สนุกคิดในชีวิตประจําวันแบบเศรษฐศาสตร์

ส�ำหรบั ผูค้ นในเมอื งเลก็ นน้ั พบว่า มรี ูปแบบความตอ้ งการใชบ้ ริการรถ
แทก็ ซแ่ี ตกต่างไปจากคนทอ่ี าศยั ในรฐั ใหญ่อย่างนิวยอรก์ และเป็นเร่อื งงา่ ยกว่า
มากส�ำหรบั ในเมอื งเลก็ ทจ่ี ะเป็นเจา้ ของรถเองหรอื ซ้อื รถไวใ้ ชเ้ อง เพราะไม่ตอ้ ง
แบกรบั ภาระดา้ นค่าใชจ้ ่ายทน่ี อ้ ยกวา่ ในการเสยี ค่าจอด (ในรฐั ใหญ่อย่างนิวยอรก์
เจา้ ของรถบางคนตอ้ งเสยี เงนิ เฉพาะค่าจอดรถในแต่ละเดอื นสูงถงึ 240 ปอนด)์
เน่อื งจากสว่ นใหญ่ผูค้ นในเมอื งเลก็ มรี ถใชเ้อง จงึ ไมต่ อ้ งพง่ึ บรกิ ารรถแทก็ ซม่ี ากนกั
ประกอบกบั มจี �ำนวนคนเรยี กใชบ้ รกิ ารรถแทก็ ซไ่ี มม่ าก จงึ ท�ำใหไ้ มม่ คี วามจ�ำเป็นท่ี
รถแทก็ ซต่ี อ้ งวง่ิ ตระเวนหาผูโ้ ดยสารใหเ้ป็นการส้นิ เปลอื ง ใครทต่ี อ้ งการรถแทก็ ซ่ี
กเ็ รยี กใชบ้ รกิ ารทางโทรศพั ทไ์ ด้ จะเหน็ ไดว้ ่าเมอ่ื ลกั ษณะความตอ้ งการใชบ้ รกิ าร
จากรถแทก็ ซใ่ี นเมอื งเลก็ เป็นเช่นน้ี จงึ ไมม่ ปี ระโยชนอ์ ะไรทเ่ี จา้ ของรถแทก็ ซต่ี อ้ งใช้
สเี หลอื งเป็นสญั ลกั ษณ์

บางคนอาจโตแ้ ยง้ วา่ สาเหตทุ ร่ี ถแทก็ ซใ่ี นนิวยอรก์ ใชส้ เี หลอื ง เป็นเพราะ
กฎหมายแห่งรฐั บงั คบั เช่นนนั้ (คลา้ ยๆ กบั กรณีกฎหมายบงั คบั ใหเ้คร่อื งถอนเงนิ
อตั โนมตั ติ อ้ งมปี ่มุ กดตวั เลขทม่ี อี กั ษรเบรลลส์ �ำหรบั คนตาบอดดว้ ย ดงั ทอ่ี ธบิ ายไป
แลว้ ) ซง่ึ กเ็ ป็นเช่นนน้ั จรงิ ๆ แต่เหตผุ ลทก่ี ฎหมายบญั ญตั ใิ หร้ ถแทก็ ซใ่ี นนวิ ยอรก์
ใชส้ เี หลอื ง เพราะรถแทก็ ซท่ี ม่ี าจดทะเบยี นกบั รฐั ส่วนใหญ่ขณะนน้ั มสี เี หลอื งอยู่
ก่อนแลว้ ซง่ึ วตั ถปุ ระสงคจ์ รงิ ๆ ของการตรากฎหมายคอื เพอ่ื จดั ระเบยี บรถยนต์
โดยสารรบั จา้ ง ลดการฉอ้ ฉลในกลมุ่ ผูป้ ระกอบการ ใหป้ ระโยชนก์ บั ผูใ้ ชบ้ รกิ าร
ในดา้ นความปลอดภยั

ส่วนประเด็นท่ผี ูข้ บั รถแท็กซ่ขี องเมอื งเลก็ ชอบใชร้ ถเกง๋ อเนกประสงค์
มากกว่ารถเกง๋ ซาลูนนน้ั อธิบายไดว้ ่า เป็นเพราะผูโ้ ดยสารท่เี รียกใชบ้ ริการจะ
มาเป็นกลุ่มกนั หลายคน โดยเฉพาะนกั ศึกษาหรือบุคคลทวั่ ไปท่ไี ม่มรี ถ มกั มี
รายไดต้ ำ�่ จงึ ช่วยกนั แชรค์ ่าโดยสาร อย่างรถแทก็ ซข่ี องสนามบนิ ลาการเ์ ดยี ใน
นิวยอรก์ จะใหบ้ ริการขาเขา้ เมอื งต่อผูโ้ ดยสารเพยี งหน่ึงคนเท่านนั้ ในขณะท่ี
รถแทก็ ซ่ขี องสนามบนิ ในเมอื งเลก็ สามารถใหบ้ ริการเขา้ เมอื งต่อผูโ้ ดยสารเป็น
กลมุ่ กลมุ่ ละ 4 คนหรอื มากกวา่ นน้ั ได้

บทท่ี 1 กล่องนมทรงสี่เหลีย่ มกบั กระป๋องน้�ำอัดลมทรงกระบอก 49

ทำ� ไมใบหน้าคนบนเหรียญกษาปณ์จงึ ทำ� เป็ นรูปนูนเป็ นเส้นขอบ
ขณะท่ใี บหน้าคนบนธนบตั รเป็ นใบหน้าเตม็ ท่มี ีรายละเอียด
(กรณีศกึ ษาของ แอนดรูว์ แลค)
ถา้ คณุ มเี หรยี ญเพนนหี รอื เหรยี ญหน่งึ ปอนดใ์ นกระเป๋าสตางค์ ขอใหล้ องหยบิ ข้นึ มา
ดู จะพบวา่ ใบหนา้ ของสมเดจ็ พระราชนิ นี าถเอลซิ าเบธบนเหรยี ญจะท�ำนูนเป็นโครง
มลี ายเสน้ รอบนอกใบหนา้ เท่านนั้ ขณะทใ่ี บหนา้ ของพระองคบ์ นธนบตั รจะแสดง
เป็นรูปเตม็ มรี ายละเอยี ดมากกว่า แต่ไมม่ ลี ายนูน ขอ้ เทจ็ จรงิ ท�ำนองเดยี วกนั น้ยี งั
พบกบั เหรยี ญและธนบตั รทใ่ี ชใ้ นหลายประเทศทวั่ โลก (ยกเวน้ เพยี งไมก่ ่ปี ระเทศ
เท่านนั้ ) แลว้ ท�ำไมจงึ เป็นเช่นนนั้

ค�ำตอบงา่ ยๆ ก็คอื แมน้ กั ออกแบบเหรยี ญกษาปณส์ ่วนใหญ่อยากจะท�ำ
เหรยี ญทม่ี ใี บหนา้ คนใหม้ รี ายละเอยี ดเหมอื นจรงิ แต่ในทางปฏบิ ตั ิ การแกะสลกั
เน้อื โลหะใหด้ ูเหมอื นกบั ใบหนา้ ของคนคนหน่งึ ทเ่ี รารูจ้ กั จะยากล�ำบากมาก ปญั หา
ส�ำคญั คอื การขาดเคร่อื งมอื ทส่ี ามารถแกะลายเสน้ บนเน้อื โลหะใหม้ คี วามละเอยี ด
เหมอื นคนจรงิ ๆ ในทางตรงขา้ ม การท�ำหนา้ คนบนเหรยี ญทเ่ี ป็นรูปนูน เนน้ แสดง
ลายเสน้ รอบนอกเหมอื นกบั ภาพเงาของคนคนหน่งึ จะช่วยใหส้ ามารถจ�ำหนา้ คนคน
นนั้ ไดด้ ี โดยแทจ้ รงิ แลว้ ศิลปินสามารถแกะสลกั เน้ือโลหะของเหรยี ญกษาปณใ์ ห ้
มรี ายละเอยี ดเป็นรูปหนา้ คนแบบหนา้ คนจรงิ กไ็ ดแ้ ต่มคี ่าใชจ้ ่ายสูงมาก ซง่ึ ไมค่ ุม้
กบั การลงทนุ เพราะเมอ่ื เหรยี ญกษาปณน์ น้ั ถกู ใชห้ มนุ เวยี นในทอ้ งตลาดไมน่ าน
รายละเอยี ดต่างๆ จะถกู ลบเลอื นหายไป

อาจมผี ูส้ งสยั วา่ ถา้ รูปทม่ี เี สน้ รอบนอกเหมอื นภาพเงาเป็นสง่ิ ทท่ี �ำงา่ ยกวา่
และผูด้ ูสามารถจ�ำไดด้ ว้ ยวา่ เป็นใคร แลว้ ท�ำไมจงึ ไมน่ �ำไปใชก้ บั การพมิ พห์ นา้ คน
บนธนบตั รดว้ ยละ่

50 สนกุ คิดในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

ค�ำตอบคอื เพราะการพมิ พร์ ูปหนา้ แบบมรี ายละเอยี ดครบถว้ นบนธนบตั ร
กเ็ พอ่ื ป้องกนั การปลอมแปลงใหย้ ากมากข้นึ นนั่ เอง

บางครง้ั การออกแบบผลติ ภณั ฑเ์ ป็นเร่อื งทเ่ี ขา้ ใจยาก หากไมน่ �ำขอ้ ผูกพนั
ทางประวตั ศิ าสตรม์ าใชร้ ่วมในการพจิ ารณา ดงั จะแสดงในสองตวั อย่างสุดทา้ ยน้ี

ทำ� ไมแผ่นดีวีดีท่บี รรจุในกล่องจงึ บรรจุได้มากกว่าแผ่นซีดี และทำ� ไม
ต้องทำ� กล่องให้มีขนาดต่างกัน ทัง้ ๆ ท่ีก็มีขนาดแผ่นเท่ากัน และทงั้
สองแบบกจ็ ำ� หน่ายในตลาดเดยี วกัน (กรณีศกึ ษาของ ลอร่า เอนอส)
ในต่างประเทศ แผน่ ซดี บี รรจใุ นกลอ่ งขนาดกวา้ ง 148 มลิ ลเิ มตร สูง 125 มลิ ลเิ มตร
ในขณะทแ่ี ผ่นดวี ดี บี รรจใุ นกลอ่ งขนาดกวา้ ง 135 มลิ ลเิ มตร สูง 191 มลิ ลเิ มตร
แลว้ ท�ำไมผูค้ า้ ตอ้ งใชข้ นาดบรรจภุ ณั ฑท์ แ่ี ตกต่างกนั ทง้ั ๆ ทต่ี วั แผ่นทงั้ สองแบบ
กม็ ขี นาดกวา้ งยาวเท่ากนั

การคน้ หาความจรงิ เลก็ นอ้ ยจะช่วยเปิดเผยความเป็นมาทางประวตั ศิ าสตร์
ไดว้ า่ เหตใุ ดแผน่ ทงั้ สองแบบจงึ มขี นาดบรรจภุ ณั ฑท์ แ่ี ตกต่างกนั เพราะก่อนทแ่ี ผน่
ซดี จี ะออกจ�ำหน่ายสูต่ ลาด แผ่นดสิ กเ์ พลงก่อนหนา้ นน้ั สว่ นใหญ่จะจ�ำหน่ายในรูป
แผ่นวสั ดุไวนิล บรรจใุ นซองอลั บม้ั สเ่ี หลย่ี มจตั รุ สั ขนาด 302 × 302 มลิ ลเิ มตร
แลว้ ถาดหรือชนั้ วางโชวแ์ ผ่นเหล่าน้ีไดถ้ ูกออกแบบใหม้ คี วามกวา้ งพอสมควร
ดงั นนั้ ถา้ น�ำมาปรบั ใชก้ บั แผ่นซดี รี ุ่นใหมน่ ้ีจะสามารถวางไดส้ องแถวพอดี โดย
เหลอื ช่องระหวา่ งแถวแบง่ ไวด้ ว้ ย จากทก่ี ลา่ วมาน้ี จงึ เป็นทม่ี าของการออกแบบ
กลอ่ งใส่แผ่นซดี ที ใ่ี ชใ้ นปจั จบุ นั โดยใหค้ วามกวา้ งนอ้ ยกวา่ แผ่นดสิ กไ์ วนิลทเ่ี ลกิ
ผลติ จ�ำหน่ายไปแลว้ เลก็ นอ้ ย ซง่ึ ขอ้ ดขี องการออกแบบผลติ ภณั ฑด์ งั กลา่ วน้ี ช่วยให้
ผูค้ า้ แผ่นซดี เี พลงสามารถหลกี เลย่ี งค่าใชจ้ ่าย โดยทไ่ี มต่ อ้ งลงทนุ ซ้อื ชน้ั วางแผ่น
ซดี ใี หมเ่ พอ่ื ใชท้ ดแทนของเก่าทม่ี อี ยู่เดมิ ทย่ี งั ใชก้ ารไดด้ อี ยู่

บทท่ี 1 กล่องนมทรงสี่เหลี่ยมกบั กระป๋องนำ�้ อดั ลมทรงกระบอก 51

จากเหตผุ ลในท�ำนองเดยี วกนั การออกแบบกลอ่ งใสแ่ ผน่ ดวี ดี ที ใ่ี ชใ้ นปจั จบุ นั
เกดิ ข้นึ จากการพจิ ารณาถงึ การใชป้ ระโยชนจ์ ากรูปแบบผลติ ภณั ฑเ์ ดมิ ทเ่ี คยใชอ้ ยู่
ใหม้ ากทส่ี ุด นนั่ คอื ก่อนทแ่ี ผ่นดวี ดี ที ใ่ี ชใ้ นปจั จบุ นั จะไดร้ บั ความนยิ ม รา้ นเช่าเทป
หนงั ส่วนใหญ่จะใหเ้ช่าเป็นหนงั ในรูป VHS Format บรรจใุ นกลอ่ งกระดาษกวา้ ง
คูณสูงขนาด 135 × 191 มลิ ลเิ มตร และผูค้ า้ ชอบโชวม์ ว้ นวดิ โี อเทปในกลอ่ งบน
ชน้ั วาง โดยวางเรยี งตดิ กนั ตามแนวตงั้ ดงั นนั้ การออกแบบกลอ่ งบรรจแุ ผ่นหนงั
ดวี ดี รี ุ่นใหมใ่ หม้ คี วามสูงเท่ากบั กลอ่ ง VHS format เดมิ ท�ำใหผ้ ูค้ า้ สามารถวาง
โชวแ์ ผ่นดวี ดี แี บบปจั จบุ นั บนชนั้ วางเดมิ ไดโ้ ดยไมต่ อ้ งลงทนุ ใหม่ ซง่ึ ประโยชนด์ งั
กลา่ วจะเกดิ ข้นึ กบั ผูบ้ รโิ ภคในท�ำนองเดยี วกนั
ทำ� ไมจงึ กลัดกระดุมเสือ้ ผู้หญิงทางด้านซ้าย แต่กลัดกระดุมเสือ้ ผู้ชาย
ทางด้านขวา (กรณีศกึ ษาของ กอร์ดอน ไวลด์, เคที วลิ เลอร์ และคณะ)
เกือบจะไม่ประหลาดใจเลยว่า ผูผ้ ลติ เส้อื ผา้ ทกุ วนั น้ียงั ยดึ อยู่กบั มาตรฐานการ
ตดั เย็บเส้อื ผา้ ตามความตอ้ งการของกลุ่มผูซ้ ้อื ต่างๆ แต่ส่งิ ท่นี ่าแปลกใจมาก
ก็คือ รูปแบบการกลดั กระดุมเส้อื ผูห้ ญงิ ยงั ต่างกบั เส้อื ผูช้ ายอยู่ จะเหน็ ว่าเส้อื
ผูห้ ญงิ กลดั กระดุมทางซา้ ย แต่เส้อื ผูช้ ายกลบั กลดั ทางดา้ นขวา วธิ กี ารปฏบิ ตั นิ ้ี
เกดิ ข้นึ โดยพลการ หรอื เป็นไปตามอ�ำเภอใจของผูต้ ดั เยบ็ มนั กเ็ ป็นเร่อื งหน่ึง แต่
น่เี ป็นปรากฏการณท์ ป่ี ฏบิ ตั ติ ่อเน่อื งจนเป็นธรรมเนยี มยาวนานถงึ ปจั จบุ นั ทง้ั ๆ ท่ี
วธิ กี ารกลดั กระดุมเส้อื ผูช้ ายดูสมเหตสุ มผลมากกวา่ และสมควรใชก้ บั การกลดั
กระดุมเส้อื ผูห้ ญงิ ดว้ ย แลว้ ท�ำไมจงึ ไมเ่ ป็นเช่นนนั้ เพราะประมาณ 90 เปอรเ์ ซน็ ต์
ของประชากรทงั้ โลกทง้ั ผูห้ ญงิ และผูช้ ายเป็นคนถนดั มอื ขวา จงึ เป็นการงา่ ยกวา่
ส�ำหรบั คนถนดั ขวาทจ่ี ะกลดั กระดุมเส้อื จากทางดา้ นขวาของเส้อื ซง่ึ ดูมเี หตผุ ลดี
แต่ทำ� ไมแบบเส้อื ผูห้ ญงิ ทกุ วนั น้ียงั คงกลดั กระดมุ ทางซา้ ยของเส้อื อย่ลู ะ่

52 สนกุ คิดในชวี ติ ประจ�ำวันแบบเศรษฐศาสตร์

SSในเรื่องทีเ่ กีย่ วกบั ชดุ ของผูห้ ญิง มกั จะมีประวตั ิศาสตร์เขา้ มาเกีย่ วขอ้ งดว้ ย

วาดโดย : มิค สตีเวนส์

ตามท่ีอธิบายขา้ งตน้ คือ ตวั อย่างน้ีช้ีใหเ้ ห็นว่าประวตั ิศาสตรม์ ีส่วน
เก่ยี วขอ้ งกบั การก�ำหนดรูปแบบของผลติ ภณั ฑ์ ซง่ึ ในศตวรรษท่ี 17 เป็นยุคแรก
ทม่ี กี ารกลดั กระดุมเส้อื ผา้ โดยกลมุ่ คนระดบั เศรษฐี ซง่ึ ผูช้ ายเป็นผูใ้ ส่เส้อื ผา้ ดว้ ย
ตวั เอง ส่วนผูห้ ญงิ จะมคี นรบั ใชผ้ ูห้ ญงิ เป็นผูช้ ่วยใส่ให ้ ดงั นนั้ การตดั เยบ็ กระดุม
เส้อื ของนายผูห้ ญงิ ใหอ้ ยู่ทางดา้ นซา้ ยของตวั เส้อื จงึ ช่วยอ�ำนวยความสะดวกใหก้ บั
คนรบั ใช้แน่นอนวา่ คนรบั ใชเ้องกต็ อ้ งถนดั ขวาเป็นส่วนใหญ่ สว่ นกระดุมเส้อื ของ
ผูช้ ายทอ่ี ยู่ทางดา้ นขวา ไมเ่ พยี งเพราะผูช้ ายเป็นผูใ้ ส่เส้อื ผา้ เองเท่านน้ั แต่เพราะ
ยามทเ่ี ขาตอ้ งชกั ดาบออกจากฝกั ทอ่ี ยู่ดา้ นซา้ ยของเอวดว้ ยมอื ขวา ดาบทช่ี กั ออก
มาจะไมต่ ดิ หรอื สะดดุ กบั ขอบชายเส้อื ขา้ งกระดุม

บทที่ 1 กล่องนมทรงสีเ่ หลี่ยมกบั กระป๋องนำ�้ อดั ลมทรงกระบอก 53

ในยคุ ปจั จบุ นั แทบไมม่ ผี ูห้ ญงิ คนใดใหค้ นรบั ใชช้ ่วยแต่งตวั แลว้ เหตใุ ดเส้อื
ของผูห้ ญงิ ทกุ วนั น้ียงั ตดั เยบ็ ใหม้ กี ระดุมอยู่ทางซา้ ยในแบบทป่ี ฏบิ ตั กิ นั มาตง้ั แต่
อดตี อยู่อกี ค�ำตอบคอื สงิ่ ใดกต็ ามทปี่ ฏบิ ตั จิ นเป็นธรรมเนียมไปแลว้ มกั ยากจะ
เปลยี่ นแปลง ในเมอ่ื โรงงานตดั เยบ็ เส้อื ผูห้ ญงิ ทกุ ทม่ี ธี รรมเนยี มปฏบิ ตั เิ ช่นนนั้ คง
ไมม่ โี รงงานใดกลา้ เสย่ี งผลติ เส้อื ผูห้ ญงิ ทม่ี กี ระดมุ อยูท่ างดา้ นขวาออกจ�ำหน่าย ทง้ั น้ี
อาจเกดิ จากผูห้ ญงิ ทง้ั หลายไดป้ รบั ตวั จนชนิ กบั การกลดั กระดมุ เส้อื จากดา้ นซา้ ยมอื
แลว้ หรอื บางคนอาจคดิ วา่ มนั ดูน่าเกลยี ดหากปรากฏกายต่อสาธารณชนแลว้ ใส่
เส้อื ทม่ี กี ระดมุ อยู่ดา้ นขวา เพราะผูพ้ บเหน็ อาจคดิ วา่ เธอน�ำเส้อื ผูช้ ายมาใสก่ เ็ ป็นได้

54 สนุกคดิ ในชวี ิตประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

2

ถ่ัวลลิ งฟรกี ับ
แบตเตอรี่ โทรศพั ทม์ อื ถือราคาแพง

อุปสงคแ์ ละอปุ ทานเชงิ ปฏิบั ตกิ าร

ม ีเร่ืองเล่าเก่ียวกบั นกั เศรษฐศาสตรส์ องคนในระหว่างทางเดินไปกินขา้ ว
กลางวนั ดว้ ยกนั ทงั้ คู่เหน็ ธนบตั รใบละ 50 ปอนดต์ กอยู่ขา้ งทางเดนิ นกั
เศรษฐศาสตรท์ ห่ี นุ่มกวา่ จงึ กม้ ลงเพอ่ื จะหยบิ ข้นึ มา แต่ถกู นกั เศรษฐศาสตรอ์ าวโุ ส
หา้ มไว ้ พรอ้ มกบั พดู วา่ “นนั่ คงจะไมใ่ ช่ธนบตั รจริงหรอก”

“ทำ� ไมจะไมใ่ ช่ละ่ ...” นกั เศรษฐศาสตรห์ นุ่มกวา่ ตงั้ ค�ำถาม
“เพราะถา้ ใช่ คงมคี นอนื่ หยบิ ไปก่อนหนา้ แลว้ ละ่ ” นกั เศรษฐศาสตรอ์ าวโุ สตอบ
แน่นอนวา่ ความเชอ่ื ของนกั เศรษฐศาสตรอ์ าวโุ สอาจจะผดิ กไ็ ด้ แต่ค�ำพดู
ของเขาแฝงไวด้ ว้ ยแนวคดิ พ้นื ฐานส�ำคญั ทค่ี นทวั่ ไปมกั คดิ ไมถ่ งึ หรอื ไมใ่ สใ่ จ นนั่ คอื
ในโลกแหง่ ความเป็นจรงิ จะไมม่ เี งนิ ฟรๆี รอใหค้ ณุ หยบิ ฉวยโดยทไ่ี มต่ อ้ งออกแรง
ท�ำอะไร หรอื วลใี นภาษาองั กฤษมกั ชอบใชก้ นั ว่า “No cash on the table. –
ไม่มเี งนิ ฟรวี างอยู่บนโตะ๊ ” และประสบการณใ์ นอดตี จะเป็นจรงิ ต่อไปในอนาคต
โดยจะช้ีใหเ้ ห็นว่า หนทางเดียวเท่านนั้ ท่ที �ำใหค้ ุณไดเ้ งนิ มาจริงๆ จะเกิดจาก
องคป์ ระกอบหลายอย่างร่วมกนั คอื ระหวา่ งการท�ำงานหนกั กบั ความสามารถพเิ ศษ
การประหยดั อดออม และโชคลาภ
ผูค้ นจ�ำนวนมากอาจนบั เป็นลา้ นๆ คนทวั่ โลกดูจะมคี วามหวงั ว่าตวั เอง
ก็สามารถเป็นเศรษฐไี ดใ้ นเวลาไมน่ านนกั ความเช่อื เหลา่ น้ีมาจากการไดเ้ หน็ คน

บทท่ี 2 ถ่ัวลิสงฟรีกับแบตเตอร่ี โทรศัพท์มอื ถือราคาแพง 55

อน่ื ๆ สามารถหาเงนิ มาอย่างงา่ ยๆ โดยเฉพาะในช่วงทศวรรษท่ี 1990 ดว้ ยการ
เปลย่ี นตวั เลน่ หนุ้ จากหนุ้ เก่าทถ่ี อื ไว ้ อย่างเช่น หนุ้ ของบรษิ ทั เจนเนอรลั มอเตอร์
หรอื พรอ็ กเตอรแ์ อนดแ์ กมเบลิ เปลย่ี นมาเป็นหนุ้ ของบรษิ ทั เกดิ ใหมท่ ด่ี �ำเนนิ ธุรกจิ
ไฮเทค เช่น ออราเคลิ ซสิ โคซสิ เตม็ ส์ และอน่ื ๆ ทเ่ี ป็นดาวรุ่งพงุ่ แรงในยุคนนั้ และ
ชว่ ยดนั ดชั นตี ลาดหลกั ทรพั ย์ NASDAQ (National Association of Securities
Dealers Automated Quotation) ใหท้ ะลเุ ป้า จนท�ำใหน้ กั เลน่ หนุ้ ตวั เหลา่ น้ตี ่าง
รำ�่ รวยข้นึ ตามกนั ยง่ิ ในช่วงไมก่ ่ปี ีทผ่ี ่านมา เรายงั ไดเ้หน็ นกั ธุรกจิ หลายคนรำ�่ รวย
กลายเป็นมหาเศรษฐแี บบไมท่ นั ขา้ มคนื ดว้ ยวธิ กี ารงา่ ยๆ คอื กูเ้ งนิ จากสถาบนั
การเงนิ ใหม้ ากทส่ี ุดเทา่ ทจ่ี ะท�ำได้และน�ำมาลงทนุ ซ้อื อสงั หารมิ ทรพั ยเ์ พอ่ื เกง็ ก�ำไร
จนประสบความส�ำเรจ็

ขอ้ จ�ำกดั ของการสรา้ งรายไดโ้ ดยปกตจิ ะไมม่ ผี ลหรอื ใชไ้ มไ่ ดก้ บั กลมุ่ คนทม่ี ี
ความสามารถพเิ ศษทม่ี องเหน็ โอกาสรออยูข่ า้ งหนา้ เสมอื นการมเี งนิ วางรอไวใ้ หค้ ณุ
หยบิ อยูบ่ นโตะ๊ ตวั อยา่ งเช่น ในช่วงทศวรรษท่ี 1990 นกั วเิ คราะหห์ ลกั ทรพั ยท์ เ่ี ป็น
นกั เกง็ ก�ำไรเชอ่ื วา่ ราคาหนุ้ จะตอ้ งมโี อกาสปรบั เพม่ิ ข้นึ เนอ่ื งมาจากการน�ำเทคโนโลยี
อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ คอมพวิ เตอร์ และระบบอ–ี คอมเมริ ซ์ (e–Commerce – การคา้
ทางอนิ เทอรเ์ น็ต) มาใชใ้ นวงการอตุ สาหกรรมและพาณิชยกรรม ซง่ึ เชอ่ื วา่ จะช่วย
ลดตน้ ทนุ ลงส�ำหรบั ด�ำเนินธุรกจิ ไดถ้ งึ 30 เปอรเ์ ซน็ ต์ นอกจากน้ี ความกา้ วหนา้
ทางเทคโนโลยจี ะช่วยเพม่ิ ผลติ ผลการผลติ ส่วนรวม และน�ำไปสู่การลดตน้ ทนุ ใน
การด�ำเนนิ ธุรกจิ โดยรวม จงึ มผี ลต่อการปรบั และประเมนิ ราคาหนุ้ ใหม่ โดยเฉพาะ
หนุ้ ของธุรกจิ ประเภท อ–ี คอมเมริ ซ์ ทน่ี �ำเขา้ มาซ้อื ขายในตลาดหลกั ทรพั ย์

อย่างไรกด็ ี ผูเ้ก่ยี วขอ้ งต่างๆ ในปจั จบุ นั ไดต้ ระหนกั ดวี า่ การปรบั เพม่ิ ของ
มลู ค่าหรอื ราคาหนุ้ ของบรษิ ทั ทท่ี �ำธุรกจิ ดา้ น อ–ี คอมเมริ ซ์ ไมไ่ ดข้ ้นึ อยู่กบั ผลติ ภาพ
(Productivity) วา่ ผลติ เพม่ิ มากเท่าไร (หรอื ตน้ ทนุ ทางธุรกจิ ลดลงเท่าไร) แต่ข้นึ
อยู่กบั ผลก�ำไรจรงิ ทค่ี าดว่าจะไดร้ บั เพม่ิ ว่ามมี ากเท่าไรต่างหาก แน่นอนวา่ บรษิ ทั
ทล่ี งทนุ น�ำเทคโนโลยที นั สมยั มาประยุกตใ์ ชใ้ นธุรกจิ ไดเ้ ร็วกว่าและตอบสนองได้
รวดเรว็ กวา่ จงึ จะมกี �ำไรเป็นกอบเป็นก�ำจากส่วนต่างของตน้ ทนุ ธุรกจิ และสามารถ
ประหยดั ไดก้ ่อนคนอน่ื เท่านนั้

56 สนกุ คิดในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

แต่ถา้ ในระยะยาว เมอ่ื ทกุ บรษิ ทั น�ำเทคโนโลยมี าใชเ้หมอื นกนั หมด กส็ ามารถ
ประหยดั ตน้ ทนุ ไดเ้หมอื นๆ กนั และในทส่ี ุดการแขง่ ขนั กนั ทางธุรกจิ กท็ �ำใหก้ �ำไร
ส่วนเพม่ิ หมดไป โดยผลประโยชนจ์ ากการประหยดั ตน้ ทนุ จะถ่ายเทไปสู่ผูบ้ รโิ ภค
ในรูปของราคาสนิ คา้ ทต่ี ำ�่ ลงเพราะวา่ การแขง่ ขนั ทางการคา้ นนั่ เอง ตวั อย่างทเ่ี ป็นรูป
ธรรมเกดิ ข้นึ กบั อตุ สาหกรรมการเล้ยี งโคนมในสหรฐั ฯ ช่วงทม่ี กี ารคน้ พบฮอรโ์ มน
โซมาโตโทรฟิน (ฮอรโ์ มนท่ชี ่วยเร่งอตั ราการผลติ นำ�้ นมของโคนม) ปรากฏว่า
เกษตรกรผูเ้ล้ยี งโคนมกลมุ่ แรกๆ ทใ่ี ชฮ้ อรโ์ มนน้ตี ่างไดร้ บั อานสิ งสจ์ ากก�ำไรทเ่ี พม่ิ
ข้นึ ถงึ 20 เปอรเ์ ซน็ ต์ แต่เป็นเพยี งระยะสนั้ เท่านนั้ เพราะเมอ่ื มจี �ำนวนเกษตรกร
ผูเ้ล้ยี งโคนมประยุกตใ์ ชเ้ทคโนโลยนี ้ีมากข้นึ สง่ ผลใหร้ าคานำ�้ นมดบิ โดยรวมปรบั
ตวั ลดลงอย่างต่อเน่อื ง จากปรมิ าณอปุ ทานของนำ�้ นมดบิ ทเ่ี พม่ิ มากข้นึ ส่งผลโดย
รวมต่อการปรบั ตวั ลดลงของก�ำไรสุทธสิ ู่ระดบั ปกตใิ นทส่ี ุด

ขอ้ เทจ็ จรงิ ทพ่ี บนน้ั เกิดกบั อตุ สาหกรรมการเล้ยี งโคนมทไ่ี ดก้ ลา่ วไปแลว้
และก็เกิดข้นึ ในท�ำนองเดยี วกนั กบั อตุ สาหกรรมหรือธุรกิจเทคโนโลยใี หม่อ่นื ๆ
ดว้ ยเช่นกนั ถา้ หน่วยอตุ สาหกรรมของธุรกจิ นนั้ อยู่ในตลาดทม่ี กี ารแขง่ ขนั อย่าง
เสรี ในทส่ี ุดประโยชนจ์ ากการประหยดั ตน้ ทนุ อนั เน่ืองมาจากความกา้ วหนา้ ทาง
เทคโนโลยจี ะปรากฏอยู่ในรูปราคาจ�ำหน่ายสนิ คา้ ทล่ี ดลง ไมใ่ ช่ก�ำไรทธ่ี ุรกจิ จะได้
รบั เพม่ิ ข้นึ แต่ประการใด

ทอ่ี ธบิ ายทง้ั หมดขา้ งตน้ ช้ใี หเ้หน็ ถงึ หลกั สจั ธรรมของ “ไมม่ เี งนิ ฟรวี างบน
โตะ๊ (รอใหค้ ณุ มาหยบิ ฟรๆี )” หรอื “No cash on the table.” หลกั การน้จี ะเป็น
เคร่อื งเตอื นใจใหเ้พม่ิ ความระมดั ระวงั และไมป่ ระมาทกบั โอกาสต่างๆ ทพ่ี บ บาง
ครง้ั มนั ดูดจี นแทบไมน่ ่าเชอ่ื วา่ จะเป็นไปได้ อย่างการร่วงลงอย่างรุนแรงของดชั นี
ตลาดหลกั ทรพั ย์ NASDAQ ในสหรฐั ฯ ตามมาดว้ ยดชั นี FTSE (Financial
Times Stock Exchange) ของสหราชอาณาจกั ร ทเ่ี กดิ ข้นึ เมอ่ื ช่วงเดอื นมนี าคม
ปี 2000 คอื ปรากฏการณท์ ส่ี ะทอ้ นใหเ้หน็ ถงึ ผลของหลกั การน้ี และเมอ่ื น�ำหลกั น้ี
มาใชพ้ จิ ารณาร่วมกบั หลกั แห่งรายไดแ้ ละตน้ ทนุ (Cost–Benefit Principle) จะ

บทที่ 2 ถ่ัวลสิ งฟรีกับแบตเตอร่ี โทรศพั ท์มอื ถือราคาแพง 57

ช่วยใหเ้ รามคี วามเขา้ ใจมากข้นึ กบั แบบกระสวนของราคา ซง่ึ มคี วามน่าต่นื เตน้
นอ้ ยกวา่ ในการคา้ ของตลาดทวั่ ไป ดงั เช่นแบบสนิ คา้ ทม่ี กี ารซ้อื ขายในตลาดปกติ

เน่ืองจากผูบ้ รโิ ภคมรี สนิยมการบรโิ ภคสนิ คา้ แตกต่างกนั รวมทงั้ มรี ะดบั
รายไดท้ แ่ี ตกต่างกนั ดว้ ย ดงั นน้ั พวกเขาจะมคี วามเตม็ ใจจ่ายใหก้ บั สนิ คา้ แต่ละ
ชนิดต่างกนั ดว้ ย อย่างไรกด็ ี นกั เศรษฐศาสตรช์ อ่ื ดงั อย่าง อดมั สมทิ ทก่ี ลา่ วไว ้
ในหนงั สอื The Wealth of Nations ยนื ยนั วา่ ในระยะยาวราคาสนิ คา้ ทซ่ี ้อื ขาย
จะไมเ่ กนิ กวา่ ตน้ ทนุ การผลติ ถา้ มสี ว่ นเหลอ่ื มของราคากจ็ ะเป็นสง่ิ จูงใจใหม้ ผี ูผ้ ลติ
หนา้ ใหมเ่ ขา้ สู่ตลาดมากข้นึ เร่อื ยๆ และผลติ สนิ คา้ ในจ�ำนวนทม่ี ากข้นึ จนผลกั ดนั
ใหร้ าคาสนิ คา้ ลดลงเท่ากบั ตน้ ทนุ การผลติ ในทส่ี ุด

อยา่ งไรกต็ าม ในโลกแหง่ ความเป็นจรงิ กพ็ บวา่ ค�ำยนื ยนั ดงั กลา่ วกไ็ มเ่ ป็นไป
ตามทฤษฎเี สมอไป เพราะมตี วั อย่างใหเ้หน็ วา่ ผูบ้ รโิ ภคหลายคนซ้อื สนิ คา้ และบรกิ ารใน
ราคาทต่ี ่างกนั ทงั้ ทเ่ี ป็นชนดิ เดยี วกนั (ซง่ึ ควรมรี าคาเดยี ว) ซง่ึ ปรากฏการณน์ ้ดี ูเหมอื น
จะแยง้ กบั หลกั “ไมม่ เี งนิ ฟรวี างบนโตะ๊ ” เพราะถา้ มโี อกาสเพม่ิ ก�ำไร ท�ำไมจงึ ไมม่ ี
คู่แขง่ รายอน่ื เขา้ ตลาดเพอ่ื แขง่ ขนั กนั ผลติ สนิ คา้ มาขายในระดบั ราคาเท่ากนั ซง่ึ ใน
บทท่ี 4 จะน�ำเสนอตวั อย่างต่างๆ ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งโดยตรงกบั ค�ำถามน้ี แต่ในบทน้ีทจ่ี ะ
สรุปก่อนวา่ ในตลาดการคา้ เสรตี ่างๆ การแขง่ ขนั ระหวา่ งผูค้ า้ จะสง่ ผลใหร้ าคาสนิ คา้
ลดลงจนเป็นราคาเดยี วกนั

ตวั อย่างเช่น ทองค�ำจะมรี าคาเดยี วกนั ไม่ว่าจะซ้อื ขายทต่ี ลาดนิวยอรก์
หรอื ตลาดลอนดอนกจ็ ะซ้อื ขายในราคาเดยี วกนั ไมว่ ่าจะเป็นนกั ธุรกจิ ชน้ั น�ำหรอื
ครูประชาบาล เพราะหากไม่เป็นไปตามหลกั การน้ี จะท�ำใหก้ รณีทม่ี เี งนิ ฟรีวาง
บนโตะ๊ เกดิ ข้นึ แทน ตวั อย่างเช่น สมมตวิ า่ ทองค�ำแท่ง 1 ออนซ์ ขายในราคา 400
ปอนดท์ ต่ี ลาดนวิ ยอรก์ แต่ขายราคา 450 ปอนดท์ ต่ี ลาดลอนดอน ถา้ ใครกต็ ามท่ี
ซ้อื ทองค�ำแท่ง 1 ออนซท์ ต่ี ลาดนวิ ยอรก์ และน�ำไปขายต่อทต่ี ลาดลอนดอน จะได้
ก�ำไรทนั ที 50 ปอนด์ จากทไ่ี ดอ้ ธบิ าย จงึ ช้ใี หเ้หน็ วา่ ความหมายโดยนยั ของหลกั
แหง่ การไมม่ เี งนิ ฟรวี างบนโตะ๊ กค็ อื หลกั แหง่ การมรี าคาเดยี วของสนิ คา้ และบรกิ าร

58 สนกุ คิดในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

นนั่ เอง หลกั การน้นี �ำมาขยายความเพม่ิ เตมิ อกี เลก็ นอ้ ยส�ำหรบั สนิ คา้ ทองค�ำแทง่ ท่ี
กลา่ วไปไดว้ า่ ราคาทองค�ำซ้อื ขายทต่ี ลาดนิวยอรก์ และตลาดลอนดอนจะแตกต่าง
กนั ไดไ้ มเ่ กนิ กวา่ ค่าขนส่งระหวา่ งสองตลาดดงั กลา่ ว

ดงั นน้ั หลกั หรอื กฎแห่งราคาเดยี วจะเป็นจรงิ กบั สนิ คา้ ทผ่ี ลติ และจ�ำหน่าย
ภายใตต้ ลาดทม่ี กี ารแขง่ ขนั อย่างสมบูรณ์ ซง่ึ มลี กั ษณะเด่นอย่างหน่ึงคอื มผี ูผ้ ลติ
หรอื ผูค้ า้ จ�ำนวนมากอยู่ในตลาด ท�ำการผลติ สนิ คา้ ทม่ี มี าตรฐานสูงเหมอื นกนั ใน
ตลาดเดยี วกนั ซง่ึ ตลาดคา้ ทองค�ำกเ็ ป็นตวั อย่างหน่งึ ของตลาดประเภทน้ี ลกั ษณะ
ส�ำคญั อกี ประการหน่งึ ของตลาดแขง่ ขนั สมบูรณค์ อื การเขา้ –ออกตลาดของผูผ้ ลติ
และผูค้ า้ รายใหมส่ ามารถท�ำไดอ้ ย่างเสรี ดงั เช่นตลาดคา้ ทองค�ำ ซง่ึ ผูผ้ ลติ หรอื ผูค้ า้
รายใหมส่ ามารถเขา้ สูต่ ลาดไดท้ กุ เวลา ทกุ สถานท่ี และทกุ โอกาสการท�ำก�ำไรเปิดให้

โอกาสท�ำก�ำไรทเ่ี กดิ จากการซ้อื สนิ คา้ ในตลาดหน่งึ แต่น�ำไปขายท�ำก�ำไรอกี
ตลาดหน่งึ (Arbitrage) เป็นปจั จยั ส�ำคญั ก่อใหเ้กดิ กฎแหง่ ราคาเดยี ว ตวั อย่างเช่น
เกลอื ทจ่ี �ำหน่ายในตลาดจะมรี าคาเดยี วส�ำหรบั ผูซ้ ้อื ทกุ คน แต่เป็นไปไดก้ บั ผูท้ ม่ี คี วาม
สามารถในการจ่าย อาจเตม็ ใจซ้อื เกลอื ในราคาทแ่ี พงกวา่ ส�ำหรบั เกลอื ชนดิ เดยี วกนั
ขอ้ เทจ็ จรงิ น้ีท�ำใหม้ ผี ูค้ า้ บางคนหาก�ำไรเพม่ิ โดยแบง่ ลูกคา้ ออกเป็นสองกลมุ่ ตาม
ก�ำลงั ซ้อื คอื คนรวยและคนจน แลว้ ก�ำหนดราคาขายทง้ั สองตลาดใหแ้ ตกต่างกนั

อย่างไรกด็ ี กฎแห่งราคาเดยี วสามารถประยุกตใ์ ชใ้ นกรณีน้ไี ดว้ า่ ผูค้ า้ ราย
ใดกต็ ามทพ่ี ยายามหาก�ำไรจากความเตม็ ใจซ้อื เกลอื ในราคาแพงกวา่ โดยก�ำหนด
ราคาขายใหส้ ูงข้นึ ส�ำหรบั กลมุ่ คนรวย กเ็ ป็นการสรา้ งโอกาสเขา้ สู่ตลาดของคู่แขง่
รายใหมเ่ พอ่ื แสวงหาก�ำไรเพม่ิ ในทางปฏบิ ตั ิ ผูค้ า้ รายใหมอ่ าจซ้อื เกลอื มาในราคา
ตน้ ทนุ จากตลาดทข่ี ายใหค้ นจน แลว้ น�ำไปขายต่อในตลาดคนรวย โดยอาจตงั้ ราคา
ใหต้ ำ�่ กวา่ ตลาดทค่ี นรวยเคยจ่ายเลก็ นอ้ ยกไ็ ดก้ �ำไรแลว้ และถา้ มคี ู่แขง่ จ�ำนวนมาก
เขา้ สู่ตลาด ราคาของทง้ั สองตลาดกจ็ ะปรบั ตวั จนเท่ากนั ในทส่ี ุด

แบบจ�ำลองอปุ สงค–์ อปุ ทานสนิ คา้ ของนกั เศรษฐศาสตร์ คือเคร่อื งมอื ท่ี
ใชอ้ ธบิ ายหรอื เลา่ เร่อื งราวเก่ยี วกบั พฤตกิ รรมของผูผ้ ลติ และผูบ้ รโิ ภค อกี ทง้ั พลงั

บทท่ี 2 ถ่ัวลิสงฟรีกับแบตเตอรี่ โทรศัพท์มือถอื ราคาแพง 59

ของมอื ทม่ี องไมเ่ หน็ ในการก�ำหนดวา่ สนิ คา้ ชนิดใดควรผลติ แลว้ จะผลติ ปรมิ าณ
เทา่ ใด และจ�ำหน่ายในราคาเทา่ ไร อปุ สงคข์ องสนิ คา้ ใดกต็ ามจะเป็นมาตรวดั ความ
เตม็ ใจจ่ายของผูบ้ รโิ ภคส�ำหรบั สนิ คา้ นนั้ หรอื กลา่ วในอกี ทางหน่ึงกค็ อื เป็นตวั วดั
อรรถประโยชน์ (หรอื ความสุข) เพม่ิ เพอ่ื ใหผ้ ูบ้ รโิ ภครูส้ กึ วา่ เมอ่ื ไดร้ บั สนิ คา้ นนั้ แลว้
ท�ำใหเ้ขายงั คงซ้อื สนิ คา้ น้เี พม่ิ ต่อไปเรอ่ื ยๆ ตราบเท่าทเ่ี ขารูส้ กึ วา่ อรรถประโยชนท์ ไ่ี ด้
จากการบรโิ ภคสนิ คา้ หน่วยสุดทา้ ย อย่างนอ้ ยยงั เทา่ กบั หรอื มากกวา่ ราคาของสนิ คา้
นนั้ หลกั การทวั่ ไปของสมการอปุ สงคส์ นิ คา้ คอื ปรมิ าณการบรโิ ภคจะมแี นวโนม้ ลด
ลงเมอ่ื ราคาสนิ คา้ มแี นวโนม้ เพม่ิ ข้นึ และในทางกลบั กนั ปรมิ าณการบรโิ ภคจะมี
แนวโนม้ เพม่ิ ข้นึ เมอ่ื ราคาสนิ คา้ มแี นวโนม้ ลดลง

ในท�ำนองคลา้ ยคลงึ กนั อปุ ทานสนิ คา้ หรอื บรกิ ารใดกต็ ามจะเป็นค่ามาตร
วดั ความเตม็ ใจเสนอขายสนิ คา้ ของผูผ้ ลติ ณ ระดบั ราคาต่างๆ กฎงา่ ยๆ มเี พยี ง
ว่า ผูผ้ ลติ จะผลติ สนิ คา้ หรอื บรกิ ารเพอ่ื ขายต่อไปเร่อื ยๆ ตราบเท่าทร่ี าคาขายท่ี
เขาไดร้ บั อย่างนอ้ ยยงั เท่ากบั หรอื มากกวา่ ตน้ ทนุ การผลติ เพม่ิ (Marginal Cost)
ของสนิ คา้ หน่วยสุดทา้ ยทเ่ี ขาผลติ ในระยะสน้ั ซง่ึ ตน้ ทนุ การผลติ เพม่ิ ต่อหน่วยจะมี
แนวโนม้ เพม่ิ ข้นึ ตามปรมิ าณการผลติ ดงั นน้ั หลกั การทวั่ ไปของสมการอปุ ทาน
สนิ คา้ คอื ปรมิ าณการผลติ จะมแี นวโนม้ แปรตามราคาสนิ คา้ นนั่ คอื ถา้ ราคาสนิ คา้
มแี นวโนม้ เพม่ิ ข้นึ ผูผ้ ลติ กจ็ ะผลติ สนิ คา้ ออกสู่ตลาดมากข้นึ แต่ถา้ ราคาสนิ คา้ มี
แนวโนม้ ลดลง ผูผ้ ลติ กจ็ ะผลติ สนิ คา้ ออกสู่ตลาดลดลงเช่นกนั

ตลาดซ้อื ขายสนิ คา้ ใดกต็ ามทถ่ี กู เรยี กวา่ อยู่ในภาวะสมดุล คอื เมอ่ื ปรมิ าณ
สนิ คา้ หรอื บรกิ ารทผ่ี ูบ้ รโิ ภคตอ้ งการเสนอซ้อื ณ ระดบั ราคาตลาดทเ่ี ป็นอยูน่ นั้ เทา่ กบั
ปรมิ าณสนิ คา้ ทผ่ี ูผ้ ลติ ตอ้ งการเสนอขายพอดี ระดบั ราคาตลาดนน้ั เรยี กวา่ ราคา
สมดลุ (Equilibrium Price) หรอื ราคาเคลยี รต์ ลาด (Market–Clearing Price)

แบบจ�ำลองอปุ สงค–์ อปุ ทานกเ็ ป็นเคร่อื งมอื ทท่ี รงพลงั อย่างยง่ิ ในการช่วย
จดั ระเบยี บและแยกแยะความสมั พนั ธข์ องขอ้ มลู ขา่ วสารอนั ยุ่งเหยงิ ทพ่ี บในชวี ติ
ประจ�ำวนั เพอ่ื การตดั สนิ ใจไดด้ ว้ ย

60 สนุกคดิ ในชวี ิตประจ�ำวันแบบเศรษฐศาสตร์

เน่ืองจากราคาตลาดจะถกู ก�ำหนดข้นึ เมอ่ื อปุ สงคแ์ ละอปุ ทานสนิ คา้ อยู่ใน
ภาวะสมดุล จงึ ไมถ่ กู ตอ้ งนกั ทเ่ี ราจะอธบิ ายการเปลย่ี นแปลงหรอื การเคลอ่ื นไหว
ของราคาหรอื ปรมิ าณของสนิ คา้ ใดสนิ คา้ หน่งึ ในตลาด โดยอา้ งถงึ แต่อปุ สงคห์ รอื
อปุ ทานดา้ นใดดา้ นหน่งึ เท่านน้ั อย่างไรกต็ าม บางกรณีทเ่ี ราสามารถใชอ้ ปุ สงคห์ รอื
อปุ ทานอนั ใดอนั หน่งึ มาอธบิ ายแบบกระสวนทส่ี �ำคญั ของตลาดไดเ้ช่นกนั ดงั จะได้
พบในตวั อย่างแรกน้ีทจ่ี ะเก่ยี วขอ้ งกบั ดา้ นอปุ สงคก์ ่อน
ทำ� ไมบาร์ส่วนใหญ่จงึ คดิ เงนิ เม่ือคุณส่ังน�ำ้ ด่มื
แต่สำ� หรับถ่วั ลิสงค่ัวอบเกลือ จะให้บริการฟรีโดยไม่คดิ เงนิ
ในต่างประเทศ เช่น สหรฐั ฯ หรอื กลมุ่ ประเทศในเครอื สหราชอาณาจกั ร เมอ่ื คณุ สงั่
นำ�้ ดม่ื ในบาร์ เกอื บทกุ แห่งจะคดิ เงนิ กบั คุณ บางแห่งอาจคดิ ราคาสูงถงึ 2 ปอนด์
ต่อนำ�้ ดม่ื บรรจขุ วดขนาด 500 มลิ ลลิ ติ ร และทน่ี ่าแปลกเหมอื นกนั คอื เกอื บทกุ
แห่งจะมถี วั่ ลสิ งควั่ อบเกลอื ใหบ้ รกิ ารฟรี ซง่ึ พฤตกิ รรมดงั กลา่ วก่อใหเ้กดิ ขอ้ กงั ขา
ว่าท�ำไมจงึ เป็นเช่นน้ี ทงั้ ๆ ท่ถี วั่ ลสิ งควั่ อบเกลอื น่าจะมตี น้ ทุนสูงกว่านำ�้ ด่มื อยู่
มาก แต่ท�ำไมไมป่ ฏบิ ตั ใิ หเ้ป็นไปในทางตรงกนั ขา้ มคอื ใหน้ ำ�้ ดม่ื ฟรี แต่คดิ เงนิ ค่า
ถวั่ ลสิ งควั่ อบเกลอื

แลว้ คุณจะเขา้ ใจเองว่าท�ำไมเจา้ ของบารจ์ งึ มพี ฤตกิ รรมด�ำเนินธุรกิจเช่น
น้ี หากคณุ เขา้ ใจถงึ ผลกระทบทต่ี ามมาของการใหถ้ วั่ ลสิ งฟรี แต่คดิ เงนิ ค่านำ�้ ดม่ื
ซง่ึ มผี ลต่อการเปลย่ี นแปลงส�ำหรบั อปุ สงคส์ นิ คา้ หลกั ไดแ้ ก่ เหลา้ และเครอ่ื งดม่ื
แอลกอฮอลช์ นิดอ่นื ๆ ตามเป้ าหมายของรา้ น ก็เพราะถวั่ ลสิ งควั่ อบเกลอื และ
เคร่อื งดม่ื แอลกอฮอลส์ ามารถใชร้ ่วมกนั ไดด้ ี กลา่ วคอื คนทก่ี นิ ถวั่ ลสิ งควั่ อบเกลอื
มาก มกั จะตอ้ งการดม่ื เบยี รห์ รอื เหลา้ มากตามไปดว้ ย ดงั นน้ั เจา้ ของรา้ นสามารถ
เพม่ิ ยอดขายเคร่อื งดม่ื แอลกอฮอลใ์ หม้ กี �ำไรมากข้นึ ได้ โดยใหบ้ รกิ ารถวั่ ลสิ งควั่
อบเกลอื เป็นกบั แกลม้ ฟรี เพราะก�ำไรทไ่ี ดจ้ ากการขายเหลา้ หรอื เบยี รจ์ ะมมี ากกวา่
ตน้ ทนุ เพม่ิ จากการใหบ้ รกิ ารกบั แกลม้ ฟรมี ากกวา่

บทที่ 2 ถั่วลสิ งฟรีกับแบตเตอร่ี โทรศัพท์มอื ถือราคาแพง 61

ในทางกลบั กนั นำ�้ ดม่ื และเคร่อื งดม่ื แอลกอฮอลจ์ ดั เป็นสนิ คา้ ทใ่ี ชท้ ดแทน
กนั แน่นอนว่าคนทไ่ี ปเทย่ี วบารถ์ า้ สงั่ แต่นำ�้ ด่มื มาก ก็มแี นวโนม้ ว่าสงั่ เคร่อื งดม่ื
แอลกอฮอลม์ าดม่ื นอ้ ยลง ดงั นนั้ แมน้ ำ�้ ดม่ื จะมรี าคาค่อนขา้ งถกู แต่เจา้ ของรา้ น
กต็ อ้ งตง้ั ราคาขายใหส้ ูงเขา้ ไว ้ เพอ่ื ไมจ่ ูงใจใหน้ กั เทย่ี วสงั่ ดม่ื ในรา้ น

เพราะเหตุใด โรงงานผลิตเคร่ืองคอมพวิ เตอร์ส่วนใหญ่จงึ ขายเคร่ือง
คอมพวิ เตอร์พร้อมโปรแกรมซอฟต์แวร์ใช้งานฟรี ทงั้ ๆ ท่มี ูลค่าตลาด
ของโปรแกรมซอฟต์แวร์ฟรีมีมากกว่าราคาเคร่ืองคอมพวิ เตอร์เสียอีก
ทุกวนั น้ีใครก็ตามท่ซี ้อื คอมพวิ เตอรเ์ คร่ืองใหม่มาใช้ จะพบว่าภายในเคร่ืองไม่
เพยี งแต่บรรจโุ ปรแกรมต่างๆ ทเ่ี ก่ยี วกบั การใชง้ านของตวั เคร่อื งเท่านน้ั แต่ยงั
มโี ปรแกรมซอฟตแ์ วรร์ ุ่นลา่ สุดต่างๆ ทช่ี ่วยในการวเิ คราะห์ สงั เคราะห์ ค�ำนวณ
ดูหนงั ฟงั เพลง ส่งอเี มล อนิ เทอรเ์ น็ต จดั อลั บมั้ รูป โปรแกรมป้องกนั ไวรสั การ
จดั การขอ้ มลู และปฏบิ ตั งิ านดา้ นต่างๆ ฯลฯ รวมไวใ้ นแพก็ เกจ็ ดว้ ย แลว้ ทำ� ไม
ผูผ้ ลติ จงึ แถมฟรีซอฟตแ์ วรท์ มี่ มี ลู ค่าราคาสูงเหลา่ น้ี

สง่ิ ทผ่ี ูใ้ ชซ้ อฟตแ์ วรท์ วั่ ไปจะค�ำนึงถงึ อย่างมากก็คือ ความเขา้ กนั ไดข้ อง
การใชง้ านระหวา่ งโปรแกรมซอฟตแ์ วรก์ บั เคร่อื งคอมพวิ เตอร์ ตวั อย่างเช่น เมอ่ื
นกั วทิ ยาศาสตรแ์ ละนกั ประวตั ิศาสตรท์ �ำงานร่วมกนั ในโครงการใดก็ตาม การ
ท�ำงานจะงา่ ยข้นึ เป็นอย่างมากถา้ หากเขาทงั้ สองใชโ้ ปรแกรม Word Processing
เดยี วกนั หรอื เมอ่ื ถงึ เวลาตอ้ งค�ำนวณภาษเี งนิ ไดม้ าถงึ ผูม้ ภี าระตอ้ งช�ำระภาษจี ะ
ไมย่ ุ่งยากปวดหวั ในการค�ำนวณแบบประเมนิ หากโปรแกรมซอฟตแ์ วรก์ ารใชง้ าน
เป็นมาตรฐานเดยี วกนั กบั หน่วยงานทม่ี หี นา้ ทจ่ี ดั เกบ็ ภาษี

เหตผุ ลเก่ยี วขอ้ งอกี ประการทท่ี �ำใหผ้ ูผ้ ลติ ควรแจกโปรแกรมใชง้ านฟรคี อื
มหี ลายโปรแกรมการใชง้ านทช่ี วนใหผ้ ูใ้ ชต้ อ้ งศึกษาท�ำความเขา้ ใจ เช่น โปรแกรม
Microsoft Word แลว้ เมอ่ื ไรกต็ ามทเ่ี ขา้ ใจและคุน้ เคยกบั การใชง้ านในโปรแกรม
ใดแลว้ ส่วนใหญ่มกั จะไมค่ ่อยยอมเรยี นรูโ้ ปรแกรมอน่ื เพม่ิ เตมิ อกี แมว้ า่ จะเป็น
ประโยชนท์ ค่ี วรท�ำกต็ าม

62 สนุกคิดในชวี ิตประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

พฤตกิ รรมของผูใ้ ชง้ านซอฟตแ์ วรท์ อ่ี ธบิ ายไปแลว้ บอกใหร้ ูถ้ งึ ประโยชน์
จากการเป็นเจา้ ของและการไดใ้ ชง้ าน ผูใ้ ชค้ อมพวิ เตอรจ์ ะมเี พม่ิ ข้นึ หากจ�ำนวนผู ้
ใชง้ านโปรแกรมซอฟตแ์ วรเ์ ดยี วกนั เพม่ิ ข้นึ ความสมั พนั ธอ์ นั ไมป่ กตริ ะหว่างผูใ้ ช้
งานกบั โปรแกรมซอฟตแ์ วรจ์ ะก่อใหเ้ กิดผลประโยชนอ์ ย่างใหญ่หลวงแก่ผูผ้ ลติ
โปรแกรมเวอรช์ นั่ ทก่ี �ำลงั ไดร้ บั ความนิยมมากข้นึ แลว้ จะเป็นเร่อื งยากมากทจ่ี ะมี
ผูผ้ ลติ โปรแกรมซอฟตแ์ วรเ์ วอรช์ นั่ ใหมเ่ ขา้ สู่ตลาดน้ไี ด้

ดว้ ยการตระหนกั ถงึ พฤตกิ รรมดงั กลา่ ว ท�ำให ้บรษิ ทั ไซแมนเทกคอรเ์ ปอ–
เรชนั่ ทดลองเสนอโปรแกรม Norton ต่อตา้ นไวรสั คอมพวิ เตอรร์ ุ่นลา่ สุดให ้
กบั บรษิ ทั ผูผ้ ลติ เคร่อื งคอมพวิ เตอรต์ ่างๆ โดยไมค่ ดิ ค่าใชจ้ ่าย แน่นอนวา่ บรษิ ทั
ผูผ้ ลติ เคร่อื งคอมพวิ เตอรจ์ ะตอ้ งยอมลงโปรแกรม Norton ส�ำหรบั เคร่อื งของ
ตน เพราะจะช่วยเพม่ิ มลู ค่าและช่วยใหข้ ายไดง้ า่ ยข้นึ และดว้ ยวธิ กี ารใหโ้ ปรแกรม
ฟรนี ้ี ไดส้ ่งผลใหไ้ ซแมนเทกคอรเ์ ปอเรชนั่ ไดร้ บั อานิสงสจ์ ากค�ำสงั่ ซ้อื ผลติ ภณั ฑ์
ซอฟตแ์ วรต์ ่อตา้ นไวรสั เวอรช์ นั่ อน่ื ๆ เพม่ิ อย่างมากในเวลาต่อมา เช่น โปรแกรม
อปั เกรด Norton Anti Virus และเวอรช์ นั่ อน่ื ๆ ทท่ี นั สมยั มากข้นึ

ดว้ ยความส�ำเรจ็ ของไซแมนเทกคอรเ์ ปอเรชนั่ ดงั กลา่ ว ไดส้ ่งผลใหบ้ รษิ ทั
พฒั นาซอฟตแ์ วรอ์ น่ื ๆ กระโดดเขา้ ร่วมขบวนการ และมบี างบรษิ ทั ถงึ กบั ยอม จ่าย
เงนิ ใหก้ บั บรษิ ทั ผูผ้ ลติ เคร่อื งคอมพวิ เตอรบ์ างรายใหน้ �ำโปรแกรมของตนบรรจลุ ง
ในเคร่อื งทจ่ี �ำหน่ายสู่ตลาด

ทำ� ไมโทรศัพท์มือถือบางรุ่นขายในราคาเพียง 12.95 ปอนด์ แต่ขาย
แบตเตอร่ีสำ� รองในราคาสงู กว่าถงึ 19.99 ปอนด์ (กรณีศกึ ษาของ เทยี น
ซนิ ก)ู
รา้ นคา้ ออนไลนอ์ ย่างคารโ์ ฟนแวรเ์ ฮาส์ แจกโทรศพั ทม์ อื ถอื โนเกยี รุ่น 6300 ใหใ้ ช้
ฟรใี นระยะเวลา 12 เดอื น แต่ถา้ คณุ ตอ้ งการแบตเตอร่สี �ำรองดว้ ย เขาจะขายคุณ
ในราคากอ้ นละ 19.99 ปอนด์ แลว้ ทำ� ไมคณุ จงึ ยอมซ้อื แบตเตอรีส่ ำ� รองทเี่ หมอื น
กบั อนั ทอี่ ย่ใู นเครือ่ งโทรศพั ทม์ อื ถอื ทไี่ ดม้ าฟรีในราคาแพงเช่นนนั้ ละ่

บทที่ 2 ถั่วลสิ งฟรีกบั แบตเตอรี่ โทรศัพท์มอื ถือราคาแพง 63

แบตเตอรท่ี ม่ี ลี เิ ธยี มไอออน (Lithium–Ion) ชารจ์ ไฟส�ำหรบั โทรศพั ทม์ อื ถอื
นน้ั มตี น้ ทนุ การผลติ ค่อนขา้ งสูง แต่ท�ำไมโทรศพั ทม์ อื ถอื พรอ้ มแบตเตอร่จี งึ ขายได้
ในราคาถกู การคน้ หาค�ำตอบจะตอ้ งโยงไปถงึ โครงสรา้ งตน้ ทนุ ทม่ี ลี กั ษณะเฉพาะ
ของแต่ละธุรกจิ อย่างการใหบ้ รกิ ารสอ่ื สารโทรคมนาคมแบบไรส้ าย จะมคี ่าลงทนุ ท่ี
เป็นตน้ ทนุ คงทค่ี ่อนขา้ งสูงมาก ไดแ้ ก่ ค่าลงทนุ จดั วางโครงขา่ ยเช่อื มสญั ญาณ ค่า
โฆษณา และค่าสมั ปทาน ฯลฯ ค่าลงทนุ คงทเ่ี หลา่ น้จี ะไมแ่ ปรตามจ�ำนวนลูกคา้ ผู ้
ใชบ้ รกิ าร ดงั นนั้ ยง่ิ มจี �ำนวนผูใ้ ชบ้ รกิ ารมากเท่าไร กย็ ง่ิ เป็นการช่วยเฉลย่ี ตน้ ทนุ
คงท่ี ซง่ึ จะช่วยเพม่ิ ความอยู่รอดทางธุรกจิ ดว้ ย

สมมตวิ า่ ค่าธรรมเนียมรายเดอื นการใชโ้ ทรศพั ทม์ อื ถอื เทา่ กบั 30 ปอนด์
ถา้ ผูใ้ หบ้ ริการเอกชนรายใดสามารถหาลูกคา้ เขา้ เป็นสมาชกิ เครือข่ายเพม่ิ ไดอ้ กี
หน่ึงราย หมายความวา่ เขาจะมรี ายไดเ้พม่ิ ข้นึ ทนั ทปี ีละ 360 ปอนด์ โดยไมต่ อ้ งมี
ค่าใชจ้ ่ายเพม่ิ อย่างมนี ยั ส�ำคญั แต่อย่างใด ดว้ ยเหตนุ ้ี ธุรกจิ การใหบ้ รกิ ารสอ่ื สาร
โทรคมนาคมแบบไรส้ ายจงึ มสี ง่ิ จูงใจอย่างใหญ่หลวงทจ่ี ะตอ้ งหาลูกคา้ เพม่ิ ใหไ้ ด้
มากทส่ี ุดเท่าทจ่ี ะท�ำได้

โทรศพั ทม์ อื ถอื และบรกิ ารสอ่ื สารโทรคมนาคมแบบไรส้ าย เป็นประเภท
ธุรกจิ ทม่ี รี ะดบั การใชป้ ระโยชนร์ ่วมกนั สูงมาก ดว้ ยประสบการณบ์ อกใหร้ ูว้ ่าการ
ลดราคาโทรศพั ทม์ อื ถอื ใหต้ ำ�่ กเ็ ป็นยุทธวธิ ที ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพมากในการดงึ ดูดลูกคา้
รายใหม่ใหเ้ ขา้ มาใชบ้ รกิ าร เน่ืองจากการซ้อื โทรศพั ทม์ อื ถอื จะใชว้ ธิ ีซ้อื เป็นลอต
ใหญ่แต่ละครงั้ เป็นจ�ำนวนมาก จงึ สามารถต่อรองราคากบั ผูผ้ ลติ ไดม้ าก ไมว่ า่ จะ
เป็นโนเกยี โมโตโรลา่ หรอื อน่ื ๆ หลายบรษิ ทั กจ็ ะขายโทรศพั ทม์ อื ถอื ใหแ้ ก่ลูกคา้
รายใหมใ่ นราคาตำ�่ กว่าทต่ี วั เองซ้อื เสยี อกี หรอื บางรายก็ยอมแมก้ ระทงั่ ใหฟ้ รไี ป
เลย และถา้ การแจกโทรศพั ทม์ อื ถอื ฟรีช่วยใหไ้ ดล้ ูกคา้ รายใหม่เพม่ิ ข้นึ อกี หน่ึง
ราย ซง่ึ ตอ้ งจ่ายค่าธรรมเนยี มการใชบ้ รกิ ารเครอื ขา่ ยปีละ 360 ปอนด์ การใหฟ้ รี
รอ้ ยราย พนั ราย หมน่ื ราย หรอื อกี ก่รี ายทม่ี ากกวา่ นนั้ จะช่วยใหม้ รี ายไดเ้พม่ิ ข้นึ
มหาศาล จะเทา่ ไรคงเขา้ ใจไดไ้ มย่ าก กถ็ อื เป็นการดตี ่อบรษิ ทั ผูใ้ หบ้ รกิ ารโทรศพั ท์
แบบไรส้ ายมากกว่าการขายแบตเตอร่ีราคาถูกมใิ ช่หรือ แมว้ ่าเขาตอ้ งลงทุนซ้อื
โทรศพั ทม์ อื ถอื จากบรษิ ทั ผูผ้ ลติ โมโตโรลา่ ในราคาเครอ่ื งละ 50 ปอนด์ มนั กย็ งั คมุ้ ค่า

64 สนุกคิดในชวี ิตประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

การเสนอขายแบตเตอร่สี �ำรองในราคาตำ�่ พบวา่ ไมใ่ ช่กลยุทธท์ ป่ี ระสบความ
ส�ำเร็จในการดงึ ดูดลูกคา้ รายใหม่ (ก็ไมน่ ่าแปลกใจนกั เพราะใครๆ ก็ไมจ่ �ำเป็น
ตอ้ งซ้อื แบตเตอร่ใี ชบ้ อ่ ยๆ) ดว้ ยเหตผุ ลดงั กลา่ ว จงึ เขา้ ใจไดไ้ มย่ ากวา่ ท�ำไมบรษิ ทั
ทด่ี �ำเนินธุรกจิ การใหบ้ รกิ ารสอ่ื สารโทรคมนาคมแบบไรส้ าย จงึ เหน็ ประโยชนข์ อง
การเสนอขายโทรศพั ทม์ อื ถอื ในราคาตำ�่ กวา่ ตวั แบตเตอร่มี าก

เพราะเหตุใดห้องท่มี ีราคาแพงท่สี ุดของอาคารสูง ในอนิ เดยี จะต้องอยู่
บนชัน้ สูง ในขณะท่หี ้องท่มี ีราคาแพงท่สี ุดของอาคารเตยี้ คือห้องท่อี ยู่
ชัน้ ล่าง (กรณีศกึ ษาของ เพนกาจ บัดลานิ)
เมอื งบอมเบย์ ในอนิ เดยี ค่าเช่าอะพารต์ เมนตท์ เ่ี ป็นอาคารสูงจะแพงข้นึ ประมาณ
1 – 3 เปอรเ์ ซน็ ตส์ �ำหรบั แต่ละชนั้ ทส่ี ูงข้นึ ดงั นนั้ ค่าเช่าหอ้ งบนชนั้ ท่ี 20 จะแพง
กวา่ หอ้ งบนชน้ั ท่ี 5 ระหวา่ ง 5–45 เปอรเ์ ซน็ ต์ อย่างไรกต็ าม ค่าเช่าหอ้ งบนอาคาร
สูงเพยี งสช่ี น้ั หรอื ระดบั ชนั้ ของอาคารตำ�่ กวา่ น้ี จะมแี บบกระสวนของค่าเช่าในทาง
กลบั กนั โดยหอ้ งทอ่ี ยู่ชน้ั ท่ี 1 หรอื ชน้ั ท่ี 2 จะมคี ่าเช่าแพงกวา่ หอ้ งแบบเดยี วกนั ท่ี
อยู่บนชนั้ ท่ี 3 หรอื ชน้ั ท่ี 4 แลว้ ทำ� ไมจงึ เป็นเช่นนนั้

ในทกุ กรณีของหอ้ งพกั ทอ่ี ยู่ในชนั้ ทส่ี ูงของอาคารสูง จะมขี อ้ ดใี นดา้ นววิ
ทวิ ทศั นท์ ด่ี กี ว่า และห่างไกลเสยี งรบกวนจากถนนมากกว่าดว้ ย ขอ้ ดนี ้ีเหน็ ได้
ชดั เจนเมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั หอ้ งพกั ทอ่ี ยู่ในชน้ั สูงสุดของอาคารสูงกบั หอ้ งพกั ทอ่ี ยู่
ในชน้ั สูงสุดของอาคารเต้ยี แต่กระนนั้ กต็ าม ไมว่ า่ อาคารจะมคี วามสูงเท่าไร หอ้ ง
พกั ทอ่ี ยู่บนชน้ั สูงข้นึ ไปจะไดร้ บั ประโยชนม์ ากกวา่ จงึ เป็นธรรมดาของผูท้ ต่ี อ้ งการ
ครอบครองตอ้ งจ่ายเงนิ เพม่ิ เพอ่ื แลกกบั ขอ้ ดดี งั กลา่ ว

เช่นเดยี วกบั ประเทศก�ำลงั พฒั นาหลายประเทศ ส�ำหรบั อนิ เดยี กม็ กี ารตรา
กฎหมายยกเวน้ ใหอ้ าคารทม่ี คี วามสูงมาตรฐานตงั้ แต่สช่ี น้ั ลงมาไมต่ อ้ งตดิ ตงั้ ลฟิ ต์
ดงั นนั้ ผูเ้ช่าหอ้ งชน้ั ท่ี 3 หรอื ชน้ั ท่ี 4 ของอะพารต์ เมนตข์ นาดเลก็ จะตอ้ งออกแรง
เดนิ ข้นึ หอ้ ง เมอ่ื ตอ้ งแบกห้วิ สมั ภาระและขา้ วของเคร่อื งใชต้ ่างๆ จงึ เหน่ือยกว่า
ผูเ้ช่าหอ้ งในชน้ั ท่ี 1 หรอื ชน้ั ท่ี 2 ของอาคาร นอกจากน้ี หอ้ งทอ่ี ยู่ชนั้ ท่ี 3 หรอื ชน้ั

บทที่ 2 ถั่วลสิ งฟรีกบั แบตเตอร่ี โทรศัพท์มอื ถอื ราคาแพง 65

ท่ี 4 กไ็ มไ่ ดเ้หน็ ววิ ภายนอกดสี กั เท่าไร หรอื สามารถปลอดจากมลภาวะทางเสยี ง
จากถนนหนทางไดด้ ไี ปกวา่ หอ้ งทอ่ี ยู่ชน้ั ท่ี 1 หรอื ชนั้ ท่ี 2 เท่าใดนกั ดงั นน้ั ถา้ ราคา
หอ้ งเช่าเท่ากนั ผูเ้ช่าส่วนใหญ่จะเลอื กเช่าหอ้ งทอ่ี ยู่ชน้ั ท่ี 1 หรอื ชน้ั ท่ี 2 มากกวา่
และในสถานการณท์ ผ่ี ูเ้ช่าหอ้ งต่างตอ้ งการเช่าหอ้ งบนชน้ั ท่ี 1 หรอื ชน้ั ท่ี 2 เหมอื น
กนั จะเป็นปจั จยั ผลกั ดนั ราคาค่าเช่าใหส้ ูงข้นึ เองโดยอตั โนมตั ิ
ทำ� ไมหลังจากปลดเกษียณผู้คนจำ� นวนมากจงึ ชอบซือ้ บ้านหลังใหญ่
กว่าเดมิ ทงั้ ๆ ท่ลี ูกๆ ต่างกแ็ ยกครอบครัวออกไปแล้ว
(กรณีศกึ ษาของ โทบนิ ชลิ เก้)
ภายหลงั การปลดเกษยี ณก็มคี รอบครวั จ�ำนวนไม่นอ้ ยท่ยี งั คงพกั อาศยั ในบา้ น
หลงั เดมิ มาตง้ั แต่ตอนสรา้ งครอบครวั และเล้ยี งบุตรหลานจนโต แต่ก็มหี ลาย
ครอบครวั เช่นกนั เมอ่ื คู่สามหี รอื ภรรยาเขา้ สู่วยั ชรา และมปี ญั หาในการช่วยเหลอื
ตวั เอง ก็ตอ้ งยา้ ยไปอาศยั อยู่กบั สถานสงเคราะหค์ นชรา และในช่วงทศวรรษท่ี
ผ่านมา คนวยั เกษยี ณนิยมไปอยู่บา้ นหลงั ใหม่ทม่ี ขี นาดเลก็ ลงแต่อยู่ในรสี อรต์
ใกลช้ ายทะเล หรอื อยู่ในสถานทท่ี ม่ี ภี มู อิ ากาศหรอื สภาพสง่ิ แวดลอ้ มดๆี ซง่ึ กย็ งั
เป็นแนวโนม้ ทเ่ี หน็ ปฏบิ ตั กิ นั อยู่บา้ งในขณะน้ี อย่างไรกต็ าม ปรากฏการณใ์ หมท่ ่ี
เร่มิ ท�ำกนั มากข้นึ ในปจั จบุ นั คอื คนวยั เกษยี ณนิยมขายบา้ นเก่าท้งิ และไปซ้อื บา้ น
หลงั ใหมท่ ม่ี ขี นาดใหญ่ข้นึ กว่าเดมิ และอยู่ไมไ่ กลจากบา้ นหลงั เดมิ นกั ค�ำถามท่ี
ควรหาคน้ หาค�ำตอบคอื ทำ� ไมคนวยั เกษยี ณจงึ เริม่ นิยมปฏบิ ตั เิ ช่นน้ี

คนวยั เกษยี ณหลายคนก็มเี งนิ เก็บเป็นกอบเป็นก�ำ และมกี �ำลงั ทรพั ยท์ ่ี
สามารถซ้อื บา้ นหลงั ใหญ่ได้ แต่ค�ำถามทน่ี ่าสนใจมากกว่าคอื ท�ำไมตอ้ งซ้อื บา้ น
หลงั ใหญ่ข้นึ ทงั้ ๆ ทล่ี ูกๆ กแ็ ยกครอบครวั ไปหมดแลว้ และท�ำไมยงั เลอื กซ้อื บา้ น
ทอ่ี ยู่ไมไ่ กลจากบา้ นหลงั เดมิ โดยขอ้ เทจ็ จรงิ คนวยั เกษยี ณเหลา่ น้ีสามารถสรา้ ง
หรอื ซ้อื บา้ นหลงั ใหมข่ นาดใหญ่ข้นึ ในสถานตากอากาศแถบชายฝงั่ ทะเลกไ็ ด้ แลว้
เพราะเหตใุ ดเขาจงึ ไมท่ �ำ แต่กลบั เลอื กซ้อื ในท�ำเลไมไ่ กลจากบา้ นหลงั เดมิ

66 สนกุ คิดในชวี ติ ประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

SSบา้ นขนาดใหญ่ของคนวยั เกษียณ : แรงผลกั ดนั ใหแ้ สวงหา อนั เกิดจากการมีหลานๆ

วาดโดย : มิค สตีเวนส์

ค�ำอธบิ ายทใ่ี กลเ้คยี งกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ มากทส่ี ุดคอื การซ้อื บา้ นหลงั ใหญ่ทอ่ี ยู่
ไมไ่ กลจากบา้ นของลูกๆ กเ็ พอ่ื ตอ้ งการใหล้ ูกหลานมาเยย่ี มเยอื นไดบ้ อ่ ยๆ อย่าง
สะดวกโดยไมต่ อ้ งล�ำบากนนั่ เอง (นนั่ คอื ความสะดวกจากการเดนิ ทาง เพราะการ
อยู่ไมไ่ กลกนั จะเป็นแรงจูงใจใหล้ ูกหลานมาเยย่ี มไดบ้ อ่ ยครง้ั ) ยุคสมยั น้ี เดก็ คน
หน่ึงอาจมคี ณุ ปู่ คุณย่า คณุ ตา หรอื คุณยาย นบั รวมกนั ไดม้ ากกวา่ 6 คนข้นึ ไป
ซง่ึ เป็นไปไดแ้ ละถอื เป็นเรอ่ื งปกติ เพราะพอ่ แมย่ ุคน้มี สี ถติ กิ ารหย่ารา้ งและแต่งงาน
ใหมส่ ูงกวา่ ทผ่ี า่ นมามาก ท�ำใหเ้ดก็ คนหน่งึ อาจมพี อ่ แมบ่ ญุ ธรรมหลายคน ดว้ ยเหตุ
น้ี คนวยั เกษยี ณทเ่ี ป็นคณุ ปู่ คณุ ย่า คุณตา หรอื คุณยาย จงึ ตอ้ งการใหบ้ ตุ รหลาน
มาเยย่ี มเยอื น ในขณะทอ่ี ปุ ทานการสนองตอบจากบตุ รหลานมจี �ำนวนจ�ำกดั และ
ดว้ ยเหตุผลน้ีเองท่ที �ำใหค้ นวยั เกษยี ณท่มี บี ุตรหลานตอ้ งการเพม่ิ ส่วนแบ่งการ

บทที่ 2 ถัว่ ลิสงฟรีกับแบตเตอรี่ โทรศัพท์มอื ถือราคาแพง 67

เยย่ี มเยอื น จงึ เลอื กซ้อื บา้ นหลงั ใหญ่ทอ่ี ยู่ไมไ่ กลจากบา้ นของลูกตวั เอง เพอ่ื ใหล้ ูก
หลานสามารถมาเยย่ี มไดบ้ อ่ ยๆ อย่างสะดวกสบาย

ทำ� ไมห้องพกั ของโรงแรมในเมอื งชาร์มเอลชคี ห์ (Sharm El Sheikh) จงึ มี
ราคาต่ำ� สุดในช่วงระยะเวลาท่มี ีอัตราการเข้าพกั สูงสุด
(กรณีศกึ ษาของ รอนดา ฮาด)ิ
แนวโนม้ โดยปกตขิ องราคาหอ้ งพกั ในโรงแรม เป็นราคาแปรไปตามอตั ราการจอง
เขา้ พกั โดยตรง นนั่ คอื ราคาหอ้ งพกั จะเพม่ิ ข้นึ หรอื ลดลง เมอ่ื อตั ราผูจ้ องเขา้ พกั
เพม่ิ ข้นึ หรอื ลดลงเช่นกนั ในทางกลบั กนั จ�ำนวนผูต้ อ้ งการเขา้ พกั จะแปรผกผนั
กบั ราคา นนั่ คอื ถา้ หอ้ งพกั มรี าคาแพงจะมจี �ำนวนผูต้ อ้ งการเขา้ พกั นอ้ ยลง และใน
ทางกลบั กนั กจ็ ะเป็นไปตามกฎของอปุ สงคด์ ว้ ย อย่างไรกด็ ี ขอ้ เทจ็ จรงิ ทพ่ี บกบั
การด�ำเนินธุรกจิ ของโรงแรมในเมอื งตากอากาศชารม์ เอลชคี หข์ องอยี ปิ ตค์ อื อตั รา
การเขา้ พกั ในช่วงฤดูรอ้ นจะมสี ูงกวา่ ในช่วงฤดูหนาวมาก แต่ปรากฏว่าราคาหอ้ งพกั
ในช่วงฤดูรอ้ นกลบั ถกู กวา่ ในช่วงฤดูหนาวอย่างมนี ยั ส�ำคญั ทำ� ไมมนั จงึ เป็นเช่นน้ี

ค่าหอ้ งพกั ในโรงแรมจะไมข่ ้นึ อยู่เพยี งแค่อตั ราการจองหอ้ งพกั เท่านน้ั แต่
ยงั ข้นึ อยู่กบั ความสามารถและความเตม็ ใจจ่ายของผูเ้ขา้ พกั ในโรงแรมนน้ั ๆ ดว้ ย
แมว้ า่ คนในประเทศจะไมน่ ิยมเทย่ี วพกั ผ่อนทเ่ี มอื งชารม์ เอลชคี หใ์ นช่วงฤดูหนาว
แต่ก็มนี กั ท่องเทย่ี วจากแถบยุโรปและประเทศอ่นื ๆ ทม่ี รี ายไดแ้ ละก�ำลงั จ่ายสูง
นิยมมาพกั ผ่อนทเ่ี มอื งน้ี เพราะตอ้ งการหนีอากาศสุดหนาวเยน็ ในประเทศของ
ตนมาหาอากาศทห่ี นาวเยน็ นอ้ ยกวา่ เช่นทเ่ี มอื งตากอากาศชารม์ เอลชคี หแ์ ห่งน้ี

ในทางตรงกนั ขา้ ม นกั ท่องเทย่ี วจากอยี ปิ ตเ์ อง รวมทง้ั จากประเทศอน่ื ๆ ท่ี
อยู่ใกลเ้คยี งในแถบตะวนั ออกกลาง กไ็ มช่ อบเผชญิ กบั ความรุนแรงของอากาศเยน็
ในช่วงฤดูหนาว จงึ ชอบเดนิ ทางมาเทย่ี วพกั ผอ่ นทเ่ี มอื งน้ใี นช่วงฤดูรอ้ นมากกวา่ แต่
เน่อื งจากนกั ทอ่ งเทย่ี วซง่ึ เป็นกลมุ่ ใหญ่น้มี รี ะดบั รายไดแ้ ละก�ำลงั ซ้อื ตำ�่ กวา่ กลมุ่ นกั
ทอ่ งเทย่ี วจากยุโรปและประเทศแถบตะวนั ตกทน่ี ยิ มมาช่วงฤดูหนาว ท�ำใหโ้ รงแรม
ไมส่ ามารถก�ำหนดราคาค่าหอ้ งพกั ใหส้ ูงเท่ากบั ทเ่ี รยี กเกบ็ ในช่วงฤดูหนาวได้

68 สนกุ คดิ ในชวี ิตประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

ตวั อย่างท่กี ลา่ วมา สามารถอธบิ ายผลกระทบต่อราคาจากความแตกต่าง
ของอปุ สงคก์ ารบรกิ ารไดจ้ ากกลมุ่ ผูบ้ รโิ ภคสองกลมุ่ คอื กลมุ่ มอี �ำนาจซ้อื สูงกบั กลมุ่
มอี �ำนาจซ้อื ตำ�่ ซง่ึ ในแต่ละกรณีไดช้ ้ใี หเ้หน็ ว่าท�ำไมผูบ้ รโิ ภคแต่ละกลมุ่ จงึ เตม็ ใจ
ยอมจ่ายใหก้ บั บรกิ ารเดยี วกนั ในราคาทต่ี ่างกนั ตามฤดูกาลท่องเทย่ี ว แลว้ ส�ำหรบั
ในตวั อย่างถดั ไป จะแสดงผลกระทบท�ำนองเดยี วกนั แต่จะเป็นจากดา้ นอปุ ทาน
ของตลาด ซง่ึ ในแต่ละกรณีจะช้ใี หเ้หน็ วา่ ราคาและปรมิ าณการเสนอขายทค่ี าดวา่
จะเกดิ ข้นึ มคี วามเชอ่ื มโยงกนั ไมท่ างใดกท็ างหน่งึ กบั ตน้ ทนุ การผลติ ทแ่ี ตกต่างกนั
ทำ� ไมภาพสีจงึ ขายในราคาต่ำ� กว่าภาพขาวดำ�
(กรณีศกึ ษาของ โอทอน รอยต์แมน)
ในยุคหน่ึงทภ่ี าพเดก็ ทารกไดร้ บั ความนิยมอย่างมากในวงการถ่ายภาพ ปรากฏ
วา่ ราคาภาพสแี พงกวา่ ภาพขาวด�ำถงึ สองเท่าตวั เป็นอย่างนอ้ ยหรอื มากกวา่ นน้ั อกี
อย่างไรกด็ ี เหตกุ ารณก์ ลบั ตรงกนั ขา้ มกบั ปจั จบุ นั เพราะภาพขาวด�ำกลบั มรี าคา
สูงกวา่ ภาพสี ตวั อย่างเช่น รา้ นลา้ งอดั ภาพบนถนนแห่งหน่ึงกลางลอนดอน คดิ ค่า
ลา้ งและอดั ภาพเท่ากบั 9.99 ปอนดต์ ่อฟิลม์ ขาวด�ำ 1 มว้ น (36 ภาพ) แต่ถา้ เป็น
ฟิลม์ สขี นาดเดยี วกนั จะคดิ ค่าลา้ งและอดั ภาพเพยี งมว้ นละ 5.99 ปอนด์ ท�ำไมจงึ
กลบั ตาลปตั รเช่นน้ี

ในช่วงทศวรรษท่ี 1950 ตลาดผูบ้ รโิ ภคภาพสยี งั อยู่ในขนั้ บกุ เบกิ เท่านนั้
กรรมวธิ ีการผลติ ภาพจากมว้ นฟิลม์ สจี งึ มคี วามยุ่งยากซบั ซอ้ นและมตี น้ ทนุ การ
ผลติ ทส่ี ูงกวา่ ภาพขาวด�ำ ดว้ ยขอ้ แตกต่างดา้ นตน้ ทนุ ค่าใชจ้ ่าย (ค่าลา้ งและอดั ภาพ)
ดงั กลา่ ว ส่งผลใหน้ กั ถ่ายภาพส่วนใหญ่ในยุคนนั้ นิยมใชฟ้ ิลม์ ขาวด�ำ และเป็นแรง
เหน่ยี วน�ำใหร้ า้ นลา้ งอดั ภาพทวั่ ไปตอ้ งพฒั นาความเชย่ี วชาญส�ำหรบั ภาพถา่ ยขาวด�ำ
และเมอ่ื ขนาดธุรกจิ ลา้ งและอดั ภาพขาวด�ำเตบิ โตมากข้นึ ประสทิ ธภิ าพในการผลติ
ทม่ี ากข้นึ จากการเพม่ิ ความช�ำนาญเฉพาะทาง กช็ ่วยท�ำใหล้ ดตน้ ทนุ ต่อหน่วยการ
ผลติ ภาพขาวด�ำใหถ้ กู ลงไปไดอ้ กี ในยุคนนั้

บทท่ี 2 ถั่วลสิ งฟรีกบั แบตเตอร่ี โทรศัพท์มอื ถือราคาแพง 69

ถา้ ภาพขาวด�ำยงั คงไดร้ บั ความนยิ มจากสงั คม รา้ นลา้ งอดั ภาพจะยงั คงทกั ษะ
ความเชย่ี วชาญในการลา้ งภาพขาวด�ำต่อไป แลว้ การลา้ งอดั ภาพสจี ะถอื เป็นงานทม่ี ี
ความยุ่งยากเช่นเดมิ อย่างไรกด็ ี เมอ่ื ประเทศมกี ารพฒั นาเตบิ โตมากข้นึ ประชาชน
มรี ะดบั รายไดท้ ด่ี ขี ้นึ จงึ เร่มิ หนั มาเลอื กถา่ ยภาพสมี ากข้นึ สง่ ผลใหอ้ ปุ สงคก์ ารลา้ ง
อดั ภาพจากฟิลม์ สกี ม็ มี ากข้นึ ดว้ ย อกี ทง้ั เคร่อื งจกั รทไ่ี ดร้ บั การพฒั นาใหท้ นั สมยั
ส�ำหรบั ลา้ งและขยายภาพสอี ตั โนมตั มิ รี าคาค่อนขา้ งสูงประมาณเคร่อื งละ 70,000
ปอนด์ ดงั นนั้ ถา้ จะใหค้ มุ้ ทนุ ของรา้ นทใ่ี หบ้ รกิ ารลา้ งและอดั ขยายภาพสี ตอ้ งมลี ูกคา้
น�ำฟิลม์ สมี าลา้ งและอดั ในแต่ละวนั เป็นจ�ำนวนทส่ี ูงมากเช่นกนั อย่างไรกต็ าม ขอ้ ดี
ส�ำคญั ประการหน่งึ ของอปุ กรณล์ า้ งและอดั ภาพสอี ตั โนมตั คิ อื สามารถผลติ ไดเ้ป็น
จ�ำนวนมากดว้ ยตน้ ทนุ ค่าแรงงานทต่ี ำ�่ และเน่ืองจากค่าแรงงานเป็นองคป์ ระกอบ
ส่วนใหญ่ของตน้ ทนุ การผลติ ภาพสจี ากทผ่ี ่านมา ดงั นนั้ รา้ นทม่ี อี ปุ กรณอ์ ตั โนมตั ิ
ดงั กลา่ วจงึ สามารถผลติ และจ�ำหน่ายภาพสใี นราคาทต่ี ำ�่ กวา่ ภาพขาวด�ำไดม้ าก

เมอ่ื เป็นเช่นน้ี จงึ มผี ูต้ ง้ั ขอ้ สงั เกตว่าท�ำไมไม่ใชเ้ คร่ืองจกั รอตั โนมตั แิ บบ
เดยี วกนั เพอ่ื ผลติ ภาพขาวด�ำบา้ ง ค�ำตอบคอื ใชไ้ ดใ้ นแงเ่ ทคนคิ แต่จะตอ้ งเปลย่ี น
กระดาษอดั ภาพใหมซ่ ง่ึ มรี าคาค่อนขา้ งแพง แลว้ คณุ ภาพของภาพทไ่ี ดย้ งั ดอ้ ยกวา่
ภาพทท่ี �ำดว้ ยกรรมวธิ ดี งั้ เดมิ ดว้ ยเหตนุ ้ี ในช่วงปีทผ่ี ่านมาธุรกจิ การลา้ งอดั ขยาย
และถา่ ยภาพขาวด�ำจงึ จดั เป็นตลาดเฉพาะ (Niche Market) ของลูกคา้ บางกลมุ่
ทช่ี น่ื ชอบภาพขาวด�ำเป็นพเิ ศษ เช่น นกั ถ่ายภาพมอื อาชพี เป็นตน้

แนวโนม้ การพฒั นาดา้ นการลา้ งอดั ภาพขาวด�ำจะมกี ารปรบั เปลย่ี นอปุ กรณ์
ลา้ งอดั ภาพอตั โนมตั ใิ หท้ นั สมยั มากข้นึ จากระบบเดมิ ทเ่ี ป็นกรรมวธิ ที ใ่ี ชส้ ายตามา
เป็นระบบดจิ ติ อล ซง่ึ สามารถอดั ภาพขาวด�ำจากกระดาษอดั ภาพสไี ด้สง่ ผลใหร้ าคา
ของภาพสแี ละภาพขาวด�ำลดลง ใกลเ้คยี ง หรอื เท่ากนั ในทส่ี ุด ถา้ ปรากฏการณ์
ดงั กลา่ วเกดิ ข้นึ เมอ่ื ไร ก็จะส่งผลใหค้ วามแตกต่างของราคาภาพขาวด�ำและภาพ
สหี มดไป

70 สนกุ คิดในชวี ติ ประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

เพราะเหตุใดรถยนต์ใหม่ราคา 8,000 ปอนด์ จงึ ให้เช่าในราคาเพียง
25 ปอนด์ต่อวัน ในขณะท่ชี ุดสูทสากลใหม่ราคาขายเพยี ง 250 ปอนด์
แต่ให้เช่าในราคาสูงถงึ 45 ปอนด์ต่อวนั (กรณีศกึ ษาของ จอห์น กอตเต้)
บรษิ ทั ใหเ้ ช่ารถรายใหญ่ทม่ี เี ครอื ข่ายทวั่ ประเทศ ส่วนใหญ่จะจดั ซ้อื รถใหม่ครงั้
ละจ�ำนวนมากเพอ่ื ใชใ้ นการประกอบธุรกิจ จงึ สามารถเจรจาต่อรองส่วนลดกบั
โรงงานผูผ้ ลติ รถยนตไ์ ดม้ าก ซง่ึ บรษิ ทั ใหเ้ช่ารถเหลา่ น้ีปกตจิ ะใชง้ านรถเป็นเวลา
ประมาณ 2 ปี หลงั จากนนั้ จะขายต่อออกไปประมาณ 75 เปอรเ์ ซน็ ตข์ องราคาทซ่ี ้อื
จากโรงงาน ดงั นน้ั เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ผูบ้ รโิ ภคทวั่ ไปทซ่ี ้อื รถเพอ่ื เป็นเจา้ ของเอง
ในราคาปกตกิ บั บรษิ ทั ใหเ้ช่ารถรายใหญ่ บรษิ ทั ใหเ้ช่ารถจะมตี น้ ทนุ ค่าเสยี โอกาส
ของการเป็นเจา้ ของรถตำ�่ กวา่ มาก

ในทางกลบั กนั รา้ นเช่าสูทส่วนใหญ่หรอื เกอื บทง้ั หมดจะด�ำเนินการโดย
เจา้ ของเอง โดยทวั่ ไปรา้ นเช่าสูทขนาดกลางจะมสี ูทใหเ้ช่าในสตอ็ กประมาณพนั ชดุ
เน่ืองจากการสงั่ ซ้อื สูทใหมม่ าทดแทนสูทเก่าในแต่ละปีมจี �ำนวนไมม่ าก จงึ ท�ำให ้
รา้ นไมม่ อี �ำนาจต่อรองขอส่วนลดจากผูต้ ดั สูทขายไดอ้ ย่างมนี ยั ส�ำคญั นอกจากน้ี
สูทเก่าใชแ้ ลว้ ของรา้ นจะน�ำไปขายต่อก็ท�ำไม่ค่อยได้ เพราะตลาดสูทเก่ามขี นาด
เลก็ สว่ นใหญ่จงึ ถกู จ�ำหน่ายออกในราคาตำ�่ มาก หรอื ไมก่ แ็ จกฟรใี หก้ บั แผนกการ
แสดงและการดนตรขี องสถาบนั การศึกษาต่างๆ ไปเลย จากทก่ี ลา่ วมาทงั้ หมด จงึ
เหน็ ไดว้ า่ ขณะทบ่ี รษิ ทั ใหเ้ช่ารถยนตต์ อ้ งการรายไดร้ วมจากค่าเช่ารถต่อคนั คดิ เป็น
1 ใน 4 หรอื 25 เปอรเ์ ซน็ ตข์ องราคาซ้อื ภายในระยะเวลา 2 ปี แต่รา้ นเช่าสูทตอ้ ง
ก�ำหนดราคาเช่าใหส้ ูงเพยี งพอเพอ่ื ใหม้ รี ายไดร้ วมคุม้ กบั ราคาสูทแต่ละชดุ ทซ่ี ้อื ไป

ทส่ี �ำคญั ยง่ิ กวา่ คอื สตอ็ กรถยนตข์ องบรษิ ทั ใหเ้ช่ามแี นวโนม้ ถกู ใชป้ ระโยชน์
อย่างเตม็ ทม่ี ากกวา่ สตอ็ กสูทจากรา้ นเช่าสูท เพราะการเช่าสูทโดยทวั่ ไปส่วนใหญ่
จะกระท�ำกนั นานๆ ครง้ั อย่างในกรณีทต่ี อ้ งไปร่วมงานทจ่ี �ำเป็นตอ้ งใส่สูทพเิ ศษ
เท่านน้ั ส�ำหรบั ในสหรฐั ฯ งานเล้ยี งส่วนใหญ่มกั จดั ข้นึ ในวนั เสารห์ รอื วนั อาทติ ย์

บทที่ 2 ถวั่ ลสิ งฟรีกบั แบตเตอร่ี โทรศัพท์มือถือราคาแพง 71

ซง่ึ รา้ นเช่าสูทขนาดกลาง (ประมาณ 1,000 ตวั ในสตอ็ ก) อาจโชคดที ส่ี ามารถให ้
เช่าสูทไดถ้ งึ รอ้ ยชดุ ในวนั ดงั กลา่ ว แต่ส�ำหรบั วนั อน่ื ๆ อาจไดเ้พยี งแค่ 5 ชดุ กค็ อื
เรยี กวา่ หดื ข้นึ คอแลว้ ในทางตรงกนั ขา้ ม รถในสตอ็ กของบรษิ ทั ใหเ้ช่ารถถกู เช่า
ออกไปนบั เป็นสดั ส่วนทส่ี ูงกวา่ มากในแต่ละวนั

เหตผุ ลอกี ประการทบ่ี รษิ ทั ใหเ้ช่ารถสามารถตง้ั ราคาพ้นื ฐานต่อวนั ในราคา
ค่อนขา้ งตำ�่ ได้ เน่ืองจากรายไดจ้ ากค่าเช่าทบ่ี รษิ ทั ไดร้ บั จรงิ สูงกวา่ ราคาพ้นื ฐานท่ี
โฆษณาไวม้ าก เพราะการบวกรายการอน่ื ๆ เพม่ิ ไวก้ เ็ ป็นเงอ่ื นไขในการเช่ารถยนต์
ดว้ ย เช่น ค่าประกนั ภยั รถหาย หรอื ค่าประกนั ภยั อบุ ตั เิ หตุ ซง่ึ บรษิ ทั จะคิดค่า
ธรรมเนียมสูงกว่าอตั ราปกตมิ าก หรอื คิดค่านำ�้ มนั เช้อื เพลงิ แพงมาก ในกรณีท่ี
ผูเ้ช่าลมื เตมิ นำ�้ มนั เตม็ ถงั ตามเงอ่ื นไขการส่งคนื รถ

ทา้ ยสุดน้ี รา้ นเช่าสูทเองกต็ อ้ งรบั ภาระอกี ประการคอื ตอ้ งแกไ้ ขขนาดสูท
เพอ่ื ใหพ้ อดกี บั รูปร่างของผูใ้ ส่ ท�ำใหเ้สยี ค่าตดั เยบ็ แกไ้ ขกนั ใหม่ ซง่ึ บอ่ ยครงั้ กม็ คี ่า
ใชจ้ ่ายสูงพอๆ กบั ค่าเช่าสูท นอกจากน้ี สูททกุ ตวั ก่อนใหเ้ช่าออกไปจะตอ้ งมกี ารน�ำ
ไปซกั แหง้ ก่อน ท�ำใหเ้จา้ ของรา้ นมคี ่าใชจ้ ่ายเพม่ิ อกี ตวั ละ 5 ปอนด์ ในทางกลบั กนั
รถเช่าทส่ี ่งคนื มาแลว้ สง่ิ ทบ่ี รษิ ทั ใหเ้ช่ารถตอ้ งกระท�ำกเ็ พยี งแค่ท�ำความสะอาดให ้
เรยี บรอ้ ย พรอ้ มส�ำหรบั ใหผ้ ูเ้ช่ารายใหมส่ ามารถขบั ออกไปไดท้ นั ที

ดงั นนั้ แมว้ า่ ราคาขายปลกี ของรถใหเ้ช่าคนั หน่ึงจะสูงถงึ สส่ี บิ เท่าของราคา
ขายปลกี สูทตวั หน่งึ แต่กไ็ มม่ อี ะไรน่าแปลกใจทเ่ี จา้ ของศูนยร์ ถเช่าสามารถใหเ้ช่า
รถในราคาค่อนขา้ งตำ�่ กวา่ เกอื บคร่งึ หน่ึงของราคาใหเ้ช่าสูท

ทำ� ไมร้านซักรีดเสือ้ ผ้าจงึ ตงั้ ราคาซักเสือ้ เชติ้ ของผู้หญิง
แพงกว่าเสือ้ เชติ้ ของผู้ชาย (กรณีศกึ ษาของ ดอน อาเดย์)
รา้ นซกั รดี เส้อื ผา้ ในเมอื งเลก็ ๆ แห่งหน่งึ ก�ำหนดราคาซกั พรอ้ มรดี เส้อื เช้ติ ผา้ ฝ้าย
ส�ำหรบั ผูห้ ญงิ ตวั ละ 3 ปอนด์ และผูช้ ายตวั ละ 2 ปอนด์ การตงั้ ราคาเช่นน้ีถอื วา่
เอาเปรียบและไมเ่ ป็นธรรมต่อผูห้ ญงิ หรือไม่

72 สนกุ คดิ ในชวี ิตประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

ธุรกิจใหบ้ ริการซกั รีดเส้อื ผา้ เป็นธุรกิจท่ไี ม่มกี ารต่อรองดา้ นราคาสนิ คา้
หรอื บรกิ าร และรา้ นทร่ี บั จา้ งส่วนใหญ่จะตงั้ ราคาค่าบรกิ ารต่างกนั ส�ำหรบั เส้อื ผา้
ของผูห้ ญงิ และผูช้ าย

โดยหลกั การของธุรกจิ ของอตุ สาหกรรมเดยี วกนั ยง่ิ การแขง่ ขนั กนั สูงมาก
เท่าไร ยง่ิ ไมค่ วรพบปรากฏการณค์ วามแตกต่างของราคาสนิ คา้ หรอื บรกิ าร ส�ำหรบั
กรณีรา้ นซกั รดี เส้อื ผา้ แมแ้ ต่ในเมอื งเลก็ ๆ กต็ าม ถา้ มรี า้ นทใ่ี หบ้ รกิ ารนบั สบิ ๆ รา้ น
กพ็ อเป็นหลกั ประกนั ไดว้ า่ มกี ารแขง่ ขนั กนั พอสมควร ถา้ รา้ นใดในเมอื งนนั้ ก�ำหนด
อตั ราซกั รดี เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ สูงกว่าตน้ ทนุ การผลติ (หรอื เรยี กว่า “มเี งนิ ฟรีวางบน
โตะ๊ ” ดงั ทอ่ี ธิบายในบททผ่ี ่านมา) ก็จะมรี า้ นคู่แขง่ ฉวยโอกาสเพม่ิ ยอดขายและ
รายได้ โดยอาจตดิ ป้ายประกาศโฆษณาหนา้ รา้ นว่า “ไมม่ ชี ารจ์ ราคาเพม่ิ ส�ำหรบั
เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ ” เพอ่ื เรยี กลูกคา้ และในทส่ี ุดก�ำไรส่วนเพม่ิ กจ็ ะลดลงและหมดไป

เมอ่ื พบว่าการตงั้ ราคาค่าบรกิ ารซกั รดี ทต่ี ่างกนั ระหวา่ งเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ และ
ผูช้ าย แสดงวา่ กรรมวธิ กี ารซกั รดี เส้อื ผา้ มตี น้ ทนุ แตกต่างกนั เช่นเดยี วกบั ธุรกจิ
การใหบ้ รกิ ารประเภทอน่ื ๆ ซง่ึ ค่าใชจ้ ่ายส่วนใหญ่ของธุรกจิ ซกั อบรดี เส้อื ผา้ คอื ค่า
ใชจ้ ่ายดา้ นแรงงาน ส�ำหรบั การซกั นนั้ ค่าแรงไมใ่ ช่ประเดน็ ปญั หา เพราะซกั ดว้ ย
เคร่อื งซกั ผา้ ทง้ั เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ และผูช้ าย แต่ทเ่ี ป็นปญั หากค็ อื กรรมวธิ ใี นการรดี จะ
ใชแ้ รงงานต่างกนั มาก ถา้ เป็นการรดี ดว้ ยวธิ มี าตรฐาน (Standard Press) ส�ำหรบั
เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ และผูช้ ายดว้ ยเคร่ืองรีด ก็เป็นวธิ ีทท่ี กุ รา้ นพยายามใชก้ นั เพราะ
ประหยดั เวลาและแรงงาน แต่เส้อื ผา้ ตอ้ งมขี นาดใหญ่พอ แลว้ วธิ รี ดี น้ีไมเ่ หมาะ
กบั เส้อื ผา้ ขนาดเลก็ เกนิ ไปหรอื มรี ายละเอยี ดบนเส้อื มาก อย่างเช่น ลายปกั หรอื
เมด็ กระดมุ ทเ่ี ปราะบาง ซง่ึ มกั พบในเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ นอกจากน้ี ยงั อาจท�ำใหเ้ส้อื ผา้
ยบั เป็นรอยย่นได้ อย่างเส้อื ผา้ ตวั ทไ่ี มส่ ามารถรดี ดว้ ยเคร่อื งก็ตอ้ งใชค้ นรดี แทน
ซง่ึ จะใชเ้ วลาและความพยายามมากกวา่

ดว้ ยเหตุน้ี เคร่ืองรีดเส้อื ผา้ จงึ เหมาะกบั การใชร้ ีดเส้อื ผา้ ผูช้ ายมากกว่า
เน่อื งจากเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ มกั มเี น้ือผา้ ละเอยี ดอ่อนกวา่ และมโี อกาสเสยี หายสูงกวา่ ท่ี

บทท่ี 2 ถ่ัวลสิ งฟรีกับแบตเตอร่ี โทรศัพท์มอื ถอื ราคาแพง 73

ส�ำคญั ยง่ิ กวา่ นนั้ คอื รอยยบั ย่นบรเิ วณชายเส้อื ทม่ี กั เกดิ จากการรดี ดว้ ยเคร่อื งรดี
เป็นสง่ิ ทย่ี อมรบั ไมไ่ ดส้ �ำหรบั ผูห้ ญงิ ซง่ึ ส่วนมากจะไมน่ �ำชายเส้อื ใส่เขา้ ในกางเกง
หรอื กระโปรง ในขณะทป่ี ญั หาน้ไี มใ่ ช่เร่อื งใหญ่ส�ำหรบั ผูช้ ายเลย เพราะส่วนใหญ่
จะใส่ชายเส้อื เขา้ ในกางเกง ท�ำใหไ้ มเ่ หน็ รอยย่น

สรุปแลว้ ค�ำตอบทน่ี ่าจะเป็นไปไดม้ ากทส่ี ุดส�ำหรบั ค�ำถามทว่ี า่ ท�ำไมรา้ น
ซกั รดี เส้อื ผา้ จงึ ตง้ั ราคาซกั รดี เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ แพงกวา่ เส้อื ผา้ ผูช้ าย กเ็ น่อื งมาจากการ
รดี เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ มตี น้ ทนุ สูงกวา่ นนั่ เอง

ทำ� ไมเสียงจากภาพยนตร์ท่เี ป็ นภาษาฮนิ ดู จงึ ได้รับความนิยมจากผู้ชม
มากขนึ้ ในช่วงไม่ก่ีปี มานี้ (กรณีศกึ ษาของ คริส แอนเดอร์สัน)
ชาวอนิ เดยี ในอดตี ทอ่ี าศยั อยู่ในเครอื สหราชอาณาจกั ร ถา้ ตอ้ งการดูภาพยนตรท์ ่ี
พดู ภาษาเดยี วกบั ตวั เองกจ็ ะตอ้ งบนิ กลบั ไปยงั อนิ เดยี จงึ จะไดด้ ู แต่ในปจั จบุ นั ไม่
ตอ้ งท�ำเช่นนนั้ แลว้ แมแ้ ต่ผูท้ อ่ี าศยั อยู่ทเ่ี มอื งเลก็ ๆ เช่น เมอื งรอชเดล ในองั กฤษ
ก็ยงั สามารถหาดูภาพยนตรอ์ นิ เดยี ทพ่ี ดู ภาษาฮนิ ดไี ด้ ซง่ึ มใี หเ้ลอื กเป็นรอ้ ยเร่อื ง
แลว้ อะไรเป็นสาเหตนุ ำ� ไปสู่การเปลยี่ นแปลงดงั กลา่ ว

ดงั ท่ี ครสิ แอนเดอรส์ นั อธบิ ายไวใ้ นหนงั สอื The Long Tail ของเขาเอง
วา่ พลเมอื งทอ่ี าศยั อยู่ในเมอื งใหญ่ของเครอื สหราชอาณาจกั รเท่านน้ั จงึ จะมโี อกาส
ไดด้ ูภาพยนตรต์ ่างประเทศในโรงภาพยนตร์ แต่ส�ำหรบั ในเมอื งเลก็ นน้ั การน�ำ
ภาพยนตรท์ พ่ี ดู ภาษาต่างประเทศเขา้ ฉาย อาจท�ำใหเ้จา้ ของโรงภาพยนตรป์ ระสบ
กบั การขาดทนุ ได้ เน่ืองจากจ�ำนวนผูเ้ขา้ ชมไมม่ ากพอ แมแ้ ต่ในเมอื งทม่ี ผี ูอ้ พยพ
ชาวอนิ เดยี เป็นสดั ส่วนสูงกต็ าม

อย่างไรก็ตาม การก�ำเนิดของธุรกจิ ใหบ้ รกิ ารดูภาพยนตรผ์ ่านระบบดวี ดี ี
ออนไลน์ (เช่น บลอ็ กบสั เตอร)์ ท�ำใหต้ ลาดภาพยนตรภ์ าษาต่างประเทศทงั้ หลาย
ทเ่ี คยท�ำก�ำไรไดค้ ่อนขา้ งยากกลบั ไดร้ บั การพลกิ ฟ้ืนข้นึ มา ต่อจากน้ีไป เจา้ ของ
ภาพยนตรก์ ็หมดความจ�ำเป็นในการระดมคนดูจ�ำนวนมากใหม้ าพรอ้ มกนั ทโ่ี รง
ภาพยนตรเ์ พอ่ื ดูภาพยนตรใ์ นเวลาเดยี วกนั เพราะดว้ ยระบบบลอ็ กบสั เตอรน์ ้ีเอง

74 สนุกคิดในชวี ติ ประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

เมอ่ื ไรกต็ ามทค่ี ุณอยากดูภาพยนตรภ์ าษาฮนิ ดูหรอื ภาษาต่างประเทศอน่ื ๆ ถา้ คณุ
เป็นสมาชกิ อยู่ เพยี งแค่กดเลอื ก Blockbuster Queve และก็รอชม (ทบ่ี า้ น)
เท่านนั้ ส�ำหรบั เครอื สหราชอาณาจกั ร ไม่มเี มอื งใดทม่ี ชี าวอนิ เดยี อาศยั อยู่มาก
พอใหโ้ รงภาพยนตรก์ ลา้ ฉายหนงั ภาษาฮนิ ดู แต่จะมผี ูช้ มจ�ำนวนมากเพยี งพอท่ี
ยอมจ่ายใหก้ บั บลอ็ กบสั เตอร์ ซง่ึ เสยี ค่าใชจ้ ่ายเพม่ิ อกี เพยี งเลก็ นอ้ ย โดยการเพม่ิ
ภาพยนตรอ์ นิ เดยี ลงไปในสตอ็ กบญั ชรี ายการภาพยนตรข์ องเขา

อน่งึ ขอ้ ดขี องธุรกจิ ใหบ้ รกิ ารดูภาพยนตรผ์ ่านระบบดวี ดี อี อนไลน์ จะช่วย
ใหภ้ าพยนตรแ์ ละหนงั สอื นบั พนั นบั หมน่ื เร่อื งทไ่ี ม่ไดร้ บั ความนิยมมากเพยี งพอ
และไมไ่ ดถ้ กู น�ำไปวางแสดงหรอื จ�ำหน่ายในรา้ นกจ็ ะไมส่ ูญหายไป

เพราะเหตุใด สนามฝึ กซ้อมกอล์ฟจงึ ผุดขนึ้ เป็ นดอกเหด็ รายล้อม
วอชงิ ตนั ดซี ี ในช่วงต้นทศวรรษท่ี 1990 ท่ผี ่านมา
(กรณีศกึ ษาของ ชาร์ลส์ เคห์เลอร์)
ราคาซ้อื ขายทด่ี นิ บรเิ วณรอบนอกวอชงิ ตนั ดซี ไี ดข้ ยบั ตวั สูงข้นึ มาก จากการแย่ง
กนั ซ้อื ทด่ี นิ เพอ่ื เก็งก�ำไรในโครงการพฒั นาอสงั หารมิ ทรพั ยท์ อ่ี ยู่อาศยั ต่างๆ จาก
ตน้ ทนุ ค่าทด่ี นิ แพง ไดส้ ่งผลไปถงึ ค่าเช่าทด่ี นิ และราคาอสงั หารมิ ทรพั ยอ์ น่ื ก็แพง
ข้นึ ไปดว้ ย ดงั นนั้ เพอ่ื ใหค้ มุ้ กบั ตน้ ทนุ ของราคาทด่ี นิ และเพม่ิ ก�ำไรทางธุรกจิ นกั
พฒั นาอสงั หารมิ ทรพั ยย์ ุคแรกๆ ส่วนใหญ่ จะลงทนุ พฒั นาทด่ี นิ โดยสรา้ งเป็น
อาคารสูงหลายชนั้ เพอ่ื เป็นส�ำนกั งานหรอื ไมก่ อ็ ะพารต์ เมนตเ์ พอ่ื อยู่อาศยั อย่างไร
กต็ าม แนวโนม้ ดงั กลา่ วน้ีไดเ้ร่มิ เปลย่ี นแปลงไปในช่วงตน้ ทศวรรษท่ี 1990 โดย
นกั พฒั นาอสงั หารมิ ทรพั ยห์ นั มาสนใจใชท้ ด่ี นิ ท�ำเป็นสนามฝึกซอ้ มกอลฟ์ แมว้ า่ ขอ้
เทจ็ จรงิ ของรายไดใ้ นแต่ละเดอื นทม่ี าจากผูม้ าใชบ้ รกิ ารมนั กไ็ มม่ ากมายนกั เพราะ
ผูม้ าฝึกซอ้ มกอลฟ์ มจี �ำนวนไมม่ าก และส่วนใหญ่จะมาตอนเยน็ หลงั เลกิ งานหรอื
ไม่ก็กลางคืน ส่วนช่วงกลางวนั จะมนี อ้ ยจนแทบนบั จ�ำนวนคนได้ ท�ำใหร้ ายได้
ทางธุรกจิ รวมไมค่ มุ้ แมก้ ระทงั่ ค่าดอกเบ้ยี ของเงนิ กูส้ �ำหรบั ซ้อื ทด่ี นิ ดงั กลา่ วดว้ ย

เมอ่ื ขอ้ เทจ็ จรงิ เป็นเช่นน้ี จงึ มผี ูต้ ง้ั ขอ้ สงสยั วา่ ทำ� ไมนกั พฒั นาอสงั หาริมทรพั ย์
จงึ ยอมลงทนุ ใชท้ ดี่ ินทำ� ธุรกจิ ประเภทสนามฝึกซอ้ มกอลฟ์ กนั

บทที่ 2 ถ่วั ลิสงฟรีกบั แบตเตอรี่ โทรศพั ท์มือถอื ราคาแพง 75

ธุรกจิ การก่อสรา้ งบา้ นพกั อาศยั และส�ำนกั งาน มกี ารเตบิ โตอย่างรวดเร็ว
ในช่วงปลายทศวรรษท่ี 1980 ราคาบา้ นและค่าเช่าพ้นื ทส่ี �ำนกั งานพงุ่ ข้นึ เร็วมาก
จนกระทงั่ นกั พฒั นาอสงั หารมิ ทรพั ยร์ ะดมกนั กวา้ นซ้อื ทด่ี นิ เปลา่ ทย่ี งั ไมไ่ ดร้ บั การ
พฒั นาเพอ่ื การเกง็ ก�ำไรในอนาคต อย่างไรกด็ ี ปญั หาเกดิ ข้นึ เมอ่ื สหรฐั ฯ ประสบ
ภาวะเศรษฐกจิ ถดถอย เมอ่ื ปี 1991 ซง่ึ ในขณะนนั้ ตลาดอสงั หารมิ ทรพั ยใ์ นวอชงิ ตนั
ดซี กี ็ถงึ จดุ อ่มิ ตวั และเร่ิมมอี ปุ ทานทางดา้ นบา้ นพกั และอาคารส�ำนกั งานใหเ้ ช่า
จนเกนิ ความตอ้ งการของตลาด ผลทต่ี ามมาคอื มบี า้ นพกั ขายไมอ่ อก และพ้นื ท่ี
ในส�ำนกั งานเช่ากว็ า่ งเป็นจ�ำนวนมาก ส่งผลต่อการลดลงของราคาบา้ นและอตั รา
ค่าเช่าพ้นื ท่ี ใครก็ตามทล่ี งทนุ ก่อสรา้ งอาคารส�ำนกั งานใหเ้ช่าหรอื บา้ นพกั ในช่วง
นนั้ ตอ้ งยุตโิ ครงการหรอื ชะลอไว ้ หรอื ถา้ ก่อสรา้ งเสรจ็ แลว้ กต็ อ้ งยอมอดทนรอให ้
สถานการณด์ ขี ้นึ ชวั่ ระยะหน่งึ ก่อน

SSการใชท้ รพั ยากรทีด่ ีทีส่ ดุ ไม่จ�ำเป็นตอ้ งไดก้ �ำไรเสมอไป

วาดโดย : มิค สตีเวนส์

76 สนกุ คิดในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

ส�ำหรบั นกั ลงทนุ อสงั หาริมทรพั ยท์ ม่ี ที ด่ี นิ เปลา่ อยู่ แทนทจ่ี ะพฒั นาดา้ น
ก่อสรา้ งบา้ นพกั หรอื อาคารส�ำนกั งาน เจา้ ของทด่ี นิ ก็มที างเลอื กว่าขายทด่ี นิ ไปใน
ราคาถกู หรอื ถอื รอไวช้ วั่ ระยะเวลาหน่ึงจนกว่าสถานการณท์ างเศรษฐกจิ จะดขี ้นึ
แลว้ ค่อยเร่มิ ด�ำเนินการใหม่ ซง่ึ นกั ธุรกิจกลุม่ หลงั น้ีเองทม่ี องโอกาสจากการใช้
ประโยชนท์ ด่ี นิ และในระหวา่ งการรอช่วงน้ี เขากเ็ หน็ วา่ การลงทนุ ท�ำเป็นสนามฝึก
ซอ้ มกอลฟ์ น่าจะเป็นทางเลอื กทด่ี ที ส่ี ุด เพราะลงทนุ ไมม่ าก เพยี งซ้อื ลูกกอลฟ์ ใช้
แลว้ จ�ำนวนหน่ึงกบั อปุ กรณจ์ ่ายลูกและถงั เก็บรวมลูกกอลฟ์ เท่านนั้ เองก็ท�ำธุรกจิ
ได้และสามารถเลกิ ท�ำไดท้ กุ เวลาทต่ี อ้ งการ หากสถานการณต์ ลาดอสงั หารมิ ทรพั ย์
เร่มิ ฟ้ืนคนื มาอกี ครงั้

หลายท่านอาจงนุ งงวา่ รายไดจ้ ากธุรกจิ สนามฝึกซอ้ มกอลฟ์ อนั นอ้ ยนดิ จะ
คุม้ กบั ค่าเสยี โอกาสของทด่ี นิ ทซ่ี ้อื มาในราคาแพงไดอ้ ย่างไร แน่นอนวา่ มนั ไมค่ ุม้
แต่ตอ้ งไมล่ มื วา่ ไมม่ นี กั ธุรกจิ คนใดจะยอมลงทนุ ซ้อื ทด่ี นิ ราคาแสนแพงมาเก็บไว ้
เฉยๆ ถา้ รูล้ ว่ งหนา้ ว่าจะเกิดสถานการณ์ความตกตำ�่ ของธุรกิจอสงั หาริมทรพั ย์
จนเป็นปญั หาต่อการด�ำเนินธุรกจิ ทต่ี นตงั้ ใจไว ้ ในเมอ่ื ซ้อื แลว้ ก็จ�ำเป็นตอ้ งถอื รอ
ไว ้ความคดิ ของเขากค็ อื ควรหาทางท�ำอะไรกบั แปลงทด่ี นิ เปลา่ ผนื น้ที ล่ี งทนุ ไวเ้พอ่ื
ก่อประโยชนส์ ูงสุดต่อตวั เอง ดงั นน้ั ค�ำตอบทางเศรษฐศาสตรค์ อื สนามฝึกซอ้ ม
กอลฟ์ ซง่ึ ไมจ่ �ำเป็นตอ้ งก่อใหเ้กดิ รายไดจ้ �ำนวนมากแก่พวกเขา แต่กม็ ากพอจนคมุ้
กบั ตน้ ทนุ ค่าเสยี โอกาสของทด่ี นิ ทซ่ี ้อื มาแพง เน่ืองจากภายใตส้ ถานการณน์ ้ีถอื ว่า
ค่าเสยี โอกาสทางเศรษฐศาสตรข์ องทด่ี นิ เปลา่ เท่ากบั ศูนยไ์ ปแลว้ เพราะไมม่ ที าง
เลอื กอน่ื ทก่ี ่อใหเ้กดิ รายไดเ้หลอื อยู่ ตราบใดทธ่ี ุรกจิ สนามฝึกซอ้ มกอลฟ์ ก่อใหเ้กดิ
รายไดเ้พม่ิ (Marginal Revenue) คมุ้ กบั ตน้ ทนุ เพม่ิ (Marginal Cost) ทต่ี อ้ ง
จ่ายกบั การด�ำเนินงาน ก็ถอื ว่าเป็นการตดั สนิ ใจทด่ี กี ว่าการเก็บทด่ี นิ รอไวเ้ ฉยๆ
โดยไมท่ �ำอะไรเลย

ตวั อยา่ งท่จี ะแสดงตอ่ ไปน้ี อธบิ ายปรากฏการณข์ องขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี อ้ งใชท้ ง้ั
อปุ สงคแ์ ละอปุ ทานของตลาดส�ำหรบั การวเิ คราะห์

บทที่ 2 ถวั่ ลสิ งฟรีกบั แบตเตอร่ี โทรศัพท์มือถอื ราคาแพง 77

เพราะเหตุใด (ในบางประเทศ) ไข่ไก่ท่มี ีเปลือกสีน�ำ้ ตาลจงึ มีราคาแพง
กว่าไข่ไก่ท่มี ีเปลือกสีขาว (กรณีศกึ ษาของ โจนาทาน จาง)
ซูเปอรม์ ารเ์ กต็ หลายแหง่ ในสหรฐั ฯ จ�ำหน่ายไขไ่ ก่ขนาดใหญ่พเิ ศษเปลอื กสขี าวราคา
3.09 ดอลลารต์ ่อโหล แต่ถา้ มเี ปลอื กสนี ำ�้ ตาลจะจ�ำหน่ายราคา 3.79 ดอลลารต์ ่อ
โหล ผลการศึกษาของศูนยว์ จิ ยั โภชนาการไขแ่ ห่งสหรฐั ฯ ทว่ี อชงิ ตนั ดซี ี เปิดเผย
วา่ ทงั้ รสชาตแิ ละคณุ ค่าทางโภชนาการของไขไ่ ก่ไมไ่ ดข้ ้นึ อยู่กบั สขี องเปลอื กไข่ ถา้
เช่นนนั้ ปจั จยั ใดทำ� ใหร้ าคาไขไ่ ก่ต่างกนั

มกี ารพดู กนั วา่ การทไ่ี ขไ่ ก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาลมรี าคาแพงกวา่ เน่อื งจากผูบ้ รโิ ภค
ชอบสสี นั เวลาเหน็ แลว้ จงึ เตม็ ใจจ่ายเพม่ิ อย่างไรกต็ าม เหตผุ ลเพยี งประการเดยี ว
ก็ยงั ดูมนี ำ�้ หนกั ไมเ่ พยี งพอ เพราะถา้ เป็นอย่างนน้ั จรงิ ท�ำไมยงั มพี อ่ คา้ ขายไขไ่ ก่
เปลอื กสขี าวยอมท้งิ โอกาสรบั ก�ำไรเพม่ิ จากไขไ่ ก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาล แลว้ ท�ำไมไมข่ าย
แต่ไขไ่ ก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาลอย่างเดยี วทงั้ หมด

อกี เหตผุ ลหน่งึ ทพ่ี ดู ถงึ กนั และน่ารบั ฟงั กวา่ คอื ไขไ่ ก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาลมตี น้ ทนุ
การผลติ สูงกวา่ ไขไ่ ก่เปลอื กสขี าว เพราะสขี องเปลอื กจะข้นึ อยู่กบั พนั ธุข์ องไก่ โดย
ไก่พนั ธุ์ White Leghorn ใหไ้ ขไ่ ก่เปลอื กสขี าว และไก่พนั ธุ์ Rhode Island Red
ใหไ้ ขไ่ ก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาล ซง่ึ ไก่พนั ธุใ์ หไ้ ขเ่ ปลอื กสนี ำ�้ ตาลจะมขี นาดตวั ใหญ่กวา่ จงึ
ตอ้ งกนิ อาหารสตั วม์ ากกวา่ ท�ำใหม้ ตี น้ ทนุ การผลติ สูงกวา่ และตน้ ทนุ การผลติ ท่ี
สูงกวา่ น้เี อง ท�ำใหต้ อ้ งขายไขไ่ ก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาลในราคาสูงกวา่ เปลอื กสขี าว

อย่างไรกต็ าม เรากส็ ามารถสรปุ ไดว้ า่ ท�ำไมราคาขายไขไ่ ก่เปลอื กสนี ำ�้ ตาลจงึ
แพงกวา่ ไขไ่ ก่ทเ่ี ปลอื กสขี าว นอกจากเหตผุ ลดา้ นตน้ ทนุ การผลติ (ปจั จยั ก�ำหนด
อปุ ทาน) ทส่ี ูงกวา่ ดงั ทอ่ี ธบิ ายไปแลว้ เหตผุ ลดา้ นอปุ สงคค์ อื ผูบ้ รโิ ภคชน่ื ชอบสขี อง
เปลอื กไข่ และยนิ ดจี ่ายแพงกวา่ ซง่ึ กม็ สี ่วนสนบั สนุนดว้ ยเช่นกนั

78 สนุกคดิ ในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

ทำ� ไมบ้านท่สี ร้างในเครือสหราชอาณาจกั ร จงึ มขี นาดเฉล่ียเลก็ กว่าบ้าน
ท่สี ร้างในออสเตรเลียและสหรัฐฯ อย่มู าก
ขอ้ มลู สถติ ปิ ี 2005 ช้ใี หเ้หน็ วา่ ค่าเฉลย่ี ตวั กลาง (Median) ส�ำหรบั บา้ นเดย่ี วของ
ครอบครวั ชาวอเมรกิ นั มกี ารวดั จากขนาดพ้นื ทใ่ี ชส้ อยมคี ่าเทา่ กบั 229 ตารางเมตร
ซง่ึ ใกลเ้คยี งกบั ขนาดเฉลย่ี ของบา้ นเดย่ี วในออสเตรเลยี แต่มขี นาดใหญ่กว่าสาม
เท่าของขนาดเฉลย่ี บา้ นเดย่ี วในเครอื สหราชอาณาจกั ร แลว้ เพราะเหตใุ ดบา้ นใน
เครือสหราชอาณาจกั รจงึ มขี นาดเลก็ กวา่ มาก

อปุ สงคข์ องความตอ้ งการซ้อื บา้ นขนาดใหญ่หรือเลก็ นนั้ ข้นึ อยู่กบั ระดบั
รายไดข้ องผูบ้ รโิ ภค กลา่ วคอื ถา้ ผูบ้ รโิ ภคมรี ายไดส้ ูงข้นึ หรอื รายไดล้ ดลง ความ
ตอ้ งการซ้อื บา้ นจะมเี พม่ิ ข้นึ หรือลดลงเช่นกนั อย่างไรก็ตาม ค่าเฉลย่ี ตวั กลาง
รายไดข้ องครอบครวั ชาวอเมรกิ นั สูงกวา่ ค่าเฉลย่ี ตวั กลางของครอบครวั ในเครอื
สหราชอาณาจกั รเพยี ง 20 เปอรเ์ ซน็ ตเ์ ท่านน้ั ซง่ึ ความแตกต่างของรายไดร้ ะดบั
น้ี ไม่น่ามากเพยี งพอทจ่ี ะอธิบายความแตกต่างของขนาดบา้ นทม่ี ากข้นึ จากการ
สงั เกตพบดงั กลา่ ว

ความไม่เสมอภาคระหวา่ งรายไดข้ องประชากร (Income Inequality)
อาจเป็นอกี ปจั จยั หน่ึงทอ่ี ธิบายความแตกต่างส�ำหรบั ขนาดบา้ นได้ จากขอ้ มลู ช้ี
ใหเ้หน็ วา่ ความไมเ่ สมอภาคระหวา่ งรายไดข้ องประชากรในสหรฐั ฯ มมี ากกวา่ ใน
เครอื สหราชอาณาจกั ร ซง่ึ ในสหรฐั ฯ คนทม่ี รี ายไดส้ ูงสุดและตำ�่ สุดจะมชี ่องว่าง
ต่างกนั มากกวา่ ทไ่ี ดพ้ บในเครอื สหราชอาณาจกั ร ดงั นนั้ จงึ มโี อกาสเป็นไปไดท้ ่ี
บา้ นเดย่ี วในสหรฐั ฯ ตอ้ งมขี นาดเฉลย่ี ใหญ่กวา่ เพราะระดบั รายไดเ้ฉลย่ี ทเ่ี ป็นค่า
ตวั กลางมาตรฐานจะเบไ้ ปทางกลุม่ ประชากรทม่ี ชี ่วงค่าระดบั รายไดเ้ ฉลย่ี สูง ใน
สหรฐั ฯ คนทม่ี รี ายไดอ้ ยู่ในกลมุ่ ระดบั รายไดส้ ูงสุด 10 เปอรเ์ ซน็ ตส์ ุดทา้ ย จะมี
รายไดเ้ฉลย่ี มากกวา่ คดิ เป็น 5.7 เท่าของคนทม่ี รี ายไดอ้ ยู่ในกลมุ่ ระดบั รายไดต้ ำ�่
สุด 10 เปอรเ์ ซน็ ตส์ ุดทา้ ย ในขณะทเ่ี ครอื สหราชอาณาจกั รมคี ่าสถติ เิ ดยี วกนั น้เี พยี ง
4.6 เท่า ส�ำหรบั ขอ้ เทจ็ จรงิ น้ี มสี ่วนใชใ้ นการอธบิ ายความแตกต่างของขนาดเฉลย่ี
บา้ นเดย่ี วทพ่ี บทงั้ สองประเทศได้

บทท่ี 2 ถ่วั ลสิ งฟรีกบั แบตเตอรี่ โทรศัพท์มือถอื ราคาแพง 79

อย่างไรก็ดี สมมตฐิ านขา้ งตน้ ไมส่ ามารถใชอ้ ธบิ ายกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ ทพ่ี บใน
ออสเตรเลยี ได้ แมร้ ายไดเ้ ฉลย่ี ของครวั เรอื นส�ำหรบั ชาวออสซต่ี ำ�่ กว่ากลุม่ เครอื
สหราชอาณาจกั รประมาณ 5 เปอรเ์ ซน็ ตก์ ็ตาม แต่กลบั มขี นาดทอ่ี ยู่อาศยั ใหญ่
กว่าเครอื สหราชอาณาจกั รและเท่ากบั บา้ นของชาวอเมรกิ นั นอกจากนน้ั พบว่า
ค่าความไมเ่ สมอภาคของการกระจายรายไดข้ องประชากรในออสเตรเลยี มคี ่าตำ�่
กวา่ ค่าสถติ เิ ดยี วกนั ของประชากรในเครอื สหราชอาณาจกั รดว้ ย จากปรากฏการณ์
ขดั แยง้ ทพ่ี บน้ี ช้ใี หเ้หน็ โดยนยั วา่ น่าจะมปี จั จยั และตวั แปรอน่ื ๆ อกี ทอ่ี ธบิ ายความ
แตกต่างของขนาดบา้ นทพ่ี บในสหรฐั ฯ เครอื สหราชอาณาจกั ร และออสเตรเลยี

สมมตฐิ านทน่ี ่าจะเป็นค�ำตอบไดใ้ กลเ้คยี งทส่ี ุดคอื ปจั จยั จากความหนาแน่น
ของประชากร ซง่ึ มคี วามแตกต่างกนั อยา่ งมากของทงั้ สามประเทศ ทง้ั น้บี า้ นพกั อาศยั
ตอ้ งสรา้ งบนพ้นื ทด่ี นิ และยง่ิ ทด่ี นิ แถบใดมจี �ำนวนประชากรต่อตารางกโิ ลเมตรนอ้ ย
ราคาของทด่ี นิ นนั้ จะยง่ิ ถกู ลง ซง่ึ ในบรรดาสามประเทศน้ี ออสเตรเลยี มคี วามหนา
แน่นของประชากรเฉลย่ี ต่อหน่วยพ้นื ทต่ี ำ�่ สุดคอื เพยี ง 2.6 คนต่อตารางกโิ ลเมตร
ในขณะทใ่ี นสหรฐั ฯ มี 31 คนต่อตารางกโิ ลเมตร และสหราชอาณาจกั รมี 246 คน
ต่อตารางกโิ ลเมตร อย่างไรกต็ าม ตวั เลขความหนาแน่นประชากรของสหรฐั ฯ อาจ
เกนิ ค่าความแตกต่างจรงิ เมอ่ื เทยี บกบั ค่าสถติ เิ ดยี วกนั ของออสเตรเลยี จนอาจน�ำมา
เปรยี บเทยี บกนั ไดไ้ มด่ นี กั เน่อื งจากส่วนใหญ่สดั ส่วนของพ้นื ทว่ี ่างในออสเตรเลยี
เป็นทะเลทราย จากค่าสถติ จิ ะพบวา่ ความหนาแน่นของประชากรในสหราชอาณาจกั ร
มสี ูงมาก ดงั นนั้ เมอ่ื มพี ้นื ทจ่ี �ำกดั แต่มคี นตอ้ งการพ้นื ทเ่ี พอ่ื ใชป้ ลูกบา้ นพกั อาศยั
จ�ำนวนมาก จงึ ส่งผลใหท้ ด่ี นิ มรี าคาแพงข้นึ จนส่งผลใหค้ รอบครวั ทม่ี เี หตมุ ผี ลใน
สหราชอาณาจกั รตอ้ งประหยดั โดยการสรา้ งบา้ นพกั ทม่ี พี ้นื ทใ่ี ชส้ อยขนาดเลก็ ลง

ทำ� ไมร้านล้างอัดภาพจงึ ล้างภาพชุดท่สี องให้ฟรี เม่ือคุณน�ำฟิ ล์มไปล้าง
อัดภาพชุดแรก (กรณีศกึ ษาของ ลอร่า แซนโดวัล)
ในเครอื สหราชอาณาจกั ร เมอ่ื คุณน�ำฟิลม์ ไปลา้ งอดั ภาพ รา้ นหลายแห่งจะแถม
ภาพชดุ ทส่ี องใหฟ้ รโี ดยไมค่ ดิ เงนิ แมจ้ ะมภี าพจ�ำนวนหน่ึงทเ่ี ราไมช่ อบหรอื ไมไ่ ด้

80 สนุกคดิ ในชวี ิตประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

ตอ้ งการ เมอ่ื เป็นเช่นน้ี ทำ� ไมทางรา้ นจงึ แถมภาพชดุ ทสี่ องใหฟ้ รี แทนทจี่ ะลดราคา
ค่าลา้ งอดั ภาพมว้ นแรกลงคร่ึงหน่ึง

ดงั ทอ่ี ธบิ ายไปแลว้ ก่อนหนา้ น้วี า่ กรรมวธิ กี ารลา้ งฟิลม์ อดั ภาพในยคุ ปจั จบุ นั
กระท�ำไดอ้ ย่างสะดวกรวดเรว็ โดยใชเ้ คร่อื งลา้ งอดั ภาพอตั โนมตั ิ ดว้ ยระบบน้ีช่าง
เพยี งท�ำหนา้ ทใ่ี ส่มว้ นฟิลม์ เนกาทฟี ลงในช่องของเคร่อื ง งานส่วนทเ่ี หลอื จะเป็น
หนา้ ทข่ี องเคร่อื งเนกาทฟี เพยี งกดป่มุ อตั โนมตั เิ ท่านน้ั ส่วนนำ�้ ยาเคมแี ละกระดาษ
อดั ภาพกไ็ มไ่ ดเ้พม่ิ ค่าใชจ้ ่ายมากมายเท่าไร ดงั นนั้ การลา้ งอดั ภาพพรอ้ มกนั สอง
ชดุ จงึ มตี น้ ทนุ เพม่ิ ข้นึ อกี เพยี งนอ้ ยนดิ เท่านนั้

เจา้ ของภาพทน่ี �ำฟิลม์ ไปลา้ ง แมไ้ ม่ชอบใจภาพส่วนใหญ่ทถ่ี ่าย แต่ก็จะ
ตอ้ งมบี างภาพบา้ งละ่ ทด่ี เี พยี งพอจะอดั ขยายเก็บไวด้ ูเอง หรอื ส่งต่อไปใหเ้ พอ่ื น
หรอื ครอบครวั ไดด้ ู ดงั นนั้ ถา้ ไดภ้ าพชดุ เดยี วจากรา้ นลา้ งอดั ภาพ และตอ้ งการ
อดั ภาพใดเพม่ิ เตมิ กต็ อ้ งมารก์ เลอื กภาพนน้ั บนฟิลม์ เนกาทฟี แลว้ จงึ เดนิ ทางกลบั
ไปทร่ี า้ นอกี ครง้ั เพอ่ื ใหอ้ ดั ภาพเพม่ิ วธิ กี ารดงั กลา่ วน้ีนอกจากยุ่งยากต่อผูบ้ รโิ ภค
แลว้ ยงั เพม่ิ ภาระใหพ้ นกั งานมคี วามพถิ พี ถิ นั และระมดั ระวงั ดว้ ยเพอ่ื ไมใ่ หล้ า้ งอดั
ภาพผดิ เป็นเหตใุ หบ้ างรา้ นเพม่ิ ราคาค่าอดั ภาพเพม่ิ เพอ่ื ใหค้ มุ้ กบั ตน้ ทนุ ค่าใชจ้ ่าย

ดงั นนั้ รา้ นลา้ งอดั ภาพรา้ นใดท่เี สนอใหภ้ าพชุดท่สี องเป็นของแถม จงึ
เป็นการใหบ้ รกิ ารอนั ทรงคณุ ค่าแก่ลูกคา้ ดว้ ยตน้ ทนุ ทเ่ี พม่ิ ข้นึ เพยี งเลก็ นอ้ ย แต่จะ
เป็นกลยุทธใ์ นการดงึ ดูดลูกคา้ ใหเ้ขา้ รา้ นไดม้ าก แลว้ รา้ นใดทล่ี ะเลยไมม่ บี รกิ ารน้ี
จงึ มโี อกาสสูญเสยี ลูกคา้ ไปใหก้ บั คู่แขง่ ทใ่ี ชก้ ลยุทธด์ งั กลา่ วได้

ทำ� ไมหนังสือและซีดีเพลงท่ไี ด้รับความนิยมมากท่สี ุด จงึ ขายในราคา
ต่ำ� กว่าหนังสือและซีดีเพลงท่ีได้รับความนิยมน้อยท่ีสุด ในขณะท่ีต๋ัว
ภาพยนตร์ จะมีแบบกระสวนของราคาต่ างกันไปในทางตรงกันข้ าม
(กรณีศกึ ษาของ เอด็ วาร์ก้า)
ซดี เี พลงอลั บมั้ Modern Times ของ บอ็ บ ดแี ลน ตง้ั ราคาขายไว ้ 16.99 ปอนด์
แต่สามารถสงั่ ซ้อื ทางเวบ็ ไซต์ amazon.co.uk ในราคาเพยี ง 6.98 ปอนด์ ใน

บทท่ี 2 ถ่วั ลสิ งฟรีกบั แบตเตอร่ี โทรศพั ท์มือถือราคาแพง 81

ทางตรงขา้ ม ซดี เี พลงของนกั รอ้ งทไ่ี ดร้ บั ความนิยมนอ้ ยกวา่ กลบั ขายในราคาทม่ี ี
ส่วนลดนอ้ ยกวา่ มาก เช่น เพลงชดุ Motifs ของวงปารสี คอมโบ ทต่ี ง้ั ราคาขาย
ทางเวบ็ ไซต์ amazon.co.uk ในราคา 13.99 ปอนด์ ซง่ึ ไมแ่ ตกต่างจากราคาขาย
ในทอ้ งตลาดมากนกั ในท�ำนองเดยี วกบั หนงั สอื ดงั ๆ หลายเลม่ ตวั อย่างเช่น รา้ น
หนงั สอื Borders ก�ำหนดส่วนลดไว ้ 25 เปอรเ์ ซน็ ตส์ �ำหรบั หนงั สอื ยอดนิยมทม่ี ี
ยอดขายสูงสุด แต่ตง้ั ราคาขายหนงั สอื อน่ื ๆ ตามราคาหนา้ ปก

6.98 ปอนด์ 13.99 ปอนด์

COURTESY SONY BMG
COURTESY UNIVERSAL MUSIC

SSธรุ กิจบนั ทึกเสียงไดร้ บั การยกเวน้ จากกฎอปุ สงค์–อปุ ทานอย่างนน้ั หรือ

แบบกระสวนของราคาไดเ้ ปลย่ี นแปลงในทางกลบั กนั ส�ำหรบั สนิ คา้ หรือ
บรกิ าร เช่น การดูภาพยนตรใ์ นโรงภาพยนตร์ โดยทวั่ ไปโรงภาพยนตรส์ ่วนใหญ่
หรือเกือบทง้ั หมดจะก�ำหนดราคาตวั๋ ใหเ้ ป็นราคาเดยี วส�ำหรบั ทุกเร่ืองท่เี ขา้ ฉาย
ในโรงภาพยนตร์ และแมว้ า่ ภาพยนตรท์ น่ี �ำมาฉายนนั้ จะดงั มากแค่ไหนก็ตาม ก็
ไมพ่ บวา่ มเี จา้ ของโรงภาพยนตรร์ ายใดยอมใหส้ ่วนลดค่าตวั๋ กบั ผูเ้ขา้ ชม ท�ำไมจงึ
เป็นเช่นนนั้ แลว้ ท�ำไมผูจ้ �ำหน่ายซดี เี พลงและหนงั สอื จงึ ไมฉ่ กฉวยโอกาสการสรา้ ง
รายไดแ้ ละท�ำก�ำไรเพม่ิ จากผูบ้ รโิ ภคทม่ี คี วามเตม็ ใจยอมจ่ายเพม่ิ ใหก้ บั การบรโิ ภค
สนิ คา้ หรอื บรกิ ารทต่ี นชน่ื ชอบ โดยปฏบิ ตั อิ ย่างเดยี วกบั เจา้ ของกจิ การโรงภาพยนตร์

82 สนกุ คดิ ในชวี ติ ประจ�ำวันแบบเศรษฐศาสตร์

หนงั สอื ซดี เี พลง และโรงภาพยนตร์ เป็นประเภทสนิ คา้ หรอื บรกิ ารทม่ี ี
ลกั ษณะเฉพาะตวั ทง้ั สามชนิดมลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กนั ประการหน่ึงคอื ไมม่ สี นิ คา้
หรอื บรกิ ารอน่ื ทส่ี ามารถน�ำมาใชท้ ดแทนไดอ้ ย่างสมบูรณ์ ดงั นนั้ ทฤษฎตี ลาดของ
สนิ คา้ หรอื บรกิ ารทงั้ สามชนดิ น้ี จงึ ไมใ่ ช่ตลาดทม่ี กี ารแขง่ ขนั อย่างสมบูรณโ์ ดยแท้
และเจา้ ของธุรกจิ สามารถก�ำหนดราคาขายใหส้ ูงข้นึ ได้เพราะมผี ูบ้ รโิ ภคเตม็ ใจยอม
จ่ายเพม่ิ ใหก้ บั สนิ คา้ หรอื บรกิ ารทเ่ี ขาช่นื ชอบ อย่างไรกด็ ี ในกรณีน้ีเราสงั เกตเหน็
ทฤษฎกี ารประยุกตใ์ ชท้ อ่ี ธบิ ายไดเ้ ฉพาะกบั บรกิ ารประเภทโรงภาพยนตรเ์ ท่านน้ั
ทำ� ไมจงึ ใชอ้ ธบิ ายไมไ่ ดก้ บั กรณีของหนงั สอื และซดี ีเพลง

ค�ำอธิบายท่พี อเป็นไปไดว้ ่าท�ำไมราคาขายของหนงั สอื และซดี เี พลงจงึ มี
แบบกระสวนของการเปลย่ี นแปลงต่างไปจากราคาตวั๋ ชมภาพยนตร์ อนั น้ีตอ้ งเร่มิ
ตน้ จากการพจิ ารณาตน้ ทนุ การผลติ ซง่ึ พบวา่ มโี ครงสรา้ งทแ่ี ตกต่างกนั อย่างมาก
ระหวา่ งการขายหนงั สอื และซดี เี พลงกบั การขายบรกิ ารดูภาพยนตร์ ส�ำหรบั ธุรกจิ
โรงภาพยนตรน์ น้ั ทรพั ยากรทจ่ี �ำกดั เป็นตวั ก�ำหนดราคาคอื รายไดจ้ ากตวั๋ ภาพยนตร์
ไม่ใช่ค่ามว้ นฟิลม์ ท่ซี ้อื ลขิ สทิ ธ์ิมา แต่เป็นจ�ำนวนท่นี งั่ ท่มี ใี นโรงภาพยนตรเ์ ป็น
ส�ำคญั ถา้ รอบใดขายตวั๋ ไดห้ มดตามทน่ี งั่ แลว้ กเ็ ป็นไปไมไ่ ดท้ จ่ี ะเปิดขายตวั๋ เพม่ิ
ใหค้ นดูอกี ไมว่ า่ ราคาจะเป็นเท่าไรกต็ ามเพราะไมม่ ที น่ี งั่ ใหด้ ูแลว้ และดว้ ยเหตนุ ้ี
จงึ เป็นเหตจุ ูงใจใหเ้จา้ ของโรงภาพยนตรไ์ มย่ อมลดราคาตวั๋ ส�ำหรบั หนงั ยอดฮติ ท่ี
คาดว่าจะมคี นดูเต็มจ�ำนวนทน่ี งั่ เพราะถงึ จะลดราคาอย่างไรก็ขายตวั๋ เพม่ิ ไมไ่ ด้
เน่ืองจากไมม่ ที น่ี งั่ แลว้

ในทางตรงกนั ขา้ ม ผูข้ ายหนงั สอื หรือซดี เี พลงยอดฮิตไม่ตอ้ งเผชิญกบั
สถานการณท์ ต่ี อ้ งปฏเิ สธการขายในกรณีทท่ี �ำการลดราคาขายลง เพราะโดยปกติ
ผูข้ ายจะทราบอยู่แลว้ วา่ หนงั สอื เลม่ ใด ใครเป็นผูแ้ ต่ง หรอื ซดี เี พลงของศิลปินคน
ใดก�ำลงั ไดร้ บั ความนิยมจากตลาด ซง่ึ จะท�ำใหเ้ขาสามารถจดั เตรยี มสตอ็ กสนิ คา้
รอไวล้ ว่ งหนา้ เพอ่ื สนองตอบต่ออปุ สงคท์ เ่ี พม่ิ ข้นึ ไดโ้ ดยไมม่ ปี ญั หา และเน่ืองจาก
สนิ คา้ ประเภทหนงั สอื หรือซดี เี พลงยอดนิยมจะมอี ตั ราการขายเร็ว จงึ ท�ำใหค้ ่า
ใชจ้ ่ายส�ำหรบั การขายและสตอ็ กสนิ คา้ เหลา่ น้ตี ำ�่ มาก ผดิ กบั หนงั สอื และซดี เี พลงท่ี
ไดร้ บั ความนิยมนอ้ ยกวา่ อาจมยี อดขายเพยี งเดอื นละไมก่ ่เี ลม่ แต่ใชพ้ ้นื ทช่ี นั้ วาง
เท่ากนั กจ็ ะมคี ่าใชจ้ ่ายสตอ็ กสนิ คา้ สูงกวา่

บทที่ 2 ถัว่ ลสิ งฟรีกบั แบตเตอรี่ โทรศัพท์มือถอื ราคาแพง 83

ดงั นน้ั จงึ กลา่ วไดว้ า่ รา้ นคา้ ปลกี หนงั สอื และซดี เี พลงเกอื บทกุ แห่งจะมกี าร
เกบ็ สตอ็ กทย่ี อดนิยมไวเ้พอ่ื รอขายใหก้ บั ลูกคา้ ทต่ี อ้ งการเหมอื นๆ กนั แต่ส�ำหรบั
หนงั สอื และซดี เี พลงทค่ี นนยิ มนอ้ ยกวา่ แต่ละรา้ นกจ็ ะเกบ็ สตอ็ กแตกต่างกนั ไป ไม่
เป็นแบบกระสวนเดยี วกนั ปรากฏการณน์ ้ีเองแสดงใหเ้หน็ วา่ รา้ นคา้ ปลกี ต่างๆ จะ
มกี ารแขง่ ขนั กนั สูงส�ำหรบั การขายหนงั สอื และซดี เี พลงยอดนิยม ตวั อย่างเช่น ถา้
รา้ นคา้ ปลกี รา้ นใดตงั้ ราคาขายซดี เี พลงชดุ ยอดนยิ มของ บอ็ บ ดแี ลน ไวค้ ่อนขา้ ง
แพง ผูซ้ ้อื ทไ่ี มช่ อบใจในราคากส็ ามารถหาซ้อื จากรา้ นอน่ื ๆ ทข่ี ายในราคาตำ�่ กวา่ ได้
เสมอ เพราะทกุ รา้ นมสี ตอ็ กเพลงไวเ้ช่นกนั แต่ถา้ เป็นเพลงชดุ ของ “ปารสี คอมโบ”
หลายรา้ นอาจไมไ่ ดเ้กบ็ สตอ็ กไวเ้พราะไมใ่ ช่ชดุ ยอดนยิ ม ผูซ้ ้อื ทต่ี อ้ งการจรงิ ๆ ตอ้ ง
ยอมจ่ายในราคาปกตทิ ร่ี า้ นคา้ ขายปลกี ทม่ี ขี ายตง้ั ราคาไว ้เน่อื งจากไมม่ ที างเลอื กอน่ื

รา้ นหนงั สอื และซดี เี พลงทป่ี ระสบความส�ำเร็จ คือรา้ นทส่ี ามารถกระตนุ้
ยอดขายไดโ้ ดยชกั น�ำใหล้ ูกคา้ สนใจซ้อื หนงั สอื และซดี เี พลงทม่ี ยี อดขายตำ�่ (เพราะ
ไมใ่ ช่ชดุ ทไ่ี ดร้ บั ความนิยมมากพอ) โดยการจา้ งพนกั งานขายเก่งๆ ทส่ี ามารถจูงใจ
ลูกคา้ ใหซ้ ้อื ได้ดงั นนั้ การขายหนงั สอื และซดี เี พลงชดุ ทไ่ี มไ่ ดร้ บั ความนยิ มมากพอ
กเ็ ป็นตน้ เหตหุ น่งึ ท�ำใหร้ า้ นคา้ ตอ้ งมคี ่าใชจ้ ่ายในการขายเพม่ิ ข้นึ เพราะเกดิ จากการ
จา้ งพนกั งานขาย จงึ ท�ำใหต้ อ้ งตงั้ ราคาขายตามปกตไิ มม่ สี ่วนลด (ในทางกลบั กนั
หนงั สอื และซดี เี พลงชดุ ยอดฮติ ขายไดใ้ นราคาตำ�่ กว่ามาก ส่วนหน่ึงเป็นเพราะมี
ค่าใชจ้ ่ายดา้ นการขายตำ�่ กวา่ มากนนั่ เอง เน่อื งจากมรี อบการขายเรว็ ท�ำใหม้ ตี น้ ทนุ
สตอ็ กตำ�่ มาก) ดว้ ยเหตนุ ้ี ถา้ คณุ บงั เอญิ มโี อกาสฟงั เพลงจากซดี ขี องปารสี คอมโบ
ทซ่ี ้อื มา ก็ขอใหต้ ระหนกั ดว้ ยว่า คุณไดจ้ ่ายค่าแผ่นในราคาแพงกว่าซดี เี พลงชดุ
ยอดฮติ เหตผุ ลกค็ อื รา้ นคา้ ตอ้ งมภี าระค่าใชจ้ ่ายเพม่ิ ใหก้ บั การจา้ งพนกั งานขาย
ทม่ี ที กั ษะดเี พยี งพอในการชกั น�ำใหค้ ณุ ซ้อื ได้เพราะรูว้ า่ คณุ ชอบฟงั เพลงประเภทน้ี

ทา้ ยสดุ น้ี มอี กี สาเหตหุ น่งึ ทท่ี �ำใหร้ า้ นคา้ ปลกี มสี ว่ นลดส�ำหรบั รายการหนงั สอื
และซดี เี พลงยอดนยิ ม นนั่ คอื กลยุทธช์ ่วยดงึ ลูกคา้ เขา้ รา้ น เพอ่ื ช่วยกระตนุ้ การ
ขายสนิ คา้ อน่ื ๆ ในรา้ นดว้ ย

84 สนุกคิดในชวี ิตประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

3

ทำ� ไมคนท�ำงานทมี่ ีความสามารถพอๆ กัน
จงึ ได้รับเงนิ เดือนแตกต่างกนั
และยังมเี รอ่ื งลลี้ บั อ่นื ๆ ทเ่ี กิดข้ึนในโลก
การทำ� งาน

ตลาดแรงงานเป็นตลาดหน่งึ ทม่ี คี วามส�ำคญั ซง่ึ พวกเราส่วนใหญ่ต่างกเ็ คยมี
สว่ นร่วม แมว้ า่ ตวั ตนของมนุษยจ์ ะไมส่ ามารถซ้อื ขายไดใ้ นตลาด แต่บรกิ าร
จากแรงงานมนุษยเ์ ป็นสง่ิ ทส่ี ามารถกระท�ำไดโ้ ดยถกู ตอ้ งตามกฎหมาย ซง่ึ ตลาด
สนิ คา้ หรอื บรกิ ารของแรงงานไดร้ บั อทิ ธิพลจากกฎแห่งอปุ สงคแ์ ละอปุ ทาน เช่น
เดยี วกบั สนิ คา้ หรอื บริการอ่นื ๆ อย่างเช่น ถา้ อปุ ทานดา้ นปรมิ าณการเสนอขาย
บรกิ ารของช่างไมเ้พม่ิ ข้นึ อตั ราจา้ งแรงงานของเขาก็จะมแี นวโนม้ ลดลง หรอื ถา้
อปุ สงคด์ า้ นความตอ้ งการใชบ้ รกิ ารจากนกั เขยี นโปรแกรมคอมพวิ เตอรม์ มี ากข้นึ
เราคาดหวงั ไดว้ า่ อตั ราจา้ งแรงงานของเขาจะมแี นวโนม้ เพม่ิ ข้นึ ตามเช่นกนั

ตวั อย่างแรกทจ่ี ะน�ำเสนอในบทน้ี เป็นการอธิบายใหเ้ หน็ ถงึ หลกั การพ้นื
ฐานทส่ี �ำคญั ของตลาดแรงงานทม่ี กี ารแขง่ ขนั กนั สูง มเี งอ่ื นไขส�ำคญั คอื ค่าจา้ งท่ี
คนงานไดร้ บั จะเทา่ กบั มลู ค่าของผลผลติ เพม่ิ ในสว่ นทเ่ี ป็นผลจากการท�ำงานของเขา

เพราะเหตุใด นางแบบจงึ มีรายได้จากการทำ� งานสูงกว่านายแบบ
(กรณีศกึ ษาของ ฟราน อดัมส์)
นางแบบอย่าง ไฮดิ คลูม เธอมรี ายไดส้ ูงถงึ 7.5 ลา้ นดอลลารใ์ นปี 2005 และ
ยงั มนี างแบบอีกหลายคนท่ีมรี ายไดส้ ูงกว่านน้ั ซ่ึงนางแบบท่ีมรี ายไดส้ ูงสุด
ในกลุ่มคือ จีเซล บุนดเ์ ชน มรี ายไดม้ ากกว่า 15 ลา้ นดอลลารต์ ่อปี โดย

บทท่ี 3 ทำ� ไมคนทำ� งานทม่ี คี วามสามารถพอๆ กนั จงึ ไดร้ บั เงนิ เดอื นตา่ งกนั 85

นิตยสาร Forbes ซ่งึ เป็นนิตยสารชนั้ น�ำของสหรฐั ฯ เคยจดั อนั ดบั บุคคลท่มี ี
รายไดส้ ูงสุด 100 คน ประกอบดว้ ยดารานกั แสดง นกั รอ้ ง นางแบบ และ
ผูท้ ม่ี ชี ่อื เสยี งในสงั คม ปรากฏว่ามผี ูป้ ระกอบอาชพี นางแบบมชี ่อื อยู่ในบญั ชผี ูม้ ี
รายไดส้ ูงสุดดว้ ย 5 คน ส่วนนายแบบนนั้ ไมม่ ใี ครตดิ ในบญั ชรี ายช่อื 100 คนเลย
เพราะเหตใุ ด นางแบบชนั้ นำ� จงึ มคี ่าตวั สูงเช่นนนั้

SSซินดี้ ครอว์ฟอร์ด นางแบบทีม่ ีค่าตวั แพงทีส่ ดุ ในปี 1990 จนถึงปัจจบุ นั
ยงั ไม่เคยมีนายแบบชายคนใดทีม่ ีรายไดส้ ูงเทียบเท่าเธอไดเ้ ลย

ภาพจาก : นิตยสาร ELLE

หนา้ ทข่ี องนายแบบหรอื นางแบบคอื ท�ำอย่างไรก็ไดใ้ หเ้ ส้อื ผา้ หรอื เคร่อื ง
ประดบั ของผูผ้ ลติ ดูดที ส่ี ุดในสายตาของผูท้ ม่ี ศี กั ยภาพในการซ้อื โดยทวั่ ไปเส้อื ผา้
อาภรณ์จะดูดกี บั ผูท้ ่มี รี ูปร่างหนา้ ตาดี จงึ เป็นธรรมดาท่ผี ูว้ ่าจา้ งจะตอ้ งเฟ้ นหา
นายแบบหรอื นางแบบทส่ี วยหรอื หลอ่ ทส่ี ุดมาถา่ ยโฆษณาสนิ คา้ ของเขา และระหวา่ ง

86 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

นายแบบหรอื นางแบบดว้ ยกนั เอง คนทด่ี ูสวยหรอื หลอ่ กวา่ มกั จะไดร้ บั ค่าจา้ งสูงกวา่
แต่เน่ืองจากความสวยหรอื ความหลอ่ ส�ำหรบั เพศหญงิ และเพศชายเปรยี บเทยี บ
กนั ไม่ได้ จงึ ไม่มเี หตผุ ลทจ่ี ะพูดวา่ นางแบบไดร้ บั ค่าจา้ งสูงกวา่ นายแบบ เพราะ
นางแบบดูดกี วา่ นายแบบ

แทจ้ รงิ แลว้ การทน่ี างแบบไดร้ บั ค่าตวั สูงกวา่ นายแบบนนั้ เป็นเพราะธุรกจิ
แฟชนั่ ของผูห้ ญงิ มขี นาดใหญ่กวา่ ของผูช้ ายมาก จากขอ้ มลู ทม่ี อี ยู่พบว่าผูห้ ญงิ
ในทวปี ยุโรปและสหรฐั ฯ จะเสยี ค่าใชจ้ ่ายเก่ยี วกบั เส้อื ผา้ อาภรณส์ ูงมากเป็นสอง
เท่า หรอื เสยี ค่าใชจ้ ่ายมากกวา่ ของประเภทเดยี วกนั ทผ่ี ูช้ ายจ่ายไปในแต่ละปี ดว้ ย
เหตุผลของขนาดตลาดและจ�ำนวนเงนิ มหาศาลท่หี มนุ เวยี นอยู่ในวงการแฟชนั่
ผูห้ ญงิ น่เี อง ทท่ี �ำใหธ้ ุรกจิ เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ ยอมทมุ่ เงนิ เฟ้นหานางแบบ และแย่งตวั นาง
แบบทส่ี ามารถน�ำเสนอแบบเส้อื ผา้ ไดด้ ูดที ส่ี ุดดว้ ยค่าตวั ทแ่ี พง ซง่ึ นติ ยสารแฟชนั่
ผูห้ ญงิ ทไ่ี ดร้ บั ความนิยมและมยี อดขายสูง อย่างเช่น VOGUE และ ELLE จะมี
อทิ ธพิ ลอย่างมากต่อการตดั สนิ ใจซ้อื เส้อื ผา้ และเคร่อื งส�ำอาง ซง่ึ แต่ละฉบบั ทพ่ี มิ พ์
จ�ำหน่ายแต่ละเดอื น จะพบวา่ นางแบบนบั รอ้ ยคนสวมใส่เส้อื ผา้ ไมซ่ ำ�้ กนั ถา้ แฟชนั่
ใดจากจ�ำนวนนบั รอ้ ยน้ีไดร้ บั ความสนใจจากผูอ้ ่าน นางแบบชดุ แฟชนั่ นน้ั ก็จะมี
โอกาสกลายเป็นยอดนางแบบทม่ี คี ่าตวั แพงข้นึ ในไมช่ า้

มลู ค่าเพม่ิ ทไ่ี ดร้ บั จากการวา่ จา้ งนายแบบรูปร่างหนา้ ตาดี เปรยี บเทยี บกนั
ไมไ่ ดก้ บั มลู ค่าเพม่ิ ของนางแบบทไ่ี ดร้ บั เพราะโดยทวั่ ไปผูช้ ายจะไมส่ นใจหรอื รูจ้ กั
ช่อื ของนายแบบหรอื เคยอ่านนิตยสารแฟชนั่ ผูช้ าย ซง่ึ ธุรกจิ ผลติ เส้อื ผา้ แฟชนั่ ท่ี
จา้ งนายแบบทม่ี รี ูปร่างหนา้ ตาดถี า่ ยรูปลงในนติ ยสารอาจช่วยเพม่ิ ยอดขายเส้อื ผา้
แฟชนั่ ผูช้ ายไดบ้ า้ ง แต่จะเทยี บกนั ไมไ่ ดเ้ลยกบั กรณีจา้ งนางแบบทม่ี รี ูปร่างดแี ละ
หนา้ ตาสวยใส

ในท�ำนองคลา้ ยคลงึ กนั ผูห้ ญงิ สวยมกั ถกู วา่ จา้ งใหถ้ า่ ยแบบและถา่ ยโฆษณา
เคร่อื งส�ำอางและผลติ ภณั ฑเ์ สรมิ ความงามต่างๆ มากกวา่ ผูช้ ายหลอ่ เพราะผูช้ าย
ทวั่ ไปส่วนใหญ่จะไมใ่ ชเ้คร่อื งส�ำอางและผลติ ภณั ฑเ์ สรมิ ความงาม และส่งผลโดย
รวมใหม้ นี ายแบบเพยี งไมก่ ่คี นอยู่ในตลาดแรงงานน้ี

บทที่ 3 ทำ� ไมคนทำ� งานทม่ี คี วามสามารถพอๆ กนั จงึ ไดร้ บั เงนิ เดอื นตา่ งกนั 87

ทำ� ไมเงนิ เดือนของ CEO จงึ เพ่มิ ขึน้ ในอัตราท่มี ากกว่าเงนิ เดือนของ
พนักงานระดบั ล่าง
ในช่วงสามทศวรรษหลงั สงครามโลกครง้ั ท่ีสอง รายไดเ้ ฉล่ยี ของประชากร
ขยายตวั เพม่ิ ข้นึ ในอตั ราค่อนขา้ งคงทป่ี ระมาณ 3 เปอรเ์ ซน็ ตต์ ่อปี หลงั จากนน้ั
เป็นตน้ มา พบว่าประชากรในกลุ่มท่มี รี ะดบั รายไดส้ ูงมอี ตั ราการเพ่มิ ข้นึ ของ
รายไดส้ ูงกว่าประชากรในกลุ่มท่มี รี ะดบั รายไดต้ ำ�่ รายไดใ้ นรูปตวั เงนิ จริงใน
ปจั จุบนั วดั ไดโ้ ดยใชอ้ ตั ราจา้ งแรงงานเฉลย่ี ตวั กลาง พบว่ามคี ่าเกือบคงท่เี มอ่ื
เทยี บกบั ปี 1975 แต่ประชากรในกลมุ่ ผูม้ รี ายไดส้ ูงสุด 1 เปอรเ์ ซน็ ตแ์ รก กลบั
พบวา่ มรี ายไดเ้ฉลย่ี เพม่ิ ข้นึ เป็นสามเท่าตวั ของระดบั รายไดท้ เ่ี คยไดร้ บั ในปี 1975

ขอ้ มลู น้ีช้ใี หเ้หน็ ว่า ยง่ิ คนมเี งนิ เดอื นสูงมากเท่าไร ยง่ิ มอี ตั ราเพม่ิ ข้นึ ของ
เงนิ เดอื นสูงข้นึ มากเท่านนั้ อย่าง CEO ของบรรษทั ขนาดใหญ่ในสหรฐั ฯ มรี ายได้
รวมต่อปีสูงเป็น 500 เท่า หรอื มากกวา่ นน้ั เมอ่ื เทยี บกบั เงนิ รายไดเ้ฉลย่ี ต่อปีของ
คนท�ำงานทวั่ ไป ทงั้ ๆ ทใ่ี นปี 1980 CEO คนเดยี วกนั นน้ั กม็ รี ะดบั รายไดต้ ่อเดอื น
มากกวา่ คนท�ำงานทวั่ ไปแค่เพยี ง 42 เทา่ เท่านน้ั ในท�ำนองคลา้ ยคลงึ กนั พบวา่ เงนิ
เดอื นของเจา้ หนา้ ทร่ี ะดบั ผูบ้ รหิ ารประเทศในเครอื สหราชอาณาจกั รเพม่ิ ข้นึ ประมาณ
92 เปอรเ์ ซน็ ต์ ตลอดช่วงระยะเวลา 9 ปีทผ่ี ่านมา ในขณะทอ่ี ตั ราจา้ งเฉลย่ี ของผู ้
ใชแ้ รงงานเพม่ิ ข้นึ ในระดบั ทเ่ี ท่ากบั อตั ราเงนิ เฟ้อเท่านน้ั แลว้ ทำ� ไมจงึ เป็นเช่นนนั้

แมจ้ ะมหี ลายปจั จยั เขา้ มาเก่ียวขอ้ งทอ่ี าจใหค้ �ำตอบได้ แต่ทส่ี �ำคญั ทส่ี ุด
น่าจะเป็นผลมาจากความกา้ วหนา้ ทางเทคโนโลยที พ่ี ฒั นาข้นึ อย่างรวดเร็วเมอ่ื ไม่
ก่ปี ีทผ่ี ่านมา ซง่ึ ไดช้ ่วยยกระดบั ศกั ยภาพและความสามารถในการท�ำงานของผูท้ ่ี
มคี วามสามารถสูงอยู่แลว้ ใหด้ ยี ง่ิ ข้นึ อนั ไดแ้ ก่ เจา้ หนา้ ทใ่ี นกลมุ่ CEO ขององคก์ ร

เทคโนโลยสี ารสนเทศทท่ี นั สมยั ตน้ ทนุ การสอ่ื สารโทรคมนาคม และการ
ขนส่งทถ่ี ูกลง อกี ทง้ั การลดอปุ สรรคทางการคา้ เป็นปจั จยั ร่วมกนั ทช่ี ่วยขยาย
ตลาดการคา้ สนิ คา้ หลายชนิดใหก้ วา้ งขวางยง่ิ ข้นึ อย่างบรษิ ทั ผลติ ยางรถยนตซ์ ง่ึ

88 สนกุ คดิ ในชวี ิตประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

สามารถอยู่รอดไดท้ างธุรกจิ มาแต่ไหนแต่ไร โดยการเป็นผูผ้ ลติ ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพสูง
ในประเทศของตนกเ็ พยี งพอแลว้ แต่ในปจั จบุ นั ภายใตส้ ถานการณท์ เ่ี ปลย่ี นแปลง
ไป บรษิ ทั จะตอ้ งเป็นหน่งึ ในบรรดาผูผ้ ลติ ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพสูงสุดของโลกดว้ ยจงึ จะ
อยู่รอดทางธุรกจิ ได้ เน่ืองจากมคี ู่แขง่ จ�ำนวนมากในตลาดโลก ดว้ ยขอบเขตของ
ตลาดการคา้ ทข่ี ยายกวา้ งมากข้นึ กอปรกบั การแขง่ ขนั ทร่ี ุนแรงมากข้นึ กว่าในอดตี
ความแตกต่างเพยี งเลก็ นอ้ ยในดา้ นคณุ ภาพการตดั สนิ ใจของผูบ้ รหิ าร จะสามารถ
แปรเปลย่ี นเป็นความแตกต่างอย่างมหาศาลต่อโอกาสการสรา้ งก�ำไรของธุรกจิ ได้
ดว้ ยเหตนุ ้ี ความรูค้ วามสามารถของ CEO จงึ มคี วามส�ำคญั อย่างยง่ิ ในธุรกจิ ยุค
ใหม่ เป็นผลใหร้ างวลั ตอบแทนมมี ลู ค่าสูงมากพอตามไปดว้ ย

แน่นอนวา่ ขอบเขตความรบั ผดิ ชอบและการแขง่ ขนั ทางธุรกจิ อาจไมไ่ ดเ้ป็น
เพยี งสองปจั จยั ทอ่ี ธบิ ายการไดร้ บั เงนิ เดอื นหรอื ผลตอบแทนของ CEO ในอตั ราสูง
มาก แต่ผลการศึกษาหลายแห่งยนื ยนั ตรงกนั วา่ เป็นปจั จยั ทม่ี คี วามส�ำคญั อย่าง
ยง่ิ นอกเหนือจากความสามารถในการตดั สนิ ใจ ซง่ึ CEO ตอ้ งมมี ากกวา่ บคุ ลากร
ระดบั ตำ�่ กวา่ เพอ่ื การแขง่ ขนั ในโลกธุรกจิ ยุคปจั จบุ นั

ราคาขายส�ำหรบั สนิ คา้ หรือบริการใดก็ตามในตลาดการคา้ สนิ คา้ ทวั่ ไปท่ี
เราคนุ้ เคยนน้ั จะมรี าคาถกู หรอื แพงมากนอ้ ยเท่าไร ข้นึ อยู่กบั รูปลกั ษณแ์ ละคณุ
ประโยชนด์ า้ นต่างๆ ของตวั สนิ คา้ หรือบริการนน้ั ดว้ ย ตวั อย่างเช่น เคร่ืองรบั
โทรทศั นจ์ อแบนรุ่นใหมจ่ ะมรี าคาแพงกวา่ รุ่นเก่าอย่างแน่นอน เน่ืองจากรูปแบบ
ความสวยงาม ความกะทดั รดั ความคมชดั ของจอภาพ ระบบเสยี งทด่ี กี ว่า และ
ลูกเล่นอ่นื ๆ ท่มี ากกว่า ฉนั ใดก็ฉนั นน้ั อตั ราจา้ งในตลาดแรงงานก็จะข้นึ อยู่
กบั ลกั ษณะของงานท่ที �ำและความยากง่าย ส่งิ ท่นี กั เศรษฐศาสตรร์ ูจ้ กั คุน้ เคย
กบั ทฤษฎกี ารชดเชยส่วนต่างของค่าจา้ ง (Theory of Compensating Wage
Differentials) ซง่ึ มที ม่ี าจากความคดิ ของนกั เศรษฐศาสตรท์ โ่ี ด่งดงั ท่านหน่ึงคอื
อดมั สมทิ ทเ่ี ขยี นไวใ้ นต�ำราอนั เป็นต�ำนานทางเศรษฐศาสตรท์ ม่ี คี วามส�ำคญั เลม่
หน่ึงของโลกคอื The Wealth of Nations มขี อ้ ความเก่ยี วขอ้ งเขยี นไวด้ งั น้ี

บทท่ี 3 ทำ� ไมคนทำ� งานทม่ี คี วามสามารถพอๆ กนั จงึ ไดร้ บั เงนิ เดอื นตา่ งกนั 89

“ข้อดี (ผลก�ำไร) และข้อเสยี (ผลขาดทนุ ) ทงั้ หมดที่เกิดจากการจ้าง
งาน หรือการใช้สตอ็ กแรงงานท่ีมีอยใู่ นสงั คมอนั หลากหลายสาขาอาชีพที่
แตกตา่ งกนั นนั้ มนั จะต้องเทา่ กนั หรือมีแนวโน้มมงุ่ ไปสกู่ ารเทา่ กนั ในที่สดุ
ถ้าปรากฏว่ามีการจ้างงานประเภทใดท่ีให้ผลประโยชน์ (เช่น อตั ราคา่
จ้าง) มากกวา่ หรือน้อยกวา่ การจ้างงานประเภทอ่ืนๆ แนน่ อนวา่ จะต้องมี
แรงงานจ�ำนวนมากแยง่ กนั เสนอตวั เข้าท�ำงานท่ีให้ผลประโยชน์ตอบแทน
สงู กวา่ และในทางกลบั กนั จะต้องมีแรงงานจ�ำนวนมากไหลออกจากงาน
ท่ีให้ผลประโยชน์ตอบแทนต�่ำกวา่ แล้วไปสงู่ านประเภทที่ให้ผลประโยชน์
ตอบแทนสงู กวา่ จนในท่ีสดุ ผลประโยชน์ตอบแทนตอ่ แรงงานท่ีตา่ งกนั จะ
คอ่ ยๆ หมดไป ซงึ่ เป็นธรรมชาตขิ องมนษุ ย์ทกุ คนที่จะแสวงหาโอกาสการ
จ้างงานท่ีดีกวา่ และหลบหลีกการจ้างงานที่ด้อยกวา่ เสมอ”
ทฤษฎขี องอดมั สมทิ จงึ ใชอ้ ธบิ ายไดว้ ่า ท�ำไมค่าจา้ งแรงงานส�ำหรบั งาน
บางประเภทจงึ มอี ตั ราค่าจา้ งสูงกวา่ งานลกั ษณะอน่ื ๆ เช่น งานทม่ี คี วามเสย่ี ง งาน
ทต่ี อ้ งใชค้ วามพยายามสูง หรอื งานทต่ี อ้ งอยู่ภายใตส้ ภาพแวดลอ้ มทไ่ี มเ่ อ้อื อ�ำนวย
อย่างเช่น มกี ลน่ิ เหมน็ และสกปรก ฯลฯ
กรณีศึกษาต่อไปน้ี จะแสดงการประยุกตใ์ ชท้ ฤษฎกี ารชดเชยส่วนต่าง
ของค่าจา้ ง

เพราะเหตใุ ด คนงานซ่อมถนนชานเมอื งแดลลสั รัฐเทกซสั ได้รับค่าจ้าง
เพยี งคร่ึงหน่ึงของคนงานซ่อมถนนชานเมอื งมนิ นิแอโพลสิ รัฐมนิ ิโซตา
ในสหรัฐฯ (กรณีศกึ ษาของ เดเนียลล์ รูตต์)
หญงิ สาวเจา้ ของบา้ นผูห้ น่ึงไดใ้ หผ้ ูร้ บั เหมาตรี าคาค่าเทปูนโรงรถ ภายหลงั จากท่ี
ยา้ ยเขา้ ไปอยู่ในบา้ นหลงั ใหมแ่ ถบชานเมอื งแดลลสั รฐั เทกซสั ในสหรฐั ฯ ไดไ้ ม่
นาน และสง่ิ ทท่ี �ำใหเ้ ธอแปลกใจก็คือ ผูร้ บั เหมาตรี าคาค่าวสั ดุเท่ากบั ทเ่ี ธอเคย
จ่ายไปกบั การเทปูนทโ่ี รงรถบา้ นเก่าของเธอในเมอื งมนิ นิแอโพลสิ รฐั มนิ ิโซตา ท่ี
เพง่ิ จะยา้ ยออกมา แต่ปรากฏวา่ มคี ่าจา้ งแรงงานถกู ลงกวา่ คร่งึ หน่งึ แลว้ ทำ� ไมค่า
จา้ งแรงงานในแดลลสั จงึ ตำ�่ กวา่ มนิ นิแอโพลสิ มากอย่างนนั้

90 สนุกคดิ ในชวี ิตประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

กฎแห่งราคาเดยี วทางเศรษฐศาสตรร์ ะบวุ า่ งานต่างๆ ทตี่ อ้ งใชแ้ รงงานทมี่ ี
ทกั ษะความชำ� นาญพอๆ กนั และมสี ภาพแวดลอ้ มการทำ� งานคลา้ ยคลงึ กนั ตอ้ งมี
ค่าจา้ งแรงงานเท่ากนั อย่างงานประเภทเทปูนกไ็ มใ่ ช่งานยากทต่ี อ้ งใชท้ กั ษะความ
รูเ้ ฉพาะทาง ดงั นนั้ ไมว่ า่ จะท�ำทแ่ี ดลลสั หรอื มนิ นแิ อโพลสิ ระยะเวลาทใ่ี ชแ้ ละผล
งานทไ่ี ดก้ ไ็ มแ่ ตกต่างกนั อย่างไรกด็ ี สภาพแวดลอ้ มทเ่ี ป็นเงอ่ื นไขส�ำหรบั การท�ำงาน
ใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพจะแตกต่างกนั ส�ำหรบั สองเมอื งดงั กลา่ ว ในแดลลสั จะมสี ภาพ
ภมู อิ ากาศค่อนขา้ งคงท่ี แปรปรวนไมม่ าก ท�ำใหส้ ามารถท�ำงานไดเ้กอื บตลอดทง้ั
ปี ในขณะทม่ี นิ นิแอโพลสิ แต่ละปีมฤี ดูหนาวทค่ี ่อนขา้ งยาวนานหลายเดอื นท�ำให ้
ไมส่ ามารถท�ำงานได้ ดว้ ยเหตนุ ้ี ผูร้ บั เหมาในมนิ นิแอโพลสิ จงึ จ�ำเป็นตอ้ งรบั งาน
ดว้ ยอตั ราจา้ งทแ่ี พงกวา่ เพอ่ื การอยู่รอดทางธุรกจิ เพราะตอ้ งชดเชยใหก้ บั ค่าใชจ้ ่าย
คงทแ่ี ละเวลาทส่ี ูญเสยี ไปทไ่ี มม่ รี ายไดห้ ลายเดอื นในรอบปี น่จี งึ เป็นสาเหตใุ หต้ อ้ ง
ก�ำหนดอตั ราจา้ งแรงงานทส่ี ูงกวา่

ทฤษฎกี ารชดเชยส่วนต่างของค่าจา้ งแรงงานของ อดมั สมทิ อธบิ ายไว ้
วา่ ค่าจา้ งแรงงานและเงอ่ื นไขการท�ำงานจะมกี ารปรบั ตวั จนกระทงั่ เท่ากนั ในทส่ี ุด
ส�ำหรบั ทกุ ๆ งานทใ่ี ชแ้ รงงานทใ่ี ชค้ วามรูแ้ ละทกั ษะพอๆ กนั (ปจั จยั กระทบอน่ื ๆ
อยู่คงท)่ี ถา้ หากอตั ราจา้ งและเงอ่ื นไขการท�ำงานของงานใดงานหน่งึ ดกี ว่างานอน่ื ๆ
ทต่ี อ้ งการใชแ้ รงงานทม่ี คี วามรูแ้ ละทกั ษะคลา้ ยคลงึ กนั อตั ราจา้ งแรงงานของงานนน้ั
จะมแี นวโนม้ ปรบั ตวั ลดลงต่อไป เงอ่ื นไขเอ้อื อ�ำนวยต่อการท�ำงานทส่ี �ำคญั ประการ
หน่งึ ท่ี อดมั สมทิ อา้ งถงึ โดยเฉพาะคอื ความคงทข่ี องการจา้ งงาน (Constancy
of Employment) เงอ่ื นไขน้ีเองช่วยอธบิ ายวา่ เหตใุ ดอตั ราจา้ งในมนิ นิแอโพลสิ
จงึ ตอ้ งแพงกวา่ ในแดลลสั เป็นเพราะผูร้ บั เหมาตอ้ งชดเชยส่วนรายไดท้ ข่ี าดหาย
ไปในช่วงฤดูหนาวทไ่ี มส่ ามารถท�ำงานไดน้ นั่ เอง

นอกจากน้ี ความแตกต่างของค่าจา้ งส�ำหรบั ทง้ั สองเมอื งกย็ งั คงเป็นเพราะ
อปุ สงคท์ างดา้ นความตอ้ งการแรงงานในมนิ นแิ อโพลสิ ถกู กระจกุ ตวั อยูใ่ นระยะเวลา
สนั้ ๆ โดยช่างสามารถท�ำงานปูนไดเ้พยี ง 5 – 6 เดอื นในรอบปีเท่านนั้ ท�ำใหม้ กี าร
แขง่ ขนั แย่งผูร้ บั เหมากนั จนส่งผลต่อการเพม่ิ ข้นึ ของค่าจา้ งแรงงานดว้ ยเช่นกนั

บทท่ี 3 ทำ� ไมคนทำ� งานทมี่ คี วามสามารถพอๆ กนั จงึ ไดร้ บั เงนิ เดอื นตา่ งกนั 91

ทำ� ไมพนักงานเสริ ์ฟจงึ มีรายได้จากค่าจ้างแรงงานสูงกว่าผู้ช่วยหวั หน้า
พ่อครัวในภตั ตาคารชัน้ น�ำ (กรณีศกึ ษาของ เลสลีย์ ไวเลส)
พนกั งานเสริ ฟ์ บางคนทง้ั ชายและหญงิ ตามหอ้ งอาหารในโรงแรมหา้ ดาวหรอื ภตั ตาคาร
ชน้ั หน่งึ หลายแห่งอาจมรี ายไดค้ นื ละหลายรอ้ ยปอนด์ รายไดน้ ้เี ฉพาะค่าทปิ อย่าง
เดยี วเท่านน้ั ในขณะทผ่ี ูช้ ่วยหวั หนา้ พอ่ ครวั ในโรงแรมหรอื ภตั ตาคารเดยี วกนั จะมี
รายไดอ้ ยา่ งมากกแ็ ค่สว่ นหน่งึ ของรายไดข้ องพนกั งานเสริ ฟ์ เทา่ นน้ั แมว้ า่ ทงั้ สองอาชพี
จะมคี วามส�ำคญั พอๆ กนั ต่อความส�ำเรจ็ ในการประกอบอาชพี น้ี แต่คนส่วนใหญ่
เหน็ พอ้ งกนั วา่ ผูช้ ่วยหวั หนา้ พอ่ ครวั ทม่ี ปี ระสบการณ์ ทกั ษะ ความช�ำนาญ และ
ผ่านการฝึกฝนอบรม จะเป็นทรพั ยากรทห่ี ายากและขาดแคลนมากกว่าพนกั งาน
เสริ ฟ์ ถา้ เป็นเช่นนน้ั เพราะเหตใุ ดพนกั งานเสริ ฟ์ จงึ มรี ายไดม้ ากกวา่ ละ่

นอกจากทกั ษะความช�ำนาญแลว้ รายไดข้ องแรงงานหรอื พนกั งานยงั ข้นึ
อยู่กบั ปจั จยั อน่ื ๆ อกี หลายดา้ น ส�ำหรบั งานทต่ี อ้ งใชท้ กั ษะความช�ำนาญสูงถา้ ได้
รบั ค่าจา้ งตำ�่ กเ็ พราะถกู มองวา่ คอื งานทจ่ี ะเป็นบนั ไดใหก้ า้ วข้นึ ไปสู่ต�ำแหน่งงานท่ี
ดยี ง่ิ ข้นึ ต่อไป ท�ำใหง้ านของผูช้ ่วยหวั หนา้ พอ่ ครวั จงึ ถกู จดั อยู่ในประเภทดงั กลา่ ว
น้ดี ว้ ย ในขณะทง่ี านของพนกั งานเสริ ฟ์ ไมไ่ ดเ้ป็นเช่นนน้ั ส�ำหรบั พอ่ ครวั ทม่ี คี วาม
รูค้ วามช�ำนาญสูงหลายคนก็เต็มใจท�ำงานในต�ำแหน่งผูช้ ่วยหวั หนา้ พ่อครวั ใน
ภตั ตาคารใหญ่ๆ ดว้ ยอตั ราจา้ งค่อนขา้ งตำ�่ เพราะมนั เป็นโอกาสใหไ้ ดร้ บั การฝึกฝน
เพม่ิ พนู ความรู ้และประสบการณเ์ พอ่ื จะไดข้ ้นึ เป็นหวั หนา้ พอ่ ครวั ซง่ึ เป็นต�ำแหน่ง
ทไ่ี ดร้ บั การยอมรบั นบั ถอื และมรี ายไดส้ ูงอกี ดว้ ย

ในทางตรงกนั ขา้ ม พนกั งานเสริ ฟ์ เป็นต�ำแหน่งทต่ี นั เพราะไมม่ ตี �ำแหน่งงาน
ใหก้ า้ วขา้ มต่อไป พนกั งานเสริ ฟ์ จ�ำนวนมากไมเ่ คยไดง้ านใหมท่ ม่ี รี ายไดม้ ากกวา่ ท่ี
ตนไดใ้ นการเป็นงานพนกั งานเสริ ฟ์ และถงึ จะมบี า้ งทเ่ี ปลย่ี นงานใหมแ่ ลว้ ไดง้ านท่ี
มรี ายไดม้ ากกวา่ แต่กไ็ มใ่ ช่เพราะมปี ระสบการณท์ เ่ี คยเป็นพนกั งานเสริ ฟ์ มาก่อน

92 สนกุ คิดในชวี ติ ประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

ทำ� ไม CEO ของบริษัทผู้ผลติ ยาสูบรายใหญ่ ยอมให้การเป็ นพยาน
ภายใต้คำ� สาบาน เพ่อื ยนื ยันว่านิโคตนิ ไม่ใช่สารเสพตดิ
เมอ่ื วนั ท่ี 14 เมษายน 1994 CEO ของบรษิ ทั ผูผ้ ลติ ยาสูบรายใหญ่ 7 รายใน
สหรฐั ฯ เขา้ ใหก้ ารเป็นพยาน แลว้ สาบานตนต่อหนา้ คณะกรรมาธกิ ารควบคมุ ก�ำกบั
ผลติ ภณั ฑใ์ บยาสูบ ของสภาผูแ้ ทนราษฎรแหง่ สหรฐั ฯ โดยทกุ คนประกาศยนื ยนั วา่
นโิ คตนิ ไมใ่ ช่สารเสพตดิ อย่างไรกต็ าม ภายใตข้ อ้ มลู และหลกั ฐานทางวทิ ยาศาสตร์
ทพ่ี บในงานวจิ ยั ช้ชี ดั วา่ นิโคตนิ เป็นสารเสพตดิ แน่นอน CEO เหลา่ น้ีจงึ ถกู ดูหมน่ิ
ดูแคลน และเยาะเยย้ จากผูค้ นในสงั คม ค�ำถามคอื ทำ� ไม CEO เหลา่ น้ีจงึ กลา้ ทำ�
ในเรือ่ งทนี่ ่าอบั อายเช่นน้ี

SSCEO ของธรุ กิจยาสูบ : เงินเดือนสูงกบั งานทีไ่ ม่มีความสขุ

ภาพโดย : สตีเฟน คราวเลย์, หนงั สือพิมพ์ New York Times

การทต่ี อ้ งอยู่ในสงั คมอย่างอดทนและไดร้ บั ความอบั อาย ดูเหมอื นวา่ ไดเ้ขา้
ขา่ ยเงอ่ื นไขทไ่ี มพ่ งึ ปรารถนาในการจา้ งงานตามทฤษฎกี ารชดเชยสว่ นต่างของค่าจา้ ง

บทท่ี 3 ทำ� ไมคนทำ� งานทม่ี คี วามสามารถพอๆ กนั จงึ ไดร้ บั เงนิ เดอื นตา่ งกนั 93

ของ อดมั สมธิ แน่นอนวา่ CEO ของบรษิ ทั ผลติ บหุ ร่กี เ็ ป็นหน่ึงในบรรดา CEO
ของธุรกจิ ในสหรฐั ฯ ทม่ี รี ะดบั เงนิ เดอื นสูงมาก เช่น บรษิ ทั อลั เทรยี ซง่ึ เป็นบรษิ ทั
ลูกในเครอื บรษิ ทั ฟิลปิ มอรร์ สิ ทจ่ี ่ายเงนิ เดอื นให ้ CEO สูงถงึ ปีละ 18.13 ลา้ น
ดอลลารใ์ นปี 2005 และระดบั เงนิ เดอื นทส่ี ูงมากเช่นน้เี อง กเ็ ป็นค�ำตอบไดว้ า่ ท�ำไม
เหลา่ CEO ของบรษิ ทั ผลติ ยาสูบจงึ กลา้ ใหก้ ารเป็นพยานภายใตค้ �ำสาบานยนื ยนั
วา่ นิโคตนิ ไมใ่ ช่สารเสพตดิ แมต้ อ้ งแลกกบั เงอ่ื นไขการท�ำงานภายใตค้ วามกดดนั
ของสงั คมทป่ี ฏเิ สธความเช่อื ดงั กลา่ ว
ทำ� ไมคนทำ� งานท่มี ีประสิทธิภาพน้อยท่สี ุดในกลุ่มงานหน่ึงของบริษัท
จงึ ได้รับเงนิ เดอื นมากกว่ามูลค่าของผลผลติ เพ่มิ ท่เี ขามีส่วนร่วมสร้าง
ให้กับบริษัท ในขณะท่คี นทำ� งานมีประสิทธิภาพสูงสุดกลับมีเงนิ เดอื น
ต่ำ� กว่าท่เี ขาควรจะได้รับ
ทฤษฎวี า่ ดว้ ยตลาดแรงงานมกี ารแขง่ ขนั อยา่ งสมบูรณช์ ้ใี หเ้หน็ วา่ อตั ราจา้ งทแ่ี รงงาน
ไดร้ บั จะเท่ากบั มลู ค่าของผลผลติ เพม่ิ ท่เี ขามสี ่วนร่วมในการผลติ ใหบ้ ริษทั หรือ
องคก์ รทส่ี งั กดั อยู่ อย่างไรกด็ ี ขอ้ เทจ็ จรงิ ทพ่ี บคอื ส�ำหรบั องคก์ รหน่ึงๆ ผลผลติ
เพม่ิ ของแรงงานมคี วามแปรปรวนระหว่างแรงงานต่างๆ ทท่ี �ำงานคลา้ ยคลงึ กนั
มากกว่าความแปรปรวนของอตั ราจา้ งท่ไี ดร้ บั โดยท่ผี ูใ้ ชแ้ รงงานระดบั หวั หนา้
ดูเหมอื นจะไดร้ บั ค่าจา้ งนอ้ ยกว่ามลู ค่าของผลผลติ เพม่ิ ท่เี ขาสรา้ งใหก้ บั องคก์ ร
เมอ่ื ไดค้ ิดเป็นสดั ส่วนแลว้ ในขณะท่ผี ูใ้ ชแ้ รงงานระดบั ตำ�่ กว่าไดร้ บั ค่าจา้ งเป็น
สดั ส่วนทม่ี ากกว่าผลผลติ เพม่ิ ในส่วนทเ่ี ขาสรา้ งข้นึ ใหก้ บั องคก์ ร ปรากฏการณ์
ดงั กลา่ วดูแลว้ น่าจะเป็นผลดตี ่อผูใ้ ชแ้ รงงานระดบั ลา่ ง แต่ถา้ ผูใ้ ชแ้ รงงานระดบั
หวั หนา้ ไดร้ บั ค่าจา้ งนอ้ ยกวา่ ทค่ี วรจะไดจ้ รงิ ทำ� ไมไมม่ ผี ูว้ า่ จา้ งรายอนื่ ๆ ดึงตวั ผู ้
ใชแ้ รงงานระดบั หวั หนา้ ไปทำ� งานดว้ ย โดยยอมจ่ายค่าจา้ งใหเ้ท่ากบั ทีเ่ ขาควรจะ
ไดร้ บั ตามมลู ค่าผลผลติ เพมิ่ ทเี่ ขามสี ่วนร่วมสรา้ งข้นึ

ถา้ พจิ ารณาอย่างผวิ เผนิ หากเหตกุ ารณ์ดงั กลา่ วเป็นจรงิ ดงั สมมตฐิ านท่ี
กลา่ วมา ก็ดูเหมอื นวา่ จะมปี รากฏการณ์ “มเี งนิ ฟรวี างบนโตะ๊ ” ทอ่ี ธบิ ายไปแลว้

94 สนุกคดิ ในชวี ิตประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

ในบทก่อนน้ี กลา่ วคอื ถา้ ผูใ้ ชแ้ รงงานระดบั หวั หนา้ ไดร้ บั อตั ราจา้ งเท่ากบั 50,000
ปอนด์ แต่ไดร้ บั จรงิ เพยี ง 35,000 ปอนด์ กค็ วรมผี ูว้ า่ จา้ งทเ่ี ป็นคู่แขง่ รายอน่ื มอง
เหน็ โอกาส “มเี งนิ ฟรวี างรอบนโตะ๊ ” รบี ฉกฉวยก�ำไรเขา้ กระเป๋าเหนาะๆ ไดท้ นั ที
10,000 ปอนด์ โดยเสนอค่าจา้ งให ้ 40,000 ปอนดเ์ พอ่ื ลอ่ ใหเ้ ขามาท�ำงานดว้ ย
และหากเหตกุ ารณน์ ้ีเกดิ ข้นึ จรงิ ก็จะมปี รากฏการณม์ เี งนิ ฟรวี างรอบนโตะ๊ เหลอื
อยู่อกี 10,000 ปอนด์ ใหบ้ รษิ ทั คู่แขง่ รายอน่ื ๆ มาเสนออตั ราจา้ งทส่ี ูงข้นึ ไปเร่อื ยๆ
จนกระทงั่ เงนิ เดอื นของผูใ้ ชแ้ รงงานระดบั หวั หนา้ จะเทา่ กบั 50,000 ปอนดใ์ นทส่ี ุด
ซง่ึ เป็นอตั ราจา้ งทเ่ี ขาควรไดร้ บั

ค�ำอธบิ ายทเ่ี ป็นไปไดม้ ากทส่ี ุดว่า ท�ำไมแบบกระสวนของค่าจา้ งทส่ี งั เกต
เหน็ จงึ ค่อนขา้ งมเี สถยี รภาพ (คือแปรปรวนนอ้ ยกว่าแบบกระสวนของผลผลติ
เพม่ิ ของแรงงาน) ตอ้ งเร่มิ ตน้ ดว้ ยขอ้ สมมตทิ ว่ี ่า ผูใ้ ชแ้ รงงานหรอื พนกั งานส่วน
ใหญ่ต่างตอ้ งการด�ำรงต�ำแหน่งทส่ี ูงในกลุม่ งานมากกว่าต�ำแหน่งทต่ี ำ�่ แต่ก็เป็น
ไปไมไ่ ดท้ ท่ี กุ คนจะสมความปรารถนา อย่างนอ้ ยจะตอ้ งมปี ระมาณคร่งึ หน่ึงของ
จ�ำนวนคนท�ำงานทงั้ หมดในกลมุ่ งานทจ่ี ะตอ้ งอยู่ในต�ำแหน่งระดบั ลา่ ง ดงั นน้ั วธิ ี
การหน่ึงทจ่ี ะท�ำใหก้ ารท�ำงานร่วมกนั ไมม่ ปี ญั หา และคนท�ำงานในต�ำแหน่งระดบั
สูงท�ำงานไดอ้ ย่างสบายใจก็คอื จะตอ้ งท�ำใหค้ นท�ำงานในต�ำแหน่งระดบั ตำ�่ กวา่ มี
ความเตม็ ใจและยอมอดทนกบั ความไมพ่ งึ พอใจ โดยการใหส้ ง่ิ ชดเชยดว้ ยการได้
รบั ค่าจา้ งทส่ี ูงกวา่ มลู ค่าผลผลติ เพม่ิ ทท่ี �ำใหก้ บั องคก์ ร

ค�ำถามมกั มวี า่ เงนิ พเิ ศษทจ่ี ะน�ำจ่ายชดเชยมที ม่ี าจากแหลง่ ใด โดยทฤษฎี
กจ็ ะมแี หลง่ ทม่ี าจากเงนิ ภาษรี ายไดข้ องผูด้ �ำรงต�ำแหน่งระดบั สูงในองคก์ ร ซง่ึ หาก
ยงั ไมเ่ ป็นอตั ราทส่ี ูงมากเกนิ ไป กย็ งั พอเป็นแรงจูงใจใหผ้ ูด้ �ำรงต�ำแหน่งระดบั สูงอยู่
ท�ำงานกบั องคก์ รต่อไป (แมอ้ าจมโี อกาสหางานใหมท่ อ่ี น่ื ทม่ี เี งนิ เดอื นสูงกว่า) ใน
ขณะเดยี วกนั คนท�ำงานในต�ำแหน่งระดบั ลา่ งก็จะพอใจถา้ เงนิ เดอื นสุทธทิ ไ่ี ดร้ บั
หลงั หกั ภาษเี พยี งพอทจ่ี ะชดเชยภาระงานทน่ี อ้ ยกวา่

ในโลกแห่งความเป็นจรงิ คนทห่ี างานท�ำจะพบวา่ มตี �ำแหน่งงานและอตั รา
เงนิ เดอื นมากมายใหเ้ ลอื กแตกต่างกนั ในแต่ละบรษิ ทั ส�ำหรบั คนทไ่ี ม่กงั วลหรอื

บทที่ 3 ทำ� ไมคนทำ� งานทม่ี คี วามสามารถพอๆ กนั จงึ ไดร้ บั เงนิ เดอื นตา่ งกนั 95

ไมเ่ นน้ ในเร่อื งต�ำแหน่งงานทส่ี ูงมากนกั วธิ ดี ที ส่ี ุดคอื ยอมเลอื กงานในต�ำแหน่ง
ตำ�่ แต่มรี ายไดส้ ูงหน่อยในบรษิ ทั ใหญ่ทม่ี คี วามมนั่ คงสูง ส่วนคนทม่ี องหาแต่งาน
ในต�ำแหน่งสูงเท่านน้ั แต่ไดร้ บั เงนิ เดอื นตำ�่ ในบรษิ ทั ขนาดเลก็ หรอื มปี ระสทิ ธภิ าพ
การท�ำงานตำ�่ กวา่ กอ็ าจเป็นวธิ ที เ่ี หมาะสม

แมว้ า่ ตลาดขายบรกิ ารแรงงาน มหี ลายเร่อื งคลา้ ยคลงึ กบั ตลาดขายสนิ คา้
ทวั่ ไป (เช่น เคร่อื งเกบ็ เงนิ หรอื กระดาษพมิ พ)์ แต่กม็ บี างอย่างแตกต่างกนั อย่างมี
นยั ส�ำคญั เช่น ในตลาดแรงงาน นายจา้ งไมต่ อ้ งกงั วลวา่ ลูกจา้ งในแผนกสง่ิ พมิ พจ์ ะ
หยุดพกั ดม่ื กาแฟบอ่ ยมากเกนิ ไปหรอื ไม่ หรอื ขโมยของในส�ำนกั งานไปหรอื เปลา่

กรณีศกึ ษาตอ่ ไปน้ี จะแสดงใหเ้หน็ วา่ ขอ้ แตกต่างน้ชี ่วยอธบิ ายแบบกระสวน
ของค่าจา้ งทน่ี ่าสนใจไดห้ ลายแบบและวธิ กี ารจา้ งงานอกี ดว้ ย

ทำ� ไมเราจงึ จ่ายทปิ ให้กบั บางสนิ ค้าหรือบริการ แต่กไ็ ม่จ่ายกบั บางสนิ ค้า
หรือบริการ (กรณีศกึ ษาของ โดลาโป อีนาฮาโร)
เมอ่ื เราออกไปกินอาหารนอกบา้ นตามรา้ นอาหารหรือภตั ตาคารทวั่ ไป จะเป็น
ธรรมเนยี มปฏบิ ตั ทิ เ่ี รามกั จะใหค้ ่าทปิ ประมาณ 10 เปอรเ์ ซน็ ตข์ องราคาค่าอาหาร
ในบลิ ล์ ในขณะทเ่ี ราไมไ่ ดใ้ หค้ ่าทปิ กบั การใชส้ นิ คา้ หรอื บรกิ ารอน่ื ๆ อกี หลายชนดิ
ซง่ึ การใหท้ ปิ ส�ำหรบั บางสนิ คา้ หรอื บางบรกิ ารเป็นสง่ิ ผดิ กฎหมายดว้ ยซำ�้ เหตใุ ดจงึ
มธี รรมเนียมการปฏบิ ตั ทิ แี่ ตกต่างกนั เช่นน้ี

การใหค้ ่าทปิ เป็นวธิ กี ารหน่งึ ทเ่ี ชอ่ื วา่ จะช่วยกระตนุ้ ใหพ้ นกั งานในรา้ นอาหาร
บรกิ ารดขี ้นึ เจา้ ของรา้ นอาหารเองกเ็ ตม็ ใจยอมจา่ ยค่าจา้ งแก่พนกั งานเสริ ฟ์ ในอตั รา
สูง ถา้ พนกั งานเสริ ฟ์ เหลา่ นนั้ ใหบ้ รกิ ารลูกคา้ อย่างเตม็ ใจดว้ ยความสุภาพอ่อนโยน
และมมี ารยาท เพราะถา้ ผูม้ ารบั ประทานอาหารไดร้ บั ความรูส้ กึ และความประทบั
ใจทด่ี กี จ็ ะกลบั มาอดุ หนุนใหมอ่ กี ตวั พนกั งานเสริ ฟ์ เองกเ็ ตม็ ใจใหบ้ รกิ ารอย่างไม่
ขาดตกบกพร่องหากไดร้ บั ผลตอบแทนเพม่ิ ข้นึ แต่ปญั หาทเ่ี กดิ ข้นึ กค็ อื เป็นการ
ยากทเ่ี จา้ ของรา้ นอาหารจะตดิ ตามตรวจสอบคุณภาพการใหบ้ รกิ ารของพนกั งาน

96 สนกุ คดิ ในชวี ิตประจ�ำวันแบบเศรษฐศาสตร์

เสริ ฟ์ ไดโ้ ดยตรง วธิ ีการหน่ึงทจ่ี ะช่วยแกไ้ ขปญั หาไดค้ ือ การลดราคาอาหารลง
เลก็ นอ้ ย พรอ้ มกบั ประกาศเชญิ ชวนใหผ้ ูม้ ารบั ประทานอาหารจ่ายค่าทปิ เพม่ิ อกี
หน่อยใหแ้ ก่พนกั งานเสริ ฟ์ ทใ่ี หบ้ รกิ ารถกู ใจ วธิ นี ้ีเท่ากบั เราวางต�ำแหน่งใหผ้ ูม้ ารบั
ประทานอาหารเป็นผูต้ ดิ ตามตรวจสอบคุณภาพการใหบ้ รกิ ารของพนกั งานเสริ ฟ์
และเน่ืองจากคนทน่ี ิยมรบั ประทานอาหารนอกบา้ นส่วนใหญ่มกั จะแวะเวยี นอยู่
กบั รา้ นอาหารเดมิ บอ่ ยครงั้ พนกั งานเสริ ฟ์ คนใดทไ่ี ดร้ บั ค่าทปิ เป็นพเิ ศษจากแขก
จะสามารถจ�ำหนา้ เขาได้ ในคราวต่อไปถา้ ่เขากลบั มาอกี ก็จะไดร้ บั บรกิ ารทด่ี ยี ง่ิ
ข้นึ อกี จากพนกั งานเสริ ฟ์

โดยขอ้ เทจ็ จรงิ นน้ั มแี รงกดดนั จากการแขง่ ขนั อย่างสูงในธุรกจิ รา้ นอาหาร
แมว้ ่าลูกคา้ ทอ่ี าจไม่ไดใ้ หค้ ่าทปิ สูงมาก พอเขา้ มาใชบ้ รกิ ารในรา้ นอาหารแลว้ ก็
เป็นการยากทพ่ี นกั งานเสริ ฟ์ จะไมส่ นใจใหบ้ รกิ าร เพราะถา้ ปฏบิ ตั เิ ช่นนนั้ แลว้ ไม่
ชา้ ไม่นานลูกคา้ ก็จะหนีไปใชบ้ รกิ ารรา้ นอาหารอ่นื แทน จะยง่ิ เป็นผลเสยี ต่อรา้ น
อาหารทพ่ี วกเขาท�ำงานและการจา้ งงานของพวกเขาเอง

อยา่ งไรกต็ าม มบี างธุรกจิ ทผ่ี ูใ้ ชบ้ รกิ ารเองกไ็ มม่ ที างเลอื กเปลย่ี นไปใชบ้ รกิ าร
ทอ่ี น่ื เมอ่ื ไมพ่ อใจในบรกิ ารทไ่ี ดร้ บั ตวั อย่างเช่น เจา้ ของรถยนตท์ ต่ี อ้ งน�ำรถไปต่อ
ทะเบยี นประจ�ำปีไมม่ ที างเลอื กใหเ้ปลย่ี นไปใชบ้ รกิ ารทอ่ี น่ื แมจ้ ะไมช่ อบใจกบั การ
ใหบ้ รกิ ารของเจา้ หนา้ ทก่ี องทะเบยี นรถยนต์ ถงึ เจา้ หนา้ ทจ่ี ะใหบ้ รกิ ารดขี ้นึ ถา้ เขาได้
รบั ค่าทปิ แต่เรากม็ กั จะไมเ่ ตม็ ใจยอมจ่ายค่าทปิ ใหก้ บั เจา้ หนา้ ทเ่ี หลา่ น้ี
เพราะเหตุใด ค่าจ้างแรงงานจงึ มีแนวโน้มเพ่มิ ขนึ้ รวดเร็วกว่าผลติ ภาพ
การผลติ ของแรงงาน (กรณีศกึ ษาของ เอด็ เวริ ์ด ลาเซียร์)
แบบกระสวนทวั่ ไปทพ่ี บในบรษิ ทั ว่าจา้ งแรงงานในระยะยาวคอื ค่าจา้ งทแ่ี รงงาน
ไดร้ บั ในแต่ละปีมแี นวโนม้ เพม่ิ ข้นึ ในอตั ราทม่ี ากกวา่ การเพม่ิ ข้นึ ของผลติ ภาพการ
ผลติ ของแรงงาน ตามทฤษฎคี ่าจา้ งเฉลย่ี ทแ่ี รงงานคนหน่ึงจะไดร้ บั ตลอดช่วงอายุ
การท�ำงานในบรษิ ทั แหง่ หน่งึ ไมไ่ ดม้ คี ่าเกนิ กวา่ ผลติ ภาพการผลติ เฉลย่ี ในช่วงระยะ

บทที่ 3 ทำ� ไมคนทำ� งานทม่ี คี วามสามารถพอๆ กนั จงึ ไดร้ บั เงนิ เดอื นตา่ งกนั 97

เวลาเดยี วกนั ทท่ี �ำใหก้ บั บรษิ ทั ถา้ เป็นเช่นนนั้ จรงิ กห็ มายความวา่ ในช่วงระยะตน้
ของการจา้ งงาน แรงงานคนนน้ั จะไดร้ บั ค่าจา้ งนอ้ ยกวา่ ทเ่ี ขาควรจะไดร้ บั แต่มาใน
ช่วงหลงั ของการจา้ งงาน เขากลบั ไดร้ บั ค่าจา้ งมากกวา่ ทค่ี วรได้ และถา้ เป็นไปตาม
ทก่ี ลา่ วมา ทำ� ไมบริษทั ยงั คงจา้ งแรงงานคนนนั้ ไวท้ ำ� งาน ในเมอื่ ค่าจา้ งทบี่ ริษทั จ่าย
ใหแ้ ก่เขามากกวา่ มลู ค่าเพมิ่ ทเี่ ขาทำ� ใหก้ บั บริษทั

แบบกระสวนของค่าจา้ งในกรณีทค่ี นงานจะไดร้ บั จะเป็นค่าจา้ งตำ�่ ในช่วง
เร่มิ ตน้ และค่าจา้ งจะสูงข้นึ ในช่วงหลงั ของการท�ำงาน ซง่ึ มนั ท�ำหนา้ ทเ่ี สมอื นเป็น
เครอ่ื งมอื ป้องกนั การคดิ ฉอ้ ฉลของแรงงาน เฉพาะประเทศในกลมุ่ สหราชอาณาจกั ร
ขอ้ มลู จากการศึกษาช้ใี หเ้หน็ วา่ การฉอ้ ฉลของแรงงานไดท้ �ำความเสยี หายต่อบรษิ ทั
ต่างๆ แต่ละปีคดิ เป็นมลู ค่ารวมเกอื บ 1,000 ลา้ นปอนด์ ถา้ บรษิ ทั สามารถหาวธิ ี
ช่วยลดการฉอ้ ฉลของแรงงานลงได้กจ็ ะท�ำใหบ้ รษิ ทั โดยรวมมแี หลง่ เงนิ มาใชจ้ า่ ย
เพม่ิ ใหก้ บั คนงาน พรอ้ มกบั มกี �ำไรมากข้นึ ดว้ ยในเวลาเดยี วกนั

ขอ้ ดขี องอตั ราการเพม่ิ อตั ราเงนิ เดอื นสูงกวา่ ผลติ ภาพการผลติ ในช่วงหลงั
ของอายุงานก็คอื จะไม่จูงใจใหค้ นท้งิ งานกลางคนั เกยี จครา้ น หรอื ไมซ่ อ่ื สตั ย์
แมว้ ่ามลู ค่าตลอดช่วงอายุการจา้ งงานจะสูง แต่ค่าจา้ งทแ่ี รงงานไดร้ บั ในช่วงตน้
ของการท�ำงานจะตำ�่ กว่าการไปรบั จา้ งท�ำงานทอ่ี น่ื ท�ำใหค้ นงานทต่ี อ้ งการท�ำงาน
แบบไมซ่ อ่ื ตรงบางคนก็อาจกลวั วา่ พฤตกิ รรมการฉอ้ ฉลของตนเองจะถกู จบั ได้
และถกู ไลอ่ อกก่อนถงึ เวลาทจ่ี ะไดส้ ทิ ธปิ ระโยชนจ์ ากอตั ราการเพม่ิ ข้นึ ของเงนิ เดอื น

ในทางตรงกนั ขา้ ม คนงานทต่ี อ้ งการท�ำงานแบบซอ่ื สตั ยจ์ ะยอมรบั เงอ่ื นไข
แบบกระสวนของการเพม่ิ เงนิ เดอื นรูปแบบน้ไี ดโ้ ดยไมม่ ปี ญั หา และจะรูส้ กึ เชอ่ื มนั่
วา่ ตวั เองจะสามารถท�ำงานในต�ำแหน่งนน้ั ไดน้ านเพยี งพอจนถงึ เวลาทจ่ี ะไดร้ บั สทิ ธิ
ประโยชนจ์ ากเงนิ พเิ ศษ (Bonuses) ทจ่ี ่ายใหเ้มอ่ื เกษยี ณอายุ ส�ำหรบั บรษิ ทั เองกร็ ู ้
อยู่แลว้ วา่ จะตอ้ งรกั ษาเงอ่ื นไขการจ่ายเงนิ ตามสญั ญา เพราะมเิ ช่นนน้ั กจ็ ะมผี ลต่อ
การสรรหาพนกั งานใหมเ่ ขา้ ท�ำงานกบั บรษิ ทั ในอนาคต

98 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์