TANA Souvenir 2019

GRAND PATRONS

Mr. Kasineni Anil & Family Mr. Malli Vemana & Family Mr. Mohan, Mrs. Kalpana Edara & Family

Mr. Anjan Chimaladinne & Family Mr. Arvind Daruvuru & Family Mr. Raghu Kadasani & Family

99

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

GRAND PATRONS

Mr. Mohan Venigalla & Family

Mr. Mouli Nallamala

Mr. Nagaraju Nalajaga & Family

Mr. Nagamalleswara & Family

Mr. Murthy Valluri & Family Mr. Nagendra Srinivas Kodali & Family

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019 100

GRAND PATRONS

Mr. Nagoor Inaganti & Family

Mr. Pradeep Nooguru & Family

Mr. Radha Krishna Nallamala & Family

Mr. Rajendraprasad Losetty & Family

Mr. Kiran Gullapalli & Family Mr. Rajesh Nallamothu & Family

101

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

GRAND PATRONS

Mr. Raman Rao Kalyanam & Family

Mr. Rama Raju Kanumuri & Family

Mr. Sigurupati Prakash & Family

Mr. Ravi Adusumilli & Family

Mr. Ravi Narra & Family Mr. Sirisha Tunuguntla & Family

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019 102

GRAND PATRONS

Mr. Pantra Sunil & Family Mr. Raj Kanakamedala & Mr. & Mrs. Gopal Varanasi
Mrs. Swapna Kanneganti

Mr. Srinivas Gorrepati & Family Mr. Sumanth Ram & Family Mr. Tejesh Kodali & Family

103

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

GRAND PATRONS

Mr. Subba Rao Kolla & Family Mr. Sai Valluripalli & Family

Mr. Vamsi Attaluri & Family Mr. UMA Katiki & Family

Mr. Yasasvi Bodduluri & Family Mr. Trilok Kanteti & Family

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019 104

GRAND PATRONS

Mr. Sasikanth, Mrs. Tejasvi Raparla & Family

Mr. Satish Divichenchu & Family

Mr.Sunil Mendu & Family Mr.Vamsi Vasireddy & Family

Mr.Venugopal Varanasi Mr. Mahender Reddy Musuku & Family

105

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

GRAND PATRONS

Mr. Sridhar Nooli & Family Mr. & Mrs. Sivaram Yarlagadda & Family

Mr. Satish Chundru & Family

Mr.Eswara Prasad Gatamaneni & Family

106

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

Donors to the 22nd TANA Conference

The 22nd TANA Conference Committee gratefully acknowledges the generous donations from the following friends of
TANA who made it possible to conduct the Conference on a grand scale without raising registration costs. We also
thank the many volunteers who helped raise these funds. We included the donor names that reached us by press time.

DIAMOND SPONSORS - Above $150,000

Ashburns Heroes: Ramu Jakkampudi, Sudheer Kommi, Srikanth Achanta, Sateesh Chinta
Vamsi Krishna Surampalli & Venu Darapuneni and their Families

PLATINUM SPONSORS - $100,000 - $149,999

Sasikanth Vallipalli, MA
Ravi & Kavitha Mandalapu, PA
Krishna Prasad & Vatsala Katragadda, MI

Lakshmi Moparthi, NJ
Pathuri Nagabushanam, India

Sekhar Vellanki, VA

GOLD SPONSORS - $ 50,000 - $99,999

Jay & Raja Talluri, NJ
Prakash Battineni & Rakesh, VA

Harish & Bindu Koya, DE
Naveen Yerneni, MI
PMJ Jewels, NJ
Prasad Gadde, GA

Praveen Andapalli, NJ
Ramakoteswara Upputuri, VA

Satish Vemana, VA
Satyavardhan Surapaneni, VA
Srikanth Polavarapu & Dr Subbaraya Chowdary Achanta, TX

GRAND BENEFECTORS - $ 25,000 - $49,999

Anjaiah Chowdary, Lavu, GA Phani/Sreenivas Reddy
Ashok Babu, Kolla, OH Pradeep Gourneni, VA
Baburao Samala, VA Prasad Yerneni, IND
Brahmaji Valiveti, NJ Raghudeep Meka, VA
Chalapathirao Kondrakunta, TX Raja Kasukurthi & Friends, NJ
Dr. Naren Kodali, VA Rama Anumolu, VA
Dr. Prasad Nalluri, TX Ramakanth Koya, VA
Gangadhar Nadella, MI Ravi & Indu Potluri, PA
Goutham Amarneni, VA Ravindranath Gourineni, VA
Haribabu Motupalli, PA Srinivas Lavu, GA
Jagadish Prabhala, OH Srinivas Murthy Goluguri, VA
Jayanth Challa, VA Telugu Association of Maryland (TAM), MD
Jayaram Komati, CA VAARADHI, MD
KP Maganti NC Vadilal Icecreams, NJ
Lakkireddy Hanimireddy, CA Venkat Kanumuri, VA
Laxmi Devineni & Friends, NJ Venkata Rao Mulpuri, VA
Leela Kaza, TX Venkata Subbarao Karusala, Srinivasa Mandava, TX
Niranjan Srungavarapu, MI Vinoz Chanumolu, IL
Phanendra Duggirala, VA

107

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

BENEFECTORS - $ 10,000 - $24,999

Ajay Sunkara, IL Mohan & Latha Devineni, VA Sateesh Vemuri, CA
Anil VA Murali Ginjupalli, MI Satyanarayana Manne, VA
Anil Cherukuri, MD Murali Talluri, TX Siva Malgudi, VA
Anil Uppalapati, VA Murali Vennam, TX Sivarama Krishna Gogineni, VA
Ashwin Puppala, Nag Nelluri, VA Sri Ram Yarlagadda, VA
Avinash Kasa, VA Nagendra Srinivas Kodali, GA Srikanth Doddapaneni, CA
Bapuji, NJ NRC Naidu, VA Srikanth Gaddam, OH
Bhanu Maguluri, VA Praveen Kondaka, VA Srini Sanga, OH
Chandra Kumar Malavathu, VA Purna Dokku, VA Srini Yalavarthi, OH
Chinnababu Gudapati & Raja Surapaneni, MO Srinivas Anumolu, VA
Krishna Amrutham, MD Rajesh Adusumilli, TX Srinivas Kukatla, MD
Chowdary Jampala, IL Rajesh Kasaraneni, VA Srinivas Mankala, VA
Dr Navaneetha Krishna Gorrepati, TX Raji Bezwada, VA Srinivas Mikkilineni, VA
Dr. Kishore & Kalpana Tammineni, VA Ram Reddy, VA Srinivas Tatineni, GA
Dr. Raghav Reddy, PA Rama Krishna Bollu, MD Srinivasa Pendurthi, VA
Dr. Naveena Hemanth, MD Ramana & Geetha Mannam, NJ Subramanyam Varanasi, VA
Gyan Reddy, VA Ramesh Annamreddy, VA Sudhakar Garlanka, VA
Harish Kolasani, IL Ramesh & Jagadish Yalamanchili, NJ Sudhakar Kancharla, TX
Hema Chandra Kanuru, IL Ramesh & Dr. Sindhura Uppalapati, MD Sudhakar Katraggada, MI
Janardhan Nimmalapudi, VA Ramu Venigandla, GA Sudheer Gaddam, OH
Kalasha Jewels, GA Ratna Mulpuri, NJ Sudheer Kommi, VA
Karteek Komati, VA Ravi Gurajala, TX Suresh Gottipati, TX
Kishore Kancharla, TX Ravi Samineni, OH Vasu Maddisetty, MD
Koti Vemuri, NJ Rupa and Sridhar Vasireddy, VA Venkat Koganti, CA
Krishna Lam, VA Sagar Malisetti, MN Venkata Mohan Cherukuri, NJ
Kumar Mukkamala, VA Sagar Maram Reddy, MI Vidyadhar Garapati, NJ
Lax Chepuri, VA Samba Ancha & Friends, PA Vijay Kommineni, AZ
Mahender Musuku, NJ Samba Dodda,, Raja & Ravi Nalluri, TX Vijay & Tanuja Gudiseva, VA
Malla Reddy Pailla, NJ Sasala Challa, VA Vinay & Srini (Persis), NJ
Mohan Karjella, MI Sateesh Chinta, VA Vinod Kukunoor, MI
Vishwanadh Phani Nayunipati, CT

GRAND PATRONS - $ 5,000 - $9,999

Adapa Prasad, MD Dr. Babu Vadlamudi, MI Lalitha Ketineni, VA
Amar Anne, TX Dr. Venkata Subbaiah Chowdary Mulpuri, VA Launch Trampoline (Raj, Pushyami, Anu
Anil Kasineni Dr. Madhusudhan Reddy, VA & Ramesh), MD
Anil Veerapaneni, TX Dr. Umesh Kodu, VA Lokesh Naidu, TX
Anil Kumar Penikelapati, MA Eswar Ghattamaneni & Malli Vemana, NC
Anjan Chimaladinne, VA Nagoor Inaganti, VA Manoj Chaganti, MD
Anju Vallabhaneni, OH Gopal Addada, PA Mohan Edara, GA
Aravind Daruvuru, NJ Gopal Varanasi Mohan Venigalla, VA
Arvind Jasti, VA Hanumaiah Bandla, MI Mouli Nallamala, VA
Ashok Devineni, VA Hari & Radhika Bungatavula, PA Murali Meraga, IL
ATA (Kiran Pasam), GA Harinth Policherla, MI Murali Putti, OH
Bala Kukkapalli, VA Jagadish Darimadugu,TX Murali Krishna Gadde, GA
Balagan Arumugaswamy, MD Janaiah Kota & Ramakrishna Veravalli, VA Murali Lalukota &
Balaji Gudi, TX JP, CA Krishna Kishore Katuri, VA
Bharath Muppirala, CA Kalyan Chaganti, VA Murthy Valluri, VA
Bhaskar Ghanti, MD Kiran Duggirala, MI Nagamalleswara Panchumarthi, NC
Bhuvanesh Boojala, VA Kiran Gullapalli Nagaraju & Suneetha Nalajula, PA
Chakravarthy Ashok, VA Kishore Chennupati, VA Narasimha Rao Uppalapati, MI
Chandra Bevara, VA KK Reddy, IL NATA (Ravi Kandimalla), GA
Chandra Limgala, VA Krishna Reddy Revuri, VA Ninad Annavaram
Chandra Rayala, OH Krishna Reddy Kotha & Parmesh & Dr. Swarna Bheemreddy, DE
Chandra Valleri, MD Naveen Errabolu, VA Pavan Chalapathi, VA
Chandrasekhar Pemmasani & Kumar Nandigam, TX Phani Talluru, VA
Dr.Sriratna Koneru, TX Kutumba Rao Ravi, MI Pradeep Nugooru, VA
Chandu Gorrepati, VA Lakshminarayana Surapaneni, ON Prakash Sigurupati, VA

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019 108

Prasad Alapati, VA Satya Chalasani, MD Sugan Chagarlamudi, TX
Prasad Kankanala, OH Sekhar Puli, VA Sumanth Ramishetty, NJ
Prasad Kollisetty, TX Shankar Chowhan, CA Sunil Mendu, MN
Praveen Kodali, TX Shiva Chava, OH Sunil Pantra, MI
Purushotham Chowdary Gude, NC Sirisha Tunuguntla, NJ Surendra Gorrepati, MI
PV, VA Siva Jasti, TX Surendra Vemuganti, NC
Radhakrishna Atluri, VA Sivaji Medikonda, VA Suresh Karsala, NC
Radhakrishna Nallamala, NJ Sivaram Yarlagadda, MI Suresh Puttagunta, MI
Raghu Kanakamedala, VA Sivarama Krishna Katta, TX Suresh Babu Kakarla, NC
Rahul & Renuka Yerra, PA Smart Deck Solutions, IL Susheela Upputuri, OH
Raj Kanakamedala, VA Sreedhar Challa, VA Teja Kodali, NJ
Rajani Raju, NJ Sreedhar Maram, VA Tejaswi & Saikantha Raparla, VA
Rajendra Prasad Losetty, MN Sreedhar Nooli, VA Tilak Dronavalli, VA
Rajesh Nallamothu, MN Sridhar Bandaru, MI Trilok Kantheti, VA
Rama Krishna Chalasani, VA Sridhar Nagaboyana, NC Uday Kiran, OH
Rama Raju Kanumuri, MN Sridhar Ramireddy, NC Uma Katiki, IL
Ramana Anne, NC Sridhar Vannamreddy, MD Uma-Namsthe Flavours, MI
Ramana Pathipati, VA Sridhar Korsapati & Vamsi Attaluri, MN
Ramanrao Kalyanam, MN Madhu Mallu, TX Vamsi Inumpuri, MI
Rambabu Yadlapalli, VA Srikanth Veluvolu, VA Vamsi Kadiyala, VA
Ramesh Gutha, VA Srinagesh Paluvoi, VA Vamsi Kora OH
Ranganath Babu Gorrepati Srini, Madala, CA Vamsi Krishna Vasireddy, NJ
Rao Yalamanchili, NJ Srini & Sandhya Bayireddy, VA Vasu, IL
Raveendra Ika, MA Srinivas Chandu, MD Venkat Vardineni, NC
Ravi Adusumilli, VA Srinivas Chavali, VA Venkat Addanki, VA
Ravi Mullapudi, VA Srinivas Nimmagadda, GA Venkata Ramana Yarlagadda, GA
Ravi Puli, VA Srinivas Sajja, MI Venu Edupuganti, OH
Ravi Ramanulla, VA Srinivas & Sirisha Palakurthi, VA Venu Talasila, OH
Sai Valluripalli & Ram Lakkimsetti, VA Srinivas Chandu Gorripatati, NC Venu & Jaya Sangani, PA
Santosh Somireddy, VA Srinivas Reddy Anugula, VA Vijay Atluri, VA
Satish, 3I Infotech, NJ Srinivas Koneru, MI Vikram Janga &
Satish Divichenchu, VA Subba Kolla, VA Chandra Police (NATA), TX
Satish Singampalli, OH Subbarayudu Jakkampudi, MD Vinod Uppu, TX
Satish & Satya Chundru, PA Subramanyam Osuru, NJ Yesasvi Bodduluri, VA

Achut Chukka, VA PATRONS - $ 2,500 - $4,999 Saladi Naidu, MN
Anad Mummadi, VA Satish Musunuru, GA
Anil Atyam, VA Kiran Gogineni, GA Satish & Rani Tummala, PA
Anil Uppalapati-KGSM, VA Krishna Bommidi, MN Seshu Reddy, IL
Anu Kosaraju, MI Kumar Pichikala, VA Siva Nagamahesh, MD
Babitha Sukhavasi, VA Narahari Kodali, MI Sravan Paduru
Bala Kancharla VA Narasimha Doma, MD Sridhar Chanumolu, VA
Bhagath Kumar Pichakala, TX Narasimha Rao Buddi, VA Srinivas Avadhi, VA
Bhakta Balla, CA Nitin Kilaru, NC Srinivas Challapalli, VA
Bhanu Illindra, VA Pattabhi Kantamneni, NC Srinivas Mamillapalli, MD
Capital Infotech, IL Phani Kolli, VA Srinivas Oruganti, NJ
Chandu Yarlagadda, TX Phani Potluri, OH Srinivas Vempati, VA
Damu Gedala, NJ Pragathi/Ravi Kollu, VA Subba Rao Sonti, MD
David Mandari, VA Prasad Gullapalli, MD Subbu Sista, MD
Dharma Donepudi, VA Prasadrao Velugubanti Sudha Rani Kondapu, VA
Durga Bandarupalli, VA Prasanth Upadhrustra, MN Sudheer Narepalapu, NJ
Evolutyz Corp, IL Prashanth Paruchuri, MD Sumanth Pusuluri, TX
Gnaneswar Gubbala, MI Purna Nimmagadda,VA Suresh, Marella, VA
Gopala Selamneni, VA Raj BommadeniVA Tagore Mallineni, NC
Hari Gadi, VA Rajanikanth Kakarla, CA Vamsi Karumanchi, MI
Hemachendra Radikonda, NC Ram Gudavalli, VA Vasu Babu Gorantla, MD
Jayaprada Avvaru, NY Ramana Ravula, NC Venkat Sana, MD
Jaydev Mandapati, MN Ramesh Kalvala, VA Venkat & Lakshmi Singu, PA
Jogeswara Rao Peddiboyina, MI Ramesh Ravella, VA Venkatesh Kalluru, VA
Kiran Amireneni, MD Ramesh Ravva, MN Venugopal Janga, VA
Ravi Papineni, VA
Ravi Pothineni 22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

109

22e ‘êHê eTVü‰düuÛÑ\ kÕ«>∑‘· qè‘·´ s¡÷|üø£+

C…’ ‘Ó\T>∑T! C…’ C…’ ‘Ó\T>∑T!!

C§qï$‘·TÔ\ sêeT*+π>X¯«s¡ sêe⁄

C…’ ‘Ó\T>∑T C…’ C…’ ‘Ó\T>∑T nì Ä|ü<ä e∫Ãq ‘Ó\T>∑Tyê]øÏ
Ä\+ãq ‘êHê
»>∑eTT\T bı>∑&ÓqTsê nyÓT]ø±˝À ‘Ó\T>∑Tyê]øÏ
<˚X¯<˚X¯eTT\ ‘Ó\T>∑Tyê&ÉT n+&É<ä+&É ‘êHê
y˚T<Ûë$>∑ ì\ã&Ósê ‘Ó\T>∑T dü+düÿè‹ì ì\T|ü⁄≈£î+<äT≈£î
$»j·TT&ÉT>± dæús¡|ü&Ósê |üPqTø=+~ ‘êHê
mø£ÿ&É e⁄Hêï m|üŒ{Ïø° ‘Ó\T>∑T\+<ä]ì ø£\T|ü⁄≈£îH˚+<äT≈£î
‘Ó\T>∑eTàqT eTs¡Te&ÉTsê ì*∫ e⁄+~ ‘êHê
‘Ó\T>∑T dü+düÿèr, dü+Á|ü<ëj·TeTT\
$\Te\T ì\T|ü⁄qTsê Y
‘·s¡‘·s¡eTT\T #ê≥TqTsê
‘êHê düuÛÑ\ eT¨‘·‡e+˝À nDTeDTe⁄q <˚X¯uÛÑøÏÔ, n$T‘· Ä‘·à$XÊ«dü+
‘Ó\T>∑T≈£î CÒ ø=&É<ë+ Ä+Á<Ûä bÂs¡Twü+ s¡÷|ü+, ≥+>∑T≥÷] Á|üø±X¯+
‘Ó\T>∑TC≤‹ô|’ eTT<ä›s¡ y˚dæq n‘·&ÉT y˚j·TT Á|ü‹ n&ÉT>∑T XÊdüH√\¢+|òüTq+
Á|üeTTKT\ düà]+#·T<ë+ Ä+π>¢j·TT\ ì\Te]+#Ó n‘·ì dæ+Vü≤>∑s¡®q+
dü«‘·+Á‘·yÓTT∫Ãq Hê{Ï qT+&ç ‘Ó\¢yê&ç #·{≤º\qT eDÏøÏ+∫q kÕVü≤dæ
‘Ó\T>∑T s¡‘êï\T m+<äs¡T e⁄Hêï eTq≈£î yÓTT<ä{Ï eTTK´eT+Á‹ á Ä+Á<Ûäπødü]
Á|ü‘˚´ø£+>± ø=+<ä] |òüTq‘·ì
>∑Ts¡TÔ #˚düT≈£î+<ë+ Y
C…’ ‘Ó\T>∑T C…’ C…’ ‘Ó\T>∑T
C…’ ‘Ó\T>∑T C…’ C…’ ‘Ó\T>∑T ‘Ó∫ÃHê dü«‘·+Á‘·+ ` ‘Ó\T>∑Tyê] ñìøÏ ˝Òø£
C…’ ‘Ó\T>∑T C…’ C…’ ‘Ó\T>∑T nì Ä+Á<ÛäT\ø=ø£ dü«+‘· sêÅwüºeTqï~ ø±yê\˙
»>∑eTT\T bı>∑&ÓqTsê ìC≤sTTr, ‘ê´>∑+‘√ ìsêVü‰s¡Bø£å #˚dæ
<˚X¯<˚X¯eTT\ ‘Ó\T>∑Tyê&ÉT ÁbÕD≤\qT sêÅwüº ìsêàD≤ìøÏ <Ûës¡b˛dæ
y˚T<Ûë$>∑ ì\ã&Ósê neTs¡J$ nsTTHê&ÉT bı{Ϻ lsêeTT\T
$»j·TT&ÉT>± dæús¡|ü&Ósê Ä+Á<ÛäC≤‹ |ü*¬øqT n‘·ìøÏ CÀVü‰s¡T\T

Y Y

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019 110

X¯‘êe<ÛëqT\T s¡kÕe‘ês¡T\T |ü⁄+uÛ≤e uÛ≤s¡‹, ÁX¯ó‘·\j·÷ø£è‘· u≤\eTTs¡[ø£èwüí
‹s¡T|ü‹ y˚+ø£≥ø£e⁄\T yêπ>Zj·TeT÷]Ô, dü+^‘·B|æÔ, ãVüQÁ|üjÓ÷>±\ Ádüwüº
eTVü‰|ü+&ç‘·T\T eTVü‰ø£M+Á<äT\T dü«s¡düsê>±\, <Ûä«ì‘·s¡+>±\øÏø£ ‘·H˚ |üsêø±wüº
‘Ó\T>∑TuÛ≤wü CÒ>∑+≥\T y˚Tfi¯ø£s¡Ô\≈£î y˚T\T#˚dæq yÓTs¡T|ü⁄\ dü«s¡ dü+#ê]
ÄX¯ó<Ûës¡‘√ nãT“s¡|ü]∫] ‹]øÏ≥\¬ø ‘·\‹]π> øÏ≥T≈£î\ ~∏˝≤¢Hê\ $Vü‰]
ns¡úe+‘·eTÚ |ü<ä´eTT #Ó|æŒ] e>∑\Tb˛j˚T{Ï E>∑\Tã+B\ >∑\>∑\ >∑+>±\Vü≤]
y˚\ •wüß´\qT r]Ã~~›] neTè‘·ø£\X¯eTT >∑fi¯eTTq >∑\ dü+^‘· yÓ’<ä´ <Ûäq«+‘·Ø
|ü<ä´Hê≥ø£eTT X¯øÏÔ #ê{Ï]
<˚X¯eTTq+‘·j·TT ‘Ó\T>∑T |ü<ä´eTT\ Y
rj·T<äqeTT˝À eTT+∫y˚dæ] ˆˆX¯‘êe<ÛëqT\Tˆˆ
C…+&Üô|’ ø£|æsêE... yÓ*–+#ÓqT <äX¯~X¯˝≤ ≈£L∫|üP&ç Hê≥´eTT
#Ó*¢jÓ÷ #Ó\¢ø√... y˚\ •wüß´\≈£î H˚]Œ yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘·´eTT
Á|ü<ä]Ù+#Ó qes¡kÕ\ Hê≥´s¡÷|üø±\T
Y Á|üX¯+dæ+#Ó n$ #·÷dæ Á|ü|ü+#·<˚XÊ\T

dü+Á|ü<ëj·T kÕVæ≤‹πø ≈£î+≈£îeTu§≥Tº Y
ø£\Œ‘·s¡Te⁄ $X¯«Hê<∏ä ø£$düÁe÷≥Tº
$wüj·T+˝À s¡dü|ü≥Tº, $eTs¡Ù‘√ e&Éø£≥Tº Hê≥´ eTVü‰>∑Ts¡T&ÉT q≥sê» sêeTø£èwüí
ø£<∏äq+˝À ø£+∫|ü≥Tº, bÕsƒ¡≈£î\≈£î |ü<äTqTô|≥Tº |üPs¡« ø£fi≤Á<äwüº, Ä+Á<ÛäHê≥´ Ádüwüº
|ü<ä´+‘√ |üs¡«‘ê˝… |üø£ÿøÏ HÓ≥Tº n|ü⁄&Ó|ü⁄&√ yÓ\T>=+~ eTs¡T>∑T|ü&çq ù|]DÏì
qe\˝À¢ ø£*Œq‘√ n<ä›s¡ø=≥Tº n|ü⁄s¡÷|ü+>± Ç|ü⁄&ÉT eTs¡\ düèwæº >±$+∫
eTT+<äTe÷≥‘√ m<äô|’ eTT<ä›s¡ø=≥Tº Ä+Á<Ûä Hê≥´eTì ù|]&ç nãT“s¡|ü]#ê&ÉT
nø£åsêø£ås¡+ ø£$‘·≈£î Äj·TTe⁄|ü≥Tº ø±ø£rj·T Hê≥´ø£fi≤ $uÛÑeeTTq≈£î yÓTs¡T>∑T\~›
dü+Á|ü<ëj·T kÕVæ≤‹πø ≈£î+≈£îeTu§≥Tº m+<ä¬s+<äs√ •wüß´\ ø£+~+#ê&ÉT
ø£\Œ‘·s¡Te⁄ $X¯«Hê<∏ä ø£$düÁe÷≥Tº
Y
Y
d”ˆˆ ‘Ó\T>∑T |ü<ä´eTTàqT ~$uÛÑT$ yÓ\sTT+#Ó
|ü<ä+ |ü<ä+ Á|üuÛÑ+»q+ >±q>∑+<Ûäs¡T«&Ó’ |òüT+≥kÕ\
|ü<∏ä+ $<Ûä+ Á|üC≤s¡D+
>∑‘·+ K‘·+ eTH√>∑‘·+ dü«s¡ø£s¡ÔjÓÆT bÕ≥ bÕ≥≈£îHé ø£*–+#Ó
eT¨qï‘·+, dü«j·T+ø£è‘·+ ø±s¡´>ös¡eeTTqT |òüT+≥kÕ\
Ç<˚ Ç<˚ eTVü‰ø£$ ll »+
Ä‘êàqTuÛÑ÷‹‘√ yê´U≤´qyÓTTq]+#Ó
ll Ç»+ |òüTq uÛÑ>∑eBZ‘· |òüT+≥kÕ\
eTVü‰ Á|üã+<Ûä ø±e´e÷s¡Z |ü<ä´~>∑Z»+
Á|üuÛ≤‘· dü÷s¡´s¡ø±Ôs¡TD $|ü¢yê+ãT»+ ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü≈£î ‘·q >∑fi¯eTT es¡eTT #˚ôd
$~Û e+∫‘· Á|üC≤ø√{Ï $k˛Œ¤≥q ø£eq+ |òüT+{≤|ü<ÛäeTTà>± |òüT+≥kÕ\
n–ï¨Á‘·>±q+, ll Á|ükÕúq+
‘˚ˆˆ^ˆˆ bÕ≥\≈£î, <ä+&Éø£eTT\≈£îqT |ü<ä´eTT\≈£î
eTVü‰Á|ükÕúq+ Vü≤]ø£<∏ä\≈£î Á|üe÷DyÓTÆ ‘·s¡‘·sê\
ì*∫ e÷Ás√à>∑T ì‘·´eTTHé ì+–H˚\
Y ø±\eTTqï+‘·es¡≈£îqT |òüT+≥kÕ\

Y

q+<äeT÷] l ‘ês¡ø£sêeTT&ÉT
kÕ{Ï˝Òì q≥kÕs¡«uÛÖeTT&ÉT
lìyêdüT&ÉT, sêeTT&ÉT, ø£èwüßí&ÉT

111

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

‘êH˚ nsTT ø£ì|æ+#ê&ÉT ªu≤|üPμ nì |æ*ùdÔ ªs¡eTD≤μ nì Á|ü‹<Ûä«ì+#·TqT
<äTs√´<Ûäq sêeD <äTwüºbÕÁ‘·\ Ç<ä›] ùdïVü≤+ ‘·\T#·T≈£î+fÒ Á|ü‹ Vü≤è<äj·T+
ø£<äèwüº+ ø£*–+#ê&ÉT
Áø£eT•ø£åD≈£î, ìj·TeTìwü˜≈£î |ü⁄\ø£]+#·TqT
Væ≤e÷\j·T+ e˝… ì*#ê&ÉT
düe÷dü ã+<ÛäTs¡ dü+uÛ≤wüD˝À Y
kı+‘·XË’* düèwæº+#ê&ÉT
‘Ó\T>∑T dæ+Vü≤yÓTÆ >∑s¡®q #˚dæ bÕeTT\|ü]Ô qs¡dæ+Vü‰sêe⁄
sê»ø°j·T >∑‹ e÷sêÃ&ÉT Á|ü<ÛëqeT+Á‹>± yÓ\T>=+<ë&ÉT
Á|üC≤#Ó’‘·q´ s¡<∏äkÕs¡~∏jÓÆT
eTTK´eT+Á‹jÓÆT yÓ*>±&ÉT #·‘·Ts¡‘·‘√ ‘·q bÕغHê<äT≈£îqï #êD≈£î´&ÉT
eTÚq+‘√ |üs¡e÷<äT“¤‘· dü+düÿs¡D\T #˚XÊ&ÉT
Y <ës¡Ùìø£‘·‘√ Á|ü>∑‹<ë«sê\qT ‘Ó]#ê&ÉT
uÛ≤s¡‘· j·TTe‘·≈£î ã+>∑s¡Tu≤≥\T y˚XÊ&ÉT
u≤|üP u§eTàøÏ qeTkÕÿs¡eTT
‘Ó\T>∑TuÛ≤wüπø u≤|üP es¡eTT sê»˙‹ ãèVü≤düŒ‹ ‘Ó\+>±D eTT<äT›_&ɶ
dæìe÷ rùdÔ ø£fi≤K+&ÉeTT uÛ≤s¡‘·s¡‘·ï≈£î ns¡TΩ&ÉT |æ.$. qs¡dæ+VüQ&ÉT
ø±s¡÷ºHé y˚ùdÔ eTVü‰q+<äeTT
eTTK∫Á‘ê\ eT÷\<Ûäq+ Y
dü∫Á‘ê\ düyÓ÷àVü≤q+
eT+∫‘·HêìøÏ ìs¡«#·q+ ø√≥¢eT+~ ì»uÛÑ≈£îÔ\ >∑T+&Ó\˝À uÛÑ>∑yêqT&ÉT N
eTVü≤]¸ e+{Ï Jeq+ ù|<ä\¬ø’ y˚\ø√≥T¢ yÓ∫Ã+∫q Áù|eTeTj·TT&ÉT
Á|ü|ü+#· y˚T<Ûëe⁄\ ¬ø+<ä]ø√ dü<äTZs¡T&ÉT
s√>±\qT b˛Á<√˝Ò jÓ÷>∑X¯øÏÔ Á|ükÕs¡T&ÉT
|ü⁄≥º|ü]Ô πø+Á<ä+>± XÊ+‹düT<Ûä\T |ü+∫Hê&ÉT
eT+∫ì ô|+bı+~+∫q eTVæ≤e÷ì«‘·T&ÉT

112

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

‘êHê qe\\ b˛{° ` 2019

ãVüQeT‹ Á|üø£≥q

‘=*kÕ]>± 2 \ø£å\ s¡÷bÕj·T\ ãVüQeT‹ ¬>\TÃ≈£îqï eqyêdü+ qe\

‘Ó\T>∑T qe˝≤ kÕVæ≤‘ê´ìøÏ |ü⁄q¬s’«uÛÑe+ rdüT≈£îsêyê\qï Äø±+ø£å‘√ 1997˝À ˝≤dt @+C…˝Ÿ‡ q>∑s¡+˝À

»]–q ‘êHê eTVü‰düuÛÑ\ dü+<äs¡“¤+>±, ñ‘·Ôs¡ nyÓT]ø± ‘Ó\T>∑T dü+|òüT+ (‘êHê) yÓTT<ä{ÏkÕ]>± qe\\
b˛{° ìs¡«Væ≤+∫+~. Ä yÓTT<ä{Ï b˛{°˝À #·+Á<ä\‘· s¡∫+∫q πs>∑&ç $‘·TÔ\T qe\ 1,30,000 s¡÷bÕj·T\
@¬ø’ø£ ãVüQeT‹ì ¬>\TÃø=+~. n|üŒ{ÏqT+∫ 2007 es¡≈£î ‘êHê qe\\, ø£<∏ä\ b˛{°ì ìs¡«Væ≤+∫+~. ‹]–
2017˝À ìs¡«Væ≤+∫q b˛{°˝À ãVüQeT‘·T\T |ü+#·T≈£îqï eT÷&ÉT qe\\T` X¯|üÔuÛÑ÷$T, ˙\, ˇ+≥] bÕsƒ¡≈£î\
n_Ûe÷Hêìï m+‘·>±H√ #·÷s¡>=HêïsTT. πøe\+ HÓ\s√E\ e´e~Û˝ÀH˚ |ü⁄qs¡TàÁ<äD bı+<ësTT.

2019 E˝…’ 4, 5, 6 ‘˚B\˝À yêwæ+>∑ºHé &ç.dæ. q>∑s¡+˝À 22e eTVü‰düuÛÑ\T »s¡T|ü⁄ø=+≥Tqï dü+<äs¡“¤+>±
‘êHê s¬ +&TÉ \ø\å£ s÷¡ bÕjT· \T ãVQü eT‹ yTÓ T‘+Ô· >± qe\\ b˛{ì° Á|øü {£ +Ï ∫+~. ø<£ ë∏ kÕV≤æ ‹ dVü ≤ü ø±s+¡ ‘√
ìs¡«Væ≤+∫q á b˛{°øÏ <˚X¯+˝Àì nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê\ qT+∫, nyÓT]ø± qT+∫ 58 qe\\T e#êÃsTT. ÁbÕ<∏ä$Tø£
e&Éb˛‘· nq+‘·s¡+ $T–*q qe\\qT Á|üeTTK s¡#·sTT‘·\T n+|üX¯j·T´ qMHé, ø±‘ê´j·T˙ $<äàùV≤
Hê´j·Tìπsí‘·\T>± |ü]o*+#ês¡T. yê] @ø£Á^e ìs¡íj·T+ y˚Ts¡≈£î Hê\T>∑T qe\\qT n+‹eT |ü]o\q≈£î
nyÓT]ø±˝Àì ‘êHê Á|ü#·Ts¡D\ ø£$T{°øÏ |ü+|ü&É+ »]–+~. ‘êHê |üPs¡« n<Ûä´≈£åî\T, á b˛{° ìsê«Vü≤≈£î\T
&܈ˆ »+bÕ\ #Í<ä], ‘êHê Á|ü#·Ts¡D\ ø£$T{° #ÛÓ’sY |üs¡‡Hé #·+Á<ä ø£HÓï>∑+{Ï, s¡#·sTT‘·\T ‘ê&çø=+&É
•e≈£îe÷s¡X¯s¡à, nì˝Ÿ mdt. sêj·T˝Ÿ Hê´j·Tìπsí‘·\T>± e´eVü≤]+#ês¡T. á yÓTT‘·Ô+ b˛{° ìs¡«Vü≤D˝À
Hê´j·Tìπsí‘·\≈£î s¡#·sTT‘·\ ù|s¡T¢ ‘Ó*j·TCÒj·T≈£î+&Ü πøe\+ ø√&é HÓ+ãs¡¢ <ë«sê e÷Á‘·y˚T qe\\qT
n+<äCÒj·T&É+ »]–+~.

á qe\\qT ≈£åîDí+>± |ü]o*+∫q nq+‘·s¡+ Á|üø£{Ï+∫q ¬s+&ÉT \ø£å\ ãVüQeT‹ yÓTT‘êÔìï á ÁøÏ+~
qe\≈£î Çyê«\ì Hê´j·Tìπsí‘·\T @ø£Á^e+>± ìs¡ísTT+#ês¡T.

eqyêdü+ ` düqï|ü⁄¬s&ç¶ yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶, u≤\sêE|ü˝…¢, ø£&É|ü õ˝≤¢

‘êHê qe\˝À b˛{°˝À Ç˝≤ ¬s+&ÉT \ø£å\ s¡÷bÕj·T\ |üP]Ô ãVüQeT‹ì n+<äT≈£î+≥Tqï ‘=* qe\ Ç~.
‘Ó\T>∑T qe\≈£î Ç+‘·es¡≈£L Ç+‘· ô|<ä› yÓTT‘êÔìï ãVüQeT‹>± mes¡÷ Çe«˝Ò<äT. ãVüQeT‹ yÓTT‘êÔìï
s¡#·sTT‘·≈£î ‘êHê ‘·«s¡˝À n+<äCÒj·T&É+‘√ bÕ≥T qe\qT Á|ü#·T]düTÔ+~.

á b˛{°˝À düVü≤ø£]+∫q s¡#·sTT‘·\≈£î, Hê´j·Tìπsí‘·\≈£î, b˛{° ìs¡«Vü≤D˝À kÕj·T|ü&çq ø£<∏ëkÕVæ≤‹
dü+düú≈£î, yêdæ¬s&ç¶ qMHé≈£î ‘êHê ‘·s¡|ü⁄q ø£è‘·»„‘·\T. ãVüQeT‘·T\T ¬>\T#·Tø=qï s¡#·sTT‘·\≈£î e÷
n_Ûq+<äq\T.

25 pHé 2019

dürwt y˚eTq &܈ˆ »+bÕ\ #Í<ä] #·+Á<ä ø£HÓï>∑+{Ï

‘êHê n<Ûä´≈£åî\T ‘êHê |üPs¡« n<Ûä´≈£åî\T ‘êHê Á|ü#·Ts¡D\ ø£$T{° n<Ûä´≈£åî\T
b˛{° ø±s¡´ìsê«Vü≤≈£î\T

113

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£











2019 dü+e‘·‡s¡+

‘Ó\T>∑Tyê]øÏ dü+ã+~Û+∫q+‘·es¡≈£L Á|ü‹uÛ≤HêeT dü+e‘·‡s¡+.
Á|ü‹uÛÑ≈£î |ü≥º+ ø£{Ϻq dü+e‘·‡s¡+...
Ç<ä›s¡T ‘Ó\T>∑Tyêfi¯¢≈£î ns¡T<Ó’q |ü⁄s¡kÕÿsê\T \_Û+∫q dü+e‘·‡s¡+...
|ü<äø=+&ÉT q+~ |ü⁄s¡kÕÿsê\‘√ »j·Tπø‘·q+ m>∑πsdæq dæ]yÓHÓï\
d”‘êsêeTXÊÅdæÔì |ü<äàl e]+∫q dü+e‘·‡s¡+...
yÓTT<ä{ÏkÕ]>± ‘Ó\T>∑T dæìe÷^‘· s¡#·sTT‘·≈£î |ü<äàl \_Û+∫+~.
πø+Á<ä kÕVæ≤‘·´ nø±&Ó$T |ü⁄s¡kÕÿs¡+, ø£;sY düe÷àHé e+{Ï
|ü⁄s¡kÕÿsê\‘√ ø£$‘ê«ìøÏ ì\TyÓ‘·TÔ kÕø£å´+>± ì*∫q ‘Ó\T>∑T ø£$
¬ø. •yê¬s&ç¶øÏ ‘Ó\T>∑T˝À yÓTT<ä{ÏkÕ]>± Á|ü‹cÕº‘·àø£yÓTÆq düs¡dü«r
düe÷àHé |ü⁄s¡kÕÿs¡+ \_Û+∫+~. 1991˝À ÁbÕs¡+_Û+∫q á
|ü⁄s¡kÕÿs¡+ 27 @fi¯¢˝À yÓTT<ä{ÏkÕ]>± ‘Ó\T>∑T ø£$ì e]+∫+~.
‘Ó\T>∑Tyê] Á|ü‹uÛÑqT #ê{Ï #Ó|æŒq M]<ä›s¡÷ ‘êHê düuÛÑ˝À¢ bÕ˝§ZHêïs¡T.
‘êHê C≤„|æø£ ª‘Ó\T>∑T |ü\T≈£îμ M]øÏ n_Ûq+<äq\T ‘Ó*j·TCÒk˛Ô+~.

1. Hê bÕ≥\˙ï Hê dü«>∑‘ê˝Ò! ¬s+{≤\ »j·T<˚e 2
n<˚ Hê Ä‘·àø£<∏ä! yêôV≤<é 10

2. Á|üeVæ≤+#˚ ø£eHêìøÏ düs¡dü«r düe÷àHé

∫qï|üŒ{Ï ∫*|æ‘·q+,
ã‘·T≈£î u≤<Ûä\ y…’‘·s¡DÏ
qT+∫ kÕVæ≤‘·´, kÕe÷õø£
e´ekÕj·T+, dæ˙
^‘·s¡#·Hê |òü\kÕj·T+
<ëø± nH˚ø£ n+XÊ\ô|’ á
»>∑eT+‘· ≈£î≥T+;≈£î&ÉT
ª‘êHêμ ø√dü+ Á|ü‘˚´ø£+>±
$|æŒq eTqdüT˝Àì
e÷≥\ eT÷≥ qT+∫
eTTU≤´+XÊ\T...

Hê bÕ≥\˙ï... Hê dü«>∑‘ê˝Ò! n<˚ Hê Ä‘·àø£<∏ä!!

&܈ˆ ¬s+{≤\ »j·T<˚e

e÷≥... Äj·Tq≈£î eT+Á‘·+ ` bÕ≥... Äj·Tq≈£î nÅdüÔ+ ` #˚‘·... Äj·Tq≈£î X¯ÅdüÔ+
Äj·Tq π>j·T+ düs¡dü«r ø£+sƒêuÛÑs¡D+. bÕ≥qT e÷≥\ eT+Á‘êø£åsê\ Ä≥>± eT\∫q...
Äj·Tq ìs¡+‘·s¡ uÛ≤e⁄ø£ ∫+‘·HêãTTwæ. m<äT¬s’q n+<ä]˝À eTìwæ‘·Hêìï ÄVü‰«ì+#˚ eT˙wæ... eTVü≤]¸.

Äj·Tq ìXÊ dü÷s¡T´&ÉT. ìÁ~düTÔqï Á|ü|ü+#êìø°... ìdüŒèVü≤˝À ˙s¡dæ+∫q eTqdüT\≈£L... ~XÊ dü÷s¡T´&ÉT.
yÓs¡dæ... Äj·Tq eTs¡TeT˝…¢\ $s¡T»\T¢\... dæ]yÓHÓï\.
‘Ó\T>∑T dæ˙^‘êeì˝À ‘=* ª|ü<äàÁoμì #˚|ü{Ϻq... ø√{Ï ø±+‘·T\ ø√<ä+&ÉsêeTT&ÉT.
d”‘êsêeTT&ç dæ]yÓHÓï\ yÓ\T>∑T... e+<ä ø√D≤\, y˚y˚\ uÛ≤yê\ n#·Ã ‘Ó\T>∑T.

d”‘êsêeTXÊÅdæÔ>±s¡÷ qeTùdÔ. n#·Ã ‘Ó\T>∑Tyê¬s’q MTs¡T Ç|üŒ{Ï ¨$TjÓ÷ y…’<äT´\T. &çÁ^\T ˝Òø£b˛sTTHê, ãVüQuÛ≤cÕ
#Û·rÔdt>∑&Ûé ÁbÕ+‘·+˝À |ü⁄{≤ºs¡≥. ÄdüøÏÔ>± ñ+<˚! |ü+&ç‘·T\T. $$<Ûä XÊÅdüÔø√$<äT\T. >∑DÏ‘·+, ‘·sêÿ˝À¢ ~≥º.
nsTT‘˚, JeH√bÕ~Û ø√dü+ y…’<ä´+ #˚dü÷Ô, ≥÷´wüqT¢ #ÓãT‘·÷,
ne⁄qT. H˚qT |ü⁄{Ϻ+~ Çyê[º #Û·rÔdt>∑&Ûé (n|üŒ{Ï eT<Ûä´ ø±˝ÒJ˝À Væ≤+B ˝…ø£Ãs¡sY>± |üì#˚düTÔ+&˚yês¡T. ì»+ #ÓbÕŒ
Á|<ü X˚ )Ÿ ˝Àì •$ì˝À. 1955 yT˚ 20q. nqø±|*ü ¢ e÷ d«ü d\úü yTÓ ‘Æ ,˚ \+f.Ò .. n<´äÛ jT· q+, n<ëÛ ´|qü + - Ç$ e÷ e+X+¯ ˝À ñHêïsTT.
nø£ÿ&É H˚qT |ü⁄≥º&ÜìøÏ ø±s¡D+ ñ+~. e÷ |æ‘êeTVüQ\T, e÷ ‘ê‘\· T, e÷ ‘+· Á&>ç ±sT¡ , ∫es≈¡ î£ Hq˚ T, Hê ‘√ãT≥Teº ⁄\T
e÷‘êeTVüQ\T Ç<ä›s¡÷ Ä s√E˝À¢ #Û·rÔdt>∑&Ûé ÁbÕ+‘·+˝À ¬s’˝Ò« - Ç˝≤ n+<äs¡+ #·<äTe⁄ø√e&Éy˚T ø±ø£, J$‘·+˝À @<√ ˇø£
XÊK˝À |üì#˚ùdyês¡T. e÷ ‘ê‘·j·T´\T Ç<ä›s¡÷ }fi¯¢˝Àì e÷ dü+<äs¡“¤+˝À $<ë´s¡Tú\≈£î bÕsƒê\T, ≥÷´wüqT¢ #Ó|æŒqyêfi¯¢y˚T.
ã+<ÛäT »Hêìï n+<ä]˙ s¡|æŒ+∫, q]‡+>¥ u…*¢ ‘·~‘·s¡ ø±øÏHê&É˝À f…*ø±yYT XÊK˝À |üì#˚düTÔ+&É>±, $TÁ‘·T\‘√ ø£\dæ
ÁbÕ+‘ê˝À¢ ¬s’˝Ò«˝À #˚]Œ+#ês¡T. n˝≤ Ç|üŒ{Ïø° #Û·rÔdt>∑&Ûé˝À Ä H˚qT ≈£L&Ü $<ë´\j·T nH˚ ≥÷´wüHé ø√∫+>¥ ôd+≥sY q&çbÕ.
@]j·÷˝À e÷ ã+<ÛäT>∑D+ #ê˝≤eT+~ ñHêïs¡≥.
MT Hêqï>±πsyÓ÷ eT+∫ {°#·sY. >=|üŒ y…’<äT´\T. eT], MT≈£î MT u≤\´+, dü÷ÿ\T C≤„|üø±\T |ü+#·T≈£î+{≤sê?
ø£$‘·«yÓT˝≤ n_“+~?
Hê dü÷ÿ\T #·<äTe+‘ê nqø±|ü*¢˝ÀH˚! ˇø£{À ‘·s¡>∑‹
(qy˚«dü÷Ô...) e÷ Hêqï>±s¡T &Üø£ºsY dæ.$. jÓ÷–. eT+∫ qT+∫ @&√ ‘·s¡>∑‹<ëø± ˇø£fÒ dü÷ÿ\T, nqø±|ü*¢˝Àì sêe÷

4

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

\jT· + d÷ü ÿ\T˝À #~· yêqT. mì$T~ qT+∫ |~ü <ëø± eTTìd‡æ ø$£ ‘«· eTì e÷ ô|<›ä ‘e· TTà&TÉ ÁosêyTY (#+˚ uÀ\T ÁosêeTXÊÅd.Ôæ
|ü˝Ÿ ôV’≤dü÷ÿ\T˝À. nsTT<√ ø±¢düT #·<äTe⁄‘·Tqï|ü&˚ |ü<ä´ <äs¡Ùø£ - s¡#·sTT‘· Á‹$Áø£yYT Áoìyêdt≈£î e÷eT>±s¡T), Ç‘·s¡
|üsƒ¡q+, ‘Ó\T>∑T eø£Ôè‘·« b˛{°˝À¢ ãVüQeT‘·T\T e#êÃsTT. düìïVæ≤‘·T\T >∑T]Ô+∫, Á|ü‘˚´ø£+>± #Óù|Œ<ëø± Hê≈£L ‘Ó©<äT.
{°#·s¡¢+<ä]ø° H˚qT n_Ûe÷q $<ë´]úì. yêsêìøÏ ˇø£{Ï, ¬s+&ÉT f…*bò˛Hé‡ XÊK˝À ∫qï ñ<√´>∑+˝À #˚]q H˚qT 1976 Ä>∑düTº
kÕπs¢ dü÷ÿ\T≈£î yÓ[¢Hê, H˚H˚ |òüdüTº e#˚ÃyêDÏí. m+‘· |ü⁄düÔø±\ 15q ‘ê&˚|ü*¢>∑÷&Ó+ qT+∫ ø±øÏHê&É≈£î ã~© MT<ä e#êÃqT.
|ü⁄s¡T>∑Tq+fÒ... e÷ nqø±|ü*¢˝À \ø°åà Á>∑+<∏ë\j·T+, >öØ n|üŒ{Ïπø Hêqï>±s¡T ø±øÏHê&É˝À ◊.&ç.j·T˝Ÿ. ø±˝ÒJ˝À Væ≤+B
Á>∑+<∏ë\j·T+, XÊs¡<ë Á>∑+<∏ë\j·T+, Ç$ ø±ø£ XÊU≤ Á>∑+<∏ë ñ|üHê´dü≈£î\T>± |üì#˚dü÷Ô, ¨$TjÓ÷ y…’<ä´+ ≈£L&Ü #˚düTÔ+&˚
\j·T+ Á|ü<Ûëq+>± ñ+&˚$. Ä Hê\T>∑T ˝…’ÁãØ\˝À |ü⁄düÔø±\÷ yês¡T. H˚qT ø±øÏHê&É e∫Ãq dü]>±Z Hê\T>∑Tqïs¡ HÓ\\πø 1977
∫qï|ü⁄Œ&˚ #·~y˚XÊ. y˚dü$ ôd\e⁄˝À¢ e÷ Hêqï>±s¡T, <äøÏåD≤ »qe] 10q q\uÛ…’ @fi¯¢πø Hêqï>±s¡T Vü≤sƒê‘·TÔ>± dü«s¡ZdüTÔ
eT÷]Ô>±s¡H˚ dü+düÿè‘· |ü+&ç‘·T\T Ç<ä›s¡÷ ø£\dæ |æ\¢\≈£î \j÷· ´sT¡ . ˇøÿ£ kÕ]>± >÷∑ &TÉ #~Ó ]b˛sTT+~. ≈î£ ≥T+ãu≤Û s+¡
uÛÑ>∑eBZ‘· ‘·s¡>∑‘·T\T ìs¡«Væ≤düTÔ+&˚yês¡T. Ç|üŒ{Ïø° uÛÑ>∑eBZ‘· MT<ä |&ü +ç ~. n|Œü {Ï qT+∫ e÷ neTà, Ç<s›ä T¡ ‘e· TTàfió¯ ,¢ Ç<s›ä T¡
Hê≈£î ø£+sƒ√bÕsƒ¡eT+fÒ, n˝≤ @&√ ‘·s¡>∑‹ ôd\e⁄˝À¢ H˚s¡Tà #Ó˝…¢fi¯¢ #·<äTe⁄, ô|[¢fi¯¢ uÛ≤s¡+ Hê<˚. Ç+‘·˝À Hê ô|[¢, uÛ≤s¡´...
≈î£ qï<.˚ n˝≤>π , ª•yêq+<\ä V≤ü ]μ ≈L£ &Ü! J$‘+· ˝À eTT+<Tä >± <ë<ë|⁄ü @&fi˚ ó¯ ¢ #ê˝≤ øc£ Õ\º T|&ü Ü.¶ Hêqï >±sT¡ b˛sTTq @&Ü~øπ
Á|üD≤[ø£ y˚düTø√e&É+, @$T edüTÔ+<äì Ä˝À∫+#·&É+˝≤+{Ï$ e÷ ô|<›ä ‘e· TTà&TÉ ÁosêyTY #‹˚ øÏ n+~sêe&+É ø=+‘· }s≥¡ .
∫qï|üŒ{Ï qT+∫ Hê≈£î m|ü&É÷ n\yê≥T ˝Òe⁄. Ä ø£åD≤ìøÏ nsTT‘˚ Ä |ü]dæú‘·T˝À¢H˚ ø±øÏHê&É˝À Hê kÕVæ≤r kÕ<Ûäq, s¡#·q,
eTqdüT‡ @ uÛ≤yêy˚X¯+˝À ñ+fÒ, <ëìøÏ ‘·>∑Z≥Tº yÓ[¢b˛e&Éy˚T! Á|jü ÷· D+ sê≥T<˝˚ ≤sTT. ø$£ Á‘j· T· Ä+Á<äÛ eTV‰ü u≤Û s‘¡ +· ˝Àì
ªˇs¡T˝Òj·T$ ˇq]+∫q...μ nqï |ü<ä´+ ø£$‘·«y˚T ø±<ä+≥÷
Ä s√E˝À¢H˚ MT≈£î m+._._.mdt. d”≥T e∫Ã+<ä≥. ø£$ ø±yê*‡q Á|eü TTK ø$£ ª#≥Ó Tμº ÇkÕàsTT˝Ÿ n|Œü {À¢ Ä+Á<CäÛ À´‹˝ÀH√ @y÷Ó
MTs¡T &Üø£ºsY #·<äTe⁄ y…’|ü⁄ m˝≤ yÓfi≤¢s¡T? yê´d+ü sêXÊsT¡ . <ëìï K+&dç ÷ü ,Ô ø$£ ‘«· + ˇø£ ãèV≤ü ‘‡· «s÷¡ |+ü ,
$T>∑‘ê kÕVæ≤r Á|üÁøÏj·T\˝≤>± Bìï #·Á≥+˝À _–+#·˝Ò+
1971˝À f…HéÔ ø±¢dt nj·÷´ø£ e÷ Hêqï >±] ñ<√´>∑Ø‘ê´ n+≥÷ yê~+#ê. n˝≤>π , 1978 ÁbÕ+‘+· ˝À eTs√ Á|eü TTK ø$£
ø±øÏHê&É≈£î e#˚ÃXÊ+. nø£ÿ&˚ ◊.&ç.m˝Ÿ. pìj·TsY ø±˝ÒJ˝À ¬ø. •yê¬s&ç¶ ‘·~‘·s¡T\T ø£$‘·« C…’Á‘·j·÷Á‘· #˚dü÷Ô, ø±øÏHê&É≈£î
#s˚ ê. qqTï &Üøsº£ ìY #j˚ ÷· \ì e÷ Hêqï >±] ÄX.¯ ø±˙, n|Œü {À¢ eùd,Ô &ûÛ n+fÒ &ûÛ nq&+É >T∑ sT¡ +Ô ~. ª|sü «¡ s¬ &º é JìjT· d.t ôV≤’ <äsê
m+‘· ne÷j·Tø£+>± ñ+&˚yê&çq+fÒ, m+._._.mdt. #·<äyê u≤<é˝À ñ+fÒ u≤>± #ÓπøÿyêDÏíμ nqï •yê¬s&ç¶ e÷≥\÷ >∑TπsÔ.
\+fÒ Ç+≥sY˝À u…’|”d” Á>∑÷|ü⁄ #·<äyê\ì ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tq+‘·!
ìC≤ìøÏ, e÷~ u≤>± ~>∑Te eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ ≈£î≥T+ã+. m+._. Hê≈£î ø£$>± ˇø£ >∑T]Ô+|ü⁄ ì∫Ã+B, ‘=*s√E˝À¢H˚ Hê≈£î
_.mdt #·<äe&É+ ø±<äT ø£<ë, <ëì >∑T]+∫ ø£\ >∑H˚ ‘êVü≤‘·T düHêàq+ #˚dæ+B... Á|üeTTK nuÛÑT´<äj·T ø£$, kÕVæ≤ry˚‘·Ô dæ.$.
≈£L&Ü ˝Òì Ä]úø£ |ü]dæú‹ e÷~. ø±øÏHê&É |æ.ÄsY. ø±˝ÒJ˝À ø£ècÕísêe⁄>±s¡T.…’
_.ø±yTY ˝À #s˚ ê. yTÓ T<{ä Ï s√E ‘|· Œü , @Hê&÷É ø±˝JÒ øÏ yfiÓ ˝¢¯ <Ò Tä .
m+__mdt Á|yü X˚ ¯ |Øü ø≈å£ î£ ø√∫+>¥ ôd+≥s˝Y À #]˚ bÕdjü ÷· ´qT. <äs¡Ù≈£î\T ¬ø. $X¯«Hê<∏é $TeTà*ï dæ˙d”eT≈£î |ü]#·j·T+
33 zô|Hé πø≥–Ø d”≥¢˝À 21e d”≥T>± $XÊK Ä+Á<Ûë yÓT&çø£˝Ÿ #˚dæq dü+|òüT≥q*ï >∑Ts¡TÔ #˚düT≈£î+{≤sê?
ø±˝ÒJ˝À d”{§∫Ã+~.
n~ >∑eTà‘·TÔ>± »]–+~. 1980˝À ªX¯+ø£sêuÛÑs¡D+μ
J$‘·+˝À @ Á|üD≤[ø± ˝Òì H˚qT... Hê $<ÛëHêìøÏ dü] dæìe÷ $»jÓ÷‘·‡e+ dü+<äs¡“¤+>±, Ä ãè+<ëìï kÕ«>∑‹dü÷Ô
|&ü ìÉ m+._._.mdt #<· Tä e⁄ e÷Hd˚ ,æ e#Ã˚ XÊ. (ø=+#+Ó u≤<>äÛ ±...) ª>∑+>±e‘·s¡D+μ nH˚ π>j·T+ sêXÊ. X¯+ø£sêuÛÑs¡D ∫Á‘· ìsêà‘·
J$‘·+˝À Hêqï qqTï ø£å$TdüTÔqïø=B› u≤<Ûäô|{≤ºqT. yÓT&çdæHé \qT uÛÑ^s¡<∏äTì Á|ü‹ì<ÛäT\T>± uÛ≤$+∫, yês¡T •yê+X¯ >∑\
#·<äTe⁄ e÷H˚j·T&É+ n+<äT˝À ˇø£{Ï. &çÁ^ |ü{≤º\ #·<äTe⁄\ ¬ø.$X¯«Hê<∏éqT ø£fi≤eèwæº ø√dü+ ÁbÕ]ú+∫q≥÷º, n|ü&Üj·Tq
ø£Hêï ñ<√´>∑ dü+bÕ<äq eTTK´eTqT≈£îHêï. ∫es¡≈£î Ä+Á<Ûë Äø±X¯>∑+>∑qT ªX¯+ø£sêuÛÑs¡D+μ s¡÷|ü+˝À ne‘·]+|üCÒdæq≥÷º
u≤´+≈î£ ˝À |Pü ´qT ñ<√´>±ìøÏ ≈L£ &Ü Á|jü T· ‹ï+#ê. ≈î£ <sä ˝¡ <Ò Tä . }V≤æ +#˚ ÁbÕs+¡ u+ÑÛ ‘√ sêdqæ >π jT· + n~. ø±˙, <ëìï n|ü &TÉ
eT∞¢ ñ<√´>±\ y˚≥. 1974˝À f…*ø±yYT XÊK˝À #˚], ‘ê&˚|ü*¢ Ä j·T÷ì{Ÿ m<äTs¡T>± e÷ }fiÀ¢ Ä\|æ+#˚ neø±X¯+ sê˝Ò<äT.
>∑÷&Ó+, ø±øÏHê&É, sê»eT+Á&ç˝À¢ |üì#˚XÊ. nø£ÿ&É ñ+&É>±H˚, nqTø√≈£î+&Ü eT÷&˚fi¯¢ ‘·s¡Tyê‘· e÷ dü‘ê´sêe⁄ e÷kÕº]
Hê π>j·T+ ª>∑+>±e‘·s¡D+μ <äs¡Ù≈£î&ÉT ¬ø. $X¯«Hê<∏é>±] <ëø± dü+ø£\Œã\+‘√, Ĭøfi¯¢ |ü]#·j·T+‘√ $X¯«Hê<∏é>±] #Ó$q
yfiÓ &¢¯ +É , ª»q˙ »qàu÷ÑÛ $Tμ˝À Hê >π jT· + yê&&É +É , Ä ‘s· T¡ yê‘· |&ü +ç ~. u≤>T∑ +<ìä ÄjT· q Ä >π j÷· ìï ‘q· ª»q˙ »qàu÷ÑÛ $Tμ
ªdæ]yÓHÓï\μ dæìe÷≈£î |üP]Ô>± dæìe÷˝À¢øÏ rdüT≈£îsêe&É+, (1984 p˝…’ 27q ]©CŸ) dæìe÷˝À ô|{≤ºs¡T. ‘Ós¡ô|’ Hê ù|s¡T
nø£ÿ&˚ Ç˝≤ á kÕúsTTøÏ sêe&É+ »]>±sTT. ªªdæôV≤#Y. d”‘êsêeTXÊÅdæÔ (uÛÑs¡DÏ)μμ nì ≈£L&Ü y˚XÊs¡T. Çø£ Ä
‘·s¡Tyê‘· ªdæ]yÓHÓï\μ rdü÷Ô, q÷‘·q π>j·T s¡#·sTT‘·qT |ü]
dìæ e÷˝Àø¢ ÏyfiÓ &¢¯ ÜìøÏeTT+<Tä MTø$£ ‘«· kÕ<qäÛ m˝≤kÕ>π ~?MT≈î£ #j· T· + #j˚ ÷· \qT≈î£ HêïsT¡ . n˝≤ Hê≈î£ neø±X$¯ T∫Ã, #+˚ uÀ\T
ø£$>± >∑T]Ô+|ü⁄ e∫Ãq s√E\T >∑Ts¡TÔHêïj·÷? d”‘êsêeTXÊÅdæÔì ø±kÕÔ ªdæ]yÓHÓï\μ d”‘êsêeTXÊÅdæÔì #˚XÊs¡T.

ˇø£ ej·TdüT qT+∫ H˚qT ø£$‘·«+ sêdü÷Ô edüTÔHêï, n~

5

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

ªd]æ yHÓ ïÓ \μ˝À Hê yTÓ T<{ä Ï bÕ≥ ª$<ëÛ ‘· ‘\· |⁄ü q Á|uü $ÑÛ +∫q~...μ bÕ≥ sêj·T&ÜìøÏ düeTj·T+ ∫≈£îÿ‘·T+~. yêfi¯¢≈£î sêÁ‹
1985 nø√ºãsY 4q ]ø±s¡¶sTT´+~. ìC≤ìøÏ, Ä bÕ≥˝Àì ≥÷´ìùd,Ô bı<Tä q› ìÁ<ä ˝#Ò d˚ ]ü øÏ kÕV≤æ ‘´· + d<æ +∆ä >± ñ+≥T+~.
ª$]+∫HÓ’ $s¡∫+∫‹ì...μ nH˚ uÛ≤>∑+ dæìe÷˝ÀøÏ sêø£ dìæ e÷˝Àø¢ Ï sêø£ eTT+<]ä Hê $Xè¯ +K\‘˚ Çøÿ£ &É ˇø£ &dç |æ H¢æ >é ±
eTT+<Ó|ü&√ H˚qT sêdæq~. n|üŒ{À¢ n~ ªÄ+Á<ÛäÁ|üuÛÑμ Mø°¢˝À e÷]+~. n˝≤ Ä |üØø£å˝À HÓ>±ZqT. ªme]ø° »yêãT #ÓbÕŒ*‡q
ªHê<√bÕdüqμ ù|s¡T‘√ n#·ÃsTT+~. <ëìï dæìe÷ bÕ≥≈£î |üì ˝Ò<äT, @+ sêùdÔ n<˚ bÕ≥μ ne⁄‘·Tqï s√E˝À¢... ªmes¡÷
nqTe⁄>± e÷]Ã, s¡÷bı+~+∫q<˚ ª$<Ûë‘· ‘·\|ü⁄q...μ ¬ø.$. qqTï Á|ü•ï+#·&ÜìøÏ M\T ˝Ò<äT. H˚qT @~ sêdæHê n~
eTVü≤<˚eHé dü«s¡ø£\Œq˝À Ä bÕ≥ |ü]ÁX¯eT˝À dü+#·\qyÓTÆ+~. •˝≤ø£ås¡+>± ì\ã&Ü\μH˚ |ü<ä∆‹˝À eTT+<äT≈£î yÓfi≤¢. n~ qqTï
ªd]æ yHÓ ïÓ \μ bÕ≥\˙ï V≤æ ≥jº ÷· ´sTT. Hê yTÓ T<{ä Ï dìæ e÷ bÕ≥øπ Á|‘ü ´˚ ø+£ >± ì\u{… +ºÏ ~. n˝≤ mH√ï @fió¯ >¢ ± Äs√>±´ìï |Dü +>±
ñ‘·ÔeT ^‘· s¡#·sTT‘·>± sêÅwüºÁ|üuÛÑT‘·« q+~ nyês¡T¶ e∫Ã+~. ô|{,ºÏ sêÁ‘T· ˝Ò bÕ≥\T sêd÷ü Ô e#êÃ. ÄsT¡ |<ü Tä \ ejT· dTü <ë{≤ø£
Çø£, n|üŒ{Ï qT+∫ Ç|üŒ{Ï ª|ü<äàÁoμ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ <ëø± dæ˙ ^‘· Ç|⁄ü Œ&|ç ⁄ü Œ&˚ sêÁ‹ ‘\Ó y¢ ês÷¡ ¢ yT˚ \Tø√e&+É e÷Hd˚ Tü HÔ êï. dìæ e÷
s¡#·sTT‘·>± yÓqøÏÿ #·÷düTø√yê*‡q nedüs¡+ ˝Ò≈£î+&Ü |ü]ÁX¯eT˝À ^‘· s¡#·sTT‘·˝À¢ y˚\ bÕ≥\T sêdæq y˚≥÷]>±]
b˛sTT+~. ‘·s¡Tyê‘· eT∞¢ Ä kÕúsTT˝À sêdæ+B, dü+bÕ~+∫+B H˚H˚
ø±e#·TÃ. ø±˙ ùdïVü‰\T, nqTã+<Ûë˝Ò ‘·|üŒ, H˚qT ø√≥T¢ ≈£L&É
m+<äs√ ~>∑ZC≤\Tqï f…ÆeTT˝À MTs¡T |ü]ÁX¯eTø=#êÃs¡T. n|ü&ÉT u…≥Tºø√˝Ò<äT.
^‘·s¡#·sTT‘·>± MT¬s˝≤+{Ï ø£düs¡‘·TÔ #˚XÊs¡T?
e´øÏÔ>∑‘·+>± MTs¡T ªsêÅw”ºj·T dü«j·T+ùdeø˘ dü+|òtTμ (Ĭsôd‡dt)˝À
Hq˚ T dìæ e÷˝Àø¢ Ï e∫Ãq|ü &TÉ d˙æ ^‘· s#¡ q· ˝À ÄÁ‘j˚ T· , ≈£L&Ü |üì#˚XÊs¡≥. MT uÛ≤eC≤\+ @$T{Ï?
Äs¡TÁ<ä, dæHê¬s, y˚≥÷]- Ç˝≤ m+‘√eT+~ eTVü‰qTuÛ≤e⁄
\THêïs¡T. eTTK´+>± n$T‘·y˚>∑+‘√, s√E≈£î |ü~bÕ≥\T ne⁄qT. e÷ Hêqï >±πs n|üŒ{À¢ ø±øÏHê&É˝À qq÷ï, e÷
n\y√ø£>± sêùdùd y˚≥÷] n|üŒ{À¢ |ü]ÁX¯eTqT XÊdædüTÔqï z ‘·eTTàD°í Ĭsôd‡dt˝À #˚]Œ+#ês¡T. ¬s>∑T´\sY>±, n+<ä] ø£Hêï
~>∑Z»+. n+‘· y˚>∑+ ˝Òì H˚qT düVü≤ ^‘·s¡#·sTT‘·>± Äj·Tq eTT+<˚ ªXÊKμ≈£î yÓfi‚¢yêDÏí. ªdü«j·T+ùdeø˘μ kÕúsTT qT+∫ ø=~›
˝≤+{Ï e´øÏÔì &Ûû ø=Hê\+fÒ @+ #˚j·÷*? <ëìøÏ z e÷s¡Z+ s√E\πø ª•ø£åø˘μ kÕúsTTøÏ ≈£L&Ü m~>±. ˇø£ <äX¯˝À |üP]ÔkÕúsTT
ø£ìô|{≤º! kÕj·T+Á‘·+ bı<äT›b˛j·÷ø£ Hê≈£î bÕ≥ u≤D° ªÁ|ü#ês¡ø˘μ>± ≈£L&Ü yÓfi¯‘êqHêï. Hêqï>±s¡T e<ä›q˝Ò<äT ø±˙,
Çe«eTHy˚ êD.íÏ sêÁ‹ n+<sä ÷¡ ìÁ<bä ˛‘êsT¡ ø<£ ë! Hq˚ T e÷Á‘+· Ä»qà ÁãV≤ü à#ê]>± ñ+≥÷, n+‘· ‘ê´>+∑ #j˚ T· &+É øw£ eºü Te⁄
ìÁ<ä b˛≈£î+&Ü sêùddæ, bı<äT›H˚ï bÕ≥ Ç#˚ÃyêDÏí. n+fÒ, Hê≈£î ‘·T+<äH˚ $wüj·÷ìï #·]Ã+#ês¡T. Ç+≥˝…≈£îÃyê*{° m+‘·
m≈£îÿe>± ñ+fÒ, ôd≈£î‡e˝Ÿ nsY®, ôd≈£î‡yê*{° nH˚$ n+‘·
m≈£îÿe>± ñ+{≤j·Tqï Äj·Tq XÊÅd”Ôj·T, ‘ê]ÿø£ $X‚¢wüD≈£î
H˚qT ‘·˝§>±ZqT. ≈£îÁsê&çHÓ’q Hê≈£î n˝≤ #Ó|üŒ&É+ Äj·Tq <ÛÓ’s¡´
yÓTÆ‘˚, <ëìï ˇ|ü⁄Œø√e&É+ Hê ìC≤j·Tr. Áø£eT+>± ªXÊKμ≈£î
yfiÓ &¢¯ +É e÷HX˚ Ê. Ç|ü &TÉ Äs¬ ôd‡d˝t À ˝øÒ b£ ˛sTTHê, ªXÊKμ≈î£ yfiÓ ¢¯ø£
b˛sTTHê, ÁbÕ<∏ä$Tø£+>± Hê ø√sY ◊&çj·÷\J, |òæ˝≤dü|ò” n<˚.
C≤rj·Tyê<ëìï H˚qT qeTTà‘êqT, #ÓãT‘êqT, Ä#·]kÕÔqT.
nK+&É uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTH˚ Ä˝À#·qqT düeT]úkÕÔqT. eTqTwüß\T
y˚s¡T>± ø£ì|ædüTÔHêï, eTìwæ‘·q+ ˇø£ÿfÒ ñ+<äì Á|üe∫kÕÔqT.

eT], bÕ≥ s¡#·q˝À MT |òæ˝≤dü|ò” @$T{Ï? MTs¡T bÕ≥ sêùd $<Ûëq+
@$T{Ï?

ø£<∏ä, dü+<äs¡“¤+, bÕÁ‘· ‘ê\÷≈£î Á|ües¡Ôq ˝≤+{Ï @<√ ˇø£
Ä<Ûës¡+ |ü≥Tºø√ì<˚ H˚qT $Ee˝…’CŸ #˚j·T˝ÒqT. #˚j·T˝Òø£b˛‘˚,
bÕ≥ sêj·T˝ÒqT. Ä bÕÁ‘·q÷, Ä dü+<äsꓤ˙ï $Ee˝…’CŸ
#˚düTø√e&É+ e\¢ ì\ã&çb˛j˚T bÕ≥ edüTÔ+~. H˚qT Ç+<ëπø
#Ó|æŒq≥Tº, @~ ns¡ú+ #˚düTø√yê\Hêï, sêj·÷\Hêï Hê
d+ü $<ëÛ q+ n~. Hê bÕ≥˝À @ |<ü eä T÷ øπ e\+ H|’Ó Tüò +{øÏ ±s+ú¡ ˝À
ñ+&<É Tä . Ä |<ü +ä øπ e\+ Ä |<ü ëìøÏ ns+ú¡ >±H˚ nøÿ£ &É ˝øÒ b£ ˛‘,˚
yê&Éø£b˛‘˚ n~ Hê bÕ≥. ª|òü˝≤Hê~ dæ]yÓHÓï\ sêdæq bÕ≥
ne⁄Hê, ø±<ëμ nì ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ n<˚ ìø£c˛|ü\+. ∫qï
ñ<ëV≤ü sD¡ ≈î£ ... ª>T∑ +&Ó ì+&Ü >T∑ &>ç +∑ ≥\T >T∑ e«\ >=+‘T· \T...μ
bÕfÒ rdüTø√+&ç. n~ >∑T+&Ó ø±<äT... nø£ÿ&É yÓ÷π>~ >∑T&ç

6

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

>∑+≥\÷ ø±<äT. Áù|eT≈£î dü+ã+~Û+∫ n~ ˇø£ ns¡÷|üyÓTÆq u≤<Ûä|ü&Ü˝À, dü+‘√wü|ü&Ü˝À ns¡ú+ ø±e&É+ ˝Ò<äT. dæìe÷˝À
uÛ≤e+ ÇdüTÔ+~. dæìe÷ dü+<äs¡“¤+‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü dü+<äs¡“¤+, düìïy˚X¯+˝À ã\+, bÕÁ‘·\≈£î z e´øÏÔ‘·«+ Çy˚M
bÕ≥˝À Ç+‘· »qsê*{° ñ+&Ü*. n<˚ deü TjT· +˝À Ä dìæ e÷ ˝Ò≈£î+&Ü ≥÷´qT‘√ bÕ≥T e÷≥\T, eTØ eTT<=›ùdÔ... @ |ü\¢y√
ø£<∏ä, dü+<äs¡“¤+ ‘ê\÷≈£î Ç+&ç$&ÉT´yê*{°ì ≈£L&Ü n~ |üP]Ô ≈£L&Ü yêfi‚¢ Ç∫Ã, bÕ≥ sêùdj·TeTH˚ dü+^‘· u≤VüQã\T\T,
#˚j·÷*. n|ü⁄Œ&˚ n~ ndü˝…’q bÕ≥ nì Hê uÛ≤eq. n+<äTπø, d˙æ BsÛ T¡ \T Ç|⁄ü Œ&TÉ ‘j· ÷· sj¡ ÷· ´sT¡ . Hê e´ø‘ÔÏ ê«ìï #+· |⁄ü ø=ì,
Hê bÕ≥\T dìæ e÷‘√ d+ü ã+<+äÛ ˝≈Ò î£ +&Ü $Hêï... bÕ&TÉ ≈î£ Hêï... &ÉãT“ ø√dü+ n˝≤+{Ï bÕ≥\T H˚qT sêj·T˝Ò<äT! sêj·T˝ÒqT!
ˇø£ uÛ≤yê˙ï, ‘ê‹Ô«ø£‘·q÷ n+~kÕÔsTT. sêj·TqT ≈£L&Ü!!

MT dæ˙^‘·+ ª»>∑eT+‘· ≈£î≥T+ã+ Hê~...μ n˝≤+{Ï ‘ê‹Ô«ø£ eT], bÕ≥≈£î MTs¡T ô|≥Tº≈£îqï ìj·TeT+ @$T{Ï?
^‘·+>± $T–*q≥Tº+~!
dü+^‘·+ m+‘· ø£eTà>± $ì|ædüTÔHêï düπs... <ëìø£Hêï Ä
nd˝ü ≤ bÕ≥ dìæ e÷ø√d+ü sêd+æ ~ ø±<Tä . Hq˚ T ø±øHÏ ê&˝É À bÕ≥˝Àì kÕVæ≤‘·´+, uÛ≤e+ Hê≈£î eTTK´+. n˝≤ ø±≈£î+&Ü,
∫s¡T<√´–>± ø£cÕº\T |ü&ÉT‘·Tqï s√E˝À¢ sêdüT≈£îqï~. n~ bÕ≥ nu≤Û e+‘√ ñ+f.Ò .. ≈î£ Ás‘¡ q· +˝À kÕø±å ‘÷· Ô @ ~j∏ T˚ ≥s˝Y À
m+‘√ q∫Ã, <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ øè£ weíü +o V≤” s√ Á|uü ≤Û d‘t √ rdqæ ª#Á· ø+£ μ ≈£Ls=Ãì H˚qT ^‘·s¡#·HêeT÷s¡TÔ\q÷, dü+^‘· #·Áø£es¡TÔ\q÷
dæìe÷˝À yê&ÉT≈£îHêïs¡T. ø±øÏHê&É˝À e÷ Hêqï>±s¡T b˛j·÷ø£, Äsê~+Û #êH√, nøÿ£ &˚ yê]ì ‹≥T≈º î£ qï s√E\÷, d+ü <sä ê“\¤ ÷
ø=Hêïfi¯¢≈£î y˚TeTT |ü<˚fi¯ó¢>± Vü‰sTT>± ñ+≥Tqï Ç\T¢ nø£kÕà ñHêïsTT. n˝≤ qHÓïes¡÷ ‹≥Tºø√≈£L&É<äqï<˚ ^‘· s¡#·sTT‘·>±
‘·TÔ>± e÷sê*‡ e∫Ã+~. mø£ÿ&çøÏ yÓfi≤¢˝À, m˝≤>√ ‘Ó*j·T<äT. H˚qT ô|≥Tº≈£îqï ìj·TeT+.
neTà, H˚qT, Hê uÛ≤s¡´, ‘·eTTàfi¯ó¢, Ç<ä›s¡T #Ó˝…¢fi¯ó¢ - ô|<ä›
d+ü kÕs+¡ . e÷ m<Tä ]+{Ï ô|<e›ä Tà>±sT¡ ‘e· T >=&#¢É êe&ìç u≤>T∑ ø±˙ ˇø£|üŒ{Ï dæìe÷ bÕ≥\ MT<ä ≈£L&Ü $eTs¡Ù\T sêdæq MT
#˚dæ, dæyÓT+{Ÿ #˚dæ, ˇø£ HÓ\qïs¡˝À n<Ó›≈£î ÇkÕÔeTì }s¡&ç+ ˝≤+{Ï s¡#·sTT‘·\πø ndü+‘·è|ü⁄Ô\÷ ñHêïsTT ø£<ë!
#ês¡T. n|üŒ{Ï<ëø± ñ+&É&ÜìøÏ &Üø£ºsY mdt.mHé.ÄsY. XÊÅdæÔ>±]
Ç+{À¢ ~>±+. Ç\T¢ m˝≤ ñHêï, M~Û MT<äπø eTs¡T>∑T<=&ç¶. nB ne⁄qT. n|ü⁄Œ&É÷ ñHêïsTT. Hê eT÷&√ dæìe÷H√ @yÓ÷
ôd|æºø˘ ˝≤yÓÁ{° ø±<äT... ø£+Á{° ˝≤yÓÁ{°.. <ëìøÏ ‘·\T|ü⁄ ≈£L&Ü <ëd]ü HêsêjT· Dsêe⁄ >±] <sä Ù¡ ø‘£ «· +˝À XÀuHÑÛ ué ≤ãT q{+Ï ∫q
ñ+&˚~ ø±<äT. mÁs¡{Ï m+&Üø±\+. Ä Ç+{À¢H˚ ‘·\ <ë#·T ª<säÛ à¡ |s” +¡ƒ <<ä ]›ä *+¢ ~μ (1986 Ä>d∑ Tü º 22q ]©C)Ÿ . <X˚ u¯ ≈ÑÛ î£ &Ô q’Ó
≈î£ Hêï+. ∫es≈¡ î£ Á|øü è£ ‹ dVü ≤ü »yTÓ qÆ ø±\øè£ ‘ê´\≈î£ yfiÓ ≤\¢ Hêï... ˇø£ dü÷ÿ˝Ÿ {°#·sY. rsê n‘·ì ø=&ÉT≈£î˝Ò düe÷C≤ìøÏ N&É
Ç+{À¢ m~–q Ä&yÉ êfi+¢¯ <sä ÷¡ Nø{£ Ï |&ü ˚ <ëø± Ä–, >T∑ &¶ç B|+ü |⁄ü sT¡ >T∑ \T>± e÷]‘,˚ yê]ì n‘H· ˚ n+‘+· #j˚ T· &+É Ç‹eè‘+Ô· .
y*Ó –+#T· ø=ì, mes√ ˇøs£ T¡ ãjT· ≥ ø±|˝ü ≤ ñ+føÒ ±˙, eTsT¡ >T∑ n+<äT˝À $<ë´s¡Tú\qT ñ<˚›•dü÷Ô {°#·sY bÕ&˚ z bÕ≥ n+fÒ,
<=&ø¶ç Ï y[Ó ¢ sê˝ìÒ <Tä 'd‹úæ . øs¬£ +≥T ˝<Ò Tä , bÕò ´qT¢ ˝eÒ ⁄. Hê MT<ä Hq˚ T z eT+∫ bÕ≥ sêd#æ êÃ. ªy\Ó T‘T· sT¡ ∫yT˚ à s$¡ øsÏ D¡ ≤HïÌÓ ...μ
Hêøπ ø√|+ü , <Tä 'K+, ndVü ≤ü q+. Ä e÷qdøæ £ d‹úæ ˝À... ˇø£ Á≥+≈î£ ˝≤+{Ï eT+∫ e÷≥\T Ä bÕ≥˝À ñ+{≤sTT. n<˚ dæìe÷˝À
ô|f…º MT<ä <äs¡Ty˚dü÷Ô, #·eT≥\T ø±]b˛‘·T+&É>± sêdæq ^‘·+ z &É÷´j·T{Ÿ sêj·TeTHêïs¡T. m+‘·ùd|ü{Ïø° ˇø£ &É÷´j·T{Ÿ
n~. Ä e÷qdæø£ y˚<äq, ndæÔ‘·« nH˚«wüD @ ˇø£ÿ eTìwæ<√ n+{≤πs ‘·|üŒ, dü+<äs¡“¤+, nø£ÿ&É bÕ≥ nedüs¡+, Ä {°#·sY
ø±<äT. kÕs¡«»˙qyÓTÆq eTìwæ‘·Hêì~. n+<äTπø, Ä bÕ≥ n˝≤ Á|eü sqÔ¡ ˝≤+{$Ï Hq˚ T n&–ç Hê #|Ó Œü f<¢Ò Tä . ∫es≈¡ î£ Hê≈î£ $dTü >T∑ ,
ì*∫b˛sTT+~. ø√|ü+ e∫Ã, ª@+ sêj·TeT+{≤s¡T? μÁãVü≤à¬ø’q ]eTà ‘Ó>∑T\T
|ü⁄≥º<ë...ª nì sêj·TeT+{≤sê?μ nHêïqT. yÓ+≥H˚ <äs¡Ù≈£î&ÉT
bÕ≥˝À Ç+‘· |üs¡e÷s¡ú+ nH˚«wæ+#˚ MTs¡T, Çyê[º dæ˙ ^‘· <ëdü] ªn~ u≤>±H˚ ñ+~ ø£<ë, n˝≤π> sêj·T+&çμ nHêïs¡T.
s¡#·sTT‘·˝À¢ d”ìj·TsY>± Á|üdüTÔ‘·+ bÕ≥ b˛ø£&É >∑T]+∫ n<˚eT+fÒ, ªø£$ >±s¡÷! $<ë´s¡Tú*ï ñ<˚›•+∫ MTs¡T sêdæq
@eT+{≤s¡T? bÕ≥≈£î |üP]Ô ùd«#·Ã¤ì∫Ã, <ëìπø ≥÷´Hé ø£≥ºeTì eT÷´õø˘
&Ó’¬sø£ºsY C….$. sê|òüTe⁄\T≈£î #ÓbÕŒqT ø£<ë! Ç|ü⁄Œ&çø£ÿ&É ø±yê
ø¬ . $X«¯ Hê<é∏ >±sT¡ ˝≤+{Ï yêfi¢¯ dìæ e÷\˝À Á|‹ü bÕÁ‘≈· L£ *‡+~ ø£eT]¸j·T˝Ÿ &É÷´j·T{Ÿ. BìøÏ Äj·Tì∫Ãq ≥÷´qT≈£î
ˇø£ Á|ü‘˚´ø£‘·, <ëìøÏ ˇø£ ìØí‘·yÓTÆq Á|ües¡Ôq, ø£<∏ëÁø£eT+˝À MTs¡T bÕ≥ sêùdÔ #ê\T. dæìe÷˝À¢ Ç˝≤H˚ ñ+≥T+~μ nì
<ëìøÏ ˇø£ Á>±|òt, bÕ≥≈£î düeTj·T+- dü+<äs¡“¤+- z ø±s¡D+- d˙æ s+¡ >±ìøÏ ø=‘Ô· nsTTq Hê≈î£ ^‘√|<ü X˚ +¯ #X˚ ÊsT¡ . |]ü ÁXe¯ T≈î£
Çe˙ï ñ+{≤sTT ø±ãfÒº n˝≤+{Ï dæìe÷˝À¢ yÓTT‘·Ô+ bÕ≥\T @+ ø±yê\ì ø√s¡T≈£î+≥T+<√ Hê≈£î ns¡úyÓTÆ+~. n+fÒ,
düTHêj·÷dü+>± sêùddü÷Ô e#êÃ. n$ Ç|üŒ{Ïø° »q+˝À dìæ e÷˝À¢ Ä~ qT+∫ edTü qÔ ï deü Td´ü Ç~. ø±øb£ ˛‘,˚ Ä deü Td´ü
ì*#êsTT. ø±˙, ø±\>∑‹˝À dæ˙s¡+>∑+˝À mH√ï e÷s¡TŒ\T n|üŒ{Ï ø£Hêï Ç|ü&ÉT eT]+‘· m≈£îÿee⁄‘√+~. n+‘˚ ‘˚&Ü!
e#êÃsTT. Ç{°e* ø=H˚ïfi¯¢ ø±\+˝À H˚qT sêdæqM, Ç‘·s¡T\T
sêdæqM eT+∫ bÕ≥\÷ ø=ìï e∫ÃHê, yê{Ï˝À mìï »q+ bÕeTs¡ »qs¡+»ø£ ^‘ê\T, yÓ÷≥T X¯è+>±s¡+ sêXÊs¡T ø£<ë!
#Óe⁄\≈£î m≈£îÿ‘·THêïsTT? mìï »q+ H√{Ïô|’ Hê≥´e÷&ÉT
‘·THêïsTT? n<˚ dü+<äs¡“¤+˝À, bÕ‘· bÕ≥\T ø=ìï eT÷&ÉT dæìe÷˝À bÕ≥≈£î düìïy˚X¯+, dü+<äs¡“¤+ n˝≤+{Ïy˚
<äXÊu≤›\T <ë{ÏHê »q+ H√≥ ã‹≈£îHêïj·Tì ‘Ó*dæq|ü&ÉT nsTTq|ü &TÉ nM sêj÷· *. sêXÊqT. ªÁ‹HÁ˚ ‘T· &TÉ μ, ª˝≤Ø Á&eÌÓ sμY
˝≤+{Ï ø=ìï dæìe÷˝À¢ #ê˝≤ |òü÷≥T>±, yÓ÷≥T>± X¯è+>±s¡

7

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

^‘ê\T sêXÊ. nsTT‘˚ <ëìï ≈L£ &Ü ªmøÿ° , ~^μ nì sêjT· ˝<Ò Tä . <]äÛ sTT+#T· Hê&.Ó ..μ n+≥÷ ø$£ bÕÁ‘≈· î£ q$«+#˝˚ ≤ dd” |ü <ü ë´\T
n<˚ deü TjT· +˝À d+ü <sä ê“ì¤ ï ‘|· Œæ +#T· ø√q÷ ˝<Ò Tä . ªneTàj÷Ó ´! ≈£L&Ü sêXÊ.
mìï ìπøåbÕ˝À...μ nì z bÕ≥˝À edüTÔ+~. Ä e÷≥˝À ã÷‘·T
@eTT+~? ªmìï bı+>∑T˝À ≈£îe÷] ø=+>∑T˝À...μ nì sêXÊ. ‘·s¡ÿ+, düè»Hê‘·àø£‘· - ¬s+&ÉT |üs¡düŒs¡ $s¡T<ä∆yÓTÆq ø√D≤\T ø£<ë!
n+<äT˝À ã÷‘·T+<ë? ªsö&û n\T¢&ÉTμ (1991 nø√ºãsY 18q s¡#·sTT‘·>± yê{Ïì MT¬s˝≤ düeTq«j·T+ #˚düT≈£î+≥÷ e#êÃs¡T?
]©C)Ÿ ˝À nqT≈î£ +{≤... ªø√] ø√] ø±\T‘√+~ sπ sTT m+<Tä ø√...μ
bÕ≥ sêXÊ. Ä bÕ≥øπ ªnss∆¡ êÁ‹ Ä≥\ø~Ï ‘=* |⁄ü c˛Œ<jä T· +...μ ‘ê‹Ô«ø£‘·, ‘ê]ÿø£‘·, düè»Hê‘·àø£‘· - Ç˝≤ eT÷&É÷
nì eTs√ |\ü $¢ ≈L£ &Ü sêXÊ. Ä bÕ≥ ø√d+ü ˇø{£ Ï ø±<Tä , s¬ +&TÉ ñqï Ár f…ÆsY ø£+bÕsYºyÓT+{Ÿ Hê~. Hê bÕ≥˝À¢ Á|ü<ÛëqyÓTÆq~,
ø±<Tä ... @ø+£ >± j÷· u’…Û ysÓ q¸¡ ¢ #s· D¡ ≤\T sêXÊ. nsTT‘,˚ @ bÕfHÆ… ê yê{Ïô|’ Á|üuÛ≤e+ #·÷ù|~ Hê ‘ê‹Ô«ø£‘·. n~ yÓTT<ä{Ï u…sYÔ. <ëì
düπs sêj·T&É+‘√ Hê |üì nsTTb˛‘·T+~. <ëìï dü]>±Z ‘ê]ÿø£ $X‚¢wüD ¬s+&√ u…sYÔ. nsTT‘˚, nø£ÿ&É Hê~ Äu…®øϺyY
∫Árø£]+#êsê, ˝Ò<ë nqï~ Hê≈£î dü+ã+<Ûä+ ˝Òì $wüj·T+. ‘s· ÿ¡ yT˚ ‘|· Œü , duü ø®… yºÏ Y ‘s· ÿ¡ + ø±<Tä . eT÷&√ us… ÔY dèü »Hê‘à· ø‘£ .·
<äs¡Ùø£, ìsêà‘·\ ‘·\H=|æŒ. dæìe÷ ø£$ì ne⁄<ëeTì nqTø√ M≥ìï{Ï˙ düè»Hê‘·àø£+>± #Ó|üŒ&É+ nø£ÿ&É edüTÔ+~. yÓTT<ä{Ï
˝Ò<äT. ne⁄‘êqì }Væ≤+#·HÓ’Hê }Væ≤+#·˝Ò<äT. nj·÷´qT. ¬s+&É÷ ˝Ò≈£î+&Ü, πøe\+ eT÷&√<Ó’q düè»Hê‘·àø£‘· e÷Á‘·y˚T
ø\£ ã&Üq¶ T, ì\ã&Üq¶ T. sêqTqï s√E˝À¢ eTs√ ø=‘Ô· ne‘ês+¡ ñqïyê&TÉ »>‘∑ Y ø˝£ ≤´Dø±sø¡ y£ TÓ qÆ ~ @B sêjT· ˝&Ò TÉ , #j˚ T· ˝&Ò TÉ .
m‘·TÔ‘êH˚yÓ÷... me]øÏ ‘Ó\TdüT! eT÷&É÷ ñ+fÒH˚ n~ dü¬s’q s¡#·q. n+<äTπø, qqTï πøe\+ ø£$
n+fÒ n~ nee÷qy˚T. Hê≈£î e∫Ãq $<ä´qT bı≥º≈£L{Ï ø√dü+
MTs¡T ø£<∏ä\T sêXÊs¡˙, MT ø£<∏ä\ dü+|ü⁄{Ï ˇø£{Ï e∫Ã+<ä˙ #ê˝≤ $ìjÓ÷–düTÔHêï. m˝≤ ã‘·ø±\qï<ëìô|’ Hê≈£îqï Jeq
eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT! dü+$<ÛëHêH˚ï bÕ≥ sêj·T&Üìø° n|ü¢jYT #˚düTÔHêï.

ø±˝ÒJ˝À #·<äTe⁄ø=H˚ s√E\ qT+∫ ªuÛÑs¡DÏμ nH˚ ø£\+ eT], MT Ä<Ûë´‹àø£ $XÊ«kÕ\ e÷fÒ$T{Ï?
ù|sT¡ ‘√ ø<£ \ä∏ T sêùdyêD.íÏ Hê yTÓ T<{ä Ï ø<£ ä∏ ªeT+∫ #d˚ qæ e+#q· μ.
1973˝À Ç+≥sY˝À ñ+&É>± Ä ø£<∏ä sêXÊ. ‘·s¡Tyê‘· #ê˝≤ eT÷&$ÉÛ XÊ«d+ü >±, ns+ú¡ ˝ìÒ Ä#ês+¡ >± nqTd]ü +#˚ uøÑÛ ,ÔÏ
ø±˝≤ìøÏ Hê ø£<∏ä\ dü+|ü⁄{Ï ªmH√ï s¡+>∑T\ ‘Ó\¢ øÏs¡D+μ (‘=* |Pü »\T, rsjú¡ ÷· Á‘\· T, Ä ‘s· V¡ ‰ü Ä<ëÛ ´‹àø£ $wjü ÷· \ô|’ Hê≈î£
eTTÁ<äD: 2004 »qe]) ù|]≥ |ü⁄düÔø£+>± e∫Ã+~. Ç|üŒ{ÏøÏ Ädøü ÔÏ ˝<Ò Tä . ∫qï|Œü {Ï qT+∫ Á|‹ü B Á|•ü ï+#T· ø=ì, Ä Á|Xü ï¯ \≈î£
q÷s¡T <ëø± ø£<∏ä\T sêdæ, ñ+{≤. yê{Ï˝À ˇø£ |ü~, |ü~ùV≤qT »yêãT\T nH˚«wædü÷Ô kÕ>∑&Éy˚T Hê |ü<ä∆‹. n~ uÛÖ‹ø£yÓTÆHê,
ø<£ \ä∏ T e÷Á‘+· Á|#ü T· ]‘y· TÓ Æ ñ+{≤sTT. ø<£ ä∏ ˇøk£ Õ] sêùddHæ ê, Ä<Ûë´‹àø£yÓTÆHê! ìC≤ìøÏ, Hê k˛ø±˝Ÿ¶ &çÁ^\ #·<äTe⁄ dü]>±Z
Á|#ü T· sD¡ ≈î£ |+ü ù|<ëø±, |+ü |qæ ‘s· T¡ yê‘· ≈L£ &Ü @y√ e÷sT¡ Œ\T, kÕ>∑ø£b˛e&Üìø°, ø±˙ n<˚ düeTj·T+˝À e´øÏÔ>±, s¡#·sTT‘·>±
#s˚ T¡ Œ\‘√ Ø-s¬ {’ Ÿ #d˚ Tü +Ô {≤. n+<Tä øπ , Á|#ü T· ]‘y· TÓ qÆ Hê ø<£ \ä∏ ≈î£ Ç‘·s¡T\≈£î _Ûqï+>± ì\ã&É&Üìø° ≈£L&Ü á Á|üXÊï <Û√s¡DÒ
≈L£ &Ü ysπ˚ ysÓ H¸¡ é ñ+≥T+~. Hê bÕ≥\ ˝≤>±H,˚ Hê ø<£ \ä∏ T ≈L£ &Ü ùV≤‘·Te⁄. nsTT‘˚, Ä~X¯+ø£s¡T\T sêdæq n<äT“¤‘·yÓTÆq ª•e
|<ü ∫ä Á‘ê\‘√, øfi£ ¢¯ eTT+<Tä Ä <èä X´¯ + ø<£ ˝ä ≤&˚ |<ü ‹∆ä ˝À ñ e÷qdü |üPC≤k˛ÔÁ‘·+μ˝Àì nsTT<äT XÀ¢ø±˝À¢ ˇø£{Ï ªÄ‘êà
+{≤sTT. ÁbÕ<∏ä$Tø£+>± Hê s¡#·q XË’* n~. ‘·«yYT... –]C≤ eT‹'... düVü≤#·sê' ÁbÕD≤'... X¯Øs¡yYT >∑èVü≤yYT...
|üPC≤ ‘˚ $wüjÓ÷|üuÛÀ>∑ s¡#·Hê...μ n+≥÷ kÕ>∑T‘·T+~. ªHê
MTs¡T Hê≥ø±\T sêXÊs¡T, q{Ï+#ês¡T. ø±˙, yê{Ï >∑T]+∫ @ Ä‘·à qTe⁄«, Hê ãT~∆ neTàyês¡T. Hê ÁbÕD≤˝Ò ˙≈£î >∑D≤\T.
Ç+≥s¡÷«´˝À q÷ #Ó|æŒq≥T¢ ˝Òs¡T! á X¯Øs¡y˚T ˙ >∑T&çμ n+≥÷, ªX¯+uÛÀ X¯+ø£sê... ì‘·´J$‘·+˝À
H˚qT #˚düTÔqï |üqT\˙ï ˙ Äsê<Ûäq˝Òμ nì Ä XÀ¢ø±s¡ú+. Ä ñ
ne⁄qT. n<√ n<ëÛ ´jT· +. ˇø£ <Xä ˝¯ À Hq˚ T Hê{øÏ \£ T ≈L£ &Ü <ë‘·Ô uÛ≤eq, Ä XÀ¢ø£+... Hê ‘ê‹Ô«ø£‘·≈£î dü¬s’q *+≈£î.
sêXÊ. Á|<ü ëÛ q+>± Hê\T>T∑ - ªu≤Û ^s~¡ μ∏ , ª~ s¬ ˝{… yÏ Y BØ∏ μ, ªdHü êàH√
|üìwü‘·TÔμ, ªHêHêï|ü⁄*μ. n˙ï $\ø£åDyÓTÆq ø±HÓ‡|ü⁄º˝Ò. ø=ìï Hê Ä<Ûë´‹àø£ >∑Ts¡Te⁄ dü<äTZs¡T ø£+<äT≈£L] •yêq+<ä
Hê{Ïø£˝À¢ H˚qT eTTK´ bÕÁ‘·˝À¢ q{Ï+#êqT ≈£L&Ü! eT÷]>Ô ±sT¡ , ÄjT· q e÷≥\T Hê nH«˚ wDü ˝À <√e #÷· ô|{≤sº TT.
ªu≤Û s‘¡ <· X˚ +¯ ˝À ù|<]ä ø+£ m|ü &÷É ñ+~. ø±˙, <]ä Á<+ä m|ü &÷É
ÄHê{Ï Hê≥ø±\ MT<ä ˇø£ sø¡ y£ TÓ qÆ ìsd¡ qü |⁄ü {,ºÏ Á|jü ÷Ó >± ˝<Ò Tä μ nì >T∑ sT¡ e⁄>±sT¡ nHy˚ êsT¡ . eTq deü ÷»+˝À, J$‘+· ˝À
‘·àø£+>± ª~ ¬s˝…{ÏyY B∏Øμ sêXÊ. H√u…˝Ÿ ãVüQeT‹ bı+~q ø£cÕº\T, ù|<ä]ø£+, ˝Ò$T ˇø£ uÛ≤>∑+. n<˚ düeTj·T+˝À ˇø£ <äX¯
Hê≥ø£ø£s¡Ô\ Hê≥ø±\T ª~ &Ó‘Y Ä|òt m ùd˝Ÿ‡e÷´Héμ, ªøÏ+>¥ Ä|òt <ë{≤ø£ m≈£îÿe⁄+fÒ yê{Ïì e~˝Òdæ, dü«#·Ã¤+<ä+>± ù|<ä]ø£+
~ »+–˝Ÿμ ˝≤+{Ï$ #·~$, n˝≤ Ä<ÛäTìø£ ‘·s¡Vü‰˝À sêj·÷\ì nqTuÛÑ$+#·&É+ eTs√ uÛ≤>∑+. πøe\+ uÛÖ‹ø£ düTU≤\T, yê{Ï
sêXÊ. n≥sº Y ô|sò TT\÷´sY nsTT+~. Ä ñÁø√w+ü ‘√ sêdqæ |Pü ]Ô ø√dü+ nÁs¡T\T #ê#·&É+ ø±≈£î+&Ü, H˚qT me]ì, Hê ndü˝…’q
Vü‰dü´Hê≥ø£+ ªdüHêàH√|üìwü‘·TÔμ. H˚qT ø£$ bÕÁ‘· y˚ùdÔ, Ĭøfi¯¢ Á|üj·÷D+ @$T{Ï, Hê nH˚«wüD <˚ìøÏ nH˚~ eTTK´+. uÛÖ‹ø£
ÁuÀø£sY bÕÁ‘· y˚ùdyês¡T. ø£&ÉT|ü⁄ã“ q$«+#˚ Ä Hê≥ø£+ Væ≤{Ÿ. yÓTÆq ã‘·T≈£î˝À yê{Ïì ‘Ó\TdüTø=H˚˝≤ M˝…’q+‘·>± yê{ÏøÏ
n|üŒ{À¢H˚ z &É»qT Á|ü<äs¡Ùq*#êÃ+. ª∫Hêï] bıHêï] #·&û¶\T <ä>∑Zs¡>± yÓ[¢b˛yê*. eTq+ eTq ˝À˝À|ü\≈£î n˝≤ yÓfi¯ó‘·Tqï

8

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

ø=B›, Ä<Ûë´‹àø£+>± eTq }s¡∆«˝Àø£ Á|üj·÷D+ kÕ>∑T‘·T+~. ≈L£ &Ü |*æ ∫, n+<]ä ø° n<Tä “‘¤ +· >± bÕs+¡ƒ #bÓ ÕŒsT¡ . Hê≈î£ |.æ _.
eTq+ #˚j·÷*‡q Á|üj·÷D+ n<˚! ñ&éVü≤Ödt, ˇeTsY Kj·÷´yYT, >±*uŸ ‘·~‘·s¡ s¡#·sTT‘·\qT
|ü]#·j·T+ #˚dæ+~ Äj·TH˚. ≈£îÁs¡‘·q+‘√ Äj·TqqT u≤>±H˚
eT], ¬s+&ÉTqïs¡ qT+∫ eT÷&ÉT y˚\ bÕ≥\T sêdæq MT Á|üj·÷D+ Çã“+~ ô|{≤ºqT. ∫qï|üŒ{Ï qT+∫ Hê≈£î dæìe÷\ |æ∫à #ê˝≤
@eTì|ædüTÔ+≥T+~? ñ+&˚~. dü÷ÿ\T m>=Z{Ϻ, nqø±|ü*¢ |üs¡y˚TX¯«sê {≤ø°dt˝À 40
ô|’dü\ H˚\ {Ϭøÿ≥Tº‘√, mìï dæìe÷\≈£î yÓfi≤¢H√! ø±øÏHê&É˝À
<ë<ë|ü⁄ ¬s+&ÉT y˚\ ô|’∫\T≈£î bÕ≥\T sêXÊ. Hê <äèwæº˝À ø±˝ÒJ˝À ñ+&É>±q÷ n<˚ es¡dü. Hêqï>±] CÒãT˝À &ÉãT“\T
H˚qT ¬s+&ÉT y˚\ s¡ø±\T>± ˇπø bÕ≥ sêXÊ. m+<äTø£+fÒ, Hê ø=fdºÒ æ d>æ s¬∑ ≥T¢ ‘ê>&∑ +É - Ç˝≤+{Ï |\æ ¢ #w˚ ˝ºü H… √ï ‘*Ó jT· ì‘q· +
bÕ≥\˙ï Hê Á|üX¯ï\T, Hê Á|üj·÷Dy˚T! Hê bÕ≥\T... Hê ‘√ #˚ùdyêDÏí. nsTT‘˚, Á|ü‹kÕØ Äj·Tq ‘·q Áù|eT‘√, eT+∫
d«ü >‘∑ ê\T. n+‘.˚ eTqTwßü \T, e÷qe d+ü ã+<ëÛ \T, Áù|eT, ô|[,¢ e÷≥\‘√, #˚‘·\‘√ $&ç>± #Ó|üŒ≈£î+&ÜH˚ qqTï dü]~<ë›s¡T.
&÷É ´jT· ≥T,¢ $yêV≤ü y&˚ TÉ ø,£ <X˚ u¯ øÑÛ ÔÏ - Ç˝≤ nìï sø¡ ±\ bÕ≥\÷ Ä s√E qT+∫ Hê J$‘·+ ‘Ós¡∫q |ü⁄düÔø£+. nã<ë∆\T
sêXÊ. @ bÕ≥ sêdHæ ê Ä bÕ≥ ‘ê\÷≈î£ Á|jü ÷Ó »q+, |sü e¡ ÷s+ú¡ Ä&&É +É ˝≤+{$Ï Hê≈î£ HH˚ ˚ e÷Hù˚ d˝≤ #d˚ qæ nsT¡ <q’Ó ô|+|øü +£
#ÓbÕŒ\qï<˚ Hê Á|üj·T‘·ï+. |üs¡Œdt ˝Òì bÕ≥ H˚qT sêj·T˝ÒqT. n~. ‘*Ó d” ‘*Ó jT· ì ejT· dTü ˝À, sø¡ s£ ø¡ ±\ Äøs£ D¸¡ ˝À¢ |&ü bç ˛jT˚
ìC≤ìøÏ, bÕ≥\T H˚qT sêXÊqT nq&É+ ø£Hêï n‘·´~Ûø£ Ä ej·TdüT˝À •\ ˝≤+{Ï qqTï •\Œ+>± #ÓøÏÿ+~ Äj·Tq,
d+ü <sä ê“˝¤ À¢ n$ ‘e· TqT ‘êeTT Ä$wÿü ]+#T· ≈î£ HêïsTT nq&+É ÄjT· q $<ëÛ qyT˚ . ÄjT· q e÷≥\ es+¸¡ ˝Àì ˇø=ÿøÿ£ ∫qT≈î£ ,
düããT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ªdü«s¡íø£eT\+μ (1988)˝Àì ªn+<Ó\ Hê˝À ˇø√ÿ $‘·ÔHêìï yÓTT\¬ø‹Ô+∫+~. Äj·Tq Hê{Ïq Ä
s¡e$T~ |ü<äeTT\<ë...μ bÕ≥. Ä bÕ≥˝À ˇø£#√≥ yÓTT<ä≥ $‘·ÔHê˝Ò Hê˝À eèøå±\j·÷´sTT. Äj·Tq≈£î sêì$ - ø£$‘·«+,
ªqj·Tq‘˚»y˚T qø±s¡yÓTÆ...μ nì e÷Á‘·+ nHêï. <ëìï n˝≤ Hê≥´+, dü+^‘·+ eT÷&˚ nH˚yêsêj·Tq. uÛÑ>∑e<äqTÁ>∑Vü≤+‘√
ø=qkÕ–d÷ü ,Ô •e|+ü #êø]å£ ì #_Ó ‘˚ u≤>T∑ +≥T+<ìä nqT≈î£ Hêï+. Ä n+XÊ\T Hê≈£î e#êÃsTT.
n+‘˚... n|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT ÄHé ~ kÕŒ{Ÿ˝À ªeTH√ìX¯Ãj·T+ MTs¡T MT Ä‘·àø£<∏ä sêj·Te#·Tà ø£<ë!
eTø±sy¡ TÓ .Æ ..μ n+≥÷ $T>‘∑ ê ˝q’… T¢ >ã∑ >u∑ ≤ e#Ã˚ XÊsTT. n+<Tä øπ ,
n$ ‘·eTqT ‘êeTT Ä$wüÿ]+#·T≈£îHêïj˚T ‘·|üŒ, H˚qT sêXÊ e÷ Hêqï >±] J$‘+· , ÄjT· q‘√ |\ü Te⁄] nqTuyÑÛ ê\T,
qq&É+ ‘·|ü. dæìe÷qT ˇø£ Áø°&É˝≤ #˚düTø=ì, bÕ≥\ C≤|„ øü ±\ yT˚ fi$¯ +|⁄ü >± e÷ ô|<›ä‘e· TTà&TÉ ÁosêyTY ªdeü ÷àqT´&TÉ μ
Ä$wüÿs¡D≈£î H˚H=ø£ e÷<Ûä´eT+ nj·÷´. nì ˇø£ |ü⁄düÔø£+ sêdæ, Á|ü#·T]+#ê&ÉT. Hêø£+≥÷ y˚πs e´øÏÔ>∑‘·
J$‘+· , Á|‘ü ´˚ ø+Ï ∫ Áøe£ Tã<y∆ä TÓ qÆ Ä‘à· ø<£ ä∏ @MT ˝eÒ ⁄. Ç|Œü {øπÏ
ø±˙, |ü<äø=+&ÉT q+~ nyês¡T¶˝§#êÃsTT. ‘Ó\T>∑T˝À dæ˙ ^‘· s¡#·q #ê˝≤eT+~ n&ç>±s¡T. ø±˙, H˚qT sêj·T&ÜìøÏ @MT ˝Ò<äT.
$uÛ≤>∑+˝À ‘=* ª|ü<äàÁoμ ≈£L&Ü MTπs ø£<ë! <ë#·&Üìø° @MT ˝Ò<äT. H˚HÓ|ü&É÷ es¡Ôe÷q+˝ÀH˚ J$+#êqT.
ª»>∑eT+‘· ≈£î≥T+ã+ Hê~...μ nqï bÕfÒ Hê Ä‘·àø£<∏ä. eT∞¢
nyês¡T¶\T, |ü⁄s¡kÕÿsê\T J$‘êìøÏ ^≥TsêsTT ø±<äT. #ÓãT‘·THêï... Hê bÕ≥\˙ï Hê dü«>∑‘ê˝Ò!
1985˝À eTÁ<ëdTü ≈î£ y[Ó ,¢ d˙æ s+¡ >+∑ ˝À ø±\Tô|&‘ç ,˚ dìæ e÷≈î£ N
bÕ≥\T sêdæq yÓTT<ä{Ï dæìe÷ ªdæ]yÓHÓï\μπø yÓTT<ä{Ï q+~
e∫Ã+~. n~ mes√ ø±<äT... H˚qT ≈£L&Ü }Væ≤+#·˝Ò<äT. ‘=*
dìæ e÷≈î£ , bÕ≥≈î£ q+~ sêe&yÉ T˚ ˇø£ $Tsø¡ ˝Ï .Ÿ ‘s· T¡ yê‘· nd\ü T
U≤∞ ˝Ò≈£î+&Ü bÕ≥\T sêdüTÔ+&É&É+, ù|s¡T sêe&É+ eTs√
$Ts¡øÏ˝Ÿ. ¬s+&√ @&ÜB Hêπø q+~ nyês¡T¶ Çdü÷Ô, Á|üø£≥q
e∫Ã+~. dæ˙ |ü]ÁX¯eT˝ÀøÏ e∫Ãq|üŒ{Ï qT+∫ es¡Tdü>±
eT÷&˚fi¯ó¢ ñ‘·ÔeT ^‘· s¡#·sTT‘·>± q+~ nyês¡T¶ Hêπø sêe&É+
z ]ø±s¡¶ì n|üŒ{À¢ nqTø=H˚yês¡T. n˝≤π>, Ç|ü&ÉT ‘êC≤>±
ª|ü<äàÁoμ ≈£L&Ü! Hê Á|üj·÷D+˝À Ç<=ø£ eTõ©. H˚qT
kÕ~Û+∫+~ @MT ˝Ò<äT. n+‘ê <Ó’e<ä‘·Ô+. n+‘˚!

Ç˝≤+{Ï MT J$‘· <äèø£Œ<∏ëìøÏ ø±s¡≈£î\T, MT MT<ä Á|üuÛ≤e+ #·÷|æq
e´øÏÔ n+fÒ...?

d+ü <sä ê“ì¤ ï ã{ºÏ #ê˝≤eT+<˚ ñHêïsT¡ . ø±˙, Hê MT<ä e÷
Hêqï>±] Á|üuÛ≤e+ m≈£îÿe. Hê <ÛÓ’s¡´+, Hê ‘·s¡ÿ+ - n˙ï
ÄjT· q qT+∫ Hê≈î£ yêsd¡ ‘ü «· +>± d+ü Áø$£ T+∫qy.˚ s√E≈î£ 20
>∑+≥\T |üì#˚ùd Äj·Tq @ düu…®≈£îº ô|’q nsTTHê eT÷&ÉT
s√E˝À¢ e÷düºØ #˚ùdùdyês¡T. e÷≈£î yÓ÷&És¡Hé |òæõø˘‡ ñ+~,
#Ó|üŒeT+fÒ, eT÷&ÉT s√E˝À¢ H˚s¡TÃø=ì, Hê düVü‰<Ûë´j·TT*ï

9

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

}|æ] m+‘·
düVü≤»yÓ÷ ø£$‘·«+
n+‘· düVü≤»+>±
ñ+&Ü\H˚
¬ø. •yê¬s&ç¶øÏ
ªdüs¡dü«‹ düe÷àHé
nyês¡T¶ \_Û+∫q
dü+<äs¡“¤+˝À e÷≥
eTT#·Ã≥...

Á|üeVæ≤+#˚ ø£eHêìøÏ düs¡dü«r düe÷àHé

yêôV≤<é

ø£s¡T>∑T‘·÷, ø£<äT\T‘·÷, ø£~*dü÷Ô ø£$‘·«+>± Á|üeVæ≤düTÔqï J$‘·+ Äj·Tq~. Á|ü‹ j·TTeø£$ì n≈£îÿq #˚s¡TÃ≈£îì Áb˛‘·‡
V≤æ +#&· +É ÄjT· qH»’Ó +.ìsj¤“¡ T· T&TÉ ø±ìyê&TÉ ø$£ ø±˝&Ò ìÉ ìøÿ£ ∫>à ±#|Ó Œæ qø¬ .•yês¬ &¶çø$£ ‘«· +˝ÀkÕe÷õø£$<«äÛ +kÕìï,
kÕ+düÿè‹ø£ $<Ûä«+kÕìï, ≈£î≥T+ã J$‘·y˚T ø±<äT e´øÏÔ>∑‘· J$‘ê˝À¢qT $<Ûä«+kÕìï ‘·q nø£åsê˝À¢ ã+~Û+∫q ø£$.

ø£e⁄˝Ò+ CÒkÕÔs¡T... >√&É\≈£î H√]kÕÔs¡T
#Ó≥¢≈£î ø£[¢kÕÔs¡T, >±*øÏ >=+‹kÕÔs¡T
Á|ü»\≈£î #˚‘·T*kÕÔs¡T... Á|ü»\ #˚‘·T˝À¢
nq+‘· X¯øÏÔ dü+|üqïeTsTTq |ü<ë´ìï ô|&É‘ês¡T
nì ø£e⁄\ ø£s¡Ôe´y˚T$T{À ìs¡“¤j·T+>± Á|üø£{Ï+∫qyê&ÉT.
~>+∑ ãs¡ø$£ ‘«· +,$|e¢ü ø$£ ‘«· +,Ä‘s· ê«‘·nd‘Ôæ «· ñ<´ä e÷\H|˚ <ü ∏´ä +˝ÀdÅ yÔ” ê<äø$£ ‘«· +,<[ä ‘·ø$£ ‘«· +,yTÓ HÆ ê]{°ø$£ ‘«· +...
Ç˝≤ mìï e∫ÃHê ‘·q<Ó’q Á|ü‘˚´ø£‘·qT ì\u…≥Tº≈£î+≥÷ sêdüTÔqï ø£$.

Á|ü‹cÕ˜‘·àø£yÓTÆq düs¡dü«‹ düe÷àHé nyês¡T¶ \_Û+∫q MT |üPs¡«+
ø$£ ‘«· d+ü |⁄ü {Ï |øü ÿ£ ≈î£ e‹–Ô *‘¢ .˚ .. o]ø¸ ˝£ ÀH˚ ˇø£ Á|‘ü ´˚ ø‘£ · ˇø£ sêE
<Ûä«ìdüTÔ+~. á |ü⁄düÔø£+ >∑T]+∫ #Ó|üŒ+&ç. ‘·qø°, ô|fi≤¢ìøÏ eT<Ûä´
ø£‹Ô Hê{≤&É≥ |üø£ÿ eT<Ûä´˝À
Ç+<äT˝À ÁbÕs¡+uÛÑ+˝Àì ¬s+&ÉT ø£$‘·\ >∑T]+∫ #Ó_‘˚ mes¡T ø£~*Hê s¡ø£Ô+ |ü\T≈£î‘·T+~
#ê\T á |ü⁄düÔø£+ >∑T]+∫ MT≈£î ‘Ó\TdüTÔ+~. yÓTT<ä{Ï ø£$‘· |ü+&çq y˚|üø±j·T Vü≤è<äj·T+
o]¸πø á dü+|ü⁄{ÏøÏ ô|{Ϻq ù|s¡T. yÓTT<ä{Ï ø£$‘· @+≥+fÒ... rj·Trj·T>± #˚<äT #˚<äT>±
‘·&ç ‘·&ç>±
|üø£ÿøÏ n+‘˚
ˇ‹Ô–*‘˚ ‘·–*+<√ yêø£´+
n+≥÷ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.

10

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

ø£$‘·«+ sêj·T&ÉeT+fÒ Ä≈£î˝À Äø±XÊìï
K&ÉZ+‘√ düVü≤Jeq+ #˚j·T&É+ Äø±X¯+˝À n&Ée⁄*ï #·÷&É˝Òì yê&ÉT
yÓTT<äT› u≤s¡&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT eTqTwüß˝À¢ì eTVü≤‘·Ôs¡ Äø±X¯ n≥M kÂ+<äsê´ìï
yÓ÷&ÉT>± $T>∑\&ÜìøÏ M˝Ò¢<äT #·÷&É˝Ò&ÉT
Ç~ ø£$‘ê«ìøÏ ìs¡«#·q+, edüTÔe⁄≈£î ìs¡«#·q+˝≤+{Ï H˚Á‘·<ÛäqTdüT‡ ø£$‘·« dü+|ü⁄{Ï˝À |ü<ä´+ Ç~. Ä s√E˝À¢
ø£$‘·. Çø£ ¬s+&Ée ø£$‘· >∑T]+∫ ≈£L&Ü #Ó_‘˚ á |ü⁄düÔø£+ ˇø£ edüTÔe⁄qT m˝≤ #·÷&Ü* nH˚ #·s¡Ã\T »]π>$. á ø£$‘·
@+{À |Pü ]>Ô ± nseú¡ Te⁄‘T· +~. s¬ +&√ ø$£ ‘· ù|sT¡ ªø=‘Ô· }V≤ü .μ ù|s¡T ≈£L&Ü @#·÷|ü⁄* nì ô|{≤ºqT.
á ø£$‘·˝À... s√&É¢˝À q<äT*ï
ˇø£ ø=‘·Ô }Vü≤ ãT{≤º˝Ò >±ì q<äT˝À¢ qe#ÛÓ’Á‘· |ü<∏ë*ï #·÷&É˝Òìyê&ÉT
|üP\≈£î+&ç ˇø£{Ï Äø±X¯+ qT+∫ eTqTwüß˝À¢ì qeqy√H˚àwü
uÛÑ÷MTà<äøÏ ~>∑T‘·T+~ ÄXÊ edü+‘√‘·‡yêìï #·÷&É˝Ò&ÉT
eT{Ϻ˝À+∫ ˇø£ q\¢{Ï y˚T|òüT+
á #·÷|ü⁄ #ê˝≤ eTTK´+. J$‘·+ XÀuÛ≤j·Te÷q+>±,
n˝≤ Äø±X¯+˝Àì ˝ÒdüTÔ+~ kÂ+<äs¡´e+‘·+>± ñ+&Ü\+fÒ #·÷ùd X¯øÏÔ ñ+&Ü*. J$‘·+
ˇø£ ø=‘·Ô }Vü≤ ãT{≤º˝Ò >±ì #ê˝≤ n+<yä TÓ qÆ ~. á u≤Û eq qT+∫ eTìwæ <÷ä s+¡ >± b˛sê<Tä .
sê»≈£îe÷] kÕïq+ #˚ùdÔ q~ @s¡Œ&ÉT‘·T+~ @@+ J$‘$· T~?* nH˚ u≤Û eq sê≈L£ &<É Tä . J$‘êìï J$+#˝˚ ≤
sê≈£îe÷s¡T&=ø£&ÉT ˇø£ yÓ+Á≥Tø£ <=]øÏ‘˚ bÕsƒ¡≈£î\qT Á|æù|sY #˚j·T&É+ ø£e⁄\ u≤<Ûä´‘·. J$‘êìï nqT
Ä n+<ë\ sê•ì yÓ<äø£&ÜìøÏ ãj·T˝Ò›s¡T‘ê&ÉT u$ÑÛ +#˝˚ ≤, J$+#˚ Äq+<+ä bı+<˝˚ ≤ #j˚ ÷· *. nqTu$ÑÛ +#&· É
Çe˙ï @+≥+f,Ò ∫qï|ü &TÉ $qï C≤q|<ü ä ø<£ \ä∏ ˙ï yê&TÉ eT+fÒ düTK$˝≤kÕ\T ø±e⁄. ñqï J$‘êH˚ï Äq+<ä+>± >∑&çù|
≈£î+≥÷ ø£$‘· ø=qkÕ>∑T‘·T+~. ∫es¡` eTqdüÔ‘·«+.
ˇø£ ø=‘·Ô }Vü≤ ãT{≤º˝Ò>±ì
J$‘·eT+‘· eT<ÛäTs¡+>± MTs¡T ˇø£ ø£$‘· m˝≤ sêkÕÔs¡T?
ø£$‘·«eTT+≥T+~
ø£$‘·«eT+‘· eT<ÛäTs¡+>± Ç~ j·÷uÛÑj˚T´fi¯¢ |ü]D≤eT+. mes√ &çπøº{Ÿ #˚ùdÔ, H˚qT
ÁbÕDÁ|ü<ä+>± J$‘·eTT+≥T+~ sêkÕqÔ ì ˇø£ $TÁ‘T· &TÉ ‘√ nHêï. dsü <¡ ë>± #|Ó Œæ Hê n~ yêdeÔü yT˚ .
nì eTT–+#êqT. ø£$‘ê«ìøÏ }Vü≤ #ê˝≤ Á|ü<Ûëq+. ≈£L#·Tì e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï|ü&ÉT, ˇø£ e÷≥ ‘·&ç‘˚ ˇø£ ø£$‘·
yêdüÔe+ eTTK´y˚T, ø±ì yêdüÔe+ ÁbÕeTTU≤´ìï >∑T+&Ó˝À¢ Hê≥T ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. ˇø£ yêø£´+ ‘·&ç‘˚ ø£$‘· edüTÔ+~. á dæú‹
≈£îH˚˝≤ #Ó|üŒ&ÜìøÏ, yêdüÔyêìï n<äT“¤‘·+>± $ø£dæ+#˚˝≤ #˚j·T sêe&ÜìøÏ j·÷uÛÑj˚T´fi¯¢ ø£$‘·« J$‘·+ |ü⁄Hê~. j·÷uÛÑj˚T´fi¯¢
&ÜìøÏ }Vü≤ ø±yê*. á ø£$‘·« dü+|ü⁄{Ï˝À ø°\ø£yÓTÆq ø£$‘·\T kÕ<Ûäq ñ+~. j·÷uÛÑj˚T´fi¯¢ n<Ûä´j·Tq+ ñ+~. J$‘êìï
á s¬ +&TÉ ø$£ ‘\· T. á s¬ +&TÉ ø$£ ‘\· T ø$£ ‘«· eT+fÒ @$T{À, ˝À˝À‘·T˝À¢ #·÷dæq dæú‹ ñ+~. á j·÷uÛÑj˚T´fi¯¢˝À »]–q
J$‘·eT+fÒ @$T{À #ÓãT‘·Tqï ø£$‘·\T. J$‘·+ kÂ+<äs¡´ e÷πsŒ$T≥+fÒ, ø£$‘· n*¢ø£ e÷]+~. ø£$‘· H˚‘·˝À ‘˚&Ü
e+‘·+>± ñ+&Ü\+fÒ, düè»Hê‘·àø£+>± ñ+&Ü\+fÒ, J$‘·+ e∫Ã+~. ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À ø£$‘· H˚‘· ø±düÔ yÓTTs¡≥T>± ñ+fÒ,
J$‘·+˝≤ ñ+&Ü\+fÒ }Vü≤ ø±yê*. }Vü≤ ˝Òø£b˛‘˚ ì]«s¡´ Ç|ü&ÉT õ\T>∑T dü+‘·]+#·T≈£î+~. kÕ©&ÉT >∑÷&ÉT n*¢q
eTe⁄‘·T+~. bı<äT›≥ yêøÏ* }&çÃ, ø£fi≤¢|æ »*¢, eTTπ>ZkÕÔs¡T. ‘·sê«‘· ñc˛<äj·T|ü⁄ eT+#·T_+<äTe⁄ <ëìô|’ |ü&ç ‘·fi¯‘·fi¯
s¡ø£s¡ø±\ eTT>∑TZ\T y˚kÕÔs¡T. |üPs¡«+ ‘·&çø£\T+&˚$. yê{Ïì yÓTs¡TdüTÔqï <äèX¯´+˝≤ H˚‘·˝À ø=‘·Ô yÓTs¡T|ü⁄ e∫Ã+~. Bì
ù|&É‘√ n*øÏ, <ëìô|’ n<äT“¤‘·yÓTÆq r>∑\T, |ü⁄e⁄«\ ∫Á‘ê\T ø±ÿs¡D+ Ç|üŒ{Ï dü+<äs¡“¤+.
y˚ùdyês¡T. Ç<ä+‘ê }Vü≤. n<˚ Jeq kÂ+<äs¡´+. ø£$‘·«+
J$‘êìï kÂ+<äs¡´e+‘·+ #˚düTÔ+~. ¬s’‘·Tyê, ¬s’‘·T≈£L*yê, ø£$øÏ #·÷|ü⁄ eTTK´eTHêïs¡T ø£<ë... Ä #·÷|ü⁄ m˝≤
eTs=ø£&çyê nH˚~ ø±<äT, n+<ä]ø° J$‘ê\T ñHêïsTT. Á|ü‹ kÕ~Û+#ê*?
eTìwæ ‘q· <q’Ó J$‘+· qT+∫ ˇø£ n<Tä “‘¤ y· TÓ qÆ Xø¯ ìÔÏ ñ‘ê‡V‰ü ìï
d+ü bÕ~+#&· Üìø,Ï Äq+~+#&· Üìø,Ï }V≤ü ø±yê*. }V≤ü nH~˚ #÷· &+¶É Hs˚ T¡ Ãø√yê*. Hq˚ T á e÷≥ #ê˝≤kÕsT¡ ¢ #bÓ ÕŒqT.
nyêdüÔ$ø£yÓTÆq~ ø±qø£ÿπs¢<äT. yêdüÔ$ø£yÓTÆq }Vü≤ nedüs¡+. ø£$øÏ ø£qTï, #Ó$ á ¬s+&ÉT #ê˝≤ eTTK´+. edüTÔe⁄qT #·÷ùd
#·÷ùd <äèXÊ´ìï ø=‘·Ôs¡ø£+>± #·÷&Ü*. n+<äTπø ˇø£#√≥ H˚s¡TŒ kÕ~Û+#ê*. Ç~ nuÛ≤´dü+ e\¢, kÕ<Ûäq e\¢H˚ edüTÔ+~.
sêXÊqT... Ç<ä+‘ê m˝≤ ‘Ó\TdüTÔ+<ä+fÒ, Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ñqï ø£e⁄\qT
#<· eä &+É e\¢ ‘\Ó TdTü +Ô ~. ˇø£ ø$£ ì #~· $q|ü &TÉ , á edTü eÔ ⁄
MT<ä eT+∫ |ü<ä´+ sêXÊ&˚.. Hê≈£î ‘·≥ºH˚ ˝Ò<äT nì nqT≈£îH˚
|ü]dæú‹ ñ+≥T+~. Ä edüTÔe⁄qT #·÷&É>∑*–q Ä ø£$ #·÷|ü⁄qT
>∑T]Ô+#·&É+ <ë«sê Á|ü‹ ø£$ ‘·q #·÷|ü⁄qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·T
ø√>∑\&ÉT. >√˝≤ïø£ MT<äT>± H˚qT ø±˝ÒJøÏ yÓfi¯‘êqT. eT÷d”

11

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

|øü ÿ£ q ˇ+f\… T øf£ dºÒ æ ñ+{≤sTT. yê{ìÏ #÷· dqæ ‘s· ê«‘· eT÷d” nì eTT–+#êqT. edüTÔe⁄ n<˚, }Vü≤ ≈£L&Ü n<˚. ø±ì
q~ ˇ+f…\T nì ˇø£ |ü<ä´+ sêXÊqT. q>∑s¡ J$‘êìï ≈£L&Ü kÕs¡+ y˚s¡T. Ç~ |æ\¢yê&çøÏ ø±\πøå|ü+ ø√dü+ #Ó|æŒq ø£<∏ä ø±<äT.
eTq+ dü]>± #·÷&ɶ+ ˝Ò<äqï~ Hê ø£+|ü¢sTT+{Ÿ. q>∑s¡+˝À ˇø£ kÕe÷õø£ <äT'U≤ìï, e´≈£îÔ\ J$‘ê˝À¢ ≈£L&Ü Ç+øÏb˛sTTq
ÇHêïfió¯ >¢ ± ñHêï q>s∑ +¡ ˝À ˝À˝À‘T· ˝À¢ J$‘êìï #÷· &&É +É ˝<Ò Tä . <Tä 'U≤ìï Á|øü {£ +Ï #&· +É . <ëì |]ü cÕÿs+¡ ≈L£ &Ü #|Ó Œü &+É . ø±ã{ºÏ
n+<Tä e\¢ eTq≈î£ ]jT· ˝Ÿ ns“¡ Hé bıjT· Á{° ˝<Ò Tä . eTq ÄXÊsêE edTü Ô m+|øæ £ $wjü T· +˝À Ç|ü &TÉ qï kÕe÷õø£ sê»øj° T· |]ü d‹úæ
bÕ‘·q>∑s¡ J$‘êìï ø£$r«ø£]+#ês¡T. Äj·Tq<ä+‘ê |üP]Ô>± <äèwæº˝À ñ+#·Tø√yê*. y˚TeTT yÓTT<ä\Tô|{Ϻq|üŒ{Ï |ü]dæú‹
kÂ+<äs¡´<äèwæº. Çs¡T≈£î>∑©¢˝À¢ ã‘·T≈£î‘·Tqï ˇø£ eTTdæ¢+ J$‘·+, Ç|ü&ÉT ˝Ò<äT. ø±ã{Ϻ Ç|ü&ÉT sêùd j·TTeø£e⁄\≈£î Çy˚ ø£$‘ê
bÕ‘q· >s∑ +¡ ˝Àì <Tä 'K+, y<˚ qä Çe˙ï ≈L£ &Ü ø$£ ‘«· +˝À sêyê*. edTü eÔ ⁄\e⁄‘êsTT. nuTÑÛ ´<jä T· ø$£ ‘«· + e∫Ãq ‘=*s√E\ Hê{Ï
|üsYôdŒøϺyY nH˚~ #ê˝≤ eTTK´+. d‹úæ ys˚ T¡ . Ç|Œü {Ï d‹úæ ys˚ T¡ . Á||ü +ü #+· ˝À Ç|ü &TÉ Åô|e’ d” ˝≈Ò £î+&Ü
b˛sTT+~. ì|òü÷ ô|]–b˛sTT+~. Ç|ü&ÉT e´øÏÔ>∑‘· J$‘·+
düs¡dü«‹ düe÷àHé nyês¡T¶ bı+~q á |ü⁄düÔø£+ ø£$‘·\T Ç+‘·>± &çdüºs¡“sTTq H˚|ü<∏ä´+˝À n˙ï ãVæ≤s¡+>∑yÓTÆb˛j·÷sTT.
m|ü&ÉT sêdæq$? á |]ü d‘úæ T· ˝À¢ »]–+<$˚ T≥+f,Ò J$‘+· ˝À HêD´‘· ˝≈Ò î£ +&Ü
b˛sTT+~. Ç~ Hê J$‘·+ nì #Ó|ü≈£îH˚ J$‘·+ $T>∑˝Ò¢<äT.
Çe˙ï ¬s+&˚fi¯¢ ø±\+˝À sêdæq ø£$‘·\T. 2014˝À ª>±<∏äμ ≈î£ Ásêfió¯ ¢ Ç|Œü {Ï deü ÷»+˝À ñqï e÷qdøæ £ d‹úæ ì Á|‹ü _+_+#·
ø£$‘·« dü+|ü⁄{Ï e∫Ã+~. á |ü⁄düÔø£+ 2016˝À e∫Ã+~. á &ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔHêïs¡T. ‘·eT<Ó’q uÛ≤wü˝À sêdüTÔHêïs¡T. á
s¬ +&TÉ d+ü e‘ê‡sê\ J$‘y· T˚ á ø$£ ‘\· T. s¬ +&TÉ d+ü e‘‡· sê\ d+ü øw¢Ï dºü ‹úæ ˝À ‘e· T ˝À|*ü u≤<qäÛ T nøså£ ê˝À¢ ô|&TÉ ‘T· HêïsT¡ . Ç~
ø±\+˝À Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± |ü]D≤e÷\T. J$‘·+˝À ø=q yÓTT‘·Ô+ düe÷»+˝À ñqï <äT'Ky˚Tqì >∑T]Ô+#ê*.
kÕ>∑T‘·Tqï $<Ûä«+dü+ Çe˙ï á ø£$‘·˝À¢ ñHêïsTT.
Ç|ü&ÉT uÛ≤wü ≈£L&Ü e÷]+<ä+{≤sê?
Ç|ü &TÉ #ê˝≤eT+~ jT· Teøe£ ⁄\T ñ‘ê‡V≤ü +>± sêdTü HÔ êïsT¡ .
ø£$‘ê edüTÔe⁄ m+|æø£˝À m˝≤+{Ï <äèwæº ñ+&Ü*? kÕe÷õø£ düìïy˚X¯+ e÷]q|ü&ÉT edüTÔe⁄ e÷s¡T‘·T+~.
edTü eÔ ⁄≈î£ nqT>T∑ DyTÓ qÆ u≤Û wü ø$£ mqTï≈î£ +{≤&TÉ . n\+ø±sê\T
H˚qT ˇø£ ∫qï ñ<ëVü≤s¡D #ÓãT‘êqT. Hê eTqe&ÉT ø£<∏ä ≈£L&Ü ø=‘·Ô$ ekÕÔsTT. Ç+‘·es¡≈£î kÕVæ≤‘·´+ #·÷&Éì n\+
#Ó|üŒeT+fÒ >∑+&ÉuÛÒs¡T+&É |ü≈£åî\+≥÷ ˇø£ ø£<∏ä #ÓbÕŒqT. ˇø√ÿ ø±sê\T ≈L£ &Ü sêe#T· Ã. >e∑ Tì+#e· \dqæ $wjü T· yT˚ eT+f,Ò ø=‘Ô·
|üøÏå eTì\T¢ n+‘· ñ+≥T+~sê... ˇø£ <˚X¯+˝À eTqTwüß*ï á øe£ ⁄\T <ì˚ ï yê&Ü\Hêï d+ü ø√∫+#&· +É ˝<Ò Tä . á e÷≥ yê&‘ç ˚
|ü≈£åî\T m‘·TÔ≈£îb˛j˚T$, n|ü&ÉT sêE>±s¡T á >∑+&ÉuÛÒs¡T+&É meπseTHêï nqT≈£î+{≤πsyÓ÷ nH˚ }–dü˝≤≥ ˝Ò<äT. #ê˝≤
|ü≈£åî\qT #·+|æ <˚XÊìï s¡øÏå+∫q yê&çøÏ ≈£L‘·T]ì∫à $yêVü≤+ <ÛÓ’s¡´+>± sêdüTÔHêïs¡T. ‘êqT @~ ø£s¡≈£îº nqT≈£î+fÒ n<˚ e÷≥
#˚dæ sê»´+ sêdækÕÔqì #ÓbÕŒ&ÉT. yê{Ïì #·+|ü&ÜìøÏ ˇø£ yê&ÉT‘·THêï&ÉT. ø=‘·Ô ‘·sêìøÏ n<Ûä´j·Tq+ |ü≥¢ ÄdüøÏÔ ˝Ò<äì,
&=#êÃ&TÉ , yê&˚ V≤” s√ n+≥÷ ø<£ ä∏ #bÓ ÕŒqT. e÷ eTqe&øç Ï #ùÓ|Œ #·<äe&É+ ˝Ò<äì me¬s’Hê #Ó_‘˚ H˚qT ˇ|üø√qT. eTq+ nqT
ø<£ ˝ä∏ À yê&˚ V≤” s√. Ä ‘s· ê«‘· ˇø£ ø$£ ‘· sêXÊqT. Ä+Á<CäÛ À´‹˝À ≈£î+≥Tqï~ yêfi¯ó¢ #·<äeø£b˛e#·TÃ. ø±ì yêfi¯ó¢ #·<äee\dæq$,
e∫Ã+~. ø$£ ‘· o]ø¸ £ ª|<ü ë´\T.μ á ø$£ ‘˝· À ≈L£ &Ü yê&˚ V≤” s√... #<· yä ê\qT≈î£ +≥Tqï$ #<· Tä e⁄‘T· HêïsT¡ . Ç+≥s¬ ï{Ÿ n+<Tä u≤≥T
ø±ì Ä V”≤s√ ¬s’‘·T. ¬s’‘·T ø£<∏ä˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·sê«‘· kÕs¡+ ˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·sê«‘· ‘·q ÇwüºyÓTT∫Ã+~ #·~y˚ neø±X¯+
e÷]+~... Ä ø£$‘· yêø±´\T #·÷&É+&ç... <=]øÏ+~. >∑‘·+‘√ b˛*Ñ˚ kÕ+Á|ü<ësTTø£+>± |òü˝≤Hê |òü˝≤Hê
|ü⁄düÔø±\T #·<äyê\qï Áø£eT+ Ç|ü&ÉT ˝Ò<äT. y˚TeTT qqïj·÷´
|ü<ë´\T <äT\ qT+∫ yÓTT<ä\Tô|{Ϻ #·~yê+. Ç|ü&ÉT ø=‘·Ô ø£e⁄\≈£î Ä
Hê |üø£ÿ˝À |ü&ÉT≈£î+{≤sTT Áø£e÷ìï bÕ{Ï+#·e\dæq nedüs¡+ ˝Ò<äT. Ä Áf…&çwüq˝Ÿ z]
bı≥º MT<ä ø±˝Òdæ jT· +fwÒ Hü é ˝<Ò Tä . >T∑ sC¡ ≤&‘É √ ‘q· n<´äÛ jT· q+ yTÓ T<˝ä ≥… eº #T· Ã
yÓT&É yêfÒdüT≈£îì |ü&ÉT≈£î+{≤sTT ˝Ò<ë ÁoÁo‘√ yÓTT<ä˝…≥ºe#·TÃ. ø±ì ˇø£ $wüj·T+ #ÓbÕŒ*.
ø£<∏ä #Ó|üŒeTì >=&Ée #˚kÕÔsTT Bs¡Èø±*ø£+>± ø£$>± ì\ã&Ü\qT≈£î+fÒ, ø£$>± $düÔ]+#ê
n+≥÷ ø£$‘· ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. #Ó|æŒ+~ n<˚ ø£<∏ä. \qT≈£î+fÒ kÕ+Á|ü<ësTTø£ kÕVæ≤‘·´ |ü]#·j·T+ nedüs¡+.
∫es¡≈£î ˇø£ |ü˝…¢≥÷] ¬s’‘·T H√{Ï‘√ }~‘˚ y˚\ eT+≥\T n|ü&É|ü&ÉT eT+∫|ü<ä´+ sêj·T&É+ y˚s¡T. ø±ì |ü<˚fi¯ó¢, Çs¡e
ø£eTTà≈£îì <ä>∑›+ #˚XÊsTT, <˚X¯+ düT_Ûø£åyÓTÆ+~ n+≥÷ ø£$‘· j˚T´fi¯ó¢ ø£$>± ø=qkÕ>∑T‘·÷ sêdü÷Ô ñ+&Ü\+fÒ á kÕVæ≤‘·´
kÕ>∑T‘·T+~. <˚X¯+ düT_Ûø£å+>± ñ+&Ü\+fÒ n~ ¬s’‘·T e\¢H˚ |ü]#·j·T+ nedüs¡+. ø£˙dü+ Ä<ÛäTìø£ ø£$‘·«+ <ä>∑Z] qT+#Ó’Hê
kÕ<Ûä´+. ø£$‘· eTT–+|ü⁄˝À` #<· yä ê*. ø$£ ‘«· |]ü D≤eT+ ‘\Ó TdTü ø√yê*. ÁoÁo eTV‰ü Á|kü Õqú +
Hê bı≥º MT<ä ø±˝ÒdüT≈£î |ü&ÉT≈£îqï Hê{Ï dæú‹ Ç|ü&ÉT ˝Ò<äT. n|üŒ{Ï qT+∫ Ç|üŒ{Ï es¡≈£î Ä<ÛäTìø£
|ü<ä´+ ˝Ò∫ ≈£L#·Tì ø£$‘·«+ |ü]D≤e÷ìï ‘Ó\TdüTø√yê*. @B #·<äe≈£î+&Ü ø£$>±
qqTï ‘˚]bÕs¡ #·÷dæ ì\ã&&É +É ≈î£ <sä <¡ Tä . >=|Œü {≤\+{Ÿ ñqï jT· Teøe£ ⁄\THêïsT¡ .
eT∞¢ ‘·q ˝À|ü*øÏ ‘êqT yÓ[¢b˛sTT+~

12

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

‘·eT Á|ü‹uÛÑqT $düÔè‘·|üs¡#·T≈£îì eTT+<äT≈£î kÕ>±\+fÒ ãVüQe÷q+
n<Ûä´j·Tq+ nedüs¡+.
¬ø. •yê¬s&ç¶
n<Ûä´j·Tq+ MT≈£î m˝≤ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ç+~?
s√E\T >∑&ÉTkÕÔsTT
ÇHêïfi¯ó¢>± H˚qT dü+bÕ~+#·T≈£î+~ ˇø£ ô|<ä› ˝…’ÁãØ.
n+<äTπø ø=‘·Ô ø£e⁄\‘√ ‘·s¡#·T #ÓãT‘·T+{≤qT. @ø±+‘·+>± Vü‰sTT>±H√ nHé Vü‰sTT>±H√
≈L£ sT¡ Ãì ñqï|ü &TÉ ˙ #T· ≥Tº ñ+&~˚ |⁄ü døÔü ±˝Ò ø±ì eTqTwßü \T ÄX¯‘√H√ ìsêX¯‘√H√
ø±<äT. eTìwæì ≈£î+>∑Tu≤≥T qT+∫ ˇø£ÿ ø£$‘· s¡øÏå+#·e#·TÃ. s√E\≈£î ¬sø£ÿ\‹øÏkÕÔe÷!
ø$£ ‘q· Tï ‘êqT e÷sT¡ Ãø√≈î£ +&Ü, ‘q· ìsêàD+ #d˚ Tü ø√≈î£ +&Ü ãVüQ|üø£å |üøÏå s√E n˝≤ m>∑Ts¡T≈£î+≥÷
Ç+ø¬ e]˙ d+ü dÿü ]+#˝· &Ò TÉ . Çøÿ£ &É e´øÔÏ eTTK´e÷ n+fÒ e´øπ Ô
eTTK´+. e´øÏÔ ˝Òø£b˛‘˚ düeT÷Vü≤+ ˝Ò<äT. e´øÏÔ e÷qdæø£y…’K] >±˝À¢ ø£*dæb˛‘·T+~
nH˚~ #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq~. e´øÏÔ‘·«+ n+fÒ n<˚. yÓTT‘·Ô+ øÏ+<äTqï eTq+
J$‘·y˚T ˇø£ ìsêàD ÁøÏj·T. ø£$‘·«+ ≈£L&Ü ìsêàD ÁøÏj˚T. <ëì ø±*>√fi¯¢ dü+<äT˝À¢ sTTs¡T≈£îÿì
ôV’≤<äsêu≤<äT e∫Ãq|ü&ÉT ‘=*s√E˝À¢ ñqï ˇ+≥]‘·Hêìï, ø=≥Tº≈£î˝≤&ÉT‘·Tqï ø±˝≤ìï #·÷kÕÔ+
n<Ûä´j·Tq+, Ä‘·à$eTs¡Ù\‘√ ìsêàD≤‘·àø£+>± eT\#·T m+&Üø±\+ H˚\ HÓÁ¬s\T u≤s¡T‘·T+~
ø√e&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. eTTK´+>± e÷]ÿ‡C≤ìï n<Ûä´j·Tq+ ‘=\ø£] »\T¢\T |ü&É>±H˚` ø£<ä\u≤]
#˚j·T&É+. e÷]ÿ‡»+ |ü]D≤eTo\yÓTÆ+~.
n˙ï ø£*dæb˛‘êsTT`
|˝ü \¢… ≈î£ , q>s∑ ê\≈î£ eT<´äÛ Jeq ys’… T¡ <´äÛ + ô|]–+<+ä {≤sê? ˝ÀqTï+∫ ˇø£ |üøÏå ô|’øÏ edüTÔ+~
Ç|ü&ÉT sêdüTÔqï ø£e⁄˝À¢ á y…’s¡T<Ûä´+ Á|üuÛ≤e+ m+‘· s√E\T C≤s¡‘êsTT` ˙ ø£fi¯¢ qT+#√
ñ+~? ˙ #˚‹y˚fi¯¢ qT+#√`
˙ X¯Øs¡+ |”sƒ¡uÛÑ÷$T $#·TÃ≈£î+≥T+~
|ü˝…¢˝À¢ |ü⁄{Ϻ ô|]–, nø£ÿ&˚ #·<äTe⁄≈£îì q>∑sêìøÏ e∫Ãq s¡<∏ä+ ãj·T˝Ò›s¡T‘·T+~
yê&øç Ï ˇø£ <«ÌÓ Bd‹úæ ñ+≥T+~. q>s∑ ¡ yê‘êesD¡ + ys˚ T¡ , J$‘+· ‘·+&√|ü‘·+&Ü\T>± »q+ s¡<∏ä+ yÓ+ã&˚
y˚s¡T, |ü˝…¢ yê‘êes¡D+ y˚s¡T, J$‘·+ y˚s¡T. á ¬s+&ÉT dæú‘·T\ eTãT“\ øÏ+<ä` Äø±X¯+˝À
|òüTs¡¸DqT nqTuÛÑ$+∫ sêdæq|ü&ÉT >=|üŒ ø£$‘·«+ edüTÔ+~. ˙ #˚jÓT‘·TÔ˝À »+&Ü m>∑Ts¡T‘·T+~
Ç|ü&ÉT Á>±e÷\T ≈£L&Ü q>∑sê˝≤¢ e÷]b˛‘·THêïsTT. H˚qT ãVüQX¯ ˙ #˚j˚T »+&Ü>± s¡÷|ü⁄ ~<äT›≈£î+≥T+~
#Óù|Œ~ Jeq $<ÛëHêìøÏ dü+ã+~Û+∫+~. >√¢ã˝…’CÒwüHé #˚dæq ˇø=ÿø£ÿ s√EqT
|Hü $˚ T≥+fÒ ÄV‰ü sêìï »qs˝¡ C’… Ÿ #d˚ +æ ~. Ç|ü &TÉ ô|[¢ uÀÛ »q+ ˇø=ÿø£ÿ |üPe⁄˝≤ e+∫ yêdüq #·÷kÕÔqT
e÷ }fiÀ¢ ‹Hêï, ‘ÓHê˝À¢ ‹Hêï, ôV’≤<äsêu≤<é˝À ‹Hêï ˇø£ÿfÒ. ‘Ó+|üqT, ‘Ó+|æ‘˚ n+<ä+ #Ó&ÉT‘·T+~`
n<˚ yÓTqT ø£ì|ædüTÔ+~. n+fÒ ø=ìï ø=ìï $wüj·÷\T »qs¡˝…’CŸ HêX¯q+ #˚j·T≈£î+&Ü
nsTTb˛j·÷sTT. Ç$ ns¡ú+ ø±yê\+fÒ Á|ü|ü+#·ø£e⁄\+<ä]˙ Äq+~+#·≥+, Äsê~Û+#·≥+
#·~$‘˚ #ê˝≤ $wüj·÷\T ns¡úeTe⁄‘êsTT. <ë]«wtì #·~$‘˚, Á|ü‹s√p, s√EøÏ eTq$T#˚à ãVüQe÷q+
πø<ësYHê<∏é dæ+>¥qT #·~$‘˚, nXÀø˘ yê»ù|sTTì #·~$‘˚, Ä<ëj·T+ ô|]–Hê, kÂø£sê´\T ô|]–Hê Jeq<äT'K+ eTìwæì
Ç˝≤+{Ï ysπ˚ «sT¡ ÁbÕ+‘ê\ ysπ˚ «sT¡ u≤Û w\ü øe£ ⁄*ï #~· $‘˚ nHø˚ £ e<\ä <Tä . BqTï+∫ øDå£ e÷Á‘y· TÓ HÆ ê kÕ«+‘q· ø±yê\+fÒ øfi£ q¯ T
$wüj·÷\T ‘Ó\TkÕÔsTT. n+<äs¡T J$+#˚~ J$‘·y˚T. n+<ä] ÄÁX¯sTT+#ê*. Á|ü|ü+#·+ yÓTT‘·Ô+ <äT'K+ øö–*˝ÀH˚ ñ+~.
J$‘+· ˇøf£ .Ò ˇøs£ T¡ nqï+ ‹+fÒ eTs=ø&£ TÉ s=f\º… T ‹qe#T· Ã. <ëqTï+∫ ãj·T≥|ü&Ü\+fÒ ø£fi¯ ‘·|üŒ eTs√ e÷s¡Z+ ˝Ò<äT. ø£fi¯
ø±ì n+<ä] Äø£* ˇø£fÒ. y˚<äq ˇø£fÒ. n<˚ eTTK´+. Çe˙ï n+fÒ kÕVæ≤‘·´yÓ÷, ø£<Û√, ø£$‘√ @<Ó’Hê ø±e#·TÃ. n|ü&˚
ns¡ú+ ø±yê\+fÒ n<Ûä´j·Tq+ ‘·|üŒ eTs√ e÷s¡Z+ ˝Ò<äT. <ëqTï+∫ ø=+‘· ãj·T≥|ü&É‘ê+.
J$‘êìï ø£$ m˝≤ #·÷&Ü*?
ˇ+≥]‘·Hêìï ø£$‘·«+ b˛>=&ÉT‘·T+<äHêïs¡T. m˝≤>√
J$‘êìï ‘s· ∫¡ ‘s· ∫¡ #÷· &Ü*. J$‘êìï |Pü ]>Ô ± nqTuÑÛ #ÓãT‘êsê? MT $wüj·T+˝À m˝≤ »]–+~?
$+#ê*. eTq≈î£ nqTu$ÑÛ +#&· yÉ T˚ #‘˚ ø· ±e&+É ˝<Ò Tä . ø=‘øÔ· e£ ⁄\T
H˚s¡TÃø√e\dæ+~ J$‘êìï nqTuÛÑ$+#·&É+... J$‘êìï nqT ˇ+≥]‘·q+ nH˚~ ‘·|üŒìdü]>± ‘√&ÉT+≥T+~. n~
uÛÑ$+#·&ÉeT+fÒ yÓTø˘ &=Hê˝Ÿ¶˝À b˛sTT ‹q&É+ ø±<äT... düTK dèü »qø±sT¡ &ø¬ç H’ ê, e´øø¬ÔÏ H’ ê me]ø¬ H’ ê dsπü . Hê ˇ+≥]‘q· + e÷
$˝≤kÕ\T ø±<Tä ... m˝≤ ñHêïy÷Ó Ä d‹úæ ì m+C≤jTY #j˚ T· &+É . neTà #·ìb˛sTTq ‘·sê«‹ qT+∫ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. á ˇ+≥]
ñqï J$‘·+ ˝À‘·T\H˚ ‘·s¡∫ #·÷&É&É+. J$‘·+˝À ñqï
düeTkÕÔìï nqTuÛÑ$+#ê*. <äT'U≤ìï ≈£L&Ü nqTuÛÑ$+#ê*.

13

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

‘·q+ qT+∫ qqTï s¡øÏå+∫+~ |üì. e´ekÕj·T+ s¡øÏå+∫+~. >=|üŒ s¡÷|üø±\T, >=|üŒ >=|üŒ }Vü≤\T, Á|ürø£\T, ñ|üeT\T,
n<Ûä´j·Tq+ s¡øÏå+∫+~. ˇ+≥]‘·q+ nH˚~ Á≈£î+>∑Tu≤≥T≈£î Á|ü‹eT\T ø£$‘·«+˝À e#êÃsTT. Ç+‘· Á|ü>∑‹ e#·qø£$‘·«+˝À
ø±s¡D+ ø±e#·TÃ. ø±ì ˙ #·T≥Tº ñqï e´≈£îÔ*ï |ü]o*+#·&É+, ‘·|üŒ eT¬sø£ÿ&Ü ø£qã&É<äT. Ç+‘·eT+~ ø£e⁄\T $kÕÔs¡+>±,
kÕe÷õø£ deü Td´ü \qT |]ü o*+#&· +É , yê{ìÏ dèü »q #j˚ T· &+É ... n<äT“¤‘·+>± sêj·T&ÜìøÏ ø±s¡D+ e#·qø£$‘·«y˚T ø£<ë.
á Áø£eT+˝À ˇ+≥]‘·HêìøÏ ø±s¡D+ ø£qT≈£îÿH˚ Á|üÁøÏj·T
ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. ˇ+≥]‘·q+ nH˚~ Ç‘·s¡T\T ns¡ú+ #˚düT á j÷· u’…Û d+ü e‘‡· sê˝À¢ @+ #X˚ Êsq¡ ï~ ˇøÿ£ e÷≥˝À #|Ó Œü
ø√e&É+ ˝Ò<äqï uÛ≤e+ e\¢ sêe#·TÃ. Ä•+∫+~ kÕ~Û+#·˝Òø£ eT+fÒ...
b˛e&É+ e\¢ sêe#·TÃ. ø±s¡D≤\T #ê˝≤ ñ+&=#·TÃ. ø±ì düè»q
ø±sT¡ &øç Ï ˇ+≥]‘q· + nH~˚ #ê˝≤ ø\° øy£ TÓ qÆ ~. Çøÿ£ &É ˇ+≥] $kÕÔs¡+>± Hê }Vü‰X¯øÏÔì ô|+#·Tø√e&É+. yêdüÔyêìï
‘q· + n+fÒ <Tä 'K+ ø±<Tä . Ç~ ˇø$£ <+äÛ >± #bÓ ÕŒ\+fÒ deü ÷~Û yêdeÔü +>± #÷· |+æ #&· ÜìøÏ }V≤ü ø±yê*. dìæ e÷˝H’… ê dsπü n+‘.˚
e+{~Ï . á ˇ+≥]‘q· + qT+∫ qqTï e÷]ÿ‡»+ ø±bÕ&+ç ~. ud’… øæ ˝£ Ÿ B|∏ tò >=|Œü dìæ e÷. m+<Tä ≈î£ >=|Œü dìæ e÷ nsTT´+<+ä fÒ
yêdüÔyêìï ô|+∫ n+<ä]ø° ø£ì|æ+#˚˝≤ #·÷|æ+#ês¡T. yêdüÔyêìï
ø£$ |ü⁄{Ϻq ÁbÕ+‘·+, ≈£î\+, eT‘·+, n‘·ì H˚|ü<∏ä´+ n‘·ì elevate #˚j·T&ÜìøÏ nq+‘·yÓTÆq }Vü‰X¯øÏÔ ø±yê*.
ø£$‘·«+˝À ñ+≥T+<ä+{≤sê?
MT ø£$‘·«+ >∑T]+∫ eT÷&ÉTeTTø£ÿ˝À¢ #ÓbÕŒ\+fÒ @+
ˇø£ ø£$ Hêø√ |ü⁄düÔø£+ Ç#êÃ&ÉqTø√+&ç. n‘·ì ù|s¡T #ÓãT‘ês¡T?
˝Ò≈£î+&Ü, n‘·HÓes√ ‘Ó*j·Tø£b˛sTTHê. Ä ø£$‘·«+ #·~$ H˚qT
n‘H· eÓ s√ #|Ó Œü >\∑ qT. m+<Tä ø+£ fÒ á eT÷˝≤\˙ï ø$£ ‘«· +˝À Hê n<Ûä´j·Tq+, ñ<ä´e÷\‘√ Hê≈£îqï dü+ã+<Ûä+, Hê
n+‘·s¡¢j·T>± ñ+{≤sTT. yê{Ïì ‘=\–+#·&É+ kÕ<Ûä´+ ø±<äT. |ü]$T‘·T\≈£î ˝Àã&ç, Hê X¯ø±Ô´qTkÕs¡+, $$<Ûä kÕe÷õø£
n+<Tä e\¢ ÁbÕ+‘+· , |⁄ü {qºÏ }sT¡ , ≈î£ \+ Ç$ eTìwæ J$‘+· ˝À d+ü <sä ê“˝¤ À¢ qqTï Hq˚ T >±&+ÉÛ >± e´øøÔ° ]£ +#T· ø√&ÜìøÏ Hq˚ T #d˚ qæ
#ê˝≤ eTTK´yÓTÆq bÕÁ‘· b˛wækÕÔsTT. Ä $wüj·T+ eTq≈£î Á|jü T· ‘ï· yT˚ Hê ø$£ ‘«· +. Hq˚ T Hê Á|»ü \øπ $T{À #ùÓ|Œ Á|jü T· ‘ï· yT˚
‘Ó*j·Tø£b˛e#·TÃ. ‘·sê«‘· $X‚¢wæ+#·T≈£î+fÒH˚ ns¡úeTe⁄‘·T+~. ø£$‘·«+. Hê J$‘·+ qT+∫ qqTï $&ÉBdæ Hê düe÷»+ qT+∫
qqTï $&ÉBdæ Hê ø±\qTï+∫ qqTï $&ÉBùdÔ Hê ø£$‘·«y˚T
e#q· ø$£ ‘«· + Ç+‘· ÁbÕ#T· s´¡ + bı+<&ä ÜìøÏ ø±sD¡ yT˚ $T{?Ï $T>∑\<äT.

dæ+|ü⁄˝Ÿ>± #ÓbÕŒ\+fÒ s¡÷|ü+. ø=+<äs¡T Bìï ã÷s¡T®yê ø=‘·Ô‘·s¡+ ø£e⁄\≈£î MT]#˚à dü\Vü‰?
s¡÷|ü+ nì $eT]Ù+#·&É+ ≈£L&Ü ñ+~, ø±ì Hê <äèwæº˝À Ç~
ã÷s¡T®yês¡÷|ü+ nq&É+ ‘·|ü. Á|üC≤kÕ«eT´ |ü]D≤eT $düÔè‘·+>± #·<äe+&ç. M\sTT‘˚ eTq ÁbÕNq kÕVæ≤‘·´+
Á|üÁøÏj·T≈£î Á|ü‹_+ãy˚T e#·qø£$‘·«+. ñ<ä´e÷˝À¢ bÕ≥\T <ä>∑Z] qT+∫ Ç|üŒ{Ï <ëø± e∫Ãq ø£$‘·«+ yÓTT‘êÔìï #·<äyê*.
sêe#·TÃ. bÕ≥\T Á|ü»˝À¢ #=#·TÃ≈£îb˛e#·TÃ. ø±ì bÕ≥\T ø$£ ‘«· |]ü D≤eTeT+fÒ ˇøs£ ø¡ +£ >± u≤Û cÕ |]ü D≤eT+. n+~q+‘·
qï|Œü {øÏ ° e#q· ø$£ ‘«· + Á|uü ≤Û yêìï #÷· dæ ujÑÛ T· |&ü qç yêfió¯ H¢ êïsT¡ . eT≥Tº≈£î |üs¡uÛ≤cÕ ø£$‘ê«\˙ #·<äyê*. ˇø£ düe÷C≤ìï ns¡∆+
m+<äTø£+fÒ ôd’<ë∆+‹ø£ $eTs¡ÙqT, $X‚¢wüDqT bÕ≥˝À #Ó|üŒ&É+ #˚düTø√&ÜìøÏ kÕe÷õø£ <äèwæºø√D+ eTTK´+ ne⁄‘·T+~. n~
kÕ<Ûä´+ ø±<äT. ø±ì dæ<ë∆+‘êìï e#·qø£$‘·«+˝À #ê˝≤ Á|üuÛ≤e n\es#¡ T· ø√yê*. ø$£ ‘«· + sêjT· &+É J$‘ê+‘+· #ù˚d |ìü nì
o\+>± #Ó|üŒe#·TÃ. |òæ˝≤dü|ò”ì <äèX¯´e÷q+ #˚dæ Äø£≥Tº≈£îH˚˝≤ >∑Ts¡TÔ ô|≥Tºø√yê*.
#Ó|üŒe#·TÃ. <ë+‘√bÕ≥T Ä˝À#·q˝À¢ |òæ˝≤dü|ò”ì s¡+>∑]+#˚˝≤,
Ä˝À#q· \qT sπ ø¬ ‹+Ô #˝˚ ≤ #|Ó Œü &+É e#q· ø$£ ‘«· + #d˚ Tü +Ô ~. Ç~ #˚‘·T˝Ò¢ì es¡Ôe÷HêìøÏ #˚‘·T\T
Á|üC≤kÕ«$Tø£ Á|üÁøÏj·T. Á|üC≤kÕ«$Tø£ düŒèVü≤øÏ ∫Vü≤ï+ e#·q ø£fi¯ó¢ ˝Òì es¡Ôe÷HêìøÏ ø£fi¯ó¢
ø£$‘·«+. e#·qø£$‘ê«ìøÏ #Û·+<√ã<ä›yÓTÆq ìã+<Ûäq˝ÒMT ˝Òe⁄. >∑T+&Ó ˝Òì es¡Ôe÷HêìøÏ >∑T+&Ó sTTyê«\ì
me¬s’Hê, m˝≤¬>’Hê sêj·Te#·TÃ. e#·qø£$‘ê«ìøÏ s¡÷|ü|üs¡yÓTÆq ˇø£ dü+#ês¡ j·T»„+ #˚dü÷Ô n‘·qT...
Ä+ø£å\T ˝Òe⁄. Ä+ø£å\T ˝Òø£b˛e&É+ e\¢ ø£e⁄\ }Vü≤, n_Ûe´øÏÔ •yês¬ &>¶ç ±]‘√ eTT#÷ ≥˝¢ À eT÷&TÉ >+∑ ≥\ deü TjT· + m˝≤
n<äT“¤‘·+>± ø£$‘·«+˝À ø£ì|æ+∫+~. n<äT“¤‘·yÓTÆq ø£$‘·«+, >∑&ç∫b˛sTT+<√ ‘Ó*j·T˝Ò<äT. ø£$‘·«+ >∑T]+∫ Äj·Tq‘√
e÷{≤¢&Ée\dæ+~ Ç+ø± #ê˝≤ $T–*b˛sTT+<äqï uÛ≤eq‘√H˚
∫es¡≈£î M&√ÿ\T rdüT≈£îHêïqT.

‘Ó\T>∑T yÓ\T>∑T k»q´+‘√

nãT›˝Ÿ yêôV≤<é ø£$, s¡#·sTT‘·, bÕÁ‹πøj·TT&ÉT. |ü⁄{Ϻ+~ |ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢
>∑T+&ÉT>=\qT. ª<Ûä÷[#Ó≥Tº,μ ø£$‘·« dü+|ü⁄{Ï, ªeT‘·Ôø√øÏ\μ ‘Ó\T>∑T >∑»˝Ÿ dü+|ü⁄{Ï, Á|üdæ<ä∆
ñs¡÷›ø£$ ô|ò’CŸ nVü≤à<é ô|ò’CŸ J$‘·+, ø£$‘·«+ô|’ ªk˛wü*düTº dü÷|ò” ô|ò’CŸ nVü≤à<é ô|ò’CŸμ,
nuÛÑT´<äj·T ø£$ eTK÷›+ yÓTTVæ≤j·TTB›Hé J$‘·+, ø£$‘·«+ô|’ ªcÕj·T¬s ‘Ó\+>±D eTK÷›+μ
|ü⁄düÔø£+ Á|ü#·T]+#ês¡T. >∑‘· eT÷&ÉT <äXÊu≤›\T>± ôV’≤<äsêu≤<äT˝À ìyêdü+.

14

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019





á Äes¡D+˝À...

1. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü, kÕVæ≤‘·´ $ø±dü+˝À ‘êHê &܈ˆ »+bÕ\ #Í<ä] 18
2. neTsêe‹ |ü]düs¡ <˚yê\j·÷\T &܈ˆ áeTì •eHê–¬s&ç¶ düú|ü‹ 25
3. ø±fi¯Vü≤dæÔ ø£\+ø±Ø ø£<∏ä ÄsY.myéT. ñe÷eTùV≤X¯«s¡sêe⁄ 34
4. H˚\ Hê\T>∑T #Ós¡>∑T˝≤ ‘Ó\T>∑T >∑Tu≤[+ù| yêdæ¬s&ç¶ qMHé 39
5. ∫Á‘·ø£fi≤ ‘·|üdæ« e&ܶ~ bÕ|üj·T´ ;s¡ lìyêdt 42
6. Recent Advancement of Telugu
Akkaraju Sarma 44
in South India 46
&܈ˆ >∑+–XË{Ϻ •e≈£îe÷sY 49
7. ‘Ó\T>∑T˝À u≤\ kÕVæ≤‘·´+ &܈ˆ yêdæ¬s&ç¶ s¡y˚Twtu≤ãT 52
8. $düÔ]düTÔqï u≤˝À‘·‡e dü+düÿè‹`H˚|ü<∏ä´+ &܈ˆ s¡y˚Twt sêyÓfi¯¢ 58
9. #ê]Á‘·ø£ qe\ ` ‘·T\Hê‘·àø£ |ü]o\q &܈ˆ bÕ|æH˚ì •eX¯+ø£sY 61
10. ˇø£kÕ] yÓqøÏÿ... \*‘·≈£îe÷] #·‘·Tπs«<äT\ 63
11. Ä+Á<Ûä eTVæ≤fi≤düuÛÑ <ëdü] neTπs+Á<ä 69
12. nq>∑q>± ˇø£ sê»´+ |üHêï\ düTÁãVü≤àD´ uÛÑ≥Tº 73
13. eTqøÏ eT+∫ Vü‰dü´ qe\ sê<˚$T? &܈ˆ ¬s+{≤\ »j·T<˚e 79
14. dæìe÷{ÀÁ>±|òæø˘ k˛\®sY ¬ø.mHé. eT©¢X¯«] 82
15. ‘=*‘·s¡+ Åd”Ô\ ø£<∏ä\T &܈ˆ |ü<äà» q+~>±eT 84
16. j·TTe‘·`eTH√uÛ≤yê\T CÀ´‹ |æX¯óbÕ{Ï 86
17. #ÓbÕŒ\ì ñ+~... >∑T+&Ó $bÕŒ\ì ñ+~ &܈ˆ @qT>∑T qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ 89
18. ‘Ó\+>±D kÕVæ≤‘·´ nø±&É$T Á|ükÕúq+ yÓ+ø£{Ÿ •<ë∆¬s&ç¶ 96
19. ‘Ó\T>∑T dæìe÷ì eT\T|ü⁄ ‹|æŒq <äXÊã›+ lø±+‘Y ø±XË{Ϻ 98
20. ù|<ä|æ\¢\ ô|ìï~ |ü<äàl Á|üø±X¯sêe⁄ 100
21. Preventing Another Farmington Santosh Reddy 102
22. Jumping In
23. bÕfÒ ÁbÕD+>±... Bhavana Bhattiprolu

eTT+E\÷] ø£èwüí≈£îe÷]

‘êHê uÛ≤wü, kÕVæ≤‘·´ ùde

‘Ó\T>∑T uÛ≤wü, kÕVæ≤‘·´ $ø±dü+˝À ‘êHê

&܈ˆ »+bÕ\ #Í<ä]

q\uÛ…’ ¬s+&˚fi¯¢ ‘·q Á|ükÕúq+˝À ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´eTT, uÛ≤cÕ$ø±kÕ\≈£î ‘êHê Á|üeTTKyÓTÆq
bÕÁ‘· b˛wæ+∫+~. Ä ø£èwæ |ü⁄düÔø£ Á|ü#·Ts¡D, qe\\`ø£<∏ä\ b˛{°\ ìs¡«Vü≤D, ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ
|ü⁄s¡kÕÿsê\T e+{Ï $düÔs¡D ø±s¡´Áø£e÷\‘√ ø=qkÕ>∑T‘·Tqï yÓ’q+...

q\uÛ…’ ¬s+&˚fi¯¢ ÁøÏ+<ä≥, 1977˝À q÷´j·÷sYÿ q>∑s¡+˝À &Ü. bÕsƒ¡XÊ\˝À ‘Ó\T>∑T H˚s¡TÃø=+≥THêïs¡T. ÁbÕ<∏ä$Tø£ kÕúsTT˝À
‘Ó\T>∑T H˚s¡TÃ≈£îH˚yê] ø√dü+ u≤|ü⁄-s¡eTD\T Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
>T∑ ‹øÔ =+&É sM¡ +Á<Hä ê<,é∏ &Ü. ø±øs£ ¢¡ dTü u≤“sêe⁄\ HêjT· ø‘£ «· +˝À Á|üuÛÑT‘·«+ ø√dü+ ‘·j·÷s¡T#˚dæq M&çjÓ÷ bÕsƒê\qT, ‘êHê
nyÓT]ø± ‘Ó\T>∑Tyês¡T yÓTT<ä{Ï ñ‘·Ôs¡ nyÓT]ø± ‘Ó\T>∑T 1990-93 eT<´äÛ ˝ÀH˚ duü TÑÛ ´\≈î£ dsü |¡ süò ê #d˚ +æ ~. ‘êHê|Áü ‹ø˝£ À
eTVü‰düuÛÑ\T »s¡T|ü⁄ø=ì, nyÓT]ø±˝À ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü, kÕVæ≤‘·´+, ‘Ó\T>∑T bÕsƒê\T Á|ü#·T]+#·≥y˚T ø±ø£, ‘Ó\T>∑T H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ
dü+düÿè‹ |ü]s¡øÏå+#·Tø√e≥+, yê´|æÔ #˚j·T≥+ ÄX¯j·÷\T>± u§eTà\ nø£åsê\ |ü⁄düÔø±\qT ≈£L&Ü düuÛÑT´\≈£î n+<äCÒdæ+~.
ñ‘·Ôs¡ nyÓT]ø± ‘Ó\T>∑T dü+|òü÷ìï (Ä+>∑¢+˝À ‘Ó\T>∑T
nk˛dæj˚TwüHé Ä|òt HêsYÔ nyÓT]ø±, dü+øÏå|üÔ+>± TANA - ‘êHê) $X¯«$<ë´\j·T kÕúsTT˝À...
@s¡Œs¡#·Tø=qï|üŒ{Ï qT+∫ ‘êHê ÄX¯j·÷\T uÛ≤wü, kÕVæ≤‘·´+,
dü+düÿè‘·T\‘√ eTT&ç|ü&ç ñHêïsTT. nyÓT]ø±˝À ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü nyTÓ ]ø±˝À $X«¯ $<ë´\jT· kÕsú TT˝À ‘\Ó T>T∑ Hs˚ Œ¡ {≤ìø,°
H˚s¡TÃø√e{≤ìøÏ M\T ø£*Œ+#·&É+, ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´ ø±s¡´ ‘\Ó T>T∑ u≤Û w˝ü À |]ü XÀ<qäÛ \T »s>¡ {∑ ≤ìø,° nqTyq’… yê‘êesD¡ +
Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#·&É+, ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü yê´|æÔøÏ düVü≤ø£]+#·&É+ ø£*Œ+#·{≤ìøÏ ‘êHê ø£èwæ #˚düTÔ+~. |üPs¡«+ $kÕÿì‡Hé
d+ü d≈úü î£ eTTK´yTÓ qÆ ÄXj¯ ÷· \T>± ‘êHê d+ü kÕ|ú øü £ d÷ü Á‘ê˝Àq¢ ÷, (e÷&çdüHé) $X¯«$<ë´\j·T+˝À ‘Ó\T>∑T ø±¢düT\T q&ÉTdüTÔqï
sêC≤´+>+∑ ˝Àq÷ dŒü w+ºü >± ìs«¡ ∫+#ã· &Üs¶ TT. d+ü dúü ÁbÕs+¡ u+ÑÛ s√E˝À¢, ‘Ó\T>∑T H˚s¡TÃ≈£î+<ëeTì eTT+<äT≈£î e∫Ãq $<ë´s¡Tú
qT+∫ ‘êHê á ÄX¯j·÷\qT kÕ~Û+#·&ÜìøÏ ìs¡+‘·s¡+>±, \≈î£ ‘êHê bÂò +&w˚ Hü é ñ|øü ±sy¡ ‘˚ H· ê\T Ç#Ã˚ ~. ‘s· ê«‘· $T∫>H∑ é
ãVQü eTTU≤\T>± øè£ wæ #d˚ ÷ü HÔ ˚ ñ+~. Ä øè£ w˝æ À ø=ìï eTTU≤´+ (j·÷Hé Äs¡“sY) $X¯«$<ë´\j·T+˝À ◊<˚fi¯¢bÕ≥T ‘Ó\T>∑T H˚πsŒ
XÊ*ï ø=ìï{Ïì Çø£ÿ&É |ü]#·j·T+ #˚kÕÔqT. n<ëÛ ´|≈ü î£ \≈î£ y‘˚ q· + Çe«&ÜìøÏ ‘êHê ì<TäÛ \T deü T≈L£ ]Ã+~.
ˇø£ <äXÊã›+ bÕ≥T ÄdæºHé q>∑s¡+˝À ñqï f…ø±‡dt $X¯«$<ë´
‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ uÀ<Ûäq \j·T+˝À ‘Ó\T>∑T ‘·s¡>∑‘·T\T ìs¡«Væ≤+#·{≤ìø°, n<Ûë´|ü≈£î\
y‘˚ H· ê\ø° ‘êHê ì<TäÛ \T deü T≈L£ ]Ã+~. @{≤ #ê˝≤eT+~ $<ë´
|\æ \¢ T ‘\Ó T>T∑ Hs˚ T¡ Ãø√e≥+ø√d+ü bÕsX¡ƒ Ê\ d+ü d‘úü √ ø\£ dæ sT¡ \ú T Çøÿ£ &É ‘\Ó T>T∑ Hs˚ T¡ Ã≈î£ HêïsT¡ . M]˝À u≤Û s‘¡ d· +ü ‘‹· yêsπ
nH˚ø£ q>∑sê\˝À ‘êHê ø±s¡´ø£s¡Ô\T 2015 qT+∫ ‘Ó\T>∑T ã&ÉT ø±ø,£ $_qÛ ï H|˚ <ü ë∏ ´\ qT+∫ e∫Ãq $<ë´sT¡ \ú T ≈L£ &Ü ñHêïsT¡ .
\qT ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. @{≤ y˚˝≤~eT+~ ∫Hêïs¡T\T á

18

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

|æ\¢\ ‘Ó\T>∑T C≤„Hêìï ô|+bı+~+#·≥+ ø√dü+ 2003 ‘êHê düe÷y˚XÊ˝À¢ kÕVæ≤‘·´düuÛÑ\T
qT+∫ ‘Ó\T>∑T |ü<ä$C≤„q b˛{°\qT $$<Ûä q>∑sê\˝Àq÷,
<«ÌÓ yê]ø¸ £ deü ÷yX˚ Ê\˝Àq÷ ‘êHê ìs«¡ V≤æ dTü +Ô ~. Ç|ü &TÉ ‘\Ó T>T∑ ‘=*s√E\ qT+∫ ‘êHê deü ÷yX˚ Ê˝À¢ kÕV≤æ ‘ê´_eÛ ÷qT\
bÕsƒê\T H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ M\j˚T´ esYÿãTø˘‡qT Á|ü#·T]+#· ø√dü+ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq @sêŒ≥T¢ #˚j·T≥+ »s¡T>∑T‘·÷+~. 1980˝À
{≤ìøÏ, u≤\\˝À ‘Ó\T>∑Tô|’ ÄdüøÏÔ ô|+#·{≤ìøÏ Á|ü‘˚´ø£+>± ∫ø±>√˝À »]–q eT÷&eÉ deü ÷yX˚ ÊìøÏ eTV‰ü ø$£ ÁoÁo, <ëXs¯ ~¡ ,∏
HêD´‘·>∑\ |æ\¢\ ‘Ó\T>∑T |ü⁄düÔø±\T Á|ü#·T]+#·{≤ìøÏ ‘êHê dæ. Hêsêj·TD ¬s&ç¶, eT˝…¢e÷\ (m+.mdt. ¬s&ç¶), Á‹|ü⁄s¡H˚ì
düHêïVü‰\T #˚dü÷Ô+~. eTVü‰s¡~∏ e+{Ï ø£e⁄\T, s¡#·sTT‘·\T Á|ü‘˚´ø£ n‹<∏äT\T>±
sêe≥+‘√ düe÷y˚X¯ ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+ ø£$düy˚Tàfi¯q+˝≤ nì|æ+
$<ë´sT¡ \ú |sü ´¡ ≥q\T: nyTÓ ]ø±˝À ñqï ‘\Ó T>T∑ d+ü ‘‹· ∫+~. n|Œü {qÏ T+∫ Ç|Œü {eÏ s≈¡ î£ e+<˝ä ≤~ s#¡ s· TT‘\· T ‘êHê
yê]øÏ ‘Ó\T>∑T J$‘·+, dü+düÿè‹, uÛ≤wü\T |ü]#·j·T+ #˚j·T ø±s¡´Áø£e÷\≈£î n‹<∏äT\T>± e#êÃs¡T. Áoj·TT‘·T\T Äs¡TÁ<ä,
{≤ìøÏ $<ë´]ú ãè+<ë\qT m+|øæ £ #d˚ ,æ ñ|øü ±s¡ y‘˚ H· ê\T Ç∫à ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄, eT<ÛäTsê+‘·ø£+ sêC≤sê+, |æ.ø£ècÕí¬s&ç¶,
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ j·÷Á‘·\T ìs¡«Væ≤+∫+~. ôdÌà˝Ÿ, »>∑Zj·T´, z˝≤Z, »j·TÁ|üuÛÑ, ø±‘ê´j·T˙ $<äàùV≤,
eTèD≤[ì, >=\|¢ Pü &ç e÷sT¡ rsêe⁄, ø¬ . •yês¬ &,¶ç yêds¬æ &¶ç qMH,é
m\¢\T ˝Òì ‘Ó\T>∑T bÕ|æH˚ì •eX¯+ø£sY, #·+Á<ä\‘·, dü÷s¡´<˚es¡ sêyÓ÷àVü≤qsêe⁄,
eTT~>=+&É •eÁ|kü Õ<,é qy√<jä ÷· sêy÷Ó àV≤ü qsêe⁄, ø&£ jç ÷· \
‘Ó\T>∑T sêÅcÕº\ ãj·T≥ ñqï \ø£å˝≤~ ‘Ó\T>∑Tyê]˝À sêyÓ÷àVü≤qsêjYT, Hê>∑uÛ…’s¡e ø√fÒX¯«s¡sêe⁄, j·÷s¡¢>∑&ɶ u≤\
#ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó\T>∑T H˚s¡TÃø=H˚ dü<äTbÕj·÷\T ˝Òø£b˛e≥+‘√ >+∑ >±<säÛ s¡ êe⁄, y≥˚ ÷] dTü +<sä s¡ êeTeT÷],Ô d]æ yHÓ ïÓ \ d‘” êsêeT
yêsT¡ yê] e÷‘è· u≤Û w≈ü î£ <÷ä se¡ Te⁄‘T· HêïsT¡ . á deü Td´ü eTq XÊÅdæÔ, düT<ë›\ nXÀø˘‘˚», C§qï$‘·TÔ\ sêeT*+π>X¯«s¡sêe⁄,
d]ü V≤ü <Tä › sêÅcÕ\º ˝À eTØ m≈î£ ÿe>± øì£ |dæ Tü +Ô ~. M]øÏ ‘\Ó T>T∑ j·÷s¡¢>∑&ɶ \ø°åàÁ|ükÕ<é, nøÏÿsêE düT+<äs¡sêeTø£èwüí, Á|ükÕ<ä
Hs˚ T¡ Ãø=H˚ d<ü Tä bÕj÷· \T ø*£ Œ+#{· ≤ìø,Ï 2015˝À Hq˚ T n<´äÛ ≈îå£ ì sêj·T ≈£î\|ü‹, j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´, uÛÑÁ~sêE
>± ñqï|ü&ÉT ‘êHê ªm\¢\T ˝Òì ‘Ó\T>∑Tμ nH˚ Á|ü‘˚´ø£ øè£ weíü T÷],Ô ◊. y+Ó øÁ£ {≤e⁄, Äs.Y ñe÷eTùV≤X«¯ ss¡ êe⁄, k˛eTsêE
ø±s¡´Áø£e÷ìï ÁbÕs¡+_Û+∫+~. Áo düyÓ+ s¡y˚Tdt kÕs¡<Ûä´+˝À, düTo\, dü.yÓ+. s¡y˚TXŸ, #·+<äT düTu≤“sêe⁄ e+{Ï Á|üdæ<ä∆
eTÁ<ëdüT≈£î #Ó+~q ‘Ó\T>∑TyêDÏ dü+düú, ñ&ÉTeTT\ù|≥≈£î s#¡ s· TT‘\· T, øe£ ⁄\T, |+ü &‘ç T· \T, $eTsÙ¡ ≈î£ \T, Á|#ü T· sD¡ øs£ \Ô¡ T,
#Ó+~q e÷s¡÷ºs¡T edü+‘Y Hêj·TT&ÉT\ düVü≤ø±s¡+‘√ ¨dü÷s¡T kÕV≤æ ry‘˚ \Ô· T, bÕÁ‹øπ jT· T\T ‘êHê eTV‰ü duü \ÑÛ kÕV≤æ ‘´· ø±s´¡
ÁbÕ+‘·+˝Àq÷, ø√j·T+ã‘·÷Ôs¡T ÁbÕ+‘·+˝Àq÷ ñqï Áø£e÷˝À¢ bÕ˝§ZHêïs¡T.
‘Ó\T>∑Tyê]˝À <ë<ë|ü⁄ |ü~y˚\eT+~ ‘Ó\T>∑T yê]øÏ ‘Ó\T>∑T
#·<äe&É+, sêj·T&É+ H˚]Œ+∫+~. á |ü<∏äø±ìøÏ &ÓÁ{≤sTT{Ÿ Á|üeTTK s¡#·sTT‘·, |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT, $eTs¡Ù≈£î&ÉT, nqT
ìyêdüT\T Áo ø£HÓï>∑+{Ï sêe÷sêe⁄, e÷<Ûä$ <ä+|ü‘·T\T yê<ä≈£î&ÉT, ‘Ó\T>∑T uÀ<Ûä≈£î&ÉT Ä#ês¡´ yÓ˝ÒÃs¡T Hêsêj·TD
Ä]úø£+>± düVü‰j·T+ #˚XÊs¡T. sêe⁄qT 2007˝À ‘êHê J$‘· kÕ|\üò ´ |⁄ü sk¡ Õÿs+¡ ‘√ d‘ü ÿ· ]+
∫+~. 2011˝À ãVüQeTTK Á|üC≤„XÊ* Áo >=\¢|üP&ç e÷s¡Tr
m\\¢ T ˝ìÒ ‘\Ó T>T∑ m|Œü {øÏ ° y\Ó T>T∑ nqï eTTU≤´+X+¯ ‘√ sêe⁄qT ‘êHê Á|ü‘˚´ø£ |ü⁄s¡kÕÿs¡+‘√ >ös¡$+∫+~. Áo düT<ë›\
»s¡T|ü⁄≈£îqï 2017 ‘êHê düe÷y˚X¯+˝À á $wüj·T+ô|’ ˇø£ nXÀø˘ ‘»˚ , Áo d]æ yHÓ ïÓ \ d‘” êsêeTXÊÅdÔæ >±sq¢¡ T ‘êHê-jT· ˙ĺ sY
dü<ädüT‡qT ìs¡«Væ≤+#êeTT. ‘Ó\T>∑T dü+düÿèr ùdyê |ü⁄s¡kÕÿs¡+‘√ >ös¡$+∫+~.

2001 ‘êHê düe÷y˚XÊ\ Á|ü<äs¡Ùq ø√düy˚T Á|ü‘˚´ø£+>±
Ç+Á<ä>∑+{Ï Áoø±+‘·X¯s¡à ªÄ>∑‘êìøÏ kÕ«>∑‘·+μ nH˚ Á|ü‘˚´ø£
kÕV≤æ r #]· Á‘ê‘à· ø£ s÷¡ |øü ±ìï s∫¡ +#êsT¡ . 2009, 2015, 2017
düe÷y˚X¯ Äs¡+uÛÑ qè‘ê´\ ø√dü+ Áo dæ]yÓHÓï\ d”‘êsêeTXÊÅdæÔ,
2013 düe÷y˚X¯+ ø√dü+ Áo C§qï$‘·TÔ\ sêeT*+π>X¯«s¡sêe⁄
s¡∫+∫q π>j·Ts¡÷|üø±\T Á|üX¯+dü\T bı+<ësTT.

ne<Ûëq ùV≤\

1989˝À ‘êHê düe÷y˚XÊ\≈£î Á|ü‘˚´ø£ n‹~∏>± e∫Ãq Áo
yT˚ &kÉ Õì y÷Ó V≤ü Hé ncÕeº <ëÛ Hêìï Á|<ü ]ä Ù+∫ Áù|ø≈å£ î£ \ yTÓ |ü qT
bı+<ës¡T. n|üŒ{ÏqT+∫ Á|ü‹ ‘êHê düe÷y˚X¯+˝Àq÷ kÕVæ≤r
Á|æj·TT\ qT+∫ n‘ê´<äs¡D bı+<˚ Á|üÁøÏj·T ne<Ûëqy˚T.

19

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

düe÷y˚X¯ düú\+˝À nìï{Ïø£Hêï ô|<ä› u≤˝Ÿ s¡÷yYT˝À y˚sTTøÏô|’>± kÕyÓ˙s¡Tø√dü+ Ç+&çj·÷ qT+∫ ‘Ó|æŒ+#·T≈£îqï Á|ü‘˚´ø£ s¡#·q
Áù|ø≈å£ î£ \T ne<ëÛ Hêìï ne<]äÛ +#{· ≤ìøÏ @sêŒ≥T¢ #d˚ Tü +Ô {≤sT¡ . \‘√ düsê«+>∑düT+<äs¡+>± ‘·j·÷s¡j˚T´ á Á|ü‘˚´ø£ dü+∫ø£\T
yÓ÷Vü≤Hé>±πs ø±ø£ Áoj·TT‘·T\T e÷&ÉT>∑T\ Hê>∑|òüDÏX¯s¡à, ì»+>± <ë#·Tø√<ä>∑Z$. yÓTT<ä{À¢ á kÕyÓ˙s¡¢qT Ç+&çj·÷˝À
>∑]ø£bÕ{Ï qs¡dæ+Vü‰sêe⁄, sêfi¯¢ã+&ç ø£$‘êÁ|ükÕ<é, qsê\ n#·Tà y˚sTT+#˚yês¡T. ‘·sê«‘· Ç+&çj·÷˝À ø£+b˛CŸ #˚sTT+∫
sê$Ts¬ &,¶ç Ç‘s· ¡ ne<ëÛ qT\T $&$ç &>ç ±q÷, ø*£ $&>ç ±q÷ ‘e· T nyTÓ ]ø±˝ÀH˚ eTTÁ~+#≥· + yTÓ T<˝ä +’… ~. 1991 n{≤+¢ {≤ ‘êHê
$<ä´qT Á|ü<ä]Ù+∫ Áù|ø£å≈£î\qT Äø£≥Tº≈£îHêïs¡T. ne<ÛëHê\‘√ düe÷y˚X¯+ ø√dü+ &Ü. s¡$ X¯s¡à dü+bÕ<äø£‘·«+˝À ‘=*kÕ]>±
bÕ≥T, uÛÑTeq$»j·T+, Ä>∑‘êìøÏ kÕ«>∑‘·+ e+{Ï kÕVæ≤‘·´ kÕe˙s√¢ ø=+‘· uÛ≤>±ìï ø=‘·Ô>± n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫Ãq
s¡÷|üø±\T ≈£L&Ü ‘êHê düe÷y˚XÊ\˝À eT+∫ Áù|ø£åø±<äs¡D kÕ+πø‹ø£‘· ñ|üjÓ÷–+∫ nyÓT]ø±˝ÀH˚ ø£+b˛CŸ #˚XÊs¡T.
bı+<ësTT. 1995˝À Hê dü+bÕ<äø£‘·«+˝À e∫Ãq kÕyÓ˙s¡T yÓTT‘·Ô+ ∫ø±>√
˝ÀH˚ ø+£ b˛CŸ #d˚ æ eTTÁ~+#êeTT. á ˇse¡ &ç ø=Hêïfió¯ ¢ kÕ–+~
‘êHê düuÛÑ˝À¢ ‘Ó\T>∑T |ü⁄düÔø±\T ø±˙, Ç|ü&ÉT Ç+&çj·÷˝À &ç{Ï|æ, ù|CŸ y˚Tø£|t #˚sTT+#·T≈£îì,
Ç+≥¬sï{À¢ ô|ò’fi¯ó¢ ‘Ó|æŒ+#·T≈£îì nyÓT]ø±˝À eTTÁ~+#·&É+
‘êHê eTVü‰düuÛÑ\ dü+<äs¡“¤+ »s¡T>∑T‘·T+~. ø=ìï ‘êHê kÕyÓ˙s¡T¢ Á|ü‘˚´ø±+XÊ\ MT<ä <äèwæº
>± Á|ü‘˚´ø£+>± ‘Ó\T>∑T |ü⁄düÔø±\T ô|{ºÏ ‘–· q yê´kÕ\T ÁyêsTT+∫, ùdø]£ +∫, dMü Tø]£ +#≥· + e\¢
Á|ü#·T]+∫, Ä$wüÿ]+#·≥+ ˇø£ (ñ<ëVü≤s¡D≈£î 1995, 2009 kÕyÓ˙s¡¢˝À Ä+Á<ÛäT\ ∫Á‘·ø£fi¯ô|’
ÄqyêsTTr. 1991 n{≤¢+{≤ yê´kÕ\T, ∫Á‘ê\T) Ä $wüj·÷\ô|’ ÄdüøÏÔ ñqïyês¡T ùdø£]+∫
düe÷y˚X¯+ dü+<äs¡“¤+>± Äs¡TÁ<ä <ë#·Tø=H˚ kÕúsTT˝À ñ+{≤sTT.
düeTÁ>±+Á<Ûä kÕVæ≤‘·´ #·]Á‘· ¬s+&√
Á|ü#·Ts¡D Ä$wüÿ]+#ês¡T. 1993˝À ‘êHê|üÁ‹ø£
q÷´j÷· sÿY duü \ÑÛ d+ü <sä “¡ +¤ >± ‘êHê
Á|ü#·T]+∫q, ª‘êHê ‘Ó\T>∑T ø£<∏äμ ‘êHê dü+kÕú>∑‘· $wüj·÷
(dü+bÕ<ä≈£î&ÉT Áo @.mdt.eT÷]Ô), ªeT+#·T‘·Tqø£\Tμ (dü+bÕ \qT düuÛÑT´\≈£î #˚s¡Ã≥+ø√dü+
<ä≈£î&ÉT Áo ô|eTàsêE y˚DT>√bÕ\sêe⁄) ø£$‘êdü+ø£\Hê\T @sêŒ≥T #d˚ Tü ≈î£ qï |Áü ‹ø£ ‘êHê
#ê˝≤ Á|Xü +¯ d\ü T bı+<ësTT. n|ü &˚ ‘êHê Á|‘ü ´˚ ø+£ >± Á|#ü T· ]+ |Áü ‹ø.£ á ù|sT¡ ô|{+ºÏ ~ n|Œü {Ï
∫q ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄>±] ªj·T»„+‘√ ‘=$Tà~μ ø£<∏ë dü+bÕ<ä≈£î\T dü«ØZj·T øÏ&Ü+_
d+ü ø\£ HêìøÏ øπ +Á<ä kÕV≤æ ‘´· nø±&MÓ T nyêsT¡ ¶ sêe&+É ‘êHê≈î£ s¡|òüTTHê<∏é. 1989 es¡≈£î |üÁ‹ø£
>∑s¡« ø±s¡D+. n|ü &|É ü &÷É e#Ã˚ ~. q\y¢ ÷Ó ‘T·
dü‘·´Hêsêj·TD>±s¡T ‘êHê
1995 ∫ø±>√ düe÷y˚X¯+˝À ‘êHê u≤|ü⁄-s¡eTD\ n<´äÛ ≈îå£ \T>± ñqï|ü &TÉ |Áü ‹øq£ T
dü«s√í‘·‡e+ »]|æq dü+<äs¡“¤+˝À yê]<ä›] yÓTT<ä{Ï Á|ü#·Ts¡D\ Áo #sÓ T¡ ≈î£ |*ü ¢ HÁÓ VAü d+ü bÕ<øä ‘£ «· +˝À Á|‹ü H˝Ó ≤ Á|#ü T· ]+#≥· +
>∑Ts¡TÔ>± ªu§e÷à-u§s¡TdüTμ nH˚ |ü⁄düÔø±ìï Á|ü‘˚´ø£+>± Á|ü#·T]+ yÓTT<ä\Tu…{Ϻ dü+düúqT düuÛÑT´\≈£î <ä>∑Zs¡>± ‘Ó#êÃs¡T. 1993˝À
#êsT¡ . Ä deü ÷yX˚ ÊìøÏ ø\° ø√bÕHê´d≈ü î£ &TÉ >± e∫Ãq Áo ø=+>s∑ ¡ j·T\e]Ô sêeTsê»uÛÑ÷wüDT&ÉT, H˚qT dü+bÕ<ä≈£î\T>± ñqï
»>jZ∑ T· ´ ‘q· ª^‘ê+»*μ nqTyê<ëìï Ä$wÿü ]ùd,Ô Ç+ø√ >öse¡ |ü&ÉT |üÁ‹ø£˝À dü+kÕú>∑‘· $wüj·÷\‘√bÕ≥T, kÕVæ≤‘·´
n‹~∏ Áo j÷· s>¢¡ &∑ ¶É \øàå° Á|kü Õ<é ‘q· ªÄ<TäÛ ìø£ ‘\Ó T>T∑ kÕV≤æ ‘´·
#]· Á‘μ· |⁄ü døÔü ±ìï Ä$wÿü ]+#êsT¡ . Ç<˚ d+ü <sä “¡ +¤ ˝À u$ÑÛ T&bç Õ{Ï
sêeT>√bÕ\+ ªu≤|ü⁄s¡eTD\≈£î q÷≥|ü<äVü‰s¡T¢μ n+≥÷ Á|ü#·T
]+∫q ªdüs¡<ë ø£<∏ä\Tμ, ôdÌà˝Ÿ ªU≤∞ d”kÕ\Tμ ø£<∏ëdü+ø£\q+,
ø¬ . d<ü ë•esêe⁄ ªÁø±dt s√&‡é μ ø<£ ë∏ d+ü ø\£ q+ Á|#ü T· ]+#ã· &Üs¶ TT.
Ç˝≤ ‘êHê düe÷y˚XÊ\ dü+<äs¡“¤+>± Á|ü‘˚´ø£+>± Á|ü#·T]+∫
Ä$wüÿ]+∫q |ü⁄düÔø±\ C≤_‘ê #ê˝≤ ô|<ä›<˚.

‘Ó\T>∑T Á|ü#·Ts¡D\T
‘Ó\T>∑T |ü\T≈£î: ‘êHê düe÷y˚XÊ\ C≤„|æø£\T (kÕyÓ˙s¡T¢)

1977 qT+N Á|ü‹ ‘êHê düe÷y˚XÊìøÏ, ª‘Ó\T>∑T |ü\T≈£îμ
nqï ù|s¡T‘√ ˇø£ C≤„|æø£ (kÕe˙s¡T)qT Á|ü#·T]+#·≥+ dü+Á|ü
<ëj·T+. düe÷y˚X¯+ $esê\T, nyÓT]ø± n+Á<ÛäT\ s¡#·q\T,

20

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

kÕ+düÿè‹ø£ $wüj·÷\≈£î ÁbÕ<Ûë Áyêdæq ª‘·|üqμ qe\≈£î 1999˝À \ø£ås¡÷bÕj·T\ ãVüQeT‹
q´‘· Ç∫Ã, |üÁ‹ø£qT n+<ä+>± \_+Û ∫+~. ø±\Áøy£ T˚ D≤ Ç+&jç ÷· ˝Àq÷ ô|<›ä Åô|E’ yTÓ T‘ê\Ô ‘√
‘·j·÷s¡T#˚j·T&É+‘√ |üÁ‹ø£≈£î b˛{°\T ìs¡«Væ≤+|üã&É≥+, ‘êHê ìs¡ísTT+#·Tø=qï Á|üe÷D≤\
Ä<äs¡D u≤>± ô|]–+~. 1993 kÕsú TT s#¡ q· \T sêøb£ ˛e&+É e+{Ï ø±sD¡ ≤\ e\¢ á b˛{\° qT
qT+∫ 2004 es¡≈£L (ø=~› ø=Hêïfi¯ó¢ ì*|æy˚dæ eT∞¢ 2017˝À, ãVüQeT‹ì ¬s+&ÉT \ø£å\
$sêeT+‘√), ‹]– 2013 qT+∫ s÷¡ bÕjT· \≈î£ ô|+∫, qe\\ b˛{\° qT ‹]– ÁbÕs+¡ _+Û #êeTT.
2015 es¡≈£î ‘êHê |üÁ‹ø£≈£î á b˛{°˝À $CÒ‘·\T>± ì\∫q eT÷&ÉT qe\\T ªˇ+≥]μ (Áo
dü+bÕ<ä≈£îì>± |üì#˚ùd ne düqï|ü⁄¬s&ç¶ yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶), ª˙\μ (ÁoeT‹ ¬ø.mHé. eT©¢X¯«]),
ø±X¯+ Hê≈£î ø£*–+~. Ç|üŒ{Ï ªX¯|üÔuÛÑ÷$Tμ (ã+&ç Hêsêj·TDkÕ«$T) $eTs¡Ù≈£î\ì yÓT|æŒ+
kÕ+πø‹ø£ eqs¡T\T Äs√E˝À¢ ˝Òø£b˛sTTHê, n+<ä+>±, #·≥y˚T ø±ø£, ˇø£ÿ HÓ\˝ÀH˚ ¬s+&√ eTTÁ<äD≈£î yÓ[¢ bÕsƒ¡≈£î\
Äø£s¡¸D°j·T+>± |üÁ‹ø£qT r]Ã~<ä›≥+˝À, bÕsƒ¡≈£î\≈£î ÄdüøÏÔ eTqïq\T ≈L£ &Ü bı+<ësTT. 2019˝À ≈L£ &Ü ‘êHê á qe\\
ø*£ –+#&· +É ˝À øè£ ‘ø· è£ ‘T· ´\j÷· ´eTH˚ u≤Û $kÕqÔ T. ÁojT· T‘T· \T b˛{°ì ìs¡«Væ≤dü÷Ô+~.
e+>∑÷] ∫f…ºHésêE, ø£HÓï>∑+{Ï #·+Á<äX‚KsY, øÏs¡DYÁ|üuÛÑ $$<Ûä
<äX¯\˝À dü+bÕ<äø£ u≤<Ûä´‘·\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. >∑‘· ¬s+&˚fi¯ó¢>± ‘êHê Á|ü#·Ts¡D\ ø£$T{°
Áo >=]Ô ÁãVü‰àq+<ä+ dü+bÕ<ä≈£î\T>± ñ+≥THêïs¡T. 2015
qT+&ç ‘êHê|üÁ‹ø£ Á|ü<Ûëq+>± m\Åø±ºìø˘ |üÁ‹ø£>± e÷]+~— 1997˝À Hq˚ T ‘êHê Á|#ü T· sD¡ \ ø$£ T{° n<´äÛ øå£ u≤<´äÛ ‘\· T
dü+e‘·‡sêìøÏ ˇø£{Ï, ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ n#·TÃ|üÁ‹ø£ düuÛÑT´\+<ä] rdTü ≈î£ qï|Œü {Ï qT+∫, ‘\Ó T>T∑ kÕV≤æ ‘´· $dsÔü D¡ ≈î£ Áb˛‘ê‡V≤ü +
>∑èVü‰\≈£î #˚s¡T‘·T+~. Ç#˚à nH˚ø£ ø±s¡´Áø£e÷\qT ø£$T{° ‘·s¡|ü⁄q #˚|ü{≤ºeTT. 2015
qT+&ç Áo ø£HÓï>∑+{Ï #·+Á<äX‚KsY á ø£$T{° n<Ûä´≈£åî\T>± |üì
‘êHê qe\\, ø£<∏ä\ b˛{°\T #˚düTÔHêïs¡T.

Ç+&çj·÷˝À |üÁ‹ø£\‘√ ø£\dæ ‘êHê ø£<∏ä\ b˛{°\T ìs¡« ø£<∏ä yê]¸ø£ dü+|ü⁄{≤\T
Væ≤+∫ ãVüQeT‘·T\T Çe«≥+ m|üŒ{ÏqT+#√ ñ+~. ‘Ó\T>∑T
kÕVæ≤rs¡+>∑+˝À ô|qTe÷s¡TŒ\T e∫Ã, dü¬s’q Áb˛‘ê‡Vü≤+, ‘Ó\T>∑T˝À Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+
Á|#ü T· ]+#˚ e÷sê\Z T ˝øÒ £ HêD´‘· >\∑ qe\\T eTè>´∑ yTÓ bÆ ˛‘T· qï e#Ã˚ ñ‘eÔ· Tø<£ \ä∏ qT m+|øæ £ #d˚ æ yê]ø¸ £
deü TjT· +˝À qe˝≤ s#¡ q· qT Áb˛‘‡· V≤æ +#˚ ñ<X›˚ +¯ ‘√, 1997 ˝≤dt dü+|ü⁄{≤\T>± Á|ü#·T]düTÔqï ø£<∏ë
@+C…˝Ÿ‡ ‘êHê düe÷y˚X¯+ dü+<äs¡“¤+>± eT÷&ÉTy˚\ &Ü\s¡T¢ kÕVæ≤‹ dü+düú≈£î >∑‘· |ü<äeT÷&˚fi¯ó¢>±
(n|üŒ{À¢ \øå± eTTô|ÌŒ y˚\ s¡÷bÕj·T\T) ãVüQeT‹‘√ qe\\ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ‘êHê Á|ü#·Ts¡D\
b˛{° ìs¡«Væ≤+#·{≤ìøÏ Áo eTTs¡[ ø£$T{° Ä]úø£ düVü≤ø±sêqï+~düTÔ+~.
#·+<ä÷] ‘·\ô|{≤ºs¡T. ÄVü‰«q+ á düVü‰j·T+‘√ ‘Ó\T>∑T˝À eT+∫
|üÁ‹ø£ düVü≤ø±s¡+‘√ q&ç|æq á ø<£ \ä∏ qT Á|‹ü d+ü e‘‡· se¡ T÷ >T∑ ]+Ô ∫
yÓTT<ä{Ï b˛{°øÏ eTTs¡[>±]‘√bÕ≥T, uÛÑÁ<ä|üs¡#·≥y˚T ø±ø£ á ø£<∏ëdü+|ü⁄{≤\qT
Hq˚ T, øq£ øÁ£ |kü Õ<é Hê´jT· ìsπ ‘í \· T>± ‘·≈£îÿe <Ûäs¡˝À m≈£îÿeeT+~ bÕsƒ¡≈£î\T n+<äTø√>∑\T>∑T
e´eVü≤]+#êeTT. ÁoeT‹ #·+Á<ä\‘· ‘·THêïs¡T. 1999-2009 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä´ ‘Ó\T>∑T˝À e∫Ãq
Áyêdqæ qe\ ªsπ >&∑ $ç ‘T· \Ô Tμ Ä d+ü e 30 ñ‘·ÔeT ø£<∏ä\qT m+|æø£ #˚dæq ª¬s+&ÉT <äXÊu≤›\Tμ ø£<∏ë
‘·‡s¡+ ãVüQeT‹ì ¬>\TÃø=+~. Ä d+ü ø\£ q+ Á|#ü T· sD¡ ≈î£ ≈L£ &Ü ‘êHê Á|#ü T· sD¡ \ ø$£ T{° dVü ‰ü jT·
qe\, ãVQü eT‹ yTÓ T‘+Ô· s¬ +&÷É ô|<›ä eT+~+∫+~.
dü+#·\qy˚T düèwæº+#êsTT.

yÓTT<ä{Ï qe\\ b˛{° »j·TÁ|ü<ä+ ø±e&É+‘√ 1999,
2001, 2003, 2005 deü ÷yX˚ Ê\ es≈¡ î£ ‘êHê Á|#ü T· sD¡ ø$£ T{°
‘s· |¡ ⁄ü q qe\\T, ø<£ \ä∏ b˛{\° T Hê Ä<«äÛ s´¡ +˝À ìs«¡ V≤æ +#êeTT.
kÕ«‹ |üÁ‹ø£, ø£<∏ëkÕVæ≤‹ dü+düú á b˛{°\T ìs¡«Væ≤+#·≥+˝À
dVü ‰ü jT· + #X˚ ÊsTT. ‘\Ó T>T∑ Hê≥ Á|dü <æ ∆ä s#¡ s· TT‘˝· À¢ #ê˝≤eT+~
á b˛{°˝À¢ ñ‘ê‡Vü≤+>± bÕ˝§ZHêïs¡T. Áo ø±ouÛÑ≥¢ y˚DT>√bÕ˝Ÿ

21

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

‘êHê Á|ü#·Ts¡D\T sêe÷sêe⁄, ø£HÓï>∑+{Ï #·+Á<äX‚KsY\ Ä<Ûä«s¡´+˝À Ç+≥¬sï{À¢
dsπü «\T, nHø˚ £ #s· á \ nq+‘s· +¡ 20e X‘¯ ê_˝› À e∫Ãq ‘\Ó T>T∑
yê´bÕs¡ Á|ü#·Ts¡Dø£s¡Ô\T Á|ü#·T |ü⁄düÔø±\˝À ñ‘·ÔeTyÓTÆq 100 |ü⁄düÔø±\ C≤_‘êqT ‘êHê
]+#·˝Òì eTTK´yÓTÆq ‘Ó\T>∑T Á|ü#·T]+∫+~.
|ü⁄düÔø±\T eTs¡T>∑Tq |ü&çb˛≈£î+&Ü
bÕs≈¡ƒ î£ \≈î£ n+<Tä u≤≥T˝À ñ+#&· +É ‘Ó\T>∑T ø£+|üP´≥Øø£s¡D˝À ‘êHê
ø√d+ü Á|‘ü ´˚ ø+£ >± @sêŒ≥T #d˚ qæ ‘êHê
Á|ü#·Ts¡D\T-y˚+ø£{≤<Ûä«] Áyêdæq ‘Ó\T>∑T K‘·T\T (bòÕ+≥T¢)
ª$X«¯ >T∑ D≤<sä Ù¡ +μ #+· |Pü ø±e´+ (Ç+Á<ä ø+£ |Pü ´≥s¢¡ yê&øÉ +£ , Ç+≥s¬ ï{Ÿ $d]Ôü dTü qÔ ï ‘=*s√E\˝À,

>+∑ {Ï Áoø±+‘X· s¯ à¡ 1995 ∫ø±>√ ‘êHê deü ÷yX˚ Ê\ d+ü <sä “¡ +¤ >±, ‘\Ó T>T∑ ˝À ø+£ |Pü ´
yê´U≤´q+), yÓ˝ÒÃs¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±] ≥Øø£s¡Dô|’ ‘êHê ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ esYÿcÕ|tqT ìs¡«Væ≤+∫+~. Ä
d<æ ë+∆ ‘· Á>+∑ <+ä∏ ª‘\Ó T>T∑ ˝Àø$£ ‘ê $|y¢ü ê\ s√E˝À¢ Ç+≥¬sï{À¢, |üs¡‡q˝Ÿ ø£+|üP´≥s¡¢˝À ‘Ó\T>∑T yê&Éø£+
dü«s¡÷|ü+μ, ªø£<∏ä-H˚|ü<∏ä´+μ ¬s+&ÉT dü+|ü⁄ ø√dü+ ø£èwæ #˚düTÔqï Áoj·TT‘·T\T ‹s¡TeT\ <˚•ø±#ê], eTTø£ÿ
{≤\T (dü+bÕ<ä≈£î\T: Áoj·TT‘·T\T: e*¢ \ø£åàDsêe⁄, ø£HÓï>∑+{Ï sêe÷sêe⁄ ‘·~‘·s¡T\T á esYÿ
ÄsY.myéT. ñe÷eTùV≤X¯«s¡sêe⁄, »+bÕ\ cÕ|t˝À bÕ˝§ZHêïs¡T. Ä dü+e‘·‡s¡y˚T, Áo <˚•ø±#ês¡T´\T
#Í<ä], yêdæ¬s&ç¶ qMHé), ª~<äT›u≤≥\Tμ ‘·j·÷s¡T#˚dæq b˛‘·q ‘Ó\T>∑T bòÕ+≥TqT ‘êHê KØ<äT #˚dæ
(~<äT›u≤≥T≈£î eTT+<äT ‘Ó\T>∑T ø£<∏ë Ç+≥¬sï{À¢ ‘Ó\T>∑Tyê]øÏ ñ∫‘·+>± n+<äTu≤≥T˝À ñ+∫+~.
ìø£\T— dü+bÕ<ä≈£î\T: Áo $$qeT÷]Ô) ˇø£ <äXÊã›+bÕ≥T, yê´bÕs¡ bòÕ+≥T¢ yê´|æÔ˝ÀøÏ e#˚Ães¡≈£L,
|ü⁄düÔø±\qT Á|ü#·T]+∫+~. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eT÷, ø£˙dü+ ˇø£ W‘ê‡Væ≤≈£î\+<äs¡÷ Ç+≥¬sï{Ÿ˝À, yÓuŸôd’≥¢˝À, |üs¡‡q˝Ÿ
ns¡T<Ó’q |ü⁄düÔø±ìï Á|ü#·T]+#ê\ì á ø£$T{° ÄX¯j·T+. ø£+|üP´≥s¡¢˝À á b˛‘·q bòÕ+≥TH˚ yê&ÉT‘·T+&˚yês¡T. 1995
‘êHê kÕe˙sT¡ ‘\Ó T>T∑ $u≤Û >+∑ yTÓ T‘+Ô· á b˛‘q· bÕò +≥T‘√H˚
nqTyê<ë\T eTTÁ~+#·ã&ç+~.

‘\Ó T>T∑ kÕV≤æ ‘ê´ìøÏ Á||ü +ü #k· ÕV≤æ ‘´· +˝À >T∑ ]+Ô |⁄ü sêyê Ç+≥¬sï{À¢ ‘Ó\T>∑T &çø£¸qØ\T
\+fÒ, HêD´‘· >∑\ nqTyê<ë\T, Ä nqTyê<ë\qT n+<ä]ø°
n+~+#>· \∑ Á|dü <æ ›ä Á|#ü T· sD¡ øs£ \Ô¡ T #ê˝≤ eTTK´+. á ñ<X›˚ +¯ ÇqŒsπ¤ àwHü é fø… ±ï\J s+¡ >+∑ ˝À
‘√ $kÕÿì‡Hé j·T÷ìe]‡{° yês¡T n+‘·sê®rj·T bÕsƒ¡≈£î\T ‘Ó\T>∑Tyês¡T Á|üeTTK bÕÁ‘·\T
yTÓ T<{ä kÏ Õ]>± Ä<TäÛ ìø£ ‘\Ó T>T∑ ø$£ ‘ê«ìï ÄkÕ«~+#≥· +ø√d+ü b˛wædüTÔHêï Ç+≥¬sï{Ÿ˝À ‘Ó\T>∑T
e÷Á‘·+ ñ+&Ée\dæq kÕúsTTøÏ Ç+ø±
‘Hibiscus On The Lake’, An Anthology of Modern #˚s¡Tø√˝Ò<äT. ø=Hêïfi¯¢ ÁøÏ‘·+ es¡≈£L
‘Ó\T>∑T |ü<ëìøÏ ns¡ú+ ø±yê\+fÒ,
Telugu Poetry Á|ü#·T]+#·≥+˝À ‘êHê Á|üeTTKbÕÁ‘· eVæ≤+ Ç+≥¬sï{Ÿ ‘Ó\T>∑T y˚~ø£\ MT<ä
∫+~. n˝≤π> ‘Ó\T>∑T˝À Ä<ÛäTìø√<ä´e÷ìøÏ ‘Ós¡Bdæq Áo ‘Ó*dæqyê]ì dü+Á|ü~+#·e\dæ+<˚
>∑Ts¡C≤&É nbÕŒsêe⁄>±] ø£Hê´X¯ó\ÿ+ ‘Ó\T>∑T Hê≥ø±ìï ø±ì dü«j·T+>± yÓ+≥H˚ yÓ‘·T≈£îÿH˚
Á|ü|ü+#êìøÏ |ü]#·j·T+ #˚j·T{≤ìøÏ ‘Girls For Sale’ ù|s¡ neø±X¯+ ñ+&˚~ ø±<äT. ‘Ó\T>∑T≈£î dü+ã+~Û+∫q nìï
Ç+&çj·÷Hê j·T÷ìe]‡{° Á|ü#·T]+#·{≤ìø° ‘êHê düVü‰j·T ì|òüT+≥Te⁄\q÷ ˇø£ÿ#√≥≈£î rdüTø=ìe∫à ˇø£ÿ eTÚdt
|&ü +ç ~. á s¬ +&TÉ |⁄ü døÔü ±\q÷ Ä#ês´¡ y˝Ó ÃÒ sT¡ HêsêjT· Dsêe⁄ øÏ¢≈£îÿ‘√ n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê\H˚ Á|üj·T‘·ï+
nqTe~+#ês¡T. yÓTT<ä\Tu…{Ϻq Ä+Á<Ûä uÛ≤s¡‹ dü+düú≈£î (ìsê«Vü≤≈£î\T:
ÁojT· T‘T· \T yê&|É *ü ¢ Xw‚ ‘ü \· Œ kÕsTT, ø±˝|… ⁄ü Hê>u∑ ÷ÑÛ wDü sêe⁄)
ø£<∏ëì\j·T+ ‘êHê Á|ü#·Ts¡D\ ø£$T{° #˚j·T÷‘·ì∫Ã+~.

‘\Ó T>T∑ ø<£ qä∏ T uÁÑÛ <|ä sü ∫¡ XÊX«¯ ‘‘· ê«ìï ø\£ T>#∑ j˚ ÷· \qï ás√E ‘Ó\T>∑Te÷≥\≈£î nsêú*ï Ç+≥¬sï{Ÿ˝À
ñ<˚›X¯+‘√ Á|üeTTK s¡#·sTT‘· Áo ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄ yÓ<äTø√ÿe&É+ düT\uÛÑ kÕ<Ûä´eTsTT´+~.
Áoø±≈£îfi¯+˝À @s¡Œs¡∫q ø£<∏ëì\j·÷ìøÏ ‘êHê Á|ü#·Ts¡D\
ø£$T{° ◊<äT \ø£å\ s¡÷bÕj·T\ eT÷\<Ûäq+ @sêŒ≥T#˚dæ+~. http://andhrabharati.com/dictionary/index.php

X¯‘ê_›˝À X¯‘·|ü⁄düÔø±\T ôd’≥T≈£î yÓfi‚Ô (˝Òø£b˛‘˚ http://andhrabharati.com/ ôd’≥T˝À
ì|òüT+≥T XÀ<Ûäq ô|’ øÏ¢ø˘ #˚ùdÔ) ‘Ó\T>∑Te÷≥≈£î ‘Ó\T>∑T ns¡ú+,
21e <Xä Êã+› ˝ÀøÏ n&TÉ >T∑ ô|&TÉ ‘T· qï d+ü <sä “¡ +¤ >±, y˝Ó ÃÒ sT¡ ‘Ó\T>∑Te÷≥≈£î Ç+^¢wüß˝À ns¡ú+, Ç+^¢wüß e÷≥≈£î ‘Ó\T>∑T
Hêsêj·TDsêe⁄, #˚≈£L] sêe÷sêe⁄, »+bÕ\ #Í<ä], ¬ø.$.mdt.

22

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

ns+ú¡ , ñs÷¡ › e÷≥≈î£ ‘\Ó T>T∑ ns+ú¡ Ç|ü &TÉ dTü \u+ÑÛ >± ‘\Ó TdTü s¡÷bÕ\ô|’ |ü]#·j·T, |ü]XÀ<Ûäø£ yê´kÕ\‘√ #Ó’‘·q´Ádüe+‹ nH˚
ø√e#·TÃ. MT M\Tì ã{Ϻ MT≈£î ø±e\dæq e÷≥qT Ç+^¢wüß˝À kÕyÓ˙s¡TqT ≈£L&Ü Á|ü#·T]düTÔ+~.
ø±ì ‘Ó\T>∑T˝À ø±ì f…Æ|ü⁄ #˚ùdÔ #ê\T. Ç|üŒ{ÏøÏ 46 ì|òüT+≥T
e⁄\T Çø£ÿ&É n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT. ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´düuÛÑ\T

á ÁbÕC…≈£îº |üPs¡Ôj˚T´dü]øÏ ø£˙dü+ 71 ì|òüT+≥Te⁄\T #Ó’‘·q´Ádüe+‹˝À uÛ≤>∑+>±
(53,898 ù|J\T) Çø£ÿ&É n+<äTu≤≥T˝À ñ+{≤sTT. á ‘êHê Ä+Á<ÁäÛ |<ü X˚ ˝Ÿ À $$<äÛ q>s∑ ê˝À¢
ì|Tüò +≥Te⁄˝À¢ ÁbÕe÷DøÏ £ kÕ+Á|<ü ëjT· ì|Tüò +≥Te⁄\‘√ bÕ≥T, s#¡ s· TT‘\· eTV‰ü duü \ÑÛ qT ≈L£ &Ü ìs«¡
e÷+&É*ø£ |ü<äø√XÊ\T, $$<Ûä eè‘·TÔ\ bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<ë\, Væ≤düTÔ+~. ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+ô|’ s¡dü
|üsê´j·T |ü<ë\ ì|òüT+≥Te⁄\T ≈£L&Ü ñ+{≤sTT. M{ÏøÏ‘√&ÉT, e‘·Ôs¡yÓTÆq >√wüߺ\÷, #·sêÃø±s¡´
Ç+^¢wüß, dü+düÿè‘·, ñs¡÷› |ü<ë\T, |ü⁄sêD≤˝À¢ e#˚à ù|s¡T¢, Áø£e÷\÷ á düuÛÑ\˝À »s¡T>∑T
dü+^‘·+, Äj·TTπs«<ä+ e+{Ï $$<Ûä XÊÅkÕÔ˝À¢ e#˚à |ü<ë\T, ‘êsTT. 2002˝À $»j·Tyê&É˝À
kÕ+πø‹ø£ |ü<ë\ nsêú\T ≈£L&Ü Çø£ÿ&É \uÛÑ´eTÚ‘êsTT. »]–q ‘êHê s¡#·sTT‘·\ eTVü‰
düuÛÑ˝À e+<ä˝≤~ s¡#·sTT‘·\T, Áù|ø£å≈£î\T bÕ˝§ZHêïs¡T. n|üŒ{Ï
‘Ó\T>∑T s¡#·sTT‘· yÓuŸôd’{Ÿ #·s¡Ã\q÷, Á|üdü+>∑ yê´kÕ\q÷ ‘êHê ˇø£ kÕyÓ˙s¡T>±
Á|ü#·T]+∫+~.
‘êHê düVü≤ø±s¡+‘√ 2016˝À ÁbÕs¡+_Û+∫q ‘Ó\T>∑T
s¡#·sTT‘· (telugurachayita.org) yÓuŸôd’≥T˝À ‘Ó\T>∑T |æ\¢\≈£î düè»Hê‘·àø£ ‘·s¡>∑‘·T\T
s¡#·sTT‘·\ >∑T]+∫ $düÔè‘·yÓTÆq $esê\T bı+<äTbı]∫
ñHêïsTT. á yÓuŸôd’{Ÿ ìsê«Vü≤≈£î\T Á|ü‹s√p ˇø£ s¡#·sTT‘· 2016˝À $<ë´s¡Tú\ø√dü+ ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+ô|’ ‘êHê
>∑T]+∫q $esê\qT á yÓuŸôd’≥T˝À #˚s¡Tdü÷Ô ñ+{≤s¡T. KeTà+˝À ˇø£ esYÿcÕ|t ìs¡«Væ≤+∫+~. Á|üeTTK ø£$ Áo
Ç|üŒ{ÏøÏ á yÓuŸ ôd’≥T˝À y˚sTTøÏ ô|’>± s¡#·sTT‘·\ düeTÁ>∑ d”‘êsê+ ø£$‘·«+ sêj·T&É+ô|’ ˇø£ •ø£åD ø±s¡´Áø£eT+ ìs¡«
$esê\T ñHêïsTT. ÁoeT‹ ø¬ . ^‘,· ÁojT· T‘T· \T yD˚ T Äd÷ü ], Væ≤+#·>±, nH˚ø£eT+~ |æ\¢\T n|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ø£$‘·\T sêdæ
düTuÛ≤wt ô|<äT› á yÓuŸôd’≥T ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. n+<äØï ÄX¯Ãs¡´|ü]#ês¡T. Áoj·TT‘·T\T sêeTrs¡ú, q+~ì
dæ<ë∆¬s&ç¶, ô|~›+{Ï nXÀø˘≈£îe÷sY, dæ]yÓHÓï\ d”‘êsêeTXÊÅdæÔ,
‘Ó\T>∑T≈£î ÁbÕNq uÛ≤wü ¨<ë ñ<ä´eT+ eTTyê« Áoìyêdüsêe⁄, Ç‘·s¡ Á|üeTTK s¡#·sTT‘·\T $<ë´s¡Tú\
qT<˚›•+∫ ñ‘˚Ô»ø£s¡yÓTÆq Á|üdü+>±\T #˚XÊs¡T.
ø=H˚ïfi¯¢ÁøÏ‘·+ ‘Ó\T>∑T≈£î ÁbÕNq uÛ≤wü ¨<ë rdüT≈£î
sêe{≤ìøÏ #d˚ qæ ñ<´ä eT+˝À ≈L£ &Ü ‘êHê Á|eü TTK bÕÁ‘· eV≤æ + |æ\¢\ kÕVæ≤‘·´ b˛{°\T
∫+~. 2006 &Xç +¯ ãsT¡ ˝À ‘êHê Ä<«äÛ s´¡ +˝À ‘\Ó T>T∑ ≈î£ ÁbÕNq
uÛ≤cÕ ¨<ë ø√dü+ $$<Ûädü+düú\‘√ ø£\dæ ˇø£ ô|<ä› Á|ü<äs¡ÙqqT |æ\¢\˝À ‘Ó\T>∑T |ü≥¢ ÄdüøÏÔ
ìs¡«Væ≤+∫+~. ‘êHê Á|ü‹ì~Û ãè+<ä+ &Ûç©¢ yÓ[¢ πø+Á<äeT+Á‘·T ô|s¡>±\+fÒ, yê]øÏ ÄdüøÏÔø£s¡yÓTÆq,
\q÷, n~øÛ ±sT¡ \q÷ ø\£ TdTü ø=ì ‘\Ó T>T∑ ≈î£ ÁbÕNqu≤Û wü ¨<ë HêD´yÓTÆq, ej·TdüT≈£î ‘·>∑Z ‘Ó\T>∑T
Çe«≥+ $wüj·T+ô|’ #·s¡Ã\T »]|æ Ä<Ûës¡|üÁ‘ê\qT n+<ä |ü⁄düÔø±\T n+~+#·≥+ nedüs¡+ nqï
CÒdæ+~. ñ<˚›X¯+‘√, 2017, 2019\˝À eT+∫
|⁄ü døÔü +£ nH˚ |\æ \¢ |⁄ü døÔü ±\T Á|#ü T· ]+#˚
‘êHê #Ó’‘·q´ Ádüe+‹ dü+düú‘√ ø£\dæ ‘êHê |æ\¢\ |ü⁄düÔø±\
b˛{°\T ìs¡«Væ≤+∫+~.
¬s+&˚fi¯¢ø=ø£kÕ] ‘Ó\T>∑T C≤q|ü<ä ø£fi≤s¡÷bÕ\ |ü]s¡ø£åD
ø√dü+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À ‘êHê #Ó’‘·q´Ádüe+‹ ù|s¡ Á|ü<äs¡Ùq\T, |<ü fi˚ ˝¢¯ À|⁄ü |\æ \¢ qT ñ<•›˚ +∫ 10
ôd$THêsT¡ ,¢ duü \ÑÛ T ìs«¡ V≤æ dTü +Ô ~. á d+ü <sä “¡ +¤ >± C≤q|<ü ä øfi£ ≤ |⁄ü døÔü ±\T, Ç+ø± ô|<›ä |\æ \¢ ø√d+ü 15
|ü⁄düÔø±\≈£î ãVüQeT‘·T\T Á|ü#·T]+
#·≥y˚T ø±ø£, 1000 dü÷ÿfi¯¢˝À ˝…’ÁãØ
\≈£î ‘êHê á |ü⁄düÔø±\qT ñ∫‘·+
>± BREAD dü+düú düVü≤ø±s¡+‘√
n+~+∫+~.

23

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

<ëX¯s¡~∏ k˛<äs¡T\ $Á>∑Vü‰$wüÿs¡D ‘Ó\T>∑Tô|’ eT≈£îÿe ø£*–+∫ ÄdüøÏÔ ô|+#·≥+ Ç|ü&ÉT ‘êHê
#˚j·Te\dæq eTTK´yÓTÆq |üqT˝À¢ ˇø£{Ï.
‘Ó\+>±D≤≈£î #Ó+~q Á|üdæ<ä∆ s¡#·sTT‘·\T, <ëX¯s¡~Û
ø£èwüíe÷#ês¡´, s¡+>±#ês¡´\ $Á>∑Vü‰\qT 2016˝À KeTà+˝À Ç|üŒ{Ïes¡≈£î Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ kÕVæ≤‘ê´\
‘êHê Á|ü‹wæº+∫+~. ø√dü+ #˚düTÔqï ø±s¡´Áø£e÷\T ø=qkÕ–dü÷ÔH˚, Çø£ eTT+<äT
Á|ü‘˚´ø£+>± |æ\¢\ø√dü+ u§eTà\ nø£åsê\ |ü⁄düÔø±\ <ä>∑Zs¡Tï+∫
–&ÉT>∑T sêeT÷à]Ô nyês¡T¶ ô|<ä› |æ\¢\T ‘˚*>±Z #·<äTe⁄ø√>∑\ kÕVæ≤‘·´+ es¡≈£î $$<Ûä
kÕúsTT\˝À u≤\kÕVæ≤‘ê´ìøÏ #˚j·T÷‘· ìe«&É+, |æ\¢\≈£î
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü n<Ûä´j·Tq+, ‘Ó\T>∑T M&çjÓ÷\T, ø£+|üP´≥s¡¢ <ë«sê Ä≥\T, bÕ≥\T,
nuÛÑT´<äj·T+ ø√dü+ ìs¡+‘·s¡+ bÕsƒê\T, Áb˛Á>±eTT\T, bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\T n+<äTu≤≥T˝À e#˚Ã˝≤
ø£èwæ #˚düTÔqïyê]ì >∑T]Ô+∫ #˚j·T&É+ ‘êHê m+#·Tø=qï ø±s¡´Áø£e÷\˝À eTTK´yÓTÆq$.
Áb˛‘·‡Væ≤+#·≥+, Ç‘·s¡T\≈£î
dü÷Œ¤]Ô ø£*–+#·≥+ \øå±´\T>± ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü, kÕVæ≤‘ê´\ ùde\˝À ‘êHê #˚dæq, #˚düTÔqï
‘êHê –&TÉ >T∑ sêeT÷à]Ô nyêsT¡ ì¶ nHø˚ £ ø±s´¡ Áøe£ ÷\˝À Ç$ ø=ìï e÷Á‘y· T˚ . u≤Û wqü T ø±bÕ&TÉ ø=ì,
HÓ\ø=*Œ+~. 2002 qT+∫ Á|ü‹ |ü]|ü⁄wüº+ #˚dæ, yê´|æÔ bı+~+#·{≤ìøÏ »]π> nìï Á|üj·T‘êï\
¬s+&˚fi¯¢≈£L, ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü Á|ü>∑‹øÏ ˝Àq÷ ‘êHê ñ‘ê‡Vü≤+>± bÕ\T |ü+#·Tø=+≥T+~. nedüs¡yÓTÆ
n+øÏ‘·yÓTÆq ˇø£ e´øÏÔì –&ÉT>∑T q|ü&ÉT ‘êH˚ eTT+<ä&ÉT>∑T y˚dæ Ç‘·s¡ dü+düú\≈£î, Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ
sêeT÷à]Ô nyês¡T¶, 50 y˚\ s¡÷bÕj·T\ q>∑<äT‘√ ‘êHê ñÅ‘˚Œs¡ø£+>±q÷, ñ‘˚Ô»ø£s¡+>±q÷ |üì#˚düTÔ+~.
d‘ü ÿ· ]dTü +Ô ~. Ç|Œü {eÏ s≈¡ î£ á nyêsT¡ q¶ T ÁojT· T‘T· \T #≈˚ L£ ]
sêe÷sêe⁄, uÁÑÛ ~sêE øè£ weíü T÷],Ô d.æ <säÛ êàsêe⁄, d.ü y+Ó . sy¡ T˚ wt, ‘\Ó T>T∑ u≤Û w,ü kÕV≤æ ‘ê´\ ø√d+ü ‘êHê Ç+‘>· ± øè£ wæ #d˚ Tü +Ô
m._.¬ø. Á|ükÕ<é, |æ.mdt. düTÁãVü≤àD´+, s¡yê« ÁoVü≤], kÕeT\ <ä+fÒ, á ø±s¡´Áø£e÷\≈£î ‘êHê ø±s¡´es¡Z+, düuÛÑT´\T @ø±_Û
s¡y˚Twtu≤ãT\T n+<äT ≈£îHêïs¡T. ÁbÕjT· +‘√ ÇdTü qÔ ï eT<‘›ä T· eTTK´ø±sD¡ +. m≥Te+{Ï eqsT¡ \T
nedüs¡yÓTÆHê, yê{Ïì düeT≈£Ls¡TÃø√e{≤ìøÏ ‘êHê düuÛÑT´\T
uÛÑ$wü´‘êÿs¡´Áø£e÷\T, Á|üD≤[ø£\T yqÓ Tø+£ »yj˚ T· ≈î£ +&Ü dVü ‰ü jT· + #j˚ T· ≥yT˚ ‘êHê eTTK´ã\+.
‘êHê≈£î u≤dü≥>± ì\TdüTÔqï ñ‘·Ôs¡ nyÓT]ø± ‘Ó\T>∑T ≈£î≥T+
>‘∑ · s¬ +&TÉ <Xä Êu≤\› ˝À kÕ+øπ ‹ø£ $|e¢ü +˝À bÕ\T |+ü #T· u≤ìøÏ e÷ ø£è‘·»„‘·\T.
≈£î+≥÷ ‘Ó\T>∑Tyês¡T ô|<ä› m‘·TÔq nyÓT]ø±≈£î e∫à dæús¡
|ü&É≥+‘√ Çø£ÿ&É ‘Ó\T>∑Tyê] nedüsê\T u≤>± e÷] ‘Ó\T>∑T eTq uÛ≤wü. <ëìì s¡øÏå+#·Tø√e\dæq u≤<Ûä´‘·
b˛j·÷sTT. nyÓT]ø±˝À Á|üdüTÔ‘·+ |ü<˚fi¯¢ ˝À|ü⁄ ej·TdüT ‘Ó\T>∑T eTq<˚qì ‘êHê düuÛÑT´\+<ä] uÛ≤eq. á ÄX¯j·TkÕ<Ûäq≈£î
|æ\¢\T \ø£å≈£î $T+∫ ñ+{≤s¡ì ˇø£ n+#·Hê. á |æ\¢\≈£î ‘êHê e´j·TÁ|üj·÷dü\≈£î yÓs¡e≈£î+&Ü n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ ìs¡+
‘·s¡+>±, ãVüQeTTK+>± ø£èwæ #˚dü÷ÔH˚ ñ+≥T+~.

eè‹ÔØ‘ê´ yÓ’<ä´s¡+>∑+˝À ñqï »+bÕ\ #Í<ä] kÕVæ≤‘·´, kÕ+düÿè‹ø£ s¡+>±˝À¢ Ç≥T
nyÓT]ø±˝ÀqT, n≥T Ç+&çj·÷˝ÀqT Á|üeTTK bÕÁ‘· b˛wædüTÔHêïs¡T. 13 dü+e‘·‡sê\T
‘êHê|üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈£î\T . nyÓT]ø± qT+∫ ª‘Ó\T>∑THê&çμ |üÁ‹ø£qT d”«j·T
dü+bÕ<äø£‘·«+˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ªø£<∏ä H˚|ü<∏ä´+μ, ªø£<∏ä ` ¬++&ÉT <äXÊu≤›\Tμ dü+ø£\Hê\≈£î
düVü≤dü+bÕ<ä≈£î\T. 2015`2017 ø±\+˝À ‘êHê n<Ûä´≈£åî\T. uÛ≤s¡´ ns¡TD, |æ\¢\T`
qqïj·T, y˚eTq\‘√ ∫ø±>√˝À ìyêdü+.

24

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

#·]Á‘· Äqyêfi¯ó¢

neTsêe‹ |ü]düs¡ <˚yê\j·÷\T

&܈ˆ áeTì •eHê–¬s&ç¶ düú|ü‹

qyê´+Á<Ûä sê»<Ûëì neTsêe‹ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\T Ä\j·÷\≈£î, Äsêe÷\≈£î Á|ür‹. neTsêe‹˝Àì
neTπsX¯«sê\j·T+, bıq÷ïs¡T uÛ≤eHêsêj·TDkÕ«$T <˚yê\j·T+, bÕqø±\kÕ«$T>± Á|üdæ~∆ bı+~q
eT+>fi∑ –¯ ]\øàå° qsd¡ +æ V≤ü kÕ«$T<y˚ ê\jT· +,øè£ cÕqí ~øÏñ‘sÔ· êqTqï øq£ ø<£ Tä sZ¡<y˚ ê\jT· +,lø±≈î£ fi¯
Ä+Á<ÛäeTVü‰$wüßí <˚yê\j·T+ yÓTT<ä˝…’q <˚yê\j·÷\ >±<∏ä\T, #ê]Á‘·ø£ $X‚cÕ\‘√...

neTs¡*+π>X¯«sê\j·T+, neTsêe‹ m‘Ó’Ôq y˚~ø£ô|’>∑\ neTπsX¯«sê\j·T+, >∑sꓤ\j·T, ns¡∆
eT+&|É ,ü eTTKeT+&|É ,ü eTV‰ü eT+&bÉ Õ\qT ø*£ –ñ+~. #<· sä |¡ ⁄ü
>T∑ +≥÷sT¡ õ˝≤˝¢ À øè£ cÕqí ~ <øä DåÏ |⁄ü ˇ&TÉ q¶ neTsêe‹˝À >∑sꓤ\j·T+˝À 14 n&ÉT>∑T˝ m‘Ó’Ôq |ü˝≤ï{Ï düTqï|ü⁄sê‹ eè‘êÔ
>\∑ neTs*¡ +>π X«¯ sê\j÷· ìï >T∑ +≥÷sT¡ (32ø.Ï MT), $»jT· yê&É ø±s¡|ü⁄ •e*+>∑eTTqï~. eTVü‰eT+&É|ü ñ‘·Ôs¡+ yÓ’|ü⁄q lu≤\
(45øÏ.MT) \ qT+∫ #˚s¡Tø√e#·TÃ. |ü+#êsêeTπøåÁ‘ê˝À¢ yÓTT<ä{Ï #êeTT+&˚X¯«s¡ Ä\j·TeTT+~. eTVü‰eT+&É|ü+˝À m<äTs¡T>±
<Ó’q á Ä\j·÷ìï ‘·÷s¡TŒ #êfi¯óø£´sêC…’q yÓTT<ä{Ï ;ÛeTT&ÉT q+BX¯«s¡T&ÉT, n+»*eTTÁ<ä˝ÀqTqï sêC≤ yêdæ¬s&ç¶ yÓ+ø£{≤Á~
(Áø°.X¯ 892`922) ì]à+#ê&ÉT. á Ä\j·T+ eT÷&ÉT ÁbÕø±sê Hêj·TTì $Á>∑Vü‰\THêïsTT. Á|ü<ÛëHê\j·T ñ‘·Ôs¡ ~≈£îÿq πøåÁ‘·
\qT ø£*– ‘·÷s¡TŒ n_ÛeTTK+>± ì]à+|üã&ç+~. yÓTT<ä{Ï bÕ\≈£î&Ó’q ly˚DT>√bÕ\kÕ«$T <˚yê\j·TeTT+~.
ÁbÕø±s¡eTT˝À Hê\T>∑TyÓ’|ü⁄\ Á|üy˚X¯<ë«sê\THêïsTT. <äøÏåDyÓ’|ü⁄
<ë«s¡+ Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. ‘·÷s¡TŒyÓ’|ü⁄q ≈£L&Ü >√|ü⁄s¡eTTqï~. #ê]Á‘ø· +£ >± #÷· ∫qf‘Ì¢… ˚ ;eÛ TT&TÉ ‘÷· sT¡ Œ#êfió¯ ø´£ sêE.
‘·÷s¡TŒ>√|ü⁄s¡+ >∑T+&Ü uÛÑ≈£îÔ\T ˝ÀìøÏ Á|üy˚•+∫, Ä\j·T yÓTT<ä{Ï ;ÛeTT&ÉT Áø°.X¯. 892 ÁbÕ+‘·+˝À neTπsX¯«sê\j·÷ìï
ÁbÕ+>∑D+˝Àì Á|üDy˚X¯«s¡, Ms¡uÛÑÁ<ä, C≤«˝≤eTTœ, bÕ]∆y˚X¯«s¡, y+˚ ^#êfió¯ ø´£ yêdTü XÔ *’Ë ˝À ì]à+#ê&ìÉ #bÓ ıŒ#T· Ã. Áø.° X.¯ 1155˝À
k˛y˚TX¯«s¡, eTVæ≤wüeT]∆ì, ø√düy˚X¯«sê\j·T+\qT <ä]Ù+#·T eTV‰ü eT+&˝É XÒ «¯ s¡ ≈î£ ˝À‘T· +Ô >∑ #÷· &>É =+ø£ qsπ X«¯ sT¡ ì n~øÛ ±]
≈£î+{≤s¡T. ¬s+&√ ÁbÕø±s¡+˝À, lø£èwüí<˚esêj·T\T sêC≤ y˚+ø£ <ëe⁄\÷] ø=eTàq, ≈î£ ]>\∑ Tq¢ T bÕ*dTü +Ô &>É ±, neTsπ X«¯ sk¡ Õ«$T
{≤Á~ Hêj·TTì ‘·T˝≤uÛ≤s¡ eT+&ÉbÕ\T ñHêïsTT. Äπ>ïj·÷q nK+&É e‹Ô BbÕìø£edüs¡yÓTÆq H˚sTTø=s¡≈£î j·÷uÛ…’ ◊<äT
$ù|Tò ïX«¯ s,¡ Hs’Ó T¡ ‹q ø±\us’…Û e¡ , yêjT· Te´eT÷\q ≈î£ e÷sk¡ Õ«$T, >=Á¬s\qT <ëq+ #˚dæq≥T¢ ‘Ó*ù| XÊdüq+, Á|ü<ÛëHê\j·T eTTK
áXÊq´eTTq Ä+»H˚j·TTì Ä\j·÷\THêïsTT. ÁbÕø±s¡+ <ë«s+¡ ñ‘sÔ· +¡ y|’Ó ⁄ü yTÓ T<{ä Ï d+úü u+ÑÛ ô|q’ ñ+~. ‘s· T¡ yê‘· eTVü‰
eT<´äÛ ˝À >\∑ m‘qÔ’Ó y~˚ øô£ |ø’ Ï #s˚ T¡ ≥≈î£ ‘÷· sT¡ Œ, ñ‘sÔ· +¡ , <øä ÏDå eT+&ùÉ|X«¯ s¡ ø√≥øπ ‘· sêE\T n‘ì· u≤Û s´¡ \T $+»eT, dãü “eT,
yÓ’|ü⁄q yÓT≥T¢HêïsTT. eT÷&√ ÁbÕø±s¡+˝À lø±fi¯Vü≤d”ÔX¯«, lXË’\ bÕs«¡ ‹, Hê>e∑ T, ≈î£ e÷s<¡ e˚ ⁄\T Áø.° X.¯ 1197e d+ü ˆˆ˝À neTsπ X«¯ s¡
eT˝Ò¢X¯«s¡, ø±o$X‚«X¯«s¡, #·+&ûX¯«sê\j·÷\THêïsTT.

25

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

eTV‰ü <e˚ ⁄\≈î£ nK+&É e‹Ô BbÕ\T ◊~+{ìÏ <ëq+ #d˚ qæ ≥T>¢ ± uÛ≤eHêsêj·TDkÕ«$T <˚yê\j·T+, bıq÷ïs¡T
ˇø£ XÊdüq+, y˚+ø£{≤Á~Hêj·TTì eT+&É|ü+˝À ‘·÷s¡TŒ dæ+Vü≤
<ë«sêìøÏ ñ+~. Áø°.X¯.1182ø√≥πø‘·sêE neTπsX¯«s¡Tìø°, ãT<ä∆ >∑T+≥÷s¡T`u≤|ü≥¢ e÷s¡Z+˝À u≤|ü≥¢≈£î 20 øÏ.MT <ä÷s¡+
<˚es¡≈£L, ø£+‘˚s¡T, y˚T&çø=+&É÷s¡T, &=+øÏ|üÁs¡T (&√øÏ|üÁs¡T) ˝À ñqï bıq÷ïsT¡ u≤Û eHêsêjT· DkÕ«$T <y˚ ê\j÷· ìøÏ Á|dü ~æ .∆
Á>±e÷\qT <ëqeTT #˚dæq≥T¢>± ‘Ó*ù| XÊdüq+ Á|ü<ÛëHê\j·T |+ü ≥\‘√q÷, d]æ d+ü |<ü \ä ‘√q÷ ‘T· \‘÷· –q |≥ü Dº + ø±ã{ºÏ
<äøÏåD<ë«s¡ eT+&É|ü+ ‘·÷s¡TŒ yÓ’|ü⁄ düú+uÛÑ+ô|’q ñ+~. á bıq÷ïs¡T≈£î dü«s¡í|ü⁄] nì ≈£L&É ù|s¡T+~.
XÊdüq+ ô|’q •e*+>∑+, ãT<äT∆ì u§eTà #ÓøÏÿ ñHêïsTT.
Á|#ü ês+¡ ˝À ñqï ø<£ ä∏ Á|øü ±s+¡ , nÁ‹ eTV≤ü ],¸ ø±oøπ Áå ‘+· ˝À
ø±ø£rj·TT\T ‘·s¡Tyê‘·, ãVü≤eT˙\ <ä+&Éj·÷Á‘·˝À ‘q· eTH√u≤Û eq‘√ leTHêïsêjT· DTì kÕø±å ‘ÿ· ]+|ü CdÒ Tü ø=q
neTπsX¯«sê\j·T+ <Óã“‹q>±, ø=+&ÉM{Ï sêC…’q nqb˛‘ê¬s&ç¶ ≥+‘√, kÕ«$Tì u≤Û eHêsêjT· D nì |\æ Teã&,ç |Pü õ+|ãü &TÉ
eT+Á‹ πø‘·j·TeT\¢j·Ty˚eTq, Áø°.X¯.1361˝À |ü⁄q'Á|ü‹wæ˜ ‘·THêï&ÉT.
#˚dæq≥T¢q÷, n≥T‘·s¡Tyê‘·, nqy˚e÷¬s&ç¶ ø±≥j·T y˚e÷¬s&ç¶
≈L£ &Ü Ä\jT· •Ks+¡ ô|q’ ã+>±sT¡ ø\£ XÊ\qT Á|‹ü w#˜ü d˚ qæ ≥T>¢ ± Ç+ø√ ø£<∏ä Á|üø±s¡+ πøX¯eX¯s¡à nH˚ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ‘·q
yÓTT<ä{Ï ÁbÕø±s¡+˝Àì >√|ü⁄s¡+ ˝À|ü*|üø£ÿ ‘·÷s¡TŒ yÓ’|ü⁄qTqï ≈£îe÷¬sÔqT ø±o˝À ñ+&˚ ‘·q y˚Tq\T¢&ÉT >∑Ts¡T >√$+<äTìøÏ
XÊdüq+ ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~. ÇkÕÔqì yê>±›q+ #˚XÊ&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· n~ eTs¡∫ y˚πs yê]‘√
d+ü ã+<ëÛ \T #÷· dTü qÔ ï d+ü >‹∑ ‘*Ó dæ e÷eTqT ì\BjT· >± Hq˚ T
‘·÷s¡TŒ ~–«»j·T j·÷Á‘·˝À uÛ≤>∑+>± ø=+&ÉM&ÉTqT ˙≈î£ øH£ ê´<ëq+ #k˚ ÕqÔ ì e÷{∫Ï Ãq≥T>¢ ± kÕø´å£ + #÷· |ùæ dÔ ‘q·
»sTT+∫, <Ûäs¡DÏø√≥ neTπsX¯«sê\j·÷ìøÏ Áø°.X¯. 1515p˝…’8e ≈£îe÷¬sÔì ˙πø ÇkÕÔqì #ÓbÕŒ&ÉT. n|ü⁄&ÉT >∑Ts¡T >√$+<äT&ÉT,
‘˚Bq $#˚Ãdæ, ‘·T˝≤|ü⁄s¡Twü<ëq+ #˚dæ, uÛ≤s¡´\T ∫Hêï<˚$ #˚‘· ø±oy[Ó ,¢ ø±o$X«‚ X«¯ sT¡ &TÉ , u≤Û eHêsêjT· DT\qT ys˚ T¡ #j˚ T· >± Ä
s¡‘·ï eTVü‰<ëHêìï ‹s¡TeT\<˚$ #˚‘· dü|üÔkÕ>∑s¡ eTVü‰<ëHêìï Çs¡Te⁄s¡T kÕ«eTT\T, yÓqTø£ πøX¯eX¯s¡à Á>±e÷ìøÏ ãj·T\T
#˚sTT+∫, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î |ü⁄D´+>± <˚e⁄ì HÓ’y˚<ä´ eTVü‰|üP» <˚sês¡T. >√$+<äT&ÉT yÓqT~]– #·÷ùd˝À>± ø±o$X‚«X¯«s¡T&ÉT
\≈î£ ô|<eä T<Tä \› Á>±e÷ìï 108 eT+~ Áu≤V≤ü àDT\≈î£ , n<+›ä øÏ C≤>s∑ e¢¡ T÷&˝ç À •e*+>±øè£ ‹ bı+<>ä ± n|Œü {øÏ Ï bıq÷ïsT¡ #]˚ ì
de” T˝Àì ì&eÉ ÷q÷sT¡ , neTàquÀ\Tde” T˝Àì e\÷s¢ T¡ Á>±e÷ uÛ≤eHêsêj·TD, nø£ÿ&˚ •˝≤eT÷]Ô nsTTHê&Éì, kÕøÏå>±
\qT ‘e· T |⁄ü s√V≤æ ‘T· \≈î£ dsü «¡ e÷q´+>± <ëq+ #d˚ qæ ≥T¢ ‘*Ó ù| e#êÃ&ÉT >±ã{Ϻ kÕøÏå uÛ≤eHêsêj·TDT&Éì |æ\Teã&çHê&ÉT.
XÊdqü +, øè£ wsíü êjT· Tì ‘T· ˝≤u≤Û s¡ eT+&|É +ü |øü ÿ£ H˚ |•ü ÃeT+˝À bıq÷ïsT¡ ˝À, ø±o$X«‚ X«¯ s,¡ $XÊ˝≤øåÏ <y˚ ê\j÷· \T, >√weºæ q+˝À
ì\u…{Ϻ ñ+~. düVü≤Ádü *+π>X¯«s¡, #ÓqïπøX¯e, \ø°åàqèdæ+Vü≤, <ëkÕ+»H˚j·T,
>∑s¡T&Üfi≤«s¡T <˚yê\j·÷\THêïsTT.
Áø.° X.¯ 1626˝À Eps® T¡ ìyêdjæ TÆÓ q u≤Û s<¡ ë«» >√ÁrjT· T&TÉ
V≤ü +Á~ø£ ô|<|›ä Œü eT+Á‹, ÄjT· q u≤Û s´¡ \T ø=+&ÜjT· eTà, y+Ó ø± Á|<ü ëÛ Hê\jT· +, >s∑ ê“\¤ jT· +, nse∆¡ T+&|É ü eTV‰ü eT+&bÉ Õ\
j·TeTà\‘√ ø£*dæ Áø°.X¯. 1626˝À <Ûëq´ ø£≥ø£ l neTπsX¯«s¡ ‘√q÷, ñbÕ\j·T+\‘√q÷ #·T≥÷º ÁbÕø±s¡+ ñHêïsTT. á
*+>±ìï eT÷&√kÕ] Á|ü‹wü˜#˚dæq≥T¢qï XÊdüq+, ¬s+&√ Ä\jT· +˝À Áø.° X.¯ 1119 Hê{Ï ≈î£ ˝À‘T· +Ô >∑ #√&jÉ T· <e˚ sêE\T,
ÁbÕø±s¡+, |ü•ÃeT <ë«sêìøÏ <äøÏåD+>± ì\u…{Ϻ ñ+~. ∫es¡>± uÛ≤eHêsêj·TDTìøÏ yÓ’XÊK ‹s¡THêfi¯¢qT n+>∑s¡+>∑ uÛÀ>±\≈£î
∫+‘·|ü*¢ qT+∫ <Ûäs¡DÏø√≥≈£î ‘·÷s¡TŒ>± ø=‘·Ô|ü≥ï+ ì]à+∫, ø=ìï Á>±e÷\qT <ëq+>± Ç∫Ãq≥T¢Hêïs¡T.
<ëìøÏ neTsêe‹ nì ù|s¡Tô|{Ϻ Áø°.X¯. 1797˝À neTπsX¯«s¡Tì
Hê\T>√kÕ] Á|ü‹wü˜ #˚dæq XÊdüq+ n\j·T+˝À ñ+~. Áø.° X.¯ 1255 Hê{Ï XÊdqü +˝À jT· qeT\≈î£ <Tä sT¡ ≈î£ #+Ó ~q
>√fi¯¢ Hêsêj·TD<ëdüT, Äj·Tq ‘·eTTà&ÉT >√fi¯¢ >√bÕ\<ëdüT

26

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

u≤Û eHêsêjT· D≈î£ >]∑ øb£ Õ&TÉ qT <ëq+ #X˚ ÊsT¡ . ‘÷· sT¡ Œ <ë«s+¡ <ëHê\T #˚dæq≥T¢ ù|s=ÿ+≥T+~. \ø°åàqs¡dæ+Vü≤kÕ«$T
ô|’q>∑\ Áø°.X¯. 1393 Hê{Ï XÊdüq+˝À qs¡Vü≤] ‘Ó\T+>∑$ ø±˝À Ä\j·T+˝À ñqï Áø°.X¯. 1558˝À $»j·Tq>∑s¡ Á|üuÛÑTe⁄ dü<ë•e
∫‘· <Ûäs¡qT #Ó*¢+∫ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ |ü⁄D´eTTq¬ø’ bıq÷ïs¡T uÛ≤e sêj·T\T Äq‹q ø=+&ÉM{Ï H˚\T#·Tqï ‹eTàsê»j·T´ #˚dæq
Hêsêj·TD ô|s¡Te÷fi¯¢≈£î |ü⁄{Ϻ 10 ‘·÷eTT\ uÛÑ÷$Tì <ëq+ <ëq $esê\THêïsTT.
#˚dæq≥T¢ #Ó|üŒã&ç+~.
\ø°åàqs¡dæ+Vü≤kÕ«$T Ä\j·T+, >∑sꓤ\j·T+, ns¡∆
Ç<˚ <y˚ ê\jT· +˝ÀqTqï sê–sπ ≈î£ XÊdqü +˝À Áø.° X.¯ 1613e eT+&É|ü+, n+‘·sêfi¯+, eTVü‰eT+&É|ü+, eTT+<äT>√|ü⁄s¡+
d+ü ˆˆ˝À >T∑ +≥T|*ü ¢ eTT‘sÔ· êE u≤Û s´¡ Äq‹q ‹|Œü sêE>±sT¡ , ì]à+|üã&çHêsTT. á >√|ü⁄sêìï Áø°.X¯.1807`09 eT<Ûä´
bÕsq¡ ÷sT¡ Á>±eT+ bÕsq¡ ÷sT¡ Á>±eT+˝À ‘d˚ ]ü bÕ≥T 10 ≈î£ #ÃÓ fi¢¯ neTsêe‹ bÕ\≈£î&ÉT sêC≤ yêdæ¬s&ç¶ yÓ+ø£{≤Á~Hêj·TT&ÉT
bı˝≤ìï uÛ≤eHêsêj·TDTìøÏ düeT]Œ+∫ q≥T¢>± ù|s=ÿq |ü⁄qs¡T<ä∆]+#ê&ÉT. Ä\j·÷ìøÏ m&ÉeTyÓ’|ü⁄q \ø°åà<˚$øÏ
ã&ç+~. Ä\j·T+, HÓ’s¡T‹q ø£fi≤´D eT+&É|ü+, |ü•Ãe÷q $»j·Tq>∑s¡
ø±\|ü⁄ >√|ü⁄s¡+ ñHêïsTT.
\ø°Îqs¡dæ+Vü≤kÕ«$T <˚yê\j·T+, eT+>∑fi¯–]
ø=+&ÉMT<ä >∑TVü≤˝À bÕqø±\kÕ«$T H√s¡T ‘Ós¡T#·T≈£îqï
\øàå° qsd¡ +æ V≤ü kÕ«$T <y˚ ê\jT· eTTqï eT+>fi∑ –¯ ] |≥ü Dº +, eTTK+ e÷Á‘·+ ø£ìŒdü÷Ô, m+‘· bÕqø£+ b˛ùdÔ n+<äT˝À dü>∑+
$»jT· yê&≈É î£ 14 ø.Ï MT >T∑ +≥÷sT¡ ≈î£ 21 ø.Ï MT. <÷ä s+¡ ˝À s¬ +&TÉ kÕ«$T ‘ê– $T>±‘ê dü>∑+ b˛dæqyê]πø ÇkÕÔ&Éqï >∑{Ϻ qeTàø£
|ü≥ºD≤\ eT<Ûä´ ñqï~. |ü≥ºD≤ìøÏ ñ‘·Ôs¡+>± bÕqø±\ kÕ«$T eTT+~.
ñqï ø=+&ÉqT eT+>∑fi≤Á~ ˝Òø£ eT+>∑fi¯–] nì ù|s¡T. n<˚
ù|s¡T‘√ |ü≥ºD≤ìï ≈£L&É eT+>∑fi¯–] nì |æ\TkÕÔs¡T. ø=+&É ø=+&ÉMT~ bÕqø±\kÕ«$TøÏ, >∑TVü≤ (>∑sꓤ\j·T+)
øÏ+<ä>∑\ |ü≥ºD+˝À \ø°åàqs¡dæ+Vü‰\j·T+, ø=+&Éô|’qTqï ns¡∆eT+&É|ü, eTVü‰eT+&ÉbÕ\≈£î øÏ+~ es¡≈£L yÓT≥T¢HêïsTT.
Ä\jT· + bÕqø±\sêjT· Tì Ä\jT· eTì |\æ TkÕsÔ T¡ . á s¬ +&TÉ
Ä\j·÷\≈£î eT<Ûä´q eT*¢U≤s¡T®Hê\j·TeTT+~. |ü≥ºD+˝Àì ø£qø£<äTs¡Z <˚yê\j·T+, $»j·Tyê&É
$T<Ó›ôd+≥s√¢ πøåÁ‘·bÕ\≈£î&Ó’q Ä+»H˚j·TkÕ«$T <˚yê\j·T
eTT+~. $»j·Tyê&É˝Àì ø£qø£<äTsêZ\j·T+ Ä<ëj·T|üs¡+>±
ly˚+ø£fÒX¯«s¡Tì ‘·s¡Tyê‘· ¬s+&√ <˚yê\j·T+>± >∑T]Ô+|ü⁄qT
düú\|ü⁄sêD+ Á|üø±s¡+ ≈£î\ |üs¡«‘ê˝À¢ ˇø£ÿf…Æq bÕ] H√#·T≈£î+~. ø£ècÕírsêq ñqï $»j·Tyê&É˝Àì Ç+Á<äø°˝
j·T+Á‘·Tì |ü⁄Á‘·T&Ó’q ÁVü≤dü«X¯è+– ˇø£ ≈£îs¡÷|æ>± ñ+&É>± |üs¡«‘·+ô|’q ø=\TyÓ’q ø£qø£<äTs¡Z ô|’q ø=ìï ø£<∏ä\T, >±<∏ä\T
#·÷∫q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T u≤<Ûä|ü&ÉT‘·T+&˚yês¡˙ Ç~>∑eTì+∫q Á|ü#ês¡+˝À ñHêïsTT. ˇø£ ø£<∏ä Á|üø±s¡+ ø°\T&ÉT nH˚ j·T≈£åî&ÉT
ÁVü≤dü«X¯è+– Ç\T¢e<ä* <˚XÊ≥q+#˚dü÷Ô ø£ècÕírsêq $wüßíeT÷]Ô neTàyê] >T∑ ]+∫ ‘|· eü ÷#]· +∫ Á|dü qü Tïsê\Tì #d˚ Tü ø=Hêï&TÉ .
ø√d+ü ‘|· eü ÷#]· +#k· Õ>±&TÉ . y‘Ó T· ≈î£ ÿ+≥÷ e∫Ãq ‘*· <¢ +ä Á&TÉ
\qT #·÷∫q ÁVü≤dü«X¯è+– @qT>∑Ts¡÷bÕìï bı+<ë&ÉT. bÕ]
jT· +Á‘T· &TÉ ≈î£ e÷sT¡ ì >T∑ ]+∫ $#ê]+#>· ±, @qT>T∑ s÷¡ |+ü ˝À
qTqï n‘·ì ≈£îe÷s¡TDÏí #·÷|æ+#ês¡T. m+‘· Áã‹e÷*Hê
‘·+Á&ç‘√ yÓfi¯¢ì ÁVü≤dü«X¯è+–, $wüßí bÕ<äeTTqT M&çsê˝Òqì
#Ó|üŒ>±, n~$qï ‘·+Á&ç ‹]– yÓ[¢b˛j·÷s¡T. $wüßíùde˝À
dsúæ ∫¡ ‘T· &Ô q’Ó ÁV≤ü d«ü Xè¯ +–ì yTÓ #T· Ãø=ì yw’Ó eºü ⁄\+‘ê dTü ‹Ô +#T· ≥
#‘˚ · eTT+<Tä >± n~ dTü ‘Ô êÁ~>± |\æ Teã&ç ‘s· T¡ yê‘· eT+>fi∑ ≤Á~
nsTT+<äì #Ó|üŒã&çq~.

Ç+ø√ ø£<Ûä Á|üø±s¡+ ns¡D´yêdü+˝À qTqï bÕ+&Ée⁄\T
Ç#·{ÏøÏ e∫à ‘√‘êÁ~ô|’>∑\ qs¡dæ+Vü≤kÕ«$Tì <ä]Ù+∫ ø=+&É
~>∑Te⁄q, <Ûäs¡àsêE \ø°åàqs¡dæ+Vü≤kÕ«$Tì Á|ü‹wæ˜+#ês¡T. ÇM
ø=+&Éô|’q ø=+&ÉøÏ+<ä >∑\ qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T Ä\j·÷\ >±<Ûä\T.

#·]Á‘·˝ÀøÏ ‘=+–#·÷ùdÔ ø=+&ÉMT~øÏ yÓfi‚¢ yÓT≥¢<ë]|üø£ÿ
qTqï Áø°.X¯. 1516 Hê{Ï XÊdüq+˝À Hê<Ó+&É¢ ‹eTàj·T,
eT+>fi∑ –¯ ] Ä\j÷· ìøÏ eTV‰ü eT+&|É +ü ì]à+∫q≥T,¢ eT]ø=ìï

27

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

@$Tø±yê˝À ø√s¡Tø√eTì es¡$Te«>± n‘·&ÉT neTàyê]ì ‘·q <ä+&Éq •ø£å neT\T |üs¡TkÕÔ&ÉT. sêE Hê´j·Tìs¡‹øÏ n#ÓÃs¡T
V≤ü è<jä T· kÕqú +˝À ìe•+#e· Tì ø√sê&TÉ . øè£ ‘j· T· T>+∑ ˝À sêødå£ ü y=+~q <äTs¡Z, ø£qø£es¡¸+ ≈£î]|æ+∫+<ä˙, eTs¡DÏ+∫q Ç<ä›s¡÷
d+ü V‰ü sêq+‘s· +¡ , ‘êqT jT· ≈îå£ &TÉ ˇø£ ø=+&>É ± e÷]‘˚ n˝≤>π ã‹ø±s˙¡ , n|Œü ≥Tï+∫ neTàyêsT¡ øq£ ø<£ Tä s>Z¡ ± ù|sT¡ >±+∫+~.
ñ+{≤qì #Ó|æŒ+~. ø°\T&ÉT ø=+&É>± e÷] neTàyê]ø√dü+
m<äTs¡T #·÷düTÔ+&É>±, neTàyês¡T Ä ø=+&Éô|’q ìe•+#·>±, neTàyê] Ä\j·T+ >∑sꓤ\j·T+, ns¡∆eT+&É|ü+, eTVü‰
Ç+Á<ë~ <e˚ ‘\· T Çøÿ£ &øπç e∫à neTàyê]ì n]Ã+#T· #T· +&>É ± eT+&|É +ü , eTT+<Tä sê»>√|⁄ü s+¡ , neTàyê]øÏ m<Tä sT¡ >± nXÙ¯ ‘ú·
Ä ø=+&É≈£î Ç+Á<äø°˝≤Á~ nH˚ ù|s=∫Ã+<ä+{≤s¡T. eèø+å£ , <ëìø+Ï <ä Ä+»Hj˚ T· Tì $Á>V∑ ≤ü +, áXÊq´+>± eT˝X¢Ò «¯ s¡
kÕ«$T Ä\j·T+ ñ+~. á Ä\j·T düeTT<ëj·T+˝À düTÁãeT
Ç+ø√ ø£<∏ä Á|üø±s¡+ ns¡T®qT&ÉT ns¡D´yêdü+˝À Ç+Á<ä DÒ´X¯«s¡ kÕ«$T <˚yê\j·T+ ≈£L&Ü ñ+~.uÛÑ≈£îÔ\ø√dü+ uÛÑyê˙
ø°˝≤Á~ MT<ä Ç+Á<äTì >∑T]+∫ ‘·|üdüT‡ #˚j·T>±, Ç+Á<äT&ÉT eT+≥|ü+, ø£fi≤´D eT+&É|ü+, X¯+ø£sê#ês¡´ eT+&É|ü+, #·+&û
Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ bÕX¯ó|ü‘êÅdüÔ+ ø=s¡≈£î •e⁄ì Äsê~Û+#·eTì #Ó|æŒ ¨eT eT+&É|ü+, qeÁ>∑Vü‰\j·T+, n<ë›\eT+&É|ü+ ñHêïsTT.
n+‘·sê∆qeTÚ‘ê&ÉT. ns¡T®qT&ÉT •e⁄ì ø=s¡≈£î ø£sƒ√s¡‘·|üdüT‡ øq£ ø<£ Tä sZ¡ neTàyê] Á|kü ÕeÔ q Áø.° X.¯ 16e X‘¯ ê_q› T+#˚ XÊdHü ê˝À¢
#˚düTÔ+&É>± ˇø£Hê&ÉT ˇø£ |ü+~e∫à ‘·|üdüT‡qT uÛÑ+>∑+ ø£*– ø£ì|ædüTÔ+~. 95 øÏ ô|’>± >∑\ XÊdüHê\T eT˝Ò¢X¯«s¡kÕ«$TøÏ Ç∫Ãq
düTÔ+~. ‘·b˛uÛÑ+>∑+ ‘·s¡Tyê‘· ns¡T®qT&ÉT ø√|ü+‘√ Ä |ü+~ì <ëq $esê\T ñHêïsTT.
u≤D+‘√ y˚{≤&É>± Ä |ü+~ ns¡T®qTì u≤D≤\qT ‘·|æŒ+#·T
≈£î+≥T+~. >∑T]#·÷∫ ns¡T®qT&ÉT u≤D+ y˚j·T>±, Ä+Á<Ûä eTVü‰$wüßí <˚yê\j·T+, lø±≈£îfi¯+
n~>∑T#·TÃ≈£îqï |ü+~ Ä–b˛sTT+<ä˙, yÓ[¢#·÷&É>± ¬s+&ÉT
u≤D≤\T ~–ñ+&É{≤ìï #·÷∫q ns¡T®qT&ÉT Ä |ü+~ì ~$d”eT˝Àì lø±≈£îfi¯+ Á>±eT+ lø±≈£îfi‚X¯«s¡kÕ«$T
düMT|æ+#˚dü]øÏ ˇø£ ø√j·Tyê&ÉT Ä |ü+~ì rdüT≈£îb˛‘·T+&É>±, <˚yê\j·÷ìøÏ Á|üdæ~∆. $»j·Tyê&É≈£î 45 øÏ.MT, |òüT+≥kÕ\≈£î
ns¡T®qT&ÉT n‘·ì‘√ Ä |ü+~ì H˚qT #·+bÕqT HêøÏe«eTq>±, 15 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ø£cÕírsêq >∑\ lø±≈£îfi¯+˝Àì lø±≈£îfi‚
ø√j·T<=s¡ q$« }s¡T≈£î+{≤&ÉT. n|ü⁄&ÉT ns¡T®qT&ÉT n‘·ì‘√ X¯«s¡kÕ«$TøÏ Ä+Á<Ûä eTVü‰$wüßíe⁄, Ä+Á<ÛäHêj·T≈£î&ÉT, Ä+Á<Ûä
b˛sê&É‘ê&ÉT. •e⁄&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ Ä øÏsê‘·TDÏí H˚H˚q+{≤&ÉT. e\¢uÛÑT&ÉT, ‘Ó\T>∑T e\¢uÛÑT&ÉT, ‘Ó\T>∑Tsêj·T&Éì ù|s¡T¢HêïsTT.
ns¡T®qT&ÉT •e⁄DÏí ø£å$T+#·eTì ø√s¡‘ê&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· •e⁄&ÉT ‘Ó\T>∑Tsêj·Tìù|s¡, lø±≈£îfi¯+ Á|üø£ÿH˚ ‘Ó\T>∑Tsêj·T|ü⁄s¡eTH˚
ns¡T®qTìøÏ bÕX¯ó|ü‘êÅdüÔ+ Ç∫à e÷j·TeTÚ‘ê&ÉT. $»j·T+ Á>±eTeTTqï~.
kÕ~Û+∫q ns¡T®qTìøÏ $»j·TT&ÉH˚ ù|s¡T, Ä ÁbÕ+‘êìøÏ
$»j·Tyê{Ïø£, $»j·Tyê&É nì ù|s¡T¢ ø£*>±j·T+{≤s¡T. ªÄ+Á<Ûä øöeTT~μ Á>∑+<∏ä+ Á|üø±s¡+, l eTVü‰$wüßíe⁄,
lø±≈£îfi¯+˝Àì düT#·+Á<äT&ÉH˚ sêE ≈£îe÷s¡Tì>± »ìà+∫,
eTs√ ø£<∏ä Á|üø±s¡+ $»j·Tyê&ÉqT+∫ bÕ*düTÔqï e÷<Ûäe Ä+Á<äÛ eTV‰ü $wßü eí qT ù|sT¡ q sê»´+ #X˚ Ê&ìÉ #|Ó Œü ã&+ç ~. eTs√
es¡à ≈£îe÷s¡T&ÉT ˇø£ s¡<Ûä+˝À b˛‘·T+&É>±, s¡<Ûä+ #·Áø£+ øÏ+<ä ø<£ ä∏ Á|øü ±s+¡ , |Pü s«¡ + á ÁbÕ+‘+· ˝À ‘|· +ü #d˚ Tü qÔ ï eTV≤ü sT¡ \¸ ≈£î
ˇø£ ∫+‘·|ü+&ÉT ny˚Tà Ä$&É ø=&ÉT≈£î eTs¡DÏkÕÔ&ÉT. ÄyÓT ø£ì|æ+#·>±, $wüßíe⁄qT Çø£ÿ&˚ ñ+&ÉeTì ÁbÕ<Û˚j·T |ü&É>±,
sêEqT ø£*dæ, »]–q dü+>∑‹ $qï$+∫ sê≈£îe÷s¡TDÏí •øÏå+#· Áoø±≈î£ fi+¯ ˝À dsúæ |¡ &ü Ü&¶ ˙É n+<Tä e\¢ ÄjT· q≈î£ lø±≈î£ fi≤+Á<äÛ
eTq>±, sêE e´øÏÔì #·+|æq H˚sêìøÏ ‘·q ≈£îe÷s¡TìøÏ eTs¡D eTVü‰$wüßíeì ù|s¡T ø£*–<ä+{≤s¡T. lø±≈£îfi¯+˝Àì Ä+Á<Ûä
eTVü‰$wüßíe⁄≈£î MTkÕ\T+&É≥+ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£‘·>± #ÓãT‘ês¡T.

28

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

108 ~e´ ‹s¡T|ü‘·T˝À¢ 57e πøåÁ‘·+>± ù|s¡T|ü&çq ø√cÕ\˜ T, <ë«sêìøÏ ÇsT¡ y|’Ó ⁄ü ˝≤ »jT· , $»jT· <ë«sb¡ Õ\≈î£ \‘√
lø±≈£îfi¯+˝Àì Ä+Á<ÛäHêj·T≈£îì Ä\j·T+˝À >∑sꓤ\j·T, ì]à+#ã· &+ç ~. >s∑ ê“\¤ jT· +˝À Ä+Á<eäÛ TV‰ü $wßü eí ⁄, n≥÷Ç≥÷
nseú¡ T+&|É ,ü eTV‰ü eT+&|É +ü , n≥÷ Ç≥÷ #qÓ ïøπ Xe¯ , sê»´\øàå° Áo<˚$, uÛÑ÷<˚$ $Á>∑Vü‰\T Á|ü‹wæ˜+#·ã&çHêsTT. >∑sꓤ\j·T+
neTàyês¡¢ Ä\j·÷\THêïsTT. eTT+<äTqï ns¡∆eT+&É|ü+ãj·T≥ <˚e ø√cÕº\˝À eTVæ≤wüeT]∆ì,
Hê≥´>∑D|ü‹ $Á>∑Vü‰\THêïsTT. ns¡∆eT+&É|ü+ eTT+<äTqï
Äπ>ïj·T ~X¯>± lø£wüí<˚esêj·T\T s¡#·q≈£î lø±s¡+ eTVü‰eT+&É|ü+˝À ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ ¬s+&ÉT <ë«s¡bÕ\≈£î\ $Á>∑Vü‰
#·T{Ϻq ÄeTTø£Ôe÷\´<ä eT+≥|ü+, áXÊq´+>±, ÄkÕúq \THêïsTT. düú+uÛ≤\ô|’q u≤\ø£wüí, sêeT, Hê≥´ >∑‘ÓÔ\ •˝≤Œ\T
eT+&É|ü+, eTT+<äT sê»>√|ü⁄s¡+, #·T≥÷º ÁbÕø±s¡+ ñHêïsTT. n+<ä+>± #Óø£ÿã&çHêsTT.
≈î£ &yç |’Ó ⁄ü q @øs£ êÁ‘· Á|dü qü ïeT*ø¢ ±sT¡ q® kÕ«$T <y˚ ê\jT· eTT+~. Ä+Á<ÛäeTVü‰$wüßí <˚yê\j·T+
>∑sꓤ\j·T, ns¡úeT+&É|ü, eTVü‰eT+&É|ü+, eTT+<äT eTs√
eT+&É|ü+, m<äTs¡T>± >√|ü⁄s¡+, #·T≥÷º ÁbÕø±s¡+ ñHêïsTT. #·<äs¡+>± ñqï >∑sꓤ\j·T+˝À n‘·´+‘· düT+<äs¡eT÷]Ô
nsTTq Ä+Á<ÛäeTVü‰$wüßí $Á>∑Vü≤+ ñ+~. ˇπø sê‹ô|’q >∑\
Áø°.X¯ 12e X¯‘êã›|ü⁄ ‘·s¡Tyê‹ XÊdüHê˝À¢ Áoø±≈£îfi≤ìï Á|üuÛ≤eT+&É\+ øÏ+<ä n≥÷ Ç≥÷ l<˚$, uÛÑ÷<˚$ neTàyês¡T¢
ø±ø=\qT, ø±ø=\ì, ø±≈£î∞, Áoø±≈£î\eTì ù|s=ÿHêïsTT. #øÓ ÿ£ ã&Hç êsT¡ . ì\ã&ç ñqï kÕ«$TyêsT¡ Hê\T>T∑ #‘˚ T· \T ø*£ –,
#+· <√\T bÕ\≈î£ &q’Ó y\Ó Hê{>Ï =+øì£ Áø.° X¯ 1132e d+ü ˆˆ yTÓ T<{ä Ï ô|’ ≈£î&ç m&ÉeT #˚‘·T˝À¢ X¯+K+, #·Áø£eTT, øÏ+~ ≈£î&ç m&ÉeT
XÊdüq+ ø±>± Áø°.X¯ 1518 Hê{Ï Áoø£wüí<˚esêj·T*~ ∫e] #˚‘·T˝À¢ |ü<äàeTT, >∑<ä\qT <Ûä]+#ês¡T. l<˚M, uÛÑ÷<˚M
XÊdqü +. Áoø£ wíü <e˚ sêjT· \T Áoø±≈î£ fi+¯ ˝À Áo ø±fiX‚ «¯ sk¡ Õ«$Tì düVæ≤‘·T&Ó’q Ä+Á<ÛäeTVü‰$wüßíe⁄qT uÛÀ>∑kÕúqø£ eT÷]Ô>± |æ\TdüTÔ
<ä]Ù+∫ $&ç~ #˚dæq|ü⁄&ÉT, kÕ«$T ø£\˝À ø£ì|æ+∫ ‘·qô|’ ˇø£ HêïsT¡ . nìï n\+ø±sê\‘√ ñqï kÕ«$T eødå£ \úü +˝À øödTü uÔ +ÑÛ ,
Á>∑+<∏ëìï sêj·TeTq>±, ÄeTTø£Ôe÷\´<ä Á>∑+<∏ëìï sêXÊqì le‘·‡+, #·qïMs¡+, ñ<äs¡ã+<Ûä+, ø£+sƒ¡Vü‰s¡+, ‘·\ô|’ eT≈£î≥
Äj·TH˚ #Ó|ü⁄Œø=Hêï&ÉT. øÏØ≥+, |üÁ‘·≈£î+&É˝≤\T, πøj·T÷s¡+, ø£+ø£D≤\qT <Ûä]+∫
j·TTHêïs¡T. kÕ«$Tyê] eT÷‹MT<ä MTkÕ\T+&É≥+ Çø£ÿ&ç
XÊdüHê˝À¢, yÓ\Hê{Ï #√fi¯ó\T, ø£fi≤´D #êfi¯ó≈£î´\T, Á|‘ü ´˚ ø‘£ .· kÕ«$T yqÓ Tø£ >\∑ Á|uü ≤Û eT+&\É + ô|q’ <Xä Êe‘êsê\T
|]ü #Ã˚ ~¤ , ø√≥sêE\T, eTT~>=+&É #êfió¯ ≈î£ ´\T, ø±ør£ jT· T\T, #Óø£ÿã&çHêsTT.
‘·÷s¡TŒ>±+>∑T\T, >∑»|ü‘·T\T, $»j·Tq>∑s¡ #·Áø£es¡TÔ\T,
Áoø±fi‚X¯«s¡TìøÏ #˚dæq <ëHê\ $esê\THêïsTT. >∑sꓤ\j·T+ ‘·s¡Tyê‘· >∑\ n+‘·sê\+ Bs¡È#·<äs¡+>± ñ
+~. yÓ\T|ü\ ñ‘·Ôs¡, <äøÏåD ø√cÕº\˝À eTVæ≤wüeT]∆ì, Hê≥´
Áø.° X¯ 18e X‘¯ ê_˝› À Áoø±≈î£ fi¯ kÕ«$Tô|’ ª∫Á‘∫· Á‘· Á|uü ≤Û e, >∑D|ü‹ $Á>∑Vü‰\THêïsTT.
<ëøDÏå ´uÛ≤e! V≤ü ‘·$eT‘J· e Áoø±≈î£ fi≤+Á<äÛ<˚eμ nqï eT≈î£ ≥+ eTVü‰eT+&É|ü+
‘√ lø±≈£îfi¯+ <ä>∑Zs√¢ì ô|<äÁb˛\T Á>±e÷ìøÏ #Ó+~q ø±düT\
|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT ø£$ Ä+Á<ÛäHêj·Tø£ X¯‘·ø±ìï sêj·T>±, n≥T eTVü‰eT+&É|ü+ eT<Ûä´˝À s¡+>∑eT+&É|üeTT+~. ãVüQX¯
‘·s¡Tyê‘· eT]ø=+‘·eT+~ ø£e⁄\T, <˚e⁄DÏí düTÔ‹dü÷Ô |ü⁄düÔø±\T eTT<Tä |› fiü ì¯ Çøÿ£ &˚ Hê≥´+ #d˚ +æ <y˚ ÷Ó . ì‘ê´sá q\ d+ü <sä “¡ +¤
sêXÊsT¡ . Ä\jT· + •~\∏ + ø±>±, Áø.° X¯ 18e X‘¯ ê_› ∫e]u≤Û >+∑ ˝À >± n+>∑s¡+>∑ yÓ’uÛÀ>±˝À¢ q‘·´+ ≈£L&Ü ˇø£{Ï. q‘ê´ìï s¡+>∑
#\· |¢ *ü ¢ »MT+<ësT¡ j÷· s>¢¡ &∑ ¶É ø√<+ä &sÉ êeTqï |⁄ü qsT¡ <]∆ä +#êsT¡ . eT+&É|ü+˝ÀH˚ n]Œ+#·≥+ Ä\j·T dü+düÿ‹˝À uÛ≤>∑+.

Ä+Á<Ûä eTVü‰$wüßí <˚yê\j·T ø√cÕº\˝À eTVæ≤wüeT]›ì,
>D∑ XÒ ,¯ »Hêsqú¡ , øπ Xe¯ , yD˚ T>√bÕ\, esêV≤ü , u≤\ø£ wíü yTÓ T<˝ä q’…
•˝≤Œ\T Hê{•Ï \Œøfi£ ¯ y•’Ó cÕ´º ìï ‘*Ó jT· CdÒ Tü HÔ êïsTT. Áoø±≈î£ fi+¯
<˚yê\j·T+˝À yÓ’XÊK |ü⁄qï$T s√Eq »]π> ø£fi≤´D√‘·‡e+,
‹s¡THêfi¯ó¢ ‘Ó\T>∑TH˚\+‘ê Á|üdæ~∆ >±+#êsTT.

lø±≈£îfi¯ <˚yê\j·T düeTT<ëj·T+˝À Ä+Á<Ûä eTVü‰$wüßí
<y˚ ê\jT· +, @øs£ êÁ‘· Á|dü qü ï eT*ø¢ ±sT¡ H® ê\jT· +, Ç+ø± ÄeTTøÔ£
e÷\´<ä eT+&É|ü+ ñHêïsTT.
Ä+Á<ÛäeTVü‰$wüßí <˚yê\j·T+

#T· ≥÷º ÁbÕø±s+¡ , ‘÷· sT¡ Œ y|’Ó ⁄ü q Á|yü X˚ <¯ ë«s+¡ >± |+ü #‘· \·
>√|ü⁄s¡+, m<äTs¡T>± eTVü‰eT+&É|ü+, >∑sꓤ\j·÷\‘√q÷,
ì\Te⁄>± n~ÛcÕºq+, bÕ<äes¡Z+, Á|üdüÔs¡+ô|’q eT÷&É+‘·düTÔ\
$e÷q+‘√ n\sês¡T ‘·T+~. >∑sꓤ\j·T+ yÓ\T|ü\ <˚e

29

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

@ø£sêÁ‘· Á|üdüqï eT*¢ø±s¡T®Hê\j·T+ Áø°düTÔ X¯ø±s¡+uÛÑ+˝À Ç<=ø£ πse⁄ |ü≥ºD+>± ñ+&˚<ä˙, Çø£ÿ&É
Ä+Á<ÛäeTVü‰$wüßí Ä\j·÷ìøÏ m&ÉeTyÓ’|ü⁄>± >∑\ •yê $<˚XÊ\‘√ es¡Ôø£+ kÕ–+∫q eTVü‰ Hê$≈£î\THêïs¡˙, Áø°.X¯. 3e
X¯‘êã›+˝À ñbÕdæø£ uÀ~Ûdæ] Çø£ÿ&=ø£ •˝≤ eT+&ÉbÕìï ø£{Ϻ+
\j·÷ìï @ø£sêÁ‘· Á|üdüHêï\j·T+ n+{≤s¡T. Á|ü<ÛëHê\j·T+˝À ∫+<äì XÊdüHê\T ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïsTT.
•e⁄&ÉT, n≥÷ Ç≥÷ >∑\ Ä\j·÷˝À¢ bÕs¡«‹ (ÁuÛÑeTsê+ã),
Ms¡uÛÑÁ<äT\THêïsTT. Ç~ Á‹¬ø’{≤ø£‹˝À ì]à+#·ã&ç+~. á Á>±eT+˝À XÊ‘·ø£]í, j·T»„l XÊ‘·ø£]í HêD≤\T, |ü•ÃeT
Ä\j·T ÁbÕX¯düÔ´+ >∑T]+∫ |ü+&ç‘êsê<Ûä´ #·]Á‘·˝À $e]+#· øå±Á‘·e⁄\ HêDÒ\T, s√eTHé HêDÒ\T, kÕ\+ø±j·TqT\ HêDÒ\T
ã&ç+~. >∑sꓤ\j·T+ eT<Ûä´˝À>∑\ bÕqe≥º+ô|’q •e*+>∑+ \_Û+#êsTT. <äøÏåD ¬ø’˝≤dü+>± ≈£L&Ü |æ\Teã&çq |òüT+≥kÕ\
Á|‹ü w+˜æ #ã· &+ç ~. eTT+<Tä nse∆¡ T+&|É +ü , ‘s· T¡ yê‘· 16 d+Ôü u≤Û \ Á>±eT+˝Àì »\BÛX¯«s¡*+>±ìï n>∑düÔ´ eTVü‰eTTì Á|ü‹wæ˜+
eTVü‰eT+&É|ü+ ñ+~. Ä\j·T+ #·T≥÷º ÁbÕø±s¡+, ‘·÷s¡TŒq #ê&Éì, Áø°.X¯ 8e X¯‘ê_›˝À Ä~X¯+ø£sê#ês¡T´\T á *+>±ìï
sê»>√|ü⁄s¡+ ñHêïsTT. áXÊHê´q 16 düÔ+uÛ≤\ eT+&É|ü+ n]Ã+#ês¡ì düú\|ü⁄sêD+˝À ñ+~. Áø°.X¯ 12, 13 X¯‘êu≤›\
ñ+~. XÊdüHê˝À¢ |òüT+≥kÕ\˝Àì •yê\j·÷ìï »\BÛX¯«sê\j·T+>±
Ä\j·T+˝Àì •˝≤Œ\T |æ*#ês¡T.

Ä+Á<Ûä$wüßí >∑sꓤ\j·T+˝À Hê\T>∑T #˚‘·T\‘√ X¯+K+, »\~Û nq>± düeTTÁ<ä+. düeTTÁ<ä+ô|’ es¡Ôø£ yêDÏC≤´\T
#·Áø£+, |ü<äà+, >∑<ä ø£*– ì\ã&ç kÕ«$Tyês¡T nìï ÄuÛÑs¡D≤ HsÓ ù¡ |yê]øÏ nujÑÛ T· $T#Ã˚ kÕ«$T>± •e⁄DíÏ »\BXÛ «¯ sk¡ Õ«$T nì
\qT <]äÛ +∫ ñHêïsT¡ . yqÓ Tøy£ |’Ó ⁄ü Á|uü ≤Û eT+&\É +, <ëìô|q’ ≈î£ &ç |æ*#ês¡ì düú\|ü⁄sêD+˝À ñ+~. |òüT+≥kÕ\˝À <˚X¯, $<˚XÊ\
m&eÉ T y|’Ó ⁄ü ˝À¢ Áo<$˚ , u÷ÑÛ <$˚ $Á>V∑ ‰ü \T ˇø£ #‘˚ √Ô |<ü àä +, eTs√ es¡Ô≈£î\T, #√fi¯, bÕ+&É´sêC≤´\ es¡Ô≈£î\T+&Üq á Á>±e÷ìï
#˚‹ì ˝À\Vü≤düÔ+>±, Á‹uÛÑ+–eT˝À ì\ã&ç ñHêïs¡T. Ä s√E˝À¢ #√fi¯bÕ+&É´ |ü⁄s¡eTì, <˚e⁄DÏí $X‚«X¯«s¡kÕ«$T nì
ù|s=ÿHêïs¡T. Ä\j·T+ >∑sꓤ\j·T+˝Àì bÕqe≥º+ô|’ |ü˝≤ï{Ï
Ä\j·T m&ÉeTyÓ’|ü⁄ ø√wüº+˝À πøX¯e, <äøÏåD yÓ’|ü⁄q »Hês¡∆q, düTqï|ü⁄sê‹‘√ #ÓøÏÿq •e*+>∑+, u≤\bÕs¡«‹ neTàyês¡T
n+‘·sêfi¯+ ø√wüº+˝À eTVæ≤wüeT]›ì, Ä+»H˚j·T, uÛÀ>∑\ø°åà Á|‹ü w+˜æ #ã· &ç ñ+&≥É + ˇø£ Á|‘ü ´˚ ø‘£ .· »\BXÛ «¯ sê\jT· + •~\∏ +
$Á>V∑ ‰ü \T #÷· |sü T¡ \qT Äø]£ d¸ Tü HÔ êïsTT. eTV‰ü eT+&|É ü d+úü u≤Û \ô|’ ø±>± Ç{°e\ Ä<ÛäTìø£+>± ì]à+#ês¡T.
eTTs¡∞ø£wüí, Vü≤qTe÷Hé, >∑s¡T&É, >∑D|ü‹ $Á>∑Vü‰\T #Óø£ÿã&ç
HêsTT. >√|ü⁄s¡ düú+uÛ≤\øÏ+<ä \‘ê|üÁ‘·düT+<ä] u§eTà\T $XÊ\ ÁbÕ+>D∑ +˝À Hê>s∑ êE, ≈î£ e÷sk¡ Õ«$T, qeÁ>V∑ ‰ü \T
s¡eTD°j·T+>± ñHêïsTT. Á|ü‹w昑·yÓTÆ ñHêïsTT. Ä\j·÷ìøÏ m<äTs¡T>± >√|ü⁄s¡eT÷,
eT÷&ÉT yÓ’|ü⁄˝≤ Á|üy˚X¯ <ë«sê\÷ ñHêïsTT. Ä\j·T eTVü‰
l u≤\|üs¡y˚TX¯«Ø düy˚T‘· »\BÛX¯«s¡kÕ«$T <˚yê\j·T+, eT+&ÉbÕìøÏ Çs¡TyÓ’|ü⁄˝≤ |ü˝≤ï{Ï düTqï|ü⁄sê‹‘√ #ÓøÏÿq
|òüT+≥kÕ\ uÛ…’s¡e⁄&ÉT, qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T $Á>∑Vü‰\THêïsTT. qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T
øπ Áå ‘b· Õ\≈î£ ì>±q÷, us’…Û e¡ ⁄&TÉ <ë«sb¡ Õ\≈î£ ì>±q÷ ñ+&≥É + á
$»jT· yê&É qT+∫ neì>&∑ ¶É yfiÓ ¢‚ <ë]˝À, ø=&Ü*øÏ m&eÉ T Ä\j·T+ eTs√ Á|ü‘˚´ø£‘·. |òüT+≥kÕ\˝À Ç+ø± y˚DT>√bÕ\
yÓ’|ü⁄q 5øÏ.MT <ä÷s¡+˝À >∑\ |òüT+≥kÕ\ Á>±eT+˝Àì u≤\ kÕ«$T Ä\jT· +, Ä+»Hj˚ T· kÕ«$T Ä\jT· +, $X«‚ X«¯ sê\jT· +,
|üs¡y˚TX¯«Ø düy˚T‘· »\BÛX¯«sê\j·T+, õ˝≤¢˝Àì Á|üeTTK XË’e nqï|üPsêí+ã Ä\j·T+, uÛ≤eHês¡Twæ Ä\j·T+, sêe÷\j·T+,
øπ Áå ‘ê˝À¢ ˇø{£ .Ï $»jT· yê&≈É î£ 60, #\· |¢ *ü ø¢ Ï 5 ø.Ï MT\ <÷ä s+¡ ˝À ô|H˚ïs¡eTà, eTT‘ê´\eTà\≈£î ≈£L&Ü <˚yê\j·÷\THêïsTT.
qTqï á Ä\j·÷ìï Á|ü‹s√p n~Ûø£ dü+K´˝À uÛÑ≈£îÔ\T |òüT+≥kÕ\˝Àì »\BÛX¯«sê\j·÷ìï <ä]Ù+∫, ‘·]+#·+&ç.
d+ü <]ä ÙdTü +Ô {≤sT¡ . |Tüò +≥kÕ\ Á>±e÷ìøÏ s¬ +&TÉ y\˚ @fi¢¯ #]· Á‘·
ñ+~. Çø£ÿ&É >∑\ Áø°.X¯. 1-3 X¯‘êu≤›\ Hê{Ï uÖ<ä∆dü÷ú|ü+, l düTÁãVü≤àDÒ´X¯«sê\j·T+, yÓ÷|æ<˚$
#·Áø±ø±s¡+˝À ì]à+#·ã&ç+~.
$»j·Tyê&É qT+∫ neì>∑&ɶ yÓfi‚¢ <ë]˝À, $»j·Tyê&É≈£î
Áø°.X¯ 2e X¯‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q Á^≈£î uÛÑ÷>√fi¯ XÊÁdüÔy˚‘·Ô 65, neì>∑&ɶ≈£î 5 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À>∑\ yÓ÷|æ<˚$ Á>±eT+˝À
{≤˝M… T á Á>±e÷ìï ø+£ ≥ød£ ‡æ \ nìù|s=ÿq≥+ >e∑ THêsΩ¡ +.
d<æ ës∆ T¡ ìú >T∑ Ásy¡ TÓ qÆ ø+£ ≥ø+£ ù|sT¡ MT<ä á Á>±e÷ìøÏ ø+£ ≥øX£ \’Ë
eT˙, ‘·s¡Tyê‘· ø£+≥ø£•\ n˙ sêqTsêqT |òüT+≥kÕ\>±
e÷]+<äì #·]Á‘·ø±s¡T\ n_ÛÁbÕj·T+.

Áø°.X¯ 1870-1904\ eT<Ûä´ Á>±eT+˝Àì |òüTÀ≥ø£+ ~ã“
<ä>∑Zs¡ uÖ<ä∆dü÷úbÕìï, s¡eTD°j·T+>± #ÓøÏÿq uÖ<ä∆ •˝≤Œ\Tqï
|\üò ø±\T, •˝≤ø£ ‘· XÊdqü d+úü u≤Û \T, ãT<∆ä $Á>V∑ ‰ü \T \_+Û #êsTT.

30

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019

düTÁãVü≤àDÒ´X¯«sê\j·TeTT+~. yÓ÷Væ≤˙|ü⁄s¡eTì ≈£L&Ü |æ\Te j÷· ìøÏ m<Tä sT¡ >± áXÊq´+y|’Ó ⁄ü qï Hê>∑ dsü √es+¡ ˝À kÕïHê\T
ã&çq yÓ÷|æ<˚$ Á>±e÷ìï $+<Ûä´ |üs¡«‘· >∑s¡«eTD∫q n>∑düÔ´ Ä#·]ùdÔ Hê>∑<√cÕ\T, bÕbÕ\T ‘=\–b˛sTT |ü⁄˙‘·T˝Ö‘ês¡ì
eTVü≤]¸ ‘·q<äøÏåD <˚X¯j·÷Á‘·˝À uÛ≤>∑+>± dü+<ä]Ù+#ê&É˙, kÕúì≈£î\ qeTàø£+.
n|ü&ÉT ˇø£ |ü⁄≥º˝À qT+∫ yÓ\T>∑T\T $s¡õ$Tà+<ä˙, ~e´
<äw溑√ #·÷∫q n>∑düTÔ´ìøÏ, Ä |ü⁄≥º˝À bÕeTT s¡÷|ü+˝À qTqï >∑sꓤ\j·T+˝À, Hêπ>X¯«s¡kÕ«$T, ns¡úeT+&É|ü <ë«sê\ô|’
düTÁãVü≤àD´kÕ«$T ø£ì|æ+#ê&Éì düú\|ü⁄sêD+˝À ñ+~. ~+&,ç eTT+&,ç eTV‰ü eT+&|É +ü ˝À ≈î£ &,ç m&eÉ T y|’Ó ⁄ü >\∑ ø√cÕ˝º À¢
Ms¡uÛÑÁ<äT&ÉT, uÛÑÁ<äø±[ $Á>∑Vü‰\THêïsTT. <äTs¡Z, uÛ…’s¡e⁄\≈£î
ˇø|£ ü &TÉ ø=ìï <√cÕ\ ìyêsD¡ ø√d+ü , Ç+ø± ~e´X≈¯ î£ \Ô Á|ü‘˚´ø±\j·÷\THêïsTT. Ä\j·T+ áXÊq´~X¯˝À ø£fi≤´D
ø√d+ü , dTü ÁãV≤ü àD´kÕ«$T ‘|· eü ÷#]· +#êìøÏ nqTyq’Ó Á|<ü X˚ Êìï eT+&É|ü+, <äøÏåD≤q ˇø£ uÖ<ä∆düú+uÛÑ+, <ëìeTT+<äT ø£s√ÿ≥ø£
yÓ<äT≈£î‘·T+&É>±, düT+<äs¡‘·s¡ Á|üø£‹˝À z\˝≤&ÉT‘·÷ ø£cÕí Hê>∑•\Œ+ ñHêïsTT. Bìì dü‘·´düú+uÛÑeTì ≈£L&Ü n+{≤s¡T.
rs+¡ ˝À qTqï y÷Ó |<æ $˚ |]ü dsü ê\T q#êÃjT· ì, Çøÿ£ &É ‘|· eü ÷ Ä\j·T+ m&ÉeTyÓ’|ü⁄q >√&É≈£î Áø°.X¯ 13e X¯‘ê_› ∫es¡˝À
#·]+∫q düTÁãVü≤àD´kÕ«$TøÏ |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ Ä\j·÷ìï |ü⁄qs¡T<ä∆]+∫q k˛eT •yê#ês¡T´\ •\Œ+ ñ+~.
nqTÁ>V∑ ≤æ +#ê&ìÉ , Ç<+ä ‘ê ~e´<ä w‘ºæ √ Á>V∑ ≤æ +∫q n>d∑ ´Ôü eTTì, Ä\j·T+˝Àì >√|ü⁄sêìøÏ _–+∫q ¬s+&ÉT XÊdüHê\T, ø£fi≤´D
á Á|<ü X˚ +¯ ˝À dTü ÁãV≤ü àD´Ò X«¯ sk¡ Õ«$T ù|s¡ ˇø£ *+>±ìï Á|‹ü w+˜æ eT+&|É ü d+úü u≤Û \ô|’ Hê\T>T∑ XÊdHü ê\T, uÖ<∆ä d+úü u+ÑÛ ô|q’ ÁbÕø£ ‘·
#ê&É˙ ≈£L&Ü #Ó|üŒã&ç+~. XÊdüq+ ñHêïsTT.

n≥T ‘·s¡Tyê‘· X¯óuÛ≤+>∑T&ÉT nH˚ sêE uÛÑøÏÔ Á|ü|ü‘·TÔ\‘√ Áø°.X¯ 11-18 X¯‘êu≤›\ eT<Ûä´ ø±˝≤ìøÏ #Ó+~q á
düTÁãVü≤àDÒ´e«s¡TìøÏ ì]à+∫q Ä\j·T+ uÛÑ≈£îÔ\ bÕ*≥ XÊdüHê˝À¢ Ä\j·TìsêàD+, nK+&É BbÕìøÏ ø±e\dæq H˚‹ì
ô|ìï~Û>± ì*∫+<ä˙ #Ó|üŒã&ç+~. Ä\j·÷ìøÏ n≥÷, Ç≥÷ düs¡|òüsê #˚j·÷ìøÏ nedüs¡yÓTÆq Äe⁄\T, mqTeTT\T, >=i…¿\qT
e©¢ <˚eùdq\≈£î Ä\j·÷\THêïsTT. <ëq+ #˚dæq $esê\THêïsTT.

Ä\j·÷ìøÏ <äøÏåD ~X¯>±qTqï |ü⁄≥ºqT+∫ >∑sꓤ\j·T+ ø±ø£rj·T Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äTì Áø°.X¯ 1292e dü+ˆˆ XÊdüq+˝À
˝Àì *+>∑+ n&ÉT>∑TuÛ≤>∑+˝ÀqTqï |ü⁄≥º≈£î <ë] ñ+&˚<äì k˛eT •yê#êsT¡ ´ì Ä<«äÛ s´¡ +˝À Ä\jT· + sê‹>√&\É ìsêàD+
ns¡Ã≈£î\T #ÓãT‘·THêïs¡T. á e÷s¡Z+ <ë«sê Á|üj·÷DÏ+∫q »]–+<äì #Ó|üŒã&ç+~. #·\¢|ü*¢ »MT+<ës¡T sêC≤ j·÷s¡¢>∑&ɶ
uÛÑ≈£îÔ\≈£î düs¡Œ<√wü+ ‘=\–b˛‘·T+<äì qeTàø£+. |æ\¢\T ˝Òì ø√<ä+&ÉsêeTqï <˚XÊsTT, 1782˝À Ä\j·÷ìøÏ Js√í<ä∆s¡D
yês¡T düTÁãVü≤àDÒ´X¯«s¡kÕ«$TøÏ yÓTT≈£îÿã&ÉT\T #Ó*¢ùdÔ #˚XÊs¡T.
d+ü ‘êHêìï bı+<Tä ‘êsH¡ ˚ qeTàø+£ ‘√ Á|‹ü s√p y˝˚ ≤~ eT+~
uÛÑ≈£îÔ\T á Ä\j·÷ìï dü+<ä]ÙdüTÔHêïs¡T. ‘·s¡Tyê‘· 1796˝À Ä\j·T >±*>√|ü⁄sêìï Hêπ>X¯«s¡
Hêj·TT&ÉT ì]à+#ês¡qï XÊdüq+ >√|ü⁄sêìøÏ _–+#·ã&ç ñ+~.
l <äTsêZHêπ>X¯«s¡kÕ«$T <˚yê\j·T+, ô|<äø£fi‚¢|ü*¢ eTVü‰•esêÁ‹øÏ y˚˝≤~eT+~ uÛÑ≈£îÔ\‘√ Ä\j·T ÁbÕ+>∑D+ ø£fi¯
øfi£ ˝¯ ≤&TÉ ‘T· +~. y≥˚ ÷] Á|uü ≤Û øs£ X¡ ÊÁd>Ôæ ±sT¡ , dTü dsü ¢¡ <øä DåÏ ≤ eT÷]Ô
~$d”eT˝À neì>∑&ɶ≈£î 15 øÏ.MT, yÓ÷|æ<˚$øÏ 12 øÏ.MT. >±s¡T˝≤+{Ï kÕVæ≤r, dü+^‘· $<ë«+düT\T |ü⁄{Ϻq ô|<ä ø£fi‚¢|ü*¢
<ä÷s¡+˝À ñ‘·Ôs¡yêVæ≤ì>± Á|üeVæ≤düTÔqï ø£cÕírs¡+˝À>∑\ ô|<ä ø£cÕírs¡+˝À ‘·qø£+≥÷ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£‘·qT dü+‘·]+#·T ≈£î+~.
ø£fi‚¢|ü*¢ #ê]Á‘·ø£ Á|ü<˚X¯eTT. Áø°.X¯ 1-2 X¯‘êu≤›˝À¢ Ç<=ø£ uÖ<ä∆
πøåÁ‘·eTì, Hêπ>X¯«sê\j·T+˝ÀqTqï uÖ<ä∆düú+uÛ≤\T ‘Ó*j·T Á>±eT+˝À Ç+ø± y˚DT>√bÕ\kÕ«$T, Ä+»H˚j·TTì
CÒdüTÔHêïsTT. Ä\j·÷\THêïsTT. y˚DT>√bÕ\ kÕ«$T Ä\j·T+ Áø°.X¯.10e
X‘¯ ê_ø› Ï #+Ó ~q~. Ä\jT· +˝Àì y≈’Ó î£ +sH¡ƒ êsêjT· D, <ë«sb¡ Õ\
ø&£ \É T|⁄ü ], ø<£ ∞ä |⁄ü s+¡ >± ù|sT¡ >±+∫q ô|<øä fi£ |¢‚ *ü ,¢ <øä DåÏ
ø±•>± ≈L£ &Ü Á|dü ~æ ∆ #+Ó ~+~. $XÊ\yTÓ qÆ á rsøπú¡ Áå ‘+· >T∑ ]+∫
kÕÿ+<Ûä|ü⁄sêD+˝À $e]+#·ã&ç+~. »qy˚T»j·TT&ÉT Çø£ÿ&˚
dsü Œ¡ j÷· >+∑ #X˚ Ê&ìÉ , øs£ √ÿ≥ø+£ yTÓ T<\ä T>±>\∑ eTV‰ü Hê>±\T,
e•wüߘ&ÉT˝≤+{Ï eTVü≤s¡T¸\T ‘·|üe÷#·]+∫q Á|ü<˚X¯eT˙
|ü⁄sêD≤\T ù|s=ÿ+≥THêïsTT.

á øπ Áå ‘· eTV≤æ eT leT‘ÿ· <∞ä |⁄ü s¡ eTV‰ü ‘à· ´+˝À ñ+~.
Ä\j·T+˝À <äTs¡Z, Hêπ>X¯«s¡, bÕs¡«‹, ø±\uÛ…’s¡e, uÛ…’s¡e
Ä\j÷· \T, eTT+<Tä ˇø£ dsü √es+¡ ñHêïsTT. Á|<ü ëÛ Hê\jT· yTÓ qÆ
Hêπ>X¯«sê\j·T+, >∑sꓤ\j·T+, ns¡úeT+&É|ü+, eTVü‰ eT+&É|ü+,
eTTKeT+&É|ü+, <Ûä«»düú+uÛÑ+, sê»>√|ü⁄s¡+ ñHêïsTT. Ä\

31

22e ‘êHê düuÛÑ\ C≤„|üø£ dü+∫ø£

•˝≤Œ\T, y+˚ ^ #êfió¯ ø´£ •\Œøfi£ ≈¯ î£ n<+›ä |&ü TÉ ‘T· HêïsTT. |⁄ü wÿü s¡ yÓ’|ü⁄q eTs√ Ä\j·T+, áXÊq´+˝À Hê\T>∑T düú+uÛ≤\ >√wæ˜
|ü⁄D´ø±\+˝À ô|<äø£fi‚¢|ü*¢˝Àì Hê>∑düs√es¡+˝ÀqT, düMT|ü+˝À eT+&É|ü+, ‘·÷s¡TŒ yÓ’|ü⁄q m‘ÓÔÌq @&É+‘·düTÔ\ sê»>√|ü⁄s¡+,
>∑\ ø£cÕí q~˝Àì kÕïqe÷#·]+∫ ‘·]+#·+&ç. ˝À|ü\ Á|ü‹e÷ eT+&É|ü+, #·T≥÷º Á|ü<äøÏåD≤ |ü<∏äeTT+~.
ì\Te⁄>± n~ÛcÕ˜q+, bÕ<äes¡Z+ (>√&É), Á|üdüTÔs¡+ (ø£|ü), <ëì
l \ø°ÎHêsêj·TDkÕ«$T <˚yê\j·T+, neì>∑&ɶ MT<ä ¬s+&É‘·düTÔ\ $e÷q+ ñHêïsTT.

neì>&∑ ˝¶É Àì l\øàå° HêsêjT· DkÕ«$T <y˚ ê\jT· + #]· Á‘· >s∑ ê“\¤ jT· +˝À \øàå° HêsêjT· D $Á>V∑ ≤ü +, nseú¡ T+&|É +ü ‘√
Á|üdæ~∆ >±+∫+~. yÓj˚T´fi¯¢Hê{Ï á Ä\j·T+˝Àì \ø°åà ñ‘‡· eeT÷sT¡ \Ô T s÷¡ |˝ü ≤eD´+‘√ #÷· |sü T¡ \qT Äø≥£ T≈º î£ +≥T
Hêsêj·TD $Á>∑Vü‰ìï Á‘˚‘êj·TT>∑+˝À lsêeTT&ÉT HêïsTT. <ë«s¡ XÊK\ô|’ »j·T, $»j·T <ë«s¡bÕ\≈£î\T, ô|’q
Á|ü‹wæ˜+#ê&É˙, e•wüߺ&ÉT d”‘ê<˚$øÏ Çø£ÿ&˚ <Ûë]àø£ $wüj·÷\T >∑»\øÏåà $Á>∑Vü‰\T n+<ä+>± r]Ã~<ä›ã&çHêsTT.
uÀ~Û+ #ê&É˙, n+<äT#˚‘· á Á|ü<˚XÊìøÏ neì»|ü⁄s¡eTì
ù|s=∫Ã+<ä˙, ne˙ |ü⁄s¡y˚T neì>∑&ɶ nsTT+<äì düú\|ü⁄sêD+ eTV‰ü eT+&|É ü d+úü u≤Û \ô|’ sT¡ øàÏ D,° d‘ü ´· u≤Û eT, $wßü eí T÷],Ô
$e]düTÔ+~. \ø°åàHêsêj·TDT\T, y˚DT>√bÕ\T&ÉT, >∑D|ü‹, dürdüy˚T‘·T&Ó’
ñqï >D∑ |‹ü , yê<´ä >±fió¯ ,¢ Hê≥´>‘∑ \ÔÓ T, jT· T<+∆ä #d˚ Tü qÔ ï jT· T<∆ä
neì>∑&ɶ≈£î ø=~› <ä÷s¡+˝À yê´Á|òüTeTVü≤]¸ ÄÁX¯eT+ Ms¡T\T, Ç+ø± eTVü‰eT+&É|ü+ eTT+<äT es¡Tdü˝ÀqTqï düú+uÛ≤
ñ+&<˚ ˙ä , Ä Á|<ü X˚ Êìï yê´Áù|Tò X«¯ s|¡ ⁄ü se¡ Tì|*æ #˚ yês˙¡ , sêqT \≈£î #ÓøÏÿq dæ+Vü‰\T, yÓ\Hê{Ï #√fi¯ó\ •\Œø£fi≤Ø‹øÏ n<ä›+
sêqT n~ |ü⁄*>∑&ɶ>± |æ\Teã&ç+<äì kÕúìø£ ô|<ä›\T #ÓãT |ü&ÉT‘·THêïsTT. á Ä\j·÷ìøÏ ≈£î&çyÓ’|ü⁄qTqï, •yê
‘·THêïs¡T. Ä\j·T+˝À Áø°.X¯ 1138-1154 dü+ˆˆ eT<Ûä´ø±˝≤ìøÏ (sê»XK‚ sê) \jT· + ≈L£ &Ü #÷· &<É >ä <Z∑ .˚ á Ä\jT· + ~$de” Tøπ
#+Ó ~q 5 XÊdHü ê\˝À #√&HÉ êsêjT· DT&TÉ >± |\æ Teã&qç , \øàå° ø±ø£, Ä+Á<ÛäsêÁwüº+˝ÀH˚ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ Ä\j·T+>± >∑T]Ô+|ü⁄
HêsêjT· DTì, nK+&BÉ bÕìøÏ ø=\÷]¢ Á|uü TÑÛ e⁄\T <HäÛ êìï, >√e⁄ bı+~+~. s¡<Ûëø±s¡ <˚yê\j·T+>± ù|s¡T>±+∫q ø√D≤s¡ÿ
\qT <ëq+ #˚dæq $esê\THêïsTT. d÷ü sê´\jT· + Áø.° X¯ 1254˝À ì]à+#ã· &>É ±, n+‘ø· +£ fÒ q÷sπ fi¢¯
eTT+<˚ n+fÒ Áø.° X¯ 1154˝ÀH˚ s<¡ ëÛ ø±s¡ <y˚ ê\jT· +>± ì]à+#·
Ä\j·T+, >∑sꓤ\j·T+, ns¡úeT+&É|ü+, eT÷&ÉT Á|üy˚X¯ ã&ç+~. eTVü‰eT+&É|ü+ eTT+<äTqï yÓT≥¢≈£î ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤,
<ë«sê\‘√ eTVü‰eT+&É|ü+, m<äTs¡T>± ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ #·ø£ÿ{Ï Ä\j·÷ìï s¡<Ûä+˝≤ eTT+<äT≈£î ˝≤>∑T‘·Tqï≥T¢ #·Áø±\T, yê{Ï
•˝≤Œ\‘√ qTqï yÓT≥¢e÷s¡Z+, m&ÉeTyÓ’|ü⁄q ˇø£ Ä\j·T+, ≈£î&ç eTT+<äT >∑TÁsê\T, >∑TÁsê\ô|’q s¡<Ûä≈£î\ •˝≤Œ\T #·ø£ÿ>±
#Óø£ÿã&çHêsTT.

Çø£ 7 n+‘·düTÔ\ sê»>√|ü⁄s¡+, ø£|ü es¡≈£L sê‹˝Àq÷,
ô|’q Ç≥Tø£\‘√q÷, yÓqTø£yÓ’|ü⁄>∑\ Á|ü‹e÷ eT+&É|ü+ sê‹
‘√q÷ ì]à+#·ã&ç+~. ø√cÕº\ (>∑÷fi¯ó¢)‘√ Ä+»H˚j·T, \ø°åà
HêsêjT· D, >s∑ T¡ &,É \øàå° qsd¡ +æ V≤ü , >D∑ |‹ü , Hê>s∑ ê» $Á>V∑ ‰ü \T,
<ë«s¡XÊK\≈£î »j·T, $»j·T $Á>∑Vü‰\T #·÷&ÉeTT#·Ã≥>±
ñHêïsTT.

100 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔqï á >√|ü⁄s¡+, ~$d”eT˝ÀH˚ m‘ÓÔÌq
>√|ü⁄s¡+>± r]Ã~<ä›ã&ç+~. n+‘˚ø±<äT, <˚yê<ëj·T, <Ûäsêà
<ëjT· XÊKyê] e÷d|ü Áü ‹ø£ ªÄsê<qäÛ μ eT≈î£ ≥∫Á‘+· >± d«” ø]£ +#·
ã&ç Á|ü‘˚´ø£ >∑T]Ô+|ü⁄≈£î H√#·T≈£î+~. neì>∑&ɶ˝Àì luÛÑ÷˙˝≤
sê»´\ø°åà düy˚T‘· \ø°åàHêsêj·TDkÕ«$T Ä\j·T+˝À yÓ’U≤qdü
Ä>e∑ T d+ü Á|<ü ëjT· +˝À ì‘ê´sá q‘√bÕ≥T, qd+æ V≤ü »jT· +‹,
ø£cÕíwüº$T, ø±ØÔø£ |ü⁄qï$T, bÕs¡Ty˚≥ùde, eTTø√ÿ{Ï @ø±<ä•,
yê]¸ø£ Áã¨à‘·‡yê\T, ñ>±~øÏ |ü+#ê+>∑ ÁX¯eD+, ≈£î+uÛÑ,
Äø±X¯ Bb˛‘‡· yê\T, sê»´\øàå° <$˚ øÏ Xó¯ Áøy£ ês¡ |Pü »\T |Tüò q+>±
»sT¡ >T∑ ‘T· HêïsTT. V≤ü +d\ü B$, Hê>±jT· \+ø,£ >D∑ ù|X«¯ sê\j÷·
\≈£î eTTK<ë«s¡+>± ñqï neì>∑&ɶ˝Àì \ø°åàHêsêj·TDTì
<ä]Ù+∫ ÄodüT‡\T bı+<ä+&ç.

32

‘Ó\T>∑T|ü\T≈£î 2019