250 Tekrar Et www.netlerikatla.com TEST - 8 1. Lenz kanununa göre indüksiyon akımı ortamdaki manyetik akı değişimine karşı koyacak yöndedir. Buna göre, I. Düzgün manyetik alan şiddetinin artmasıyla içeride bulunan tel çerçevede II. Düzgün manyetik alan içinde manyetik alana paralel eksen etrafında dönen çember telde III. Bir çubuk mıknatıs akım makarasını sabit hızla yaklaştırdığımızda akım makarasında hangilerinde indüksiyon akımı oluşur? A) Yalnız I B) I ve III C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 2. x eksenine paralel ÂB düzgün manyetik alanında şekildeki gibi bir köşesi O noktasında olan K iletken tel çerçeve yz düzleminde tutulmaktadır. derçeve Ox, Oy, Oz eksenlerinden hangilerinin etrafında döndürülürse çerçevede indüksiyon akımı oluşur? A) Yalnız Ox B) Yalnız Oy C) Ox ve Oy D) Oy ve Oz E) Ox ve Oz ÁB z x y O 5. Şekildeki B manyetik alan bölgesinde I, II, III tel halkaları ve lambadan oluşan düzenekler V hızıyla verilen yönde biraz çekliyorlar. Buna göre, bu süreçte hangilerinde lamba yanar? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ÁB I I I V V V I I I 4. Şekildeki B = 4T manyetik alan bölgesinde, boyu 10 cm hızı 2 m/s olan çubuğun hareketi sonucu R = 2W luk dirençten geçen indüksiyon akımının büyüklüğü ve yönü için ne söylenebilir? A) 0,1 Amper, II yönünde B) 0,1 Amper, I yönünde C) 0,2 Amper, II yönünde D) 0,4 Amper, I yönünde E) 0,4 Amper, II yönünde ÁB bölgesi I I I v = 2 m / s İndüksiyon L = 10c m R = 2W 3. Şekildeki tel halkada I konumundan (x – z düzleminden), II konumuna (x – y düzlemine) getirildiğinde üzerinden indüksiyon akımı oluşuyor. Buna göre, manyetik alanın doğrultusu hangi eksene paralel olamaz? A) z B) y C) x D) x ve y E) y ve z y x z I I I T e l h a l ka 6. Sayfa düzleminde verilen şekildeki iletken telden i şiddetinde akım geçiyor. Halka belirtilen I, II, III ve IV yönlerinden hangilerine doğru çekilirse halkada indüksiyon akımı oluşur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve IV E) I, III ve IV i iletken t e l iletken t e l h a l k a I I I I I I I V O ELEKTROMANYETİK İNDÜKLEME - III
251www.netlerikatla.com 1-B 2-D 3-C 4-E 5-C 6-E 7-B 8-C 9-E 10-D 9. Şekildeki selenoid ve mıknatıs sisteminde ampulün yanması için, I. Selenoidi (–) yöne çekmek II. Mıknatısı (–) yöne çekmek III. Mıknatısı (+) yöne çekmek işlemlerinden hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III N S A m p u l ( – ) ( + ) 7. Kare bölmelendirilmiş düzlemde üzerinde i akımı geçen düz tel ve iletken tel halka şekildeki gibidir. Buna göre halkada, I. Tel halka düz tele yaklaştırılırsa (–) yönde indüksiyon akımı oluşur. II. i akımı artırılırsa (+) yönde indüksiyon akımı oluşur. III. Tel halka düz telden uzaklaştırılırsa indüksiyon akımı (+) yönde oluşur. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III + – T e l h al ka D ü z t e l i 10. Şekildeki bobin devresinde S anahtarı kapalıdır. Buna göre, I. Reosta sürgüsünü I yönünde çekmek II. Reosta sürgüsünü II yönünde çekmek III. S anahtarını açmak işlemlerinden hangileri yapılırsa devrede (+) yönde öz indüksiyon akımı oluşur? A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız II D) II ve III E) Yalnız III I R e o s t a S anahtarı I – + I I + – 8. Şekildeki bobin ve mıknatıs verilen konumda tutulmaktadır. Buna göre, I. Mıknatıs ok yönünde hareket ettirildiğinde direnç üzerinde 1 yönünde indüksiyon akımı oluşur. II. Bobin ok yönünde hareket ettirilirse direnç üzerinde 1 yönünde indüksiyon akımı oluşur. III. Mıknatıs ok yönünde hareket ettirilirse direnç üzerinde 2 yönünde indüksiyon akımı oluşur. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız III B) I ve II C) II ve III D) Yalnız I E) Yalnız II S N R 1 2
252 Tekrar Et www.netlerikatla.com TEST - 9 ELEKTROMANYETİK İNDÜKLEME - IV 1. Yüklü bir tanecik etrafında elektrik alan oluşturur. Bu tanecik hareket ediyorsa elektrik alan yanında manyetik alan da oluşturur. Buna göre, aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Bu taneciğe hem elektriksel kuvvet hem de manyetik kuvvet etki eder. B) Taneciğe etki eden kuvvetin matematiksel modelini Hendrik Lorena son haline getirmiştir. C) Hareketli taneciğin etrafındaki elektrik alan vektörü ile manyetik alan vektörü aynı doğrultuda zıt yönlüdür. D) Taneciğe etki eden elektriksel kuvvet ile manyetik kuvvet birbirine dik doğrultuda etki eder. E) Bu olayın keşfi teknolojik aletlerin gelişmesine yardımcı olmuştur. 4. +T yüklü bir tanecik yatay doğrultudaki düzgün E elektrik alan ve B manyetik alanına ayrı ayrı konuyor. Buna göre, I. Tanecik her iki alanda da ivmeli hareket yapar. II. Taneciğin oluşturduğu elektrik alan düzgün manyetik alan içinde çembersel yörüngede dönmesine sebep olur. III. Her iki alanda da aynı süre içinde tanecik üzerinde yapılan işler eşit büyüklüktedir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) I, II ve III E) Yalnız III ÂE + + + + + + + – – – – – – – + q ÂB + q 5. Düzgün manyetik alanda bulunan yüklü paralel levhalar arasında elektrik yüklü bir cisim şekildeki V hızıyla gönderiliyor. Cisim +y yönünde hareketine devam ediyor. Buna göre, I. Cisim + yüklü ise elektrik alan yönü +x ise manyetik alan yönü –z dir. II. Elektrik alanın uyguladığı kuvvet –x yönünde ise manyetik alan yönü –z olabilir. III. Cisim ivmeli hareket yapar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) II ve III E) Yalnız III z x y V 2. Şekildeki düzenekte düzgün ÂB manyetik alanda paralel levhalar arası düzgün E elektrik alanı oluşturuluyor. Bu düzeneğe şekildeki gibi +3C yüklü cisim 2 m/s hızla giriyor. Yüklü cisim hareket doğrultusunu değiştirmiyor ise elektrik alan şiddeti ve manyetik alan şiddetleri E B oranı kaçtır? (Yerçekim etkisi ve sürtünmeler önemsiz) A ) 2 B ) 3 2 C) 1 D) 2 3 E) 1 2 Ø Ø Ø Ø ÂB V V = 2 m / s q = 3 C 3. Metal dedektörleri Metro trenlerinin fren sistemi Metal para ile çalışan otomatlar Malzemelerdeki kusurların tespiti Parçacık hızlandırıcılar Yukarıdaki sistem veya olayların kaç tanesi Lorentz kuvvetinin uygulama alanı içerisindedir? A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
253www.netlerikatla.com 1-C 2-A 3-A 4-D 5-B 6-B 7-E 8-D 9-C 6. Şekildeki düzenek için verilen, I. Tel halkadan akım geçirilirse, O ekseni etrafında şekildeki gibi dönebilir. II. Halka şekildeki gibi döndürülürse halkadan akım geçtiği görülür. III. Mıknatısların kutup şiddetleri artırılırsa oluşan enerji dönüşümü olumlu etkilenir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I, II ve III C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III Tel halka N S O 7. Şekildeki basit elektrik motoru düzeneğinde, bakır tel, sarım halkalardan gelen akım etkisiyle dönüş hareketi yapıyor. Buna göre dönüş frekansını artırmak için, I. Sarım sayısını artırma, II. Pil voltajını artırma, III. Daha ince ve hafif bakır tel kullanma işlemlerinden hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III bakır tel mıknatıs çengelli iğneler PİL 9. Şekilde bisiklet dinamosunun bir modeli veriliyor. Lambanın parlaklığının artması için aşağıdakilerden hangisinin yapılması uygun olmaz? A) Sarım sayısı N artmalı B) Dönüş hızı artmalı C) Dönüş yönü değişmeli D) Mıknatısların kutup şiddeti artmalı E) Ampulün direnci azaltılmalı S N N 8. Yatay sürtünmesiz sistemde eşit büyüklükte akım geçen sonsuz uzunluktaki birbirine paralel tellerin arasındaki düzgün elektrik alan oluşturan paralel levhalar içine –T yüklü cisim şekildeki gbi gönderiliyor. Cisim sapmadan yoluna devam ediyor ise; I. E elektrik alan şiddeti ile B manyetik alan şiddeti arasında E = B . V eşitliği vardır. II. Cismin yükü +T olursa 1 yönüne sapar. III. Tellerin cismin hareket doğrultusuna olan uzaklıkları d artarsa cisim 2 yönünde sapar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III i 2 = i i 1 = i V – q d d 1 2
254www.netlerikatla.com 1. Şekildeki gibi bükülmüş KLM teli B düzgün manyetik alanında L nin etrafında dönüyor. KL arası oluşan potansiyel fark V1, LM arası V2 ise V1 V2 oranı kaçtır? A) 4 B) 3 C) 2 D) 3 2 E) 1 Ø K L x M 2x 3. Yan yana duran bobinlerden oluşan şekildeki sistemde anahtar kapandığında, oluşan özindüksiyon akımının ve indüksiyon akımının yönü için ne söylenebilir? İndüksiyon gzindüksiyon A ) I I I I B ) I IV C) I I I D ) I I I I I E) I Oluşmaz + – II I I I I I V Anahtar Pil 2. Bakır tel, pil ve mıknatısla şekildeki basit motor düzeneği kurulmuştur. Buna göre, I. Devrede bakır tel dönme hareketi yapar. II. Sürtünmeler azaltılırsa, motorun verimi artar. III. Pil voltajı artırılırsa oluşan hareket daha hızlı olur. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III mıknatıs bakır tel PİL TEST - 1 4. Dikdörtgenler prizması biçimindeki özdeş mıknatıslar karşılıklı yerleştirilmiş ve aralarına iletken P halkası konumlandırılmıştır. Buna göre, 3 halkasında indüksiyon akımı oluşması için aşağıdakilerden hangisi yapılabilir? A) Halka 1 yönünde ötelenmelidir. B) Halka 2 yönünde ötelenmelidir. C) Halka 4 yönünde ötelenmelidir. D) Halkanın torku 3 yönünde olacak şeklide döndürülmelidir. E) Halkanın torku 5 yönünde olacak şekilde döndürülmelidir. N S S N 5 3 P 4 1 2
255www.netlerikatla.com 1-A 2-E 3-A 4-E 5-E 6-E 7-B 6. Değişen manyetik alan içindeki geniş metal şerit ve levhaların yüzeyinde indüksiyon akımı oluşur. Bunlara girdap akımları denir. Buna göre; I. Oluşan akım, Lorentz kuvvetine maruz kalan elektronlardan kaynaklanır. II. Girdap akımı, suda kürek çekerken oluşan girdaplara benzetilebilir. III. Girdap akımları iletken üzerinde dolanırken, sıcaklığın artmasına neden olur. verilenlerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 5. Oğuz yatay düzlemde eş karelere bölünmüş levhanın A, B, C noktalarına birer elektrik düğmesi yerleştirmiştir. Bu düğmeler basılınca A da yeşil, B de kırmızı, C de mavi ışık yanmaktadır. Bu levhaya dik doğrultuda düzgün manyetik alan oluşturan Oğuz O noktasından şekildeki gibi +T yüklü bilye Ó hızıyla alana dik olarak yolladığında mavi ışık yanıyor. Buna göre O noktasından; I. Nötr bir bilye Ó hızıyla atılırsa kırmızı yanar. II. –T yüklü bilye 2Ó hızıyla atılırsa yeşil yanar. III. –T yüklü bilye Ó 2 hızıyla atılırsa yeşil yanar. yargılarından hangileri doğrudur? (Bilyeler eşit kütledir.) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I ve II Ó O + q C B A 7. Fizik öğretmeni Eren manyetik akı kavramını kavramak için şekildeki gibi bir düzenek hazırlıyor. Düzenekte depodaki su pompa yardımıyla üstteki delikli kaba gidecek oradan yağmur akan su depoya geri dönecektir. Eren Öğretmen üç öğrenciye K, L, M kaplarını şekildeki gibi tutmalarını istiyor ve birim zamanda ne kadar su depolayabildiklerini ölçmelerini söylüyor. Bu deney sonunda çıkan sonucu manyetik akıya benzeterek çıkarımlarda bulunan öğrencilerin bazılarının ifadeleri aşağıdadır. Ali : Düzgün manyetik alana dik olarak konan levhanın yüzey alanı ile manyetik akı doğru orantılıdır. Cengiz : Düzgün manyetik alan kuvvet çizgileri ile levhanın yüzeyinin normali arasındaki açı arttıkça manyetik akı azalır. Oğuz : Levhayı düzgün manyetik alan doğrultusunda hareket ettirirsek manyetik akı azalır. Hangi öğrencilerin yaptığı çıkarımlar doğrudur? A) Yalnız Ali B) Ali ve Cengiz C) Yalnız Cengiz D) Cengiz ve Oğuz E) Ali, Cengiz ve Oğuz 2r K L r M 2r S u pompası D e p o
256www.netlerikatla.com 1. Fizik dersinde 1819 yılında Hans Christian Öersted’in yaptığı deneyi öğrenen Eda bu deneyi tekrarlamak için aşağıdaki deney düzeneğini kuruyor. Anahtarı kapattığında pusula iğnesinin saptığını gözlemliyor. Buna göre Eda’nın; I. hretecin sağladığı potansiyel fark arttırılırsa pusulanın sapma miktarı artar. II. KL çubuğunun uzunluğu azaltılırsa pusulanın sapma miktarı artar. III. Pusula KL çubuğundan uzaklaştırılırsa pusulanın sapma miktarı artar. şeklinde yaptığı çıkarımlardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) II ve III E) Yalnız III K L 2. Fizik öğretmeni Eren tahtaya iki akım geçen tel çizerek aralarında bazı noktaları işaretliyor. Bu şekil üzerinde manyetik alanının yönü için kullanılan sağ el kuralını anlattıktan sonra hangi noktalarda bileşke manyetik alan şiddeti sıfır olur diye soruyor. Eren gğretmen’in sorduğu sorunun doğru cevabı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yalnız A B) Yalnız D C) A ve C D) B ve D E) B ve C D B A C 4. Yeterince büyük iki mıknatısın N ve S kutupları arasında düzgün manyetik alan oluştuğunu ve bu manyetik alanın akım geçiren tele bir kuvvet uygulandığını öğrenen Oğuz bunun deneyini yapmak istiyor. 40 gram kütleli 50 cm uzunluğuna sahip üzerinden 4A şiddetinde akım geçen telin şekildeki gibi dengede olmasını sağlaması için N, S kutupları arası düzgün manyetik alan şiddeti kaç tesla olarak ayarlamalıdır? (g = 10 m/s2) A) 4 B) 2 C) 1 D) 0,5 E) 0,2 i = 4A N S TEST - 2 3. Bir 8 mıknatısının arasında K ve L iletken telleri üzerinde C bakır çubuk v hızıyla şekildeki gibi çekildiğinde; I. R direncinden geçen 1 yönünde akım geçer. II. R direncinden geçen 2 yönünde akım geçer. III. v hızı artırılarak çekilirse, R direncinden geçen akım artar. yargılarından hangileri doğrudur? (K ve L telleri düzgün manyetik alan içinde olduğu düşünülecek.) A) II ve III B) I ve III C) Yalnız I D) Yalnız II E) Yalnız III K L v S N R 1 2 C
257www.netlerikatla.com 8. Fizik dersinin bir uygulaması olarak yarışma düzenleniyor. Yarışmada amaç en ağır demir küreyi yapacakları elektromıknatıs ile yerden yukarı kaldırmaktır. Yarışmaya katılan Ali, Cengiz ve Oğuz’un yaptıkları elektromıknatıslar şekilde veriliyor. Ali, Cengiz ve Oğuz’un dengede tutabildikleri kütleler sırasıyla m1, m2 ve m3 olduğuna göre, m1, m2 ve m3 büyüklük sıralaması nasıldır? A) m1 > m2 > m3 B) m1 > m3 > m2 C) m2 > m1 > m3 D) m3 > m2 > m1 E) m3 > m1 > m2 A l i æ 2i 2N m1 C e n g i z æ 3i N m2 Oğuz 2æ 3i 5 N m3 7. Fizik öğretmeni Eren bir etkinlik için akıllı tahtanın düzgün manyetik alan bölgesi olduğunu ve manyetik alan yönünün tahtadan içeri doğru olduğunu hayal etmelerini istiyor. Tahtaya aynı şiddette akım geçen K, L, M tellerini ve tellere etkiyen kuvvetlerin yönünü çiziyor. Hangi teldeki kuvvet çizimini yanlış yapmıştır? A) Yalnız K B) K ve L C) L ve M D) Yalnız M E) K, L ve M F K F M M F L i i i L K Ğ ÂB Ø 6. Noktasal yüklü cisimlerin elektrik ve manyetik alandan etkilendiğini öğrenen Gülsüm, düzgün elektrik ve manyetik alanlarda K ve L cisimlerini serbest bırakırken M ve N cisimlerini Ó hızıyla hareket ettiriyor. Elektrik ve manyetik alanlarının yönleri K, L, M ve N cisimlerinin yük cinsleri ve hareket yönleri şekillerde verildiği gibi olduğuna göre hangi cisimlere bu alanlardan dolayı kuvvet etki etmez? (Yerçekimi etkisi önemsiz) A) Yalnız K B) Yalnız L C) M ve N D) K, M ve N E) L ve N Ğ K ÂE – Ó = 0 L ÂB + Ó = 0 M N ÂB ĞÂE + Ó ¹ 0 – Ó ¹ 0 5. i akımı geçen sonsuz uzun K teli ile aynı düzlemdeki nötr bakır tel verilen konumda iken bakır tel şekildeki gibi v hızıyla çekiliyor. Buna göre 3, O ve S noktalarının yük işaretleri aşağıdakilerden hangisindeki gibidir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.) 3 O S A ) + – + B ) – + – C) – nötr + D ) + nötr – E) nötr + nötr K i O v S P 1-B 2-C 3-B 4-E 5-C 6-B 7-C 8-E
258www.netlerikatla.com 4. Şekildeki bir elektrik motoru düzeneği kuran Eda çembersel telin dönmesini sağlıyor. Eda çembersel telin daha hızlı dönmesi için; I. Özdeş başka bir pili paralel bağlamak II. Çembersel telin sarım sayısını arttırmak III. Kutup şiddeti daha fazla olan mıknatıs kullanmak işlemlerinden hangilerini yapabilir? A) Yalnız I B) I veya II C) II veya III D) I veya III E) Yalnız III Mıknatıs 1. Manyetik alan kuvvet çizgileri kapalı eğrilerdir. Bir çubuk mıknatısın dışında N den S ye doğru, içinde S den N ye doğrudur. Çubuk mıknatısın etrafındaki manyetik alan kuvvet çizgileri şekildeki gibidir. Dairesel bir halkayı N kutbundan başlayarak uzaklaştırıyoruz. Buna göre; I. Çubuk mıknatısın kutupları manyetik alan şiddetinin en büyük olduğu bölgelerdir. II. Halkanın içinden geçen manyetik akı azalır. III. Halkanın yarıçapı daha büyük olsaydı başlangıç konumunda içinden geçen manyetik akı aynı olurdu. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 3. Şekil-I’deki selenoid (akım makarası) devresinde K anahtarının kapatılıp açılması sürecinde devre akımının zamana bağlı değişim grafiği Şekil-II deki gibidir. Bu bilgiyi öğrencilerine veren fizik öğretmeni öğrencilerden grafikle ilgili yorum yapmalarını istiyor. Eda : Akım makarasında oluşan özindüksiyon akımı Lenz kanununa uyar. Gülsüm : I. bölgede K anahtarı kapatılıyordur. Rana : III. bölgede özindüksiyon akımı 2 yönünde oluşur. Hangi öğrenci doğru yorum yapmıştır? A) Yalnız Eda B) Eda ve Gülsüm C) Yalnız Gülsüm D) Gülsüm ve Rana E) Eda, Gülsüm ve Rana + – 1 2 Şekil-I K Şekil-II Devre akımı t I II III TEST - 3 2. Mert kare karton üzerine xy dik koordinatlarını çiziyor ve orijinden düzleme dik i akımı geçen çok uzun bir teli şekildeki gibi yerleştiriyor. Buna göre, Mert S noktasında oluşan manyetik alanı hangi yönde bulur? (Yerin manyetik alanı önemsenmiyor.) A) +x B) –x C) +y D) –y E) i ile aynı yönde i i + y + x S
259www.netlerikatla.com 5. “Yüklü tanecikler elektrik alanda ve manyetik alanda saparlar.” bilgisini öğrenen Eren laboratuvarda şekildeki gibi bir deney düzeneği kuruyor. Zıt kutupları birbirine bakan iki mıknatısın etkisindeki yüklü paralel levhalar arasına (–) yüklü cismi Ó hızıyla fırlattığında sapmadığını gözlemliyor. Buna göre; I. (+) yüklü cisim Ó hızıyla fırlatılırsa yine sapmaz. II. (–) yüklü cisim 2Ó hızıyla fırlatılırsa (+) yüklü levhaya çarpabilir. III. (+) yüklü cisim Ó 2 hızıyla fırlatılırsa (–) yüklü levhaya çarpabilir. çıkarımlarından hangileri doğrudur? (Yerçekim etkisi önemsenmiyor.) A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III D) I ve II E) Yalnız III Ó – 6. O merkezli yarım çembersel telden i, çeyrek tellerden birinden 3i, diğer çeyrek telden ise I akımı geçmektedir. Bu durumda merkezdeki bileşke manyetik alan sıfırdır. Buna göre, I akımının yönü ve şiddeti için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (Yerin manyetik alanı önemsenmiyor.) A) 1 yönünde, L 2 B) 2 yönünde, L 2 C) 1 yönünde, i D) 2 yönünde, i E) 1 yönünde, 2i i 3i I 1 2 r O 7. Sayfa düzlemindeki sonsuz uzun tellerden i 1 ve i 2 akım şiddeti geçmektedir. S noktasında oluşan bileşke manyetik alanı sıfır olduğuna göre i 1 i 2 oranı kaçtır? (sin37° = 0,6; sin30° = 0,5) A ) 5 3 B ) 2 3 C) 3 2 D ) 6 5 E) 5 4 i 1 i 2 S 3 7° 3 0° 8. Fizik öğretmeni sınıfa bakır boru ve çubuk mıknatıs getirerek bir deney yapıyor. Öğretmen düşey olarak sabit tuttuğu bakır boruya üstten düşey doğrultuda çubuk mıknatısı şekildeki konumundan serbest bıraktığında, mıknatısın borunun içine girene kadar hızlandığını ama içeride sabit hızla ilerlediğni, borudan çıktıktan sonra hızlanarak yere düştüğünü gösteriyor. Buna göre, I. Borunun içinde ilerleyen mıknatısa etki eden manyetik kuvvetin büyüklüğü ağırlığına eşittir. II. Mıknatıs borunun içinde ilerlerken boruda indüksiyon akımı oluşur. III. Mıknatıs boruya yaklaşırken, borudan geçen indüksiyon akımının oluşturduğu manyetik alan, çubuk mıknatısın manyetik alanıyla zıt yöndedir. yargılarından hangileri doğrudur? (Hava direnci önemsenmiyor.) A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III v = 0 1-E 2-C 3-B 4-C 5-C 6-D 7-D 8-E
260www.netlerikatla.com 1. Bilim tarihi ile ilgili araştırma yapan Eda Michael Faraday’ın manyetik akı değişiminin elektrik akımı oluşturduğunu ifade eden çalışmalarını okumuştur. Okuduklarını deneyimlemek için ampermetreye bağlı bir halka içinden bir çubuk mıknatısı iple çekerek halkaya yaklaştırdığında ampermetrenin ibresinin 1 yönünde saptığını gözlemliyor. Eda’nın bu deneyle ilgili yaptığı çıkarımlardan hangisi yanlıştır? A) Mıknatıs tam olarak halkanın içinde iken ibre 0 ı gösterir. B) Mıknatıs daha büyük olsaydı ibrenin sapma miktarı artardı. C) Mıknatıs halkadan uzaklaşırken ibre 1 yönüne sapar. D) Bu sistem barajlardaki elektrik enerjisi üretiminin temelini oluşturur. E) Mıknatısın çekilme hızı artarsa ibrenin sapma miktarı artar. + 5– 5 0 2 1 A m p e r m e t r e 3. Lenz kanununa göre indüksiyon akımının yönü dış manyetik akı değişimine karşı koyacak yöndedir. Eren Lenz kanunun uygulamasını yapmak için şekildeki düzeneği kuruyor. K ve L iletken çubukları metal ray üzerinde rahatça hareket edebilmektedir. Düzgün manyetik alan içindeki bu sistemde Eren K ve L çubuklarını sırasıyla ÂÓK, ÂÓL hızlarıyla hareket ettiriyor. Buna göre; I . ÂÓK, ÂÓL birbirine zıt yönde ise lamba yanar. II. K ve L 2 yönünde ve ÓK > ÓL şeklinde hareket ederse lambadan geçen akım B yönünedir. III. K ve L 1 yönünde ve ÓK > ÓL şeklinde hareket ederse lambadan geçen akım A yönündedir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III ÓK ÓL ØÂB B A K L 1 2 2. Düzgün bir manyetik alanda hareket ettirilen ince metal çubuk içerisindeki serbest elektronlar manyetik alanın uyguladığı kuvvet nedeniyle çubuğun bir ucuna doğru hareket ederek iki uç arasında potansiyel fark oluşmasını sağlar. Bu bilgiyi kullanmak isteyen Rana şekillerdeki gibi düzgün manyetik alanlarda K, L, M metal çubuklarını hareket ettiriyor. Hangi çubuğun uçları arasında potansiyel fark oluştuğu gözlenir? A) Yalnız K B) K ve L C) Yalnız L D) L ve M E) K, L ve M Ø Ó Ó K Ğ B B L ÂB Ó M TEST - 4 4. Düzgün ÂB manyetik alanı içinde Şekil-I, Şekil-II ve Şekil-III teki gibi +T, +2T ve +T yüklü parçacıklar V hızıyla gönderiliyor. Yüklü parçacıklara etki eden manyetik kuvvetler sırasıyla FK, FL, FM olduğuna göre arasındaki ilişki nedir? A) FK > FL > FM B) FL > FK = FM C) FK = FM > FL D) FK > FL = FM E) FL > FK > FM V ÁB K + q V + 2q L Şekil-I ÁB V + q M Şekil-II Şekil-III
261www.netlerikatla.com 1-C 2-A 3-E 4-C 5-E 6-E 7-A 8-E 7. Sayfa düzlemine dik dışarı doğru 6.103 T şiddetindeki düzgün manyetik alan içindeki saatin yelkovan kolu 40 cm akrep kolu 30 cm dir. Akrep ve yelkovan merkezde iletken bir halka ile birbirlerine temas halinde olduğuna göre yelkovanın ucundaki A noktası ile akrebin ucundaki B noktası arası potansiyel fark kaç volttur? (ã = 3 alınız, saat mekanizması düzgün çalışıyor.) A) 0,7625 B) 76,25 C) 7625 D) 76250 E) 762500 Ø 3 0 cm B A 40 cm 5. Yüklü parçacıkların manyetik ve elektrik alandaki hareketi günlük hayatta kullandığımız teknolojik aletlerin icadında rol oynamıştır. Bu teknolojik aletlerden biride indüksiyon ocaklarıdır. İndüksiyon ocaklarının çalışma prensibiyle ilgili olarak; I. Tencerenin alt tabanındaki ferromanyetik metallerde oluşan girdap akımları tencerenin ısınmasını sağlar. II. Ocak içinde elektromıknatıs bulunmaktadır. III. Metro trenlerinin frenleme sistemi ile benzerdir. yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) Yalnız I D) Yalnız III E) I, II ve III 6. İletken düz KL teli, reosta ve üreteç ile şekildeki devre parçası kurulmuştur. Buna göre, I. Reosta II yönünde hareket ettirilirse devre içinde oluşan manyetik alan büyüklüğü azalır. II. Reosta I yönünde hareket ettirildiğinde KL telinin sağ tarafında oluşan manyetik alan büyüklüğü artar. III. Devre içinde oluşan manyetik alan yönü sayfa düzleminden içeri doğrudur. verilenlerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III R e o st a I I I K L 8. Sayfa düzlemine dik dışa doğru düzgün B manyetik alanına K noktasından v hızıyla fırlatılan +T yüklü tanecik L noktasından geçerek şekildeki gibi v hızıyla ortamı terk ediyor. Buna göre aynı +x yüklü tanecik M noktasından 2V hızıyla fırlatılırsa ortamı hangi noktadan terk eder? (Yer çekimi ve sürtünmeler önemsizdir.) A) R B) P C) N D) S E) T Ø Ø Ø Ø T S U M R L N v P K ÂB v 2v
262www.netlerikatla.com TEST - 5 3. Şekildeki akım makarasından i akımı geçiyor ve içinde bir B manyetik alanı oluşuyor. Buna göre; I. Sarımları daha sıkı sarılırsa B nin şiddeti azalır. II. K anahtarı kapatılırsa B nin şiddeti değişmez. III. R direnci arttırılırsa B nin şiddeti değişmez. yargılarından hangileri yanlıştır? A) I ve III B) II ve III C) I ve II D) Yalnız I E) Yalnız II I x N K R 1. Performans ödevi sunumu için sınıfa bir pusula getiren Volkan dünyanın manyetik alanından dolayı pusulanın kuzey yönünü gösterdiğini anlatıyor. Sonrasında çember biçimindeki bir teli şekildeki gibi y-z düzleminde tutuyor. +y yönündeki kuzeyi gösteren pusulayı da çemberin merkezine yerleştiriyor. Bu çemberden şekide verilen yönde akım geçmesini sağlarsa pusula iğnesinin gösterdiği yön aşağıdakilerden hangisidir? + z + y A ) + y – x B ) + y + x C ) + x – y D ) + y + x E ) O i + z + y + x 2. Dış yüzeyi yalıtılmış teller ve halkadan şekildeki gibi 2i, i ve I akımları geçmektedir. Halkanın merkezinde oluşan bileşke manyetik alan sıfır olduğuna göre, I akımı kaç i dir? (ã = 3 alınacaktır, sin37° = 0,6; cos37° = 0,8) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 r I i 2i 3 7° 4. xyz dik koordinatın orijini şekildeki küpü merkezindedir. Bu küpün bir yüzeyinde i akımı geçen bir halka şekildeki gibidir. Buna göre, halka merkezinden geçen manyetik alanın yönü için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) +x B) –x C) +y D) +z E) –z + y + x + z i O
263www.netlerikatla.com 6. Tıpta görüntüleme teknolojilerinden biri de MR (Manyetik Rezonans) cihazıdır. MR cihazının oluşturduğu manyetik alan vücudun yumuşak dokusundaki hidrojen atomlarının protonunu titreştirir. Titreşen protonun yaptığı ışımalar almaçlar yardımıyla siyah-beyaz görüntülere dönüştürülür. Buna göre; I. Vücuda elektromanyetik dalga olan radyo dalgaları yollanır. II. MR cihazlarında elektromıknatıs kullanılır. III. Röntgen cihazı ile aynı çalışma prensibine sahiptir. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) Yalnız III E) I, II ve III 7. Newton’un hareket yasalarından temel kanun sisteme etkiyen net kuvvet, toplam kütle ile sistemin ivmesinin çarpımına eşittir. Daha önce öğrendiği bu bilgiyi manyetik kuvveti de içine alarak değerlendirmek isteyen Rana şekildeki gibi düzgün manyetik alan içine bir eğik düzlem yerleştirerek (+) yüklü bir cismi K noktasından serbest bırakıyor. Cisimler arası sürtünme katsayısı yol boyunca sabit olduğuna göre yüklü cisme etki eden sürtünme kuvvetinin zamana bağlı değişim grafiği nasıl olur? F S t A ) F S t B ) F S t C ) F S t D ) F S t E ) + Ğ K ÂB 5. Rana bir levhadan levhaya dik olacak şekilde iki teli geçirip üzerlerinden şekildeki gibi 2i ve i akımlarının geçmesini sağlıyor. Yerin manyetik alanının önemsenmediği ortamda A, B, C noktalarına konan pusulaların iğnelerinin yönelimi veriliyor. Hangi noktada pusula iğnesinin yönelimi doğru çizilmiştir? (à < á) A) Yalnız A B) A ve B C) Yalnız B D) B ve C E) Yalnız C à à b b B A i 2i C Ø Ğ
264www.netlerikatla.com 1-B 2-A 3-A 4-B 5-D 6-B 7-D 8-C 9-E 10-B 11-E 8. Ali, Cengiz ve Volkan uzaktan kumandalı oyuncak arabalarını kullanarak indüksiyon akımı oluşturmak istiyorlar. ÓA hızıyla giden Ali’nin aracında halka, ÓV hızıyla giden Volkan’ınkinde mıknatıs ve ÓC hızıyla giden Cengiz’inkinde ise dikdörtgen çerçeve bulunuyor. Aynı yönde giden araçlardan Ali ve Cengiz’in çerçevelerinde zıt yönlü ancak eşit büyüklükte akım geçtiği gözleniyor. Buna göre ÓA, ÓV, ÓC hız büyüklükleri sıralaması aşağıdakilerden hangisi olamaz? A ) ÓC = ÓA > ÓV B ) ÓV > ÓA = ÓC C) ÓC > ÓV > ÓA D ) ÓV > ÓA > ÓC E) ÓA > ÓC > ÓV i 1 ÓA Ali V o l ka n i 2 ÓC ÓV Cengiz 10. Lorentz kuvveti düzgün elektrik ve manyetik alanın yüklü taneciğe etkilediği bileşke kuvvettir. Hava sürtünmesinin önemsenmediği bir ortamda şekildeki gibi düzgün elektrik ve manyetik alan içinde (+) yüklü bir cisim bir yükseklikten serbest bırakılıyor. Buna göre; I. Cisme etki eden Lorentz kuvveti önce azalır sonra artar. II. Cisim bırakıldığı an (–) levhaya doğru yaklaşır. III. Cisim yük miktarı değişse de izlediği yörünge değişmez. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I, II ve III C) Yalnız II D) II ve III E) Yalnız III ĞÂB – – – – – – – – + + + + + + + + + 9. Şekildeki sayfa düzlemindeki bölmelerde demet halinde düzgün E elektriksel alanı ve düzgün B manyetik alanı bulunmaktadır. +T yüklü noktasal P ve S cisimlerinden P E ye paralel, S B ye dik olarak v hızıyla atılıyorlar. Yerçekimi ve sürtünmeler önemsiz olduğuna göre; I. P taneciği sapmaz. II. S taneciğinin hızının büyüklüğü değişmez. III. P ve S taneciklerinin ivmeleri sıfırdan farklıdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III ÂE ÂB + q P S + q v v 11. Nazlı, i akımı geçen sonsuz uzun tel ile aynı düzlemdeki iletken S halkasını sürekli v süratiyle 1, 2, 3, 4, 5 yollarındaki noktalar arasında hareket ettiriyor. Buna göre, hangi yolda halkadan geçen indüksiyon akımı, diğerlerinden daha büyüktür? (Bölmeler eşit aralıklıdır.) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 i 3 1 S 4 5
ZZZnetlerikatlaFom 1-A 2-B 3-A 265 1. Şekilleri ve boyutları aynı olan bir mıknatıs ile manyetik alanla etkileşmeyen bir silgi, şekildeki gibi kütle merkezleri yerden aynı yükseklikte olacak biçimde bir alüminyum bileziğin üzerinde tutulmaktadır. Silgi ile yeterince büyük manyetik alan oluşturan mıknatıs aynı anda serbest düşmeye bırakıldığında, yan yüzeyi yere dik ve yalıtkan ayaklarla sabitlenmiş bilezikte bir akım oluştuğu gözleniyor. Silgi ve mıknatısın; düşey doğrultuda ve dönmeden yere doğru düşerken, bileziğin içinden geçtikten hemen sonraki yerden yüksekliği ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (Sürtünmeler ve Yerküre’nin manyetik alanı ihmal edilecektir.) A) Mıknatıs silgiye göre daha yüksektedir. B) Mıknatıs ve silgi aynı yüksekliktedir. C) Mıknatıs, silgiden daha aşağıdadır. D) Mıknatısın kutuplarının durumuna göre sonuç değişir. E) Mıknatıs ve silginin kütlelerine göre sonuç değişir. 2019 AYT 2. Başlangıçta nötr olan iletken KL çubuğu, sayfa düzlemine dik ve içeri doğru yönelmiş sabit B manyetik alan bölgesinde sabit ÂV hızı ile şekilde gösterilen doğrultuda hareket etmektedir. Buna göre, çubuğun K ve L uçlarındaki elektrik yük dağılımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? K L A ) + – B ) – + C) – – D ) + + E) nötr – 2020 AYT 3. Bir pil, elektrik iletkenliği yeterince büyük olan bir demir bilye, bir bobin, bir anahtar ve iletken bakır malzemeler kullanılarak şekildeki gibi bir düzenek oluşturulmuş ve yalıtkan bir kabın içerisine konulmuştur. Bu düzenekte sadece demir bilye, bobin ile bakır yuva arasında düşey doğrultuda hareket edebilmektedir. Diğer bileşenler ise yalıtkan kaba sabitlenmiştir. Buna göre devredeki anahtar kapatıldıktan sonra, demir bilyenin hareketine ilişkin aşağıdaki yargılardan hangisi doğru olabilir? A) Bobin ile bakır yuva arasında periyodik olarak yukarı-aşağı hareket eder. B) Pil doğru akım kaynağı olduğu için hareketsiz kalır. C) Bobinin oluşturduğu manyetik alan tarafından çekilir ve anahtar kapalı olduğu sürece bobine yapışıp kalır. D) Bobinin oluşturduğu manyetik alan tarafından aşağıya doğru itilir ve bakır yuva üzerinde aynı yerde sabit kalır. E) Bobinin oluşturduğu manyetik alan ve yer çekimi kuvveti etkisinde, bobin ile bakır yuvaya değmeden aralarındaki bir bölgede asılı kalır. 2021 AYT
ZZZnetlerikatlaFom 1-C 2-B 3-B 4-D 5-C 266 1. Şekildeki düzgün B manyetik alanı ile düzgün E elektrik alanı içine +2C luk yük 4 m/s hızla gönderiliyor. Yerçekim etkisi ve sürtünmelerin önemsenmediği ortamda cisim sapmadan yoluna devam ediyorsa B manyetik alanının yönü ve şiddeti aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A ) Ø, 500T B) Ğ, 250T C) Ø, 125T D ) Ø, 250T E) Ğ, 125T ÂB Ó= 4 m / s q = + 2C d = 20 c m V = 100 vo l t 4. Şekildeki düzgün BX, BY, BZ düzgün manyetik alanlarından BX e şekildeki gibi Ó hızıyla giren yüklü cismin BX deki yörüngesi veriliyor. Buna göre Y ve Z deki yörüngesi nasıl olur? A ) B ) C ) D ) E ) Ø Ø Ğ 2B = B X B Z= B B Y= 4B q Ó 5. Düzgün B manyetik alanına yerleştirilen X ve Y çerçeveleri şekildeki gibidir. Buna göre, X ve Y çerçevelerine uygulanan manyetik torkların oranı ŠX/ŠY kaçtır? A) 6 B) 3 C) 3 2 D) 1 E) 1 2 i 3 d 2d X çerçevesi Y çerçevesi d 2d 2i 2. 300 weber/m2 şiddetindeki düzgün manyetik alana dik olarak yerleştirilen 40 x 20 cm ebatındaki dikdörtgen levha tam ortasından geçen x ekseni etrafında 53° dönerse levha üzerinde oluşan manyetik akı değişimi kaç weber olur? (sin53° = 0,8; cos53° = 0,6) A) 4,8 B) 9,6 C) 480 D) 960 E) 4800 Ø x B 20 c m 4 0 cm 3. Eşit uzunluktaki iki iletken telden oluşan KL cismi düzgün ÁB manyetik alanı içinde şekildeki gibi v hızıyla hareket ettiriliyor. Buna göre, KL uçları arasından oluşan indüksiyon emk si kaç B.V.æ dir? (sin 60° = ñ3/2; cos60°= 0,5) A ) ñ3 B) 3 2 C) ñ3 2 D) 1 E) 1 2 B l l V K L 60°
1ïTE Elektrik ve Manyetizma $lternatiI $kım TransIormat¶rler KAZANIMLAR 11.2.5. $LTE51$TïF $.,0 11.2.5.1. $lternatiI akımı a§ıklar 11.2.5.2. $lternatiI Ye Goßru akımı karşılaştırır 11.2.5.3. $lternatiI Ye Goßru akım GeYrelerinGe GirenFin EoEinin Ye sıßaFın GaYranışını a§ıklar 11.2.5.4. ïnG¼ktans kaSasitans rezonans Ye emSeGans kaYramlarını a§ıklar 11.2.6. T5$1SF250$T5LE5 11.2.6.1. TransIormat¶rlerin §alışma SrensiEini a§ıklar 11.2.6.2. TransIormat¶rlerin kullanım ama§larını a§ıklar
268 Tekrar Et www.netlerikatla.com TEST - 1 ALTERNATİF AKIM - I 2. Günlük hayatta doğru akım (DC) ve alternatif akım (AC) olmak üzere iki akım türü kullanıyoruz. Alternatif akım ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi y a n - lıştır? A) Yönü periyodik olarak sürekli değişir. B) hretilme maliyeti doğru akıma göre düşüktür. C) Enerji kaybını en aza indirerek uzak mesafelere taşınabilir. D) Alternatif akım şiddeti sabittir. E) Pil şarj etmede kullanılmaz. 4. Bir alternatif akım devresinde akım denklemi i(t) = 20ñ2sinãt olarak veriliyor. Buna göre devredeki toplam direnç 0,1W ise gerilimin etkin değeri kaç volt tur? A) 2ñ2 B) 2 C) ñ2 D) 1 E) ñ2 2 1. hlkemizde kullanılan alternatif akımın maksimum gerilimi 220 V, frekansı 50 Hz dır. Buna göre ülkemizde kullanılan alternatif akım üretecinin gerilim denklemi nasıldır? A) V = 220sin50ãt B) V = 220sin100ãt C) V = 220ñ2sin50ãt D) V = 220ñ2sin100ãt E) V = 110ñ2sin100ãt 6. Şekildeki alternatif akım devresinde, I. Empedans 2W dur. II. Etkin akım 50A dır. III. Akımın frekansı 100s–1 dir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III R = 2W V = 100ñ2 sin100 t 3. Şekildeki elektrik devresinde kondansatörün sığası C = 5 . 10– 4 F olduğuna göre, akımın etkin şiddeti kaç amperdir? A) 5 2 B) 2 C) 3 2 D) 1 E) 1 2 V = 5 0ñ2 sin100t C = 5 . 10– 4 F 5. Bir alternatif akım devresinde maksimum potansiyel farkı 100ñ2, frekansı 25 Hertz olan üretecin, empedansı 50 ohm dur. Buna göre, akım denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) i = 100ñ2 sin 50t B) i = 50ñ2 sin 100t C) i = 4ñ2 sin 50t D) i = 2ñ2 sin 100ãt E) i = 2ñ2 sin 50ãt
269www.netlerikatla.com 8. Tramvay -eneratör Fırın Bisiklet dinamosu Elektrikli ısıtıcı Günlük hayatta kullandığımız alet ve araçlardan yukarıda listelenenlerden kaç tanesi alternatif akım ile çalışır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 10. Alternatif akımın ülkelere göre farklı şebeke gerilimleri ve frekansları vardır. Bazı ülkelerde kullanılan şebeke gerilimleri ve frekansları aşağıdaki gibi listelenmiştir. Buna göre; I. Türkiye iletim hatları üzerinden sadece Yunanistan ile elektrik alışverişi yapabilir. II. Portekiz’in kullandığı alternatif akımın periyodu Türkiye’den küçüktür. III. Alternatif akımın etkin değerinin en küçük olduğu ülke Kanada’dır. yargılarından hangileri doğrudur? A) I, II ve III B) II ve III C) Yalnız II D) I ve II E) Yalnız I Şebeke Gerilimi (V) Frekans (Hz) Türkiye 220 50 Yunanistan 220 50 3ortekiz 220 60 3olonya 220 60 Kanada 115 60 1-B 2-D 3-A 4-B 5-E 6-B 7-C 8-C 9-E 10-A 11-D 7. Şekildeki elektrik devresinde bobinin özindüksiyon katsayısı 0,3 H dir. Buna göre, akımın etkin şiddeti kaç amperdir? A) 1 4 B) 1 3 C) 2 3 D) 1 E) 3 2 L= 0 , 3 H V = 10ñ2 sin50 t 11. Bobin ve kondansatör ile özdeş alternatif akım üreteçler ile piller kullanılarak şekildeki devreler kurulmuştur. Buna göre; I. A ve B anahtarları kapatılırsa iki devreden de sürekli akım geçer. II. X ve Y anahtarları kapatılırsa iki devreden de sürekli akım geçer. III. Bobinin ve kondansatörün alternatif akıma karşı gösterdikleri dirençler aynı ise akımların değerleri de eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) I ve III E) II ve III L X A C Y B 9. I. Bobin doğru akımı iletir. II. Kondansatör doğru akımı iletmez. III. Alternatif akımın yönü sürekli değiştiği için, elektroliz ve kaplamacılıkta kullanılmaz. Yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur? A) I ve III B) Yalnız III C) Yalnız II D) I ve II E) I, II ve III
270 Tekrar Et www.netlerikatla.com TEST - 2 ALTERNATİF AKIM - II 1. Alternatif akım devresinde K ve L dirençlerine ait direnç - frekans grafikleri Şekil - I ve Şekil - II deki gibidir. Buna göre K, L devre elemanları için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? K L A) Bobin Saf direnç B) Kondansatör Bobin C) Saf direnç Bobin D) Bobin Kondansatör E) Kondansatör Saf direnç F r e ka n s ŞekLl - I ŞekLl - II K D i r e n ç F r e ka n s L D i r e n ç 4. Şekildeki elektrik devresinde bobin özindüksiyon katsayısı 0,8 H, kondansatörün sığası C iken devre rezonans halindedir. Buna göre, kapasitörün sığası kaç Faradtır? A) 1 8 . 10– 3 B) 1 8 . 103 C) 2. 10– 3 D) 10– 3 E) 10–2 V = 9 0ñ2 sin100t L = 0, 8 H C 3. Şekildeki elektrik devresinde direncin şiddeti R, selfin özindüksiyon katsayısı L kondansatörün sığası C dir. İndüktans ve kapasitans değerleri sırasıyla XL ve XC, devrede akım ve gerilimi aynı fazda ise aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur? A) L = C B) R = L C) R = C D) R = XL E) XL = XC R L C V = 100ñ2 sin50 t 2. Şekildeki AC devresinde akımın frekansı düşürülüyor. Buna göre; I. Kondansatörün kapasitansı azalır. II. Bobinin indüktansı azalır. III. Voltmetrelerde okunan değerlerden V1 artarken V2 azalır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) Yalnız II E) Yalnız III C L Vmsinwt V1 V2 5. Şekildeki elektrik devresinde rezonans durumu vardır. Kondansatörün sığası 1 9 .10– 3 F, bobinin özindiksiyon katsayısı 0,1 H olduğuna göre devrenin gerilim frekansı kaç Hertzdir? (ã = 3 alınız.) A) 100 B) 75 C) 50 D) 25 E) 20 V = V m a x s i n 2pf t R L = 0 , 1 H C = . 1 0– 3 1 F 9
271www.netlerikatla.com 1-B 2-C 3-E 4-A 5-C 6-C 7-B 8-A 9-D 10-A 10. Alternatif akım devresinin K ve L anahtarları şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Buna göre, I. K anahtarı kapatılırsa kapasitör çalışmaz. II. L anahtarı kapatılırsa, A1 ampermetresinde akım geçer. III. Yalnız K ve yalnız L anahtarı kapatılırsa A1 ve A2 ampermetreler aynı değeri gösterir. yargılarından hangileri doğrudur? (XC ¹ XL) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I ve III K anahtarı XC A1 A2 XL L anahtarı V 9. Şekildeki alternatif akım devresinde dirence seri bir kondansatör bağlanıyor. Kondansatörün levhaları arasındaki mesafe artırılırsa, voltmetrelerin gösterdiği V1 ve V2 değerleri nasıl değişir? V1 V2 A) Artar Artar B) Azalır Azalır C) Artar Azalır D) Azalır Artar E) Değişmez Artar V = Vmax sinZt R V1 V2 kondansatör 6. Bir alternatif akım devresinde direncin frekansa bağlı değişim grafikleri veriliyor. R direnci, kondansatör ve bobin ile grafik eşleştirmesi hangisinde doğru verilmiştir? R direnci Bobin Kondansatör A) I I I I I I B) I I I I I I C) I I I I I I D) I I I I I I E) I I I I I I Direnç Frekans I Direnç Frekans I I Direnç Frekans I I I 7. Şekillerde özdeş ampuller, kondansatörler ve bobin kullanılarak alternatif akım ve doğru akım üreteçlerine bağlanmıştır. Hangi ampul sürekli ışık vermez? A) Yalnız K B) Yalnız M C) K ve L D) K ve M E) K, L ve M K L M K o ndansat ö r Bobin K o ndansat ö r 8. I. Cep telefonlarının iletişimi II. Tıptaki görüntülüme araçları III. Güvenlik noktalarındaki metal dedektörler Yukarıda gündelik yaşamda çokça kullandığımız veya karşılaştığımız cihazlar verilmiştir. Bu cihazlardan hangileri rezonans ilkesinden faydalanarak çalışır? A) I, II ve III B) II ve III C) Yalnız III D) I ve II E) Yalnız I
272 Tekrar Et www.netlerikatla.com TEST - 3 TRANSFORMATÖRLER - I 1. Günümüzde elektrik enerjisi kullanımı vazgeçilmezlerimiz arasındadır. Bu yüzden elektrik enerjisinin iletimi önemini arttırmıştır. Elektrik enerMisi iletimi için kullanılan transformatörler ile ilgili olarak; I. Daha fazla enerji elde edilmesini sağlar. II. 12 voltluk doğru akım gerilimini 24 voltluk gerilime yükseltmek için kullanılır. III. 220 volt etkin gerilime sahip şehir şebekesinde 110 voltluk bir aletin çalışması için kullanılır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) I ve III E) Yalnız III 4. İdeal transformatör ile kurulan şekildeki devrede giriş gerilimi VP = 200 volttur. Buna göre, I. Alçaltıcı transformatördür. II. A1 de 6 amper okunuyorsa A2 ampermetresinde 24 amper okunur. III. Transformatörün giriş gücü çıkış gücüne eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) Yalnız I C) II ve III D) Yalnız III E) I, II ve III 4N N VP A1 A2 R 2. Şekildeki ideal transformatörde giriş gerilimi V1 = 2 volt ise çıkış gerilimi V2 kaç volttur? A) 216 B) 180 C) 144 D) 36 E) 24 N1 = 40 0 V1 V2 N2 = 120 0 5. Şekildeki gibi birbirine bağlanmış ideal transformatör devresinde çıkış gerilimini 4 katına çıkarmak için, I. K nin sarım sayısını yarıya indirme, II. L nin sarım sayısını 2 katına çıkarma III. N nin sarım sayısını yarıya indirme işlemlerinden hangileri yapılmalıdır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III Vgiriş Vçıkış K L M N 3. İdeal transformatörlerle kurulan şekildeki elektrik devresinde VK/VP oranı kaçtır? A) 12 B) 10 C) 8 D) 6 E) 4 VK VP K= 3N L= 2N M= 4N N= N
273www.netlerikatla.com 6. Şekildeki transformatörünün giriş bobinine 80 volt değerinde alternatif gerilim uygulanıyor. Buna göre V1, V2 değerleri kaç volttur? V1 (volt) V2 (volt) A) 80 80 B) 60 100 C) 60 80 D) 40 100 E) 40 60 8 0 v o l t V2 V1 3 N 4 N 5 N 9. Şekildeki transformatör düzeneğinde giriş voltu 100 V çıkış voltu 200 V dur. Verimi 80 olan bu transformatörde giriş akımı 2A olduğuna göre çıkış akımı olan i kaç amperdir? A) 0,4 B) 0,5 C) 0,6 D) 0,8 E) 1 K L i 2A 10 0 V 20 0 V 10. Şekildeki ideal transformatör devresinde sarım sayısı şekildeki 5N, 3N ve N dir. K-L arasındaki potansiyel fark 250 volt ise, M-N arasındaki potansiyel fark kaç volttur? A) 300 B) 250 C) 200 D) 150 E) 100 K L M 3N 5N N N 8. Sarım sayıları sırasıyla 3N ve 2N olan bobinlerden oluşan şekildeki transformatörde giriş akımı 5i, çıkış akımı 6i olduğuna göre, transformatörün verimi kaçtır? A) 20 B) 40 C) 50 D) 60 E) 80 3N 2N 6i 5i 7. Şekildeki ideal transformatör devresinde giriş gerilimi sabit iken çıkış gerilimini 2 katına çıkarmak için, I. K nin sarım sayısını yarıya indirme, II. N nin sarım sayısını 2 katına çıkarma III. M nin sarım sayısını yarıya indirme işlemlerinden hangileri tek başına yapılmalıdır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Vgiriş Vçıkış K L M N 1-E 2-A 3-D 4-E 5-C 6-B 7-E 8-E 9-D 10-E
274www.netlerikatla.com 1. Bir laptopun adaptör yardımı ile şarj etme bağlantıları şekildeki gibidir. Nizam üzerinde 12 volt yazan adaptörün fişini 220 volt gerilime sahip prize taktıktan bir süre sonra adaptörün ısındığını fark ediyor. Buna göre Nizam; I. Adaptör alçaltıcı bir transformatördür. II. Adaptör ısındığına göre içindeki transformatör ideal değildir. III. Adaptör ideal bir transformatördür. ifadelerinden hangilerini kullanırsa doğru olur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 12 V A dap t ö r Bilgisayar 220 V Priz 3. Şekildeki transformatörün K, L, M, N uçlu sargılarının sarım sayıları sırasıyla 6n, 4n, 5n, 3n’dir. Bir ütünün üzerinde etkin 176 volt alternatif gerilim ile çalıştığı yazmaktadır. Buna göre, prizde etkin 220 volt alternatif gerilim olan evde bu ütünün çalışması için prize ve ütüye bağlanacak uçlar hangileridir? 3riz Ütü A) K M B) M L C) K N D) L N E) N L K M L N 2. Akım kaynaklarına bağlanan K, L, M lambaları sığaç ve bobinle Şekil-I, Şekil-II ve Şekil-III teki devreler kurulmuştur. K, L, M lambalarından bazıları sürekli ışık vermektedir. Buna göre hangi devrede alternatif akım kaynağı kullanılmış olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III K L M Şekil-I Şekil-II Şekil-III 4. Alternatif akım ile çalışan bir soba ile ilgili; I. Devreden geçen akım zamanla değişmez. II. Devrenin etkin akımı zamanla değişmez. III. Devrenin frekansı zamanla değişmez. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III TEST - 1
275www.netlerikatla.com 5. Emre özdeş X ve Y lambalarını sığaca ve bobine seri olarak bağlıyor ve bu devrelerde P ve S kaynaklarını kullanıyor. Kaynaklar, doğru akım ya da alternatif akım kaynakları olup doğru akım kaynağının gerilimi ile alternatif akım kaynağının etkin gerilimi birbirine eşittir. Bu durumda X ve Y lambaları sürekli ışık vermektedir. Emre kaynakların yerlerini aralarında değiştirdiğinde; I. X lambası sürekli ışık vermezse, S doğru akım kaynağıdır. II. Y lambası sürekli ışık verirse P doğru akım kaynağıdır. III. X lambası sürekli ışık verirse S alternatif akım kaynağıdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III X Sığaç Bobin Y P S 7. R, R ve 2R dirençlerine sahip K, L, M lambaları transformatörlerle şeklideki sistemler kurulmuştur. Transformatörlere alternatif ve doğru akım kaynakları bağlandığına göre; I. M lambasının parlaklığı en fazladır. II. L lambası en fazla parlaklığa sahiptir. III. K lambasının parlaklığı M lambasından fazladır. verilenlerinden hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III K M L 6. Hakan bir bobine ve bir sığaca özdeş X ve Y lambalarını seri olarak bağladıktan sonra özdeş alternatif gerilim kaynaklarına şekildeki gibi bağlıyor. Buna göre, iki kaynağın da gerilimi sabit tutularak frekansları artırılırsa, X ve Y lambalarının parlaklığı ilk duruma göre nasıl değişir? X Y A) Azalır Artar B) Artar Azalır C) Değişmez Azalır D) Artar Değişmez E) Azalır Azalır Bobin Sığaç X Y 8. Yukarıdaki şemada elektrik santralinde üretilen elektriğin A ve B transformatörleriyle evlere kadar olan sistemi çizilmiştir. Buna göre; I. A transformatörünün giriş gerilmi çıkış geriliminden küçüktür. II. B transformatörünün giriş sargılarının sarım sayısı, çıkış sargılarının sarım sayısından fazladır. III. A transformatörünün giriş frekansı çıkış frekansından küçüktür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Elektrik Santrali Giriş Çıkış A transformatörü Giriş Çıkış B transformatörü E v l e r 1-B 2-E 3-B 4-E 5-D 6-A 7-C 8-C
276www.netlerikatla.com TEST - 2 1. Thomas Edison ve Nicola Tesla arasında 19. yy sonlarında hangi tür elektrik enerjisinin kullanılması gerektiğine dair enerji savaşı yaşanmıştır. Edison’un savunduğu doğru akım için enerji kayıplarının önlenmesi için şebeke hattının yaklaşık her 1,5-2 km’sinde jeneratörlerin kullanılması gerekliydi. Tesla’nın savunduğu alternatif akım iletiminde transformatörler yardımıyla çok daha az kayıpla uzak mesafelere enerjinin ulaşması sağlanabilmektedir. Günümüzde alternatif akım dünyanın her yerinde kullanılmaktadır. Doğru akım (DC) ve alternatif akım (AC) için; I. AC nin iletiminde enerjinin kaybı yüksek gerilim, düşük akım mantığı ile sağlanır. II. DC nın iletiminde tehlikeli durumların yaşanmaması için düşük gerilim kullanılmıştır. III. DC nin kullanılacağı şehir şebekesi, AC nin kullanılacağı şebekeye göre daha maliyetlidir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. Rana evde iki mıknatıs ve bir tel çerçeve ile hazırladığı alternatör modelini arkadaşlarına tanıtıyor. Tel çerçeveyi ortasından geçen bir eksen etrafında döndürdüğünde ampermetrede akım okunuyor. Rana’nın alternatörü anlatması sonrasında; I. Alternatör bir Lenz Kanunu uygulamasıdır. II. Mıknatısları birbirine yaklaştırdığımızda AC akımının şiddeti artar. III. Tel çerçevenin alanı küçültülürse, AC akımının maksimum gerilimi azalır. şeklinde yapılan çıkarımlardan hangisi doğrudur? A) I, II ve III B) I ve III C) II ve III D) Yalnız II E) Yalnız I 2. Oğuz Öğretmen bir sonraki derste alternatif akım konusuna başlanacağını söylemiş ve öğrencilerinden ön hazırlık için araştırma yapmalarını istemiştir. Bir sonraki derste söz alan bazı öğrenciler yaptıkları araştırmanın sonucunda edindikleri bazı bilgileri söylüyorlar. Eren : Alternatif akım üretecine alternatör denir. Oğuz : Alternatif akım yönü ve şiddetli sürekli değişir. Eda : Alternatif akımı doğru akıma çevirmek için transformatörler kullanılır. Hangi öğrenciler araştırmaları sonucunda doğru bir bilgi edinmiştir? A) Yalnız Eda B) Yalnız Oğuz C) Eren ve Eda D) Oğuz ve Eren E) Yalnız Eren 4. Okul laboratuvarında iki demir çekirdeği kullanarak şekildeki gibi devre kuran Gülsüm K, L, M, N lambalarının yanmasını istiyor. A devresinde doğru akım, B devresinde alternatif akım üreteci bağlıyorsa hangi lambaların yanmasını sağlamış olur? A) M ve N B) K ve N C) K, M ve N D) K, L, M ve N E) L, M ve N A L K B M N
277www.netlerikatla.com 5. Alternatif akım ve doğru akım devreleri arasındaki farkı gözlemlemek isteyen Eda şekildeki 2 özdeş lamba ve 2 boşalmış şarjlı pili ayrı ayrı DC ve AC üreteçlerine bağlıyor. Anahtarları kapattıktan sonra, A ve B devresindeki lambaları yüksek hızlı kamera ile görüntüleyip sonrasında görüntüyü yavaşlatarak izliyor. C ve D devrelerini bir süre çalıştırıyor sonra pilleri çıkartıp uçları arasındaki potansiyel enerji farkı ölçüyor. Eda’nın izlediği görüntü ile yaptığı ölçüm sonucunda; I. A daki lambanın parlaklığının sürekli artıp azaldığını görüyor. II. A ve B de lambalar sürekli ışık veriyor. III. D deki pilin şarj olduğunu, C deki pilin şarj olmadığını görüyor. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I, II ve III B) I ve III C) I ve II D) Yalnız I E) Yalnız II A B C D Şarj ünitesi Şarj ünitesi 7. Bir dağın eteğinde arıcılık yapmayı planlayan Eren buraya bir ev inşa ediyor. Elektrik enerjisi ihtiyacını sağlamak için dağın tepesinde bir rüzgar santrali kuran Volkan’a müracaat ediyor. Kurulması gereken sistem ile ilgili; I. A yükseltici, B alçaltıcı transformatör olmalı II. Arada yerleşim yeri olmadığı için iletim doğru akım şeklinde olabilir. III. Sistemde yüksek gerilim, düşük akım prensibi ile enerjisi kaybı önlenir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) Yalnız II E) Yalnız III 10 k m A B 6. Eren ve Rana araçları ile seyahat ederken radyoyu açan Rana radyoda çızırtı sesi geliyor. Radyonun frekans düğmesi yardımıyla istedikleri radyo istasyonunu dinlemeye başlıyorlar. Bu radyonun belli bir istasyondan yayınlanan müziği çalması ile ilgili; I. Radyo almacı bir LC yani bobin-sığa devresidir. II. Radyo müziği net çalıyorsa rezonans durumundadır. III. Radyodaki aynı düğme ile sesin tiz-bas oranı ayarlanabilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) I, II ve III B) II ve III C) Yalnız III D) I ve II E) Yalnız I 8. Sınıfa cep telefonu şarj aletini gösteren Rana Öğretmen bu şarj aletine benzer düzeneklerin televizyon bilgisayar, çamaşır makinası gibi ev aletlerinde de bulunduğunu söylüyor. Şarj aletinin kullanım amacını ve içindeki devreleri öğrencilerine anlatan Rana Öğretmen mini bir değerlendirme yapmak için sınıfa 4 soruluk doğru/yanlış testi uyguluyor. Ali bu soruların 3/4’ünü doğru cevaplayabilmiş ise Ali’nin cevap kağıdı aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) D / Y Y D Y Y B) D / Y Y D D Y C) D / Y D Y Y D D) D / Y D D D D E) D / Y D D Y Y Sorular D / Y 1 Şarj aletinin içindeki transformatör yükselticidir. 2 Şarj aletinde alternetif akımı doğru akıma çeviren inventör bulunur. 3 Şehir şebekesinde alternatif akım kullanılır. 4 Telefon bataryası alternatif akım ile doldurulur.
278www.netlerikatla.com 1-E 2-D 3-B 4-C 5-A 6-D 7-E 8-A 9-E 10-E 11-B 12-A 10. Radyoda frekans 90.5 MHz olan istasyonu dinleyen Eda sonrasında frekansı 100.6 MHz olan istasyonu dinlemek için radyonun almaç frekansını düzenliyor. Buna göre radyonun almaç devresi ile ilgili; I. Yayın net dinlendiğinde devrenin empedansı maksimum değerdedir. II. Frekans yükseldiğinde devredeki bobinin indüktif reaktansı azalır. III. Radyo müziği net çalarken rezonans halindedir. yargılarından hangisi doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) II ve III E) Yalnız III 9. Yaşam kalitemizin artması için yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı daha önemli hale gelmiştir. Bu sebeple güneş paneli tarlaları kurulmaktadır. Doğru akım üreten güneş panellerinin ürettiği enerji yakın çevrelerine olduğu kadar uzak yerleşim yerlerine de iletilmektedir. Şekilde güneş panellerinin yakınındaki A evi ile çok uzaktaki B evi gösteriliyor. 3anellerden üretilen enerMinin A daki direkt kullanımı ile B ye iletilmesi ile ilgili olarak; I. A evine gelen elektrik ile indüksiyon ocağı kullanılabilir. II. B ye elektrik iletimi için DC yi AC ye çeviren inventör kullanılmalıdır. III. Elde edilen elektrik enerjisi transformatörler yardımı ile B ye iletilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III A B 11. Volkan Öğretmen sınıfa bir direnç, bir bobin, iki ampermetre ve iki doğru akım üreteci getirerek şekildeki devreleri kuruyor. Devrelerden akım geçerken anahtarları aynı anda açtığında A1 ampermetresindeki ibre hemen 0 a gelirken A2 deki ibre yavaşça 0 a ulaşıyor. Daha sonra Volkan Öğretmen bu bobinli devreye Şekil-II deki gibi alternatif akım üreteci bağlayarak anahtarı kapatıyor ve öğrencilerden bobinin AC devredeki davranışını yorumlamalarını istiyor. Rana : Gerilimin ve akımın aynı anda maksimum değere ulaşmasını engeller. Eren : Enerji depo eder sonrasında devreye bu enerjiyi geri verir. Oğuz : Devre açık olduğu sürece sabit bir akım geçmesini sağlar. Hangi öğrencinin yorumu doğrudur? A) Yalnız Rana B) Rana ve Eren C) Yalnız Eren D) Eren ve Oğuz E) Rana, Eren ve Oğuz Şekil-I A1 A2 R L Şekil-II A2 12. I. Suyun hidrojene ve oksijene ayrılmasındaki elektroliz olayı II. Isıtıcı olarak elektrik sobasının çalışması III. Asansörlerdeki motorların çalıştırılması Yukarıdakilerden hangileri doğru akımın alternatif akıma üstün olduğu kullanım yerlerine örnek olarak verilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
ZZZnetlerikatlaFom 279 1. Elektronik bir müzik çalarda şarkı çalındığı esnada müzik çaların ses sinyali çıkışında, farklı frekans değerlerine sahip ve üst üste binmiş çok sayıda alternatif gerilim oluşmaktadır. Böyle bir müzik çaların ses sinyali çıkışı ile hoparlör arasına A ve B uçları arası boş bırakılacak biçimde bir devre şekildeki gibi bağlanmıştır. Bu devrenin, bas sesleri oluşturan düşük frekanslı sinyallere karşı daha büyük, tiz sesleri oluşturan yüksek frekanslı sinyallere karşı daha küçük direnç oluşturarak; bas seslerin şiddetini tiz seslere göre daha yüksek oranda azaltması istenmektedir. Bunun için devrenin A ve B uçları arasına sadece bir devre elemanı bağlanacaktır. Buna göre devrenin A ve B uçları arasına; I. bobin, II. reosta, III. kondansatör devre elemanlarından hangileri bağlanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 2019 AYT 3. Elektrik santrallerinde üretilen elektrik enerjisi, uzun iletim hatları üzerinden taşınarak evlerimize ulaştırılmaktadır. Bu süreçte enerji kaybının az olması için enerji iletim hatları üzerinden geçen akımın, olabildiğince düşük olması gerekmektedir. Bunun sağlanabilmesi için şekilde basitçe gösterildiği gibi, santralde üretilen elektrik enerjisinin gerilim değeri T1 transformatörü ile akım küçük bir değerde olacak şekilde değiştirilir. İletim hattının diğer ucundaki T2 transformatörü ile de gerilim, evlerimizde kullanabileceğimiz nihai 220 V değerine dönüştürülür. Bu dönüşüm işlemlerinde kullanılan T1 transformatörünün primer ile sekonder sarım sayıları (sırasıyla N1p ile N1s) ve T2 transformatörünün primer ile sekonder sarım sayıları (sırasıyla N2p ile N2s) arasındaki ilişkiler aşağıdakilerin hangisinde bir arada doğru olarak verilmiştir? A) N1p < N1s ve N2p < N2s B) N1p < N1s ve N2p > N2s C) N1p > N1s ve N2p < N2s D) N1p > N1s ve N2p > N2s E) N1p = N1s ve N2p = N2s 2021 AYT 2. Elektrik enerMisinin santrallerden mesken ve sanayi bölgesi gibi tüketim alanlarına yüksek gerilim altında taşınmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Enerji kaybını azaltmak B) Aktarım sırasında gerilim düşmelerini önlemek C) Enerjiyi daha kısa zamanda iletmek D) Enerjiyi trafolarda depolamak E) Enerji talebini kısa sürede karşılamak 2020 AYT 1-C 2-A 3-B
ZZZnetlerikatlaFom 1-B 2-A 3-A 4-D 280 1. Özdeş bobinlerden biri doğru akım, diğeri alternatif akım üretecine bağlanıyor. I. II. devrenin empedansı daha fazladır. II. I. devrede sadece bobinin omik direnci akıma karşı gösterilen dirençtir. III. İki üretecin de devreye aynı potansiyel farkı sağladığı an devrelerdeki akımlar eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) Yalnız II E) Yalnız III I L V I I L Ve = V 4. Elektrik deneyleri yapan laboratuvarda levhaları arasında hava olan bir sığaç ve lamba alternatif gerilim kaynağına şekildeki gibi bağlanıyor. Lamba sabit şiddette ışık veriyor. Deney yapan öğrenciler, sığacın levhalarını birbirine yaklaştırırsa, lambanın parlaklığı ve devrenin frekansı ilk duruma göre nasıl değişir? 3arlaklık Frekans A) Azalır Artar B) Artar Azalır C) Azalır Değişmez D) Artar Değişmez E) Değişmez Artar 3. Demir çekirdekle, oluşturulan şekildeki transformatör düzeneğinde K-L noktalaraı arasındaki gerilim V1, K-N noktaları arasındaki gerilim V2 olduğuna göre V1 V2 oranı kaçtır? A) 3 B) 2 C) 3 2 D) 1 E) 2 3 K L 3 N 6 N 2N M N 1 20 V 2. Bir konserde şarkıcının mikrofonundan gelen alternatif sinyaller, müzik çalar içindeki yükseltici ile yükseltilerek hoparlöre gönderilir. Hoparlör akım yükseldikçe daha şiddetli ses çıkarır. Şarkıcının frekansı azaldığında, hoparlörden yüksek şiddetli ses çıkması için 3 ve S uçlarına aşağıdaki hangi uygun devre elemanı bağlanmalıdır? A) Bobin B) Kondansatör C) Direnç D) Lamba E) Düz tel Müzik çalar Hoparlör P S
281 1. Dönem 1. Yazılı Soruları www.netlerikatla.com 1. Aynı düzlemdeki Áa, Áb, Ác vektörleri şekildeki gibidir. Buna göre, ÂR1 = Áa + Áb + Ác ve ÂR2 = 2 Áb – Áa + Âc 2 olarak tanımlanan ÂR1 ve ÂR2 vektörlerini bulunuz. Áa Áb Ác 2. Şekildeki aynı düzlemde bulunan üç kuvvetin bileşkesi kaç N dur? (sin45° = cos45° = ñ2 2 ; sin37° = cos53° = 0,6; sin53° = cos37° = 0,8) x y 5ñ2 N 5 N 5 N 4 5 ° 8 ° 37 ° 4. 60 m genişliğindeki nehirde akıntı hızı sabit ve şekilde verildiği gibi Óa dır. Suya göre hız vektörleri verilen Ali ve Eren’den Ali A noktasının 30 m sağında karşı kıyıya ulaşıyor. Eren de aynı noktadan karşı kıyıya çıktığına göre AB noktaları arası x kaç metredir? (sin37° = cos53° = 0,6; sin53° = cos37° = 0,8) Óa K A B 6 0 m 5 3° 37 ° ÂÓE r en = 1 0 m / s ÂÓAli = 5 m / s L x S o l Sağ 3. Şekildeki K ve L kuvvetleri O noktasındaki noktasal cisme aynı anda etki ediyorlar. Bu cisim t süre sonunda y eksenindeki izdüşümü +16 olan noktadan geçiyorsa bu noktanın x ve z eksenlerindeki izdüşümleri kaç olur? 5 + y + x 3 3 4 O + z ÂK ÁL 5. Aynı düzlemde yere göre hız vektörleri verilen K, L, M araçlarından L de gözlemci K aracını kendi hız büyüklüğünde gidiyormuş gibi görüyor. K aracındaki gözlemci ise M aracını kuzey yönünde gidiyormuş gibi görüyor. L nin yere göre hız büyüklüğü 10 m/s olduğuna göre M aracının yere göre hız büyüklüğü kaç m/s dir? ÂÓK ÂÓL ÂÓM Kuzey Doğu 30° 30° Güney Doğu
282www.netlerikatla.com 6. Sürtünmelerin önemsiz olduğu şekildeki sistemde 6 kg kütleli K cismi ile 4 kg kütleli L cisimlerinden L ye 20 N luk kuvvet etki ediyor. K, L arasındaki ip gerilmesi kaç N dur? (g = 10 m/s2, cos30° = ñ3 2 ; sin30° = 0,5) 3 0° 6 kg 4 kg L F = 20N K 7. Şekildeki A, B, C cisimlerine yola paralel F kuvveti etki ettiğinde A cismine etki eden net kuvvet 12N oluyor. Buna göre F kuvvetinin ve C nin B ye tepki kuvveti NC nin şiddetini bulunuz. F A B C NC mA = 3 kg mB = 4 kg mC = 2 kg 9. Durgun halden a ivmesiyle düzgün hızlanan 9 kg kütleli araç içinde 1 kg kütleli cisim şekildeki gibi dengede kalıyor. Araç 3. saniye içinde 50 m yol aldığına göre, cismin bağlı olduğu ipin gerilme kuvve T kaç N dur? a mcisim = 1 kg ma r a ç = 9 kg T a 8. Yatay düzlemin sürtünmesiz olduğu şekildeki sistem serbest bırakıldığında K nin L üzerinde kaymaması için K ve L arasındaki statik sürtünme katsayısı en az kaç olmalıdır? (g = 10 m/s2) K L M mM = 2 kg mL = 6 kg mK = 2 kg 10. Aynı yönde ilerleyen A aracının hızı 20 m/s, B nin ise 30 m/s dir. Aralarında 110 m mesafe varken A aracı a ivmesiyle hızlanarak 10 s sonunda B ile aynı seviyeye geliyor. B bu süre içinde sabit hızla gittiğine ve A aracının ulaşabileceği maksimum hız 50 m/s olduğuna göre A aracının hızlanma ivmesi a kaç m/s2 dir? 20 m / s A 3 0 m / s B 110 m
283www.netlerikatla.com 1. Dönem . Yazılı Soruları 1. Yeterince yüksekten aynı hava ortamında serbest bırakılan K küresinin kütlesi L kesit koni şeklindeki cismin kütlesinin 1 4 ’ü kadardır. L nin alt ve üst taban yarıçapları r ve 4r, K nin yarıçapı 2r olduğuna göre ulaşabilecekleri limit hızları ÂÓK ve ÂÓL nin büyüklük oranı ÓK ÓL kaçtır? 2r 4 r K L r 2. A cismi 200 m yukarıdan aşağı doğru 10 m/s hızla atıldığı an yerden B cismi aynı doğrultuda 40 m/s hızla düşey yukarı atılıyor. Yerden kaç metre yukarıda karşılaşırlar? (Hava direnci önemsiz, g = 10 m/s2) ye r B A 10 m / s 4 0 m / s 200 m 4. Eda şekilde düşey kesiti verilen sistemde A noktasından Ó hızıyla yatay olarak bir cismi atıyor. Cisim B noktasında I. duvara esnek çarparak t süre sonra C deki halkadan geçerek 2t anında D noktasındaki sepete düşüyor. Cisim halkadan şekildeki gibi yatayla 53° yapacak şekilde 25 m/s hızla geçiyorsa h x oranı kaçtır? (g = 10 m/s2) Ó = 25 m / s Ó S e p e t I I . d u va r I . d u va r D B A C x h 5 3 ° 3. Genişliği ve yüksekliği eşit ve 10 cm olan basamakların en alt basamağından yatayla 53° açı ile 5 m/s hızla eğik atılan cisim kaçıncı basamağa düşer? (Sürtünmeler önemsiz, g = 10 m/s2, sin53° = cos37° = 0,8) 10 cm 10 cm 5 3 ° 5. m kütleli cisim yay sabiti k = 400 N/m olan serbest yaya Şekil-I deki gibi asıldığında yayda depolanan esneklik potansiyel enerji 2- oluyor. Şekil-II de ise ilk yaya özdeş paralel yay sistemi 40 cm sıkıştırılarak m kütleli cisim üzerine konuyor. Yay sistemi ipler kesilerek serbest bırakıldığında m kütleli cisim ilk konumundan maksimum kaç cm yükseğe çıkabilir? (g = 10 m/s2) k = 4 00 N/ m m k k İp İp m 4 0 cm Şekil-I Şekil-II
284www.netlerikatla.com 6. Yalnız LM arası sürtünmeli olan yatay yolda m kütleli cisim K noktasında duruyor. Yola paralel F kuvvetinin K den M ye kadar etki ettiği cisim L den Vñ3 hızıyla M den V hızıyla geçtiğine göre LM arası etki eden sürtünme kuvveti kaç F dir? (|KL| = |LM|) Ó = 0 F K Ó = Vñ3 L Ó = V M 7. Sürtünmesiz yatay düzlemde kütleleri m ve 2m olan L ve M cisimleri durgun; kütleleri m ve 2m olan K ve N nin hızları ise şekilde verilen yönlerde 60 m/s ve 20 m/s dir. Cisimler merkezi esnek olmayan çarpışma yaptıklarına göre son olarak toplam kütlenin hızının yön ve şiddetini bulunuz. m m 2m 2m 60 m / s 20 m / s K L M N 9. Sayfa düzlemindeki ÂF 1 ve ÂF 2 kuvvetlerinden F1 şekilde gösteriliyor, ÂF 2 nin d doğrultusu gibi çapraz doğrultuda olduğu biliniyor. Bu iki kuvvetin O noktasına göre toplam torkları sıfır oldğuna göre ÂF2 kuvvetinin hangi noktadan hangi yönde etki ettiğini bulunuz. F 1 = F a a d O F G H B D E A C 8. Düşey kesiti verilen düzenekte A noktasından 30 m/s hızla yatay atılan 2m kütle cisim 20m aşağıda iç patlamayla eşit kütleli K, L parçalarına ayrılıyor. Patlama sonrası L şekildeki gibi yatayla 37° lik açı yaparak 50 m/s hızla eğik atış hareketi yapıyor ve 8 saniye sonra yer seviyesinin x kadar altındaki B noktasına çarpıyor. K patlama sonrasında 3. saniyede yere çarpıyor ise x kaç metredir? (Hava direnci önemsiz, g = 10 m/s2) 3 0 m / s 5 0 m / s 3 7° 2m K L Y e r x 20 m B 10. 60N ağırlığındaki çocuk şekildeki gibi ip sistemiyle dengededir. Desteğin tepki kuvveti sıfır olduğuna göre çubuğun ağırlık merkezinin hangi nokta ya da noktalar arasında olduğunu ve ağırlığını bulunuz? K L M N P R N = 0 D e st e k 3 0° 3 0°
285www.netlerikatla.com . Dönem 1. Yazılı Soruları 1. Homojen dikdörtgen levhanın taralı kısmı şekildeki gibi AB kenarına perçinleniyor. Levhanın kütle merkezi kaç cm yer değiştirir? 60 c m 100 cm A B A B 2. Sürtünmelerin ve makara ağırlıklarının önemsenmediği sistemde özdeş K ve L cisimleri şekildeki konumlarından serbest bırakılıyorlar. L yere çarptığı an K nin kinetik enerMisi kaç mgh olur? (g = yer çekimi ivmesi) K m m L 3 h 4. 4 kg kütleli yüklü cisim şekildeki gibi düzgün elektrik alan içerisindedir. Elektrik alan şiddeti 15 N/C olduğuna göre yerin tepki kuvvetinin 10N olabilmesi için cismin yükü kaç Coulumb olmalıdır? (g = 10 m/s2) Y a t a y 4 kg E = 15 N/ C 3. Eşkenar üçgenin köşelerine yerleştirilen TX, TY, TZ noktasal yüklerinden TX in TY ye uyguladığı kuvvet 10N dur. Buna göre TZ ye etki eden bileşke elektriksel kuvvet kaç N olur? qY = + 2q q Z q = + 2q X = – q d dd 5. Yarım daire biçimindeki düzlemin kenarlarına yerleştirilen yüklerden +T yükünün O noktasında oluşturduğu elektrik alan şiddeti E kadardır. O noktasındaki bileşke elektrik alan kaç E olur? – q – q – q + q O
286www.netlerikatla.com 6. +T yüküne sahip 2r yarıçaplı kürenin yüzeyinde 4r uzağındaki A noktasındaki –6T yükü O noktasına getirildiğinde sistemin enerjisi 20- oluyor. Buna göre küre içindeki +4T yükü küre yüzeyinin 2r uzağındaki C noktasına getirildiğinde sistemin enerMisi nasıl değişir? + q + 4q B 2r O C 2r 4r A – 6q 7. +0,5C yüke sahip, 5 kg kütleli cisim şekildeki gibi 40 N/C şiddetindeki düzgün elektrik alanda yatayla 53° açı yapacak şekilde eğik atılıyor. Cisim 25 m/s hızla atılıyorsa menzili kaç metredir? (g = 10 m/s2, hava direnci önemsiz, cos53° = 0,6; sin53° = 0,8) Y e r q = 0 , 5 C E = 40 N/ C 53° 25 m / s 9. Şekil-I deki düzlem kondansatörün levhaların alanı A levhalar arası uzaklık d iken 40 voltluk potansiyel altında depoladığı yük 120 Coulomb oluyor. Aynı dielektrik ortama sahip aralarında d 4 uzaklık bulunan 2A yüzey alanına sahip C1 kondansatörü ile aralarında 2d uzaklık bulunan A yüzey alanına sahip C2 kondansatörü Şekil-II deki gibi paralel bağlanıyor. 80 volt potansiyel fark altında C1 ve C2 den oluşan sistemde depolanan yük kaç C olur? V = 40 vo l t ùHNLO, d C A V = 8 0 vo l t ùHNLO,, d 4 C1 2A 2d C2 A 8. Yatay sürtünmesiz düzlemdeki sistemde A noktasından serbest bırakılan 5 kg kütleli cismin yükü +2.10–2 C dur. V1 = 1,2.104 volt, V2 = 104 volt olduğuna göre cisim B noktasına kaç m/s hızla çarpar? V1 = 1, 2. 104 V V2 = 104 V m = 5 kg A B q = + 2. 10– 2 C 50 cm 50 cm 10. Şekildeki gibi seri bağlı C1, C2 sığaçların enerjileri sırasıyla 4E ve 6E dir. Bu sığaçların kapasiteleri arası oranı C1 C2 kaçtır? V C1 4E C2 6E
287www.netlerikatla.com . Dönem . Yazılı Soruları 1. i 1 akımı sayfa düzleminde, i2 ise sayfa düzlemine dik dışarı doğrudur. 16A şiddetindeki i1 akımının K noktasında oluşturduğu manyetik alan şiddeti 20 N/m.A ise K noktasındaki bileşke manyetik alan şiddeti kaç N/m.A dır. Ø 4 d 4 d 5 3 ° i 1 = 16A i 2 = 10A K 2. Sayfa düzlemine dik K, L M, N telleriden sırasıyla 2i, i, 2i ve i akımları şekilde verilen yönlerde geçiyor. æ uzunluktaki tellerden K ve M tellerinin L ye uyguladığı manyetik kuvvet ÂF1, N teline uyguladıkları ÂF2 ise F1 F2 büyüklük oranı kaçtır? Ø Ğ Ğ Ø i K = 2i i M i = 2i L = i i N = i 2d 2d 60° 60° 4. Düzgün manyetik alan içinde 20x20 cm ebadındaki X tel çerçevesi 3N sarımlı, 20x40 cm ebadındaki Y tel çerçevesi ise N sarımlıdır. X çerçevesinde oluşan manyetik akı FX, Y de oluşan FY ise FX FY oranı kaçtır? B Ğ 20 cm 20 cm Y X20 c m 4 0 c m 3 N N 3. 10T şiddetindeki düzgün manyetik alanda üzerinde 2A akım geçiren tel şekildeki gibi tam ortasından bükülmüştür. Telin toplam uzunluğu 40 cm olduğuna göre bu tele düzgün manyetik alanın uyguladığı manyetik kuvvet kaç N dur? Ø B = 10T 2A i = 2A 5. Düzgün manyetik alana dik ÂÓX, ÂÓY hızlarıyla giren X, Y yüklü taneciklerinin manyetik alanda izledikleri yörüngeler şekilde veriliyor. Yükleri oranı TX TY = – 2 3 olduğuna göre momentumlarının büyüklükleri oranı PX PY kaçtır? ÓX ÓY B qX qY
288www.netlerikatla.com 6. Şekildeki düşürücü transformatörün verimi 80 dir. Buna göre primer akım şiddeti ip ile sekonder akım şiddeti iS oranı i P i S kaçtır? 4 N 10N i i S S VP VS 7. Sayfa düzlemine dik içeri doğru :b/m2 şiddetindeki düzgün manyetik alanda şekildeki gibi bükülmüş K, L, M iletken teli L noktası etrafında sayfa düzleminde döndürülmektedir. M ucunun hızı 4 m/s ise KM noktaları arası oluşan potansiyel fark kaç volttur? Ğ J B = 5 0 w b / m2 M K L 20 cm 4 0 cm 9. Yatay düzlemdeki paralel levha, sayfa düzlemine dik düzgün manyetik alanında bulunmaktadır. Levhalar arası uzaklık 25 cm ve üretecin sağladığı potansiyel fark 100 volt ise +T yüklü parçacık kaç m/s hızla şekildeki gibi bu sisteme girerse sapmadan yoluna devam eder? Ó Ø Ø Ø Ø B B = 2T B B + q 25 cm V = 100 vo l t 8. Şekilde verilen LC devresinin rezonans frekansı f = 25 2ã dir. Bobinin özindüksiyon katsayısı L = 16H olduğuna göre kondansatörün sığası kaç faraddır? C L = 16H 10. 10 :b/m2 şiddetindeki düzgün manyetik alanda raylar üzerinde şekildeki gibi 10 m/s hızla çekilen çubuğun uzunluğu 50 cm dir. dubuğun hareketi süresince raya bağlı direnci R = 10W olan lambanın 1 saniyede harcadığı elektrik enerMisi kaç -oule dir? B = 10 w b / m Ğ 2 Ó = 10 m / s R = 10W 5 0 cm
Şenlikköy Mh. Cevizli Sk. No: 16 D: 4 Florya - Bakırköy / İstanbul T/+ 90 212 424 00 64 [email protected] tammatyayincilik tammatyayincilik TammatYayinevi Serinin Tüm Kitapları Kare Kodu Okut Çözümleri İzle