177 (โดยครูพูดพร้อมกับเขียนวงล้อมรอบตรงส่วนที่กำลังพูดถึงในประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบที่เขียนไว้บนกระดาน) 6. ครูยกตัวอย่างเกี่ยวกับสถานการณ์ที่มีจำนวนของสิ่งของทั้งหมดแล้วเอาสิ่งของจำนวนหนึ่ง ออกไปแล้วเหลือสิ่งของอยู่จำนวนหนึ่งโดยเขียนแสดงได้ด้วยประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ โดยครูติดบัตรภาพตามหนังสือเรียนหน้า 114 ดังรูป จากนั้นครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − จากภาพนักเรียนเห็นอะไรบ้าง (ขุนกำลังขายโดนัท) − มีโดนัทที่อยู่ในตู้ทางซ้ายทั้งหมดกี่ชิ้น (5 ชิ้น) − ขุนขายไปกี่ชิ้น (2 ชิ้น) − เหลือโดนัทที่อยู่ในตู้ทางขวากี่ชิ้น (3 ชิ้น) ครูอธิบายว่าการขายโดนัทไปในลักษณะเช่นนี้ อาจแสดงได้ด้วยการลบจำนวนสองจำนวน โดยการเอาออกแสดงการเอาออกด้วยรูปภาพดังนี้ จะได้ว่า มีโดนัททั้งหมด 5 ชิ้น ขายไป 2 ชิ้น เหลือโดนัท 3 ชิ้น หรือ 5 เอาออก 2 เหลือ 3 เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้ 5 – 2 = 3 อ่านว่า ห้าลบด้วยสองเท่ากับสาม จากนั้นครูอธิบายเครื่องหมายลบ (-) และเครื่องหมายเท่ากับ (=) จากสถานการณ์ข้างต้น เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบที่ประกอบด้วย ตัวตั้ง คือ จำนวนของสิ่งของทั้งหมดในที่นี้คือ 5 เครื่องหมายลบ (-)
178 ตัวลบ คือ จำนวนสิ่งของที่เอาออกไปในที่นี้คือ 2 เครื่องหมายเท่ากับ (=) และผลลบคือจำนวนของสิ่งของที่เหลืออยู่ในที่นี้คือ 3 (โดยครูพูดพร้อมกับเขียนวงล้อมรอบตรงส่วนที่กำลังพูดถึงในประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบที่เขียนไว้บนกระดาน) ขั้นฝึกทักษะ 7. นักเรียนฝึกเขียนประโยคสัญลักษณ์การลบจากสถานการณ์การลบโดยการเอาออก ในกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ในหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 116 จากนั้นให้นักเรียน รวบรวมหนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้นเรียนส่งครูภายในท้ายชั่วโมงเรียนครั้งนี้ ขั้นสรุป 8. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − จำนวนทั้งหมดเมื่อเอาออกไปจำนวนหนึ่ง สามารถหาจำนวนที่เหลือได้โดยวิธีการใด (การลบ) − โดยจำนวนทั้งหมดเรียกว่าอะไร (ตัวตั้ง) − จำนวนที่เอาออกเรียกว่ะไร (ตัวลบ) − จำนวนที่เหลือเรียกว่าอะไร (ผลลบ) ขั้นนำไปใช้ 9. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.1 การลบโดยการเอาออก ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้า 72 – 74 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. ตะกร้า 3. ไข่พลาสติก
179 4. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 5. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 6. ใบงาน เรื่อง การลบโดยการเอาออก การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายสถานการณ์การ ลบโดยการเอาออก ได้ถูกต้อง (K) การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์ ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ เขียนประโยคสัญลักษณ์ การลบจากสถานการณ์ การลบโดยการเอาออก ได้ (P) การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.1 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรม การเรียนรู้ เอาใจใส่ต่อ งานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลา ที่กำหนด (A) การสังเกต พฤติกรรม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับคุณภาพของพฤติกรรม ระดับดี - ดีมาก ถือว่า ผ่าน ระดับพอใช้ - ปรับปรุง ถือว่า ไม่ผ่าน
180
181 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่1 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง การลบจำนวนสองจำนวน เวลา 15 ชั่วโมง ที่ตัวตั้งไม่เกิน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่28 เรื่อง การลบโดยการเปรียบเทียบ เวลา 1 ชั่วโมง สาระที่1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ สมบัติของการดำเนินการ และนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป.1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกิน 100 และ 0 สาระสำคัญ การเปรียบเทียบจำนวนสองจำนวนว่ามากกว่ากันหรือน้อยกว่ากันเท่าไร ทำได้ด้วยการลบ โดยจำนวนที่มากกว่าเป็นตัวตั้ง จำนวนที่น้อยกว่าเป็นตัวลบ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. นักเรียนสามารถอธิบายสถานการณ์การลบโดยการเปรียบเทียบได้ถูกต้อง (K) 2. นักเรียนสามารถเขียนประโยคสัญลักษณ์การลบจากสถานการณ์การลบโดยการ เปรียบเทียบได้ (P) 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ เอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด (A) สาระการเรียนรู้ การลบโดยการเปรียบเทียบ
182 สมรรถนะ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. มีวินัย (ส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด) 2. ใฝ่เรียนรู้ (ตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้) 3. มุ่งมั่นในการทำงาน (เอาใจใส่ต่องานได้รับมอบหมาย) กระบวนการจัดการเรียนรู้ ขั้นนำ 1. ครูทบทวนการลบโดยการเอาออก โดยให้ตัวแทนนักเรียนออกมายืนหน้าชั้นเรียน 6 คน แล้วให้เดินออกไปนอกห้องเรียน 2 คน ครูซักถามนักเรียนว่าเหลือนักเรียนที่ยืนอยู่หน้าชั้นเรียนกี่คน 2. ครูเขียนแผนภาพและประโยคสัญลักษณ์แทนการลบจากการทำกิจกรรมในข้อ 1. จากนั้นครูอธิบายว่า 6 เอาออก 2 เหลือ 4 ประโยคสัญลักษณ์การลบ 6 – 2 = 4 ขั้นสอน 3. ครูอธิบายว่า การเปรียบเทียบจำนวนสองจำนวนว่ามากกว่ากันหรือน้อยกว่ากันเท่าไร ทำ ได้ด้วยการลบ โดยจำนวนที่มากกว่าเป็นตัวตั้ง จำนวนที่น้อยกว่าเป็นตัวลบ 4. ครูติดบัตรภาพ ต้นกล้ากำลังเล่นเกมอีตักกับขุนตามหนังสือเรียนหน้า 117 ดังรูป
183 ขุนตักเมล็ดน้อยหน่าได้ 10 เมล็ด ต้นกล้าตักเมล็ดน้อยหน่าได้ 7 เมล็ด ครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − ขุนตักเมล็ดน้อยหน่าได้กี่เมล็ด (10 เมล็ด) − ต้นกล้าตักเมล็ดน้อยหน่าได้กี่เมล็ด (7 เมล็ด) เปรียบเทียบ 10 กับ 7 โดยการจับคู่ได้ดังนี้ − จากภาพเปรียบเทียบ 10 กับ 7 ได้อย่างไร (10 มากกว่า 7 หรือ 7 น้อยกว่า 10) − 10 มากกว่า 7 อยู่เท่าไร (3) − 7 น้อยกว่า 10 อยู่เท่าไร (3) จากนั้นครูอธิบายว่าการเปรียบเทียบจำนวนของสิ่งของสองสิ่งในลักษณะเช่นนี้ อาจแสดงได้ด้วยการลบจำนวนสองจำนวนที่นำมาเปรียบเทียบกัน จะได้ว่า ขุนตักเมล็ดน้อยหน่าได้ 10 เมล็ด ต้นกล้าตักเมล็ดน้อยหน่าได้ 7 เมล็ด ขุนตักได้มากกว่า 3 เมล็ด หรือต้นกล้าตักได้น้อยกว่า 3 เมล็ด นั่นคือ 10 มากกว่า 7 อยู่ 3 หรือ 7 น้อยกว่า 10 อยู่ 3 เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบได้ 10 – 7 = 3 อ่านว่า สิบลบด้วยเจ็ดเท่ากับสาม 5. เครื่องหมายลบ (-) และเครื่องหมายเท่ากับ (=) จากสถานการณ์การเปรียบเทียบจำนวน สองจำนวนข้างต้นเขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบที่ประกอบด้วย ตัวตั้ง คือจำนวนที่มากกว่าในที่นี้คือ 10 เครื่องหมายลบ (-) ตัวลบคือจำนวนที่น้อยกว่าในที่นี้คือ 7 เครื่องหมายเท่ากับ (=) และผลลบคือจำนวนที่บอกว่ามากกว่าอยู่เท่าไรหรือน้อยกว่าอยู่เท่าไรในที่นี้คือ 3 (ครูพูดพร้อมกับเขียนวงล้อมรอบตรงส่วนที่กำลังพูดถึงในประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ ที่เขียนไว้บนกระดาน) ครูให้นักเรียนสังเกตว่าตัวตั้งจะมากกว่าตัวลบเสมอ 6. ครูติดบัตรภาพสิ่งของสองกลุ่มบนกระดาน ให้นักเรียนดูแล้วให้นักเรียนเปรียบเทียบ สิ่งของสองกลุ่มว่ากลุ่มใดมากกว่าอีกกลุ่มหนึ่ง และมากกว่าอยู่เท่าใด
184 กลุ่มที่ 1 กลุ่มที่ 2 จากนั้นครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − สิ่งของในกลุ่มใดมีมากกว่ากัน (กลุ่มที่ 1) − มากกว่ากันอยู่เท่าใด (2 อัน) − เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์การลบได้อย่างไร (6 – 4 = 2) ขั้นฝึกทักษะ 7. นักเรียนฝึกเขียนประโยคสัญลักษณ์การลบจากสถานการณ์การลบโดยการเปรียบเทียบ ในกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ในหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 116 จากนั้นให้นักเรียน รวบรวมหนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้นเรียนส่งครูภายในท้ายชั่วโมงเรียนครั้งนี้ ขั้นสรุป 8. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − การเปรียบเทียบจำนวนสองจำนวนว่ามากกว่ากันหรือน้อยกว่ากันเท่าไร ทำได้ด้วย วิธีการใด (การลบ) − โดยจำนวนที่มากกว่าเป็นอะไร (ตัวตั้ง) − จำนวนที่น้อยกว่าเป็นอะไร (ตัวลบ) ขั้นนำไปใช้ 9. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.2 การลบโดยการเปรียบเทียบ ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้า 75 – 77
185 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 3. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 4. ใบงาน เรื่อง การลบโดยการเปรียบเทียบ การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายสถานการณ์การ ลบโดยการเปรียบเทียบ ได้ถูกต้อง (K) การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์ ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ เขียนประโยคสัญลักษณ์ การลบจากสถานการณ์ การลบโดยการ เปรียบเทียบได้ (P) การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.2 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรม การเรียนรู้ เอาใจใส่ต่อ งานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลา ที่กำหนด (A) การสังเกต พฤติกรรม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับคุณภาพของพฤติกรรม ระดับดี - ดีมาก ถือว่า ผ่าน ระดับพอใช้ - ปรับปรุง ถือว่า ไม่ผ่าน
186
187 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่1 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง การลบจำนวนสองจำนวน เวลา 15 ชั่วโมง ที่ตัวตั้งไม่เกิน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่29 เรื่อง การลบโดยความสัมพันธ์ เวลา 1 ชั่วโมง ของการบวกและการลบ สาระที่1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ สมบัติของการดำเนินการ และนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป.1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกิน 100 และ 0 สาระสำคัญ เมื่อรู้จำนวนทั้งหมดที่เป็นการรวมของจำนวนสองจำนวน (ส่วนรวม) และรู้จำนวนหนึ่งในสอง จำนวน (ส่วนย่อย) เราสามารถหาอีกจำนวนหนึ่งได้ด้วยการลบ โดยจำนวนทั้งหมดเป็นตัวตั้ง จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. นักเรียนสามารถอธิบายสถานการณ์การลบโดยความสัมพันธ์ของการบวกและการลบ ได้ถูกต้อง (K) 2. นักเรียนสามารถหาผลลบโดยความสัมพันธ์ของการบวกและการลบได้ (P) 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ เอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด (A) สาระการเรียนรู้ การลบโดยความสัมพันธ์ของการบวกและการลบ
188 สมรรถนะ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. มีวินัย (ส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด) 2. ใฝ่เรียนรู้ (ตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้) 3. มุ่งมั่นในการทำงาน (เอาใจใส่ต่องานได้รับมอบหมาย) กระบวนการจัดการเรียนรู้ ขั้นนำ 1. ครูทบทวนการลบโดยการเปรียบเทียบ โดยการติดบัตรภาพให้นักเรียนลบโดยการ เปรียบเทียบ ดังนี้ จากนั้นครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − มีปลากี่ตัว (7 ตัว) − มีปูกี่ตัว (5 ตัว) − มีปลามากกว่าปูกี่ตัว (2 ตัว) − ประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้อย่างไร (7 – 5 = 2) ขั้นสอน 2. ครูใช้ตะกร้า 3 ใบ นำไข่พลาสติกใส่ตะกร้าตรงกลาง 10 ฟอง แล้วแยกไข่พลาสติก 10 ฟองใส่ในตะกร้า 2 ใบที่เหลือ ใบแรกใส่ 4 ฟอง ใบที่สองใส่ 6 ฟอง ดังรูป
189 ครูอธิบายว่า ไข่พลาสติก 10 ฟอง แยกออกเป็น 4 ฟอง กับ 6 ฟอง หรือ 10 เป็นส่วนรวม 4 กับ 6 เป็นส่วนย่อยของ 10 ถ้าเรานำไข่พลาสติก 4 ฟอง มารวมกับไข่พลาสติก 6 ฟอง จะได้ ไข่พลาสติก 10 ฟอง หรือ 4 + 6 = 10 แต่ถ้าเรามีไข่พลาสติกอยู่ในตะกร้า 10 ฟอง เอาไข่พลาสติก ออกไป 4 ฟอง (ครูพูดพร้อมกับหยิบไข่ออกจากตะกร้า) เหลือไข่พลาสติกในตะกร้า 6 ฟอง โดยครู ให้นักเรียนช่วยกันนับไข่พลาสติกที่เหลืออยู่ในตะกร้า 3. ครูอธิบายเพิ่มเติมว่า การนำสิ่งของออกไปจำนวนหนึ่งในลักษณะเช่นนี้ เราอาจแทนด้วย การลบจำนวนสองจำนวน 4. จากนั้นครูเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ บนกระดานดังนี้ 4 + 6 = 10 10 – 4 = 6 10 – 6 = 4 จากประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ ครูให้นักเรียน สังเกตว่า 10 เป็นผลบวกของ 4 กับ 6 เมื่อนำ 10 เป็นตัวตั้งลบด้วย 6 จะได้ผลลบเป็น 4 หรือ เมื่อนำ 10 เป็นตัวตั้งลบด้วย 4 จะได้ผลลบเป็น 6 5. ครูติดภาพลูกแซ็กสีแดงและลูกแซ็กสีม่วงตามหนังสือเรียนหน้า 121 บนกระดาน ดังรูป จากนั้นใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − จากภาพนักเรียนเห็นอะไรบ้าง (ลูกแซ็กสีแดงและลูกแซ็กสีม่วง)
190 − มีลูกแซ็กสีแดงกี่อัน (6 อัน) − มีลูกแซ็กสีม่วงกี่อัน (2 อัน) − มีลูกแซ็กทั้งหมดกี่อัน (8 อัน) หาคำตอบได้อย่างไร (6 + 2 = 8 อัน) ครูเขียน 6 + 2 = 8 บนกระดาน − จากประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวก 6 + 2 = 8 ผลบวกคือจำนวนใด (8) − 8 เป็นผลบวกของสองจำนวนใด (6 กับ 2) − ถ้านำผลบวกคือ 8 เป็นตัวตั้งลบด้วย 6 จะได้ผลลบเป็นจำนวนใด (2) − เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้อย่างไร (8 – 6 = 2) − ถ้านำผลบวกคือ 8 เป็นตัวตั้งลบด้วย 2 จะได้ผลลบเป็นจำนวนใด (6) − เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้อย่างไร (8 – 2 = 6) 6. ครูเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบบนกระดาน ดังนี้ 6 + 2 = 8 8 – 6 = 2 8 – 2 = 6 จากนั้นครูอธิบายเพิ่มเติมว่า ประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบที่เขียนบนกระดานนี้เป็นความสัมพันธ์ของการบวกและการลบ และครูให้นักเรียนสังเกตว่าเป็นความสัมพันธ์ของการบวกและการลบเพราะ 8 เป็น ผลบวกของ 6 กับ 2 และเมื่อนำ 8 เป็นตัวตั้งลบด้วย 6 จะได้ผลลบเป็น 2 หรือเมื่อนำ 8 เป็นตัวตั้ง ลบด้วย 2 จะได้ผลลบเป็น 6 ขั้นฝึกทักษะ 7. นักเรียนฝึกหาผลลบโดยความสัมพันธ์ของการบวกและการลบ ในกิจกรรมตรวจสอบ ความเข้าใจ ในหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 124 จากนั้นให้นักเรียนรวบรวม หนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้นเรียนส่งครูภายในท้ายชั่วโมงเรียนครั้งนี้
191 ขั้นสรุป 8. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − การเปรียบเทียบจำนวนสองจำนวนว่ามากกว่ากันหรือน้อยกว่ากันเท่าไร ทำได้ด้วย วิธีการใด (การลบ) − โดยจำนวนที่มากกว่าเป็นอะไร (ตัวตั้ง) − จำนวนที่น้อยกว่าเป็นอะไร (ตัวลบ) ขั้นนำไปใช้ 9. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.3 การลบโดยความสัมพันธ์ของการบวกและการลบ ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 78 – 79 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. ตะกร้า 3. ไข่พลาสติก 4. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 5. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 6. ใบงาน เรื่อง การลบโดยความสัมพันธ์ของการบวกและการลบ การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายสถานการณ์ การลบโดยความสัมพันธ์ การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์
192 จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน ของการบวกและการลบ ได้ถูกต้อง (K) ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ หาผลลบโดย ความสัมพันธ์ของ การบวกและการลบได้ (P) การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.3 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรม การเรียนรู้ เอาใจใส่ต่อ งานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลา ที่กำหนด (A) การสังเกต พฤติกรรม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับคุณภาพของพฤติกรรม ระดับดี - ดีมาก ถือว่า ผ่าน ระดับพอใช้ - ปรับปรุง ถือว่า ไม่ผ่าน
193
194 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่1 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง การลบจำนวนสองจำนวน เวลา 15 ชั่วโมง ที่ตัวตั้งไม่เกิน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่30 เรื่อง การลบด้วยศูนย์ เวลา 1 ชั่วโมง สาระที่1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ สมบัติของการดำเนินการ และนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป.1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกิน 100 และ 0 สาระสำคัญ จำนวนใดลบด้วยศูนย์ ได้ผลลบเท่ากับจำนวนนั้น จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. นักเรียนสามารถอธิบายการหาผลลบด้วยศูนย์ได้ถูกต้อง (K) 2. นักเรียนสามารถหาผลลบด้วยศูนย์ได้ (P) 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ เอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด (A) สาระการเรียนรู้ การลบด้วยศูนย์
195 สมรรถนะ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. มีวินัย (ส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด) 2. ใฝ่เรียนรู้ (ตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้) 3. มุ่งมั่นในการทำงาน (เอาใจใส่ต่องานได้รับมอบหมาย) กระบวนการจัดการเรียนรู้ ขั้นนำ 1. ครูทบทวนการลบโดยความสัมพันธ์ของการบวกและการลบ โดยการติดบัตรภาพ ดังนี้ จากนั้นครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − มีแอปเปิลลูกใหญ่และแอปเปิลลูกเล็กทั้งหมดกี่ผล (6 ผล) − เป็นแอปเปิลลูกใหญ่กี่ผล (4 ผล) − เป็นแอปเปิลลูกเล็กกี่ผล (2 ผล) − ประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้อย่างไร (6 – 4 = 2) ขั้นสอน 2. ครูติดบัตรภาพขุนและต้นกล้ากำลังเล่นเกมสาวน้อยตกน้ำตามหนังสือเรียนหน้า 125 บนกระดาน ดังรูป มีสาวน้อย 3 คน สาวน้อยตกน้ำ 1 คน เหลือสาวน้อยที่ยังนั่งอยู่ 2 คน
196 จากสถานการณ์ข้างต้น ครูให้นักเรียนช่วยกันเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ จะได้ 3 – 1 = 2 3. ครูติดบัตรภาพสถานการณ์ที่สอง ดังรูป มีสาวน้อย 3 คน ไม่มีสาวน้อยตกน้ำ หรือมีสาวน้อยตกน้ำ 0 คน เหลือสาวน้อยที่ยังนั่งอยู่ 3 คน จากสถานการณ์ข้างต้น ครูให้นักเรียนช่วยกันเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ จะได้ 3 – 0 = 3 จากประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ ครูให้นักเรียนสังเกตว่า 3 เป็นตัวตั้งลบด้วย 0 จะได้ผลลบเป็น 3 ตัวตั้งกับผลลบเป็นจำนวนเดียวกัน 4. ครูยกตัวอย่างสถานการณ์ที่เป็นการลบด้วยศูนย์ตามหนังสือเรียนหน้า 126 ครูติด บัตรภาพบนกระดาน ดังรูป มีหม้อดิน 5 ใบ ขุนตีแตกไป 2 ใบ เหลือหม้อดินที่ไม่แตก 3 ใบ จากสถานการณ์ครูให้นักเรียนช่วยกันเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้ 5 – 2 = 3 5. ครูติดบัตรภาพสถานการณ์ที่สอง ดังรูป จากสถานการณ์ครูให้นักเรียนช่วยกันเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้ 5 – 0 = 5
197 ครูให้นักเรียนสังเกตว่า 5 เป็นตัวตั้งลบด้วย 0 จะได้ผลลบเป็น 5 ตัวตั้งกับผลลบ เป็นจำนวนเดียวกัน จากสองสถานการณ์ข้างต้นครูให้นักเรียนช่วยกันเปรียบเทียบจำนวนหม้อดินที่ขุนกับต้น กล้าตีแตกได้ดังนี้ ขุนตีหม้อดินแตกมากกว่าต้นกล้า 2 – 0 = 2 หรือ ต้นกล้าตีหม้อดินแตกน้อยกว่าขุน 2 – 0 = 2 ครูให้นักเรียนสังเกตว่า 2 เป็นตัวตั้งลบด้วย 0 จะได้ผลลบเป็น 2 ตัวตั้งกับผลลบ เป็นจำนวนเดียวกัน ขั้นฝึกทักษะ 6. นักเรียนฝึกหาผลลบด้วยศูนย์ในกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ในหนังสือเรียนรายวิชา พื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 128 จากนั้นให้นักเรียนรวบรวมหนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้นเรียน ส่งครูภายในท้ายชั่วโมงเรียนครั้งนี้ ขั้นสรุป 7. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − จำนวนใดลบด้วยศูนย์ ได้ผลลบเท่ากับเท่าใด (เท่ากับจำนวนนั้น) ขั้นนำไปใช้ 8. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.4 การลบด้วยศูนย์ ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 80 – 81 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 3. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 4. ใบงาน เรื่อง การลบด้วยศูนย์
198 การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายการหาผลลบ ด้วยศูนย์ได้ถูกต้อง (K) การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์ ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ หาผลลบด้วยศูนย์ได้ (P) การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.4 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรม การเรียนรู้ เอาใจใส่ต่อ งานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลา ที่กำหนด (A) การสังเกต พฤติกรรม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับคุณภาพของพฤติกรรม ระดับดี - ดีมาก ถือว่า ผ่าน ระดับพอใช้ - ปรับปรุง ถือว่า ไม่ผ่าน
199
200 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่1 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง การลบจำนวนสองจำนวน เวลา 15 ชั่วโมง ที่ตัวตั้งไม่เกิน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่31 เรื่อง ความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย เวลา 1 ชั่วโมง ส่วนรวมของจำนวนกับการลบ สาระที่1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ สมบัติของการดำเนินการ และนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป.1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกิน 100 และ 0 สาระสำคัญ เมื่อรู้จำนวนทั้งหมดที่เป็นการรวมของจำนวนสองจำนวน (ส่วนรวม) และรู้จำนวนหนึ่งในสอง จำนวน (ส่วนย่อย) เราสามารถหาอีกจำนวนหนึ่งได้ด้วยการลบ โดยจำนวนทั้งหมดเป็นตัวตั้ง จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. นักเรียนสามารถอธิบายการลบจำนวนโดยใช้ความสัมพันธ์ของจำนวนแบบส่วนย่อยและ ส่วนรวมได้ถูกต้อง (K) 2. นักเรียนสามารถหาผลลบโดยใช้ความสัมพันธ์ของจำนวนแบบส่วนย่อย – ส่วนรวม กับการลบได้ (P) 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ เอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด (A)
201 สาระการเรียนรู้ ความสัมพันธ์ของจำนวนแบบส่วนย่อย – ส่วนรวมกับการลบ สมรรถนะ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. มีวินัย (ส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด) 2. ใฝ่เรียนรู้ (ตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้) 3. มุ่งมั่นในการทำงาน (เอาใจใส่ต่องานได้รับมอบหมาย) กระบวนการจัดการเรียนรู้ ขั้นนำ 1. ครูใช้ตะกร้า 3 ใบ นำไข่พลาสติกใส่ตะกร้าตรงกลาง 7 ฟอง แล้วแยกไข่พลาสติก 7 ฟอง ใส่ในตะกร้า 2 ใบ ที่เหลือ ใบแรกใส่ 5 ฟอง ใบที่สองใส่ 2 ฟอง ดังรูป ครูอธิบายว่า ไข่พลาสติก 7 ฟอง แยกออกเป็น 5 ฟอง กับ 2 ฟองหรือ 7 เป็นส่วนรวม 5 กับ 2 เป็นส่วนย่อยของ 7 ถ้าเรานำไข่พลาสติก 5 ฟอง มารวมกับไข่พลาสติก 2 ฟอง จะได้ ไข่พลาสติก 7 ฟอง หรือ 5 + 2 = 7 แต่ถ้าเรามีไข่พลาสติกอยู่ในตะกร้า 7 ฟอง เอาไข่พลาสติกออกไป 5 ฟอง (ครูพูดพร้อมกับหยิบไข่ออกจากตะกร้า) เหลือไข่พลาสติกในตะกร้า 2 ฟอง โดยครูให้นักเรียน ช่วยกันนับไข่พลาสติกที่เหลืออยู่ในตะกร้า
202 ขั้นสอน 2. ครูอธิบายว่า การนำสิ่งของออกไปจำนวนหนึ่งในลักษณะเช่นนี้เราอาจแทนด้วยการลบ จำนวนสองจำนวน จะได้ 7 – 5 = 2 3. จากนั้นครูเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบบนกระดานดังนี้ 7 – 5 = 2 จากประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ ครูให้นักเรียนสังเกตว่า 7 เป็นตัวตั้งซึ่งเป็นจำนวนที่ เป็นส่วนรวม ลบด้วย 5 ซึ่งเป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อย ได้ผลลบเป็น 2 ซึ่งเป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อย อีกจำนวนหนึ่ง ดังรูป 4. ครูติดบัตรภาพลูกโป่งสีฟ้าและลูกโป่งสีชมพูตามหนังสือเรียนหน้า 129 บนกระดาน ดังรูป จากนั้นครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − ลูกโป่งสีฟ้าและลูกโป่งสีชมพูมีทั้งหมดกี่ลูก (6 ลูก) − ลูกโป่งสีฟ้ามีกี่ลูก (4 ลูก) − ลูกโป่งสีชมพูมีกี่ลูก (2 ลูก) หาคำตอบได้อย่างไร (6 – 4 = 2) ครูเขียนความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย - ส่วนรวมของ 6 ดังนี้ และเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ 6 – 4 = 2
203 จากนั้นครูให้นักเรียนสังเกตว่า ตัวตั้งคือ 6 เป็นส่วนรวม ตัวลบคือ 4 เป็นส่วนย่อยของ 6 และผลลบคือ 2 เป็นส่วนย่อยของ 6 อีกจำนวนหนึ่ง ดังนั้นจากความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย - ส่วนรวม ข้างต้นจึงสามารถเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้อีกหนึ่งประโยคคือ 6 – 2 = 4 นักเรียนและครูร่วมกันสรุปว่า จากความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย - ส่วนรวมของ 6 เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้ดังนี้ 6 – 4 = 2 6 – 2 = 4 ครูให้นักเรียนสังเกตว่า ตัวตั้งคือจำนวนที่เป็นส่วนรวม ตัวลบและผลลบคือจำนวนที่เป็น ส่วนย่อย 5. ครูยกตัวอย่างสถานการณ์ที่เป็นความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวมของจำนวนและ กำหนดความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย - ส่วนรวมของจำนวนมาให้แล้วให้นักเรียนฝึกเขียนเป็นประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบ ตามหนังสือเรียนหน้า 130 ครูติดบัตรภาพ ดังรูป จากนั้นใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − ร่มสีแดงและร่มสีดำทั้งหมดกี่คัน (5 คัน) − เป็นร่วมสีแดงกี่คัน (3 คัน) − เป็นร่มสีดำกี่คัน (2 คัน) ครูเขียนความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย - ส่วนรวมของ 5 ดังนี้
204 เขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้ดังนี้ 5 – 3 = 2 หรือ 5 – 2 = 3 จากนั้นครูให้นักเรียนสังเกตว่า ตัวตั้งคือ 5 เป็นจำนวนที่เป็นส่วนรวม ตัวลบและผลลบ คือ 3 กับ 2 เป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อยของ 5 ขั้นฝึกทักษะ 6. นักเรียนฝึกหาผลลบโดยใช้ความสัมพันธ์ของจำนวนแบบส่วนย่อย – ส่วนรวมกับการลบ ในกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ในหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 132 จากนั้นให้นักเรียน รวบรวมหนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้นเรียนส่งครูภายในท้ายชั่วโมงเรียนครั้งนี้ ขั้นสรุป 7. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − เมื่อรู้จำนวนทั้งหมดที่เป็นการรวมของจำนวนสองจำนวน หรือเรียกว่าอะไร (ส่วนรวม) − และรู้จำนวนหนึ่งในสองจำนวน หรือเรียกว่าอะไร (ส่วนย่อย) − เราสามารถหาอีกจำนวนหนึ่งได้ด้วยวิธีการใด (การลบ) ขั้นนำไปใช้ 8. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.5 ความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวมของจำนวนกับการลบ ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 82 – 83 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. ตะกร้า 3. ไข่พลาสติก 4. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 5. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 6. ใบงาน เรื่อง ความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวมของจำนวนกับการลบ
205 การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายการลบจำนวน โดยใช้ความสัมพันธ์ ของจำนวนแบบ ส่วนย่อยและส่วนรวม ได้ถูกต้อง (K) การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์ ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ หาผลลบโดยใช้ ความสัมพันธ์ ของจำนวนแบบ ส่วนย่อย – ส่วนรวม กับการลบได้ (P) การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.5 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรม การเรียนรู้ เอาใจใส่ต่อ งานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลา ที่กำหนด (A) การสังเกต พฤติกรรม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับคุณภาพของพฤติกรรม ระดับดี - ดีมาก ถือว่า ผ่าน ระดับพอใช้ - ปรับปรุง ถือว่า ไม่ผ่าน
206
207 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่1 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง การลบจำนวนสองจำนวน เวลา 15 ชั่วโมง ที่ตัวตั้งไม่เกิน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่32 เรื่อง การหาผลลบโดยใช้กรอบสิบ เวลา 1 ชั่วโมง (Ten Frame) สาระที่1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ สมบัติของการดำเนินการ และนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป.1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกิน 100 และ 0 สาระสำคัญ การลบสามารถใช้กรอบสิบในการหาผลลบได้ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. นักเรียนสามารถอธิบายการหาผลลบโดยใช้กรอบสิบได้ถูกต้อง (K) 2. นักเรียนสามารถหาผลลบโดยใช้กรอบสิบได้ (P) 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ เอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด (A) สาระการเรียนรู้ การหาผลลบโดยใช้กรอบสิบ
208 สมรรถนะ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. มีวินัย (ส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด) 2. ใฝ่เรียนรู้ (ตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้) 3. มุ่งมั่นในการทำงาน (เอาใจใส่ต่องานได้รับมอบหมาย) กระบวนการจัดการเรียนรู้ ขั้นนำ 1. ครูทบทวนทบทวนการหาผลลบแสดงโดยการเอาออก และให้นักเรียนสังเกตแล้วช่วยกัน หาคำตอบ จากนั้นใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − มีอยู่ 10 นำออก 6 เหลือเท่าไร (4) จากนั้นใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − มีอยู่ 6 นำออก 3 เหลือเท่าไร (3)
209 ขั้นสอน 2. ครูอธิบายว่า การบวกและการลบมีความสัมพันธ์กัน คือ ผลบวกของสองจำนวนใด ๆ เมื่อลบด้วยจำนวนใดจำนวนหนึ่งในสองจำนวนนั้น จะได้ผลลบเท่ากับอีกจำนวนหนึ่ง 3. ครูยกตัวอย่างการหาผลลบโดยใช้กรอบสิบตามหนังสือเรียนหน้า 133 โดยติดบัตรภาพ พร้อมเขียนบรรยายใต้ภาพบนกระดาน มีลูกโป่ง 9 ลูก แตกไป 4 ลูก เหลือลูกโป่งไม่แตก 5 ลูก เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบได้9 – 4 = 5 4. จากนั้นครูนำกรอบสิบมาแนะนำว่า สามารถแสดงการลบเช่นนี้ในกรอบสิบได้ดังนี้ ครูแนะนำกรอบสิบแล้วเขียนวงกลมในกรอบสิบให้เท่ากับจำนวนที่เป็นตัวตั้งในที่นี้คือ 9 จากนั้นครูกากบาทสีแดงทับวงกลมเพื่อแสดงการเอาออกเท่ากับจำนวนที่เป็นตัวลบในที่นี้คือ 4 จำนวนวงกลมที่เหลือจะเป็นผลลบ คือ 5 ซึ่งในการเขียนกากบาทออกเท่ากับจำนวนที่เป็นตัวลบนั้น นักเรียนสามารถเขียนกากบาทออกตรงไหนก็ได้ เช่น ทั้งนี้เพื่อให้นับจำนวนที่เหลือได้ง่ายครูจึงแนะนำว่าในการกากบาทออกนั้นควรกากบาท ออกให้ง่ายต่อการนับจำนวนที่เหลือ เช่น
210 5. ครูยกตัวอย่างเพิ่มเติมเกี่ยวกับการหาผลลบโดยใช้กรอบสิบโดยการติดบัตรภาพ ตามหนังสือเรียนหน้า 133 ดังรูป ครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − จากบัตรภาพนักเรียนเห็นอะไรบ้าง (พินโบว์ลิ่งที่ล้มและไม่ล้ม) − มีพินโบว์ลิ่งทั้งหมดกี่อัน (10 อัน) − มีพินโบว์ลิ่งไม่ล้มกี่อัน (5 อัน) − มีพินโบว์ลิ่งล้มกี่อัน (5 อัน) − เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้อย่างไร (10 – 5 = 5) จากนั้นครูแนะนำการใช้กรอบสิบช่วยในการหาผลลบ ดังนี้ มีทั้งหมด 10 อัน เอาออกไป 5 อัน เหลือ 5 อัน 6. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปว่า ในการใช้กรอบสิบหาผลลบนั้น จะเขียนวงกลมในกรอบสิบ เท่ากับจำนวนที่เป็นตัวตั้ง แล้วกากบาทออกเท่ากับจำนวนที่เป็นตัวลบ จำนวนวงกลมที่เหลือจะเป็น ผลลบ ขั้นฝึกทักษะ 7. นักเรียนฝึกหาผลลบโดยใช้กรอบสิบ ในตรวจสอบความเข้าใจ ในหนังสือเรียนรายวิชา พื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 136 จากนั้นให้นักเรียนรวบรวมหนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้นเรียน ส่งครูภายในท้ายชั่วโมงเรียนครั้งนี้
211 ขั้นสรุป 8. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − การใช้กรอบสิบหาผลลบนั้น จะเขียนวงกลมในกรอบสิบเท่ากับจำนวนอะไร (จำนวน ที่เป็นตัวตั้ง) − แล้วกากบาทออกเท่ากับจำนวนอะไร (จำนวนที่เป็นตัวลบ) − จำนวนวงกลมที่เหลือจะเป็นอะไร (ผลลบ) ขั้นนำไปใช้ 9. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.6 การหาผลลบโดยใช้กรอบสิบ ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้า 84 – 85 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. กรอบสิบ 3. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 4. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 5. ใบงาน เรื่อง การหาผลลบโดยใช้กรอบสิบ การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายการหาผลลบ โดยใช้กรอบสิบ ได้ถูกต้อง (K) การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์
212 จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ หาผลลบโดยใช้ กรอบสิบได้ (P) การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.6 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรม การเรียนรู้ เอาใจใส่ต่อ งานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลา ที่กำหนด (A) การสังเกต พฤติกรรม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับคุณภาพของพฤติกรรม ระดับดี - ดีมาก ถือว่า ผ่าน ระดับพอใช้ - ปรับปรุง ถือว่า ไม่ผ่าน
213
214 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่1 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง การลบจำนวนสองจำนวน เวลา 15 ชั่วโมง ที่ตัวตั้งไม่เกิน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่33 เรื่อง การหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวน เวลา 1 ชั่วโมง สาระที่1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ สมบัติของการดำเนินการ และนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป.1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกิน 100 และ 0 สาระสำคัญ การลบสามารถใช้เส้นจำนวนในการหาผลลบได้ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. นักเรียนสามารถอธิบายการหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวนได้ถูกต้อง (K) 2. นักเรียนสามารถหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวนได้ (P) 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ เอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด (A) สาระการเรียนรู้ การหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวน
215 สมรรถนะ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. มีวินัย (ส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด) 2. ใฝ่เรียนรู้ (ตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้) 3. มุ่งมั่นในการทำงาน (เอาใจใส่ต่องานได้รับมอบหมาย) กระบวนการจัดการเรียนรู้ ขั้นนำ 1. ครูทบทวนทบทวนการหาผลลบแสดงโดยการใช้กรอบสิบ และให้นักเรียนสังเกต แล้วช่วยกันหาคำตอบ • 6 เอาออก 4 เหลือเท่าไร ตอบ 2 • 8 เอาออก 5 เหลือเท่าไร ตอบ 3 • 7 เอาออก 2 เหลือเท่าไร ตอบ 5
216 ขั้นสอน 2. ครูแนะนำว่าการหาผลลบอาจใช้วิธีอื่นช่วยในการหาผลลบได้ เช่น ใช้เส้นจำนวนช่วยใน การหาผลลบ ครูยกตัวอย่างเส้นจำนวนที่แสดงจำนวนต่าง ๆ บนเส้นจำนวนที่เริ่มจาก 0 และมีขีดระบุ ตำแหน่งบนเส้นจำนวนซึ่งระยะห่างแต่ละขีดจะเท่ากัน จำนวนที่ปรากฎบนเส้นจำนวนจะเขียน เรียงกัน ดังนี้ 3. ครูยกตัวอย่างการหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวนตามหนังสือเรียนหน้า 137 ดังนี้ ครูติดบัตร ภาพการเล่นเกมบันไดงูของแก้วตาและขุน ดังรูป ครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − จากบัตรภาพนักเรียนเห็นอะไรบ้าง (แก้วตากับขุนเล่นเกมบันไดงู) − ตอนเริ่มเล่นแก้วตากับขุนต้องยืนอยู่จุดใด (จุดเริ่มต้น) − ขุนทอยลูกเต๋าได้แต้ม 5 ขุนต้องเดินไปกี่ช่อง (5 ช่อง) − ขุนยืนอยู่ช่องหมายเลขใด (ช่องหมายเลข 5) − ตรงช่องหมายเลข 5 มีป้ายบอกให้ขุนทำอะไร (เดินถอยหลัง 2 ช่อง) − เมื่อขุนเดินถอยหลังไป 2 ช่องขุนต้องยืนอยู่ที่ช่องหมายเลขใด (ช่องหมายเลข 3) ครูอธิบายว่าการเดินไปข้างหน้าและการเดินถอยหลังลักษณะเช่นนี้คล้ายกับการหาผลลบ โดยใช้เส้นจำนวนดังนี้
217 โยงเส้นแสดงจำนวน 5 ซึ่งเป็นตัวตั้งบนเส้นจำนวน คือโยงจาก 0 ไปถึง 5 ดังรูป โยงเส้นกลับมา 2 ช่อง แสดงการลบด้วย 2 อาจจะโยงกลับทีละช่องหรือโยงทีเดียว 2 ช่อง เลยก็ได้แต่เพื่อไม่ให้ผิดพลาดจึงโยงทีละช่องแล้วนับจำนวนช่องที่โยงไปด้วยเป็น 1 ช่อง 2 ช่อง ดังรูป โยงเส้นกลับมาแล้วเส้นที่โยงอยู่ในตำแหน่งของจำนวนใดจำนวนนั้นเป็นผลลบ ในที่นี้เส้น ที่โยงกลับมาอยู่ตรงตำแหน่งของ 3 ดังนั้น 3 คือผลลบ นั่นคือ 5 – 2 = 3 4. ครูยกตัวอย่างการหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวนตามหนังสือเรียนหน้า 138 ดังนี้ ครูแจกบัตรเส้นจำนวนให้นักเรียนทุกคนแล้วให้นักเรียนโยงเส้นจาก 0 ไปถึง 7 แสดงจำนวนที่เป็นตัวตั้ง คือ 7 ดังรูป จากนั้นโยงเส้นกลับให้จำนวนช่องเท่ากับจำนวนที่เป็นตัวลบ ดังรูป จากรูปจะเห็นว่าโยงเส้นกลับมาถึงตำแหน่งของตัวเลข 4 ดังนั้น ผลลบ คือ 4 นั่นคือ 7 – 3 = 4 ดังรูป
218 5. ครูอธิบายว่า การใช้เส้นจำนวนหาผลลบให้โยงเส้นจาก 0 ไปถึงจำนวนที่เป็นตัวตั้ง จากนั้น โยงเส้นกลับให้จำนวนช่องเท่ากับจำนวนที่เป็นตัวลบ เมื่อโยงมาถึงจำนวนใดจำนวนนั้นเป็นผลลบ ขั้นฝึกทักษะ 6. นักเรียนฝึกหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวน ในกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ในหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 136 จากนั้นให้นักเรียนรวบรวมหนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้น เรียนส่งครูภายในท้ายชั่วโมงเรียนครั้งนี้ ขั้นสรุป 7. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − การใช้เส้นจำนวนหาผลลบให้โยงเส้นจาก 0 ไปถึงจำนวนอะไร (จำนวนที่เป็นตัวตั้ง) − จากนั้นโยงเส้นกลับให้จำนวนช่องเท่ากับจำนวนอะไร (จำนวนที่เป็นตัวลบ) − เมื่อโยงมาถึงจำนวนใดจำนวนนั้นเป็นอะไร (ผลลบ) ขั้นนำไปใช้ 8. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.7 การหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวน ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) หน้า 86 – 87 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. กรอบสิบ 3. บัตรเส้นจำนวน 4. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 5. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 6. ใบงาน เรื่อง การหาผลลบโดยใช้เส้นจำนวน
219 การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายการหาผลลบ โดยใช้เส้นจำนวน ได้ถูกต้อง (K) การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์ ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ หาผลลบโดยใช้ เส้นจำนวนได้ (P) การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.7 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรม การเรียนรู้ เอาใจใส่ต่อ งานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลา ที่กำหนด (A) การสังเกต พฤติกรรม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับคุณภาพของพฤติกรรม ระดับดี - ดีมาก ถือว่า ผ่าน ระดับพอใช้ - ปรับปรุง ถือว่า ไม่ผ่าน
220
221 แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่1 หน่วยการเรียนรู้ที่3 เรื่อง การลบจำนวนสองจำนวน เวลา 15 ชั่วโมง ที่ตัวตั้งไม่เกิน 10 แผนการจัดการเรียนรู้ที่34 เรื่อง การหาค่าตัวไม่ทราบค่า เวลา 1 ชั่วโมง ในประโยคสัญลักษณ์ สาระที่1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการ สมบัติของการดำเนินการ และนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป.1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกิน 100 และ 0 สาระสำคัญ สามารถใช้ความสัมพันธ์ของการบวกและการลบในการหาค่าตัวไม่ทราบในประโยค สัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. นักเรียนสามารถอธิบายการหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวก และประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้ถูกต้อง (K) 2. นักเรียนสามารถหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบได้ (P) 3. นักเรียนตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ เอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย และส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด (A)
222 สาระการเรียนรู้ การหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบ สมรรถนะ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. มีวินัย (ส่งงานตรงตามเวลาที่กำหนด) 2. ใฝ่เรียนรู้ (ตั้งใจเรียน สนใจเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้) 3. มุ่งมั่นในการทำงาน (เอาใจใส่ต่องานได้รับมอบหมาย) กระบวนการจัดการเรียนรู้ ขั้นนำ 1. ครูทบทวนเรื่องความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวมกับการลบ ดังนี้ ครูใช้ตะกร้า 3 ใบ นำไข่พลาสติกใส่ตะกร้าตรงกลาง 7 ฟอง แล้วแยกไข่พลาสติก 7 ฟอง ใส่ในตะกร้า 2 ใบที่เหลือ ใบแรกใส่ 5 ฟอง ใบที่สองใส่ 2 ฟอง ดังรูป ครูอธิบายว่า การนำสิ่งของออกไปจำนวนหนึ่งในลักษณะเช่นนี้ เราอาจแทนด้วยการลบ จำนวนสองจำนวน จะได้ 7 – 2 = 5 จากนั้นครูเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบบนกระดานดังนี้ 7 – 2 = 5 จากประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ ครูให้นักเรียนสังเกตว่า 7 เป็นตัวตั้งซึ่งเป็นจำนวน ที่เป็นส่วนรวม ลบด้วย 5 ซึ่งเป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อย ได้ผลลบเป็น 2 ซึ่งเป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อย
223 อีกจำนวนหนึ่ง หรือ 7 เป็นตัวตั้งซึ่งเป็นจำนวนที่เป็นส่วนรวม ลบด้วย 2 ซึ่งเป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อย ได้ผลลบเป็น 5 ซึ่งเป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อยอีกจำนวนหนึ่งดังรูป จากความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวม โดยมี 7 เป็นส่วนรวมและมี 2 กับ 5 เป็น ส่วนย่อยของ 7 สามารถเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบได้ ดังนี้ 5 + 2 = 7 7 – 5 = 2 7 – 2 = 5 ขั้นสอน 2. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปว่า สามารถเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบจากความสัมพันธ์ของจำนวนแบบส่วนย่อย–ส่วนรวม โดยจำนวนที่เป็น ส่วนย่อยบวกกันสองจำนวนได้จำนวนที่เป็นส่วนรวม เมื่อนำจำนวนที่เป็นส่วนรวมลบด้วยจำนวนที่ เป็นส่วนย่อย ผลลบจะเป็นจำนวนที่เป็นส่วนย่อยอีกจำนวนหนึ่ง 3. ครูยกตัวอย่างความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวมที่เป็นการหาค่าของตัวไม่ทราบค่า โดย ครูติดบัตรภาพบนกระดาน ดังนี้ จากความสัมพันธ์ของจำนวนแบบส่วนย่อย-ส่วนรวมนี้ จำนวนที่เป็นส่วนย่อยของ 7 คือ 2 กับจำนวนใด สามารถหาจำนวนนั้นได้โดยพิจารณาว่า 2 บวกกับจำนวนใดได้ 7 เขียนเป็น ประโยคสัญลักษณ์ได้เป็น 2 + = 7 หรือพิจารณาว่า 7 ลบด้วยจำนวนใดได้เท่ากับ 2 เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์ได้เป็น 7 – = 2 หรือพิจารณาว่า 7 ลบด้วย 2 เท่ากับจำนวนใด เขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์ได้เป็น 7 – 2 =
224 เขียนเป็นความสัมพันธ์ของการบวกและการลบได้ดังนี้ 2 + = 7 7 – = 2 7 – 2 = นั่นคือสามารถเขียนประโยคสัญลักษณ์ใดก็ได้ใน 3 ประโยคข้างต้นแทนความหมาย เดียวกัน นั่นคือ แทนด้วย 2 + = 7 หรือ 7 – = 2 หรือ 7 – 2 = 4. ครูยกตัวอย่างการหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบตามหนังสือเรียนหน้า 141 โดยครูติดบัตรภาพบนกระดาน ดังนี้ ครูใช้คำถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียน ดังนี้ − จากบัตรภาพนักเรียนเห็นอะไรบ้าง (มีขนมในกล่องมี 10 ชิ้น เราเห็นขนม 4 ชิ้น) − มีขนมที่เรามองไม่เห็นใช่หรือไม่ (ใช่) − จากภาพนำไปเขียนเป็นความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวมได้อย่างไร ( ) − จากความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวมเขียนเป็นประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวก และประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบที่มีตัวไม่ทราบค่าได้อย่างไร ( 4 + = 10 หรือ 10 – = 4 หรือ 10 – 4 = ) − เลือกประโยคสัญลักษณ์จาก 3 ประโยคข้างต้นสำหรับหาค่าของตัวไม่ทราบค่าคือ (10 – 4 = )
225 − 10 ลบด้วย 4 ได้ผลลบเท่ากับเท่าไร (6) − ดังนั้น คำตอบคือเท่าไร (6) 5. ครูอธิบายว่า นักเรียนอาจไม่ต้องเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบที่มีตัวไม่ทราบค่าทั้งสามประโยคก็ได้เนื่องจากทั้ง 3 ประโยคสามารถเขียน แทนกันได้ ดังนั้นนักเรียนเลือกประโยคสัญลักษณ์ที่ง่ายในการหาคำตอบดังนี้ จากรูปที่กำหนดให้แปลงมาเป็นความสัมพันธ์แบบส่วนย่อย-ส่วนรวม 10 – 4 = จากนั้นหาคำตอบ 10 – 4 = 6 ขั้นฝึกทักษะ 6. นักเรียนฝึกหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยค สัญลักษณ์แสดงการลบในกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ ในหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 144 จากนั้นให้นักเรียนรวบรวมหนังสือเรียนของนักเรียนทุกคนในชั้นเรียนส่งครูภายในท้าย ชั่วโมงเรียนครั้งนี้ ขั้นสรุป 7. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปบทเรียนด้วยการถามตอบ เพื่อให้ได้ข้อสรุปตามสาระสำคัญ โดยมีคำถามดังนี้ − นักเรียนอาจไม่ต้องเขียนประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบที่มีตัวไม่ทราบค่าทั้งสามประโยคก็ได้เพราะเหตุใด (เนื่องจากทั้ง 3 ประโยคสามารถ เขียนแทนกันได้) − ดังนั้นนักเรียนเลือกประโยคสัญลักษณ์อย่างไร (ประโยคสัญลักษณ์ที่ง่ายในการหา คำตอบ)
226 ขั้นนำไปใช้ 8. นักเรียนทำแบบฝึกหัด 3.8 การหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์ แสดงการบวกและประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ ในแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) หน้า 88 – 90 สื่อและแหล่งเรียนรู้ 1. บัตรภาพ 2. ไข่พลาสติก 3. ตะกร้า 4. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบัน ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 5. แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่ม 1 ของสถาบันส่งเสริม การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) 6. ใบงาน เรื่อง การหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวก 7. ใบงาน เรื่อง การหาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการลบ การวัดผลประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีการวัด และประเมินผล เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 1. นักเรียนสามารถ อธิบายการหาค่าของ ตัวไม่ทราบค่า ในประโยคสัญลักษณ์ แสดงการบวก และประโยคสัญลักษณ์ แสดงการลบได้ถูกต้อง (K) การตอบคำถาม แบบสังเกต พฤติกรรม ระดับ 4 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง ครบถ้วน สมบูรณ์ และชัดเจน ระดับ 3 หมายถึง ตอบคำถามได้ถูกต้อง แต่ยังไม่สมบูรณ์ ระดับ 2 หมายถึง ตอบคำถามถูกต้อง บางส่วน ต้องให้ครูแนะนำ ระดับ 1 หมายถึง ต้องให้ครูแนะนำ คำตอบให้เป็นส่วนใหญ่ 2. นักเรียนสามารถ หาค่าของตัวไม่ทราบค่า ในประโยคสัญลักษณ์ การตรวจ แบบฝึกหัด แบบฝึกหัด 3.8 เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมินผล แบบฝึกหัด