BUKU PANDUAN PENGURUSAN & PENTADBIRAN SMK AIR MOLEK

6.6.5. untuk rawatan atau dibawa pulang oleh ibu
6.6.6. bapa/penjaga;
persediaan pihak sekolah sebelum murid masuk
ke asrama:
a. katil murid dijarakkan satu (1) meter antara satu

sama lain. Bahagian bawah katil dua tingkat
(double-decker) sahaja digunakan;
b. tanda penjarakan satu (1) meter disediakan untuk
murid beratur bagi semua bilik khas yang
bersesuaian (tandas, bilik air/mandi, bilik cuci, bilik
gosok dan pantri);
c. jadual penggiliran waktu makan disediakan di
dewan makan sekiranya perlu;
d. tempat beratur dan kedudukan tempat makan
dewan makan diletakkan penandaan bagi
penjarakan sosial (contoh: jarak satu (1) meter
untuk beratur semasa mengambil makanan dan
menghantar dulang makan di dewan makan
asrama) dan tanda tempat duduk dengan
penjarakan sosial semasa waktu makan;
e. susunan tempat duduk kelas persediaan (prep)
ditandakan dengan jarak sekurang-kurangnya satu
(1) meter; dan
f. alat pengimbas suhu badan perlu disediakan
di asrama.
makluman dan peringatan berkaitan penjarakan sosial
dalam kalangan murid perlu dilaksanakan sebelum
murid pulang dari sekolah dan ketika murid berada di
asrama;

18

6.6.7. perhimpunan/perjumpaan (melebihi 10 orang) dalam
6.6.8. kalangan murid di asrama tidak dibenarkan. Warden
perlu memantau keberadaan murid di asrama;
6.6.9. semasa di asrama, murid yang tidak sihat perlu
diasingkan dan diberi pelitup muka untuk dipakai serta
6.6.10. dihantar ke klinik kesihatan untuk rawatan atau dibawa
6.6.11. pulang oleh ibu bapa/penjaga;
murid hendaklah melaporkan dengan segera kepada
6.6.12. warden sekiranya diri sendiri atau rakan mengalami
6.6.13. tanda-tanda demam, batuk, selesema, sakit tekak atau
6.6.14. sesak nafas;
solat berjemaah di surau dan semua aktiviti
berkumpulan ditangguhkan. Murid digalakkan
menggunakan sejadah sendiri untuk solat;
pelawat hanya dibenarkan berjumpa dengan murid di
asrama sekiranya terdapat urusan kecemasan. Pelawat
perlu mendapat kebenaran daripada pentadbir/Ketua
Warden sahaja;
pemantauan secara berkala perlu diadakan
bagi memastikan murid sentiasa mematuhi penjarakan
sosial dan berada dalam keadaan sihat;
aktiviti keluar (outing) dan pulang bermalam tidak
dibenarkan sehingga KPM mengeluarkan pemakluman
lanjut; dan
jadual bertugas kepada semua guru secara penggiliran
disediakan bagi memastikan penjarakan sosial dipatuhi.

19

7. Pengurusan Institusi Pendidikan Swasta (IPS)

Pengurusan IPS merangkumi enam (6) aspek iaitu pengurusan
pentadbiran, pengurusan prasarana, keselamatan murid, guru dan warga
sekolah, pengurusan PdP, peranan ibu bapa/penjaga dan pengurusan
asrama.

7.1. Pengurusan Pentadbiran

IPS bertanggungjawab menubuhkan Jawatankuasa Pengurusan
Menghadapi COVID-19 (Jawatankuasa) dan jawatankuasa
tersebut mencakupi perkara yang berikut:
7.1.1. Jawatankuasa yang ditubuhkan boleh terdiri daripada

jawatankuasa sedia ada pada peringkat IPS masing-
masing dan hendaklah berupaya untuk melaksanakan
peranan yang ditetapkan;
7.1.2. Jawatankuasa ini hendaklah dianggotai oleh Ahli
Lembaga Pengelola (ALP), pentadbir dan guru. IPS
boleh melibatkan ibu bapa/penjaga dalam jawatankuasa
ini. Bilangan ahli jawatankuasa mengikut kesesuaian
IPS;
7.1.3. Jawatankuasa ini berperanan untuk:
a. merancang pengoperasian semula IPS

berdasarkan ketetapan dalam garis panduan ini;
b. mengadakan sesi libat urus dengan ibu

bapa/penjaga dan pihak berkepentingan
secara berkala;

20

c. memantau pelaksanaan pengurusan premis dan
kemudahan sebelum pengoperasian semula dan
sepanjang pengoperasian IPS;

d. memastikan sebarang perhimpunan yang
melibatkan murid atau warga IPS tidak
dilaksanakan;

e. memantau status kesihatan murid, guru
dan kakitangan;

f. melapor status kesihatan murid, guru dan
kakitangan yang bergejala kepada PKD; dan

g. menyediakan laporan pengoperasian semula IPS
kepada JPN/PPD.

7.2. Perancangan Penggal Persekolahan

Jawatankuasa bertanggungjawab:
7.2.1. mengkaji dan merancang semula penggal persekolahan

dengan mengambil kira perkara berikut:
a. tempoh pembelajaran yang terjejas akibat PKP

mengikut keperluan;
b. jumlah hari persekolahan untuk melaksanakan

kurikulum masing-masing; dan
c. tempoh masa persediaan bagi pentaksiran dan

peperiksaan awam (sekiranya berkaitan).
7.2.2. menyediakan maklumat penggal persekolahan yang

terkini untuk diedar kepada ibu bapa/penjaga sebelum
pengoperasian semula IPS.

21

7.3. Perancangan Pengurusan Yuran dan Bayaran

Jawatankuasa menyelaras semula perkara berkaitan pengurusan
yuran dan bayaran dengan:
7.3.1. membincangkan pengurusan yuran dan bayaran pada

peringkat pengurusan tertinggi IPS yang melibatkan
ALP. Sebarang keputusan hendaklah mengambil
langkah menang-menang antara pihak IPS dengan ibu
bapa/penjaga;
7.3.2. membuat pertimbangan sewajarnya dalam keadaan
semasa penularan jangkitan COVID-19 disebabkan
faktor mendatang yang tidak diduga dan memberi kesan
kepada semua pihak termasuk ibu bapa/penjaga;
7.3.3. mengadakan libat urus dengan ibu bapa/penjaga.
Kaedah yang boleh dilaksanakan oleh pihak sekolah
ialah perbincangan, taklimat, perundingan atau
pemakluman awal dengan merujuk terma dan perjanjian
bertulis;
7.3.4. mempertimbangkan penyelarasan semula yuran
berdasarkan perkara yang berikut:
a. pembayaran kepada perkhidmatan yang tidak

dapat disediakan semasa PKP seperti bayaran
makanan, pengangkutan, aktiviti pembelajaran
yang memerlukan bayaran tambahan; dan
b. ibu bapa/penjaga yang terjejas pendapatan atau
mata pencarian mereka akibat PKP atau ibu
bapa/penjaga merupakan pesakit yang disahkan
positif jangkitan COVID-19 atau perkara lain yang
berkaitan.

22

7.3.5. meneliti maklumat murid dan ibu bapa/penjaga atas
keperluan ibu bapa/penjaga yang terjejas akibat wabak
COVID-19 atau PKP.

7.4. Pengurusan Murid Antarabangsa

Jawatankuasa bertanggungjawab:
7.4.1. menyemak rekod kesihatan dan perjalanan murid

antarabangsa baharu atau yang sedang mengikuti
pendidikan di IPS;
7.4.2. mengambil langkah kawalan ke atas murid
antarabangsa baharu seperti berikut:
a. mendapatkan surat bebas COVID-19 dari negara

asal dalam bahasa Inggeris; dan
b. mendapatkan surat arahan kuarantin

daripada KKM.
7.4.3. merujuk murid antarabangsa yang tidak dapat

mengemukakan dokumen dalam para (7.4.2) kepada
Jabatan Imigresen Malaysia (JIM); dan
7.4.4. memastikan murid berkenaan hanya boleh hadir ke IPS
selepas mendapat pelepasan daripada JIM.

7.5. Pengurusan Sumber Manusia

Jawatankuasa bertanggungjawab:
7.5.1. menyemak rekod kesihatan dan perjalanan guru dan

pekerja sebelum pengoperasian semula;

23

7.5.2. mengambil langkah kawalan berikut ke atas guru dan
kakitangan yang bergejala atau mempunyai rekod
7.5.3. perjalanan luar negara dalam tempoh PKP:
7.5.4. a. mendapatkan surat arahan kuarantin daripada
7.5.5.
KKM; dan
7.5.6. b. merujuk PKD terdekat bagi tujuan pengesahan
7.5.7.
rekod.
memastikan guru dan kakitangan yang tidak dapat
mengemukakan dokumen dalam para (7.5.2) dilarang
untuk bertugas dan seterusnya dirujuk kepada PKD
terdekat bagi arahan kuarantin di rumah untuk tempoh
14 hari;
memastikan guru dan kakitangan berkenaan hanya
boleh kembali bertugas selepas mendapat pelepasan
daripada KKM;
mengambil langkah kawalan ke atas kemasukan guru
antarabangsa baharu yang memegang pas penggajian
seperti berikut:
a. mendapatkan surat bebas COVID-19 dari negara

asal dalam bahasa Inggeris; dan
b. mendapatkan surat arahan kuarantin daripada

KKM.
memastikan guru antarabangsa yang tidak dapat
mengemukakan dokumen dalam para (7.5.5) dirujuk
kepada JIM; dan
memastikan guru berkenaan hadir ke IPS selepas
mendapat pelepasan daripada JIM.

24

7.6. Pengurusan Prasarana

Jawatankuasa bertanggungjawab memastikan:
7.6.1. bilik darjah, bilik-bilik khas, bilik guru, pejabat, kantin dan

kemudahan-kemudahan lain seperti asrama, bilik sakit,
tandas serta mana-mana kawasan dan persekitaran
yang melibatkan penggunaan oleh murid, guru,
kakitangan dan ibu bapa/penjaga dibersihkan;
7.6.2. susunan perabot dan kelengkapan bilik PdP mengambil
kira penjarakan sosial minimun satu (1) meter antara
setiap meja murid. Sekiranya bilangan murid melebihi
kapasiti meja yang disediakan, lebihan murid perlu
ditempatkan di kelas yang lain;
7.6.3. susunan perabot dan kelengkapan bilik guru dan
pejabat dengan mengambil kira penjarakan sosial dan
membuat tanda penjarakan di kerusi, meja, kaunter dan
tempat mengimbas kehadiran.

7.7. Keselamatan Murid, Guru dan Kakitangan

Jawatankuasa hendaklah memastikan perkara berikut
dilaksanakan:
7.7.1. pemeriksaan kesihatan

a. melaksanakan saringan pintu masuk (gate keeping
screening) kepada semua murid, guru dan
kakitangan semasa masuk ke IPS yang meliputi:
i. pemeriksaan suhu badan;
ii. penggunaan pensanitasi tangan (hand
sanitizer); dan

25

7.7.2. iii. pemantauan gejala seperti demam, batuk,
7.7.3. selesema sakit tekak, dan sesak nafas;

b. sekiranya terdapat murid, guru atau kakitangan
yang bergejala, mereka hendaklah diasingkan dan
diuruskan perjalanan mereka untuk balik ke rumah
dengan kadar segera;

c. ibu bapa/penjaga disaran tidak menghantar
anak/anak jagaan ke IPS sekiranya murid
bergejala; dan

d. guru bimbingan dan kaunseling perlu
melaksanakan Ujian Minda Sihat secara berkala
bagi mengenal pasti murid yang terkesan dengan
peraturan baharu di sekolah.

pemeriksaan rekod perjalanan:
a. sekiranya terdapat murid, guru atau kakitangan

yang mempunyai perjalanan luar negara, mereka
hendaklah mengemukakan rekod kesihatan seperti
surat arahan kuarantin daripada KKM; dan
b. murid, guru atau kakitangan yang tidak memenuhi
syarat para (a) hendaklah diasingkan dan
diuruskan perjalanan mereka untuk balik ke rumah
dengan kadar segera.
pengurusan kes positif COVID-19
a. mengenal pasti dan menyediakan senarai kontak
rapat bagi membantu PKD;
b. memberi kerjasama kepada anggota PKD; dan
c. mendapatkan nasihat daripada PKD mengenai
keperluan melaksanakan pembasmian kuman di
lokasi yang dikenal pasti.

26

7.7.4. Menyediakan pensanitasi tangan (hand sanitizer) dan
7.7.5. alat pengimbas suhu badan mengikut keperluan di
setiap pintu masuk/keluar IPS, bilik PdP, bilik guru serta
bilik sakit; dan
menyediakan pelitup muka bagi murid, guru atau
kakitangan yang menunjukkan gejala.

7.8. Pengajaran dan Pembelajaran (PdP)

Jawatankuasa bertanggungjawab memastikan:
7.8.1. perancangan PdP:

a. meneruskan pembelajaran melalui platform yang
bersesuaian seperti e-pembelajaran (e-learning)
atau pembelajaran maya (virtual learning); dan

b. guru perlu merancang dan melaksanakan aktiviti
PdP yang akur kepada keperluan penjarakan
sosial.

7.8.2. kelengkapan dan peralatan PdP:
a. memastikan semua kelengkapan dan peralatan
telah dibersihkan sebelum aktiviti PdP
dilaksanakan; dan
b. memastikan semua kelengkapan dan peralatan
untuk aktiviti PdP berfungsi.

7.8.3. pelaksanaan aktiviti PdP:
a. aktiviti hendaklah mengikut waktu pembelajaran
yang telah diluluskan semasa pendaftaran IPS.
Sebarang aktiviti di luar waktu pembelajaran tidak
dibenarkan;

27

b. aktiviti PdP dihadkan di bilik PdP sahaja dan
hendaklah mengambil kira penjarakan sosial yang
ditetapkan;

c. PdP secara e-pembelajaran dilaksanakan bagi
murid yang tidak dapat mengikuti pembelajaran di
bilik darjah disebabkan penjarakan sosial. Jika
murid tiada akses atau menghadapi kesukaran
akses kepada PdP secara e-pembelajaran, pihak
sekolah perlu berbincang dengan ibu bapa/penjaga
untuk menentukan kaedah PdP yang bersesuaian;
dan

d. aktiviti luar bilik darjah seperti kegiatan kokurikulum
tidak dibenarkan sehingga arahan lanjut
dikeluarkan oleh KPM.

7.9. Pelibatan Ibu Bapa/Penjaga

Ibu bapa/penjaga boleh membantu pihak IPS dengan:
7.9.1. memastikan anak/anak jagaan dibekalkan dengan

pelitup muka;
7.9.2. mengingatkan anak/anak jagaan berkenaan penjarakan

sosial dan kebersihan semasa di IPS;
7.9.3. memantau tahap kesihatan anak/anak jagaan, dan

memaklumkan kepada IPS sekiranya bergejala serta
mendapatkan konsultasi kesihatan;
7.9.4. tidak menghantar anak/anak jagaan ke IPS sekiranya
bergejala; dan
7.9.5. mematuhi peraturan yang dikeluarkan oleh KKM, KPM
dan pihak IPS.

28

7.10. Pengurusan Asrama

Jawatankuasa bertanggungjawab:
7.10.1. mengamalkan penjarakan sosial satu (1) meter meliputi:

a. susun atur katil dan perabot di bilik asrama; dan
b. susun atur kerusi di dewan makan.
7.10.2. tidak membenarkan murid yang bergejala kembali ke
asrama;
7.10.3. melaksanakan saringan pintu masuk (gate keeping
screening) ke kawasan asrama kepada murid, guru dan
kakitangan yang meliputi:
a. pemeriksaan suhu badan;
b. penggunaan pensanitasi tangan (hand sanitizer);

dan
c. pemantauan gejala seperti demam, sakit tekak,

batuk dan sesak nafas.
7.10.4. memastikan dewan makan sentiasa bersih dan

penyedia serta pengendali makanan mematuhi garis
panduan penyediaan makanan yang ditetapkan oleh
KKM.

29

8. Penutup
Pelaksanaan Garis Panduan Pengurusan Pembukaan Semula Sekolah
Kementerian Pendidikan Malaysia ini diharap dapat memastikan
pengurusan sekolah dan proses PdP boleh beroperasi dengan lancar.
Semua sekolah hendaklah patuh kepada peraturan yang ditetapkan
dalam garis panduan ini. JPN dan PPD hendaklah memantau
pelaksanaan pengurusan sekolah di negeri dan daerah masing-masing
bagi memastikan pematuhan kepada garis panduan ini.

30

Contoh Pelan

Saiz kelas yang standard ialah 70 meter persegi

Saiz kelas ini boleh memuatkan maksimum 1 me
sebanyak 20 meja murid
0.5 meter
Susunan ini mengambil kira

▪ Ukuran 1 meja + 1 kerusi
▪ Jarak dengan meja belakang (1m)
▪ Jarak dengan meja hadapan (1m)
▪ Jarak dengan meja sebelah (1m)
▪ Jarak meja dengan tingkap (0.5m)
▪ Jarak meja murid dengan meja guru (1m)

3

Lampiran

n Lantai Kelas

Papan Tulis

1 meter
eter

0.5 meter

31

32

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

  CARA CATATAN

BIL NAMA Murid bergerak mengikut kumpulan dan membentuk corak /
1. Human Graphing pattern tertentu supaya topik mudah difahami

(Graf Manusia )

2. Video Clips Menggunakan klip video dengan menggunakan soalan-soalan
( Klip Video ) yang diberikan

3. Using Large Picture Penggunaan gambar atau foto dalam PdP

Card ( Gambar /
photo besar )

4. I See, I Think, I Dengan menggunakan gambar / objek murid diminta :
Wonder a) Senaraikan / bincang apa yang mereka lihat (see)

( Saya lihat, Saya fikir b) Fikirkan apa yang mereka lihat dan kaitkan dengan
dan saya bertanya ) kehidupan seharian / lain-lain perkara (think)

c) Bertanya soalan-soalan berkaitan apa yang telah dipelajari
sebelum ini.

5. Recap Group Kumpulan murid memberi laporan kepada kelas secara lisan apa
(Mengulangi / yang telah dipelajari sebelum ini
mengingat semula )
Jangka masa diberi ( contohnya 5 minit ) untuk murid menulis apa
6. Rocket writing yang mereka tahu berkenaan dengan topik / soalan yang diberi.
( Penulisan pantas )
Murid berjalan / bergerak ke sekeliling bilik / dewan untuk :
7. Galery Walk a) Melihat
( Lawatan ke geleri ) b) Berfikir dan
c) Berbincang dengan rakan-rakan kumpulan berkenaan hasil
8. Y chart kerja rakan-rakan lain yang ditampal
( Carta Y)
Tiga keping kertas ditampal dalam bentuk Y dan pada setiap
9. Time capsules kertas ditulis soalan yang berbeza untuk murid menulis jawapan
(Kapsul Masa) mereka

10. Chain Line Guru mengambil hasil kerja / pandangan murid pada awal tahun
(Rangkaian ) ( contohnya ) dan membuka jawapan tersebut beberapa bulan
kemudian untuk murid membaca semula apa yang telah mereka
11. Survey tulis
(Tinjauan )
Murid membuat rantai kertas di mana pada setiap kertas ditulis
idea / maklumat yang berkaitan dengan topik yang diberi

Murid membuat tinjauan untuk mendapat maklumat yang lebih
terperinci bagi tujuan membuat analisis berkenaan topik / isu

12. Shout Out Murid digalakkan memberi idea secara lisan dengan laungan
( laungan ) yang kuat dalam sesi subangsaran. Idea tersebut dicatat atas
kertas atau papan putih. Aktiviti seterusnya adalah menyusun
semula idea-idea tersebut secara sistematik

1 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN

13. Presentations Persembahan murid dalam bentuk
( Persembahan) a) Lisan
b) Video
c) Powerpoint
d) Pameran
e) Nyayian
f) Tarian
g) Lakonan
h) Lain-lain yang kreatif

Guru perlu membuat penilaian dan memberi maklum balas

14. Learning Modalities Penggunaan gabungan pelbagai cara pembelajaran. Contohnya

( Gaya Persembahan ) kinestatik (pergerakan) visual dan /atau auditori
(mendengar) PdP melibatkan aktiviti-aktiviti mengikut

kecenderungan murid (Multiple Intelligences)
a) Verbal-Linguistic

b) Logical-Matematical
c) Visual-Spatial

d) Bodily-Kinesthatic
e) Naturalist

f) Musical-Rhythmic
g) Interpersonal

h) intrapersonal

15. Qudrat Activity a) Satu bulatan dilukis ditengah-tengah kertas yang besar.
(Aktiviti Berempat) Di luar bulatan guru membahagikan kertas kepada 4
bahagian (Satu bahagian untuk 1 murid)

b) Setiap murid menulis pandangan/ jawapan kepada soalan
yang diberikan

c) Murid berbincang dengan ahli kumpulan dan menulis
jawapan yang telah dipersetujui semua ahli kumpulan
dalam bulatan

16. Indicator (Petunjuk) Menggunakan dua warna untuk menunjjukan jawapan pelajar
Contohnya :
17. Built The Biggest
Tower a) Warna hijau – Ya/Setuju
( Membina menara b) Warna Merah – Bukan / Tidak setuju
yang terbesar)
a) Murid bekerja secara kumpulan dan berkolaboratif
18. Chunking b) Guru memberi barangan yang terhad untuk mereka
(Gabungan )
membina menara secara kreatif
c) Menara ini mencerminkan / memaparkan refleksi /

pandangan mereka

Menggunakan pengetahuan sedia ada murid yang digabungkan
dengan pembelajaran baru untuk mempertingkatkan pemahaman
mereka

19. Graphic Organiser Bentuk grafik yang dibina atau dicipta oleh murid untuk
( Pengurusan grafic ) menunjjukan kefahaman mereka atau / dan maklumat / fakta
berkaitan dengan isu / tajuk yang dibincang

2 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN
20. Skits
Sketsa memberi peluang kepada murid untuk membuktikan
(Sketsa) kefahaman mereka terhadap topik yang diberi
21. Parachute Building
Aktiviti inkuari yang menggalakkan murid bekerjasama dan
( Membina payung berkolaborasi
terjun)
22. Cafe Seperti di kafe pelajar duduk secara berkumpulan di sebuah meja
( Kedai Kopi) dan berbincang mengenai soalan / topik yang diletakkan di atas
meja (table cloth)
23. IB Tree
( Pokok IB) setiap murid diberi helaian yang mempunyai pokok IB dan mereka
mencatatkan perkembangan mereka secara individu tentang apa
24. SWOT yang dipelajari

25. Commercial Murid mengemukakan soalan / sitiuasi / isu untuk dibincangkan
(Iklan) dan mereka dikehendaki mengisi borang yang mempunyai empat
petak :
26. Continuum S : Strengths ( Kekuatan)
(Penerusan) W : Weaknesses ( Kelemahan)
O : obstacles ( Halangan / Cabaran)
27. Checklist T : Thoughts ( Soalan-soalan untuk tindakan / kajian seterusnya )
( Senarai Semak )
Satu cara untuk menyampaikan maklumat tentang tajuk / topik
28. Anecdotal Notes yang diberikan )
( Nota Anekdot)
Sama seperti graf atau carta. Kaedah ini boleh digunakan untuk
29. Bus Stop menunjukkan kefahaman dan perkembangan murid dalam
(Hentian Bas) sesuatu topik

30. Table Talkers Murid dikehendaki menanda item-item tertentu dalam senarai
( Perbincangan di semak mereka untuk mengetahui kefahaman mereka tentang
meja) tajuk/topik-topik tertentu

Guru membuat catatan ringkas berdasarkan pemerhatian dan
perbincangan dengan murid. Nota-nota ringkas ini boleh dirujuk
apabila membuat laporan secara formal

a) Soalan / topik ditampal didinding di beberapa tempat di
dalam kelas / dewan

b) Murid bergerak dari satu hentian ke satu hentian secara
berkumpulan dan berbincang tentang soalan / topik yang
berkenaan

c) Murid berkongsi pendapat dan merekodkan komen dan
maklumat yang diperolehi

kad-kad yang mengandungi topik / isu diletakkan di atas meja
untuk perbincangan kumpulan secara lisan atau bertulis

3 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN
31. Exit Cards
Untuk refleksi contoh yang lain
( kad Keluar) a) Light Bulb ( Mentol) – Apakah satu perkara baharu yang
saya pelajari hari ini
32. Brainstorming b) Bin, Bring, Bag – Bin ( Bakul ) – apa yang saya perlu
(Sumbangsaran) hapuskan/keluarkan.
c) Bring – Apa yang perlu saya bawa untuk berkongsi
bersama kumpulan saya
d) Bag – apa yang saya suka/bangga

Cara yang terbaik untuk mendapatkan idea-idea yang bernas
daripada murid

33. Classification Menampal kata kunci atau soalan di dinding di beberapa tempat.
( Klasifikasi) Murid dikehendaki berdiri d imana-mana tempat yang terdapat
soalan yang mereka suka /setuju

34. What Matters Satu teknik menjawab soalan yang diberi-murid bergerak dan
( Apa yang penting) melihat serta cuba untuk memahami atau memilih jawapan-
jawapan yang sesuai yang ditampal di sekitar mereka.

35. Personal Learning Murid dikehendaki berkongsi pengalaman peribadi mengenai

Experiences isu/topik yang dibincangkan
(Pengalaman Peribadi)

36. Think – Pair – Share a) murid dikehendaki memikirkan topik / soalan yang diberi
(Fikir-Pasang – secara individu
Kongsi)
b) Murid dikehendaki berbincang dengan rakan / pasangan
c) Mereka perlu berkongsi maklumat /hasil perbincangan

dengan pasangan lain/kumpulan/kelas

37. Diamond Ranking 9 keping kertas/kad disusun dalam bentuk berlian (1-2-3-2-1).
( Susunan Berlian ) Strategi ini digunakan untuk menunjukkan / menentukan susunan
mengikut kepentingan idea/isu / isi pada pandangan murid

38. Story Books Penggunaan buku cerita kanak-kanak dalam kelas yang lebih
(Buku Cerita) dewasa dapat memberi peluang kepada mereka berbincang dan
membuat refleksi
39. Party
(Pesta) Mewujudkan suasana “berpesta” dan berbincang tentang topik-
topik yang disediakan di atas kad-kad yang ditampal di sekeliling
40. Games bilik / dewan atau diletakkan di atas meja atau di lantai
(Permainan )
permainan boleh dijadikan strategi yang berkesan untuk refleksi /
perbincangan

4 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN

41. Learning Trios A-B-C Satu kaeda pengurusan perbincangan dalam kalangan murid

( tiga serangkai A-B-C) a) Pelajar A bercakap, pelajar B dan C mendengar dan
bertanya soalan

b) Pelajar B bercakap, pelajar A dan C mendengar dan
bertanya soalan

c) Pelajar C bercakap, pelajar B dan A mendengar dan
bertanya soalan

d) Murid juga perlu membuat catatan tentang hasil
perbincangan mereka

42. Sharing Kumpulan dibentuk dan disusun mengikut minat atau hasil
( Berkongsi) pembelajaran yang sama

43. Carousel a) Soalan ditampal/diletakkan di sekeliling bilik
(Karusel) b) Murid dikehendaki bergerak dalam kumpulan dari satu

soalan ke satu soalan yang lain dengan menunggu arahan
guru sebelum bergerak
c) Semua murid mesti bergerak ke setiap tempat yang
diletakkan soalan. Murid diminta berbincang atau menulis
jawapan mereka dalam kertas
d) Cara yang lain murid duduk dalam kumpulan dan soalan
diedarkan mengikut pusingan jam. Setiap kumpulan mesti
berbincang dan menjawab semua soalan

44. Read and highlight Satu strategi membaca yang berpandu. Murid diberi bahan bacaan
(baca dan tanda) dan dikehendaki mengenalpasti dan menanda ayat-ayat/isi
penting/utama
45. Question Builder
( Pembina Soalan) Guru memberi konsep dan membimbing pelajar supaya mereka
membina soalan yang membolehkan mereka mempelajari lebih
lanjut tentang konsep yang telah diberikan

46. Puzzle it Out Murid diberi maklumat yang tidak mengikut susunan. Murid
(Selesaikan) dikehendaki berbincang dan menyusun maklumat

47. Cloze Procedures Murid di beri helaian tugasan di mana mereka perlu mendengar
( Isikan tempat kosong) dengan teliti dan mengisi tempat-tempat kosong dengan maklumat

yang sesuai / tepat

48. KWL Chart Carta diberikan kepada murid sebelum PdP dan diminta untuk
( Carta KWL) mengisi ruang-ruang seperti :

a) Know ( What I know about / Apa yang saqya tahu tentang
) pengetahuan sedia ada

b) What (What I want to know / Apa yang saya mahu tahu
lebih lanjut) – Soalan-soalan murid

c) Learned ( What I haved Learned / Apa yang telah saya
pelajari) – Penilaian sumatif

49. Rubrics Satu strategi untuk menilai pencapaian murid. Contohnya
(Rubrik) persembahan murid akan diberitahu ciri-ciri yang terkandung
dalam rubrik

5 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN

50. Iceberg Satu strategi untuk mengumpul maklumat daripada murid

( Bongkah ais/Aisberg) berkenaan topik yang telah diberi
a) Fakta asas / maklumat biasa berada di hujung aisberg

b) Maklumat yang lebih kompleks berada pada paras yang
lebih bawah.

51. Timeline Strategi yang digunakan untuk mencatat maklumat murid atau
( Garisan Masa)
topik – satu bentuk klasifikasi atau rangking
Dulu Kini Masa Hadapan

52. Dip Murid menanda rajah cerun / lurah untuk menunjukkan tahap
( Cerun/Lurah) kefahaman mereka berkenaan sesuatu topik

Inquire Learn (belajar)
(Tanya )
Understand (Faham )

53. GRASPS Strategi ini digunakan untuk menilai persembahan atau hasil kerja
murid. Murid diberi borang GRASPS untuk diisi diperingkat awal
54. Quick Quiz projek mereka
(Kuiz Cepat)
a) Goal (Gol / target)
55. Artscape b) Role ( Peranan)
(Langkaran) c) Audience ( Hadirin/pembaca)
d) Situation (Situasi)
56. Dramatisation e) Product, Performance & Purpose ( Produk, Penyampaian
(Drama)
& Tujuan)
f) Standards & Creteria For Success ( Ciri / Kreteria

kejayaan)

Kuiz yang digunakan untuk menilai kefahaman murid tentang
pengetahuan sedia ada atau apa yang telah mereka pelajari
(Awal/akhir PdP)

Guru memainkan muzik/lagu (jikamahu) dan murid diminta
melakar/melukis (menggunakan warna) di atas kertas kosong apa
yang mereka suka untuk mencerminkan kefahaman mereka
tentang apa yang telah dipelajari

Persembahan pelajar dalam bentuk drama, iaitu hasil kerja murid
secara berrkumpulan selepas membuat perbincangtan,
perancangan dan latihan

57. Mind Map Satu strategi untuk memberi peluang kepada murid untuk
( Peta Minda) menunjukan kefahaman mereka tentang sesuatu topik yang
diajar. Peta minda I-Think adalah satu contoh peta minda yang
  digalakkan

6 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN

58. Attitude Movement Guru menampal kenyataan-kenyataan berkaitan subtopik yang

(Pergerakan mengikut telah dibincang di sekitar bilik/dewan dan murid diminta membaca
pendapat) setiap kenyataan dan berdiri/berkumpul di tempat kenyataan yang

mereka setuju.

59. Constructivism Strategi ini menggalakkan murid melalui proses pembelajaran
(Konstruktivisme) yang bermakna dengan membina idea-idea baru. Proses ini
melibatkan

a) Generate (bina/Jana)
b) Sort ( Susun)
c) Connect (Gabung/Hubung)
d) Elaborate ( Hurai/Jelaskan)

60. Jigsaw Reading Murid diberi keratan atau perenggan di mana mereka dikehendaki
( Susun Suai) menyusun semula ayat-ayat / perenggan mengikut
kesesuaian/idea/jalan cerita/ kronologi

61. Chart and Share Borang chart and share diberikan kepada murid dan mereka
(Catat dan kongsi) berbincang dan mengisi borang serta berkongsi maklumat/idea
dengan kumpulan yang lain.

62. Table Cloth Guru menyediakan soalan di atas kertas yang besar yang
( Alas Meja) diletakkan di atas meja. Murid bergilir-gilir untuk menulis jawapan
mereka di atas kertas tersebut
63. Colaboration
( Kolaborasi) Murid diberi tugasan untuk disiapkan mengikut kumpulan dan
mereka mesti bekerjasama dengan kumpulan lain untuk
melengkapkannya/menyiapkan

64. Stretch to Sketch Guru memberi arahan/maklumat untuk membantu murid melukis
( Lukis mengikut (secara individu) tetapi mereka juga dikehendaki menggunakan
kreativiti) kreativiti masing-masing untuk berbuat demikian. Hasil kerja murid
ditampal dan guru akan membuat pengiktirafan/hadiah kepada
65. Drawing Posters lukisan yang paling kreatif.
( Melukis Poster)
Berdasarkan arahan/maklumat yang diberi murid melukis poster
secara berkumpulan tanpa menggunakan ayat/perkataan

66. Thumb Up Satu cara guru menilai pelajar apabila ditanya soalan. Murid
( IsyaratTangan) memberi isyarat tangan seperti berikut :

67. Compass Point a) Thumb Up – Bagus / faham
( Tanda kompas) b) Thumb Middle – Kurang Faham /Kurang Pasti
c) Thumb Down – Tidak faham
68. Examples
( Contoh ) Selepas PdP guru mengedar borang untuk diisi oleh murid secara
individu.

a) Excited – seronok
b) Worriesome – Risau
c) Need To Know – Ingin Tahu
d) Suggestions - Cadangan

Guru menggunakan contoh yang baik dalam PdP untuk
mengukuhkan kefahaman pelajar

7 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN
69. Personal Action Plan
Setiap murid dikehendaki membuat pelan tindakan peribadi
( Pelan tindakan mereka sendiri mengenai topik/isu tertentu. Contoh
peribadi)
a) Segera
70. Traffic Lights b) 1 Bulan
( Lampu Isyarat) c) 6 bulan

Satu cara penilaian kendiri di awal, semasa atau di akhir PdP. 3
warna digunakan.

a) Green – (Hijau ) Saya yakin saya tahu
b) Yellow – (Kuning ) Rasa-rasa saya tahu
c) Red – (Merah) Saya tidak tahu

71. Post It Notes Murid di minta menulis nota / catatan di atas kertas dan kemudian
( Nota tampalan ) ditampal di papan kenyataan selepas PdP

72. Talk Partners Murid diberi peluang berbual/berbincang mengenai isu / topik yang
( Rakan Berbual) dipelajari dengan rakan mereka

73. Webs / Spider Strategi ini hampir sama dengan m,enyediakan peta minda. Murid

Diagrams digalakkan mencatat idea mereka dalam bentuk ytang kreatif
( Rajah Sarang Labah-

labah )

74. Make Predictions Murid diminta membuat andaian / jangkaan sebelum demo/ujikaji
( Membuat andaian) dijalankan.Selepas demo/ujikaji dijalankan murid diminta
berbincang mengenai andaian mereka sebelum ujikaji tersebut
75. Circle Time adakah tepat atau kurang tepat.
( Bulatan Masa)
Murid duduk di dalam kumpulan secara bulatan sama ada diatas
76. Envoys ( Utusan) kerusi atau di atas lantai. Guru menyediakan bola atau beg
kacang. Sesiapa yang memegang bola @ beg tersebut diminta
77. Rainbow Groups memberi pandangan tentang tajuk yang diperbincangkan.
( Kumpulan Pelangi) Kemudian murid tersebut akan memberi bola kepada pelajar lain
pula untuk memberi peluang mereka bercakap pulak

Setiap kumpulan diberi tugasan. Seorang utusan dipilih dari setiap
kumpulan untuk menerangkan hasil perbincangan mereka kepada
kumpulan baharu di samping mendapatkan pandangan daripada
kumpulan baharu. Utusan akan kembali semula ke kumpulan asal
dan menyatakan pendapat kumpulan lain kepada kumpulan
asalnya.

a) Murid berada dalam kumpulan dan ditentukan tajuk yang
berbeza bagi setiap kumpulan untuk perbincangan (Home
Group)

b) Setelah perbincangan bina kumpulan baru (Colour Group)
yang terdiri daripada ahli setiap kumpulan yang berlainan

c) Murid akan menyatakan hasil perbincangan mereka
kepada kumpulan baru mereka.

8 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN

78. Snow Balling Guru menyatakan satu soalan/pernyataan kepada semua murid.
( Bola Salji) a) Setiap murid menyatakan satu jawapan mereka secara
individu
b) Kemudian murid akan berkongsi jawapannya dengan
rakan. Jadikan dua jawapan yang ada kepada satu
jawapan yang dipersetujui bersama.
c) Ulang proses yang sama. – Cara ini boleh mensentisiskan
4 jawapan kepada 1 jawapan

79. Rotating Stations Satu kumpulan kecil murid diletakkan di setiap stesyen. Mereka
( Stesyen Berputar) diberi masa 10 minit untuk menjawab topik yang telah ditentukan
di setiap stesyen. Kemudian kumpulan tersebut akan berjalan ke
stesyen berikutnya sehingga semua kumpulan telah melalui
semua stesyen. Setiap kumpulan diberikan warna yang berbeza
untuk mencatat jawapan

80. Hot Seating (Kerusi Seorang murid dipilih ke hadapan kelas. Dia bertindak untuk
Panas) menjawab soalan atau menyatakan pendangan daripada
pertanyaan rakan-rakannya di dalam kelas berkaitan dengan tajuk
yang diperbincangkan

81. Goldfish Bowl Sama seperti hot Seating tetapi yang tampil ke hadapan ialah satu
( Mangkuk ikan emas) kumpulan untuk menyatakan pandangan dan menjawab soalan.

Murid lain boleh bertanya soalan keopada kumpulan murid ini

82. Six Thingking Hats Murid diminta menyatakan pandangan berdasarkan thingking Hats
( 6 Topi Pemikir) yang telah ditentukan

83. Radio Phone In Guru / Murid bertindak sebagai penyampai radio. 4 orang murid
( Radio Telefon) terdiri daripada pelbagai karektor berbincang tentang topik. Murid
lain boleh mengemukan soalan

84. TV Chat Show Guru / Murid bertindak sebagai Pengacara TV. 4 orang murid
( Bual TV) terdiri daripada pelbagai karektor berbincang tentang topik. Murid
lain boleh mengemukan soalan

85. Freeze Frame Mulakan dalam bulatan Murid membina freeze frame ( Rangka
( Rangka Beku) Beku) berdasarkan topik. Alihkan meja supaya ada ruang untuk
bergerak. Kumpulan menunjukkan rangka beku kepada rakan lain
untuk meneka apa rangka beku yang dibina dan membuat
perbincangan

86. Free Discussion Ini dilakukan dengan kumpulan-kumpulan yang lebih kecil. Oleh
( Perbincangan Bebas) kerana ianya tidak berstruktur perbincangan ini memerlukan guru

@murid yang berpengalaman sebagai pemudah cara.

87. 3 Steps Interview Dua pasangan dalam kumpulan (A&B) (C&D)

( 3 Langkah Temubual) a) A menemubual B dan C menemubual D.
b) A Menemubual C dan B menemubual D

c) ABCD berkongsi maklumat daripada temubual tersebut

9 
 

Tool Kits 89 Kaedah PdP Abad ke 21

BIL NAMA CARA CATATAN

88. Listerning Triad a) 3 orang murid dalam satu kumpulan. Seorang murid
(Pendengaran bertiga) sebagai penyoal, seorang menjawab dan seorang
pencatat.

b) Pencatat akan membuat laporan selepas perbualan
berakhir

c) Untuk keseterusnya peranan seseorang itu akan bergilir

89. Distansing (Jarak) Gunakan cerita, drama. Main peranan untuk menjauhkan
(menyesuaikan) murid dengan topik sensitif dan emosi. Contohnya
minta murid membincangkan perasaan mereka tentang
perkabungan. Guru boleh menggunakan drama daripada orang
yang berkabung dan kemudian meminta murid untuk
membincangkan bagaimana perasaan orang yang mengalami
situasi tersebut.

 

 Senarai PdP ini masih boleh ditambahbaikkan
 

 

10 
 

KANDUNGAN:

KANDUNGAN:

 Pembelajaran Abad Ke-21: Amalan Dan Pelaksanaan
Di Sekolah

 Cabaran Pembelajaran Abad Ke-21
 Contoh Susun Atur Kelas Abad Ke-21

Pembelajaran Abad Ke-21:
Amalan Dan Pelaksanaan Di Sekolah

Rupa dan bentuk pendidikan yang sesuai dengan generasi

abad ke-21 telah banyak diperkatakan dan banyak bahan-

bahan penulisan yang mengulas mengenai pendidikan

yang mampu memenuhi harapan dan keperluan

pendidikan masa kini dan masa depan. Rata-rata pakar

pendidikan bersetuju bahawa kaedah pengajaran dan

pembelajaran perlu berubah sesuai dengan

perkembangan teknologi cyber dan akses kepada internet

yang semakin maju. Kaedah pengajaran konvensional
seperti “chalk and talk” semata-mata kurang berhasil

menarik minat murid sebaliknya memerlukan kaedah yang Menyedari kepentingan guru memahami dan bersedia
lebih dinamik dan kreatif dengan kandungan pengajaran melakukan perubahan dalam pengajaran dan
yang relevan sesuai dengan perkembangan semasa. pembelajaran sesuai dengan pembelajaran abad ke-21,

Semua pihak yang terlibat secara langsung dengan dunia Kementerian Pendidikan Malaysia telah melancarkan
pendidikan perlu menyedari bahawa tiada ruang untuk inisiatif pembelajaran abad ke-21 secara rintis pada
tidak ikut sama melaksanakan transformasi pendidikan. tahun 2014 dan meluaskan pelaksanaan keseluruh
Malah perubahan dalam pendidikan perlu sentiasa seiring negara mulai tahun 2015. Justeru ANJAKAN keluaran
perkembangan zaman atau selangkah kehadapan. Guru- kali ini akan membincangkan pembelajaran abad ke-21
guru perlu bersedia menerima perubahan dan dapat pula serta berkongsi maklumat beberapa model susun atur
mengurus perubahan dengan cekap dan berkesan agar kelas abad ke-21 sejajar dengan usaha Kementerian
pengajaran dan pembelajaran menjadi lebih segar dan Pendidikan Malaysia melaksanakan transformasi
memenuhi keperluan murid. pendidikan melalui Pelan Pembangunan Pendidikan
Malaysia (PPPM) 2013 - 2025.

Pelaksanaan pengajaran berdasarkan Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) dan Kurikulum Standard Sekolah
Menengah (KSSM) merupakan penanda aras keberkesanan pendidikan abad ke-21 seperti dihasratkan Kementerian
Pendidikan Malaysia mulai tahun 2014, iaitu selaras dengan transformasi pendidikan negara dalam Pelan
Pembangunan Pendidikan Malaysia (2013-2025).

Kemahiran-kemahiran yang perlu dikuasai dalam pengajaran dan pembelajaran abad
ke-21:

Ciri-ciri pembelajaran abad ke-21

Elemen-elemen yang terkandung dalam kemahiran abad ke-21:

Sumber: Bahagian Pengurusan Sekolah Harian (BPSH)
Anjakan Bilangan 4/2015

Cabaran Pendidikan Abad Ke-21 Ciri-ciri murid yang diharapkan hasil
pembelajaran abad ke-21
Cabaran pendidikan abad ke-21 adalah untuk menyediakan
pembelajaran yang menjurus ke arah Kemahiran Berfikir Aras Berupaya membuat hubung kait
Tinggi (KBAT) dan mengurus bilik darjah atau ruang
pembelajaran yang lebih dinamik. Namun cabaran utama adalah Bijak menyoal
bagaimana guru-guru menggunakan pelbagai sumber sokongan
teknologi serta maklumat bagi melaksanakan pengajaran dan Yakin berkomunikasi
pembelajaran yang efektif dan berkualiti serta relevan dengan
perkembangan semasa. Untuk mendepani cabaran ini, guru Dahagakan ilmu
secara berterusan perlu mengemaskini pengetahuan
(kandungan kurikulum) dan kompetensi (pedagogi PdP) supaya Mengambil risiko
kekal relevan dengan keperluan semasa dan akan datang.
Ingin tahu
Masa Lampau PEMBELAJARAN Abad ke-21
Menjana idea

Fleksibel

Tidak berputus asa
Mendengar daFnlekmsibeelmbuat refleksi

BerkemFlaekhsiibrealn kritis

Fleksibel

Menguasai kemahiran literasi
BeranFliemksibeenl cuba

Mampu Fbleekrsfibikelir sendiri
BeFrlienksiisbieal tif

Mampu berkFelerkjsaibedlengan orang
lain MembuatFlepkesirbuelbahan

BerFilenktseibgelriti
BerkepeFrliebksaibdeilan tinggi

Fleksibel

Anjakan Bilangan 4/2015

Perkongsian Contoh Susun Atur Kelas Abad ke-21
Maklumat

Susunan meja membolehkan murid berinteraksi dan Guru berperanan sebagai fasilitator di dalam bilik darjah
melaksanakan kolaborasi bagi meningkatkan darjah

kemahiran berfikir walaupun jumlah murid yang
ramai

Persekitaran fizikal bilik darjah yang
kondusif sangat penting kerana akan
menggalakkan pembelajaran yang
berkesan.

Suasana fizikal bilik darjah mungkin
merupakan ‘kawan ‘ atau ‘musuh’ dalam
pembelajaran (Marland 1975)

Ruang
Untuk
Aktiviti
Altiviti

Sumber: www.cikguhailmi.com
Anjakan Bilangan 4/2015







Terbitan Mac 2016
© Kementerian Pendidikan Malaysia
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-manabahagian artikel,
ilustrasi, dan isi kandungan buku ini dalam sebarang bentuk dan dengan cara apa-apa
jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum
mendapat kebenaran bertulis daripada Pengarah Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia, Aras 4-8 Blk E9, Kompleks Kerajaan Parcel E,
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan, 62604 Putrajaya, MALAYSIA.

ISBN 976-967-420- 093-0

Diterbit oleh
Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia,
Aras 4-8 Blk E9,
Kompleks Kerajaan Parcel E,
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan,
62604 Putrajaya, MALAYSIA.

KANDUNGAN iv
iv
SENARAI JADUAL vi
SENARAI RAJAH vii
RUKUN NEGARA viii
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN x
KURIKULUM KEBANGSAAN xi
KATA ALU-ALUAN KETUA PENGARAH PELAJARAN MALAYSIA 1
KATA ALU-ALUAN PENGARAH BPK 2
1.0 PENGENALAN 4
5
2.0 DASAR MENYOKONG STEM
10
3.0 KELEBIHAN STEM
12
4.0 STEM DALAM KONTEKS PENGAJARAN DAN
PEMBELAJARAN
4.1 STEM sebagai satu bidang pembelajaran
4.2 STEM sebagai satu pakej mata pelajaran
4.3 STEM sebagai satu pendekatan pengajaran dan
pembelajaran

5.0 ELEMEN STEM DALAM KURIKULUM
5.1 Pengetahuan STEM
5.2 Kemahiran STEM
5.3 Nilai STEM

6.0 PELAKSANAAN STEM
6.1 Ciri-ciri p&p STEM
6.2 Perancangan p&p STEM
6.3 Amalan STEM

iii

7.0 AKTIVITI STEM DALAM MATA PELAJARAN 20
7.1 Sains
7.2 Asas Sains Komputer 54
7.3 Asas Kelestarian 48
7.4 Pertanian 50
7.5 Matematik 59

PENUTUP

RUJUKAN

LAMPIRAN

AHLI JAWATAN KUASA PENERBITAN

iv

SENARAI JADUAL 6

Jadual 1: Pakej Mata Pelajaran Aliran STEM 15
Jadual 2: Perancangan p&p STEM 18
Jadual 3: Amalan STEM

v

SENARAI RAJAH 9
12
Rajah 1: STEM Sebagai Pendekatan Pengajaran dan Pembelajaran 14
Rajah 2: Kerangka Konseptual Pendidikan STEM
Rajah 4: Ciri-ciri p&p STEM

vi

RUKUN NEGARA

Bahawasanya, Negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak:
Mencapai perpaduan yang lebih erat di kalangan seluruh masyarakatnya;

memelihara cara hidup yang demokratik;
mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara

akan dinikmati secara adil dan saksama;
menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi
kebudayaannya yang kaya dan berbagai-bagai corak;
membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan

sains dan teknologi moden;

MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga
dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-
prinsip yang berikut:

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN
KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

KELURUHAN PERLEMBANGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN

vii

FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah lebih
memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan
bersepadu untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi
intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan
kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah bertujuan untuk melahirkan
warganegara Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketerampilan,
berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai
kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap keharmonian dan
kemakmuran keluarga, masyarakat dan negara.

Sumber: Akta Pendidikan 1996 (Akta 550)

viii

KURIKULUM KEBANGSAAN

“3. Kurikulum Kebangsaan
3(1) Kurikulum Kebangsaan ialah suatu program pendidikan yang
termasuk kurikulum dan kegiatan kokurikulum yang merangkumi semua
pengetahuan, kemahiran, norma, nilai, unsur kebudayaan dan
kepercayaan untuk membantu perkembangan seseorang murid dengan
sepenuhnya dari segi jasmani, rohani, mental dan emosi serta untuk
menanam dan mempertingkatkan nilai moral yang diingini dan untuk
menyampaikan pengetahuan.”

Sumber: Peraturan-Peraturan Pendidikan (Kurikulum Kebangsaan) 1996
[PU(A)531/97]

ix

KATA ALU-ALUAN KETUA PENGARAH PELAJARAN
MALAYSIA

x

KATA ALU-ALUAN PENGARAH

Bismillahirrahmanirrahim.

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh,
Salam Sejahtera dan Salam 1Malaysia. Bersyukur ke
hadrat llahi kerana dengan izin-Nya, Panduan
Pelaksanaan Sains, Teknologi, Kejuruteraan dan
Matematik (STEM) dalam Pengajaran dan Pembelajaran
ini berjaya dihasilkan.

Buku panduan ini disediakan bagi memenuhi hasrat kurikulum semua mata pelajaran
STEM yang berfokus kepada pengajaran dan pembelajaran STEM. Disamping itu,
kandungan PPPM 2013-2025 juga menekankan pengukuhan kualiti pendidikan STEM
yang dapat membangunkan modal insan yang berpengetahuan, berkemahiran tinggi,
berhemah tinggi, kreatif, inovatif dan kompetitif.

Kementerian Pendidikan Malaysia merakamkan penghargaan kepada semua pihak
yang terlibat dalam pembinaan panduan ini serta berharap dapat digunakan oleh guru
dalam pengajaran dan pembelajaran bagi menarik minat lebih ramai murid menceburi
bidang STEM di peringkat sekolah, pengajian tinggi dan di alam kerjaya bagi
menangani cabaran dan berdaya saing di peringkat global.

Dr. SARIAH BINTI ABD. JALIL
Pengarah
Bahagian Pembangunan Kurikulum

xii



BAB 1 PANDUAN PELAKSANAAN SAINS, TEKNOLOGI, KEJURUTERAAN DAN MATEMATIK DALAM P&P

PENGENALAN

Pembangunan modal insan merupakan pelaburan terpenting bagi pembangunan
sesebuah negara. Oleh yang demikian, Malaysia harus menggiatkan usaha yang lebih
komprehensif dan bersepadu dari segenap sektor bagi mencapai status negara maju.

Negara maju telah mempunyai bilangan penyelidik melebihi 78 orang bagi setiap
10,000 pekerja berbanding Malaysia yang hanya 57 orang bagi setiap 10,000 pekerja
pada tahun 20121. Bilangan penyelidik merupakan salah satu indikator negara maju.
Bilangan ini jika dibandingkan dengan negara maju yang lain adalah kurang
memberangsangkan bagi Malaysia yang berhasrat menjadi negara maju dan
berpendapatan tinggi pada 2020. Menyedari akan hakikat ini, negara perlu membuat
beberapa tindakan intervensi bagi mencapai hasrat kemajuan ekonomi menjelang
2020.

Antara usaha yang dilakukan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) untuk
meningkatkan sumber tenaga mahir dan pakar dalam bidang penyelidikan dan industri
adalah menerusi pengukuhan pendidikan STEM. Pendidikan STEM adalah pendidikan
yang berasaskan kepada konsep mendidik murid dalam empat bidang; Sains,
Teknologi, Kejuruteraan dan Matematik dengan mengintegrasikan dan
mengaplikasikannya dalam konteks dunia sebenar. Pendidikan STEM boleh menarik
minat murid melalui aktiviti yang mencabar, menyeronokkan dan bermakna.

Pendidikan STEM adalah antara agenda yang diberikan penekanan dalam Pelan
Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013 – 2025. Sehubungan itu, KPM giat
berusaha memantapkan pendidikan STEM untuk menarik lebih ramai murid menceburi
bidang STEM di peringkat sekolah melalui aktiviti kurikulum dan ko-kurikulum dengan
sokongan daripada pelbagai pihak berkepentingan. Oleh itu, pendidikan STEM penting
dalam menyediakan murid untuk menghadapi cabaran dan berdaya saing di peringkat
global.

1Sumber: Official Portal of Malaysian Science & Technology information Centre(MASTIC)-9 Mac 2015

1

BAB 2 PANDUAN PELAKSANAAN SAINS, TEKNOLOGI, KEJURUTERAAN DAN MATEMATIK DALAM P&P

DASAR MENYOKONG STEM

Usaha KPM membangunkan modal insan yang berpengetahuan, berkemahiran dan
mempunyai nilai murni untuk menyertai bidang STEM disokong oleh dasar-dasar
negara seperti berikut:

 Dasar 60% Sains:40% Sastera (Dasar 60:40)
Dasar 60:40 telah dilaksanakan mulai tahun 1970-an dengan tujuan
menyediakan lebih ramai murid yang berkelayakan dapat meneruskan pengajian
di peringkat tertiari dalam bidang Sains dan Teknologi (S&T). Dasar ini juga
berhasrat untuk memenuhi keperluan tenaga kerja berkemahiran tinggi dalam
industri bagi memacu ekonomi Malaysia.

 Dasar Sains, Teknologi dan Inovasi Negara (DSTIN)
DSTIN telah diperkenalkan pada 1986 bagi menyokong pencapaian aspirasi
Malaysia untuk menjadi negara maju. NSTP menggalakkan penggunaan S&T
sebagai satu alat kepada pembangunan ekonomi bagi meningkatkan
kemudahan fizikal dan kesejahteraan rakyat. Dasar ini disemak semula pada
tahun 2003 agar selari dengan keperluan negara mencapai hasrat Wawasan
2020.

 Wawasan 2020 (W2020)
W2020 telah dilancarkan pada tahun 1991 dengan tujuan untuk meningkatkan
Malaysia menjadi sebuah negara perindustrian dan negara maju sepenuhnya
menjelang tahun 2020. Salah satu cabaran strategik dalam W2020 ialah
mewujudkan masyarakat saintifik, berdaya saing, dinamik, dan bukan sahaja
menjadi pengguna teknologi tetapi juga menyumbang kepada tamadun saintifik
dan teknologi masa hadapan.

2

PANDUAN PELAKSANAAN SAINS, TEKNOLOGI, KEJURUTERAAN DAN MATEMATIK DALAM P&P

 Pelan Pembangunan Pendididkan Malaysia 2013 – 2025 (PPPM 2013 – 2025)
PPPM 2013 - 2025 telah meletakkan pendidikan STEM sebagai satu agenda
yang penting dalam transformasi pendidikan bagi menyediakan generasi muda
untuk menghadapi cabaran abad ke-21. Pendidikan STEM dalam PPPM
dilaksanakan dalam 3 fasa;
• Gelombang 1 (2013 - 2015): pengukuhan kualiti pendidikan STEM
dimulakan melalui peneguhan kurikulum, pengujian dan latihan guru,
dan penggunaan model pembelajaran pelbagai mod
• Gelombang 2 (2016 - 2020): kempen dan kerjasama dengan badan-
badan berkaitan dilaksanakan untuk menarik minat dan kesedaran
masyarakat dalam STEM
• Gelombang 3 (2021 - 2025): STEM akan dianjak ke arah
kecemerlangan melalui peningkatan keluwesan operasi.

3

BAB 3 PANDUAN PELAKSANAAN SAINS, TEKNOLOGI, KEJURUTERAAN DAN MATEMATIK DALAM P&P

KELEBIHAN STEM

STEM penting sebagai persediaan kepada murid untuk menghadapi cabaran dan
berdaya saing di peringkat global. Kebanyakan negara maju menekankan STEM
kerana ia meliputi setiap aspek kehidupan masyarakat dan penyumbang kepada
kemajuan ekonomi masa hadapan. Modal insan yang berpengetahuan dan
berkemahiran STEM diperlukan untuk negara kekal berdaya saing dan dinamik di
peringkat global. Peningkatan enrolmen dan kecemerlangan murid STEM ke peringkat
tertiari menggalakkan penyelidikan dan pembangunan dalam ciptaan baharu dan
inovasi serta dapat menyediakan lebih banyak peluang pekerjaan.

Pengajaran dan pembelajaran (p&p) STEM yang berfokuskan murid dapat
menghasilkan pengalaman pembelajaran yang bermakna dan menyeronokkan. P&p
yang menarik dapat meningkatkan minat dan kecenderungan murid dalam STEM.
Pelaksanaan p&p STEM yang mengintegrasikan pengetahuan, kemahiran dan nilai
dalam mata pelajaran secara mendalam melalui pendekatan inkuiri, pembelajaran
berasaskan projek dan pembelajaran berasaskan masalah dalam konteks dunia
sebenar. Murid yang mengikuti p&p STEM mempunyai kemahiran berfikir aras tinggi,
inovatif, berhemah tinggi, berdikari, celik teknologi, mampu mereka cipta, boleh
menyelesaikan masalah dan membuat keputusan.

KPM akan memastikan murid dilengkapi dengan pengetahuan, kemahiran dan nilai
STEM yang diperlukan untuk meneruskan pengajian di peringkat tertiari dan seterusnya
menghadapi cabaran dunia yang sentiasa berubah. Usaha juga dibuat untuk
memantapkan p&p STEM bagi menarik lebih ramai murid menceburi bidang STEM di
peringkat sekolah dengan aktiviti yang mencabar minda melalui inkuiri, pembelajaran
berasaskan masalah dan pembelajaran berasaskan projek.

4

BAB 4 PANDUAN PELAKSANAAN SAINS, TEKNOLOGI, KEJURUTERAAN DAN MATEMATIK DALAM P&P

STEM DALAM KONTEKS PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

STEM ialah akronim kepada Sains, Teknologi, Engineering (Kejuruteraan) dan
Matematik. STEM dalam Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) dan Kurikulum
Standard Sekolah Menengah (KSSM) merangkumi pengetahuan, kemahiran dan nilai
yang sedia ada dalam semua mata pelajaran STEM. STEM dalam konteks p&p
merangkumi tiga aspek, iaitu:

 Bidang pembelajaran;
 Pakej mata pelajaran; dan
 Pendekatan p&p.

4.1 STEM Sebagai Bidang Pembelajaran

STEM merupakan satu bidang pembelajaran di sekolah dan bidang pengajian di
peringkat tertiari. Contoh bidang mata pelajaran STEM adalah seperti Sains, Kimia,
Matematik, Asas Kelestarian, Grafik Komunikasi Teknikal, dan Sains Komputer. Contoh
kursus STEM di peringkat tertiari pula adalah seperti Kejuruteraan Mekanikal,
Perubatan, Bio-kimia serta Pengkomputeran & Sistem Maklumat. Di samping itu,
Pendidikan dan Latihan Teknik dan Vokasional (TVET) yang juga adalah komponen
STEM akan mempunyai nilai tambah yang tinggi dalam sektor perindustrian seperti
minyak dan gas, kejuruteraan penerbangan dan perkapalan serta teknologi hijau.

4.2 STEM Sebagai Pakej Mata Pelajaran
Dalam sistem persekolahan, murid menengah atas diberi peluang untuk memilih aliran
mengikut kecenderungan. Aliran yang ditawarkan ialah sastera, agama dan STEM.
Bagi murid yang mengambil aliran STEM mereka ditawarkan dengan pakej mata
pelajaran seperti di Jadual 1. Jadual 1 juga menunjukkan kombinasi mata-mata
pelajaran mengikut pakej STEM.

5

PANDUAN PELAKSANAAN SAINS, TEKNOLOGI, KEJURUTERAAN DAN MATEMATIK DALAM P&P
Jadual 1: Pakej Mata Pelajaran Aliran STEM

KOMBINASI MATA PELAJARAN PENGKHUSUSAN STEM

PAKEJ SAINS TULEN

MATA PELAJARAN TERAS MP ELEKTIF SAINS

Bahasa Malaysia Fizik
Bahasa Inggeris Kimia
Matematik Biologi
Pend. Islam/ Moral Matematik Tambahan
Sejarah
Geografi
Pend. Kesihatan
Pend. Jasmani

PAKEJ SAINS TULEN & MPEI (SAINS)

MATA PELAJARAN TERAS MP ELEKTIF SAINS MPEI SAINS (min 1)

Bahasa Malaysia Fizik / Biologi Grafik Komunikasi
Bahasa Inggeris Kimia Teknikal Asas Kelestarian
Matematik Matematik Tambahan Reka Cipta
Pend. Islam/ Moral Sains Komputer
Sejarah Pertanian
Geografi Sains Rumah Tangga
Pend. Kesihatan Sains Sukan
Pend. Jasmani

PAKEJ SAINS TULEN & AGAMA

MATA PELAJARAN TERAS MP ELEKTIF SAINS MP ELEKTIF PENGAJIAN
ISLAM

Bahasa Malaysia Fizik Pend. Al-Quran & As-
Bahasa Inggeris Kimia Sunnah
Matematik Biologi Pend. Syariah Islamiah
Sejarah Matematik Tambahan Bahasa Arab
Geografi
Pend. Kesihatan
Pend. Jasmani

6