l y˚DT>√bÕ\kÕ«$T <˚yê\j·T+, Vü≤+dü\B$ ñHêïsTT. eTs√ ñbÕ\j·T+˝À <äøÏåD≤_ÛeTTK+>± sê»´\ø°åà
neTàyês¡THêïs¡T. Ä\j·÷ìøÏ áXÊq´+>± |ü$Á‘· |ü⁄wüÿ]DÏ
~$d”eT˝À ø£cÕíq~ düeTTÁ<ä+˝À ø£*ùd Á|ü<˚XÊìøÏ ñ+~.
dMü T|+ü ˝À >\∑ V≤ü +d\ü B$ Á>±eT+˝À yD˚ T>√bÕ\kÕ«$T <y˚ ê
\j·T+, kÕ>∑s¡dü+>∑e÷ìøÏ <ä>∑Zs¡>± ñqï rs¡úπøåÁ‘·+. y˚+^ #êfi¯óø£´ yêdüTÔ•\Œ+ ñ{Ϻ|ü&ÉT‘·Tqï á Ä\j·T
ø√cÕº\˝À <äTs¡Z, >∑DÒX¯, Ä+»H˚j·T, $Á>∑Vü‰\T, $&ç>± ¬s+&ÉT
neì>∑&ɶ, eT∫©|ü≥ï+ qT+∫ #˚s¡Tø√>∑\ á Ä\j·T+ <ë«s¡bÕ\ $Á>∑Vü‰\THêïsTT. Á|ü‹dü+e‘·‡s¡+ Ä\j·T+˝À
Áø°.X¯. 11 X¯‘ê_∆øÏ #Ó+~q<äì nø£ÿ&ÉTqï ‘·$Tfi¯ XÊdüHê\T Áã¨à‘·‡yê\T »s¡T>∑T‘êsTT.
s¡TEe⁄ #˚düTÔHêïsTT.
dü+>∑y˚TX¯«s¡kÕ«$T <˚yê\j·T+, dü+>∑y˚TX¯«s¡+
ˇø£|ü&ÉT ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ ø£cÕíqBbÕj·T\T eTT+<äT
düeTTÁ<ä+‘√ ˇø£B$>± @s¡Œ&ç+~. Çø£ÿ&É <˚e‘·\T sêÁ‹y˚fi¯ neì>∑&ɶ qT+∫ ø√&É÷s¡T MT<äT>± #˚s¡Tø√yêìøÏ M\Tqï
Vü≤+dü\ s¡÷|ü+˝À düeTTÁ<äkÕïHê\T #˚dæ y˚DT>√bÕ\kÕ«$Tì dü+>∑y˚TX¯«s¡+ Á>±eT+˝Àì dü+>∑y˚TX¯«sê\j·÷ìøÏ õ˝≤¢˝ÀH˚
<ä]Ù+#·Tø=H˚yês¡ì ◊‹Vü≤´eTT+~. Á|ü‘˚´ø£ Ä\j·T+>± >∑T]Ô+|ü⁄ ñ+~. ø£cÕíq~, düeTTÁ<ä+
(kÕ>∑s¡+)˝À ø£*ùd #√≥T >±ã{Ϻ Á>±e÷ìøÏ dü+>∑eTì,
á ~$ô|’q >∑\ kÕ«$Tì <˚e‘·\T Vü≤+dü\ s¡÷|ü+˝À dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì ù|s¡T MT<äT>± dü+>∑y˚TX¯«s¡eTì ù|s¡T ø£*–+~.
<ä]Ù+#·T≈£îqï+<äTe\¢q÷, bÕ|ü|ü+øÏ\yÓTÆq >∑+>±q~ ø±øÏ
s÷¡ |+ü ˝À e∫à kÕ>s∑ d¡ +ü >e∑ T+˝À kÕïqe÷#]· +∫ V≤ü +dsü ÷¡ |+ü uÛÖ>√[ø£ |ü]dæú‘·T˝À¢ e÷s¡TŒ\ e\¢, Á>±eT+ Á|üdüTÔ‘·
<]äÛ +∫+<˙ä , n+<Tä øπ V≤ü +d\ü B$ nì ù|s=∫Ã+<ìä n+{≤sT¡ . dü+>∑eTÁ|ü<˚XÊìøÏ ø=~› <ä÷s¡+>± ñ+~. Ä\j·÷ìøÏ ¬s+&ÉT
yÓ’|ü⁄˝≤ >∑+>±bÕs¡«‹, Hêπ>+Á<äkÕ«$T Ä\j·÷\THêïsTT.
Ä\j·T+˝À >∑sꓤ\j·T+, ns¡∆eT+&É|ü+, eTTKeT+&É|ü+
‘√ eT÷&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ Á|üy˚X¯ <ë«sê\‘√ ñ+~. eTTKeT+&É|ü+˝À >∑sꓤ\j·T+, ns¡∆eT+&É|ü+, áXÊq´~X¯˝À, qeÁ>∑Vü≤
eT÷&TÉ ñbÕ\j÷· \T ≈L£ &Ü ì]à+#ã· &Hç êsTT. >s∑ ê“\¤ jT· +˝À eT+&É|ü+ ñHêïsTT. >∑sꓤ\j·T+˝À dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì ù|]≥ •e
y˚DT>√bÕ\kÕ«$T, <äøÏåDyÓ’|ü⁄ ñbÕ\j·T+˝À \ø°åàqs¡dæ+Vü≤ *+>+∑ , Ä\jT· ø√cÕ\º ˝Àì ≈î£ e÷sk¡ Õ«$T, <Tä sêeZ ÷‘· •˝≤Œ\T
kÕ«$T, ñ‘·Ôs¡+ yÓ’|ü⁄ ñbÕ\j·T+˝À $wüßíeT÷]Ô $Á>∑Vü≤+ <Ó’e‘·«+ ñ{Ϻ|ü&˚˝≤ ñHêïsTT.
>s∑ ê“\¤ jT· +˝Àì ∫qï bÕq|≥ü +º MT<ä ñqï *+>+∑ |sü e¡ T
|ü$Á‘·+>± uÛ≤$+#·ã&ç, |üP»\+<äT+≈£î+≥T+~. ns¡∆ eT+&É
|ü+˝À u≤˝≤Á‹|ü⁄s¡düT+<ä], eTVæ≤cÕdüTs¡ eTs¡›ì $Á>∑Vü‰\T,
ø±\us’…Û e¡ ⁄ì •\Œ+ #÷· &É #ø· ÿ£ >± ñHêïsTT. Á|‘ü ´˚ ø+£ >± Á|‹ü w+ºæ
∫q $HêjT· ≈î£ &TÉ , $|Tüò ïsêE>± #T· ≥T|º øü ÿ£ \ Á>±e÷\ Á|»ü \T
>∑]ø£‘√ |üPõdüTÔ+{≤s¡T.
Çø£ÿ&ç $X‚wüy˚T$T≥+fÒ >∑sꓤ\j·T+˝Àì •e*+>∑+ô|’
eTVü‰•esêÁ‹Hê&ÉT dü÷s¡´øÏs¡D≤\T Á|üdü]kÕÔsTT. Ä $<Ûä+>±
Ä\j·T+˝Àì ñbÕ\j·÷˝À¢ ‘·>∑T @sêŒ≥T #˚XÊs¡T ÄHê{Ï
•\TŒ\T.
ø£ cÕ,í kÕ>s∑ +¡ ø*£ ùd |sü e¡ T|$ü Á‘y· TÓ qÆ á d+ü >y∑ T˚ X«¯ s+¡
˝À kÕ«$Tì <ä]Ù+#êìøÏ uÛÑ≈£îÔ\T sêÁwüº+ q\TeT÷\\ qT+&ç
edüTÔ+{≤s¡T.
&Üø£ºsY áeTì •eHê–¬s&ç¶ <˚yê\j·T |ü⁄q]ïsêàD Á|üÁøÏj·T˝À ìcÕí‘·T\T.
Ä\+|ü⁄s¡+, k˛eT•\, q˝§Z+&É, sêeT|üŒ <˚yê\j·÷\ |ü⁄q]ïsêàD+˝À
Á|üeTTK bÕÁ‘· eVæ≤+#ês¡T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº+˝À |ü⁄sêedüTÔ XÊK˝À düú|ü‹>±
|üì#˚dæ |ü<äM $s¡eTD≤q+‘·s¡+ ø=‘·Ô sê»<Ûëì neTsêe‹˝À Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ
dü\Vü‰<ës¡T>± ùde\T n+~düTÔHêïs¡T. >ö‘·MT|ü⁄Á‘· XÊ‘·ø£]í, ø=+&ÉM{Ï
¬s&ç¶sêE\T e+{Ï nH˚ø£ #ê]Á‘·ø£ Á>∑+<∏ë\T s¡∫+#ês¡T.
33
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
Jeø£fi¯
ø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø ø£<∏ä
ÄsY.myéT. ñe÷eTùV≤X¯«s¡sêe⁄
dü+Á|ü<ëj·T ø£\+ø±Ø ø£fi¯ ø=‘·Ô q&Éø£\T q&ÉTk˛Ô+~. πsK˝À¢ , s¡+>∑T˝À¢, u§eTà˝À¢ ø=‘·Ô<äq+ ø£ì|æk˛Ô+~.
X¯‘êu≤›\ øÏ+<ä{Ï ø£fi¯ >∑T&ÉT\÷, s¡<Ûë\÷, sê»eT+~sê˝À¢ y˚˝≤&˚ |üs¡<ë\÷, ‘√s¡D≤\ qT+∫ eÅdüÔ<Ûës¡D˝À
Ä<ÛäTìø£ &çC…’qT¢>± e÷]+~. >±&Ü >∑T&ɶ <äX¯ qT+∫ |ü≥Tº Ns¡\ <ëø± bÕøÏ+~. eTT<äTs¡T s¡+>∑T\πø |ü]$T‘·+
nsTTq ø£\+ø±Ø˝À ˝Ò‘· #Ûêj·T\÷ kÕ<Ûä´+ ne⁄‘·THêïsTT. πøHê«düT MT<ä ∫Á‘·yÓTÆ, eT{Ϻu§eTà\÷,
<ës¡T•˝≤Œ\ MT<ä πsK˝…’ Ä<ÛäTìø£ n_Ûs¡T#·T\≈£î nqT>∑TD+>± mH√ï e÷s¡TŒ #˚s¡TŒ\‘√ ø£\+ø±Ø ø£fi¯
$düÔ]k˛Ô+~.ªyÓTT|òüT˝≤sT÷#·Áø£es¡TÔ\TyÓT∫Ãqø£fi¯,#√fi¯,|ü\¢e $»j·Tq>∑s¡sêE\Tb˛wæ+#·qáÁbÕNq
ø£fi¯ Ç|ü&ÉT Ä<ÛäTìø£ n_Ûs¡T∫øÏ ìs¡Ùq+>± e÷]b˛sTT+~. á e÷s¡TŒ yÓqTø£ ô|<ä› ø£<∏˚ ñ+~...
ø±˝≤qT>∑TD e÷s¡TŒ\≈£î >∑T¬s’q|ü⁄&˚ @ ø£fi¯¬ø’Hê $düÔè‹ yÓTT<ä˝…’+~. ø£eT˝≤<˚$ #Û·{ÀbÕ<ë´j·T ‘=* n<Ûä´≈£åî\T>±
ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T. \+&ÉHé˝À #·<äTe⁄≈£î+≥Tqï s√E˝À¢
ô|sT¡ >T∑ ‘T· +~. d+ü Á|<ü ëjT· + ù|]≥ jT· <ëÛ ‘<· äÛ yê<+ä eTT+<Tä $ø√º]j·÷ eT÷´õj·T+˝Àì ˇø£ eÅdüÔ ∫Á‘·+ ÄyÓTqT Äø£]¸+
ø=∫Ãq|⁄ü &TÉ øfi£ ¯ s¬ øÿ£ \T $|ü ø√˝ìÒ |øπü å ne⁄‘T· +~. u≤Û sr¡ jT· ∫+~. n~ 15e X‘¯ êã+› Hê{Ï u≤Û sr¡ jT· ø\£ +ø±Ø ∫Á‘+· nì
|ü⁄sê‘·q ø£fi¯\T nH˚ø£+ á ô|qT>∑T˝≤≥≈£î >∑Ts¡j·÷´sTT. ‘\Ó TdTü ≈î£ qï ÄyTÓ V≤ü døÔü fi£ \¯ d+ü dúü n<´äÛ øå£ u≤<´äÛ ‘\· T d«” ø]£ +#·
e÷s¡TŒqT n+^ø£]+#·ì ø£fi¯\T ø=ìï n+‘·]+∫b˛j·÷sTT. >±H˚ ø£\+ø±Ø ø£fi¯ ñìøÏì uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ ˇø£
n_Ûs¡T#·T\≈£î nqT>∑TD+>± düŒ+~+∫q ø£fi¯\T Ä<äs¡D ãè+<ëìï ìj·T$T+#ês¡T.
bı+<ësTT. <ÛäøÏåDuÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ ÁbÕNq eÅdüÔ ∫Á‘· ø£fi¯ ø£\+ø±Ø
Ç≥Te+{Ï y=&ç<äT&ÉT≈£î\πø >∑Ts¡sTT´+~. #√fi¯,bÕ+&É´,|ü\¢e, <øä DåÏ u≤Û s‘¡ <· X˚ +¯ ˝À |sü ´¡ {+Ï ∫q Ä ãè+<+ä Áoø±fiV¯ ≤ü d,Ôæ
$»j·Tq>∑s¡, yÓTT|òüT˝Ÿ sê»eT+~sê˝À¢q÷, Ä\j·÷˝À¢q÷ ã+<äs¡T ÁbÕ+‘ê˝À¢ ø£\+ø±Ø C≤&É\T ø£ìô|{Ϻ+~. Ä ø£fi¯
|üs¡<ë\ MT<ä |ü\¢$+∫q ø£\+ø±Ø ø£fi¯ Ä ‘·sê«‘· <ë<ë|ü⁄ ‘*Ó dqæ yê] ø√d+ü nH«˚ wDü yTÓ T<˝ä +’… ~. Áoø±fiV¯ ≤ü d˝Ôæ À eT÷&TÉ
e+<ë ¬s+&ÉT e+<ä\ j˚Tfi¯¢ bÕ≥÷ nHê<äs¡D≈£î >∑Ts¡sTT´+~. ≈£î≥T+u≤\T ø£\+ø±Øì eè‹Ô>± ø=qkÕ–+#˚eH˚ düe÷#ês¡+
e\dü bÕ\≈£î\ ø£+≥ |ü&ç yê]ì nãT“s¡|üs¡∫Hê eT÷´õj·T+ ùdø]£ +#êsT¡ . ÄsD¡ ,Ï »+bÕ\, C§qï\>&∑ ¶É ≈î£ ≥T+u≤\qT y‹Ó øÏ
\πø á |ü⁄sê‘·q ∫Á‘ê\T |ü]$T‘·+ nj·÷´sTT. kÕ«‘·+Á‘ê´ |ü≥Tº≈£îHêïs¡T. á eT÷&ç+{Ï˝À ˇø£ ≈£î≥T+ã+ y˚πs eè‹Ô˝ÀøÏ
q+‘s· ¡ u≤Û s‘¡ <· X˚ +¯ ˝À |⁄ü sê‘q· øfi£ \¯ |⁄ü qsT¡ <s∆ä D¡ Á|jü T· ‘êï\T e÷]b˛sTT+~. eTs=ø£ ≈î£ ≥T+ã+ ªÇ~ e÷ ≈î£ ≥T+ã Ä#ês+¡
yÓTT<ä\j·÷´ø£ e÷Á‘·y˚T ø£\+ø±Ø ø√dü+ ‹]– yÓ‘·T≈£î˝≤≥ ysπ˚ yê]øÏ Hsπ˚ Œ Á|Xü ï‚ ˝<Ò Tä μ nì dVü ‰ü jT· ìsêøs£ D¡ Á|øü {£ +Ï ∫+~.
yÓTT<ä\sTT´+~. 1956˝À uÛ≤s¡‘· C≤rj·T Vü≤düÔø£fi¯\ dü+düú ñbÕ<ëÛ ´jT· eè‹˝Ô À ñqï C§qï\>&∑ ¶É \øàå£ jT· ´ e÷Á‘+· eTT+<Tä
34
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
ø=#êÃs¡T. Äj·TH˚ ‘=* >∑Ts¡Te⁄>± Áoø±fi¯Vü≤dæÔ πø+Á<ä+>± ˝Àì¢ yêsπ ˇø]£ <s›ä T¡ Hs˚ T¡ Ã≈î£ Hy˚ êsT¡ . Mfi˝¢¯ À m≈î£ ÿeeT+~ #H˚ ‘˚ ·
ø\£ +ø±Ø |⁄ü qsT¡ <s∆ä D¡ ≈î£ Áoø±s+¡ #T· {≤sº T¡ . C≤rjT· V≤ü døÔü fi£ \¯ eè‹Ô |üìyês¡T. ˝ÒbÕøÏå e+{Ï e+{Ï #√≥¢ neTà&É+ <ë«sêq÷,
dü+düú Ä<Ûä«s¡´+˝À 1957˝À Áoø±fi¯Vü≤dæÔ˝À ø£\+ø±Ø •ø£åD, nyês¡T¶\T Çe«&É+ <ë«sêq÷ πø+Á<ä, sêÅwü¢ Á|üuÛÑT‘ê«\T
ñ‘·Œ‹Ô πø+Á<ëìï ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Äs¡T>∑Ts¡T $<ë´s¡T∆\‘√ Áb˛‘·‡Væ≤+∫Hê ‘=*Hêfi¯¢˝À ø£\+ø±Ø ø£fi¯ ádüTs√eT+≥÷
¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\ ø√s¡T‡≈£î nqTeT‹ \_Û+∫+~. nsTT‘˚ ñ+&˚~.
‘=* d+ü e‘‡· s+¡ nsTT<Tä >T∑ sπ #s˚ êsT¡ . ◊‘÷· ] eTTìøè£ wjíü T· ´,
se¡ TDjT· ´, >T∑ s|¡ Œü X{Ë ,ºÏ sê+uÀÛ õHêjT· ø,˘ $»jT· ≈î£ e÷sY ‘=* 1990˝À ø£\+ø±Ø >∑T]+∫ Hê≈£î ‘=*>± ‘Ó*dæ+~
$<ë´sT¡ \∆ T. <ë<ë|⁄ü >± n+‘]· +∫b˛sTTq ø\£ +ø±Ø øfi£ ¯ |⁄ü qsT¡ Áoy+˚ øf£ XÒ «¯ s¡ $X«¯ $<ë´\jT· +˝À |õæò ø‡˘ |]ü XÀ<øäÛ £ $<ë´]∆ rs+∆¡
<ä∆s¡D M]‘√H˚ yÓTT<ä˝…’+~. 1961˝À C§qï\>∑&ɶ \ø£åàj·T´ u≤˝≤J <ë«sê. Äj·Tq~ Áoø±fi¯Vü≤dæÔ. #˚H˚‘· ≈£î≥T+ã+.
ø£\+ø±Ø πø+Á<ä+ u≤<Ûä´‘·\ qT+∫ ‘·|ü≈£îHêïs¡T. 1962˝À sê+uÛÀõ Hêj·Tø˘ <ä>∑Zs¡ ø£\+ø±Ø H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T. ø£\+ø±Ø
ÄjT· q •wßü ´˝À¢ ˇøs¬£ q’ ◊‘÷· ] eTTìøè£ wjíü T· ´ >T∑ sT¡ u≤<´äÛ ‘\· T >∑T]+∫ eT]+‘· ‘Ó\TdüT≈£îì yê´dü+ sêùd+<äT≈£î ø±e\dæq
d«” ø]£ +#êsT¡ . Á|‹ü s¬ +&fi˚ ø¢¯ ° nsTT<ësT¡ >T∑ sT¡ •øDå£ bı+<y˚ êsT¡ . düe÷#ês¡+ ø√dü+ H˚qT Áoø±fi¯Vü≤dæÔøÏ eT÷&ÉT Hê\T>∑TkÕs¡T¢
JequèÑÛ ‹øÏ d]ü |&ü +˚ ‘· Ä<ëjT· +>\∑ eè‹Ô ø±øb£ ˛e&+É ‘√ á yÓfi¯¢e\dæ e∫Ã+~. ø£\+ø±Ø u§eTà\T ^düTÔqï yêfi¯ó¢ n|ü&ÉT
ø√sT¡ ‡˝À #s˚ &¡ ÜìøÏ ô|<>›ä ± mes÷¡ ñ‘ê‡V≤ü + #÷· ù|yêsT¡ ø±<Tä . |ü~ |ü<äôV’≤<äT eT+~øÏ $T+∫ Áoø±fi¯Vü≤dæÔ˝À ˝Òs¡T. ã+<äs¡T
ø£\+ø±Ø ∫Á‘· s¡#·q #ê˝≤ øÏ¢wüºyÓTÆq Á|üÁøÏj·T ø±e&É+ ≈£L&Ü düMT|ü+˝Àì ô|&Éq˝À e÷Á‘·+ \T+^\T, <äT|üŒ≥T¢, ø£¬sºqT¢,
ˇø£ ø±s¡D+. ~+&ÉT ø£es¡T¢ e+{Ï$ ø£\+ø±Ø˝À #˚düTÔHêïs¡T. nsTT‘˚ yês¡T
#Óø£ÿ u≤¢ø˘\ &çC…’Hé\‘√ n<ä›ø£+ #˚j·T&É+‘√ M{Ï <Ûäs¡ #·e>±Z
ø\£ +ø±Ø ∫Á‘ê\≈î£ Á|<ü ëÛ q edTü eÔ ⁄ u≤Û sr¡ jT· |⁄ü sêD≤\T. ñ+&~˚ . Áoø±fiV¯ ≤ü dÔæ ø\£ +ø±Ø ∫Á‘ê\T M{‘Ï √ b˛{° |&ü >É *∑ >π $
M{Ï |≥ü ¢ ne>±V≤ü q ñ+&Ü*. u§eTà\T ^jT· &+É ˝À Hs˚ Œ¡ ]‘q· + ø±<äT. Ä ‘·sê«‘· Áoø±fi¯Vü≤dæÔ˝Àq÷ y˚˝≤&˚ ∫Á‘ê\ qT+∫
ñ+&Ü*. Ä≈£î\T n\eTT\T, eqeT÷*ø£\ qT+∫ sêã{Ϻq ø£\+ø±Ø u§eTà\T Ns¡\ MT<äø°, #·T&û<ës¡¢ MT<äø° mø±ÿsTT.
dVü ≤ü » s+¡ >T∑ \‘√H˚ u§eTà |Pü ]Ô #j˚ ÷· *. nsM¡ T≥sT¡ ø\£ +ø±Ø u+… >T∑ fiS¯ sT¡ bÕò ´wHü é &Cç q’… s¢¡ CÀø´£ +‘√ Áoø±fiV¯ ≤ü dÔæ ø\£ +ø±Ø˝À
∫Á‘·+ |üP]Ô #˚j·T&ÜìøÏ <äX¯\yêØ Á|üÁøÏj·T\‘√ HÓ\s√E\ mH√ï e÷sT¡ Œ\T e#êÃsTT. ‘=* s√E˝À¢ d+ü Á|<ü ëjT· ø\£ +ø±Ø
düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+~. @ <äX¯˝À ∫qï bıs¡bÕ≥T »]–Hê #˚dæq ø£fi≤ø±s¡T\T á e÷s¡TŒ\qT rÁe+>± e´‹πsøÏ+#ês¡T.
ÁXe¯ T+ yTÓ T‘+Ô· eè<ëÛ nsTTb˛‘T· +~. z|øæ £ ñ+&Ü*. Ç+‘· #d˚ ”
|Pü ]Ô #d˚ qæ ∫Á‘+· neTTà&TÉ b˛e&+É >>∑ q∑ + njT˚ ´~. n$TàHê ø\£ +ø±Ø nqï~ dqü ïì sπ K\‘√ \‘\· ÷, |Pü \ n+#T· \
≈£L* ≈£L&Ü –≥Tºu≤≥T nj˚T´~ ø±<äT. dü+|üqTï\T me«s¡÷ q&ÉTeT |ü⁄sêD |òüT{≤º\÷, bÕÁ‘·\ ∫Á‘·Dπø |ü]$T‘·+ nsTT
á øfi£ ¯ Hs˚ T¡ Ãø√e&ÜìøÏ Ädøü ÔÏ #÷· ù|yêsT¡ ø±<Tä . Áoø±fiV¯ ≤ü d˝Ôæ À ñ+&˚~. q\T|ü⁄ ^‘·\÷, eTT<äTs¡T >±e⁄ s¡+>∑T, yÓ*dæb˛sTTq
ø£\+ø±Ø πø+Á<ä+ HÓ\ø=*Œq ãVü≤<ä÷sY ù|≥ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê |üdüT|ü⁄ e+{Ï s¡+>∑T\T e÷Á‘·y˚T ñ+&˚$. nH˚ø£ düqïì
y=+|ü⁄\‘√ u≤s¡¶s¡T¢ Äø£s¡¸D°j·T+>± ñHêï u§eTà˝À¢ì bÕÁ‘·\
35
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
ø£\+ø±Ø ∫Á‘·+ Ç˝≤ s¡÷bı+<äT‘·T+~...
Áù|òeTT˝À _–+∫q ø£\+ø±Ø ∫Á‘·+>±˙, y˚düT≈£îH˚ eÅdüÔ+ MT~ ø£\+ø±Ø &çC…’Hé ø±˙ m˝≤ s¡÷bı+<äT‘·T+<√ ‘Ó*ùdÔ ‘·|üŒ
ø£\+ø±Ø Á|ü‘˚´ø£‘·qT >∑T]Ô+#·˝Òs¡T. Åd”ÿHé Á|æ+{Ï+>¥\÷, ˝Ò»sY Á|æ+{Ï+>¥\÷ sê»´y˚T\T‘·Tqï ø±\+˝À πøe\+ #˚‘·T\‘√
^dæ, s¡+>∑T\T y˚ùd Á|üÁøÏj·T Ç|üŒ{Ïø° ø=qkÕ>∑&Éy˚T Áoø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø Á|ü‘˚´ø£‘·. ô|&Éq (ã+<äs¡T)˝≤>± n#·TÃ\ CÀ*øÏ
yÓfi¯¢≈£î+&Ü, s¡kÕj·Tq s¡+>∑T˝À¢øÏ e÷s¡≈£î+&Ü dü+Á|ü<ëj·T düVü≤» XË’*ì M&É≈£î+&ÜH˚ ø£\+ø±Ø ∫Á‘ê\T s¡÷bı+~düTÔHêïs¡T.
L u§eTà y˚j·T&ÜìøÏ eTT+<äT >∑T&ɶqT dæ<ä∆+ #˚düTø√e&É+ L u§eTà˝À msT¡ |⁄ü s+¡ >T∑ ì+|eü \dqæ ‘êe⁄˝À¢ |{ü øÏ ˙£ fi˝¢¯ À
ˇø£ ô|<ä› |üì. bÕ\˝À¢ ø£s¡ø±ÿj·T bı&çì ø£*|æ n+<äT˝À ø£\+ eTT+∫ ì+|ü⁄‘ês¡T. y˚j·T>±H˚ Ç~ ˝Ò‘· >√<ÛäTeT
>T∑ &q¶É T eTT+∫ Äsu¡ &… ‘É êsT¡ . ‘s· ê«‘· >T∑ &q¶É T eT&‘É \· T s¡+>∑T˝À ø£ì|ædüTÔ+~.
ô|{Ϻ s√ø£* e+{Ï ø=j·T´‘√ eTs¡›Hê #˚kÕÔs¡T. ø£s¡ø±ÿj·T L á >∑T&ɶqT bÕs¡T‘·Tqï ˙{Ï˝À y˚dæ C≤&çkÕÔs¡T. ˝Ò<ë.
$TÁX¯eT+ eTT<ä›\T>± >∑T&ɶ MT<ä $T–*b˛≈£î+&Ü Ç˝≤ m≈£îÿe yÓ÷‘ê<äT˝À ˙s¡Tqï ‘=f…º˝À nsTTHê y˚dæ >∑T&ɶ
#˚kÕÔs¡T. ˇø£ ∫es¡ |ü≥Tº≈£îì C≤&çkÕÔs¡T.
L á >∑T&ɶ MT<ä u§eTà, &çC…’Hé ø√dü+ ôdÿ#Y ^düTø√yê*. L düTs¡T&ÉT #Óø£ÿ, #êe˝§ÿ&ç, eT+õdüº ø£*|æq ˙{Ïì>±˙
L Ç+<äTø√dü+ ô|ì‡˝Ÿ e+{Ï$ yê&És¡T. m+&ç sê*q düqïì L <ëìeTà us… &¡ TÉ , y÷Ó <Tä >T∑ |Pü \T, e]>&∑ ¶ç yd˚ qæ ˙{ìÏ >±˙
L ∫+‘· |ü⁄\¢\qT @] dü+Á|ü<ëj·T |ü<ä∆‹˝À ø±*à eT{Ϻ˝À L eTs¡>∑u…&ÉT‘ês¡T. >∑T&ɶqT Bì˝À >∑+≥qïs¡ bÕ≥T ñ&Éø£
|üP&çÃô|{Ϻ u§>∑TZ\T>± e÷s¡TÃ≈£î+{≤s¡T. á ∫+‘·u§>∑TZ ìkÕÔs¡T. ∫Á‘·+˝À ‘Ó\¢ì ‘Ó\T|ü⁄ uÛ≤>∑+ sêyê\qT≈£î+fÒ
L |ü⁄\¢\qT ≈£LdüT>± ô|ì‡˝Ÿ yÓTTq˝≤ #Ó≈£îÿ≈£î+{≤s¡T. á ˙{Ï˝À |üu≤“≈£î y˚kÕÔs¡T.
eT&É‘·\T ˝Ò≈£î+&Ü >∑T&ɶqT |ü]∫ u§eTà, &çC…’Hé ôdÿ#Y ãj·T≥≈£î rdæq >∑T&ɶqT Hê\T>∑T >∑+≥\ bÕ≥T m+&É˝À
^düT≈£î+{≤s¡T. Äs¡u…&É‘ês¡T. eT∞¢ ˇø£kÕ] ø£s¡ø±ÿj·Tbı&ç,bÕ\
u\… +¢ , ‘ê{uÏ \… +¢ ˙fi˝¢¯ À øs£ >¡ u∑ {… ºÏ n+<Tä ˝À ‘T· |ü |{ü qºÏ $TÁX¯eT+˝À >∑T&ɶqT eTT+∫ ø=+‘·ùd|ü⁄ m+&É˝À ñ+∫
ÇqT|ü eTTø£ÿ\T y˚dæ |ü<äôV’≤<äT s√E\T eT{Ϻ≈£î+&É˝À rdæ ˙&É˝À ¬s+&ÉT s√E\T Äs¡u…&É‘ês¡T.
eT>∑Zu…{Ϻ q\T|ü⁄ ^‘·\ ø√dü+ ˇø£ $TÁX¯eT+ ‘·j·÷s¡T >∑T&ɶ Äπs ø=B› q\T|ü⁄, ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T\T ø£ì|ækÕÔsTT.
#d˚ Tü ≈î£ +{≤sT¡ . Bìì ød£ +æ n+{≤sT¡ . B+‘√ ôdÿ#Y MT<ä ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T ∫Á‘·+˝À m≈£îÿe uÛ≤>∑+ ñ+≥T+~. n~
ne⁄{Ÿ ˝…’Hé\T ^düT≈£î+{≤s¡T. ^dæq|ü⁄&ÉT Ç~ q\T|ü⁄ ‘sÓ \¡ T ‘sÓ \¡ T>± ñ+fÒ eTs=øk£ Õ] |{ü øÏ ˙£ {‘Ï √ Ä u≤Û >±
s¡+>∑T˝À ø£ì|æ+#·<äT. ˙{Ï #ÓeTà˝≤ ˝Ò‘· |ü#·Ã es¡í+˝À \qT ø£\+‘√ ì+|æ bÕπs˙{Ï˝Àq÷, eT]π> ˙{Ï˝Àq÷
ñ+≥T+~. ^dæq #√fÒ eT∞¢ ^ùdÔ
eTT<ä›>± |ü&çb˛sTT bÕ&Ó’b˛‘·T+~. eTs=ø£kÕ] ñ+∫ m+&É˝À, ˙&É˝À Äs¡u…{Ϻ,
á ^‘·\T ^j·T&ÜìøÏ düqïì ∫e]øÏ bÕπs ˙{Ï˝À X¯óÁuÛÑ+>± ñ‹øÏ Äs¡
yÓ<äTs¡T|ü⁄\¢ yÓTTq #Ó≈£îÿ ≈£îì <ëìøÏ u&… ‘ç ˚ ø\£ +ø±Ø ∫Á‘+· ‘j· ÷· se¡ ⁄‘T· +~. Ç~
q÷\T‘√ ñ+&É˝≤ #·T{Ϻ ø£\+ dü+Á|ü<ëj·T ø£\+ø±Ø s¡+>∑T\ |ü<ä∆‹.
‘j· ÷· sT¡ #d˚ Tü ≈î£ +{≤sT¡ . q÷\T ñ+&É L |dü Tü |⁄ü , ˙\+, Ä≈î£ |#ü ÷ s+¡ >T∑ \ ø√d+ü
>=Á¬s ù|&É $TÁX¯eT+˝À ˇø£ sêÁ‹ n+‘ê
uÛ≤>±ìï ø£dæ+˝À eTT+∫ q|ü⁄&ÉT Hêqu…{Ϻ ñ‘·T≈£î‘ês¡T. ˙* Ä≈£î\T, C≤ÁbÕ
$TÁX¯e÷ìï |”\TÃ≈£î+≥T+~.
u§≥qy\˚ T, #÷· |⁄ü &TÉ yfi˚ ‘¢¯ √ q÷\T ñ –+»\T, e÷$T&ç #Óø£ÿ e+{Ï$ ≈£L&Ü
yê&ÉT‘ês¡T.
+&qÉ T |≥ü T≈º î£ ì dTü ìï‘+· >± H=≈î£ ÿ‘÷·
^‘· ^dü÷Ô ñ+≥÷ düqïì <Ûës¡˝≤ ø£dæ+ L ˝Ò‘· esêí\T ø√dü+ y˚*øÏ <ä÷<Ó ñ+&É
$TÁXe¯ T+ sπ K MT<ä |&ü TÉ ‘T· +~. >{∑ >ºÏ ± #·T{Ϻq >∑T&ɶqT ø£≥Tº≈£îì $TÁX¯eT+ y˚dæq
H=øÏÿ‘˚ eTT<ä›>± |ü&çb˛‘·T+~. dü]>± #√≥ n<äT›≈£î+≥÷ yÓfi¯¢&É+ <ë«sê s¡+>∑T
H=ø£ÿø£b˛‘˚ ø£dæ+ ø±s¡<äT. ˇπø s¡ø£yÓTÆq >±&ÛÉ‘· ‘·–ZkÕÔs¡T.
ˇ‹Ô&ç‘√H˚ ∫e] es¡≈£L ø=qkÕ–+
#ê*. u§eTà˝À q\T|ü⁄ s¡+>∑T nedüs¡ Ç+‘· dTü BsÈ¡ Á|Áü øjÏ T· ˝À+¢ ∫ s÷¡ bı+~q
ø\£ +ø±Ø s+¡ >T∑ \T m|Œü {øÏ ° y*Ó dbæ ˛e⁄. >T∑ &¶É
yÓTÆq #√≥ n+‘ê ø£dæ+ ì+bÕ*. ∫]–b˛e\dæ+<˚ ø±˙ s¡+>∑T\T bÕ*b˛e⁄.
36
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
eTTU≤\T düTìï‘·+>± kı>∑düT>± ñ+&˚$ ø±e⁄. yÓTTs¡≥T>± Ä ‘·sê«‘· XÊÅdüÔy˚‘·Ô>± Äj·Tq πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑+˝À
øì£ |+æ #$˚ . M{˝Ï À¢ e÷sT¡ Œ\T rdTü ≈î£ sêyê\ì sê+uÀÛ õ HêjT· ø˘ dæús¡|ü&ܶ ø£\+ø±Øì ø=qkÕ–+#ês¡T.
‘·|üq |ü&˚yês¡T. ˝Ò‘· s¡+>∑T\ ø√dü+ Á|üjÓ÷>±\T #˚ùdyês¡T.
ÄjT· q ‘s· +¡ ˝À kÕ<´äÛ + ø±øb£ ˛sTTHê, ÄjT· q ‘s· ê«‹ ‘s· +¡ ˝À Äj·Tq •wüß´&ÉT s¡y˚Twt >=sê®\ nsTT‘˚ ø£\+ø±Ø˝À
Ç~ kÕ<Ûä´+ nsTT+~. rs¡∆+ u≤˝≤J e+{Ï •wüß´\T u§eTà˝À¢ ô|qTe÷sT¡ Œ\øπ ø±sD¡ + nj÷· ´sT¡ . ôV≤’ <sä êu≤<é Cm… Hé {jÏ T· T˝À
nH˚ø£ e÷s¡TŒ\T rdüT≈£îe#êÃs¡T. ‘·+C≤ePs¡T, eT<ÛäT¬s’ e+{Ï ô|ò’Hé ÄsYº‡˝À &çÁ^ #˚dæq s¡y˚Twt >=sê®\ ø£\+ø±Ø ∫Á‘ê\qT
Ä\j·÷\qT dü+<ä]Ù+∫ •\Œ ∫Á‘ê\qT b˛*q u§eTà\T >∑T&ɶ MT<ä qT+∫ πøHê«düT MT<ä≈£î ã~© #˚XÊs¡T. bÂsêDÏø£
ø\£ +ø±Ø >T∑ &¶É MT<≈ä î£ rdTü ≈î£ e#êÃsT¡ . u≤|Pü u§eTà˝≤¢ kı>d∑ Tü |òüT{≤º\ H˚|ü<∏ë´˙ï, Ä<ÛäTìø£ ∫Á‘ê\q÷ y˚Tfi¯$+∫ nÁøÏ*ø˘
>∑*–q Ä u§eTà\T #·÷dæ yÓTT<ä{À¢ Áoø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø s¡+>∑T˝À¢ ø=‘·Ô ∫Á‘ê\≈£î s¡÷|ü+ b˛XÊs¡T. á Á|üjÓ÷>∑+‘√
ø£fi≤ø±s¡T\T eT+&ç|ü&ܶs¡T. dü+Á|ü<ëj·T+ eT+≥>∑\T|ü⁄‘·THêï Äj·Tq n+‘·sê®rj·T ø£fi≤ø±s¡T\ C≤_‘ê˝À #˚]b˛j·÷s¡T.
&ìÉ ÄyX˚ |¯ &ü Üs¶ T¡ . nsTT‘˚ rs+∆¡ u≤˝≤J Á|<ü ëÛ q eè‹Ô ø\£ +ø±Ø Ç|üŒ{Ïø° dü+Á|ü<ëj·T ø£\+ø±Ø ø£fi≤ø±s¡T\T Äj·Tq MT<ä s¡Tdü
ø±<äT, #·<äTe⁄≈£î+≥÷H˚ Äj·Tq nH˚ø£ Á|üjÓ÷>±\≈£î Áoø±s¡+ sT¡ d˝ü ≤&TÉ ‘÷· H˚ ñHêï ∫Á‘ø· ±sT¡ &>ç ± ÄjT· q≈î£ \_+Û ∫q ù|sT¡
#·T{≤ºs¡T. |ü⁄sêD edüTÔe⁄‘√ bÕ≥÷ düeTø±©q kÕe÷õø£ Á|üU≤´‘·T\T Äj·Tqq÷, ø£\+ø±Ø˙ ø±bÕ&ÉT‘·THêïsTT.
|ü]dæú‘·T\qT ø£\+ø±Ø˝À ∫Á‹+#ês¡T. |æ\¢\≈£î Äj·Tq y˚dæq
u§eTà\‘√ eTÁ<ëdTü ˝Àì ˇø£ Á|#ü T· sD¡ d+ü dúü n+<yä TÓ qÆ |⁄ü døÔü +£ 2000 ‘·sê«‘· Áoø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø ¬s+&ÉT bÕj·T\T>±
n#·Tà y˚dæ+~. ø£\+ø±Øì Ç˝≤ ≈£L&Ü yê&ÉTø√e#êà nì $d]Ôü +#&· +É yTÓ T<˝ä +’… ~. ˇø£ bÕjT· y˝˚ ≤&˚ ∫Á‘ê\T>± nHø˚ ±Hø˚ £
d+ü Á|<ü ëjT· ∫Á‘ø· ±sT¡ \T ÄXï s´¡ b˛j÷· sT¡ . #<· Tä e⁄˝À u≤Û >+∑ >± e÷sT¡ Œ #s˚ T¡ Œ\≈î£ >T∑ se¡ ⁄‘÷· Ä<sä D¡ bı+<Tä ‘÷· ñ+f,Ò eTs=ø£
Ç+>∑¢+&é, ÁbòÕHé‡ <˚XÊ\≈£î yÓ[¢q rs¡∆+ u≤˝≤J ‘·q yÓ+≥ bÕj·T bòÕ´wüHé &çC…’Hé>± U≤´‹ bı+<ä&É+. yÓTT<ä{Ï~ ù|s¡T
ø\£ +ø±Øì ≈L£ &Ü rdTü ≈î£ yfiÓ ≤s¢ T¡ . Ä <X˚ Ê˝À¢ ø\£ +ø±Ø H]˚ Œd÷ü ,Ô Á|üU≤´‘·T\T, nyês¡T¶\T ‘Ó∫Ãô|&ÉT‘√+~. ¬s+&Ée~ ˇø£ ô|<ä›
nø£ÿ&É ø£\+ø±Ø ∫Á‘ê\ Á|ü<äs¡Ùq\T @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. &Ûç©¢, ñbÕ~Û |]ü ÁXe¯ T>± e÷] <ë<ë|⁄ü s¬ +&TÉ y\˚ eT+~øÏ JeHê<ëÛ s+¡
ÄÁ>±, u…+>∑Tfi¯Ss¡T, #ÓHÓÌï q>∑sê˝À¢q÷ Äj·Tq ∫Á‘ê\T nsTT´+~. Áoø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø ∫Á‘êø±s¡T˝À¢ 12 eT+~
Á|ü<ä]Ù+#˚ neø±X¯+ e∫Ã+~. ø£\+ø±Ø Á|ü#êsêìøÏ Ç~ u≤>± C≤rj·T Vü≤düÔø£fi¯\ $uÛ≤>∑+˝À sêÅwüº|ü‹ #˚‘·T\ MT<äT>±
ñ|üjÓ÷>∑|ü&ç+~. u≤˝≤JøÏ C≤rj·T nyês¡T¶ ≈£L&Ü e∫Ã+~. nyês¡T¶\T n+<äT≈£îHêïs¡+fÒH˚ ns¡∆eTe⁄‘√+~ ø£\+ø±Ø
$X¯«s¡÷|ü+. sêÅwüº nyês¡T¶\T n+<äT≈£îqï yê] dü+K´ nsTT‘˚
˝…ø£ÿ≈£î $TøÏÿ* ñ+~. ø£\+ø±Ø˝À ˇø£ bÕj·T Á|üX¯+dü\÷,
37
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
#˚düTÔqï Á|üj·T‘êï\T ∫Á‘·Á|ü|ü+#êìï $X‚wü+>± Äø£]¸+#êsTT.
ˇø£ s¡ø£+>± ø£\+ø±Ø ∫Á‘ê\ s¡÷|ü⁄πsK˝À¢ $|ü¢yê‘·àø£ e÷s¡TŒ
\≈£î Äj·Tq ø±s¡D+ nj·÷´s¡T. nsTT‘˚, Äj·Tq ≈£L&Ü
Ç|üŒ{Ïø° dü+Á|ü<ëj·T ∫Á‘·ø±s¡T\ ìs¡düq\T m<äTs=ÿqø£
‘·|üŒ&É+ ˝Ò<äT.
{°{°&û •\Œø£fi≤XÊ\˝À ø£\+ø±Ø uÀ~ÛdüTÔqï Äj·Tq
nH˚ø£eT+~ ø=‘·Ô •wü´\qT ‘·j·÷s¡T #˚düTÔHêïs¡T. es¡Ôe÷q
∫Á‘ø· ±sT¡ \T ø\£ +ø±Ø X*’Ë ì eÅkÕìÔ øπ |]ü $T‘+· #j˚ T· &+É ˝<Ò Tä .
πøHê«düT MT<äø°, <ës¡T•˝≤Œ\ MT<äø°, >√&É\ MT<äø° ≈£L&Ü møÏÿ
dTü HÔ êïsT¡ . edTü eÔ ⁄˝Àq÷, s+¡ >T∑ ˝Àq¢ ÷ ø=‘<Ô· qä + ø√d+ü Á|jü T· ‹ï
düTÔHêïs¡T. dü+Á|ü<ëj·T+ ù|s¡T‘√ m≥Te+{Ï e÷s¡TŒ\≈£L >∑T]
ø±≈£î+&Ü ñ+&ç ñ+fÒ Áoø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø ø£fi¯ |üs¡<ë\ <äX¯
<ëfÒ~ ø±<äT. Ç|ü&ÉT ø£\+ø±Ø ∫Á‘ê\T <˚X¯+˝Àì Á|üU≤´‘·
¨≥fi˝¢¯ Àq÷, s¬ kÕs¬º +≥˝¢ Àq÷, n‹~∏ >è∑ V‰ü ˝Àq¢ ÷, d+ü |qü Tï\
$˝≤düe+‘·yÓTÆq ìyêkÕ˝À¢q÷ <äs¡Ùq$TdüTÔHêïsTT. á |ü]
D≤e÷\T ø\£ +ø±Ø øfi£ ¯ $dèÔü ‹ø,° øfi£ ≤ø±sT¡ \ Jeq d‹úæ >‘∑ T· \T
yTÓ sT¡ >T∑ |&ü &É Üìø° ≈L£ &Ü ñ|jü ÷Ó >|∑ &ü TÉ ‘T· HêïsTT. Áoø±fiV¯ ≤ü d˝Ôæ À
Ç|üŒ&ÉT ø£\+ø±Ø ø£fi≤ø±s¡T\T M~Û M~ÛHê ø£ì|ækÕÔs¡T.
nyês¡T¶\‘√ ù|s¡T bı+<äT‘·÷ ñ+fÒ, eTs=ø£ bÕj·T ñbÕ~Û sê|Tüò e⁄\T, ìs+¡ »H,é eTTHjÓ T· ´, yêdTü , <qäÛ T+»jT· sêe⁄,
|ü]ÁX¯eT>± Åd”Ô\≈£î Ädüsê nsTT´+~. Áoø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø ÁoìyêdüT\¬s&ç¶, eTTs¡[, Á|ükÕ<é, s¡y˚Twt, $X¯«Hê<Ûä¬s&ç¶, n»jYT
πø+Á<ë\T nH˚ø£+ yÓ*XÊsTT. M{Ï˝À¢ uÛ≤Ø m‘·TÔq ø£\+ø±Ø ≈£îe÷sY, \ø£åàeTà, ^‘·, sêeT#·+Á<äj·T´, eTTìs¡‘·ïeTà,
eÅkÕÔ\ ñ‘·Œ‹Ô »s¡T>∑T‘√+~. n_Ûs¡T∫øÏ ‘·>∑Z &çC…’q¢‘√ dæ<ä∆+ ¬ø’˝≤dü+, uÛ≤düÿsY, düTÁãVü≤àD´+, qs¡dæ+VüQ\T, u≤\
#˚dæq eÅkÕÔ\qT Ms¡T <˚X¯+˝Àì nìï ÁbÕ+‘ê\≈£L |ü+|ü⁄ düTÁãeTàD´+... Ç+ø± m+<äs√ ø£\+ø±Ø˙ ø=‘·Ô |ü⁄+‘·\T
‘·THêïs¡T. ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\ ≥s√ïesY >∑\ |ü]ÁX¯eT>± Ç|ü&ÉT ‘=øÏÿdüTÔHêïs¡T.
Áoø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø e÷]b˛sTT+~.
eTT<äTs¡T >±&Ü >∑T&ɶπø ˇø£Hê&ÉT |ü]$T‘·+ nsTTq
ø£\+ø±Ø Ç|ü&ÉT |ü≥Tº düVü‰ düø£\ dæ˝Ÿÿ eÅkÕÔ\ MT<ë ø£ì|æ
k˛Ô+~. s¡+>∑T˝À¢q÷ ˝Ò‘· #Ûêj·T\T kÕ~Û+#ês¡T. ø=‘·Ô s¡+>∑T\
kÕ<Ûäq˝À |üPC≤] eTTìs¡‘·ï+ #˚dæq ø£èwæ >∑T]Ô+#·‘·–q~.
dü+Á|ü<ëj·T s¡+>∑T\πø |ü]$T‘·+ ø±≈£î+&Ü Á|üø£è‹˝À <=]πø
Ç‘·s¡ Ä≈£î\÷, u…s¡fi¯S¢, y˚fi¯S¢, |üP\ kÕj·T+‘√ Äj·Tq ø=‘·Ô
s¡+>∑T\qT düèwæº+#ês¡T. @ø£+>± eTqTwüß\ eTTK∫Á‘ê\H˚
ø£\+ø±Ø eÅdüÔ+ MT<ä≈£î møÏÿ+#·>∑\T>∑T‘·THêïs¡T. dü+Á|ü<ëj·T
∫Á‘· X*’Ë øÏ @ e÷Á‘+· u+ÑÛ >+∑ yê{\Ï ≈¢ î£ +&Ü |Pü C≤] eTTìs‘¡ ï· +
ø£$, |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT, d”ìj·TsY bÕÁ‹πøj·TT&ÉT ÄsY.myéT. ñe÷eTùV≤X¯«s¡sêe⁄
<ë<ë|ü⁄ 15 ø£<∏ä\T sêXÊs¡T. ñ‘·ÔeT bÕÁ‹πøj·TT&ÉT>± $$<Ûä Á|ü‹cÕº‘·àø£
|ü⁄s¡kÕÿsê\T \_Û+#êsTT. Ä+Á<ÛäCÀ´‹ sêj·T\d”eT u≤<ÛäT´&ÉT. ìyêdü+
‹s¡T|ü‹. 2009 ∫ø±>√ ‘êHê eTVü‰düuÛÑ\ n‹~Û.
38
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
eT+∫ |ü⁄düÔø£+
H˚\ Hê\T>∑T #Ós¡>∑T˝≤ ‘Ó\T>∑T >∑Tu≤[+ù|!
yêdæ¬s&ç¶ qMHé
mìï |ü⁄düÔø±\T #·~$Hê yê{Ï˝À ø=ìï J$‘êìøÏ dü]|ü&É C≤„Hêìï, nqTuÛÑyêìï n+~+∫
ø£\ø±\+ >∑Ts¡TÔ+&çb˛j˚T˝≤ #˚kÕÔsTT. n˝≤ ˇø£ eT+∫ |ü⁄düÔø£+ #·<äe&É+ ns¡T<Ó’q
nqTuÛÑe+>± $T–*b˛‘·T+~. n˝≤+{Ï nqTuÛÑe+˝À+∫ e∫Ãq<˚ á yê´dü+.
eT+∫ |⁄ü døÔü +£ #<· eä &+É <ë#T· ø√<–ä q, nsT¡ <q’Ó , n+<yä TÓ qÆ C≤„|üø±\÷q÷μ e+{Ï düs¡düq ì\ã&˚ n<äT“¤‘·eTsTTq Ä‘·à
ø£<∏ë‘·àø£ Á>∑+<∏ä+ ªVü≤+|” qT+∫ Vü≤s¡bÕŒ <ëø±.μ s¡#·sTT‘·
nqTuÛÑe+. eT+∫ |ü⁄düÔø£+ J$‘· n+‘·kÕ‡sêìï n\y√ø£>± ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä. ‘Ó\T>∑T, ø£qï&É, ‘·$Tfi¯, eT\j·÷fi¯,
uÀ<Ûä|üs¡TdüTÔ+~. J$‘·+˝À mH√ï ns¡ú+ø±ì düeTdü´\≈£î ns¡ú dü+düÿè‘·, ÁbÕø£è‘·, Ä+>∑¢ uÛ≤wü˝À¢ bÕ+&ç‘·´eTTqï ãVüQuÛ≤cÕ
e+‘y· TÓ qÆ |]ü cÕÿsê\qT n+~+#~˚ z eT+∫ |⁄ü døÔü y£ T˚ . #~· y˚ ø√$<äT&ÉT. ª*|æ`|ü⁄≥Tº |üPs√«‘·Ôsê\Tμ, ªqT&ç`HêqT&çμ,
n\yê≥T, #·~$q <ëìï ns¡ú+ #˚düTø=ì nq«sTT+#·Tø=H˚ ª>±<∏ëdü|üÔX¯‹˝À¢ ‘Ó\T>∑T |ü<ë\Tμ e+{Ï mH√ï |ü]XÀ<ÛäHê
Äsê≥+ ñ+&Ü˝Òø±ì C≤„q#·≈£åîe⁄\qT ‘Ó]|æ+#˚~ |ü⁄düÔø£y˚T. Á>∑+<∏ë\T s¡∫+#ês¡T. $$<Ûä |üÁ‹ø£˝À¢ o]¸ø£\T ìs¡«Væ≤+∫
qe\ ø±e#T· Ã, ø$£ ‘«· +, ø<£ ä∏ ø±e#T· Ã, Hê≥ø+£ ˝<Ò ë J$‘#· ]· Á‘· kÕV≤æ r, kÕ+dÿü è‹ø£ $wjü ÷· \ ô|’ kÕ~øÛ ±]ø£ yê´kÕ\T sêXÊsT¡ .
ø±e#·TÃ. n~ @<äsTTHê Jeq $\Te\qT, dü÷Á‘ê\qT ìqïyÓTTqï{Ï es¡≈£L eTqeT<Ûä´q dü+#·]+∫q z eTVü‰
n+~düTÔ+~. |ü+&ç‘·T&ç JeqX¯ø£\+˝À ø=ìï uÛ≤>±˝Ò á |ü⁄düÔø£+.
qe\, ø£<∏ä, ø£$‘·, Hê≥ø£+ e+{Ï düè»Hê‘·àø£ s¡#·q\T 1913˝À H˚{Ï ø£sêí≥ø£ sêÁwüº+˝Àì Vü≤+|” <ä>∑Zs¡ ñqï
#·~$q|ü&ÉT ø£*π> Äq+<ä+, Äràj·TdüŒs¡Ù J$‘·#·]Á‘·\T øe£ T˝≤|⁄ü s+¡ ˝À kÕ+Á|<ü ëjT· yw’Ó eíü ≈î£ ≥T+ã+˝À »ìà+∫ n<˚
˝<Ò ë Ä‘à· ø<£ \ä∏ e+{Ï |⁄ü døÔü ±\T #~· y≥˚ |ü &TÉ ñ+&øÉ £ b˛e#T· Ã. dü+Á|ü<ëj·T |ü<ä∆‘·T˝À¢ dü+düÿè‘· $<ä´qT nuÛÑ´dæ+#ês¡T.
ø±˙ ø=ìï n+<äT≈£î $TqVü‰sTT+ù|. >±+BÛJ Ä‘·àø£<∏ä nH˚>=+~, HÓ\÷¢s¡T, ‹s¡T|ü‹ e+{Ï }fi¯¢˝À¢ #·<äTe⁄ø=Hêïs¡T.
ªdü‘·´XÀ<Ûäqμ #·~yêø£ ñ‘˚Ôõ‘·T&ÉT ø±ì bÕsƒ¡≈£î&ÉT+{≤&Ü? ñ<√´>∑+ ø√dü+ eTÁ<ëdüT qT+&ç \ø√ï, n\Vü‰u≤<é, ˝≤¨sY
HÓÁVüA>±] ª–¢yÓT‡dt Ä|òt es¡˝Ÿ¶ Væ≤düºØμ #·~$q|ü&ÉT es¡≈£î Á|üj·÷D+ #˚dæ q&çej·TdüT˝À ôV’≤<äsêu≤<é #˚s¡Tø=ì
dü+bÕ~+#·T≈£îH˚ C≤„q+ mìï Á>∑+<∏ë\T #·~$‘˚, mìï $$<Ûä |üÁ‹ø£˝À¢ |üì#˚dü÷Ô, 1997˝À ‘·q mquÛ…’ Hê\T>√ @≥
dü+e‘·‡sê\ JeqkÕs¡+ |æ+&ÉT≈£î+fÒ bı+<ä>∑\T>∑T‘ê+? eTs¡DÏ+#ês¡T. á |ü⁄düÔø£+ ªVü≤+|” qT+∫ Vü≤s¡bÕŒ <ëø±μ yê]
eTs¡D≤q+‘·s¡+ 1997˝À yÓTT<ä{ÏkÕ] Á|ü#·T]+|üã&ç+~. Ä
‘\Ó T>T∑ ˝À y\Ó Te&qç n≥Te+{Ï Ä‘à· ø<£ ˝ä∏ À¢ ≥+>T∑ ≥÷] ‘·s¡Tyê‘· 2002 dü+e‘·‡sêìøÏ πø+Á<ä kÕVæ≤‘·´ nø±&Ó$T
Á|üø±X¯+|ü+‘·T\T ªHê J$‘·j·÷Á‘·μ, Á|üeTTK $|ü¢eø±s¡T&ÉT, |ü⁄s¡kÕÿs¡+ \_Û+∫+~.
kÕ«‘·+Á‘· düeTs¡ jÓ÷<ÛäT&ÉT <ä]• #Ó+#·j·T´ ªH˚q÷ Hê <˚X¯+μ,
Á|üeTTK s¡#·sTT‘· lbÕ<ä düTÁãVü≤àD´XÊÁdæÔ ªnqTuÛÑyê\÷
39
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
Ç+‘· kÕ+Á|ü<ëj·T yê‘êes¡D+˝À |ü⁄{Ϻ ô|]–, #·<äTe⁄ á |ü⁄düÔø£+ #·<äTe⁄‘·Tqï+‘·ùd|üP Vü≤è<äj·T+ uÛ≤s¡eTe⁄
ø=ì, $$<äÛ eT‘k· Õsê\qT ÄyêV≤ü q+ #d˚ Tü ø=ì, >±+B‘Û ‘· ê«ìï ‘·T+~. ˇø£Hê{Ï ‘Ó\T>∑T dü+Á|ü<ëj·÷\T, uÛ≤wü, ‘Ó\T>∑Tyês¡T
Jeq$<Ûëq+>± d”«ø£]+∫, uÖ<ë∆ìï n_Ûe÷ì+∫, eTVü‰ ìedæ+∫q, dü+#·]+∫q ÁbÕ+‘ê\T Ç|ü&˚eTsTTb˛j·÷sTT?
|ü+&ç‘·T\T y˚≥÷] Á|üuÛ≤ø£s¡XÊÁdæÔ>±]ì >∑Ts¡Te⁄>± uÛ≤$+∫q ne˙ï eTq≈£î ø±≈£î+&Ü m˝≤ b˛j·÷jÓ÷ á sê»ø°j·T
‹sT¡ eT\ sêeT#+· Á<ä @Hê&÷É <e˚ ⁄&øç Ï yTÓ TøÿÏ q d+ü <sä “¡ +¤ ˝<Ò ìä #<· sä +¡ >∑ Áø&° ˝É À ‘\Ó T>T∑ yê]øÏ ø*£ –q nbÕs¡ qw+ºü ‘\· TÃ≈î£ +fÒ
(∫qï‘·q+˝À $TqVü‰) #Ó|üŒ&É+ ø=+#Ó+ ÄX¯Ãs¡´+>±H˚ >∑T+&Ó ‘·s¡T≈£îÿb˛‘·T+~. Ç|ü&ÉT ø£sêí≥ø£˝À ñqï nH˚>=+~,
ñ+≥T+~. kÕ«‘+· Á‘√<´ä eT+˝À bÕ˝§+Z ≥÷H˚ ø=+‘ø· ±\+bÕ≥T ø£eT˝≤|ü⁄s¡+, ãfi≤¢] ÁbÕ+‘ê˝À¢ ‘Ó\T>∑T |ü+&ÉT>∑T\|ü&ÉT
$|ü¢e|ü+<∏ë˝À Á|üj·÷D+#˚dæ dü+e‘·‡s¡+ bÕ≥T C…’\T J$‘·+ »s¡T|ü⁄≈£îH˚ dü+ãsê\qT ‘Ó\TdüT≈£îqï|ü&ÉT, eTVü‰‘·|üdæ«ì
>∑&ç|æ, #·<äTe⁄ø√dü+ ø=ìï dü+<äsꓤ˝À¢ s√E\ ‘·s¡ã&ç ‹+&ç ø=+&ÉeTàe« Á|üø£s¡D+ #·<äTe⁄‘·Tqï|ü&ÉT, eTÁ<ëdüT˝À ø±o
˝≈Ò î£ +&Ü >&∑ |ç qæ yê] Ä<sä êÙìø,Ï C≤q„ ‘è· w≈íü î£ CÀV‰ü sT¡ ¢ n]Œ+#· Hê<Tä∏ ì Hê>π X«¯ ss¡ êe⁄, y≥˚ ÷] Á|uü ≤Û øs£ X¡ ÊÁd,Ôæ e÷qe*¢ sêeTøè£ wüí
≈£î+&Ü ñ+&É˝Ò+. Ç˝≤ yÓ’$<Ûä´uÛÑ]‘·+>±, yÓ’s¡T<Ûë´\‘√ Äj·Tq ø£$, ‘Ó\T>∑Tyê] ù|s¡TÁ|üU≤´‘·T\qT K+&Ü+‘·sê\≈£î ôd’‘·+
>&∑ |ç qæ J$‘+· ˝À eT÷&eÉ e+‘T· u≤Û >±ìï e÷Á‘y· T˚ 61 Á|øü s£ D¡ ≤ yê´|+æ |Cü dÒ qæ dTü u≤yTÓ dÆ Hæ é s÷¡ |øü s£ Ô¡ m˝≤Á¢ |>ü &∑ É dTü u≤“sêe⁄ e+{Ï
\‘√ á |ü⁄düÔø±ìï sêXÊs¡T. ˇø=ÿø£ÿ Á|üø£s¡D+ ˇø√ÿ ø£<∏ä˝≤ Á|üeTTKT\‘√ sêeT#·+Á<ä>±]≈£îqï nqTã+<Ûä u≤+<Ûäyê´\qT
kÕ–b˛‘·T+~. Á|ü‹<ëìøÏ yÓTT<ä\T, ∫es¡ ÁbÕø£è‘·, dü+düÿè‘· $e]dTü qÔ ï|ü &TÉ , j÷Ó ><∑ ë]Ùì≈î£ &TÉ e÷dsºü Y d.æ $. ≈î£ +uøÑÛ √D+
XÀø¢ ±\qT ñ<Vä ≤ü ]d÷ü Ô Ä Á|øü s£ D¡ ≤ìï nseú¡ +‘+· >± r]Ã~<ës› T¡ . ˝Àì ‘\Ó T>T∑ yêsì¡ ‘*Ó dqæ |ü &TÉ ø+Ï ∫‘Y >s∑ «¡ + ø\£ T>T∑ ‘T· +~.
<ë<ë|ü⁄ 500 ù|J\Tqï á Á>∑+<∏ëìï ‹s¡T|ü‹ dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\˝À, ªHê≈£î ‘Ó\T>∑T
#·~yêø£ ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä, yê] yÓTT‘·Ô+ sê<Tä , ‘$· Tfi¯ u≤Û >+∑ Çe«eTq+&,ç μ nqï ‘$· Tfi¯
J$‘êìï Ç˝≤ n+~+#·>∑*–‘˚ m+‘· u≤>∑T+ $<ë´]ú‘√ Á|æì‡|ü˝Ÿ ùd\+ düTu≤“sêe⁄,
&~˚ nì|dæ Tü +Ô ~. Çø£ Ç|ü &TÉ Ä $T–*q J$‘· ªHêjT· Hê, Ç~ ‘\Ó T>T∑ <X˚ +¯ . ˙e⁄ ‘\Ó T>T∑ <X˚ +¯
uÛ≤>±ìï ‘Ó\TdüT≈£îH˚ n<äèwüº+ bÕsƒ¡≈£î\≈£î ˝Ò<äT ˝À ñHêïe⁄. ‘Ó\T>∑T H˚s¡TÃø√yê*. ˝Òø£b˛‘˚
ø£<ë! ‘·\T#·T≈£î+fÒ u≤<Ûä>±H˚ ñ+≥T+~. e÷s¡Tÿ\T ‘·–Zb˛‘êsTT,μ nì $düŒwüº+>±
Á|üø£{Ï+∫q ‘Ó\T>∑Tdü÷Œ¤]Ôì nqTuÛÑ$+∫q
sêeT#·+Á<ä>±] Ç+{À¢ ‘ê‘·eTT‘êÔ‘·\
ø±\+Hê{Ï dü>∑+ $]–q ÇqT|ü>∑T+&ÉT ñ+&˚<ä≥. á H\˚ Á|dü Tü ‘Ô · ‘\Ó T>T∑ bÕ\q˝À ‘\Ó T>T∑ ≈î£
|æ+&ç ø=≥º&ÜìøÏ, q÷s¡&ÜìøÏ <ëìï yê&˚yês¡≥. m+‘· <÷ä s+¡ >± »]–b˛sTT+<√ ‘\· T#T· ø=ì
n<˚${À ns¡ú+ø±ø£ yê] ‘ê‘·>±]ì n&ç–‘˚, n<√ u≤<Ûä|ü&Ü*‡+<˚. H˚\ Hê\T>∑T #Ós¡>∑T˝≤
ô|<ä› ø£<∏ä n+≥÷ ‹s¡TeT\ e+X¯+ >∑T]+∫ $e]+ yê´|æ+∫q ‘Ó\T>∑T yÓ’uÛÑe+ Ç|ü&Óø£ÿ&É?
#ês≥¡ . n˝≤ ÁbÕs+¡ ueÑÛ Te⁄‘T· +~ á |⁄ü døÔü +£ . á nì UÒ<ä|ü&Ü*‡+<˚. 1939˝À ‹s¡TeT\
yÓTT<ä{Ï Á|üø£s¡D+ ù|s¡T` >∑T+Á&ÜsTT #Ó|æŒq >±<∏ä. sêeT#·+Á<ä ˝≤¨sY˝À ñ<√´–>± yÓ[¢
BìøÏ yÓTT<ä{À¢` q|ü&ÉT nø£ÿ&ç Äj·TTπs«<ä ø£fi≤XÊ\
HêeT|òü\ø£+ MT<ä, Ä ø±˝ÒJ |ü⁄Hê~sêsTT y˚dæq yÓ’<ä´s¡‘·ï
n¨! •˝Ò ‘˚ kÂuÛ≤>∑´+ |+ü &{ç Ÿ &.ç >√bÕ˝≤#ês´¡ ù|sT¡ #÷· dæ eTT]dbæ ˛j÷· sT¡ . n+‘H˚ ê,
j·T <äVü≤˝≤´ ø£è‘˚j·TTπ> z kÕj·T+Á‘·+ ˝≤¨sY M<ÛäT˝À¢ >∑T˝≤®sYdæ+>¥ Áø°&Ü$Hê´kÕ\T
dü+düÿè‘˚ ]‹Vü‰düdü´ #·÷dæ nãT“s¡|ü&çq sêeT#·+Á<äøÏ Ä >∑T˝≤®sYøÏ >∑Ts¡Te⁄ eTq
kÕøÏåuÛÑ÷‘ê dæ düs¡«<ë ø√&ç sêeT÷à]Ô>±s¡ì ‘Ó\TdüTø=ì øÏ+∫‘Y >∑s¡«eT÷ ø£*–+~.
Bì ns+ú¡ Ç~` z sêsT÷! øè£ ‘j· T· T>+∑ ˝À ˙e⁄ nV≤ü \´>± Ç˝≤ ≈£î+uÛÑø√D+ yÓTT<ä\T eTÁ<ëdüT, ãfi≤¢] qT+&ç ˝≤¨sY
ñHêïe⁄. m+‘· uÛ≤>∑´+ ˙~. dü+düÿè‹øÏ, Ç‹Vü‰kÕìøÏ ≈£L&Ü es¡≈£î |ü]eT[+∫q ‘Ó\T>∑T kÂs¡uÛÑ+ H˚&Óø£ÿ&É? @$ ‘·©¢,
m|ü&É÷ kÕøÏå>±H˚ ñHêïe⁄. Ç˝≤ ns¡úe+‘·yÓTÆq XÀ¢ø±\‘√ Á|ü‹ ìs¡T&ÉT ≈£î]dæq Væ≤eTdüeT÷Vü≤eTT\T.
Á|üø£s¡D≤ìï ˇø£ ns¡úe+‘·yÓTÆq J$‘· X¯ø£\|ü⁄ ø£<∏ä>± eT*#ês¡T uÛ≤s¡‹ |üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈£î\T >∑qïes¡|ü⁄ düTã“sêeTj·T´
sêeT#·+Á<ä. ‘êqT |ü⁄{Ϻ ô|]–q ø£eT˝≤|ü⁄s¡ #·]Á‘·qT, >±]+{À¢ ÁXÊ<ä∆ø£s¡à\T ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ e∫Ãq e÷πs|ü*¢ sêeT
V≤ü +|q” >s∑ ¡ •~\∏ ÁbÕuyÑÛ êìï, $»jT· q>s∑ ¡ kÕÁe÷»´|⁄ü ÁbÕs+¡ uÑÛ XÊÁdæÔ>±] ñ<ä+‘·+ eT]+‘· ÄX¯Ãsê´ìï ø£*–düTÔ+~. Äj·Tq
sê»<Ûëì nH˚>=+~ ÁbÕX¯kÕÔ´ìï, ãfi≤¢] |ü≥ºD+˝À ì‘·´+ Msê+Á<yäÛ ê~. Ä ‘~· H› êìï ≈L£ &Ü ÄjT· q ‘\Ó T>T∑ ˝ÀH˚ ìs«¡ V≤æ +
>∑Tu≤[+#˚ ‘Ó\T>∑T kÂs¡uÛ≤ìï, eTÁ<ëdüT˝À ñ+&çq ‘Ó\T>∑T #ês¡T. n+‘˚ø±<äT, Á|ü‹s√p dü+<Ûë´e+<äq+ ôd’‘·+ ‘Ó\T>∑T
Á|üeTTKT\ bÕ+&çr Á|üø£s¡¸˙` Ç˝≤ yês¡T dü+#·]+∫q Á|ü‹ ˝ÀH˚ #˚ùdyês¡≥. Äj·Tq ª‘Ó\T>∑T >∑T&çμ nH˚ dü+düúqT kÕú|æ+∫,
ÁbÕ+‘·+˝Àì |ü+&ç‘·T\≈£î ôd’‘·+ ‘Ó*j·Tì $X‚cÕ\qT qT&çø£&É* nH˚ n#·Ã‘Ó\T>∑T ì|òüT+≥T ìsêàD+ ÁbÕs¡+_Û+#ê
sêeT#·+Á<ä ñ<äVü≤]+#ês¡T. n<˚ á s¡#·q˝Àì Á|ü‘˚´ø£‘·.
40
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
s¡ì sêeT#·+Á<ä á Á>∑+<∏ä+˝Àì z Á|üø£s¡D+˝À $es¡+>± ‘Ó|æŒkÕÔsTT. ‘Ó\T>∑T qT&çø±sê\‘√, HêqT&ÉT\‘√, |ü<äã+<Ûë
sêXÊs¡T. Ç|üŒ{Ïø° n#·TÃø±ì e÷πs|ü*¢ yê] Ä ‘Ó\T>∑T \‘√ ì+&çq á |ü⁄düÔø£+ #·<äe&É+ z >=|üŒ nqTuÛÑe+.
ì|òüT+≥Te⁄ ªqT&çø£&É*μ sê‘·Á|ü‹ Ç|ü&Óø£ÿ&ÉT+<√? nø£ÿ&Ü
Çøÿ£ &Ü ñ+<ìä Ä H√{≤ á H√{≤ $q&yÉ T˚ ø±ì Ç+ø± ãjT· ≥ ªme&ÉT <˚XÊ\T ‹s¡T>∑T‘ê&√, me&ÉT |ü+&ç‘·T\qT
|ü&É˝Ò<äT. ùd$kÕ&Ô √ yê&ç ãT~∆ ˙{˝Ï À |&ü qç q÷H#Ó T· øÿ£ ˝≤>± $d]Ôü dTü +Ô ~.
Hêø$£ s¬ +&÷É n$ m+‘e· s≈¡ î£ n_“Hêj÷Ó uØÒ E yd˚ Tü ≈î£ +≥÷
Ç˝≤ #Ó|ü≈£î+≥÷ b˛‘˚, mH√ï $wüj·÷\T... m+‘√ q&ç#êqT. q÷πsfi¯ó¢ Ç˝≤ q&Ée ‘·|üŒ<˚yÓ÷ nì|ædüTÔ+~.μ á
nqTueÑÛ kÕs+¡ ... á |⁄ü døÔü +£ #<· Tä e⁄‘T· +fÒ ˇø£ ÄràjT· yTÓ qÆ , yêø±´\‘√ ì+&çq XÀ¢ø£+‘√ á Á>∑+<∏ä+ |üPs¡Ôe⁄‘·T+~.
e÷qMj·TyTÓ qÆ düŒs¡Ù eTq >∑T+&Ó*ï ‘ê≈î£ ‘T· +~. V≤ü è<äj÷· ìï
ÄÁs¡›|üs¡TdüTÔ+~. ªnHê#ês¡+, <=+>∑‘·q+μ, ªneTàe÷≥μ, ªz˝≤Z ùd >+∑ >±μ e+{Ï n<Tä “‘¤ · Á>+∑ <ë∏ \qT sêdqæ sêVQü ˝Ÿ
ª>=&ÉT>∑TbÕ\T&ÉTμ e+{Ï Á|üø£s¡D≤\T bÕsƒ¡≈£î\≈£î ø£˙ïfi¯ó¢ kÕ+ø£è‘ê´Hé≈£î Bf…Æq eTq ‘Ó\T>∑T kÕ+ø£è‘ê´j·THé ‹s¡TeT\
sêeT#·+Á<ä ø£fi¯¢ eTT+<äT ø£<ä˝≤&É‘ês¡T. yê]øÏ #˚‘·T˝…‹Ô
qeTdüÿ]<ë›+.
‘Ó\T>∑THê≥ 29 dü+e‘·‡sê\T>± Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü yê]¸ø£ ø£<∏ë dü+ø£\Hê\T
Á|ü#·T]düTÔqï ø£<∏ëkÕVæ≤‹ düVü≤ dü+bÕ<ä≈£î\T. yê´düø£s¡Ô. n+‘·≈£îeTT+<äT
Á|üC≤kÕVæ≤‹ |üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈£î\T. ª‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä b˛sê≥ ø£<∏ä\Tμ,
ª‘Ó\T>∑T ø£<∏ä ` 60`85μ |ü⁄düÔø±\≈£î dü+bÕ<ä≈£î\T. πø+Á<ä kÕVæ≤‘·´ nø±&É$T
bÕ\ø£eT+&É* düuÛÑT´\T. ìyêdü+ ôV’≤<äsêu≤<é. 2019 ‘êHê düuÛÑ\ n‹~∏.
41
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
es¡í Á|ü|ü+#·+
∫Á‘·ø£fi≤ ‘·|üdæ« e&ܶ~ bÕ|üj·T´
;s¡ lìyêdt
Ç+Á<Ûä<ÛäqTe⁄˝Àì dü|üÔesêí\ dü+>∑eT+ Äj·Tq ∫Á‘·+. s¡+>∑T\˙ï ø£\uÀdæq z n<äT“¤‘·
Á|ü|ü+#êìï, ‘·q<Ó’q z eTH√Vü≤s¡ es¡í∫Á‘êìï Ä$wüÿ]+∫q ∫Á‘·ø£fi≤ ‘·|üdæ«. s¡+>∑T\πø
sêsêE Äj·Tq. es¡í $TÁX¯eT+˝À ‘·q<Ó’q Á|ü‘˚´ø£‘·, eT¬se«s¡÷ nqTø£]+|ü M\Tø±ì
s¡+>∑T\ |ü<äàeP´Vü≤+. Äj·Tq ∫Á‘·D #·÷|üs¡T\ eTqdüT‡ì sê>∑s¡+õ‘·+ #˚düTÔ+~.
‘\Ó T>T∑ u§eTà>=|Œü <Hä êìï|Á ‹ü wqºü TÇqTeT&+ç |Cü dÒ qæ Äs+¡ >T∑ \sπ &TÉ e&Ü~¶ bÕ|jü T· ´.
∫Á‘·ø£fi¯≈£î q–w”\T #Ó≈£îÿ‘·÷ y˚˝≤~ ∫Á‘ê\qT n\y√ø£ >± eTH√»„+>± ∫Á‹+∫ #·÷bÕs¡T. Äj·Tq ∫Á‹+∫q Åd”Ô\ s¡÷|ü⁄
πsK\T ∫Á‘·+>± ñ+{≤sTT. #Óe⁄\≈£î Hê>∑T\CÀ&ÉT, ø=|ü˝À
^dæ, düHêàHê\≈£î bı>∑&ÉÔ\≈£î <ä÷s¡+>± ∫Á‘·ø£fi≤ ‘·|üdüT‡˝À yTÓ T–*sπ ≈î£ , eTT≈î£ ÿ≈î£ eTTø¬ ÿs,¡ ø±fi≈¢¯ î£ y+Ó &ç ø&£ jç ÷· \T, >¬ &+¶É
J$‘·+ >∑&ç|æq ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT, ãVüQeTTK Á|üC≤„XÊ* e&ܶ~ MT<ä |ü#·Ãu§≥Tº ‘·|üŒìdü]. áj·Tq ‘·q ≈£î+#Ó‘√ C≤q|ü<ä,
bÕ|üj·T´. bÂsêDÏø£, Ç‹Vü‰kÕ\≈£î ∫Á‘·s¡÷bÕìï#êÃs¡T. <˚e‘êeT÷s¡TÔ\
qT+&ç Bq»qT\ es¡≈£î, >∑+<Ûäs¡« ˝Àø±\ qT+&ç Á>±eTd”eT\
e&Ü~¶ bÕ|jü T· ´ Hê>±e∞ qBrsêq ñqï Áoø±≈î£ fi+¯ õ˝≤¢ es≈¡ î£ , ej÷· ´sê\ qT+&ç ˇ+|⁄ü kı+|⁄ü \ es≈¡ î£ ÄjT· q ≈î£ +#≈Ó î£
ø£•+ø√≥˝À 1921 ôdô|º+ãs¡T 10q ÁosêeTeT÷]Ô, eTVü‰\øÏåà øs£ ‘¡ ˝· ≤eT\ø+£ . sêE\ øØÏ {≤\ qT+&ç _ø>å£ ±fi¢¯ bÕÁ‘\· es≈¡ î£ ,
<ä+|ü‘·T\≈£î »ìà+#ês¡T. ‘·+Á&ç eè‹ÔØ‘ê´ Áoø±≈£îfi¯+ n+‘·:|ü⁄s¡ ø£q´\ n+<ë\ qT+&û ÁX¯eTJe⁄\ ã‘·T≈£î\ es¡≈£î
ôV’≤dü÷ÿ˝À¢ (Ç|üŒ{Ï mHé.{Ï.ÄsY. eTTì‡|ü˝Ÿ dü÷ÿ\T) ∫Á‘·ø£fi¯ áj·Tq ^j·Tì $wüj·TeT+≥÷ ˝Ò<äT. s¡reTqà<ÛäT\≈£î
ñbÕ<Ûë´j·TT\T ø±e&É+‘√ bÕ|üj·T´ ‘·+Á&ç e<ä›H˚ ∫Á‘·ø£fi¯˝À Äøè£ ‘T· \T ø*£ Œ+∫ s+¡ u,ÑÛ }s«¡ •, ‹˝À‘eÔ· T, $X«¯ y÷Ó V≤æ ì˝≤+{Ï
zqe÷\T Hs˚ T¡ Ãø=HêïsT¡ . ‘+· Á&ç ∫Á‘ê\T s∫¡ +#˚ |<ü ‹›ä ì ÁX<¯ >∆ä ± n#·Ãs¡ ø£HÓï\qT ‘Ó\T>∑Tyê] eTT+–≥ kÕø屑·ÿ]+|üCÒXÊs¡T.
|ü]o*+∫q bÕ|üj·T´ z Vü≤qTeT+‘·Tì u§eTà‘√ ∫Á‘·ø£fi≤ q+&É÷]yê] m+øÏ, Hê>∑eT*¢ Äj·Tq #˚‘·T˝À¢ s¡÷|ü⁄~<äT›
s¡+>∑+˝ÀøÏ ≈£î+#Ó yÓ÷bÕs¡T. ø=Hêïs¡T. ø±e´ HêsTTø£\πø ø±≈£î+&Ü ãTT‘·Te⁄\≈£î, sê>±\≈£î,
qøÁå£ ‘ê\≈î£ <èä X´¯ s÷¡ |$ü T∫Ãq n|sü Á¡ ãV≤ü à e&Ü~¶ . ÄjT· q ‘q·
nV≤ü ]ïX\¯ T ÁX$¯ T+∫ sπ K˝À¢ s+¡ >T∑ \T yT˚ fi$¯ +#&· +É ˝À >{∑ ºÏ ≈î£ +#‘Ó √ ∫Á‘ø· fi£ ≤_eÛ ÷qT\≈î£ øfi£ ≤eTè‘êìï |+ü ∫q øfi£ ≤eT÷].Ô
|≥ü Tº <=]øπ d]ü øÏ e&Ü~¶ s+¡ >T∑ \ sêC≤´ìøÏ sêsêE ø±>*∑ >±sT¡ .
ebÕ ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT e÷Á‘·y˚T ø±<äT. s¡#·sTT‘·, ø±s¡÷ºìdüTº
e&ܶ~ bÕ|üj·T´>±] ≈£î+#Ó ù|s¡T ebÕ. Äj·Tq XË’* ≈£L&Ü! πssêDÏ, n_ÛkÕ]ø£, uÛ≤s¡‹ |üÁ‹ø£\˝À Á|ü#·T]‘·yÓTÆq
nì‘·s¡ kÕ<Ûä´+. ø±e´ HêsTTø£\qT Äj·Tq ∫Á‹+∫q rs¡T
n<äT“¤‘·+. bÂsêDÏø£ <äèXÊ´\qT Äj·Tq dæìe÷ ôd≥¢ø£Hêï
42
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
u§eTà\‘√ Äj·Tq z dü+#·\q ∫Á‘·ø±s¡T&Éj·÷´s¡T. #·+<ä Ä ‘·sê«‘· yê]ì m+‘·eT+~ ø√]Hê ø£fi≤ Á|ü<äs¡Ùq≈£î n+^
e÷eT d+ü bÕ<≈ä î£ \T #Á· øb£ ÕD‘Ï √ |]ü #j· T· + ø*£ –q <>ä sZ∑ ¡ qT+&ç ø£]+#·˝Ò<äT. m+<äs√ M]ì düHêàì+#ê\ì ñ‘ê‡Vü≤+ #·÷|æ+
<ë<ë|ü⁄ ns¡∆X¯‘êã›+ bÕ≥T Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü #·+<äe÷eTqT ∫Hê Äj·Tq n+<äT≈£î n+^ø£]+#·˝Ò<äT.
‘·q ≈£î+#Ó‘√ n\+ø£]+#ês¡T. #·Áø£bÕDÏ dü+bÕ<äø£‘·«+˝À
yÓ\Te&çq j·TTe |üÁ‹ø£˝À ≈£L&Ü HÓ\≈£î Äj·Tq Hê\T>∑T es¡í 1938˝À ‘·q 17e @≥ ø£~*+∫q ‘·q ≈£î+#Ó≈£î ebÕ
∫Á‘ê\T y˚ùdyês¡T. b˛‘·q, <˚e⁄\|ü*¢, ÁoÁo Äj·Tq Çwüº|ü&˚ 71e @≥ ‘êqT eTs¡DÏ+#˚<ëø± $ÁXÊ+‹ìe«˝Ò<äT. ebÕ ø=ìï
ø£e⁄\T. n˝≤π> M]øÏ dü+^‘·eT+fÒ eT≈£îÿe m≈£îÿe. ø£s¡TDÁo kÕs¡T¢ ‘·q ∫Á‘ê\ ô|’ nì dü+‘·ø£+ #˚ùdyês¡T. ø£•+ø√≥
>±] ñ<äj·TÁoøÏ Äj·Tq y˚dæq u§eTà\T m+‘√ ù|s¡TqT ˝Àì Äj·Tq Ç+{Ï MT<ä ≈£L&Ü á >∑Ts¡TÔ y˚düT≈£îHêïs¡T. Bì
d+ü bÕ~+#T· ø=HêïsTT. n|Œü {À¢ #+· <eä ÷eTqT mì$T~ u≤Û w˝ü À¢ ns¡ú+ n&ç–‘˚, ªÇ≥T >∑‘·+ X¯Sq´+. n≥T uÛÑ$wü´‘·TÔ X¯Sq´+.
Á|ü#·T]+#·&É+ e\¢ e&ܶ~ ∫Á‘ê\T <˚X¯$<˚XÊ˝À¢ ÁbÕ#·Ts¡´+ eT<´äÛ ˝Àì Ä ^‘q· T Hq˚ T e÷Á‘+· ì»+,μ nHy˚ êsT¡ . ∫Á‘ø· fi£ ≤
bı+<ësTT. #·+<äe÷eT, j·TTe |üÁ‹ø£\ ‘·sê«‘· kÕ«‹ yês¡ s¡+>∑+˝À ‘·q<Ó’q XË’*˝À esêí\T $s¡õ$Tàq e&ܶ~ bÕ|üj·T´
|üÁ‹ø£ M] ∫Á‘ê\qT Á|ü#·T]+∫+~. $XÊK õ˝≤,¢ nqø±|*ü ˝¢ Àì ‘q· ≈î£ e÷s¬ Ô Ç+≥ 1992 &ôç d+ãsY
10q eTs¡DÏ+#ês¡T.
ebÕ ∫Á‘ê˝À¢ m≈î£ ÿe>± ‘\Ó T>T∑ <qä +, ‘\Ó T>T∑ d+ü dÿü è‹,
Ä#ês¡ e´eVü‰sê\T, n\+ø£s¡D\T, |ü+&ÉT>∑\≈£î Á|ü‘˚´ø£ Ç+‘{· Ï n<Tä “‘¤ · <èä XÊ´\qT ∫Á‘ê\T>± eT\∫q e&Ü~¶ øÏ
ÁbÕeTTK´‘· ì#Ã˚ yêsT¡ . ∫Á‘ø· ±sT¡ \T ‘e· T ∫Á‘ê\≈î£ y÷Ó &˝É ‡Ÿ qT Áã‹≈£îqï|ü&ÉT>±˙, #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘·>±˙ m≥Te+{Ï
ñ|üjÓ÷–+#·&É+ nHê~>± edüTÔqï<˚. ø±˙ ebÕ ∫Á‘ê˝À¢ì >∑T]Ô+|ü⁄, nyês¡T¶ Á|üuÛÑT‘·«+ Çe«˝Ò<äT. ebÕ ≈£L&Ü n≥Te+{Ï
s¡÷bÕ\T Äj·Tq e÷qdü »ìà‘ê˝Ò! yÓ÷&É˝Ÿ nedüs¡+ yê{ÏøÏ @Hê&É÷ Äsê≥|ü&É˝Ò<äT.
˝Ò≈£î+&ÜH˚ Äj·Tq n+<äyÓTÆq Åd”Ô, |ü⁄s¡Twü s¡÷bÕ\qT
n<äT“¤‘·+>± ∫Á‹+∫ $eTs¡Ù≈£î\qT ôd’‘·+ yÓT|æŒ+#·>∑*>±s¡T. e&ܶ~ bÕ|üj·T´ düèwæº+∫q nH˚ø£ y˚\ es¡í∫Á‘ê\T ‘·q
ùdïV≤æ ‘T· \T, n_eÛ ÷qT\ e<›ä uÁÑÛ <|ä sü ∫¡ ñHêïsTT. yê≥ìï+{˙Ï
@ø±+‘êìï n‹>± ø√s¡Tø=H˚ e&ܶ~ bÕ|üj·T´ ìX¯Ùã›+>± Á|üuÛÑT‘·«+ ùdø£]+∫ ø£•+ø√≥˝Àì Äj·Tq Ç+{Ïì C≤rj·T
ñqï|ü &˚ ∫Á‘ê\T ^ùdyêsT¡ . MsT¡ Ks>¡ |¥ Pü sT¡ ˝ÀqT, Áoø±≈î£ fi+¯ d+ü |<ü >ä ± Á|øü {£ +Ï ∫ ÄsºY >π \Ø>± e÷sá &+É e÷Á‘y· T˚ ÄjT· q≈î£
˝ÀqT ‘q· e´ø>ÔÏ ‘∑ · ∫Á‘ø· fi£ ≤ Á|ü<sä Ù¡ q\T ìs«¡ V≤æ +#êsT¡ . n+‘!˚ n]Œ+#·>∑\ ì»yÓTÆq ìyê[.
43
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
Telugu Culture
Recent Advancement of Telugu in South India
Akkaraju Sarma
The incoming TANA leadership need to set up a focus group to
help retention and expansion of Telugu language speakers in
India, most importantly in Tamilnadu and contiguous areas.
It has been the greatest experience I ever had, visiting That continuum extended further north including
Tiruttani, Sri Harikota, Tada, etc.
the Potti Sriramulu Memorial Society Hall to attend
the felicitation Dr.Chintalapati Purnanda Sastri with That continuum went farther north and needless
title "Maha Mahopadhyaya" bestowed at the for all of us be reminded of Tirumala Venkatesa. Many
in Madras went on a strike for several weeks till the
Amarajeevi Potti Sriramulu Smaraka Bhavanam state of Madras was divided into Andhra Pradesh and
on March 25, 2017. This significant Landmark for all Madras, as independent from erstwhile Madras State.
Telugus is in Chennai, at 215 Royapettah High Road, Bust of Amarajeevi Potti Sriramulu Garu in Main Hall.
Mylapore, Chennai, 600004. In the last 5-7 years,
TANA has been progressively strengthening Telugu Society Building: The building has two floors
Language instruction in Tamil Nadu schools in many about 120 feet x 240 feet plinth (approximate). First
districts. We need to increase this activity. Demo- floor (ground level) has offices and a small podium
graphically speaking, the median age, as of 2017, In- with full size bust statue of Amarjeevi Potti Sriramulu
dia is <30 years and many speak English that have and spending a few minutes is an overwhelming ex-
accepted Hindi as the aid for communication. Note perience indeed. Besides there is a lecture hall in the
that after India had become a republic, Hindi became first floor as well.
a major medium yet in Madras (also read as now Tamil
Nadu), Hindi was disliked intensely and many at school Portrait Gallery: There are many portraits of
took the language on a pass/fail mode. leading Telugus and other national leaders in the lec-
ture hall of second floor. And a Telugu Library of first
I was in High School (1952) when Amarajeevi floor.
Potti Sriramulu garu sacrificed his life for a greatest
cause and we are now enjoying the benefits. It was in Overseas Telugus and at Home Telugus: The
that time, much of north Madras (now Chennai) Telugu information on the explosive USA-Telugu Diaspora
was spoken by majority especially merchants and some which has resulted in many Telugus become resident
parts like Tondiarpet, Washermanpet were Telugus. in continental USA is well known the fact that we are
celebrating the 41 St. Annual Convention in Nation's
44
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
Capital, Washington DC is a recognition of our culture in a political sense prevailed strongly so many
achievements. Looking at Spelling Bees, Science Tal- decades, we need to bow respectfully to Amarajeevi
ent and academic achievements, we can be proud but Potti Sriramulu Garu. Tana (and sister organizations)
now is not the time to rest on that front. Stepping might support 2-3 NRI College students work in Potti
back to events after the birth of Andhra Pradesh, where Sriramulu Society and its staff to improve the facili-
is Telugu Language and culture "at extended home" ties and provided reports how we can even more en-
heading? In June 2016 TANA Patrika, you see a key- hance the Potti Sriramulu Memorial Society become
hole view of the evolving Telugu speakers. In 2016 a resource location for all Telugus.
Sri.Ramesh Garu documented the spread of Telugu in
Tamilnadu and contiguous areas. An invaluable con- I thank Dr. Ayathu Prasada Rao in Mylapore for
tribution. As an example, TANA has supported sev- facilitating my visit to the Cherished place of
eral persons (of all ages) to gain that knowledge with Amarajeevi Potti Sriramulu. A more detailed article
a certificate of completion. Kudos to all, students, on this subject will be published later this year. As
teachers, sponsoring organizations and individuals that many members of TANA and sister organization, when
guided this program. Other such programs need to be in Chennai to take a few minutes to visit Potti
done by TANA and sister Telugu organizations. Sriramulu Society Building and it will be a rewarding
experience. I gratefully acknowledge the sources for
Suggested Long Term Plans: The incoming some photographs used. Many thanks to all.
TANA leadership need to set up a focus group to help
retention and expansion of Telugu language speakers
in India, most importantly in Tamilnadu and contigu-
ous areas. There is little doubt we are doing well with
Telugu Badi (and similar Telugu Balavihar Schools)
and similarly we might develop programs in India. I
have documented (go to www.researchgate.org and
www.academia.edu where many of my publications
are accessible) the existence of Telugu speakers in
Bangladesh! Suffice it to say, languages have a strong
persistence status with demonstrated loss due to not
speaking for starters. In the 40 Th. TANA convention
in St Louis, MO. in the Business and Exhibition Hall,
several posters were on display and all are so informa-
tive. I am herewith including just two for information.
These were openly displayed, and I thank TANA for
exhibiting these invaluable paintings. I hope TANA
Patrika will publish them all.
The importance of Potti Sriramulu Manorial So-
ciety Building and its crucial relevance need to be em-
phasized by TANA and sister organizations. They
should set up a committee and fund it as needed in
renovating the building, lecture hall and office space
with state of art audio-visual equipment. If Telugu
Dr. Akkaraju Sarma lives in Huntingdon Valley, Pennsylvania. He actively
participates in community activities in and around. He is the receipent of
1997 TANA Community Services Award and also receipent of 2016 Ellis
Iceland Medal of Honour by US Government.
45
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
u≤\ kÕVæ≤‘·´+
‘Ó\T>∑T˝À u≤\kÕVæ≤‘·´+
&܈ˆ >∑+–XË{Ϻ •e≈£îe÷sY
‘Ó\T>∑T˝À u≤\kÕVæ≤‘ê´ìøÏ ô|<ä› #·]Á‘˚ ñ+~. ÄHê{Ï u≤\ |üÁ‹ø£ qT+∫ H˚{Ï
u≤\uÛ≤s¡‘·+ es¡≈£î |üÁ‹ø£\T, Hê{Ï ∫+‘ê BøÏå‘·T\T qT+∫ H˚{Ï es¡≈£î nH˚ø£eT+~
s¡#·sTT‘·\T u≤\kÕVæ≤‘·´ $ø±kÕìøÏ ø£èwæ #˚XÊs¡T. Ä #·]Á‘· |üPsê«|üsê\T...
bÕ|ü+ |ü⁄D´+ ` Á|ü|ü+#·e÷s¡Z+ ª|üdæyê&ÉT ô|<ä›yê&Éj·÷´ø£ ` n‘·&ÉT r]Ã~<ä›ã&˚ rs¡T
ø£wüº+ kÂK´+ X‚cÕsêú\T n‘·ì u≤\´+ MT<˚ Ä<Ûës¡|ü&ç e⁄+≥T+~,μ nHêï&ÉT dæ>∑à+&é
@M ms¡T>∑ì |üPe⁄˝≤¢sê ÁbòÕsTT&é. n+fÒ u≤\´+˝À |ü&çq |ü⁄Hê~ MT<˚ yê] e´øÏÔ‘·«+
◊<ëπs&ÉT\ bÕ|ü˝≤¢sê! Ä<Ûës¡|ü&ç e⁄+≥T+<äH˚~ Äj·Tq uÛ≤eq.
n+≥÷ Á|üø£è‹˝À »]π> düVü≤» e÷s¡TŒ\T ‘·eTø√düy˚T BH˚ï eTq ô|<ä›\T ªyÓTT¬ø’ÿ e+>∑ì~ e÷HÓ’ e+>∑THêμ
»s¡T>∑T‘·THêïj·Tì }Væ≤+#˚ bÕ|ü\qT >∑T]+∫` nHêïs¡T. uÛ≤$uÛ≤s¡‘· bÂs¡T\qT r]Ã~<ä›&É+˝À u≤\ kÕVæ≤‘ê´
ì~ #Ó|üø√<>ä ∑Z kÕqú +. |\æ ˝¢ À¢ Ä˝À#q· , dèü »Hê‘·àø£ X≈¯ î£ Ô\qT
yÓTs¡T|ü⁄ yÓT]ùdÔ ` yêq ≈£î]ùdÔ ô|+#~˚ , deü TjT· d÷ü Œ]¤ ,Ô #êø#£ ø· ´£ +, jT· Tø˝ÔÏ ≤+{Ï Jeq H|’Ó ⁄ü D≤´
Äø£düeTTq Vü≤]$\T¢ $]ùdÔ \‘√ bÕ≥T ‘ê´>∑+, |üs√|üø±s¡+, <Ûäs¡à+ ‘·~‘·s¡ eT¨qï‘·
ªn$ e÷πøμ nì Äq+~+#˚ ≈£Lq˝≤¢sê >T∑ D≤\qT $ød£ +æ |Cü ùÒdB u≤\kÕV≤æ ‘´· yT˚ ! B+‘√bÕ≥T ∫HêïsT¡
\≈î£ ‘–· q+‘· $H√<ëìïd÷ü ,Ô yê] e÷qdøæ £ |]ü D‹øÏ <√V≤ü <+ä
n+≥÷ ne÷j·Tø£ Vü≤è<äj·÷\qT #·÷dæ C≤*|ü&É‘ês¡T #˚ùdB u≤\kÕVæ≤‘·´y˚T!
ll.
u≤\´+ ` <äX¯\T
u≤\˝Ò $C≤„q ùV≤‘·Te⁄\T
H˚&ÉT πs|ü⁄\ eT<Ûä´ ùd‘·Te⁄\T nsTT‘˚ u≤\kÕVæ≤rdüè»q˝À yê] ejÓ÷|ü]$T‘·T\qT
#·+Á<ä ã+<ÛäTs¡ düT<Ûëo‘·Te⁄\T <èä w˝ºæ À e⁄+#T· ø√yê*. |\æ \¢ T |⁄ü {qºÏ |Œü {Ï qT+&ç ◊<+˚ &¢É es≈¡ î£
e÷qe‘·« $ø±düùV≤‘·Te⁄\T yTÓ T<{ä Ï <Xä .¯ n+<Tä ˝À eT÷&fi˚ <¢¯ ëø± eTØ |dü ‘æ q· +. á <Xä ˝¯ À
ÁX¯e´ kÕVæ≤‘·´+ ÁbÕ<Ûëq´+ ø£*– e⁄+≥T+~. |æ\¢\ qT<˚›•+∫
n+≥÷ u≤\\˝Àì ñ<ë‘·Ô \ø£åD≤\qT Á|üX¯+dæ+#ês¡T ‘·\T¢\T bÕ&˚ CÀ\ bÕ≥\T, ˝≤*bÕ≥\T, #·+<äe÷eT bÕ≥\T
eTVü‰ø£$ ll. yTÓ T<˝ä q’… $. ∫qï∫qï ø<£ \ä∏ T ≈L£ &Ü á <Xä ˝¯ À n+~+#e· #T· Ã.
46
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
◊<äT dü+e‘·‡sê\ qT+&ç |ü~ dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä´>∑\ ‘s· ê«‘· ø±\+˝À u≤\u≤*ø\£ T, Åd\Ô” T #~· $ Äq+~+#·
u≤˝≤´ìï ~«rj·T <äX¯>± |ü]>∑DÏ+#·e#·TÃ. á <äX¯˝À u≤>± &ÜìøÏ M\T>± e⁄qï |ü⁄düÔø±\ Á|ü#·Ts¡D ÁbÕs¡+uÛÑ+ nsTT+~.
ñ|jü ÷Ó >|∑ &ü ~˚ <èä X´¯ kÕV≤æ ‘´· +. s+¡ >T∑ s+¡ >T∑ u§eTà\‘√ ≈L£ &ç >∑C…®\ sêe÷qT»Hêj·TT&ÉT>±s¡T u≤\\ ø√dü+ ªdürVæ≤‘·
#ø· ÿ£ ì |⁄ü døÔü ±\T á <Xä ˝¯ Àì u≤\\ HgÓ +‘>· ±H√ n\]kÕsÔ TT. d+ü Á>V∑ ≤ü +μ, u≤*ø\£ ø√d+ü ª$yø˚ £ |]ü >è∑ V≤ü +μ sêXÊsT¡ . Ç+<Tä ˝À
á <äX¯˝Àì |æ\¢\≈£î ñ‘·ÔeTyÓTÆq uÛ≤yê\T >∑\ ø£<∏ä\qT u≤Û wü ≈L£ &Ü ø]£ qƒ yT˚ ! n+<Tä øπ ø+£ <Tä ≈L£ ] Msπ X*¯ +>+∑ |+ü ‘T· \T
$ì|æ+#ê* ˝Ò<ë #·~$+#ê*. |üX¯ób˛Ä´<äT\T bÕÁ‘·\T>± >∑\ >±sT¡ dsü fi¡ y¯ TÓ qÆ u≤Û w˝ü À u≤\\ ø√d+ü s#¡ q· \T ÁbÕs+¡ _+Û #êsT¡ .
ø<£ \ä∏ T á <Xä ˝¯ Àì |\æ \¢ qT u≤>± Äø]£ k¸ ÕsÔ TT. n<Tä “‘¤ · ø<£ \ä∏ T n+<äTe\¢ áj·Tq‘√ Ä<ÛäTìø£ u≤\kÕVæ≤‘·´ <äX¯ ÁbÕs¡+uÛÑ
≈£L&Ü M]ì Äø£]¸kÕÔsTT. yÓTÆ+<äì #Ó|üŒe#·TÃ.
|<ü øä =+&TÉ d+ü e‘‡· sê\ qT+&ç |~ü ùV≤Hfi˚ ¢¯ <ëø± ‘è· rjT· ájT· q Ä+>+¢∑ ˝Àì ád|ü ⁄ü ø<£ \ä∏ qT ª˙‹ ø<£ ë∏ eT+»]μ
<äX¯. á <äX¯˝À |üsƒ¡q kÕVæ≤‘·´+ ÁbÕ<Ûëq´‘· ø£*– e⁄+≥T+~. ù|s¡T‘√ ‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ nqTe~+#ês¡T (1893). ˙‹B|æø£, Åd”Ô
|\æ \¢ T ‘e· T+‘· ‘êyT˚ #~· $ ns+ú¡ #d˚ Tü ø√>\∑ kÕV≤æ ‘´· + |sü q¡ƒ ˙‹B|æø£ sêXÊs¡T. ø£DT<äTØ>∑, u≤<ä+ø±j·T, e]ø£+≈£î\T,
kÕVæ≤‘·´+. Ç~ yê]øÏ e÷qdæø£ $ø±kÕìï ø£*ZdüTÔ+~. Vü‰dü´ Áu≤V≤ü àD`Ï eTT+–d,ü |sü √|øü ±s+¡ nH˚ ∫qï ∫qï ø<£ \ä∏ T sêXÊsT¡ .
ø<£ \ä∏ T, jT· TøÔÏ ø<£ \ä∏ T, #ê]Á‘ø· £ ø<£ \ä∏ T, ye˚ Tq |<ü ë´\T, dTü eTr nã<ë∆˝≤&É≥+ e\¢ e#˚à nHês¡ú\T $e]+#·{≤ìøÏ ªdü‘·´
X¯‘·ø£ |ü<ë´\T _&ɶ\T H˚s¡TÃ≈£îH˚≥≥T¢, yê{Ï˝Àì kÕsêìï dü+Jeìμ nH˚ ô|<ä› ø£<∏äqT sêXÊs¡T. ∫qï ‘·s¡>∑‘·T\ |æ\¢\≈£î
Á>∑Væ≤+#˚≥≥T¢ ô|<ä›\T ‘·eT e+‘·T ø£èwæì ‘êeTT #˚j·÷*. yê#ø· ±\T sêXÊsT¡ . ‘s· ê«‘· >T∑ sC¡ ≤&É nbÕŒsêe⁄>±sT¡ \eDsêE
ñeTà&ç ≈£î≥T+ãe´edüú <Óã“‹q&É+, |ü⁄düÔø±\ dü+∫ ãs¡T ø£\, ø£q´ø£, |üPs¡íeTà, &ÜeTHé ô|~∏j·Tdt\T sêXÊs¡T. Ç$
yÓø£ÿ&É+, m˝Ÿ¬øJ qT+#˚ ◊◊{Ï bòÂ+&˚wüHé ø√s¡T‡\T ÁbÕs¡+uÛÑ u≤\kÕVæ≤‘·´+˝À Hê\T>∑T eÁC≤\ì $eTs¡Ù≈£î\ n_ÛÁbÕj·T+.
eTe&+É ‘√ |\æ \¢ ≈î£ e´ø‘ÔÏ «· $ø±kÕìï ø*£ –+#˚ u≤\kÕV≤æ ‘´· + sê$ø=\qT dTü u≤“sêe⁄>±sT¡ u≤\u≤*ø\£ ≈î£ Äs√>´∑ $wjü ÷· \T
ìsê<äs¡D≈£î >∑Ts¡e⁄‘√+~. á dæú‹ ‘·«s¡>± e÷sê*‡q #ùÓ|Œ≥+<Tä ≈î£ ª≈î£ e÷Ø V≤æ ‘#· s· ´¡ μqT dsü fi¡ y¯ TÓ qÆ u≤Û w˝ü À sêXÊsT¡ .
nedüs¡+ e⁄+~. ª‹s´¡ ø<£ ë∏ ì~μÛ ì $u≤Û >±\T>± Á|#ü T· ]+#êsT¡ . y+˚ ø≥£ bÕs«¡ re«s¡
øe£ ⁄\T ªu≤\ ^‘êe[μì ◊<Tä u≤Û >±\T>± Á|#ü T· ]+#êsT¡ . Hêfi+¯
u≤\kÕVæ≤‘·´ $ø±dü+ ø£ècÕísêe⁄>±s¡T ô|’&ç‘˚&ç, n|üsê<Ûä+, >√^‘·+ ˝≤+{Ï s¡#·q\T
nH˚ø£+ #˚XÊs¡T.
ÁbÕNq ø±\+˝À u≤\kÕV≤æ ‘´· + n+≥÷ Á|‘ü ´˚ ø+£ >± @MT
e⁄+&˚~ ø±<äT. ø±yê´\˝À u≤\\≈£î dü+ã+~Û+∫q Ä≥\÷, ‘s· ê«‘· –&TÉ >T∑ d‘” ê|‹ü , ∫+‘ê Bø‘åÏ T· \T u≤\kÕV≤æ ‘´· +
bÕ≥\÷ ‘·|üŒ. |ü+<=$Tà<√ X¯‘ê_› ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À yÓTT<ä˝…’q ˝À ø=‘·Ô e÷s¡TŒ\T ‘Ó#êÃs¡T. u≤\\ zdü+ ª$y˚ø£e‹μ |üÁ‹ø£˝À
kÕ+dÿü è‹ø£ |⁄ü qsT¡ Je® q+ ‘\Ó T>T∑ u≤\kÕV≤æ ‘´· Á|>ü ‹∑ øÏ n+≈î£ m\Tø±`|æ*¢, ¬s’\Tã+&ç, ∫\Tø£eTà ô|+&ç¢ ˝≤+{Ï s¡#·q\T
sês¡ŒD #˚dæ+~. n+‘·≈£îeTT+<äT neTàeTà\T, ‘ê‘·j·T´\T #˚XÊs¡T. 1940˝À ªuÛ≤s¡‹μ˝À dü+bÕ<ä≈£î&ç>± #˚sêø£ ªu≤˝≤
#Óù|Œ ø£<∏ä\T, bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\T, ∫qï ∫qï π>j·÷\T u≤\ q+<ä+μ o]¸ø£qT ¬s+&ÉT |ü⁄≥\‘√ ø=qkÕ–+#ês¡T. |æ\¢\
kÕVæ≤‘·´+>± #·˝≤eTD° ne⁄‘·÷ e⁄+&˚$. ô|<ä›\ kÕVæ≤‘·´+˝À ej·TdüTqT ã{Ϻ s¡#·q\T #˚j·T&É+ –&ÉT>∑T d”‘ê|ü‹>±]
|æ\¢\≈£î |üìøÏ e#˚Ã<ä+‘ê n|üŒ{À¢ u≤\kÕVæ≤‘·´y˚T! Á|ü‘˚´ø£‘·.
19e X¯‘êã›+ ñ‘·Ôsês¡ú+˝À |üÁ‹ø£\T`Á|ü#·Ts¡D\T ∫+‘ê BøÏå‘·T\T u≤\kÕVæ≤‘ê´ìøÏ mq˝Òì ùde #˚XÊs¡T.
ÁbÕs¡+uÛÑ&É+ nj·÷´sTT. Äø±X¯yêDÏ, u≤˝≤q+<ä dü+|òü÷\T u≤\yêvàj·T ÁãVü≤à>± $qT‹¬øø±ÿs¡T. ª\ø£ÿ|æ&É‘·\Tμ
Ä$s¡“¤$+#êsTT. Çe˙ï u≤\kÕVæ≤‘·´ n_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä ªdü÷]`d”‘·`yÓ+øÏμ, ª©˝≤düT+<ä]μ M] s¡#·q\T. ‘·sê«‘· |æ\¢\
eTj·÷´sTT. eTÁ<ëdt dü÷ÿ˝Ÿ ãTø˘ kıôd’{°˝À düuÛÑT´˝…’q yÓHÓï\ |üÁ‹ø£\T, πs&çjÓ÷, <ä÷s¡<äs¡ÙHé\T u≤\dkÕVæ≤‘·´ n_Ûeè~∆øÏ
ø£+{Ï düTu≤“sêe⁄ y˚&ÉTø£ ø£<∏ä\T sêdæ 1823˝À Á|ü#·T]+#ês¡T. <√Vü≤<ä|ü&ܶsTT.
‘·s¡Tyê‘· sê$bÕ{Ï >∑Ts¡TeT÷]Ô XÊÅdæÔ>±s¡T ~«Á‹+•ø£‘ê«\
u+ÑÛ õø£ ø<£ \ä∏ T (1819), |+ü #‘· +· Á‘· ø<£ \ä∏ T (1834)˝À e´eV‰ü ]ø£ ø$£ ø=+&\É sêe⁄, f≈Ò î£ eTfi¢¯ ø±yT˚ X«¯ ss¡ êe⁄, Hês¢¡ ∫s+¡ J$,
u≤Û w˝ü À Á|#ü T· ]+#êsT¡ . 1820˝À ej÷Ó u<Ò ëÛ ìï nqTd]ü +∫ qMq πs&çjÓ÷ nqïj·T´, nø£ÿj·T´ (Hê´j·T|ü‹ sê|òüTesêe⁄,
$<ë´|<ü ‹∆ä ˝À bÕs´¡ƒ Á>+∑ <ë∏ \qT The Madras School Text Book ø±y˚TX¯«]), _.$. qs¡dæ+Vü‰sêe⁄, ñ‘·Œ\ dü‘·´Hêsêj·TD≤
and Vernacular Society ‘·j·÷s¡T#˚dæ+~. |ü⁄<ä÷] d”‘êsêeT #ês¡T´\T, ¬ø. düuÛ≤, eT<ÛäTsê+‘·ø£+ sêC≤sê+, @&ç<ä ø±y˚TX¯«s¡
XÊÅdæÔ>±s¡T 1865˝À ô|<ä›u≤\ •ø£å yÓ\Te]+#ês¡T. M{Ï˝À sêe⁄, øe£ ⁄\ Ä+»Hj˚ T· Xs¯ à¡ , ø$£ sêe⁄, ô|&’ bç Õ{Ï dTü ã“sêeTXÊÅd,Ôæ
n~Ûø£uÛ≤>∑+ Á>±+~∏ø£ uÛ≤wü˝À e⁄qïy˚! n\|ü]Ô yÓ+ø£≥ düTu≤“sêe⁄, y˚C…+&É¢ kÕ+ã•esêe⁄, #êe*
47
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
sêeT#·+Á<äsêe⁄, $T]j·÷\ sêeTø£èwüí, ø£qT|ü]Ô es¡\ø£åàeTà ø<£ \ä∏ T |\æ \¢ ≈î£ eT+∫ #k˚ ÕsÔ TT. <Tä sêX,¯ zs«¡ ˝ìÒ ‘q· +, n~øÛ ±s¡
˝≤+{Ï yê¬s+<äs√ u≤\kÕVæ≤r düè»q≈£î yÓTs¡T>∑T\T ~<ë›s¡T. >∑s¡«+, ø£è≤s¡‘·«+, ø£è‘·|òüTï‘·, n<Ûäs¡à+, kÕ«s¡ú+ ‘·~‘·sê\T
z&çb˛e&É+ ≈£L&Ü |æ\¢\≈£î ‘·è|æÔìdüTÔ+~. sêø£ådüT\qT
u≤˝≤q+<ä dü+|òü÷\T, #·+<äe÷eT, u≤\$TÁ‘·T, eTqTwüß\T »sTT+#·&É+, <Ûäì≈£î\qT yê\¢ ùde≈£î\T uÛÑ+>∑
u§eTà]\T¢, u≤\uÛ≤s¡‹ ˝≤+{Ï |üÁ‹ø£\T u≤\kÕVæ≤‘ê´ìï |üs¡#·&É+, n‹ kÕe÷q´ e´≈£îÔ˝À¢ nkÕ<Ûës¡D X¯≈£îÔ\T ñ+&É&É+
$]$>± Á|ü#·T]+∫ Áb˛‘·‡Væ≤+#êsTT. ˝Ò<ë yê]øÏ n$ \uÛÑ´+ ø±e&É+ ˝≤+{Ï nyêdüÔyê\T ø£*–q
C≤q|ü<ä ø£<∏ä\T #·<äe≥+ e\¢ |æ\¢˝À¢ eT+∫ }Vü‰X¯øÏÔ,
u≤\kÕVæ≤‘·´+ ` \ø£åD≤\T düè»Hê‘·àø£‘· ô|+bı+<äT‘êsTT.
u≤\kÕVæ≤‘·´+ |æ\¢\ yÓT<ä&ÉT˝À ø=ìï eTÚ*ø£yÓTÆq Çø£ ndüuÛÑ´‘· $wüj·÷ìø=ùdÔ, u≤\kÕVæ≤‘·´+˝À m{Ϻ
u≤Û eq\qT ã\+>± Hê{≤*. <s’ÓÛ ´¡ kÕV≤ü kÕ\T, ìC≤sTT‹, ùdïV≤ü |]ü d‘úæ T· ˝Àq¢ ÷ nduü ´ÑÛ ‘≈· î£ ‘êe⁄˝<Ò Tä . u≤\kÕV≤æ ‘´· + u≤\\qT
bÕÁ‘·‘·, ‘ê´>∑ãT~∆, ø±s¡´Bø£å, Hê´j·TeTT yÓTT<ä˝…’q$ r]Ã~<ä›&ÜìøÏ yê] uÛ≤$J$‘êìï düTKeTj·T+ #˚j·T&ÜìøÏ
»sTT+#·≥+ <ë«sê dü+‘·è|æÔì ø£*–+#˚ ø£<∏ä\T m+‘· ø±yê*‡q J$‘$· <ëÛ Hêìï, >T∑ D>D∑ ≤\qT ô|+bı+~+#+˚ <Tä ≈î£
nyêdüÔe+>± e⁄Hêï |æ\¢\ eTqdüT\≈£î #ê˝≤ y˚T\T #˚kÕÔsTT. ‘√&ÉŒ&Ü*. |ü⁄sêD, #ê]Á‘·ø£, eTVü‰|ü⁄s¡Twüß\qT >∑T]+∫
<˚e⁄&ç MT<ä uÛÑøÏÔì, eT‘·$XÊ«kÕ\qT Á|ü#ês¡+ #Ój·T´{≤ìøÏ #Óù|Œ≥|ü&ÉT yê]˝Àì ã\V”≤q‘·\qT ãj·T\Œs¡#·≈£L&É<äT.
s∫¡ +∫q ø<£ \ä∏ T |\æ \¢ ≈î£ #|Ó Œü ≥+ n+‘· eT+∫~ ø±<Tä . ªø<£ ˝ä∏ À yê]˝Àì XÖs´¡ |sü êÁøe£ ÷\T, duü ´ÑÛ ‘êd+ü kÕÿsê\T, Ä<sä Ù¡ ÁbÕjT·
HÓ>∑Ze\dæ+~ eTqTwü´j·T‘·ïeTT, eTìwæ dü<äT“¤~∆q÷,μ n+{≤s¡T yÓTÆq yê] >∑TD>∑D≤\qT e÷Á‘·y˚T #ÓbÕŒ*. n+<äTπøH˚yÓ÷
ø=&Ée{Ï>∑+{Ï ≈£î≥T+ãsêe⁄>±s¡T u≤\kÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫. #·Áø£bÕDÏ>±s¡T #·+<äe÷eT ø£<∏ä˝À¢ ªÁù|eTμ, ª>∑s¡“¤e‹μ ˝≤+{Ï
|ü<ë\T ñ+&É&ÜìøÏ ≈£L&Ü sTTwüº|ü&˚yês¡T ø±<ä≥!
|æ\¢\ ø£<∏ä˝À¢ì ªyêdüÔ$ø£‘·μ >∑T]+∫ #ê˝≤eT+~ #·]Ãdü÷Ô
ñ+{≤s¡T. ªãT*¢ #˚|ü\ #˚‘· e÷{≤¢&ç+#·&É+˝ÀH˚ e⁄qï~ j·TTøÏÔ, düeTj·Tdü÷Œ¤]Ô, #êø£#·ø£´+ |æ\¢\ ø£<∏ä˝À¢ sTT$T&ç
∫ø£ÿ+‘êμ nHêïs¡≥ Ä*esY >√\†¶dæà‘Y. #˚|ü\T, ø±≈£î\T, e⁄+fÒ yêfiø¢¯ Ï u≤Û $J$‘+· ˝À m<Tä sj¡ T˚ ´ deü Td´ü \T n~>Û $∑ T+#·
m\Tø£\T e÷{≤¢&É&É+ e\¢ yêdüÔ$ø£‘· b˛‘·T+<äì Äj·Tq &ÜìøÏ ‘√Œ&É‘êsTT. ø£<∏ä˝À¢ dü+uÛ≤wüD\T ≈£î¢|üÔ+>± e⁄+&Ü*.
ujÑÛ T· +. ø±˙ u≤\kÕV≤æ ‘´· +˝À n˝≤+{Ï yêd$Ôü ø‘£ · nqedsü +¡ . Ä dü+uÛ≤wüD˝À¢ Vü‰dü´+, #·eT‘êÿs¡+, düeTj·Tdü÷Œ¤]Ô ø£ì|æ+
|æ\¢\T ‘êeTT #·~y˚, $H˚ ø£<∏ä˝À¢ì düìïy˚XÊ\qT ‘·eT |üs¡+>± #ê*. ns+ú¡ ø±ì ø]£ qƒ |<ü Cä ≤\+ ñ+&≈É L£ &<É Tä . ø<£ >ä∏ ±˙, >π jT· +
nq«sTT+#·Tø√qedüs¡+ ˝Ò<äT. yêfi¯ó¢ yê{ÏøÏ m&É+>± e⁄+&˚ >±˙ eTπs u≤\kÕVæ≤r Á|üÁøÏj·T nsTTHê ∫qï∫qï |ü<ë\‘√
Äq+<ä+ bı+<ë*. Vü≤è<äj·÷\qT #·÷s¡>=Hê*. dü+<˚X¯+, ˙‹ n+‘·Ø¢q+>±
e⁄+&Ü*. ªª|æ\¢˝À¢ <Ís¡“˝≤´ìï ô|+bı+~+#˚~ u≤\kÕVæ≤‘·´+
n<äT“¤‘ê\‘√ ≈£L&çq C≤q|ü<ä ø£<∏ä\T ∫qï|æ\¢\ ø±<äT. eTVü‰dü‘·T«\ ø£<∏ä\T ñ‘·ÔeT u≤\kÕVæ≤‘·´+. ˇø£ \ø£å´+
be÷qdøæ ±_eÛ è~ø∆ Ï #ê˝≤ nedsü e¡ Tì ˇ{Àº mesºY nHêïsT¡ . ªªá ô|≥Tº≈£îHêïø£ eTVü‰dü‘·T«&Ó’qyê&ÉT Á|üe÷<ë\qT \ø£å´ô|≥º&ÉT.
ø£<∏ä\qT |ü<˚|ü<˚ #Ó|üŒ&É+ e\¢H˚ |æ\¢˝À¢ @s¡Œ&˚ |òüTs¡¸D\T, n≥Te+{Ï bÕÁ‘·\T>± >∑\ ø£<∏ä\T m+‘· ôV≤#·TÃ>± #·~$‘˚
uÛÑj·÷\T ‘=\–b˛‘êsTT. |æ\¢\T á ø£<∏ä˝À¢ì yêdüÔ$ø£‘· |\æ \¢ ≈î£ n+‘· ø±´s¬ øsº£ Y @sŒ¡ &TÉ ‘T· +~. eTq <X˚ Ê\ ˝≤+{Ï ù|<ä
>T∑ ]+∫ Ä˝À∫+#s· T¡ . Ç$ yê] }V‰ü Xø¯ øÔÏ Ï |<ü Tä qT ô|&‘É êsTT. <˚XÊ\˝À |æ\¢\≈£î &ÉãT“ MT<ä <äèwæº @s¡Œ&É≥+ ø£Hêï, ø±´s¡ø£ºsY
n+‘>˚ ±ø£ á ø<£ \ä∏ T dTü U≤+‘+· ne⁄‘êsTT >q∑ ø£ yê]˝À @<√ MT<ä @s¡Œ&É≥+ nedüs¡+,μμ n+{≤s¡T ø=&Ée{Ï>∑+{Ï. á
kÕ~+Û #êeTqï ‘è· |Ôæ ≈L£ &Ü ø\£ T>T∑ ‘T· +~,μμ n+{≤sêjT· q. ˇ{Àº $wüj·÷*ï eTqdüT˝À e⁄+#·T≈£îì es¡Ôe÷q u≤\kÕVæ≤ry˚‘·Ô\T
mesYº Vü≤f…HéãsYZ j·T÷ìe]Ù{°˝À e÷qdæø£ XÊÅdüÔ $uÛ≤>∑+˝À ‘Ó\T>∑T u≤\kÕVæ≤‘ê´ìï |ü]|ü⁄wüº+ #˚kÕÔs¡ì Ä•<ë›+.
Ábıô|òdüsY.
ìC≤sTTr|sü T¡ \T, ‘ê´>o∑ \TsT¡ , <s’ÓÛ ´¡ e+‘T· \qT >¬ *|+æ #˚
HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢ sê|üPs¡T˝À »ìà+∫q &܈ˆ >∑+–XË{Ϻ •e≈£îe÷sY u≤\kÕVæ≤‘·´+ MT<ä
|æôV≤#Y.&ç. #˚XÊs¡T. ∫qï‘·q+ qT+#˚ sêj·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫, <ë<ë|ü⁄ nìï |æ\¢\
|üÁ‹ø£˝À¢ ø£<∏ä\T sêXÊs¡T. 1980`82 eT<Ûä´ #·+<äe÷eT |üÁ‹ø£˝À |üì#˚XÊs¡T. ªeT÷Hé
;yéTμ nH˚ Ç+^¢wt ø£<∏ä\ |ü⁄düÔø£+ ◊ Á&ûyéT |ü_¢πøwüHé‡ yês¡T Á|ü#·T]+#ês¡T. $$<Ûä
nyês¡T¶\T n+<äT≈£îqï Ms¡T Á|üdüTÔ‘·+ ª|ü⁄qï$Tμ e÷dü|üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈£î\T.
48
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
2019 ‘êHê düuÛÑ\ n‹~∏ yê´dü+
|æ\¢\ ˝Àø£+
$düÔ]düTÔqï u≤˝À‘·‡e dü+düÿè‹ ` H˚|ü<∏ä´+
&܈ˆ yêdæ¬s&ç¶ s¡y˚Twtu≤ãT
bÕ‹πøfi¯ó¢ nÁ|ü‹Vü≤‘·+>± ˇπø ÁbÕ+‘·+˝À ˇø£ ø±s¡´Áø£eT+ ìs¡«Væ≤+#·&É+ n+‘· ‘˚*¬ø’q $wüj·T+
ø±<äT. nB y˚\eT+~ |æ\¢\‘√. n<˚ ø=‘·Ô>∑÷&Ó+ u≤˝À‘·‡e+. <ëì dü÷Œ¤]Ô‘√ ¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T
sêÅcÕº˝À¢ $]$>± $düÔ]düTÔqï u≤˝À‘·‡e dü+düÿè‹øÏ |ü⁄Hê<äT\T |ü&çq rs¡T‘ÓqTï\T...
á düe÷»+ eTq≈£î mH√ï ÇdüTÔ+~. Á|ü‹>± düe÷C≤ìøÏ rdæ¬øfi≤Ôqì yê>±›q+ #˚XÊqT.
Äe÷≥ ì\u…≥Tºø√&ÜìøÏ n<˚ dü+e‘·‡s¡+ bÕsƒ¡XÊ\
@<√ ˇø£{Ï #˚j·÷\qï dü‘Ydü+ø£\Œ+‘√ ø=+‘·eT+~ eTVü‰qT
uÛ≤e⁄\T, ø=ìï |üqT\T #˚|ü&É‘ês¡T. kÕúsTT |æ\¢\ø√dü+ ªu≤˝À‘·‡yéμ nH˚ ˇø£ ∫qï ø±s¡´Áø£e÷ìï
s÷¡ bı+~+#êeTT. |≥ü Dº kÕsú TT˝À s¬ +&TÉ e+<\ä eT+~ |\æ \¢ ‘√
eTqkÕ, yê#ê, ø£s¡àD≤ ‘êeTT #˚|ü{Ϻq ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ á Á|üj·T‘·ï+ yÓTT<ä˝…’+~.
Hê´jT· + #≈˚ L£ sá &Üìø,Ï n+<Tä u≤≥T˝À e⁄qï eqsT¡ \ìï+{ìÏ
$ìjÓ÷–+#·Tø=ì dü|òü©ø£è‘·T\e⁄‘ês¡T. dü+e‘·‡sê\T >∑&ç#êsTT. |ü≥ºD kÕúsTT, eT+&É\
kÕúsTT>±, õ˝≤¢kÕúsTT>± m~–+~. πøe\+ eT÷&ÉT, Hê\T>∑T
ªø=‘·Ô>∑÷&Ó+ u≤˝À‘·‡yéμ e÷Á‘·+ n≥Te+{Ï ñ<˚›X¯+‘√ n+XÊ\‘√ ÁbÕs+¡ _+Û #ã· &¶É á ñ‘‡· e+ Á|‹ü d+ü e‘‡· s+¡ nHø˚ £
yÓTT<ä˝…’+~ ø±<äT. ‘√{Ï $TÁ‘·T\≈£î Ç∫Ãq e÷≥ ì\u…≥Tº ø=‘·Ô ø=‘·Ô n+XÊ\‘√, nH˚ø£ $uÛ≤>±\‘√, q÷‘·q s¡+>∑T\T
ø√e&ÜìøÏ ˇø£ e÷eT÷\T eTìwæ #|˚ {ü qºÏ ˇø£ ∫ìï Á|jü T· ‘ï· +. |ü⁄\TeTT≈£î+≥÷, u≤\ u≤*ø£\ eTqdüT\T <√#·Tø√kÕ–+~.
‘Ó\+>±D sêÅwüº+˝À yÓTTqï{Ï<ëø± KeTà+ õ˝≤¢˝À ø=‘·Ô 2000 dü+e‘·‡s¡+ qT+&ç ªsêÅwüºkÕúsTT u≤˝À‘·‡yéμ>±,
>∑÷&Ó+ ˇø£ ∫qï |ü≥ºD+. πøe\+ &Óu…’“¤y˚\ »HêuÛ≤‘√ Á|ü<Ûëq n|üŒ{ÏqT+&ç ñeTà&ç sêÅwüº+˝Àì Çs¡yÓ’eT÷&ÉT õ˝≤¢\ |æ\¢\T,
s¬ \’ Te÷sê\Z øÏ <÷ä s+¡ >± e⁄qï |≥ü Dº +. ˇø±H=ø|£ ü &TÉ uÁÑÛ <ëÁ~ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ á eT÷&ÉT s√E\ |ü+&ÉT>∑ ø√dü+
sêeTj·T´qT <ä]Ù+#·Tø=H˚ j·÷Á‹≈£î\T e÷Á‘·y˚T á ÁbÕ+‘ê m<äTs¡T#·÷ùd˝≤ Ç~ s¡÷|ü⁄~<äT›≈£î+~.
ìøÏ e#˚Ãyês¡T.
2014˝À sêÅwºü $u»ÑÛ q ‘s· T¡ yê‘· ªC≤rjT· kÕsú TT |+ü &TÉ >μ∑
n+<äTø£ì Ç|üŒ{Ïø° Çø£ÿ&ç ¬s’˝Ò« ùdºwüìï ªuÛÑÁ<ë#·\+ s√&éμ >± e÷]Ã, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì @ sêÅwüº+˝À ìedædüTÔqï ‘Ó\T>∑T
nH˚ |\æ TkÕsÔ T¡ . ø±\Áøe£ T+˝À Çøÿ£ &É u§>T∑ Z ì\«\T e⁄HêïjT· ì |æ\¢˝…’Hê e∫à e÷ u≤˝À‘·‡yé˝À bÕ˝§Zqe#·Ãì |æ\T|ü⁄ì#êÃ+.
‘*Ó jT· &+É ‘√ >q∑ T\ ‘e· «ø±\‘√ yTÓ \yTÓ \>¢ ± |≥ü Dº +>± s÷¡ |⁄ü &Ûç©¢‘√ düVü‰ nH˚ø£ sêÅcÕº\ qT+&ç eTTK´+>± eTq ñeTà&ç
~<äT› ≈£î+~. ‘\Ó T>T∑ sêÅcÕ\º qT+&ç |~ü ùV≤qTy\˚ eT+~ |\æ \¢ T ñ‘‡· yê\T
»]π> eT÷&ÉT s√E\T ø=‘·Ô>∑÷&Ó+ |ü≥ºD≤ìøÏ e#˚Ãyês¡T. |ü~,
|ü≥ºD Á|ü»\ ø±\πøå|ü+ ì$T‘·Ô+ ªø=‘·Ô>∑÷&Ó+ ø£¢uŸμ nH˚ø£ |ü~ùV≤qT y˚\eT+~ |æ\¢\‘√ Ä eT÷&ÉT s√E\T ø=‘·Ô>∑÷&Ó+
d+ü e‘‡· sê\ ø+Ï <≥ä Çøÿ£ &É ÁbÕs+¡ _+Û #ã· &+ç ~. <ëìøÏ 1991˝À ø£fi¯ø£fi¯˝≤&˚~.
»]–q ø£¢uŸ mìïø£˝À¢ qqTï Á|ü<∏ëq ø±s¡´<ä]Ù>± ¬>*|æùdÔ ø£¢uŸ
s¡÷|ü⁄πsK\T e÷]Ã, kÕ<Ûës¡D Á|ü»\ Vü≤è<äj·÷˝À¢øÏ ø£¢uŸì
49
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
ø=‘·Ô>∑÷&Ó+ ∫qï|ü≥ºD+. nìï y˚\eT+~ |æ\¢\≈£î bÕ≥T ÁX¯$T+#˚yês¡T. Ç~ ˇø£ }] |ü+&ÉT>∑. ñeTà&ç|ü+&ÉT>∑.
Ä‹<∏ä´+ Çe«>∑\>∑&É+ ô|<ä› kÕVü≤dü+. Çwüº+>± ø£wüº|ü&˚yêfi¯¢+.
bÕ‹ø£ dü+e‘·‡sê\T n+<äs¡÷ yÓT#˚Ã˝≤ ø±s¡´Áø£e÷\qT eTTK´+>± |æ\¢˝À¢ e÷‘·èuÛ≤wüô|’ eTeTø±s¡+ ô|+#·&ÜìøÏ
ìs¡«Væ≤+#·>∑*>±eT+fÒ <ëì yÓqTø£ nH˚ø£eT+~ ø£èwæ e⁄+~. u≤˝À‘·‡yé˝À nH˚ø£ n+XÊ\qT bı+<äT|üsêÃeTT.
‘sÓ M¡ T<ä øì£ |+æ #˚ e´øìÔÏ HH˚ ˚ ø±ì ‘sÓ ¡ yqÓ Tø£ e⁄+&ç qqTï ‘Ó\T>∑T e÷{≤¢&ÉT<ë+, ˙‹|ü<ä´+, nq>∑q>± ø£<∏ä #ÓbÕÔ
n&ç+#˚ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T m+<äs√... Çø£ÿ&É n+<ä] ù|s¡÷¢ (yê{˝Ï À ø=ìï). kÕV≤æ ‘´· +˝À Á|yü X˚ +¯ ø*£ Œ+#&· ÜìøÏ ø<£ ë∏ s#¡ q· ,
ù|s=ÿì @ ˇø£ÿ] ù|s¡THÓ’Hê eTs¡∫b˛e&É+ uÛ≤e´+ ø±<äT. ø£$‘ê s¡#·q, ø£<∏ë $X‚¢wüD, ˝ÒU≤ s¡#·q ˝≤+{Ï nH˚ø£ n+XÊ\T.
n˝≤>∑ì n¨sêÁ‘·T\T ÁX¯$T+∫q ø=+<ä]HÓ’Hê ‘·\TÃø√ ø£fi¯\‘√ kÕìïVæ≤‘ê´ìï ô|+#·&ÜìøÏ, XÊÅd”Ôj·T, C≤q|ü<ä
≈£î+&Ü e⁄+&É˝ÒqT. ÁbÕs¡+uÛÑ+ nH˚ø£ dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T sêeT qè‘ê´\T, dæ˙ \*‘· C≤q|ü<ä ^‘ê\T, yê<ä´ dü+^‘·+, $∫Á‘·
#·+Á<ä ø£fi≤XÊ\ ñ|üHê´dü≈£î&Ó’q Áo #Û·≥Ø®>±s¡T u≤<Ûä´‘· q+‘ê y˚wü<Ûës¡D, @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T+ Ç˝≤ nH˚ø£ n+XÊ\T. $X‚¢wüD≤
‘q· uTÑÛ C≤\MT<ä yd˚ Tü ≈î£ ì q&bç Õ&TÉ . ñ<√´>∑ <säÛ à¡ +˝À u≤Û >+∑ >± kÕe÷sê∆´ìï ô|+#·&ÜìøÏ, ø£<∏ë $X‚¢wüD, ø£$‘ê $X‚¢wüD, M~Û
ÄjT· q ã~© MT<ä }sT¡ $&∫ç y[Ó b¢ ˛sTTq|ü &TÉ yT˚ eTT ø±s´¡ Hê{Ïø£ $X‚¢wüD, \|òüTT∫Á‘· düMTø£å ` yÓTT<ä˝…’q n+XÊ\T.
Áø£e÷\qT m˝≤q&ÉbÕ˝À ns¡∆+>±ø£ ø=≥Tº$T{≤º&ÉT‘·Tqï|ü&ÉT
y˚TeTTHêïeT+≥T Á|üuÛÑT‘·« ‘Ó\T>∑T ñbÕ<Ûë´j·TT˝…’q Áo |~ü d+ü e‘‡· sê\bÕ≥T ô|<›ä >T∑ ]+Ô |⁄ü bı+<≈ä î£ +&Ü kÕ–b˛
¬ø.$.j·Tdt. X¯s¡à>±s¡T, dæ+>∑πsDÏ ñ<√´– nsTTq m. #·+Á<äX‚KsY sTT+~. yTÓ \yTÓ \>¢ ± |\æ \¢ qT+&ç ô|<\›ä ≈î£ ‘*Ó d+æ ~. MT&jç ÷·
>±s¡T n<˚ dü+düú˝À n~Ûø±] nsTTq e÷<Ûäesêe⁄>±s¡T¢ eTT+<äT >∑T]Ô+#·kÕ–+~. ‘Ó\T>∑T ÁbÕ+‘ê˝À¢ì Á|ü‹ ~q|üÁ‹ø£ ‘·eT
ø=#êÃsT¡ .yês+¡ ‘ê eT÷&TÉ e÷kÕ\bÕ≥T sπ sTT+ãefió¯ ¢ ÁX$¯ T+#˚ Ä~yês¡+ nqTã+<Ûë˝À¢ u≤˝À‘·‡yêìï >∑T]+∫ eTTK∫Á‘·
yês¡T. eTTK´+>± e÷<Ûäesêe⁄>±s¡T ‘êH√ n~Ûø±]qqï ø£<∏äHê\T Á|ü#·T]+#êsTT.
$wüj·÷ìï ≈£L&Ü eT]Ãb˛sTT Ä Hê\T>∑Ts√EbÕ≥T y˚˝≤~
eT+~ |\æ \¢ ≈î£ |\üò V‰ü su¡ ÀÛ »Hê<Tä \ d<ü Tä bÕj÷· \qT døü ±\+˝À nH˚ø£ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ kÕVæ≤‘ê´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q
n+~dü÷Ô yê]øÏ ‘·eT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T >∑÷&Ü >∑Ts¡TÔ≈£îsê≈£î+&Ü n+X¯+ ø√dü+ yêdæ¬s&ç¶ qMHé>±]ì ÄVü‰«ì+#êeTT. Äj·Tq
#÷· dTü ≈î£ Hy˚ ê&TÉ . n+<Tä ≈î£ Á|‹ü >± ÄjT· qqT |\æ \¢ +‘ê e÷<eäÛ ªu≤˝À‘·‡yéμqT ìs¡«Væ≤düTÔqï rs¡TøÏ n#ÓÃs¡T y=+<ës¡T. y˚˝≤~
sêe⁄ e÷eTj·÷´! n+≥÷ ‘·eT ÄbÕ´‘·\qT Äj·Tq≈£î eT+~ |æ\¢\qT ˇø£ÿ#√≥ #·÷&É&ÜìøÏ eTT#·Ã≥|ü&ç n|üŒ{Ï
|ü+#˚yês¡T. qT+&ç kÕV≤æ ‘´· n+XÊ\ u≤<´äÛ ‘· ‘q· uTÑÛ C≤\MT<ä yd˚ Tü ≈î£ HêïsT¡ .
Á|üeTTK s¡#·sTT‘·\T, ø£e⁄\T Áù|eT‘√ e∫à u≤<Ûä´‘·>± ø±s¡´
Ä$<Ûä+>± nH˚ø£eT+~ nH˚ø£ s¡+>±\˝À ÁX¯$T+#˚yês¡T. XÊ\\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. |æ\¢\‘√ yê] ‘·*¢<ä+Á&ÉT˝Ò ø±ø£ |æ\¢\
yês¡+<ä]˙ ‘·\TÃ≈£î+fÒ eTqdüT ñbıŒ+–b˛‘·T+~. Áù|$T≈î£ \T nHø˚ £ eT+~ e#Ã˚ yêsT¡ . ˇø£ d+ü e‘‡· s+¡ #÷· &&É ÜìøÏ
e∫Ãqyês¡T eTs¡T dü+e‘·‡s¡+ yê\+{°s¡T¢>± |üì#˚ùdyês¡T.
u≤˝À‘·‡e+˝À bÕ˝§Zq{≤ìøÏ m˝≤+{Ï Á|üy˚X¯ s¡TdüTeTT
˝Ò<äT. ô|’>± Ä eT÷&ÉTs√E\T ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ e∫Ãq |æ\¢\≈£î, n˝≤ ø±øHÏ ê&É qT+&ç »>H∑ êï<säÛ êe⁄‘√bÕ≥T eT]ø=+<sä T¡
ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î, ‘·*¢<ä+Á&ÉT \≈£î ñ∫‘· uÛÀ»q edü‹ j·TTe≈£î\T eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\T e÷‘√ |üì#˚dæ ø±øÏHê&É˝À
dü<äTbÕj·÷\T düeT≈£LπsÃyêfi¯¢+. HÓ\s√E\ eTT+<äTqT+&˚ ªÁøÏj·Tμ |æ\¢\ |ü+&ÉT>∑qT ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Ç|ü&É~ |ü~y˚\
}s¡+‘ê eTTkÕÔãj˚T´~. #ê˝≤ eT+~ ‘·eT Çfi¯¢≈£î |æ\¢\qT eT+~ |æ\¢\‘√ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ »]π> |ü+&ÉT>∑sTT+~.
rdüTø=ì yÓ[¢ Áù|eTqT |ü+#˚yês¡T.
‘êHê Á|üdüTÔ‘· n<Ûä´≈£åî\T ‘êfi¯S¢] »j·TX‚KsY, yê]
<ë<ë|ü⁄ eT÷&ÉTe+<ä\ eT+~ dæ+>∑πsDÏ n~Ûø±s¡T\T, nqïj·T´ sê»X‚KsY ø£*dæ yê] Hêqï>±] ù|sT¡ MT<ä uÛÑÁ<ë#\· +
&Üøsº£ T¡ ,¢ ˝≤jT· sT¡ ,¢ {#° s· T¡ ,¢ yê´bÕsT¡ \T, ø±]à≈î£ \T, s¬ +&TÉ H\Ó \ |≥ü Dº + ˝À H\Ó ø=*Œq ª‘êfiS¯ ]¢ |+ü #êøså£ j¡ T· ´ #ê]≥ãT˝Ÿ Á≥dμºt
>∑‘· @&ÉT dü+e‘·‡sê\T>± ªuÛÑÁ<ëÁ~ u≤˝À‘·‡eyéTμqT ø£qTï\
|ü+&ÉT>∑>± ìs¡«Væ≤k˛Ô+~.
nHø˚ £ d+ü e‘‡· sê\T>± eT~sÛ ¡ |≥ü Dº +˝À ≈L£ &Ü u≤˝À‘‡· yé
ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. >∑‘· Hê\T>∑T dü+e‘·‡sê\T>± #·s¡¢˝À &܈ˆ
&ç.j·THé. ≈£îe÷sY>±s¡T –]»q |æ\¢\ø√dü+ ª#·s¡¢ u≤˝À‘·‡yéμ
ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T.
¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\ qT+&ç >∑T+≥÷s¡T $.$.◊.{Ï. Ç+»
˙]+>¥ ø£fi≤XÊ\˝À Áo yêdæ¬s&ç¶ $<ë´kÕ>∑sY>±] Ä<Ûä«s¡´+˝À
|ü~ùV≤qT y˚\eT+~ |æ\¢\‘√ ª$.$.◊.{Ï. u≤˝À‘·‡yéμ »s¡T>∑T
‘√+~. Ä d+ü e‘‡· sy¡ T˚ $»jT· yê&˝É À Áo |qæ ïeTHì˚ eTTs∞¡ øè£ wíü
>±] ãè+<ä+ ªneTsêe‹ u≤˝À‘·‡yéμ yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T.
Ç+ø± ∫\ø£\÷]ù|≥, dæ]dæ\¢, eT∫©|ü≥ï+ e+{Ï nH˚ø£
|ü≥ºD≤˝À¢ u≤˝À‘·‡yê\T yÓTT<ä\j·÷´sTT. á dü+e‘·‡s¡+
KeTà+˝À Á|æj·T<ä]Ùì ø£fi≤XÊ\˝À ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±qTqï~.
50
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
Ç˝≤ }s¡÷sê u≤˝À‘·‡yê\T |ü+&ÉT>∑ yê‘êes¡D+˝À Á|üuÛÑT‘ê«\ Ä˝À#·Hêdüs¡[˝À e÷s¡TŒsêyê*. $<ë´
»s¡|ü≥+ #·÷düTÔ+fÒ y˚TeTT ø£qï ø£\\T yêdüÔes¡÷|ü+ <ë\T $<Ûëq+ e÷sê*. düe÷»+ e÷sê*. eTqeT+‘ê e÷sê*.
düTÔHêïj·Tì nì|ædüTÔ+~.
bÕsƒ¡XÊ\\T πøe\+ #·<äTe⁄\XÊ\\T ø±sê<äT. ì»yÓTÆq
Ç+ø± nH˚ø£ C≤„|üø±\T, eT<ÛäTsêqTuÛÑ÷‘·T\T mH√ï... $<ë´\j·÷\T>± e÷s¡TŒ#Ó+<ë*. Ä≥bÕ≥\‘√ u≤\´+ J$
z neTà ‘·q ≈£L‘·T]ì rdüTø=∫à ªˇø£|ü&ÉT á y˚~ø£ ‘·+˝À e÷<ÛäTsêqTuÛÑ÷‹ì $T>∑\Ã>∑\>±*. Á|ü•ï+#˚ ‘·‘êÔ«˙ï,
MT<ä H˚qT qè‘ê´ìï Á|ü<ä]Ù+#êqT. Ç|ü&ÉT Hê ≈£L‘·Ts¡T $X‚¢wüD≤ kÕeTsêú´ìï ô|+#ê*. eTTK´+>± ‘·eT MT<ä ‘·eT≈£î
Á|ü<ä]Ù+#·uÀ‘·T+~. MTs¡T #·÷dü÷ÔH˚ e⁄+fÒ Hê eTqTeTsê*ì qeTàø±ìï ô|+#ê*. m≥Te+{Ï ˇ&TÉ <Tä &TÉ ≈î£ \HH’Ó ê m<Tä s=ÿH˚
≈£L&Ü rdüTø=kÕÔqTμ nì Äq+<ä+>± #Ó|üŒ&É+. e÷qdøæ £ Xø¯ ìÔÏ yê]øÏ Á|kü Õ~+#ê*. Á|»ü \ rsT¡ e÷sê*. #T· ≥÷º
nyÓT]ø±˝Àì &Éã÷¢´.ôV≤#Y.z.˝À |ü]XÀ<Ûäq #˚düTÔqï z »]π> yê≥ì #·÷dü÷Ô ≈£Ls√Ã˝Òø£ y˚TeTT #˚dæq ∫qï Á|üj·T‘·ïy˚T
j·TTe‹ kÕe÷õø£ e÷<Ûä´eT+˝À, ªH˚qT $<ë´]ú<äX¯˝À nH˚ø£ ø=‘·Ô>∑÷&Ó+ u≤˝À‘·‡yé≈£î eT÷\;»yÓTÆ ì*∫+~.
kÕs¡T¢ u≤˝À‘·‡yêìøÏ e#êÃqT. Ç|ü&ÉT nyÓT]ø±˝À e⁄HêïqT.
Hê á m<äT>∑T<ä\˝À u≤˝À‘·‡yé bÕÁ‘·qT eT]Ãb˛˝ÒqT,μ nì ÄK]>± ˇø£ÿe÷≥`
sêj·T&É+. ÄeT<´äÛ $»jT· yê&˝É À nyTÓ ]ø± qT+&ç ôd\e⁄\≈î£ e∫Ãq
ø±øÏHê&É u≤˝À‘·‡yé˝À ªHê{Ïø°ø£s¡D+μ nH˚ n+X¯+˝À ÁoeT‹ á&ÉTŒ>∑+{Ï nì‘·>±s¡T ø£ì|æ+∫ ªe÷ nyÓT]ø±˝À
n<䓤‘·+>± J$+∫q z bÕ|ü Á|ü<äs¡Ùq nq+‘·s¡+ H˚qT ‘·qqT ˇV‰ü j÷Ó ˝À <ëì #T· ≥T|º øü ÿ£ \ ÁbÕ+‘ê˝Àì¢ ‘\Ó T>T∑ |\æ \¢ ø√d+ü
V≤ü ‘T· ≈Ô î£ ì n_qÛ +~+∫q|ü &TÉ Äq+<ä u≤cÕŒ\T sê\TÑ÷· ... u≤˝À‘·‡e+ ìs¡«Væ≤+#·uÀ‘·THêï+. ø±ã{Ϻ, MTs¡T ‘·|üŒ≈£î+&Ü
ªªHê≈£î mHêïfi¯ó¢>±H√ Ç˝≤ Á|ü<ä]Ù+#ê\ì e⁄+~. ø±˙, sêyê*μμ nHêïs¡T.
e÷ ø±s√Œπs{Ÿ bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ @Hê&É÷ Hê≈£î neø±X¯+ sê˝Ò<äT. Á|üdüTÔ‘·+ ªnyÓT]ø± u≤˝À‘·‡yéμ ø√dü+ Ä‘·è‘·>± m<äTs¡T
ás√E Ä ø√]ø£ r]+~. MT]˝≤ yÓT#·TÃø=H˚dü]øÏ Hê≈£î #·÷düTÔHêïqT.
ø£˙ïfi¯ó¢ Ä>∑˝Ò<äT,μμ n+≥÷ uÛ≤y√<˚«>∑+‘√ #Ó|üŒ&É+.
Ç≥Te+{Ï$ ø√ø=\¢\T.
ˇø£Hê&ÉT ø±øÏHê&É˝À zô|<ë›j·Tq ªMTs¡T ø=‘·Ô>∑÷&Ó+˝À
bÕ‹ø£ d+ü ‘‡· sê\bÕ≥T u≤˝À‘‡· yqé T ìs«¡ V≤æ +#êsT¡ d+ü ‘√w+ü .
MT Áù|s¡D‘√ Çyê«fi¯¢ #ê˝≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢ u≤˝À‘·‡yê\T yê´|æ+
#êsTT. ø±˙, yê{Ïe\¢MTs¡T @+ kÕ~Û+#ês¡T? á u≤˝À‘·‡yé\
e\¢ |æ\¢\T @ $<Ûä+>± ˝≤uÛÑ+ bı+<ës¡T? düe÷»+ MT<ä yê{Ï
Á|üuÛ≤e+ @ y˚Ts¡≈£î Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ+∫+~. @|ü&ÉHêï MTØ
ø√D≤ìï >∑T]+∫ |ü]o*+#êsê? @yÓ’Hê n<Ûä´j·THê\T #˚sTT+
#êsê? Ç$ πøe\+ ìsê«Vü≤≈£î\ Äq+<ä+ø√dü+ e÷Á‘·y˚T #˚düTÔ
Hêïsê nì me¬s’Hê Á|ü•ïùdÔ MT düe÷<Ûëq+ @$T{Ï?μμ n+≥÷
Á|ü•ï+#ê&ÉT.
ÄjT· q Á|Xü ï¯ \T≈î£ Hq˚ T ‘ø· Då£ yT˚ dŒü +~+#˝· øÒ b£ ˛j÷· qT.
<ëìøÏ deü ÷<ëÛ q+ ø±–‘ê\ MT<ä ˝<Ò Tä . ø±˙, ìsê«V≤ü ≈î£ \ >T∑ +&Ó
˝Àq¢ T ø±s´¡ Áøe£ ÷˝À¢ bÕ˝§qZ ï y˝˚ ≤~eT+~ |\æ \¢ eTqdTü ˝Àq¢ ÷
eTTÁ~‘·yÓTÆb˛j·÷sTT.
C\’… TqT eT]|+æ #˚ ‘s· >¡ ‹∑ ><∑ Tä ˝À¢ ã+B\e⁄‘T· qï |\æ \¢
u≤\´+ Á|ü•ï+#˚ ‘·‘êÔ«ìï nDÏ∫y˚dü÷Ô ∫qï ∫qï ø√]ø£*ï,
}V≤ü *ï ∫~$Tyd˚ ÷ü Ô yê]˝Àì dèü »Hê‘à· ø‘£ q· T $ød£ +æ |Cü jÒ T· ì
H˚{Ï $<ë´$<Ûëq+ Á|üuÛ≤e+ yê] ˝Ò‘· eTqdüT\ MT<ä eTTÁ<ä\T
y˚dæ eTs¡eTqTwüß\T>± e÷s¡Ã&É+ eTq+<ä]ø° ‘Ó*dæ+<˚.
&܈ˆ yêdæ¬s&ç¶ s¡y˚Twtu≤ãT eè‹ÔØ‘ê´ yÓ’<äT´\T. Á|üeè‹ÔØ‘ê´ |æ\¢\ ø√&ç.
ø=‘·Ô>∑÷&Ó+˝À bÕ‹πøfi¯ó¢>± u≤˝À‘·‡yé ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. Çs¡yÓ’ @fi¯ó¢>±
~yê´+>∑T\≈£î Hê≥ø£ b˛{°\T ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. ¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T sêÅcÕº˝À¢
u≤˝À‘·‡e dü+düÿè‹ yê´|æ+|ü #˚j·T&É+˝À Á|üeTTK bÕÁ‘· b˛wædüTÔHêïs¡T.
51
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
#ê]Á‘·ø£ qe˝≤dü+|ü<ä
#ê]Á‘·ø£ qe\ - ‘·T\Hê‘·àø£ |ü]o\q
&܈ˆ s¡y˚Twt sêyÓfi¯¢
‘Ó\T>∑T˝À #ê]Á‘·ø£ qe\\≈£î $X‚wü ÁbÕ<Ûëq´+ ñ+~. Hê{Ï $X¯«Hê<∏ä, n&ç$ u≤|æsêE,
H√] qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ qT+&ç H˚{Ï eTT~>=+&É •eÁ|ükÕ<é es¡≈£L nH˚ø£eT+~ kÕ+Á|ü<ëj·T,
Ä<ÛäTìø£ s¡#·sTT‘·\T #ê]Á‘·ø£ qe\\T s¡∫+#ês¡T. yê{Ï˝À ø=ìï{Ï |ü]o\q...
@ u≤Û w˝ü ÀqsTTHê #ê]Á‘ø· £ qe\ø√ Á|‘ü ´˚ øk£ Õqú + ñ+≥T+~. Ä >±*|{ü ≤ìøÏ |≥æ ≈º î£ qï+‘· ùd«#÷ ¤ ñ+&<É Tä >±ì s+¡ >T∑ s+¡ >T∑ \
‘√ø£‘√ Äø±X¯Hê≥´+ #˚j·T>∑\<äT. ø±\Œìø£‘·≈£î ñqï X¯øÏÔì
#]· Á‘≈· î£ ‘>· T∑ y÷Ó ‘ê<Tä ˝À ø±\Œìø+£ CÀ&q’Ó |ü &TÉ n~ m+‘√ Aristotle (384-322 BCE) >∑T]Ôdü÷Ô, n~ ìØ®e edüTÔe⁄\≈£î
$C≤„q|üs¡+>± e⁄+≥T+~, s¡düe‘·Ôs¡+>±q÷ ñ+≥T+~. n\+ø±s¡ J$‘êìï ÇdüTÔ+<äHêï&ÉT. n\+ø±s¡ XÊÅdüÔE„&ÉT
s¡TÁ<ä≥T&ÉT (‘=$Tà<√ X¯‘êã›+) #Ó|æŒq s¡düV”≤qyÓTÆq s¡#·q
Ç~ m˝≤ kÕ<Ûä´+? #·]Á‘·, ø±\Œìø£ qe\ |üs¡düŒs¡ ìÅwüŒjÓ÷»q+ nqï dü÷Á‘·+ Aristotle #Ó|æŒq uÛ≤yêìøÏ nq«
$sT¡ <e∆ä TsTTq Á|Áü øjÏ T· \T ><∑ ë. yê{ìÏ $T[‘+· #j˚ T· &+É n+‘· sTT+#·e#·TÃqT.
‘˚*ø£ |üì ø±<äT. á y…’$<Ûë´ìï >∑T]+∫ m+<äs√ ÁyêkÕs¡T.
s¡#·sTTÁ‹, kÕVæ≤‘·´ $eTs¡Ù≈£îsê\T Joanne Brown á ÁøÏ+~ yêdüÔ$ø£‘·≈£L, ø±\Œìø£‘·≈£L ñqï uÛÒ<ëìï $e]dü÷Ô,
$<Ûä+>± Áyêdæq<ë+{À¢ì düŒwüº‘·, ≈£î¢|üÔ‘· Hê≈£î q∫Ã+~. ∫+‘q· ≈î£ s÷¡ |øü +£ , n\+ø±s+¡ (metaphor) m+‘· nedsü y¡ ÷Ó ,
Aristotle ‘·q Rhetoric Á>∑+<Ûä+˝À á$<Ûä+>± dü÷∫+∫Hê&ÉT.
The historian's approach is necessarily broader, ex-
amining historical complexities in greater depth and using We all naturally find it agreeable to get hold of new
digressions and footnotes to qualify and explain. Novelists, ideas easily: words express ideas, and therefore those words
on the other hand, forego the expansive canvas that are the most agreeable to us that enable us to get hold of
historians use in order to create clear characterizations and new ideas. Now strange words simply puzzle us; ordinary
forward-moving plot lines that arrive, finally, at resolutions words convey only what we know already; it is from the
often denied to history. metaphor that we can best get hold of something fresh.
#ê]Á‘≈· î£ ì ˝ìÒ ùd«#÷ ¤ ø±\Œìø£ s#¡ s· TT‘≈· î£ e⁄+≥T+~. #·]Á‘ê‘·àø£ qe\ #ê]Á‘·ø£ qe\ nq>±H˚ eTq+ n$
yêdüÔ$ø£‘· ø£Hêï ø±\Œìø£‘· ˇø√kÕ] n‹yêdüÔ$ø£‘·>± ø£q|ü&ÉT sêE\T, sêDT\T, kÕÁe÷C≤´\T, jT· T<ë\∆ ≈î£ d+ü ã+~+Û ∫q$
‘·T+~. nì nqT≈î£ +{≤eTT. #]· Á‘· yêd$Ôü ø‘£ ,· #ê]Á‘ø· £ qe\ ñÅ‘Œ˚ ø,å£
s¡÷|üø£+. Vü≤+>∑Ø <˚X¯düTú&ÉT, e÷]ÿ‡wüߺ, kÕVæ≤‘·´ dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô
#·]Á‘· >∑‘·ø±\|ü+ø£+˝À |òüT˙uÛÑ$+∫q ã+&ÉsêsTT, ˝Òø£ C≤sY® \÷ø±#Y Georg Lukcs (1885-1971) #ê]Á‹ø£ qe\≈£î
•\Œ+. ø£\Œq $XÊ\>∑>∑q+˝À $Vü≤]dü÷Ô, $Hê´kÕ\T #˚ùd
$Vü≤+>∑+. #ê]Á‘·ø£ qe\ Ä qe˝≤ø±s¡Tì #˚‹˝Àì |ü‘·+>∑+.
52
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
nsTT<äT \ø£åD≤\T+&Ü\ì Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. n+<äT˝À eTTK´ sêÅcÕº\˝À |ü+≥uÛÑ÷eTT\˙ï m&Üs¡T\sTTb˛sTTq$. >±*
yÓTÆq$ á qe\˝À¢ #ê]Á‘·ø£ e´≈£îÔ\T HêeTe÷Á‹≈£î˝Òq˙, <äTeTTà\‘√ Ä $XÊ\ uÛÑ÷eTT\˙ï <Ûä÷[uÛ≤+&É+>±, <äTeTTà
düe÷»+˝Àì kÕ<Ûës¡DT\ J$‘ê\T, n+<äT˝À e÷s¡TŒ\qT u§#ÃÓ >± (Dust Bowl) ‘j· ÷· sj¡ ÷· ´sTT. dqü ïø±sT¡ s¬ ‘’ T· \T ‘e· T
Á|ü‹_+_+#ê\qï dü÷#·q\T. ≈£î≥T+u≤\‘√ ø±*bò˛]ïj·÷ e\dü yÓ[¢ nø£ÿ&É |ü+&É¢ ‘√≥
˝À¢q÷, ìsêàDs¡+>∑+˝Àq÷ s√EyêØ ø±]à≈£î\j·÷´s¡T. á
eT] ÁoÁo ≈£L&Ü n<˚ nHêï&ÉT, ‘·q<Ó’q XË’*˝À. ù|<ä e\dü ≈£î≥T+u≤\ Vü≤è<äj·T$<ës¡ø£ J$‘ê\ >∑T]+∫
@ j·TT<ä∆+ m+<äT≈£î »]¬>H√? Áyêdqæ qe\ Ç~. á qe\≈î£ Hw˚ qü ˝Ÿ ãTø˘ nyêsT¡ ,¶ |⁄ü *≥s® T¡
@ sê»´+ mHêïfi¯ó¢+<√ ? Áô|ÌE \_Û+#êsTT. d”ºHé u…ø˘øÏ 1962˝À H√u…˝Ÿ ãVüQeT‹
‘êØKT\T, <äkÕÔy˚E\T sêe{≤ìøÏ á qe\ eTTK´ ø±s¡D+. Grapes of Wrath qe\
Ç$ ø±y√sTT #·]Á‘·ø£s¡ú+. >∑T]+∫ ˇø£ ∫qï $wüj·T+. n~ d”ºHé u…ø˘ Áyêdæq|ü&ÉT düeT
eT] @$T≥+&û, ÁoÁo>±s¡÷? ø±©q (contemporary) qe\. #ê]Á‘·ø£ qe\˝À Ç‹eè‘·Ô
kÕÁe÷»´|ü⁄ <ä+&Éj·÷Á‘·˝À ø±˝≤ìøÏ, s¡#·q ø±˝≤ìøÏ eT<Ûä´ ø£˙dü+ 50 dü+e‘·‡sê\T
kÕe÷qT´\ kÕVü≤dü yÓT{Ϻ~? ñ+&Ü* n+{≤sT¡ kÕV≤æ ‘´· d÷ü Á‘ê#êsT¡ ´\T. ø±ì Ç|ü &TÉ n~
Á|üuÛÑTyÓøÏÿq |ü\¢øÏ ø±<√jYT, #ê]Á‘·ø£ qe\>± eTq+ Á>∑Væ≤+#·e#·TÃqì Hê n_ÛÁbÕj·T+.
n~ yÓ÷dæq uÀsT÷ ˝…e«s¡T? eTV≤” <säÛ ¡ sêeTy÷Ó V≤ü qsêe⁄ Áyêdqæ ªø=˝≤s¢ TT >{∑ ‘ºÏ H˚ $˚ T?μ qe\
... $wüj·T+˝À ≈£L&Ü Ç<˚ e]ÔdüTÔ+~. düeTø±©q ø±ø£b˛sTTHê,
#ê]Á‘·ø£ $uÛ≤‘·dü+<Ûä´\ ¬s+&ÉT ‘·sê\ ø±\ÁuÛÑeTD+ ˝Ò<äT.
e÷qeø£<∏ä $ø±düyÓT{Ϻ~?
@ <˚X¯+ @ ø±\+˝À ‘Ó\T>∑T˝À <äT–Zsê\ sêeT#·+Á<äj·T´ ($»j·Tq>∑s¡
kÕ~Û+∫q <˚ |üs¡e÷s¡ú+? kÕÁe÷»´eTT), $X¯«Hê<Ûä dü‘·´Hêsêj·TD (@ø£Ms¡, ã<ä›qï
@ •\Œ+? @ kÕVæ≤‘·´+? ùdHêì), eT˝≤¢~ edüT+<Ûäs¡ (‘·+C≤ePs¡T |ü‘·q+, dü|üÔ|ü]í),
@ XÊÅdüÔ+? @ >±+<Ûäs¡«+? <÷äÛ [bÕfi¯ ÁosêeTeT÷]Ô (uTÑÛ eq $»jT· eTT, >è∑ V≤ü sêE yT˚ &)É ,
@ yÓ\TZ\ø° Á|ükÕúq+ ? bÕ{Ïã+&É e÷<ÛäeX¯s¡à (s껕*Œ), ‘ÓH˚ï{Ï dü÷] (#Ó+|òæTCŸ
@ dü«|üï+? @ ~–«»j·T+? U≤Hé), eTV”≤<Ûäs¡ sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ (ø=˝≤¢sTT >∑{Ϻ‘˚H˚$T?),
Ç˝≤+{Ï Á|üX¯ï\≈£î #·]Á‘· »yêãT #Ó|üŒ˝Ò<äT. #ê]Á‘·ø£ eTT~>=+&É •eÁ|kü Õ<é (‘+· C≤ePsT¡ $»jT· eTT, Ç+ø± mH√ï),
qe\\‘√H˚ Ç~ kÕ<Ûä´+ ne⁄‘·T+~. H√] qsd¡ +æ V≤ü XÊÅd,Ôæ n&$ç u≤|sæ êE ˝≤+{Ï m+<sä √ Á|dü <æ Tä \∆ T
nyÓT]ø£Hé #·]Á‘·˝À kÕÁe÷C≤´\T, sêE\÷ ˝Òs¡T >∑<ë. #ê]Á‘·ø£ qe\\T ÁyêXÊs¡T. Ä+Á<Ûä $X¯«ø£fi≤|ü]wü‘·TÔ (H˚{Ï
ø±ì #ê]Á‘·ø£ |òüT{≤º\T ñHêïsTT. n+<äTe\¢H˚ nyÓT]ø£Hé Ä+Á<äÛ jT· ÷ìe]‡{)° 1951˝À »]|qæ #ê]Á‹ø£ qe\\ b˛{˝° À
#ê]Á‘ø· £ qe\\T Ä |Tüò {≤\º H|˚ <ü ´äÛ +˝ÀH˚ ñ+{≤sTT. nyTÓ ]øH£ é eT˝≤~¢ edTü +<säÛ ,¡ <÷äÛ [bÕfi¯ ÁosêeTeT÷],Ô bÕ{ãÏ +&É e÷<eäÛ
kÕ«‘·+Á‘·´, $|ü¢e j·TT<ä∆eTT (1775`1783), n+‘·s¡T´<ä∆eTT X¯s¡à ‘·eT ô|’ C…|æŒq qe\\‘√ $CÒ‘·\T>± ˇø=ÿø£ÿ qe\≈£î
(1861`1865), yÓTT<ä{Ï Á|ü|ü+#·j·TT<ä∆eTT (1914`1918), yÓsTT´ s¡÷bÕj·T\T #=|üq ãVüQeT‘·T\T ¬>\TÃ≈£îHêïs¡T.
¬s+&Ée Á|ü|ü+#·j·TT<ä∆eTT (1939`1945) eTTK´eTsTTq
#ê]Á‘·ø£ |òüT{≤º\T. M{Ïô|’ mH√ï #ê]Á‘·ø£ qe\\T e#êÃsTT. á yê´d+ü ˝À H√] qsd¡ +æ V≤ü XÊÅd>Ôæ ±sT¡ , n&$É u≤|sæ êE
nìï{À¢øÏ ãVüQfi¯Á|üC≤<äs¡D bı+~q #ê]Á‘·ø£ qe\ e÷s¡Z¬s{Ÿ >±s¡T Áyêdæq ø=ìï #ê]Á‘·ø£ qe\\qT |ü]#·j·T+ #˚dæ,
$T#ÛÓ˝Ÿ (1900-1949) n+‘·s¡T´<ä∆eTT |òüT≥º+ô|’ Áyêdæq Gone
with the Wind (1936). Bìì m+.$. s¡eTD≤¬s&ç¶ ‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ
ª∫es≈¡ î£ $T–*+~?μ nH˚ ù|sT¡ ‘√ nqTyê<+ä #X˚ ÊsT¡ . á qe\
qe´Mø°¢˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± e∫Ã+~.
nyTÓ ]ø±˝À e∫Ãq Ä]ø∆ £ eTV‰ü d+ü ø√å u+ÑÛ (Great Depres-
sion, 1929-1939) ô|’ C≤Hé d”ºHé u…ø˘ 1939˝À Áyêdæq ªs¡>∑T\T
‘T· qï Á<ëø\å£ Tμ (Grapes of Wrath) ˇø£ eTV≤ü ‘sÔ· ¡ #ê]Á‘ø· £ qe\.
dü+e‘·‡sê\bÕ≥T esê¸˝Ò¢ø£, <˚X¯+ eT<Ûä´˝Àì e´ekÕj·T
53
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
‘·T\Hê‘·àø£ |ü]o\Hê Á|üj·T‘·ï+ #˚kÕÔqT. eTVü‰‘·à´eTT ø±e´eTT Áyêdæ ‘·q≈£î ÄÁX¯j·T$T∫Ãq <ä+&ÉT
eTT+<äT yê]s¡Te⁄s¡T Áyêdæq #Ó] eT÷&ÉT #ê]Á‘·ø£ sêEøÏ n+øÏ‘·+ ÇkÕÔ&ÉT. b˛‘·q ÁoXË’\+ e∫à ÁoHê<ÛäT&ç‘√
s¬ +&TÉ eT÷&TÉ s√E\T >&∑ TÉ |⁄ü ‘ê&TÉ . ÁoHê<TäÛ &TÉ Ç˝≤ n+{≤&TÉ .
qe\\qT dü÷ú\+>± |ü]#·j·T+ #˚kÕÔqT.
ªªb˛‘H· ê, ˙e⁄ ‘|· Œü ø£ u≤Û >e∑ ‘e· TT Ä+ÁBøÛ ]£ +|eü ˝.… ˙˝À
Hêsêj·TD uÛÑ≥Tº (H√] qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ) Hê≈î£ yTÓ T<{ä Ï qT+N Áoøè£ wíü |sü e¡ ÷‘à· øfi£ ≤yX˚ e¯ TT >√#]· dTü qÔ ï
<√sTT. ‘·|üŒø£ Áyêdæ ø£è‘ês¡T›&Ée⁄ ø±e˝….μμ
á qe\ |ü<äø=+&√ X¯‘êã›+˝Àì #√fi¯#·Áø£e]Ô sê»sê»
qsπ +Á<Tä ì ÄkÕqú +˝Àì ø<£ .ä∏ sê»eTùV≤+Á<qä >s∑ +¡ ˝À (H{˚ Ï sê» ÁoHê<ÛäT&ÉT H˚{Ï $»j·Tyê&É <ä>∑Z] ‘·q dü«kÕúqeTT u§&ÉT¶
eT+Á&ç) Ä #·Áø£e]ÔøÏ Hêsêj·TDuÛÑ≥Tº eT+Á‹. qqïj·TuÛÑ≥Tº |ü˝…¢øÏ edü÷Ô, <ë]˝À e÷#Ós¡¢ <ä>∑Zs¡ #·+Á<äe+ø£ rsêq ø=~›
ÄkÕúqø£$. Ç<ä›s¡T uÛÑ≥Tº\T ∫s¡ø±\ $TÁ‘·T\T. n|üŒ{Ï Áø°&É\T, s√E\T Ä–, |ü˝≤ï{Ï Ms¡#·]Á‘·eTT ÁyêôdqT. Áyêj·Tdü ø±&ÉT
ñ‘‡· yê\T, <q’Ó +~ø£ J$‘+· , y~’… ø£ uÖ<e∆ä T‘ê\ eT<´äÛ n+‘s· ‘Z¡ ·
b˛sê{≤\T, ÄkÕúq sê»ø°j·÷\T, |æ&ÉT>∑T Ms¡uÛÑÁ<äTìøÏ, ÁoHê<ÛäTìøÏ ñqï
sê»ø°j·T $|ü¢yê\T á qe\˝À #·ø£ÿ>± nqTã+<ÛäeT÷, yê] dü+uÛ≤wüD\T
∫Á‹+#êsT¡ . deü TTÁ<rä s+¡ ˝À ñqï $XÊK s¡düe‘·Ôs¡+>± ñqï$.
|ü≥ï+, ;ÛeTTì|ü≥ï+, yÓ÷≥T|ü*¢, ø£èwüí
|≥ü ï+ ˝≤+{Ï sπ e⁄ |{ü ≤ï\T n|Œü {øπÏ Á|dü ~æ ∆ u§&TÉ |¶ ˝ü ˝¢… À ÁoHê<TäÛ ì bı˝≤\T ø=+‘·
>±+∫qeì Ç+<äTe\¢ ‘Ó*j·TedüTÔ+~. es¡<ä˝À <Óã“‹HêïsTT. ô|’s¡Tø£+¬ø \qT
sê»sê»qπs+Á<äT&ÉT qqïj·TuÛÑ≥Tºì eTVü‰ |æ≥º\T ‹ìy˚kÕsTT. Ä<ëj·T+ ˝Òø£
uÛ≤s¡‘êìï ‘Ó\T>∑T˝À Áyêj·TeTì Ä<˚• b˛e≥+‘√ ≥+ø£+ ø£≥º˝Òø£b˛‘ê&ÉT. n~Ûø±
kÕ&Ô TÉ . qqïjT· Ä ãèV≤ü ‘sÔ· ¡ ø±s´¡ Áøe£ T+˝À s¡T\‘√ <Óã“\T ‹ì düŒèVü≤ ø√˝ÀŒ‘ê&ÉT.
ìeT>∑ïeTsTT ñqï|ü&ÉT qe\ eTT>∑T neTsêe‹ Á|»ü \T &ãÉ T“ b˛>T∑ CdÒ æ ≥+ø+£
düTÔ+~. ø£{Ϻ ÁoHê<ÛäTì $&ç|ækÕÔs¡T. ‘·s¡Tyê‘·
ÁoHê<ÛäT&ÉT Á|ükÕúq+ #˚kÕÔ&ÉT.
s¡TÁ<äeT<˚$ (H√] qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ
qe\ ‘·s¡Tyê‹ uÛ≤>∑+ b˛‘·q
|ü<äeT÷&√ X¯‘êã›+˝À zs¡T>∑\T¢ >T∑ ]+∫ kÕ>T∑ ‘T· +~. b˛‘q· ‘+· Á&ç øπ dqü
|ü≥ºD+ sê»<Ûëì>± ø±ø£rj·T kÕÁe÷C≤´ìï #êe⁄Áã‘·T≈£î˝À¢ ñHêï&ÉT. b˛‘·q nqï
@\T‘·Tqï >∑D|ü‹ <˚eeTVü‰sêE eè<ë∆|ü´eTT˝À ‹|Œü qï≈î£ , Ç‘s· ¡ ≈î£ ≥T+ã duü TÑÛ ´\≈î£ u<ÒÛ ë_ÁÛ bÕjT· eTT edTü +Ô ~,
‘q· |⁄ü Á‹ø£ sT¡ Á<eä T<$˚ øÏ |≥ü +º ø&£ ‘É ê&TÉ . sT¡ Á<eä T<$˚ usÑÛ Ô¡ #êfió¯ ‘·eT ‘·+Á&ç #·ìb˛‘˚, KqqeTT (bÕ‹ô|≥Tº≥) ˝Òø£ <äVü≤qeTT
ø£´sêE Ms¡uÛÑÁ<˚X¯«s¡TìøÏ Ä ìs¡íj·T+ q#·Ã<äT. ‘·q yÓTT<ä{Ï (ø±\TÃ≥) #˚j·÷˝≤ nqï $wüj·T+ >∑T]+∫. á $wüj·T #·s¡Ã
uÛ≤s¡´≈£î |ü⁄{Ϻq ‘·qj·TT&ÉT eTVü‰sêE ø±e\j·TTqì n‘·&ç mH√ï ù|J\≈î£ kÕ>T∑ ‘T· +~. Ç~ Hê≈î£ nÁ|dü Tü ‘Ô +· nì|+æ ∫+~.
ø√]ø£. ø=+<äs¡T kÕeT+‘·sêE\‘√ ø£*dæ s¡TÁ<äeT<˚$ì ô|’>± Kqq+ #˚dæq#√ b˛‘·q ‘·*¢øÏ düVü≤>∑eTq+ #˚j·T{≤ìøÏ
z&ç+#·e˝…qì ≈£îÁ≥ #˚kÕÔ&ÉT. s¡TÁ<äeT<˚$ Ä ‹s¡T>∑ã&çq M\T+&É<äì, <ëìøÏ e´‹πsø£‘· n≥. düVü≤>∑eTq+ z&çb˛sTTq
sêE\qT z&ç+∫, Ms¡uÛÑÁ<˚X¯«s¡T&ÉTì •øÏådüTÔ+~. kÕÁe÷C≤´ìï sêE\ sêDÏyêkÕ˝À¢ Åd”Ô\T XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ uÛÑ+>∑eTT\T
düTs¡øÏå‘·+ #˚düTÔ+~. ‘·|æŒ+#·Tø√e{≤ìøÏ #˚ùd <äTs¡“¤s¡#·s¡´ ø±˙, kÕ<Ûës¡DÅd”Ô\≈£î
ô|>’ ± XÊ+‹ø±\+˝À á #s· ´¡ ≈î£ nedsü +¡ ˝<Ò Tä ><∑ ë! á $wjü T·
‹ø£ÿq k˛eTj·÷õ H˚\÷s¡T qT+&ç zs¡T>∑\T¢ e∫Ã, Á|ükÕÔeq˝À H√]yê] Á|ürø±‘·àø£‘· ˝Òø£ >∑T]Ô$T (Symbolism)
nø£ÿ&É eTVü‰uÛ≤s¡‘· s¡#·q #˚düTÔ+{≤&ÉT. H√] yês¡T ‹ø£ÿq Hê≈£î uÀ<Ûä|ü&É˝Ò<äT.
>∑T]+∫, zs¡T>∑\T¢˝Àì kÕ<Ûës¡D Á|ü»\ <Ó’q+~q J$‘ê\qT ‘·s¡Tyê‘· b˛‘·q uÛ≤>∑e‘·s¡#·q yÓTT<ä˝…{Ϻq düìïy˚X¯+‘√
>∑T]+∫ $|ü⁄\+>± e]í+∫Hês¡T. |ü‘êø£ düìïy˚X¯+˝À eTVü‰ qe\ eTT>∑TdüTÔ+~.
sêÅwßü \º ôdq’ ´+ sT¡ Á<eä T<$˚ ø√≥qT eTT≥&º +ç ∫q|ü &TÉ , yê]ì
z&ç+∫q y…’q+ m+‘√ ñ‘·ÿ+sƒ¡uÛÑ]‘·+>± ñqï~. n+X¯óeT‹ (n&ç$ u≤|æsêE)
ø£$<ä«j·T+ (H√] qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ) á qe\ @&Ée X¯‘êã›+˝À ‘·÷s¡TŒ #êfi¯ó≈£î´\T Ä+Á<Ûä
#êfió¯ ø´£ kÕÁe÷»´eTTqT kÕ|ú +æ ∫qHê{Ï >±<.ä∏ y+˚ ^ sêC≤´~|Û ‹ü
á qe\ ÁoHê<ÛäTì (15e X¯‘êã›+) n+‹eT<äX¯q÷, $wüßí≈£î+&çq eT+#·q uÛÑ{≤ºs¡≈£îì @¬ø’ø£ |ü⁄Á‹ø£ n+X¯óeT‹.
b˛‘q· eTV‰ü u≤Û >e∑ ‘e· TT ÁyêjT· øe£ TT+<Tä jT· Teø$£ >± ñqï|Œü {Ï |ü<äTHÓì$T~ es¡¸eTT\ ÁbÕj·TeTT˝À qTqï n‘·´+‘· kÂ+<äs¡´
ø±\+q÷ $e]dTü +Ô ~. ÁoHê<TäÛ &TÉ ‘q· s¬ +&eÉ u≤Û s´¡ u÷ÑÛ <$˚ ‘√ sê•. m+<äs√ sê»≈£îe÷s¡T\T ÄyÓTqT $yêVü≤e÷&É ø√s¡T‘·÷
ÁoXË’\+ yÓfi¯¢‘ê&ÉT. nø£ÿ&É eT÷&ÉT HÓ\\T ñ+&ç •esêÁ‹
54
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
sêjT· u≤se¡ TT\T y+˚ ^ sêEøÏ |+ü |⁄ü ‘T· qï|Œü {øÏ ° n+Xó¯ eT‹ Ä s¡Vü≤dü´+ #Ó|æŒ, dü¬s’q düeTj·T+˝À ‘·q s¡Vü≤dü´+ Á|ü»\≈£î
sêj·Tu≤sê\qìï{Ï˙ ‹s¡düÿ]+∫+~. @<Ó’Hê Á>∑Vü≤#ês¡eTT ‘Ó\T|ü⁄‘êq˙, n|ü&ÉT eTT$Tà&ÉeTà≈£î ô|[¢ »]|ækÕÔq˙
ñqï<˚yÓ÷qì >√<ëe]˝À q\Tã~ ~qeTT\T kÕïqÁe‘·eTT #Ó|ü‘·T+~.
#˚j·TTeTì n+X¯óeT‹ì >√ePs¡T |ü+|æ+∫Hês¡T Á|üuÛÑTe⁄\T.
ˇø£s√E kÕïqÁe‘·eTT eTT–+∫ sê»HÍø£˝À >√ePs¡T˝Àì ‘·q nHêï+_ø£, >∑Hêï¬s&ç¶ Áù|eT˝À |ü&É‘ês¡T. nHêï+_ø£qT
$&ç~øÏ yÓfi¯ó¢‘·T+&É>± ø£[+>∑ sê»´<äT+&É>∑T\T n+X¯óeT‹ì ‘·q nø£ÿ kÕj·T+‘√ Ä<äy√ì qT+&ç zs¡T>∑\T¢ ‘Ó|æŒ+∫
n|üVü≤]+∫ ø£[+>∑sêE\T ÄÁø£$T+∫q |æwüº|ü⁄s¡+ ø√≥˝À s¡TÁ<äeT<˚$ sêDÏyêdü+˝À #˚]ŒkÕÔ&ÉT. s¡TÁ<äeT<˚$,
ã+~Û+#ês¡T. eTT$Tà&eÉ Tà, nHêï+_ø£ ùdïV≤æ ‘T· sêfió¯ ¢ ne⁄‘êsT¡ . sT¡ Á<eä T<$˚
>∑Hêï¬s&ç¶ düVü‰j·T+‘√ ‹s¡T>∑Tã&çq kÕeT+‘·sêE\qT
Ç~ Ç˝≤ e⁄+&É>±, yê‘ê|æ #êfi¯óø£´ kÕÁe÷≥Tº |ü⁄\πø• z&çdüTÔ+~. s¡TÁ<äeT<˚$ #êfi¯óø£´ Ms¡uÛÑÁ<äeTVü‰sêEì e]+∫,
eTVü‰sêE ‘·q ∫qï ‘·eTTà&É>∑T ≈£îã® $wüßíes¡∆qT&çì Ä+Á<Ûä $yêVü≤+ #˚düTø=+≥T+~. eTT$Tà&ÉeTà≈£î Ms¡uÛÑÁ<äeTVü‰sêE
ÁbÕ+‘·|ü⁄ ∫qï∫qï sêC≤´\qT »sTT+∫, ‘·÷s¡TŒ#êfi¯óø£´ ‘·eTTà&ÉsTTq #êfi¯óø£´ eTVü‰<˚eeTVü‰sêEøÏ∫à ô|[¢ »]|æ
kÕÁe÷C≤´ìï kÕú|æ+#·TeTì |ü+|æHê&ÉT. n Á|üj·T‘·ï+˝À $wüßí dTü +Ô ~. >H∑ êïs¬ &¶ç >»∑ <=+>∑ ø±<˙ä , ø±ør£ jT· kÕÁe÷»´u≈ÑÛ î£ &Ô ˙É
es¡∆qT&ÉT |æwüº|ü⁄s¡+qT s¡Vü≤dü´+>± #·T≥TºeTT{Ϻ nø£kÕà‘·TÔ>± »>~∑ «~‘+· ne⁄‘T· +~. nHêï+_ø,£ >H∑ êïs¬ &¶ç <+ä |‘ü T· \e⁄‘êsT¡ .
ˇø£ ns¡∆sêÁ‹ Ä ø√≥ô|’ <ä+&Ó‹Ô, ø£[+>∑T\ô|’ $»j·T+ kÕ~Û+
#ÓqT. nø£ÿ&É ã+B>± e⁄qï n+X¯óeT‹øÏ $eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+~. düú˝≤uÛ≤e+ e\¢ á |ü]#·j·÷ìï $X‚wü+>± ≈£î~+#êqT.
n+X¯óeT‹, $wüßíes¡∆qT&ÉT ˇø£ |ü⁄wüŒeq+˝À (Ç+¬øø£ÿ&É?) á qe\≈£î ˝Àpustakam.net u…\¢+ø=+&É ˝Àπøwt Áoø±+‘Y
nqTø√≈£î+&Ü ‘ês¡dü|ü&ç, ‘·eT ‘·eT |ü⁄≥Tº|üPs√«‘·Ôsê\qT Áyêdæq #·ø£ÿ{Ï |ü]#·j·T+ Çø£ÿ&É #·<äee#·TÃqT. http://
‘Ó\T|ü≈£î+&Ü Áù|eT˝À |ü&É‘ês¡T. y˚+^ sêE eT+#·q
uÛÑ{≤ºs¡≈£î&ÉT yê] Áù|eT e´eVü‰s¡eTT ‘Ó\TdüTø=ì, ‘·q |ü⁄Á‹ø£ pustakam.net/?p=4075
n+X¯óeT‹ì $wüßíes¡∆qT&çøÏ Ç∫à y…’uÛÀ>∑+>± $yêVü≤+ »]|æ,
‘·q y˚+^ sêC≤´ìï $wüßíesq∆¡ T&ÉTøÏ ø≥£ ºu…≥T‘º ê&TÉ . Ä$<Ûä+>± Væ≤eT_+<äT (n&ç$ u≤|æsêE)
≈î£ ã® $wßü eí sq∆¡ T&TÉ Ä+Á<#äÛ êfió¯ ø´£ kÕÁe÷C≤´ìï kÕ|ú +æ ∫Hê&TÉ .
Ä eTVü‰kÕÁe÷C≤´ìøÏ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&ÉsTTHê&ÉT. XÊ‘·yêVü≤q eTVü‰sêE ÁoeTTKTì ø±\+˝À sê»<Ûëì
|ü≥ºD+ <Ûëq´ø£≥ø£+˝À #ês¡T>∑T|ü⁄Ô&ÉT Á|üeTTK es¡Ô≈£î&ÉT,
>√q >∑Hêï¬s&ç¶ (n&ç$ u≤|æsêE) n‘·´+‘· <Ûäqe+‘·T&ÉT. n+<ë\sê• nsTTq ‘·q |ü⁄Á‹ø£
V≤æ eT_+<Tä ì ÁoeTTKTì C´Ò wºü |⁄ü Á‘T· &TÉ Áoøè£ wjíü T· TesêE ø∫Ï Ã
ø±ø£rj·T kÕÁe÷C≤´~Û|ü‹ >∑D|ü‹<˚e⁄ì kÕeT+‘·T\˝À ô|[¢ #j˚ ÷· \ì n‘ì· ø√]ø.£ m&ã¢É +&ç |+ü <ë\˝À ‘q· ã+>±sT¡
ˇø£&ÉsTTq >√q ãT<ë∆¬s&ç¶ ‘·qj·TT&ÉT >∑Hêï¬s&ç¶. ãT<ë∆¬s&ç¶ X¯ø£≥eTT ¬>*ùdÔ, Ä ã+&çì j·TTesêEøÏ ãVüAø£]+∫,
eè<ë∆|´ü +˝À >∑Hêïs¬ &ç¶ u≤>√>∑T\qT ‘q· ‘e· TTà&TÉ \≈î£ eTj÷· eTVü‰sêEyê] eTqïq\qT u§+~‘˚, Væ≤eT_+<äT, Áoø£èwüßí\
s¬ &ø¶ç Ï n|Œü C|… Œæ , ‘q· sêC≤´ìï ≈L£ &Ü n|Œü $yêV≤ü + »s>¡ &∑ ÜìøÏ M\T+≥T+<ìä #êsT¡ >T∑ |⁄ü &Ô TÉ u≤Û $+#ê&TÉ .
C…|æŒ, >∑Hêï¬s&ç¶ ô|<ä›j·÷´ø£ Ä kÕeT+‘· ø±ì Ä |ü+<Ó+˝À Ç+ø=ø£ X¯ø£≥#√<ä≈£î&ÉT düTes¡íÁo ¬>\TkÕÔ&ÉT.
sêC≤´ìï >∑Hêï¬s&ç¶øÏ Çe«e\dæq~>±
ø√s¡T‘ê&ÉT, ‘·s¡Tyê‘· #·ìb˛‘ê&ÉT. V≤æ eT_+<Tä dTü esÁí¡ o‘√ Áù|eT˝À |&ü TÉ ‘T· +~.
XÊ‘y· êV≤ü qT\T uÖ<e∆ä T‘ê_Û e÷qT\T.
Ä<yä √ì eTV‰ü sêE ø√{≤s¬ &¶ç ≈î£ e÷s¬ Ô
nqïe÷<˚$ (nHêï+_ø£) ô|[¢ \≈£îeTj·÷ kÂú\‹wüß´\T nH˚ Væ≤+<äTeTVü≤]¸ XÊ‘·
¬s&ç¶ ø=&ÉT≈£î es¡<ë¬s&綑√ »s¡>∑ uÀ‘·Tqï yêVüQqT\ kÕÁe÷C≤´ìï Væ≤+<äT kÕÁe÷
|ü&ÉT >∑Hêï¬s&ç¶ ‘·q nqT#·s¡T\‘√ yÓ[¢ »´+>± e÷s¡Ã{≤ìøÏ ˇø£ |üHêï>∑+ |üìï
eT+~s¡+ô|’ <ë&ç #˚dæ es¡<ë¬s&ç¶ì ˝≤≈£îÿì Hê&ÉT. ‘·q eTqTeTsê\T #·+Á<äu≤\qT
rdüTb˛‘ês¡T. $yêVü≤+ Ä–b˛ ‘·T+~. $wüø£q´>± #˚dæ, ÄyÓT ‘·q <ä>∑Zs¡‘·q+‘√
Áoøè£ wßü ìí #+· |yæ j˚ T· ≥+, eTV‰ü sêE s¬ +&eÉ
>∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT |ü⁄Á‘êuÛ≤e+#˚‘· ‘·q |ü⁄Á‘·T&ÉT eT+EÁoì ‘·düÿ]+∫, n‘·ìøÏ
Á|ü<ÛäeT|ü⁄Á‹ø£ s¡TÁ<äeT<˚$ì |ü⁄s¡Twüßì>± sV¡ ≤ü d´ü +>± V≤æ +<÷ä eT‘· uÀ<äÛ #d˚ ,æ n‘ì· ï
ô|+∫, ÄyÓT Åd”Ô‘ê«ìï >√|ü´+>± e⁄+∫, ‘·q
dsü «¡ ùdHêì ≈î£ e÷s¬ Ô eTT$Tà&eÉ Tà‘√ $yêV≤ü + eTVü‰sêE>± >∑<Ó› møÏÿ+#·&É+ n‘·ì
#˚kÕÔs¡T. s¡TÁ<äeT<˚$ eTT$Tà&ÉeTà≈£î ‘·q |üHêï>∑+. ø±ì Áoø£èwüßí&ÉT #·+Á<äu≤\qT
Áù|$T+∫, sê»y<’… Tä ´\ eT+<Tä \‘√ #+· Á<ä
u≤\qT neTè‘·ø£q´>± e÷]Ã, ô|[¢
#˚düTø=+{≤&ÉT. Væ≤eT_+<äT, düTes¡íÁo
55
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
≈£L&Ü ô|[¢ #˚düTø=+{≤s¡T. #ês¡T>∑T|ü⁄Ô&ÉT, kÂú\‹wüß´\T y˚dæq esqí¡ \÷ n+‹jT˚ . u≤|sæ êEøÏ ÅdÔ” bÕÁ‘\· ô|’ $TøÿÏ * eT≈î£ ÿe.
ñbÕj·÷\T |òü*+#·˝Ò<äT. Á|üDj·÷\T y˚πs <ë]øÏ eTfi≤¢sTT. Ä HêsTTø£\qT Äø±XÊìøÏ m‘˚ÔkÕÔs¡T. #·<äTes¡T\T ≈£L&Ü
~Å>∑“¤eT #Ó+<äT‘ês¡T, eT+Á‘·eTT>∑T∆\e⁄‘ês¡T.
m&É¢ã+&É¢ |ü+<ÓeTT, Væ≤eT_+<äTì <äT+&É>∑T\T n|üVü≤
]+#·≥+, düTes¡íÁo ÄyÓTqT ø±bÕ&É≥eTT, Ç+ø± mH√ï düìï H√] qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ u≤|æsêE >∑T]+∫ Ç˝≤ ÁyêXÊs¡T.
yX˚ Ê\T bÕs≈¡ƒ î£ &ìç ø{£ yºÏ k˚ ÕsÔ TT. u≤|sæ êE>±sT¡ n|Œü {Ï kÕ<ëÛ sD¡ ªªÄ+Á<Ûä #ê]Á‘·ø£ qe\qT Ä+Á<Ûä kÕs¡dü«‘· |ü]~Ûì <ë{Ï+∫q
Jeq$<ëHê\qT ø£fi¯¢≈£î ø£{Ϻq≥T¢>± e]í+#ês¡T. yê]˝À Á|ü<∏äeTT&ÉT n&É$ u≤|æsêE. Äj·Tq eT÷&ÉT #ê]Á‘·ø£
qe\\˝À ªVæ≤eT_+<äTμ ìdü‡+<˚Vü≤+>± Á|ü|ü+#· uÛ≤wü\˝Àì
‘·T\Hê‘·àø£ |ü]o\q (Comparative analysis) ñ‘·ÔeT qe\\ kÕúsTT q+<äTø=qï~.μμ
‘·T\Hê‘·àø£ |ü<ä∆‹ nq>± ªªdüe÷H˚‹ eè‘·ÔeTT\T>∑\ Hê ñ<˚›X¯+˝À H√]yê] ªHêsêj·TDuÛÑ≥Tºμ ≈£L&Ü n<˚
ø±e´eTT\qT, düe÷q <Ûäs¡àeTT>∑\ ø£e⁄\qT, düeTø±*≈£î˝…’q ø√e≈£î #Ó+<äT‘·T+~.
ø£e⁄\qT |üs¡düŒs¡eTT b˛*à #·÷#·T#·T ‘ês¡‘·eT´ ìs¡÷|üDeTT
#˚j·Te˝…qTμμ nì |æ+>∑[ \ø°åàø±+‘·+>±s¡T Ä+Á<Ûä kÕVæ≤‘·´ u≤|æsêE>±]ô|’ Á|üX¯+dü\T ø=ìï #·÷<ë›eTT.
#·]Á‘·˝À ÁyêXÊs¡T. nøÿÏ sêE se¡ ÷|‹ü sêe⁄ (‘\Ó T>T∑ qe\): ªªd«ü ØjZ T· n&$É
u≤|sæ êE nìï{≤ u≤Û e⁄≈î£ &TÉ . >+∑ <säÛ «¡ ˝Àø±\ qT+&ç X|¯ ⁄ü &Ô ’Ó e∫Ã
Ä Á|üj·T‘·ï+ Ç|ü&ÉT #˚kÕÔqT. ‘Ó\T>∑T<˚X¯+˝À ø£$>±, ∫Á‘·ø±s¡T&ç>±, uÛ≤e⁄≈£î&ç>±, kÂ+<äs¡´
H√] qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ ø£$, qe˝≤s¡#·sTT‘·j˚T ø±<äT, |bæ Õd>æ ±, øfi£ ≤y‘˚ >Ô· ± ÄjT· q »ìà+#êsπ y÷Ó qì|dæ Tü +Ô ~. ‘\Ó T>T∑
Á|üeTTK kÕVæ≤‘·´ $eTs¡Ù≈£î&ÉT. ‘êqT Áyêdæq #ê]Á‘·ø£ qe\ <˚X¯+, ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü, ‘Ó\T>∑T #·]Á‘·, ‘Ó\T>∑T $C≤„q+, ‘Ó\T>∑T
\qT, u≤|æsêE qe\\qT b˛\Tdü÷Ô Ç˝≤ ÁyêXÊs¡T. ªªÁo H√] nqï~ @<Ó’Hê Äj·TqqT |ü⁄\øÏ+|ü#˚ùd~, |üs¡e•+|ü#˚ùd~.μμ
qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ Á|üø£è‹ ˇø£$<Ûä+>± u≤|æsêE Á|üø£è‹øÏ $s¡T<ä∆ ≈£îs¡T>∑+{Ï d”‘êsêeT uÛÑ{≤º#ês¡T´\T (Væ≤eT_+<äT qe\
yTÓ qÆ ~. u≤|sæ êE ñ‘ê‡V≤ü eTT ìs+¡ ≈î£ X+¯ >± bı+>T∑ ˝‘… T· ‘Ô T· +~. |”]ƒø£): ªªu≤|æsêE ñ|üe÷qeTT ˝§ø£|ü&ÉT yê©àøÏì ‘·\|æ+|ü
H√] ñ‘ê‡V≤ü eTT d+ü jT· eTq+‘√ ì+&ç ñ+≥T+~. u≤|sæ êEøÏ CÒj·TTqT. ...s¡‘·ïeTT\e˝… HÓ&ÉHÓ&É bı<äT>∑ã&çj·TTqï$. dü+uÛ≤
Ä+Á<ëÛ _eÛ ÷q yTÓ ≈î£ ÿe. H√]øÏ eTV‰ü u≤Û s‘¡ ê_eÛ ÷q yTÓ ≈î£ ÿe.μμ wDü eTT\T ø&£ TÉ V≤ü è<jä T· +>e∑ TeTT\T>∑ qT+&ç bÕÁ‘\· o\eTTq
H√] yês¡T ø£$Á|æj·TT&ÉT. yês¡T Áyêdæq #ê]Á‘·ø£ qe\ ≈î£ ∫‘e· TT˝’… deü T+»deü TT˝’… jT· T+&TÉ qT. møÿ£ &É #<· Tä e⁄#T· qïqT
\ìï{˝Ï Àq÷ øe£ ⁄\ Á|dü øü ÔÏ ñ+≥T+~. ªHêsêjT· Du≥ÑÛ Tμº Ä~ø$£ ø$£ •*Œ>H∑ √, ∫Á‘ø· ±sT¡ ì>H∑ √, u≤\Tì>H∑ √, XÊÅdyÔü ‘˚ >Ô· H∑ √ ‘=+–
qqïj·T >∑T]+∫, ªs¡TÁ<äeT<˚$μ ‹ø£ÿq k˛eTj·÷õ >∑T]+∫, #·÷#·T#·T+&ÉTqT.μμ
ªø£$<ä«j·TeTTμ ÁoHê<ÛäT&ÉT, b˛‘·q >∑T]+∫ ñHêïsTT. ô|’>± u≤|sæ êE>±]ô|’ Á|Xü +¯ d\ü ‘√ bÕ≥T $eTsÙ¡ \÷ ñHêïsTT.
ªeT˝≤¢¬s&ç¶μ nH˚ qe\˝À mÁs¡q Á|üdüøÏÔ e⁄+≥T+~. Çø£ ªø£$ nøÏÿsêE s¡e÷|ü‹sêe⁄ (‘Ó\T>∑T qe\): ªªu≤|æsêE
kÕs¡«uÛÖeTT&ÉTμ, ª<Ûä÷s¡®{Ïμ qe\˝À¢ ø£e⁄˝Ò Á|ü<Ûëq bÕÁ‘·\T. qe\˝À¢ Ç‹eè‘êÔìøÏ n|ü]Vü‰s¡´+ ø±ì $wüj·÷\T ≈£L&Ü
H√] yê] X*’Ë #ê˝≤ dsü fi¡ +¯ >± e⁄+≥T+~. bÕÁ‘\· ∫Á‘D· , $X‚wü+>± #√≥T #˚düTø=+{≤j·T˙, bÕÁ‘·∫Á‘·D+, es¡íq\T
dìü ïyX˚ Ê\T dVü ≤ü »+>± |]ü $T‘k· Õsú TT˝À ñ+{≤sTT. nøÿÏ sêE yÓTT<ä˝…’qyê{Ï˝À y…’$<Ûä´+≈£L&Ü #Ó|üø√<ä–q+‘·>±
s¡e÷|ü‹sêe⁄>±s¡T H√]yê] >∑T]+∫ Ç˝≤ ÁyêXÊs¡T. ªª#ê]Á‘·ø£ ø£ì|æ+#·<ä˙ ˇø£ $eTs¡Ù ñqï~.μμ
qe\\T Áyêj·T≥+˝À, Hê{Ï kÕe÷õø£ yê‘êes¡D≤ìï ø£fi¯¢≈£î u\… +¢ ø=+&É Áoìyêdt (|⁄ü døÔü +£ .H{Ó )Ÿ : ªª>√q >H∑ êïs¬ &¶ç qe\
ø{£ qºÏ ≥Tº #÷· |dæ ÷ü ,Ô u≤Û e⁄ø‘£ êk˛Œs¤ ø¡ +£ >±, bÕÁ‘∫· Á‘D· ˝À dJü $ø± #·<äe&ÜìøÏ #ê˝≤ z|æø£, @ø±Á>∑‘· ø±yê*. s¡#·q Á>±+~∏ø£
sêeTD°j·Tø£ dü÷Œ¤]Ô‘√, Ç‹eè‘·ÔìsêàD+ #˚j·T&É+ H√]yê] uÛ≤wü˝À kÕ>∑≥+ sTT+<äT≈£î ø±s¡D+ ø±ø£b˛sTTHê, yêø£´
s¡#·Hê $•wüº‘·.μμ ìsêàD+, sê»e+oj·TT\ #·]Á‘·\T, yê] ù|s¡T¢ (ˇπø ù|s¡T
u≤|sæ êE ø$£ , ∫Á‘˝· KÒ ≈î£ &TÉ , #\· q∫Á‘· <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ . #ê˝≤ Ç<ä›s¡T eTT>∑Z]øÏ e⁄+&É≥+), _s¡T<äT\T ø=ìïkÕs¡T¢ ‹ø£eTø£
düìïy˚XÊ\T <äèX¯´ÁbÕ<Ûëq´+>± ñ+{≤sTT. ø£fi¯¢≈£î ø£{Ϻq≥T¢+&ÉT ô|&‘É êsTT. ø<£ ˝ä∏ À Á|<ü ëÛ q bÕÁ‘\· øπ ø±≈î£ +&Ü, Ç‘s· ¡ bÕÁ‘\· ≈î£
Ä esqí¡ \‘√ bÕs≈¡ƒ î£ \T Ä #\· q u÷ÑÛ ]‘· dìü ïyX˚ Ê˝À¢ ©qeTsTT ≈£L&Ü k˛ÔÁ‘·bÕsƒê\T ÁyêXÊs¡T u≤|æsêE>±s¡T. dü>∑+ ù|J ÄÁø£
b˛‘êsT¡ . u≤|sæ êE>±]øÏ Ä+Á<ëÛ _eÛ ÷qeTT, ÅdbÔ” ÕÁ‘· Áù|eT n‹ $T+#˚ Ä _s¡T<äbÕsƒê\T #ê˝≤ #√≥¢ nqedüs¡eTì|ækÕÔsTT.μμ
yÓ÷‘ê<äT˝À ñ+{≤sTT. Ä+Á<ÛäT\ Ms¡‘·«+ >∑T]+∫>±ì, yês¡T #·÷XÊsê, u≤|æsêE>±]˝≤π> yê] Á|üX¯+dü≈£î\T, $eTs¡Ù
|+ü &+ç #˚ |+ü ≥\ >T∑ ]+∫>±ì @ Á|dü øü ÔÏ e∫ÃHê ÄjT· ìï Ä|&ü +É ≈£î\T ≈£L&Ü yÓ÷‘ê<äT $T+#ês¡T ø£<ë!
ø£wüº+. ø£fiË¢+ e~*q >∑TÁs¡+˝≤>± <ä÷düT≈£îb˛‘ês¡T. Åd”ÔbÕÁ‘·
56
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
eT] Hêe+‘·T. ªVæ≤eT_+<äTμ qe\˝À Væ≤eT_+<äTì H√] qsd¡ +æ V≤ü XÊÅdÔæ (1900-1978) >T∑ +≥÷sT¡ ˝À |+ü &‘ç ·
Á|æj·TT&ÉT düTes¡íÁo #·÷düTÔ+{≤&ÉT. ≈î£ ≥T+ãeTT˝À »ìà+#êsT¡ . eTÁ<ëdTü ˝À _.@, _.@˝Ÿ #~· yêsT¡ .
>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝À ø£ècÕíq~ rsêq ñqï πs|ü˝…¢˝À dæús¡|ü&ç,
ªªÄyÓT uÛÑT»πsK\T düTe⁄«qu≤] n+>∑T∞πsK\˝À $ø£dü«s¡ Hê´j·Tyê~ eè‹Ô‘√bÕ≥T, ‘·eT kÕVæ≤‘·´yê´dü+>∑+ ≈£L&Ü
yÓTÆq$. u≤VüQeT÷\ bÕs¡Ù«XÀuÛ≤πsK\T eøå√|üØdüeTTqï‘· kÕ–+#ês¡T. @ã~ dü+e‘·‡sê\≈£î ô|’>± #˚dæq kÕVæ≤‘·´ø£èwæ˝À
düT+<äsêø£è‘·T\T ‘ê*Ã, eÁø£|ü‘·Hêy˚>∑eTTq &ç>∑ZqT]øÏ eT<Ûä´ mH√ï qe\\T, ø£$‘·\T, Hê≥ø±\T, e+<ä\ø=B› kÕVæ≤‘·´
<˚X¯eTTq ì+#·Tø£ ø±\÷ì, eT\T|ü⁄˝…’ ì‘·+ã#·Áø£eTT\ yê´kÕ\T ÁyêXÊs¡T. ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\T >∑&ç+#ês¡T. ‘Ó\T>∑T,
dTü fió¯ ‹¢ ]– Á|eü V≤æ +∫, Á|eü V≤æ +∫ |<ü sπä K\ yTÓ T>\Z∑ T <=&–ç q$.μμ dü+düÿè‘·eTT, Ç+^¢wüß, ø£qï&É uÛ≤wü\˝À bÕs¡+>∑‘·T&ÉT. ø£$
kÕÁe÷{Ÿ _sT¡ <Tä q+<Tä ø=HêïsT¡ . ‘˝· ≤e¢ sa¡ \ •eX+¯ øs£ X¡ ÊÅd‘Ôæ √
Ç+<Tä ˝À Hê≈î£ $∫Á‘+· >± øq£ |&ü qç <$˚ T≥+fÒ á esqí¡ ø£*dæ >∑T+≥÷s¡T˝À kÕVæ≤rdü$T‹ kÕú|æ+∫, mH√ï kÕVæ≤‘·´
Væ≤eT_+<äT~ ø±<äT. ÄyÓT Á|ü‹eT es¡íq. ÄyÓT jÓTTø£ÿ Á|üjÓ÷>±\T #˚XÊs¡T. Ms¡T Áyêdæq #ê]Á‘·ø£ qe\\T m+‘√
πsU≤∫Á‘·+ (sketch) ^ùdÔ, m˝≤ e⁄+≥T+<√, ˝Òø£ ÄyÓT •\Œ+ Á|üdæ~∆ #Ó+~q$. Hêsêj·TDuÛÑ≥Tº, s¡TÁ<äeT<˚$, eT˝≤¢¬s&ç¶,
#ÓøÏÿ‘˚ m˝≤ e⁄+≥T+<√ Ä }Vü‰∫Á‘·|ü⁄ es¡íq. n+<äT˝Àq÷ <÷äÛ s{®¡ ,Ï ø$£ kÕs«¡ uÖÛ eTT&TÉ , ø$£ <«ä jT· eTT MsT¡ Áyêdqæ #ê]Á‘ø· £
øπ e\+ u≤V≤æ s´¡ sπ K\T (outer lines) e÷Á‘y· T˚ . eøkå£ Õqú + qT+&ç qe\\T.
eT<Ûä´kÕúq+ es¡≈£L e+ø£s¡^‘· e&ç>± |ü&çb˛‘·T+<ä≥, nø£ÿ&É
ø=+#+Ó ùd|⁄ü Ä–b˛‘T· +<≥ä . eT] ∫Á‘ø· ±sT¡ &˝É ≤>π ><∑ ë ^ùd~, Y
∫Á‘·Áù|ø£å≈£î&ÉT n˝≤π> ø£<ë ∫Á‘êìï #·÷ùd~. düTes¡íÁo dü«‘·Vü‰
•*Œ. ∫Á‘·˝ÒKq+˝À dæ<ä∆Vü≤düTÔ&ÉsTTq u≤|æsêE>±s¡T Çø£ÿ&É n&ç$ u≤|æsêE (1895-1952) |ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢
V≤æ eT_+<Tä ì ø±≈î£ +&Ü, Ä jT· Te•*Œ }V≤ü ˝À Ä kÂ+<sä ´¡ e‹ ˝Àì ;eÛ Tes+¡ ˝À »ìà+#êsT¡ . sê»eT+Á&˝ç À _.@, eTÁ<ëdTü ˝À
•\Œ+ m˝≤ e⁄+≥T+<√, Ä Á|ü‹eTqT e]ídüTÔHêï&ÉT. _.m˝Ÿ. #·~yês¡T. ø=~›ø±\+ Hê´j·Tyê<ä eè‹Ô˝À e⁄+&ç, n~
e÷ìy˚dæ, Ç‘·s¡ eè‘·TÔ\˝ÀøÏ Á|üy˚•+#ês¡T. eT∫©|ü≥ï+˝Àì
Áo $<ë´Hê<ÛäTì ªÄ+Á<Ûä Á|ü‘ê|üs¡TÁBj·TeTTμ (»eTà\ Hw˚ qü ˝Ÿ ø±˝õÒ ˝À Á|ìæ ‡bÕ˝>Ÿ ±q÷, ‘s· T¡ yê‘· ‘\Ó T>T∑ ~q|Áü ‹ø£
eT&øÉ £ e÷<eäÛ sêeTXs¯ à¡ >±] nqTyê<+ä ) n\+ø±sX¡ ÊÅd+Ôü #÷· ùdÔ MTC≤Hé d+ü bÕ<≈ä î£ ì>±q÷, Ä ‘s· T¡ yê‘· $»jT· yê&É Äø±Xy¯ êDÏ
u≤|sæ êE Çøÿ£ &É yê&qç ~ u≤Û $ø±\+ø±s+¡ nì nse∆¡ TsTTq~. sπ &jç ÷Ó ˝À kÕV≤æ ‘´· d\ü V‰ü <ësT¡ &TÉ >±q÷ |ìü #X˚ ÊsT¡ . kÕ«‘+· Á‘√
<ä´eT+˝À bÕ˝§Zì, ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ C…’\T•ø£å nqTuÛÑ$+#ês¡T.
eTq #]· Á‘˝· ÀøÏ y[Ó ‘¢ ,˚ Ä+Á<TäÛ \$ Hê\T>T∑ kÕÁe÷C≤´\T. ø=ìï dæìe÷\≈£î <äs¡Ù≈£î&ç>± |üì#˚XÊs¡T.
es¡Tdüyê]>± n$ XÊ‘·yêVü≤q kÕÁe÷»´eTT (100 BCE ø±ì
2nd century CE), ‘·÷s¡TŒ #êfi¯óø£´ (624`1189), ø±ø£rj·T u≤|æsêE u≤\´+ qT+&ç ø£$‘·\T Áyêùdyês¡T. 1934˝À
(1163`1323), $»jT· q>s∑ ¡ (1336`1646) kÕÁe÷C≤´\T. á Ä+Á<$äÛ X«¯ øfi£ ≤|]ü w‘ü T· Ô (H{˚ Ï Ä+Á<äÛ jT· ÷ìe]‡{)° ìs«¡ V≤æ +∫q
yê´d+ü ˝À Á|kü Õ$Ô +∫q ÄsT¡ qe\\T á Hê\T>T∑ kÕÁe÷C≤´\ qe\\ b˛{°˝À u≤|æsêE Áyêdæq Hêsêj·TDsêe⁄ qe\≈£î,
ø±˝≤˝À¢ »]–q ø±\Œìø£ ø£<∏ä\T. á Äs¡T qe\\‘√ bÕ≥T $X«¯ Hê<äÛ d‘ü ´· HêsêjT· D Áyêdqæ ys˚ TT|&ü >É \∑ T‘√ bÕ≥T, Á|<ü eäÛ T
qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ>±s¡T, u≤|æsêE>±s¡T Áyêdæq Ç‘·s¡ #ê]Á‘·ø£ ãVQü eT‹ \_+Û ∫+~. mH√ï qe\\T, ø<£ \ä∏ T, ø$£ ‘\· T, Hê{øÏ \£ T
qe\\T #~· $‘˚ #ê\T, eTq |Pü Ø«≈î£ \ s¬ +&TÉ y\˚ d+ü e‘‡· sê\ Á|ü#·T]+#ês¡T. >√q >∑Hêï¬s&ç¶, Væ≤eT_+<äT, n&É$ XÊ+‹Áo,
#·]Á‘·≈£î Mø£å≈£î\eTe⁄‘êeTT. Ä nH˚«wüD≈£î H√], u≤|æsêE n+X¯óeT‹ u≤|æsêE Áyêdæq #ê]Á‘·ø£ qe\\T.
>±s¡T¢ ~≈£L‡#·≈£î\T. n+<äT≈£î ‘Ó\T>∑T bÕsƒ¡≈£î\T yê]s¡Te⁄]øÏ
m|üŒ{Ïø° ãTTD|ü&ç ñ+{≤s¡T.
Y
&܈ˆ s¡y˚Twt sêyÓfi¯¢ Federal Aviation Administration ˝À Automation
Systems ô|’q d”ìj·TsY Ç+»˙s¡T>± |üì#˚düTÔHêïs¡T. Ms¡T Áyêdæq ªÄ+Á<Ûä
j·T÷ìe]‡{° ø£<∏ä\Tμ $XÊK dü+düÿè‹ kÕVæ≤‘·´ e÷dü|üÁ‹ø£˝À
<ÛësêyêVæ≤ø£+>± e#êÃsTT. ìyêdü+ eØ®ìj·÷.
57
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
|ü<ä´ kÕVæ≤‘·´+
ˇø£ÿkÕ] |ü<ä´+ yÓ’|ü⁄...
&܈ˆ bÕ|æH˚ì •eX¯+ø£sY
ÁbÕNq dü+Á|ü<ëj·T kÕVæ≤‘ê´\˝À kÕe÷õø£ Jeq $<Ûëq+ n+‘·>±
ø£qã&É<äì uÛ≤$+#˚yê]øÏ ø£qT$|ü>± |ü<ä´ kÕVæ≤‘·´+˝À bÕ<äTø=qï
kÕe÷õø£ Jeq $ø±kÕìï, #·\Hêìï #·÷|æ+∫q Á|ü‘˚´ø£ yê´dü+.
ªz&ÉT z&É+fÒ ø£+#·eT+‘ê z&˚μ nHêï&Éì kÕyÓT‘·. n{≤¢ ñ+<äH˚ Hê düe÷<Ûëq+. X¯‘·ø±\T, j·Tø£å>±Hê\T, y˚eTq,
Ms¡ÁãVü≤à+ e+{Ï eTVü≤˙j·TT\ s¡#·q˝À¢ düeTø±*ø£ düe÷»+
ÁbÕNq kÕV≤æ ‘ê´qï+‘ê ˇøÿ£ e÷≥˝À ø={bºÏ Õsπ ùd yêfió¯ H¢ êïsT¡ . ‘|· Œü ø£ <èä X´¯ e÷qeTe⁄‘T· +~. yTÓ T‘+Ô· MT<ä ÁbÕNq kÕV≤æ ‘´· +˝À
(eTq˝À e÷≥>± #Ó|üø=+fÒ dü<äs¡T $eTs¡Ù≈£î˝À¢ Ä Á>±+~∏ø£ kÕe÷õø£ #Ó’‘·q´+ @eT+‘· ø£q|ü&Éø£b˛sTTHê ªkÕe÷õø£
uÛ≤cÕ ìj·Te÷\T, yê´ø£s¡D≤\+ø±sê\T u§‹Ô>± ‘Ó*j·Tì #\· q+μ ø=+‘· øq£ |&ü TÉ ‘T· +<ìä Hê Á|‹ü bÕ<qä . Ä<TäÛ ìø‘£ · bı&É
u≤|ü‘˚ m≈£îÿe!) kÕe÷õø£ #Ó’‘·q´y˚T kÕVæ≤‘ê´ìøÏ |üs¡eT k˛ø£ì uÛÑ÷kÕ«eT´, sê»]ø£ düe÷»+˝À y˚>∑+ ˝Òì, ≈£î<äT|ü⁄\T
Á|üe÷DeTì @¬ø’ø£ ìsê∆s¡D≈£î e∫Ãq Ä<ÛäTìø£ s¡#·sTT‘·\≈£î ˝ìÒ eT+<øä =&ç JeqyT˚ ñ+≥T+~. nsTTHê n+<Tä ˝Àq÷ @<√
yÓqø£{Ï kÕVæ≤‘·´+˝À Ä s¡ø£+ ~qTdüT ø£q|ü&É˝Ò<äT. ì»y˚T. ˇø£ kÕúsTT˝À ø£<ä*ø£ ñ+≥T+~. Ä #·\Hêìï ‘Ó*ù|
<e’Ó +/<säÛ à¡ +/Xè¯ +>±s+¡ øπ +Á<_ä +<Tä e⁄>± qqïjT· qT+∫ 19e ªkÕeT÷Væ≤ø£ Jeq+μ nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü eTq≈£î ‘ês¡dü|ü&ÉT‘·T+~.
X¯‘ê_› <ëø£ kÕ–q ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´ Á|ükÕúq+˝À düeTø±*ø£ Ä ø±\+˝À q\T>∑Ts¡÷ ø£*ùd dü+<äsꓤ\T m{≤¢ ñ+&˚$?
kÕe÷õø£ düeTdü´\T <ë<ë|ü⁄>± #·s¡Ã≈£î sê˝Ò<äT. nsTT‘˚ ˇø£ kÕe÷õø£ Ä#ês¡ e´eVü‰sê\T, Ä≥bÕ≥\T, ø£*dæ uÛÀ+
s¡#·q >=|üŒ‘·HêìøÏ πøe\+ n+<ä* kÕe÷õø£ #Ó’‘·q´y˚T @¬ø’ø£ #˚j·T{≤\T, ø£ãTs¡T¢, ø±ø£s¡ø±j·T\T m{≤¢ ñ+&˚$? Hê\T¬>’<äT
Á|üe÷D+ ø±<äì #Ó|üŒ<ä\#·Tø=HêïqT. m+<äTø£+fÒ es¡Ôe÷q <äèXÊ´\T #·÷<ë›+.
düeTdü´*ï @ø£s¡Te⁄ ô|&ÉT‘·÷, yê{Ïì |ü]wüÿ]+∫ bÕπsdüTÔqï
$$<Ûä yê<ë\ #·|æŒ&ç sê‘·*ï #·<äTe⁄‘·÷H˚ ñHêï+. #·<äe>±H˚ ñqï≥Tº+&ç ø±s¡TeTãT“ ø£$Tà+~. #ÓbÕŒô|≥º≈£î+&Ü,
eT]Ãb˛‘÷· H˚ ñHêï+. eT] X‘¯ êu≤\› Hê{Ï øe£ ⁄\ s#¡ q· \T Ç+ø± m˝>√\T »\T¢ (eTT+<dä Tü Ô »\T)¢ ˝≈Ò î£ +&Ü ˇøÿ£ kÕ]>± »&yç êq
>∑Ts¡TÔ+&É{≤ìøÏ ø±s¡D+ @$T{≤ nì Ä˝À∫ kÕÔsê? }VüQ. yÓTT<ä˝…’+~. Á>±eT+˝À n≥÷ Ç≥÷ |üqT\ MT<ä ‹s¡T>∑T‘·Tqï
u≤≥kÕsT¡ \T ‘\· <ë#T· ø√e{≤ìøÏ s#¡ ÷ ã+&\É e<›ä eT+&bÉ Õ\
ÁbÕNq ø±e´ ÁbÕs+¡ u+ÑÛ ˝À øq£ |&ü ˚ ªnuTÑÛ ´<jä T· |sü +¡ |sü ê_Û øÏ+<äøÏ #˚sês¡T. yêq n|ü&É|ü&˚ ‘·π>Z≥≥Tº ˝Ò<äT. eT] yêfi¯¢øÏ
eè~∆øÏμ, Ä<ÛäTìø£ nuÛÑT´<äj·T <äèø£Œ<∏ëìøÏ u≤<äsêj·TD ø±\πøå|ü+ @$T{Ï? @$T{À ªÄeTTø£Ô e÷\´<äμ ø±e´+˝À
dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT. nsTT‘˚ n|üŒ{Ï s¡#·q˝À¢ ÄHê{Ï düe÷»+ lø£èwüí<˚esêj·T\T #Ó|ü⁄‘·THêï&ÉT.
>∑T]+∫ ø=+‘Ó’Hê ‘Ó\TdüTø=H˚ neø±X¯+ ñ+<ë nH˚~ Á|üX¯ï.
58
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
s¡j·TeTTq eèw溬ø’ jÓTT~– s¡#·Ã\ô|’ $~ÛsTT+‘·T, s¡TÁ>∑‘·Hé #ê&ÉT. Çø£ »q+ y˚&ÉTø£ m˝≤ ñ+<√ ‘ÓHê* ø£$ $|ü⁄˝+>±
Vü≤j·T|ü‹ MT<ä <ä+‹|ü‹, Hê‘·ìô|’ qè|ü‹Hé >∑C≤~ ì e]+í #ê&TÉ . >√sT¡ y#Ó Ã· ì |dü Tü |⁄ü ˙fi‘¢¯ √ kÕïHê\T #d˚ ,æ y|˚ ∫ü >T∑ fi¢¯
sjí¡ T· eTT\ ÁyTÓ T‘T· ˝Ô ≤&TÉ <Tä sT¡ — ÁeTu§“ø£ sTT+‘j· T· T $|Œü $#T· ÃyTÓ T e÷\\T y˚düTø=ì, yÓ÷≥T>± n\+ø£]+#·Tø=ì Ä&ÜeT>±
>∑ZsTT eTiÏ bÕdæb˛<äTs¡T düeTdüÔ ~XÊ>∑‘·T˝…’q j·T<Ûä«>∑T˝Ÿ n+‘ê }] bı*y˚Ts¡˝À ñqï Á>±eT<˚e‘· >∑T&ç <ä>∑Z]øÏ ‘·s¡*
yÓfi≤¢s¡T. C≤‘·s¡ yÓTT<ä˝…’+~. y˚Tø£\T yÓTT<ä\T>± |üX¯óe⁄*ï ã*
yêq yTÓ T<\ä T ø±>±H˚ |\ü T ~≈î£ ÿ\≈î£ b˛‘T· qï u≤≥kÕsT¡ sTT#êÃs¡T.
\+‘ê ‘·{≤\Tq s¡#·Ã#ê$fi¯¢˝ÀøÏ ˇ<äT>∑T‘·÷ #˚s¡‘ês¡T. Çø£
b˛düTø√\T ø£ãTs¡T¢ yÓTT<ä\T. ˇø£&˚yÓ÷ n|üŒ{Ï s√E˝À¢ ªVü≤j·T n+uÀ<Ûäs¡eTT ÁøÏ+<ä qdæj·÷&ÉT yÓ’sêe
|‹ü μ >=|Œü yê&+É {≤&TÉ . V≤ü jT· |‹ü n+fÒ nX«¯ ã\+ m≈î£ ÿe>\∑ ‹j·TT uÀ˝… dæ&ç Áy˚˝… <Óie jÓ÷s¡TÔ
ãVü≤eT˙ düT˝≤ÔqT. eTs=ø£&˚yÓ÷ n‘·ì ø£qï ª<ä+‹|ü‹μ >=|üŒ
n+{≤&ÉT. <ä+‹|ü‹ n+fÒ ø£≥ø£+ Á|üuÛÑTyÓ’q Á|ü‘ê|üs¡TÁ<ä #Ó+<ä$Tà ø=\q s¡+õ\T¢ q+#·j·TT uÀ˝…
>»∑ |‹ü . yê[<¢ ]›ä ø+£ fÒ ªqè|‹ü μ >=|Œü nì Ç+ø=ø&£ TÉ yê~kÕ&Ô TÉ . ì|üfÒ≥ q{Ï+#Ó HÓ\‘· jÓ÷s¡TÔ
qè|ü‹ (qs¡|ü‹) n+fÒ ø±\“\+ m≈£îÿe>∑\ $»j·Tq>∑s¡
Á|üuÛÑTe⁄ lø£èwüí<˚esêj·T\T nqïe÷≥. Äô|’q @ sêE >∑» ‘=\Tdü+» jÓT+&É q]Ô\T »ø£ÿej·TT uÀ˝…
ã\+, nX«¯ ã\+, ø±\“\+ m+‘· nH˚ ˝ø… ÿ£ \T yTÓ T<\ä e⁄‘êsTT. ˙¬> ã+~]>∑T+&É $T+‹ jÓ÷s¡TÔ
¬s∫Ãb˛sTT ‘·qTï˝≤&ÉTø=+{≤s¡T. Ç+‘·˝À yêq ‘·–Z yÓ*
eTu≤“sT¡ ‘T· +~. <ë+‘√ yTÓ T>Z∑ $#T· Ãø=qï≥Tº ˇøÿ£ kÕ]>± me] »\˙*ô|’ ì≈£îÿ ø£\TeyÓTT>∑Zj·TT uÀ˝…
<ë]q yêfi¯ó¢ yÓ[¢b˛‘ês¡T. qq{≤≈£î q]Ô+#Ó q‹e jÓ÷s¡TÔ
|˝ü ≥¢… ÷fi˝¢¯ À yêHêø±\+ dsü «¡ kÕ<ëÛ sD¡ +>± øq£ |&ü ˚ <èä X´¯ + ø±+‘· jÓTTø£ÿ¬sÔ eT÷|ü⁄q ø£+&É *#ÓÃ
Ç~. nsTT‘˚ Ä <äèX¯´+ Á|ü»\≈£î <ä÷s¡+>± mø£ÿ&√ sêC≤+‘·: e÷iT>± *#Óà H=ø£ düT<ÛëeT<ÛäTs¡ yêDÏ
|ü⁄s¡+˝À ñ+&˚ sêj·T\øÏ m{≤¢ ‘Ó*dæ+~? m|ü&ÉT #·÷dæ \\q jÓTTø£ÿs¡TÔ H√] ‘êfi¯+ãT *#ÓÃ
ñ+{≤&ÉT? ÄX¯Ãs¡´+. Ç≥Te+{Ï n<äT“¤‘·yÓTÆq <äèXÊ´˝…H√ï X¯øÏÔ C≤‘·s¡ ‘·eT uÛÑøÏÔ X¯≈£îÔ ˝…dü>∑
ªÄeTTøeÔ£ ÷\´<μä ˝À øì£ |kæ ÕsÔ TT. ìC≤ìøÏ ‘q· ÄkÕqú +˝Àì nwºü
~>»Z∑ øe£ ⁄\øH£ êï eTV‰ü ø$£ Ä Ä+Á<uäÛ ÀÛ E&TÉ . Á|»ü \ Jeq $Xc‚ Õ Ä Á>±eT<˚e‘· |ü+&ÉT>∑˝À ˇø£ Åd”Ô m‘ÓÔÌq dæ&çe÷qT≈£î
\qT n+‘· #·ø£ÿ>±, dü«uÛ≤y√øÏÔs¡eT´+>± e]í+∫q ø£e⁄\T ‘·qqT ‘·–*+#·Tø=ì y˚˝≤&ç+~. eTs=ø£ eT>∑Te ì|ü\yê>∑T
nsT¡ <Tä . @sT¡ yêø£ kÕ–q s¬ ‘’ T· \ ned˝úü $Ò T{,Ï »&yç êq˝À Ç˝≤fi¢ ¢¯ MT<ä Hê≥´+ #˚dæ+~. Ç+ø=ø£ Åd”Ô ì|ü\>∑T+&É+ ‘=øÏÿ+~.
e+{≤yês¡TŒ\ ‹|üŒ˝Ò$T{Ï, |ü⁄wüŒ˝≤$ø£\ (|üP\T ny˚Tà y˚s=ø£ j·TTe‹ ns¡{Ï Ä≈£î MT<ä Hê≥´+ #˚dæ+~. ˇø£ eì‘·
j·TTe‘·T\T) düs¡düdü˝≤¢bÕ˝Ò$T{Ï, m+&Üø±\+ uÛÀ>∑|üs¡T\ uTÑÛ »+ MT<ä ø+£ &\É qT ø√dæ deü T]Œ+∫+~. eTs=ø£ Ä&≈É L£ ‘T· sT¡
uÛÀ»q düTU≤˝Ò$T{Ï, ~>∑T&ÉTu≤e⁄\ qT+∫ ø£&Ée\‘√ ˙fi¯ó¢ yÓTT≈£îÿã&çì ã{Ϻ <˚e‘·≈£î ø±* n\+ø±s¡+ #˚sTT+∫
‘Ó#·TÃø=H˚ j·TTe‘·T\ kı>∑düT˝Ò$T{Ï` Ç{≤¢ ÄHê{Ï »qJeq sTT∫Ã+~. eTs=ø£ \\q eTÚqÁe‘·+ bÕ{Ïdü÷Ô ¬s+&ÉT <Í&É\
∫Á‘ê˝…H√ï ø£fi¯¢ eTT+<äT ì*bÕ&ÉT Ä kÕVæ≤r düeTsê+>∑D >∑T+&Ü (˝Ò<ë Hê\Tø£ >∑T+&Ü) ÇqT|üdü÷<äT\T >∑T#·TÃø=ì ‘·q
#·Áø£e]Ô. uÛÑøÏÔ yÓ\¢&ç+∫+~.
sêj·T\ ÄkÕúq+˝Àì nwüº~>∑ZC≤˝À¢ ˇø£&ÉT>± ‘ÓHê* ÇB yêfi¯¢ uÛÑøÏÔ, X¯øÏÔ. Çe˙ï eT÷&ÛÉ $XÊ«kÕ˝Ò ø±e#·TÃ. ø±˙
sêeTøè£ wßü &í TÉ Á|dü ~æ ø¬∆ ø±ÿ&TÉ . $ø≥£ ø$£ >± V‰ü d´ü ø<£ \ä∏ øπ n‘&· ìç sTT|üŒ{Ïø° eTq C≤‘·s¡¢˝À Ç≥Te+{Ï Ä#êsê\T ø£q|ü&ÉT‘·÷H˚
|]ü $T‘+· #X˚ ÊsT¡ kÕV≤æ ‘´· ø±sT¡ \T. ø±ì ‘HÓ ê*yê&TÉ n|]ü $T‘· ñHêïsTT. uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹˝Àì ˇø£ $∫Á‘· yÓ’s¡T<Ûä´+
Á|‹ü u≤Û XÊ*. ª≈î£ e÷su¡ ≤Û s‹¡ μ _sT¡ <ë+ø‘Ï T· &TÉ . ÄjT· q s∫¡ +∫q @$T≥+fÒ ` n‘ê´<ÛäTìø£yÓTÆq Jeq $<Ûëq+ |üø£ÿH˚ Ä~eT
ñ<䓤{≤sê<Ûä´ #·]Á‘·, |òüT{Ïø±#·\ e÷Vü‰‘·à´eTT, bÕ+&ÉTs¡+>∑ Ä#êsê\ ø=qkÕ–+|ü⁄. @~ @yÓTÆHê Ä |üX¯óe⁄\≈£î >±*≈£î+≥T
e÷Vü‰‘·à´eTT nH˚ eT÷&ÉT |ü<ä´ø±yê´˝À¢ ∫e]~ $•wüºyÓTÆ+~. yê´~Û ‘·–Z+<√˝Ò<√>±ì ªXÊs¡<ä ˙ s¡÷|üeTTμ nì Á|üX¯+dæ+|ü
n+<äT˝Àì ì>∑eTX¯s√àbÕU≤´q+˝À düeTø±*ø£ Á|üC≤Jeq ã&çq sêeT*+>∑ ø£$ yÓqø£{Ï ø±\+Hê{Ï ˇø£ kÕeT÷Væ≤ø£
∫Á‘·D ø£q|ü&ÉT‘·T+~. Ä#êsêìï eTq ø£fi¯¢eTT+<äT+#ê&ÉT.
<˚X¯+˝À |üX¯óe⁄\≈£î >±*≈£î+≥T yê´~Û Á|üã*+~. n~ uÛÑøÏÔ <ë{Ï ø±düÔ s¡øÏÔ˝À |ü&É<ë+. Ä≥bÕ≥˝À¢ |ü+<˚\T
n+≥Tyê´~.Û n~ ‘–· *‘˚ |Xü ó¯ e⁄\T bÕ*e«˝eÒ ⁄. ãfió¯ ¢ ˝≤>˝∑ eÒ ⁄. |üdü+<äT>± ñ+{≤j·Tì n_ÛE„\ ñyê#·! ª|ü+<ÓeTTà\+<äT @
˙s¡dæ+∫ ˙\T≈£îÿb˛‘êsTT. yê{ÏøÏ ìø£s¡yÓTÆq yÓ’<ä´+ ˝Ò<äT. |ü+<ÓeTTà y˚T\j·÷?μ nì n&ç–‘˚ sƒ¡≈£îÿq ªÁøϬø{Ÿμ n+{≤s¡T
yê{Ïπø<√ >±* k˛øÏ+<äì »q+ uÛ≤$+#˚ ø±\+. ø£qTø£ Ä |ü+<Ó+ sêj·TTfi¯ó¢. ø±<äT ø±<äT, ø√&ç|ü+<˚\+{≤s¡T eT]
|≥ü Dº ≤ìï @˝Ò sêE >±*>+∑ >\∑ (≈îå£ Á<<ä e˚ ‘\· ) C≤‘s· ¡ Á|øü {£ +Ï ø=+<äs¡T. ªá ø√&ç|ü+<Ó+ãT ˝Ò$T ôdô|Œ&çqj·÷! Ä+Á<Ûä
C≤rj·T XÖsê´_Û*|ü‡μ nHêï&ÉT ‘ÓqT>∑T˝…+ø£ ‘·TeTà\.
d+ü Áø±+‹ e#Ã˚ ≥|Œü {øÏ Ï øq£ TeTHê&TÉ Ç|Œü {øÏ ° ‘\Ó T>T∑ Hê≥ ø√&ç
|+ü <\˚ T $|Øü ‘+· >± »sT¡ >T∑ ‘T· HêïsTT. á ÁbÕNq Áø&° É >T∑ ]+∫
59
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
njT· ´\sêE HêsêjT· D≤e÷‘T· ´&TÉ (Áø.° X.¯ 18e X‘¯ ê_)› ªV≤ü +dü e÷{Ïe÷{ÏøÏ Áy˚\T eT&ç∫ j·T÷]+#·T#·T
$+X¯‹μ ø±e´+˝À Ç{≤¢ e]í+#ê&ÉT. ≈£Ls¡T>±j·T\T ~qT#·T+&ÉT H=ø£ÿ
#=s¡ã&ç ø±*bÕ‘·\qT E{Ϻj·TT, ø£‘·TÔ\T y˚dæ, dü+~≥+ &=ø£ì ø£+#·eTT˝Àì <=&çdæ #·j·T´q Á$T+–
u…s¡j·T>∑ ã{Ϻ, #Ó≈£îÿ >∑i|æ+∫, –πss¡Œ&É ^∫, ì*Œ ø=+ #·÷&ÉT ˝Ò<äì H√s¡T dü÷|ü⁄ H=ø£ÿ
≈£îs\¡ >∑ |Pü +∫, |+ü ~jT· |⁄ü ≥+≈î£ e ~<Tä #› T· ∫fÿ… yd˚ ,æ dü
[¢] eTiÏ ªuÛÀμ j·T≥+#·TqT ªK∞ô|ò[μ |ü⁄+E\T &˚e⁄sês¡TZs¡ #·\T› ˝…\$T |üìï<ä e÷&ç
≈£Ls=ÿì ≈£Ls=ÿì ≈£î&ÉT#·T H=ø£ÿ
‘·qTï˝≤&É>∑Hé
&>˚ ,∑ HeÓ T*, |+æ >[∑ , ø±ø,Ï &>˚ ∑ ø±øÏ yTÓ T<˝ä q’… C≤‹ ø√fi‘¢¯ √ &çìïj·TT ‘·>∑ |ü+∫ sTT#·TÃ≥ HÓ#ÓÃ*‘·q
s¡+>∑+˝ÀøÏ ~>±s¡T |ü+<Ó+ sêj·TTfi¯ó¢. |ü⁄+E\ ø±fi¯¢øÏ bÕ‘· eTqT#·T ã+‘Óq >∑T+&ÉT ˝≤&ÉT H=ø£&ÉT
>∑T&ɶ\‘√ ø£‘·TÔ\T ø£{≤ºs¡T. dü+~{À¢ |ü≥Tºø=ì yê{ÏøÏ bÂs¡Twü+
s¡–*+#·&ÜìøÏ #ÓøÏÿfi¯ó¢ ø£]|æ+#ês¡T. –] ^dæ n+<äT˝À yê{Ïì ø£èwüßí p&ÉTeTqT#·T øÏ≈£î]+∫ |üs¡T ÁyÓ÷*
ì*|,æ ∫{ø¬Ï yd˚ æ ªuÀÛ μ n+≥÷ s¬ #÷ >={,ºÏ |⁄ü +E\T ‘q· Tï˝≤&TÉ y˚T* uÛÑø£å´sê• yÓTdü>∑T H=ø£&ÉT
‘·T+fÒ ñ‘ê‡Vü≤|ü&ÉT‘·THêïs¡T. |ü+<˚\≈£î ‘√&ÉT ô|’ |ü+<˚\T+ qe⁄«H=ø£&ÉT düKT\ q$«+#·T H=ø£ÿ&ÉT
{≤sTT. b˛{°|ü&˚yêfi¯ó¢ |ü~eT+~ ñ+fÒ Áù|ø£å≈£î\T e+<äeT+~ eTT#·Ã{≤&ÉT H=ø£&ÉT eTT]j·TT H=ø£&ÉT
ñ+{≤sT¡ . yêfiø¢¯ Ï #\Ó >±≥+, |⁄ü +E\øÏ ÁbÕD d+ü ø≥£ +! Ç+‘ø· °
Ä |ü+<Ó+˝À &˚>∑ ¬>*∫+<ë, HÓeT* ¬>*∫+<ë nH˚~ e÷Á‘·+ ˇø£ ≈î£ Ásê&TÉ ‘ø· ÿÏ qyêfi좯 }]d÷ü Ô }s>¡ ±jT· \T ‹+≥T
#Ó|üŒ˝Ò<äT ø£$. Hêï&TÉ . |øü ÿ£ yê&ç ø+£ #+· ˝À~ ˝≤ø=ÿì #≥· T≈î£ ÿq $T+– ª@B?
Ä~eT e÷qe⁄&çøÏ n&Éy˚ e÷‘·è>∑s¡“¤+. Ä<ÛäTì≈£î&ÉT Ä ˝<Ò Tä μ nì H√sT¡ #÷· |dæ Tü HÔ êï&TÉ Ç+ø√ sê\T>±sTT. |+ü <+Ó yd˚ æ
Á|üø£è‹øÏ <ä÷s¡eTj·÷´&ÉT. Áø£eT+>± dü$Twæº JeHêìø° <ä÷s¡ ◊<ësT¡ >T∑ sT¡ ‹H˚ #\· T\› T ˇøÿ£ &˚ H√{À¢ ≈î£ ≈î£ ÿ≈î£ ì ≈î£ ≈î£ ÿø=ì
eTj÷· ´&TÉ . ∫e]øÏ ‘q· ddæ ˝ü q’… e÷qMjT· ‘ø· ° <÷ä se¡ Tj÷· ´&TÉ . ‹+≥THêï&=ø£&ÉT. nqï+, ≈£Ls¡\T n˙ï #·ø£ÿ>± n+<ä]ø°
Ç~ eT÷&ÉT bıs¡\ |üsêsTT‘·q+ .(Alienation) ø±ø£b˛‘˚ n|ü deü T+>± |+ü ∫ô|≥≥º yT˚ ùdïV≤ü <säÛ à¡ + nì eTT<\›ä T #d˚ æ n+~dTü Ô
&É|ü&ÉT Hê\Tø£ ø£s¡T#·Tø=ì ø±]Ôø£e÷dü+˝À (ø±ØÔø£+ ø±<äT) Hêï&=ø£&ÉT. eTs√ ñ*|æø£f…º ªn&ÉT>√ ø£èwüßí&çì #·÷&ÉTμeTì
equÛÀ»Hê\øÏ dæ<ä∆eTe⁄‘ê+. eq+ n+fÒ n&É$ >∑<ë! n&Ée⁄ |üø£ÿyê&ç $düÔ{À¢ s¡T∫ >∑\ |ü<ësêú\T ø±CÒdüTÔHêï&ÉT. qy˚«
\˙ï düTã“s¡+>± <äT+|ü HêX¯q+ #˚XÊ+ >∑qTø£ mø£ÿ&√ @<√ yê&=ø£&ÉT, q$«+#˚yê&=ø£&ÉT, eTT#·Ã{≤¢&˚ yê&=ø£&ÉT, eTT]ùd
#Ó≥Tº ˙&Éq düs¡<ë>± uÛÀ»Hê\T ø±ìkÕÔ+. Ä $<Ûä+>±HÓ’Hê yê&=ø£&ÉT. @$T <äèX¯´+!
Á|üø£è‹øÏ ø±düÔ <ä>∑Zs¡e⁄‘ê+ >∑<ë! q\T>∑Ts¡÷ ø£\e≥y˚T nø£ÿ&É
$X‚wü+. n+<äTπø Ä |üã“+ @s¡Œ&ç ñ+≥T+~. nsTT‘˚ dædü˝…’q Ç~{≤¢ ñ+fÒ øè£ wßü &í y˚ ÷Ó q&TÉ eTT≈î£ ø{£ qºÏ eÅd+Ôü ˝À |\æ q¢
eq uÛÀ»Hê\T #·÷&Ü\+fÒ b˛‘·q uÛ≤>∑e‘·+˝ÀøÏ yÓfi≤¢*‡+<˚. Á>√$ <ä÷]Ã, ø=eTTàã÷s¡, u…‘·Ô+ m&ÉeT #·+ø£˝À Ç]øÏ+∫,
ˇø±H=øH£ ê&TÉ løè£ wßü &í TÉ >√|ü u≤\≈î£ \‘√ ø*£ dæ ªø±+‘ê MT>&∑ É ô|sT¡ >T∑ #~· e› TT<›ä m&eÉ T #‹˚ ˝À ô|≥Tøº =ì, yfi˚ ¢¯ d+ü <Tä q
s¡+ãTq ã+‹ #·\T›\T ≈£î&ÉTe qT<√´–+∫μ (n&É$˝À ã+‹ }s¡>±j·T\T Ç]øÏ+∫, kÕyêdü>±fi¯¢ eT<Ûä´ #·ø£ÿ>± ≈£Ls=Ãì
uÛÀ»Hê\T) ø=eTTàã÷s¡ }<ë&ÉT. >√|ü u≤\≈£î\+‘ê uÛÑTC≤\ dsü d¡ dü ˝ü ≤b¢ Õ˝≤&TÉ ‘÷· ãTe« ‹Hêï&TÉ . Ç+‘ø· q£ ï d+ü ‘√wøü s£ y¡ TÓ qÆ
MT<ä #·*› ãTe«\ ø±$fi¯¢‘√, |æ\¢qÁ>√e⁄\‘√ |üX¯ó>∑D+‘√ equÛÀ»Hê\ dü+<ä&ç ñ+≥T+<ë? Ç+‘·ø° sTT<ä+‘ê eT÷\
Ä≥˝≤&ÉT‘·÷, bÕ≥\T bÕ&ÉT‘·÷ n&É$˝À Á|üj·÷DÏ+#ês¡T. uÛ≤>∑e‘·+˝À ˝Òì b˛‘·q>±] ø£\ŒH˚. Äj·Tq¬ø+‘√ sTTwüºyÓTÆq
nø£ÿ&É ˇø£ düs¡düT‡ e<ä› $&ç~ #˚XÊs¡T. |üX¯óe⁄\T nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü $wüj·T+ >±ãfÒº sTT+‘· #·ø£ÿ>± equÛÀ»Hê\qT e]í+#ê&ÉT.
y˚T‘· y˚TdüTÔHêïsTT. >√|üu≤\≈£î\+‘ê ø£èwüßíì #·T≥÷º ‘êeTs¡
|ü⁄e⁄« eT<Ûä´ <äT<äT› |üø£ÿq πs≈£î˝≤¢>± #·T≥÷º #˚] ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. Ç{≤¢+{Ï #·ø£ÿì düeT÷Vü≤ <äèXÊ´˝…H√ï yÓqø£{Ï ø±yê´˝À¢
uÛÀ»Hê\T yÓTT<ä\T. ñHêïsTT. n|üŒ{Ï kÕVæ≤‘·´+ z{Ï≈£î+&É ø±<äT, >∑{Ϻ≈£î+&˚ nì
|ædüTÔ+~. yÓ÷–+∫ #·÷&É>∑\ kÕeTs¡ú´y˚T ø±yê*‡+~. kÕVæ≤‘·´
ø±s¡T\≈£î eTT+<äT #·÷ù| ø±<äT, Ç+‘· <ä÷s¡+ m{≤¢ q&ç∫
e#êÃy÷Ó ‘\Ó TdTü ø√yê\+fÒ ø±d+Ôü ‘· yqÓ ø#£ ÷· |⁄ü ≈L£ &Ü ñ+&Ü*
ø£<ë?
ø£<∏ä, ø£$‘·«+, $eTs¡Ù, dü+bÕ<ä≈£‘·«+` Ç˝≤ nìï s¡#·Hê Á|üÁøÏj·T˝À¢ n+<äy˚dæq
#˚sTT bÕ|æH˚ì •eX¯+ø£sY. Hê\T>∑T ø£$‘êdü+|ü⁄{≤\T, ¬s+&ÉT ø£<∏ëdü+|ü⁄{≤\T,
eT÷&ÉT yê´düdü+|ü⁄{≤\T Á|ü#·T]+#ês¡T. ø£<∏ëkÕVæ≤‹ düVü≤ dü+bÕ<ä≈£î\T. Ç{°e˝Ò
M] ø£$‘êdü+|ü⁄{Ï ªs¡»˙>∑+<Ûäμ≈£î Á|ü‹cÕº‘·àø£ πø+Á<ä kÕVæ≤‘·´ nø±&Ó$T |ü⁄s¡kÕÿs¡+
\_Û+∫+~. ìyêdü+ >∑T+≥÷s¡T. 2001, 2017 ‘êHê düuÛÑ\ n‹~∏.
60
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
eTVæ≤fi≤$ø±dü+
Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤düuÛÑ
\*‘·≈£îe÷] #·‘·Tπs«<äT\
‘Ó\T>∑T H˚\ô|’ Åd”Ô\ $ø±kÕìøÏ ø£èwæ #˚dæq eTVæ≤fi≤eTDT\T m+<äs√ ñHêïs¡T. yê]˝À Ä#·s¡D≤‘·àø£ ø£èwæ˝À
Á|ü<ÛëqbÕÁ‘· eVæ≤+∫q leT‹ <äTsêZu≤sTT <˚XŸeTTUŸ HÓ\ø=*Œq Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤düuÛÑ |ü⁄≥Tº|üPs√«‘·Ôsê\T...
<äTsêZu≤sTT <˚X¯eTTUŸ>±s¡T nq>±H˚, yês¡T kÕ«‘·+Á‘·´ |æ\¢\≈£î training ø±≈£î+&Ü, Åd”Ô\≈£î ≈£L&Ü workshop ô|{Ϻ #˚‹
eè‘T· \Ô T nq>± q÷\T e&øÉ ≥£ +, ù||sü T¡ ãT≥\º T #s˚ TT+#&· +É
ñ<ä´eT+˝À bÕ˝§Zqï eTVæ≤fi¯>±, ñ<ä´eT+ ø√düeTì >±+BÛJ H]˚ Œ+#êsT¡ . n<˚ deü TjT· +˝À eTTfi|¢¯ Pü &ç y+Ó ø≥£ se¡ TD>±] ‘*· ¢
>±sT¡ e∫Ãq|⁄ü &TÉ Ä˝À∫+#≈· î£ +&Ü ‘q· #‹˚ ã+>±sT¡ >±E\T >±s¡T ≈£L&Ü $düÔsê≈£î\T ≈£î≥º&É+ H˚]Œ+#ês¡T. #˚‹eè‘·TÔ\‘√
Ç#Ã˚ kÕsì¡ nì Ç˝≤ #ê˝≤eT+~ ‘\Ó T>T∑ yêsT¡ ‘e· T bÕs´¡ƒ |⁄ü dÔü Ä–b˛sê<äì yê]øÏ #·<äTe⁄ #Ó|üŒ&É+ ≈£L&Ü ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
ø±\˝À #·<äTe⁄≈£îH˚ ñ+{≤s¡T. ø±˙ Ä$&É J$‘·+ >∑T]+∫, n+<äT˝À ø=+‘·eT+~ #˚‘· u…Hês¡dt Væ≤+<ä÷ $X¯«$<ë´\j·T+
n‹ ∫qï ejT· dTü ˝ÀH˚ yêsT¡ #d˚ qæ d+ü |Tüò ùde eTTK´+>± eTV≤æ fi¯ yÓTÁ{Ïø˘ |üØø£å\T ÁyêsTT+#ês¡T. yês¡+<äs¡÷ ñrÔs¡Tí\T ≈£L&Ü
\øÏ yês¡T #˚dæq ùde >∑T]+∫ #ÓbÕŒ\+fÒ #ê˝≤H˚ #Ó|üø√yê*. nj·÷´s¡T. ø=+‘·ø±\yÓTÆq ‘·s¡Tyê‘· Ä$&É eTÁ<ëdüT˝À
<ë<ë|ü⁄ 80 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·y˚T eTVæ≤fi≤uÛÑT´<äj·÷ìøÏ bÕ≥T $ø˝£ ≤+>T∑ \≈î£ ≈L£ &Ü #ê˝≤ ø±s´¡ Áøe£ ÷\T #|˚ {ü ºÏ yê] n_eÛ è~ø∆ Ï
|&ü qç ˇø£ Á|‘ü ´˚ øy£ TÓ qÆ kÕe÷õø£ ø±s´¡ øs£ Ô¡ <Tä sêuZ ≤jT· eTà>±sT¡ . #ê˝≤ <√Vü≤<ä|ü&ܶs¡T. yê]ø° #˚‹eè‘·TÔ\T H˚]Œ+#ês¡T.
<äTsêZu≤j·TeTà>±s¡T 1909˝À sê»eT+Á&ç˝À »ìà+∫ ‘·s¡Tyê‘· HÓeTà~>± Ä$&É ôV’≤Á<ëu≤<äT˝À ≈£L&Ü á
ø±øÏHê&É˝À ô|]>±s¡T. ˇø£ eTVæ≤fi¯>± dü+|òüTùde, Ä&Éyêfi¯¢øÏ d+ü dqúü T kÕ|ú +æ #ê\ì d+ü ø*£ Œ+∫ 1958˝À ÁbÕs+¡ _+Û #êsT¡ . Ä
dVü ‰ü jT· + #j˚ ÷· \ì Ä$&É eTT+<Tä øÏ e#êÃsT¡ . <Tä sêuZ ≤sTT>±] $<+äÛ >± <Tä sêuZ ≤jT· eTà>±sT¡ eTV≤æ fi≤d+ü øπ eå T+ ø√d+ü kÕ|ú +æ ∫q
ÄX¯j·÷\≈£î #˚<√&ÉT yê<√&ÉT>± yêfi¯¢eTà>±s¡T ø£èwüíy˚DeTà nH˚ø£ dü+düú˝À¢ eTTK´dü+düú nsTTq Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤düuÛÑ
>±sT¡ ≈L£ &Ü ì*#êsT¡ . 10e @≥ ã&ç e÷Hd˚ æ V≤æ +B #<· Tä e⁄‘÷· ôV’≤Á<ëu≤<é˝À yÓTT<ä\sTT´+~. ôV’≤Á<ëu≤<äT˝Àì $<ë´q>∑sY˝À
12 @fi¯¢πø Væ≤+B uÀ<ÛäHê bÕsƒ¡XÊ\qT kÕú|æ+#ês¡T. 14 @fi¯¢øÏ
sê»ø°j·÷\˝À ‹]–, C…’\TøÏ ≈£L&Ü yÓfi≤¢s¡T. nø£ÿ&É eTVæ≤fi¯\T Durgabai Deshmukh Hospital, AMS Collegel of Nursing ,
|ü&ÉT‘·Tqï ø£cÕº\T #·÷dæ yê]ø√dü+ bÕ≥T|ü&Ü\qT≈£îHêïs¡T. Ramachandra Girls high School, B.Ed College, Literacy
ÄyÓT ‘·q 24e @≥ u…Hês¡dt Væ≤+<ä÷ $X¯«$<ë´\j·T+ yÓTÁ{Ïø˘
|üØø£å\T Áyêdæ ñrÔs¡Tísê˝≤sTTHês¡T. ‘·s¡Tyê‘· Ä+Á<Ûë $X¯« House, Arts and Science College, Vocational Training and
$<ë´\j·T+˝À Hê´j·TXÊÅdüÔ+ #·~$ 32 dü+ˆˆ\≈£î ÁøÏ$Tq˝Ÿ
˝≤j·TsY nj·÷´s¡T. Rehabilitaion Center for the Handicapped yÓTT<ä˝…’q$ kÕú|æ+
#ês¡T. áHê{Ï m+‘√eT+~ Åd”Ô\øÏ Ramachandra Girls high
<äTsêZu≤j·TeTà>±s¡T eTÁ<ëdüT˝À 1937-39 ÁbÕ+‘·+˝À School , Arts and Science College \T $<´ä qT Á|kü Õ~+#êsTT.
Little Ladies of Brindavan nH˚ ∫qï dü+düúqT kÕú|æ+#ês¡T.
<äTsêZu≤j·TeTà>±]øÏ #˚<√&ÉTyê<√&ÉT>±, Ä$&ÉøÏ
n‘·´+‘· düìïVæ≤‘·Tsê\sTTq düT>∑TDeTDÏ>±s¡T |üì#˚ùdyês¡T.
61
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
dTü >T∑ DeTD>Ï ±sT¡ <Tä sêuZ ≤jT· eTà>±]‘√ bÕ≥T n˙ï kÕ+|Tæò ø£ MT<ä yês¡T ì\ã&˚≥≥Tº #˚j·T&Éy˚T eTTUÀ´<˚›X¯´eTT. {°#·s¡¢≈£î
d+ü øπ eå T ø±s´¡ Áøe£ ÷\˝À bÕ˝§+Z ≥÷ #ê˝≤ ìkÕ«sú¡ ùde #k˚ ÕsT¡ . ≈L£ &Ü ø=+‘· Á|‘ü ´˚ ø£ •øDå£ Çe«ã&TÉ ‘T· +~. Á|rü {#° s· T¡ ≈L£ &Ü
yê]s¡Te⁄s¡÷ n˙ï XÊK\qT dü«j·T+>± <ä>∑Zs¡T+&ç |üs¡´y˚øÏådü÷Ô, @<√ yTÓ T≈î£ ÿã&>ç ± ñ<√´>+∑ #d˚ Tü qÔ ï≥T>¢ ± u≤Û $+#≈· î£ +&Ü |\æ \¢
Çã“+<Tä \qT øq£ Tø=ÿ+≥÷ |]ü wÿü ]+#y˚ êsT¡ . <Tä sêuZ ≤jT· eTà n_Ûeè~∆ ø√düy˚T nqï≥T¢>± ùde\q+~kÕÔs¡T. Çø£ÿ&É |üì#˚ùd
>±] ‘·<äq+‘·s¡+ düT>∑TDeTDÏ>±s¡T ªdüuÛÑμì ‘·q _&ɶ˝≤>± {#° s· T¡ ¢ mH√ï @fi¢¯ qT+N n<˚ d+ü d˝úü À |ìü #d˚ Tü HÔ êïsT¡ . á d+ü dúü
#·÷düT≈£îHêïs¡T. Ç‘·s¡ $ø£˝≤+>∑T\ dü+düú˝≤¢>± ø±≈£î+&Ü, ˇø£ÿ $ø£˝≤+>∑T\H˚
ø±ø,£ Vocational Course #j˚ ÷· \qïyê]˙, øπ e\+ ˇø£ n_sÛ T¡ ∫
Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤düuÛÑ‘√ Hê nqTã+<Ûä+ >± H˚s¡TÃø√yê\qï yê]˙ ≈£L&Ü CÒs¡TÃ≈£î+{≤s¡T. Ä $<Ûä+>±
n+<ä]˙ ø£*|æ bÕsƒê\T #Ó|üŒ&É+ e\q, $ø£˝≤+>∑T˝…’q |æ\¢\T
1980˝À Ä+Á<ÛäeTVæ≤fi≤düuÛÑ Á|üdü÷‹ ÄdüT|üÁ‹˝À e÷ yê]H<˚ √ Á|‘ü ´˚ ø+£ >± #÷· dTü qÔ ï≥T¢ u≤Û $+#s· T¡ . eTTK´+>± e÷q
#˝Ó \¢… T |⁄ü sT¡ &TÉ b˛dTü ≈î£ +~. ‘q· øÏ dVü ‰ü jT· +>± y[Ó q¢ |⁄ü &TÉ , H˚qT dæø£+>± m<äT>∑T<ä\ ˝Òì |æ\¢\˝À #ê˝≤ n_Ûeè~∆ ø£ì|ædüTÔ+~.
<Tä sêuZ ≤jT· eTà>±]ì #÷· XÊqT. Ä ejT· dTü ˝À ≈L£ &Ü ÄdTü |Áü ‹
˝À nìï{Ï˙ dü«j·T+>± |üs¡´y˚øÏådü÷Ô ñ+&˚yês¡T. Ä$<Ûä+>± Hê Hê |ü~ùV≤H˚fi¯¢ ≈£î≥Tº {°#·s¡T Á|üj·÷D+˝À m+‘√eT+~
˝≤+{Ï kÕe÷qT´sê*øÏ Ä eTV‰ü ‘*· ¢ <sä Ù¡ qu≤Û >´∑ + \_+Û ∫+~. •wüß´\‘√, mH√ï eT]∫b˛˝Òì C≤„|üø±\T Ç∫Ã+~ á dü+düú.
ø=+‘·eT+~ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T |æ\¢\øÏ Ç#˚Ã HÓ\yê] ôdºsTTô|ò+&é
Hq˚ T #~· $q~ ;jT· d‡” nsTTHê, ∫qï|Œü {Ï qT+N ≈î£ ≥T,¢ Áøe£ T+ ‘|· Œü ≈î£ +&Ü rdTü ≈î£ ì, m|ü &|Ó ü &TÉ |\æ \¢ qT e~*+#T·
n*ø¢ \£ T n+fÒ #ê˝≤ Ädøü >ÔÏ ± #ù˚ d<ëìï. 1982-83 d+ü e‘‡· sê ≈£î+<ëe÷ nqï≥T¢ ñ+fÒ, ø=+<äs¡T |æ\¢\qT ÇHédæº≥÷´{Ÿ˝À
\˝À, e÷ |æ\¢\T ô|]– ø=+#Ó+ ô|<ä›yês¡j·÷´ø£, Hê≈£î #ê˝≤ bı<äT›H˚ï e~* ô|{Ϻ kÕj·T+Á‘·+ ÇHédæº≥÷´{Ÿ $&ç#˚ es¡≈£î
ÇwüºyÓTÆq n_Ûs¡T∫ nsTTq ≈£î≥Tº˝À yÓTfi¯ó≈£îe\T H˚s¡TÃø√yê\ì |æ\¢\T m|ü&ÉT ekÕÔsê nì m+&Éqø± yêqqø± nø£ÿ&˚ #Ó≥¢
|+æ ∫+~. Ä $<+äÛ >± ≈î£ ≥T•º øDå£ bı+~ |Øü ø\å£ ˝À ñrsÔ T¡ sí ê*ì ÁøÏ+<ä ≈£Ls¡TÃì ø±\πøå|ü+ #˚ùdyês¡T. ∫qï|ü&˚ ˇø£ #˚sTT
≈£L&Ü nj·÷´qT. Ä ‘·s¡Tyê‘· Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤düuÛÑ˝À ≈£î≥Tº ˝≈Ò î£ +&Ü |⁄ü {qºÏ $»jT· , @~ ≈î£ ≥&º +É #÷· |+æ ∫Hê ÇfºÒ ≈î£ fùºÒd~.
{°#·sY ø±yê\+≥÷ b˛düTº ˇø£{Ï e∫Ã+~. <äs¡U≤düTÔ ô|≥Tºø=ì, ‘s· T¡ yê‘· ñrsÔ T¡ sí ê˝’… ‘êH˚ |~ü eT+~øÏ H]˚ Œd÷ü ,Ô ˇø£ ≈î£ ≥Tº cÕ|t
ô|≥Tº≈£î+~. H√{Ï‘√ e÷{≤¢&É˝Òø£b˛sTTHê m+‘√ n<äT“¤‘·+>±
Dr Durgabai Deshmukh Vocational Training & Rehabilitation ≈î£ &TÉ ‘÷· , Hê |øü ÿ£ H˚ ≈L£ sT¡ Ãì uÀ˝&… TÉ ø㣠TsT¡ ¢ #ùÓ|Œ~ nqTsê<äÛ.
25 @fi¯¢ ÁøÏ‘·+ m|ü&√ e÷ <ä>∑Zs¡ m+Áu≤sTT&ÉØ H˚s¡TÃ≈£îqï
Centre For ˝ÀHandicapped ≈î£ ≥Tº {#° s· >Y ± #s˚ &¡ +É »]–+~.. >ö], ás√EøÏ eTeTà*ï mø£ÿ&É #·÷dæHê ªy˚T&É+>±s¡÷μ
Ä $<Ûä+>± Ä dü+düú˝À <ë<ë|ü⁄>± 15 @fi¯¢bÕ≥T ùde#˚ùd ne n+≥÷ >{∑ >ºÏ ± ø±e*+#T· ≈î£ +≥T+~. ÇHdé ≥ºæ ÷´{˝Ÿ À #]˚ q|⁄ü &TÉ
ø±X+¯ \_+Û ∫+~. <Tä sêuZ ≤jT· eTà>±]øÏ m+‘√ dìü ïV≤æ ‘T· sê˝q’… #˚‹‘√ dü÷~ ≈£L&Ü dü]>±Z |ü≥Tºø√˝Òì |æ\¢\T ã≥qT¢,
düT>∑TDeTDÏ>±]˝≤+{Ï yê] <ä>∑Zs¡ |üì#˚XÊqT. nø£ÿ&É VQü ≈î£ ÿ\T ≈î£ &TÉ ‘T· +{≤sT¡ . nøÿ£ &øç Ï e#Ã˚ |\æ \¢ øÏ #ê˝≤ u≤>±
nqTuÛÑyê\ >∑T]+∫ ø=ìï $wüj·÷\T Çø£ÿ&É #ÓãT‘êqT. ‘*Ó dqæ $wjü T· + @+≥+f,Ò mesT¡ |\ü Tø]£ +∫Hê |\ü Tø]£ +#ø· £
b˛sTTHê á ã&ç yês¡T ‘·eTì ÄbÕ´j·T+>± <ä>∑Z]øÏ rdæ ùd<ä
ás√E˝À¢ e÷qdæø£ eT]j·TT XÊØ]ø£ $ø£˝≤+>∑T\≈£î rs¡TkÕÔs¡T nì.
ã&ÉT\T #ê˝≤H˚ ñ+≥THêïsTT. #ê˝≤eT+~øÏ autism e+{Ï
yê{Ï MT<ä ne>±V≤ü q ≈L£ &Ü ñ+{À+~. ø±˙ ˇø£ 40 @fi¢¯ Áø‘Ï +· mH√ï @fi¯¢ ÁøÏ‘·+ <äTsêZu≤j·TeTà >±]#˚ kÕú|æ+#·ã&çq
|\æ \¢ T $ø˝£ ≤+>T∑ \T nq>±H˚ Ä ≈î£ ≥T+u≤ìï, |\æ *¢ ï deü ÷»+ Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤düuÛÑ dü+düú m+‘√eT+~øÏ ñbÕ~Û bı+<˚ ne
yÓ*y˚dæq≥T¢>± #·÷ùd~. n≥Te+{Ï s√E˝À¢ Ç≥Te+{Ï yê] ø±XÊ\T Ç∫Ã+~. ˇø£ <Ûäè&ÉyÓTÆq dü+ø£\Œ+‘√ mH√ï J$‘ê \ì
ø√dü+ ˇø£ dü+düú HÓ\ø=˝≤Œ* nqï dü+ø£\Œ+ sêe≥+ nH˚~ r]Ã~~›q n≥Te+{Ï eTVü‰‘·*¢ eTq ‘Ó\T>∑Tyê] Ä&É|ü&ÉT#·T
#ê˝≤ >=|üŒ $wüj·T+!! >± |⁄ü ≥&º +É ‘\Ó T>T∑ yês+¡ <sä ÷¡ m+‘√ >s∑ «¡ +>± #|Ó ü ø√e\dqæ
$wüj·T+ ø£<ä÷.
Vocational Training Center Oslo Tailoring egen stoerto
Book binding, Letter press printing, Music, Computer train-
ing ≈£L&Ü ñHêïsTT. dü+e‘·‡sêìøÏ, 16-30 dü+e‘·‡sê\
ej·TdüT ñqï |æ\¢\ì, dü+düú˝À #˚s¡TÃ≈£î+{≤s¡T. |æ\¢\ jÓTTø£ÿ
nqT≈L£ \‘q· T, n_sÛ T¡ ∫ì ã{ºÏ ø±e\dqæ •øDå£ Ç∫Ã, yê] ø±fi¢¯
\*‘· ≈£îe÷] #·‘·Tπs«<äT\ ôV’≤Á<ëu≤<é yêdüÔe⁄´\T. ôV’≤Á<ëu≤<é, $<ë´q>∑sY
˝Àì Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤ düuÛÑ yê] Durgabai Deshmukh Vocational
Training & Rehabilitation Centre for the Handicapped dü+düú˝À ≈£î≥Tº
{°#·sY >±, <ë<ë|ü⁄ |ü<äVü‰πsfi¯ó¢ |üì#˚kÕs¡T.
62
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
ÁuÛÑeTDø±+ø£å
nq>∑q>± ˇø£ sê»´+
<ëdü] neTπs+<äÁ
øfi£ ‘¢¯ √e÷‘Á y· T˚ ø±<Tä ,n+‘:· #≈· îå£ e⁄\‘√#÷· &Ü˝>Ò ±ìeTq+#÷· dù |Á ‹ü |Á <ü X˚ +¯ nãTs“ +¡ >±H˚
ø£qã&ÉT‘·T+~. Ç{°e˝Ò ‘Ó\T>∑T˝À j·÷Á‘ê kÕVæ≤‘ê´ìøÏ eT+∫ >∑T]Ô+|ü⁄ e∫Ã+~. Hê{Ï
ø±oj·÷Á‘· #·]Á‘· qT+∫ ø=qkÕ>∑T‘·Tqï |üs¡+|üs¡˝À á <∏ëjYT˝≤+&é j·÷Á‘·...
<∏ëjYT˝≤+&é yÓfi¯<ëeTì H˚qT @Hê&É÷ nqTø√˝Ò<äT. sƒ¡+#·qT>± eT÷&ç+{ÏøÏ u≤´+ø±ø˘˝À ~>±qT.
¬s+&ÉT HÓ\\ ÁøÏ‘·+ u≤´+ø±ø˘˝À ñ+{Àqï kÕVæ≤r ~^~>∑>±H˚ ø£fi≤´DÏ, dü‘·´õ‘Y\ bò˛qT\T, dü÷#·q\T.
$TÁ‘·T\T ø£fi≤´DÏ`dü‘·´õ‘Y Á|ü‹bÕ~+#ês¡T. ªMTs=ùdÔ n+‘ê MkÕ bòÕsê\T ì+|æ ≈£L´˝À #˚πsdü]øÏ Hê\T>∑T.
ø£\dæ s√&ÉT¶ Á{Ï|ü y˚<ë›+. s¡+&ç... e÷≈£î <ä>∑Zs√¢H˚ ø±«jYT q~ ≈L£ ´˝À Hê eTT+<÷ä yqÓ Tø± z |Tüò õj÷· u≤<é ≈î£ ≥T+ã+.
ñ+~. &Ó‘Y ¬s’˝Ò« ñ+~. »\bÕ‘ê\THêïsTT. s¡+&ç...μ eTs√ >∑Ts¡TÁ>±yéT j·TTe‹. ‘·&çbı&ç ø£ãTs¡T¢... >∑+≥ q&ç∫q
≈£L´.
]esY ø±«jYT, &Ó‘Y ¬s’˝Ò« Hê≈£î u≤>± ‘Ó*dæq Á|ü<˚XÊ\T. {≤ø°‡ rdüTø=ì bÕ‹ø£ øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷sêq ñqï ø£fi≤´DÏ
ª~ Á_&é® ÄHé ~ ]esY ø±«jYTμ nqï qe\ #·~yêqT. dæìe÷ yêfi¢¯ Ç+{øÏ Ï #sπ˚ d]ü øÏ ‘˝Ó ≤]¢ b˛sTT+~. ªªe#Ã˚ kÕsê?μ nì Ä$&,É
#·÷XÊqT. ªe#Ã˚ kÕHê?!μ nì Hq˚ ÷ d+ü ãsy¡ T˚ d+ü ãs+¡ . Ä yês+¡ s√E\÷
n<˚ Hê Ç\T¢.
ªªdüπs! y˚T eT÷&ÉT ñ<äj·T+ u≤´+ø±ø˘ #˚s¡‘êqT. eTfi≤¢ ø±˙ Hêø√ dü+ø√#·+ ñ+&ÉH˚ ñ+~.
|ü~ ñ<äj·T+ &Ûç©¢ ‹s¡T>∑T Á|üj·÷D+. s√&ÉT¶ Á{Ï|ü‘√ bÕ≥T |~ü ùV≤&√ X‘¯ êã|› ⁄ü »bÕqT ôV≤’ ≈L£ ø$£ eT‘T· ‡y=ãcı ‘q·
Hêø√ d{æ ≥° ÷sT¡ , |{ü ≤jº ÷· ≥÷s÷¡ ≈L£ &Ü bÕH¢ é #d˚ æ ô|&‘É êsê...μμ ªôV’≤≈£Lj·÷Á‘·μ nqï s¡#·q˝À n+{≤&ÉT` Á|üj·÷D≤˝À¢ n\dæ
kı\dæ ˙ n‹<Û˚j·TT\ Ç+{ÏøÏ #˚] Á|üXÊ+‘·+>± ≈£Ls¡TÃHêïeP
]»πs«wüqT¢ #˚ùdXÊqT. MkÕ u≤´+ø±ø˘˝À ~>±ø± ≈£L&Ü n+fÒ ˙ ÁX¯eTq÷ e‹Ô&ç˙ Ä >∑èVæ≤DÏøÏ ã~© #˚düTÔHêïe⁄
rdüTø√e#·TÃ. nqïe÷≥...μ
#·~$q|ü⁄&ÉT ªVü≤yÓ÷à ì»y˚T >∑<ëμ nì|æ+∫+~.
Y sêuÀj˚T yês¡y˚T Hê $wüj·T+˝À H˚qT ø£¬sø√º, ãc˛ ø£¬sø√º
#Ó|ü⁄‘·T+<äì|æ+∫+~.
¬s+&√ ‘êØKT sêÁ‹ ‘=$Tà~qïs¡≈£î Hê $e÷q+. f…ÆyéT ø£fi≤´DÏ>±s√ ìs¡+‘·s¡ õC≤„dæ. kÕVæ≤‘·´eTHêï, eTqTwüß
&ç|òü¬sHé‡ ø£\T|ü⁄≈£îì eT÷&ÉT ñ<äj·T+ eT÷&ÉT >∑+≥\≈£î \Hêï, Á|ü|ü+#·eTHêï ÄdüøÏÔ. >∑‘· Hê\T>∑sTT<˚fi¯ó¢>± Äj·÷
u≤´+ø±ø˘ #˚s¡T‘·T+<ä~.
$e÷q+ ì+&Ü uÛ≤s¡rj·T |üsê´≥≈£î\T. Çs¡yÓ’ bÕ‹ø£
eT+~ u≤Û s‘¡ <· X˚ Êìï, ãT<Tä &∆ TÉ ‹sT¡ >±&qç ÁbÕ+‘ê\qT #÷· &&É Ü
ìøÏ e∫Ãq <ë∏ jTY ˝≤+&é $<ë´sT¡ \ú T. Hê |øü ÿ£ s¬ +&TÉ d≥” ˝¢ Àq÷
yêfi‚¢. e÷{≤¢&˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊqT>±˙ uÛ≤cÕ düeTdü´.
63
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
$wüj·÷\ MT<ä sêdüTÔHêïs¡T. y˚Te⁄ m|ü⁄&ÉT ø£\dæHê ø£åD≤˝À¢ Äπ>ïj·÷dæj·÷˝À ˇø£ ∫qï <˚X¯eT˙, ãVüQXÊ n+‘·>±
#s· á ˝À¢ |&ü bç ˛‘ê+. n_ÁÛ bÕjT· Á|øü ≥£ q\T, #s· á \T, ˇø]£ qT+∫ n_Ûeè~∆ #Ó+<äì ÁbÕ+‘·eT˙, Ç|üŒ{Ïø° sê#·]ø£ e´edüú e<ä\ì
eTs=ø£s¡T H˚s¡TÃø√&Ü\T... <˚X¯eT˙, eT‘·TÔeT+<äT\≈£L ôdø˘‡ ≥÷]»+≈£L ì\j·TeT˙
ns¡ø=s¡ |ü]C≤„q+.
Ä ñ<äj·T+ n<˚ »]–+~, >∑+≥qïs¡..
ªªπs|ü⁄ MTs¡÷ H˚q÷ Çø£ÿ&çøÏ ¬s+&ÉT >∑+≥\ <ä÷s¡+˝À ñ <ä>∑Zs¡≈£î yÓ[‘˚ ns¡úeTsTT+~.
qï s¬ ˝’ «Ò e÷s¬ ÿ≥T,º b˛ò {¢ +Ï >¥ e÷s¬ ÿ≥Tº #÷· dæ edTü HÔ êï+. m\T+¢ &ç n~ dTü $XÊ\ <X˚ +¯ . yX’Ó Ê\´+˝À <ë<ë|⁄ü <øä DåÏ u≤Û s‘¡ <· X˚ ¯
MTs÷¡ d‘ü ´· õ‘Y >+∑ ≥qïs¡ <÷ä sêq ñqï njT· T<jä∏ T· nqï bÕ‘· eT+‘.· @&TÉ ø√≥¢ »Hêu≤Û . Ä>π ïj÷· djæ ÷· ˝Àø¬ ˝≤¢ s¬ +&√ d+ü |qü ï
sê»<Ûë˙ q>∑s¡+ yÓ[¢ ekÕÔs¡T. Äs¡÷ @&É÷ mì$TB eTq s√&ÉT¶ <˚X¯+. nsTT<äT \ø£å\ (eTq) s¡÷bÕj·T\ yê]¸ø£ ‘·\dü]
Á{Ï|ü. ø±+#·qãTs¡ nqï |ü{≤ïìï kÕúes¡+>± #˚düTø=ì ø±«jYT Ä<ëj·T+. #·ø£ÿì s¡Vü≤<ë] e´edüú. |ü]ÁX¯eT\T, e´ekÕj·T+,
q~, &Ó‘Y ¬s’˝Ò«, ôV≤˝Ÿ ô|ò’sY ø£qTeT, »\bÕ‘ê\T #·÷dæ e<ë›+. ≥÷]»+` Á|ü<Ûëq Ä]úø£ eqs¡T\T. uÖ<ä∆+ |ü⁄D´e÷ nì
‘=$Tà<√ ‘êØKT MT dæ{° ≥÷sY nqTø=+≥THêï+,μμ $e]+ |üs¡T>∑T\T ˝Òì ã‘·T≈£î\T` Çe˙ï mes√ #Ó|üŒqø£ÿπs¢<äT...
#ês¡T ø£fi≤´DÏ. >∑÷>∑T˝Ÿ˝À ns¡>∑+≥, ¬s’fi¯¢˝À eTs√ >∑+≥ >∑&ç|æ‘˚ #ê\T!
á˝À>± yêfi¯¢ bÕ|ü eT<ÛäTs¡ e∫à |ü\ø£]+∫+~. ø±˙ Ç+‘· |Tüò qyTÓ qÆ <X˚ +¯ ˝Àq÷ #]· Á‘˝· ÀøÏ y[Ó ‘˚ yTÓ T≥º
eTÁ<ëdüT ø£fi≤πøåÁ‘·+˝À dü+^‘·+ #·<äTe⁄≈£î+{À+~ yÓTT<ä{Ï »HêyêkÕ\T |ü<äø=+&√ X¯‘êu≤›ìy˚q≥. #Ó’Hê HÓ’s¡T‹
eT<ÛäTs¡. uÛ≤>∑+˝À+∫ e∫à dæús¡|ü&çq yê]e≥. qeTà≥+ ø£wüºeTì|æ+
∫+~. ∫qï ∫qï sêC≤´\T` nH˚ø±H˚ø£ j·TT<ë∆\T... bıs¡T>∑Tq
Y ø£+uÀ&çj·÷, eT˝Òwæj·÷, ˝≤y√dt, ãsêà\T... |ü<äeT÷&√
X‘¯ êã+› ˝À @sŒ¡ &qç dTü K<√∏ jTY sê»e+X+¯ , q÷≥|<ü fi˚ ¢¯ bÕ\q...
πs|ü{Ïï+N b˛Á>±eTT\T düπs ` eT] y˚T eT÷&ÉT dü+>∑ Ä ‘·sê«‘· Hê\T>∑T e+<ä\ dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T nj·TT<∏äj·T
‘$˚ {?° e+X¯|ü⁄ |ü]bÕ\q. 1782˝À ñìøÏ˝ÀøÏ e∫Ãq Á|üdüTÔ‘·|ü⁄
sê»e+X+¯ ` yêsT¡ kÕ|ú +æ ∫q s‘¡ H· øé √dHæ é sê»´+... m+‘√ø±\+
u≤´+ø±ø˝˘ À #ø· ÿ£ ì ˝Àø˝£ Ÿ s¬ fi’ ó¯ H¢ êïjT· ì >÷∑ >T∑ ˝Ÿ #|Ó Œæ +~. Á|üC≤s¡+»ø£+>± bÕ*+∫q ªsêeT9μ nqï sêE ¬s+&˚fi¯¢ ÁøÏ‘·+
<ä>∑Zs√¢ nXÀø˘ nqï ùdºwüqT ñ+<äì ø£fi≤´DÏ #Ó|æŒ, ‘·q ªsê_{Ÿ >∑‹+#·>± y˚T @&√ ‘êØKTq |ü{≤º_Ûùwø£|ü⁄ y˚&ÉTø£\≈£î dæ<ä∆|ü&ÉT
ø±sY¶μ n+~+#ês¡T. Ä ¬s’fi¯¢˝À }s¡TqT #·÷dü÷Ô ∫≥º∫e] <ëø± ‘√qï n‘·ì ø=&ÉT≈£î sêeT10, q>∑s¡+ ì+&Ü ø=‘·Ô sêE>±]
yfiÓ ≤\¢ qï~ Hê bÕq¢ T. q>s∑ |¡ ⁄ü Hê&ìç e&eç &>ç ± n+<Tä ø√yê\ì es¡í∫Á‘ê\T...
Hê ‘·Vü≤‘·Vü≤. Hê ‘·|üq≈£î ‘·>∑ZfÒº nXÀø˘ ÁbÕ+‘·|ü⁄ ˝…’qT ôd’ÿ <X˚ +¯ ˝À ‘=+u’…Û nsTT<Tä XÊ‘+· Á|»ü \~ uÖ<+∆ä . Hê\T>T∑
Áf…ÆHé ˝…’q≥!! <ë]<ës¡+‘ê H˚\≈£î eTTô|’Œ¤ q\uÛ…’ n&ÉT>∑T\T XÊ‘·+ ÇkÕ¢+. Væ≤+<äTe⁄\ dü+K´ dü«˝≤Œ‹ dü«\Œ+. ø±˙ sêE
m‘·TÔH˚ q&ÉTdüTÔ+<ä+≥... eT]+πø+!! \+‘ê Væ≤+<ä÷eT‘· nqTj·÷j·TT\T. ‘·eT ndü\T ù|s¡T≈£î
ªsêeTμ nqï >ös¡eHêeT+ CÀ&ç+#˚ e+X¯+ yê]~!!
s¬ \’ T |≥ü Tøº =HêïqT. ˇø£ ∫es¡ #s˚ &¡ ÜìøÏ q\u’…Û ì$TcÕ\T s¬ \’ T UVÒ ≤ü nqï ∫≥∫º e] ùdwº qü T #]˚ +~. s¬ \’ T Á|jü ÷· D+
|ü{Ϻ+~. |ü⁄D´e÷ nì ndü\Tdædü\T <∏ëjYT˝≤+&é˝À n&ÉT>∑Tô|{Ϻq≥ºì
|æ+∫+~. mπøÿyêfi¯ó¢ ~π>yêfi¯ó¢, Åd”Ô u≤\ eè<äT∆\T, yê]yê]
q>∑s¡|ü⁄ Á|ü<Ûëq Á|ü<˚XÊ\˝À Á|üj·÷D+. n≥÷ Ç≥÷ y˚wüuÛ≤wü\T... Vü‰euÛ≤yê\T, Ä]úø£ dæú‹>∑‘·T\T... n<√ $T˙
ø£fi¯ó¢ #Ó~πs n‘ê´<ÛäTìø£ uÛÑeHê\T... Áø£eTã<ä∆yÓTÆq Jeq düs¡[. <∏ëjYT˝≤+&é.
dü+|üqï‘· ñ{Ϻ|ü&˚ Á|ü<˚XÊ\T. UÒVü‰ qT+∫ <äøÏåD+>± Hê\T>∑T øÏ˝ÀMT≥s¡T¢ yÓ[‘˚
@ì¸j·T+{Ÿ dæ{° nqï düeTTÁ<ärs¡ ÁbÕ+‘·eTT+<ä˙, Ä
ìC≤ìøÏ Hê≈£î <∏ëjYT˝≤+&é >∑T]+∫ ‘Ó*dæ+~ ‘·≈£îÿe. düeTTÁ<äy˚T >∑˝ŸŒ¤ Ä|òt <∏ëjYT˝≤+&é n˙ e÷´|ü⁄\T #ÓbÕŒsTT.
n&ÉT>∑T\T n≥T |ü&ܶsTT. m+&É nes√<ÛäeTì|æ+#·˝Ò<äT.
≈£î&çy˚|ü⁄q <äøÏåD≤ìøÏ kÕ>∑T‘√qï düTKyéT${Ÿ s√&ÉT¶,
m&eÉ Tq |#ü ÷ s+¡ >T∑ ∫øÿ£ ì ˙fi‘¢¯ √ @u’…Û n&TÉ >T∑ \ ø±\Te. s√&TÉ ø¶ °
ø±\Teø° eT<Ûä´ n‹ #·ø£ÿì ø±*u≤≥. ø±\Te ˇ&ÉT¶q >∑T˝Ÿ
yÓTTVü≤sY |üP\#Ó≥T¢. n&ÉT>∑&ÉT>∑THê e+‘Óq\T`~≥ºyÓTÆq
e+‘Óq\ <ä>∑Z]ï+∫ q\T>∑Ts¡T q&çùdÔ |ü&çb˛‘êj·÷ nì|æ+#˚
#Óø£ÿe+‘Óq\ es¡≈£L e+‘Óq˝Ò e+‘Óq\T. Ä #Óø£ÿ e+‘Óq\
64
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
ne‘*· y|˚ ⁄ü q ;<yä êfi¢¯ Çfió¯ .¢ n˝≤+{Ï Ç\T¢ ˇø{£ Ï øq£ |&ü ‘ç ˚ n~ s¬ \’ T‘√bÕ≥T MTs÷¡ Ä s¬ ˝’ «Ò e÷s¬ ÿ{À¢ Á|yü •˚ kÕsÔ T¡ . n<√ n<Tä “‘¤ ·
{°ø=≥Tº neø£b˛‘·T+<ë nqï ÄX¯‘√ nø£ÿ&É ø£ì|æ+∫q yÓTÆq nqTuÛÑe+,μμ $e]+#ê&ÉT e÷ ¬>’&ÉT.
ô|<ëj› ·Tìï yêø㣠T #ÓjT· ´>± ns¡ø=s¡ Ä+>¢∑ |ü<ë\˝À ªn~ e÷
Ç\Tμ¢ nì ÄjT· q #|Ó Œü &+É , øÁÏ sT¡ #|· ü fi¢¯ e+‘qÓ <ë{Ï ÄjT· q >∑+≥qïs¡ Á|üj·÷DÏ+∫ ãHéø£˝≤+>¥ #˚s¡Tø=Hêï+.
Ç+{ÏøÏ yÓ[¢ z bÕe⁄>∑+≥. Çs¡T>∑T bıs¡T>∑T\ |ü\ø£]+|ü⁄. ∫qï∫qï }fi¯ó¢... |ü]düsê˝À¢ ñ|üeTfi¯ó¢... bı˝≤\T...
‘√≥\T... deü TTÁ<|ä ⁄ü >±*... |]ü #j· ÷· \T »]–b˛sTT |sü ê∫ø±\
ª|ü⁄sê‘·q q>∑s¡+μ dü+>∑‹ m˝≤ ñHêï >∑+≥ >∑&ç#êø£ kÕúsTTøÏ #˚s¡Tø=qï düVü≤ Á|üj·÷D°≈£î\T... z yÓTøχø£Hé ô|<ä›
≈£î&çy˚|ü⁄q $Tj·÷MTãC≤sY nqï Á|ü<˚X¯+ ø£ì|æ+∫+~. ~X¯ ej·TdüT »+≥`yês¡u≤“sTT, eTs√ nyÓT]ø£Hé d”ìj·TsY dæ{Ï»Hé
e÷]à düeTTÁ<ä+ y˚|ü⁄≈£î yÓfi‚¢ düqïbÕ{Ï s√&ÉT¶ |ü≥Tºø=ì øÏ˝À »+≥, Ç<ä›s¡T kÕúìø£ j·TTe‘·T\T, z Á_{Ïwüß q&çej·TdüT
MT≥s¡T q&ç#êqT. d”|òü⁄&é ¬skÕº¬s+{Ÿ nqï#√≥ $XÊ\ »\<äèX¯´ eTìwæ` n+‘ê ø£*|” |üB|ü<äø=+&ÉT eT+~$T.
<äs¡Ùq+. ª#Û√ Á|òüj·÷μ n+≥÷ u≤´+ø±ø˘ q>∑s¡+˝À yÓT*ø£\T ¬s’\T düeTTÁ<ärsêìøÏ Vü≤‘·TÔø=ì kÕ–+~. >∑+≥
yÓT*ø£\T ‹s¡T>∑T‘·÷ bÕπs kÕúìø£ q~ düeTTÁ<ä+˝À ø£*ùd Á|üj·÷D+. yÓTø±¢+>¥ ùdºwüqT e÷ >∑eT´+. Ä ùdºwüqT≈£î eT÷&ÉT
#√≥~. Ä ¬skÕº¬s+≥T e#˚Ãdæq nø£ÿ&√ ns¡>∑+≥. ô||”‡. e+<ä\ MT≥s¡¢ eTT+<äT qT+∫ ¬s’˝Ò«e÷¬sÿ{Ÿ. |ü{≤º\≈£î
d”º]jÓ÷˝À <∏ëjYT dü+^‘·+. <ë] ‘·|æŒ e∫Ãq HêMT<ä V≤ü ‘T· ≈Ô î£ ì n≥÷Ç≥÷ nHø˚ ±Hø˚ £ sø¡ ±\ <Tä ø±D≤\T... s¬ \’ T e#Ã˚
nø£ÿ&çyêfi¯¢ ÄdüøÏÔ, ø£ãTs¡T¢. deü TjT· +˝À ‘e· T‘e· T kÕe÷qT¢ |{ü ≤\º qT+∫ <÷ä s+¡ >± ô|≥Tº
ø=+{Àqï <äTø±D≤\yêfi¯ó¢... <äTø±D≤\ eTT+<äT+&˚ ˙&É |ü{≤º
‹s¡T>∑T Á|üj·÷D+˝À Ä nqTuÛÑe+ ø√dü+ UÒVü‰ ùdºwüqT \qT >ã∑ >u∑ ≤ $ù|ŒdTü ø=+{Àqï jT· »e÷qT\T... e÷ s¬ \’ Tã+&ç
<ëø± z ôdeHé d”≥sY {≤ø°‡ mø±ÿqT. düVü≤ Á|üj·÷D°≈£î\T sêø£qT ÄVü‰«ìdü÷Ô ¬s+&ÉT|üø£ÿ˝≤ düs¡T›≈£îì ì\ã&ɶ ≥÷]düTº\
d+ü ‘√w+ü >± dVü ≤ü ø]£ +#êsT¡ . eT<ëÛ ´V≤ü ï+ s¬ +&TÉ >+∑ ≥\≈î£ Ç\T.¢ øπ ]+‘\· T... Ä <èä X´¯ +˝À u≤Û >e∑ Te&+É }V‰ü r‘y· TÓ qÆ Äq+<+ä
ø£*–+∫ e÷‘√qT πø]+‘·\T ø={Ϻ+∫+~.
Y ¬s’˝Ò« e÷¬sÿ{À¢ ns¡>∑+≥ >∑&ç|æ, <äTø±D<ës¡T\‘√
ø㣠Tsê&¢ ,ç ∫sT¡ ø=qT>√fió¯ ¢ #d˚ ,æ ‹sT¡ >T∑ Á|jü ÷· D+ Äs+¡ _+Û ∫q
Ç+{ÏøÏ #˚πsdü]øÏ ø£˝≤´DÏ dü‘·´õ‘Y kÕj·T+‘√ Hêø√ ¬s’\T≈£î ákÕ] y˚Te⁄ |üø£ÿq ì\ã&ç M&√ÿ\T |ü*øÏ, e÷
kÕj·T+Á‘·|ü⁄ ø±s¡´Áø£eT+ s¡÷bı+~+#ês¡T. @dæj·÷{Ïø˘ ]esY eTs¡Tdü{Ï eTõ© y˚|ü⁄ eTfi≤¢+.
Á|òü+{Ÿ nqï#√≥ #·ø£ÿì HÓ’{Ÿ e÷¬sÿ{Ÿ ñ+<ä≥. ¬s+&ÉT ¬s’fi¯S¢ eTs√>∑+≥ Á|üj·÷D+ #˚dæq e÷ yê´qT z |ü&Ée\ πse⁄
ˇø£ ô|òÁØ møÏÿ >∑+{≤ >∑+≥+bÕe⁄˝À nø£ÿ&çøÏ #˚s¡Tø√e#·Ã≥. #˚s¡Tø=+~. nø£ÿ&É møÏÿq |ü&Ée eTs√ ∫qï ø±\Te˝Àø°,
eT]+ø√ ∫s¡T ø±\Te˝Àø° Á|üy˚•+∫ kÕ– ∫e]øÏ bò˛¢{Ï+>¥
s¬ +&TÉ eT÷&TÉ >+∑ ≥\T ùd<Bä ] eTfi≤¢ kÕjT· +Á‘+· nsTT e÷¬sÿ{Ÿ nqï bÕ‹ø£ n&ÉT>∑T\T yÓ&É\TŒ ñqï »\e÷s¡Z+˝À
~+{ÏøÏ n≥Ty˚|ü⁄ ãj·T˝Ò›sêqT. ¬s’fi¯¢˝À Á|üj·÷D+ düT\Te⁄>± Á|üy˚•+∫+~.
kÕ–Hê |ü&Ée\ πse⁄˝À #ê‘ê&É+‘· ≈£L´. Ä ≈£L´˝À z|æ>±Z z e+<ë q÷≥ @uÛ…’ MT≥s¡¢ y˚Ts¡ ∫qï∫qï Hêe˝À¢ ‹s¡T
ø£<äT\T‘√qï <˚X¯$<˚XÊ\ |üsê´≥≈£î\T. á˝À>± Äø±X¯+˝À >±&TÉ ‘√qï <Tä ø±D≤\ deü T÷V≤ü +. eTfi≤¢ ø±\Te s¬ +&TÉ ˇ&TÉ ˝¶ ≤
dü+<Ûë´düeTj·T|ü⁄ es¡í $Hê´kÕ\T... |ü]düsê˝À¢ n\TeTTø=qï <äTø±D≤\ es¡Tdü\T... ≈£Ls¡>±j·T\T, |üfi¯ó¢, |üP\T, uÛÀ»Hê\T,
ñ‘·‡e yê‘êes¡D+... $düT>∑ì|æ+#·˝Ò<äT. {° wsü T¡ \º T, V‰ü ´+&é u≤´>T∑ \T, n\+øs£ D¡ kÕe÷Á–, ◊dÁt øe° TT\T,
ì»+>±H˚ @wæj·÷{Ïø˘ HÓ’{Ÿ e÷¬sÿ{Ÿ ˇø£ ñ‘˚Ô»ø£s¡yÓTÆq
Á|ü<˚X¯+. nH˚ø±H˚ø£ kÕúsT÷ k˛úeT‘·T\ s¡ø£s¡ø±\ <äTø±D≤\T,
s¬ kÕs¬º +≥T,¢ edTü Ô deü TT<ëjT· +, d|” ⁄üò &é Á|<ü sä Ù¡ q\T, õ>π \TeTH˚
n\+øs£ D¡ \T, r]Ã~~q› ≥Tq¢ ï dqü ïbÕ{Ï d+ü <Tä \T, qB rsêq
yÓ\T>∑T\ yÓ\T¢e\T, <ä÷sêq yÓT]ùd{Ï ã&ÜuÛÑeHê\T` düs¡<ë
Á|ü<˚X¯+.
Y
¬s+&√s√E ø£˝≤´DÏ>±]‘√ ø£*dæ Äs¡Tqïs¡ø£˝≤¢ ≥÷s¡T
$T˙yê´qT mø±ÿqT. |~ü eT+~ dVü ≤ü Á|jü ÷· D≈° î£ \T... ùdïV≤ü +>±
|ü\ø£]+∫ ø£ãTsê¢&çq z Ç≥© j·TTe»+≥... e÷≥ø±]‘·q+
|ü⁄wüÿ\+>± Á|ü<ä]Ùk˛Ôqï ùdïVü≤s¡÷|ü|ü⁄ ≥÷]düTº ¬>’&ÉT...
ªª$T–*qyêfi¯¢+‘ê ≥÷]düTº*ï ‹qï>± ¬s’˝Ò« e÷¬sÿ{Ÿ
<ä>∑Zs¡≈£î rdüT¬øfi¯‘ês¡T. y˚Te˝≤ø±<äT` eTT+<äT>± Ä ¬s’\T
ãj·T˝Ò›πs ãHéø£˝≤+>¥ nqï ùdºwüqT≈£î rdüT≈£îyÓfi¯‘ê+. nø£ÿ&É
MTs¡T ¬s’\T møÏÿ e÷ Á>±eTd”eT\˝À z >∑+≥ Á|üj·÷DÏ+∫
65
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
ø=ã“]u§+&Ü\T` <=s¡ø£ì edüTÔe⁄ ˝Ò<äT. H˚q÷ ø£˝≤´DÏ>±s¡÷ sê$#Ó≥Tº yÓTT<äfi¯¢˝À y˚fi¯¢ eT<Ûä´ $ø£dæ+∫q ãT<äT∆ì •s¡düT‡
e÷≈£î ¬>’&ÉT Ç∫Ãq >∑+≥qïs¡ düeTj·÷ìï ì+bÕ~>± e÷ Çø£ÿ&ç Á|ü‘˚´ø£ Äø£s¡¸D.
u≤D°˝À y˚Te⁄ ‹s¡T>±&ÉT‘·÷ >∑&çbÕ+.
ªÇ+¬øø£ÿ&çø°?μ n+fÒ, ª|üe[k˛Ôqï ãT<äT∆&çì #·÷<ë›+,μ
ø±\Te>∑≥Tºq n‹ X¯óÁuÛÑ+>± ñqï >∑≥Tº MT<ä #˚s¡–\ nqï~ >¬ &’ eÉ Tà. q÷≥j÷· u’…Û n&TÉ >T∑ \ bı&eÉ P, bÕ‹ø£ n&TÉ >T∑ \
ã&ܶ+. m<äTs¡T>± ‘·q ∫s¡T ÄVü‰sê\ |ü&ÉeqT dæ<ä∆|üs¡Tk˛Ôqï m‘·÷Ô ñqï $Á>∑Vü≤~.
bÕ‹πøfi¯¢ ne÷àsTT. ÄyÓT≈£î kÕj·T+ #˚k˛Ôqï @uÛ…’ @fi¯¢ bıs¡T>∑T
|&ü eÉ eTìw.æ ªMT HêHêï?μ n&>ç ±qT. ªø±<Tä , ùdïV≤æ ‘T· &TÉ ,μ n+~. Ä <>ä sZ∑ ˝¡ ÀH˚ ñqï z Hw˚ qü ˝Ÿ eT÷´õjT· + e÷ ∫≥∫º e]
Ä Ç<ä›]‘√ ø£ãTs¡T¢, #ÓDT≈£î\T... bò˛{À\T. n+X¯+.
Y ˇø£ $\øDå£ •~\∏ q>s∑ êìï øfi£ ≤s¢ ê #÷· dqæ d+ü ‘è· |.Ôæ Çe˙ï
z Á|æeP´˝≤H˚ #·÷XÊqT>±ì |üP]Ô>± ÄkÕ«~+#·˝Ò<äqï
eT÷&√Hê{Ï ø±s¡´Áø£eT+ dü‘·´õ‘Y‘√ nj·TT<∏äj·T ndü+‘·è|æÔ...
Á|jü ÷· D+. nqï≥T¢ njT· T<jä∏ T· n+fÒ nj÷Ó <´äÛ nqï e÷≥≈î£
kÕúìø£ s¡÷|ü+. Y
Ä]+{Ïø£˝≤¢ ¬>’&ÉT‘√ düVü‰ Ç+{Ïπø e∫Ã+~ yêVü≤q+. ¬s+Á&√E\T >∑&ç#˚dü]øÏ eT<ÛäTs¡‘√ |ü]#·j·T+ ô|]–+~.
u≤´+ø±ø˘ qT+∫ ñ‘·Ôs¡+ y˚|ü⁄≈£î >∑+≥qïs¡ Á|üj·÷D+... #·qTe⁄ @s¡Œ&ç+~. e÷≥\T düs¡fi¯+>± kÕ>±sTT.
‘=+u’…Û ø˝Ï ÀMT≥sT¡ .¢ njT· T<jä∏ T· qT øπ +Á<+ä >± #d˚ Tü ø=ì eTTô|Œ’ ¤
eT÷&ÉTeT+~ sêE\T Hê\T>∑Te+<ä\ dü+e‘·‡sê\T bÕ\q n&É>∑>±H˚ ‘ê´>∑sêE, XÊ´eTXÊÅdæÔ, eTT‘·TÔkÕ«$T\
#˚kÕs¡≥. ˇø±H=ø£ <äX¯˝À |ü~\ø£å\ »HêuÛ≤‘√ ø£fi¯ø£fi¯˝≤&çq dü+^‘·|ü⁄ ø£èwæ >∑T]+∫ $e]+∫+~. yê]yê] bÕ≥\T $ì|æ+
q>s∑ e¡ T≥. #T· ≥÷º eT÷&TÉ q<Tä \T... eT<´äÛ ˝À Ç|⁄ü &TÉ øq£ TeTsT¡ ∫+~. nqïeTj·T´ ø£è‹ ≈£L&Ü.
>∑sTTb˛sTTq sê»Á|ükÕ<ä ÁbÕ+>∑D+... Ç|ü&ÉT •~∏˝≤\T>±H˚
$T–* b˛sTTHê j÷· Ár≈î£ \qT Äø≥£ Tøº =H˚ ÄHê{Ï eT+~sê\T... XÊÅd”Ôj·T dü+^‘·y˚T ø±≈£î+&Ü ‘·\‘Y yÓTVü≤eTT<é qT+∫
j·TTHÓk˛ÿ ôV≤]fÒCŸ ôd’{Ÿ Ç~. n]®‘Y dæ+>¥ <ëø±q÷, z|” qj·T´sY qT+∫ ªnu≤“μ MT<äT>±
eTT+<äT>± yÓ[¢+~ $Vü‰Hé |òüsê yÓ÷+>¥ UÀHé u≤|òæ{Ÿ nqï ¬sVü≤e÷Hé <ëø±q÷ ‘·q≈£î eT+∫ |ü]#·j·T+ ñ+~. ªqTe⁄«
#√≥T≈î£ . |<ü ëÛ ï\T>√ X‘¯ êã|› ⁄ü uÖ<e∆ä T+~s+¡ Çøÿ£ &É ñ+&<˚ ˙ä , |⁄ü ≥&º ÜìøÏ q\u’…Û @fió¯ ¢ eTT+<Tä >± bÕ&qç Mfi+¢¯ <]ä ‘√ ˙≈î£ m˝≤
1767˝À X¯Á‘·Te⁄\T <Ûä«+dü+ #˚kÕs¡˙, |ü+<=$Tà<√ X¯‘êã›|ü⁄ |]ü #j· T· +?μ nì n&–ç ‘,˚ ªMfió¯ H¢ êïsT¡ >±,μ nì ø˝£ ≤´D`Ï d‘ü ´· õ‘Y
∫e]˝À ø+Ï >¥ sêe÷4 <ëìï eTfi≤¢ ø{£ +ºÏ #ê&˙É nøÿ£ &ç $esê\T. \qT #÷· |+æ ∫ q$«+~. ì»yT˚ ` yêfiø¢¯ ° d+ü ^‘e· T+fÒ yÁÓ ] Áù|eT!
á eT+~sêìï ÄqTø=H˚ yê{Ÿ |òüs¡dæ düHéô|ò{Ÿ nqï e÷ q\T>∑T] n_Ûs¡T#·T\÷ á $wüj·T+˝À u≤>± ø£*kÕsTT.
•~∏˝≤\j·T+ ñ+~. <ëìì ÄqT≈£îH˚ n|üŒ{Ï sê»kÂ<ÛäeT÷ ÇVü≤ #Óù|Œ<˚eTT+B? >∑+≥\ ‘·s¡ã&ç Äj·÷ bÕ≥\T $q&É+,
‘·~‘·s¡ uÛÑeHê\÷ ñ+&˚e˙, z n–ïÁ|üe÷<ä+˝À ne˙ï >∑‹+ ø=‘·Ô ø=‘·Ô bÕ≥*ï ˇø£]ø=ø£s¡T $ì|æ+#·Tø√e&É+, n+‘ê ø£\dæ
#êj·T˙, á Ä\j·T+ n|üŒ{Ï Á|üuÛÑTe⁄\ Á|ü‘˚´ø£ eT+~s¡eT˙ |üs¡e•+∫b˛e&É+` ns¡T<Ó’q Äq+<ë\$!!
¬>’&ÉeTà $es¡D.
eTs√ ¬s+&ÉT øÏ˝ÀMT≥s¡T¢ <ä÷sêq yê{Ÿ eTVü‰<∏ä{Ÿ nqï Y
eT+~s¡|ü⁄ •~∏˝≤\T. >=|üŒ kÂ+<äs¡´eTTqï eT+~s¡$T~.
y˚T Äs¡÷, @&É÷ mì$TB e÷ ø±+#·q|ü⁄s¡ j·÷Á‘·
e÷ yêVü≤q+ z X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq mdtj·T÷M. s¡<∏äkÕs¡~Û
dü‘·´õ‘Y.
u≤>± ‘Ó\¢yês¡Ts¡a≤eTTq ãj·T˝Ò›] |ü&ÉeT{Ï ~≈£îÿq
q÷≥q\uÛ…’ øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷sêq ñqï e÷ ª|ü¢ø£Hé ]kÕsYºμ
mì$T~qïs¡ø£˝≤¢ #˚s¡T≈£îHêï+. ]ø˘` e÷ ¬>’&ÉT m<äTs¡T#·÷dü÷Ô
ø£ì|æ+#ê&ÉT. yÓTø±¢+>¥ q~ ˇ&ÉT¶H˚ ñ+B ]kÕs¡Tº. nø£ÿ&çøÏ
Hê\T>T∑ ø˝Ï ÀMT≥sT¡ ¢ eTT+<˚ ñ‘sÔ· ~¡ X¯ qT+∫ e#Ã˚ ô|<›ä ø±«jTY
qB, <øä DåÏ |⁄ü ∫qï ø±«jTY qB d+ü >$∑ T+∫ á yTÓ ø±+¢ >¥ q~>±
s¡÷bı+<ësTT.
kÕe÷qT¢ ]kÕsYº˝À ô|{Ϻ n+‘ê ÇsêeHé »\bÕ‘ê\πødæ
kÕ–b˛j·÷+. mquÛ…’ øÏ˝ÀMT≥s¡T¢. >∑+≥qïs¡ Á|üj·÷D+. ô|<ä›
ø±«jYT q~ì ˇs¡TdüT≈£î+≥÷ kÕ–+~. >∑+≥ >∑&ç#˚dü]øÏ q~øÏ
‘√&ÉT>± n&É$ e∫à ì*∫+~. ÇsêeHé`◊sêe‘·+ H˚wüq˝Ÿ
bÕs¡ÿ≥ n~. ª»\bÕ‘·+ ◊sêe‘·+˝≤ ø£ì|ædüTÔ+~ ø±ã{Ϻ
<ëìø± ù|s¡T,μ ]ø˘ $es¡D. @&É+#Ó\ »\bÕ‘·eT~. ¬s+&ÉTqïs¡
øÏ˝ÀMT≥s¡¢ ø=+&É<ë]˝À $düÔ]+∫ ñ+~. q&ç y˚dü$ >∑<ë
66
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
˙fió¯ +¢ &yÉ y˚ ÷Ó nì ujÑÛ T· |&ü TÉ ‘÷· yfiÓ ≤+¢ . ñHêïsTT. ø±˙ ‘≈· î£ ÿe. sêdqæ ª~ Á_&®é ÄHé ~ ]esY ø±«jTY μ qe\ yê{˝Ï À¢ eTTK´yTÓ qÆ ~.
ñqï+‘·es¡≈£L Ä »\bÕ‘·|ü⁄ n+#Ó\T m+‘√ düT+<äs¡+>± 1957˝À n<˚ ù|sT¡ ‘√ dìæ e÷>± e∫Ã+~. n˝≤>π ªôV≤sY ô|s’ò bY Õdμt
ñHêïsTT. ì»+>± esêø¸ ±\+˝À Ç+ø¬ +‘· kı>d∑ Tü >± ñ+{≤j÷Ó <ës¡TD≤\ >∑T]+∫ 2016˝À ª~ ¬s’˝Ò«e÷Héμ nqï dæìe÷
nì|æ+∫+~. Hê\T>√ n+#Ó es¡≈£L n+<äs¡eT÷ q&ç#ê+` e∫Ã+~.
mø±ÿ+ nHê*.
ø±+#·q|ü⁄] |ü]düsê˝À¢H˚ ¬s’\T ª~ Á_&é® ÄHé ~ ]esY
ªákÕ] eT]+‘· n&$É ˝À yfiÓ <¯ ë+ s+¡ &,ç μ n+≥÷ nes√ ø±«jYTμ <ë{Ï+~. ªnjÓ÷´! Çø£ÿ&É Ä>∑e÷?!μ Hê ÄÁø√X¯+.
Vü≤D≈£î ø=‘·Ô<ë] ‘Ó]#ê&ÉT ]ø˘. |ü#·Ãì #·ø£ÿì yÓ<äTs¡Tbı<ä\T ª‹sT¡ >T∑ Á|jü ÷· D+˝À ‘|· Œü ≈î£ +&Ü Ä>T∑ <ë+,μ d‘ü ´· õ‘Y usÑÛ √kÕ!
ì+&qç dsü fi¡ y¯ TÓ qÆ ø±*u≤≥ n~. V≤ü sêƒ ‘T· >Ô ±, ªÇ$>√+&,ç y<Ó Tä sT¡ ¬s’\Tã+&ç >∑+{≤ >∑+≥qïs¡ùd|ü⁄ ∫qï ø±«jYT rs¡+ yÓ+ã&˚
_j·T´+ ø£+≈£î\T,μ nì #·÷|æ+#ê&ÉT ]ø˘. n+‘ê ø£*|æ Çs¡yÓ’ kÕ–+~. bı˝≤\T, ø=+&É\T, n&Ée⁄\T, mÁ¬sÁs¡ì |üP\T, møÏÿ
ì$TcÕ\ #·ø£ÿì q&Éø£. ~π> Á>±MTDT\T` @&ÉTqïs¡ ÁbÕ+‘·+˝À <∏äyéTø£ôd Á_&é® ùdºwüqT
#˚sê+.
»\bÕ‘·+ <ë≥T≈£îì eT]ø±düÔ m>∑Te≈£î q~ ˇ&ÉT¶H˚ kÕ–
eTs√ bÕe⁄>+∑ ≥øÏ lq>]∑ +&é &ÜyTé nqï #√≥T≈î£ #s˚ T¡ ø=Hêï+. n<√ ø£\\ Á|ü|ü+#·+.
m<äTs¡T>± u≤>± ~>∑Te⁄q |ü#·Ãì ø=+&É\÷ n&Ée⁄\ eT<Ûä´ Vü≤‘·TÔ≈£îì bÕs¡T‘√qï q~... n‹ #·ø£ÿì ¬s’˝Ò«ùdºwüqT...
bÕsT¡ ‘√qï ø±«jTY q~. yqÓ Tø£ dTü $XÊ\ »˝≤Xj¯ T· +. ô|q’ eT+&˚ q~ ‹]>π ô|<›ä eT\T|⁄ü ... Ä eT\T|⁄ü y+Ó ã&˚ ø{£ qºÏ dTü BsÈ¡yTÓ qÆ
m+&É. \+#Y ø√dü+ |ü]düsê˝À¢ì #·ø£ÿì Á|üy˚XÊìøÏ <ë]rXÊ&ÉT ej·÷&É≈£îº, Ä ∫es¡ >∑TVü≤˝À z uÖ<ä∆ eT+~s¡+, n+‘ê ø£*dæ
]ø˘. ◊<ës¡Te+<ä\ MT≥s¡¢ düT+<äs¡ ÁbÕ+‘·eT~. ‘·ì$Bsê ˇø£{ÏøÏ
¬s+&ÉTkÕs¡T¢ |ü{≤º\ MT<ä q&Éø£\T...
Y e<\ä ˝øÒ £ e<\ä ˝øÒ £ Ä q~˙, s¬ \’ Te÷sê˙Z ï e~* ñ‘sÔ· +¡
>± @uÛ…’ øÏ˝ÀMT≥s¡T¢ <ä÷sêq ñqï ôV≤˝Ÿ ô|ò’sYbÕdt y˚|ü⁄ kÕ>±+.
@&√ ‘êØKT Á|jü ÷· D |sü +¡ |sü ¡ Hê <ë∏ jTY ˝≤+&é j÷· Á‘≈· î£ ¬s+&ÉT H˚wüq˝Ÿ bÕs¡Tÿ\ q&ÉTeT >∑T+&Ü, ãsêà uÀs¡¶s¡T≈£î n‹
ø£*øÏ‘·TsêsTT. düìïVæ≤‘·+>±, dæ«≥®sê¢+&ÉT Á|üø£è‹ <äèXÊ´\qT >∑Ts¡TÔ≈£î ‘Ódü÷Ô
kÕ–+<ë Á|üj·÷D+.
ø±+#·q|ü⁄] <ä>∑Zs¡ ¬s’\T møÏÿ ø±«jYT q~ ˇ&ÉT¶H˚ @uÛ…’ Çø£ÿ&ç ø£qTeTqT ¬s’\Te÷sêZìøÏ nqT>∑TD+>± eT\∫
øÏ˝ÀMT≥s¡T¢ kÕ– ª<∏äyéTø£ôd Á_&é®μ nqï #√≥T≈£î #˚s¡Tø√e&É+ |ü{≤º\T yÓj·T´&É+ ãsêà ¬s’\Te÷s¡Z ìsêàD+˝À ¬s+&Ée ø°\ø£
e÷ ø±s¡´Áø£eT+˝À yÓTT<ä{Ï n+X¯+. |òüT≥ºeT≥. n+<äT≈£î n‹ <ës¡TD+>± πssTT+ãefi¯ó¢ |üì
#˚sTT+#ês¡≥. Ä Á|üÁøÏj·T˝À nø£ÿ&É eTs¡DÏ+∫qyê]˝À
nø£ÿDÏï+∫ q~ ˇ&ÉT¶H˚ ñ‘·Ôs¡+>± kÕ– ôV≤˝Ÿô|ò’sY bÕdt ÄÅùdº*j·÷≈£î #Ó+~q y˚˝≤~ j·TT<ä∆ U…’B\T ñHêïs¡≥. yê]øÏ
nqï#√≥T≈£î #˚s¡Tø√e&É+ ¬s+&√ n+X¯+. Ä q>∑ø±–ï ø£qTeT ìyê[>± 1987˝À ÄÅùd*º j÷· Á|uü TÑÛ ‘«· + Ä ÁbÕ+‘êìï n_eÛ è~∆
qT+∫ ‹s¡T>∑T Á|üj·÷D+˝À ô|’jÓ÷ø˘ H˚wüq˝Ÿ bÕsYÿ˝À ñqï #˚dæ ˇø£ •˝≤|òü\ø±ìï Á|ü‹wæº+∫+~. z eT÷´õj·T+ HÓ\
∫qï »\bÕ‘êìï #·÷&É≥+ ∫≥º∫e] n+X¯+.
á ¬s’\T Á|üj·÷DeT÷, Ä ¬s’\T e÷s¡ZeT÷ kÕe÷q´yÓTÆ
q$ ø±e⁄. \øeå£ T+~ ÁbÕD≤\qT ã* rdTü ø=qï eTè‘T· ´e÷s+Z¡ `
&Ó‘Y ¬s’˝Ò« n~.
1942˝À Ä>π ïj÷· djæ ÷· <X˚ Ê\˙ï »bÕqTyê] ÄBqÛ +˝À
ñqï düeTj·TeT~. uÛ≤s¡‘·<˚X¯ Á|üy˚XÊìøÏ <∏ëjYT˝≤+&é qT+∫
ãsêà es¡≈£L ¬s’\Te÷s¡Z+ ì]àùdÔ ‘·eT |üì düT\Tee⁄‘·T+<äì
»|ü˙j·TT\ uÛ≤eq. yÓTT‘·Ô+ 415 øÏ˝ÀMT≥s¡T¢. u≤´+ø±ø˘ <ä>∑Zs¡
˝Àì ãHébÕ+>¥ nqï #√≥T qT+∫ ñ‘·Ôs¡+>± kÕ– ãsêà˝Àì
<∏äHéu…’C≤sTT{Ÿ nqï düeTTÁ<ärs¡ ÁbÕ+‘·+ es¡≈£L kÕπ> ¬s’\T
e÷seZ¡ T~. yTÓ sT¡ |⁄ü y>˚ +∑ ‘√ |~ü ùV≤qT H\Ó ˝À¢ |Pü ]#Ô k˚ Õsê |ìü .
n+<äT≈£î eT÷&ÉT \ø£å\eT+~ ÁX¯$T+#ês¡T. eT˝Òwæj·÷, <∏ëjYT
˝≤+&\é ≈î£ #+Ó ~q ≈L£ ©\T, Mfi‘¢¯ √bÕ≥T nyTÓ ]ø± ÄÅùd*º j÷·
Á_≥q¢≈£î #Ó+~q y˚˝≤~ j·TT<ä∆U…’B\÷, Mfi‚¢>±≈£î+&Ü |ü~y˚\
eT+~ »bÕqT |üìyêfi¯S¢ n~Ûø±s¡T\÷... |üì $»j·Te+‘·
eTsTTq e÷≥ ì»y˚T>±˙ Ä $»j·T+ KØ<äT \ø£å ÁbÕD≤\T`
n+<äT˝À yÓsTT´eT+~ »bÕqTyêfi¯¢$.
á ¬s’\Te÷s¡Z ìsêàD+˝À »]–q <ës¡TD≤\ MT<ä
s¡#·q\÷ dæìe÷\T e#êÃsTT. 1952˝À z Áô|ò+∫ s¡#·sTT‘·
67
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
ø=*Œ+~. s¬ \’ Te÷s+Z¡ neXc‚ Õ\ <ëø± #ø· ÿ£ ì ø±*u≤≥ @sêŒ≥T yês¡+s√E\T. <∏ëjYT˝≤+&é <˚XÊìï #·÷XÊHê? ‘Ó\TdüT
#˚dæ+~. Ä ø=+&É #·]j·T˝À¢ n|üŒ{Ï eTè‘·T\ $esê\÷ ø=HêïHê? Hê |ü]C≤„q |üs¡+|üs¡˝À n|üŒ{Ï<ëø± ∫qïbÕ{Ï
bò˛{À\÷ ‘ê|ü&É+ #˚dæ+~. Ç+ø± Áã‹øÏ ñqïyêfi¯¢ C≤„|üø±\ #T· øÿ£ ˝≤ ñqï <ë∏ jTY ˝≤+&é Ç|⁄ü &TÉ Á|dü Tü Œ≥¤ yTÓ qÆ _+<Tä esTTq
M&çjÓ÷\T rdæ Á|ü<ä]Ùk˛Ô+~... yÓ+{≤&˚ nqTuÛÑeeT~! e÷≥ ì»+. ø±˙ m+‘· #|Ó Œæ Hê Hê~ ñ|]ü ‘\· |sü êeTsπ Ù! ‹]–
e#êÃø£ qqTï yÓ+{≤&˚ Á|üX¯ï\T ndü+U≤´ø£+!
ø±+#·qãT] ‹s¡T>∑T Á|üj·÷D≤ìøÏ ¬s+&ÉT >∑+≥\T
|{ü +ºÏ ~. }] bı*yT˚ s˝¡ Àì ]esY ø±«jTY e+‘qÓ <>ä sZ∑ ¡ z >+∑ ≥ `Á|üdüTÔ‘·+ Ç+‘·>± n_Ûeè~∆ #Ó+~q <˚XÊìøÏ #Ó|üø√<ä>∑Z
ùd|ü⁄ Ä>±+. ÁbÕNq #·]Á‘· ˝Òø£b˛e&É+ @$T{Ï?
qe˝≤ dæìe÷\˝À Á>∑Væ≤+∫q $esê\ e\¢ Ä Á|ü<˚X¯+ `sê#]· ø+£ , ôdì’ ø£ bÕ\q, Á|Cü ≤kÕ«eT´+, mìïø\£ T— Çe˙ï
Hê≈î£ dTü |]ü ∫‘+· nì|+æ ∫+~. q~ |øü ÿ£ H˚ n|Œü {Ï jT· T<∆ä UB’… \ @ø£ø±\+˝À m˝≤ kÕ<Ûä´+?
ø±´+|ü⁄ q&ç∫q düT$XÊ\ Á|ü<˚X¯+... ÄHê{Ï $T˙ Á≥≈£îÿ\T...
e+‘Óq ÁbÕeTTK´‘·q÷, ìsêàD $esê\qT #Óù|Œ •˝≤ `<˚X¯eT+‘ê uÖ<ä∆+ ì+&ç ñ+&É>± sê» |üs¡+|üs¡ ªsêeTμ
|òü\ø±\T... e+‘ÓqqT Áù|eT>± <ë≥T‘√qï <˚X¯$<˚X¯ |üsê´≥ sêE˝…’ ñ+&É≥+ m˝≤ kÕ<Ûä´eTsTT+~?
≈£î\T... Á|üø£è‹ dü+‘√wæ+∫ ≈£î]|æ+∫q düqïbÕ{Ï es¡¸+...
`|ü˝…¢\÷, |ü{≤ï\÷ ≈£L&Ü düTK kÂø£sê´\‘√ ø£fi¯ø£fi¯˝≤&˚
Y á <˚X¯|ü⁄ dü+|ü<ëe÷sêZ˝Ò${Ï?
<∏ëjYT˝≤+&é j·÷Á‘·˝À ∫≥º∫e] s√E` y˚T ‘=$Tà~ `<˚X¯+˝À ø£ì|æ+#˚ eTsê´<ä, Áø£eT•ø£åD, bÂs¡<Ûäs¡à
n#·Ã+>± Hêø√düy˚T nfÒº ô|≥Tºø=HêïqT. ¬s’\T, ãdüT‡, ø±* ìs¡«Vü≤D` M{Ï eT÷˝≤\T mø£ÿ&ÉTHêïsTT?
q&Éø£\‘√ u≤´+ø±ø˘ q>∑sêìï Hê<Ó’q u≤D°˝À ‹]– ‹]–
#·÷&Ü\qï~ Hê dü+ø£\Œ+. `Çìï düT>∑TD≤\ eT<Ûä´ eT‘·TÔeT+<äT\ yê´bÕs¡+, ôdø˘‡
≥÷]»+ <˚X¯+˝À m+<äT≈£î ñHêïsTT?
yTÓ T<{ä Ï eTõ© $øغ£ e÷qT´yTÓ +≥T. 1941 Hê{Ï <ë∏ jTY `
ÁbòÕ+ø√ j·TT<ä∆+˝À $»j·T ∫Vü≤ï+>± ì]à+∫q ø£≥º&ÉeT~. Çe˙ï ‘Ó\TdüTø√&ÜìøÏ yês¡+ #ê\<äT. ø£˙dü+ HÓ\
nøÿ£ &ç ôdÿ’ yêø˘ MT+∫ yT˚ ˝§ÿ+{Àqï q>s∑ êìï #÷· &≥É + #ø· ÿ£ ì nedüs¡+. z @&Ü~bÕ≥T Çø£ÿ&É >∑&É|ü>∑*–‘˚ eTØ eT+∫~!
nqTuÛÑe+. n|üŒ{Ï<ëø± Hê$ X‚wüÁ|üX¯ï˝Ò!!
<X˚ +¯ ˝Àø¬ ˝≤¢ eTTK´yTÓ qÆ ≥÷]dTü º Äøs£ D¸¡ ` Á>±+&é bÕ˝d… t
#·÷&É&ÜìøÏ ãdüT‡ mø±ÿqT. n#·ÃyÓTÆq sê»e÷sêZ\ >∑T+&Ü
Á|üj·÷D+. ¬s+Á&√E\ Hê{Ï |ü{≤º_Ûùwø£ XÀuÛÑ nDTeDTe⁄Hê
ø£ì|æ+∫+~. ˇø£ÿkÕ]>± u≤VüQã* ø±\+˝ÀøÏ yÓ[¢q≥ºì
|æ+∫+~. ø±˙ 2019˝À+∫ 1819˝Àø√ 1019˝Àø√ yÓ[¢q≥Tº>±
ø±≈î£ +&Ü Ä 1019H˚ 2019˝ÀøÏ rdTü ≈î£ e∫Ãq≥Tº nì|+æ ∫+~!!
sê»kÂ<Ûä|ü⁄ Á|üy˚X¯ s¡TdüTeTT ◊<äTe+<ä\ u≤<∏é\T`
düTe÷s¡T 1200 s¡÷bÕj·T\T. ªVü≤yÓ÷àμ nì|æ+∫+~. 1782˝À
ø£{Ϻq ÁbÕ+>∑DeT≥. øÏ+>¥ sêeT1 Bì s¡÷|ü•*Œ. sêE>±]
ìyêdü+, ø±sê´\j·÷\T, <äsê“s¡T Vü‰\T, n‹ Á|üdæ<ä∆ myÓTsê˝Ÿ¶
ãT<ä∆ Ä\j·T+, z eT÷´õj·T+. eT+~s¡|ü⁄ eT+≥bÕ\
bı&Ée⁄Hê sêe÷j·TD <äèXÊ´\ eT÷´s¡\T‡, eTq neTsêe‹øÏ
ø±dæìï ◊&çj·÷\T n+~+#·>∑\ yêdüTÔ•\Œ Ø‹` n|ü⁄s¡÷|ü
nqTuÛÑe+.
Y
‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+˝À j·÷Á‘êdüàè‘·T\qT sêj·T&É+˝À Á|ü‘˚´ø£ eTTÁ<ä ø£qãs¡∫q
<ëdü] neTπs+Á<ä ø£<∏ä≈£î&ÉT, yê´düø£s¡Ô ≈£L&Ü. ìs¡+‘·s¡ |ü~∏≈£î&ÉT. Hê\T>∑T
j·÷Á‘êø£<∏äHê\T, ˇø£ ø£<∏ëdü+|ü⁄{Ï, Ç‘·s¡ ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\‘√ ø£*dæ eTs√
ø£<∏ëdü+|ü⁄{Ï Á|ü#·T]+#ês¡T. ìyêdü+ q÷´&Ûç©¢. 2015 ‘êHê düuÛÑ\ n‹~∏.
68
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
Vü‰dü´+
eTqøÏ eT+∫ Vü‰dü´ qe\ sê<˚$T?
|üHêï\ düTãÁVü≤àD´ uÛÑ≥Tº
Ç+‘·ø° ‘Ó\T>∑T˝À Vü‰dü´+ m+<äT≈£î ø£s¡TesTT+~? eTØ eTTK´+>± qe\\
$wüj·T+˝À.ˇø£y˚fi¯ªø£Hê´X¯ó\ÿ+μHê≥ø£y˚Tqe\nj·TT´+fÒ‘Ó\T>∑T Vü‰dü´qe˝≤
$ø±kÕìøÏ |ü⁄Hê~ nj˚T´<ë? ÄdüøÏÔ ø£*–+#˚ #·s¡Ã á yê´dü+˝À...
dü‘´· e÷sêqZ q&eÉ eTì #ùÓ|Œ~ V‰ü d´ü +. ªyê&TÉ ‘|· Œü MTø¬ es÷¡ q#÷ sT¡ sê?μ n+{≤sT¡ ø±˙ V‰ü d´ü
á e+øs£ ¡ <ë]˝À q&eÉ &+É bÕs≈¡ƒ î£ \øÏ q#÷ <Tä . d‘ü ´· + s#¡ q· øÏ >T∑ sC¡ ≤&É ˇø&£ ˚ ìU≤s‡¡ sTTq ãèV≤ü ‘Y Á|jü T· ‘ï· + #X˚ ÊsT¡ .
ø≥Ï Tuº ≤≥T ø±<Tä ! d+ü u≤Û eq ø{Ï qºÏ |+ü &‘ç T· \T n|Pü s«¡ ø±e´eTì, Hê≥øe£ T˙, ø¬ *øÏ
y‘˚ · n˙ n+≥THêïsT¡ . ø±ì ì»+>±H˚ n~ ø=+&MÉ T<ä ø=øÿÏ
140 d+ü e‘‡· sê\ Áø‘Ï y· T˚ Á|Vü ≤ü dHü ê\T>± e∫Ãq V‰ü d´ü sêsTT, ø±\TC≤]|&ü bç ˛<Tä . n+‘· •KsêjT· yTÓ qÆ ø]° øÔ Ï nsΩ¡ ‘>· \∑
kÕV≤æ ‘´· + eTq~. nsTTHê eTq s#¡ s· TT‘\· +<]ä ø° XÀweü ∫à Hê≥ø+£ .
ø±fió¯ ¢ u≤s¡ #êbÕsT¡ ø±ì ˇøÿ£ d+ü |Pü sí¡ V‰ü d´ü qe\ì sêjT·
˝øÒ b£ ˛j÷· sT¡ . e+<ä d+ü e‘‡· sê\ ejT· dTü MT]q ˇø£ Ä<TäÛ ìø£ ø±ì qe\ ø±<Tä ø<£ ë! n<˚ qe\ ne⁄‘˚ Ä<TäÛ ìø£ Ä+Á<äÛ
uÛ≤cÕ kÕVæ≤‘ê´ìøÏ Ç+‘· ‘·≈£îÿe |üP\<√dæfi¯ó¢ sêe\dæq kÕV≤æ ‘´· + ≈L£ &Ü n~]b˛jT˚ ~. qe˝≤ #Á· ø+£ e÷sπ ~. n+<sä ÷¡
ø±sD¡ ≤\T XÀ~+Û #ê*. #~· $ e⁄+&y˚ êsT¡ . Ç+‘ø· ° ‘\Ó +>±D≤˝À øH£ ê´Xó¯ \ÿ+ Á|#ü ês+¡
bı+~+<ë?
ø±*øÏ Eu≤“ ‘=&ÉT≈£îÿ+fÒ dü]>± q&Ée˝Òs¡T. nø£ÿ&√
Çøÿ£ &√ V‰ü d´ü b˛ø&£ \É bı>±≈î£ ø±&É |≥ü T≈º î£ qï+‘˝· À V‰ü d´ü |⁄ü Á|ü•ï+#·≥+ kÕ<ÛäTe⁄\ \ø£åD+ düe÷<Ûëq+ #Ó|üŒ≥+
#T· ≥qº T ø±\Ã˝+Ò . n~ |Pü ]>Ô ± bı>±≈î£ Ä≈î£ \ |]ü eTfi+¯ ‘√ ô|]– yT˚ <ëÛ e⁄\ u≤<´äÛ ‘.· >T∑ sC¡ ≤&É ñ|Hü ê´d≈ü î£ \T á Á|Xü ï¯ øÏ deü ÷
ñ+&Ü*. á sTT+|Pü ´sY ≥Tu≤ø√‘√ n+‘s· êr® jT· +>± eTq≈î£ <ëÛ q+ #bÓ ÕŒ*. >T∑ sC¡ ≤&É rdTü ≈î£ qï ø<£ ë∏ edTü eÔ ⁄, øH£ ê´Xó¯ \ÿ+
n+‘s· Y <o˚ jT· +>± ø±<Tä , n+‘s· Y sêÅweºü TT\˝ÀH˚ møÿ£ &Ü |]ü ˝Àì~, V‰ü d´ü qe\øÏ |ìü øÏ e#Ã˚ <ë? Hê≥ø±ìøÏ |ìü øeÏ #Ã˚ <ë?
>D∑ q ˝≈Ò î£ +&Üb˛sTT+~. $»jT· yê&˝É À bÕ‹ø£ d+ü e‘‡· sê\T>± ‘\˚ Ãe˝q… T.
ø±yTÓ &û Hê≥ø±\qT b˛wùæ d,Ô Á|»ü \T #÷· dqæ ‘s· T¡ yê‘· ªákÕØ
eT÷&TÉ ø+£ f… u≤>T∑ >± ˝eÒ ⁄˝+… &,ç $T–*qe˙ï eTØ ‘≈· î£ ÿe øH£ ê´Xó¯ \ÿ+ e\q s#¡ s· TT‘ø· Ï eTqdTü ì+&+ç ~. n+‘T·
kÕsú TTμ nì ô|<$ä $sT¡ dTü Ô HêïsT¡ . ˇø£ ô|<e›ä Tìwæ V‰ü d´ü s#¡ s· TT‘\· ˝ìÒ ø]° Ô e∫Ã+~. $eTsÙ¡ ≈î£ \≈î£ Ç|Œü {øÏ ° >=|Œü ñ|Hü ê´d+ü #|Ó Œæ q
duü ÑÛ ô|&Üe› T˙ yê] V‰ü kÕ´ìï #]· Ã+#T· ø=+fÒ u≤>T∑ +≥T+<ìä Ä‘à· ‘è· |Ôæ ø\£ T>T∑ ‘T· H˚ ñqï~. ø±ì Ä+<Tä ˝À ñqï edTü dÔ +ü |<ü `ä
dü\Vü‰ Ç#êÃ&ÉT. ù|s¡¢ ø√dü+ ≈£Ls=Ã+fÒ 50 eT+~ ‘˚\&É+ eTTK´+>± ø£<∏ëedüTÔe⁄ ø±≈£î+&Ü $T–*q~ ∫\¢s¡ Hê≥ø£
ø£wüºeTsTT+~. Çø£ yê] MT<ä #·]Ã+#˚ ñ|üHê´dü≈£î\ dü+K´ $wjü ÷· \ u≤|‘ü T· . #~· $‘˚ ne÷+u≤|‘ü T· >=|Œü Hê≥øy£ T˚ . #÷· ùdÔ
#÷· <ëeT+fÒ |≥ü Teº Tì 10 eT+~ì #|Ó Œü ˝øÒ b£ ˛j÷· qT. Ç|Œü {øÏ ° Ä Ä&É yw˚ yü T˚ $T{?Ï á –ØX+¯ me&TÉ ? V≤” s√ ø±<Tä .
Ä k»Hê´sêe⁄ @u≤sY m{≤¢ #~· yê&TÉ . ÄjT· qøÏ Ä s¬ {’ Ÿ $+>¥
69
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
˝≤+>¥ ø√{Ÿ m+<Tä ≈L£ ? Çìï ‘√kÕsÔ TT. eTq myTé ôd{Ÿ |Øü øå£ ø√d+ü Ä&É deü Td´ü øÏ |]ü cÕÿs+¡ ˝<Ò ìä μ >T∑ sC¡ ≤&É d÷ü ∫+#ê&TÉ . á
ÄdTü \Ô T Ç|Œü {À¢ neTTà≈î£ H˚ yê&ìç ÄHê&˚ Ç+^w¢ Tü #<· Tä e⁄\ d÷ü #q· \ $sê{Ÿ d«ü s÷¡ |+ü >± ÄK] <èä X´¯ + m+‘>· ± $ø±d+ü
|∫æ Ãø√d+ü &ãÉ T“ ‘>· ˝∑ ùÒd yê]˝≤ #÷· |æ <÷ä s<¡ èä w>ºæ \∑ yê&H’Ó ê&TÉ #+Ó <ë˝À n+‘>· ± |⁄ü wŒæ +#≈· î£ +&Ü Hê≥ø£ Á|Áü øjÏ T˚ >T∑ sC¡ ≤&≈É î£
>T∑ sC¡ ≤&.É øH£ ê´Xó¯ \ÿ+ Hê≥ø+£ >± ø±≈î£ +&Ü V‰ü d´ü qe\øÏ u≤>± nes√<eäÛ TsTT+~. Ç+‘· $|⁄ü \ ns+ú¡ dMü Tø]£ +#T· ø=qï $wjü T· +
Ç$T&˚ ø<£ ë∏ edTü eÔ ⁄. n~ >=|Œü V‰ü d´ü qe˝Ò njT˚ ´~. qe\sTT‘˚ ∫qï >∑Ts¡TÔ+#·Tø=qe\dæq ‘˚*ø£ yêø£´+>± Hê≥ø£+˝À
V‰ü d´ü dìü ïyX˚ ÊìøÏ ‘÷· >π bı&ç bı&ç e÷≥\˝À bÕÁ‘· H»’Ó eTH˚ ÁuwÑÛ eºü TsTT+~.
ã+<√ãdTü ˝Ô À d+ü u≤Û wDü \T sêjT· qøÿ£ s˝¡ øÒ b£ ˛jT˚ ~. >T∑ sC¡ ≤&É
nH˚ø£ kÕe÷õø£yÓTÆq n+XÊ\ô|’ s¡#·sTT‘· <äèwæº˙, bÕÁ‘·\ V‰ü d´ü qe\ nsTT e⁄+fÒ <ëìì #~· $q ÁdÔ” bÕs≈¡ƒ î£ \T,
n+‘s· <Y èä w˙ºæ u≤>± ‘s· ∫¡ #÷· |+æ ∫ ñ+&y˚ ê&TÉ . |\æ ¢ ø√d+ü Ä s¡#·sTTÁ‘·T\T>± e÷]‘˚ e÷] ñ+fÒ á <˚X¯+˝À Ád”Ôyê<ä
Á&Üe÷\T #j˚ T· &+É ø±ì, Ä e´≈î£ \Ô $TÁ‘T· \ d+ü <ëÛ q‘>· ±˙ d÷ü sT¡ ´&TÉ mH√ï <Xä Êu≤\› eTT+<Tä >± ñ<sä TT+#y˚ ê&TÉ . qe\qT
kÕ+|òæTø£ yê‘êes¡D+ ø±˙ n<äT“¤‘·+>± qe\ nsTT‘˚H˚ m+‘√eT+~ |⁄ü sT¡ wTü \÷ |Pü ]>Ô ± #~· $ Äq+~+#y˚ êsT¡ . ø=‘Ô·
‘≥˚ ‘\Ó e¢ TjT˚ ´$. Hê≥ø+£ ø±e&+É ‘√ >T∑ sC¡ ≤&É n_ÁÛ bÕj÷· \÷, Á|üe÷D≤\‘√ qe\\÷ e∫à ñ+&˚$. qe\>± ø£Hê´X¯ó\ÿ+
ÄHê{Ï kÕ+|Tæò ø£ ø≥£ Tuº ≤≥¢ MT<ä J$‘ê\ MT<ä bÕÁ‘\· T>± sêì Ä<sä Ù¡ eTjT˚ ´~. øH£ ê´Xó¯ \ÿ+ qe\>± e∫à e⁄+fÒ <ëì s÷¡ |⁄ü ,
yê] n_ÁÛ bÕj÷· \T ‘*Ó |qæ $ ø=~b› Õ{.Ï Hê≥ø£ ø\£ ŒHê Áøe£ T e´øøÔ° s£ D¡ ys˚ T¡ >± ñ+&$˚ .
•ø£åD˝À, q&ç|æ+#˚ Hê≥ø°j·T s¡øÏÔ bÕ\Hê|ü]~Û˝À ∫≈£îÿø=ì
>T∑ sC¡ ≤&É ø<£ ˙ä∏ bÕÁ‘\· ˙ d]ü >± ô|s>¡ ˙∑ jT· ˝<Ò Tä . |Pü ]>Ô ± $»è+ n|Œü {øÏ ±\+˝À |&¢” ØÉ #<· yä ê\H˚ ø±+øå£ >\∑ yês÷¡ , ø√sT¡ \º T,
_+Û ∫q bÕÁ‘\· ‘√ >T∑ sC¡ ≤&É >=|Œü qe\qT dèü w+ºæ #˚ neø±XÊìï yê´C≤´\ |∫æ Ã>\∑ Á|»ü \THêïsT¡ . M]ô|’ øH£ ê´Xó¯ \ÿ+˝À bÕÁ‘\·
ø±<äì ø±\<äìï, >=|üŒ Hê≥ø±ìï sêdüT≈£îHêï&ÉT. Äj·Tq≈£î eT<Ûä´ #·s¡Ã e∫Ã+~. yê{Ï˝À ø=ìï ªyÓT{≤MTì+>¥‡μ n+‘·sY
sêe\dqæ ù|sT¡ ÄjT· qøÏ e∫Ã+~. ‘s· T¡ yê‹ ø±\+˝À >=|Œü nsêú\THêïsTT. Ç~ bÕÁ‘·\ <ë«sê e∫Ãq e÷≥\T. Ç$
$eTsÙ¡ ≈î£ \T ˇø£ |]ü ÁXe¯ TH˚ kÕ|ú +æ #êsT¡ . ø±ì edTü eÔ ⁄qT ÄÁ|÷üò Hê≥ø+£ ˝À ø±≈î£ +&Ü, V‰ü d´ü qe\˝À ne⁄‘`˚ Á|M” øöì‡˝<Ÿ ëø±
D+Ï ∫q #÷· dqæ , |]ü ø+Ï ∫q, ˝ÖøøÏ £ kÕe÷q´ Á|»ü ˝Ò ˝sÒ T¡ . øs£ T¡ e y[Ó ¢ e∫Ãq yê] e´ø‘ÔÏ ê«\T |sü T¡ e⁄qw+ºü <ëyê˝À¢ >÷∑ &Üsê\ú T,
j÷· ´sT¡ . n|Œü {øÏ ° Ç|Œü {øÏ ° #<· eä ì Hê≥ø+£ ô|’ #s· á \T $H~˚ á Ç+^w¢ Tü u≤Û cÕ yê´y÷Ó V≤ü +, ñ|Hü ê´kÕ\ ñ<√Èw\ü MT<ä n_eÛ ÷q+
ˇøÿ£ Hê≥ø+£ ô|H’ .˚ ñ‘Œ· ‹>Ô ± <ëìøÏ ô|<ù›ä|sT¡ e∫Ã+~. #÷· &ìÉ e+{$Ï u≤>± $#T· Ãø=H˚ neø±X+¯ bı+<$˚ . eT]ø=ìï ñ|Áü >V∑ ≤ü
yTÓ \Æ T sêsTT>± ì*∫+~. nB $cÕ<+ä . bÕÁ‘\· dèü »q≈î£ <ë]rùd~. >T∑ sC¡ ≤&É Hê≥ø+£ ˝À ô|≥Tøº =qï
n‹ dü«\Œ <äèXÊ´\ <Ûä«ì Vü‰dü´qe\˝À >±&ÛÉ+>±, düTŒ¤≥+>±
áHê{øÏ ° $eTsÙ¡ ≈î£ \T >e∑ Tì+#ì· $wjü T· + @$T{?Ï d>ü +∑ $ì|+æ #~˚ . øH£ ê´Xó¯ \ÿ+ V‰ü d´ü Hê≥ø+£ ø±e≥+ e\¢ s¬ \’ T|{ü ≤\º
eT+~ Á|»ü \, Ád\Ô” <èä wìºæ ` ÄjT· q ø±\+˝Àq÷, á ø±\+ MT<ä ã+&ç˝≤>± ø=ìï <Ûäsêà\‘√ q&Éee\dæ e∫Ã+~. n~
˝Àq÷ á >=|Œü Hê≥ø+£ Äø]£ +¸ #˝· <Ò Tä . Ád\Ô” øÏ ÁdyÔ” ê<Tä \øÏ n‹ V‰ü d´ü qe\ nsTT e⁄+fÒ >±*ãT&>É \∑ V≤ü ]$\T˝¢ ≤ qè‘´· ùV≤\qT
Á|jæ T· yTÓ qÆ $wjü ÷· \T eTT#÷ {+Ï ∫q ˇø£ >=|Œü Hê≥ø+£ , Ä&yÉ êsπ #·÷ùdyês¡+. Çìï Á|ü#·Ts¡D\T y˚dæHê Çs¡yÓ’ y˚\≈£î $T+∫
#<· eä ì d‹úæ ˝À e+<ä d+ü e‘‡· sê\÷ ñ+&bç ˛sTT+~. Ç|Œü {øÏ ° Á|#ü T· ]+∫ ñ+&sÉ T¡ . Ç{e° \ á |Pü ]Ô Hê≥ø±ìï z|øæ £ #d˚ Tü ø=ì
M]#‘˚ · >T∑ sC¡ ≤&>É ±] ø±\+˝Àì Ád\Ô” sê»øj° ÷· \T ø±˙ ÁdyÔ” ê<ä #÷· dqæ yê]ì ø\£ T|⁄ü ≈î£ Hêï, |Pü ]ìÔ &$ç Hê≥ø+£ #d· qæ yê] d+ü K´
$wüj·÷\T ø±ì #·]Ã+|üã&Ée⁄. ø£s¡àeXÊ‘·÷Ô eT<ÛäTs¡yêDÏì nìï }fi˝¢¯ À ø*£ dæ Ç|Œü {øÏ Ï 40y\˚ Áù|ø≈å£ î£ \≈î£ $T+#<· Tä . V‰ü d´ü
e÷Á‘+· Á|kü Õ$Ô kÕsÔ T¡ . Ä$&√ u+… >T∑ fiS¯ sT¡ Hê>s∑ ‘¡ ï· eTà nì qe\˝À nsTT‘˚ –ØX+¯ Ç+ø± m+‘· m‘T· ≈Ô î£ ~–b˛jT˚ yê&√?
ÁueÑÛ T|&ü ÜsÔ T¡ . –ØX+¯ ˝≤{Ï ù|≥ q÷´ôdH‡é eTqTwTü ´\ì m<Tä s=ÿqï m+‘· •Ksêj·Te÷q+>± ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+˝À $T–*b˛j˚T
HêsTTø>£ ± ∫Á‹kÕsÔ T¡ . Ä$&É >÷∑ &#ÉÛ ê]D≤? eT<TäÛ sy¡ êDÏ ø√]q yê&√? >T∑ sC¡ ≤&É yêsT¡ kÕ«‘+· Á‘√ <´ä eT+ MT<ä ø=~b› Õ{Ï $dTü sT¡
kÕ«‘·+Á‘·´y˚T$T{Ï? k»Hê´sêe⁄, –ØX¯+ eT<äTs¡yêDÏ ñqï \sTTHê V‰ü d´ü qe\˝À #=|Œæ +#· >*∑ >π yêsT¡ . ÄjT· q ñ<√´>+∑ ,
<èä X´¯ +˝À eTT–+|⁄ü deü TjT· +˝À &Ü$T{Ÿ n&+¶É ‹]–+~˝ÀH˚ eTH√Ø‹‘√ bÕ≥T, Hê≥ø£ Á|Áü øjÏ T· n+<Tä ≈î£ ªˇ\˙¢ jT· ˝<Ò Tä μ
ˇø£ eT+∫ V‰ü d´ü dèü »q˝Àøy£ T˚ Ä$s“¡ $¤ +∫ ñ+&~˚ Ç~ qe\ ‘\Ó T>T∑ ˝À –ØX+¯ ˇø£ ªnBsÛ ¡ HbÓ ˛*jT· Hμé bÕÁ‘· ø±>\∑ neø±X+¯
nsTT‘.˚ deü TdÔü ÁdyÔ” ê<ä s#¡ s· TT‘\· ˝Àø±ìï e+<ä d+ü e‘‡· sê\≈î£ b˛sTT+~.
eTT+<˚ ôV≤#÷ ]d÷ü Ô |\æ |⁄ü ì#Ã˚ ~. ª&Ü$T{Ÿ ø<£ μä∏ n&+¶É ‹]–+~
ˇø£ eTT–+|ü⁄ ø±<äT, ˇø£ ôV≤#·Ã]ø£, ˇø£ ø=qkÕ–+|ü⁄. øH£ ê´Xó¯ \ÿ+ ø+£ f… >=|Œü ø<£ ë∏ edTü eÔ ⁄qT ‘s· T¡ yê‹ ‘s· +¡
ªeT>y∑ ê&˝ç Àì á ;{Ÿ sö&û \øDå£ ≤\T ø=qkÕ>T∑ ‘êsTT. Ç|Œü {øÏ ° yêsT¡ ‘e· T V‰ü d´ü qe\≈î£ m+<Tä ≈î£ m+#T· ø=q˝øÒ b£ ˛j÷· sT¡ ?
dsπü ,¢ eTs=øk£ Õ], Ç+ø√#√≥, Á|jü T· ‹ï<ë+› μ nH˚ nsêìú ï#Ã˚ Ä
yêø´£ + ;{sŸ ö&\û d+ü dÿü è‹ì ôV≤#÷ ]+#˚ |\æ T|⁄ü njT˚ ´~. ª<ë] ˇø{£ Ï s¬ +&TÉ <Xä Êu≤\› ‘s· T¡ yê‘· &ãÉ T“øÏ m+‘ø¬· H’ ê ~>C∑ ≤sπ
‘|· Œæ q Ä&yÉ ê]ì yê] n<èä cÕìº ï |Øü ø+åÏ #&· ÜìøÏ Ç˝≤{Ï #\· +\T ≈î£ ≥T+ã+ >T∑ ]+∫ nyTÓ ]øH£ é qe\\T e#êÃsTT. eTs=ø£ <X˚ +¯ ˝À
ñ<“ä $¤ d÷ü Ô ñ+{≤sT¡ μ. yê]ì qeTàø+£ &,ç deü ÷»+ <–ä sπZ á ∫Á‘y· TÓ qÆ V‰ü d´ü qe\\T y\Ó Te&Hç êsTT. á <X˚ +¯ ˝À m+<Tä ≈î£
sê˝Ò<äT? nì ì\Bj·T&É+ Hê´j·T+ø±<äT. e÷qe Vü≤è<äj·T
d+ü ã+<ëÛ \ã{ºÏ n\㢠&qç s¬ +&TÉ <X˚ Ê\ kÕV≤æ ‘ê´\ qT+&ç ø=ìï
$esD¡ \÷ b˛*ø\£ T ekÕsÔ TT. ∫Á‘y· T˚ $T≥+fÒ e÷qe‘«· + ˝ìÒ
70
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
d+ü ã+<ëÛ \T XÊd+æ ∫q |]ü d‘úæ T· \˝À ≈L£ &Ü ÇsT¡ <X˚ Ê\ kÕV≤æ ‘´· + yTÓ T<˝ä {… ºÏ yTÓ Tøÿ£ bÕ{Ï yêsT¡ ‘q· u≤]wsºü Y bÕs«¡ rX+¯ qe\‘√
qT+&ç ø=ìï b˛*ø\£ T øq£ ã&ÜsÔ TT. nøÿ£ &Ü, Çøÿ£ &Ü ìsj›¡ T· >± n&É$ u≤|æsêE>±]‘√ b˛{°|ü&É<ëeTqT≈£îHêïs¡T. n+‘·≈£î
Á|»ü \T ìjT· +‘\· e+{Ï HêjT· ≈î£ \ #‘˚ · øc£ Õ\º ø=*$T˝ÀøÏ m˝≤ eTT+<äT e∫Ãq >∑D|ü‹ì Vü‰dü´qe\>± m+<äT≈£î #Ó|üø=q
‘√j·Tã&É‘ês√ ‘Ó\TdüTÔ+~. Vü‰dü´ kÕVæ≤‘·´+ ≈£L&Ü á ≈£L&É<√ @ø£+>± düuÛÑ ô|{≤º*. #·<äTe⁄ø=qø£b˛‘˚ ÁuÛÑwüTº&Ée⁄
nsê#·ø±\ ø=*$T˝À ∫+<äT\T ‘=≈£îÿ‘·÷ dü‘ê´ìï ne⁄‘êe⁄ nì #ùÓ |Œ ôV≤#÷ ]ø£ |‘ü êø£ n~. sπ &jç ÷Ó ˝À Á|kü Õs¡
∫\T≈î£ ‘T· +~. ‘q· e+‘T· kÕV≤æ ‘´· ùde #d˚ Tü +Ô ~. eTsTT ˇø£ q≥T&øç Ï ù|sT¡ ‘∫Ó Ã+~ ‘|· Œü n~ #d˚ qæ V‰ü d´ü ìsê«ø+£
@MT˝<Ò Tä . #ê˝≤ø±˝≤ìøÏ ˇø£ yês|¡ Áü ‹ø˝£ À #\· |rü õ+<ëu≤<é
V‰ü d´ü qe˝≤ s#¡ q· qT #<· eä ≥+, ø<£ qä∏ T #<· eä ≥+ ø+£ f… nì deü Tø±©qyTÓ qÆ , e\+≥Ø HêjT· ≈î£ \ ndVü ≤ü q sê»øj° T·
_ÛqïyÓTÆq~. ne÷qMj·T bÕÁ‘·\T+fÒ yê] ã\V”≤q‘·\ô|’q ‘+· Á‘ê\ô|’ qe\ e∫Ã+~ ø±˙ <ëì˝À V‰ü d´ü Ç+<qäÛ + ‘≈· î£ ÿe.
bÕs≈¡ƒ î£ \≈î£ Áù|eT ‘≈· î£ ÿe>± e⁄+≥T+~. yê] eTqdTü ˝ÀøÏ Ä eTT+<äT eT+∫X¯øÏÔ>∑\ bÕÁ‘·>± ‘√∫+~. HÓeTà~>±
bÕÁ‘\· T møÿ£ e⁄. øH£ ê´Xó¯ \ÿ+ ‘s· ê«‘· 3 <Xä Êu≤\› ≈î£ 1941 Hê{øÏ Ï C≤]b˛sTT+~. mes÷¡ ` bÕs≈¡ƒ î£ \T $eTsÙ¡ ≈î£ \T |{ü +ºÏ #T· ø√˝<Ò Tä .
nyTÓ ]ø±˝À bÕò øq˘ sY nH˚ qe˝≤ s#¡ s· TT‘· |sü e¡ T |dæ Hæ êsT¡ \T
nsTTq nsTT<Tä >T∑ sT¡ d÷ü ï|‡t k˛<sä T¡ \ qe\ sêXÊ&TÉ . d+ü bÕ<≈ä î£ &TÉ nd\ü T V‰ü d´ü ø<£ ≈ä∏ î£ &ç bÕÁ‘q· T ns+ú¡ #d˚ Tü
ø=q&+É ˝ÀH˚ á ∫≈î£ ÿ\T @sŒ¡ &Üs¶ TT. n+<Tä e\¢ >=|Œü >=|Œü
Ç≥Te+{$Ï eTq Á>±MTD bÕÁ‘\· T eTq≈î£ 1900 qT+&ç
1930 <äX¯ø±\˝À ñHêï Vü‰dü´ qe\\T V‰ü d´ü edTü eÔ ⁄\T ô|<›ä |Áü ‹ø˝£ À¢ sê˝<Ò Tä . ∫qï
sêøb£ ˛e≥+ e\q eTq Á>±MTD yê´bÕs¡ ∫qï |Áü ‹ø˝£ À¢ @fi¢¯ ‘s· ã¡ &ç e∫à nHêeTø+£ >±
sê»ø°j·÷\T, |üX¯óe⁄\ dü+‘·\˝À ã÷&ç<äsTTb˛j·÷sTT. ô|’>± |üÁ‹ø£˝À¢ ñ
yÓ÷kÕ\T, Á<äy√´\“D≤ìøÏ <ë] rdæq <√´>∑T\T>± |üì#˚ùdyêfi‚¢ Vü‰dü´ø±\yéT`
dü+|òüT≥q\T, <ëì yÓqTø£ »MT+<ëØ |ü*øÏHê |ü\ø£ø£b˛sTTHê` Á|ü‹yês¡+
e´ed˝úü À <>ä ±ø√sT¡ \T ‘*Ó dæ sê˝<Ò Tä . Á|»ü \ sêkÕÔeT+{≤s¡T. n˝≤ düeTø±©q
y‘Ó \· qT u≤>± #ùÓ|Œ~ kÕ<ëÛ sD¡ kÕV≤æ ‘´· yT˚ sê»ø°j·÷\ MT<ä $düTs¡¢øÏ ø±\yéT y˚~ø£
ø±<äT, Vü‰dü´ kÕVæ≤‘·´+ ≈£L&Ü nì
#ê≥≈î£ +&Ü eTq kÕV≤æ ‘´· $eTsÙ¡ e∫Ã+~. nsTT+~, ‘·|üŒ sêePs¡T uÛÑs¡<ë«»>±]
ø±ì Jeq Áø£eT+˝À bÕsƒ¡≈£î&ÉT ì‘·´+ ø±\yTé \ e˝… |dü +ü <Tä >± q&eÉ ˝<Ò Tä .
Äq+~+#˚~ Vü‰dü´ s¡#·q\H˚. $H√<ä+
bı+<~˚ V‰ü d´ü s#¡ q· \ e\H¢ .˚ M{‘Ï √ u≤≥T ìsêàD+˝ÀH˚ ø£<∏äø°, Vü‰dü´ø±\yéTø°
ø±dÔü ÄX¯ ≈L£ &Ü á kÕV≤æ ‘´· yT˚ n+~k˛+Ô ~. ‘&˚ Ü\THêïsTT. ø<£ ä∏ ø~£ *+#ê*. V‰ü d´ü +
Ç+{Ï qT+∫ bÕ]b˛sTTq yê&ç C≤„|üø±\T q&|ç +æ #ê*. ø<£ øä∏ Ï bÕ≥¢ T ø*£ dæ sêyê*,
sêjT· >\∑ >±* ø±˙ ÁãV‰ü à+&+É >± ñ+{≤sTT. Vü‰dü´+ edüTÔe⁄ ø£*Œ+∫q >∑<äT˝À¢
‹s>¡ ±&Ü*. n~ øs£ T¡ D, $∫Á‘ê\ y|’Ó ⁄ü
V‰ü d´ü + n+fÒ nBsÛ ¡ HêjT· ≈î£ \ Bq ˝<Ò ë q&ÉTdüTÔ+~. á Vü‰dü´+ eT+∫yÓ’|ü⁄,
$»jT· >±<.ä∏ ‘\Ó T>T∑ kÕV≤æ ‘´· +˝À á ;sÛ T¡ e⁄\T HêjT· ≈î£ \T>± ˙‹yÓ’|ü⁄ ªe÷qTø√sê u≤ã÷ á n\yê≥T¢,
qe\\T sêdæq s¡#·sTT‘·\THêïs¡T. ø±ì, ªˇø£ eT+∫ ô|[¢ HêX¯qyÓTÆb˛‘êe⁄μ n+≥÷ yêb˛‘·T+~. bÕsƒ¡≈£î&ÉT ø£<∏ä #·~$
≈£L‘·Ts¡T ø√dü+ yÓ‘·T≈£î˝≤≥μ sêdæq s¡#·sTT‘ê ˝Ò&ÉT. øÏ‘êãT*kÕÔ&ÉT s¡#·sTT‘·øÏ. Vü‰dü´+ #·~$ ªÇ+ø± sêj·÷*,
ªãT~∆eT+‘·T&ç ø√dü+ Ç+ø± #·÷dü÷ÔH˚ ñHêïμ nì sêdæq ‘·>∑˝ÒkÕ&ÉT` |òü˝≤Hê yê&É+fÒ M&çøÏ ø£&ÉT|ü⁄eT+≥μ n+≥÷
s#¡ s· TTÁr ˝<Ò Tä . Ç˝≤{$Ï sêjT· >*∑ qZ ãT∫Ãu≤ãT, bÕ\>T∑ $Tà, XÊ|Hü êsê\ú T, qe⁄«‘÷· H˚ ô|&‘É ê&TÉ . ø<£ ìä∏ #~· $ sT¡ e÷\T‘√
>√|”#·+<é, ø=&Ée{Ï>∑+{Ï y˚πs nBÛs¡ Hêj·T≈£î\ô|’ ‘·eT øq£ T\T ‘T· &TÉ #T· ø=q&ÜìøÏ d<æ e∆ä TsTTq ÁXÀ‘,· V‰ü d´ü + #~· $
Á|üj·T‘êï\T kÕ–+∫ yê]ô|’ ÄX¯ô|≥Tºø=qï eTq Vü‰dü´ øDå£ +˝À $dTü >±Z ù|J Á‹ù|ŒkÕ&Ô TÉ . ø<£ øä∏ Ï Ç∫Ãq Á|Xü Ê+‘· ∫‘êìÔ ï
kÕVæ≤‘ê´ìï ìs¡T‘ê‡Vü≤|ü]#ês¡T. yê]øÏ Ç‘·s¡ uÛ≤cÕ bÕsƒ¡≈£î&ÉT Vü‰kÕ´ìøÏ $~*+#·&ÉT. @$T{Ï #ÓbÕŒ&ÉT nqï≥T¢
kÕV≤æ ‘ê´\˝À ø˙£ d+ü nyTÓ ]øH£ é kÕV≤æ ‘´· +˝À e∫Ãq V‰ü d´ü sd¡ ü ˇø£kÕ] ô|’ô|’q #·÷dæ e~˝ÒkÕÔ&ÉT. Ç+ø£ |ü+&ç‘·T\˝À ‘·\
kÕV≤æ ‘´· yK’Ó sT¡ \T ‘*Ó jT· ì$ nqTø=q˝eÒ TT. Ä&+ç #y˚ êsπ ˝sÒ T¡ . e+<fi˚ ¢¯ Áø‘Ï +· Ä >öse¡ + bÕqT>+∑ {Ï yê]øÏ
<øä ÿÏ +~ ø±ì ˙ V‰ü d´ü +˝À Ä ñ|Hü ê´kÕ˝$Ò T {sÏ ê? nì Ç|ü &TÉ
eTq ‘Ó\T>∑T Vü‰dü´Hêe ‘=* Á|üj·÷D≤\T ì»+>± C≤Á>‘∑ \Ô· T #bÓ ÕsÔ T¡ . Çø£ ã+<TäÛ e⁄˝q’… bÕs≈¡ƒ î£ \T ø<£ øä∏ Ï ãVQü eT‹
>]∑ «+#<· –ä q$>± ñqïyê? bÕqT>+∑ {Ï yê] ñ|Hü ê´dü #Á· ø±\T eùdÔ ñ‘‡· e+˝≤ n_qÛ +~kÕsÔ T¡ . n<˚ V‰ü d´ü ø<£ øä∏ Ï ãVQü eT‹ eùdÔ
‘·s¡Tyê‘· u≤]wüºsY bÕs¡«rX¯+ qe\≈£î ¬>+‘·e\dæ ek˛Ô+~. ákÕ] me&ïç u≤<y˚ ,é me&ç MT<ä |&ü Üy¶ é n+≥÷ |\ü ø]£ kÕsÔ T¡ .
V‰ü kÕ´ìøÏ HêjT· ø£ \øDå£ ≤\T u≤Û yø’Ó ±´\T deü Tø±©q ø‹£ kÔ ÕeTT\T ø£<∏äøÏ Á|ü<∏äeT ãVüQeT‹ \_ÛùdÔ, ªe÷yê&ÉT C≤ø˘bÕ{Ÿ
@$T{?Ï u≤Û e >±+;sÛ ´¡ + yqÓ Tø£ V‰ü d´ü HêjT· ≈î£ &TÉ |]ü >¬ ‹‘Ô ,˚ ø={≤º&ÉT. f…düTº≥÷´uŸ uÒ; MT<ä sêXÊ&ÉTμ nì $esê\T
»&û®>±s¡T ø±yÓT&û #˚dæq≥T¢+≥T+~. #·<äTe⁄¬ø’ Á|üj·÷D+‘√ n+~kÕsÔ T¡ . n<˚ ø±yTÓ &û ø<£ ˝ä∏ À eùdÔ ãVQü eT‹ ákÕ] b˛{ø° Ï
71
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
mìï e#êÃsTTsê? nì ˝…ø£ÿ\T H=≈£îÿ‘ês¡T. ‘·˝…‘·TÔø=ì eTHêï V‰ü d´ü qe\˝À nHø˚ £ d+ü ~jÛ T· +Á‘ê\THêïsTT. d÷ü <Tä \T
‹s>¡ e∑ \dqæ yTÓ qÆ sCY ≤‹ |≈ü îå£ \T>±, n+‘]· +∫b˛‘T· qï eTè>∑ ~>e∑ ⁄. sø¡ s£ ø¡ ±\ ≈î£ ≥T+u≤\ MT<ä sêj÷· \+fÒ edTü eÔ ⁄qT ã{ºÏ
dü+‘·‹˝≤>± #·÷düTø√e\dæq Vü‰dü´ s¡#·sTT‘·\ì $TÁ‘·T\T, bÕÁ‘˝· ≤, bÕÁ‘\· qT ã{ºÏ edTü yÔ ê? nì s#¡ s· TT‘· ‘\˚ TÃø√yê*.
ã+<TäÛ >D∑ + nyê+∫‘Û · yTÓ T{eÏ T\qT #÷· dqæ ≥T¢ #÷· dTü HÔ êïsT¡ . yê]ì Ä }]øπ |]ü $T‘+· #j˚ ÷· ˝≤? V‰ü d´ü qe\ ø<£ ë nì
e÷yê&TÉ ø<£ ä∏ sêXÊ&TÉ nì Äq+<+ä >± ‹]>π ‘+· Á&ç ˇøy£ |’Ó ⁄ü , $$<äÛ q>s∑ ê\øÏ Á‹bÕŒ˝≤? ‘\˚ TÃø√yê*. Ç˝≤ n+‘s· ‘Z¡ · @sêŒ≥T¢
ákÕ] me]ï ‹{≤eº ⁄sê nì $#ê]+#˚ ‘+· Á&ç eTs√y|’Ó ⁄ü ` V‰ü d´ü ` Ç+{°]j·TsY &Óø=πswüHé |üìyêfi¯¢øÏ ô|{≤º*‡q y˚Tq]C≤\÷,
s#¡ s· TT‘\· bÕ*≥ ‘\· rùd ‘˝· ≤sT¡ \T. á˝À>± ªe÷ Áô|+ò &é u≤Û w+æ #e· \dqæ d÷ü Œq¤ ]C≤\T ` Çìï #÷· dTü ø√yê*. n+<Tä øπ Ç~
bÕò <sä Y ôdø’ ˝Ï Ÿ MT<ä sêkÕ&TÉ HêHêïμ n+≥÷ s#¡ s· TT‘· #*Ó ¢ ô|ø’ Ï @ s#¡ s· TT‘ø· s£ TTHê Áb˛‘ê‡V≤ü $T#Ã˚ Á|Áü øjÏ T· >± ‘\Ó T>T∑ ˝À eè~∆
edTü +Ô ~. <ëì‘√ V‰ü d´ü s#¡ s· TT‘· |Pü ]>Ô ± |©ü º ø=&‘É ê&TÉ . n<˚ #+Ó <˝ä <Ò Tä . nsT¡ <Tä >± <=]øπ <ëÛ ‘T· e⁄ V‰ü d´ü +. bÕs≈¡ƒ î£ \THêïsì¡
ø$£ ‘«· + sêùd ≈î£ e÷sT¡ &sÉ TT‘˚ eTT#÷ ≥` ≈L£ ‘T· sT¡ øe£ sTTÁ‹ ‘Ó*dæHê, |üÁ‹ø£\øÏ dü+ø√#·+. rsê Vü‰dü´qe\ yÓTT<ä˝…&˚Ô
nsTT‘˚ |⁄ü døÔü ±\ d÷ü &<ç ,ä u≤Û s´¡ øe£ sTTÁ‹ nsTT‘˚ |≥ü TNº s,¡ bÕs≈¡ƒ î£ \T 10 yêsê\T C≤]b˛‘êsπ y÷Ó qì ujÑÛ T· +.
‘e· TTà&øç Ï nø±&MÓ T ãVQü eT‹ Á|øü ≥£ q ù||sü √¢ eùdÔ eT+<Tä bÕØ.º
n+‘·>± Vü‰dü´ s¡#·sTT‘· MT<ä $eø£å ù|s¡T≈£îb˛sTT+~. Çø£ <äXÊu≤›ìøÏ ‘Ó\T>∑T<˚X¯+˝À ¬s+&ÉT, ¬s+&ÉT >=|üŒ dü+|òüT
bÕ\≈î£ \ d+ü >‹∑ #|Ó Œü qøÿ£ sπ <¢ Tä . Á|Hæ ‡é bÕ\≈î£ &H’Ó ê, eTTìdbæ Õ\≈î£ ≥q\T ñ<´ä eT+˝≤>± »sT¡ >T∑ ‘÷· H˚ e⁄+{≤sTT. d«ü sêCÀ´<´ä eT+
&H’Ó ê, ø±s÷¡ Hº é |øü MåÏ T<ë, sêùd »+‘T· e⁄˝≤{Ï yê&Mç T<ä ˇø£ <ãÓ “ ` jT· Te‘· C]Ò b˛sTT+~. yêeT|øü å£ ñ<´ä eT+ eTs√ s¬ +&TÉ ‘s· ê\T
ø={≤\º ì |>ü ‘∑ √ ñ+{≤sT¡ . ªMT <ë&øç Ï yT˚ yTÓ øÿ£ &É Ä>>∑ \∑ eT+&ç kÕ–b˛sTT+~. á˝À>± ;e÷ ñ<√´>±\T ø±+Á{≤≈î£ º ≈î£ ≥T+
u≤ã÷!μ n+≥÷ e´+>∑´ s¡#·sTT‘·˙, e´+>∑´ ∫Á‘·ø±s¡T&ç˙ u≤\T, øM£ TwHü é yê´bÕsê\T, øu£ ≤® ≈î£ ≥T+u≤\T, C+… &Ü\ MsT¡ \T,
|]ü V‰ü d+ü >± |\ü ø]£ kÕsÔ T¡ . deü TjT· + e∫Ãq|⁄ü &TÉ e÷Á‘+· á ø±|” Ç&¢û yê´bÕsê\T, d+ü ^‘· bÕsêƒ \T, s¬ yqÓ ÷´ ñ<√´>±\T,
ô|<\›ä T |>ü r∑ sT¡ Ã≈î£ +{≤sT¡ . <X˚ +¯ ˝À #{· ≤˝º Ò e´+>´∑ eP´V‰ü \øÏ ‘·sê«‘· {°#·sY ñ<√´>±\T, u≤´+≈£î ñ<√´>±\T, bòÕ´ø£ºØ ñ
m<äTs¡T>± ì+#·THêïsTT. »&û®>±] MT<ë e´+>±´ÁkÕÔ\≈£î <√´>±\T, Ç|ü &TÉ ø+£ |Pü ´≥sY ñ<√´>±\T ` Ç˝≤ V‰ü d´ü ã+>±s+¡
neø±Xy¯ T˚ ˝<Ò Tä . ˇø£ nÁãV‰ü + n<èä weºü XÊ‘÷· Ô n<´äÛ ≈îå£ &Mç T<˚ ø\£ dqæ eT{˝ºÏ <Ò ìä ø±<Tä . ‘y· «˚ Hê<Tä∏ ˝Ò øs£ T¡ ej÷· ´sT¡ . sê»øj° ÷·
ø±s÷¡ Hº é yd˚ æ ù|sT¡ ‘#Ó T· Ã≈î£ qïyê&TÉ . sêÁcÕ\º yê´|+Ôü >± sê»øj° T· ˝Àø¢ Ï dìæ e÷yêsT¡ Á|yü •˚ +∫q á q\u’…Û d+ü e‘‡· sê\˝ÀH˚ >=|Œü
bÕ\≈î£ \ MT<ä u§eTà\T ^dæ ujÑÛ T· + C\’… T˝À ÇsT¡ ≈î£ ÿqï yêfi¢‚ V‰ü d´ü s#¡ q· \øÏ qe\\ø° y~˚ ø£ \_+Û ∫+~. ≈î£ ≥T+u≤\˝À
m≈î£ ÿe. Ç˝≤ Ç+‘e· T+~ #÷· ù| $s√<+äÛ ‘√ V‰ü d´ü s#¡ s· TT‘· ô|[fi¢ ó¯ ,¢ ys˚ T¡ ø±|⁄ü sê\T, $∫Á‘· $&Ü≈î£ \T ø±s=Œsπ {Ÿ #<· Tä e⁄\T,
Áã‘ø· e£ \dæ edTü qÔ ï|⁄ü &TÉ Á|Áü øjÏ ÷· |sü +¡ >± ≈L£ &Ü ô|s>¡ &∑ +É øw£ üyº T˚ . ìsT¡ <√´>T∑ \T n˙ï qe˝≤ edTü eÔ ⁄˝.Ò sêùdyê&˚ ˝&Ò TÉ .
>ös¡eø£s¡yÓTÆq y˚~ø£ì ø£e⁄\e˝…` dæ<ä∆+ #˚düTø=q≥+ Vü‰dü´
s#¡ s· TT‘\· ≈î£ øw£ yºü T˚ . qe\ sêjT· &eÉ T÷ øw£ yºü T˚ . V‰ü d´ü s#¡ q· ≈î£ sêfi‹¢Ë qÔ ≈L£ ©\T ˝sπÒ $T nqï yê´d|ü Pü s«¡ ø£
deü ÷<ëÛ q+ ÁyêjT· e#T· Ã. n˝≤>π V‰ü d´ü qe˝≤ s#¡ q· \T ˝yÒ $˚ T
Ç˝≤+{Ï ãjT· {Ï øc£ Õ\º ‘√ u≤≥T n+‘Ø· jT· ∫≈î£ ÿ˝À¢ nqï nsTT<Tä ˝q’… ¢ deü ÷<ëÛ q+ sêyê*‡ ñ+~. ãjT· ≥ m+‘·
≈L£ &Ü eTq V‰ü d´ü d+ü Je≈î£ \T ÇsT¡ ≈î£ ÿHêïsT¡ . ‘q· bÕÁ‘· @$T{À H√s¡T bÕπsdüT≈£îHêï` Ç+{À¢+∫ Ç˝≤¢\T Á|ü‹düŒ+~ùdÔH˚ ø±ì
V‰ü d´ü s#¡ s· TT‘≈· î£ ns+ú¡ ø±e≥+ ˝<Ò Tä . ìsd¡ qü Á|øü ≥£ qì ø$£ ˝≤>∑ n&>πç yê&ç CÀ* ì+&<É Tä ` deü ÷<ëÛ q+ <=sø¡ <£ Tä . n+<Tä øπ Hê\T>T∑
#d˚ ,æ 10 ˝q’… T¢ sêdæ u≥’… ≈î£ ìÁwÿü $T+#˝· &Ò TÉ . #=ø±ÿ n+‘ê øw£ |ºü &ü ç ø√]ø\£ T :
≈î£ {≤*º . <ëìøÏ #‘˚ T· \T, ø±fió¯ ¢ Áy˝˚ ≤&≈É L£ &<É Tä . øs¬£ ≈î£ º ˝ø… ÿ£ ˝À¢
≈£î<äsêÃ*. sêùd ˝…’qT¢ nH˚ ≈£î≥T¢ u≤>∑T+&Ü*. nø£ÿ &Éø£ÿ&É 1. ø±yTÓ &û ø<£ \ä∏ b˛{\° T $]$>± |Áü ‹ø\£ T »sb¡ Õ\e÷à!
u§‘ê+Ô ˝≤{Ï bÕÁ‘\· ‘√ c˛≈î£ \T #j˚ ÷· *. ≈L£ sT¡ ÃH˚ ødÏ Ô” n+{≤sπ ` 2. $T˙ V‰ü d´ü qe\\ b˛{\° T »sT¡ bÕ\e÷à!
d{” +Ï >¥ @sêŒ≥T $XÊ\+>± Çã“+~ ô|≥≈º î£ +&Ü ≈î£ {ºÏ q|Œæ +#ê*. 3. ô|]–b˛‘T· qï ÁdÔ” yê<ä s#¡ s· TTÁ‘T· \øT£ $|⁄ü \ y~˚ ø>£ ±
n|ü &˚ bÕs≈¡ƒ î£ \T á V‰ü d´ü s#¡ s· TT‘· nH˚ f\Æ… sìY >ös$¡ kÕsÔ T¡ .
<sä ê>® ± #÷· kÕsÔ T¡ . Çìï j÷Ó >´∑ ‘\· ‘√ á ñ<√´ >+∑ ˝À #s˚ ≥¡ + Ád\Ô” V‰ü d´ü qe\\ b˛{ì° Á|‘ü ´˚ ø+£ >± ô|≥+º &ç ‘©· !¢
m+<Tä øì£ eT+∫ ˝q’… T¢ n˝¢Ò s∫¡ +#˚ eT>∑ s#¡ s· TT‘\· T <÷ä sy¡ TÓ Æ 4. ø±yTÓ &û ø<£ \ä∏ qT eè~|∆ sü ∫¡ q ˇø£ yês|¡ Áü ‹ø,£ ‘êHê
b˛‘T· HêïsT¡ . á #‘˚ T· \T˝ìÒ C≤ø¬ ≥T¢ ≈î£ ≥&º +É eTqø¬ +<Tä øì£
s¡#·sTTÁ‘·T\T <ä÷s¡+>± ñHêïs¡T. b˛˙ n*¢ø£|üs¡+>± #·÷<ë nyTÓ ]ø± d+ü dúü Á|‘ü ´˚ ø£ V‰ü d´ü qe\\ b˛{° ys˚ T¡ ys˚ T¡ >±
Á|øü {£ +Ï #ê* u≤ã÷!
∫es>¡ ± ˇø£ ø=+f… Á|Xü ï¯ : Á|‹ü s¬ +&fi˚ ø¢¯ Ï qe˝≤b˛{\° T
ìs¡«Væ≤+#˚ ‘êHêyês¡T Vü‰dü´ qe\\ b˛{°\qT ˇø£ÿkÕ¬s’Hê
m+<Tä ≈î£ ô|≥˝º <Ò Tä ?
dü+^‘·, kÕVæ≤‘·´s¡+>±\˝À n|ü]$T‘·yÓTÆq nqTuÛÑe+, n_Ûìy˚X¯+ ñqï
|üHêï\ düTÁãVü≤àD´ uÛÑ≥Tº #ê˝≤ø±\+ Äø±X¯yêDÏ˝À ñ<√´>∑+ #˚dæ |ü<äM
$s¡eTD≤q+‘·s¡+ $»j·Tyê&É˝À ìyêdü+ ñ+≥THêïs¡T.
72
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
dæìe÷ ø£ãTs¡T¢
e÷j·÷ãC≤sYøÏ Vü≤+>∑T\T n~›q
dæìe÷{ÀÁ>±|òæø˘ k˛\®sY
&܈ˆ ¬s+{≤\ »j·T<˚e
nìï uÛ≤wü ˝À¢q÷ ø£*|æ Äj·Tq #Ûêj·÷Á>∑Vü≤D+ n+~+∫+~ q\uÛ…’ qT+∫ j·÷uÛ…’
dæìe÷\ ˝Àù|! nsTT‘˚H˚+, yê{Ï˝À n‘·´~Ûø£ uÛ≤>∑+ Äj·Tq ¬øy˚Tsê ø£+{Ï‘√ ø£fi≤
K+&Ü\j·÷´sTT. eTqøÏ n+‘·>± ‘Ó*j·Tì Ä Ä ø£fi≤K+&Ü\ düèwæºø£s¡Ô >∑T]+∫...
kÕ+πø‹ø£‘· $düÔ]+∫q á &çõ≥˝Ÿ j·TT>∑+˝À, ø£fi¯ó¢ eT*#ês¡T. ª$Tdü‡eTàμ, ª>∑T+&ÉeTà ø£<∏äμ ˝≤+{Ï kÕ+|òæTø±\qT
yÓ+&ç‘Ós¡ô|’ kÕs¡«ø±©q dæìe÷\qT #˚XÊs¡T. Ç˝≤ nìï s¡ø±\
#~Ó ]b˛jT˚ s+¡ >T∑ \T ì+&qç y+Ó &‘ç sÓ ¡ ø±\+˝À dìæ e÷{ÀÁ>|∑ ”ò ø√e\ ∫Á‘ê˝À¢q÷ ¬øyÓTsê‘√ $X¯«s¡÷|ü+ #·÷bÕs¡T. ‘·q
ˇø£ &çdüÿwüHé bÕsTT+{Ÿ ne&É+˝À ÄX¯Ãs¡´+ ˝Ò<äT. ø±˙, u≤¢ø˘ |üì‘·Hêìï eT¬se«]‘√q÷ b˛\Ã˝Òì |ü]dæú‹ì ‘Ó#êÃs¡T.
n+&é y…’{Ÿ dæìe÷\ s√E˝À¢H˚ ˇø£ dæìe÷{ÀÁ>±|òüsY >∑T]+∫,
n+<äT˝Àq÷ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq n‘·ì |üì‘·q+ >∑T]+∫ »q+ #Ó|ü e÷eT÷\T &Éu≤“ ¬øy˚Tsê‘√ bò˛{À\T rùd z ∫qï
ø√e&eÉ T+fÒ ÄXï s´¡ +. n˝≤+{~Ï . kÕ+øπ ‹ø‘£ · n_eÛ è~∆ #+Ó <ìä |æ˝≤¢&ÉT... dæìe÷ ¬øy˚Tsê˝ÀøÏ |òæ\Tà s√˝Ÿ m˝≤ møÏÿ+#ê˝À
s√E\ Hê{Ï Ä e´øÏÔ >∑T]+∫, Äj·Tq ‘Ós¡ô|’ #˚dæq |ü⁄q'düèwæº ≈L£ &Ü ‘©Ó ì z ≈î£ Ásê&TÉ ... d˝ºæ Ÿ b˛ò {À\T, q÷´dt Ø\T rjT· &+É
>∑T]+∫ Çyê[ºø° dæìe÷»q+ |ü<˚|ü<˚ eTT#·Ã{Ï+#·T≈£î+≥T ‘q· kÂ+<sä ê´H«˚ wDü ≈î£ d]ü |&ü eÉ ì u≤Û $+∫q z jT· Te≈î£ &TÉ ...
Hêïs¡÷ n+fÒ... n~ ì»+>± $+‘·, $&É÷¶s¡y˚T. ‘Ó\T>∑T ∫es≈¡ î£ dìæ e÷{ÀÁ>|∑ ˝”ò À Á|jü ÷Ó >±\ ~≥>º ± m˝≤ e÷sê&qÉ ï~
dæìe÷≈£î <äøÏÿq n˝≤+{Ï dæìe÷{ÀÁ>∑|ò” ÄDÏeTT‘·´+... z ÄdüøÏÔø£s¡yÓTÆq ø£<∏ä. z dæìe÷ ø£<∏ä˝À ñqïìï eT\T|ü⁄\T,
e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢. ≈î£ <Tä |⁄ü \T dìæ e÷{ÀÁ>|∑ ”ò ˝»… +&é e÷sÿ¡ dt u≤sfY ¢Ò J$‘+· ˝Àq÷
ñHêïsTT.
<äøÏåD uÛ≤s¡rj·T dæ˙ s¡+>∑+ ô|’q, n+<äT˝Àq÷ ‘Ó\T>∑T
dæìe÷ô|’ Á|ü‘˚´ø£ eTTÁ<ä y˚dæq ‘=* ‘·s¡+ #Ûêj·÷Á>±Vü≤≈£î &Üø£ºs¡¢ ≈£î≥T+ã+ qT+∫...
\+fÒ... eTT+<äT es¡Tdü˝À ñ+&˚ ù|s¡T e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢.
es¡∆e÷q q≥T&ÉT yÓTT<ä\T ù|s¡Tqï V”≤s√ <ëø± me¬s’Hê, m+‘· Á|ü#êsêìøÏ <ä÷s¡+>± |üì˝ÀH˚ ã‹πødæq u≤sYfÒ¢ e´øÏÔ>∑‘·
ø=eTTà\T ‹]–q <äs¡Ùø£, ìsêà‘· nsTTHê... |üì˝À u≤sYfÒ¢ J$‘·+ >∑T]+∫ Ç|üŒ{Ï es¡≈£î #ê˝≤ ø=~›>±H˚ yÓ\T>∑T˝ÀøÏ
‘·<˚ø£ Bø£å, @ø±Á>∑‘·\≈£î ˝§+–b˛yê*‡+<˚. Äj·Tq ªjÓ÷– e∫Ã+~. nB ns¡ø=s¡>±! e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢ ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\T,
ye˚ Tqμ ˝≤+{Ï V≤æ kÕ]º ø˝£ Ÿ ãj÷Ó |øæ ‡˘ #X˚ ÊsT¡ . ª>T∑ DdTü +<]ä ø<£ μä∏ , düeTø±*≈£î\ yÓTT<ä\T #·]Á‘·ø±s¡T\ <ëø± $$<Ûä esêZ\ qT+∫
ªbÕ‘êfi¯uÛ…’s¡$μ ˝≤+{Ï dü÷|üsYVæ≤{Ÿ C≤q|ü<ë\T rXÊs¡T. ùdø£]+∫q düe÷#ês¡+, u≤sYfÒ¢ dü«j·T+>± #Ó|æŒq e÷≥\
ªe÷j·÷ãC≤sYμ ˝≤+{Ï eTq bÂsêDÏø±\qT <äèX¯´ø±yê´\T>± Ä<Ûës¡+>± á yê´dü+.
73
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ùd\+ <ä>∑Zs¡˝Àì @sêÿ&ÉT ÁbÕ+‘êìøÏ n+<äT˝À eTVü‰ nsTT‘˚ Hê\T¬>’<äT eT+∫ bò˛{À\T eùdÔ
#Ó+~q ù|s¡Tqï Ä+>√¢ Ç+&çj·THé &Üø£ºs¡¢ ≈£î≥T+ã+ u≤sYfÒ¢~. n<äèwüºy˚T. ø±˙, u≤sYfÒ¢ n|üŒ{À¢ bò˛{À\T rùdÔ <ë<ë|ü⁄>± Á|ü‹
1917 @Á|æ˝Ÿ 22q »ìà+∫q e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢ ≈£L&Ü y…’<ä´eè‹Ô kÕØ 36≈£î 36 eT+∫ bò˛{À\T e#˚Ãe≥. n|üŒ{À¢ Äj·Tq
˝ÀøÏ ekÕÔs¡ì n+<äs¡÷ nqT≈£îHêïs¡T. eT] Äj·Tq |òæ\Tà\T, düìïVæ≤‘·T˝…’q XÊ+r˝≤˝Ÿ cÕ Ä dü+>∑‹ #Óù|Œyês¡T.
ø¬ yT˚ sê\ y|’… ⁄ü m˝≤ e#êÃsT¡ ? <ëì yqÓ Tø£ z ø<£ ä∏ ñ+~. e÷sÿ¡ dt
u≤sYfÒ¢ Hêqï &Ó+{Ïdtº. eè‹Ô˝À uÛ≤>∑+>± Äj·Tq nìyês¡´+>± kÂ+<äsê´ìøÏ ‘êe⁄ ˝Òì Áô|dt bò˛{ÀÁ>∑|ò” MT<ä u≤sYfÒ¢≈£î
mø˘‡ πs\T rsTT+#ê*‡ e#˚Ã~. Ä mø˘‡ πs |òæ\TàqT Äj·Tq @ $<ÛäyÓTÆq eTeTø±s¡+ ˝Ò<äT. <ë+‘√, ‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À
&çbÕsYºyÓT+fÒ dü«j·T+>± ø£&ç–, &Óe\|t #˚ùd~. ÄjT· q u§+u≤sTT qT+∫ <øä DåÏ ≤~øÏ ‹]>=#Ã˚ XÊsT¡ . dìæ e÷˝À¢
|ìü #j˚ T· &+É yTÓ T<\ä Tô|{≤sº T¡ . n˝≤ »sï¡ *»yTY s+¡ >+∑ z eT+∫
ªªn~ #÷· dæ Hê≈L£ Ädøü ÔÏ ø*£ –+~. ∫qï|ü &TÉ Hq˚ T ≈L£ &Ü bò˛{À »s¡ï*düTºqT qwüºb˛‘˚, dæìe÷s¡+>∑+ z eT+∫ dæìe÷{À
dü«j·T+>± n+<äT˝À ø=+‘· |üì #˚ùdyêDÏí. |òæ\Tà\T &Óe\|t Á>±|òüsYqT n+~|ü⁄#·TÃø=ì ˝≤uÛÑ|ü&ç+~.
#˚j·T&É+ ø±≈£î+&Ü, eTqy˚T kı+‘·+>± u§eTà\T rj·Te#·TÃ
ø£<ë nH˚ Ä˝À#·q e∫Ã+~. yÓTT<ä{ÏkÕ] ÁuÖ˙ ¬øy˚TsêqT n|üŒ{À¢ ªu≤+uÒ {≤ø°dtμ dü+düú düTÁ|üdæ<ä∆ ∫Á‘· ìsêàD
|ü≥Tºø=ì, <ë+‘√ bò˛{À\T rdü÷Ô, |òæ˝Ÿàs√˝Ÿ &Óe\|t #˚sTT+∫, d+ü d.úü yêfi¢¯ ˝ãÒ sπ ≥ØøÏ n~|Û ‹ü CÀ˝.Ò »sà¡ ˙ yê&TÉ . ªfyÆ… TY ‡ Ä|tò
|òü*‘ê\T edüTÔqï|ü&ÉT, n$ #·÷düT≈£îqï|ü&ÉT #Ó|üŒ˝Òq+‘· Ç+&çj·÷μ˝À u≤sYfÒ¢≈£î ô|’ n~Ûø±] ≈£L&Ü »s¡à˙yê&˚. Äj·Tq
Á~˝∏ ≈Ÿ î£ >T∑ sj¡ ÷· ´. n|Œü {qÏ T+∫ Hq˚ T ø¬ yT˚ sê≈î£ n‘T· ≈î£ ÿb˛j÷· . <ë«sê n+‘≈· î£ eTTqTù| CÀ˝‘Ò √ u≤sfY ≈¢Ò î£ |]ü #j· T· + @sŒ¡ &+ç ~.
H˚qT rdæq bò˛{À\ ‘ê\÷≈£î Á|æ+≥T¢ rj·T&É+ yÓTT<ä\Tô|{≤º. Á_{°wt eT÷M{ÀHé yês¡T |ü+|æq ¬øy˚Tsê m{≤¢ ˝À&é #˚j·÷˝À
Çø,£ n˝≤ n˝≤ nseú¡ +‘y· TÓ qÆ b˛ò {À\T rj÷· \H˚ ø√]ø£ |⁄ü {+ºÏ ~. u≤sfY ≈¢Ò î£ CÀ˝Ò #÷· ô|{≤sº T¡ . ‘s· T¡ yê‘· Ä ø¬ yT˚ sê‘√ u≤sfY ¢Ò ø=ìï
@Hê{Ϭø’Hê dæìe÷{ÀÁ>±|òüsY ø±yê\ì n|ü&˚ ìX¯ÃsTT+#·T cÕ≥T¢ rdæ, yê{Ïì u§+u≤sTT˝ÀH˚ &Óe\|t #˚sTT+∫, #·÷düT
≈£îHêïμμ nì u≤sYfÒ¢ dü«j·T+>± #Ó|üø=Hêïs¡T. ≈£îHêïs¡T. |òü*‘ê\T ‘·è|æÔ>±H˚ nì|æ+#êsTT. Ä ‘·s¡Tyê‘· ø=~›
ø±˝≤ìøπ u≤sfY ≈¢Ò î£ ‘=*kÕ]>± q÷´dØt ˝Ÿ |ìü ‘–· *+~. |+ü &]É
Ç~ »]–+~ 1931˝À. n|üŒ{ÏøÏ e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢≈£î |üPsY ñ‘·‡yê\qT u≤sYfÒ¢ ‘=*kÕ]>± ∫Árø£]+#ês¡T. Ä
|ü≥TºeTì |ü<äeT÷&˚fi‚¢. eTÁ<ëdüT˝À #·<äTe⁄ø=+≥THêïs¡T. yÓ+&ç ñ‘·‡e+ ‘ê\÷≈£î <äèXÊ´\T ‘·è|æÔø£s¡+>± ñqï≥Tº Á_{°wt
‘sÓ ô¡|’ eT÷ø\° qT n~>Û $∑ T+∫, ø=‘>Ô· ± {≤ø\° T edTü qÔ ï s√E\$. eT÷M{ÀHé yêsT¡ ≈L£ &Ü ‘*Ó jT· CXÒ ÊsT¡ . <ë+‘√, u≤sfY ≈¢Ò î£ |\æò Tà
yê{Ï Á|üuÛ≤e+ Á|ü»\ MT<ä ≈£L&Ü ã\+>± ñ+~. eTTK´+>± ¬øy˚Tsê ∫Árø£s¡D˝À nqTuÛÑe+ e∫Ã+~.
dü+^‘· ∫Á‘ê\T, yê{Ï˝Àì ∫Á‘·$∫Á‘· <äèXÊ´\T, ø£qT$+<Ó’q
d”q¢ Äø£s¡¸D≈£î u≤sYfÒ¢ ≈£L&Ü ˝Àqj·÷´s¡T. q÷´dtØ˝Ÿ ¬øy˚TsêeTHé>± u≤sYfÒ¢ #˚dæq >=|üŒ |üì ˝≤sY¶
yÓ*¢+>∑ºHé M&√ÿ\T |üs¡´≥q ‘ê\÷≈£î yêsêÔ<äèXÊ´\ ∫Árø£s¡D!
bò˛{ÀÁ>±|òüsY>±... 36≈£î 36! Ä |sü ´¡ ≥q˝À u≤Û >+∑ >± >±«*jT· s,Y _øH£ s˚ ,Y ãs√&Ü, C≤yTY q>s∑ ,Y
pHê>&∑ ,éÛ CÀ<|éÛ Pü s,Y ‘~· ‘s· ¡ ñ‘sÔ· <¡ X˚ ¯ d+ü kÕHú ê\˙ï y*Ó +¢ >Hº∑ é
n˝≤ yÓTT‘êÔìøÏ 1934˝À e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢ ‘·q dü÷ÿ\T ‹]>±s¡T. Äj·Tq yÓ+fÒ u≤sYfÒ¢ ≈£L&Ü ne˙ï ‹]>±s¡T.
#·<äTe⁄≈£î dü«dæÔ #Ó|æŒ, yÓTsTT˝Ÿ ÄsYº m&ç≥sY C≤Hé $\‡Hé q÷´dØt ˝Ÿ ø¬ yT˚ sêeTH>é ± u≤sfY ¢Ò #d˚ qæ øw¢Ï ‘ºü s· y¡ TÓ qÆ |ìü 1937˝À
düVü‰j·T+‘√ u§+u≤sTT˝Àì Ç\¢Åùdºf…&é Mø°¢˝À Áô|dt bò˛{À u§+u≤sTT˝À »]–q eT‘·ø£\Vü‰\ <äèXÊ´\T rj·T&É+!!
Á>±|òüsY>± #˚sês¡T. nø£ÿ&É kÕº˙‡ C…|ü‡Hé nH˚ u≤dt øÏ+<ä, HÓ\≈£î
70 s¡÷bÕj·T\≈£î |üì#˚düTÔ+&˚yês¡T. düs¡«kÕ<Ûës¡D+>± Áô|dt >±+BÛ, HÓÁVüA, uÀdt\q÷ rXÊs¡T!
bò˛{ÀÁ>±|òüsY n+fÒ, @<Ó’Hê »s¡T>∑T‘·T+fÒ >∑ã>∑u≤ bò˛{À\T
rùdj·÷*‡ ñ+≥T+~. |òæ\Tà s√˝ŸøÏ 36 bò˛{À\T ñ+fÒ, 1937 ∫es˝¡ À u≤sfY ≈¢Ò L£ , ªfyÆ… TY ‡ Ä|tò Ç+&jç ÷· μ d+ü d≈úü L£
eT<´äÛ n_ÁÛ bÕjT· u<ÒÛ ë\T e#êÃsTT. |*üò ‘+· >±, ÄjT· q ñ<√´>+∑
e~*, ãj·T≥≈£î e#˚ÃXÊs¡T. eT÷&ÉT HÓ\\ bÕ≥T ìs¡T<√´–>±
ñHêïsT¡ . nsTT‘,˚ Ä fyÆ… TY @MT eè<ë∏ ø±˝<Ò Tä . d]ü >±Z n|ü &.˚ ..
Á|üdæ<ä∆ Vü≤]|ü⁄sê ø±+Á¬>dt eTVü‰düuÛÑ »]–+~. n~ #ê˝≤
eTTK´yÓTÆq ø±+Á¬>dt düe÷y˚X¯+. n+<äT˝À >±+BÛ, HÓÁVüA,
düTuÛ≤wt#·+Á<äuÀdt yÓTT<ä˝…’q nÁ>∑ ø±+Á¬>dt H˚‘·\+<äs¡÷
bÕ˝§ZHêïs¡T. yê´bÕs¡y˚‘·Ô, uÛ≤s¡‘· C≤rj·T ø±+Á¬>dt düuÛÑT´&ÉT
nsTTq ª∫ø±>√ πs&çjÓ÷dtμ dü+düú≈£î #Ó+~q yÓ÷‘ê«˙ Ä eTVü‰
düuÛÑqT ∫Árø£]+#˚+<äT≈£î u≤sYfÒ¢qT ìjÓ÷–+#ês¡T. ‘·s¡Tyê‹
s√E˝À¢ yÓqøÏÿ ‹]– #·÷düT≈£î+fÒ, n˝≤+{Ï eTVü‰eTVüQ˝…’q
yês¡+<äs¡÷ ñqï Vü≤]|ü⁄sê ø±+Á¬>dt eTVü‰düuÛÑqT dü«j·T+>±
∫Árø£]+#·&É+ ÄX¯Ãs¡´+>± nì|æ+∫+<äì u≤sYfÒ¢H˚ nHêïs¡T.
74
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
ªe÷j·÷ãC≤sYμ düìïy˚XÊ\ >∑T]+∫
ª˝≤Væ≤] ˝≤Væ≤] ˝≤Væ≤]
ø£ì|æ+#˚ ôd’E ‘˚&ÜqT ‘Ós¡ô|’ mô|òøϺyY>± yê&ÉT≈£îHêïs¡T.
˝À...μ bÕ≥ ∫Árø£s¡D, eTT+<äT ô|<ä› \&É÷¶\T>± ñqï$, ‘·s¡Tyê‘· |òüT{À‘·ÿ#·T&ÉT
n+<äT˝À yÓHÓï\˝À HÍø± ‘·q X¯Øs¡+ ô|+#˚dæ yê{Ïì ‹q&ÜìøÏ ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT ø=+‘·
$Vü‰s¡+ d”qT mes¡÷ ∫qï$>± øì£ |+æ #ê* ø±ã{,ºÏ Ä cÕ{Ÿ ø√d+ü Á|‘ü ´˚ ø+£ >± eT∞¢
eT]∫b˛˝Òs¡T. X¯•πsK ∫qï ôd’E \&É÷¶\T neTsêÃs¡T. |òüT{À‘·ÿ#·T&ç H√{À¢øÏ
n_ÛeTqT´\T, s¡TøÏàDÏ - \&É÷¶\T #·ø£#·ø± yÓ[¢b˛j˚T <äèX¯´+ ø√dü+ eTs√ ∫qï Á{Ïø˘
Áoø£èwüßí\T, πse‹ ã\ yê&Üs¡T. |òüT{À‘·ÿ#·T&ÉT \&É÷¶\T ‹H˚ <äèX¯´+ ø√dü+ \&É÷¶
sêeTT\T... |üfÒº ôd’E≈£î, ø±–‘·+‘√ ˇø£ >∑sê≥T ˝≤+{Ï~ #˚sTT+#ês¡T.
Ç˝≤ eT÷&ÉT »+≥\÷ ˇø£] ‘·s¡Tyê‘· eTs=ø£s¡T>± |Tüò {À‘ÿ· #· bÕÁ‘<· ëÛ ] md«” ÄsY n˝≤>π ø<£ \ä ≈î£ +&Ü ≈L£ s=Ã+f,Ò
HÍø£˝À $Vü≤]+#˚ Ä >∑eTà‘ÓÌÔq düìïy˚X¯+ <äèX¯´|üs¡+>±, Äj·Tq H√{Ï bıõwüHé mø£ÿ&ÉT+≥T+<√, nø£ÿ&É |òüHÓï˝ŸqT
dü+uÛ≤wüD\ |üs¡+>± eTqdüT≈£î –*–+‘·\T ô|&ÉT‘·T+~. ô|{≤ºs¡T. Ä |òüHÓï˝Ÿ˝À ˇø£ \&É÷¶qT e~˝ÒùdÔ, n~ Ä |òüHÓï˝Ÿ
>e∑ Tà‘$Ô˚ T≥+f,Ò Ä yHÓ ïÓ \, Ä sêÁ‹yfi˚ ¯ ˙{˝Ï À HÍø±$V‰ü s+¡ ... <ë«sê C≤], |üfiË¢+˝À |ü&ÉT‘·T+~. Ä j·÷+–˝Ÿ #·÷düTø=ì,
n+‘ê e÷sÿ¡ dt u≤sfY ¢Ò #d˚ qæ ø¬ yT˚ sê e÷j÷· C≤\+. n<+ä ‘ê dü]>±Z n˝≤ Ä \&É÷¶ |ü&˚ cÕ{ŸqT Hê\T¬>’<äT kÕs¡T¢ #˚XÊs¡T.
rdæ+~ |ü≥º|ü>∑\T, m+&É˝À n+fÒ ÄX¯Ãs¡´+ y˚düTÔ+~. \&É÷¶\T øÏ+<ä |üfiË¢˝ÀøÏ |ü&ÉT‘·Tqï≥T¢ cÕ{Ÿ e∫Ã+~. Ç|ü&ÉT
eTÁ<ëdüT≈£î <ä>∑Zs¡˝À mq÷ïs¡T˝À ˇø£ @s¡T ñ+~. á bÕ≥qT Ä cÕ{ŸH˚ ]es¡T‡˝À rdüT≈£î+fÒ, \&É÷¶\T |òüT{À‘·ÿ#·T&ç
nø£ÿ&É &˚ ˝…’{Ÿ˝À ∫Árø£]+#ês¡T. ø±ø£b˛‘˚, ¬øy˚Tsê≈£î |òæ\ºsY H√{˝Ï ÀøÏ edTü qÔ ï≥T>º ± mô|øò º˘ edTü +Ô ~. nB ø±eTHé ôdH‡é yê&ç
yê&ç, n#·Ã+ HÓ’{Ÿ mô|òø˘º e#˚Ã˝≤ #˚XÊs¡T u≤sYfÒ¢. eT÷Hé˝…’{Ÿ #˚dæq ¬øy˚Tsê Á{Ïπøÿ. nsTT‘˚, mø£ÿ&Ü ∫qï ‘˚&Ü ≈£L&Ü
mô|òø˘º ‘Ó∫Ã, ˙&É\˝À n\\qT düèwæº+#ês¡T. Ä m+&É˝À @{Ï ˝Ò≈£î+&Ü Çe˙ï ô|{Ϻ, cÕ{Ÿ rj·T&ÜìøÏ Hê\T>∑T s√E\T
MT<ä ø=~› ì$TcÕ˝Ò wüO{Ï+>¥ #˚dæ, $T>∑‘ê uÛ≤>∑eT+‘ê |ü{Ϻ+~. nsTT‘˚H˚+, ø£fi≤
dü÷º&çjÓ÷ ôd{Ÿ˝À rXÊs¡T. nsTTHê, mø£ÿ&Ü Ä ‘˚&Ü ‘Ó*j·T <äs¡Ù≈£î\ kÕj·T+‘√
ìe«≈£î+&Ü Áù|ø£å≈£î\qT ˝≤Væ≤] ˝≤Væ≤]˝À z\˝≤&ç+#·&É+ ¬øy˚Tsê $uÛ≤>∑+ düVü‰
e÷s¡ÿdt ¬øy˚Tsê #˚dæq e÷j·T. n+<äs¡÷ |ü&çq ø£wüº+...
ª$yêVü≤ uÛÀ»q+ãT...μ bÕ≥ ‘·s¡Tyê‘· |òüT{À‘·ÿ#·T&ÉT Ç|üŒ{Ïø° Äu≤\>√bÕ\+
>∑T+&ç>∑\ø=B› e+≥\˙ï kÕ«Vü‰ #˚ùd düìïy˚X¯+˝À ≈£L&Ü nãT“s¡|ü&ÉT‘·÷, πø]+‘·\T
sø¡ s£ ø¡ ±\ ø¬ yTÓ sê Á{øÏ ‡˘ #X˚ ÊsT¡ . >e∑ Tà‘$Ô˚ T≥+f,Ò n˙ï ø±eTHé ø=fÒº ˇø£ <äèXÊ´qTuÛÑ÷‹ì
ôdH‡é ñ|jü ÷Ó –+∫ #d˚ qæ y.˚ ø¬ yT˚ sê j÷· +–˝‘Ÿ √... eTq ø+£ {øÏ Ï n+~+∫+~.
n|Œü {À¢ u≤sfY ¢Ò rdqæ á q÷´dt &Ü≈î£ ´yTÓ +≥Ø˝À¢ ø=ìï 1990\ Á|üeTTK ‘·$Tfi¯ s¡+>∑düú\ Vü‰dü´ø£fi≤ø±s¡T˝…’q mHé.mdt. ø£èwüíHé,
Hê{ÏøÏ |ü⁄DÒ˝Àì H˚wüq˝Ÿ |òæ˝Ÿà ĬsÌÿyY‡˝À ñHêïsTT. nsTT‘˚, {Ï.m. eT<ÛäTs¡+ »+≥qT ô|{Ϻ, ¬s+&ÉT Øfi¯¢ ∫qï Vü‰dü´∫Á‘·+
Áô|dt bò˛{ÀÁ>∑|ò” ˝≤>±H˚ q÷´dtØ˝Ÿ |üì˝À ≈£L&Ü düè»Hê‘·àø£ rj÷· \qï~ dTü ÁãeTD´+ Á|jü T· ‘ï· +. nsTT‘,˚ ô|<›ä ø¬ yT˚ sêeTHé
øfi£ ≤dèü wøºæ Ï ÄkÕÿs+¡ ˝<Ò ìä u≤sfY ¢Ò n‹ ‘=+<sä ˝¡ À Á>V∑ ≤æ +#êsT¡ . mes¡÷ Ä ∫qï |üìøÏ ˇ|üø√˝Ò<äT. Ä |üìøÏ u≤sYfÒ¢ ˇ|üø=ì,
nsTT‘˚, q÷´dtØ˝Ÿ |üì |ü⁄D´e÷ nì dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”˝À ø=+‘· yês¡+ s√E\T ∫Árø£]+∫, ª@e÷sYq› k˛Hê–]μ nH˚ Ä Vü‰dü´
|ü⁄Hê~ @s¡Œ&ç+~ ø±ã{Ϻ, m˝≤¬>’Hê dæìe÷˝À¢øÏ yÓ[‘˚ ∫Á‘êìï |üP]Ô#˚XÊs¡T. <ëìøÏ u≤sYfÒ¢≈£î <äøÏÿq bÕ]‘√wæø£+
u≤>∑T+≥T+<äì nì|æ+∫+~. nø£åsê˝≤ j·÷uÛ…’ s¡÷bÕj·T\T. n˝≤ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq dæ˙J$‘·+
‘Ó\T>∑T dæìe÷yÓ’|ü⁄≈£î #˚]Ã+~.
@&ÉT s√E\T... 50 s¡÷bÕj·T\T... ¬s+&ÉT Øfi¯ó¢... z dæìe÷!
dæ˙J$‘·+˝À ô|<ä› eT\T|ü⁄
dæìe÷˝À¢ u≤sYfÒ¢≈£î ‘=* ÁuÒø˘ Ç∫Ã+~ Á|üeTTK ‘·$Tfi¯
<sä Ù¡ ø,£ ìsêà‘· ø¬ . dTü ÁãeTD´+. ÄjT· q ys¬˚ es√ ø±<Tä ... Çyê[º d˙æ s+¡ >+∑ ˝À u≤sfY ¢Ò #d˚ qæ yTÓ T<{ä Ï ìøs£ y¡ TÓ qÆ ñ<√´>+∑ ...
düTÁ|üdæ<ä∆ uÛÑs¡‘·Hê≥´ ø£fi≤ø±]DÏ |ü<ëà düTÁãeTD´+ ‘·+Á&ç. q÷´{ÀHé dü÷º&çjÓ÷˝À. 1941 nø√ºãsY˝À Äj·Tq q÷´{ÀHé˝À
‘$· Tfi+¯ ˝À ªùdyêd<ü qä +μ (1938), ª‘ê´>u∑ ÷ÑÛ $Tμ (1939), ‘$· Tfi,¯ Á|üy˚•+#ês¡T. n|üŒ{Ï qT+∫ 1947 <ëø± nø£ÿ&˚ ñ+&ç, nH˚ø£
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À¢ ªu≤\jÓ÷–ìμ (1937) ˝≤+{Ï dü+#·\Hê‘·àø£ ∫Á‘ê\≈î£ ø¬ yT˚ sêe÷´H>é ± |ìü #X˚ ÊsT¡ . nøÿ£ &É ÄjT· q |ìü #d˚ qæ
dü+düÿs¡Dyê<ä {≤ø°\T ‘=*Hêfi¯¢˝ÀH˚ rdæq e´øÏÔ. n|üŒ{À¢ yê{Ï˝À p|æ≥sY yê] ‘·$Tfi¯ ∫Á‘ê˝…’q ø£Hêï+ã ªø£Dí–μ
75
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
Äj·Tq ˝…’{Ï+>¥ dü÷|üsY <äX¯˝À dæìe÷ s¡+>±H˚ï e~˝Òj·÷\qT≈£îHêïs¡T. dü]>±Z Ä
düeTj·T+˝À Äj·Tq <äèwæºì Äø£]¸+∫q Ä+>√¢ Ç+&çj·TH˚
<äs¡Ù≈£î\T dæ+^‘·+ lìyêdüsêe⁄ e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢. e÷s¡ÿdt Á|ü‹uÛÑqT >∑T]Ô+∫, q÷´{ÀHé
dü÷º&çjÓ÷˝À rdüTÔqï ‘·eT dæìe÷≈£î nø£ÿ&ç ¬øy˚Tsêe÷´Hé
ªª$»j·÷ dü+düú es¡≈£î #·÷ùdÔ... nsTTq Äj·TqH˚ $ìjÓ÷–+#·T≈£îHêïs¡T. n˝≤ _.mHé. ¬s&ç¶
ªdü«s¡Zd”eTμ‘√ ‘Ó\T>∑T ∫Á‘·d”eT≈£î |ü]#·j·TeTj·÷´s¡T u≤sYfÒ¢.
<sä Ù¡ ≈î£ &TÉ ø¬ .$. s¬ &¶ç >±] <>ä sZ∑ ¡ ªe÷j÷·
ãC≤sY, »>∑<˚ø£Ms¡Tì ø£<∏ä, ñe÷ #·+&û á dæìe÷ wüO{Ï+>¥ n+‘ê Á|üeTTK dæìe÷{ÀÁ>±|òüsY
>öØ X+¯ øs£ T¡ \ ø<£ μä∏ dìæ e÷\≈î£ |ìü #X˚ Ê. eT÷&+ç õ‘˚Hé u…qØ® ìs¡«Vü≤D˝Àì q÷´{ÀHé dü÷º&çjÓ÷˝ÀH˚ »]–+~.
{øÏ ° e÷sÿ¡ dt u≤sfY H¢Ò ˚ ø¬ yT˚ sêeTH.é u≤sfY ‘¢Ò √ |ìü #j˚ T· &+É nìï dæìe÷\ wüO{Ï+>∑T\÷ ôd{Ÿ‡˝ÀH˚ »]π> Ä s√E˝À¢...
z >=|üŒ m&ÉT´πøwüHé. n+<äT≈£î mHÓïH√ï ñ<ëVü≤s¡D\T. dü÷º&çjÓ÷˝À¢ wüO{Ï+>∑T≈£î ôd≥T¢ U≤∞>± <=s¡ø£ì Ä düeTj·T+
˝{’… +Ï >¥ $wjü T· +˝À u≤sfY ¢Ò #ê˝≤ C≤Á>‘∑ \Ô· T rdTü ø=H˚ ˝À... q÷´{ÀHé d÷ü &º jç ÷Ó ˝À _.mH.é s¬ &¶ç mH√ï #<˚ Tä nqTuyÑÛ ê\T
yês¡T. m˙ºÄsY, j·Td”«ÄsY ˝≤+{Ï eTVü‰eTVüQ\T ôd’‘·+ #·$#·÷XÊs¡T. Ä nqTuÛÑyê˝Ò kı+‘·+>± yêVæ≤˙ dü÷º&çjÓ÷
u≤sfY ¢Ò n+fÒ ôd{˝Ÿ À m+‘√ >öse¡ +‘√ ñ+&y˚ êsT¡ . ªe÷j÷· ìsêàD≤ìøÏ ;»+ y˚XÊsTT. n˝≤ 1946 qT+∫ 1950 eT<Ûä´
ãC≤sYμ ˝≤+{Ï ∫Á‘ê˝À¢ m˙ºÄsY, j·Td”«ÄsY\≈£î ˝…’{Ï+>¥ düTBs¡È+>± yêVæ≤˙ dü÷º&çjÓ÷ ìsêàD+ kÕ–+~. ìsêàD+
ô|&ç‘˚, yêfi¯¢ eTT≈£îÿ ˙&É ø=~›>± sêyê*. n˝≤ m˙ºÄsY ne⁄‘÷· H.˚ .. u≤sfY q¢Ò T ‘e· T d÷ü &º jç ÷Ó ˝ÀøÏ rdTü ≈î£ HêïsT¡ . n˝≤
n+<+ä >± øì£ |+æ #ê\+f,Ò ˇø£ bÕò {¢ Ÿ ˝{’… Ÿ #ê\<Tä . ˇø£ u≤´ø˘ Ä dü÷º&çjÓ÷≈£L, yêVæ≤˙yê] ∫Á‘ê\≈£L e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢
˝…’{Ÿ ≈£L&Ü ñ+&Ü*. n~ dü]>±Z m+‘· u≤´ø˘≈£î b˛yê\H˚~ dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”˝À eT÷\düÔ+uÛÑeTj·÷´s¡T. ìC≤ìøÏ, _.mHé.
ø°\ø£+. kÕ<Ûës¡D+>± ñC≤®sTT+|ü⁄>± ˇø£ ø° ˝…’{Ÿ ô|{Ϻ, <äs¡Ùø£‘·«+˝À u≤sYfÒ¢ #˚dæq dæìe÷ ªdü«s¡Zd”eTμ ˇø£ÿfÒ.
nø£ÿ&É u≤´ø˘ ˝…’{Ÿ ô|{Ϻ, ndü\T q{°q≥T\T sê>±H˚ ø=~›>± nsTT‘˚H˚+, nø£ÿ&É qT+∫ u≤sYfÒ¢ m<äT>∑T<ä\ C…{Ÿ y˚>±ìï
e÷s¡TŒ\T, #˚s¡TŒ\T #˚kÕÔs¡T. ø±˙, u≤sYfÒ¢ n˝≤ #˚ùdyês¡T n+<äT≈£î+~. yêVæ≤˙ yê] ‘·<äT|ü] ∫Á‘ê˝…’q ªjÓ÷– y˚eTqμ
ø±<äT. me¬s’‘˚ Ä cÕ{Ÿ˝À q{ÏkÕÔs√... Ä q≥T&˚ ¬øy˚Tsê (q÷´{ÀHé dü÷º&çjÓ÷˝ÀH˚ wüO{Ï+>¥ - ]©CŸ 1947 @Á|æ˝Ÿ 10),
eTT+<äT ì\ã&ç‘˚, yêfi¯¢≈£î ‘·>∑Z≥T¢ ˝…’{Ï+>¥ #˚ùdyês¡T. ª>T∑ DdTü +<]ä ø<£ μä∏ (yêV≤æ ˙ d÷ü &º jç ÷Ó ˝À wOü {+Ï >¥ ]©CŸ 1949
>∑eTà‘˚Ô$T≥+fÒ, Ä s√E˝À¢ u≤sYfÒ¢ >∑+≥ ùd|ü⁄ ˝…’{Ÿ n|t &ôçd+ãsY 29)≈L£ , Ä ô|q’ _.mH.é ‘e· TTà&TÉ Hê–s¬ &,¶ç s#¡ s· TT‘·
#˚düTÔ+fÒ, m˙ºÄsY n+‘·ùd|üP nø£ÿ&É Áoø£èwüßíì y˚wü+˝À #Á· øb£ ÕDÏ ª$»j÷· μ yê] |‘ü êø+£ ô|’ ªcÕe⁄ø±sT¡ μ‘√ yTÓ T<\ä Tô|{ºÏ
ì\ã&&É +É >e∑ THêsΩ¡ +. ˇøk£ Õ] jT· d«” ÄsqY T n˝≤ ì\u{… ,ºÏ rdqæ ∫Á‘ê\≈L£ u≤sfY j¢Ò T˚ |sü à¡ H+Ó {Ÿ dìæ e÷{À Á>±|süò .Y n˝≤
˝…’{Ï+>¥ #˚dü÷Ô ñ+fÒ, Hê‘√ Äj·Tq Äø£* nHêïs¡T. n+‘˚ ÄjT· q <X˚ +¯ ˝À nÁ>Á∑ XD‚ Ï dìæ e÷{ÀÁ>±|süò ˝¢¡ À ˇø]£ >± m~>±sT¡ .
‘·|üŒ, ôd{Ÿ˝À qT+∫ ˇø£ÿ n+>∑Tfi¯+ ≈£L&Ü ø£<ä\˝Ò<äT.
m|ü&Ó’Hê düπs... cÕ{Ÿ≈£î n+‘ê ¬s&û nj·÷´ø£, ˝…qT‡˝À bò˛{ÀÁ>∑|ò” e¬s‡dt dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”
qT+∫ u≤sYfÒ¢ #·÷ùdyês¡T. ‘·s¡Tyê‘· ¬ø.$. ¬s&ç¶>±s¡T e∫Ã,
#·÷kÕÔs¡T. Ç<ä›s¡÷ dü+‘·è|æÔ|ü&É>±H˚, ∫Árø£s¡D #˚|üfÒºyês¡T. bò˛{ÀÁ>∑|ò” qT+∫ dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”øÏ e÷s¡&É+ ‘·q≈£î ô|<ä›
n+‘· #·ø£ÿ{Ï düeTq«j·T+ Ç<ä›]B! ‘Ó\T>∑T dæìe÷≈£î Ä øw£ yºü T˚ MT ø±˝<Ò Hä y˚ êsT¡ u≤sfY .¢Ò ªªb˛ò {ÀÁ>|∑ ˝”ò À d+ü <sä ê“ì¤ øÏ ‘>· ≥Z∑ Tº
<äs¡Ùø£, #Ûêj·÷Á>±Vü≤≈£î\T ô|{Ϻq ˇs¡e&ç, #·÷ô|{Ϻq ˇø£ ø∫£ Ñy· TÓ qÆ øDå£ + ñ+≥T+~. <ëìï ø¬ yT˚ sê˝À ã+~+Û #ê*.
Áø£eT•ø£åD e÷s¡Z+ ∫s¡düàs¡D°j·T+.μμ Ä ø£åD≤ìï n˝≤ ˇ&çdæ|ü{Ϻq ìX¯Ã\q #Ûêj·÷∫Á‘·+ yÓTT‘·Ô+
(1942), bÕ|üHêX¯+ •eHé ª≈£îuÒs¡ ≈£î#˚\μ (1943), ø£Hêï+ã ø£<∏äqT #Óù|Œ˝≤ ñ+&Ü*. ø±˙, dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”˝À @<Ó’Hê düπs
|.æ jT· T. ∫qï|Œü \ ªeTV‰ü e÷jT· μ (1944) yTÓ T<˝ä q’… $ ñHêïsTT. düìïy˚XÊ\ ˝…ø£ÿ˝À Ä˝À∫+#ê*. Çø£ÿ&É f…ÆyYT Áù|òyYT bò˛{À˝À
ªøD£ –í μ ‘$· Tfi¯ #\· q∫Á‘#· ]· Á‘˝· À Ç|Œü {øÏ ° z ø±d¢ øæ >˘ ± ì*∫+~. ø£Hêï m≈£îÿe ñ+≥T+~. bò˛{ÀÁ>±|òüsY>± yÓTT<ä˝…’q H˚qT
dæìe÷{ÀÁ>±|òüsY>± e÷s¡&É+˝À ô|<ä› ø£wüºy˚TMT m<äTs√ÿ˝Ò<äT.
nq÷Vü≤´+>±... ‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ n˝≤ e#êÃs¡T! ì»+ #ÓbÕŒ\+fÒ, dæº˝Ÿ‡ rj·T&É+˝Àì Hê nqTuÛÑe+, yÓ÷wüHé
|æø£ÃsY‡ rj·T&É+˝À ñ|üø£]+∫+~. ˝…’{Ï+>¥ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ,
ì»+ #ÓbÕŒ\+fÒ, ‘Ó\T>∑T dæìe÷˝À¢øÏ e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢ <˚ìø£~ _Ûqï+>± ñ+≥T+~μμ nH˚yês¡T u≤sYfÒ¢. n˝≤π>,
Á|üy˚X¯+ ø=+‘· nq÷Vü≤´+>± »]–+~. n|üŒ{ÏøÏ yêVæ≤˙yê] dìæ e÷˝À¢ nsTT‘˚ dVü ≤ü »d<æ y∆ä TÓ qÆ ˝{’… +Ï >¥ nì|+æ #˝˚ ≤ |]ü d‘úæ T·
∫Á‘ê\ìï{øÏ ° ø¬ . sêyTY Hê<,é∏ @.ø¬ . XK‚ sY »+≥ ø\° ø£ fø… ï° wjæ T· qT¢. \qT |⁄ü q'dèü w+ºæ #&· +É eTTK´+. nøÿ£ &É nìï d+ü <sä ê“˝¤ À¢ Hs˚ T¡ >±
sêyYTHê<∏é dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”, X‚KsY ø£fi≤<äs¡Ùø£‘·«+ ô|≥ºì ø√≥\T. d÷ü s´¡ ø±+‹H˚ yê&Ü*‡q nedsü +¡ ˝<Ò Tä . ø{Ï øÏ ˝° À qT+∫ e∫Ãq
@y√ >=&Ée\‘√ yê]<ä›s¡÷ yêVæ≤˙ì e~˝Òdæ C…$T˙ dü÷º&çjÓ÷ ø±+‹, H\˚ MT<ä Á|‹ü |*üò +∫q ø±+‹... Ç˝≤ <ì˚ HH’Ó ê yê&‘É ê+.
y|’Ó ⁄ü y[Ó b¢ ˛j÷· sT¡ . _.mH.é s¬ &¶ç ìsêX˝¯ À |&ü Üs¶ T¡ . yêsT¡ ˝≈Ò î£ +&Ü u§eTàqT dü]>±Z r]Ã~<ä›&É+˝À n~ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.
dæìe÷\T m˝≤ rj·÷\ì ‘·s¡®quÛÑs¡®q\≈£î >∑Ts¡j·÷´s¡T. ˇø£ n+<äTπø, dæìe÷˝À düìïy˚XÊìïã{Ϻ <ëìï eTq+ }Væ≤+#·T
76
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
ø=ì, Ä]º|òæwæj·T˝Ÿ ˝…’≥¢ <ë«sê düèwæº+#ê*. nsTT‘˚, ø=ìï Ä yÓHÓï\... Äj·Tq Á{Ïø˘ esYÿ
dü+<äsꓤ˝À¢ Ä]º|òæwæj·T˝Ÿ ˝…’{Ï+>¥qT H˚qT |üP]Ô>± <ä÷s¡+
ô|fÒºdüTÔ+{≤. ø±\Áø£eT+˝À yê≥ìï{Ï˙ kÕ<Ûä´+ #˚ùd ˝…qT‡\T, q≥T&ÉT sê$ ø=+&É\sêe⁄
|\æò Tà\T e#Ã˚ XÊsTTμμ nì u≤sfY ¢Ò z d+ü <sä “¡ +¤ ˝À ù|s=ÿHêïsT¡ .
ªª<äøÏåD≤~q dæìe÷{ÀÁ>∑|ò” ~>∑ZC≤\
$<˚oj·TT&Éì bıs¡|ü&˚yêfi¯ó¢!
ù|sT¡ ¢ #|Ó Œü eT+fÒ eTT+<Tä >T∑ s=#Ô Ã˚ ù|sT¡
u≤sfY ,¢Ò ÄjT· q |ìü rsT¡ #ê˝≤ Á|‘ü ´˚ ø+£ . dìæ e÷{ÀÁ>|∑ ˝”ò À - e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢. n|üŒ{Ïø°, Ç|üŒ{Ïø°
Á|ü<Ûëq+>± ¬s+&ÉT s¡ø±\ dü÷ÿ˝Ÿ‡ ñHêïj·T+{≤s¡T. ˇø£{Ï Äj·Tq+fÒ n+<ä]ø° ˇø£ Á|ü‘˚´ø£
]j·T*dæºø˘ dü÷ÿ˝Ÿ. ¬s+&√~ Vü‰©e⁄&é dü÷ÿ˝Ÿ. yêdüÔ$ø£‘·≈£î >ös¡e+. H˚qT dæìe÷s¡+>∑+˝À Á|üy˚•+#˚ Hê{Ïπø Äj·TH√
<ä>∑Zs¡>± ñ+&˚˝≤ ∫Árø£]+∫q|üŒ{Ïø°, u≤sYfÒ¢~ Á|ü<Ûëq+>± {≤|t f…ø°ïwæj·THé. düVü‰j·T <äs¡Ùø£‘·«+, dæ˙ |üÁ‹ø± s¡#·q
Vü‰©e⁄&é ôd̺˝Ÿ n˙, n+<äT˝À Äj·Tq e÷düºsY n˙ Á|üeTTK ˝≤+{Ï$ #˚dü÷Ô, ‘·s¡Tyê‹ s√E˝À¢ ¬øy˚Tsê yÓqTø£ qT+∫
dæìe÷{ÀÁ>±|òüsY dü«ØZj·T u≤\÷ eTùV≤+Á<ä ˝≤+{Ï |ü\Te⁄s¡T ¬øy˚Tsê eTT+<äT≈£î e#êÃø£... Äj·Tq dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”˝À
ì|ü⁄DT\T ù|s=ÿH˚yês¡T. ªbÕ‘êfi¯uÛ…’s¡$μ, ª$Tdü‡eTàμ, ‘·~‘·s¡ q{Ï+#ê\ì Hê≈£î m+‘√ ø√]ø£ ñ+&˚~.
$»j÷· Ábı&øÉ Hå£ ‡é ∫Á‘ê\ìï{˝Ï À u≤sfY ¢Ò V‰ü ©e⁄&é X*’Ë øì£ |dæ Tü +Ô
<Hä y˚ êsT¡ . ˝{’… +Ï >˝¥ À ~≥º nsTTq u≤sfY ¢Ò ∫Árøs£ D¡ ˝À V‰ü ©e⁄&é dìæ e÷˝À¢ #+· <eä ÷eT, yHÓ ïÓ \ cÕ≥T¢ n+<sä ÷¡ rkÕsÔ T¡ .
X*’Ë ì nqTd]ü +#y˚ êsì¡ yêfi¢¯ n_ÁÛ bÕjT· +. <ëìøÏ ‘>· ≥Z∑ Tº u≤sfY ¢Ò Äø±X¯+ MT<ä ø±s¡T¶ uÀs¡T¶‘√ ‘Ó\¢{Ï #·+<äe÷eT Äø±s¡+
‘Ó\¢>±, bı&ÉT>±Z, ˙\+ s¡+>∑T ø£fi¯¢‘√, VüQ+<ë>± ñ+&˚yês¡T. ô|{Ϻ, <ëìøÏ ˝…’{Ï+>¥ #˚kÕÔs¡T. ø±˙, u≤sYfÒ¢ dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”
#d˚ qæ dìæ e÷˝À¢ yHÓ ïÓ \ Á|‘ü ´˚ ø+£ . $T>‘∑ êyêfi~¢¯ @<√ ‘\Ó >¢ ±
Çs¡ej˚T´fi¯¢ eTT+<˚ ø£\sYô|’ <ä÷s¡<äèwæº ñ+fÒ, Äj·Tq~ e÷Á‘·+ ø=~›>± ã÷¢sTTwt>±, >∑eTà‘·TÔ>±
ñ+≥T+~. ø£\sY˝À rdæq ªÁoø£èwüídü‘·´μ˝À düeTTÁ<ä+
‘=*Hê{Ï u≤¢ø˘ n+&é y…’{Ÿ ∫Á‘ê˝À¢q÷, ‘·s¡Tyê‹ ø£\sY H|˚ <ü ´ä∏ +˝À yêqsT¡ \+<sä ÷¡ yHÓ ïÓ \˝À ÁosêeTT&øç Ï >T∑ &ç ø{£ ,ºÏ
∫Á‘ê˝Àq¢ ÷ u≤sfY ¢Ò deü ÷q Á|‹ü uÑÛ øq£ |sü #¡ &· +É $Xw‚ +ü . Ä e÷≥ |Pü õ+#˚ cÕ{Ÿ u˝ÑÛ Ò ñ+≥T+~. Çø£ u≤ø¢ ˘ n+&é y{’… Ÿ ∫Á‘ê˝À¢
ø=ùdÔ, n|üŒ{ÏøÏ+ø± ø£\sY |òæ\Tà\T eTq <˚X¯+˝À bÕ|ü⁄\sY ø±ø£ nsTT‘˚ #|Ó Œü H˚ nøÿ£ sπ <¢ Tä . ‘\Ó T>T∑ ˝À ÄjT· q ‘=* ∫Á‘y· TÓ qÆ
eTT+<˚... 1950 Hê{Ïπø ø£\sY |òæ\Tà\ô|’ Á|üjÓ÷>±\T #˚XÊ ªdü«s¡Zd”eTμ Hê{Ï qT+∫ eTq≈£î Ä Á|ü‘˚´ø£‘· ø£ì|ædüTÔ+~.
sêjT· q. ªªu≤ø¢ ˘ n+&é y{’… Ÿ s√E˝ÀH¢ ˚ Hq˚ T ø\£ sqY T kÕ«>‹∑ +#ê! e÷ ∫qï|ü&ÉT ªdü«s¡Zd”eTμ ˝≤+{Ï$ #·÷düTÔqï|üŒ{Ï qT+∫
Çø£ÿ&É ø£\sY |òæ\Tà\T yê&É&ÜìøÏ ø£˙dü+ Çs¡y…’ @fi¯¢ ô|’∫\T≈£î Äj·Tq ‘·s¡Vü‰ ˝…’{Ï+>¥ Á|ü‘˚´ø£+>± nì|æ+#˚~. ‘Ós¡ MT~
eTT+<˚ H˚qT ø£\sY yê&ç #·÷XÊ. Ç+ø± #ÓbÕŒ\+fÒ, ø£\sY yê&ç #·+<äe÷eT yÓHÓï\... Vü‰\T˝À eTT+<äT ≈£Ls=Ãì #·÷düTÔqï
rsê*‡+<˚ nì ÁbÕøϺø˝£ >Ÿ ± ˇ‹&Ô ç ‘Ó#êÃ. dæìe÷˝À¢øÏ s+¡ >T∑ \T e÷ MT<ä |&ü TÉ ‘√+<ë nqï≥T+¢ &~˚ . @$T{≤ Á|‘ü ´˚ ø‘£ · n+f,Ò
e∫à rs¡T‘êj·Tqï qeTàø£+ Hê≈£î 1936˝ÀH˚ ≈£î~]+~.μμ ª◊ zHéº j·T÷CŸ m˙ ôdŒwü˝Ÿ ˝…’{Ÿ. ã{Ÿ ◊ j·T÷CŸ ~ ]¬øÌ«sY¶
˝…’{Ï+>¥. <ä{≤‡˝Ÿμ nì Äj·Tq Hê‘√ ˇø£kÕ] #ÓbÕŒs¡T.
m˙ºÄsY q{Ï+∫q $»j·÷ yê] ªô|[¢ #˚dæ #·÷&ÉTμ ‘·$Tfi¯
yÓs¡¸Hé ªø£˝≤´D+ |üDÏí bÕsYμ˝À (]©CŸ 1952 Ä>∑düTº 15) ø=ìï ªªs¡+>∑T\T uÛ≤e#Ó’‘·q´ ø±s¡ø±\T. n+<äTe\¢ u≤¢ø˘ n+&é
<äèXÊ´\qT π>yê ø£\sY˝À ∫Árø£]+∫, Áù|ø£å≈£î\qT u≤sYfÒ¢ y{’… Ÿ dìæ e÷\‘√ øH£ êï ø\£ sY dìæ e÷\‘√ u≤Û e#‘’Ó q· ´+ ø*£ –+#˚
Äq+<ëX¯Ãsê´\˝À eTT+#Ó‘·Ô&É+ $X‚wü+. Bìïã{Ϻ Äj·Tq neø±X¯+ m≈£îÿe. dü]>±Z ñ|üjÓ÷–ùdÔ dæìe÷˝À¢ ø£\sY eTs√
Á|üjÓ÷>∑o\‘·, <ä÷s¡<äèwæº ns¡ú+ #˚düTø√e#·TÃ. ø°\ø£yÓTÆq Á|üuÛ≤e+ ne⁄‘·T+~μμ nì 1952 Hê{Ïπø Äj·Tq
CÀdü´+ #ÓbÕŒs¡T. ªªì»+ Ä˝À∫ùdÔ, yêdüÔ$ø£‘·≈£L, dæìe÷≈£L
eT<Ûä´ ¬s+&˚ n&ɶ+≈£î\THêïsTT. ˇø£{Ï <∏äsY¶ &Ó’eTq¸Hé (3&ç).
s¬ +&√~ s+¡ >T∑ \T. yTÓ T<{ä ~Ï Ç+ø± <÷ä s+¡ >± ñ+~ ø±˙, ø\£ sY
n+<Tä u≤≥T˝ÀøÏ sêH˚ e∫Ã+~. e∫Ãq ∫øÿ£ ˝≤¢ @$T≥+f,Ò u≤ø¢ ˘
n+&é y…’{Ÿ bò˛{ÀÁ>∑|ò” ø£Hêï ø£\sY bò˛{ÀÁ>∑|ò” eT]ìï ¬s≥T¢
ìs¡T›wüº+>± ñ+&Ü*.μμ
nsTTHê ªªø£\sY |òæ\Tà‘√ wüO{Ï+>¥ #˚j·T&É+ ø£Hêï u≤¢ø˘
n+&é y…’{Ÿ |òæ\Tà‘√ rj·T&Üìπø eT]+‘· HÓ’|ü⁄D´+ ø±yê*μμ
nì u≤sYfÒ¢ ≈£î+&Éã<ä›\T ø=fÒºyês¡T. ªªm+<äTø£+fÒ, ø£fiË¢<äT≥
ø£\sY˝À ø£ì|ædüTÔqï Çy˚TCŸ\qT #·ø£#·ø± nuŸÅkÕºø˘º s¡÷|ü+˝ÀøÏ
77
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
e÷s¡TÃø√yê*. #ê˝≤kÕs¡T¢ H˚qT u≤¢ø˘ n+&é y…’{Ÿ˝À ø£ì|æ+#˚ MT<ä <äèwæº ô|{≤ºs¡T. |òæõ≈£î‡˝À ø±˙, Ä|æºø£˝Ÿ Ç+»˙]+>¥˝À
cÕ{Ÿ ø√dü+ ø£\sY |òæ\TàqT ñ|üjÓ÷–düTÔ+&˚yêDÏí. <ë+‘√, @ ø±˙ @Hê&É÷ ìj·T$T‘· •ø£åD n+≥÷ ˝Òq|üŒ{Ïø°, n|üŒ{ÏøÏ
e÷Á‘·+ ø£ì|æ+N ø£ì|æ+#·ì n‹ ø=~›bÕ{Ï ø£\sY e÷Á‘·+ Ä <äøÏåD≤~ dæ˙d”eT n+‘·{Ïø° πø+Á<äkÕúqyÓTÆq eTÁ<ëdüT˝À
Áù|òyYT˝À ñ+&ç, Ä cÕ{Ÿ yÓTT‘êÔìø° Je+ e#˚Ã~μμ nì Äj·TH˚ ¬øy˚Tsê\T, ˝…qT‡\T ˇ+{Ï#˚‹‘√ yÓTsTTHéf…HÓHé‡, düØ«dæ+>¥
‘·q ¬øy˚Tsê f…øÏïø˘ ˇø£{Ï yÓ\¢&ç+#ês¡T. #˚ùdyês¡T. dæìe÷{ÀÁ>∑|ò”˝ÀH˚ ø±<äT... düØ«dæ+>¥˝Àq÷ ~ u…dtº
nì|+æ #T· ≈î£ HêïsT¡ . ÄØô|ø¢ò ‡˘ d+ü dúü ÄjT· qqT ‘e· T ø¬ yT˚ sê\≈î£
dæìe÷\T e~˝Òdæ... düØ«dæ+>¥˝À... Ä<s¬ä∏ C’ ¶Ÿ dØü «dt |sü ‡¡ H>é ± ìjT· $T+∫+~. dìæ e÷{ÀÁ>|∑ ”ò s√E˝À¢
ø£Hêï m≈£îÿe _J nsTTb˛j·÷s¡T u≤sYfÒ¢.
HeÓ Tà~>± dìæ e÷s+¡ >∑ yê‘êesD¡ + e÷sT¡ ‘÷· e∫Ã+~.
$»j÷· d+ü dúü qT+∫ ãjT· ≥≈î£ e#Ã˚ jT· &+É , Ä ‘s· T¡ yê‘· »q |òüTq ìyê[‘√...
ãjT· ≥ ∫Á‘ê\ yê] nHé Ábıô|wò qü ˝Ÿ $<ëÛ Hê\‘√ dsü T¡ ≈› î£ b˛˝øÒ £
b˛e&É+, dæ˙s¡+>∑+˝À e÷s¡T‘·÷ e∫Ãq |ü]dæú‘·T\T... Çe˙ï <Tä s<¡ èä weºü XÊ‘÷· ,Ô J$‘+· ∫e] <Xä ˝¯ À #ê˝≤ø±\+ u≤sfY ¢Ò
Áø£eT+>± u≤sYfÒ¢ dæìe÷ ¬øØsY≈£î Á|ü‹ã+<Ûäø±\j·÷´sTT. eT<TäÛ yT˚ V≤ü yê´~‘Û √ u≤<|äÛ &ü Üs¶ T¡ . nsTT‘,˚ &Üøsº£ Y <>ä sZ∑ ≈¡ î£ yfiÓ &¢¯ Ü
1970\ ∫es≈¡ î£ e#Ã˚ d]ü ø,Ï dìæ e÷{ÀÁ>|∑ ”ò |Pü ]>Ô ± ‘–· bZ ˛sTT+~. ìøÏ Çw|ºü &ü y˚ êsT¡ ø±<Tä . m|ü &÷É kı+‘· y<’… ´ä yT˚ . ∫e] s√E˝À,¢
1979˝À qy√<äj·T n|üŒ#·ÃHé rdæq eT\j·÷fi¯ ∫Á‘·+ ≈î£ e÷sT¡ &TÉ n˝H… é u≤sfY ¢Ò ÄjT· qqT ÄdTü |Áü ‹˝À #]˚ Œ+#êsT¡ .
ªe÷eT+>+∑ μ, Ä ô|’ nsTT<fi˚ ¢¯ $sêeT+ ‘s· T¡ yê‘· 1984˝À ø¬ .md.t $wüj·T+ ‘Ó*dæq $»j·÷ Hê–¬s&ç¶, Äj·TqqT ‘·eT $»j·÷
ùd‘·Te÷<ÛäeHé <äs¡Ùø£‘·«+˝À s¡÷bı+<äT‘·Tqï eTs√ Væ≤+B Vü‰dæŒ≥˝Ÿ≈£î wæ|òü⁄º #˚sTT+#ês¡T. nø£ÿ&É Äj·Tq≈£î e´øÏÔ>∑‘·
∫Á‘·+ ªõ+<ä^ JH˚ πø *j˚Tμ≈£î u≤sYfÒ¢ |üì#˚XÊs¡T. dæìe÷{À ÁX<¯ ‘∆ä √ y<’… ´ä ∫ø‘Ï ‡· n+~+#êsT¡ . $»jT· yêV≤æ ˙ d÷ü &º jç ÷Ó ˝À
Á>±|òüsY>± n<˚ Äj·Tq ÄK] ∫Á‘·+. ñ»®«\yÓTÆq J$‘êìï >∑&ç|æ, yÓ+&ç‘Ós¡qT yÓ*–+∫q u≤sYfÒ¢
@~ @yTÓ HÆ ê, 1980\≈î£ e#Ã˚ d]ü øÏ nìï{Ï MT<ë u≤sfY ≈¢Ò î£ ∫es¡≈£î Ä ÁbÕ+>∑D≤ìï ÄqTø=H˚ ñqï $»j·÷ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À
ÄdüøÏÔ ‘·–Z+~. ndüVü≤q+, ˇ+≥]‘·q+ m≈£îÿej·÷´sTT. 1993 e÷]à 14q XÊX¯«‘· ìÁ<ä˝ÀøÏ yÓ[¢b˛j·÷s¡T. Äs√Eq
dæìe÷{ÀÁ>∑|ò” MT<ä ø£Hêï ¬øy˚Tsê\T, ˝…qT‡\T u≤>∑T #˚j·T&É+ u≤sYfÒ¢ Ç+{ÏøÏ yÓfi‚¢ s√&É¢˙ï »q+‘√ ì+&çb˛j·÷sTT. Á{≤|òæø˘
düÔ+_Û+#·&É+‘√, dæìe÷ »q+ ø±s¡T¢ e~˝Òdæ, q&ÉT#·T≈£î+≥÷
ÄjT· q Ç+{øÏ Ï #s˚ T¡ ø=ì, ìyêfió¯ \T n]Œ+#êsì¡ Á|‘ü ´· økå£ Õ≈îå£ \
ø<£ qä∏ +. e+<˝ä ≤~ »q+, |]ü #j· T· dTü \ú T, d˙æ |]ü ÁXe¯ T˝Àì $$<äÛ
XÊK\yêsT¡ ìyê[>± ‘∫Ó Ã, yd˚ qæ |Pü \<+ä &\É T >T∑ ≥>º ± ù|sT¡ ≈î£
b˛j·÷sTT. nÁX¯óqj·THê\ eT<Ûä´ e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢≈£î ‘·T~
M&√ÿ\T kÕ–b˛sTT+~.
e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢ dæ˙J$‘·+ yÓTT‘·Ô+ #·÷ùdÔ... nìï uÛ≤wü
˝Àq¢ ÷ ø*£ |æ ÄjT· q #êÛ j÷· Á>V∑ ≤ü D+ n+~+∫+~ q\u’…Û qT+∫
j·÷uÛ…’ dæìe÷\ ˝Àù|! nsTT‘˚H˚+, yê{Ï˝À n‘·´~Ûø£ uÛ≤>∑+
ÄjT· q ø¬ yT˚ sê ø+£ {‘Ï √ øfi£ ≤K+&Ü\j÷· ´sTT. ∫qï|Œü {Ï qT+∫
∫e]<äX¯ es¡≈£î Äj·Tq mqï&É÷ |üs¡T¬>‹Ô bÕ\T ‘ê>∑˝Ò<äT.
ì\ã&ç ˙fi‚¢ ‘ê>±s¡T. &ÉãT“ ø√dü+ yÓ+|üsê¢&É˝Ò<äT. Ç∫Ãq J‘·
yT˚ <√ |⁄ü #T· Ã≈î£ HêïsT¡ . ø±˙, e∫Ãq |ìü ‘q· + yTÓ T‘+Ô· y+Ó &‘ç sÓ ô¡|’
#·÷|æ+#˚<ëø± e<ä\˝Ò<äT. n+<äTπø, e÷s¡ÿdt u≤sYfÒ¢≈£î n+‘·
eT+∫ ù|sT¡ . <ëìe˝¢Ò ÄjT· q Çyê[øº ° <øä DåÏ u≤Û s‘¡ · d˙æ s+¡ >+∑
˝À ∫s¡düàs¡D°j·TT&ç>± $T–*b˛j·÷s¡T.
áHê&ÉT ~q|üÁ‹ø£˝À »s¡ï*düTº>± J$‘·+ ÁbÕs¡+_Û+∫ HÓeTà~>± Á|üeTTK dæ˙
»s¡ï*düTº>± s¡÷bı+<ës¡T. nH˚ø£eT+~ dæ˙s¡+>∑ Á|üeTTKT*ï Ç+≥s¡÷«´\T #˚XÊs¡T.
‘Ó\T>∑T dæìe÷s¡+>∑+ô|’ |ü]XÀ<Ûäq #˚dæ, eTÁ<ëdüT $X¯«$<ë´\j·T+ qT+∫ &Üø£ºπs{Ÿ
|ü{≤º |ü⁄#·TÃ≈£îHêïs¡T. 2012 dü+e‘·‡s¡+˝À ñ‘·ÔeT dæ˙ »s¡ï*düTº>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
Á|üuÛÑT‘·« q+~ |ü⁄s¡kÕÿs¡+, ñ‘·ÔeT dæ˙ Á>∑+<Ûä s¡#·sTT‘·>± C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿs¡+
bı+<ës¡T. ìyêdü+ ôV’≤<äsêu≤<äT.
78
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
2019 ‘êHê düuÛÑ\ n‹~∏ yê´dü+
kÕVæ≤‘·´+
‘=*‘·s¡+ Åd”Ô\ ø£<∏ä\T ` 1901-1910
¬ø.mHé. eT©¢X¯«]
>∑Ts¡C≤&ɪ~<äT›u≤≥Tμ‘=*ø£<∏änìuÛ≤$kÕÔ+.ø±˙n+‘·≈£îeTT+<äT Çs¡yÓ’@fi¯¢qT+#˚‘Ó\T>∑T˝Àø£<∏ä\T
sêj·T≥+ yÓTT<ä˝…’+~. n+<äT˝Àq÷ dü>∑+ ø£<∏ä\ ô|’>± Åd”Ô\T sêdæqy˚. á $wüj·T+ ‘êHê Á|ü#·T]+∫q
ª~<Tä u› ≤≥\Tμ|⁄ü døÔü +£ e#<Ã˚ ëø±‘\Ó T>T∑ kÕV≤æ ‘´· |Á |ü +ü #êìøÏ‘Ó*jT· <Tä .ÄdÅ \Ô” Tsêdqæ ø<£ \ä∏ $Xw¢‚ Dü ...
1910˝À >∑Ts¡C≤&É sêdæq ª~<äT›u≤≥Tμ ‘Ó\T>∑T˝À ‘=*ø£<∏ä kÕVæ≤‘ê´ìï |ü⁄q]ï]à+#˚ |üì Åd”Ôyê<ä+ yÓ\T>∑T˝À 1980\
‘s· ê«‘· ìsêàD≤‘à· ø+£ >± yTÓ T<˝ä +’… ~. n≥Te+{~Ï q÷≥ Çsy¡ ’…
nqï~ <ë<ë|ü⁄ e+<˚fi¯ó¢>± kÕVæ≤‘·´ #·]Á‘·˝À qyÓ÷<Ó’ ñ+~. @fi¯¢≈£î eTT+<˚ Åd”Ô\T Ä<ÛäTìø£ Á|üÁøÏj·T nsTTq ø£<∏äì
nsTT‘˚ |ü]XÀ<Ûäq\˝À ø=‘·Ô $wüj·÷\T ‘Ó*ùdø=B› m+‘· m+#·Tø√e&É+ düeTs¡úe+‘·+>± ìs¡«Væ≤+#·&É+, ø=qkÕ–+#·&É+
ã\+>± dæús¡|ü&çq n+XÊ\sTTHê e÷s¡TŒøÏ ˝ÀqT ø±e*dæ+<˚. >∑T]Ô+#·<ä–q $wüj·÷\T. 1901 y˚T HÓ\˝À ‘Ó\T>∑T »HêHê
Á|ü<Ûëq+>± kÕVæ≤‘·´#·]Á‘·\T Ç≥Te+{Ï e÷s¡TŒ\qT |üÁ‹ø£˝À ã+&Üs¡T n#·Ãe÷+ã sêdæq ª>∑TDe‹j·T>∑T Åd”Ôμ ø£<∏ä
ìcÕŒøÏåø£+>± dü] #˚j·Te\dæ ñ+≥T+~. kÕ<Ûës¡D+>± ª‘=*μ ‘Ó\T>∑T˝À Åd”Ô\T sêdæq yÓTT<ä{Ï ø£<∏ëÁ|üj·T‘·ï+. n|üŒ{ÏqT+∫
Á|üj·T‘êï\ MT<ä ìsê∆s¡D\≈£î e#˚à eTT+<äT n$ ª‘=*μ 1910 es¡≈£î Åd”Ô\T sêdæq ø£<∏ä\T Çs¡y…’ nsTT<äT. ìC≤ìøÏ
ø±≈î£ +&Üb˛jT˚ neø±XÊ\T ñ+{≤jT· qï dŒü èV≤ü ≈L£ &Ü kÕV≤æ ‘´· Ä<ÛäTìø£ kÕVæ≤‘·´#·]Á‘· ìsêàD+˝À Ç~ n‹ô|<ä›
#]· Á‘ø· ±sT¡ \øÏ ñ+&≥É + eT+∫ |]ü D≤eT+. Ç{e° \ $$qeT÷]Ô uÛ≤>∑kÕ«eT´+.
dü+bÕ<äø£‘·«+˝À Telugu Association North America (TANA)
Á|ü#·Ts¡D\ dü+düú ª~<äT›u≤≥\Tμ ù|s¡T‘√ ˇø£ |ü⁄düÔø£+ ÄHê{Ï ‘Ó\T>∑Tdüe÷»+˝À Åd”Ô\|ü≥¢ nH˚ø£ e´edüú\T
Á|ü#·T]+#ês¡T. 1910øÏ |üPs¡«y˚T ‘Ó\T>∑T˝À ø£<∏ës¡#·q ñ+<äì ne÷qMj·T+>± Á|üe]Ôdü÷Ô ñHêïsTT. yê]øÏ ne÷qTwüyÓTÆq
ìs¡÷|ædü÷Ô ‘=+uÛ…’ ¬s+&ÉT ø£<∏ä\qT Á|üø£{Ï+#ês¡T. nsTT‘˚ #êøÏ] n+≥>∑≥ºã&ç+~ ‘·|üŒ Vü≤≈£îÿ\T ˝Òe⁄. #êø£* |ü<äT›\T
Ç+<äT˝À $X‚wüyÓTÆq $wüj·T+ ˇø£≥T+~. á ‘=+uÛ…’ ¬s+&ÉT sêdüTø√e&ÜìøÏ, s¡TøÏàDÏ ø£fi≤´D+ #·<äTe⁄ø√e&ÜìøÏ ‘·|üŒ
ø£<∏ä\˝À ù|s¡T ‘Ó*j·Tì s¡#·sTT‘·\T sêdæq$ eTTô|’Œ¤ ˇø£ÿ kÕe÷õø£s¡+>∑+˝À, ÁX¯eT˝À uÛ≤>∑kÕ«e÷´ìï bı+<˚ #·<äTe⁄
ø£<∏ä\T. |ü<äeT÷&ÉT eT+~ |ü⁄s¡Twüß\T sêdæq$- eTTô|’Œ¤ @&ÉT ìsêø]£ +#ã· &+ç ~. n‹u≤\´ n‹eè<∆ä $yêV‰ü \T, øH£ ê´Xó¯ \ÿ+,
ø<£ \ä∏ T ø±>±, |<ü eä T÷&TÉ eT+~ Åd\Ô” T sêdqæ $- Çsy¡ ’… nsTT<Tä eT÷&qÉÛ eTàø±\T, ÅdìÔ” Ç+{øπÏ |]ü $T‘+· #j˚ T· &+É e+{Ï <Tä sê
ø£<∏ä\T ñHêïsTT. Ç~ #ê˝≤ ÄdüøÏÔø£s¡yÓTÆq düe÷#ês¡+. #êsê\T düe÷»+˝À n|üŒ{ÏøÏ ã©j·T+>±H˚ ñHêïsTT. yê{Ïì
n~Û>∑$T+∫ Ä<ÛäTìø£ <äX¯˝ÀøÏ Åd”Ô\T Á|üy˚•+#·&ÜìøÏ #ê˝≤
ìC≤ìøÏ Ç|üŒ{Ïø° kÕVæ≤‘·´ kÕ+düÿè‹ø£ s¡+>±\˝À Åd”Ô\ düeTj·Ty˚T |ü{Ϻ+~. düe÷»+˝À Ç≥Te+{Ï dæú‹ ø=qkÕ>∑T
uÛ≤>∑kÕ«eT´+ $wüj·T+˝À $eø£å q&ÉTdü÷ÔH˚ ñ+~. Åd”Ô\
79
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
‘·T+&É>± ‘Ó\T>∑T ø£<∏ëkÕVæ≤‘·´+ Äs¡+uÛÑ<äX¯˝ÀH˚ Ç+‘·eT+~ Ç|üŒ{Ï <äèwæºø√D+˝À qT+∫ #·÷ùdÔ á ø£<∏ä\T |æ‘·è
Åd”Ô\T m≥Te+{Ï kÕVæ≤‘ê´ìï düèwæº+#ês¡T, m≥Te+{Ï kÕ«$Tø£ deü ÷C≤ìøÏ ˝Àã&ç e÷Á‘y· T˚ ñ+&=#T· Ã. nsTT‘˚ yê{Ï
Ä˝À#·q\T #˚XÊs¡T, bÕ‘·ø±\|ü⁄ kÕ+Á|ü<ëj·Tø£ dæú‹>∑‘·T\qT |ü]$T‘·T˝À¢+∫ ø±ø£ yê{Ï Á|ü‘˚´ø£‘·˝À qT+∫ #·÷dæq≥¢sTT‘˚
ø=qkÕ–+#êsê, ˝Òø£ ˇø£ n&ÉT>∑T eTT+<äT≈£î y˚dæ Ä ø±\|ü⁄ n$ Ä ø±\|ü⁄ dü+düÿs¡D <äèwæºì Á|ü‹_+_+#˚ ø£<∏ä\T. Åd”Ô\T
dü+|òüTdü+düÿs¡Ô\ u≤≥˝À q&ç#êsê ˝Ò<ë ø=‘·Ôu≤≥\T y˚düTø√ #·<äTe⁄ø√yê\˙, düe÷C≤ìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü\˙ n<˚ düeTj·T+
e&ÜìøÏ |Pü s«¡ s+¡ >±ìï d<æ +∆ä #X˚ Êsê nqï Á|Xü ï¯ \T yd˚ Tü ø√yê*. ˝À ≈£î≥T+u≤ìï #·ø£ÿ~<äT›ø√yê\˙, Ns¡\T q>∑\T ‘·~‘·s¡
edüTÔe⁄\ ø√dü+ uÛÑs¡Ôì y˚~Û+#·≈£L&É<ä˙ Ç≥Te+{Ï uÀ<Ûäq\
á |ü<äeT÷&ÉTeT+~ s¡#·sTTÁ‘·T\˝À ã+&Üs¡T n#·Ã s¡÷|ü+˝À ø£<∏ä\T kÕ>±sTT. ª<ä+|ü‘·T\ Á|ü<∏äeT ø£\Vü≤+μ ø£<∏ä
e÷+ã ˇø£ÿπs |ü~ø£<∏ä\T sêXÊs¡T. Bìì e´øÏÔ>∑‘· kÕeTs¡ú´+, yÓTT<ä\Tô|≥º&Éy˚T ª...$yêVü≤e÷&ÉT≥ e\qqT uÛÑs¡Ô≈£î <ëdæ
yÓdüT\Tu≤≥¢ qT+∫ #·÷ùd ÄkÕÿs¡+ ñqï|üŒ{Ïø° $T>∑‘ê s¡#· q>∑T<äTHêj˚T$T?μ nqï Á|üX¯ï‘√ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. ø=‘·Ô
sTTÁ‘·T\ ø£<∏ä\qT |ü]o*ùdÔ Ms¡+<ä] ø£<∏ës¡#·q˝À düe÷+‘· ô|[¢≈£L‘·Ts¡T eT+≈£î‘·q+‘√ y˚dæq Á|üX¯ï\qT, n\ø£\qT ø=‘·Ô
s¡+>± ø=ìï >∑TD≤\T ø£q|ü&É‘êsTT. Çs¡ej·T´e X¯‘ê_› <ä+|ü‘·T\ eT<Ûä´ e∫Ãq ø£\Vü‰ìï neTàeTà H˚s¡TŒ>± |ü]wüÿ
‘=*<Xä ø¯ +£ ˝À ‘\Ó T>T∑ Åd\Ô” T sêdqæ á bÕ‹ø£ ø<£ ˝ä∏ À¢ eTTK´+>±
ø£qã&˚ n+X¯+ Åd”Ô $<ä´ ÄeX¯´ø£‘·. á edüTÔe⁄ì ]+#·&É+ ø£<∏ëedüTÔe⁄. ne÷àsTTì ˇ~›¬ø’q
m+#·T ø√e&ÜìøÏ Á|ü<Ûëq ø±s¡D+ ÄHê{Ï Ç˝≤¢\T>± e÷s¡Ã&Éy˚T á ø£<∏ä \ø£å´+ nsTT
dü+|òüT dü+düÿs¡Ô\ ø£èwæ. á edüTÔe⁄ì q|üŒ{Ïø° Ä dü+yê<ä dü+<äs¡“¤+˝À ø=‘·Ô ô|[¢
#Ó|üŒ&ÜìøÏ m≈£îÿeeT+~ s¡#·sTTÁ‘·T\T ≈£L‘·Ts¡T y˚dæq #ê˝≤ Á|üX¯ï\T á ø±˝≤ìøÏ
dü+yê<ä ø£<∏äHêìï m+#·T≈£îHêïs¡T. ˇø£s¡T Åd”Ô ≈£L&Ü ÁbÕdü+–ø£yÓTÆ ñHêïsTT.
$<´ä ì e´‹sπ øùÏdÔ eTs=øs£ T¡ deü T]k∆ ÕsÔ T¡ . Ç{≤¢
eT+N #Ó&É÷ ¬s+&ç+{Ï #·s¡Ã ø£qã&ÉT‘·T+~. 1902˝À sêj·Tã&çq ª<ä+|ü‘·T\
ã+&Üs¡T n#·Ãe÷+ã sêdæq ªuÛ≤sê´uÛÑs¡Ô\ Á|ü<∏äeT ø£\Vü≤+μ ø£<∏äøÏ 1910˝À >∑Ts¡C≤&É
dü+yê<ä+-Åd”Ô $<ä´μ á ‘·s¡Vü‰ ø£<∏ä\øÏ sêdæq ª~<äT›u≤≥Tμ ø£<∏äøÏ #ê˝≤ b˛*ø£\T
‘√erdæ+~. ñHêïsTT. Á|ü<Ûëq+>± s¡#·Hê dü+$<Ûëq+
ˇø<£ ëìH=ø{£ Ï b˛* ñHêïsTT. u≤Û sê´usÑÛ \Ô¡
n|üŒ{Ï ‘·s¡+ Åd”Ô\T m+#·Tø=qï ø£<∏äq eT<Ûä´ ø£\Vü≤+ sêe&É+, Çs¡Te⁄s¡T |üs√
|ü<ä∆‘·T\T yê]øÏ e÷Á‘·y˚T kÕ<Ûä´yÓTÆq C≤q|ü<ä ø£å+˝À <äT'œ+#·&É+, Ä ø£\Vü‰ìï b˛>=≥º
XË’*˝À ñ+{≤sTT. |æ\¢\øÏ ø£<∏ä\T #Ó|üŒ&É+ Åd”Ô\
Jeq $<Ûëq+˝À uÛ≤>∑+>± ñ+≥T+~. n+<äTπø &ÜìøÏ eT<´äÛ esT¡ \Ô T>± ª<+ä |‘ü T· \ Á|<ü eä∏ T
yês¡T sêdæq ø£<∏ä˝À¢ ≈£L&Ü á eTÚœø£ <Û√s¡DÏ ø£\Vü≤+μ ø£<∏ä˝À neTàeTà, ª~<äT›u≤≥Tμ
ø£ì|ædüTÔ+~. n{≤¢π> yê] ø£<∏ëH˚|ü<∏ë´\qT #·÷ùdÔ ø£<∏ä˝À sêeTj·T´ ø£èwæ #˚kÕÔs¡T. <ä+|ü‘·T
Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq Åd”Ô Äes¡D+ ø£qã&ÉT‘·T+~. Åd”Ô\T ‘·s¡#·T>± \øÏ ˇø]£ MT<ä ˇø]£ øÏ nbÕsy¡ TÓ qÆ Áù|eT
ø£\TdüT≈£îì e÷{≤¢&ÉT≈£îH˚ düú˝≤\T Çø£ÿ&É dü+yê<ä düú˝≤\T>± ñqï|üŒ{Ïø° y˚πs ø±s¡D≤\ Ø‘ê´ ø£\Vü≤+ sêe&É+, ∫e]øÏ ˇø£
Á|‘ü ´· øeå£ Tj÷· ´sTT. yTÓ Td*ü ø+£ {Ï se¡ ÷u≤jT· eTà sêdqæ ª˙˝≤{Ï ø=düyÓTs¡T|ü⁄‘√ n~ düeTdæb˛e&É+ nqï$, ø£<∏ä˝À¢ düe÷q+>±
πse⁄˝À Ç<ä›s¡T Åd”Ô\ dü+uÛ≤wüDμ ø£<∏ä˝À ª˙˝≤{Ï πse⁄μ Åd”Ô ñqï n+XÊ\T. ø±øb£ ˛‘˚ u≤Û cÕ |sü +¡ >±, •\Œ|sü +¡ >± ~<Tä u› ≤≥T
Äes¡D≤ìøÏ ˇø£ Á|ürø£. }|æsê&Éì Ç+{Ï yê‘êes¡D+ qT+∫ ø<£ ä∏ Hêp≈î£ >± ñ+≥T+~. ‘q· ø<£ ä∏ øH£ êï mì$T~ d+ü e‘‡· sê\T
yê]øÏ $eTTøÏÔ ø£*π>~ |üqT\ e+ø£q u…’≥øÏ yÓ[¢q Ä ø±ùdù|. eTT+<äT sêdæq á Åd”Ô\ ø£<∏ä\T >∑Ts¡C≤&É <äèwæºì <ë{Ïb˛e⁄.
˙{Ï ø√dü+ ø£&Ée\T #·+ø£q ô|≥Tº≈£îì πs|ü⁄ yÓfi¯¢&É+, nø£ÿ&É yê{Ï Á|üuÛ≤e+ Äj·Tq ø£<∏ë dü+$<Ûëq+ MT<ä ñ+&˚ ÄkÕÿs¡+
≈£L&çq Åd”Ô\T- ø£wüº düTU≤\T ø£\uÀdüTø√e&É+, u…’{Ï Á|ü|ü+#·|ü⁄ ñ+~.
$+‘\· ˙ï ˇø]£ qT+∫ ˇøs£ T¡ |+ü #T· ≈î£ H~˚ nøÿ£ &.˚ n+<Tä #‘˚ H· ˚ ª\*‘· XÊs¡<ä\Tμ, ªdüT>∑TDe‹ <äTs¡TZDe‹μ, ª<ÛÓ’s¡´
Åd”Ô $<ä´ ÄeX¯´ø£‘·qT #Ó|üŒ&ÜìøÏ #·]Ã+#·Tø√e &ÜìøÏ Ç<ä›] ôdÌús¡´eTT\Tμ e+{Ï ø£<∏ä˝À¢ eT+∫-#Ó&ɶ\T, $qj·TeTT-‘Ó–+|ü⁄
Åd\Ô” ≈î£ nqTyq’… yê‘êesD¡ +>± ˙˝≤{Ï sπ e⁄ì s#¡ s· TTÁ‹ m+#T· e+{Ï >∑TD≤\T Ç<ä›s¡T Åd”Ô\˝À bı+<äT|ü]∫ #Ó&ÉT MT<ä eT+∫,
≈£îHêïs¡T. Åd”Ô $<ä´ ÄeX¯´ø£‘·qT uÛ≤s¡´uÛÑs¡Ô\ dü+yê<ä+>± ‘Ó–+|ü⁄ MT<ä $qj·T+, $»j·T+ kÕ~Û+∫q≥T¢>± #·÷|æ+#·&É+
ã+&Üs¡T n#·Ãe÷+ã sêùdÔ Ç<ä›s¡T Åd”Ô\ dü+uÛ≤wüD >± nH˚ ˇø£ Áf…+&éøÏ á s¡#·sTTÁ‘·T\ ø£<∏ä\T ñ<ëVü≤s¡D>±
s¡e÷u≤j·TeTà sêXÊs¡T. ì\TkÕÔsTT. á <äXÊã›+˝ÀH˚ eT+&ÉbÕø£ CÀVü‰qeTà sêdæq
ªs¬ +&TÉ d+ü #T· \qT ≈L£ ]Ãq ø<£ μä∏ ˙‹ Á|uü À<øäÛ y£ TÓ qÆ ~. CÀV‰ü qeTà
80
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
Á¬øÌdüÔe yÓTÆHê]{°øÏ #Ó+~q eTVæ≤fi¯. u…’_˝Ÿ ˙‹ø£<∏ä\ Á|üuÛ≤e+ rdüT≈£îì dü«‘·+Á‘· s¡#·q>± eT\#·&É+ nqï <Û√s¡DÏ Á|üã+<Ûä
á ø<£ ˝ä∏ À øq£ |&ü TÉ ‘T· +~. ø<£ ë∏ Á|Áü øjÏ T· qT m+#T· ≈î£ qï á ‘=* ø±\+ qT+N ñ+~. <ëìì ø£<∏ëìø±Á|üÁøÏj·T ≈£L&Ü ø=qkÕ–+
‘·s¡+ s¡#·sTTÁ‘·T˝À¢ nH˚ø£esêZ\ yês¡T ñ+&É≥+ ns¡T<Ó’q ∫+~. á <äXÊã›|ü⁄ s¡#·sTTÁ‘·T\T ≈£L&Ü n≥Te+{Ï
$wüj·T+. á ø±˝≤ìøÏ ≈£L&Ü ≈£î\, eT‘·, es¡Z, ÁbÕ+‘·, *+>∑, Á|jü ÷Ó >±\T #k˚ ÕsT¡ . ªsê<ëÛ $yêV≤ü +μ, ª>T∑ De‹jT· >T∑ ÅdμÔ” e+{Ï
‘>Ó ∑ $eø\å£ T kÕV≤æ ‘´· s+¡ >+∑ ˝À sê»´yT˚ \T‘÷· H˚ ñHêïsTT. n≥T ø£<∏ä\˝À bÂsêDÏø£ n+XÊ\T ø£q|ü&É‘êsTT. Äs√E˝À¢
e+{Ï~, ÄHê{Ï |ü\TesêZ\ Åd”Ô\T ø£<∏ës¡#·q≈£î |üPqTø√e&É+ kÕVæ≤‘ê´ìï #·<äTe⁄ø√e&É+ n+fÒ |ü⁄sêD Ç‹Vü‰kÕ\qT e˝…¢
V≤ü ]+¸ #<· >ä Z∑ $wjü T· +. ø<£ ä∏ #|Ó Œü &+É nqï~ yê]øÏ #ê˝≤ |]ü #j· T· yj˚ T· &yÉ T˚ . »q e´eV‰ü s+¡ ˝À bÂsêDøÏ £ >±<\ä∏ T q*–q*– ø=‘Ô·
yÓTÆq $wüj·T+. ì‘·´J$‘· e´eVü‰s¡+. ø£qTø£H˚ ‘=*‘·s¡+ s÷¡ |⁄ü qT bı+<&ä +É nHø˚ £ Á|Áü øjÏ T· ˝À¢ #÷· dæ ñHêïeTT. á ø<£ \ä∏ T
ø£<∏ëìø±s¡#·q˝À |ü⁄s¡Twüß\‘√ düe÷q+>± Åd”Ô\T ø£<∏ä\T ≈£L&Ü n≥Te+{Ï ø=‘·Ô s¡÷bÕ\qT dü+‘·]+#·T≈£îHêïsTT.
sêj·T&É+ ø£q|ü&ÉT‘·T+~. $T>∑‘ê @ Á|üÁøÏj·T˝À ≈£L&Ü ‘=* ‘<· qä +‘s· ø¡ ±\+˝À øq£ T|]ü Ô es\¡ øàå£ eTà ˝≤+{yÏ êsT¡ ø¬ ø’ £ e+{Ï
<äX¯˝À Ç≥Te+{Ï uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ø£ì|æ+#·<äT. ø£<∏ëÁ|üÁøÏj·T yê] |ü⁄sêDbÕÁ‘·\qT |ü⁄q]ï]à+∫ Åd”Ô bÕÁ‘·\≈£î ‘ê]ÿø£yÓTÆq
nqTuÛÑyêìøÏ <ä>∑Zs¡ $wüj·T+ ø±ã{Ϻ á s¡#·q yê]øÏ düT\Ty…’q e´øÏÔ‘ê«\qT ø£*Œ+#ês¡T. Ä ne>±Vü≤q yÓqTø£ ‘=*‘·s¡|ü⁄
$wüj·T+>± ‘√∫ ñ+&Ée#·TÃ. s¡#·sTTÁ‘·T\ Á|üuÛ≤e+ yê] MT<ä ‘·|üŒìdü]>± ñ+≥T+~.
|ü⁄sêD dü+ã+<ÛäyÓTÆq n+XÊ\qT>±˙ bÕÁ‘·\qT>±˙
ø£<∏ä, qe\, yê´dü Á|üÁøÏj·T˝À¢ s¡#·q\T #˚düTÔqï ¬ø.mHé. eT©¢X¯«] eT÷&ÉT ø£<∏ë
dü+|ü⁄{≤\T, Äs¡T qe\\T, ¬s+&ÉT yê´dü dü+|ü⁄{≤\T Á|ü#·T]+#ês¡T. Á|ü‹cÕº‘·àø£+>±
‘êHê 2017˝À ìs¡«Væ≤+∫q qe\\ b˛{°˝À M] qe\ ª˙\μ≈£î ãVüQeT‹ \_Û+∫+~.
Á|üC≤kÕ«$Tø£ s¡#·sTTÁ‘·T\ y˚~ø£ C≤rj·T ø±s¡´<ä]Ù. $$<Ûä kÕe÷õø£ ø±s¡´Áø£e÷˝À¢
#·Ts¡T≈£î>± bÕ\T|ü+#·Tø=+≥THêïs¡T. 2019 ‘êHê düuÛÑ\ n‹~∏. ìyêdü+ $XÊK|ü≥ï+.
81
22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£
e´øÏÔ‘·« $ø±dü+
j·TTe‘·-eTH√uÛ≤yê\T
&܈ˆ |ü<äà» q+~>±eT
|æ\¢\T n+<äs¡T ˇπø˝≤>∑ ñ+&És¡T, s¡ø£ s¡ø±\ eTqdüÔ‘ê«\T ñ+{≤sTT, n˝≤π> ‘·*¢‘·+Á&ÉT\øÏ
≈£L&Ü |æ\¢*ï m˝≤ ô|+#ê© nH˚ ì|òüT+≥Te⁄ ˝Ò<äT ø±ã{Ϻ, ø±\ e÷q |ü]dæú‘·T\øÏ nqT
>∑TD+>± nedüs¡yÓTÆ‘˚ ì|ü⁄DT\T düVü‰j·T+ rdüTø√e{≤ìøÏ ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\T yÓqø±&É≈£L&É<äT.
áeT<Ûä´ ø±\+˝À k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷ yê&Éìyêfi¯ó¢ mes¡÷ &çÁô|wüHé, j·÷+¬>®sTT{° ˝≤+{Ï e÷qdæø£ ˇ‹Ô&ç\øÏ ≈£L&Ü >∑T]
ne⁄‘ês¡T.
ø£q|ü&É≥+ ˝Ò<äT. eT÷&˚fi¯¢ yêfi¯¢ <ä>∑Z] ì+∫ 80 @fi¯¢yêfi¯¢ <ëø±
Á|ü‹ yêfi¯¢øÏ ù|òdtãTø˘, Ç+kÕºÁ>±yéT\˝À ¬s>∑T´\sY>± b˛düTº\T {°HÓ»sY‡øÏ Áô|ò+&˚‡ ˝Àø£+... Áô|ò+&釽≤>∑ ‘·j·÷s¡yê«*
ô|≥Tº≈£î+≥÷ #ê˝≤ _J>± e⁄+≥THêïs¡T. k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷ e\¢ nqT≈î£ +{≤sT¡ , yêfió¯ ¢ #ùÓ |Œ<˚ q#T· ÑT· +~. ‘√{Ï ùdïV≤æ ‘T· \‘√
ñ|jü ÷Ó >±\T uÀ˝&… TÉ ñHêïsTT. ñ<ëV≤ü sD¡ ≈î£ , k˛w˝ü Ÿ ø±+{≤ø‡º˘ b˛\TÃ≈£îì yêfi¯¢˝≤>± #˚dü÷Ô e⁄+{≤s¡T. Ç˝≤ b˛\TÃ≈£î+≥÷
ô|+#·Tø√e#·TÃ, ˇ+≥]‘·HêìøÏ <ä÷s¡+>± ñ+&É#·TÃ, _õHÓdt ˇ‹Ô&çøÏ (peer pressure) >∑T]jÓÆT ø=ìïkÕs¡T¢ #Ó&ɶ n\yê≥T¢øÏ
n&«É sfY CÆ… Ÿ #d˚ Tü ≈î£ ì ùd˝‡Ÿ ô|+#T· ø√e#T· Ã. ø±˙ d]ü >±Z yê&TÉ ø√ø£ ˝ÀqsTT´ eT<´ä +, eT‘T· eÔ T+<Tä ˝≤+{Ï yê{øÏ Ï ≈L£ &Ü n\yê≥T
b˛‘˚ <ëì e\e¢ #Ã˚ øw£ qºü cÕ\º T #ê˝≤ e⁄HêïsTT. k˛w˝ü Ÿ MT&jç ÷· |ü&ÉT‘·÷ e⁄+{≤s¡T.
Á|uü ≤Û e+ m≈î£ ÿe>± {H° »˚ s‡Y MT<ä øì£ dŒæ k˛+Ô ~. Ç~ ˇø£ e´dqü +
˝≤>∑ e÷]b˛sTT+~. Ç|ü&ÉT @ {°HÓ»sYì #·÷dæHê #Óe⁄\øÏ {°HÓ»sY‡øÏ #·<äTe⁄ e\¢ e#˚à ˇ‹Ô&ç‘√ bÕ≥T, yêfi¯ó¢ m˝≤
ÇjT· sY b˛ò H‡é ‘–· *+#T· ≈î£ ì, #‹˚ ˝À kÕàsºY b˛ò Hé #÷· d÷ü ,Ô |øü ÿ£ q e⁄Hêïs¡T, düqï>± e⁄Hêïsê, ˝≤e⁄>± e⁄Hêïsê, n+<ä+>±
@$T »s¡T>∑T‘·T+<√ |ü{Ϻ+#·Tø√≈£î+&Ü ‹s¡T>∑T‘·÷ e⁄+{≤s¡T. ø£q|ü&ÉT‘·THêïsê ˝Ò<ë, nqï $wüj·÷\T >∑Ts¡T+∫ Ä˝À#·q\T,
k˛w˝ü Ÿ MT&jç ÷· ˝À b˛dºt ø±˙ b˛ò {À ø±˙ ô|&‘ç ˚ e#Ã˚ Á~˝∏ ,Ÿ fø… ‡˘ øº Ï Çy˚ ø±≈î£ +&Ü neTà Hêqï\ ÄX\¯ T rsêÃ*, ìsêX¯ |sü #¡ ≈· L£ &<É Tä
Äq‡sY e∫Ãq|ü &TÉ ñ‘ê‡V≤ü + m˝≤ e⁄+≥T+<√ eTq n+<]ä øÏ nH˚ ‘·|üq ≈£L&Ü ñ+≥T+~. {°HÓ»sY‡ øÏ Ä ej·TdüT˝À mH√ï
‘\Ó TdTü . eTq Áus… TTH˝é À &√|yü TÓ HÆ é (dopamine) nH˚ ìjT· ÷s√ Ä˝À#·q\T, eTqdüT˝ÀìuÛ≤yê\T e\¢ ˇ‹Ô&ç\øÏ >∑T] ne⁄‘·÷
Á{≤Hé‡MT≥sY (neurotransmitter) ]©CŸ nsTT´ eTqøÏ Äq+ e⁄+{≤s¡T. ø±ã{Ϻ M{Ïì dü]>±Z düeT‘·T\´+ #˚düTø√˝Òø£b˛‘˚
<ëìï ø£*–düTÔ+~. {°HÓ»sY‡ Ä&√|üyÓTÆHé ]©CŸøÏ n&çø˘º nsTT e÷qdæø£ düeTdü´\T>± e÷πs Á|üe÷<ä+ ñ+≥T+~.
b˛sTT, bò˛Hé #·÷&É≈£î+&Ü, b˛dtº\T ô|≥º≈£î+&Ü ñ+&É˝Òs¡T, n<˚
˝Àø+£ >±e÷]b˛‘T· +~. <ëìe\,¢ #<· Tä e⁄ MT<ä <ëÛ ´dü ‘>· T∑ ‘Z T· +~, |\æ \¢ T e÷ e÷≥ $q≥+ ˝<Ò Tä , d]ü >±Z e÷{≤&¢ ≥É +˝<Ò Tä ,
e÷s¡Tÿ\T ‘·–Zb˛‘êsTT, k˛eT]‘·HêìøÏ n\yê≥T |ü&çb˛sTT, y˚TeTT nqT≈£îqï $<Ûä+>± Á|üe]Ô+#·≥+ ˝Ò<äT nì ‘·*¢
‘+· Á&TÉ \øÏ ø+£ >±sT¡ , ujÑÛ T· +, neTà Hêqï‘√ e÷{≤&¢ Ü* n+fÒ
∫ø±≈£î, $düT>∑T. Ç˝≤+≥|ü&ÉT y˚TeTT @$T #Ój·÷´* nì
82
‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
TANA Souvenir 2019
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search