สนุกคิดในชีวิตประจําวันแบบเศรษฐศาสตร์

เพราะเหตุใด กลยุทธ์การไล่ผู้น�ำขององค์กรท่ไี ม่มีผลงานออกไป จงึ ได้
รับการสนับสนุนจากเจ้าหน้าท่ขี ององค์กร ด้วยความเข้าใจอย่างผิดๆ
ว่าเป็ นกลยุทธ์ท่ดี ี
เมอ่ื ทมี ฟตุ บอลใดก็ตามพ่ายแพใ้ นฤดูกาลแขง่ ขนั สง่ิ ทม่ี กั จะเกดิ ข้นึ ตามมาทนั ที
หลงั จากนนั้ ไมน่ านก็คอื โคช้ หรอื ผูจ้ ดั การทมี จะถกู ปลดออกโดยเจา้ ของทมี ใน
ท�ำนองคลา้ ยคลงึ กนั บรษิ ทั ใดกต็ ามทป่ี ระสบการขาดทนุ มาก ปฏกิ ริ ยิ าแรกจาก
คณะกรรมการบรษิ ทั กค็ อื การเปลย่ี นตวั กรรมการผูจ้ ดั การ ค�ำถามน่าสนใจทค่ี วร
คน้ หาค�ำตอบกค็ อื เป็นความจริงหรือทีก่ ารเปลยี่ นตวั ผูน้ ำ� ทมี หรือผูจ้ ดั การคนใหม่
จะช่วยใหท้ มี หรือบริษทั ทำ� งานประสบความสำ� เร็จดีข้นึ

การพ่ายแพข้ องทมี กีฬาในฤดูกาลแข่งขนั ก็เหมอื นกบั การขาดทนุ ในการ
ด�ำเนนิ ธุรกจิ ของบรษิ ทั เอกชน ซง่ึ ความสามารถของผูจ้ ดั การทมี เป็นเพยี งหน่งึ ใน
เหตปุ จั จยั หลายประการทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั การแพ–้ ชนะของทมี ซง่ึ ปจั จยั เหตอุ น่ื ๆ นนั้
กม็ อี ยู่จรงิ และต่างมคี วามแปรปรวนเป็นอสิ ระ ไมข่ ้นึ กบั วา่ ใครจะมาเป็นผูจ้ ดั การ
ทมี อย่างในปีทโ่ี ชคไมเ่ ขา้ ขา้ งแมผ้ ูจ้ ดั การทมี จะปฏบิ ตั หิ นา้ ทอ่ี ย่างเตม็ ความสามารถ
แลว้ กต็ าม แต่ถา้ ปจั จยั เหตอุ น่ื ผนั แปรในทศิ ทางทไ่ี มเ่ อ้อื อ�ำนวยกอ็ าจสง่ ผลใหท้ มี
พา่ ยแพไ้ ด้ แลว้ ถา้ ปีใดก็ตามทป่ี จั จยั เหตอุ น่ื เหลา่ น้ีผนั แปรเกนิ เกณฑป์ กตจิ นส่ง
ผลกระทบทางลบต่อการแขง่ ขนั ของทมี แลว้ ขอ้ เทจ็ จรงิ ทม่ี กั สงั เกตเหน็ ตามมากค็ อื
ในปีถดั ๆ ไปค่าของตวั แปรปจั จยั เหตอุ น่ื ๆ จะกลบั สู่เกณฑป์ กติ ในทางสถติ เิ รยี ก
วา่ “ค่าของตวั แปรจะเขา้ ใกลจ้ ดุ ศูนยก์ ลางของช่วงค่าการกระจายความแปรปรวน
แบบปกต”ิ คอื เขา้ ใกลค้ ่าเฉลย่ี ตวั กลางของขอ้ มลู

จากปรากฏการณด์ งั ทไ่ี ดอ้ ธบิ ายไปแลว้ การจา้ งโคช้ หรอื ผูจ้ ดั การทมี คน
ใหมแ่ ทนคนเก่าหลงั จากทมี พา่ ยแพใ้ นปีทผ่ี ่านมา จงึ มนี ยั ความหมายวา่ เจา้ ของทมี
ตอ้ งการเหน็ ผลการแขง่ ขนั ของทมี ชนะมากข้นึ จากความคาดหวงั วา่ ปจั จยั เหตอุ น่ื ๆ
จะกลบั เขา้ สู่เกณฑป์ กตซิ ง่ึ จะเอ้อื อ�ำนวยมากข้นึ โดยทโ่ี คช้ หรอื ผูจ้ ดั การคนใหม่
ไมจ่ �ำเป็นจะตอ้ งเก่งกวา่ คนเก่าเสมอไป แมว้ า่ การพา่ ยแพข้ องทมี อาจเกดิ จากความ
ไมเ่ ก่งของผูจ้ ดั การทมี กไ็ ด้ซง่ึ กส็ มควรตอ้ งถกู ปลดออก แต่การกลบั มาไดร้ บั ชยั ชนะ

บทท่ี 7 สุนขั ตัวใหญ่ทส่ี ดุ จะเป็นผู้ชนะ 199

ของทมี (หลงั จากพา่ ยแพใ้ นฤดูกาลแขง่ ขนั ทผ่ี ่านมา) หลงั การตง้ั ผูจ้ ดั การทมี คนใหม่
กไ็ มไ่ ดเ้ป็นหลกั ฐานวา่ การปลดโคช้ หรอื ผูจ้ ดั การทมี คนเก่าเป็นสง่ิ ทถ่ี กู ตอ้ งแลว้

เพราะเหตุใด การพดู ชมเชยของผู้จดั การมีแนวโน้มไม่ค่อยให้ความ
สำ� คัญกับลูกน้องท่ที ำ� งานดี แต่กลับให้ความสำ� คัญมากเกนิ ไปกับการ
ตเิ ตยี นลูกน้องท่ที ำ� งานผิดพลาด
ผูจ้ ดั การทม่ี นี สิ ยั แขง็ กระดา้ งมกั ไมร่ รี อวา่ กลา่ วต�ำหนติ เิ ตยี นลูกนอ้ งทนั ทที ไ่ี ดเ้หน็
ลูกนอ้ งท�ำการงานผดิ พลาด แต่กลบั รีรอท่จี ะพูดชมเชยใหก้ �ำลงั ใจเมอ่ื ลูกนอ้ ง
ท�ำงานไดผ้ ลดี ในทางกลบั กนั ผูจ้ ดั การทร่ี กั การถนอมนำ�้ ใจลูกนอ้ งก็จะไม่รรี อ
ทจ่ี ะพูดชมเชยทนั ทที ล่ี ูกนอ้ งท�ำงานไดผ้ ล แต่กลบั รรี อในการต�ำหนิตเิ ตยี นเมอ่ื
ลูกนอ้ งท�ำงานผดิ พลาดบา้ ง สไตลข์ องผูจ้ ดั การคนใดทค่ี ุณเหน็ ว่าน่าจะเป็นแบบ
อย่างไดด้ กี วา่ กนั เน่อื งจากไมม่ ใี ครสามารถใหค้ �ำตอบทถ่ี กู ตอ้ งไดม้ ากกว่า ส�ำหรบั
ผูจ้ ดั การทเ่ี ขา้ รบั งานใหมๆ่ จงึ มกั จะตอ้ งเรยี นรูจ้ ากประสบการณ ์ โดยการทดลอง
ท�ำทงั้ สองอย่างเพอ่ื หาสไตลท์ เ่ี หมาะทส่ี ุดของตวั เอง ผูจ้ ดั การหลายคนจงึ มขี อ้ สรุป
ตรงกนั วา่ การพูดชมเชยลูกนอ้ งท�ำไดด้ นี อ้ ยกว่าทค่ี วรจะเป็น ในขณะทก่ี ารพูด
ตเิ ตยี นจะท�ำไดด้ เี กนิ กวา่ ทค่ี วรจะเป็น แลว้ อะไรเป็นสาเหตขุ องการลำ� เอยี งดงั กลา่ ว

ค�ำตอบเก่ียวเน่ืองกบั ปรากฏการณ์ทางสถติ ิ “การถดถอยสู่ค่าเฉล่ยี ”
คลา้ ยคลงึ กบั ทไ่ี ดอ้ ธบิ ายไปแลว้ ในเรอ่ื งการพ่ายแพข้ องทมี กฬี าหลายประเภททต่ี ก
รอบไปก่อนส้นิ ฤดูกาลแขง่ ขนั ทง้ั ๆ ทใ่ี นปีทผ่ี ่านมาไดเ้ป็นถงึ แชมป์ หรอื ลูกจา้ งของ
บรษิ ทั เอกชนกเ็ ป็นเช่นเดยี วกบั นกั กฬี า นนั่ คอื จะไมส่ ามารถรกั ษามาตรฐานการ
ท�ำงานใหด้ คี งทเ่ี ทา่ กนั ไดต้ ลอดเวลา อย่างในบางสปั ดาหเ์ ขาอาจท�ำงานไดด้ มี ากเกนิ
ค่าเฉลย่ี แต่บางสปั ดาหก์ ลบั ตำ�่ กวา่ มาตรฐาน และไมว่ า่ เขาจะไดร้ บั การตหิ รอื ชม
จากผูจ้ ดั การอย่างไร ถา้ เขาท�ำงานตำ�่ กวา่ มาตรฐานในสปั ดาหห์ น่ึงแลว้ ในสปั ดาห์
ถดั ไปคาดไดเ้ลยวา่ เขาจะกลบั มาท�ำงานดเี หมอื นปกตดิ งั เดมิ ในทางกลบั กนั ถา้
เขาท�ำงานเกนิ กวา่ มาตรฐานในสปั ดาหห์ น่ึงแลว้ เขาจะมผี ลงานลดลงเลก็ นอ้ ยใน
สปั ดาหถ์ ดั มา ไมว่ า่ จะไดร้ บั ค�ำชมเชยจากผูจ้ ดั การหรอื ไมก่ ต็ าม

200 สนุกคดิ ในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

ผลลพั ธก์ ค็ อื ผูจ้ ดั การทม่ี นี สิ ยั ชอบต�ำหนริ นุ แรงเมอ่ื ลูกนอ้ งท�ำงานผดิ พลาด
อาจเขา้ ใจผดิ คดิ วา่ เมอ่ื ลูกนอ้ งท�ำงานดขี ้นึ ในสปั ดาหต์ ่อมา (ซง่ึ ยงั ไงจะตอ้ งดขี ้นึ แน่
ในช่วงเวลาถดั ไปตามหลกั สถติ )ิ เป็นผลจากการทถ่ี กู ต�ำหนิ จงึ ท�ำใหผ้ ูจ้ ดั การรรี อ
ทจ่ี ะพดู ชมเชย ในทางกลบั กนั ผูจ้ ดั การทม่ี กั ชอบกลา่ วชมเชยลูกนอ้ งทท่ี �ำงานดกี ็
อาจเขา้ ใจผดิ คดิ วา่ เมอ่ื ลูกนอ้ งท�ำงานแย่ลงในสปั ดาหต์ ่อมา (ซง่ึ ยงั ไงกจ็ ะตอ้ งแย่ลง
ตามหลกั สถติ )ิ เป็นเพราะความทเ่ี ขาเป็นคนใจดเี กนิ ไป จงึ ไมพ่ ดู ชมเชยต่อไป ซง่ึ
ทงั้ หลายทง้ั ปวงคอื ความรูส้ กึ ล�ำเอยี งทเ่ี กดิ ข้นึ ของผูจ้ ดั การนนั่ เอง

อย่างไรก็ดี การทดลองทางวทิ ยาศาสตรช์ ้ใี หเ้ หน็ ว่า ภายใตเ้ งอ่ื นไขบาง
ประการผูจ้ ดั การทบ่ี รหิ ารงานดว้ ยสไตลน์ ุ่มนวล จะช่วยส่งเสรมิ การท�ำงานทด่ี ขี ้นึ
ของลูกนอ้ งมากกว่าแบบเคร่งครดั และแขง็ กระดา้ ง ขอ้ พสิ ูจนน์ ้ีเป็นหลกั ฐานทน่ี ่า
เชอ่ื ถอื มากกวา่ ความเชอ่ื เกย่ี วกบั ความรูส้ กึ ทถ่ี กู บดิ เบอื นไปจากสหสมั พนั ธถ์ ดถอย
เขา้ สู่ค่าเฉลย่ี ของพฤตกิ รรมมนุษยท์ แ่ี ปรปรวนไมค่ งท่ี

ตวั อย่างสุดทา้ ยของบทน้ี จะแสดงใหเ้หน็ ว่าหลกั การประเมนิ ผลได–้ ผล
เสยี บางครงั้ สามารถช่วยใหเ้ ราเขา้ ใจและไดป้ ระโยชนจ์ ากขอ้ มลู ทด่ี ูเหมอื นไม่มี
ความหมายใดๆ ในแงค่ วามโปร่งใสชดั เจน
เพราะเหตุใด ร้านค้าจึงติดป้ ายหน้าร้านบอกให้รู้ว่าสามารถน�ำสุนัข
น�ำทางของคนตาบอดเข้าร้านได้ (กรณีศกึ ษาของ เมาริส เฮอร์นันเดซ)
รา้ นคา้ หลายแห่งตดิ ป้ายขอ้ ความหนา้ รา้ นบอกผูบ้ ริโภคใหร้ ูถ้ งึ นโยบายของรา้ น
ตวั อย่างเช่น บางรา้ นตดิ ป้ายหา้ มลูกคา้ ทไ่ี มส่ วมเส้อื หรอื รองเทา้ เขา้ รา้ น และหลาย
รา้ นกห็ า้ มน�ำสตั วเ์ ล้ยี งเขา้ รา้ น อย่างไรกต็ าม ส�ำหรบั รา้ นคา้ ทห่ี า้ มน�ำสตั วเ์ ล้ยี งเขา้
รา้ นส่วนใหญ่จะตดิ ป้ายเพม่ิ บอกใหร้ ูว้ า่ อนุญาตใหส้ ุนขั น�ำทางของคนตาบอดเขา้
รา้ นได้ เนือ่ งจากสนุ ขั และคนตาบอดไมส่ ามารถอ่านป้ายขอ้ ความได้ แลว้ จะข้นึ
ป้ายไวเ้พอื่ อะไร

บทท่ี 7 สุนขั ตัวใหญ่ทสี่ ดุ จะเปน็ ผู้ชนะ 201

ในเมอ่ื ลูกคา้ ตาดไี มไ่ ดใ้ ชส้ ุนขั น�ำทาง จงึ ไมม่ คี วามจ�ำเป็นจะตอ้ งรูว้ า่ สุนขั
น�ำทางของคนตาบอดถกู อนุญาตใหเ้ขา้ รา้ นได้ ถงึ กระนน้ั กต็ าม ผลดกี จ็ ะบงั เกดิ
แก่เจา้ ของรา้ นคา้ ถา้ ลูกคา้ รูถ้ งึ ขอ้ ยกเวน้ ดงั กลา่ ว ซง่ึ ท�ำใหค้ ดิ ไปวา่ เจา้ ของรา้ นนน้ั
ใจดี ไมไ่ ดร้ งั เกยี จสตั วเ์ ล้ยี ง แต่เมอ่ื ลูกคา้ บางคนเหน็ สุนขั ในรา้ นโดยไมร่ ูว้ า่ เป็น
สุนขั น�ำทางของคนตาบอด ก็อาจเขา้ ใจผดิ คดิ วา่ รา้ นน้ีหย่อนยานในการบงั คบั ใช้
นโยบายหา้ มน�ำสตั วเ์ ล้ยี งเขา้ รา้ น ขณะทบ่ี างคนอาจคดิ ว่านโยบายหา้ มสตั วเ์ ล้ยี ง
ทกุ ชนดิ เขา้ รา้ นไมม่ เี หตผุ ล โดยคดิ ไปวา่ เป็นการกดี กนั คนตาบอดไมใ่ หเ้ขา้ รา้ น

แมข้ อ้ ดจี ากการอนุญาตใหส้ ุนขั น�ำทางของคนตาบอดเขา้ รา้ นไดจ้ ะมเี พยี ง
เลก็ นอ้ ย แต่เป็นการลงทนุ ทต่ี ำ�่ มากๆ หรอื แทบไมม่ เี ลยกบั การเขยี นป้ายเลก็ ๆ ตดิ
ไวท้ ห่ี นา้ รา้ น จงึ นบั เป็นการลงทนุ ทค่ี ุม้ ค่ามาก

202 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

8

นักธรรมชาติเศรษฐกิจบนท้องถนน

ชีวติ ความเป็นอยูแ่ ละสถานะทางเศรษฐกจิ และสงั คมของผูค้ นในแต่ละประเทศ
จะมคี วามแตกต่างกนั เช่น บา้ นของคนญ่ปี ่นุ มขี นาดเลก็ กว่าบา้ นของคน
สหรฐั ฯ แมจ้ ะทราบถงึ ความแตกต่างทางเศรษฐกจิ และสงั คมวา่ เป็นผลส่วนหน่ึง
มาจากความแตกต่างของวฒั นธรรม แลว้ ท�ำไมแต่ละประเทศจงึ มวี ฒั นธรรมท่ี
แตกต่างกนั หรอื มนั เป็นผลสบื เน่อื งมาจากประเพณีของแต่ละสงั คมทห่ี ลากหลาย
เกดิ ข้นึ สะสมมาหลายรอ้ ยหลายพนั ปี นกั จติ วทิ ยาช่อื ดงั อยา่ ง เจอรโ์ รม เคแกน
อธบิ ายวา่ ค่านิยมทางวฒั นธรรมในหลายประเทศถกู หลอ่ หลอมข้นึ จากการปรบั
ตวั ของสมาชกิ ของสงั คมนนั้ กบั ปญั หาต่างๆ ทผ่ี ูค้ นเผชญิ ในช่วงเวลาและสถานท่ี
ต่างๆ ส�ำหรบั สงั คมทม่ี อี ตั ราการเสยี ชวี ติ ของเดก็ สูง มกั เป็นสงั คมทม่ี วี ฒั นธรรม
นยิ มความอดทนและการแยกตวั เองจากสงั คม สว่ นสงั คมทม่ี สี งครามเกดิ ข้นึ บอ่ ย
ครงั้ มกั นิยมความกลา้ หาญ เป็นตน้

ภายใตแ้ นวคิดของ เจอรโ์ รม เคแกน ในบทน้ีจะอธิบายความแตกต่าง
พฤตกิ รรมของผูค้ นในแต่ละประเทศว่าเป็นผลตามมาจากความแตกต่างของขอ้ ดี
และขอ้ เสยี หรอื รายไดแ้ ละตน้ ทนุ ทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง อกี หน่ึงในความแตกต่างระหวา่ ง
ประเทศทเ่ี หน็ ชดั เจนมากทส่ี ุดคอื รายไดเ้ฉลย่ี ต่อคน คนทม่ี รี ายไดแ้ ตกต่างกนั
จะมโี อกาสและทางเลอื กแตกต่างกนั เสมอ ไมว่ า่ จะมาจากวฒั นธรรมใดกต็ าม

บทที่ 8 นกั ธรรมชาตเิ ศรษฐกิจบนท้องถนน 203

เพราะเหตุใด การส่งข้อความสัน้ จงึ เป็ นท่นี ิยมของคนแถบทวีปเอเชีย
มากกว่าประเทศแถบตะวนั ตก (กรณศี กึ ษาของ ไวเวก็ เซเทยี และคาลยนั
โจนนาลากาดดา)
ถา้ คุณเดนิ ทางท่องเทย่ี วไปในประเทศต่างๆ ในแถบเอเชยี คุณอาจเหน็ ผูค้ นในวยั
ต่างๆ ไมว่ า่ เดก็ หรอื ผูใ้ หญ่ขะมกั เขมน้ อยูก่ บั การพมิ พข์ อ้ ความขนาดสน้ั บนโทรศพั ท์
มอื ถอื ในทางกลบั กนั คณุ จะไมค่ ่อยพบพฤตกิ รรมดงั กลา่ วในประเทศแถบตะวนั ตก
ปจั จยั ใดสามารถอธบิ ายความแตกต่างน้ีได้

เน่อื งจากหลายประเทศในยา่ นเอเชยี มกี ารพฒั นาระบบสอ่ื สารโทรคมนาคม
ทางโทรศพั ทล์ า่ ชา้ กวา่ ประเทศแถบตะวนั ตก โดยเฉพาะโทรศพั ทม์ อื ถอื ทเ่ี พง่ิ จะ
เร่มิ มใี ชอ้ ย่างแพร่หลายและขยายตวั รวดเร็วมากในปจั จบุ นั นอกจากน้ี ตน้ ทนุ
การส่งขอ้ ความแบบตวั หนงั สอื มอี ตั ราค่าใชจ้ ่ายตำ�่ กว่าการส่งขอ้ ความทางเสยี ง
มาก ยกเวน้ ญป่ี ่นุ ประเทศเดยี ว ในประเทศอน่ื ๆ ของเอเชยี มรี ายไดเ้ฉลย่ี ต่อหวั
ของประชากรตำ�่ กวา่ ของประชากรในประเทศแถบตะวนั ตกมาก และดว้ ยเหตนุ ้ี
เอง จงึ ท�ำใหม้ กี ารนยิ มการส่งขอ้ ความสนั้ เป็นตวั หนงั สอื กนั มาก

คนทเ่ี คยลองใชบ้ รกิ ารกส็ ามารถยนื ยนั ไดว้ า่ การส่งขอ้ ความสน้ั โดยพมิ พ์
ขอ้ ความบนแป้นโทรศพั ทม์ อื ถอื นน้ั ตอ้ งอาศยั ความช�ำนาญ ซง่ึ ใชเ้ วลาและความ
พยายามฝึกฝนจนเคยชนิ ระยะหน่งึ และอาศยั ประสบการณก์ ารใชม้ าอยา่ งยาวนาน
ผูค้ นจ�ำนวนมากในเอเชยี จงึ เคยชนิ กบั การใชว้ ธิ กี ารส่งขอ้ ความตวั อกั ษรแบบสนั้
แมจ้ ะมคี วามสามารถในการจ่ายค่าส่งขอ้ ความเสยี งก็ตาม แต่ส�ำหรบั ผูค้ นใน
ประเทศแถบตะวนั ตกไดใ้ ชว้ ธิ กี ารส่งขอ้ ความทางเสยี งมาตงั้ แต่ตน้ แลว้ ท�ำใหไ้ ม่
ชนิ กบั การสง่ ขอ้ ความสน้ั เป็นตวั หนงั สอื ซง่ึ ตอ้ งใชเ้วลาและความพยายามมากกวา่

บางคนอาจไม่ยอมรบั เหตุผลท่อี ธิบายดงั กล่าวมาน้ี เน่ืองจากการพมิ พ์
ขอ้ ความแบบสน้ั เป็นเร่อื งทท่ี �ำกนั ปกตใิ นบางประเทศแถบตะวนั ตกเช่นกนั เช่น
ในฟินแลนดก์ ็มโี ครงข่ายสอ่ื สารทางโทรศพั ทม์ อื ถอื ทไ่ี ดร้ บั การพฒั นามายาวนาน
ท�ำใหก้ ารส่งขอ้ ความสนั้ ไดร้ บั ความนิยม ซ่งึ กลา่ วกนั ว่าเป็นผลมาจากลกั ษณะ

204 สนกุ คดิ ในชวี ิตประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

ประจ�ำชาตขิ องชาวฟินแลนด์ คือการเป็นคนรกั สนั โดษ ไม่ชอบสุงสงิ พูดคุยกบั
ใคร จงึ ไมน่ ิยมส่งขอ้ ความทางเสยี ง

เพราะเหตุใด กระป๋ องอะลูมเิ นียมในบราซลิ จงึ มีการรีไซเคลิ สูงกว่าใน
สหรัฐฯ (กรณีศกึ ษาของ ลวิ ซ์ ฟาร์นันโด และ วาร์กา บโู ซลิน)
ในสหรฐั ฯ ผูบ้ รโิ ภคเคร่อื งดม่ื แบบกระป๋องใน 11 รฐั จะตอ้ งวางเงนิ มดั จ�ำ 5 เซนต์
หรอื มากกว่านน้ั ต่อทกุ ๆ กระป๋องอะลูมเิ นียมบรรจเุ คร่อื งดม่ื ทเ่ี ขาซ้อื และบอ่ ย
ครง้ั จะมปี ระกาศของทางราชการขอรอ้ งใหผ้ ูบ้ รโิ ภคน�ำกระป๋องอะลูมเิ นียมเปลา่
ส่งกลบั คนื ใหศ้ ูนยร์ ไี ซเคลิ ของทางราชการหรอื รา้ นคา้ ทเ่ี ขา้ ร่วมโครงการทอ่ี ยู่ใกล ้
บา้ นเพอ่ื ส่งไปรไี ซเคลิ ต่อ โดยผูบ้ รโิ ภคจะไดร้ บั เงนิ ค่ามดั จ�ำคนื อย่างไรกต็ าม เมอ่ื
ดูจากจ�ำนวนกระป๋องอะลูมเิ นยี มทห่ี ายไป 70,000 ลา้ นกระป๋องในสหรฐั ฯ พบวา่
จ�ำนวนทส่ี ่งกลบั ไปรไี ซเคลิ มมี ากกวา่ คร่งึ ของจ�ำนวนกระป๋องทข่ี ายไปแค่นิดเดยี ว
เท่านน้ั ทเ่ี หลอื ท้งิ อยู่ตามกองขยะ

ในทางตรงกนั ขา้ ม ผูบ้ รโิ ภคในบราซลิ ไมต่ อ้ งวางเงนิ มดั จ�ำเมอ่ื ซ้อื กระป๋อง
เคร่อื งดม่ื อะลูมเิ นียม รวมทงั้ ไมม่ ศี ูนยร์ ไี ซเคลิ แสนสะดวกกระจายอยู่ตามเมอื ง
ต่างๆ แบบสหรฐั ฯ และไม่มหี น่วยงานของทางราชการใดประกาศเชญิ ชวนให ้
ผูบ้ รโิ ภคน�ำกระป๋องอะลูมเิ นียมเปลา่ คนื เพอ่ื รไี ซเคลิ แต่กลบั ปรากฏว่าในแต่ละ
ปีจ�ำนวนกระป๋องเคร่อื งดม่ื อะลูมเิ นยี มทงั้ หมดทข่ี ายในบราซลิ มกี ารน�ำไปรไี ซเคลิ
เกอื บ 90 เปอรเ์ ซน็ ต์ เพราะเหตใุ ดบราซลิ จงึ มกี ารรีไซเคิลกระป๋องอะลูมเิ นียมเป็น
สดั ส่วนทสี่ ูงกวา่ สหรฐั ฯ

แมว้ า่ ผูบ้ รโิ ภคในบราซลิ ไมต่ อ้ งวางเงนิ มดั จ�ำ และไมม่ ศี ูนยร์ ไี ซเคลิ กระป๋อง
อะลูมเิ นียมใชแ้ ลว้ สะดวกเท่าในสหรฐั ฯ แต่กระป๋องเปลา่ ใชแ้ ลว้ สามารถขายต่อ
เป็นเงนิ ใหผ้ ูป้ ระกอบการทม่ี อี าชพี หลอมโลหะอะลูมเิ นียมขาย เน่ืองจากรายได้
เฉลย่ี ของประชากรในบราซลิ คดิ เป็น 20 เปอรเ์ ซน็ ตข์ องประชากรในสหรฐั ฯ เท่านน้ั
และความยากจนยงั มอี ยู่ทวั่ ทกุ หนแห่งทวั่ ประเทศ ประชากรเกอื บ 2 แสนคนใน
บราซลิ จงึ หาเล้ยี งชพี ดว้ ยการเกบ็ ขยะกระป๋องอะลูมเิ นยี มขายเป็นหลกั ในทางตรง

บทที่ 8 นกั ธรรมชาตเิ ศรษฐกิจบนท้องถนน 205

กนั ขา้ ม ชาวอเมรกิ นั จ�ำนวนมากเหน็ วา่ ไมค่ มุ้ กบั เวลาทต่ี อ้ งเสยี ไปในการเขา้ แถวยนื
รอทศ่ี ูนยร์ ไี ซเคลิ เพอ่ื รอรบั เงนิ ค่ามดั จ�ำกระป๋องคนื ท�ำใหไ้ มส่ นใจเร่อื งการรไี ซเคลิ
เทา่ ทค่ี วร และสง่ ผลใหก้ ระป๋องเคร่อื งดม่ื อะลูมเิ นยี มใชแ้ ลว้ เป็นขยะทต่ี อ้ งฝงั กลบ
ต่อไป ผลการศึกษาของ แพต แฟรงกลนิ แห่งสถาบนั Container Recycling
สหรฐั ฯ พบวา่ ช่วงสองทศวรรษทผ่ี า่ นมา กระป๋องขยะจ�ำพวกเคร่อื งดม่ื อะลูมเิ นยี ม
มนี ำ�้ หนกั รวมประมาณ 11 ลา้ นตนั คดิ เป็นมลู ค่ารวมประมาณ 12 ลา้ นดอลลาร์

แมว้ า่ กฎหมายการวางมดั จ�ำไมส่ ามารถท�ำใหเ้กดิ การรไี ซเคลิ กระป๋องเครอ่ื ง
ด่มื อะลูมเิ นียมไดใ้ นสหรฐั ฯ แต่ก็มผี ลทางบวกอนั พงึ ปรารถนาประการหน่ึงคือ
กระป๋องอะลูมเิ นียมทถ่ี กู ท้งิ ในทส่ี าธารณะจะถกู เก็บเกอื บทนั ทที นั ใดโดยคนเก็บ
ขยะ แตกต่างจากนกั เกบ็ ขยะในบราซลิ นนั่ คอื นกั เกบ็ ขยะชาวอเมรกิ นั นอ้ ยคน
ทจ่ี ะคน้ หากระป๋องอะลูมเิ นียมในกองขยะ เพราะถอื เป็นการกระท�ำทผ่ี ดิ กฎหมาย
ของหลายรฐั ในสหรฐั ฯ

ท่นี ่าสนใจคอื แมร้ ายไดโ้ ดยเฉลย่ี ของผูค้ นทวั่ ไปในเอเชยี ตำ�่ กวา่ ผูค้ นทวั่ ไป
ในสหรฐั ฯ และประเทศในยุโรป แต่ราคาทด่ี นิ กลบั มแี นวโนม้ สูงกว่ามาก ทเ่ี ป็นเช่น
น้เี ป็นเพราะความหนาแน่นของประชากรสูงกวา่ นนั่ เอง อกี ทงั้ ขอ้ แตกต่างของราคา
ทด่ี นิ ส่งผลต่อเน่ืองต่ออตุ สาหกรรมบนั เทงิ ดงั จะกลา่ วต่อไป

เพราะเหตุใด โรงภาพยนตร์ในเกาหลีและประเทศอ่นื ๆ ในเอเชียต้องมี
การจองท่นี ่ังดภู าพยนตร์ ในขณะท่โี รงภาพยนตร์ในสหราชอาณาจกั ร
เปิ ดให้เลือกท่นี ่ังตามสบาย (กรณีศกึ ษาของ กลอเรีย คมิ )
ผูท้ ไ่ี ปดูภาพยนตรใ์ นกรุงโซล ประเทศเกาหลี จะซ้อื ตวั๋ ทม่ี กี ารระบทุ น่ี งั่ พรอ้ ม ต่าง
จากเพอ่ื นของเขาในเมอื งสวนิ ดอนและเมอื งวลิ ตเ์ ชยี ร์ ในสหราชอาณาจกั ร สามารถ
เลอื กทน่ี งั่ ทใ่ี ดกไ็ ดต้ ามใจชอบ บนหลกั การมาก่อนไดก้ ่อน ทำ� ไมจงึ มธี รรมเนียม
ปฏบิ ตั ทิ แี่ ตกต่างกนั เช่นน้ี

เน่อื งจากการจองทน่ี งั่ ในโรงภาพยนตรม์ ตี น้ ทนุ ค่าใชจ้ า่ ยทเ่ี กย่ี วขอ้ งคลา้ ยคลงึ
กนั เช่น คนขายตวั๋ ตอ้ งจดั ทน่ี งั่ ใหต้ ามตอ้ งการ พนกั งานในโรงภาพยนตรต์ อ้ งน�ำ

206 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

ผูช้ มไปยงั ทน่ี งั่ ทจ่ี องไว ้ รวมทง้ั การแกไ้ ขปญั หากรณีทน่ี งั่ ซำ�้ กนั ระหวา่ งคนดู ซง่ึ
ตน้ ทนุ ค่าใชจ้ ่ายเหลา่ น้คี ลา้ ยคลงึ กนั ทวั่ โลก แต่ทต่ี ่างกนั น่าจะเป็นประโยชนท์ ค่ี าด
วา่ จะไดร้ บั จากระบบการจองทน่ี งั่

ในเมอื งใดกต็ ามทม่ี ปี ระชากรจ�ำกดั จ�ำนวนหน่ึง ภาพยนตรแ์ ต่ละเร่อื งทม่ี ี
จ�ำนวนภาพยนตรใ์ หฉ้ ายมากกวา่ จะเป็นประโยชนต์ ่อผูต้ อ้ งการชมมากกวา่ อย่าง
ในสหราชอาณาจกั ร ภาพยนตรแ์ ต่ละเรอ่ื งจะมจี �ำนวนโรงใหฉ้ ายมากกวา่ ในประเทศ
แถบเอเชยี ซง่ึ การมจี �ำนวนโรงภาพยนตรท์ ฉ่ี ายมากกวา่ จะก่อประโยชนต์ ่อผูต้ อ้ งการ
ดูภาพยนตรส์ องประการคอื (1) ผูต้ อ้ งการดูภาพยนตรส์ ามารถหาโรงภาพยนตรไ์ ด้
งา่ ยข้นึ ในเวลาวา่ งทต่ี อ้ งการดู และ (2) มโี อกาสทจ่ี ะมที น่ี งั่ วา่ งในแต่ละโรงสูง ท�ำให้
สะดวกต่อการตดั สนิ ใจในนาทสี ุดทา้ ย ซง่ึ แน่ใจไดว้ า่ ยงั มที น่ี งั่ วา่ งค่อนขา้ งแน่นอน

ในเอเชียจ�ำนวนโรงท่ฉี ายส�ำหรบั ภาพยนตรแ์ ต่ละเร่ืองมไี ม่ค่อยมากไม่
เหมอื นในสหราชอาณาจกั ร ดว้ ยสาเหตสุ องประการคอื รายไดเ้ฉลย่ี เปรยี บเทยี บ
ของประชากรยงั ไมส่ ูงมาก และทด่ี นิ ทใ่ี ชส้ รา้ งโรงภาพยนตรม์ รี าคาสูงเมอ่ื เทยี บกบั
ระดบั รายได้ภาพยนตรแ์ ต่ละเรอ่ื งหากมจี �ำนวนโรงฉายมากจะเป็นการเพม่ิ ตน้ ทนุ แต่
โอกาสทจ่ี ะมคี นเขา้ มาชมเพม่ิ ข้นึ นน้ั มไี มม่ าก เพราะระดบั รายไดเ้ฉลย่ี ของประชากร
ค่อนขา้ งตำ�่ หรอื ทด่ี นิ ทม่ี รี าคาสูงในประเทศแถบเอเชยี ท�ำใหค้ ่าลงทนุ สรา้ งโรง
ภาพยนตรส์ ูงตามไปดว้ ย จงึ เป็นขอ้ จ�ำกดั ใหช้ าวเอเชยี ดูภาพยนตรบ์ อ่ ยครงั้ ไมไ่ ด้

ผลลพั ธจ์ ากการทม่ี จี �ำนวนโรงฉายนอ้ ย ท�ำใหภ้ าพยนตรแ์ ต่ละเร่อื งทฉ่ี าย
ในเอเชียขายตวั๋ หมดในเวลาอนั รวดเร็ว และเมอ่ื คนดูคาดว่าเร่ืองใดจะขายตวั๋
หมดเรว็ วธิ แี กไ้ ขของเขากค็ อื รบี มาก่อนเวลาเพอ่ื ใหม้ นั่ ใจวา่ จะสามารถซ้อื ตวั๋ ได้
ทนั และผลทพ่ี บตามมาคอื คนเขา้ แถวรอควิ ซ้อื ตวั๋ ยาวเหยยี ดเสมอ เน่อื งจากควิ
รอซ้อื ตวั๋ ยาวเหยยี ดไมม่ ผี ลใดๆ ต่อการเพม่ิ จ�ำนวนทน่ี งั่ ในโรงภาพยนตร์ เมอ่ื มี
คนจ�ำนวนมากรอในแถวเพอ่ื ซ้อื ตวั๋ เป็นผลเสยี ทจ่ี ะตอ้ งหกั ออกจากผลประโยชน์
โดยรวมทจ่ี ะไดจ้ ากการดูภาพยนตร์ อย่างไรกต็ าม ใครทไ่ี มต่ อ้ งการเขา้ ควิ ซ้อื ตวั๋
ก็อาจไมไ่ ดด้ ูภาพยนตร์ (เป็นอกี ตวั อย่างหน่ึงของผลประโยชนข์ ดั กนั ระหวา่ งผล
ประโยชนส์ ่วนตวั และผลประโยชนส์ ่วนรวม)

บทที่ 8 นกั ธรรมชาตเิ ศรษฐกิจบนท้องถนน 207

การซ้อื ตวั๋ ลว่ งหนา้ เป็นวธิ ที ช่ี ่วยแกไ้ ขปญั หาน้ีได้ ช่วยใหม้ นั่ ใจวา่ มที น่ี งั่ ดู
ภาพยนตรแ์ น่นอน สามารถหลกี เลย่ี งการเขา้ คิวรอในแถวนานหลายชวั่ โมงเพอ่ื
ซ้อื ตวั๋ ได้

เพราะเหตุใด โรงภาพยนตร์แบบมัลตเิ พล็กซ์ในสหราชอาณาจกั ร จงึ
ยอมให้ลูกค้าดภู าพยนตร์ได้มากกว่าหน่ึงเร่ืองสำ� หรับการซอื้ ต๋วั หน่ึงใบ
ในขณะท่โี รงภาพยนตร์แบบมัลตเิ พลก็ ซ์ในเอเชีย ให้ลูกค้าดภู าพยนตร์
ได้เพยี งเร่ืองเดยี ว (กรณีศกึ ษาของ แฟรงก์ ฟู)
แมไ้ มม่ กี ารประกาศหา้ มอย่างเป็นทางการจากฝ่ายบรหิ ารของโรงภาพยนตร์ แต่ใน
สหราชอาณาจกั รไมม่ กี ารหา้ มลูกคา้ ดูภาพยนตรไ์ ดม้ ากกวา่ หน่งึ เรอ่ื งส�ำหรบั การซ้อื
ตวั๋ หน่งึ ใบ เมอ่ื ลูกคา้ แสดงตวั๋ ทซ่ี ้อื กบั พนกั งานตรวจเชก็ ประจ�ำประตูโรงภาพยนตร์
ครงั้ แรกแลว้ กจ็ ะไมม่ กี ารตรวจเชก็ อกี ต่อไป เมอ่ื ดูภาพยนตรเ์ ร่อื งทต่ี ง้ั ใจมาดูจน
จบ กส็ ามารถดูเร่อื งทส่ี องหรอื สามต่อไดโ้ ดยไมต่ อ้ งจ่ายค่าดูเพม่ิ อกี ในทางกลบั
กนั หากคุณดูในโรงภาพยนตรแ์ บบมลั ตเิ พลก็ ซแ์ ถบเอเชยี พนกั งานจะตรวจเชก็
ตวั๋ ทกุ ครงั้ ทกุ เร่อื ง และทกุ รอบทฉ่ี าย ปจั จยั ใดอธบิ ายความแตกต่างน้ีได้

ค�ำตอบตอ้ งเร่ิมจากขอ้ สงั เกตท่ใี หไ้ วแ้ ลว้ ในตวั อย่างท่ผี ่านมาคือ โรง
ภาพยนตรใ์ นสหราชอาณาจกั รมกั จะมที น่ี งั่ วา่ ง ในขณะทโ่ี รงภาพยนตรใ์ นเอเชยี จะ
มที น่ี งั่ เตม็ โรงเป็นส่วนใหญ่ ดงั นนั้ หากผูด้ ูภาพยนตรใ์ นสหราชอาณาจกั รตอ้ งการ
ชมเพม่ิ อกี เร่อื งโดยไมซ่ ้อื ตวั๋ กจ็ ะไมม่ ผี ลกระทบต่อใคร เพราะยงั มที น่ี งั่ วา่ งอยู่ ใน
ทางตรงกนั ขา้ ม เหตกุ ารณน์ ้ีจะไมพ่ บในเอเชยี เพราะทกุ ทน่ี งั่ มกี ารจอง ถา้ ไมซ่ ้อื
ตวั๋ ก่อนก็เท่ากบั ไปแย่งทน่ี งั่ คนอน่ื ทซ่ี ้อื ตวั๋ และจองทน่ี งั่ ไวแ้ ลว้ การชมเร่อื งทส่ี อง
ฟรจี งึ ท�ำไมไ่ ดใ้ นโรงภาพยนตรแ์ บบมลั ตเิ พลก็ ซใ์ นเอเชยี

ขอ้ ดที จ่ี ะไดร้ บั จากการหา้ มคนดูภาพยนตรเ์ กนิ 1 เร่อื งต่อตวั๋ 1 ใบส�ำหรบั
โรงหนงั (ทม่ี กั มที น่ี งั่ เตม็ ) ในเอเชยี จะมมี ากกวา่ ในสหราชอาณาจกั ร และการจา้ ง
พนกั งานตรวจเช็กตวั๋ ในแต่ละโรงจะตอ้ งมคี ่าใชจ้ ่าย น่ีก็เป็นเหตผุ ลหน่ึงดว้ ยท่ี
ท�ำใหผ้ ูจ้ ดั การโรงภาพยนตรใ์ นเอเชยี ยง่ิ มแี รงจูงใจใหค้ งนโยบายปฏบิ ตั กิ บั ลูกคา้
ใหด้ ูหนงั ไดเ้พยี งเร่อื งเดยี วต่อตวั๋ หน่ึงใบ

208 สนกุ คดิ ในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

มคี วามเป็นไปไดเ้ช่นกนั วา่ ผูจ้ ดั การโรงภาพยนตรใ์ นสหราชอาณาจกั รก�ำลงั
พยายามหาทางเพม่ิ รายไดจ้ ากการจ�ำหน่ายตวั๋ ดว้ ยวธิ กี ารไมบ่ งั คบั ใชก้ ฎ “ตวั๋ 1 ใบ
ดูหนงั ได้1 เร่อื ง” ทง้ั ๆ ทไ่ี มม่ กี ารตรวจเชก็ ตวั๋ ซำ�้ ณ ประตูโรงภาพยนตรย์ ่อยดงั ท่ี
กลา่ วไปแลว้ แต่จากขอ้ เทจ็ จรงิ พบว่า ผูด้ ูส่วนใหญ่จะดูภาพยนตรเ์ พยี งเร่อื งเดยี ว
ทต่ี นตง้ั ใจมาดู ค�ำถามจงึ เกดิ ข้นึ วา่ ถา้ เช่นนนั้ คนเพยี งไมก่ ่คี นทอ่ี ยากดูภาพยนตร์
มากกวา่ 1 เร่อื งจะยอมซ้อื ตวั๋ เพม่ิ หรอื ไม่ ถา้ ค�ำตอบคอื “ไม”่ หมายความวา่ การ
ไมบ่ งั คบั ใชก้ ฎ “ตวั๋ 1 ใบ ดูภาพยนตรไ์ ด้1 เร่อื ง” มผี ลในการช่วยเพม่ิ รายไดจ้ าก
การจ�ำหน่ายตวั๋ ทงั้ หมดได้

กลา่ วในอกี ทางหน่งึ คอื การไมบ่ งั คบั ใชก้ ฎกค็ อื รูปแบบหน่งึ ของการตง้ั ราคา
สนิ คา้ ใหแ้ ตกต่างกนั (Price Discrimination) ส�ำหรบั สองตลาด ผูค้ นทเ่ี ตม็ ใจ
ละเมดิ กฎ (ทไ่ี มไ่ ดบ้ งั คบั ใช)้ “ตวั๋ 1 ใบ ดูภาพยนตรไ์ ด้ 1 เร่อื ง” กลา่ วโดยทวั่ ไป
กค็ อื ผูท้ ม่ี คี วามไวในการตอบสนองต่อการเปลย่ี นแปลงของราคามากกวา่ คนอน่ื
การขาดการบงั คบั ใชก้ ฎในกรณีน้ีจงึ ท�ำหนา้ ทเ่ี หมอื นสง่ิ กดี ขวางส�ำหรบั ผูต้ อ้ งการ
ดูภาพยนตรฟ์ รีหลายเร่อื งทต่ี อ้ งกา้ วขา้ มก่อน เสมอื นเป็นการใหส้ ่วนลดเฉพาะ
ผูช้ มทต่ี อ้ งการดูภาพยนตรม์ ากกวา่ หน่ึงเร่อื งไดต้ ามตอ้ งการ โดยไมต่ อ้ งลดราคา
ตวั๋ ใหก้ บั คนอน่ื ๆ

ตวั อย่างต่อไปแสดงใหเ้ หน็ ถงึ ความแตกต่างระหว่างประเทศทน่ี ่าสนใจ
อน่ื ๆ ในเร่อื งตน้ ทนุ ค่าเสยี โอกาสทแ่ี ตกต่างกนั ของอาชพี ต่างๆ

เพราะเหตุใด ทมี ฟุตบอลชายของสหรัฐฯ จงึ ไม่ประสบความสำ� เร็จใน
การแข่งขันระดบั นานาชาติ แต่ทำ� ไมทมี ฟุตบอลหญิงจงึ ทำ� ผลงานได้ดี
มากกว่า (กรณีศกึ ษาของ เดฟ เดกเกอร์)
ในช่วงศตวรรษทผ่ี ่านมา สหรฐั ฯ เป็นหน่งึ ในผูน้ �ำของโลกดา้ นการแขง่ ขนั กฬี า โดย
เฉพาะการเป็นเจา้ เหรยี ญทองกฬี าหลายประเภทในโอลมิ ปิกหลายครงั้ ทงั้ ประเภท
ชายและหญงิ และเมอ่ื ไมก่ ่ปี ีมาน้ีเอง นกั ฟตุ บอลหญงิ ชาวอเมรกิ นั ประสบความ
ส�ำเรจ็ อย่างน่าทง่ึ ในการแขง่ ขนั ระดบั โลก ในขณะทน่ี กั ฟตุ บอลชายกลบั ไมป่ ระสบ
ความส�ำเรจ็ ปญั หาทน่ี ่าคดิ คอื ปจั จยั ใดทำ� ใหเ้กดิ ความแตกต่างเช่นนนั้

บทท่ี 8 นกั ธรรมชาตเิ ศรษฐกิจบนท้องถนน 209

ก่อนทศวรรษท่ี 1960 กฬี าฟตุ บอล (Soccer) มกี ารเลน่ กนั นอ้ ยมากใน
โรงเรยี นมธั ยมของสหรฐั ฯ ยง่ิ การเลน่ เป็นอาชพี ดว้ ยแลว้ ยง่ิ หายากมาก แต่หลงั
จากนน้ั เป็นตน้ มาก็เร่ิมมกี ารเลน่ กนั มากข้นึ แต่ก็ยงั เป็นกีฬาทไ่ี ดร้ บั ความนิยม
ระดบั รองแมก้ ระทงั่ ในปจั จบุ นั ไมเ่ หมอื นกฬี าทไ่ี ดร้ บั ความนิยมมากเสมอมา เช่น
อเมรกิ นั ฟตุ บอล เบสบอล บาสเกตบอล และฮอกก้นี ำ�้ แขง็ ซง่ึ ผูเ้ลน่ กฬี าเหลา่ น้จี ะ
ไดค้ ่าตวั ค่อนขา้ งสูง รายไดต้ ่อปีเป็นเลขเจด็ หลกั ข้นึ ไป จนเป็นทใ่ี ฝ่ฝนั ของหนุ่ม
สาวทม่ี พี รสวรรคท์ างกฬี าต่างแย่งชงิ กนั เพอ่ื ใหม้ โี อกาสเลน่ เป็นอาชพี ในกฬี าเหลา่ น้ี
และผลทต่ี ามมาจากปรากฏการณด์ งั กลา่ วกค็ อื มผี ูส้ นใจในกฬี าประเภทฟตุ บอล
ค่อนขา้ งนอ้ ย จนท�ำใหเ้กดิ การขาดแคลนนกั กฬี าฟตุ บอลอาชพี เพราะผูม้ ที กั ษะ
ทางกฬี าต่างหนั ไปสนใจเลน่ กฬี าประเภทอน่ื ๆ ทก่ี ลา่ วไปแลว้

ฟตุ บอลทไ่ี ดร้ บั ความนยิ มและมกี ารแขง่ ขนั กนั ในระดบั โลกสว่ นใหญ่จะเป็น
ฟตุ บอลชาย ส�ำหรบั ประเทศอน่ื ๆ (นอกเหนือจากสหรฐั ฯ) นกั กฬี าชายต่างใฝ่ฝนั
วา่ ตอ้ งการเป็นดาราฟตุ บอลมากกว่ากฬี าประเภทอน่ื ๆ ท�ำใหก้ ารแขง่ ขนั ฟตุ บอล
ในสหรฐั ฯ เพง่ิ จะเร่มิ ไดร้ บั ความนิยมมากข้นึ ไม่นานน้ีเอง และทมี ฟตุ บอลชาย
ของสหรฐั ฯ กเ็ ร่มิ มองเหน็ การแขง่ ขนั ระดบั โลกว่าเป็นสง่ิ น่าทา้ ทายความสามารถ
เน่ืองจากทมี คู่ต่อสูจ้ ากประเทศต่างๆ ลว้ นมคี วามสามารถสูง เพราะการคดั นกั
ฟตุ บอลทด่ี ที ส่ี ุดมาจากสโมสรต่างๆ

ส�ำหรบั ทมี นกั ฟตุ บอลหญงิ ของสหรฐั ฯ ในระดบั นานาชาตกิ ลา่ วโดยทวั่ ไป
ไดว้ า่ อยูใ่ นสถานะทด่ี กี วา่ ในแงท่ ม่ี จี �ำนวนนกั กฬี าหญงิ ใหค้ ดั เลอื กมากกวา่ เพราะ
ในประเทศอน่ื ๆ มผี ูห้ ญงิ สนใจในการเลน่ กฬี าโดยเฉพาะฟตุ บอลมสี ดั สว่ นนอ้ ยกวา่
นอกจากนน้ั บทบญั ญตั ิ Title IX ของสหรฐั ฯ ยงั ส่งเสรมิ และสนบั สนุนการเลน่
กฬี าของผูห้ ญงิ อย่างมาก โดยก�ำหนดไวว้ า่ ทกุ โรงเรยี นจะตอ้ งจดั สรรงบประมาณ
รายจ่ายดา้ นการกีฬาอย่างเท่าเทยี มกนั ระหว่างเด็กชายและเด็กหญิง อีกทงั้
นกั กรฑี าหญงิ ทม่ี คี วามสามารถสูงกจ็ ะไมถ่ กู ดงึ ตวั ไปเลน่ ในกฬี าประเภทอน่ื ๆ แมว้ า่
ในสหรฐั ฯ ขณะน้ยี งั ไมม่ กี ารจดั ตง้ั สโมสรนกั กฬี าอาชพี หญงิ ทม่ี คี ่าตวั สูงกต็ าม ทง้ั
หลายทง้ั ปวงเหลา่ น้ีเป็นมลู เหตใุ หท้ มี นกั ฟตุ บอลหญงิ ของสหรฐั ฯ ประสบความ
ส�ำเรจ็ ดกี วา่ ทมี นกั ฟตุ บอลชาย

210 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

ความแตกต่างท่ีน่าสนใจ ช้ีใหเ้ หน็ ว่า จากกรณีศึกษาท่ผี ่านมา ความ
แตกต่างของพฤตกิ รรมทน่ี ่าสนใจหลายเร่อื งเป็นผลมาจากความแตกต่างในเร่อื ง
ของราคาและรายไดร้ ะหว่างประเทศต่างๆ แต่ก็มบี างเร่อื งทเ่ี ป็นผลมาจากความ
แตกต่างของนโยบายดว้ ย
เพราะเหตุใด อัตราการว่างงานในเยอรมนีจงึ สูงกว่าในสหรัฐฯ
(กรณีศกึ ษาของ มาร์ตนิ เมฮัลเชน)
แมว้ า่ อตั ราการวา่ งงานในหลายประเทศจะเปลย่ี นแปลงไปทกุ เดอื น แต่อตั ราการ
วา่ งงานของประเทศต่างๆ เมอ่ื เปรยี บเทยี บกนั แลว้ จะพบวา่ ไมไ่ ดม้ คี วามแปรปรวน
หรอื เปลย่ี นแปลงไปจากแบบกระสวนเดมิ มากนกั ตวั อย่างเช่น อตั ราการวา่ งงาน
ในสหรฐั ฯ จะตำ�่ กวา่ ในประเทศสว่ นใหญ่ทางแถบยโุ รปเสมอ เช่น เมอ่ื เดอื นกนั ยายน
ปี 2006 อตั ราการวา่ งงานของสหรฐั ฯ และเยอรมนี เท่ากบั 4.6 และ 8.7 เปอรเ์ ซน็ ต์
ตามล�ำดบั เพราะเหตใุ ด อตั ราการวา่ งงานของเยอรมนีจงึ สูงกวา่ มาก

แนวทางหน่งึ ในการคน้ หาค�ำตอบ ไดแ้ ก่ การวเิ คราะหเ์ ปรยี บเทยี บขอ้ ด–ี ขอ้
เสยี ของการเป็นผูว้ า่ งงานของประเทศทง้ั สองน้ี เมอ่ื น�ำพลเมอื งอเมรกิ นั กบั พลเมอื ง
เยอรมนั มาเปรยี บเทยี บกนั พลเมอื งอเมริกนั ตอ้ งพง่ึ พาการท�ำงานเพอ่ื ด�ำรงชพี
มากกวา่ เช่น ตอ้ งท�ำงานเพอ่ื จะไดร้ บั บรกิ ารการประกนั สุขภาพเมอ่ื ยามเจบ็ ไขไ้ ด้
ป่วย ซง่ึ เป็นบรกิ ารทจ่ี ดั หาใหโ้ ดยบรษิ ทั เอกชนผูเ้ป็นนายจา้ ง ในขณะทเ่ี ยอรมนมี ี
บรกิ ารทจ่ี ดั หาใหโ้ ดยภาครฐั อนั ท�ำใหพ้ ลเมอื งเยอรมนั ไมจ่ �ำเป็นตอ้ งกงั วลกบั การ
ตกงาน และแมว้ า่ ในสหรฐั ฯ จะมรี ะบบประกนั การว่างงานทช่ี ่วยเหลอื ผูต้ กงาน แต่
จ�ำนวนเงนิ ชดเชยทจ่ี ่ายใหต้ ำ�่ กวา่ และมรี ะยะเวลาทส่ี นั้ กวา่ เยอรมนี นอกจากน้ี
เงนิ สวสั ดกิ ารสงั คมทช่ี ่วยเหลอื ผูม้ รี ายไดต้ ำ�่ ของเยอรมนียงั เป็นวงเงนิ สูงกวา่ และ
มเี งอ่ื นไขขอ้ จ�ำกดั นอ้ ยกวา่ ของสหรฐั ฯ ดว้ ย

ชาวเยอรมนั และชาวอเมรกิ นั ส่วนใหญ่จะมงี านท�ำและมคี วามพงึ พอใจกบั
การท�ำงาน แต่ส�ำหรบั คนตกงานจะมสี ถานะทต่ี ่างกนั มาก ชาวอเมรกิ นั ทต่ี กงานจะ

บทท่ี 8 นกั ธรรมชาตเิ ศรษฐกิจบนท้องถนน 211

ด�ำรงชวี ติ ดว้ ยความยากล�ำบากกวา่ มาก ในขณะทช่ี าวเยอรมนั ตกงานจะไดร้ บั การ
สนบั สนุนปจั จยั พ้นื ฐานทจ่ี �ำเป็นต่อการด�ำรงชพี จากรฐั บาลตลอดไป

โดยสรุป ตน้ ทุนค่าเสยี โอกาสส่วนตนของการเป็นผูว้ ่างงานในเยอรมนี
ตำ�่ กวา่ (เน่อื งจากรฐั บาลดูแลอปุ การะผูต้ กงานดกี วา่ ) เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั การเป็น
ผูว้ า่ งงานในสหรฐั ฯ และขอ้ แตกต่างน้อี ธบิ ายไดว้ า่ ท�ำไมชาวเยอรมนั ทต่ี กงานจงึ
มคี วามอดทนต่อการรอคอยงาน และสามารถเลอื กงานทเ่ี หมาะกบั ตวั เองมากกว่า
เพราะเหตุใด ผู้บริโภคชาวอเมริกนั จงึ ซือ้ น�ำ้ ตาลทรายแพงกว่าสองเท่า
ของราคาในตลาดโลก (กรณีศกึ ษาของ โทมัส พูเกล)
เมอ่ื ปี 2005 ผูบ้ รโิ ภคชาวอเมรกิ นั ซ้อื นำ�้ ตาลทรายดบิ ในราคาเฉลย่ี เท่ากบั 22 เซนต์
ต่อปอนด์ ในขณะทร่ี าคาเฉลย่ี ในตลาดโลกตำ�่ เพยี ง 10 เซนตต์ ่อปอนด์ ปจั จยั ใด
อธิบายช่องวา่ งความแตกต่างของราคาทมี่ ากเช่นน้ี

ค�ำตอบสนั้ ๆ กค็ อื เป็นเพราะรฐั บาลสหรฐั ฯ ตงั้ ก�ำแพงภาษนี �ำเขา้ สูงกวา่
100 เปอรเ์ ซน็ ตส์ �ำหรบั นำ�้ ตาลทรายดบิ ทน่ี �ำเขา้ จากต่างประเทศ แต่ค�ำตอบเช่นน้ี
ก่อใหเ้กดิ ค�ำถามตามมาคอื ถา้ เช่นนน้ั สภานิตบิ ญั ญตั ขิ องสหรฐั ฯ มเี หตผุ ลใดจงึ
ออกกฎหมายทส่ี ง่ ผลใหผ้ ูล้ งคะแนนเสยี งใหต้ วั เองตอ้ งมรี ายจ่ายเพม่ิ ข้นึ รวมถงึ 2
พนั ลา้ นดอลลารต์ ่อปี ค�ำอธบิ ายทพ่ี อมเี หตผุ ลเร่มิ จากสมมตฐิ านทว่ี ่า แรงจูงใจท่ี
ผูบ้ รโิ ภคทเ่ี ป็นผูล้ งคะแนนเสยี งเผชญิ แตกต่างจากแรงจูงใจทผ่ี ูผ้ ลติ นำ�้ ตาลทราย
ภายในประเทศเผชญิ

เน่ืองจากแต่ละครอบครวั มรี ายจ่ายเก่ยี วกบั การซ้อื นำ�้ ตาลทรายตำ�่ มากไม่
ถงึ 1 เปอรเ์ ซน็ ตข์ องรายไดใ้ นครวั เรอื น จงึ ไมม่ ผี ูล้ งคะแนนเสยี งคนใดสนใจมาก
นกั กบั การทน่ี ำ�้ ตาลทรายมรี าคาแพง หรอื อาจมเี พยี งไมก่ ่คี นทเ่ี คยรอ้ งเรยี นเร่อื ง
ราคานำ�้ ตาลทรายแพงแก่ผูแ้ ทนของตนในเขตเลอื กตงั้ ผูล้ งคะแนนเสยี งสว่ นใหญ่
อาจไมร่ ูด้ ว้ ยซำ�้ วา่ มกี ารตง้ั ก�ำแพงภาษนี �ำเขา้ นำ�้ ตาลทราย

212 สนุกคิดในชวี ิตประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

แต่ส�ำหรบั ผูผ้ ลติ นำ�้ ตาลทรายแลว้ ประเดน็ เร่อื งการตง้ั ก�ำแพงภาษนี �ำเขา้
มคี วามส�ำคญั ต่อพวกเขามาก เน่ืองจากมผี ลต่อก�ำไรประจ�ำปีของโรงงาน ผลการ
ศึกษาพบว่า การข้นึ ภาษนี �ำเขา้ ส่งผลกระทบทางลบต่อก�ำไรของผูผ้ ลติ รายใหญ่
แห่งหน่งึ ในฟลอรดิ าประมาณ 65 ลา้ นดอลลาร์ ดว้ ยผลประโยชนท์ ม่ี วี งเงนิ มาก
เช่นน้ี ท�ำใหผ้ ูผ้ ลติ ไมเ่ พยี งแต่ท�ำเร่อื งรอ้ งเรยี นอย่างเป็นทางการ แต่ยงั มกี ารจา้ ง
ลอ็ บบ้ยี สิ ต์ (กลมุ่ คนทเ่ี ช่ยี วชาญในการวง่ิ เตน้ ใหก้ บั บรรดานกั การเมอื งและกลมุ่
ผลประโยชนท์ างธุรกจิ และทางการเมอื งในสหรฐั ฯ) ทม่ี คี วามรูแ้ ละประสบการณส์ ูง
เป็นตวั แทนเพอ่ื ผลกั ดนั สนบั สนุนใหม้ กี ารเกบ็ ภาษนี �ำเขา้ นำ�้ ตาลทรายทน่ี �ำเขา้ จาก
ต่างประเทศ ทส่ี �ำคญั กวา่ นน้ั มากคอื โรงงานนำ�้ ตาลทรายเหลา่ น้ใี หก้ ารสนบั สนุนงบ
หาเสยี งเลอื กตง้ั ใหแ้ ก่พรรคการเมอื งทส่ี นบั สนุนนโยบายการตงั้ ก�ำแพงภาษนี �ำเขา้
นำ�้ ตาลทรายจากต่างประเทศดว้ ย

แมผ้ ูผ้ ลติ จะไดร้ บั ประโยชนไ์ มถ่ งึ คร่งึ ของส่วนต่างรายจ่ายทผ่ี ูบ้ รโิ ภคตอ้ ง
จ่ายเพม่ิ อนั เน่อื งมาจากนโยบายภาษี แต่การลม้ เลกิ นโยบายน้ดี ูเลอื นรางในทางการ
เมอื ง เป็นเพราะผลประโยชนก์ ระจกุ อยู่กบั ผูผ้ ลติ ไม่ก่กี ลุม่ ในขณะทค่ี ่าใชจ้ ่าย
กระจายไปยงั ผูบ้ รโิ ภคจ�ำนวนมากจนอาจไมไ่ ดร้ ูส้ กึ ถงึ ภาระทม่ี เี พม่ิ ข้นึ
เพราะเหตใุ ด รถในยโุ รปจงึ มขี นาดเคร่ืองยนต์เลก็ กว่ารถในสหรัฐฯ มาก
รถ BMW ซรี ส่ี ์ 5 เป็นรถจากยโุ รปทม่ี กี ารผลติ จ�ำหน่ายไปทวั่ โลก ในสหภาพยุโรปผู ้
ใชจ้ �ำนวนมากชอบเลอื กรถเกง๋ ขนาดเคร่อื งยนต์ 4 สูบ 1.6 ลติ ร แต่ทผ่ี ลติ จ�ำหน่าย
ในสหรฐั ฯ เป็นรุ่นทม่ี ขี นาดเคร่อื งยนตใ์ หญ่สุดคอื 6 สูบ 3 ลติ ร โดยทวั่ ไปรถท่ี
ผลติ ขายในสหภาพยุโรปจะมขี นาดเครอ่ื งยนตเ์ ลก็ กว่า และจ�ำนวนสูบนอ้ ยกวา่ รถท่ี
ผลติ ขายในสหรฐั ฯ เพราะเหตใุ ด คนยโุ รปจงึ นิยมใชร้ ถทมี่ ขี นาดเครือ่ งยนตเ์ ลก็ กวา่

บางคนอาจคิดว่าถนนท่เี ต็มไปดว้ ยรถจากยุโรปแมจ้ ะดูมสี มรรถนะสูง
แต่ใชป้ ระโยชนไ์ ดน้ อ้ ยลงเมอ่ื เทยี บกบั ในสหรฐั ฯ คนยุโรปจงึ ไม่นิยมใชร้ ถท่มี ี
เคร่อื งยนตใ์ หญ่ แต่กล็ มื คดิ ไปวา่ ถนนและทางด่วนหลายสายในยุโรปนนั้ ไมม่ กี าร

บทท่ี 8 นกั ธรรมชาติเศรษฐกิจบนท้องถนน 213

จ�ำกดั ความเรว็ รถ และไมเ่ ป็นการยากเลยทเ่ี ราจะเหน็ รถราคาแพงทม่ี เี คร่อื งขนาด
ใหญ่อย่างปอรเ์ ช่และเฟอรร์ าร่ขี บั ผ่านไปดว้ ยความเรว็ สูงถงึ 150 ไมลต์ ่อชวั่ โมง

SSรถทีม่ ีขนาดเครื่องยนต์เล็กในสหภาพยโุ รป :
เป็นผลลพั ธ์ของนโยบายการเก็บภาษีน�้ำมนั เชือ้ เพลิงในอตั ราสูง

วาดโดย : มิค สตีเวนส์

แน่นอนวา่ ผูใ้ ชร้ ถราคาแพงอย่างปอรเ์ ช่และเฟอรร์ าร่ี คอื คนประเภททไ่ี มม่ ี
ความกงั วลในเรอ่ื งการใชเ้งนิ อย่างไรกด็ ี คนยโุ รปโดยเฉลย่ี ทวั่ ไปมแี นวโนม้ หลกี
เลย่ี งการใชร้ ถทม่ี ขี นาดเคร่อื งยนตใ์ หญ่ อนั เน่อื งมาจากราคานำ�้ มนั เช้อื เพลงิ ทแ่ี พง
ข้นึ มาก อกี ทงั้ ผลของการเก็บภาษนี ำ�้ มนั เช้อื เพลงิ ในอตั ราสูงในช่วงไม่ก่ปี ีทผ่ี ่าน
มา ท�ำใหร้ าคานำ�้ มนั เช้อื เพลงิ เฉลย่ี ต่อลติ รรวมภาษที กุ ประเภทในสหภาพยุโรปสูง
มากกวา่ สองเทา่ ของราคานำ�้ มนั เช้อื เพลงิ ชนดิ เดยี วกนั ทจ่ี �ำหน่ายในสหรฐั ฯ นอกจาก
น้ี อกี สาเหตหุ น่งึ ทท่ี �ำใหร้ ถยุโรปมขี นาดเคร่อื งยนตเ์ ลก็ กวา่ กเ็ พราะบางประเทศใน
สหภาพยุโรปมกี ารเรยี กเกบ็ ภาษรี ถตามขนาดของเคร่อื งยนตด์ ว้ ย

214 สนุกคดิ ในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

ทค่ี นยุโรปเลอื กใชร้ ถทม่ี ขี นาดเคร่อื งยนตเ์ ลก็ ไมใ่ ช่วา่ เขาไมช่ อบขบั รถท่ี
มคี วามเรว็ สูง แต่เป็นเพราะการใชร้ ถทม่ี เี คร่อื งยนตข์ นาดใหญ่ตอ้ งมคี ่าใชจ้ ่ายสูง
เสมอื นถกู ลงโทษทางการเงนิ จากภาครฐั
เพราะเหตุใด พลเมืองของสิงคโปร์จงึ นิยมใช้รถหรูหราราคาแพง คดิ
เป็ นสัดส่วนสูงกว่าพลเมอื งของสหรัฐฯ (กรณีศกึ ษาของ แจก็ กาลีน เชน)
แมส้ งิ คโปรแ์ ละสหรฐั ฯ มคี ่าดชั นีการกระจายรายไดข้ องประชากรไม่แตกต่าง
กนั แต่รายไดเ้ฉลย่ี ต่อหวั ของประชากรในสงิ คโปรต์ ำ�่ กวา่ ในสหรฐั ฯ ประมาณ 33
เปอรเ์ ซน็ ต์ อย่างไรกต็ าม รถหรูหราราคาแพง (Luxury Car) เช่น BMW, เบนซ์
และอน่ื ๆ ในสงิ คโปร์ มสี ดั ส่วนการตลาดสูงกวา่ ในสหรฐั ฯ มาก ทำ� ไมชาวสงิ คโปร์
จงึ นิยมใชร้ ถหรูหราราคาแพง

เน่อื งจากสงิ คโปรเ์ ป็นประเทศทม่ี อี ตั ราความหนาแน่นของประชากรต่อพ้นื ทส่ี ูง
รฐั บาลจงึ ด�ำเนนิ การตามมาตรการอย่างเขม้ งวดในเรอ่ื งการควบคมุ ภาวะมลพษิ และ
ความแออดั คบั คงั่ ของเมอื ง รฐั บาลไดล้ งทนุ ก่อสรา้ งระบบคมนาคมขนสง่ สาธารณะ
ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ และจดั เกบ็ ค่าธรรมเนยี มใบอนุญาตการใชร้ ถยนตส์ ว่ นตวั สูงมาก

ลกั ษณะเด่น 3 ประการของนโยบายจดั เกบ็ ค่าธรรมเนยี มใบอนุญาตการใช้
รถยนตส์ ่วนตวั คอื (1) ก�ำหนดการจดั เกบ็ อตั ราค่าธรรมเนียมใบอนุญาตทส่ี ูงมาก
แมว้ า่ ราคาซ้อื ขายรถจะแพงมากอยู่แลว้ เมอ่ื รวมค่าธรรมเนยี มทร่ี ฐั บาลเรยี กเกบ็ อกี
ท�ำใหร้ าคาหลงั จดั เกบ็ ค่าธรรมเนียมยง่ิ สูงมากข้นึ ไปอกี (2) อตั ราค่าธรรมเนียมใบ
อนุญาตทเ่ี รยี กเกบ็ ไมไ่ ดข้ ้นึ กบั ราคาซ้อื ขายของรถยนต์ ตวั อย่างเช่น รถ BMW
745i และฮอนดา รุ่นซวี กิ เสยี ค่าธรรมเนียมใกลเ้คยี งกนั แมว้ า่ ราคาซ้อื ขายรถ
BMW 745i แพงกวา่ เกอื บหา้ เท่า และ (3) ค่าธรรมเนยี มใบอนุญาตรถเก่าสูงกวา่
รถใหมม่ าก เพอ่ื ใหผ้ ูค้ นตระหนกั ขอ้ เทจ็ จรงิ ทว่ี า่ เทคโนโลยกี ารควบคุมมลภาวะ
ของรถมกี ารปรบั ปรุงใหด้ ขี ้นึ อยู่ตลอดเวลา จากการเรยี กเกบ็ ค่าธรรมเนียมรถเก่า
ทส่ี ูงมากน้ี กเ็ ท่ากบั วา่ รฐั พยายามสรา้ งอปุ สรรคไมใ่ หม้ กี ารใชร้ ถเก่ามาก หรอื ใน

บทที่ 8 นกั ธรรมชาตเิ ศรษฐกิจบนท้องถนน 215

ทางกลบั กนั ก็เป็นการใหส้ ง่ิ จูงใจใหใ้ ชร้ ถรุ่นใหมท่ ม่ี กี ารผลติ ดว้ ยเทคโนโลยที นั
สมยั มากข้นึ เพอ่ื ลดภาวะมลพษิ

นโยบายการเก็บค่าธรรมเนียมใบอนุญาตการใชร้ ถส่วนตวั ของสงิ คโปรน์ ้ี
ท�ำใหเ้จา้ ของรถมคี ่าใชจ้ ่ายสูงมาก จนกระทงั่ ผูเ้ป็นเจา้ ของรถในสงิ คโปรม์ สี ดั ส่วน
ทต่ี ำ�่ กวา่ มากเมอ่ื เทยี บกบั ในสหรฐั ฯ ท�ำใหป้ ระชาชนทม่ี รี ายไดร้ ะดบั ตำ�่ และปาน
กลางตอ้ งพง่ึ พารถโดยสารและระบบขนสง่ มวลชนสาธารณะเป็นสว่ นใหญ่ ส�ำหรบั
การเป็นเจา้ ของรถจะจ�ำกดั อยู่กบั กลมุ่ คนทม่ี ฐี านะค่อนขา้ งรำ�่ รวยเท่านน้ั ผลทต่ี าม
มาจากนโยบายน้อี กี ประการคอื ในขณะทช่ี าวอเมรกิ นั ตอ้ งจา่ ยค่าซ้อื รถหรูแพงกวา่
เป็นหา้ เท่าของราคารถขนาดเลก็ แบบประหยดั (Economy Car) แต่ส�ำหรบั คน
สงิ คโปรจ์ ่ายแพงกวา่ ไมถ่ งึ สามเท่า

โดยสรปุ ขอ้ เทจ็ จรงิ ทพ่ี บเกย่ี วกบั ค่าธรรมเนยี มใบอนุญาตรถเก่าทเ่ี รยี กเกบ็
สูงมาก เป็นปจั จยั ทช่ี ่วยอธบิ ายวา่ ท�ำไมในสงิ คโปรจ์ งึ มผี ูน้ ยิ มใชร้ ถใหมท่ ห่ี รูหรา
ราคาแพงเป็นสดั ส่วนทม่ี ากกวา่ ในสหรฐั ฯ จากขอ้ เทจ็ จรงิ ทว่ี า่ ค่าธรรมเนียมสูง
ท�ำใหก้ ารเป็นเจา้ ของรถจงึ จ�ำกดั เฉพาะผูม้ ฐี านะดี มารวมกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ ทว่ี า่ ราคา
รถหรู (รวมค่าธรรมเนยี มใบอนุญาตแลว้ ) กไ็ มไ่ ดต้ ่างกนั มากอย่างมนี ยั ส�ำคญั เมอ่ื
เทยี บกบั รถขนาดเลก็ แบบประหยดั น่จี งึ เป็นเหตผุ ลว่า ท�ำไมรถใหมแ่ บบหรูหราจงึ
เหน็ วง่ิ บนทอ้ งถนนในสงิ คโปรเ์ ป็นสดั ส่วนทส่ี ูง
เพราะเหตุใด คนเดนิ ข้ามถนนโดยไม่ดสู ัญญาณไฟจราจรจะถกู ปรับ
ในกรุงโรม ประเทศอติ าลี แต่ไม่ถูกปรับในรัฐนิวยอร์ก สหรัฐฯ
(กรณีศกึ ษาของ โจเซ่ เวสส์)
คนทเ่ี คยไปเทย่ี วเมอื งแมนฮตั ตนั รฐั นิวยอรก์ คงเป็นพยานไดว้ ่า คนเดนิ ทางเทา้
รมิ ถนนทน่ี นั่ ไมใ่ หค้ วามสนใจกบั สญั ญาณไฟจราจรมากนกั แมม้ จี งั หวะเวลาเพยี ง
นดิ เดยี วเทา่ นนั้ แต่ผูค้ นทน่ี นั่ กย็ งั สามารถรบี เดนิ ขา้ มทนั ทที เ่ี หน็ สญั ญาณไฟจราจร
เร่มิ เปลย่ี นเป็นสเี ขยี ว ผูค้ นทน่ี นั่ ปฏบิ ตั จิ นชนิ แมอ้ ยู่ต่อหนา้ ต�ำรวจจราจร และแม ้

216 สนกุ คดิ ในชวี ิตประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

รูอ้ ยู่เตม็ อกวา่ ผดิ กฎหมาย แต่ยงั ไมเ่ หน็ มใี ครเลกิ การกระท�ำดงั กลา่ วได้ ในทาง
กลบั กนั ถา้ เหตกุ ารณเ์ ดยี วกนั น้ีเกดิ ข้นึ ในกรุงโรม ต�ำรวจจะสงั่ ปรบั ผูค้ นทเ่ี ดนิ
ขา้ มถนนอย่างสะเปะสะปะ (Jaywalking) ทไ่ี มเ่ คารพสญั ญาณไฟจราจรทนั ที ซง่ึ
ต�ำรวจทน่ี นั่ จะปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ดงั กลา่ วอย่างเขม้ งวดเป็นประจ�ำจนเป็นทต่ี ระหนกั กนั
ดี จงึ ไมค่ ่อยมคี นกระท�ำผดิ กฎหมายดงั กลา่ วมากนกั ปจั จยั ใด เป็นมลู เหตแุ ห่ง
ความแตกต่างเช่นน้ี

ถา้ ถามวา่ ท�ำไมคนเดนิ ขา้ มถนนอย่างสะเปะสะปะในกรุงเบอรล์ นิ ประเทศ
เยอรมนี จงึ ถกู ปรบั ค�ำตอบนนั้ จะงา่ ยมากกวา่ เพราะชาวเยอรมนั เป็นทเ่ี ลอ่ื งลอื
ในเร่อื งการบงั คบั ใชก้ ฎหมายทกุ ชนดิ จงึ ไมใ่ ช่เป็นเร่อื งน่าแปลกใจมากนกั แต่ค�ำ
เลอ่ื งลอื เดยี วกนั น้มี กั ใชไ้ มไ่ ดก้ บั ชาวอติ าเลยี น

อย่างไรก็ตาม ค�ำตอบอยู่ท่ีความแตกต่างเป็นส�ำคญั ระหว่างสภาพ
การจราจรในรฐั นิวยอรก์ กบั กรุงโรม ซง่ึ ปจั จยั น้ีไดอ้ ธิบายความแตกต่างในการ
บงั คบั ใชก้ ฎหมายจราจร ส�ำหรบั นิวยอรก์ รถทว่ี ง่ิ บนทอ้ งถนนเกอื บทงั้ หมดเป็น
รถเกง๋ และรถตู้ ถา้ มอี ุบตั ิเหตุเกิดข้นึ คนขา้ มถนนจะไดร้ บั บาดเจ็บหรือถงึ กบั
เสยี ชวี ติ อาจเป็นเพราะเขาเดนิ ขา้ มถนนแบบไมด่ ูตามา้ ตาเรอื เอง แต่คนขบั รถจะไม่
บาดเจบ็ หรอื เป็นอะไรมากนกั ในทางตรงกนั ขา้ ม การจราจรบนทอ้ งถนนในกรงุ โรม
สว่ นใหญ่จะมแี ต่รถจกั รยานและรถจกั รยานยนตข์ นาดเลก็ แบบสกูตเตอร์ คนทเ่ี ดนิ
ขา้ มถนนอย่างสะเปะสะปะจงึ มโี อกาสเสย่ี งต่อการเสยี ชวี ติ นอ้ ยกว่า แต่กอ็ าจเป็นตน้
เหตทุ �ำใหผ้ ูอ้ น่ื (คนขจ่ี กั รยานหรอื สกูตเตอร)์ มโี อกาสเป็นอนั ตรายถงึ ชวี ติ มากกวา่

ขอ้ แตกต่างของนโยบายบงั คบั ใชก้ ฎหมายจราจรท่อี ธิบายขา้ งตน้ เป็น
ผลลพั ธท์ างออ้ มทเ่ี กดิ ข้นึ จากมาตรการภาษที แ่ี ตกต่างกนั ระหวา่ งอติ าลแี ละสหรฐั ฯ
ทงั้ ภาษนี ำ�้ มนั เช้อื เพลงิ และภาษยี านพาหนะมอี ตั ราสูงมากในอติ าลี ตามทไ่ี ดอ้ ธบิ าย
ไปแลว้ ว่า ท�ำไมจงึ มกี ารใชร้ ถจกั รยานสองลอ้ และรถจกั รยานยนตส์ กูตเตอรก์ นั
มากในกรุงโรม และมากกวา่ ในนิวยอรก์ เสยี อกี น่จี งึ เป็นเหตผุ ลวา่ ท�ำไมจงึ มกี าร
บงั คบั ใชก้ ฎหมายหา้ มการเดนิ ขา้ มถนนอย่างสะเปะสะปะเขม้ ขน้ กวา่ ในสหรฐั ฯ

บทท่ี 8 นกั ธรรมชาติเศรษฐกจิ บนท้องถนน 217

ตวั อย่างต่อไป เป็นเร่อื งน่าสนใจทส่ี นิ คา้ ทค่ี ลา้ ยกนั เมอ่ื วางขายในแต่ละ
ประเทศ ท�ำไมจงึ มวี ธิ ใี ชท้ แ่ี ตกต่างกนั
เพราะเหตุใด แผ่นดีวีดีท่ีใช้ในสหรัฐฯ จึงแตกต่างจากแผ่นดีวีดีท่ีใช้
ในสหภาพยุโรปและประเทศอ่ืนๆ ในขณะท่แี ผ่นซีดีใช้เหมือนกันทุก
ประเทศท่วั โลก (กรณีศกึ ษาของ วาลารี บเู ชรู)
ถา้ นกั ท่องเทย่ี วจากปารสี เดนิ ทางมาเยย่ี มญาตทิ น่ี ิวยอรก์ และไดน้ �ำแผ่นดวี ดี ที ่ี
ซ้อื จากปารสี มาฝากเป็นของขวญั จะพบวา่ เคร่อื งเลน่ ดวี ดี ขี องสหรฐั ฯ ไมส่ ามารถ
อ่านแผ่นดวี ดี ที ่ซี ้อื จากปารีสได้ ในท�ำนองเดยี วกนั ถา้ ซ้อื ดวี ดี ที ่นี ิวยอรก์ และ
น�ำกลบั ไปใชใ้ นปารสี เขาก็จะผดิ หวงั เช่นกนั เมอ่ื รูว้ ่าเคร่อื งเลน่ ดวี ดี ขี องฝรงั่ เศส
ไมส่ ามารถอ่านแผ่นดวี ดี ขี องสหรฐั ฯ ได้ แต่ถา้ เป็นแผ่นซดี ี ปญั หาทก่ี ลา่ วถงึ จะ
ไมเ่ กดิ ข้นึ แผ่นซดี ที ซ่ี ้อื ขายในทอ้ งตลาดทวั่ โลกสามารถอ่านไดโ้ ดยเคร่อื งเลน่ ซดี ี
ทข่ี ายอยู่ทวั่ โลก เพราะเหตใุ ด ผูผ้ ลติ แผน่ ดีวดี ีจงึ ฟอรแ์ มตแตกต่างกนั ในประเทศ
ต่างๆ

ค�ำตอบจากการศึกษาขอ้ เทจ็ จรงิ พบวา่ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ จ�ำหน่ายในเชงิ ธุรกจิ
โดยบรษิ ทั ผูผ้ ลติ ภาพยนตรม์ สี องชนิด ไดแ้ ก่ ฟิลม์ ภาพยนตรแ์ ละแผ่นดวี ดี ี ใน
ขณะทบ่ี รษิ ทั หรอื หอ้ งอดั เพลงจะผลติ จ�ำหน่ายสนิ คา้ เดยี วคอื แผ่นซดี ี ซง่ึ สนิ คา้
ทงั้ สองรายการมลี กั ษณะทค่ี ลา้ ยคลงึ กนั ประการหน่ึงคือ ตน้ ทนุ การผลติ สนิ คา้
เพม่ิ ต่อหน่วยเพอ่ื ขายหรอื ใหบ้ รกิ ารกบั ลูกคา้ เพม่ิ อกี หน่ึงรายมคี ่าตำ�่ มาก เหมอื น
กบั กรณีภาพยนตรห์ ลายเร่อื งทเ่ี ขา้ ฉาย ซง่ึ ส�ำหรบั ภาพยนตรบ์ างเร่อื งในโรงจะตอ้ ง
มที น่ี งั่ วา่ งซง่ึ ตน้ ทนุ เพม่ิ เพอ่ื บรกิ ารผูเ้ขา้ ชมเพม่ิ ข้นึ อกี 1 คนนน้ั เกอื บจะไมม่ หี รอื มี
ค่าตำ�่ มาก ในท�ำนองเดยี วกนั เมอ่ื มกี ารผลติ แผ่นดวี ดี หี นงั หรอื แผ่นซดี เี พลง หาก
ผลติ เพม่ิ ข้นึ อกี แผ่นหน่งึ จะมตี น้ ทนุ ทต่ี ำ�่ มาก การทบ่ี รษิ ทั ผลติ ภาพยนตรม์ สี นิ คา้
สองชนดิ ทต่ี อ้ งจ�ำหน่ายคอื ฟิลม์ ภาพยนตรแ์ ละแผ่นดวี ดี ี จงึ เป็นมลู เหตจุ ูงใจให ้
ตอ้ งใชก้ ลยุทธก์ ารตลาดเฉพาะ

218 สนกุ คิดในชวี ิตประจ�ำวันแบบเศรษฐศาสตร์

เป้าหมายของผูข้ ายสนิ คา้ หรอื บรกิ ารทกุ คนคอื ตอ้ งการใหล้ ูกคา้ ซ้อื สนิ คา้
หรอื บรกิ ารของตนมากทส่ี ดุ เทา่ ทจ่ี ะเป็นไปได้และวธิ กี ารทจ่ี ะบรรลเุ ป้าหมายกต็ อ้ งมี
สว่ นลดภายใตเ้งอ่ื นไขทล่ี ูกคา้ เตม็ ใจกระโดดขา้ มสง่ิ กดี ขวางอนั เป็นอปุ สรรคทผ่ี ูข้ าย
สรา้ งข้นึ ก่อน ดงั ทอ่ี ธบิ ายแลว้ ในบททผ่ี า่ นมา ส�ำหรบั ธุรกจิ ภาพยนตร์ สง่ิ กดี ขวางทม่ี ี
ประสทิ ธภิ าพคอื การก�ำหนดราคาตวั๋ ดูภาพยนตรใ์ หส้ ูง แต่ขายแผน่ ดวี ดี ภี าพยนตร์
ทป่ี ลอ่ ยออกสู่ตลาดภายหลงั ในราคาตำ�่ ดงั นน้ั ครอบครวั ทม่ี สี มาชกิ 4 คน อาจ
ตอ้ งจ่ายค่าตวั๋ ส�ำหรบั ภาพยนตรใ์ หมเ่ ร่อื งหน่ึงทเ่ี พง่ิ เขา้ ฉาย สมมตวิ า่ รวมเป็นเงนิ
20 ปอนด์ แต่ถา้ ยอมรออกี ระยะหน่ึงกส็ ามารถเช่าดวี ดี ใี นราคาเพยี ง 2 ปอนดม์ า
ดูทบ่ี า้ น การปลอ่ ยแผ่นดวี ดี อี อกสู่ตลาดในเวลาเดยี วกนั กบั การน�ำภาพยนตรเ์ ขา้
ลงโรงฉาย จงึ มผี ลทางลบต่อยอดการจ�ำหน่ายตวั๋ ในโรงทก่ี �ำหนดราคาเอาไวแ้ พง

บรษิ ทั ผลติ ภาพยนตรจ์ งึ ตอ้ งมกี ารวางแผนลว่ งหนา้ เพอ่ื น�ำภาพยนตรล์ งโรง
ในเวลาแตกต่างกนั ในแต่ละประเทศทวั่ โลก เพอ่ื ใหด้ ารานกั แสดงมโี อกาสท�ำการ
ประชาสมั พนั ธใ์ นประเทศต่างๆ ก่อนจะเร่มิ ฉายจรงิ ในประเทศนน้ั ๆ เช่น อาจ
ก�ำหนดการฉายในสหรฐั ฯ เดอื นสงิ หาคม ยุโรปในเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ และเอเชยี
ในเดอื นมถิ นุ ายน ฯลฯ ดงั นนั้ หากแผ่นดวี ดี ใี ชว้ ธิ กี ารฟอรแ์ มตแบบเดยี วกนั ทวั่
โลก และหากปลอ่ ยสนิ คา้ ออกสูต่ ลาดในสหรฐั ฯ ในเดอื นสงิ หาคมตามแผนทว่ี างไว ้
ผูบ้ รโิ ภคในยุโรปหรอื ในญ่ปี ่นุ สามารถหาเช่าแผ่นดวี ดี มี าดูไดจ้ ากรา้ นเช่าซง่ึ สงั่ ซ้อื
ผ่านทาง amazon.com ท�ำใหส้ ามารถดูภาพยนตรใ์ นเวลาเดยี วกบั ผูด้ ูในโรงโดยท่ี
ไมต่ อ้ งจ่ายค่าตวั๋ ทแ่ี พงกวา่ ดงั นนั้ จงึ เป็นมลู เหตใุ หต้ อ้ งมกี ารก�ำหนดวธิ ฟี อรแ์ มต
ดวี ดี ใี หแ้ ตกต่างกนั ในประเทศต่างๆ ทวั่ โลก เพอ่ื ป้องกนั ปญั หาดงั ทก่ี ลา่ วมา

เมอ่ื พจิ ารณาอย่างผวิ เผนิ แลว้ เหมอื นวา่ บรษิ ทั ผลติ ซดี เี พลงต่างๆ น่าจะมี
สง่ิ จูงใจเดยี วกนั การก�ำหนดวนั เวลาลว่ งหนา้ เพอ่ื ปลอ่ ยแผ่นเพลงออกสู่ตลาดใน
ประเทศต่างๆ ทวั่ โลก จะช่วยใหน้ กั ดนตรสี ามารถเดนิ ทางไปเปิดการแสดงพรอ้ มๆ
กบั การประชาสมั พนั ธก์ ารขายได้อย่างไรกต็ าม ขณะทบ่ี รษิ ทั ผลติ ภาพยนตรม์ รี าย
ไดส้ องทางทง้ั จากการขายลขิ สทิ ธ์ฟิ ิลม์ ใหโ้ รงหนงั และการขายแผน่ ดวี ดี ี แต่บรษิ ทั

บทท่ี 8 นกั ธรรมชาตเิ ศรษฐกิจบนท้องถนน 219

บนั ทกึ เสยี งเพลงภายใตช้ อ่ื การคา้ มรี ายไดท้ างเดยี วจากการจ�ำหน่ายแผ่นซดี เี พลง
เท่านน้ั เมอ่ื วงดนตรไี ปเปิดการแสดงคอนเสริ ต์ ทป่ี ระเทศใดกต็ าม รายไดท้ งั้ หมด
จะตกเป็นของวงดนตรเี ท่านน้ั มไิ ดเ้ป็นรายไดข้ องบรษิ ทั ผูบ้ นั ทกึ เสยี งลงแผ่นซดี ี
ดว้ ยเหตนุ ้ีบรษิ ทั ผูผ้ ลติ แผ่นซดี เี พลงจะไดผ้ ลประโยชนน์ อ้ ยมากจากการป้องกนั
ไมใ่ หแ้ ผ่นซดี เี พลงของตนเลน่ ไดอ้ ย่างเสรใี นประเทศต่างๆ ทวั่ โลก

ขอ้ แตกตา่ งสำ� หรบั พฤตกิ รรมบางดา้ น ทส่ี งั เกตเหน็ มไิ ดเ้ป็นผลสบื เน่อื งมา
จากความแตกต่างของรายได้ราคา หรอื นโยบายเศรษฐกจิ ทแ่ี ตกต่างกนั ในแต่ละ
ประเทศ แต่เป็นผลสบื เน่อื งมาจากมลู เหตจุ ูงใจ ซง่ึ เกดิ ข้นึ จากความต่างในประเพณี
และวฒั นธรรมของแต่ละสงั คม ดงั จะอธบิ ายในกรณีศึกษาต่อไป
เพราะเหตใุ ด ค่บู ่าวสาวชาวญ่ปี ่ นุ จงึ มคี ่าใช้จ่ายในงานแต่งงานมากกว่า
คู่บ่าวสาวชาวตะวันตก (กรณีศกึ ษาของ สึโตมุ อโิ ตะ)
คู่บา่ วสาวชาวญ่ปี ่นุ โดยเฉลย่ี ใชจ้ ่ายเงนิ ในงานแต่งงานมากเป็นสองเทา่ ของคู่บา่ ว
สาวทอ่ี ยู่ในประเทศแถบตะวนั ตก แมว้ ่าค่าใชจ้ ่ายต่อหวั (แขกทม่ี าในงาน) ของ
การจดั งานแต่งงานในญ่ปี ่นุ จะแพงกว่าก็ตาม แต่สาเหตหุ ลกั ทท่ี �ำใหม้ คี ่าใชจ้ ่าย
แตกต่างกนั มาก เกดิ จากการเชญิ แขกมาร่วมงานเป็นจ�ำนวนมาก เพราะเหตใุ ด
งานแต่งงานของชาวญปี่ ุ่นจงึ ใหญ่โตกวา่ มาก

เป็นธรรมเนียมปฏบิ ตั กิ นั ปกตขิ องคู่บา่ วสาวชาวญ่ปี ่นุ ทวั่ ไปทจ่ี ะเชญิ แขก
มาร่วมงานเล้ยี งฉลองพธิ มี งคลสมรสของตวั เองจากหลากหลายกลุม่ อาชพี เช่น
เพอ่ื นร่วมรุ่นเรยี นหนงั สอื เพอ่ื นร่วมทท่ี �ำงานเดยี วกนั ลูกนอ้ ง นายจา้ ง ญาติ
พน่ี อ้ ง และเพอ่ื นบา้ นทอ่ี ยู่ในชมุ ชนเดยี วกนั นอกจากน้ี นกั การเมอื งทอ้ งถน่ิ มกั ได้
รบั เชญิ ใหม้ าร่วมงานดว้ ย แมอ้ าจไมเ่ คยรูจ้ กั กบั คู่บา่ วสาวเป็นสว่ นตวั จ�ำนวนแขก
ทไ่ี ดร้ บั เชญิ มาร่วมงานอาจสูงระหวา่ ง 300 ถงึ 500 คน แมค้ ู่บา่ วสาวจะมรี ายได้
ระดบั ปานกลางกต็ าม

220 สนุกคิดในชวี ติ ประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

SSงานฉลองการแต่งงานอย่างใหญ่โต :
การลงทนุ กบั โครงข่ายทางสงั คมและธรุ กิจ

วาดโดย : มิค สตีเวนส์

การทค่ี ู่บา่ วสาวชาวญป่ี ่นุ เหวย่ี งแหขนาดใหญ่โดยเชญิ คนมาร่วมงานจ�ำนวน
มากเช่นนนั้ ส่วนหน่ึงเป็นผลมาจากประเพณีและวฒั นธรรมในการด�ำรงชวี ติ ใน
สงั คม จะตอ้ งพง่ึ พาอาศยั โครงขา่ ยทางสงั คมและธุรกจิ แบบไมเ่ ป็นทางการ การ
สรา้ งความปรองดองกบั ผูอ้ ่นื เป็นธรรมเนียมทบ่ี คุ คลจะตอ้ งปฏบิ ตั แิ ละรกั ษาไว ้
เพอ่ื ใหต้ วั เองอยู่ไดใ้ นสงั คม ในกรณีเกดิ ความผดิ พลาดจากการไมเ่ ชญิ แขกมาใน
งานแต่งงาน ซง่ึ อาจเป็นความคาดหวงั ของแขกทว่ี ่าตวั เองจะตอ้ งไดร้ บั เชญิ กจ็ ะ
เสย่ี งกบั ความบาดหมางระหวา่ งกนั ดงั นน้ั การจดั งานเล้ยี งฉลองการแต่งงานของ
คู่บา่ วสาวชาวญป่ี ่นุ โดยเชญิ แขกจ�ำนวนมาก จงึ มองไดว้ า่ เป็นการลงทนุ เพอ่ื รกั ษา
โครงขา่ ยทางสงั คมและธุรกจิ ทส่ี �ำคญั ไว ้โครงขา่ ยดงั กลา่ วพบวา่ เกดิ ข้นึ ในประเทศ
ซกี โลกตะวนั ตกเช่นกนั แต่มกี ารใหค้ วามส�ำคญั นอ้ ยกวา่ ในญป่ี ่นุ มาก

บทท่ี 8 นกั ธรรมชาติเศรษฐกิจบนท้องถนน 221



9

มาก่อนได้ก่อน :

จิตวิทยากับเศรษฐศาสตร์

แมว้ า่ นกั เศรษฐศาสตรม์ กั มขี อ้ สมมตวิ า่ ผูผ้ ลติ และผูบ้ รโิ ภคเป็นผูท้ ม่ี เี หตมุ ผี ล
และเหน็ แก่ตวั แต่จากพฤตกิ รรมทเ่ี หน็ บอ่ ยครง้ั ในการตดั สนิ ใจของบคุ คล
เหลา่ น้ี เร่มิ เป็นทค่ี ลางแคลงในความเป็นจรงิ จากขอ้ สมมตนิ ้ี ตวั อย่างเช่น เรายงั
คงใหค้ ่าทปิ กบั พนกั งานเสริ ฟ์ ในภตั ตาคารทเ่ี ราไมค่ ดิ ว่าจะไปอกี และบอ่ ยครง้ั ท่ี
การตดั สนิ ใจของเราจะไดร้ บั อทิ ธพิ ลจากขอ้ มลู ทไ่ี มม่ คี วามเก่ยี วพนั กนั

นกั จติ วทิ ยาชาวอสิ ราเอลสองท่านคอื แดเนยี ล คาหน์ ีแมน และ เอมอส
เวอรส์ กีย์ เป็นผูร้ เิ ร่มิ การศึกษาวจิ ยั วชิ าทว่ี ่าดว้ ย เศรษฐศาสตรพ์ ฤตกิ รรมของ
มนุษย์ (Behavioral Economics) ในงานทดลองหน่ึง พวกเขาไดใ้ หน้ กั ศึกษา
ระดบั ปริญญาตรีท่เี ป็นกลุ่มตวั อย่างท�ำการประมาณการค่าสดั ส่วนของจ�ำนวน
ประเทศในทวปี แอฟรกิ าทเ่ี ป็นสมาชกิ ในองคก์ ารสหประชาชาติ นกั ศึกษาจ�ำนวน
มากไมร่ ูค้ �ำตอบ แต่ตอ้ งหาค�ำตอบส่งอาจารย์ จดุ หกั เหของงานทดลองน้ีอยู่ตรง
ทก่ี ่อนเหลา่ นกั ศึกษาจะถกู ตงั้ ค�ำถามใหต้ อบ นกั ศึกษาทกุ คนถกู สงั่ ใหไ้ ปหมนุ หา
ตวั เลขระหวา่ ง 1 ถงึ 100 จากเคร่อื งหมนุ ทจ่ี ดั ไว ้ ซง่ึ จะใหต้ วั เลขสุ่ม 1 หมายเลข
แน่นอนวา่ ทกุ คนเขา้ ใจดวี า่ ตวั เลขทต่ี นไดไ้ มม่ อี ะไรเก่ยี วขอ้ งกบั ค�ำตอบทต่ี อ้ งส่ง
อาจารย์ อย่างไรกต็ าม ผลการทดลองพบวา่ นกั ศึกษาทห่ี มนุ ไดต้ วั เลขตงั้ แต่ 10 ลง
มา ส่งค�ำตอบวา่ ค่าประมาณการสดั สว่ นของประเทศในทวปี แอฟรกิ าทเ่ี ป็นสมาชกิ

บทที่ 9 มากอ่ นได้ก่อน 223

อยู่ในองคก์ ารสหประชาชาตเิ ฉลย่ี เท่ากบั 25 เปอรเ์ ซน็ ต์ ในขณะทน่ี กั ศึกษาทห่ี มนุ
ไดต้ วั เลขตง้ั แต่ 65 ข้นึ ไป สง่ ค�ำตอบอาจารยใ์ หว้ า่ ค่าประมาณการสดั สว่ นดงั กลา่ ว
เฉลย่ี เท่ากบั 45 เปอรเ์ ซน็ ต์

วชิ าทว่ี ่าดว้ ยเศรษฐศาสตรพ์ ฤตกิ รรม ส่วนใหญ่จะเนน้ เก่ยี วกบั ประเดน็
ความผดิ พลาดทางเชาวนป์ ญั ญาประเภทน้ี ดงั จะแสดงในสองสามกรณีตวั อย่าง
ต่อไป ซง่ึ พบวา่ บางครง้ั มนุษยต์ อ้ งอาศยั ขอ้ มลู ผดิ ๆ ในการตดั สนิ ใจ แลว้ บางครงั้
กส็ รุปดว้ ยความเขา้ ใจผดิ ไปจากขอ้ มลู ทถ่ี กู ตอ้ ง

เพราะเหตใุ ด คนจงึ เข้าใจว่ามหาวทิ ยาลยั คอร์เนลล์มนี ักศกึ ษาฆ่าตวั ตาย
สูง ทงั้ ๆ ท่โี ดยข้อเทจ็ จริงมีอตั ราต่ำ� กว่าอตั ราเฉล่ียของมหาวทิ ยาลัยทงั้
ประเทศ (กรณีศกึ ษาของ เจสัน แทกเลอร์)
มหาวทิ ยาลยั คอรเ์ นลลม์ นี กั ศึกษาฆ่าตวั ตายคดิ เป็นอตั รา 4.3 ต่อนกั ศึกษาทกุ ๆ
1 แสนคน ซง่ึ ตำ�่ กวา่ อตั ราเฉลย่ี ของมหาวทิ ยาลยั ทวั่ ประเทศ แต่คนทวั่ ไปเขา้ ใจ
มายาวนานวา่ เป็นมหาวทิ ยาลยั ทม่ี นี กั ศึกษาฆ่าตวั ตายสูงผดิ ปกติ แลว้ ปจั จยั ใด
ก่อใหเ้กดิ ความเขา้ ใจทคี่ ลาดเคลอื่ นเช่นน้ี

คาหน์ แี มน และ เอมอส เวอรส์ กยี ์ กลา่ ววา่ มนุษยจ์ ะใชผ้ ลจากการลองผดิ
ลองถกู จากประสบการณท์ ผ่ี ่านมา ซง่ึ ไมไ่ ดอ้ าศยั ขอ้ มลู ความรูพ้ ้นื ฐานทางวชิ าการ
ใดๆ มาคาดเดาเก่ยี วกบั เหตกุ ารณต์ ่างๆ ในโลก ตวั อย่างเช่น เมอ่ื มนุษยต์ อ้ งการ
คาดคะเนโอกาสของการเกดิ เหตกุ ารณใ์ ดเหตกุ ารณห์ น่ึง เขาจะคาดเดาโดยอาศยั
ความรูจ้ ากประสบการณท์ ผ่ี ่านมา และเลอื กเอาเหตกุ ารณท์ เ่ี กดิ ข้นึ บอ่ ยจนจ�ำได้
งา่ ย กลา่ วโดยสรุป ความรูจ้ ากประสบการณท์ ผ่ี ่านมาทม่ี อี ยู่ในตวั มนุษยเ์ ป็นวธิ ี
การทใ่ี ชไ้ ดด้ พี อควรในการคาดคะเนเหตกุ ารณแ์ ละปญั หา เน่ืองจากเป็นการงา่ ย
ทจ่ี ะดงึ เอาเหตกุ ารณท์ เ่ี กดิ ข้นึ บอ่ ยครงั้ จนจ�ำไดข้ ้นึ มาใช้

แต่ความถ่ขี องการเกิดไม่ใช่สาเหตุเดียวท่ที �ำใหเ้ ราจดจ�ำเหตุการณ์ใด
เหตกุ ารณห์ น่ึงได้ อกี หน่ึงสาเหตสุ �ำคญั ทใ่ี ชเ้ ป็นขอ้ อธบิ ายวา่ ท�ำไมผูค้ นส่วนใหญ่
จึงเขา้ ใจผดิ และประเมนิ สถานการณ์ผดิ พลาดเกินจริงเก่ียวกบั อตั ราการฆ่า

224 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

ตวั ตายของนกั ศึกษามหาวทิ ยาลยั คอรเ์ นลล์ นนั่ คือ ขอ้ มลู ทช่ี ้ใี หเ้ หน็ ว่าการฆ่า
ตวั ตายของนกั ศึกษามหาวทิ ยาลยั อน่ื ๆ ใชว้ ธิ กี ารทป่ี กติ เช่น การกนิ ยานอนหลบั
เกนิ ขนาด เป็นตน้

แต่มหาวทิ ยาลยั คอรเ์ นลลต์ ง้ั บนทส่ี ูง ขนาบขา้ งดว้ ยช่องแคบลกึ และปกคลมุ
ดว้ ยธารนำ�้ แขง็ บนเขา นกั ศึกษาใชว้ ธิ กี ารฆ่าตวั ตายโดยการกระโดดจากสะพานท่ี
เชอ่ื มช่องเขาลกึ เหลา่ น้ี หลงั การเกดิ เหตกุ ารณน์ ้ขี ้นึ การจราจรบนสะพานจะตดิ ขดั
นานนบั ชวั่ โมง เพอ่ื คอยใหท้ มี เจา้ หนา้ ทล่ี งไปในช่องหบุ เขาน�ำร่างนกั ศึกษาข้นึ มา

ดว้ ยเหตุน้ีเอง เมอ่ื ไรก็ตามท่มี กี ารสอบถามเก่ียวกบั การฆ่าตวั ตายของ
นกั ศึกษามหาวทิ ยาลยั คอรเ์ นลลว์ ่ามอี ตั ราสูงหรอื ไม่ ทกุ คนมแี นวโนม้ จะตอบว่า
ใช่ เน่ืองจากเป็นการงา่ ยทจ่ี ะเรยี กคนื ความจ�ำในสมองออกมาไดท้ นั ที ส่วนกรณี
ฆ่าตวั ตายโดยกนิ ยานอนหลบั เกนิ ขนาดนนั้ ถา้ ผูต้ ายมใิ ช่ญาตหิ รอื คนทร่ี ูจ้ กั แลว้
คนส่วนใหญ่จะไมจ่ ดจ�ำกรณีน้ีไวใ้ นสมองมากนกั

เพราะเหตุใด เจ้าหน้าท่ฝี ่ ายขายโครงการบ้านจดั สรร จงึ ชอบโชว์บ้าน
สองหลังท่เี กือบจะเหมือนกันให้ลูกค้าชม แต่จะมีบ้านหลังหน่ึงท่ที งั้
ถูกกว่าและมีสภาพท่ดี กี ว่าบ้านอีกหลังหน่ึง
ผูซ้ ้อื บา้ นรายหน่งึ ก�ำลงั มปี ญั หาเกย่ี วกบั การตดั สนิ ใจเลอื กซ้อื บา้ นวา่ จะซ้อื หลงั ใด
ดี ระหวา่ งบา้ นสองหลงั ทม่ี ใี หเ้ลอื ก โดยบา้ นหลงั แรก แบบเอด็ วารเ์ ดยี นฟารม์ เฮาส์
สภาพดมี ากจนไมม่ ที ต่ี ิ เสนอขายในราคา 300,000 ปอนด์ บา้ นหลงั ทส่ี องเป็น
ทาวนเ์ ฮาสท์ นั สมยั แบบวกิ ตอเรยี น ราคาเสนอขาย 280,000 ปอนด์ ผูซ้ ้อื เอนเอยี ง
ไปในทางชอบบา้ นแบบทาวนเ์ ฮาส์ ต่อมาเจา้ หนา้ ทฝ่ี ่ายขายของโครงการนดั ใหเ้ขา
ไปดูบา้ นแบบเอด็ วารเ์ ดยี นฟารม์ เฮาสอ์ กี หลงั หน่งึ บา้ นหลงั น้มี สี ภาพดอ้ ยกวา่ หลงั
แรกเลก็ นอ้ ย แตเ่ สนอขายในราคาแพงกวา่ คอื 320,000 ปอนด์ระหวา่ งทางขบั รถกลบั
จากการดูบา้ นดว้ ยกนั ผซู ้ ้อื แสดงความตอ้ งการซ้อื บา้ นแบบเอด็ วารเ์ ดยี นฟารม์ เฮาส์
หลงั แรก แลว้ อะไรเป็นมลู เหตใุ หเ้จา้ หนา้ ทฝี่ ่ายขายของโครงการคดิ วา่ น่าจะเป็นการ
ดีหากไดโ้ ชวบ์ า้ นแบบเอด็ วารเ์ ดียนฟารม์ เฮาสห์ ลงั ทสี่ องใหเ้ขาดู

บทท่ี 9 มาก่อนได้ก่อน 225

ละครฉากน้ปี ลกุ ใหห้ วนคดิ ถงึ เรอ่ื งราวของชายคนหน่งึ ทถ่ี ามพนกั งานเสริ ฟ์
หญงิ ในภตั ตาคารแห่งหน่งึ วา่ มแี ซนดว์ ชิ ชนิดใดบา้ งในเมนู เธอตอบวา่ “เรามสี ลดั
ไก่และเน้อื ววั ย่าง” และเมอ่ื ชายผูน้ น้ั สงั่ เน้อื ววั ย่าง เธอพดู เสรมิ ข้นึ วา่ “ดฉิ นั ลมื บอก
ไปวา่ เรามที ูน่าดว้ ย” ซง่ึ ชายผูน้ น้ั ตอบกลบั ไปวา่ “ถา้ อย่างงนั้ ผมขอสงั่ สลดั ไก่”

ดว้ ยการเปลย่ี นรายการอาหารทส่ี งั่ ชายผูน้ ้ีไดล้ ะเมดิ สจั ธรรมแห่งทฤษฎี
วา่ ดว้ ยทางเลอื กทม่ี เี หตผุ ล ซง่ึ กลา่ วไวว้ า่ “การเพม่ิ ทางเลอื กทด่ี อ้ ยกวา่ ในบญั ชี
รายการทางเลอื กทม่ี อี ยู่ ไม่ควรมผี ลต่อการเปลย่ี นแปลงทางเลอื กทไ่ี ดเ้ ลอื กไว ้
แลว้ ” ในกรณีน้ี การตดั สนิ ใจครงั้ แรกของชายผูน้ นั้ ไดเ้ลอื กสงั่ เน้ือววั ย่าง ซง่ึ ช้ใี ห ้
เหน็ วา่ เขาชอบเน้อื ววั ย่างมากกวา่ สลดั ไก่ ความชอบน้จี งึ ไมค่ วรเปลย่ี นแปลงจาก
การเพม่ิ รายการทูน่าเขา้ ไปในบญั ชรี ายการทางเลอื ก

อยา่ งไรกต็ าม นกั จติ วทิ ยาอยา่ ง อติ ามาร์ ไซมอนสนั และ อะมอส เวอรส์ กาย
ไดแ้ สดงใหเ้หน็ วา่ การเปลย่ี นความชอบหรอื ความพงึ พอใจดงั กลา่ วเป็นเรอ่ื งธรรมดา
ทเ่ี กดิ ข้นึ ได้ สง่ิ ทด่ี ูเหมอื นก�ำลงั เกดิ ข้นึ กค็ อื ผูค้ นมคี วามยากล�ำบากในการตดั สนิ
ใจเลอื กระหวา่ งสองทางเลอื กซง่ึ ยากทจ่ี ะเปรยี บเทยี บกนั เพราะแต่ละทางเลอื กต่าง
กม็ ลี กั ษณะดบี างประการอยู่ในตวั ซง่ึ ถา้ หากเลอื กทางใดแลว้ กก็ ลวั ว่าจะเสยี ใจใน
ภายหลงั ทไ่ี มไ่ ดเ้ลอื กอกี ทาง ในสถานการณด์ งั กลา่ วน้ี อติ ามาร์ ไซมอนสนั และ
เอมอส เวอรส์ กยี ์ ใหเ้หตผุ ลวา่ การแนะน�ำทางเลอื กใหมท่ ด่ี ูเหมอื นไมน่ ่าเก่ยี วกนั
จะสามารถส่งผลต่อการตดั สนิ ใจไดม้ าก

ลูกคา้ ผูส้ นใจซ้อื บา้ นไมส่ ามารถตดั สนิ ใจเลอื กระหว่างบา้ นหลงั แรกแบบ
เอด็ วารเ์ ดยี นฟารม์ เฮาสแ์ ละทาวนเ์ ฮาสแ์ บบวกิ ตอเรยี น แต่ต่อมาเขาไม่มคี วาม
ยากล�ำบากในการตดั สนิ ใจเลย เมอ่ื เปรยี บเทยี บระหวา่ งบา้ นแบบเอด็ วารเ์ ดยี น
ฟารม์ เฮาสห์ ลงั แรกกบั หลงั ทส่ี อง เป็นเพราะบา้ นหลงั ทส่ี องดอ้ ยกวา่ ทง้ั ดา้ นคณุ ภาพ
และราคา ชยั ชนะอยา่ งงา่ ยดายของบา้ นแบบเอด็ วารเ์ ดยี นฟารม์ เฮาสห์ ลงั แรกไดแ้ ผ่
บารมไี ปถงึ การเปรยี บเทยี บกบั บา้ นทาวนเ์ ฮาสแ์ บบวกิ ตอเรยี นทเ่ี ขาชอบมากกวา่
ตง้ั แต่แรกแลว้

226 สนุกคดิ ในชวี ิตประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

ถา้ ว่ากนั ตามทฤษฎที างเลอื กทม่ี เี หตมุ ผี ลทร่ี ำ�่ เรยี นกนั มา การใหผ้ ูส้ นใจ
ซ้อื บา้ นกลบั ไปดูบา้ นแบบเอด็ วารเ์ ดยี นฟารม์ เฮาสห์ ลงั ทส่ี อง ถอื ว่าเป็นเร่อื งทไ่ี ร้
ประโยชนแ์ ละเสยี เวลาเปลา่ อย่างส้นิ เชงิ อย่างไรกต็ าม ในทางปฏบิ ตั ิ บอ่ ยครง้ั พบ
วา่ กลยุทธด์ งั กลา่ วมปี ระสทิ ธภิ าพมากทเี ดยี ว

เพราะเหตุใด เจ้าของแบรนด์เนมดงั อย่างวกิ ตอเรียซีเคร็ต เสนอขาย
เสือ้ ยกทรงผู้หญิงประดบั เพชรมูลค่าหลายล้านดอลลาร์ ทงั้ ท่ไี ม่น่าจะ
มีผู้ใดซือ้ (กรณีศกึ ษาของ สเตฟานี เวนสตรัป)
ในช่วงทศวรรษทผ่ี ่านมา วกิ ตอเรยี ซเี ครต็ ซง่ึ เป็นบรษิ ทั ชดุ ชน้ั ในของผูห้ ญงิ ชอ่ื ดงั
ของสหรฐั ฯ ไดน้ �ำสนิ คา้ ทเ่ี ป็นของขวญั ราคาแพงเป็นพเิ ศษแสดงในแค็ตตาลอ็ ก
สนิ คา้ ส�ำหรบั ช่วงเทศกาลคริสตม์ าสเป็นประจ�ำทุกปี โครงการน้ีเร่ิมมาตงั้ แต่ปี
1996 ซง่ึ ในปีนนั้ ได้ คลอเดยี ชฟิ เฟอร์ มาเป็นนางแบบใส่เส้อื ยกทรงมหศั จรรย์
ประดบั เพชรเมด็ งามจ�ำนวนมากมลู ค่าหน่งึ ลา้ นดอลลาร์ ปีต่อมา ไทรา แบงก์ ก็
เดนิ ทางดว้ ยรถหมุ้ เกราะมายงั ศูนยแ์ สดงอญั มณีของเฮรร์ ่ี วนิ สตนั บนฟิฟทเ์ อเวนวิ
กลางนวิ ยอรก์ เพอ่ื แสดงของขวญั ครสิ ตม์ าสช้นิ พเิ ศษประจ�ำปี 1997 จากแบรนด์
วกิ ตอเรยี ซเี ครต็ นนั่ คอื เส้อื ยกทรงประดบั แซปไฟรแ์ ละเพชรมลู ค่า 3 ลา้ นดอลลาร์
แลว้ ลา่ สุดเมอ่ื ปี 2006 เส้อื ยกทรงประดบั เพชรหรูรุ่น Heart On Fire มลู ค่า 6.5
ลา้ นดอลลาร์ ถกู แสดงแบบโดย คาโรลนิ า เคอรโ์ ควา ทงั้ ๆ ทท่ี ผ่ี ่านมายงั ไมม่ ใี คร
เคยซ้อื เส้อื ยกทรงราคาแพงเหล่าน้ีเลยสกั ตวั แต่ทำ� ไมวกิ ตอเรียซเี คร็ต จงึ ยงั คง
เสนอขายสนิ คา้ ดงั กลา่ วอย่างต่อเนือ่ ง

บรษิ ทั คงไมเ่ คยหวงั จะขายเส้อื ยกทรงเหล่าน้ีไดอ้ ยู่แลว้ แต่ทย่ี งั คงเสนอ
ขายอยู่ก็เพอ่ื เป็นกลยุทธท์ างการตลาดเพอ่ื ม่งุ หวงั กระตนุ้ การขายสนิ คา้ ตวั อ่นื ๆ
ของบรษิ ทั เพราะการโฆษณาเส้อื ยกทรงประดบั เพชรยงั คงไดร้ บั ความสนใจจาก
สอ่ื มวลชนมากมายอย่างต่อเน่อื ง โดยสอ่ื ช่วยกนั ประโคมขา่ วเพอ่ื สรา้ งแบรนดข์ อง
บรษิ ทั ใหเ้ป็นทร่ี ูจ้ กั ต่อสาธารณะมากข้นึ ไปอกี บรษิ ทั คงรบั รูถ้ งึ ผลดขี อ้ น้ีจงึ ยงั คง
กระท�ำเหมอื นเดมิ ทกุ ปี แต่ไดเ้พม่ิ ความวจิ ติ รพสิ ดารของตวั สนิ คา้ มากข้นึ ดงั จะ

บทท่ี 9 มาก่อนได้ก่อน 227

เหน็ ไดจ้ ากการทบ่ี รษิ ทั แสดงแบบเส้อื ยกทรงประดบั เพชรตวั ใหมใ่ หอ้ ลงั การกวา่
เดมิ เพอ่ื ดงึ ดูดความสนใจใหเ้พม่ิ ข้นึ แมจ้ ะขายสนิ คา้ ราคาแพงเหลา่ น้ไี มไ่ ดก้ ไ็ มม่ ี
อะไรเสยี หายมากนกั เพราะสามารถน�ำเพชรและอญั มณีอน่ื ๆ มาหมนุ เวยี นใชไ้ ด้
ในปีต่อๆ ไปได้

SSเสือ้ ยกทรงแฟนตาซีประดบั เพชรรุ่น Hearts On Fire
มูลค่า 6.5 ลา้ นดอลลาร์ เป็นสินคา้ ประจ�ำปี 2006 ของวิกตอเรียซีเคร็ต

ภาพจาก : Hearts On Fire

นกั เศรษฐศาสตรอ์ าจมองขา้ มประโยชนอ์ น่ื ทเ่ี ป็นผลพลอยไดจ้ ากกลยุทธ์
การเสนอขายเส้อื ยกทรงประดบั เพชรราคานบั ลา้ นของวกิ ตอเรยี ซเี คร็ต นนั่ คือ
การเปลย่ี นแนวคิดเก่ยี วกบั การก�ำหนดค่าใชจ้ ่ายทเ่ี หมาะสมส�ำหรบั ซ้อื ของขวญั
วนั ครสิ ตม์ าส โดยการปลูกฝงั ความคดิ วา่ คนอน่ื ยอมจ่ายเป็นลา้ นเพอ่ื ซ้อื ของขวญั
วนั ครสิ ตม์ าสใหค้ นทต่ี นรกั ท�ำใหว้ กิ ตอเรยี ซเี ครต็ พยายามใหค้ นทวั่ ไปรูส้ กึ วา่ การ
ซ้อื ของขวญั ดว้ ยเงนิ เพยี งรอ้ ยดอลลารน์ น้ั ดูมเี หตผุ ลวา่ น่าจะท�ำได้ลองนกึ ถงึ สามที ่ี

228 สนุกคิดในชวี ิตประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

รอ้ นรนคนหน่งึ ทเ่ี พง่ิ ไดเ้หน็ โฆษณาเส้อื ยกทรงประดบั เพชรราคา 6.5 ลา้ นดอลลาร์
กอ็ าจรบี ยน่ื เงนิ ใหภ้ รรยา 298 ดอลลารท์ นั ทใี หซ้ ้อื สนิ คา้ อน่ื ๆ ของบรษิ ทั

เพราะเหตุใด ไอศกรีมบางแบรนด์ขายในกล่องบรรจุขนาดเล็ก 500
มลิ ลลิ ิตรเท่านัน้ ในขณะท่บี างแบรนด์ขายในกล่องบรรจุขนาด 2 ลิตร
(กรณีศกึ ษาของ แพตตี คูนต์ และ โมนิกา เดไวน์)
ซูเปอรม์ ารเ์ ก็ตหลายแห่งจ�ำหน่ายไอศกรีมหลากหลายแบรนดแ์ ละหลายรสชาติ
แต่ปญั หาของนกั กินไอศกรีมท่เี ป็นแฟนประจ�ำของแบรนดห์ น่ึงแบรนดใ์ ดคือ
ไม่สามารถหาซ้อื ในขนาดบรรจทุ ต่ี นตอ้ งการได้ ตวั อย่างเช่น ไอศกรีมวอลลท์ ่ี
มหี ลากหลายรสชาตใิ หเ้ลอื ก แต่ขายในขนาดกลอ่ งบรรจุ 2 ลติ ร หรอื ไอศกรมี
แบรนดเ์ บนแอนดเ์ จอรร์ ่ที ม่ี หี ลากหลายรสชาตใิ หเ้ ลอื กเช่นกนั แต่ขายในขนาด
กลอ่ งบรรจุ 500 มลิ ลลิ ติ รเท่านนั้ ทำ� ไมจงึ เป็นเช่นนนั้

ไอศกรมี เบนแอนดเ์ จอรร์ ่เี ป็นทร่ี ูจ้ กั และยอมรบั กนั อย่างกวา้ งขวางวา่ เป็น
ไอศกรมี ชนั้ ดี เพราะผลติ โดยใชว้ ตั ถดุ บิ คณุ ภาพสูงเป็นสว่ นประกอบ และมกี รรมวธิ ี
การผลติ ทด่ี ี ตลอดจนช่อื เสยี งดา้ นการจดั การสง่ิ แวดลอ้ มและทรพั ยากรบคุ คล
ของโรงงาน เน่อื งจากมตี น้ ทนุ การผลติ ทส่ี ูงกวา่ ท�ำใหร้ าคาจ�ำหน่ายของไอศกรมี
เบนแอนดเ์ จอรร์ ่แี พงกว่าไอศกรมี แบรนดอ์ น่ื ๆ ทวั่ ไป เช่น ไอศกรมี เบนแอนด์
เจอรร์ ่รี สวานลิ าขนาด 500 มลิ ลลิ ติ รขายในราคา 4.19 ปอนด์ หรอื 16.76 ปอนด์
ส�ำหรบั ขนาด 2 ลติ ร ในขณะทไ่ี อศกรมี วอลลข์ นาด 2 ลติ ร รสเดยี วกนั ขายใน
ราคาเพยี ง 1.65 ปอนด์

จากขอ้ เทจ็ จรงิ พบวา่ ผูบ้ รโิ ภคสว่ นใหญ่มคี วามรูส้ กึ ตอบสนองไว ไมเ่ พยี งแต่
ราคาต่อมลิ ลลิ ติ รเทา่ นน้ั แต่รวมถงึ ราคารวมของสนิ คา้ ดว้ ย เมอ่ื เรม่ิ แรกทไ่ี อศกรมี
คุณภาพดเี ขา้ สูต่ ลาดใหมๆ่ ผูบ้ รโิ ภคจะคนุ้ เคยกบั การซ้อื ไอศกรมี ขนาด 2 ลติ รใน
ราคาค่อนขา้ งตำ�่ และทกุ คนกท็ ราบดวี า่ ไอศกรมี เบนแอนดเ์ จอรร์ ่มี รี สชาตดิ ี อกี ทง้ั
แพงกวา่ แบรนดอ์ น่ื ๆ แมก้ ระนน้ั กต็ าม เหลา่ ผูบ้ รโิ ภคอาจถงึ กบั ชอ็ ค ถา้ เหน็ ป้าย
บอกราคา 15 ปอนดต์ ดิ บนกลอ่ งไอศกรมี เบนแอนดเ์ จอรร์ ่ี ดงั นนั้ การผลติ ขายใน

บทที่ 9 มากอ่ นได้ก่อน 229

ขนาดกลอ่ งบรรจุ 500 มลิ ลลิ ติ รเท่านนั้ ท�ำใหเ้บนแอนดเ์ จอรร์ ่สี ามารถหลบหลกี
ปญั หาโรคสะดงุ้ จากราคาไดท้ างหน่งึ ใครทต่ี อ้ งการซ้อื ในปรมิ าณมากกม็ ที างเลอื ก
ใหอ้ ยู่แลว้ โดยการซ้อื หลายๆ กลอ่ ง

เพอ่ื พยายามทำ� ใหเ้ รอ่ื งยากกลายเป็นเรอ่ื งงา่ ย ทฤษฎเี ศรษฐศาสตรส์ ามารถ
ตง้ั ขอ้ สมมตฐิ านวา่ มนุษยท์ กุ คนมคี วามเหน็ แก่ตวั แน่นอนวา่ การเหน็ แก่ตวั เอง
เป็นพลงั จูงใจทส่ี �ำคญั ก็จรงิ แต่ก็มพี ลงั จูงใจอน่ื ทผ่ี ลกั ดนั พฤตกิ รรมของมนุษย์
ไดเ้ ช่นกนั ตวั อย่างเช่น การท�ำตามพลงั ความเหน็ แก่ตวั ไมส่ ามารถอธบิ ายไดว้ า่
ท�ำไมคนจ�ำนวนมากจงึ บรจิ าคเงนิ และทรพั ยส์ นิ ของตนใหอ้ งคก์ รสาธารณะกศุ ลตา่ งๆ
หรอื การลงคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ กต็ าม แนวคดิ “เศรษฐศาสตรพ์ ฤตกิ รรม” บอก
ใหร้ ูว้ า่ ถา้ เราตอ้ งการเขา้ ใจจรงิ ๆ เก่ยี วกบั กระบวนการตดั สนิ ใจทางเศรษฐศาสตร์
ของผูค้ นเหลา่ นนั้ เราตอ้ งมมี มุ มองทแ่ี ตกต่างออกไปมากข้นึ เก่ยี วกบั พลงั กระตนุ้
ของมนุษย์

ความตระหนกั หรอื รบั ผดิ ชอบทางจรยิ ธรรมไดแ้ สดงร่องรอยปรากฏใหเ้หน็
ในการซ้อื ขาย จ�ำหน่ายจ่ายแจกสนิ คา้ หรอื บรกิ ารในตลาดเสมอ แมบ้ อ่ ยครง้ั อาจ
ไมเ่ ป็นไปในวถิ ที างทค่ี าดหวงั เสมอไปกต็ าม

เพราะเหตุใด ห้องพกั ของโรงแรมในเมืองท่เี ป็ นเจ้าภาพจดั การแข่งขัน
ซูเปอร์ โบวล์ จึงเต็มตลอดช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ท่ีจัดการแข่งขัน
(กรณีศกึ ษาของ ริชาร์ด เทเลอร์ และ แฮร์รี่ ชาน)
การแขง่ ขนั ชงิ ชนะเลศิ อเมรกิ นั ฟตุ บอลแมตชซ์ ูเปอรโ์ บวลเ์ ป็นเหตกุ ารณส์ �ำคญั ทไ่ี ด้
รบั ความนยิ มสูงสุดรายการหน่ึงในสหรฐั ฯ ทเ่ี กดิ ข้นึ ทกุ ปี ปญั หาทเ่ี กดิ ข้นึ ทกุ ปีคอื
หอ้ งพกั ในโรงแรมของเมอื งทจ่ี ดั การแขง่ ขนั นนั้ เตม็ ทกุ หอ้ งในคนื วนั เสารก์ ่อนการ
แขง่ ขนั ในวนั อาทติ ย์ เน่อื งจากอปุ สงคค์ วามตอ้ งการหอ้ งพกั มสี ูง ผูค้ นจ�ำนวนมาก
จงึ ต่างคาดการณว์ า่ ราคาค่าหอ้ งพกั ของโรงแรมตอ้ งสูงมากเป็นพนั ดอลลารส์ �ำหรบั
คนื วนั เสาร์ อย่างไรกด็ ี ขอ้ เทจ็ จรงิ พบวา่ เกอื บจะไมม่ โี รงแรมใดเรยี กเกบ็ ค่าบรกิ าร
เกนิ กวา่ 500 ดอลลารต์ ่อหอ้ ง ส่วนใหญ่จะเรยี กเกบ็ ตำ�่ กวา่ อตั ราดงั กลา่ วดว้ ยซำ�้
ทำ� ไมโรงแรมในเมอื งทเี่ ป็นเจา้ ภาพจงึ ไมข่ ้นึ ราคาค่าหอ้ งพกั

230 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

การไมข่ ้นึ อตั ราค่าหอ้ งพกั ดูคลา้ ยกบั วา่ เจา้ ของโรงแรมจะสูญเสยี โอกาสไป
จากกรณี “การมเี งนิ วางคอยใหห้ ยบิ บนโตะ๊ ” ทอ่ี ธบิ ายในบทก่อนหนา้ อย่างไรกต็ าม
มมี ลู เหตจุ ูงใจหลายประการทอ่ี าจใชอ้ ธบิ ายค�ำตอบไดด้ งั น้ี

ประการแรก เป็นไปไดว้ ่าความตอ้ งการหอ้ งพกั เพม่ิ มากข้นึ โดยเจา้ ของ
โรงแรมอาจไมไ่ ดค้ าดฝนั ว่าจะเกดิ ข้นึ (คลา้ ยๆ กบั กรณีรถใหมบ่ างรุ่นทถ่ี กู จอง
หมดในพรบิ ตาทอ่ี อกโชว)์ อย่างไรกต็ าม ค�ำตอบน้ไี มน่ ่าเป็นไปได้ เพราะเจา้ ของ
โรงแรมน่าจะมปี ระสบการณค์ ลา้ ยคลงึ กนั เกดิ ข้นึ ทกุ ปี ส�ำหรบั ความตอ้ งการหอ้ ง
พกั สูงช่วงฤดูกาลแขง่ ขนั ซูเปอรโ์ บวล์ ยง่ิ ไปกวา่ นน้ั การแขง่ ขนั ซูเปอรโ์ บวลจ์ ะมี
ข้นึ ทกุ ปี และผูจ้ ดั การแขง่ ขนั จะประกาศใหร้ ูล้ ว่ งหนา้ เสมอ

ประการท่สี อง เป็นไปไดว้ ่าโรงแรมอาจไมต่ อ้ งการสรา้ งศตั รูกบั ลูกคา้ ดว้ ย
การตง้ั ราคาสูงจนไมเ่ ป็นธรรม อาจมผี ูส้ งสยั วา่ ท�ำไมโรงแรมจะตอ้ งใสใ่ จดว้ ย เพราะ
ถา้ ลูกคา้ รูส้ กึ วา่ ราคาหอ้ งพกั สูงเกนิ เหตุ เขากม็ ที างเลอื กทจ่ี ะไมใ่ ชบ้ รกิ ารกไ็ ด้ ยง่ิ
เมอ่ื คาดการณถ์ งึ เหตกุ ารณท์ ม่ี แี ฟนอเมรกิ นั ฟตุ บอลหงดุ หงดิ เพราะเขา้ ควิ ยาวเพอ่ื
คอยจองหอ้ งพกั โรงแรมมนั่ ใจไดเ้ลยวา่ สถานการณเ์ ช่นน้ีสามารถขายหอ้ งพกั ได้
แมว้ า่ ราคาหอ้ งพกั ทล่ี ูกคา้ บางคนคดิ วา่ สูงจนไมเ่ ป็นธรรม

อยา่ งไรกต็ าม การตงั้ ราคาหอ้ งพกั สูงตามภาวะอปุ สงคท์ ส่ี ูงในชว่ งการแขง่ ขนั
ซูเปอรโ์ บวลน์ น้ั อาจเป็นกลยุทธท์ ม่ี คี วามเสย่ี งเกนิ ไป ผูบ้ รโิ ภคจ�ำนวนมากอาจยอม
จ่ายโดยไมเ่ ตม็ ใจเทา่ ใดนกั กบั ค่าหอ้ งราคาแพงตามภาวะตลาด แต่จะพกความรูส้ กึ
ไมพ่ อใจทถ่ี กู เกบ็ ค่าหอ้ งพกั แพงมาคา้ งคาใจตลอดไป ปฏกิ ริ ยิ าตอบกลบั กบั ความ
รูส้ กึ ทไ่ี มด่ ดี งั กลา่ วจะมคี วามส�ำคญั ต่อโรงแรมมาก โดยเฉพาะโรงแรมทท่ี �ำธุรกจิ
แบบมเี ครอื ข่ายลูกโซ่ ซง่ึ ตอ้ งขายหอ้ งพกั ไม่เฉพาะคืนวนั เสารก์ ่อนซูเปอรโ์ บวล์
เทา่ นน้ั แต่ตอ้ งขายอกี เป็นหลายรอ้ ยวนั หลายรอ้ ยคนื และอาจเป็นหลายรอ้ ยเมอื ง
ทวั่ โลกทม่ี โี รงแรมตวั เองตงั้ อยู่ ลองจนิ ตนาการดูว่า อะไรจะเกดิ ข้นึ หากมลี ูกคา้
คนหน่ึงรูส้ กึ วา่ ตวั เองถกู โรงแรมฮลิ ตนั ตม้ ตนุ๋ เมอ่ื คราวไปใชบ้ รกิ ารในคนื วนั เสาร์
ก่อนแขง่ ซูเปอรโ์ บวลท์ ไ่ี มอามขี องเดอื นกมุ ภาพนั ธท์ ผ่ี ่านมา กม็ คี วามเป็นไปไดส้ ูง

บทที่ 9 มาก่อนได้ก่อน 231

ทเ่ี ขาจะไมเ่ ลอื กเขา้ พกั ในโรงแรมน้ีอกี ต่อไปถา้ ตอ้ งเดนิ ทางมาท�ำธุรกจิ บางอย่างท่ี
ซานฟรานซสิ โก หรอื เมอื งใดกต็ ามในเดอื นมนี าคม

การตง้ั ราคาสนิ คา้ หรอื บรกิ ารทผ่ี ดิ ไปจากการปฏบิ ตั กิ นั ปกติ กใ็ ชห้ ลกั การ
และเหตผุ ลท�ำนองเดยี วกบั ทอ่ี ธบิ ายมาแลว้ ตวั อยา่ งเช่น ภตั ตาคารหลายแหง่ ทราบ
ดวี า่ จะมลี ูกคา้ แน่นในคนื วนั เสารจ์ นโตะ๊ อาหารไมพ่ อใหบ้ รกิ าร แต่เขาก็จะไมข่ ้นึ
ราคาค่าอาหารในเมนู เป็นเพราะเขากงั วลวา่ หากลูกคา้ รูส้ กึ ถกู เอาเปรยี บก็จะไม่
กลบั มากนิ อกี อย่าลมื วา่ ภตั ตาคารจะตอ้ งขายอาหารทกุ วนั
เพราะเหตุใด บริษัทเอกชนชัน้ น�ำหลายแห่งใช้บริการเจ้าหน้าท่รี ักษา
ความปลอดภยั จากภายนอก
บรษิ ทั เอกชนทกุ แหง่ ตอ้ งตดั สนิ ใจวา่ งานใดจะท�ำเอง และงานใดจะจา้ งคนภายนอก
ท�ำแทน จากบทท่ี 3 ไดย้ กกรณีการจา้ งทป่ี รกึ ษาดา้ นการจดั การจากภายนอก ซง่ึ ช้ี
ใหเ้หน็ วา่ โดยทวั่ ไปบรษิ ทั มแี นวโนม้ ใชเ้จา้ หนา้ ทป่ี ระจ�ำของบรษิ ทั ทม่ี ลี กั ษณะเป็น
งานประจ�ำต่อเน่ือง และวา่ จา้ งคนท�ำงานจากภายนอกช่วยงานเป็นครงั้ เป็นคราว
หรอื เป็นพกั ๆ อย่างไรกต็ าม แนวโนม้ ทพ่ี บเกดิ ข้นึ ตรงกนั ขา้ มเมอ่ื ไมก่ ่ปี ีทผ่ี ่านมา
คอื มกี ารจา้ งพนกั งานจากภายนอกทงั้ หมดมาท�ำงานดา้ นการรกั ษาความปลอดภยั
ในบรษิ ทั ทงั้ ทง่ี านดงั กลา่ วมลี กั ษณะเป็นงานประจ�ำ เพราะเหตใุ ด บริษทั จงึ ยอม
เสยี ค่าโสหยุ้ วา่ จา้ งบริษทั เอกชนภายนอกมาดูแลดา้ นการรกั ษาความปลอดภยั ซง่ึ
เป็นงานประจำ� ทตี่ อ้ งทำ� ทกุ วนั

ค�ำตอบหน่งึ ทเ่ี ป็นไปไดจ้ ากการศึกษาช้นิ หน่งึ ช้ใี หเ้หน็ ว่า พนกั งานทท่ี �ำงาน
ประจ�ำกบั บรษิ ทั ทเ่ี จรญิ รุ่งเรอื งดี มกั จะไดร้ บั เงนิ เดอื นทส่ี ูงกว่าเกณฑเ์ ฉลย่ี ทวั่ ไป
ดงั นน้ั บรษิ ทั ทเ่ี จรญิ ร่งุ เรอื งเหลา่ น้จี งึ อาจถกู ต่อวา่ ไดว้ า่ ไมย่ ุตธิ รรมถา้ จา้ งพนกั งาน
รกั ษาความปลอดภยั เองดว้ ยเงนิ เดอื นทต่ี ำ�่ และจดั สวสั ดกิ ารใหไ้ มด่ พี อ ในขณะ
ท่พี นกั งานรกั ษาความปลอดภยั คนเดยี วกนั น้ี อาจเต็มใจรบั งานดว้ ยเงอ่ื นไข
เงนิ เดอื นและสวสั ดกิ ารเดยี วกนั กบั บรษิ ทั เอกชนอน่ื ทม่ี คี วามมนั่ คงดอ้ ยกวา่ บรษิ ทั

232 สนุกคดิ ในชวี ิตประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

แรก ดงั นน้ั อตั ราค่าจา้ ง 8 ปอนดต์ ่อชวั่ โมง อาจดูยุตธิ รรมถา้ ผูว้ า่ จา้ งคอื บรษิ ทั
เอกชนจากภายนอกทร่ี บั งานดา้ นการรกั ษาความปลอดภยั แต่จะเป็นอตั ราจา้ งทด่ี ู
ไมย่ ุตธิ รรมมาก ถา้ ผูว้ า่ จา้ งคอื บรษิ ทั ธุรกจิ ขนาดใหญ่อย่าง IBM หรอื กูเกลิ เป็นตน้

เพราะเหตุใด ผู้ซือ้ จงึ คืนเงนิ ให้ร้านค้าเม่ือแคชเชียร์ทอนเงนิ เกนิ มา
แต่มักไม่คดิ คืนสนิ ค้าท่แี คชเชียร์ลืมคดิ เงนิ
(กรณีศกึ ษาของ แบรดลีย์ สแตนก์ซัก)
ในการตอบแบบสอบถามจากการส�ำรวจครงั้ หน่งึ พบวา่ ถา้ แคชเชยี รท์ อนเงนิ เกนิ
ใหล้ ูกคา้ 10 ปอนด์ ลูกคา้ จะคนื เงนิ จ�ำนวนนนั้ ใหแ้ คชเชยี ร์ 90 เปอรเ์ ซน็ ต์ แต่มี
เพยี ง 10 เปอรเ์ ซน็ ตเ์ ท่านน้ั ทต่ี อบวา่ จะคนื สนิ คา้ เน้อื ลูกแกะมลู ค่า 10 ปอนดท์ ่ี
แคชเชยี รล์ มื คดิ เงนิ ใหร้ า้ นคา้ เพราะเหตใุ ด ผูค้ นจงึ มคี วามซอื่ สตั ยใ์ นกรณีแรก
มากกวา่ ในกรณีหลงั

ดงั ทน่ี กั ปราชญไ์ ดก้ ลา่ วไวว้ ่า “พฤตกิ รรมความซอ่ื สตั ยข์ องมนุษยไ์ ดร้ บั
การกระตนุ้ ใหต้ ระหนกั ถงึ มใิ ช่เพยี งเพราะกลวั การถกู ลงโทษ เพราะยงั มคี วาม
รูส้ กึ รบั ผดิ ชอบทางศีลธรรม การเหน็ อกเหน็ ใจ และความรูส้ กึ ผดิ ” ในกรณีน้ี
ลูกคา้ สามารถเก็บทงั้ เงนิ ทอนหรือสนิ คา้ ทแ่ี คชเชยี รล์ มื คิดเงนิ โดยไม่ตอ้ งกลวั
การถกู ลงโทษ แต่การกระท�ำทงั้ สองกรณีจะก่อใหเ้กดิ ส่วนผสมของความรูส้ กึ ผดิ
ชอบชวั่ ดแี ตกต่างกนั ไป

ถา้ ลูกคา้ เก็บเงนิ ทอนไวไ้ ม่ยอมคืน เมอ่ื รา้ นคา้ ปิดท�ำการและแคชเชียร์
เคลยี รเ์ งนิ ทข่ี ายไดใ้ นวนั นน้ั เงนิ ในบญั ชขี องรา้ นคา้ จะขาดหายไป 10 ปอนด์ ซง่ึ
แคชเชยี รต์ อ้ งรบั ผดิ ชอบควกั เงนิ จากกระเป๋าของตวั เองจ่ายคนื เจา้ ของรา้ นไป เมอ่ื
ตระหนกั ไดว้ า่ แคชเชยี รเ์ ป็นอาชพี ทม่ี เี งนิ เดอื นไมม่ ากอยู่แลว้ กอปรกบั ความรูส้ กึ
ผดิ ชอบชวั่ ดที ต่ี นก�ำลงั จะท�ำกบั คนคนหน่งึ ทต่ี อ้ งอทุ ศิ สว่ นหน่งึ ของเงนิ ค่าแรงประจ�ำ
วนั ของตนคนื ใหเ้จา้ ของรา้ นไปเพราะทอนเงนิ ผดิ พลาด เมอ่ื คดิ ไดเ้ช่นน้แี ลว้ คงมี
ลูกคา้ สว่ นนอ้ ยเทา่ นน้ั ทจ่ี ะเกบ็ เงนิ เอาไวเ้อง ลูกคา้ สว่ นใหญ่จะคนื เงนิ ทท่ี อนผดิ นน้ั
คนื ใหแ้ คชเชยี รไ์ ป

บทที่ 9 มาก่อนได้ก่อน 233

แต่ถา้ ลูกคา้ ท�ำเป็นลมื ไมค่ นื เน้อื ลูกแกะมลู ค่า 10 ปอนดท์ แ่ี คชเชยี รล์ มื คดิ
เงนิ ผลทต่ี ามมาจะกระทบเพยี งผลก�ำไรตอนส้นิ ปีของรา้ นคา้ ทจ่ี ะลดลงไปเท่ากบั
เงนิ จ�ำนวน 10 ปอนด์ ซง่ึ คดิ เป็นสดั ส่วนทน่ี อ้ ยมากเมอ่ื เทยี บกบั ยอดขายและเงนิ
ก�ำไรรวมประจ�ำปี อกี ทง้ั ภาระความเสยี หายน้จี ะแบง่ เฉลย่ี กนั ไปส�ำหรบั ผูถ้ อื หนุ้ ของ
รา้ นคา้ นน้ั ซง่ึ ลูกคา้ กไ็ มเ่ คยรูจ้ กั หรอื เหน็ หนา้ ค่าตามาก่อน หรอื อาจจนิ ตนาการวา่
หนุ้ สว่ นเหลา่ น้คี งเป็นคนรำ�่ รวยอยู่แลว้ จงึ ไมน่ ่าจะเดอื ดรอ้ นอะไรกบั เงนิ ขาดไปแค่
10 ปอนด์ อย่างไรกต็ าม ไมม่ ที ฤษฎที างศีลธรรมใดใหน้ บั ขอ้ สนั นิษฐานดงั กลา่ ว
เป็นเหตผุ ลสนบั สนุนใหล้ ูกคา้ เกบ็ เน้อื ลูกแกะไวใ้ นกรณีแคชเชยี รล์ มื คดิ เงนิ อยา่ งไร
กต็ าม ความรูส้ กึ ผดิ ชอบทางศลี ธรรมจะสนบั สนุนพฤตกิ รรมใหค้ วามซอ่ื สตั ยท์ �ำงาน
ในกรณีทล่ี ูกคา้ ไดร้ บั เงนิ ทอนเกนิ มากกวา่ ในกรณีคนื สนิ คา้ ทแ่ี คชเชยี รล์ มื คดิ เงนิ ไป

ในทฤษฎเี ศรษฐศาสตร์ เงนิ คือสง่ิ ทใ่ี ชใ้ นการแลกเปลย่ี นสนิ คา้ ไดอ้ ย่าง
สมบูรณ์ เน่ืองจากน�ำไปใชไ้ ดท้ กุ วตั ถปุ ระสงคต์ ามทผ่ี ูถ้ อื ปรารถนา ฉะนน้ั รางวลั
ตอบแทนเป็นตวั เงนิ จงึ ถูกเช่อื กนั ว่าดกี ว่ารางวลั ตอบแทนในรูปอ่นื ๆ ทม่ี มี ลู ค่า
เท่าเทยี มกนั อย่างไรกต็ าม มผี ูค้ นจ�ำนวนมากทช่ี อบรางวลั ตอบแทนในรูปสง่ิ ของ
เศรษฐศาสตรพ์ ฤตกิ รรมไดช้ ่วยใหพ้ วกเรามคี วามเขา้ ใจพฤตกิ รรมความชอบดงั
กลา่ วมากข้นึ โดยเนน้ ความสนใจไปทป่ี จั จยั ต่างๆ ทเ่ี ป็นตวั จ�ำกดั การใชจ้ ่ายเงนิ
ของผูบ้ รโิ ภค

เพราะเหตุใด บริษัทโทรคมนาคมในนิวเจอร์ซีย์จงึ มอบรถ BMW เป็ น
โบนัสแก่พนักงาน แทนท่จี ะให้เป็ นเงนิ สด
เมอ่ื ธุรกจิ ใดก็ตามไมส่ ามารถหาคนท�ำงานหรอื รกั ษาคนท�ำงานทม่ี คี ุณภาพไวก้ บั
ตนในจ�ำนวนทเ่ี หมาะสมเพยี งพอ วชิ าเศรษฐศาสตรม์ ขี อ้ แนะน�ำใหธ้ ุรกิจนนั้ ตงั้
เงนิ เดอื นพนกั งานใหส้ ูงไวเ้ป็นแนวทางการแกป้ ญั หา แต่ในทางปฏบิ ตั ิ นายจา้ ง
บางรายดูจะใชก้ ลยุทธท์ ่แี ตกต่างออกไป ตวั อย่างเช่น อารก์ เน็ตซ่งึ เป็นบริษทั
โทรคมนาคมแหง่ หน่งึ ในนวิ เจอรซ์ ยี ์ ไดใ้ ชก้ ลยทุ ธท์ ค่ี าดวา่ สามารถช่วยลดค่าใชจ้ ่าย
เก่ยี วกบั การแสวงหาคนท�ำงาน และค่าใชจ้ ่ายในการฝึกอบรมต่างๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง โดย

234 สนุกคิดในชวี ิตประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

การเสนอมอบรถ BMW ใหฟ้ รกี บั พนกั งานในบรษิ ทั ทกุ คนทท่ี �ำงานอย่างนอ้ ยไมต่ ำ�่
กวา่ 1 ปี มบี รษิ ทั เอกชนอกี หลายแหง่ ทใ่ี ชว้ ธิ เี ดยี วกนั น้ี กร็ ายงานวา่ เป็นวธิ ที ไ่ี ดผ้ ลดี

แน่นอนวา่ รถทม่ี อบใหน้ นั้ ไมไ่ ดฟ้ รจี รงิ ๆ โดยแต่ละคนั มคี ่าใชจ้ ่ายประมาณ
9,000 ดอลลารต์ ่อปีเป็นค่าเช่าซ้อื และค่าประกนั ภยั อกี ทง้ั พนกั งานบรษิ ทั ทไ่ี ดร้ บั
รถตอ้ งแจง้ รายไดเ้พม่ิ เตมิ ในการยน่ื ประเมนิ ภาษปี ระจ�ำปีดว้ ย มผี ูต้ งั้ ขอ้ สงสยั กบั
หลกั วธิ กี ารด�ำเนนิ งานของบรษิ ทั น้วี า่ ถา้ บรษิ ทั ไมใ่ หเ้ป็นรถแต่ใหเ้ป็นเงนิ โดยเพม่ิ
เงนิ เดอื นจ�ำนวน 9,000 ดอลลารแ์ ทนจะไมด่ กี วา่ หรอื เพราะใหผ้ ลไมต่ ่างกนั กลา่ ว
คอื หากพนกั งานบรษิ ทั คนใดทต่ี อ้ งการไดร้ ถ BMW ไวใ้ ชจ้ รงิ ๆ กย็ งั สามารถใช้
เงนิ สดทไ่ี ดร้ บั เพม่ิ พเิ ศษนนั้ ไปซ้อื รถไดไ้ ม่ยาก ส่วนผูท้ ไ่ี ม่ชอบใชร้ ถสามารถน�ำ
เงนิ เพม่ิ พเิ ศษ 9,000 ดอลลารต์ ่อปีทไ่ี ดไ้ ปใชจ้ ่ายซ้อื หาสนิ คา้ รายการอ่นื ๆ ได้
ตามใจชอบ ขอ้ สงสยั จงึ มอี ยู่วา่ บริษทั มหี ลกั คดิ อย่างไร จงึ ใหร้ ถแทนทจี่ ะใหเ้งนิ
แก่พนกั งานเป็นโบนสั ประจำ� ปี

โดยแทจ้ รงิ แลว้ ค�ำถามเดยี วกนั น้ยี งั ถกู ถามในหมเู่ พอ่ื นฝูงหรอื ญาตพิ น่ี อ้ ง
ทช่ี อบใหข้ องขวญั ระหวา่ งกนั เช่น ท�ำไม นาย ก. จงึ มอบเนคไทเป็นของขวญั ให ้
แก่ญาตคิ นหน่ึงของเขาซง่ึ อาจไมม่ โี อกาสไดใ้ ช้ ทงั้ ทก่ี ็รูอ้ ยู่วา่ ถา้ ใหเ้ป็นเงนิ สดเขา
จะสามารถน�ำไปซ้อื หาสนิ คา้ อน่ื ทเ่ี ขาตอ้ งการใชจ้ รงิ ๆ

บางคนอาจแยง้ วา่ การใหเ้งนิ สดมนั งา่ ยเกนิ ไป และมคี ่านอ้ ยกวา่ ในดา้ นการ
แสดงความรกั เมอ่ื เทยี บกบั การใหเ้ป็นของขวญั ซง่ึ ผูใ้ หต้ อ้ งยอมเสยี เวลาและความ
พยายามในการเลอื กชนดิ สนิ คา้ เหตผุ ลน้ีอาจใชไ้ ดก้ บั กรณีของขวญั ช้นิ เลก็ ๆ แต่
ยงั ไมแ่ น่วา่ จะเหมาะสมเพอ่ื อธบิ ายกบั ของขวญั ช้นิ ใหญ่ราคาแพง เช่น รถหรอื ไม่

เหตผุ ลทด่ี ูมนี ำ�้ หนกั มากกวา่ ไดอ้ ธบิ ายไวโ้ ดยรชิ ารด์ เทเลอร์ ซง่ึ เป็นนกั
เศรษฐศาสตร์ เขากลา่ ววา่ ของขวญั ทผ่ี ูร้ บั ส่วนใหญ่ชอบใจมาก คอื สง่ิ ของทเ่ี ขา
รอจะซ้อื ใหต้ วั เอง เขายกตวั อย่างใหเ้หน็ วา่ ผูช้ ายทช่ี น่ื ชอบกฬี ากอลฟ์ จะมคี วาม
สุขมากเมอ่ื ภรรยาของเขาใหช้ ดุ ไมก้ อลฟ์ ไทเทเนยี มราคา 10,000 ปอนดท์ จ่ี ่ายจาก
เงนิ ในบญั ชรี ่วมกนั ของเขาทงั้ สอง แน่นอนวา่ เขาอยากจะไดช้ ดุ ไมก้ อลฟ์ นนั้ มากอยู่

บทที่ 9 มาก่อนได้กอ่ น 235

แลว้ แต่ยงั ท�ำใจไมไ่ ดท้ จ่ี ะซ้อื เอง เพราะราคาแพงมาก การมผี ูอ้ น่ื ช่วยตดั สนิ ใจแทน
ท�ำใหเ้ขาคลายกงั วล ไมต่ อ้ งหนกั ใจกบั การตดั สนิ ใจของตวั เอง

เสน่หอ์ ย่างหน่งึ ของวธิ คี ดิ เก่ยี วกบั การใหข้ องขวญั ทก่ี ลา่ วขา้ งตน้ คอื ความ
มเี หตมุ ผี ลของค�ำแนะน�ำทใ่ี หแ้ ก่ผูใ้ หข้ องขวญั ทง้ั หลาย ลองพจิ ารณาคน้ หาค�ำตอบ
ทเ่ี หมาะสมของค�ำถามขา้ งลา่ งน้ี ดว้ ยค�ำถาม 4 ขอ้ ทกุ ขอ้ ประกอบดว้ ยสองรายการ
สนิ คา้ ซง่ึ เสยี ค่าใชจ้ ่ายเทา่ กนั จงหาวา่ รายการสนิ คา้ ใดเหมาะสมทส่ี ุดกบั การใหเ้ป็น
ของขวญั แก่เพอ่ื นสนทิ ของคุณ

•• ถวั่ แมคคาเดเมยี 4 กระป๋อง มลู ค่ารวม 20 ปอนด์ หรือ ถวั่ ลสิ งควั่ 20
ถงุ มลู ค่ารวม 20 ปอนด์

•• บตั รก�ำนลั มลู ค่ารวม 50 ปอนด์ ส�ำหรบั ใชท้ ภ่ี ตั ตาคารกอรด์ อนแรม
ซยี ์ (รบั ประทานอาหารกลางวนั 1 ท่าน) หรอื บตั รก�ำนลั มลู ค่ารวม 50
ปอนด์ ส�ำหรบั ใชท้ ร่ี า้ นแมคโดนลั ด์ (รบั ประทานอาหารกลางวนั 10 ทา่ น)

•• ขา้ วเจา้ 2 ถงุ มลู ค่ารวม 10 ปอนด์ หรือ ขา้ วเหนียว 10 ถงุ มลู ค่า
รวม 10 ปอนด์

•• ไวน์ Penfolds Bin 707 Cabernet Sauvignon 1 ขวด มลู ค่า 45
ปอนด์ หรอื ไวน์ Snake Creek Shiraz 10 ขวด มลู ค่ารวม 45 ปอนด์

จากการศึกษาพบวา่ รายการทค่ี วรเป็นทางเลอื กเหมาะสมสูงสุดกบั การให ้
เป็นของขวญั ส�ำหรบั เพอ่ื นสนิทคอื รายการแรกของทกุ ขอ้ ขา้ งตน้

ตรรกะเดยี วกนั ทอ่ี ธบิ ายขา้ งตน้ ใชไ้ ดก้ บั การอธบิ ายวา่ ท�ำไมบรษิ ทั อารก์ เน็ต
จงึ มอบรถ BMW เป็นโบนสั ใหพ้ นกั งาน เพราะบางคนรูส้ กึ อดึ อดั ใจทต่ี อ้ งบอกกบั
พอ่ แมว่ า่ ตวั เองไดซ้ ้อื รถคนั ใหมท่ ร่ี าคาแพงกวา่ รถโตโยตา้ รุ่นคมั ร่ถี งึ สองเท่า หรอื
บางทคี ณุ เองกต็ อ้ งการรถ BMW มานานแลว้ แต่ภรรยาทบ่ี า้ นไมย่ อมใหซ้ ้อื เพราะ
ตอ้ งการใหค้ ณุ เอาเงนิ ไปซ้อื เคร่อื งใชใ้ นครวั เรอื นแทน การไดร้ บั มอบรถเป็นรางวลั
จากเจา้ นาย ท�ำใหค้ ณุ ไดใ้ นสง่ิ ทต่ี อ้ งการ และช่วยตดั ความกงั วลทง้ั หลายทก่ี ลา่ ว

236 สนกุ คดิ ในชวี ติ ประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

มา ประโยชนท์ ไ่ี ดร้ บั ในแงข่ องบริษทั คือ ก่อใหเ้ กิดความไม่พอใจนอ้ ยกวา่ ทาง
เลอื กอ่นื ส�ำหรบั พนกั งานใหม่ทไ่ี ดร้ บั โบนสั เป็นเงนิ สด จากการใหร้ ถเป็นรางวลั
แก่พนกั งานทท่ี �ำงานมานาน

ถา้ ถามวา่ ผูป้ ระกอบการทกุ คนเหน็ ดว้ ยกบั การใหส้ ง่ิ ของเป็นโบนสั หรอื ไม่
ค�ำตอบกค็ อื “ไม”่ โดยเฉพาะผูป้ ระกอบการรายทม่ี กี ารวา่ จา้ งแรงงานไรฝ้ ีมอื ส่วน
ใหญ่ยงั คงยดึ อยู่กบั การใหเ้งนิ ส�ำหรบั ข้นึ เงนิ เดอื นหรอื จ่ายค่าจา้ งใหส้ ูงข้นึ สว่ นการ
ใหโ้ บนสั ในรูปสง่ิ ของเร่มิ นิยมปฏบิ ตั ใิ นหมนู่ ายจา้ งทม่ี ลี ูกจา้ งมฝี ีมอื หรอื มคี วามรู ้
ความช�ำนาญการในวชิ าชพี สูง ซง่ึ นายจา้ งเหลา่ น้คี อื ผูท้ ม่ี ปี ญั หาขาดแคลนแรงงาน
ทม่ี ที กั ษะสูง ตอ้ งการแสวงหาบคุ ลากรคุณภาพมาท�ำงานกบั ตน และรกั ษาไวใ้ ห ้
นานทส่ี ุด เพราะบคุ ลากรเหลา่ น้ีมกี ารตอบสนองทด่ี ตี ่อการใหโ้ บนสั ในรูปสง่ิ ของ
มรี าคาแพงเป็นของขวญั

เมอ่ื แนวทางปฏบิ ตั นิ ้ีมกี ารใชก้ นั แพร่หลายมากข้นึ แน่นอนวา่ ประเภทของ
ของขวญั จะตอ้ งมกี ารเปลย่ี นแปลงไป จะเป็นของขวญั ชนิดใดก็ข้นึ อยู่กบั ความ
สามารถทก่ี ่อใหเ้กดิ ความตน่ื เตน้ ต่อผูไ้ ดร้ บั ของขวญั รวมทงั้ ข้นึ อยู่กบั ลกั ษณะของ
แต่ละสถานการณด์ ว้ ย เมอ่ื ปี 1991 นกั อ่านนวนยิ ายเร่อื ง The Firm ของ จอหน์
กริแชม ต่างต่นื เตน้ เมอ่ื พระเอกของเร่อื งทม่ี อี าชพี ทนายความไดร้ บั รถ BMW
คนั ใหมเ่ ป็นโบนสั ตงั้ แต่ยงั ไมเ่ ร่มิ ท�ำงาน ซง่ึ แทก็ ตกิ ดงั กลา่ วไดร้ บั ความสนใจจาก
วงการสอ่ื สารมวลชนจนกระทงั่ ทกุ วนั น้ี อย่างไรกต็ าม เมอ่ื บรษิ ทั เอกชนใชก้ ลยุทธ์
น้ีเพม่ิ มากข้นึ เร่อื ยๆ นำ�้ หนกั ความตน่ื เตน้ จะค่อยๆ ลดลง ท�ำใหบ้ รษิ ทั เอกชนตอ้ ง
คดิ หากลยุทธใ์ หมท่ ส่ี รา้ งความตน่ื เตน้ และเป็นเสน่หด์ งึ ดูดใหพ้ นกั งานอยู่ท�ำงานกบั
ตนมากข้นึ ไปอกี เมอ่ื ถงึ เวลานน้ั จะมใี ครกลา้ คดิ บา้ งหรอื ไมว่ า่ ทป่ี รกึ ษามอื อาชพี
ฝีมอื ดี หรอื นกั การธนาคารค่าตวั สูง อาจปฏเิ สธไมร่ บั งานจากนายจา้ งทเ่ี สนอรถ
ทห่ี รูหรานอ้ ยกวา่ รถปอรเ์ ช่ 911 หรอื สง่ิ ของใดกต็ ามทม่ี มี ลู ค่านอ้ ยกวา่ การใหห้ นุ้
ส่วนเวลาของธุรกจิ ในอลั การเ์ ว*

* อลั การเ์ ว (Algarve) คอื พ้นื ทท่ี างใตส้ ุดในโปรตเุ กส เป็นแหลง่ ท่องเทย่ี วทางทะเล

บทที่ 9 มาก่อนได้กอ่ น 237

ทฤษฎเี ศรษฐศาสตรท์ ่ีรำ�่ เรยี นกนั มกั มขี อ้ สมมตวิ า่ ผูผ้ ลติ และผูบ้ รโิ ภค
ต่างก็ด�ำเนินกจิ กรรมใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพสูงสุด เพอ่ื ใหบ้ รรลเุ ป้าหมายการท�ำก�ำไร
สูงสุดส�ำหรบั ผูผ้ ลติ หรอื การไดร้ บั ความพงึ พอใจสูงสุดจากการบรโิ ภคสนิ คา้ และ
บรกิ าร อย่างไรกด็ ี งานวจิ ยั ลา่ สุดดา้ นเศรษฐศาสตรพ์ ฤตกิ รรมไดแ้ สดงใหเ้หน็ วา่
ทางเลอื กทม่ี ใี หเ้พอ่ื การตดั สนิ ใจของมนุษย์ บอ่ ยครงั้ ถกู สรา้ งข้นึ จากแรงผลกั ดนั
ทางจติ วทิ ยาเพอ่ื สรา้ งและด�ำรงไวซ้ ง่ึ เอกลกั ษณข์ องปจั เจกบคุ คล และกลมุ่ ความ
คดิ แนวน้ีช่วยอธบิ ายทางเลอื กต่างๆ ทอ่ี าจมหี ลกั ตรรกะไมส่ อดคลอ้ ง หรอื ไมเ่ ป็น
ไปตามทฤษฎเี ศรษฐศาสตรด์ ง้ั เดมิ ทร่ี ำ�่ เรยี นกนั มา
เพราะเหตุใด ผู้คนจงึ ไม่ค่อยสนใจใส่รองเท้าแบบเวลโคร*
(กรณีศกึ ษาของ อดัม โกลด์สเตน)
วธิ ีผูกเชือกรองเทา้ เป็นประสบการณ์ท่หี ลายคนเรียนรูต้ ง้ั แต่ในวยั เด็ก ก่อนท่ี
จอรจ์ เดอ เมสตรลั นกั ประดษิ ฐช์ าวสวสิ จะไดร้ บั สทิ ธิบตั รสง่ิ ประดษิ ฐว์ ธิ ีใส่
รองเทา้ ใหแ้ น่นแบบทเ่ี รยี กวา่ “เวลโคร” ในปี 1955 (เวลโครคอื แผ่นทท่ี �ำจากใย
ไนลอน 2 แผ่นกดใหต้ ดิ กนั ) ตงั้ แต่นนั้ มา วธิ ยี ดึ รองเทา้ แบบเวลโครไดถ้ กู ใชแ้ ทน
ซปิ ตะขอ เชอื กผูก และวธิ รี ดั สง่ิ ของต่างๆ ซง่ึ วธิ ใี ส่รองเทา้ ใหแ้ น่นแบบเวลโครมี
ขอ้ ดมี ากกวา่ การใส่รองเทา้ แบบผูกเชอื ก (Lace) ตรงทร่ี องเทา้ ไมห่ ลดุ งา่ ย (การใช้
เชอื กผูกจะหลดุ ไดง้ า่ ยกวา่ ท�ำใหผ้ ูใ้ ส่รองเทา้ อาจหกลม้ ) และแบบเวลโครท�ำก็ได้
งา่ ยและรวดเร็วกวา่ มาก เพยี งแค่กดแผ่นใยไนลอนใหต้ ดิ กนั แมว้ ่าผูค้ นทวั่ ไป
เคยคดิ กนั วา่ วธิ ใี ส่รองเทา้ แบบเวลโครอาจท�ำใหร้ องเทา้ แบบผูกเชอื กหมดไปจาก
ตลาดในไมช่ า้ เพราะคาดวา่ จะไมม่ คี นนิยมใชต้ ่อไป แต่เอาเขา้ จรงิ ขอ้ เทจ็ จรงิ ท่ี
พบคือ สดั ส่วนของผูใ้ หญ่ทช่ี อบใส่รองเทา้ แบบเวลโครยงั คงมนี อ้ ยมาก เพราะ
เหตใุ ด การใส่รองเทา้ แบบผูกเชอื กยงั ยงั คงมผี ูน้ ิยมใชก้ นั อย่มู ากกระทงั่ ปจั จุบนั

* รองเทา้ แบบเวลโคร (Velcro Shoes) คอื รองเทา้ ทม่ี กี ารตดิ แบบเมจกิ เทป หรอื ตนี ตกุ๊ แก คลา้ ยๆ

รองเทา้ แบรนดส์ กรอล ทส่ี ามารถลอกแลว้ ตดิ ใหก้ ระชบั คลา้ ยๆ เทปกาวนนั่ เอง

238 สนกุ คดิ ในชวี ิตประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

ตง้ั แต่เร่ิมตน้ การใส่รองเทา้ แบบเวลโครเป็นท่ีนิยมมากในหมู่เด็กๆ
ผูส้ ูงอายุ และคนทไ่ี มแ่ ขง็ แรง ความนิยมในหมเู่ ดก็ ๆ เกดิ จากขอ้ เทจ็ จรงิ ทว่ี ่า เดก็
ส่วนใหญ่ยงั ผูกเชอื กรองเทา้ ไม่เป็น ซง่ึ รองเทา้ ทม่ี ตี วั ช่วยยดึ กนั ใหแ้ น่นจงึ ช่วย
เดก็ ๆ ได้รวมทง้ั ช่วยคลายกงั วลใหก้ บั ผูป้ กครองเดก็ ดว้ ย ส�ำหรบั ผูส้ ูงอายุ รองเทา้
แบบเวลโครเป็นทน่ี ิยมดว้ ยเหตผุ ลทางการแพทย์ เพราะผูส้ ูงอายุจ�ำนวนมากไม่
สามารถกม้ ลงผูกเชอื กรองเทา้ รวมทงั้ บางคนเป็นโรคปวดขอ้ น้ิว ท�ำใหใ้ ชน้ ้ิวผูก
เชอื กรองเทา้ ดว้ ยความยากล�ำบาก

สาเหตหุ ลกั ทท่ี �ำใหร้ องเทา้ แบบเวลโครไมไ่ ดร้ บั ความนิยมเท่าทค่ี วร เป็น
เพราะการสอ่ื ความหมายไปในทางการไรค้ วามสามารถหรอื แทนสญั ลกั ษณค์ วาม
อ่อนแอของผูส้ วมใส่ แมว้ า่ จะมดี า้ นดหี ลายดา้ นมากกวา่ รองเทา้ แบบผูกเชอื ก แต่
กไ็ มม่ ผี ลท�ำใหร้ องเทา้ แบบผูกเชอื กหมดไปจากทอ้ งตลาดไดใ้ นอนาคตอนั ใกล ้
เพราะเหตุใด นักบนิ กามกิ าเซ่ของญ่ีป่ ุนจงึ ใส่หมวกกันน็อค
(กรณีศกึ ษาของ ชานัน กลัมโบส์กีย์)
บนเสน้ ทางก่อนใกลจ้ ุดท่นี �ำไปสู่ความพ่ายแพใ้ นสงครามโลกท่ี 2 ญ่ีปุ่นไดใ้ ช้
กลศึกทเ่ี รยี กกนั วา่ “การโจมตแี บบกามกิ าเซ่” ซง่ึ กค็ อื การน�ำเคร่อื งบนิ ขบั ไลเ่ ขา้
พงุ่ ชนเรอื รบของสหรฐั ฯ ในเคร่อื งบนิ รบไดบ้ รรทกุ ระเบดิ ไวเ้ตม็ ล�ำ ดงั นนั้ การพงุ่
เขา้ ชนอย่างแรงจงึ หมายถงึ การเสยี ชวี ติ อย่างแน่นอนของนกั บนิ ถา้ เช่นนนั้ ทำ� ไม
นกั บนิ กามกิ าเซ่เหลา่ น้ีจงึ ตอ้ งใส่หมวกกนั น็อคดว้ ย

บทที่ 9 มาก่อนได้ก่อน 239

SSหมวกกนั น็อคของนกั บินกามิกาเซ่ : สญั ลกั ษณ์แสดงเอกลกั ษณ์

วาดโดย : มิค สตีเวนส์

เหตผุ ลขอ้ แรก อาจเป็นไปไดใ้ นบางกรณีวา่ แมจ้ ะมโี อกาสเพยี งนอ้ ยนิด
ก็ตาม แต่ก็เพอ่ื ช่วยใหร้ อดชวี ติ จากภารกจิ ทส่ี �ำคญั ต่อเกียรตยิ ศน้ีได้ ดว้ ยการ
ใส่หมวกกนั น็อค ขอ้ ทสี่ องคอื ในสถานการณท์ เ่ี คร่อื งบนิ ร่อนลงตำ�่ ดว้ ยความเรว็
สูง ตวั เคร่อื งบนิ จะสนั่ สะเทอื นผดิ ปกตมิ าก ผูบ้ ญั ชาการของนกั บนิ กามกิ าเซ่อาจ
ตอ้ งการใหก้ ารใส่หมวกกนั น็อคช่วยป้องกนั ชวี ติ ในช่วงเวลาทส่ี �ำคญั น้ีก่อนเคร่อื ง
บนิ จะพงุ่ เขา้ ชน ขอ้ ทสี่ ามคือ หมวกกนั น็อคไดก้ ลายเป็นสญั ลกั ษณข์ องการเป็น
นกั บนิ ซง่ึ นกั บนิ รบกามกิ าเซ่คอื นกั บนิ ประเภทหน่ึง และเป็นธรรมเนียมปฏบิ ตั ิ
ของนกั บนิ ทกุ คนตอ้ งใส่หมวกกนั น็อค

ขอ้ ทสี่ ี่ ส�ำคญั ทส่ี ุดคอื นกั บนิ รบกามกิ าเซใ่ สห่ มวกกนั น็อคมไิ ดเ้ป็นการแสดง
ความตงั้ ใจฆ่าตวั ตาย หนา้ ทข่ี องเขาทไ่ี ดร้ บั มาคอื การท�ำลายเรอื รบของศตั รูทเ่ี ป็น
เป้าหมายใหไ้ ด้ดว้ ยวธิ กี ารใดกไ็ ดท้ จ่ี �ำเป็น ซง่ึ บอ่ ยครงั้ กค็ อื การบนิ พงุ่ เขา้ ชนเรอื รบ
ทย่ี งิ สวนออกมาอย่างหนกั ซง่ึ ยากนกั ทน่ี กั บนิ จะมโี อกาสรอดชวี ติ ได้นอกจากการ
พงุ่ เขา้ ชนแลว้ วธิ กี ารต่อสูเ้พอ่ื ท�ำลายเป้าหมายดว้ ยการท้งิ ลูกระเบดิ จากเคร่อื งบนิ
กระท�ำไดส้ �ำเรจ็ นอ้ ยมาก อย่างไรกด็ ี ความหวงั ของพวกเขาจากใส่หมวกกนั น็อค
คอื การไดเ้หน็ ตวั เองบนิ กลบั มาอย่างปลอดภยั แมม้ โี อกาสนอ้ ยมากกต็ าม

240 สนกุ คดิ ในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

เพราะเหตุใด เสือ้ ผ้าของผู้หญิงบอกขนาดเป็ นเบอร์ตวั เลข (6 ถงึ 20+)
แทนท่จี ะบอกเป็ นขนาดสัดส่วนท่วี ัดจากรูปร่าง ซ่งึ ใช้กับเสือ้ ผ้าผู้ชาย
(กรณีศกึ ษาของ ซัลลิ ชวอร์ตซ์ และ ซาราห์ เคตต์)
ในปี 1960 หากชายคนหนง่ึ ทม่ี ขี นาดเอว 34 น้วิ ขนาดความยาวขา 33 น้วิ สามารถ
เดนิ หาซ้อื กางเกงขายาวในรา้ นขายเส้อื ผา้ ได้ โดยมองหากางเกงทต่ี ดิ ป้ายบอกขนาด
ทเ่ี ขยี นวา่ “W : 34, L : 33” แมแ้ ต่ในปจั จบุ นั ผูช้ ายทม่ี รี ูปร่างสดั สว่ นเดยี วกนั ถา้
ตอ้ งการหาซ้อื กางเกงขนาดเดยี วกนั ยงั คงสามารถใชว้ ธิ กี ารน้ไี ด้ ในทางตรงกนั ขา้ ม
ป้ายบอกขนาดสดั สว่ นเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ จะแสดงไวเ้ป็นเลขคู่ตง้ั แต่ขนาด 6 ถงึ 20+
ซง่ึ ไมไ่ ดส้ อ่ื ใหร้ ูถ้ งึ ขนาดสดั สว่ นจรงิ ของผูห้ ญงิ นอกจากน้ี ขนาดเส้อื ผา้ ทพ่ี อดกี บั
ผูห้ ญงิ ทม่ี สี ดั สว่ นเมอ่ื ปี 1960 พบวา่ มขี นาดใหญเ่ กนิ ไปกบั ผูห้ ญงิ ทม่ี สี ดั สว่ นขนาด
เดยี วกนั ในปีปจั จบุ นั เพราะเหตใุ ด ขนาดของเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ จงึ ไมบ่ อกขอ้ มลู อะไรให ้
รูเ้ ลย

เมอ่ื ปี 1958 กระทรวงพาณิชยข์ องสหรฐั ฯ ไดจ้ ดั ท�ำและพมิ พเ์ ผยแพร่ขนาด
มาตรฐานของเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ ข้นึ แต่หลงั จากนน้ั ไมน่ าน พอ่ คา้ ขายปลกี เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ ได้
คน้ พบวา่ เขาสามารถเพม่ิ ยอดขายเส้อื ผา้ ได้ โดยการตดิ ป้ายบอกขนาดใหเ้ลก็ ลง
กวา่ ขนาดจรงิ ของผูใ้ ส่ ซง่ึ วธิ กี ารปรบั ลดเบอรบ์ อกขนาดน้เี รยี กกนั ต่อมาวา่ “Vanity
Sizing” วธิ กี ารบอกขนาดทเ่ี บย่ี งเบนไปจากมาตรฐานของกระทรวงพาณิชยส์ หรฐั ฯ
นน้ั ไดม้ กี ารระบาดแพร่หลายมากข้นึ จนท�ำใหต้ อ้ งยกเลกิ มาตรฐานของทางราชการ
ไปในปี 1983 ทกุ วนั น้ไี มม่ ผี ูผ้ ลติ เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ รายใดทป่ี ฏเิ สธวธิ กี ารตดิ ป้ายบอก
ขนาดใหเ้ลก็ ลงกวา่ ขนาดจรงิ ของผูใ้ ส่ใหอ้ ยู่รอดทางธุรกจิ ได้ แต่ดูเหมอื นผูห้ ญงิ
จ�ำนวนมากจะชอบเส้อื ผา้ ทต่ี ดิ ป้ายบอกขนาดเลก็ ลง พอลองใสแ่ ลว้ กพ็ อดตี วั (ทงั้
ทข่ี นาดจรงิ ของเส้อื ผา้ ชดุ นนั้ ไมไ่ ดเ้ลก็ ) เพราะเกดิ ความเขา้ ใจผดิ วา่ ตวั เองผอมลง

แมว้ า่ เบอรบ์ อกขนาดลดลงแต่ขนาดตวั ของผูห้ ญงิ นนั้ ใหญ่ข้นึ ผูห้ ญงิ ใน
สหราชอาณาจกั รสองคนทม่ี ขี นาดตวั เท่ากนั ในปีน้ีเทยี บกบั ปี 1960 ทผ่ี ่านมา พบ
วา่ ปีปจั จบุ นั ผูห้ ญงิ มนี ำ�้ หนกั มากกวา่ ประมาณ 3 กโิ ลกรมั ดงั นนั้ การประมาณ
เบอรบ์ อกขนาดเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ ทเ่ี ลก็ ลงในสดั สว่ นพอดกี บั ขนาดตวั จรงิ ๆ ของผูห้ ญงิ
ทเ่ี พม่ิ ข้นึ ซง่ึ เร่อื งน้ีบรรดาผูห้ ญงิ ทช่ี อบหาซ้อื เส้อื ผา้ ตามศูนยก์ ารคา้ ต่างๆ รูด้ วี า่

บทที่ 9 มาก่อนได้กอ่ น 241

เส้อื ผา้ เบอร์ 12 ในปี 1960 มขี นาดเลก็ กวา่ เบอร์ 12 ในปีปจั จบุ นั มาก แต่วา่ เส้อื ผา้
เบอร์ 12 ในปีปจั จบุ นั ใส่พอดกี บั ผูห้ ญงิ ทม่ี ขี นาดเฉลย่ี ในปจั จบุ นั เช่นเดยี วกนั กบั
เส้อื ผา้ เบอร์ 12 ในปี 1960 กใ็ ส่พอดกี บั ผูห้ ญงิ ทม่ี ขี นาดเฉลย่ี ในปี 1960 เช่นกนั

ผูช้ ายก็มขี นาดตวั ท่ใี หญ่ข้นึ เร่ือยๆ ตง้ั แต่ในอดตี ท่ผี ่านมาเช่นกนั แต่
ผูผ้ ลติ เส้อื ผา้ ผูช้ ายกไ็ มม่ กี ารปรบั เบอรบ์ อกขนาดเส้อื ผา้ แนวทางเดยี วกบั วธิ ี “Vanity
Sizing” ของเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ ไมใ่ ช่วา่ ผูช้ ายไมอ่ ยากใหต้ วั เองมคี วามรูส้ กึ ดขี ้นึ เพราะ
มเิ ช่นนน้ั คงไมม่ ผี ูช้ ายจ�ำนวนมากท�ำศลั ยกรรมเสรมิ ความงามและปลูกถา่ ยผมกนั
มากข้นึ ในยุคน้ี แต่ค�ำตอบทน่ี ่าจะใกลเ้คยี งขอ้ เทจ็ จรงิ มากทส่ี ุดกค็ อื ระบบการวดั
ตวั ทใ่ี ชใ้ นการก�ำหนดขนาดเบอรเ์ ส้อื ผา้ ผูช้ ายนนั้ ยากทจ่ี ะถกู ตกแต่งใหมโ่ ดยผูผ้ ลติ

เพราะเหตุใด ศูนย์การค้าส่วนใหญ่นิยมจดั เสือ้ ผ้าผู้ชายไว้ในชัน้ ท่ตี ่ำ�
กว่า ในขณะท่จี ดั เสือ้ ผ้าสตรีไว้ในชัน้ ท่สี ูงกว่าของห้าง
(กรณีศกึ ษาของ ริมา ซาวายา)
ในหา้ งดงั เช่น แฮรร์ อด และเซลฟ์รดิ ก์ เส้อื ผา้ ผูช้ ายส่วนใหญ่จะถกู จดั วางขายไว ้
ทช่ี นั้ 1 ในขณะทเ่ี ส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ ส่วนใหญ่จะถกู จดั วางขายไวท้ ช่ี น้ั บน และยกเวน้
เพยี งไมก่ ่แี ห่งเท่านนั้ เกอื บทกุ ศูนยก์ ารคา้ ทวั่ โลกใชร้ ะบบการจดั วางสนิ คา้ เส้อื ผา้
หญงิ –ชายเพอ่ื จ�ำหน่ายดงั ทก่ี ลา่ วเหมอื นกนั เพราะอะไรศนู ยก์ ารคา้ ต่างๆ จงึ อำ� นวย
ความสะดวกเรือ่ งการเขา้ ถงึ สนิ คา้ เส้อื ผา้ ผูช้ ายง่ายกวา่ เส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ

แมว้ ่าทงั้ ผูห้ ญิงและผูช้ ายต่างตอ้ งการใหต้ วั เองดูดใี นดา้ นการแต่งกาย
แต่การแต่งกายของผูห้ ญงิ มกั ไดร้ บั ความส�ำคญั มากกว่าในแงก่ ารช่วยเสรมิ สรา้ ง
บคุ ลกิ ภาพ ผูห้ ญงิ จงึ ใชเ้ วลาในการเลอื กหาชดุ นานกว่าผูช้ าย ซง่ึ จากการศึกษา
พบวา่ ใชเ้วลามากกวา่ ประมาณสองเท่า แสดงใหเ้หน็ วา่ ผูห้ ญงิ เอาจรงิ เอาจงั กบั เร่อื ง
การชอ็ ปป้ิงเส้อื ผา้ มากกวา่ ผูช้ าย ดว้ ยเหตนุ ้จี งึ มผี ูห้ ญงิ จ�ำนวนนอ้ ยมากทจ่ี ะไมแ่ ละ
ไปแผนกเส้อื ผา้ ผูห้ ญงิ แมจ้ ะตอ้ งข้นึ ลฟิ ตไ์ ปกต็ าม

ในทางตรงกนั ขา้ ม แมอ้ ปุ สรรคเพยี งเลก็ นอ้ ยกส็ ามารถยบั ยง้ั ใหผ้ ูช้ ายเปลย่ี น
ใจไมไ่ ปซ้อื หาเส้อื ผา้ ทต่ี อ้ งการก็ได้ เพราะโดยนิสยั แลว้ ผูช้ ายส่วนใหญ่จะคดิ วา่

242 สนกุ คิดในชวี ิตประจำ� วนั แบบเศรษฐศาสตร์

ยงั ไม่ถงึ เวลาตอ้ งหาซ้อื เส้อื ผา้ ตวั ใหม่ โดยเฉพาะถา้ การไปหาซ้อื มคี วามยุ่งยาก
หรอื ไมม่ คี วามสะดวกเพยี งพอแลว้ กจ็ ะเลอ่ื นภารกจิ ซ้อื หาเส้อื ผา้ น้อี อกไปก่อน

ขอ้ ดอี กี ประการทไ่ี ดจ้ ากการจดั วางเส้อื ผา้ ผูช้ ายไวท้ ช่ี น้ั 1 เป็นเพราะผูห้ ญงิ
ทเ่ี ป็นแมบ่ า้ นมกั เป็นฝ่ายหาซ้อื เส้อื ผา้ ใหส้ ามี ดงั นน้ั การเดนิ ผ่านชน้ั 1 จงึ เป็น
โอกาสใหแ้ มบ่ า้ นมองเหน็ สนิ คา้ และถอื โอกาสหยบิ ฉวยถงุ เทา้ หรอื เส้อื เช้ติ ตดิ มอื
ไปใหส้ ามที บ่ี า้ น ส่วนผูช้ ายยากนกั ทจ่ี ะซ้อื หาเส้อื ผา้ ใหภ้ รรยาของตวั เอง หากปรบั
เปลย่ี นการวางสนิ คา้ เช่นน้ีแลว้ ศูนยก์ ารคา้ จะท�ำใหไ้ ดป้ ระโยชนน์ อ้ ย

ตวั อย่างในบทท่ี 6 แสดงใหเ้ หน็ แลว้ ว่ากฎหมายและระเบยี บขอ้ บงั คบั
สามารถรอมชอมขอ้ ขดั แยง้ ระหวา่ งผลประโยชนส์ ่วนบคุ คลและผลประโยชนข์ อง
กลมุ่ ไดอ้ ยา่ งไร กลยทุ ธอ์ กี ทางหน่งึ ไดแ้ ก่ การใหก้ ลมุ่ ยอมรบั ค่านยิ มหรอื บรรทดั ฐาน
ของสงั คมทม่ี งุ่ สรา้ งความสมดลุ ระหวา่ งแรงจูงใจสว่ นบคุ คลและแรงจูงใจของกลมุ่
อย่างกรณีเมอ่ื มผี ูค้ นจ�ำนวนมากคอยรถบสั คนั ถดั ไปทก่ี �ำลงั จะเขา้ ป้าย ซง่ึ มที น่ี งั่
วา่ งในรถเหลอื นอ้ ยกวา่ จ�ำนวนผูโ้ ดยสารทค่ี อยอยู่ การต่อสูเ้พอ่ื แย่งชงิ ทน่ี งั่ วา่ งจะ
เกดิ ข้นึ บอ่ ยครงั้ และไมว่ า่ การแก่งแย่งจะดุเดอื ดอย่างไร จ�ำนวนทน่ี งั่ วา่ งยงั คงเท่า
เดมิ สหราชอาณาจกั รไดแ้ กไ้ ขปญั หาน้ไี ดด้ ว้ ยการก�ำหนดค่านยิ มเป็นบรรทดั ฐาน
ร่วมกนั ของสงั คม โดยใหท้ กุ คนยอมรบั สทิ ธ์ขิ องผูท้ ค่ี อยอยู่ในควิ แรกใหไ้ ดท้ น่ี งั่
วา่ งบนรถบสั ก่อนคนทม่ี าทหี ลงั

ค่านิยมดงั กลา่ วน้ีช่วยสนบั สนุนการเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพและความรอมชอม
ของผูค้ นในสงั คมได้ แต่ในตวั อย่างทจ่ี ะน�ำเสนอต่อไปน้ี จะช้ใี หเ้หน็ ว่า บางครง้ั
ค่านยิ มการมาก่อนไดก้ ่อนกก็ ่อใหเ้กดิ ผลทไ่ี มพ่ งึ ปรารถนาตามมาไดเ้ช่นกนั

เพราะเหตใุ ด มารยาททางสงั คมบางครัง้ นำ� ไปส่ผู ลลพั ธ์ท่ไี ม่มปี ระสทิ ธภิ าพ
กรณีของการใช้สะพานท่รี ถสามารถว่งิ ได้ทางเดยี ว
(กรณีศกึ ษาของ มาริโอ คาโปริชชี่ และ สกอตต์ มาเกรท)
สะพานขา้ มแมน่ ำ�้ หลายแหง่ ของเมอื งอทิ ากา รฐั นวิ ยอรก์ มชี ่องทางใหร้ ถเดนิ ไดท้ าง
เดยี ว หลายปีทผ่ี ่านมา ค่านยิ มการมาก่อนไดก้ ่อนของสงั คมไดพ้ ฒั นาข้นึ จนกลาย

บทที่ 9 มากอ่ นได้ก่อน 243

เป็นมารยาททค่ี วบคมุ ความมรี ะเบยี บของผูค้ นทข่ี บั รถขา้ มสะพานน้ี ภายใตค้ ่านยิ ม
ทเ่ี ป็นธรรมเนยี มปฏบิ ตั ทิ ก่ี ลา่ ววา่ “ไมม่ รี ถคนั ใดจะขบั ผ่านเขา้ ไปบนสะพานได้ถา้
หากเหน็ รถจอดคอยอยู่ฝงั่ ตรงกนั ขา้ ม” วตั ถปุ ระสงคท์ ต่ี อ้ งการสอ่ื ใหผ้ ูใ้ ชร้ ถเขา้ ใจ
กค็ อื เพอ่ื ป้องกนั มใิ หม้ กี ระแสการจราจรทต่ี ่อเน่อื งจากรถทว่ี ง่ิ ในทศิ ทางเดยี วเป็น
ระยะเวลายาวนานเกนิ ไป ดงั ทเ่ี คยกลา่ วมาแลว้ ยงั มอี กี หลายกรณีทบ่ี รรทดั ฐาน
ของสงั คมก�ำหนดใหผ้ ูค้ นลดความเหน็ แก่ตวั ไดก้ ่อใหเ้ กดิ หรอื น�ำมาซง่ึ ผลลพั ธ์
ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพมากกวา่ ทค่ี วรจะเป็นหลายเร่อื ง แต่ในกรณีน้ีเป็นผลจากความ
พยายามมมี ารยาท แต่พบว่ากลบั ท�ำใหเ้กดิ ผลลพั ธท์ ป่ี ระสทิ ธภิ าพลดลง ถา้ เป็น
เช่นนนั้ ทำ� ไมผูใ้ ชร้ ถจงึ ยงั ยอมปฏบิ ตั ติ ามค่านิยมดงั กลา่ ว

SSการมาก่อนไดก้ ่อน : ไม่ไดเ้ ป็นค่านิยมทีม่ ีประสิทธิภาพเสมอไป

วาดโดย : มิค สตีเวนส์

ขอใหล้ องนึกถงึ สภาพการจราจรบนสะพานขา้ มแมน่ ำ�้ น้ีวา่ จะวุน่ วายเพยี ง
ใด หากปราศจากซง่ึ กฎเกณฑท์ เ่ี ป็นทย่ี อมรบั ร่วมกนั มาบงั คบั ใช้ สมมตวิ า่ มรี ถคนั
หน่งึ ขบั มาจากทางทศิ เหนอื และเหน็ ถนนบนสะพานวา่ ง เขาจงึ เป็นคนแรกทข่ี บั รถ
ข้นึ สะพาน ต่อมาอกี ไมถ่ งึ อดึ ใจ มรี ถคนั ทส่ี องขบั มาจากทศิ ใต้มองเหน็ มรี ถวง่ิ อยู่

244 สนกุ คิดในชวี ิตประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์

บนสะพานมาจากทางทศิ ฝงั่ ตรงกนั ขา้ ม จงึ ตดั สนิ ใจหยุดรถคอยใหร้ ถคนั แรกวง่ิ ลง
สะพานไปก่อน แน่นอนวา่ คงเป็นการโงไ่ มน่ อ้ ยถา้ ผูข้ บั รถคนั ทส่ี องไมห่ ยดุ แต่ขบั รถ
ข้นึ สะพานทนั ที เพราะในทส่ี ุดจะตอ้ งมคี นหน่งึ คนใดถอยหลงั เพอ่ื หลกี เลย่ี งการชน

แต่ในขณะทค่ี นขบั รถคนแรกขบั ข้นึ สะพานผ่านไปไดเ้พยี ง 10 วนิ าที (จาก
เวลารวม 30 วนิ าทที ต่ี อ้ งใชใ้ นการวง่ิ ขา้ มพน้ สะพาน) สมมตวิ า่ มรี ถคนั ท่ี 3 ขบั
มาจากทางดา้ นเหนือเช่นเดยี วกนั วง่ิ ข้นึ สะพานมา สง่ิ ทด่ี ที ส่ี ุดทค่ี นขบั รถคนั ท่ี 2
ควรท�ำคอื คอยต่อไป ถา้ มรี ถขบั มาจากทางดา้ นเหนืออกี เร่อื ยๆ ทกุ ๆ ระยะเวลา
นอ้ ยกว่า 30 วนิ าที แต่ละคนั ก็สามารถขบั ตามคนั หนา้ ข้นึ สะพานต่อกนั เร่อื ยๆ
สถานการณเ์ ช่นน้ีท�ำใหค้ นขบั รถคนั ท่ี 2 ตอ้ งคอยนานข้นึ อกี ในช่วงเวลาทก่ี าร
จราจรคบั คงั่ คนขบั รถทม่ี าจากดา้ นทศิ ใตอ้ าจตอ้ งใชเ้วลาคอยนานเป็นชวั่ โมงกวา่
จะไดข้ บั ขา้ มสะพานไป

บรรทดั ฐานทางสงั คม “การมาก่อนไดก้ ่อน” มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื แกป้ ญั หา
ดงั ทก่ี ลา่ วมา ดว้ ยการก�ำหนดใหผ้ ูข้ บั ขบั รถขา้ มสะพานตามล�ำดบั ก่อน–หลงั การ
มาถงึ คอสะพานดา้ นเหนือหรอื ดา้ นใต้ในสถานการณท์ อ่ี ธบิ ายขา้ งตน้ บรรทดั ฐาน
น้ชี ้นี �ำใหค้ นขบั รถคนั ท่ี 3 ไมส่ ามารถขบั รถข้นึ สะพานไดจ้ นกวา่ คนขบั รถคนั ท่ี 2
จะขา้ มสะพานไปแลว้ การจะปฏบิ ตั เิ ช่นน้ีไดต้ อ้ งอาศยั ความอดทน เน่อื งจากหาก
คนขบั รถคนั ท่ี 3 จะขบั รถข้นึ สะพานตามหลงั รถคนั ท่ี 1 ไป คนขบั รถคนั ท่ี 2 ก็
คงไมส่ ามารถท�ำอะไรได้ ก็คงจะตอ้ งคอยจนกว่าคนขบั รถคนั ท่ี 3 และคนอน่ื ๆ
ทข่ี บั กระชนั้ ชดิ ตามมาไดข้ า้ มสะพานจนเสรจ็ หมดก่อน เขาจงึ สามารถขบั ขา้ มได้

ค�ำถามมวี า่ บรรทดั ฐานทางสงั คมลกั ษณะน้ใี ชง้ านไดด้ หี รอื ไม่ ในสถานการณ์
ทม่ี รี ถจ�ำนวนมากมาจากทง้ั สองทาง พบวา่ เวลารวมทผ่ี ูข้ บั รถใชใ้ นการคอยนานกวา่
กรณีทไ่ี มม่ กี ารใชบ้ รรทดั ฐานน้ี

สมมตวิ า่ มรี ถจ�ำนวน 10 คนั เทา่ กนั มาจากทศิ ดา้ นทศิ เหนอื และทศิ ใต ้ โดย
รถแต่ละคนั วง่ิ ตามกนั มา ท้งิ ช่วงห่างคนั ละ 10 วนิ าที และสมมตใิ หร้ ถคนั แรกท่ี
วง่ิ ข้นึ สะพานมาจากดา้ นทศิ เหนอื วง่ิ ข้นึ ก่อนรถคนั แรกทว่ี ง่ิ มาจากดา้ นทศิ ใตเ้ พยี ง

บทที่ 9 มาก่อนได้ก่อน 245

เส้ยี วของวนิ าที ถา้ ไมม่ ใี ครปฏบิ ตั ติ ามกฎมาก่อนไปก่อน รถทกุ คนั ทว่ี ง่ิ มาจากดา้ น
เหนอื จะวง่ิ ขา้ มสะพานไปไดห้ มด จากนนั้ รถ 10 คนั ทม่ี าจากดา้ นใตจ้ งึ ค่อยวง่ิ ขา้ ม
สะพานไปได้ในกรณีทไ่ี มท่ �ำตามกฎมาก่อนไดก้ ่อน รถทกุ คนั จากดา้ นเหนอื จะไมม่ ี
คนั ใดตอ้ งคอย แต่รถทม่ี าจากทางดา้ นใตต้ อ้ งเสยี เวลาคอยนบั รวมกนั จนกวา่ ทกุ
คนั จะวง่ิ ขา้ มพน้ เท่ากบั 12 นาที 30 วนิ าที

ในทางตรงกนั ขา้ ม ถา้ ทกุ คนปฏบิ ตั ติ ามกฎมาก่อนไดก้ ่อน รถคนั แรกทข่ี บั
ขา้ มสะพานคอื รถทม่ี าจากทางทศิ เหนอื และตามมาดว้ ยรถคนั แรกทม่ี าจากทางดา้ น
ทศิ ใต้จากนน้ั รถคนั ทส่ี องทม่ี าจากทางทศิ เหนอื และตามดว้ ยรถคนั ทส่ี องทม่ี าจาก
ทางดา้ นทศิ ใต้สลบั คู่ไปเรอ่ื ยๆ จนกวา่ จะครบทกุ คนั ถา้ คณุ มคี วามอดทนเพยี งพอ
ในการบวกตวั เลขเวลาคอยรวมกนั ของรถแต่ละคนั คณุ จะพบวา่ เวลาคอยรวมกนั
ทง้ั หมดเท่ากบั 80 นาที 37.5 วนิ าที ส�ำหรบั รถทกุ คนั ทม่ี าจากทางทศิ เหนอื และ
42.5 นาที ส�ำหรบั รถทกุ คนั ทม่ี าจากทางทศิ ใต้ซง่ึ มากกวา่ เป็นหกเทา่ ของเวลาคอย
รวมในกรณีทไ่ี มท่ �ำตามกฎมาก่อนไดก้ ่อน

กฎทางสงั คม “มาก่อนไดก้ ่อน” ไมเ่ พยี งแต่ท�ำใหเ้วลาทต่ี อ้ งใชใ้ นการคอย
เพม่ิ ข้นึ เท่านนั้ แต่ยงั เป็นผลใหเ้กดิ ความไมเ่ ท่าเทยี มกนั ของการกระจายเวลาการ
คอย อย่างไรกด็ ี ปญั หาเหลา่ น้มี นี ยั ส�ำคญั จรงิ ๆ เฉพาะในช่วงทก่ี ารจราจรตดิ ขดั
มรี ถวง่ิ ข้นึ สะพานเป็นจ�ำนวนมากเท่านนั้ ซ่งึ เป็นเหตุการณ์ท่ไี ม่พบบ่อยนกั ใน
เมอื งอทิ ากา รฐั นวิ ยอรก์

ทงั้ ๆ ทม่ี จี ดุ อ่อนต่างๆ อยู่ แต่ธรรมเนียมการปฏบิ ตั ิ “มาก่อนไดก้ ่อน” ก็
ยงั ถกู ยดึ ถอื เป็นค่านยิ มของคนในสงั คมมายาวนานจนถงึ ทกุ วนั น้ี ภายหลงั ทข่ี บั รถ
ขา้ มไปถงึ ฝงั่ ตรงขา้ มแลว้ กเ็ ป็นธรรมเนยี มปฏบิ ตั ทิ วั่ ไปของผูข้ บั รถจะตอ้ งกม้ หวั
ทกั ทายรถคนั แรกทค่ี อยอยู่ฝงั่ ตรงขา้ มเพอ่ื แสดงความขอบคุณ หรือรบั รูว้ า่ เขา
สามารถขบั รถตามคนั ก่อนหนา้ ไปได้ แต่ก็ไม่ไดท้ �ำเพราะตอ้ งการรกั ษามารยาท
อนั ดงี ามเอาไว ้

246 สนุกคิดในชวี ติ ประจำ� วันแบบเศรษฐศาสตร์

10

การเรยี กร้องหาความรกั และเงินตรา :

ตลาดไม่เป็นทางการสำ� หรบั ความสมั พนั ธ์สว่ นตวั

แ มว้ ่าความสมั พนั ธร์ ะหว่างบคุ คลส่วนใหญ่จะไดร้ บั อทิ ธิพลจากปจั จยั ดา้ น
ความรูส้ กึ เกย่ี วกบั คณุ ธรรม ความดี และศลี ธรรมของบคุ คล แต่พลงั อกี อยา่ ง
หน่ึงท่มี ผี ลต่อพฤติกรรมความสมั พนั ธร์ ะหว่างบุคคลก็ยงั หนีไม่พน้ ปจั จยั ทาง
เศรษฐศาสตร์ เป็นธรรมชาตขิ องมนุษยท์ กุ คนทต่ี อ้ งการมบี า้ นหรอื ทอ่ี ยูอ่ าศยั ตง้ั อยู่
ในท�ำเลทม่ี คี วามปลอดภยั รวมทง้ั มโี รงเรยี นดๆี ส�ำหรบั ใหบ้ ตุ รหลานไดเ้ขา้ ศึกษา
ทไ่ี มห่ ่างไกลจากบา้ นมากนกั ดว้ ยเหตนุ ้ี นกั เศรษฐศาสตรจ์ งึ ไมแ่ ปลกใจเท่าไรนกั
เมอ่ื พบวา่ ผูห้ ญงิ สว่ นใหญ่ทต่ี อบแบบสอบถาม ตอบวา่ ลกั ษณะของผูช้ ายทม่ี เี สน่ห์
ดงึ ดูดผูห้ ญงิ สูงสุดคอื ระดบั รายไดห้ รอื ความรำ�่ รวยของเขา

นิยายของ เอฟ. สกอ็ ตต์ ฟิตซเ์ จอรลั ด์ เร่อื ง The Great Gatsby พระเอก
ของเร่อื งคอื เจมส์ เกตซ์ เขาเกดิ นอ้ ยใจในฐานะอนั ตำ�่ ตอ้ ยของตวั เอง และรูต้ วั วา่
ไมค่ ู่ควรกบั หญงิ ทเ่ี ขาหลงรกั คอื เดซ่ี ต่อมาเขาไดเ้ปลย่ี นชอ่ื เป็น เจย์ เกตสบ้ี และ
ไดต้ ง้ั ปณิธานอนั มงุ่ มนั่ และเดด็ เดย่ี วทจ่ี ะตอ้ งเป็นผูป้ ระสบความส�ำเรจ็ และรำ�่ รวย
ใหม้ ากทส่ี ุดเท่าทจ่ี ะท�ำได้

บทท่ี 3 ไดก้ ลา่ วถงึ ทฤษฎขี อง อดมั สมทิ ทว่ี า่ ดว้ ยการชดเชยส่วนต่าง
ของค่าจา้ ง ซ่งึ ใชอ้ ธิบายการเรียกรอ้ งหาในส่งิ ท่เี กตสบ้ปี รารถนาได้ ทฤษฎนี ้ี
กลา่ วไวว้ า่ “งานทม่ี คี วามเสย่ี งสูงและยากล�ำบากมากเท่าไร จะยง่ิ มคี ่าตอบแทน

บทท่ี 10 การเรยี กร้องหาความรักและเงินตรา 247

สูงตามมากข้นึ เท่านน้ั ” ในทางปฏบิ ตั จิ รงิ พบว่า งานบางลกั ษณะเงนิ ค่าตอบแทน
สูงสุดจะตกเป็นของคนทม่ี คี ุณภาพและความสามารถสูง โดยเป็นงานทอ่ี าจขดั ต่อ
ศีลธรรมจรรยาท่ดี ี ซ่งึ เกตสบ้ตี ระหนกั ดวี ่าถา้ ตอ้ งการบรรลุเป้ าหมายท่ตี วั เอง
ตอ้ งการแลว้ จะตอ้ งไมค่ ดิ มากหรอื ตงั้ แงร่ งั เกยี จงานลกั ษณะน้ี

ฟิตซเ์ จอรลั ดไ์ มไ่ ดเ้ปิดเผยถงึ รายละเอยี ดวา่ เกตสบ้มี วี ธิ สี ะสมความมงั่ คงั่
มาไดอ้ ย่างไร เขาเพยี งแต่บอกใหร้ ูว้ ่า งานทเ่ี กตสบ้ที �ำไม่เพยี งแต่เป็นงานทผ่ี ดิ
ศีลธรรมเท่านน้ั แต่ยงั ผดิ กฎหมายดว้ ย ซง่ึ เกตสบ้เี องกร็ ูต้ วั วา่ ถา้ ถกู จบั ไดจ้ ะถกู
ลงโทษ แลว้ ความฝนั ของเขาทจ่ี ะเป็นมหาเศรษฐอี าจมลายหายไปได้

ตวั อย่างต่างๆ ทจ่ี ะน�ำเสนอต่อไปในบทน้ี พยายามใชป้ ระโยชนจ์ ากแนวคดิ
ทฤษฎที างเศรษฐศาสตร์ เพอ่ื แสดงใหเ้ หน็ ว่า “ตลาด” (ในความหมายทไ่ี ม่เป็น
ทางการ) ส�ำหรบั สนิ คา้ หรือบรกิ ารประเภทมคี วามสมั พนั ธร์ ะหวา่ งบคุ คลในเชงิ
สงั คม ซง่ึ จะมกี ลไกการท�ำงานทค่ี ลา้ ยคลงึ กนั กบั ตลาดสนิ คา้ ทวั่ ไป กลา่ วคอื จะ
ถกู ช้นี �ำโดยพลงั อปุ สงคแ์ ละอปุ ทานทเ่ี ป็นตวั ก�ำหนดพฤตกิ รรมของผูผ้ ลติ ผูบ้ รโิ ภค
หรอื ผูเ้ก่ยี วขอ้ งในตลาด ส�ำหรบั การขยายแนวความคดิ น้ี นกั เศรษฐศาสตรม์ ไิ ด้
ยนื ยนั วา่ ความรกั ไมม่ บี ทบาทใดๆ ในการเลอื กคู่ครองเพอ่ื แต่งงาน แทจ้ รงิ แลว้
แมแ้ ต่ตวั ฟิตซเ์ จอรลั ดเ์ องก็ยอมรบั อย่างชดั เจนกบั ความคดิ ทว่ี ่า ความพรอ้ มใน
เรือ่ งโภคทรพั ยเ์ ป็นประเด็นสำ� คญั อย่างหน่ึงทีต่ อ้ งพจิ ารณาในการมองหาค่คู รอง
เขายงั เคยพดู แนะน�ำเพอ่ื นๆ วา่ “อย่าแต่งงานเพอ่ื เงนิ ” เขาแนะน�ำไวด้ งั น้ี “ไปในทที่ ี่
มเี งนิ แต่แต่งงานดว้ ยความรกั (Go where money is, then marry for love)”

แมว้ า่ พลเมอื งโลกทง้ั หมดจะมกี วา่ 6 พนั ลา้ นคน แต่ละคนกแ็ ตกต่างกนั ใน
ดา้ นต่างๆ มากมาย แต่กม็ ลี กั ษณะบางประการทใ่ี ชไ้ ดเ้หมอื นกนั ส�ำหรบั ประเมนิ คู่ท่ี
จะแต่งงานดว้ ย แน่นอนวา่ ลกั ษณะเหลา่ น้กี ย็ งั แตกต่างกนั ระหวา่ งวฒั นธรรมต่างๆ
อกี แต่กม็ หี ลายลกั ษณะทท่ี กุ คนชอบเหมอื นๆ กนั ตวั อย่างเช่น คนจ�ำนวนมาก
ชอบคู่ทม่ี นี ิสยั ดี ซอ่ื สตั ย์ ซอ่ื ตรง เช่อื ถอื ได้ เฉลยี วฉลาด สุขภาพดี รูปร่างหนา้ ตา

248 สนุกคิดในชวี ติ ประจ�ำวนั แบบเศรษฐศาสตร์