หลักสูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา โรงเรียนธัญบุรี

หลกั สตู รโรงเรียนธญั บุรี พุทธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 137

9. อธิบายความสาํ คัญของพระธรรมซ่ึงเปน สว นหนง่ึ ของพระรตั นตรยั
10. วเิ คราะหผลการปฏิบตั ิตามตนตามโลกธรรม 8 กรรม 12 และ มจิ ฉาวนชิ ชา 5
11. วเิ คราะหผ ลของการปฏิบัตติ นตามหลกั วิมุตติ และวิเคราะหผลของการปฏิบตั ติ นตามอรยิ สจั 4
ประกอบดว ย ทกุ ข (ขนั ธ 5,โลกธรรม 8) สมุทัย (หลกั กรรม12,มจิ ฉาวณชิ ชา 5) นโิ รธ (วมิ ุตต)ิ มรรค(อปริ

หานยิ ธรรม7 ,ปาปณิกธรรม 3, ทิฏฐธัมมิกตั ถสงั วัตตนกิ ธรรม 4,โภคอาริยะ 5,อรยิ วฑั ฒ5ิ ) ปฏิจจสมปุ บาท

นวิ รณ 5 วิมุตติ 5 ทศพิธราชธรรม 10 สาราณยี ธรรม 6 วปิ ส สนาญาณ 9 มงคล 38 (จติ ไมเ ศราโศก,จิตไมม งั

หมอง,จติ เกษม)
12. วเิ คราะหผลของการปฏบิ ตั ติ นตามตามมงคลชีวิต 38 เกี่ยวกบั ถกู โลกธรรมจติ ไมหวัน่ ไหว

จติ ไมเศรา โศก จติ ไมม วั หมอง และจติ เกษม เรอ่ื งนา รจู าก
13. วิเคราะหคณุ คา ความสาํ คัญของการสังคายนา การเผยแผพระไตรปฎ ก

พระไตรปฎก ตลอดจนสามารถนาํ ความรูทไี่ ดรับไปประยุกตใชใ นการดําเนนิ ชวี ติ

14. วเิ คราะหขอ คิดทีไ่ ดจากการศึกษาพทุ ธศาสนสุภาษติ ตลอดจนวเิ คราะหผลการกระทําของบุคคล
ทีส่ อดคลอ งกับพุทธศาสนสุภาษิตและสามารถนําไปประยกุ ตใ ชในการดําเนินชวี ติ

รวมทัง้ หมด 14 ผลการเรียนรู

หลักสตู รโรงเรียนธญั บุรี พทุ ธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 138

คาํ อธบิ ายรายวิชาเพ่ิมเตมิ

รหสั วิชา ส32202 วิชาพระพุทธศาสนา 2 กลมุ สาระการเรยี นรูสังคมศกึ ษา ฯ

ช้ันมัธยมศกึ ษาปท่ี 5 เวลา 20 ชว่ั โมง 0.5 หนวยกติ

ศกึ ษา วิเคราะห ลักษณะของการบรหิ ารจิตและเจริญปญ ญาตามหลกั สติปฏฐาน การพฒั นาการเรียนรู
ดวยวิธคี ิดแบบโยนโิ สมนสิการ (วิธคี ิดแบบสามญั ลักษณะ วิธีคดิ แบบแยกแยะสว นประกอบ วธิ คี ิดแบบวิภชั วาท

วิธีคิดแบบเปนอยใู นปจจบุ ัน ) การสวดมนแปล แผเ มตตา ขอ คดิ และแบบอยางการดาํ เนนิ ชวี ติ จากประวัตพิ ทุ ธ
สาวก พทุ ธสาวิกา (พระอานนท พระอนุรุทธเถระ พระองคลุ มิ าล พระธมั มทินนาเถรี พระปฏาจาราเถรี จิตต
คหบดี นางจูฬสุภัททา สุมนมาลาการ) พทุ ธศาสนิกชนตัวอยาง (พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลาเจาอยูหัว

สมเด็จพระนารายณมหาราช ดร เอ็มเบดการ อนาคาริก ธรรมปาละ พระโพธิญาณเถร(ชา สุภทโฺ ท) พระธรรม
โกศาจารย (พทุ ธทาสภิกขุ) พระพรหมคุณาภรณ(ป.อ.ปยุตฺโต) พระพรหมมังคลาจารย (ปญญานนั ทภิกข)ุ อนา

คาริก ธรรมปาละ) วเิ คราะหก ารปฏบิ ตั ิตนเปน ชาวพุทธที่ดตี อพระภกิ ษุ การปฏบิ ัติตนเปน สมาชิกที่ดขี อง
ครอบครวั และสงั คม ศาสนพิธีเก่ียวกบั พิธแี สดงตนเปนพทุ ธมามกะ การเปนชาวพุทธทด่ี ีตอพระภกิ ษุ เปน
สมาชกิ ทด่ี ีของครอบครัวและสงั คม การสมั มนาและเสนอแนวทางในการธาํ รงรักษาพระพทุ ธศาสนา อนั สง ผล

ถงึ การพัฒนาคน พัฒนาชาติ และโลก ประวัติของศาสดาของศาสนาอ่ืนและหลกั คําสอนพืน้ ฐาน
โดยใชก ระบวนการคดิ กระบวนการสืบคน ขอ มูล กระบวนการทางสงั คม กระบวนการปฏบิ ัติ

กระบวนการเผชิญสถานการณแ ละแกป ญหา กระบวนการกลมุ และการดําเนินชีวิตบนทางสายกลางตามหลัก
ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ตลอดจนศกึ ษาตนสําคัญทเี่ ก่ยี วของกบั พธิ ีกรรมทางพทุ ธศาสนา
เพ่อื ใหเ กิดความรูค วามเขาใจ สามารถนาํ ไปปฏิบัติในการดําเนินชีวิต นาํ ไปแกป ญ หาของตนเองและ

ครอบครวั มคี ุณลักษณะอนั พงึ ประสงคใ นดา นรกั ชาติ ศาสน กษัตริย ซ่อื สตั ย สุจริต มีวนิ ยั ใฝเรียนรู อยูอยาง
พอเพียง มุงม่นั ในการทาํ งาน รกั ความเปนไทย มจี ติ สาธารณะ สามารถอยูร วมกันไดอยางสนั ติสุข

ผลการเรยี นรู

1. มีความรูความเขา ใจและฝก ปฏิบตั อิ านาปานสติ และการฝกเจริญปญ ญา
2. มีความรูค วามเขาใจถงึ ประโยชนของการบริหารจิตตามหลักสตปิ ฏ ฐาน และสามารถนําไปใชในการ
พัฒนาการเรยี นรูคุณภาพชีวติ และสังคม
3. วเิ คราะหข อ คดิ และแบบอยางคุณธรรม ทีค่ วรนํามาเปน แบบอยางในการดาํ เนนิ ชวี ิต จากประวตั ิ
พุทธสาวก พทุ ธสาวกิ า และชาวพุทธตวั อยาง
4. บอกแนวทางการนาํ แบบอยางคุณธรรมของพทุ ธสาวก พทุ ธสาวกิ า และชาวพุทธตัวอยาง ไปใชใ น
การดาํ เนนิ ชวี ติ
5. ปฏบิ ตั ิตนเปนชาวพุทธทด่ี ี ตามหลักทิศเบื้องบนและทิศเบอื้ งลาง
6. ปฏิบตั ิตนไดถ ูกตอ งในการเขารว มพธิ กี รรมทางศาสนา
7. วเิ คราะหบ ทบาทหนาที่ของพระภกิ ษุ อุบาสก อบุ าสิกา และปฏบิ ตั ิตนเปนชาวพทุ ธท่ีดีตอ
พระภกิ ษุสงฆ
8. ฝกปฏบิ ตั ติ นตามแบบอยางชาวพุทธไดถ กู ตอ งเหมาะสม
9. มคี วามรคู วามเขา ใจหนา ทช่ี าวพทุ ธในการปกปองพระพุทธศาสนาทีถ่ กู ตอ ง

หลกั สูตรโรงเรยี นธัญบุรี พุทธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 139

1 0. มีความรูความเขาใจ ความหมาย องคประกอบ ประเภท และความสําคัญของศาสนา
11. พระพทุ ธศาสนากับการพฒั นาแบบยั่งยืนและเสนอแนวทางในการธํารงรกั ษาพระพุทธศาสนาอนั

สงผลถงึ การพฒั นาคน พฒั นาชาติและโลก
12. เสนอแนวทางขจัดความขดั แยง เพื่อการอยูร วมกนั อยางสันติสุข
13. มีความรูความเขาใจประวัตขิ องศาสดาของศาสนาอน่ื และหลกั คาํ สอนพืน้ ฐาน
14. วิเคราะหหลกั ธรรมในการอยูรว มกันอยา งสันตสิ ขุ ของศาสนาอืน่ ๆ ในสังคมไทย
15. สามารถนําหลกั ธรรมคําสอนในแตละศาสนาไปประยุกตใชใ นการดาํ เนนิ ชีวติ ไดอ ยางสนั ติสขุ

รวมท้งั หมด 15 ผลการเรยี นรู

หลักสูตรโรงเรยี นธญั บุรี พุทธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 140

คําอธบิ ายรายวิชาเพิ่มเตมิ

รหสั วิชา ส30204 วิชาการปกครองของไทย กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ฯ

ชั้นมธั ยมศกึ ษาปท ่ี 5 เวลา 40 ชวั่ โมง 1.0 หนวยกติ

ศึกษา วเิ คราะห การปกครองของไทยตั้งแตส มัยสโุ ขทยั อยุธยา ธนบรุ ี รตั นโกสินทรตอนตนและตอน

ปลาย โครงสรา งของระบบการเมืองการปกครองของไทย การเปลยี่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เหตกุ ารณ
สาํ คญั ทีเ่ กดิ ขึน้ ภายหลงั การเปลี่ยนแปลงการปกครองใน ชวงเวลาที่คณะราษฎรมอี ิทธิพล (พ.ศ.2475 - 2490)

เหตุการณ 14 ตลุ าคม 2516 บทบาทและการเปลย่ี นแปลงทางการเมือง การปกครอง ทมี่ ีผลกระทบตอ
สังคมไทยปจ จบุ นั

โดยใชก ระบวนการทางสังคมศาสตร ทักษะกระบวนการคดิ การสืบคน การอภิปรายการแกปญหา

กระบวนการกลมุ
เพอื่ ใหมีความเขา ใจในระบบการเมอื งการปกครองในระบอบการปกครองของไทยตัง้ แตอดตี จนถงึ

ปจ จุบัน และบทบาทหนาทขี่ องพลเมอื งที่มตี อรฐั ปฏบิ ัตติ ามกฎหมายและบทบาทหนา ท่ขี องตน และมสี ว น
รวมในการสงเสรมิ ระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษตั ริยเปน ประมุขมคี ุณลกั ษณะอนั พึง
ประสงค มีวนิ ยั ใฝเ รียนรู รักความเปนไทย มงุ มนั่ ในการทํางาน พรอมท้งั อนุรกั ษพันธุพชื ทอ งถน่ิ เพ่ือใหเ กดิ จิต

สาธารณะ และตระหนกั ถงึ บทบาทและหนาท่ีของตนเองในการมีสว นรวมท่จี ะพฒั นาการเมืองการปกครอง
ระบอบประชาธิปไตย มคี ณุ ธรรมจริยธรรมตามแนววถิ พี ทุ ธ ใหมน่ั คงย่งิ ขนึ้ ตอ ไป

ผลการเรียนรู

1. มคี วามรคู วามเขา ใจพฒั นาการทางการเมืองกอนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง
2. อธิบายถงึ ความหมาย ความสําคญั และโครงสรา งของระบบการเมืองการปกครองของไทย
3. มีความรู ความเขาใจถงึ เหตผุ ลในการเปลยี่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
4. มีความรู ความเขา ใจ เหตกุ ารณสาํ คญั ทเ่ี กิดขึน้ ภายหลงั การเปล่ยี นแปลงการปกครองใน
ชวงเวลาที่คณะราษฎรมอี ิทธพิ ล (พ.ศ. 2475 - 2490)
5. มคี วามรู ความเขาใจ พัฒนาการทางการเมือง การปกครองภายใตอ ิทธพิ ลของทหาร
6. มคี วามรู ความเขา ใจ บทบาทของสถาบันและองคกรทางการเมอื งทเ่ี กิดขึน้ หลังเหตุการณ 14
ตุลาคม 2516
7. มีความรู ความเขา ใจการเมอื งการปกครองของไทยในปจจบุ นั

รวมทั้งหมด 7 ผลการเรยี นรู

หลกั สูตรโรงเรียนธญั บรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 141

คาํ อธบิ ายรายวชิ าเพิ่มเตมิ

รหสั วชิ า ส30208 วิชาศาสนาสากล กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา ฯ

ชั้นมัธยมศกึ ษาปท ่ี 5 เวลา 40 ชั่วโมง 1.0 หนวยกติ

ศกึ ษา วิเคราะหและอธิบายเกี่ยวกับประวัติความเปนมา ศาสดา สาระสาํ คญั คมั ภรี  นิกายพธิ ีกรรม

สาํ คัญของศาสนาเตา ศาสนาขงจอื้ ศาสนาชนิ โต ศาสนาพราหมณ - ฮินดู ศาสนาเชน พระพุทธศาสนา

ศาสนาสขิ ศาสนาโซโรอสั เตอร ศาสนายดู าย คริสตศ าสนา และศาสนาอิสลาม

วิเคราะหและอธิบายหลกั ธรรมทีค่ วรศึกษาของศาสนาศาสนาเตา ศาสนาขงจอื้ ศาสนาชินโต ศาสนา

พราหมณ - ฮินดู ศาสนาเชน พระพทุ ธศาสนา ศาสนาสิข ศาสนาโซโรอสั เตอร ศาสนายดู าย ครสิ ตศ าสนา และ

ศาสนาอสิ ลามทีส่ ามารถนาํ ไปประยุกตใ ชในชวี ติ ประจําวันได

โดยใชกระบวนการคิดวิเคราะห กระบวนการสบื คนขอมลู กระบวนการทางสงั คม กระบวนการปฏบิ ตั ิ

กระบวนการกลุม กระบวนการแกปญ หา

เพือ่ ใหมคี วามรคู วามเขาใจ สามารถนาํ ไปปฏบิ ตั ิในการดาํ เนนิ ชีวิต ตามแนววถิ ีพทุ ธ พรอมทั้งอนุรกั ษ

พันธุพชื ทอ งถ่นิ นาํ ไปพฒั นาแกปญ หาของตนเองและครอบครวั มคี ุณลักษณะอนั พึงประสงคใ นดา นรกั ชาติ

ศาสนา พระมหากษัตรยิ  ซอ่ื สตั ย สุจรติ มีวินัย ใฝเ รียนรู อยูอ ยางพอเพยี ง มุงม่นั ในการทาํ งาน และสามารถ

อยรู วมกบั ผูน ับถอื ศาสนาท่ีแตกตา งจากตนไดอยา งมคี วามสุข

ผลการเรยี นรู
1. อธบิ ายประวตั คิ วามเปน มา ศาสดา คมั ภรี  นิกาย พิธกี รรมของศาสนาสาํ คัญไดถ ูกตอง
2. ยกตวั อยางหลักธรรมคําสอนของศาสนาสําคญั ท่ีควรศกึ ษาเรียนรู
3. ตระหนกั ถึงความสําคัญ ประโยชนของศาสนา และอยรู ว มกบั ผนู ับถอื ศาสนาที่แตกตา งจากตนได

อยางสนั ติสขุ

รวมทัง้ หมด 3 ผลการเรียนรู

หลักสูตรโรงเรยี นธัญบุรี พุทธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 142

คําอธิบายรายวิชาเพ่มิ เติม

รหัสวชิ า ส30209 วิชากฎหมายท่ีประชาชนควรรู กลุมสาระการเรียนรูสังคมศกึ ษาฯ

ชน้ั มธั ยมศึกษาปที่ 6 เวลา 40 ช่วั โมง 1.0 หนว ยกติ

ศึกษา วิเคราะห ความสาํ คัญและลกั ษณะของกฎหมาย ประเภทและศักดข์ิ องกฎหมาย กระบวนการ
ตรากฎหมาย รัฐธรรมนูญในเรือ่ งสทิ ธิ เสรีภาพ และหนา ที่ของปวงชนชาวไทย การใชอาํ นาจอธิปไตย องคกร

อิสระตามกฎหมายรัฐธรรมนญู กฎหมายแพงและพาณิชยเก่ียวกบั บุคคล นิติกรรมสญั ญา ทรพั ย หน้ี ละเมดิ
ครอบครัว มรดก กฎหมายอาญาเกย่ี วกบั ลักษณะของกฎหมายอาญา กฎหมายอนื่ ทคี่ วรรปู ระกอบดวย
กฎหมายปกครอง กฎหมายภาษีอากร กฎหมายแรงงาน กฎหมายคมุ ครองผูบรโิ ภค กฎหมายการรบั ราชการ

ทหาร กฎหมายเกย่ี วกับเด็ก
โดยใชก ระบวนการคดิ กระบวนการสบื คนขอมูล การะบวนการปฏบิ ตั ิ กระบวนการทาง

สังคม และกระบวนการเผชิญสถานการณและแกไขปญ หา
เพ่ือใหมคี วามรูค วามเขาใจสามารถนําไปประยุกตป ฏบิ ตั ใิ นการดําเนินชีวิตามแนววิถีพทุ ธ พรอ มทงั้
อนุรกั ษพ นั ธพุ ชื ทอ งถ่ิน มีคุณธรรมจริยธรรม มคี ณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคในดา นรกั ชาติ ศาสน กษัตรยิ  ซือ่ สัตย

สจุ รติ มีระเบียบวนิ ยั ใฝเ รียนรู อยูอ ยา งพอเพยี ง มจี ติ สาธารณะและสามารถดาํ เนินชวี ิตอยา งปกตสิ ขุ ในสงั คม
ไดทกุ ระดับ

ผลการเรียนรู

1. อธบิ ายและวิเคราะหความสําคญั ลกั ษณะของกฎหมาย ประเภทและศกั ดข์ิ องกฎหมาย
กระบวนการตรากฎหมายทส่ี ําคญั ของประเทศ

2. วิเคราะหแนวทางการปฏบิ ัติตนของประชาชนตามบทบัญญัติของรฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั ร
ไทย

3. วิเคราะหความสาํ คญั ของการปฏิบัติตามบทบัญญตั ขิ องกฎหมายปกครอง กฎหมายภาษอี ากร
กฎหมายแรงงาน กฎหมายคมุ ครองผบู ริโภค กฎหมายการรบั ราชการทหาร และกฎหมายเก่ียวกบั เดก็

4. วเิ คราะหผลของการปฏิบตั ติ นตามกฎหมายแพงและพาณชิ ยท่ีเกี่ยวกับบคุ คล นิตกิ รรม สญั ญา
หนี้ ละเมดิ ทรัพย ครอบครัวและมรดก

5. วิเคราะหผ ลของการกระทาํ ความผิดตามประมวลกฎหมายอาญาเกีย่ วกบั ชวี ติ รางกายและทรพั ย
6. อธิบายกระบวนการยตุ ิธรรมทางแพง และทางอาญา ปญหาการใชกฎหมาย และแนวทางในการ
ปอ งกนั แกไ ข

รวมทั้งหมด 6 ผลการเรยี นรู

หลักสูตรโรงเรียนธัญบุรี พุทธศกั ราช 2565 กลุม สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 143

คาํ อธบิ ายรายวิชาเพิม่ เตมิ

รหสั วชิ า ส30218 วิชาเหตุการณป จจบุ นั กลุมสาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ฯ

ช้ันมธั ยมศึกษาปที่ 6 เวลา 40 ชั่วโมง 1.0 หนว ยกติ

ศึกษาคดิ วเิ คราะห อธิบาย ความเจริญกา วหนา ทางวิทยาการของโลก เรมิ่ ต้งั แตยุคปฎวิ ตั ิอุตสาหกรรม
จนถงึ ปจ จบุ ันโดยสงั เขป ผลกระทบทมี่ ีตอคา นิยมและวถิ ีชีวิตของคนในสงั คมและปญ หาสืบเนอื่ งทเ่ี กดิ ขึ้น ความ

จําเปนที่จะตอ งพง่ึ พาอาศัยกนั ประสานประโยชนและรวมมอื กันแกปญ หา เพอื่ ใหเ ขาใจถงึ อิทธิพลของความ
เจรญิ กาวหนา ทางวทิ ยาการท่ีทําใหเ กิดการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมืองและสงั คมวัฒนธรรมในภมู ภิ าค
ตางๆของโลก

โดยใชก ระบวนการคิด กระบวนการวิเคราะห กระบวนการอธบิ าย กระบวนการอภิปราย กระบวนการ
สบื คน ขอ มลู กระบวนการแสวงหาความรู กระบวนการกลุม

เพ่อื ใหเกดิ ความรคู วามเขา ใจ และตระหนักในปญ หาสําคญั ของโลก เหน็ ความจําเปน ท่จี ะตอ งรว มมือ
กนั แกไขปญ หาโดยสันติวธิ ี และรว มกนั ระหวา งประเทศสงเสรมิ สนั ตภิ าพของโลก ดําเนินชวี ติ ตามปรชั ญา
เศรษฐกจิ พอเพียง ตามแนววิถพี ทุ ธ พรอมทัง้ อนุรกั ษพ นั ธพุ ชื ทองถิน่

ผลการเรยี นรู

1. อธบิ ายความเจริญกา วหนาทางวิทยาการโลกตัง้ แตย ุคปฏวิ ัตอิ ตุ สาหกรรมจนถงึ ปจจบุ นั
2. วเิ คราะหผลกระทบและปญหาทม่ี ีผลตอ คา นิยมและวถิ ีของคนในสังคม
3. มคี วามรคู วามเขาใจถงึ การพึง่ พาอาศยั กัน ประสานประโยชนและความรว มมือกันในการแกป ญหาตา ง ๆ
4. มคี วามรูความเขาใจอิทธพิ ลของความเจรญิ กาวหนาทางวทิ ยาการทม่ี ีผลกระทบตอการเปลยี่ นแปลงทาง

เศรษฐกิจ การเมอื ง และสงั คมวฒั นธรรมในภมู ภิ าคตาง ๆของโลก
5. ระบปุ ญ หาความขัดแยงอนั เนื่องมาจากความแตกตางดานความคดิ อุดมการณตาง ๆ สามารถ
เสนอแนวทางในการสรางความสมานฉนั ทเ พ่ือการอยูรวมกันอยางสันตสิ ุข

รวมท้ังหมด 5 ผลการเรียนรู

หลักสูตรโรงเรยี นธญั บรุ ี พทุ ธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 144

คําอธิบายรายวชิ าเพ่มิ เติม

รหัสวชิ า ส30231 วชิ าหนาทพ่ี ลเมอื ง 1 กลุมสาระการเรยี นรูสังคมศึกษา ฯ

ชนั้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 4 เวลา 20 ชัว่ โมง จํานวน 0.5 หนว ยกติ

มสี วนรว มและแนะนาํ ผอู ่นื ใหอนรุ ักษและเผยแพรมารยาทไทยสสู าธารณะในเรือ่ งการแสดงความ
เคารพการสนทนา การแตงกาย การมีสมั มาคารวะเหน็ คณุ คา อนุรกั ษ สืบสาน ประยกุ ตแ ละเผยแพร

ขนบธรรมเนียม ประเพณี ศลิ ปวัฒนธรรมและภมู ปิ ญญาไทยปฏบิ ัตติ นเปนผูม ีวนิ ัยในตนเองในเรือ่ งความอดทน
ใฝห าความรู และต้งั ใจปฏบิ ัติหนาท่ี

ปฏบิ ตั ติ นเปน แบบอยาง มีสว นรว มในการจดั กิจกรรม และสนับสนนุ ใหผ ูอืน่ แสดงออกถึงความรกั ชาติ
ยึดม่ันในศาสนา และเทดิ ทูนสถาบันพระมหากษัตรยิ  ปฏบิ ตั ติ นเปนแบบอยาง ประยกุ ต และเผยแพร
พระบรมราโชวาท ในเร่ืองการมรี ะเบยี บวินัย ความสามัคคี หลกั การทรงงาน ในเรื่องระเบดิ จากขา งใน ไมต ดิ

ตาํ รา บรกิ ารรวมทจี่ ดุ เดียว ใชอ ธรรมปราบอธรรม และหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ปฏบิ ตั ติ นเปนผูมี
วินัยในตนเอง ในเรอ่ื งความซ่อื สตั ยสจุ ริต ขยนั หมนั่ เพยี ร อดทน ใฝหาความรู ตงั้ ใจปฏิบตั หิ นาที่ ยอมรับผลท่ี

เกดิ จากการกระทําของตนเอง
โดยใชก ระบวนการกลุม กระบวนการคิด กระบวนการปฏิบัติ กระบวนการเผชิญสถานการณ

กระบวนการแกปญ หากระบวนการสืบเสาะหาความรูเพอื่ ใหผูเรยี นมลี กั ษณะที่ดขี องคนไทย ภาคภมู ใิ จในความ

เปนไทย แสดงออกถึงความรักชาติ ยดึ มน่ั ในศาสนา และเทิดทนู สถาบนั พระมหากษตั ริย เปน พลเมืองดีใน
ระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยทรงเปน ประมุข มสี วนรว มทางการเมืองการปกครอง มีวิจารณญาณ

ในการเลอื กตัง้ และการวิพากษน โยบายสาธารณะ อยรู ว มกบั ผูอน่ื อยา งสันติ จดั การความขดั แยง ดว ยสนั ติวธิ ี
และมีวนิ ยั ในตนเอง

ศึกษาเกีย่ วกับการแยกแยะระหวา งผลประโยชนส วนตนกับผลประโยชนส ว นรวม ความละอายและ

ความไมทนตอการทุจริต STRONG / จิตพอเพยี งตอตา นการทุจริต รูห นาทข่ี องพลเมอื งและรบั ผดิ ชอบตอ
สังคมในการตอ ตานการทจุ รติ โดยใชกระบวนการคดิ วเิ คราะห จาํ แนก แยกแยะ การฝก ปฏบิ ตั จิ ริง การทาํ โครง

งากระบวนการเรยี นรู 5ข้ันตอน (5 STEPs) การอภิปราย การสบื สอบ การแกป ญหา ทักษะการอา นและการ
เขยี น เพื่อใหมคี วามตระหนักและเห็นความสาํ คญั ของการตอ ตา นและการปองกันการทุจรติ

ผลการเรียนรู

1. มีสว นรว มและแนะนาํ ผอู นื่ ใหอนรุ ักษ และเผยแพรม ารยาทไทยสสู าธารณะ
2. เหน็ คณุ คา อนุรักษ สืบสาน ประยุกต และเผยแพร ขนบธรรมเนียม ประเพณี ศลิ ปวฒั นธรรม และภมู ิ
ปญญาไทย
3. เปน แบบอยาง ประยุกตและเผยแพร พระบรมราโชวาท หลักการทรงงาน และหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ
พอเพียง
4. เปน แบบอยางและสง เสริมสนบั สนนุ ใหผูอ ื่นเปน พลเมืองดีตามวิถปี ระชาธิปไตย
5. ประยกุ ตใ ชกระบวนการประชาธปิ ไตยในการวพิ ากษประเดน็ นโยบายสาธารณะทต่ี นสนใจ
6. มสี ว นรวมและตัดสนิ ใจเลือกตง้ั อยา งมวี จิ ารณญาณ
7. รทู ันขา วสารและรูทันสอื่
8. ยอมรบั ในอตั ลักษณและเคารพความหลากหลายในสงั คมพหุวัฒนธรรม

หลกั สตู รโรงเรยี นธญั บรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 145

9. เห็นคณุ คา ของการอยรู ว มกนั อยา งสันติ และพึ่งพาซึ่งกันและกัน
10. มคี วามรู ความเขา ใจเกี่ยวกบั การแยกแยะระหวางผลประโยชนสว นตน กับผลประโยชนสวนรวม
11. มีความรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั ความละอายและความไมท นตอ การทจุ รติ
12. มคี วามรู ความเขาใจเก่ียวกับ STRONG / จติ พอเพียงตอ ตานการทจุ ริต
13. มีความรู ความเขา ใจเกี่ยวกับพลเมืองและมคี วามรับผดิ ชอบตอสงั คม
14. สามารถคดิ แยกแยะระหวางผลประโยชนส วนตน กับผลประโยชนส ว นรวมได
15. ปฏิบตั ิตนเปน ผลู ะอายและไมท นตอการทุจรติ ทุกรูปแบบ
16. ปฏบิ ตั ิตนเปน ผทู ี่ STRONG / จิตพอเพียงตอ ตา นการทจุ ริต
17. ปฏิบตั ิตนตามหนา ท่ีพลเมืองและมคี วามรบั ผดิ ชอบตอสงั คม
18. ตระหนักและเห็นความสาํ คญั ของการตอ ตา นและปองกันการทจุ รติ

รวมทั้งหมด 18 ผลการเรยี นรู

หลักสตู รโรงเรียนธัญบุรี พทุ ธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 146

คาํ อธิบายรายวิชาเพ่มิ เตมิ

รหสั วชิ า ส30232 วชิ าหนา ทพ่ี ลเมอื ง 2 กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ฯ

ช้ันมธั ยมศกึ ษาปท ี่ 4 เวลา 20 ช่ัวโมง จาํ นวน 0.5 หนวยกิต

มสี วนรว มและแนะนําผอู ืน่ ใหอ นุรักษและเผยแพรม ารยาทไทยสูสาธารณะในเรอ่ื งการแสดงความ
เคารพการสนทนา การแตง กาย การมสี มั มาคารวะเห็นคุณคา อนุรักษ สืบสาน ประยุกตและเผยแพร

ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี ศลิ ปวฒั นธรรมและภมู ปิ ญ ญาไทยปฏบิ ัตติ นเปนผูมวี ินยั ในตนเองในเร่อื งความอดทน
ใฝหาความรู และตั้งใจปฏบิ ัติหนา ที่

ปฏิบตั ิตนเปนแบบอยา งและสง เสรมิ สนบั สนุนใหผูอ ่นื เปน พลเมอื งดตี ามวิถีประชาธปิ ไตย ในเรอื่ ง
การเปน ผนู ําและการเปน สมาชิกที่ดี การใชส ิทธิและหนาที่ การใชเสรภี าพอยา งรบั ผิดชอบ ความกลา หาญ
ทางจรยิ ธรรม การเสนอแนวทางการแกปญ หาสงั คมตอสาธารณะ การตดิ ตามและประเมินขา วสารทาง

การเมือง และการรูเทา ทนั ส่อื การมสี ว นรวมในกจิ กรรมทางการเมอื ง ประยกุ ตใชกระบวนการประชาธิปไตย
ในการวพิ ากษป ระเด็นนโยบายสาธารณะที่ตนสนใจ มสี ว นรว มและตดั สินใจเลือกต้ังอยา งมีวจิ ารณญาณ รทู นั

ขา วสารและรทู ันสื่อคาดการณเหตุการณล วงหนา บนพ้ืนฐานของขอมูล ปฏบิ ตั ติ นเปนผมู วี นิ ยั ในตนเอง ในเรือ่ ง
ความซือ่ สตั ยส ุจริต ขยันหมั่นเพยี ร อดทน ใฝห าความรู ตัง้ ใจปฏบิ ตั หิ นาท่ี และยอมรับผลทีเ่ กิดจากการกระทํา
ของตนเอง

ยอมรับในอตั ลักษณแ ละเคารพความหลากหลายในสังคมพหวุ ัฒนธรรม เหน็ คณุ คาของการอยรู วมกนั
อยางสนั ติ และพ่งึ พาซึง่ กันและกันดว ยการเคารพซึ่งกนั และกัน ไมแสดงกิริยาและวาจาดูหม่นิ ผูอ นื่ ชวยเหลอื

ซ่งึ กนั และกัน แบง ปน ปฏบิ ัตติ นเปน ผูมีวนิ ัยในตนเอง ในเร่อื งความอดทน ใฝหาความรู และยอมรับผลทีเ่ กดิ
จากการกระทาํ ของตนเอง

ศึกษาเกีย่ วกบั การแยกแยะระหวางผลประโยชนส วนตนกับผลประโยชนส วนรวม ความละอายและ

ความไมทนตอการทุจริต STRONG / จติ พอเพยี งตอตานการทจุ รติ รูหนา ท่ขี องพลเมอื งและรบั ผิดชอบตอ
สังคมในการตอ ตา นการทุจรติ โดยใชกระบวนการคิด วิเคราะห จําแนก แยกแยะ การฝกปฏบิ ตั จิ ริง การทาํ โครง

งากระบวนการเรยี นรู 5ขั้นตอน (5 STEPs) การอภปิ ราย การสบื สอบ การแกป ญหา ทักษะการอานและการ
เขียน เพื่อใหมีความตระหนักและเห็นความสาํ คญั ของการตอตา นและการปอ งกันการทจุ รติ

ผลการเรยี นรู

1. มสี วนรวมและแนะนําผอู ่นื ใหอนุรักษ และเผยแพรมารยาทไทยสสู าธารณะ
2. เห็นคุณคา อนรุ กั ษ สบื สาน ประยกุ ต และเผยแพร ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี ศลิ ปวฒั นธรรม และภูมิ
ปญญาไทย
3. เปนแบบอยาง มีสวนรวมในการจัดกจิ กรรม และสนบั สนุนใหผ ูอ ่ืนแสดงออกถึงความรักชาติ
ยดึ มัน่ ในศาสนา และเทดิ ทนู สถาบนั พระมหากษตั ริย
4. เปน แบบอยางและสง เสรมิ สนบั สนุนใหผูอ นื่ เปนพลเมืองดตี ามวิถีประชาธิปไตย
5. ประยกุ ตใ ชกระบวนการประชาธปิ ไตยในการวิพากษประเดน็ นโยบายสาธารณะท่ตี นสนใจ
6. มีสว นรวมและตดั สินใจเลือกตง้ั อยา งมีวจิ ารณญาณ
7. รทู ันขา วสารและรทู ันสื่อ
8. ยอมรับในอตั ลกั ษณแ ละเคารพความหลากหลายในสังคมพหุวฒั นธรรม

หลักสูตรโรงเรียนธญั บรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลุม สาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 147

9. เหน็ คุณคาของการอยูรวมกนั อยา งสันติ และพง่ึ พาซง่ึ กันและกนั
10. ปฏิบตั ติ นเปนผูมวี นิ ัยในตนเอง
11. มคี วามรู ความเขา ใจเกยี่ วกับการแยกแยะระหวางผลประโยชนส วนตน กบั ผลประโยชนสว นรวม
12. มีความรู ความเขา ใจเกย่ี วกับความละอายและความไมท นตอ การทุจริต
13. มคี วามรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั STRONG / จติ พอเพยี งตอตา นการทุจรติ
14. มีความรู ความเขาใจเกย่ี วกับพลเมอื งและมีความรบั ผดิ ชอบตอ สังคม
15. สามารถคดิ แยกแยะระหวางผลประโยชนสวนตน กับผลประโยชนส วนรวมได
16. ปฏบิ ัติตนเปน ผูละอายและไมท นตอ การทจุ รติ ทกุ รูปแบบ
17. ปฏบิ ตั ิตนเปน ผูที่ STRONG / จิตพอเพียงตอตานการทจุ ริต
18. ปฏบิ ตั ิตนตามหนา ท่ีพลเมอื งและมีความรับผิดชอบตอสังคม
19. ตระหนักและเหน็ ความสาํ คญั ของการตอ ตานและปอ งกันการทจุ ริต

รวมทงั้ หมด 19 ผลการเรยี นรู

หลักสตู รโรงเรียนธัญบุรี พุทธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 148

คาํ อธิบายรายวิชาเพ่มิ เตมิ

รหสั วชิ า ส30233 วิชาหนาท่พี ลเมือง 3 กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ฯ

ชัน้ มัธยมศึกษาปท ี่ 5 เวลา 20 ชวั่ โมง จาํ นวน 0.5 หนว ยกติ

ศึกษาเก่ยี วกบั การแยกแยะระหวา งผลประโยชนส ว นตนกบั ผลประโยชนสวนรวม ความละอายและ
ความไมทนตอ การทจุ ริต STRONG / จติ พอเพียงตอตา นการทจุ ริต รหู นาท่ีของพลเมืองและรบั ผดิ ชอบตอ
สงั คมในการตอตา นการทจุ ริตโดยใชก ระบวนการคิด วเิ คราะห จําแนก แยกแยะ การฝก ปฏิบตั ิจรงิ การทาํ โครง
งากระบวนการเรยี นรู 5ขน้ั ตอน (5 STEPs) การอภปิ ราย การสืบสอบ การแกปญหา ทักษะการอานและการ
เขยี น เพือ่ ใหมคี วามตระหนกั และเห็นความสาํ คัญของการตอ ตา นและการปอ งกันการทจุ ริต

แสดงออก แนะนาํ ผอู น่ื และยกยองบุคคลที่มคี วามเอ้ือเฟอเผือ่ แผและเสยี สละตอ สงั คม ปฏิบตั ิตนเปน
ผูมีวนิ ัยในตนเองในเร่ืองใฝหาความรปู ฏิบตั ติ นเปนแบบอยา งและสงเสริมสนับสนนุ ใหผูอน่ื เปน พลเมอื งดตี ามวิถี
ประชาธิปไตย ในเร่ืองการเปนผูนําและการเปนสมาชกิ ท่ดี ี การใชส ทิ ธิและหนาที่ การใชเ สรภี าพอยา ง
รบั ผดิ ชอบ ความกลาหาญ ทางจริยธรรม การเสนอแนวทางการแกปญหาสังคมตอ สาธารณะ การติดตามและ
ประเมนิ ขา วสารทางการเมอื ง และการรเู ทา ทันสือ่ การมีสว นรวมในกจิ กรรมทางการเมอื ง ประยุกตใช
กระบวนการประชาธิปไตยในการวพิ ากษประเด็นนโยบายสาธารณะท่ตี นสนใจ มสี วนรวมและตัดสนิ ใจเลือกตั้ง
อยา งมีวิจารณญาณ รทู นั ขา วสารและรูท นั สื่อคาดการณเหตุการณล ว งหนาบนพนื้ ฐานของขอ มลู ปฏบิ ัตติ นเปน
ผมู วี ินยั ในตนเอง ในเร่อื งความซ่ือสัตยสจุ ริต ขยันหมั่นเพยี ร อดทน ใฝหาความรู ตั้งใจปฏบิ ัตหิ นาที่ ยอมรับผล
ทเี่ กิดจากการกระทําของตนเองมสี วนรวมในการแกป ญ หาเม่ือเกิดความขัดแยง โดยสันตวิ ธิ ี ดว ยการเจรจาไกล
เกลี่ย การเจรจาตอ รอง การระงับความขัดแยง และสรางเครือขายปอ งกันปญหาความขัดแยง ปฏบิ ัติตนเปนผมู ี
วนิ ัยในตนเองในเร่อื งความซ่อื สตั ยสจุ รติ อดทน และยอมรบั ผลทเี่ กิดจากการกระทาํ ของตนเอง
โดยใชก ระบวนการกลมุ กระบวนการคิด กระบวนการปฏิบตั ิ กระบวนการเผชญิ สถานการณ
กระบวนการแกปญหากระบวนการสบื เสาะหาความรูเพอื่ ใหผ เู รียนมลี ักษณะทีด่ ขี องคนไทย ภาคภูมิใจในความ
เปน ไทย แสดงออกถึงความรักชาติ ยดึ มัน่ ในศาสนา และเทดิ ทนู สถาบนั พระมหากษตั รยิ  เปนพลเมืองดีใน
ระบอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุข มสี วนรว มทางการเมืองการปกครอง มวี จิ ารณญาณ
ในการเลือกตั้ง และการวพิ ากษนโยบายสาธารณะ อยูรว มกับผูอน่ื อยา งสนั ติ สามารถจัดการความขดั แยง ดว ย
สันติวิธี และมวี นิ ัยในตนเอง

ผลการเรยี นรู

1. เปน แบบอยา ง มีสว นรวมในการจัดกิจกรรม และสนับสนนุ ใหผอู ื่นแสดงออกถึงความรักชาติ ยดึ มน่ั ใน
ศาสนา และเทิดทนู สถาบันพระมหากษตั รยิ 

2. เปน แบบอยา งและสง เสริมสนับสนนุ ใหผ ูอ ื่นเปน พลเมืองดีตามวถิ ีประชาธิปไตย
3. ประยกุ ตใชกระบวนการประชาธปิ ไตยในการวพิ ากษป ระเด็นนโยบายสาธารณะท่ตี นสนใจ
4. มีสว นรวมและตดั สนิ ใจเลอื กต้งั อยางมวี จิ ารณญาณ
5. รูทันขา วสารและรูทนั สือ่
6. คาดการณเหตุการณล ว งหนา บนพื้นฐานของขอมลู
7. มสี วนรวมในการแกป ญ หาเมือ่ เกดิ ความขดั แยงโดยสันตวิ ิธีและสรางเครือขายการปองกันปญ หาความขัดแยง

หลักสูตรโรงเรียนธัญบุรี พทุ ธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 149

8. ปฏบิ ตั ติ นเปนผมู วี ินัยในตนเอง
9. มีความรู ความเขา ใจเกยี่ วกับการแยกแยะระหวางผลประโยชนสวนตน กับผลประโยชนส วนรวม
10. มคี วามรู ความเขาใจเก่ียวกบั ความละอายและความไมทนตอการทุจริต
11. มีความรู ความเขา ใจเก่ียวกับ STRONG / จิตพอเพียงตอ ตานการทจุ ริต
12. มคี วามรู ความเขาใจเกยี่ วกบั พลเมืองและมีความรบั ผิดชอบตอสงั คม
13. สามารถคิดแยกแยะระหวางผลประโยชนส วนตน กับผลประโยชนส วนรวมได
14. ปฏิบตั ิตนเปนผูล ะอายและไมทนตอ การทุจรติ ทกุ รูปแบบ
15. ปฏบิ ัตติ นเปนผูท่ี STRONG / จิตพอเพียงตอ ตานการทจุ รติ
16. ปฏิบัตติ นตามหนาท่พี ลเมืองและมีความรบั ผดิ ชอบตอ สังคม
17. ตระหนกั และเหน็ ความสําคัญของการตอตา นและปองกันการทุจรติ

รวมทั้งหมด 17 ผลการเรยี นรู

หลกั สตู รโรงเรยี นธัญบรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลุม สาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 150

คาํ อธิบายรายวชิ าเพิม่ เติม

รหัสวิชา ส30214 วชิ าหนา ท่พี ลเมอื ง 4 กลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศึกษา ฯ

ชนั้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 5 เวลา 20 ชว่ั โมง จํานวน 0.5 หนว ยกติ

ศกึ ษาเกย่ี วกับการแยกแยะระหวา งผลประโยชนส ว นตนกบั ผลประโยชนส วนรวม ความละอายและ
ความไมท นตอ การทจุ รติ STRONG / จิตพอเพียงตอ ตานการทจุ ริต รหู นา ทขี่ องพลเมอื งและรับผดิ ชอบตอ

สงั คมในการตอตา นการทจุ รติ โดยใชกระบวนการคดิ วเิ คราะห จาํ แนก แยกแยะ การฝกปฏบิ ตั ิจริง การทาํ โครง
งากระบวนการเรียนรู 5ขั้นตอน (5 STEPs) การอภิปราย การสืบสอบ การแกป ญ หา ทักษะการอานและการ

เขียน เพือ่ ใหม ีความตระหนกั และเหน็ ความสําคัญของการตอตานและการปองกันการทจุ รติ
ปฏบิ ัตติ นเปน แบบอยางและสง เสรมิ สนับสนนุ ใหผ อู ืน่ เปน พลเมืองดตี ามวิถปี ระชาธิปไตย ในเร่อื ง

การเปนผนู าํ และการเปนสมาชิกที่ดี การใชสทิ ธแิ ละหนา ที่ การใชเ สรภี าพอยางรบั ผิดชอบ ความกลา หาญ

ทางจริยธรรม การเสนอแนวทางการแกปญหาสงั คมตอ สาธารณะ การติดตามและประเมนิ ขาวสารทาง
การเมอื ง และการรเู ทา ทันส่อื การมีสว นรวมในกจิ กรรมทางการเมือง ประยกุ ตใชกระบวนการประชาธิปไตยใน

การวิพากษป ระเด็นนโยบายสาธารณะทีต่ นสนใจ มีสวนรวมและตัดสินใจเลอื กต้ังอยา งมวี จิ ารณญาณ รูท ัน
ขาวสารและรทู ันสอื่ คาดการณเหตกุ ารณล วงหนาบนพ้ืนฐานของขอ มลู ปฏิบัติตนเปน ผูมีวินยั ในตนเอง ในเรอ่ื ง
ความซอ่ื สัตยสุจริต ขยนั หมนั่ เพียร อดทน ใฝห าความรู ตงั้ ใจปฏิบตั ิหนา ท่ี ยอมรับผลทเี่ กดิ จากการกระทาํ ของ

ตนเองมสี ว นรวมในการแกป ญ หาเม่อื เกดิ ความขดั แยงโดยสันตวิ ธิ ี ดวยการเจรจาไกลเ กลย่ี การเจรจาตอรอง
การระงบั ความขัดแยง และสรา งเครือขา ยปองกนั ปญ หาความขดั แยง ปฏิบัติตนเปนผมู วี ินัยในตนเองในเรอ่ื ง

ความซ่อื สตั ยสจุ ริต อดทน และยอมรับผลที่เกดิ จากการกระทําของตนเอง
โดยใชกระบวนการกลมุ กระบวนการคิด กระบวนการปฏบิ ตั ิ กระบวนการเผชิญสถานการณ
กระบวนการแกป ญ หากระบวนการสืบเสาะหาความรเู พ่อื ใหผ ูเรียนมลี กั ษณะท่ดี ีของคนไทย ภาคภมู ิใจในความ

เปนไทย แสดงออกถงึ ความรักชาติ ยดึ มนั่ ในศาสนา และเทดิ ทนู สถาบนั พระมหากษัตรยิ  เปนพลเมอื งดใี น
ระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ทรงเปนประมขุ มีสวนรวมทางการเมอื งการปกครอง มีวจิ ารณญาณ

ในการเลือกตัง้ และการวิพากษนโยบายสาธารณะ อยรู ว มกับผอู นื่ อยางสนั ติ สามารถจดั การความขดั แยงดว ย
สันตวิ ธิ ี และมีวนิ ัยในตนเอง

ผลการเรียนรู

1. แสดงออก แนะนาํ ผูอ่ืน และยกยอ งบคุ คลทมี่ คี วามเอื้อเฟอ เผอ่ื แผ และเสียสละ
2. เปน แบบอยา ง มสี วนรวมในการจัดกจิ กรรม และสนับสนุนใหผ อู น่ื แสดงออกถึงความรกั ชาติ ยดึ มั่นใน
ศาสนา และเทิดทนู สถาบนั พระมหากษัตรยิ 
3. เปนแบบอยางและสงเสรมิ สนับสนุนใหผ ูอืน่ เปนพลเมืองดีตามวถิ ีประชาธปิ ไตย
4. ประยกุ ตใชก ระบวนการประชาธิปไตยในการวิพากษป ระเดน็ นโยบายสาธารณะที่ตนสนใจ
5. มสี วนรวมและตัดสินใจเลือกตง้ั อยา งมีวิจารณญาณ
6. รูทนั ขาวสารและรูท ันสือ่
7. มสี ว นรว มในการแกป ญ หาเมอื่ เกิดความขัดแยงโดยสนั ติวิธีและสรางเครือขา ยการปอ งกนั ปญหาความขดั แยง
8. ปฏบิ ัตติ นเปน ผมู ีวนิ ยั ในตนเอง
9. มคี วามรู ความเขาใจเกย่ี วกับการแยกแยะระหวา งผลประโยชนส ว นตน กบั ผลประโยชนสวนรวม

หลกั สูตรโรงเรยี นธัญบุรี พทุ ธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 151

10. มีความรู ความเขาใจเกยี่ วกบั ความละอายและความไมทนตอการทจุ รติ
11. มคี วามรู ความเขา ใจเก่ียวกับ STRONG / จติ พอเพยี งตอ ตา นการทุจริต
12. มีความรู ความเขาใจเกยี่ วกับพลเมืองและมคี วามรับผดิ ชอบตอ สงั คม
13. สามารถคิดแยกแยะระหวางผลประโยชนสวนตน กบั ผลประโยชนส ว นรวมได
14. ปฏิบตั ิตนเปน ผลู ะอายและไมทนตอ การทุจริตทกุ รูปแบบ
15. ปฏบิ ัติตนเปนผทู ี่ STRONG / จิตพอเพยี งตอ ตา นการทจุ รติ
16. ปฏบิ ัตติ นตามหนา ท่พี ลเมืองและมีความรับผดิ ชอบตอ สงั คม
17. ตระหนกั และเห็นความสาํ คญั ของการตอตานและปอ งกนั การทจุ ริต

รวมทั้งหมด 17 ผลการเรยี นรู

หลักสตู รโรงเรยี นธญั บรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 152

เกณฑการวัดผลและประเมินผลการเรยี น

การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรขู องผเู รยี นตอ งอยูบ นหลกั การพนื้ ฐานสองประการคอื
การประเมินเพ่อื พัฒนาผเู รยี นและเพื่อตัดสนิ ผลการเรียน ในการพฒั นาคณุ ภาพการเรียนรูของผเู รียน

ใหป ระสบผลสาํ เรจ็ น้ัน ผเู รียนจะตอ งไดรบั การพัฒนาและประเมินตามตัวชว้ี ดั เพือ่ ใหบรรลตุ ามมาตรฐานการ
เรยี นรู สะทอ นสมรรถนะสําคญั และคุณลักษณะอนั พงึ ประสงคข องผเู รียนซึ่งเปน เปา หมายหลักในการวัดและ
ประเมนิ ผลการเรยี นรใู นทุกระดบั ไมว า จะเปนระดบั ชัน้ เรยี น ระดับสถานศกึ ษา ระดบั เขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษา

และระดบั ชาติ การวดั และประเมินผลการเรยี นรู เปนกระบวนการพัฒนาคุณภาพผูเรียนโดยใชผลการประเมนิ
เปนขอมลู และสารสนเทศท่แี สดงพัฒนาการ ความกาวหนา และความสาํ เรจ็ ทางการเรียนของผูเ รียน

ตลอดจนขอมูลที่เปน ประโยชนต อการสงเสริมใหผูเ รยี นเกิดการพัฒนาและเรยี นรอู ยางเต็มตามศักยภาพ
การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู แบง ออกเปน 4 ระดบั ไดแ ก ระดับชัน้ เรียน ระดบั สถานศกึ ษา

ระดบั เขตพื้นทก่ี ารศึกษา และระดับชาติ มรี ายละเอียด ดังนี้

1. การประเมนิ ระดบั ชั้นเรยี น เปน การวัดและประเมนิ ผลทอ่ี ยูใ นกระบวนการจดั การเรยี นรู ผูสอน

ดําเนนิ การเปนปกติและสม่ําเสมอ ในการจัดการเรียนการสอน ใชเทคนิคการประเมินอยา งหลากหลาย เชน

การซักถาม การสงั เกต การตรวจการบาน การประเมินโครงงาน การประเมินชิน้ งาน/ ภาระงาน แฟม สะสม

งาน การใชแ บบทดสอบ ฯลฯ โดยผูส อนเปนผูประเมินเองหรอื เปด โอกาส ใหผเู รียนประเมินตนเอง

เพือ่ นประเมินเพอ่ื น ผปู กครองรวมประเมิน ในกรณีทไ่ี มผานตัวช้ีวัดใหม ี การสอนซอ มเสรมิ

การประเมนิ ระดับช้ันเรยี นเปน การตรวจสอบวา ผูเ รยี นมีพฒั นาการความกา วหนา ใน

การเรียนรู อันเปนผลมาจากการจดั กิจกรรมการเรยี นการสอนหรือไม และมากนอ ยเพียงใด มสี งิ่ ท่จี ะตอ ง

ไดรับการพฒั นาปรับปรงุ และสง เสริมในดา นใด นอกจากน้ียังเปน ขอ มลู ใหผ สู อนใชป รับปรุง

การเรียนการสอนของตนดวย ทง้ั น้โี ดยสอดคลอ งกับมาตรฐานการเรยี นรแู ละตวั ชี้วัด

2. การประเมนิ ระดบั สถานศกึ ษา เปน การประเมนิ ทีส่ ถานศกึ ษาดําเนนิ การเพอื่ ตดั สินผล การ

เรยี นของผเู รยี นเปน รายป/ รายภาค ผลการประเมนิ การอาน คดิ วเิ คราะหและเขยี น คุณลักษณะ

อนั พึงประสงค และกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น นอกจากน้เี พอ่ื ใหไดข อ มูลเกี่ยวกับการจดั การศึกษา ของ

สถานศึกษา วา สงผลตอ การเรียนรขู องผเู รียนตามเปาหมายหรอื ไม ผูเรยี นมีจดุ พัฒนาในดานใด รวมทั้ง

สามารถนาํ ผลการเรียนของผเู รียนในสถานศึกษาเปรยี บเทียบกับเกณฑร ะดับชาติ ผลการประเมนิ ระดบั

สถานศกึ ษาจะเปน ขอ มลู และสารสนเทศเพ่อื การปรับปรงุ นโยบาย หลักสูตร โครงการ หรือวิธีการจัดการเรยี น

การสอน ตลอดจนเพือ่ การจัดทําแผนพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษาของสถานศกึ ษา ตามแนวทาง

การประกนั คุณภาพการศึกษาและการรายงานผลการจัดการศึกษาตอคณะกรรมการสถานศกึ ษา สาํ นกั งาน

เขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษา สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ผูป กครองและชมุ ชน

3. การประเมินระดับเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษา เปนการประเมนิ คณุ ภาพผูเรียนในระดับเขตพ้ืนที่

การศึกษาตามมาตรฐานการเรยี นรูตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน เพื่อใชเ ปน ขอ มูลพืน้ ฐานในการ
พฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาของเขตพ้นื ท่กี ารศึกษา ตามภาระความรับผิดชอบ สามารถดาํ เนินการโดยประเมนิ

คุณภาพผลสมั ฤทธขิ์ องผูเ รียนดว ยขอสอบมาตรฐานทจ่ี ัดทําและดําเนนิ การโดยเขตพน้ื ท่กี ารศึกษา หรอื ดว ย
ความรว มมอื กบั หนวยงานตน สงั กดั ในการดาํ เนินการจัดสอบ นอกจากนยี้ ังไดจากการตรวจสอบทบทวนขอ มูล
จากการประเมินระดับสถานศึกษาในเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษา

หลักสตู รโรงเรียนธญั บรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 153

4. การประเมินระดบั ชาติ เปน การประเมินคุณภาพผูเรยี นในระดบั ชาติตามมาตรฐาน

การเรียนรูต ามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน สถานศึกษาตอ งจดั ใหผูเรยี นทกุ คนทีเ่ รยี น ใน

ชัน้ ประถมศึกษาปที่ 3 ช้ันประถมศึกษาปท ี่ 6 ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที่ 3 และชั้นมัธยมศกึ ษาปท ี่ 6 เขารับ

การประเมิน ผลจากการประเมนิ ใชเ ปนขอ มูลในการเทยี บเคียงคณุ ภาพการศกึ ษาในระดับตาง ๆ เพื่อนาํ ไปใช

ในการวางแผนยกระดับคุณภาพการจัดการศึกษา ตลอดจนเปน ขอ มลู สนบั สนนุ การตัดสินใจใน

ระดับนโยบายของประเทศ

ขอ มลู การประเมนิ ในระดบั ตาง ๆ ขา งตน เปนประโยชนตอ สถานศกึ ษาในการตรวจสอบทบทวน

พัฒนาคณุ ภาพผเู รียน ถอื เปนภาระความรับผิดชอบของสถานศึกษาที่จะตอ งจัดระบบดูแลชว ยเหลือ ปรบั ปรงุ
แกไ ข สงเสรมิ สนบั สนุนเพ่อื ใหผูเรียนไดพัฒนาเต็มตามศักยภาพบนพ้ืนฐาน ความแตกตา งระหวางบุคคลท่ี
จําแนกตามสภาพปญ หาและความตอ งการ ไดแก กลุมผูเ รียนทว่ั ไป กลมุ ผเู รียนท่มี คี วามสามารถพเิ ศษ กลมุ

ผูเ รยี นท่มี ีผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี นตํา่ กลุม ผูเรยี นที่มีปญหาดานวนิ ัยและพฤตกิ รรม กลุมผูเรยี นทีป่ ฏิเสธ
โรงเรียน กลุม ผูเ รียนที่มีปญหาทางเศรษฐกิจและสงั คม กลมุ พิการทางรางกายและสตปิ ญญา เปนตน ขอ มลู

จากการประเมินจงึ เปนหวั ใจของสถานศึกษาในการดาํ เนินการชว ยเหลอื ผูเ รยี นไดทนั ทว งที ปิดโอกาสให
ผูเรียนไดร ับการพฒั นาและประสบความสาํ เร็จในการเรียน

สถานศึกษาในฐานะผูรับผดิ ชอบจดั การศกึ ษา จะตอ งจดั ทําระเบยี บวา ดว ยการวัดและประเมินผลการ

เรียนของสถานศึกษาใหสอดคลอ งและเปนไปตามหลักเกณฑและแนวปฏบิ ตั ิท่ีเปน ขอกาํ หนดของหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาข้ันพ้นื ฐาน เพือ่ ใหบ คุ ลากรทเ่ี กยี่ วขอ งทกุ ฝายถือปฏิบัตริ วมกัน

เกณฑการวัดและประเมนิ ผลการเรียน

1. การตัดสิน การใหร ะดับและการรายงานผลการเรียน

1.1 การตดั สนิ ผลการเรยี น

ในการตัดสินผลการเรยี นของกลมุ สาระการเรยี นรู การอาน คดิ วเิ คราะหและเขียน
คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค และกิจกรรมพัฒนาผเู รียนน้นั ผูส อนตองคาํ นึงถงึ การพัฒนาผเู รยี นแตล ะคนเปน
หลกั และตองเกบ็ ขอมลู ของผเู รยี นทุกดานอยา งสม่าํ เสมอและตอเน่อื งในแตล ะภาคเรียน รวมทัง้ สอนซอ มเสริม
ผเู รียนใหพัฒนาจนเตม็ ตามศกั ยภาพ

ระดับประถมศกึ ษา

(1) ผเู รียนตองมเี วลาเรียนไมน อ ยกวารอยละ 80 ของเวลาเรยี นท้ังหมด
(2) ผเู รยี นตองไดร ับการประเมนิ ทกุ ตวั ชว้ี ดั และผา นตามเกณฑท่สี ถานศึกษากําหนด
(3) ผเู รยี นตอ งไดร ับการตัดสนิ ผลการเรียนทุกรายวชิ า
(4) ผเู รยี นตองไดร บั การประเมนิ และมีผลการประเมนิ ผา นตามเกณฑที่
สถานศกึ ษากําหนด ในการอาน คิดวเิ คราะหแ ละเขยี น คุณลักษณะอันพึงประสงค และกจิ กรรมพัฒนาผเู รยี น

ระดบั มธั ยมศกึ ษา

(1) ตดั สนิ ผลการเรยี นเปน รายวิชา ผเู รยี นตองมเี วลาเรยี นตลอดภาคเรียนไมน อย
กวา รอยละ 80 ของเวลาเรยี นทงั้ หมดในรายวชิ านน้ั ๆ

(2) ผเู รยี นตอ งไดรบั การประเมนิ ทุกตัวชว้ี ัด และผานตามเกณฑที่สถานศกึ ษากาํ หนด
(3) ผเู รียนตอ งไดรับการตัดสนิ ผลการเรยี นทุกรายวิชา

หลกั สตู รโรงเรียนธญั บุรี พทุ ธศกั ราช 2565 กลุม สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 154

(4) ผเู รยี นตอ งไดร บั การประเมนิ และมผี ลการประเมนิ ผานตามเกณฑท่ี
สถานศกึ ษากาํ หนด ในการอาน คิดวิเคราะหและเขียน คุณลักษณะอันพึงประสงค และกจิ กรรมพัฒนาผเู รยี น

การพจิ ารณาเลอื่ นช้ันทง้ั ระดับประถมศกึ ษาและมธั ยมศกึ ษา ถา ผเู รียนมขี อบกพรองเพยี ง
เล็กนอย และสถานศึกษาพิจารณาเห็นวา สามารถพัฒนาและสอนซอมเสริมได ใหอยูใ นดลุ พินิจของสถานศึกษา
ที่จะผอ นผนั ใหเ ลือ่ นชน้ั ได แตห ากผเู รียนไมผานรายวิชาจาํ นวนมาก และมีแนวโนมวา จะเปนปญหาตอการ
เรียนในระดับช้ันทีส่ ูงข้นึ สถานศึกษาอาจตง้ั คณะกรรมการพิจารณาใหเรยี นซํ้าช้นั ได ท้ังน้ใี หคาํ นึงถึงวฒุ ิภาวะ
และความรูความสามารถของผเู รยี นเปนสาํ คัญ

1.2 การใหร ะดบั ผลการเรยี น

ระดับมธั ยมศึกษา ในการตดั สินเพื่อใหร ะดับผลการเรยี นรายวชิ า ใหใ ชตวั เลขแสดงระดับผล

การเรยี นเปน 8 ระดับ
การประเมินการอาน คิดวเิ คราะหและเขยี น และคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงคนั้น ใหระดับผล

การประเมนิ เปน ดเี ย่ียม ดี และผา น
การประเมินกจิ กรรมพฒั นาผูเรยี น จะตองพจิ ารณาทงั้ เวลาการเขา รว มกจิ กรรม การปฏิบตั ิ

กิจกรรมและผลงานของผเู รยี น ตามเกณฑท่ีสถานศึกษากาํ หนด และใหผ ลการเขารว มกจิ กรรมเปน ผา น และ
ไมผาน

1.3 การรายงานผลการเรียน

การรายงานผลการเรยี นเปน การสอ่ื สารใหผ ูปกครองและผูเรียนทราบความกา วหนา
ในการเรยี นรขู องผเู รียน ซงึ่ สถานศกึ ษาตอ งสรปุ ผลการประเมนิ และจดั ทาํ เอกสารรายงานใหผ ูป กครองทราบ
เปน ระยะ ๆ หรอื อยา งนอยภาคเรียนละ 1 ครัง้

การรายงานผลการเรยี นสามารถรายงานเปนระดับคุณภาพการปฏิบตั ิของผเู รยี นที่สะทอ น
มาตรฐานการเรียนรกู ลมุ สาระการเรียนรู

2. เกณฑการจบการศกึ ษา ระดับ

หลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน กาํ หนดเกณฑกลางสาํ หรับการจบการศกึ ษาเปน 3
คอื ระดบั ประถมศกึ ษา ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน และระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย

2. 1 เกณฑการจบระดบั มัธยมศึกษาตอนตน

(1) ผูเรยี นเรียนรายวชิ าพืน้ ฐานและเพิ่มเตมิ ไมเกิน 81 หนว ยกิต โดยเปน รายวิชาพ้ืนฐาน 63
หนวยกติ และรายวชิ าเพม่ิ เตมิ ตามทส่ี ถานศกึ ษากําหนด

(2) ผูเรียนตองไดหนว ยกติ ตลอดหลักสตู รไมนอ ยกวา 77 หนว ยกติ โดยเปน รายวชิ าพืน้ ฐาน
63 หนวยกิต และรายวชิ าเพิ่มเตมิ ไมนอยกวา 14 หนวยกิต

(3) ผูเรียนมผี ลการประเมนิ การอาน คิดวเิ คราะหแ ละเขียน ในระดับผาน เกณฑ
การประเมนิ ตามที่สถานศกึ ษากําหนด

(4) ผูเ รียนมีผลการประเมินคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค ในระดบั ผานเกณฑก ารประเมินตามท่ี
สถานศึกษากาํ หนด

หลกั สูตรโรงเรยี นธัญบรุ ี พทุ ธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 155

(5) ผูเรยี นเขา รว มกิจกรรมพัฒนาผูเ รียนและมผี ลการประเมินผา นเกณฑก ารประเมนิ ตามที่
สถานศึกษากําหนด

2.2 เกณฑการจบระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

(1) ผเู รยี นเรียนรายวิชาพ้ืนฐานและเพิม่ เตมิ ไมน อยกวา 81 หนวยกิต โดยเปน รายวชิ า
พ้นื ฐาน 39 หนวยกติ และรายวิชาเพม่ิ เตมิ ตามทีส่ ถานศึกษากําหนด

(2) ผเู รียนตองไดห นว ยกิตตลอดหลกั สตู รไมน อ ยกวา 77 หนว ยกิต โดยเปนรายวิชา
พื้นฐาน 39 หนวยกิต และรายวิชาเพมิ่ เตมิ ไมนอยวา 38 หนวยกิต

(3) ผเู รยี นมผี ลการประเมนิ การอา น คิดวิเคราะหแ ละเขียน ในระดับผานเกณฑ
การประเมินตามท่ีสถานศึกษากาํ หนด

(4) ผเู รยี นมผี ลการประเมินคุณลักษณะอันพงึ ประสงค ในระดับผา นเกณฑการประเมนิ ตามที่
สถานศกึ ษากาํ หนด

(5) ผูเรียนเขา รว มกจิ กรรมพัฒนาผูเรียนและมผี ลการประเมนิ ผา นเกณฑก ารประเมินตามท่ี
สถานศกึ ษากาํ หนด

สําหรับการจบการศกึ ษาสําหรบั กลุม เปาหมายเฉพาะ เชน การศึกษาเฉพาะทาง การศกึ ษาสําหรับผูมี
ความสามารถพเิ ศษ การศกึ ษาทางเลือก การศึกษาสําหรับผดู อ ยโอกาส การศึกษาตามอัธยาศัย
ใหคณะกรรมการของสถานศกึ ษา เขตพื้นทกี่ ารศึกษา และผูที่เก่ยี วของ ดาํ เนนิ การวดั และประเมินผล
การเรียนรูตามหลกั เกณฑในแนวปฏบิ ตั ิการวดั และประเมินผลการเรียนรูข องหลักสตู รแกนกลางการศึกษา
ข้ันพน้ื ฐานสาํ หรบั กลมุ เปาหมายเฉพาะ

หลักสตู รโรงเรยี นธัญบุรี พุทธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 156

เอกสารหลักฐานการศึกษา

เอกสารหลกั ฐานการศึกษา เปน เอกสารสําคัญทบ่ี ันทกึ ผลการเรยี น ขอ มลู และสารสนเทศ
ที่เกย่ี วขอ งกับพฒั นาการของผเู รียนในดา นตา ง ๆ แบง ออกเปน 2 ประเภท ดงั น้ี

1. เอกสารหลกั ฐานการศกึ ษาท่ีกระทรวงศกึ ษาธิการกาํ หนด
1.1 ระเบยี นแสดงผลการเรยี น เปน เอกสารแสดงผลการเรยี นและรบั รองผลการเรียนของ

ผเู รยี นตามรายวชิ า ผลการประเมินการอา น คิดวเิ คราะหแ ละเขียน ผลการประเมนิ คุณลกั ษณะอันพึงประสงค
ของสถานศึกษา และผลการประเมนิ กจิ กรรมพัฒนาผูเ รยี น สถานศึกษาจะตอ งบนั ทึกขอมลู และออกเอกสารน้ี
ใหผูเ รียนเปนรายบคุ คล เมอื่ ผูเรยี นจบการศึกษาระดับประถมศกึ ษา (ช้นั ประถมศกึ ษาปที่ 6) จบการศึกษาภาค
บงั คับ(ช้นั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 3) จบการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน(ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 6) หรือเมื่อลาออกจากสถานศึกษา
ในทกุ กรณี

1.2 ประกาศนียบตั ร เปน เอกสารแสดงวุฒกิ ารศึกษาเพ่อื รบั รองศักดแ์ิ ละสทิ ธ์ิของผจู บ
การศึกษา ทส่ี ถานศึกษาใหไ วแ กผ จู บการศกึ ษาภาคบังคบั และผจู บการศึกษาขน้ั พื้นฐานตามหลกั สูตร
แกนกลางการศึกษาขน้ั พืน้ ฐาน

1.3 แบบรายงานผสู ําเร็จการศกึ ษา เปนเอกสารอนมุ ตั ิการจบหลกั สูตรโดยบันทึกรายชอื่ และ
ขอ มลู ของผจู บการศึกษาระดบั ประถมศกึ ษา (ชัน้ ประถมศกึ ษาปท ่ี 6) ผจู บการศกึ ษาภาคบังคับ (ชัน้
มัธยมศึกษาปท่ี 3) และผูจบการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน (ชั้นมัธยมศึกษาปท ี่ 6)

2. เอกสารหลกั ฐานการศึกษาท่ีสถานศกึ ษากาํ หนด
เปน เอกสารที่สถานศกึ ษาจดั ทาํ ขึน้ เพือ่ บนั ทึกพัฒนาการ ผลการเรียนรู และขอ มูลสําคญั เกีย่ วกับ

ผเู รยี น เชน แบบรายงานประจําตวั นกั เรียน แบบบนั ทกึ ผลการเรียนประจาํ รายวิชา ระเบยี นสะสม
ใบรบั รองผลการเรียน และ เอกสารอื่น ๆ ตามวตั ถปุ ระสงคของการนําเอกสารไปใช

การเทยี บโอนผลการเรียน

สถานศกึ ษาสามารถเทียบโอนผลการเรียนของผูเรียนในกรณีตางๆไดแก การยายสถานศึกษา การ
เปลี่ยนรูปแบบการศึกษา การยา ยหลักสตู ร การออกกลางคันและขอกลับเขา รบั การศึกษาตอ การศึกษาจาก
ตางประเทศและขอเขา ศกึ ษาตอในประเทศ นอกจากนี้ ยังสามารถเทยี บโอนความรู ทกั ษะ ประสบการณจ าก
แหลง การเรยี นรูอน่ื ๆ เชน สถานประกอบการ สถาบันศาสนา สถาบนั การฝกอบรมอาชพี การจัดการศึกษาโดย
ครอบครวั
การเทียบโอนผลการเรยี นควรดําเนนิ การในชวงกอนเปด ภาคเรียนแรก หรือตนภาคเรยี นแรก
ที่สถานศึกษารบั ผูขอเทยี บโอนเปนผเู รยี น ทัง้ นี้ ผูเรียนทไ่ี ดร ับการเทยี บโอนผลการเรยี นตอ งศึกษาตอเนอื่ งใน
สถานศึกษาที่รบั เทียบโอนอยา งนอ ย 1 ภาคเรยี น โดยสถานศึกษาท่ีรบั ผูเ รยี นจากการเทียบโอนควรกาํ หนด
รายวชิ า/จาํ นวนหนวยกิตที่จะรบั เทียบโอนตามความเหมาะสม

การพจิ ารณาการเทียบโอน สามารถดาํ เนินการได ดังนี้
1. พิจารณาจากหลักฐานการศกึ ษา และเอกสารอน่ื ๆ ท่ใี หขอมูลแสดงความรู ความสามารถของ
ผเู รียน

หลกั สูตรโรงเรียนธญั บุรี พุทธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 157

2. พจิ ารณาจากความรู ความสามารถของผเู รยี นโดยการทดสอบดว ยวธิ ีการตางๆ ทั้งภาคความรแู ละ
ภาคปฏิบัติ
3. พจิ ารณาจากความสามารถและการปฏิบัติในสภาพจรงิ

การเทียบโอนผลการเรียนใหเปนไปตามประกาศ หรอื แนวปฏิบัติของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร

การบริหารจัดการหลักสูตร

ในระบบการศึกษาทีม่ ีการกระจายอาํ นาจใหทองถน่ิ และสถานศึกษามีบทบาทในการพัฒนาหลกั สูตร
น้นั หนว ยงานตางๆ ทเ่ี กย่ี วของในแตละระดับ ตงั้ แตร ะดบั ชาติ ระดับทอ งถิน่ จนถึงระดับสถานศึกษา มี
บทบาทหนาที่ และความรับผดิ ชอบในการพัฒนา สนบั สนนุ สงเสริม การใชแ ละพัฒนาหลักสตู รใหเ ปน ไปอยาง
มีประสิทธภิ าพ เพอ่ื ใหก ารดําเนินการจดั ทําหลักสตู รสถานศกึ ษาและ การจัดการเรยี นการสอนของสถานศึกษา
มีประสทิ ธภิ าพสูงสุด อนั จะสง ผลใหการพฒั นาคุณภาพผูเรียนบรรลุตามมาตรฐานการเรยี นรทู ่กี าํ หนดไวใ น
ระดบั ชาติ

ระดบั ทอ งถิน่ ไดแก สาํ นกั งานเขตพ้ืนที่การศกึ ษา หนวยงานตน สังกดั อืน่ ๆ เปนหนวยงานท่มี ีบทบาท
ในการขบั เคลอื่ นคุณภาพการจดั การศึกษา เปน ตวั กลางที่จะเช่ือมโยงหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขนั้ พื้นฐานที่
กาํ หนดในระดับชาตใิ หสอดคลองกบั สภาพและความตอ งการของทองถนิ่ เพ่อื นาํ ไปสูก ารจดั ทําหลักสตู รของ
สถานศกึ ษา สงเสรมิ การใชและพฒั นาหลกั สูตรในระดับสถานศกึ ษา ใหป ระสบความสําเร็จ โดยมภี ารกจิ
สาํ คญั คือ กาํ หนดเปา หมายและจุดเนนการพฒั นาคุณภาพผเู รีย ในระดบั ทองถ่นิ โดยพจิ ารณาใหส อดคลอ งกับ
สิง่ ที่เปน ความตองการในระดับชาติ พฒั นาสาระการเรยี นรทู องถน่ิ ประเมินคณุ ภาพการศึกษาในระดับทอ งถ่นิ
รวมท้งั เพ่ิมพูนคุณภาพการใชหลกั สูตรดว ยการวิจัยและพัฒนา การพฒั นาบคุ ลากร สนบั สนุน สงเสรมิ ติดตาม
ผล ประเมินผล วเิ คราะห และรายงานผลคณุ ภาพของผเู รยี น

สถานศึกษามหี นาทีส่ ําคัญในการพฒั นาหลกั สตู รสถานศึกษา การวางแผนและดําเนนิ การใชหลักสตู ร
การเพ่มิ พูนคณุ ภาพการใชห ลกั สูตรดวยการวิจยั และพฒั นา การปรับปรุงและพฒั นาหลกั สตู ร จัดทําระเบยี บ
การวดั และประเมนิ ผล ในการพฒั นาหลกั สตู รสถานศึกษาตองพิจารณาใหสอดคลอ ง กับหลกั สตู รแกนกลาง
การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน และรายละเอยี ดท่ีเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษา หรอื หนว ยงาน ตนสังกัดอน่ื ๆ ในระดับทองถน่ิ ได
จัดทาํ เพิ่มเตมิ รวมท้ัง สถานศกึ ษาสามารถเพม่ิ เติมในสว นท่ีเก่ยี วกับสภาพปญ หาในชุมชนและสงั คม ภมู ิ
ปญ ญาทอ งถ่ิน และความตองการของผูเรียน โดยทกุ ภาคสว นเขามามีสวนรว มในการพัฒนาหลักสูตร
สถานศกึ ษา

หลักสูตรโรงเรียนธัญบรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 158

อภิธานศพั ท

กตัญูกตเวที ผูรูอ ุปการะทท่ี านทาํ แลว และตอบแทน แยกออกเปน 2 ขอ 1. กตัญู รูคุณทา น 2. กตเวที

ตอบแทนหรือสนองคณุ ทา น ความกตัญกู ตเวทีวาโดยขอบเขต แยกได เปน 2 ระดบั คอื
2.1 กตญั ูกตเวทตี อบคุ คลผมู คี ุณความดีหรอื อปุ การะตอตนเปนสว นตัว 2.2 กตัญกู ตเวทตี อบุคคล
ผูไดบําเพ็ญคณุ ประโยชนห รอื มีคุณความดี เกื้อกูลแกส ว นรว ม (พ.ศ. หนา 2-3)
กตญั ูกตเวทตี ออาจารย / โรงเรียน ในฐานะท่ีเปนศิษย พึงแสดงความเคารพนับถืออาจารย

ผู เปรียบเสมือนทิศเบอ้ื งขวา ดังนี้ 1. ลกู ตอ นรบั แสดงความเคารพ 2. เขา ไปหา เพ่ือบํารุง รบั ใช
ปรึกษา ซักถาม รับคําแนะนํา เปนตน 3. ฟงดว ยดี ฟงเปน รจู ักฟง ใหเ กดิ ปญ ญา
4. ปรนนบิ ัติ ชวยบรกิ าร 5. เรียนศลิ ปวทิ ยาโดยเคารพ เอาจรงิ เอาจังถอื เปน กิจสําคญั ดว ยดี
กรรม การกระทาํ หมายถงึ การกระทําทป่ี ระกอบดวยเจตนา คอื ทําดว ยความจงใจ ประกอบดว ยความ

จงใจหรือจงใจทาํ ดกี ็ตาม ช่ัวกต็ าม เชน ขดุ หลุมพรางดักคนหรอื สัตวใ นตกลงไปตายเปน กรรม
แตขดุ บอนํา้ ไวกินไวใ ช สตั วตกลงไปตายเองไมเปนกรรม (แตถารอู ยวู า บอนํา้ ท่ีตนขดุ ไวอ ยใู นทซ่ี ่งึ คน
จะพลดั ตกไดง ายแลวปลอยปละละเลย มีคนตกลงไปกไ็ มพนกรรม) การกระทําท่ีดีเรียกวา “กรรมด”ี
ทช่ี ว่ั เรยี กวา “กรรมชั่ว” (พ.ศ. หนา 4)
กรรม 2 กรรมจาํ แนกตามคณุ ภาพ หรอื ตามธรรมท่ีเปน มูลเหตุมี 2 คอื 1. อกุศลกรรม กรรมท่ีเปนอกศุ ล

กรรมช่ัว คอื เกิดจากอกศุ ลมูล 2. กุศลกรรม กรรมทเ่ี ปน กุศล กรรมดี คือกรรมทีเ่ กิดจากกุศลมูล
กรรม 3 กรรมจาํ แนกตามทวารคอื ทางท่กี รรมมี 3 คือ 3. กายกรรม การกระทาํ ทางกาย 2. วจีกรรม

การกระทําทางวาจา 3. มโนกรรม การกระทําทางใจ
กรรม 12 กรรมจาํ แนกตามหลักเกณฑเกยี่ วกบั การใหผล มี 12 อยา ง คือ

หมวดท่ี 1 วา ดว ยปากกาล คือจาํ แนกตามเวลาท่ใี หผล ไดแ ก 1. ทฏิ ฐธิ รรมเวทนยี กรรม กรรมที่

ใหผลในปจ จบุ ัน คือในภพนี้ 2. อปุ ชชเวทนียกรรม กรรมที่ใหผลในภาพทีจ่ ะไปเกิด คอื ในภพหนา3.
อปราบปรเิ วทนียกรรม กรรมท่ใี หผ ลในภพตอ ๆ ไป 4. อโหสิกรรม กรรมเลิกใหผ ล
หมวดท่ี 2 วาโดยกิจ คือการใหผ ลตามหนาท่ี ไดแก 5. ชนกกรรม กรรมแตง ใหเ กดิ หรอื กรรมท่ีเปน

ตัวนาํ ไปเกิด 6. อปุ ตถัมภกกรรม กรรมสนับสนนุ คอื เขาสนับสนนุ หรอื ซํา้ เติมตอจากชนกกรรม7. อปุ
ปฬกกรรม กรรมบีบคน้ั คอื เขา มาบีบคน้ั ผลแหง ชนกกรรม และอุปต ถัมภกกรรนมนั้ ใหแปรเปล่ยี นทเุ ลา
เบาลงหรอื ส้นั เขา 8. อุปฆาตกกรรม กรรมตดั รอน คือ กรรมแรงฝายตรงขามทเ่ี ขา ตดั รอนใหผลของ
กรรมสองอยา งนัน้ ขาดหรือหยดุ ไปทเี ดียว
..................................................................

กรมวชิ าการ กระทรวงศกึ ษาธิการ การจดั สาระการเรยี นรพู ระพทุ ธศาสนา กลมุ สาระการเรยี นรูสังคมศึกษา ศาสนาและ
วฒั นธรรม กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พครุ สภาลาดพรา ว ,คร้งั ท่ี 2 2546 .
*หมายเหตุ พ.ศ. หมายถึง พจนานกุ รมพุทธศาสน ฉบับประมวลศพั ท; พ.ธ. หมายถงึ พจนานกุ รมพุทธศาสตร ฉบบั ประมาวล
ธรรม พมิ พค ร้งั ที่ 9
พระธรรมปฎ ก (ป.อ.ปยุตฺโต) กรุงเทพฯ : โรงพมิ พมหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย,2543.

หมวดท่ี 3 วา โดยปานทานปริยายคือจําแนกตามลําดบั ความแรงในการใหผล ไดแก 9. ครกุ รรม
กรรมหนัก ใหผ ลกอ น 10. พหลุ กรรม หรือ อาจณิ กรรม กรรที่ทํามากหรือกรรมชนิ ใหผลรองลงมา 11.

หลกั สตู รโรงเรยี นธัญบรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 159

อาสนั นกรรม กรรมจวนเจียน หรือกรรมใกลตาย ถา ไมม สี องขอ กอ นกจ็ ะใหผ ลกอ นอ่นื 12.

กตัตตากรรม หรือ กตัตตาวาปนกรรม กรรมสักวาทาํ คอื เจตนาออ น หรอื มใิ ชเจตนาอยางนนั้ ใหผ ล

ตอ เมอ่ื ไมม ีกรรมอ่ืนจะใหผล (พ.ศ. หนา 5)

กรรมฐาน ทีต่ ้งั แหงการงาน อารมณเ ปน ทีต่ ัง้ แหงการงานของใจ อบุ ายทางใจ วธิ ีฝก อบรมจิต มี 2 ประเภคทือ

สมถกรรมฐาน คอื อบุ ายสงบใจ วปิ สสนากรรมฐาน อุบายเรอื งปญ ญา(พ.ศ. หนา 10)

กุลจิรัฏตธรรม 4 ธรรมสําหรับดํารงความมน่ั คงของตระกูลใหย ง่ั ยืน เหตทุ ีท่ าํ ใหต ระกูลมัง่ คัง่ ต้ังอยูไดนาน (พ.ธ.

หนา 134)1. นฏั ฐคเวสนา คอื ของหายของหมด รจู ักหามาไว 2. ชณิ ณปฏสิ งั ขรณคาือ ของเกาของชํารุด

รูจ กั บรู ณะซอมแซม 3. ปรมิ ติ ปานโภชนา คือ รูจักประมาณในการกนิ การใช 4.

อธิปจจสีลวันตสถาปนา คือ ตั้งผมู ีศีลธรรมเปน พอ บานแมเรือน (พ.ธ. หนา 134)

กุศล บญุ ความดี ฉลาด สง่ิ ทด่ี ี กรรมดี (พ.ศ. หนา 21)

กศุ ลกรรม กรรมดี กรรมท่ีเปน กุศล การกระทาํ ท่ีดคี อื เกดิ จากกุศลมลู (พ.ศ. หนา 21)

กศุ ลกรรมบถ 10 ทางแหงกรรมดี ทางทําดี กรรมดีอันเปนทางนาํ ไปสสู ุคติมี 10 อยางไดแก

ก. กายกรรม 3 (ทางกาย) 1. ปาณาตปิ าตา เวรมณี เวน จากการทําลายชีวติ 2. อทินนาทานา

เวรมณี เวน จากถือเอาของทเ่ี ขามไิ ดให 3. กาเมสมุ ิจฉาจารา เวรมณี เวน จากประพฤติผิดในกาม

ข. วจกี รรม 4 (ทางวาจา) ไดแก 4. มุสาวาทา เวรมณี เวนจากพดู เท็จ 5. ปส ณุ ายวาจาย เวรมณี

เวนจากพดู สอ เสยี ด 6. ผรสุ าย วาจาย เวรมณี เวน จากพูดคําหยาบ 7. สัมผัปปลาปา เวรมณี

เวน จากพูดเพอเจอ

ค. มโนกรรม 3 (ทางใจ) 8. อนภชิ ฌา ไมโ ลกคอยจอ งอยากไดของเขา 9. อพยาบาท ไมคิดรา ย

เบียดเบียนเขา 10. สมั มาทิฏฐิ เหน็ ชอบตามคลองธรรม (พ.ศ. หนา 21)

กศุ ลมูล รากเหงา ของกุศล ตน เหตขุ องกศุ ล ตน เหตขุ องความดี 3 อยาง 1. อโลภะ ไมโลภ (จาคะ) 2. อโทสะไม

คดิ ประทุษรา ย (เมตตา) 3. อโมหะ ไมห ลง (ปญญา) (พ.ศ. หนา 22)

กศุ ลวิตก ความตรกึ ท่ีเปนกศุ ล ความนกึ คิดทดี่ ีงาม 3 คอื 1. เนกขัมมวิตก ความตรกึ ปลอดจากกาม

2. อพยาบาทวติ ก ความตรึกปลอดจากพยาบาท 3. อวหิ สิ าวติ ก ความตรึกปลอดจากการเบยี ดเบยี น

(พ.ศ. หนา 22)

โกศล 3 ความฉลาด ความเชีย่ วชาญ มี 3 อยา ง 1. อายโกศล คือ ความฉลาดในความเจริญ รอบรูท างเจริญ

และเหตขุ องความเจริญ 2. อปายโกศล คือ ความฉลาดในความเสอ่ื ม รอบรทู างเส่อื มและเหตขุ อง

ความเสอื่ ม 3. อุปายโกศล คอื ความฉลาดในอบุ าย รอบรวู ิธแี กไขเหตุการณและวิธที ่ีจะทาํ ใหสาํ เร็จ

ทง้ั ในการปองกันความเสอ่ื มและในการสรา งความเจริญ (พ.ศ. หนา 24)

ขนั ธ กอง พวก หมวด หมู ลาํ ตัว หมวดหนึง่ ๆ ของรปู ธรรมและนามธรรมทัง้ หมดท่ีแบงออกเปน หา กองไดแก

รูปขันธ คือ กองรูป เวทนาขนั ธ คอื กองเวทนา สญั ญาขันธ คอื กองสญั ญา สงั ขารขันธ คือ กอง

สงั ขาร วญิ ญาณขนั ธ คือ กองวิญญาณ เรยี กรวมวา เบญจขนั ธ (พ.ศ. หนา 26 - 27)
คารวธรรม 6 ธรรม คอื ความเคารพ การถอื เปน สงิ่ สาํ คัญทีจ่ ะพงึ ใสใจและปฏบิ ัตดิ ว ย ความเอ้อื เฟอ หรอื

โดยความหนักแนนจรงิ จงั มี 6 ประการ คอื 1. สตั ถุคารวตา ความเคารพในพระศาสดา หรือพุทธ

หลักสตู รโรงเรยี นธญั บุรี พทุ ธศักราช 2565 กลุม สาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 160

คารวตา ความเคารพในพระพทุ ธเจา 2. ธัมมคารวตา ความเคารพในพระธรรม 3. สังฆคารวตา
ความเคารพในพระสงฆ 4. สิกขาคารวตา ความเคารพในการศึกษา 5. อปั ปมาทคารวตา
ความเคารพในความไมประมาท 6. ปฏิสันถารคารวตา ความเคารพในการปฏิสันถาร (พ.ธ. หนา 221)
คิหสิ ขุ (กามโภคีสุข 4) สขุ ของคฤหสั ถ สขุ ของชาวบา น สขุ ทชี่ าวบา นควรพยายามเขาถงึ ใหไ ดสมํ่าเสมอ

สขุ อันชอบธรรมท่ผี คู รองเรือนควรมี 4 ประการ 1. อัตถิสขุ สขุ เกดิ จากความมีทรัพย 2. โภคสขุ สขุ
เกิดจากการใชจา ยทรัพย 3. อนณสุข สขุ เกดิ จากความไมเ ปน หนี้ 4. อนวัชชสขุ สุขเกดิ จากความ
ประพฤตไิ มมโี ทษ (ไมบ กพรอ งเสียหายทง้ั ทางกาย วาจา และใจ) (พ.ธ. หนา 173)
ฆราวาสธรรม 4 ธรรมสาํ หรับฆราวาส ธรรมสาํ หรับการครองเรอื น หลกั การครองชวี ิตของคฤหัสถ

4 ประการ ไดแก 1. สัจจะ คอื ความจรงิ ซอ่ื ตรง ซอ่ื สัตย จริงใจ พดู จริง ทาํ จริง 2. ทมะ คอื
การฝกฝน การขม ใจ ฝกนสิ ัย ปรับตัว รจู ักควบคมุ จติ ใจ ฝกหดั ดัดนิสัย แกไ ขขอบกพรอ ง ปรับปรงุ
ตนใหเจริญกาวหนาดว ยสติปญญา 3. ขนั ติ คอื ความอดทน ตั้งหนาทาํ หนาทก่ี ารงานดวยความ
ขยนั หม่ันเพยี ร เขมแข็ง ทนทาน ไมห วนั่ ไหว ม่ันในจุดหมาย ไมท อ ถอย 4. จาคะ
คอื เสียสละ สละกเิ ลส สละความสุขสบาย และผลประโยชนส วนตนได ใจกวาง พรอ มที่จะรบั ฟง
ความทกุ ข ความคดิ เห็นและความตอ งการของผูอืน่ พรอมทจี่ ะรวมมือชว ยเหลือ เอือ้ เฟอ เผ่ือแผ
ไมค บั แคบเห็นแกต วั หรือ เอาแตใจตวั (พ.ธ. หนา 43)
จิต ธรรมชาติท่รี อู ารมณ สภาพที่นกึ คิด ความคดิ ใจ ตามหลกั ฝายอภิธรรม จําแนกจติ เปน 89 แบง โดย

ชาติเปนอกศุ ลจิต 12 กุศลจติ 21 วิปากจิต 36 และกิริยาจิต 8 (พ.ศ. หนา 43)
เจตสกิ ธรรมทีป่ ระกอบกับจติ อาการหรอื คณุ สมบตั ติ าง ๆ ของจติ เชน ความโลภ ความโกรธ ความหลง ศรทั ธา

เมตตา สติ ปญญาเปน ตน มี 52 อยาง จดั เปนอญั ญสมานาเจตสกิ 13 อกุศลเจตสิก 14 โสภณเจตสกิ
25 (พ.ศ. หนา 49)
ฉนั ทะ 1. ความพอใจ ความชอบใจ ความยนิ ดี ความตอ งการ ความรักใครใ นสิ่งน้ัน ๆ 2. ความยนิ ยอม

ความยอมใหท่ีประชุมทาํ กิจนน้ั ๆ ในเมือ่ ตนมิไดร วมอยูดว ย เปนธรรมเนียมของภกิ ษุท่อี ยูในวัดซงึ่ มี
สีมารวมกัน มีสิทธิทจี่ ะเขา ประชมุ ทํากิจของสงฆ เวน แตภกิ ษนุ ั้นอาพาธ จะเขา รวมประชมุ ดวยไมได ก็
มอบฉันทะคอื แสดงความยินยอมใหส งฆทาํ กิจนั้น ๆ ได(พ.ศ. หนา 52)
ฌาน การเพง การเพง พินิจดวยจิตทีเ่ ปน สมาธแิ นว แน มี 2 ประเภท คอื 1. รปู ฌาน 2. อรูปฌ(าพน.ศ. หนา 60)

ฌานสมบตั ิ การบรรลฌุ าน การเขา ฌาน (พทุ ธธรรม หนา 964)

ดรุณธรรม ธรรมท่ีเปนหนทางแหงความสําเรจ็ คอื ขอปฏบิ ตั ทิ เี่ ปนดจุ ประตูชยั อนั เปดออกไปสูความสขุ ความ

เจรญิ กา วหนาแหง ชีวติ 6 ประการ คือ 1. อาโรคยะ คอื รกั ษาสขุ ภาพดี มใิ หม ีโรคทัง้ จิต และ
กาย 2. ศีล คอื มีระเบียบวนิ ยั ไมกอ เวรภัยแกสังคม 3. พุทธานุมัติคือ ไดคนดเี ปน แบบอยาง ศกึ ษา
เยย่ี งนิยมแบบอยางของมหาบรุ ษุ พุทธชน 4. สตุ ะ คือ ต้งั เรยี นรูใหจรงิ เลาเรยี นคนควาใหร ูเชย่ี วชาญ
ใฝส ดบั เหตกุ ารณใ หรเู ทาทัน 5. ธรรมานวุ ัติ คอื ทาํ แตส่งิ ท่ถี กู ตอ งดีงาม ดาํ รงมั่นในสจุ รติ ทั้งชีวติ และ
งานดําเนนิ ตามธรรม 6. อลนี ตา คือ มคี วามขยันหม่นั เพยี ร มีกาํ ลังใจแข็งกลา ไมท อแทเฉ่อื ยชา
เพยี รกาวหนาเร่ือยไป (ธรรมนญู ชวี ติ บทที่ 15 คนสืบตระกลู ขอ ก. หนา55)
หมายเหตุ หลกั ธรรมขอ นีเ้ รยี กชอ่ื อีกยางหนง่ึ วา“วัฒนมุข” ตรงคําบาลีวา “อตั ถทวาร” ประตแู หง

ประโยชน

หลกั สตู รโรงเรียนธัญบรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 161

ตณั หา (1) ความทะยานอยาก ความดินรน ความปรารถนา ความแสห า มี 3 คอื 1. กามตณั หา ความทะยาน

อยากในกาม อยากไดอ ารมณอ นั นา รักนาใคร 2. ภวตณั หา ความทะยานอยากในภพ อยากเปนนั่นเปน
น่ี 3. วภิ วตัณหา ความทะยานอยากในวภิ พ อยากไมเ ปน น่นั ไมเ ปน นี่ อยากพรากพนดบั สูญ ไป
เสีย
ตันหา (2) ธิดามารนางหนึง่ ใน 3 นาง ท่ีอาสาพระยามารผเู ปนบิดา เขา ไปประโลมพระพทุ ธเจา ดวยอาการ

ตา ง ๆ ในสมยั ทพี่ ระองคประทับอยูทต่ี นอชปาลนิโครธ ภายหลังตรัสรูใหม ๆ (อีก 2 นางคือ อรดี
กับราคา) (พ.ศ. หนา 72)
ไตรลักษณ ลกั ษณะสาม คือ ความไมเทีย่ ง ความเปน ทุกข ความไมใชต วั ตน 1. อนจิ จตา (ความเปน ของ

ไมเ ทีย่ ง) 2. ทุกขตา (ความเปนทุกข) 3. อนัตตา (ความเปนของไมใ ชต น) (พ.ศ. หนา 104)
ไตรสกิ ขา สกิ ขาสาม ขอปฏบิ ตั ทิ ่ตี อ งศกึ ษา 3 อยาง คอื 1. อธศิ ลี สกิ ขา หมายถงึ สิกขา คอื ศลี อนั ยง่ิ

2. อธิจิตตสกิ ขา หมายถงึ สิกขา คือ จิตอันยิ่ง 3. อธปิ ญญาสิกขา หมายถงึ สกิ ขา คือ ปญญา
อนั ย่งิ เรยี กกันงาย ๆ วา ศลี สมาธิ ปญ ญา (พ.ศ. หนา 87)
ทศพิธราชธรรม 10 ธรรม สาํ หรับพระเจาแผน ดิน คณุ สมบตั ขิ องนักปกครองที่ดี สามารถปกครองแผนดินโดย

ธรรม และยังประโยชนส ุขใหเกิดแกประชาชน จนเกดิ ความช่นื ชมยนิ ดี มี 10 ประการ คอื
1. ทาน การใหทรัพยสนิ สิง่ ของ 2. ศีล ประพฤติดงี าม 3. ปริจจาคะ ความเสียสละ 4. อาชชวะ
ความซื่อตรง 5. มัททวะ ความออนโยน 6. ตบะ ความทรงเดช เผากเิ ลสตณั หา ไมห มกมุน ใน
ความสุขสําราญ 7. อักโกธะความไมก รว้ิ โกรธ 8. อวหิ งิ สา ความไมขม เหงเบียดเบยี น 9. ขันติ
ความอดทนเขมแข็ง ไมทอถอย 10. อวโิ รธนะ ความไมค ลาดธรรม (พ.ศ. หนา 250)
ทิฏธมั มกิ ัตถสงั วัตตนกิ ธรรม 4 ธรรมที่เปน ไปเพ่อื ประโยชนใ นปจจุบนั คอื ประโยชนส ขุ สามัญท่มี องเหน็ กนั ใน

ชาติน้ี ทคี่ นทั่วไปปรารถนา เชน ทรัพย ยศ เกียรติ ไมตรี เปน ตน มี 4 ประการ คือ
1.อุฏฐานสมั ปทา ถงึ พรอมดว ยความหมัน่ 2. อารกั ขสัมปทา ถึงพรอมดว ยการรักษา
3. กลั ยาณมิตตตา ความมเี พ่ือนเปน คนดี 4. สมชีวิตา การเล้ยี งชพี ตามสมควรแกก าํ ลังทรัพยท หี่ าได

(พ.ศ. หนา 95)

ทกุ ข 1. สภาพท่ีทนอยูไ ดย าก สภาพทีค่ งทนอยไู มไ ด เพราะถูกบีบคน้ั ดว ยความเกิดขึน้ และดบั สลาย เนอ่ื งจาก

ตองไปตามเหตปุ จ จยั ที่ไมขึ้นตอตวั มันเอง 2. สภาพทท่ี นไดยาก ความรสู ึกไมส บาย ไดแก ทกุ ขเวทนา

(พ.ศ. หนา 99)

ทุกรกิริยา กิริยาท่ที ําไดย าก การทําความเพียรอันยากท่ใี คร ๆ จะทําได เชน การบําเพญ็ เพียรเพ่ือบรรลธุ รรม

วเิ ศษ ดวยวธิ ที รมานตนตา ง ๆ เชน กลน้ั ลมอสั สาสะ (ลมหายใจเขา) ปสสาสะ (ลมหายใจออก) และอด
อาหาร เปน ตน (พ.ศ. หนา 100)
ทุจรติ 3 ความประพฤติไมด ี ประพฤตชิ ัว่ 3 ทาง ไดแ ก1. กายทจุ ริต ประพฤตชิ ั่วทางกาย 2. วจที จุ ริต

ประพฤติช่ัวทางวาจา 3. มโนทจุ รติ ประพฤติช่ัวทางใจ (พ.ศ. หนา 100)
เทวทูต 4 ทูตของยมเทพ สอื่ แจง ขา วของมฤตยู สญั ญาณท่เี ตือนใหระลกึ ถึงคติธรรมดาของชีวติ มใี หม ีความ

ประมาท ไดแก คนแก คนเจ็บ คนตาย และสมณะ 3 อยางแรกเรยี กเทวทูต สว นสมณะเรยี กรวมเปน
เทวทูตไปดว ยโดยปริยายเพราะมาในหมวดเดียวกนั แตใ นบาลที า นเรียกวา นิมิต 4 ไมไดเรยี กเทวทูต

(พ.ศ. หนา 102)

หลักสูตรโรงเรียนธัญบุรี พทุ ธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 162

ธาตู 4 สง่ิ ที่ทรงภาวะของมนั้ อยเู องตามธรรมดาของเหตปุ จจัย ไดแก 1. ปฐวธี าตุ หมายถึง สภาวะทแ่ี ผไปหรือ

กินเน้ือที่ เรียกชื่อสามญั วา ธาตุเขมแข็งหรือธาตดุ ิน 2. อาโปธาตุ หมายถงึ สภาวะทเ่ี อิบอาบดดู ซึม

เรียกสามัญวา ธาตุเหลว หรอื ธาตนุ าํ้ 3. เตโชธาตุ หมายถงึ สภาวะท่ที ําใหร อ น เรยี กสามญั วา ธาตไุ ฟ
4. วาโยธาตุ หมายถงึ สภาวะทที่ ําใหเ คลอ่ื นไหว เรียกสามัญวา ธาตลุ ม(พ.ศ. หนา 113)
นาม ธรรมท่รี ูจ ักกันดว ยช่ือ กาํ หนดรูดว ยใจเปนเร่อื งของจติ ใจ ส่งิ ทไี่ มม ีรปู รา ง ไมม ีรูปแตนอมมาเปน อารมณ

ของจติ ได (พ.ศ. หนา 120)
นิยาม 5 กาํ หนดอนั แนน อน ความเปนไปอนั มรี ะเบียบแนน อนของธรรมชาติ กฎธรรมชาติ 1. อุตนุ ิยาม

(กฎธรรมชาติเกย่ี วกับอุณหภมู ิ หรอื ปรากฏการณธรรมชาตติ า ง ๆ โดยเฉพาะ ดนิ นา้ํ อากาศ

และฤดูกาล อันเปนสิ่งแวดลอมสําหรับมนษุ ย) 2. พชี นิยาม (กฎธรรมชาติเกีย่ วกบั การสืบพนั ธุ มี
พันธุกรรมเปนตน ) 3. จติ ตนิยาม (กฎธรรมชาตเิ กี่ยวกับการทาํ งานของจติ ) 4. กรรมนิยาม
(กฎธรรมชาตเิ กย่ี วกบั พฤติกรรมของมนษุ ย คือ กระบวนการใหผ ลของการกระทาํ ) 5. ธรรมนยิ าม(กฎ

ธรรมชาตเิ กย่ี วกบั ความสัมพนั ธและอาการทเ่ี ปน เหตุ เปนผลแกก นั แหงส่ิงทั้งหลาย

(พ.ธ. หนา 194)

นวิ รณ 5 สิง่ ท่กี ั้นจติ ไมใหกาวหนา ในคณุ ธรรม ธรรมท่กี ั้นจิตไมใหบรรลคุ ณุ ความดี อกุศลธรรมท่ีทาํ จิตใหเ ศรา

หมองและทําปญ ญาใหออ นกําลัง 1. กามฉันทะ (ความพอใจในกาม ความตองการกามคุณ) 2.
พยาบาท (ความคดิ รา ย ความขดั เคืองแคนใจ) 3. ถีนมิทธะ (ความหดหูและเซอื่ งซึม)4. อุทธัจจกุกกุจ
จะ (คามฟุง ซานและรอนใจ ความกระวนกระวายกลุมกงั วล) 5. วิจิกจิ ฉา (ความลงั เลสงสยั ) (พ.ธ. หนา

195)

นิโรธ ความดบั ทกุ ข คอื ดับตณั หาไดส ิน้ เชิง ภาวะปลอดทุกข เพราะไมมีทกุ ขท่ีจะเกิดขึน้ ได หมายถึง

พระนิพพาน (พ.ศ. หนา 127)
บารมี คณุ ความดีทบ่ี าํ เพญ็ อยางยิ่งยวด เพ่อื บรรลุจุดหมายอนั สูงย่ิงมี 10 คอื ทาน ศีล เนกขัมมะ ปญญา วริ ิยะ

ขนั ติ สจั จะ อธิษฐาน เมตตา อุเบกขา (พ.ศ. หนา 136)
บญุ กริ ยิ าวัตถุ 3 ที่ต้ังแหง การทาํ บญุ เรอื่ งทจี่ ัดเปนการทาํ ความดี หลกั การทาํ ความดี ทางความดมี ี 3 ประการ

คอื 1. ทานมยั คอื ทาํ บญุ ดว ยการใหป น ส่ิงของ 2. ศีลมัย คอื ทาํ บุญดวยการรกั ษาศีล หรือประพฤตดิ ี
มรี ะเบียบวนิ ยั 3. ภาวนมยั คือ ทําบญุ ดว ยการเจริญภาวนา คอื ฝก อบรมจติ ใจ (พ.ธ. หนา 109)
บญุ กริ ยิ าวตั ถุ 10 ที่ตั้งแหง การทาํ บญุ ทางความดี 1. ทานมยั คอื ทาํ บุญดวยการใหปนส่ิงของ 2. สีลมัย คอื

ทาํ บญุ ดว ยการรกั ษาศลี หรือประพฤตดิ ี 3. ภาวนมัย คือ ทาํ บุญดวยการเจรญิ ภาวนา คอื ฝกอบรม

จติ ใจ 4. อปจายนมัย คือ ทบุญดวยการประพฤตอิ อ นนอมถอมตน 5. เวยยาวจั จมยั คอื ทําบุญดวย

การชว ยขวนขวาย รบั ใช 6. ปต ตทิ านมยั คอื ทําบญุ ดว ยการเฉลีย่ สว นแหงความดใี หแกผ ูอ ่ืน 7.

ปตตานุโมทนามัย คอื ทําบญุ ดวยการยนิ ดีในความดีของผอู ่นื 8. ธัมมัสสวนมัย คือ ทําบุญดวยการฟง

ธรรม ศกึ ษาหาความรู 9. ธมั มเทสนามยั คือทําบุญดวยการสัง่ สอนธรรมใหความรู 10.

ทิฏชุ กุ รรม คือ ทาํ บญุ ดวยการทําความเห็นใหตรง (พ.ธ. หนา 110)

บพุ นิมติ ของมัชฌิมาปฏปิ ทาบพุ นิมติ แปลวา สง่ิ ท่เี ปน เคร่ืองหมายหรอื สงิ่ บง บอกลวงหนา พระพทุ ธองตคร สั

เปรียบเทียบวา กอ นทดี่ วงอาทิตยจะขนึ้ ยอ มมแี สงเงินแสงทองปรากฏใหเหน็ กอ นฉนั ใด กอนที่
อรยิ มรรคซ่ึงเปนขอปฏิบัติสําคัญในพระพุทธศาสนาจะเกิดข้ึน ก็มีธรรมบางประการปรากฏขึน้ กอน

เหมอื นแสงเงินแสงทองฉนั นัน้ องคป ระกอบของธรรมดงั กลา ว หรือบพุ นมิ ิตแหง มชั ฌิมาปฏปิ ทา ไดแก
1. กัลปยาณมิตตตา ความมกี ลั ยาณมิตร 2. สีลสัมปทา ถึงพรอ มดว ยศีล มวี ินยั มีความเปนระเบียบใน

หลักสตู รโรงเรยี นธญั บุรี พุทธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 163

ชวี ิตของตนและในการอยูรว มในสังคม 3. ฉันทสมั ปทา ถึงพรอ มดว ยฉนั ทะ พอใจใฝร กั ในปญ ญา สัจ

ธรรม ในจริยธรรม ใฝร ใู นความจริงและใฝท ําความดี 4. อตั ตสมั ปทา ความถงึ พรอ มดวยการทจ่ี ะ

ฝก ฝน พัฒนาตนเอง เห็นความสําคัญของการทจี่ ะตองฝกตน 5. ทิฏฐสิ ัปทา ความถงึ พรอ มดวยทิฏฐิ

ยึดถอื เช่อื ถอื ในหลักการ และมีความเหน็ ความเขา ใจพน้ื ฐานทีม่ องสง่ิ ท้ังหลายตามเหตปุ จจัย 6. อปั ป

มาทสมั ปทา ถงึ พรอมดวยความไมป ระมาท มคี วามกระตือรือรน อยเู สมอ เห็นคณุ คาของ

กาลเวลา เห็นความเปล่ียนแปลงเปนสงิ่ กระตนุ เตอื นใหเ รง รดั การคน หาใหเ ขาถึงความจริงหรอื ในการ

ทําชวี ิตทีด่ งี ามใหสาํ เร็จ 7. โยนิโสมนสกิ าร รูจดั คิดพจิ ารณา มองสงิ่ ทง้ั หลายใหไดค วามรูและได

ประโยชนท ่จี ะเอามาใชพ ฒั นาตนเองยิง่ ๆ ขน้ึ ไป (แสงเงนิ แสงทองของชวี ิตที่ ดงี าม: พระธรรมปฎก) (ป.อ.

ปยุตฺโต)

เบญจธรรม ธรรม 5 ประการ ความดี 5 อยา ง ท่คี วรประพฤตคิ กู ันไปกบั การรักษาเบญจศีลตามลาํ ดับขอ ดังน1.้ี

เมตตากรณุ า 2. สัมมาอาชวี ะ 3. กามสังวร (สาํ รวมในกาม) 4. สจั จะ 5. สตสิ ัมปชญั ญะ

(พ.ศ. หนา 140 – 141)

เบญจศลี ศลี 5 เวนฆา สัตว เวน ลกั ทรัพย เวน ประพฤตผิ ิดในกาม เวน พดู ปด เวนของเมา(พ.ศ. หนา 141)

ปฐมเทศนา เทศนาครง้ั แรก หมายถงึ ธมั มจกั รกัปปวตั ตนสตู รทพ่ี ระพทุ ธเจา ทรงแสดงแกพระปญจวคั คยี ใ นวันขนึ้

15 คาํ่ เดือน 8 หลังจากวันตรัสรูส องเดอื น ที่ปาอิสปิ ตนมฤคทายวัน เมอื งพาราณส(พี .ศ. หนา 147)
ปฏิจจสมปุ บาท สภาพอาศยั ปจ จัยเกิดขน้ึ การท่ีส่ิงท้งั หลายอาศัยกันจงึ มขี ้ึน การท่ที ุกขเกดิ ขึน้ เพราะอาศัยปจ จยั

ตอเนือ่ งกนั มา (พ.ศ. หนา 143)
ปรยิ ัติ พทุ ธพจนอนั จะพงึ เลา เรยี น สงิ่ ท่ีควรเลาเรยี น การเลา เรียนพระธรรมวินัย(พ.ศ. หนา 145)

ปธาน 4 ความเพียร 4 อยา ง ไดแก 1. สงั วรปธาน คอื การเพียรระวงั หรอื เพยี รปดก้นั (ยบั ย้งั บาปอกุศลธรรมที่ยัง

ไมเ กดิ ไมใ หเ กิดขนึ้ ) 2. ปหานปธาน คือ เพยี รละบาปอกุศลทเี่ กดิ ขนึ้ แลว 3. ภาวนาปธาน คอื
เพียรเจรญิ หรอื ทาํ กุศลธรรมท่ยี ังไมเ กดิ ใหเ กดิ ขึ้น 4. อนรุ ักขนาปธาน คือ เพียรรักษากศุ ลธรรมทเ่ี กดิ ขึน้

แลว ไมใ หเ สือ่ มไปและทําใหเพ่มิ ไพบูลย( พ.ศ. หนา 149)
ปปญ จธรรม 3กเิ ลสเครอ่ื งเนน่ิ ชา กิเลสท่เี ปน ตวั การทําใหค ิดปรุงแตงยึดเยื้อพสิ ดาร ทาํ ใหเ ขาหา งออกไปจาก

ความเปน จริงงาย ๆ เปด เผย กอ ใหเ กดิ ปญหาตาง ๆ และขดั ขวางไมใหเขาถงึ ความจริง หรือทาํ ให

ไมอาจแกป ญหาอยา งถกู ทางตรงไปตรงมา มี 3 อยาง คือ 1. ตัณหา (ความทะยานอยาก ความปรารถนา
ทจี่ ะบาํ รุงบําเรอ ปรนเปรอตน ความยากไดอยากเอา) 2. ทฏิ ฐิ (ความคิดเหน็ ความเช่อื ถอื ลักธิ ทฤษฎี
อดุ มการณตาง ๆ ทยี่ ดึ ถือไวโดยงมงายหรอื โดยอาการเชดิ ชวู าอยางน้ีเทา นน้ั จรงิ อยา งอื่นเท็จทง้ั นัน้ เปน

ตน ทําใหป ดตวั แคบ ไมย อมรบั ฟง ใคร ตดั โอกาสที่จะเจริญปญ ญา หรอื คดิ เตลิดไปขา งเดียว ตลอดจน
เปนเหตุแหงการเบยี ดเบยี นบบี คัน้ ผอู ื่นทไ่ี มถ ืออยา งตน ความยดึ ตดิ ในทฤษฎี ฯลฯ คอื ความคดิ เหน็ เปน

ความจรงิ ) 3. มานะ (ความถอื ตัว ความสาํ คัญตนวา เปนนัน่ เปนน่ี ถอื สูง ถอื ตํ่า ย่ิงใหญ เทา เทียม
หรอื ดอ ยกวา ผูอ ่นื ความอยากเดนอยากยกชตู นใหยงิ่ ใหญ) (พ.ธ. หนา 111)
ปฏเิ วธ เขา ใจตลอด แทงตลอด ตรสั รู รูทะลปุ รุโปรง ลลุ วงดวยการปฏิบตั (พิ .ศ. หนา 145)

ปฏิเวธสทั ธรรมสทั ธรรม คือ ผลอันจะพงึ เขา ถงึ หรือบรรลดุ วยการปฏิบัตไิ ดแ ก มรรค ผล และนิพพาน

(พ.ธ. หนา 125)

ปญ ญา 3 ความรอบรู เขาใจ รซู ้งึ มี 3 อยาง คอื 1. สุตมยปญญา (ปญญาเกิดแตการสดบั การเลาเร่ือง)

2. จนิ ตามนปญ ญา (ปญ ญาเกิดแตก ารคดิ การพิจารณาหาเหตผุ ล) 3. ภาวนามยปญ ญา (ปญ ญาเกิด
แตการฝกอบรมลงมือปฏบิ ตั )ิ (พ.ธ. หนา 113)

หลักสูตรโรงเรียนธญั บรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 164

ปญญาวุฒิธรรม ธรรมเปน เครือ่ งเจรญิ ปญญา คุณธรรมทีก่ อ ใหเกดิ ความเจริญงอกงามแหงปญญา

1. สปั ปุริสสังเสวะ คบหาสตั บุรุษ เสวนาทานผทู รง 2. สทั ธมั มัสสวนะ ฟงสทั ธรรม เอาใจใส เลา เรยี นหา
ความรจู รงิ 3. โยนโิ สมนสกิ าร ทาํ ในใจโดยแยบคาย คดิ หาเหตุผลโดยถกู วธิ ี 4. ธมั มานธุ มั มปฏบิ ัติ
ปฏบิ ัติธรรมถกู ตองตามหลกั คอื ใหสอดคลอ งพอดี ขอบเขตความหมาย และวัตถปุ ระสงคท ส่ี มั พันธก ับ
ธรรมขออน่ื ๆ นําสิง่ ท่ไี ดเ ลาเรียนและตรติ รองเหน็ แลวไปใชป ฏบิ ัติใหถ กู ตองตามความมงุ หมายของสง่ิ
นั้น ๆ (พ.ธ. หนา 162– 163)
ปาปณกิ ธรรม 3 หลักพอ คา องคค ุณของพอคา มี 3 อยาง คอื 1 จักขมุ า ตาดี (รูจักสินคา) ดูของเปน สามารถ

คาํ นวณราคา กะทุน เกง็ กาํ ไร แมนยาํ 2. วธิ โู ร จัดเจนธุรกจิ (รแู หลง ซือ้ ขาย รคู วามเคลอ่ื นไหวความ
ตอ งการของตลาด สามารถในการจดั ซ้ือจดั จําหนาย รใู จและรูจกั เอาใจลูกคา) 3. นสิ สยสมั ปนโน พรอม
ดว ยแหลง ทุนอาศยั (เปน ท่เี ช่อื ถอื ไวว างในในหมูแหลงทุนใหญ ๆ หาเงนิ มาลงทนุ หรอื ดาํ เนนิ กิจการ
โดยงา ย ๆ) (พ.ธ. หนา 114)
ผสั สะ หรอื สัมผสั การถกู ตอง การกระทบ ความประจวบกันแหง อายตนะภายใน อายตนะภายนอก และ

วญิ ญาณ มี 6 คือ 1. จักขุสัมผสั (ความกระทบทางตา คือ ตา + รปู + จักขุ - วิญญาณ) 2. โสตสมั ผสั
(ความกระทบทางหู คอื หู + เสยี ง + โสตวญิ ญาณ) 3. ฆานสัมผัส (ความกระทบทางจมกู คอื จมกู +
กลิน่ + ฆานวญิ ญาณ) 4. ชวิ หาสัมผัส (ความกระทบทางลนิ้ คือ ลนิ้ + รส + ชวิ หาวญิ ญาณ)
5. กายสัมผสั (ความกระทบทางกาย คือ กาย + โผฏฐัพพะ + กายวิญญาณ6). มโนสมั ผสั
(ความกระทบทางใจ คือ ใจ + ธรรมารมณ + มโนวิญญาณ)(พ.ธ. หนา 233)
ผูวเิ ศษ หมายถึง ผูสําเรจ็ ผมู ีวทิ ยากร(พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2525)

พระธรรม คําส่ังสอนของพระพทุ ธเจาท้งั หลกั ความจริงและหลกั ความประพฤต(พิ .ศ. หนา 183)

พระอนพุ ุทธะ ผตู รสั รูตาม คอื ตรสั รดู ว ยไดสดับเลา เรยี นและปฏบิ ัติตามทพ่ี ระสมั มาสัมพทุ ธเจา ทรงสอน

(พ.ศ. หนา 374)

พระปจเจกพุทธะพระพุทธเจา ประเภทหนง่ึ ซ่งึ ตรัสรูเฉพาะตัว มิไดส่ังสอนผูอนื่ (พ.ศ. หนา 162)

พระพทุ ธคุณ 9 คุณของพระพทุ ธเจา 9 ประการ ไดแก อรหํ เปนผูไกลจากกเิ ลส 2. สมฺมาสมั พฺ ทุ ฺโธ

เปนผตู รัสรชู อบไดโ ดยพระองคเ อง 3. วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน เปน ผถู งึ พรอมดวยวิชชาและ จรณะ
4. สุคโต เปน ผเู สด็จไปแลวดวยดี 5. โลกวิทู เปน ผูรูโลกอยา งแจมแจง 6. อนตุ ตฺ โร ปุริสทมมฺ สารถิ เปน
ผูสามารถฝก บรุ ุษทีส่ มควรฝกไดอยางไมมีใครยงิ่ กวา 7. สตฺถา เทวมนสุ สฺ านเปํ นครูผสู อนเทวดาและ
มนุษยทง้ั หลาย 8. พุทโฺ ธ เปนผรู ู ผูตื่น ผเู บกิ บาน 9. ภควา เปน ผมู ีโชค มีความเจริญ จําแนกธรรมส่ัง
สอนสตั ว (พ.ศ. หนา 191)
พระพุทธเจา ผตู รสั รูโดยชอบแลวสอนผอู ่ืนใหรูตาม ทา นผรู ูดี รชู อบดว ยตนเองกอนแลว สอนประชมุ ชในห

ประพฤติชอบดวยกาย วาจา ใจ (พ.ศ. หนา 183)
พระภิกษุ ชายผูไดอ ปุ สมบทแลว ชายท่ีบวชเปน พระ พระผูชาย แปลตามรูปศัพทวา ผขู อหรอื ผมู องเห็นภยั ใน

สังขารหรอื ผทู ําลายกเิ ลส ดูบริษัท 4 สหธรรมกิ บรรพชติ อปุ สัมบัน ภกิ ษสุ าวกรปู แรก ไดแ ก
พระอัญญาโกณฑญั ญะ (พ.ศ. หนา 204)
พระรัตนตรัย รัตนะ 3 แกวอันประเสริฐ หรือส่ิงลา้ํ คา 3 ประการ หลักที่เคารพบูชาสงู สดุ ของ

พุทธศาสนิกชน 3 อยา ง คือ 1 พระพทุ ธเจา (พระผูตรสั รเู อง และสอนใหผอู ืน่ รูต าม) 2.พระธรรม

หลกั สตู รโรงเรียนธัญบรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 165

(คาํ สง่ั สอนของพระพทุ ธเจา ท้ังหลักความจริงและหลกั ความประพฤติ) 3. พระสงฆ (หมสู าวกผู
ปฏิบัตติ ามคาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา) (พ.ธ.หนา 116)
พระสงฆ หมชู นที่ฟง คําส่ังสอนของพระพทุ ธเจา แลว ปฏิบัติชอบตามพระธรรมวนิ ยั หมูสาวกของพระพุทธเจา

(พ.ศ. หนา 185)

พระสัมมาสัมพทุ ธเจา หมายถงึ ทา นผูตรสั รเู อง และสอนผูอืน่ ใหร ูตาม (พ.ศ. หนา 189)

พระอนพุ ุทธะ หมายถงึ ผตู รัสรตู าม คือ ตรสั รดู ว ยไดสดับเลา เรียนและปฏบิ ัตติ ามที่พระสมั มาสมั พทุ ธเจาทรง

สอน ไดแ ก พระอรหันตส าวกท้ังหลาย (พ.ศ. หนา 374)
พระอริยบุคคล หมายถึง บุคคลผูเปนอริยะ ทานผบู รรลธุ รรมวิเศษ มีโสดาปตตผิ ล เปนตน มี 4 คอื

๑. พระโสดาบัน
๒. พระสกทาคามี (หรอื สกทิ าคามี)
๓. พระอนาคามี
๔. พระอรหันต
แบง พสิ ดารเปน 8 คือ
พระผูต้ังอยใู นโสดาปต ตมิ รรค และพระผตู ้งั อยใู นโสดาปตติผลคู 1
พระผตู ัง้ อยูในสกทาคามมิ รรค และพระผูตง้ั อยูในสกทาคามผี ลคู 1
พระผูต้ังอยใู นอนาคามิมรรค และพระผูตัง้ อยูในอนาคามิผลคู 1
พระผูตัง้ อยูในอรหัตตมรรค และพระผตู ้ังอยูในอรหตั ตผลคู 1 (พ.ศ. หนา 386)
พราหมณ หมายถึง คนวรรณะหนึ่งใน 4 วรรณะ คือ กษตั ริย พราหมณ แพศย ศูทร ; พราหมณเปนวรรณะ

นกั บวชและเปน เจาพิธี ถอื ตนวา เปน วรรณะสูงสดุ เกิดจากปากพระพรหม (พ.ศ. หนา 185)
พละ 4 กําลัง พละ 4 คือ ธรรมอนั เปน พลงั ทาํ ใหดําเนินชวี ิตดวยความมน่ั ใจ ไมตองหวาดหวน่ั ภยั ตา ง ๆ ไดแ ก

1. ปญ ญาพละ กาํ ลังคอื ปญญา 2. วิริยพละ กาํ ลังคือความเพียร 3. อนวัชชพละ กําลงั คอื การกระทําท่ี
ไมมโี ทษ 4. สงั คหพละ กาํ ลงั การสังเคราะห คือ เกอื้ กลู อยรู ว มกบั ผอู ่ืนไดด(พี .ศ. หนา 185 – 186)
พละ 5 พละ กาํ ลัง พละ 5 คอื ธรรมอันเปน กําลัง ซ่ึงเปนเครอื่ งเก้ือหนนุ แกอ รยิ มรรค จัดอยใู นจาํ พวก

โพธิปก ขยิ ธรรม มี 5 คือ สทั ธา วิรยิ ะ สติ สมาธิ ปญ ญา(พ.ศ. หนา 185 – 186)
พทุ ธกิจ 5 พระพทุ ธองคท รงบําเพญ็ พุทธกจิ 5 ประการ คือ 1. ปพุ ฺพณฺเห ปณฑฺ ปาตจฺ ตอนเชาเสดจ็ ออก

บณิ ฑบาต เพอื่ โปรดสตั ว โดยการสนทนาธรรมหรือการแสดงหลกั ธรรมใหเ ขาใจ 2. สายณเฺ ห ธมมฺ
เทสนํ ตอนเยน็ แสดงธรรมแกป ระชาชนท่มี าเฝา บริเวณท่ีประทับ 3. ปโทเส ภกิ ขฺ ุโอวาทํ
ตอนค่าํ แสดงโอวาทแกพ ระสงฆ 4. อฑฒฺ รตเฺ ต เทวปหฺ นํ ตอนเทย่ี งคืนทรงตอบปญ หาแกพ วกเทวดา
5. ปจฺจเู สว คเต กาเล ภพฺพาภพเฺ พ วโิ ลกนํ ตอนเชามดื จวนสวาง ทรงตรวจพิจารณาสตั วโ ลกวาผูใ ดมี
อปุ นสิ ยั ทจ่ี ะบรรลธุ รรมได (พ.ศ. หนา 189 - 190)
พุทธคณุ คณุ ของพระพทุ ธเจา คอื 1. ปญญาคณุ (พระคณุ คือ ปญ ญา) 2. วสิ ุทธคิ ณุ (พระคุณ คือ ความ

บริสทุ ธ)์ิ 3. กรณุ าคุณ (พระคุณ คอื พระมหากรุณา) (พ.ศ. หนา 191)
ภพ โลกเปน ท่ีอยูข องสัตว ภาวะชีวติ ของสัตว มี 3 คอื 1. กามภพ ภพของผูย งั เสวยกามคณุ 2. รูปภพ

ภพของผูเ ขาถงึ รปู ฌาน 3. อรูปภพ ภพของผูเขาถึงอรูปฌาน (พ.ศ. หนา 198)
ภาวนา 4 การเจรญิ การทาํ ใหมขี ึน้ การฝก อบรม การพัฒนา แบงออกเปน 4 ประเภท ไดแ ก 1. กายภาวนา

2. สลี ภาวนา 3. จิตตภาวนา 4. ปญญาภาวนา(พ.ธ. หนา 81 – 82)

หลกั สตู รโรงเรยี นธัญบุรี พทุ ธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 166

ภมู ิ 31 1.พืน้ เพ พ้ืน ชัน้ ทดี่ นิ แผน ดนิ 2. ชั้นแหงจติ ระดับจิตใจ ระดบั ชวี ิต มี 31 ภมู ิ ไดแก
อบายภูมิ 4 (ภมู ิทป่ี ราศจากความเจริญ) - นริ ยะ (นรก) – ติรจั ฉานโยนิ (กําเนดิ ดิรจั ฉาน) – ปตติ
วสิ ยั (แดนเปรต) - อสรุ กาย (พวกอสูร) กามสคุ ติภูมิ 7 (กามาวจรภมู ทิ ่เี ปน สคุ ติ ภูมิท่ีเปน สคุ ติซ่ึง
ยงั เก่ียวของกบั กาม) - มนษุ ย (ชาวมนุษย) – จาตุมหาราชกิ า (สวรรคช ัน้ ท่ีทาวมหาราช 4 ปกครอง)
- ดาวดึงส (แดนแหง เทพ 33 มีทา วสกั กะเปนใหญ) -ยามา (แดนแหง เทพผูปราศจากความทกุ ข)
- ดุสิต (แดนแหงผูเอิบอิ่มดว ยสริ สิ มบัติของตน) - นมิ มานรดี (แดนแหง เทพผูยนิ ดใี นการเนรมติ ) -
ปรนมิ มิตวสวัตตี (แดนแหงเทพผ

หลกั สตู รโรงเรยี นธญั บรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 167

2. คนดแี ตพดู มลี ักษณะ 4 คอื 2.1 ดีแตย กเรื่องท่ผี า นมาแลว มาปราศรยั 2.2 ดีแต
อางสงิ่ ทีย่ งั มีดี แตอางสิง่ ที่ยังไมมมี าปราศรยั 2.3 สงเคราะหดว ยสิ่งทีไ่ รประโยชน
2.4 เมื่อเพื่อนมีกิจอางแตเหตขุ ัดของ

3. คนหวั ประจบมีลักษณะ 4 คือ 3.1 จะทําชัว่ ก็คลอ ยตาม 3.2 จะทาํ ดีกค็ ลอ ยตาม
3.3 ตอ หนา สรรเสริญ 3.4 ลับหลงั นินทา

4. คนชวนฉบิ หายมีลกั ษณะ 4 4.1 คอยเปน เพื่อนด่ืมนํา้ เมา 4.2 คอยเปนเพ่ือนเท่ยี วกลางคนื
4.3 คอยเปน เพอ่ื นเทย่ี วดูการเลน 4.4 คอยเปน เพ่ือนไปเลนการพน(นั พ.ธ. หนา 154– 155)

มติ รนํ้าใจ 1. เพอ่ื นมที ุกขพ ลอยทกุ ขด วย 2. เพ่ือนมีสุขพลอยดใี จ 3. เขาติเตยี นเพ่ือน ชวยยับย้งั แกไ ข

ให 4. เขาสรรเสรญิ เพอ่ื น ชว ยพดู เสริมสนับสนนุ (พ.ศ. หนา 234)
รูป 1. สิ่งท่ตี องสลายไปเพราะปจ จัยตาง ๆ อันขัดแยง สิง่ ท่เี ปนรูปรา งพรอมทัง้ ลกั ษณะอาการของมัน สวน

รา งกาย จําแนกเปน 28 คือ มหาภูตรปู หรือธาตุ 4 และอุปาทายรปู 2. อารมณทรี่ ูไดดว ยจกั ษุ สิ่งที่
ปรากฏแกตา ขอ 1 ในอารมณ 6 หรอื อายตนะภายนอก 3. ลักษณนามใชเ รยี กพระภกิ ษุสามเณร
เชน ภกิ ษุรูปหนึ่ง (พ.ศ. หนา 253)
วัฏฏะ 3 หรือไตรวัฎฎ การวนเวยี น การเวยี นเกิด เวียนตาย การเวยี นวายตายเกิด ความเวยี นเกิด หรือ

วนเวียนดว ยอาํ นาจกิเลส กรรม และวิบาก เชน กเิ ลสเกิดขนึ้ แลว ใหทํากรรม เมอ่ื ทํากรรมแลวยอ ม
ไดผลของกรรม เมื่อไดรับผลของกรรมแลว กิเลสก็เกดิ อกี แลว ทํากรรมแลว เสวยผลกรรมหมุนเวยี น
ตอไป (พ.ธ. หนา 266)
วาสนา อาการกายวาจา ทเี่ ปน ลกั ษณะพเิ ศษของบคุ คล ซ่งึ เกดิ จากกเิ ลสบางอยา ง และไดส่งั สมอบรมมาเปน

เวลานานจนเคยชนิ ตดิ เปนพนื้ ประจาํ ตัว แมจะละกิเลสน้นั ไดแลว แตก อ็ าจจะละอาการกายวาจาท่ี
เคยชินไมได เชน คําพูดตดิ ปาก อาการเดินที่เร็วหรือเดินตวมเตีย้ ม เปน ตน ทานขยายความวา วาสนา
ทเ่ี ปน กศุ ลก็มี เปนอกศุ ลกม็ ี เปน อัพยากฤต คอื เปน กลาง ๆ ไมด ีไมชัว่ ก็มี ท่ีเปนกุศลกบั อัพยากฤตนัน้
ไมต องละ แตที่เปน อกุศลซึ่งควรจะละน้นั แบง เปน 2 สวน คอื สว นทจี่ ะเปนเหตุใหเขา ถงึ อบายกับ
สว นทีเ่ ปนเหตใุ หเกิดอาการแสดงออกทางกายวาจาแปลก ๆ ตา ง ๆ สว นแรก พระอรหนั ตท ุกองคล ะได
แตส วนหลงั พระพทุ ธเจา เทา น้ันละได พระอรหันตอ ่นื ละไมได จงึ มีคํากลา ววา พระพุทธเทเจาา นนั้ ละกิเลส
ทัง้ หมดได พรอมท้งั วาสนา; ในภาษาไทย คาํ วาวาสนามีความหมายเพ้ียนไป กลายเปนอํานาจบญุ เกา
หรอื กศุ ลที่ทาํ ใหไ ดรบั ลาภยศ (ไมมใี น พ.ศ. ฉบับทพ่ี ิมพเ ปนเลม แตค น ไดจากแผนซีดรี อม พ.ศ. ของสมาคมศษิ ย

เกา มหาจุฬาฯ)

วิตก ความตรกึ ตริ กายยกจิตขนึ้ สอู ารมณ การคิด ความดําริ “ไทยใชว าเปนหวงกงั วล” แบงออกเปนกศุ ลวติ ก 3

และอกุศลวิตก 3(พ.ศ. หนา 273)
วิบัติ 4 ความบกพรอ งแหง องคประกอบตา ง ๆ ซง่ึ ไมอาํ นวยแกก ารทก่ี รรมดีจะปรากฏผล แตก ลบั เปดชอ งให

กรรมช่ัวแสดงผล พดู สั้น ๆ วา สวนประกอบบกพรอ ง เปด ชองใหกรรมชั่ววิบตั มิ ี 4 คอื 1. คติวิบัติ
วิบตั แิ หง คติ หรือคติเสีย คือเกดิ อยใู นภพ ภมู ิ ถ่นิ ประเทศ สภาพแวดลอมทไี่ มเ หมาะ ไมเ กอ้ื กูล ทาง
ดาํ เนนิ ชวี ิต ถิ่นที่ไปไมอํานวย 2. อปุ ธวิ บิ ัติ วบิ ัติแหง รางกาย หรอื รูปกายเสีย เชน รางกายพกิ ลพกิ าร
ออ นแอ ไมสวยงาม กิรยิ าทาทางนา เกลียด ไมช วนชมตลอดจนสุขภาพท่ไี มดี เจ็บปวย มีโรคม3า.กกาล
วบิ ัติ วบิ ัติแหง กาลหรอื หรอื กาลเสยี คอื เกิดอยูในยคุ สมยั ทบ่ี า นเมอื งมีภยั พบิ ตั ิไมสงบเรียบรอ ย
ผูป กครองไมดี สังคมเส่ือมจากศีลธรรม มากดว ยการเบยี ดเบียน ยกยอ งคนชั่ว บบี คนั้ คนดี ตลอดจน
ทาํ อะไรไมถ กู าลเวลา ไมถ ูกจังหวะ 4. ปโยควบิ ัติ วบิ ัติแหง การประกอบ หรือกิจการเสีย เชน ฝก ใฝใน

หลกั สตู รโรงเรียนธญั บุรี พุทธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 168

กจิ การหรือเรือ่ งราวท่ีผดิ ทําการไมตรงตามความถนดั ความสามารถ ใชค วามเพยี ร
ไมถกู ตอ ง ทาํ การครง่ึ ๆ กลาง ๆ เปนตน (พ.ธ. หนา 160- 161)
วิปส สนาญาณ 9 ญาณในวปิ ส สนา ญาณที่นับเขา ในวปิ ส สนา เปน ความรูทที่ ําใหเ กดิ ความเห็นแจง เขา ใจ

สภาวะของส่ิงทั้งหลายตามเปน จริง ไดแ ก 1. อทุ ยพั พยานปุ สสนาณาณ คอื ญาณอนั ตามเห็นความ
เกิดและดับของเบญจขนั ธ 2. ภังคานปุ ส สนาญาณ คือ ญาณอันตามเหน็ ความสลาย เม่อื เกดิ ดบั ก็

คํานงึ เดนชัด ในสว นดบั ของสงั ขารท้งั หลาย ตองแตกสลายทัง้ หมด 3. ภยตูปฏ ฐานญาณ คือ ณาณ
อันมองเห็นสังขาร ปรากฏเปน ของนา กลวั 4. อาทีนวานปุ ส สนาญาณ คือ ญาณอนั คํานงึ เห็นโทษของ

สงั ขารท้ังหลาย วา เปนโทษบกพรอ งเปนทกุ ข 5. นิพพทิ านุปส สนาญาณ คอื ญาณอนั คํานึงเห็นความ
หนา ยของสงั ขาร ไมเพลนิ เพลนิ ติดใจ 6. มญุ จิตุกัมยตาญาณ คอื ญาณอนั คาํ นงึ ดวย ใครพ น
ไปเสีย คอื หนา ยสังขารทั้งหลาย ปรารถนาทจ่ี ะพน ไปเสยี 7. ปฏสิ งั ขานปุ สสนาญาณ คือ ญาณอนั

คาํ นึงพจิ ารณาหาทาง เมือ่ ตอ งการจะพนไปเสยี เพ่อื มองหาอุบายจะปลดเปล้อื งออกไป 8. สัง
ขารุเปกขาณาณ คือ ญาณอนั เปน ไปโดยความเปนกลางตอสังขาร คอื พิจารณาสังขารไมย ินดยี นิ ราย

ในสังขารทัง้ หลาย 9. สจั จานุโลมกิ ญาณ หรอื อนุโลมญาณ คอื ณาณอนั เปน ไปโดยอนโุ ลกแกการหย่งั
รูอริยสจั แลว แลวมรรคญาณใหส ําเรจ็ ความเปนอรยิ บุคคลตอไ(ปพ.ศ. หนา 276 – 277)
วมิ ตุ ติ 5 ความหลุดพน ภาวะไรกิเลส และไมม ีทุกข มี 5 ประการ คอื 1. วกิ ขมั ภนวมิ ตุ ติ ดบั โดยขมไว คอื ดบั

กเิ ลส 2. ตทงั ควิมตุ ติ ดบั กเิ ลสดว ยธรรมทเ่ี ปนคูปรับธรรมทีต่ รงกนั ขา ม 3. สมุจเฉทวิมุตติ ดับ
ดว ยตดั ขาด ดับกิเลสเสร็จสิ้นเด็ดขาด 4. ปฏิปส สทั ธิวมิ ตุ ติ ดบั ดวยสงบระงบั โดยอาศยั โลกตุ
ตรมรรคดบั กเิ ลส 5. นสิ รณวมิ ตุ ติ ดบั ดว ยสงบระงบั คอื อาศยั โลกุตตรธรรมดับกิเลสเดด็ ขาดเสร็จสิ้น

(พ.ธ. หนา 194)

โลกบาลธรรม ธรรมคุมครองโลก ไดแ ก ปกครองควบคุมใจมนุษยไ วใ หอยูใ นความดี มิใหล ะเมดิ ศลี ธรรม และ

ใหอยูก ันดว ยความเรยี บรอ ยสงบสุข ไมเดอื ดรอนสับสนวุน วาย มี 2 อยางไดแ ก 1. หิริ ความ

อายบาป ละอายใจตอ การทําความช่ัว 2. โอตตปั ปะ ความกลัวบาปเกรงกลวั ตอความชว่ั และผลของ

กรรมชวั่ (พ.ศ. หนา 260)

ฤาษี หมายถงึ ผูแสวงธรรม ไดแก นักบวชนอกพระศาสนาซงึ่ อยใู นปา ชีไพร ผูแตงคัมภรี พ ระเวท

(พ.ศ. หนา 256)

สติปฏ ฐาน 4 ทต่ี ัง้ ของสติ การตง้ั สตกิ าํ หนดพจิ ารณาส่ิงทั้งหลายใหรเู ห็นตามความเปน จรงิ คอื ตามสง่ิ น้ัน ๆ

มันเปนของมนั เอง มี 4 ประการ คือ
1. กายานปุ ส สนาสติปฏฐาน (การตัง้ สตกิ าํ หนดพิจารณากายใหร เู หน็ ตามเปนจรงิ วา เปน แตเ พยี งกาย

ไมใ ชสัตวบ ุคคล ตัวตนเราเขา) ทา นจาํ แนกวิธีปฏิบัตไิ ดห ลายอยาง คอื อานาปานสติ กาํ หนดลม
หายใจ 1 อริ ยิ าบถ กาํ หนดรทู นั อิรยิ าบถ 1) สัมปชญั ญะ สรา งสมั ปชัญญะในการกระทาํ ความ
เคล่อื นไหวทุกอยา ง 1) ปฏกิ ลู มนสิการ พจิ ารณาสว นประกอบอนั ไมสะอาดทงั้ หลายทป่ี ระชมุ เขาเปน

รางกายนี้ 1) ธาตุมนสกิ าร พจิ ารณาเหน็ รา งกายของตน โดยสกั วาเปนธาตุแตล ะอยางๆ
2. เวทนานุปสสาสตปิ ฏ ฐาน (การต้ังสติกําหนดพจิ ารณาเวทนาใหรูเห็นตามเปนจริงวา เปน แตเพียง

เวทนา ไมใชส ตั วบุคคลตัวตนเราเขา) คอื มสี ติรูชัดเวทนาอนั เปน สขุ กด็ ี ทุกขกด็ ี เฉย ๆ กด็ ี ทัง้ ที่เปน
สามิสและเปนนริ ามสิ ตามท่เี ปน ไปอยูขณะนน้ั ๆ
3. จติ ตานุปสสนาสตปิ ฏ ฐาน (การตัง้ สติกําหนดพิจารณาจิต ใหร เู ห็นตามเปนจรงิ วา เปน แตเพียงจิต

ไมใ ชส ตั วบ คุ คลตวั ตนเราเขา) คอื มีสตริ ชู ัดจิตของตนทม่ี ีราคะ ไมมีราคะ มีโทสะ ไมม โี ทสะ

หลักสตู รโรงเรียนธญั บุรี พทุ ธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 169

มโี มหะ ไมมโี มหะ เศราหมองหรอื ผองแผว ฟงุ ซานหรือเปน สมาธิ ฯลฯ อยางไร ๆ ตามทเี่ ปน ไปอยู
ในขณะนนั้ ๆ
4. ธมั มานปุ ส สนาสตปิ ฏฐาน (การตัง้ สติกาํ หนดพจิ ารณาธรรม ใหร เู หน็ ตามเปน จริงวา เปนแตเ พยี ง
ธรรม ไมใชสัตวบ ุคคลตวั ตนของเรา) คอื มสี ตริ ูชดั ธรรมทง้ั หลาย ไดแ ก นวิ รณ 5 ขันธ 5
อายตนะ 12 โพชฌงค 7 อริยสจั 4 วาคอื อะไร เปน อยางไร มใี นตนหรอื ไม เกิดข้ึน
เจริญบรบิ รู ณแ ละดับไดอ ยางไร เปน ตน ตามทเี่ ปน จรงิ ของมนั อยา งนนั้ ๆ (พ.ธ. หนา 165)
สมณะ หมายถึง ผูสงบ หมายถงึ นกั บวชทัว่ ไป แตใ นพระพุทธศาสนา ทานใหความหมายจาํ เพาะ หมายถึง

ผูร ะดบั บาป ไดแ ก พระอรยิ บคุ คล และผูปฏิบตั เิ พ่อื ระงับบาป ไดแก ผูปฏบิ ตั ิธรรมเพ่ือเปน
พระอริยบคุ คล (พ.ศ. หนา 299)
สมบตั ิ 4 คือ ความเพียบพรอมสมบูรณแหง องคประกอบตาง ๆ ซ่งึ ชว ยเสรมิ สงอํานวยโอกาสใหก รรมดี

ปรากฏผล และไมเ ปด ชอ งใหก รรมชวั่ แสดงผล มี 4 อยา ง คือ 1. คตสิ มบัติ สมบัติแหง คติ ถงึ พรอม
ดวยคติ หรอื คติให คือ เกดิ อยูในภพ ภูมิ ถิน่ ประเทศทเี่ จริญ เหมาะหรอื เก้อื กลู ตลอดจนในระยะส้นั
คือ ดําเนนิ ชวี ิตหรือไปในถนิ่ ทีอ่ าํ นวย 2. อุปธสิ มบัติ สมบัติแหง รางกาย ถงึ พรอมดวยรา งกาย คอื มรี ูปรางสวย

รา งกายสงา งาม หนา ตาทา ทางดี นา รกั นา นิยมเลือ่ มใส สุขภาพดี แข็งแรง 3. กาลสมบตั สิ มบัตแิ หง กาล ถงึ พรอ ม
ดวยกาลหรือกาลให คือ เกิดอยใู นสมยั ทบ่ี านเมืองมีความสงบสขุ ผปู กครองดี ผคู นมีคุณธรรมยกยอ งคนดี ไมสงเสริม

คนชัว่ ตลอดจนในระยะเวลาสัน้ คือ ทําอะไรถูกกาลเวลา ถกู จงั หวะ 4. ปโยคสมบัติ สมบตั แิ หง การประกอบ ถงึ
พรอ มดว ยการประกอบกจิ หรือกิจการให เชน ทาํ เร่ืองตรงกบั ท่ีเขาตองการ ทํากจิ ตรงกับความถนัด
ความสามารถของตน ทาํ การถึงขนาดถูกหลกั ครบถว น ตามเกณฑห รือเตม็ อัตรา ไมใ ชท ําครึง่ ๆ กลาง
ๆ หรอื เหยาะแหยะ หรอื ไมถูกเร่อื งกัน รูจักจัดทํา รจู ักดําเนินการ (พ.ธ. หนา 161 – 162)
สมาบัติ ภาวะสงบประณีตซงึ่ พงึ่ เขา ถงึ ; สมาบัติมหี ลายอยาง เชน ณานสมบตั ิ ผลสมาบตั ิ อนปุ พุ พวิหาร

สมาบตั ิ (พ.ศ. หนา 303)
สติ ความระลกึ ได นึกได ความไมเ ผลอ การคุมใจไดกับกิจ หรือคุมจติ ใจไวกบั สงิ่ ที่เกย่ี วของ จําการทที ํา

และคําพูดแมน านได (พ.ศ. หนา 327)
สังฆคณุ 9 คณุ ของพระสงฆ 1. พระสงฆสาวกของพระผมู พี ระภาคเปนผปู ฏิบตั ิดี 2. เปน ผูปฏิบตั ติ รง

3. เปนผปู ฏบิ ตั ถิ กู ทาง 4. เปนผูปฏบิ ัติสมควร 5. เปนผูควรแกก ารคาํ นบั คอื ควรกบั ของที่เขานํามา
ถวาย 6. เปนผูควรแกการตอนรับ 7. เปนผคู วรแกทักษณิ า ควรแกข องทาํ บญุ 8. เปนผูควรแกการ
กระทําอญั ชลี ควรแกก ารกราบไหว 9. เปนนาบญุ อนั ยอดเยี่ยมของโลก เปน แหลง ปลกู ฝง และ
เผยแพรค วามดีท่ียอดเย่ยี มของโลก(พ.ธ. หนา 265-266)
สังเวชนยี สถาน สถานที่ต้ังแหง ความสังเวช ท่ที ีใ่ หเ กิดความสงั เวช มี 4 คือ 1. ที่พระพทุ ธเจา ประสตู ิ คอื

อทุ ยานลมุ พินี ปจ จุบนั เรยี กลุมพินหี รือรมุ มินเด (Lumbini หรือ Rummindei) 2. ท่พี ระพทุ ธเจา
ตรสั รู คือ ควงโพธ์ิ ท่ตี าํ บลพุทธคยา (Buddha Gaya หรือ Bodh – Gaya) 3. ทีพ่ ระพทุ ธเจา แสดง
ปฐมเทศนา คอื ปาอสิ ปิ ตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี ปจจุบนั เรียกสารนาถ 4. ทีพ่ ระพทุ ธเจา
ปรินิพพาน คอื ทสี่ าลวโนทยาน เมืองกุสินารา หรือกุสนิ คร บัดนเ้ี รยี กกาเซีย (Kasia หรือ Kusinagara)

(พ.ศ. หนา 317)

สันโดษ ความยินดี ความพอใจ ยินดีดวยปจ จัย 4 คอื ผานุงหม อาหารทน่ี อนท่ีนง่ั และยาตามมีตามได ยินดี

ของของตน การมีความสขุ ความพอใจดวยเครอื่ งเลีย้ งชพี ท่ีหามาไดดวยเพยี รพยายามอันชอบธรรม
ของตน ไมโลภ ไมร ิษยาใคร (พ.ศ. หนา 324)

หลักสูตรโรงเรยี นธัญบรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 170

สนั โดษ 3 1. ยถาลาภสันโดษ ยนิ ดตี ามท่ีได คอื ไดส ่งิ ใดมาดวยความเพยี รของตน กพ็ อใจดวยส่งิ นั้น ไมได

เดือดรอ นเพราะของท่ีไมไ ด ไมเพง เล็งอยากไดของคนอืน่ ไมริษยาเขา 2. ยถาพลสนั โดษ คอื ยนิ ดีตาม
กําลงั คอื พอใจเพยี งแคพ อแกกาํ ลงั รา งกาย สุขภาพ และขอบเขตการใชสอยของตน ของที่เกนิ กาํ ลงั ก็
ไมหวงแหนเสยี ดายไมเ ก็บไวใหเสียเปลา หรือฝน ใชใหเ ปน โทษแกต น 3. ยถาสารปุ ปสนั โดษ ยนิ ดีตาม
สมควร คือ พอใจตามทสี่ มควร คือ พอใจตามทีส่ มควรแกภาวะฐานะแนวทางชีวติ และจดุ หมายแหง
การบาํ เพ็ญกิจของตน เชน ภิกษพุ อใจแตอ งอันเหมาะกบั สมณภาวะ หรือไดข องใชทไ่ี มเหมาะสมกับ
ตนแตจ ะมปี ระโยชนแ กผ อู ืน่ ก็นําไปมอบใหแ กเขา เปน ตน (พ.ศ. หนา 324)
สทั ธรรม 3 ธรรมอันดี ธรรมทแี่ ท ธรรมของสตั บรุ ษุ หลักหรอื แกนศาสนา มี 3 ประการ ไดแก

๑. ปริยตั ิสทั ธรรม (สทั ธรรมคอื คาํ ส่ังสอนอันจะตองเลา เรยี น ไดแก พทุ ธพจน)
๒. ปฏบิ ตั สิ ทั ธรรม (สัทธรรมคือส่งิ พึงปฏบิ ัติ ไดแก ไตรสกิ ขา คอื ศีล สมาธิ ปญญา)
๓. ปฏเิ วธสัทธรรม (สทั ธรรมคอื ผลอันจะพงึ เขา ถึง หรือบรรลดุ วยการปฏิบัติ ไดแก มรรค ผล และ

นิพพาน (พ.ธ. หนา 125)
สัปปุรสิ ธรรม 7 ธรรมของสัตบรุ ษุ ธรรมท่ที าํ ใหเ ปน สตั บรุ ษุ คุณสมบตั ขิ องคนดี ธรรมของผดู ี

1. ธมั มญั ุตา คือ ความรูจกั เหตุ คือ รหู ลกั ความจริง 2. อตั ถัญตุ า คอื ความรจู ักผล คอื รคู วาม
มุงหมาย 3. อัตตัญตุ า คอื ความรจู ักตน คอื รวู า เรานัน้ วา โดยฐานะ ภาวะ เพศ กาํ ลงั ความรู
ความสามารถ ความถนัด และคุณธรรม เปน ตน 4. มตั ตญั ตุ า คือ ความรูจกั ประมาณ คอื ความ
พอดี 5. กาลญั ุตา คือ ความรจู ักกาล คอื รูจกั กาลเวลาอันเหมาะสม 6. ปรสิ ัญุตา คอื ความรูจกั
บริษัทคือรูจักชมุ ชนและรูจกั ทปี่ ระชุม 7. ปคุ คลญั ตุ า หรอื ปุคคลปโรปรัญตุ า คือ ความรจู กั
บคุ คล คอื ความแตกตางแหงบุคคล (พ.ธ. หนา 244)
สมั ปชญั ญะ ความรตู ัวทวั่ พรอ ม ความรตู ระหนกั ความรชู ดั เขา ใจชดั ซ่ึงส่งิ นึกได มกั มาคกู (พบั .สศต. ิหนา 244)

สาราณยี ธรรม 6 ธรรมเปน ที่ตง้ั แหงความใหระลกึ ถึง ธรรมเปน เหตใุ หร ะลกึ ถงึ กัน หลักการอยูร ว มกัน

เรียกอกี อยางวา “สาราณียธรรม” 1. เมตตากายกรรม มีเมตตากายกรรมทัง้ ตอ หนาและลับหลงั
2. เมตตาวจกี รรม มเี มตตาวจกี รรมท้ังตอ หนาและลับหลัง 3. เมตตา มโนกรรม มเี มตตามโนกรรม
ทง้ั ตอหนา และลบั หลัง 4. สาธารณโภคี แบงปน ส่งิ ของท่ไี ดมาไมห วง แหน ใชผ ูเดยี ว 5. สีลสามัญญ
ตา มีความประพฤติรวมกันในขอที่เปนหลกั การสาํ คัญท่ีจะนําไปสูค วามหลดุ พนสิน้ ทกุ ขหรือขจัด
ปญหา 6.ทฏิ ฐิสามญั ญตา มคี วามเห็นชอบดงี าม เชนเดียวกับหมูคณะ(พ.ธ. หนา 233-235)
สขุ 2 ความสบาย ความสาํ ราญ มี 2 อยา ง ไดแก 1. กายิกสขุ สขุ ทางกาย 2. เจตสกิ สุข สุขทางใจ อีกหมวด

หนึ่งมี 2 คือ 1. สามสิ สุข สุขอิงอามสิ คือ อาศัยกามคณุ 2. นิรามิสสุข สุขไมองิ อามสิ คอื องิ
เนกขัมมะ (พ.ศ. หนา 343)
ศรัทธา ความเชือ่ ความเชอ่ื ถือ ความเช่อื มนั่ ในสิง่ ท่ดี ีงาม (พ.ศ. หนา 290)

ศรทั ธา 4 ความเช่อื ทป่ี ระกอบดวยเหตุผล 4 ประการคือ 1. กมั มสัทธา (เช่อื กรรม เช่ือวากรรมมีอยูจรงิ คือ

เชอ่ื วา เมอ่ื ทาํ อะไรโดยมเี จตนา คอื จงใจทําท้ังทีร่ ู ยอ มเปนกรรม คือ เปน ความชวั่ ความดี มขี นึ้
ในตน เปนเหตุปจจัยกอ ใหเ กดิ ผลดีผลรายสบื เนือ่ งตอไป การกระทําไมวางเปลา และเชอ่ื วา ผลที่
ตองการจะสาํ เรจ็ ไดดวยการกระทาํ มิใชด ว ยออนวอนหรอื นอนคอยโชค เปน ตน 2. วปิ ากสัทธา (เชอื่
วบิ าก เช่ือผลของกรรม เชือ่ วาผลของกรรมมีจรงิ คอื เชือ่ วากรรมทส่ี ําเร็จตอ งมีผล และผลตอง มีเหตุ
ผลดีเกดิ จากกรรมดี และผลชั่วเกดิ จากกรรมชวั่ 3. กมั มสั สกตาสทั ธา (ความเชื่อทีส่ ัตวม ีกรรมเปน
ของตน เชอื่ วา แตล ะคนเปนเจาของจะตอ งรบั ผิดชอบเสวยวบิ ากเปน ไปตามกรรมของตน 4. ตถาคต

หลกั สตู รโรงเรียนธญั บรุ ี พุทธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 171

โพธสิ ัทธา (เชื่อความตรัสรขู องพระพทุ ธเจา มน่ั ใจในองคพระตถาคตวาทรงเปนพระสมั มาสมั พุทธะ
ทรงพระคณุ ทั้ง 9 ประการ ตรสั ธรรม บญั ญัติวนิ ยั ไวด ว ยดี ทรงเปน ผูนาํ ทางที่แสดงใหเหน็ วา มนษุ ย
คอื เราทุกคนน้ี หากฝก ตนดวยดกี ็สามารถเขา ถึงภูมธิ รรมสงู สดุ บริสุทธิห์ ลดุ พนไดด งั ทพี่ ระองคไ ดท รง
บําเพญ็ ไว (พ.ธ. หนา 164)
สงเคราะห การชว ยเหลือ การเออื้ เฟอเกอื้ กูล (พ.ศ. หนา 228)

สังคหวัตถุ 4 เรอ่ื งสงเคราะหก นั คุณธรรมเปนเคร่อื งยดึ เหน่ยี วใจของผอู น่ื ไวได หลักการสงเคราะห คอื

ชวยเหลือกันยึดเหน่ียวใจกนั ไว และเปน เคร่ืองเกาะกุมประสานโลก ไดแก สังคมแหงหมูส ัตวไว ดุจ
สลกั เกาะยดึ รถท่กี าํ ลงั แลนไปใหค งเปนรถ และวิง่ แลน ไปไดมี 4 อยา งคือ 1. ทาน การแบง ปน
เออ้ื เฟอ เผ่ือแผก ัน 2. ปยวาจา พดู จานา รัก นานยิ มนับถือ 3. อตั ถจริยา บําเพ็ญประโยชน
4.สมานัตตนา ความมตี นเสมอ คือ ทาํ ตัวใหเ ขากันได เชน ไมถ ือตวั รว มสุข รวมทกุ ขกัน เปนตน

(พ.ศ. หนา 310)

สมั มตั ตะ ความเปน ถกู ภาวะทถี่ ูก มี 10 อยา ง 8 ขอ ตน ตรงกบั องคมรรคทัง้ 8 ขอ เพมิ่ 2 ขอทาย คอื

9. สมั มาญาณ รูช อบไดแ กผลญาณ และปจจเวกขณญาณ 10. สัมมาวมิ ุตติ พนชอบไดแก
อรหตั ตผลวมิ ุตติ; เรียกอกี อยา ง อเสขธรรม 10 (พ.ศ. หนา 329)
สุจริต 3 ความประพฤติดี ประพฤตชิ อบตามคลองธรรม มี 3 คอื 1. กายสุจรติ ประพฤตชิ อบทางกาย

2. วจีสจุ ริต ประพฤติชอบทางวาจา 3. มโนสุจรติ ประพฤติชอบทางใจ (พ.ศ. หนา 345)
หิริ ความละอายตอการทาํ ชวั่ (พ.ศ. หนา 355)

อกุศลกรรมบถ 10 ทางแหง อกุศลกรรม ทางความช่ัว กรรมชว่ั อันเปน ทางนําไปสคู วามเสื่อม ความทุกข หรอื

ทุคติ 1. ปาณาตบิ าต การทําชีวติ ใหต กลว ง 2. อทินนาทาน การถอื เอาของทเ่ี ขามไิ ดให โดยอาการ
ขโมย ลักทรัพย 3. กาเมสุมจิ ฉาจาร ความประพฤตผิ ิดทางกาม 4. มสุ าวาท การพดู เท็จ 5.
ปส ุณวาจา วาจาสอเสียด 6. ผรุสวาจา วาจาหยาบ 7. สมั ผปั ปลาปะ พดู เพอ เจอ 8. อภิชฌา เพงเล็ง
อยากไดข องเขา 9. พยาบาท คดิ รายผอู ่ืน 10. มิจฉาทิฏฐิ เห็นผิดจากคลองธพร.ธร.มห(นา 279, 309)
อกุศลมลู 3 รากเหงา ของอกุศล ตน ตอของความชวั่ มี 3 คือ 1. โลภะ (ความอยากได) 2. โทสะ (ความคิด

ประทษุ รา ย) 3. โมหะ (ความหลง) 8 (พ.ธ. หนา 89)
อคติ 4 ฐานะอนั ไมพ งึ ถึง ทางความประพฤตทิ ผี่ ิด ความไมเ ท่ียงธรรม ความลําเอยี ง มี 4 อยางคอื

1. ฉันทาคติ (ลําเอยี งเพราะชอบ) 2. โทสาคติ (ลําเอียงเพราะชงั ) 3. โมหาคติ (ลําเอยี งเพราะหลง
พลาดผดิ เพราะเขลา) 4. ภยาคติ (ลําเอียงเพราะกลวั ) (พ.ธ. หนา 174)
อนัตตา ไมใ ชอ ตั ตา ไมใ ชตัวตน (พ.ศ. หนา 366)

อบายมุข ชองทางของความเสือ่ ม เหตุเครอ่ื งฉิบหาย เหตุยอ ยยบั แหงโภคทรพั ย ทางแหง ความพนิ าศ

(พ.ศ. หนา 377)

อบายมขุ 4 1. อติ ถธี ตุ ตะ (เปนนักเลงหญงิ นกั เท่ียวผูหญงิ ) 2. สุราธุตตะ (เปน นกั เลงสุรา นกั ด่มื )

3. อักขธตุ ตะ (เปนนกั การพนนั ) 4. ปาปมิตตะ (คบคนชว่ั ) (พ.ศ. หนา 377)
อบายมุข 6 1. ตดิ สุราและของมนึ เมา 1.1 ทรพั ยหมดไป ๆ เห็นชัด ๆ 1.2 กอ การทะเลาะวิวาท

1.3 เปนบอเกิดแหงโรค 1.4 เสียเกยี รติ เสยี ชื่อเสยี ง 1.5 ทาํ ใหไมรอู าย 1.6 ทอนกําลงั ปญ ญา 2.
ชอบเทยี่ วกลางคนื มีโทษ 6 อยางคือ 2.1 ชอื่ วา ไมร กั ษาตน 2.2 ชอ่ื วา ไมรกั ษาลกู เมยี 2.3 ชอื่ วา ไม
รกั ษาทรัพยส มบตั ิ 2.4 เปนทีร่ ะแวงสงสัย 2.5 เปนเปา ใหเ ขาใสความหรือขาวลอื 2.6 เปนทีม่ าของ

หลักสตู รโรงเรยี นธญั บุรี พทุ ธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 172

เรือ่ งเดอื ดรอ นเปนอันมาก 3. ชอบเทยี่ วดูการละเลน มโี ทษ โดยการงานเส่อื มเสยี เพราะมใี จกังวล
คอยคดิ จอง กับเสียเวลาเมอ่ื ไปดสู ิง่ นน้ั ๆ ทัง้ 6 กรณี คอื 3.1 ราํ ท่ไี หนไปท่นี ั่น 3.2 – 3.3 ขบั รอ ง
ดนตรี เสภา เพลงเถดิ เทิงที่ไหนไปท่นี ่นั 4. ติดการพนนั มโี ทษ 6 คือ 4.1 เม่ือชนะยอมกอเวร 4.2
เมือ่ แพก็เสยี ดายทรพั ยท่เี สยี ไป 4.3 ทรัพยหมดไป ๆ เหน็ ชัด ๆ 4.4 เขา ท่ีประชมุ เขาไมเ ชือ่ ถอื
ถอยคาํ 4.5 เปน ท่หี มนิ่ ประมาทของเพ่อื นฝูง 4.6 ไมเ ปนทีพ่ ึงประสงคของผูทีจ่ ะหาคคู รองใหลกู ของ
เขา เพราะเห็นวาจะเลย้ี งลูกเมยี ไมไ ด 5. คบคนชวั่ มีโทษโดยนําใหก ลายเปนคนชัว่ อยา งท่ตี นคบท้ัง 6
ประเภท คือ ไดเ พื่อนทจี่ ะนาํ ใหกลายเปน 5.1 นักการพนนั 5.2 นักเลงหญงิ 5.3 นักเลงเหลา 5.4
นักลวงของปลอม 5.5 นักหลอกลวง 5.6 นักเลงหวั ไม 6. เกยี จครา นการงาน มีโทษโดยทําใหย ก
เหตตุ าง ๆ เปน ขออา งผิดเพ้ียน ไมท ําการงานโภคะใหมก ไ็ มเ กิด โภคะทม่ี ีอยูก ็หมดสิ้นไป คอื ใหอา งไป
ทั้ง 6 กรณีวา 6.1 – 6.6 หนาวนัก รอนนกั เยน็ ไปแลว ยังเชานัก หวิ นัก อมิ่ นัก แลวไมทาํ การงาน

(พ.ธ. หนา 176 – 178)

อปรหิ านิยธรรม 7 ธรรมอนั ไมเปน ท่ีต้งั แหงความเส่ือม เปน ไปเพอ่ื ความเจรญิ ฝายเดียวมี 7 ประการ ไดแก

1. หม่ันประชมุ กนั เนืองนติ ย 2. พรอ มเพรยี งกนั ประชุม พรอ มเพรียงกนั เลิกประชมุ พรอ มเพรยี งกัน
ทาํ กจิ กรรมทพี่ ึงทาํ 3. ไมบ ญั ญัติส่ิงท่มี ไิ ดบัญญตั ไิ ว (อันขัดตอ หลักการเดมิ ) 4. ทานเหลา ใดเปน
ผใู หญ ควรเคารพนับถอื ทา นเหลาน้ัน 5. บรรดากุลสตรี กุลกมุ ารีทง้ั หลาย ใหอยดู โี ดยมิถกู ขม เหง
หรอื ฉดุ ครา ขนื ใจ 6. เคารพสักการบูชา เจดียห รืออนสุ าวรียประจําชาติ 7. จดั ใหความอารักขา
คมุ ครอง ปองกนั อนั ชอบธรรมแกพระอรหันตท ้งั หลาย (รวมถึงพระภกิ ษุ ผูป ฏิบตั ดิ ี
ปฏบิ ัติชอบดวย) (พ.ธ. หนา 246 – 247)
อธิปไตย 3 ความเปน ใหญ มี 3 อยาง คอื 1. อัตตาธปิ ไตย ความมตี นเปน ใหญ ถือตนเปนใหญ กระทําการ

ดว ยปรารภตนเปนประมาณ 2. โลกาธิปไตย ความมโี ลกเปน ใหญ ถือโลกเปนใหญ กระทําการดว ย
ปรารภนยิ มของโลกเปน ประมาณ 3. ธมั มาธปิ ไตย ความมีธรรมเปน ใหญ ถอื ธรรมเปน ใหญ, กระทาํ
การดวยปรารภความถูกตอ ง เปน จรงิ สมควรตามธรรมเปนประมาณ (พ.ธ. หนา 127-128)
อรยิ สจั 4 ความจริงอันประเสริฐ ความจริงของพระอริยะ ความจริงท่ที ําใหผ ูเ ขาถงึ กลายเปน อรยิ ะมี 4 คือ

1. ทุกข (ความทุกข สภาพทท่ี นไดย าก สภาวะทีบ่ บี ค้ัน ขดั แยง บกพรอ ง ขาดแกนสารและความเทย่ี ง
แท ไมใหความพึงพอใจแทจริง ไดแ ก ชาติ ชรา มรณะ การประจวบกบั ส่ิงอนั ไมเ ปน ท่รี กั การพลัด
พรากจากสงิ่ ท่รี กั ความปรารถนาไมสมหวงั โดยยอ วา อปุ าทานขันธ 5 เปนทุกข
2. ทุกขสมุทัย (เหตุเกิดแหงทกุ ข สาเหตใุ หทุกขเ กดิ ไดแก ตัณหา 3 คือ กามตณั หา ภวตัณหา และ
วิภวตัณหา) กาํ จดั อวิชชา สํารอกตณั หา สิน้ แลว ไมถูกยอม ไมต ดิ ขดั หลดุ พน สงบ ปลอดโปรง เปน
อิสระ คอื นพิ พาน)
3. ทุกขนโิ รธ (ความดบั ทุกข ไดแก ภาวะท่ตี ณั หาดับส้ินไป ภาวะที่เขา ถึงเม่อื กําจัดอวิชชา สาํ รอก
ตัณหาสนิ้ แลว ไมถูกยอม ไมต ิดขอ ง หลดุ พน สงบ เปน อสิ ระ คอื นพิ พาน)
4. ทุกขนโิ รธคามินปี ฏปิ ทา (ปฏปิ ทาทน่ี าํ ไปสูค วามดับแหงทกุ ข ขอ ปฏบิ ตั ใิ หถ งึ ความดับทกุ ข ไดแ ก
อริยอฏั ฐงั คิกมรรค หรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา มัชฌิมปฏปิ ทา แปลวา ทางสายกลาง มรรคมอี งค 8
น้ี สรปุ ลงในไตรสกิ ขา คอื ศลี สมาธิ ปญญา) (พ.ธ. หนา 181)
อรยิ อฏั ฐคกิ มรรค ทางสายกลาง มรรคมีองค 8 (ศีล สมาธิ ปญ ญา) (พ.ธ. หนา 165)

อัญญาณเุ บกขา เปน อเุ บกขาฝายวบิ ัติ หมายถึง ความไมรเู รือ่ ง เฉยไมร ูเรือ่ ง เฉยโง เฉยเมย (พ.ธ. หนา

126)

หลักสตู รโรงเรียนธญั บุรี พทุ ธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 173

อัตตา ตวั ตน อาตมนั ปถุ ุชนยอ มยดึ มั่นมองเห็นขนั ธ 5 อยา งใดอยา งหน่ึง หรอื ทั้งหมดเปนอัตตา หรือยึดถือวา

มอี ัตตา เน่อื งดวยขันธ (พ.ศ. หนา 398)
อตั ถะ เร่ืองราว ความหมาย ความมงุ หมาย ประโยชน มี 2 ระดบั คอื 1. ทฏิ ฐิธัมมิกตั ถะ ประโยชนใ นชีวติ นี้

หรอื ประโยชนใ นปจจุบนั เปน ที่มุง หมายกันในโลกนี้ ไดแก ลาภ ยศ สุข สรรเสรญิ รวมถงึ การแสวงหา
สิ่งเหลา นี้มาโดยทางทีช่ อบธรรม 2. สมั ปรายิกตั ถะ ประโยชนเ บือ้ งหนา หรือประโยชนท ่ีล้ําลึกกวา ที่

จะมองเหน็ กันเฉพาะหนา เปน จดุ หมายข้ันสงู ขนึ้ ไป เปนหลกั ประกนั ชวี ติ เมือ่ ละจากโลกน้ไี ป 3.
ปรมตั ถะ ประโยชนสงู สุด หรือประโยชนท ่เี ปน สาระแทจ ริงของชวี ติ เปนจุดหมายสูงสดุ หรือท่ีหมายขนั้
สดุ ทาย คือ พระนพิ พาน อีกประการหนงึ่ หมายถงึ 1. อัตตัตถะ ประโยชนตน 2. ปรตั ถะ ประโยชน

ผอู นื่ 3. อภุ ยตั ถะ ประโยชนท ัง้ สองฝา ย (พ.ธ. หนา 131 – 132)
อายตนะ ทต่ี อ เคร่อื งตดิ ตอ แดนตอความรู เคร่ืองรู และสิง่ ท่ีถกู รู เชน ตาเปน เครื่องรู รูปเปน ส่ิงท่รี ู

หูเปนเครอ่ื งรู เสียงเปน สงที่รู เปนตน จัดเปน 2 ประเภท ไดแก

1. อาตนะภายใน 6 อายตนะภายนอก 6

2. อายตนะภายนอก หมายถึง เครอื่ งตอภายนอก ส่ิงที่ถูกรู มี 6 คอื 2.1 รูป คอื รปู 2.2 สัททะ คือ

เสียง 2.3 คนั ธะ คือ กล่นิ 2.4 รส คอื รส 2.5 โผฏฐพั พะ คอื สง่ิ ตองกาย

2.6 ธัมมะ หมายถึง ธรรมารมย คือ อารมณท เ่ี กดิ กบั ใจ หรือสงิ่ ที่ใจรู อารมณ 6 กเ็ ร(พยี ก.ศ. หนา 411)

อายตนะภายใน เคร่ืองตอภายใน เครอ่ื งรับรู มี 6 คอื 1. จักขุ คอื ตา 2. โสตะ คือ หู 3. ฆานะ

คือ จมกู
4. ชิวหา คอื ล้ิน 5. กาย คือ กาย 6. มโน คือ อนิ ทรีย 6 ก็เรียก (พ.ศ.หนา 411)
อริยวฑั ฒิ 5 ความเจริญอยางประเสริฐ หลกั ความเจรญิ ของอารยชน มี 5 คอื 1. ศรทั ธา ความเช่ือ ความ

มนั่ ใจในพระรตั นตรัย ในหลักแหงความจรงิ ความดอี นั มีเหตผุ ล 2.ศลี ความประพฤติดี มวี นิ ัย เล้ยี ง
ชีพสุจรติ 3. สตุ ะ การเลา เรียน สดับฟง ศึกษาหาความรู 4. จาคะ การเผ่ือแผเ สยี สละ เออ้ื เฟอ
มนี าํ้ ใจชวยเหลอื ใจกวา ง พรอ มท่ีจะรบั ฟง และรว มมอื ไมค ับแคบ เอาแตต วั 5. ปญ ญา ความรอบรู

รูค ิด รพู จิ ารณา เขา ใจเหตผุ ล รูจักโลกและชวี ิตตามความเปน จรงิ (พ.ธ. หนา 213)
อิทธบิ าท 4 คุณเครื่องใหถ ึงความสาํ เรจ็ คุณธรรมทนี่ าํ ไปสคู วามสําเร็จแหง ผลท่มี งุ หมาย มี 4 ประการ คือ

1. ฉนั ทะ ความพอใจ คือ ความตอ งการทีจ่ ะทาํ ใฝใจรกั จะทาํ สงิ่ นน้ั อยเู สมอแลวปรารถนาจะทําให

ไดผลดยี งิ่ ๆ ข้ึนไป
2. วริ ยิ ะ ความเพียร คอื ขยนั หมั่นประกอบสิ่งนัน้ ดว ยความพยายาม เขม แขง็ อดทน เอาธรุ ะไม

ทอ ถอย
3. จิตตะ ความคดิ คอื ตั้งจติ รบั รูในส่งิ ทท่ี าํ และทําส่งิ น้นั ดว ยความคิด เอาจิตฝก ใฝไ มปลอ ยใจให
ฟงุ ซานเล่อื นลอย

4. วมิ งั สา ความไตรตรอง หรอื ทดลอง คอื หม่ันใชปญญาพจิ ารณา ใครครวญ ตรวจตราหาเหตุผล
และตรวจสอบขอยิง่ หยอนในสงิ่ ที่ทาํ นนั้ มกี ารวางแผน วัดผลคดิ คนวธิ แี กไ ขปรบั ปรุง ตวั อยา งเชน ผู

ทํางานทั่ว ๆ ไปอาจจําสั้น ๆ วา รกั งาน สูงาน ใสใจงาน และทํางานดวยปญ ญา เปน ตน

(พ.ธ. หนา 186-187)

อุบาสกธรรม 7 ธรรมท่ีเปนไปเพอ่ื ความเจรญิ ของอุบาสก 1. ไมขาดการเยี่ยมเยือนพบปะพระภิกษุ

2. ไมละเลยการฟง ธรรม 3. ศกึ ษาในอธศิ ีล 4. มีความเล่อื มใสอยา งมากในพระภิกษุทุกระดับ
5. ไมฟ งธรรมดวยต้ังใจจะคอยเพงโทษตเิ ตยี น 6. ไมแ สวงหาบุญนอกหลักคาํ สอนในพระพุทธศาสนา

หลกั สตู รโรงเรียนธัญบรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรียนรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 174

7. กระทาํ การสนบั สนุน คอื ขวนขวายในการอปุ ถัมภบ ํารุงพระพทุ ธศาสนา

(พ.ธ. หนา 219 – 220)

อบุ าสกธรรม 5 สมบตั ิของอบุ าสก 5 คอื 1. มีศรัทธรา 2. มศี ีลบรสิ ทุ ธิ์ 3. ไมถือมงคลต่ืนขา ว เชอื่ กรรม ไม

เชื่อมงคลคอื มงุ หวังผลจากการกระทาํ และการงานมิใชจ ากโชคลาภ และสิง่ ที่ตืน่ กนั วา ขลังศักด์สิ ทิ ธิ์
4. ไมแ สวงหาเขตบญุ นอกหลักพระพุทธศาสนา 5. ขวนขวายในการอุปถมั ภบ าํ รุงพระพุทธศาสนา

(พ.ศ. หนา 300)

อบุ าสกธรรม 7 ผูใ กลช ดิ พระศาสนาอยา งแทจ รงิ ควรต้งั ตนอยใู นธรรมทีเ่ ปน ไปเพอ่ื ความเจริญของอบุ าสก มี

7 ประการ ไดแ ก 1. ไมข าดการเย่ียมเยอื นพบปะพระภกิ ษุ 2. ไมล ะเลยการฟงธรรม 3. ศึกษาใน
อธิศีล คือ ฝกอบรมตนใหก า วหนาในการปฏบิ ตั ิรักษาศลี ข้ันสงู ขน้ึ ไป 4. พรง่ั พรอ มดว ยความเลอ่ื มใส
ในพระภิกษทุ งั้ หลายทั้งที่เปน เถระ นวกะ และปูนกลาง 5. ฟง ธรรมโดยความต้ังใจ มิใช มาจบั ผดิ 6.
ไมแ สวงหาทักขไิ ณยภายนอก หลักคําสอนน้ี คอื ไมแสวงหาเขตบญุ นอกหลักพระพุทธศาสนา 7.
กระทาํ ความสนับสนนุ ในพระพทุ ธศาสนานี้ คอื เอาใจใสทาํ นบุ าํ รงุ และชวยกิจกรรม (ธรรมนญู ชีวิต, หนา

70 – 70)

อเุ บกขา มี 2 ความหมายคอื 1. ความวางใจเปนกลาง ไมเองเอียงดว ยชอบหรือชงั ความวางใจเฉยได

ไมยินดียินรา ย เมอื่ ใชป ญญาพิจารณาเห็นผลอนั เกิดขึ้นโดยสมควรแกเหตุและรวู า พงึ ปฏบิ ัตติ อ ไปตาม
ธรรม หรือตามควรแกเหตุนัน้ 2. ความรูส ึกเฉย ๆ ไมส ขุ ไมท ุกข เรียกเตม็ วาอเุ บกขาเวทนา (อทุกขม
สุข) (พ.ศ. หนา 426 – 427)
อุปาทาน 4 ความยดึ มน่ั ความถอื มนั่ ดวยอํานาจกเิ ลส ความยดึ ติดอนั เนือ่ งมาแตตณั หา ผูกพนั เอาตวั ตนเปน

ท่ีต้งั 1. กามุปาทาน ความยดึ มัน่ ในกาม คือ รปู เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะท่นี า ใคร นา พอใจ
2. ทฏิ ปุ าทาน ความยึดมั่นในทิฏฐหิ รอื ทฤษฎี คือ ความเหน็ ลทั ธิ หรอื หลักคําสอนตาง ๆ
3. สลี พั พตปุ าทาน ความยึดมน่ั ในศีลและพรต คอื หลักความประพฤติ ขอ ปฏิบตั ิ แบบแผน ระเบียบ
วิธี ขนบธรรมเนียมประเพณี ลัทธิพธิ ตี า ง ๆ กนั ไปอยา งงมงายหรือโดยนยิ มวาขลัง วาศกั ดิ์สทิ ธิ์ มิได
เปน ไปดว ยความรู ความเขา ใจตามหลักความสมั พันธแหง เหตุและผล 4. อตั ตาวาทปุ าทาน ความยึด
ม่นั ในวาทะวาตัวตน คือ ความถือหรอื สาํ คัญ หมายอยูใ นภายในวามตี วั ตน ทจี่ ะได จะมี จะเปน
จะสญู สลาย ถกู บีบคั้น ทาํ ลายหรอื เปนเจา ของ เปนนายบังคบั บัญชาสงิ่ ตา ง ๆ ไดไ มม องเห็นสภาวะ
ของสง่ิ ทัง้ ปวง อันรวมทั้งตัวตนวา เปนแตเพียงสิง่ ที่ประชุมประกอบกันเขา เปน ไปตามเหตปุ จ จัย
ทง้ั หลายที่มาสมั พนั ธกันลว น ๆ (พ.ธ. หนา 187)
อปุ นิสยั 4 ธรรมทพ่ี ่ึงพงิ หรอื ธรรมชวยอดุ หนุน 1. สงขฺ าเยกํ ปฏิเสวติ พิจารณาแลวจงึ ใชส อยปจจัย 4 คือ

จวี ร บิณฑบาต เสนาสนะ คิลานเภสชั เปน ตน ที่จาํ เปน จะตอ งเกีย่ วของและมปี ระโยชน
2. สงขฺ าเยกํ อธิวาเสติ พจิ ารณาแลวอดกล้ันไดแ ก อนฏิ ฐารมณ ตาง ๆ มีหนาวรอน และทุกขเวทนา
เปนตน 3. สงขฺ าเยกํ ปรวิ ชเฺ ชติ พจิ ารณาสิ่งที่เปน โทษ กออนั ตรายแกรางกาย และจติ ใจแลว
หลกี เวน 4. สงขฺ าเยกํ ปฏิวิโนเทติ พิจารณาส่งิ ทเี่ ปน โทษ กออันตรายเกดิ ขึน้ แลว เชน อกุศลวติ ก
มกี ามวติ ก พยาบาทวิตก และวิหงิ สาวติ ก และความชวั่ รายทงั้ หลายแลวพิจารณาแกไข บําบดั หรอื
ขจดั ใหสน้ิ ไป (พ.ธ. หนา 179)
โอตตปั ปะ ความเกรงกลัวตอความช่ัว (พ.ศ. หนา 439)

โอวาท คํากลา วสอน คําแนะนาํ คําตกั เตือน โอวาทของพระพุทธเจา 3 คือ 1. เวน จากทุจริต คือ ประพฤติช่วั

ดว ยกาย วาจา ใจ (ไมท าํ ชวั่ ท้ังปวง) 2.ประกอบสจุ รติ คอื ประพฤตชิ อบดว ยกาย วาจา ใจ (ทําแต

หลักสูตรโรงเรยี นธัญบุรี พทุ ธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 175

ความดี) 3. ทําใจของตนใหหมดจดจากเคร่ืองเศรา หมอง โลภ โกรธ หลง เปนตน (ทาํ จติ ของตนให
สะอาดบริสทุ ธ์ิ) (พ.ศ. หนา 440)
สงั คมศาสตร การศกึ ษาความสมั พันธข องมนุษย โดยใชกระบวนการวทิ ยาศาสตร

สงั คมศึกษา การเรยี นรูเพื่อพฒั นาตนใหอ ยูรวมในสงั คมไดอยางมีคุณภาพ

คุณธรรม(virtue) และจริยธรรรม(moral or morality or ethics) คณุ ธรรม หมายถึง สภาพคุณงามความ

ดี จรยิ ธรรมมีความหมายเชนเดียวกบั ศีลธรรม หมายถงึ ธรรมที่เปน ขอประพฤตกิ รรมปฏิบัตคิ วาม

ประพฤตหิ รือหนา ที่ทชี่ อบ ทคี่ วรปฏบิ ัติในการครองชวี ิต ดงั นั้นคณุ ธรรมจริยธรรม จงึ หมายถงึ

สภาพคณุ งามความดีท่ปี ระพฤติปฏบิ ตั หิ รอื หนาท่ีท่คี วรปฏิบัตใิ นการครองชวี ิต หรือคุณธรรมตาม

กรอบจริยธรรม สว น มีความหมายใกลเ คียงกัน คณุ ธรรมจะมคี วามหมายท่เี นน

สภาพ ลักษณะ หรอื คุณสมบตั ทิ ่แี สดงออกถงึ ความดีงาม สวนจรยิ ธรรม มีความหมายเนนท่ี ความ
ประพฤตหิ รอื การปฏิบัตทิ ี่ดีงาม เปน ท่ยี อมรบั ของสังคม นักวิชาการมกั ใชค ําทัง้ สองคําน้ใี นความหมาย
นยั เดยี วกันและมกั ใชค าํ สองคําดังกลาวควบคูก นั ไป เปน คําวา คณุ ธรรมจรยิ ธรรม ซึ่งรวมความหมาย

ของคุณธรรมและจริยธรรม นนั่ คือมีความหมายเนน ทง้ั สภาพ ลกั ษณะหรือคณุ สมบัติ และความ
ประพฤติอันดีงาม เปนที่ยอมรบั ของสังคม
(โครงการเรง สรา งคุณลกั ษณะท่ดี ขี องเดก็ และเยาวชนไทย ศูนยคุณธรรม หนา 11 -12)

การเมอื ง ความรเู ก่ยี วกับความสมั พนั ธร ะหวา งอาํ นาจในการจดั ระเบียบสังคมเพอื่ ประโยชนและความสงบ

สุขของสงั คม มีความสมั พนั ธต อ กนั โดยรวมทัง้ หมดในสวนหนึง่ ของชีวติ ในพ้นื ทีห่ นงึ่ ทีเ่ ก่ยี วขอ งกับ
อาํ นาจ อาํ นาจชอบธรรม หรืออิทธิพล และมีความสามารถในการดําเนนิ การได
ขอ มลู สิง่ ทไ่ี ดรบั รแู ละยังไมม ีการจดั ประมวลใหเ ปน ระบบ เม่อื จดั ระบบแลว เรยี กวา สารสนเทศ

คา นยิ ม การกําหนดคุณคาและพฒั นาจนเปน บคุ ลิกภาพประจําตัว

คุณคา ลักษณะทีพ่ ึงประสงค เชน ความดี ความงาม ความดีเปนคุณคา ของจรยิ ธรรม ความงามเปนคุณคา

ทางสุนทรียศาสตร สงิ่ ทต่ี อบสนองความตองการไดเ ปน สิง่ ทีม่ คี ณุ คา คุณคาเปน ส่ิงเปลีย่ นแปลงได
คุณคาเปลีย่ นไปไดต ามเวลา และคุณคามกั เปลย่ี นแปลงไปตามววิ ฒั นาการของความเจริญ
บทบาท การกระทาํ ที่สังคมคาดหวงั ตามสถานภาพที่บคุ คลครองอยู

หนาท่ี เปน ความรบั ผิดชอบทางศีลธรรมของปจเจกชนซึ่งสงั คมยอมรบั

สถานภาพ ตาํ แหนง ทแ่ี ตล ะคนครองอยูในสถานทีห่ นง่ึ ในชวงเวลาหน่งึ

บรรทัดฐาน ขอตกลงของสังคมที่กําหนดใหส มาชิกประพฤติ ปฏิบัติ บางทีเรียกปทัสถาน สามารถใชบรรทัด

ฐานของสงั คม(social norms) เปน มาตรฐานความประพฤตใิ นทางจริยธรรมได ซึ่งแยกออกเปน
ก. วถิ ีประชา (folkways) ไดแ ก แบบแผนพฤตกิ รรมในชวี ิตประจาํ วันท่สี งั คมยอมรบั และ

ไดประพฤตปิ ฏิบัติสบื ตอ กนั มา มักเก่ยี วของกับเร่ืองการดําเนนิ ชีวิต และในสวนทเี่ กี่ยวของกับจรยิ ธรรม
จะไมม กี ฎเกณฑเ ครงครดั แนน อนตายตวั

ข. กฎศลี ธรรมหรอื จารตี (mores) เปน มาตรฐานความประพฤตขิ องสังคมท่ีมีการกาํ หนด
เกี่ยวกับจรยิ ธรรมท่เี ขมขึน้ ในกรณมี ผี ฝู าฝนอาจมกี ารลงโทษ แมวา ในบางครัง้ จะไมมกี ารเขยี นไวเ ปน
ลายลักษณอ ักษรกต็ าม เชน การลวนลามสตรีในชนบท ตอ งลงโทษดวยการเสียผี

หลกั สูตรโรงเรยี นธญั บุรี พุทธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม 176

ค. กฎหมาย (law) เปน มาตรฐานความประพฤตทิ ่ีรฐั กาํ หนดใหสมาชิกของรฐั พงึ ปฏิบตั หิ รอื ละ
เวนการปฏิบัติ และกําหนดวิธกี ารปฏิบตั ิการลงโทษสาํ หรับผูฝา ฝน
สิทธิ ขอเรยี กรอ งของปจเจกชนซ่ึงสงั คมยอมรบั

สทิ ธิทางศีลธรรม เปนขอเรียกรองทางศลี ธรรมของปจ เจกชนซ่ึงสงั คมยอมรบั

ประเพณี เปนความประพฤตขิ องคนหมูห นงึ่ อยูใ นที่แหง หน่งึ ถอื เปน แบบแผนกนั มาอยางเดยี วกนั และ

สืบกันมานาน
ประเพณี คอื กิจกรรมที่มรี ปู แบบของชุมชนหรือสังคมหนึง่ ทจี่ ดั ขน้ึ มาดวยจดุ ประสงคใด
จุดประสงคห น่ึง และกําหนดการจดั กจิ กรรมในชว งเวลาแนนอนสมํา่ เสมอ กจิ กรรท่เี ปนประเพณอี าจ
มองไดอีกประการหนง่ึ วา เปนแบบแผนการปฏบิ ัติของกลมุ เฉพาะหรอื ทางศาสนา
ปฏญิ ญาสากลวาดว ยสิทธิมนุษยชน (Universal Declaration of Human Rights sinv UDHR) คือการ

ประกาศเจตนารมณ ในการรวมมอื ระหวางประเทศทมี่ ีความสาํ คัญในการวางกรอบเบ้ืองตน เก่ียวกับ
สทิ ธิมนุษยชนและเปน เอกสารหลักดา นสทิ ธิมนษุ ยชนฉบบั แรก ซึ่งทีป่ ระชมุ สมัชชาใหญแหง
สหประชาชาติ ใหก ารรบั รองตามขอมตทิ ่ี 217 A (III) เมือ่ วันที่ 10 ธันวาคม 2491 โดยประเทศไทย
ออกเสียงสนนั สนุน
วฒั นธรรม และภมู ิปญ ญาไทย เปนการศึกษา วเิ คราะหเ กีย่ วกบั วฒั นธรรมและภมู ิปญ ญาในเรื่องเก่ียวกบั

ความเปน มา ปจ จยั พน้ื ฐานและผลกระทบจากภายนอกท่มี ีอทิ ธิพลตอการสรางสรรควัฒนธรรมไทย
วฒั นธรรมทองถิน่ ภูมิปญ ญาไทย รวมทั้งวฒั นธรรมและภูมิปญ ญาของมนุษยชาติโลก ความสําคญั
และผลกระทบที่มอี ทิ ธพิ ลตอการดําเนนิ ชวี ิตของคนไทยและมนุษยชาติ ต้งั แตอดตี ถึงปจจบุ ัน
สมั มาชพี การประกอบอาชพี สจุ รติ และเหมาะสมในสงั คม

ประสิทธภิ าพ ความสามารถในการทาํ งานจนสําเร็จ หรอื ผลการกระทําทไ่ี ดผลออกมาดีกวาเดิม รวมทั้ง

การใชทรัพยากรตา งๆ อยา งคุมคา โดยไมใ หเกิดความสูญเปลาหรือความสญู เสยี ทรัพยาการตา งๆ
พิจารณาไดจ ากเวลา แรงงาน วัตถุดิบ เครื่องจกั ร ปรมิ าณและคุณภาพ ฯลฯ
ประสทิ ธิผล ระดับความสําเร็จของวัตถปุ ระสงค หรือ ผลสําเรจ็ ของงาน

สินคา หมายความวา ส่งิ ของท่ีสามารถซ้ือขาย แลกเปลย่ี น หรอื โอนกันได ไมว า จะเกดิ โดยธรรมชาตหิ รอื เปน

ผลติ ผลทางการเกษตร รวมตลอดถึงผลติ ภณั ฑทางหตั ถกรรมและอตุ สาหกรรม
ภมู ปิ ญ ญา สวนหนึง่ ของประเพณี หรือเปนกิจกรรมเฉพาะตัวกไ็ ด เชน พิธถี วายสงั ฆทาน พธิ ีบวชนาค

พธิ ีบวชลูกแกว พิธีขอฝน พธิ ีไหวครู พธิ ีแตง งาน
มนุษยชาติ การเกดิ เปน มนษุ ยมาจาก มนษุ ย= ผมู จี ติ ใจสูง กับชาติ = เกิด โดยปกติหมายถงึ มนุษยท ่ัว ๆ ไป

มรรยาท พฤตกิ รรมท่สี งั คมกาํ หนดวาควรประพฤตเิ ปน วัฒนธรรม วดั จากความเหมาะสมและไมเ หมาะสม

ระบบ การนาํ สว นตาง ๆ มาปรับเรียงตอ ใหทํางานประสานตอเนื่องกนั จนดเู ปนสิง่ เดยี วกัน

กระบวนการ กรรมวธิ ีหรือลําดบั การกระทําซงึ่ ดําเนนิ การตอ เนอ่ื งกันไปจนสําเร็จลง ณ ระดบั หนึ่ง

วเิ คราะห การแยกแยะใหเหน็ คุณลักษณะของแตละองคป ระกอบ

เศรษฐกิจ ความรูเ กย่ี วกบั การกิน การอยูของมนุษยใ นสงั คม วาดว ยทรพั ยากรที่มจี ํากดั การผลติ

การกระจายผลผลติ และการบริโภค

หลักสตู รโรงเรยี นธัญบรุ ี พุทธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 177

สหกรณ แปลวา การทํางานรวมกนั การทํางานรว มกนั นี้ลกึ ซง้ึ มาก เพราะวา ตองรวมมอื กันในทกุ ดา น ทง้ั ใน

ดา นงานท่ที าํ ดว ยรา งกาย ท้งั ในดานงานท่ีทาํ ดว ยสมอง และงานการที่ทาํ ดวยใจ ทุกอยา งน้ีขาดไมได
ตองพรอม (พระราชดํารัสพระราชทานแกผูนาํ สหกรณการเกษตร สหกรณนิคมและสหกรณป ระมงทว่ั ประเทศ ณ

ศาลาดสุ ิตดาลยั 11 พฤษภาคม 2526)

ทรัพยสินทางปญญา หมายถึง ผลงานอันเกดิ จากการประดิษฐค ดิ คน หรอื สรางสรรคข องมนษุ ย ซง่ึ เนนที่

ผลผลติ ของสตปิ ญ ญาและความชํานาญ โดยไมคํานึงถึงชนิด ของการสรางสรรคหรอื วิธใี นการ
แสดงออก ทรพั ยส ินทางปญญา อาจเปนส่ิงท่ีจับตองได เชน สินคา ตา ง ๆ หรอื เปนสง่ิ ทจี่ ับตองไมได
เชน บรกิ าร แนวความคดิ กรรมวธิ แี ละทฤษฎตี าง ๆ เปนตน ทรพั ยส ินทางปญ ญามี 2 ประเภท
ทรพั ยส นิ ทางอุตสาหกรรม (Industrial property) และลขิ สทิ ธ์ิ (Copyright)
1. ทรัพยสนิ ทางอตุ สาหกรรม มสี ทิ ธบิ ตั ร แบบผังภมู ิของวงจรรวม เครื่องหมายการคา ความลบั

ทางการคา ชื่อทางการคา สง่ิ บง ชท้ี างภูมศิ าสตร
สิ่งบง ช้ที างภมู ศิ าสตร หมายความวา ช่ือ สญั ลักษณ หรือสิ่งอืน่ ใดที่ใชเรียกหรือใชแ ทนแหลง

ภมู ศิ าสตร และทสี ามารถบง บอกวาสินคาทเ่ี กดิ จากแหลงภูมศิ าสตรน ้นั เปน สินคาทีม่ คี ณุ ภาพ ช่อื เสยี ง
หรือคณุ ลกั ษณะเฉพาะของแหลง ภมู ศิ าสตรดงั กลา ว
2. ลิขสิทธ์ิ คอื งานหรอื ความคิดสรา งสรรคในสาขาวรรณกรรม ศลิ ปกรรม ดนตรีกรรม

งานภาพยนตร หรอื งานอื่นใดในแผนกวรณคดี หรือแผนกศลิ ปะ แผนกวทิ ยาศาสตร ลขิ สทิ ธิย์ ังรวมท้ัง
สิทธขิ า งเคียง (Neighbouring Right)
เหตุ ภาวะเงื่อนไขทจี่ ําเปน ทท่ี ําใหสิ่งหน่งึ เกิดข้ึนตามมา เรียกวา ผล

เหตกุ ารณ ปรากฏการณท ีเ่ กดิ ข้ึน

อํานาจ ความสามารถในการบีบบังคบั ใหส ่ิงหน่ึง (คนหน่ึง...) กระทําตามทีป่ รารถนา

อทิ ธพิ ล อาํ นาจบังคบั ทกี่ อใหเกิดความสําเรจ็ ในสิง่ ใดสงิ่ หน่งึ

เอกลักษณ ลกั ษณะท่มี ีความเปนหน่ึงเดยี ว ไมม ีที่ใดเหมือน

ตาํ นาน เปน เรือ่ งเลา ตอ กันมาและถกู บนั ทึกข้ึนภายหลัง

พงศาวดาร คือ การบันทกึ เหตกุ ารณท่เี กดิ ข้ึนตามลําดบั เวลา ซึ่งสวนใหญจะเปน เร่อื งราวทกี่ ับพระมหากษตั ริย

และราชสํานกั
อดตี คือ เวลาทีล่ ว งมาแลว ความสาํ คัญของอดีต คอื อดตี จะครอบงาํ ความคิดและความรขู องเราอยา ง

กวางขวางลึกซงึ้ อดีตท่เี กยี่ วขอ งกบั กลมุ คน/ความสําคัญทมี่ ตี อเหตุการณและกลมุ คนจะถูกนํามา
เชอื่ มโยงเขา ดวยกัน
นกั ประวัตศิ าสตร เปน ผูบนั ทกึ เหตกุ ารณท่เี กดิ ข้นึ ผูสรา งประวตั ศิ าสตรขึ้นจากหลกั ฐานประเภทตาง ๆ

ตามจุดมงุ หมายและวธิ ีการคิด ซ่ึงงานเขียนอาจนาํ ไปสกู ารเปนวิชาประวตั ศิ าสตรไดใ นที่สุด
ความมุงหมายในการเขยี นประวตั ศิ าสตร

นักประวตั ิศาสตรรุนเกา มงุ สูการรวมชาติ/รับใชก ารเมอื ง
นักประวตั ศิ าสตรรุนใหม มงุ ที่จะหาความจริง (truth) จากอดตี และตคี วามโดยปราศจากอคติ (bias)
หลกั ฐานประเภท ตาง ๆ จะใหขอ เทจ็ จริงบางประการ ซึง่ จะนาํ ไปสูความจริงในทีส่ ุดโดยมีวิธีการแบง

ประเภทของหลักฐานหลายแบบ เชน หลกั ฐานสมัยกอ นประวตั ศิ าสตรแ ละหลกั ฐานสมยั

หลกั สตู รโรงเรียนธญั บรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 178

ประวัติศาสตรแ บบหน่งึ หลกั ฐานประเภทลายลกั ษณอักษรและหลักฐานทไ่ี มใ ชลายลักษณแบบหน่ึง
หรือหลกั ฐานชั้นตนและหลกั ฐานชัน้ รอง (หรือหลกั ฐานชนั้ ที่หน่งึ ช้ันทส่ี อง ชั้นทสี่ าม) อีกแบบหน่งึ
หลักฐานท่จี ะถูกประเมินวานา เชื่อถอื ท่สี ุด คอื หลกั ฐานทีเ่ กดิ รว มสมัยหรอื เกดิ โดยผูที่รเู ห็นเหตกุ ารณ
นัน้ ๆ แตก ระนั้นนักประวตั ิศาสตรก ็จะตองวิเคราะหทง้ั ภายในและภายนอกกอ นดวยเชน กัน เนือ่ งจาก
ผูท ่อี ยรู วมสมยั กย็ อ มมีจุดมุง หมายสว นตวั ในการบันทกึ ซง่ึ อาจทําใหเลอื กบนั ทึกเฉพาะเรื่องบางเร่อื ง
เทา นนั้
อคติ คอื ความลําเอยี ง ไมตรงตามความเปนจรงิ เปน ธรรมชาติของมนษุ ยท กุ คน ซ่ึงผทู เ่ี ปน นักประวตั ศิ าสตร

จะตอ งตระหนักและควบคมุ ใหไ ด
ความเปน กลาง คือ การมองดวยปราศจากความรสู ึกอคตจิ ะเกิดขึน้ ไดห ากเขา ใจธรรมชาตขิ องหลกั ฐานแต

ละประเภท เขา ใจปรัชญาและวิธีการทางประวัตศิ าสตร เขาใจจดุ มงุ หมายของผูเ รยี น ผูบนั ทกึ
ประวตั ศิ าสตร (นน่ั คือ เขาใจวา บนั ทึกเพื่ออะไร เพราะเหตใุ ด)
ความจริงแท (real truth) คอื ความจริงทคี่ งอยูแนนอนนริ ันดร เปน จุดหมายสูงสุดทนี่ กั ประวตั ิศาสตร

มงุ แสวงหาซ่งึ จะตองอาศยั ความเขา ใจและความจริงท่อี ยูเบ้อื งหลังการเกดิ พฤตกิ รรมและเหตกุ ารณ
ตา ง ๆ (ท่มี นษุ ยเปน ผสู รา ง) ซึ่งการแสวงหาความจรงิ แท ตองอาศัยความสมบรู ณของหลักฐานและ
กระบวนการทางประวัตศิ าสตรทีล่ ะเอียด ถถ่ี ว น กนิ เวลายาวนาน แตน ้ีคอื ภารหะนา ทข่ี องนกั
ประวตั ิศาสตร
ผูส อนวิชาประวตั ศิ าสตร คือ ผนู าํ ความรูท างประวตั ศิ าสตรมาพฒั นาใหผเู รยี นเกิดความรู เจตคตแิ ละ

ทกั ษะในการใชกระบวนการวทิ ยาศาสตรใ นการแสวงหาความจรงิ และความจรงิ แทจะตองศึกษา
ผลงานของนักประวัตศิ าสตรแ ละเลือกเน้ือหาประวัตศิ าสตรท่เี หมาะสมกับวยั ของผูเรียน โดยตอ ง
เปนไปตามจุดประสงคของหลกั สตู รและสอดคลองธรรมชาติของประวัตศิ าสตร
เวลาและยุคสมยั ทางประวัติศาสตร เปนการศกึ ษาเร่ืองการนับเวลา และการแบง ชว งเวลาตามระบบตาง ๆ

ท้งั แบบไทย สากล ศักราชที่สําคญั ๆ ในภูมิภาคตาง ๆ ของโลก และการแบงยุคสมัยทาง
ประวตั ิศาสตร ทั้งนี้เพ่ือใหผเู รยี นมีทกั ษะพ้นื ฐานสําหรบั การศึกษาหลกั ฐานทางประวัตศิ าสตร
สามารถเขา เหตกุ ารณทางประวัตศิ าสตรทสี่ ัมพนั ธก ับอดตี ปจ จุบนั และอนาคต ตระหนักถงึ
ความสําคัญในความตอ เน่อื งของเวลา อิทธิพลและความสําคญั ของเวลาท่ีมตี อวถิ กี ารดาํ เนินชีวิตของ
มนษุ ย
วธิ ีการทางประวตั ศิ าสตร หมายถึงกระบวนการในการแสวงหาขอเท็จจรงิ ทางประวัติศาสตรซ ึ่งเกิดจากวธิ วี ิจัย

เอกสารและหลักฐานประกอบอืน่ ๆ เพือ่ ใหไ ดม าซง่ึ องคความรใู หมท างประวตั ศิ าสตรบนพ้ืนฐานของ
ความเปนเหตเุ ปนผล และการวิเคราะหเหตุการณต า ง ๆ อยา งเปนระบบ ประกอบดว ยข้นั ตอนตอไปน้ี
หนึ่ง การกาํ หนดเปาหมายหรอื ประเดน็ คําถามที่ตอ งการศกึ ษา แสวงหาคาํ ตอบดว ยเหตุ และผล

(ศกึ ษาอะไร ชวงเวลาไหน สมัยใด และเพราะเหตุใด)
สอง การคน หาและรวบรวมหลกั ฐานประเภทตาง ๆ ทั้งทเ่ี ปนลายลักษณอ ักษร และไมเ ปนลาย

ลกั ษณอ กั ษร ซง่ึ ไดแ ก วตั ถุโบราณ รอ งรอยถน่ิ ที่อยอู าศัยหรือการดําเนินชีวติ
สาม การวิเคราะหหลักฐาน (การตรวจสอบ การประเมินความนาเชือ่ ถือ การประเมินคุณคาของ

หลกั ฐาน) การตคี วามหลักฐานอยา งเปน เหตุเปนผล มีความเปนกลาง และปราศจากอคติ

หลกั สูตรโรงเรียนธญั บุรี พทุ ธศักราช 2565 กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 179

ส่ี การสรุปขอเท็จจริงเพ่อื ตอบคําถาม ดว ยการเลอื กสรรขอเทจ็ จรงิ จากหลักฐานอยางเครงครดั โดย

ไมใ ชค านยิ มของตนเองไปตัดสนิ พฤตกิ รรมของคนในอดตี โดยพยายามเขา ใจความคดิ ของคนในยคุ นัน้
หรือนําตวั เขา ไปอยูในยุคสมยั ท่ีตนศึกษา
หา การนําเสนอเรื่องท่ีศกึ ษาและอธบิ ายไดอ ยา งสมเหตสุ มผล โดยใชภ าษาท่ีเขา ใจงา ย มคี วาม

ตอ เนอื่ ง นาสนใจ ตลอดจนมีการอา งอิงขอ เท็จจริง เพ่ือใหไ ดงานทางประวตั ิศาสตรที่มคี ุณคาและมี
ความหมาย
พฒั นาการของมนษุ ยชาติจากอดตี ถงึ ปจจบุ ัน เปน การศกึ ษาเรอ่ื งราวของสังคม มนษุ ยใ นบริบทของเวลา

และสถานที่ โดยทัว่ ไปจะแยกเรอื่ งศึกษาออกเปนดานตา ง ๆ ไดแ ก การเมืองการปกครอง เศรษฐกจิ
สังคม วฒั นธรรม เทคโนโลยี และความสมั พนั ธระหวา งประเทศ โดยกําหนดขอบเขตการศึกษาในกลุม
สงั คม มนษุ ยก ลุม ใดกลุมหนง่ึ เชน ในทองถิน่ /ประเทศ/ภูมภิ าค/โลก โดยมงุ ศกึ ษาวา สงั คมนัน้ ไดๆ
เปลี่ยนแปลงหรอื พัฒนาตามลาํ ดบั เวลาไดอยางไร เพราะเหตุใด จึงเกดิ ความเปล่ียนแปลงมปี จจยั
ใดบาง ท้ังทางดา นภมู ศิ าสตรและปจ จยั แวดลอมทางสังคม ที่มผี ลตอ พฒั นาการหรอื การสรางสรรค
วัฒนธรรม และผลกระทบของการสรางสรรคของมนษุ ยในดา นตาง ๆ เปน อยา งไร ทัง้ นีเ้ พื่อใหเขา ใจ
อดตี ของสงั คมมนษุ ยในมิตขิ องเวลาและความตอ เนือ่ ง
ภมู ศิ าสตร เปน คาํ ทม่ี าจากภาษากรกี (Geography) หมายถงึ การพรรณนาลกั ษณะของโลกเปน ศาสตรท าง

พื้นท่ี เปน ความรทู ่ีวาดวยปฏสิ ัมพันธข องสง่ิ ตา ง ๆ ในขอบเขตหน่ึง
ลักษณะทางกายภาพ ของภมู ิศาสตร หมายถงึ ลักษณะที่มองเห็นเปนรปู ราง รปู ทรง โดยสามารถมองเห็น

และวิเคราะหไปถึงกระบวนการเปล่ยี นแปลงตา ง ๆ ท่เี กิดข้ึนในสภาพแวดลอมตาง ๆ ซ่ึงเกยี่ วขอ งกับ
ลกั ษณะของธรณีสัณฐานวทิ ยาภมู อิ ากาศวทิ ยา ภมู ศิ าสตรดนิ ชวี ภูมิศาสตรพ ืช ภมู ิศาสตรส ัตว
ภมู ศิ าสตรส่งิ แวดลอ มตา ง ๆ เปน ตน
ปฏสิ มั พันธระหวา งกัน หมายถงึ วธิ กี ารศกึ ษา หรอื วธิ กี ารวิเคราะห พจิ ารณาสําหรบั ศาสตรท างภูมิศาสตร

ไดใชสําหรับการศึกษาพิจารณา คดิ วิเคราะห สงั เคราะหถึงส่ิงตาง ๆ ท่มี ผี ลตอ กันระหวางสงิ่ แวดลอม
กับมนุษย (Environment) ทางกายภาพ ดวยวิธีการศึกษา พจิ ารณาถึง
ความแตกตา ง ความเหมอื นระหวางพน้ื ท่หี นงึ่ ๆ กบั อีกพื้นทห่ี น่ึง หรือระหวางภมู ภิ าคหนึง่ กบั ภมู ิภาค
หน่ึง โดยพยายามอธิบายถึงความแตกตาง ความเหมอื น รูปแบบของภมู ิภาค และพยายามขดี เสน
สมมตุ ิ แบงภมู ภิ าคเพื่อพจิ ารณาวิเคราะห ดสู มั พนั ธภาพของภมู ภิ าคเหลา น้นั วา เปนอยางไร
ภูมศิ าสตร คอื ภาพปฏิสัมพันธข องธรรมชาติ มนุษย และวฒั นธรรม รปู แบบตาง ๆ

ถา พิจารณาเฉพาะปจ จัยทางธรรมชาติ จะเปน ภมู ิศาสตรก ายภาพ (Physical Geography)

ถาพจิ ารณาเฉพาะปจ จัยที่เก่ียวขอ งกบั มนุษย เชน ประชากร วิถชี วี ิต ศาสนา ความเชือ่ การเดินทาง
การอพยพจะเปนภูมิศาสตรม นุษย (Human Geography)

ถาพจิ ารณาเฉพาะปจจัยท่เี ปน สงิ่ ท่ีมนษุ ยสรางข้ึน เชน การตง้ั ถน่ิ ฐาน การคมนามคม การคา
การเมือง จะเปน ภูมิศาสตรวัฒนธรรม (Cultural Geography)

ภูมอิ ากาศ คือ ภาพปฏิสัมพันธขององคประกอบอตุ นุ ยิ มวทิ ยา รูปแบบตาง ๆ เชน ภมู อิ ากาศ แบบรอ นช้นื

ภูมิอากาศแบบอบอนุ ชืน้ ภมู อิ ากาศแบบรอนแหง แลง ฯลฯ
ภมู ิประเทศ คอื ภาพปฏสิ ัมพนั ธข ององคประกอบแผน ดิน เชน หนิ ดิน ความตา งระดับ ทาํ ใหเกดิ ภาพ

ลักษณะรูปแบบตาง ๆ เชน พื้นทแ่ี บบภูเขา พืน้ ทร่ี ะบบลาด เชงิ เขา พนื้ ทร่ี าบ พื้นทลี่ มุ ฯลฯ

หลกั สตู รโรงเรยี นธญั บรุ ี พทุ ธศกั ราช 2565 กลุม สาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 180

ภูมิพฤกษ คอื ภาพปฏิสัมพันธของพชื พรรณ อากาศ ภูมปิ ระเทศ ดิน สตั วป า ในรูปแบบตาง ๆ เชน ปาดิบ

ปาเต็งรงั ปา เบญจพรรณ ปาทงุ หญา ฯลฯ
ภมู ธิ รณี คือ ภาพปฏิสัมพนั ธของแร หนิ โครงสรางทางธรณี ทาํ ใหเ กดิ รูปแบบทางธรณชี นดิ ตาง ๆ เชน

ภูเขาแบบทบตัว ภเู ขาแบบยกตัว ท่รี าบนํา้ ทว มถึง ชายฝง แบบยุบตัว ฯลฯ
ภูมปิ ฐพี คอื ภาพปฏิสมั พนั ธของแร หิน ภูมิประเทศลกั ษณะอากาศ พชื พรรณ ทาํ ใหเ กดิ ดนิ รูปแบบ

ตา ง ๆ เชน แดนดินดาํ มอดินแดง ดนิ ทรายจัด ดินกรด ดนิ เค็ม ดินพรุ ฯลฯ
ภมู ิอุทก คอื ภาพปฏสิ ัมพนั ธของแผน ดนิ ภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศ ภูมิธรณี พชื พรรณ ทําใหเ กิดรูปแบบ

แหลงนาํ้ ชนดิ ตาง ๆ เชน แมนํ้า ลําคลอง หว ย หนอง บึง ทะเล ทะเลสาบ มหาสมุทร นํา้ ใตด นิ
นา้ํ บาดาล ฯลฯ
ภูมดิ ารา คือ ภาพปฏสิ มั พนั ธข องดวงดาว กลมุ ดาว เวลา การเคลื่อนการโคจรของ ดาวฤกษ

ดาวเคราะห ทําใหเ กิดรปู แบบปรากฏการณตาง ๆ เชน การเกิดกลางวนั กลางคนื ขา งข้นึ -ขา งแรม
สุริยปุ ราคา ตะวันออมเหนือ ตะวนั ออ มใต ฯลฯ
ภัยพิบตั ิ เหตุการณท่กี อ ใหเ กิดความเสยี หายและสญู เสยี อยางรุนแรง เกิดขึ้นจากภยั ธรรมชาติและกระทาํ ของ

มนษุ ย จนชุมชนหรอื สงั คมทเ่ี ผชิญปญ หาไมอ าจรับมือ เชนดินถลม สึนามิ ไฟปา ฯลฯ
แหลง ภูมศิ าสตร หมายความวา พ้นื ทข่ี องประเทศ เขต ภมู ภิ าคและทอ งถิน่ และใหหมายความรวมถึงทะเล

ทะเลสาบ แมนาํ้ ลาํ น้าํ เกาะ ภเู ขา หรือพน้ื ทีอ่ นื่ ทํานองเดยี วกันดวย
เทคนิคทางภูมศิ าสตร หมายถึง แผนที่ แผนภมู ิ แผนภาพ และกราฟ ภายถา ยทางอากาศ และภาพถายจาก

ดาวเทยี ม เทคโนโลยภี ูมสิ ารสนเทศ สอ่ื ทส่ี ามารถคนขอมูลทางภูมศิ าสตรได
มติ ิทางพ้ืนท่ี หมายถึง การวเิ คราะห พิจารณาในเร่ืองขององคป ระกอบทางภูมศิ าสตรท เี่ ก่ยี วขอ งกบั เวลา

สถานท่ี ปจจัยแวดลอม และการกระจายของพ้ืนท่ใี นรปู แบบตาง ๆ ท้งั ความกวาง ยาว สงู ตาม
ขอบเขตทกี่ ําหนด หรือสมมตุ ิพน้ื ทขี่ ้ึนมาพิจารณา
การศึกษารูปแบบทางพน้ื ท่ี หมายถงึ การศึกษาเร่อื งราวเกยี่ วกบั พ้นื ที่หรือมิตทิ างพนื้ ทขี่ อง สังคมมนษุ ย

ท่ตี ง้ั ถ่นิ ฐานอยู มกี ารใชแ ละกาํ หนดหนวยเชงิ พืน้ ท่ี ทชี่ ดั เจน มีการอาศัยเสนท่เี ราสมมุติข้ึน อาศยั
หนว ยตา ง ๆ ขน้ึ มากาํ หนดขอบเขต ซ่ึงมอี งคประกอบลกั ษณะทางกายภาพ ทางเศรษฐกจิ สังคม
วัฒนธรรม การเมอื ง และลักษณะทางพฒั นาการของมนุษยท่เี ดนชัด สอดคลอ งกันเปนพ้ืนฐานใน
การศกึ ษา แสวงหาขอมูล
ภูมิศาสตรกายภาพ หมายถงึ ศาสตรท ีศ่ ึกษาเรอ่ื งเก่ยี วกบั ระบบธรรมชาติ ถึงความเปนมา ความเปลยี่ นแปลง

และพฒั นาการไปตามยุคสมัย โดยมขี อบเขตทีก่ ลา วถงึ ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ ลักษณะภมู อิ ากาศ
ภมู ิปฐพี (ดิน) ภมู อิ ากาศ (ลมฟาอากาศ บรรยากาศ) และภมู ิพฤกษ (พืชพรรณ ปาไม ธรรมชาติ)
รวมทงั้ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอมตามธรรมชาติ การเปลย่ี นแปลงของธรรมชาตทิ ่ีมผี ลตอ
ชีวิตและความเปน อยูข องมนษุ ย
สิ่งแวดลอม ส่ิงที่อยูร อบ ๆ สิง่ ใดสงิ่ หนงึ่ และมอี ทิ ธพิ ลตอ สิง่ นั้น อาทิ อากาศ นํ้า ดนิ ตน ไม สตั ว ซงึ่ สามารถ

ถูกทําลายไดโดยการขาดความระมดั ระวงั
ส่ิงแวดลอ มทางภายภาพ หมายถงึ ทุกส่งิ ทุกอยา ง ยกเวนตัวมนษุ ยแ ละผลงาน และมนษุ ย สิง่ แวดลอมทาง

กายภาพ ไดแ ก ภมู อิ ากาศ ดนิ พชื พรรณ สตั วป า ธรณสี ัณฐาน (ภูเขาและทีร่ าบ) บรรยากาศ
มหาสมุทร แรธ าตุ และน้าํ

หลกั สตู รโรงเรียนธญั บุรี พุทธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 181

อนรุ กั ษ การรักษา จัดการ ดแู ลทรัพยากรธรรมชาติและวฒั นธรรม หรือการรักษาปอ งกนั บางสิ่งไมให

เปล่ียนแปลง สูญหายหรอื ถกู ทําลาย
ภูมิศาสตรมนุษย และส่งิ แวดลอ ม หมายถงึ ศาสตรท ี่ศกึ ษาเรือ่ งราวเกีย่ วกบั มนุษย วิถชี ีวติ และ

ความเปนอยู กิจกรรมทางเศรษฐกจิ และสังคม สิ่งแวดลอ มดานสังคมทงั้ ในเมืองและทอ งถ่นิ
การเปล่ียนแปลงทางสง่ิ แวดลอ ม สาเหตแุ ละผลกระทบท่ีมีตอ มนษุ ย ปญ หาและแนวทางแกปญหาทาง
สงั คม
กรอบทางพื้นที่(Spatial Framework) หมายถงึ การวางขอ กาํ หนดหรือขอบเขตของพ้ืนทใ่ี นการศึกษาเร่ืองใด

เร่ืองหนึ่ง หรือแบบรปู แบบกระจายของสง่ิ ตา ง ๆ บนผวิ โลกสว นใดสวนหนึ่ง เพือ่ ใหเราเขา ใจลักษณะ
โลกของมนุษยด ีขึน้ เชน การกาํ หนดใหม นุษย และวฒั นธรรมของมนุษยด ขี ึน้ เชน การกาํ หนดใหม นษุ ยแ ละ
วฒั นธรรมของมนุษยก รอบพนื้ ท่ีของโลกท่ีมีลักษณะเปนภมู ิภาค ประเทศ จงั หวัด เมือง ชุมชน
ทอ งถนิ่ ฯลฯ สาํ หรบั การวิเคราะห หรือศึกษาองคป ระกอบใดองคป ระกอบหนง่ึ เฉพาะเรื่อง
รูปแบบทางพืน้ ท่ี (Spatial Form) หมายถงึ ขอ เท็จจริง เครอ่ื งมือ หรอื วธิ กี าร โดยเฉพาะกลมุ ของขอ มูลที่

ไดม า เปนตน วา ความสัมพันธท างพื้นทีแ่ บบรูปแบบของการกระจาย การกระทําระหวา งกัน
เครอื่ งมอื ท่ใี ช ไดแก แผนท่ี ภาพถา ย ฯลฯ
พ้นื ทหี่ รอื ระวางที่(Space) หมายถงึ ขอบเขตทางพ้นื ทีใ่ นการวิเคราะหท างภูมศิ าสตร เปน การศึกษาพืน้ ที่

ในมิติตาง ๆ ตามระวางท่ี (Spatiak study) ท่ีกําหนดขึน้ มขี อบเขตชัดเจน อาจจะมกี ารกําหนดเปน
เขตบรเิ วณ สถานท่ี นํามิติของความกวาง ความลกึ ความสงู ความยาว รวมทงั้ มิติทางเวลา ในเขต
พืน้ ทตี่ าง ๆ ตามท่ีเรากาํ หนด ขอบเขตระหวางท่ี ดวยเคร่อื งมือ เสน สมมตแิ ละเทคนคิ ทางภูมิศาสตร
ตาง ๆ เชน แผนท่ี ภาพถาย ฯลฯ อาจจะจําแนกเปน เขต ภมู ิภาค ประเทศ จังหวัด เมือง ชมุ ชน
ทอ งถน่ิ ฯลฯ ทเี่ ฉพาะเจาะจงไป มกี ารพิจารณา วเิ คราะหถ ึงการกระจายและสมั พนั ธภาพของมนุษย
บนผวิ โลก และลักษณะทางพ้ืนทขี่ องการตั้งถ่ินฐานของมนษุ ย และการที่ใชประโยชนจากพ้ืนโลก
สัมพนั ธจากถ่นิ ฐานของมนุษย และการทใี่ ชป ระโยชนจ ากพืน้ โลก สัมพันธภาพระหวา งสงั คมมนษุ ยกบั
สงิ่ แวดลอมทางกายภาพ ซ่ึงถอื วาเปนสว นหนง่ึ ในการศกึ ษาความแตกตา งเชิงพืน้ ที่ (Area
difference)
มติ สิ ัมพันธเ ชิงทาํ เลทตี่ ัง้ หมายถึง การศกึ ษาความแตกตา งหรือความเหมอื นกนั ของสังคมมนษุ ยในแตละ

สถานท่ี ในฐานะท่คี วามแตกตา งและเหมอื นกนั น้นั อาจมคี วามเกีย่ วเนอ่ื งกบั ความแตกตางและความ
เหมือนกันในสิ่งแวดลอมทางกายภาพ ทางเศรษฐกิจ ทางสังคม ทางวัฒนธรรม ทางการเมอื ง และ
การศึกษาภูมิทศั นท ี่แตกตา งกนั ในเรื่ององคป ระกอบ ปจ จยั ตลอดจนแบบรปู การกระจายของมนษุ ย
บนพ้ืนโลก และการทีม่ นุษยใ ชประโยชนจากพน้ื โลก เหตุไรมนษุ ยจ ึงใชประโยชนจ ากพื้นโลก แตกตา ง
กันในสถานท่ีตางกัน และในเวลาท่ตี า งกัน มผี ลกระทบอยา งไร
ภาวะประชากร รายละเอยี ดขอเท็จจริงเกยี่ วกบั ประชากรในเรือ่ งสําคัญ 3 ดาน คอื ขนาดประชากร

การกระจายตัวเชงิ พื้นที่ และองคป ระกอบของประชากร
ขนาดของประชากร จาํ นวนประชากรทงั้ หมดของเขตพื้นทีห่ นึ่งพ้ืนท่ี ณ เวลาที่กลาวถงึ

การกระจายตวั เชงิ พืน้ ที่ การท่ีประชากรกระจายตวั กนั อยใู นสว นตา งๆ ของพืน้ ที่หน่ึงพ้ืนที่ ณ เวลาทีก่ ลาวถงึ

หลักสตู รโรงเรียนธัญบุรี พทุ ธศกั ราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 182

องคป ระกอบของประชากร ลักษณะตาง ๆ ทม่ี ีสว นผลกั ดนั ใหเ กดิ การเปลย่ี นแปลงขนาดหรือจํานวน
ประชากร องคป ระกอบของประชากรเปนดัชนีอยา งหนึ่งทชี่ ีใ้ หเห็นถึงคณุ ภาพของประชากร
องคป ระกอบประชากรทส่ี ําคญั ไดแ ก เพศ อายุ การศกึ ษา อาชพี การสมรส

การเปลีย่ นแปลงประชากร องคป ระกอบสาํ คญั ที่ทาํ ใหเกดิ กรเปล่ยี นแปลงประชากร คอื การเกดิ การตาย
และการยายถ่นิ

หลักสูตรโรงเรียนธญั บรุ ี พุทธศักราช 2565 กลุมสาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 183

คณะผจู ดั ทํากลมุ สาระการเรียนรูสงั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม

ทป่ี รกึ ษา

นางชฎาพร เธยี รศริ ิพพิ ัฒน ผูอํานวยการโรงเรียนธัญบุรี

นางสาวเกศนิ ี พนั ธุมจินดา รองผูอาํ นวยการกลมุ บริหารวิชาการ

นายสันติ จันผอ ง หวั หนากลมุ บริหารวิชาการ

คณะผูจดั ทํา

นายนรนิ ทร เทพศริ ิ หวั หนากลุม สาระการเรียนรูสงั คมศกึ ษา ศาสนา

และวัฒนธรรม

นางอุไรวรรณ ชยั รตั นวฒั น

นายศิริพงษ แสนศริ ภิ ัทรพงศ

นายกฤตภาส มีคําแสน

นางกนกวรรณ ศศธิ ร

นายธนภมู ิ ทองเพียรพงษ

นางอไุ รวรรณ ชยั รัตนวฒั น

นางสาวดวงดาว เวยี งจนั ทร

นายปภาวทิ ผลเจริญสุข

นายพรรษา จรเขตต

นางอภิรดี สรุ ยิ วงษ

นางสาวสนุ ยี  หงษจินดา

นายวุฒิชัย พันธท รัพย

นางสาวกัญญพสั ร ผลสุด

นางพิชยา สนั ติชยั ศรี

โครงสรางหลักสูตรโรงเรยี นธญั บรุ ี ระดบั ช้นั มัธยมศึกษาตอนตน
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551
ระดบั ช้ันมัธยมศกึ ษาปท่ี 1 (หอ งเรยี นปกต)ิ ปการศกึ ษา 2565 (เริม่ ใช 2565)

ภาคเรยี นท่ี 1 ภาคเรยี นที่ 2

รายวิชา/กจิ กรรม เวลาเรยี น รายวิชา/กิจกรรม เวลาเรียน
รายวชิ าพน้ื ฐาน (หนวยกติ /ชม.) (หนว ยกติ /ชม.)

รายวชิ าพืน้ ฐาน

ท21101 ภาษาไทย 1 1.5 60 ท21102 ภาษาไทย 2 1.5 60

ค21101 คณติ ศาสตร 1 1.5 60 ค21102 คณิตศาสตร 2 1.5 60

ว21101 วทิ ยาศาสตร 1 1.5 60 ว21102 วิทยาศาสตร 2 1.5 60

ส21101 สงั คมศกึ ษา 1 1.5 60 ส21102 สงั คมศึกษา 2 1.5 60

ส21103 ประวตั ศิ าสตร 1 0.5 20 ส21104 ประวตั ิศาสตร 2 0.5 20

พ21101 สุขศกึ ษา 1 0.5 20 พ21102 สขุ ศึกษา 2 0.5 20

พ21103 พลศกึ ษา 1 0.5 20 พ21104 พลศึกษา 2 0.5 20

ศ21101 ศลิ ปะ 1 1.0 40 ศ21102 ศิลปะ 2 1.0 40

ง21101 การงานอาชพี 1 0.5 20 ง21102 การงานอาชีพ 2 0.5 20

ว21181 วทิ ยาการคํานวณ 1 1.0 40 อ21102 ภาษาองั กฤษ 2 1.5 60

อ21101 ภาษาองั กฤษ 1 1.5 60 รวมเวลาเรยี นรายวิชาพนื้ ฐาน 10.5 420
รวมเวลาเรยี นรายวชิ าพ้ืนฐาน 11.5 460

รายวิชาเพ่มิ เติม รายวชิ าเพิม่ เตมิ

ว21201 ของเลน เชิงวิทยาศาสตร 1.0 40 ว21202 วทิ ยาศาสตรกับความงาม 1.0 40

ง21201 การงานอาชพี เพิ่มเตมิ 1 0.5 20 ง21202 การงานอาชีพเพม่ิ เติม 2 0.5 20

อ21205 ภาษาอังกฤษเพอ่ื การสอื่ สาร 1 0.5 20 ว20291 การออกแบบและเทคโนโลยี 1 1.0 40

ส20201 อาเซียนศกึ ษา 1 0.5 20 อ21206 ภาษาอังกฤษเพ่ือการสอ่ื สาร 2 0.5 20
ส21231 หนาทีพ่ ลเมอื ง 1
0.5 20 ส20202 อาเซียนศึกษา 2 0.5 20

*ท21210 การศึกษาคน ควา 0.5 20 ส21232 หนา ทพี่ ลเมอื ง 2 0.5 20
รวมเวลาเรียนรายวชิ าเพ่ิมเติม 3.5 140 รวมเวลาเรียนรายวชิ าเพม่ิ เติม 4.0 160

กิจกรรมพัฒนาผูเรยี น 60 กจิ กรรมพฒั นาผูเรียน 60
ก21901 • กจิ กรรมแนะแนว 20 ก21905 • กิจกรรมแนะแนว 20

• กจิ กรรมนักเรยี น • กิจกรรมนักเรยี น 20
ก21902 - ชมุ นุม 20 ก21906 - ชมุ นุม

ก21903 - ลกู เสือ/เนตรนารี 15 ก21907 - ลกู เสอื /เนตรนารี 15

ก21904 - กิจกรรมเพื่อสงั คมและสาธารณประ 5 ก21908 - กิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประ 5

รวมเวลาเรยี นทัง้ หมด/หนว ยกติ 15.0 660 รวมเวลาเรียนทง้ั หมด/หนว ยกติ 14.5 640

หมายเหตุ : รายวชิ าบางวชิ าอาจมีการปรบั เปลี่ยนตามความเหมาะสม
รายวชิ า ท20210 การศกึ ษาคนควา หอ ง 4-6 เรยี นภาคเรยี นท่ี 1 และหอง 7-12 เรียนภาคเรียนท่ี 2

โครงสรางหลกั สูตรโรงเรยี นธญั บุรี ระดับช้ันมัธยมศึกษาตอนตน
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551
ระดับชัน้ มัธยมศึกษาปท่ี 2 (หอ งเรียนปกต)ิ แผนการเรียน การงานอาชีพฯ (2/4-5) ปการศึกษา 2565 (เริม่ ใช 2565)

ภาคเรียนที่ 1 ภาคเรยี นที่ 2
รายวิชา/กจิ กรรม
รายวชิ าพื้นฐาน เวลาเรียน รายวิชา/กจิ กรรม เวลาเรยี น
(หนว ยกติ /ชม.) (หนวยกติ /ชม.)

รายวิชาพื้นฐาน

ท22101 ภาษาไทย 3 1.5 60 ท22102 ภาษาไทย 4 1.5 60
ค22101 คณติ ศาสตร 3 1.5 60
ว22101 วิทยาศาสตร 3 1.5 60 ค22102 คณติ ศาสตร 4 1.5 60
ส22101 สังคมศึกษา 3 1.5 60
ส22103 ประวตั ศิ าสตร 3 1.5 60 ว22102 วทิ ยาศาสตร 4 0.5 20
พ22101 สขุ ศึกษา 3 0.5 20
พ22103 พลศึกษา 3 1.5 60 ส22102 สังคมศกึ ษา 4 0.5 20
ศ22101 ศลิ ปะ 3 1.0 40
ง22101 การงานอาชีพ 3 0.5 20 ส22104 ประวตั ศิ าสตร 4 0.5 20
ว22181 วทิ ยาการคํานวณ 2 1.5 60
อ22101 ภาษาองั กฤษ 3 0.5 20 พ22102 สขุ ศึกษา 4
10.5 420
รวมเวลาเรยี นรายวชิ าพืน้ ฐาน 0.5 20 พ22104 พลศกึ ษา 4
รายวชิ าเพ่ิมเตมิ 1.0 40
ค22201 คณิตศาสตรเพ่ิมเติม 3 1.0 40 ศ22102 ศลิ ปะ 4

0.5 20 ง22102 การงานอาชพี 4

1.0 40 อ22102 ภาษาองั กฤษ 4

1.5 60 รวมเวลาเรยี นรายวชิ าพน้ื ฐาน
11.5 460

รายวชิ าเพม่ิ เตมิ

1.0 40 ค22202 คณิตศาสตรเ พมิ่ เติม 4

ง22201 การงานอาชีพเพ่มิ เตมิ 3 0.5 20 ง22202 การงานอาชีพเพ่มิ เติม 4 0.5 20
40
*ง22241 งานแกะสลักผักและผลไม 1 1.0 40 ว20292 การออกแบบและเทคโนโลยี 2 1.0 40
40
*ง22257 การปลกู พชื ผักสวนครวั 1 1.0 40 *ง22242 งานแกะสลกั ผกั และผลไม 2 1.0 40
40
*ง22255 การผลิตเห็ด 1 1.0 40 *ง22258 การปลกู พชื ผักสวนครัว 2 1.0 40
40
*ง22231 เขียนแบบเบ้ืองตน 1 1.0 40 *ง22256 การผลติ เห็ด 2 1.0 40
40
*ง22233 งานเครอื่ งยนตเลก็ 1 1.0 40 *ง22234 งานเคร่ืองยนตเ ลก็ 1 1.0 20
20
*ง22221 การขาย 1 1.0 40 *ง22232 เขียนแบบเบอ้ื งตน 2 1.0
40
*ง22245 งานใบตอง 1 1.0 40 *ง22222 การขาย 2 1.0 220

*ง22223 การจัดจําหนา ยสินคา และบริการ 1.0 40 *ง22246 งานใบตอง 2 1.0

อ22205 ภาษาองั กฤษเพือ่ การส่อื สาร 3 0.5 20 *ง22224 การสง เสริมการขาย 1.0

ส22233 หนา ทพ่ี ลเมอื ง 3 0.5 20 อ22206 ภาษาอังกฤษเพ่อื การสื่อสาร 4 0.5

ส22234 หนา ท่ีพลเมือง 4 0.5

รายวชิ าเพ่มิ เตมิ ตามหลักสตู รมาตรฐานสากล รายวิชาเพ่ิมเติมตามหลกั สตู รมาตรฐานสากล
I20201 การศึกษาคนควา และการสรางองคควา 1.0
40 I20202 การส่ือสารและการนาํ เสนอ 1.0
รวมเวลาเรยี นรายวชิ าเพิม่ เตมิ 4.5
180 รวมเวลาเรยี นรายวชิ าเพม่ิ เติม 5.5

กจิ กรรมพฒั นาผเู รียน 60 กจิ กรรมพัฒนาผูเรยี น 60

ก22901 • กจิ กรรมแนะแนว 20 ก22902 • กจิ กรรมแนะแนว 20

• กิจกรรมนกั เรยี น • กจิ กรรมนักเรียน

ก22903 - ชุมนมุ 20 ก22904 - ชมุ นมุ 20

ก22905 - ลูกเสอื /เนตรนารี 15 ก22906 - ลกู เสอื /เนตรนารี 15

ก22907 - กิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประ 5 ก22908 - I20203 กิจกรรมเพือ่ สังคมและสาธ 5

รวมเวลาเรียนทงั้ หมด/หนว ยกิต 16.0 700 รวมเวลาเรยี นทง้ั หมด/หนวยกติ 16.0 700

หมายเหตุ : รายวชิ าบางวิชาอาจมกี ารปรับเปลยี่ นตามความเหมาะสม
* เลือกเรียนตามความสนใจ

โครงสรางหลักสูตรโรงเรยี นธัญบุรี ระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาตอนตน
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551
ระดับชัน้ มัธยมศกึ ษาปท่ี 2 (หองเรียนปกติ) แผนการเรียน ภาษาจนี (2/6) ปการศึกษา 2565 (เรม่ิ ใช 2565)

ภาคเรียนท่ี 1 ภาคเรียนที่ 2
รายวิชา/กิจกรรม
รายวชิ าพืน้ ฐาน เวลาเรยี น รายวิชา/กิจกรรม เวลาเรยี น
(หนวยกิต/ชม.) (หนวยกิต/ชม.)

รายวิชาพื้นฐาน

ท22101 ภาษาไทย 3 1.5 60 ท22102 ภาษาไทย 4 1.5 60
ค22101 คณติ ศาสตร 3 1.5 60 ค22102 คณติ ศาสตร 4 1.5 60
ว22101 วทิ ยาศาสตร 3 1.5 60 ว22102 วทิ ยาศาสตร 4 1.5 60
ส22101 สงั คมศกึ ษา 3 1.5 60 ส22102 สังคมศกึ ษา 4 1.5 60
ส22103 ประวัตศิ าสตร 3 0.5 20 ส22104 ประวัติศาสตร 4 0.5 20
พ22101 สขุ ศึกษา 3 0.5 20 พ22102 สุขศึกษา 4 0.5 20
พ22103 พลศึกษา 3 0.5 20 พ22104 พลศกึ ษา 4 0.5 20
ศ22101 ศิลปะ 3 1.0 40 ศ22102 ศลิ ปะ 4 1.0 40
ง22101 การงานอาชีพ 3 0.5 20 ง22102 การงานอาชีพ 4 0.5 20
ว22181 วิทยาการคาํ นวณ 2 1.0 40 อ22102 ภาษาอังกฤษ 4 1.5 60
อ22101 ภาษาอังกฤษ 3 1.5 60
11.5 460 รวมเวลาเรียนรายวชิ าพน้ื ฐาน 10.5 420
รวมเวลาเรียนรายวชิ าพนื้ ฐาน

รายวิชาเพ่ิมเติม รายวชิ าเพิม่ เติม

ค22201 คณติ ศาสตรเ พ่มิ เตมิ 3 1.0 40 ค22202 คณติ ศาสตรเ พ่มิ เติม 4 1.0 40
ง22201 การงานอาชีพเพิ่มเติม 3 0.5 20
จ22203 ภาษาจีนฟง -พูดเบอื้ งตน 1 1.0 20 ง22202 การงานอาชีพเพิ่มเตมิ 4 0.5 40
อ22205 ภาษาอังกฤษเพอ่ื การสอ่ื สาร 3 0.5 40
ส22233 หนาท่พี ลเมือง 3 0.5 40 จ22204 ภาษาจีนฟง-พดู เบือ้ งตน 2 1.0 20
20
20 ว20292 การออกแบบและเทคโนโลยี 2 1.0

20 อ22206 ภาษาองั กฤษเพอ่ื การสือ่ สาร 4 0.5

ส22234 หนา ทพ่ี ลเมือง 4 0.5

รายวิชาเพิม่ เติมตามหลักสูตรมาตรฐานสากล รายวิชาเพมิ่ เติมตามหลกั สตู รมาตรฐานสากล

I20201 การศึกษาคน ควา และการสรางองคค ว 1.0 40 I20202 การสือ่ สารและการนาํ เสนอ 1.0 40
รวมเวลาเรียนรายวิชาเพิ่มเติม 4.5 180 รวมเวลาเรียนรายวิชาเพิ่มเตมิ 5.5 220

กจิ กรรมพัฒนาผเู รียน 60 กจิ กรรมพฒั นาผเู รียน 60

ก22901 • กจิ กรรมแนะแนว 20 ก22902 • กจิ กรรมแนะแนว 20

• กิจกรรมนกั เรยี น • กิจกรรมนกั เรยี น

ก22903 - ชุมนมุ 20 ก22904 - ชมุ นุม 20

ก22905 - ลกู เสือ/เนตรนารี 15 ก22906 - ลกู เสือ/เนตรนารี 15

ก22907 - กจิ กรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประ 5 ก22908 - I20203 กิจกรรมเพอ่ื สังคมและสาธ 5

รวมเวลาเรยี นทงั้ หมด/หนว ยกิต 16.0 700 รวมเวลาเรยี นทง้ั หมด/หนวยกติ 16.0 700

หมายเหตุ : รายวิชาบางวชิ าอาจมกี ารปรับเปล่ียนตามความเหมาะสม