श्यामची आई

gmZo Jwê Or

íçm_Mr AmB©

श्यामची आई

साने गुरुजी

ई साहित्य प्रहिष्ठान

श्यामची आई साने गरु ुजी

साने गरु ुजी हिहिि “श्यामची आई” िे प्रिाहिकार मकु ्त आि.े िे
पसु ्िक हिनामूल्य िाचनासाठी आि.े त्यािर सिाांचा कायदशे ीर
अहिकार आि.े िे पसु ्िक जास्िीि जास्ि िोकाांना िाटण्याचे
अहिकार ि जबाबदारी आम्िी आपल्याकडे दिे आिोि.

ई साहित्य प्रहिष्ठान िे निीन ििे क किींना जास्िीि जास्ि
िाचकाांपयािं पोिोचण्याचे सािन आि.े िसेच सुमारे दोन िाि
िाचकासां ाठी दजदे ार साहित्य हिनामलू ्य हनयहमिपणे हमळण्याचे
सािन आि.े सुमारे दोन िाि मराठी िाचक ई मिे द्वारे ि
िबे साईट्द्द्वारे ई साहित्य प्रहिष्ठानच्या पुस्िकाांचा आस्िाद घेि
असिाि.

भािार्थ ज्ञानशे ्वरी, िकु ाराम गार्ा, छत्रपिी हशिाजी, शाभं रू ाजे,
मािळे, स्िा. हििके ानंाद, स्िा. सािरकर आदद हिषयांिा रची
पुस्िकंा िी िरूण मराठी मुिांापयंिा आणण्याचंा काम ई साहित्य
प्रहिष्ठान करि.ंा दर आठिड्यािा निनिीन पुस्िकंा प्रकाहशि
करणार्या ई साहित्य प्रहिष्ठानिा आपल्या सिकायाथची गरज आि.े
कृ पया आपल्यापयंाि पोिोचिेिंा ई साहित्य प्रहिष्ठानचंा पुस्िक
दकमान एका िरी िाचकापयिां पोिोचिा.

नव्या ििे नासाठी. निीन िाचकासंा ाठी. निीन िेिकासां ाठी.

मराठीिा निीन हिहिजाांशी नेण्यासाठी.

पुन्िा एकदा भीमर्डीच्या िट्ांना ा अटके पार नऊे या!

ई साहित्य प्रहिष्ठान www.esahity.com





















































श्यामची आई साने गरु ुजी

ददिा आि.े येर्े िडक आििे अशी सूचना न बोििा िो गिबिास दिे असिो. सिंा िी असचे उंा च जीिनािर
उभे राहून जगािा मुके पणाने मागथदशनथ करीि असिाि. सिंा िे भिसागरािीि दीपस्िंभा च.

'सिंा कृ पेचे िे दीप ह कठरिी सािका हनष्पाप ॥ '

अशा अभंगा ाचा चरण जमिले ्या गािािीि मडां ळीपैकी एकाने म्िटिा. िेडगे ािािीि िारकरी
िगैरेंच्या िोंडी दकिीिरी अभगंा , ओव्या िगरै े असिाि. त्याांना हजिके पाठान्िर असिे ििे ढे आम्िा
सुहशहििासंा नसि.े सुहशहििाांस इांग्रजी किी मािीि असिाि. त्यांाची िचने त्यानंा ा पाठ; परांिु ज्ञानोबा-
िकु ाराम याचंा ी त्यानां ा आठिण नसिे.

श्याम म्िणािा, 'िो िाि ददिा रात्री दकिी सांदु र ददसिो! रात्री आकाशाि चांद्र असािा, समुद्रािा
प्रेमाची भरिी येि असािी, त्या िळे ेस समुद्राच्या िि:स्र्ळािर शेकडो चाांद नाचिाना ददसिाि. आपल्या
गोहजरिाण्या गोर्यागोमटया मिु ाचे शेकडो फोटोच समदु ्र काढून घेि आि,े असे िाटि!े '

'समुद्राचा का चंदा ्र मुिगा?' एका ििान मिु ाने हिचारि.े

'िो समुद्रमारं ्नाच्या िेळेस िो चौदा रत्नाबंा रोबर बािरे पडिा अशी कर्ा आि.े ' परभारे
नामदिे नचे उत्तर ददि.े

श्याम िणथनाच्या भराि िोिा. 'आपल्या मुिाच्या अंगा ािाादं ्यािर घािण्यासाठी समुद्राने
दागदाहगने आणिे आििे की काय असिे ी मनाि येिे. ककिा चदां ्रच शेकडो रूपे घेऊन िािी िाटााशं ी
िेळण्यासाठी उिरिा आि,े असे िाटिे. सारी मौज असि.े िारे ििाि असिाि. नारळी डोिि असिाि,

िाटा उसळि असिाि, दीप चमकि असिो, चादं ्र हमरिि असिो आहण पडाि भरि असिो. िाडंा िे ि

ििाशी यांाची आरडाओरड चाििेिी असि.े कोणाचे सामान राहून जाि,े कोणाचे बदििे, कोणाचे िरििे!

कोणािा पडाि िागिो, कोणािा उिटी यिे ,े िी एिाद्याच्या अंागािर िोिे ि मग िो उसळिो.

ई साहित्य प्रहिष्ठान www.esahity.com

श्यामची आई साने गुरुजी

हिदसु ्र्ानािीि सारी अव्यिस्र्ा, सारा गोंिळ, सारा उदासीनपणा, सारी सिानभु हू िशनू ्यिा िरे ्े ददसनू
येिे.

आम्िी पडािाि बसिो; पडाि चािू झाि.े िल्ििणारे िल्िी मारू िागिे. चबु कु चुबुक पाणी
िाजि िोि.े िार्यामुळे िाटााचं े िषु ार अगंा ािर उडि िोिे. 'शाबास, जोरस'े असे िल्ििणारे म्िणि िोिे,
पडािाि िचे ािेच िोिी. माझी आई अंगा ािरच्या मिु ािा घऊे न बसिी िोिी. माझी एक आत्यािी िरे ्े
बसिी िोिी. आत्याचिे ी अंागािर हपणारे मूि िोिे. आत्या आजारी असल्यामळु े हिच्या अगां ािर दिू नहाििे.
िरचे दिू मिु ािा पाजीि; परांिु िरच्या दिु ाने िान्ह्या िेकरानंा ा फारसे समािान िोि नािी. आईच्या
दिु ाची चि न्यारीच असिे. िे नुसिे दिू नसिे. त्याि प्रमे ि िात्सल्य असि.े म्िणून िे दिू बाळािा बाळसे
दिे े. िजिे ा दिे .े याया दणे ्याि प्रेम आिे त्या दणे ्याने दणे ारा ि घेणारा दोघासंा परमसुि िोिे.

दकनार्यािरीि बैिगाडयाांच्या बैिााचं ्या गळयािीि घाटं ााचं ा आिाज दरु ून कानािर येि िोिा.
बांदरािरचे ददिे अंािुक ददसि िोि.े बोट दरू ददसाियास िागिी िोिी. हिचा िरचा ददिा ददसू िागिा
िोिा. िरी बोट बदंा राि येऊन हििा पडाि िागाियास अिाथ िास िागिा असिा.

'अरे चाििोस काय असा? काय आिे प्यायिा त्याि?' असे आत्या आपल्या मुिािर ओरडिी. िो
मिु गा अहिकच रडू िागिा. कािी के ल्या रािीना. पडािाििी गदी िोिी. इकडचे हिकडे हािाियास जागा
नहाििी. आजबू ाजूिा जेहािा पषु ्कळ िोक असिाि, िहे ािा जर मिू रडाियास िागिे िर आयानंा ा
मले ्यासारिे िोि.े आपल्या मिु ाने िसािे ि िेळािे, सिाानं ी त्याचे कौिकु करािे, त्यािा घ्यािे, नाचिाि,े
मुके घ्यािे, याि आयानां ा परमानंदा असिो. िे पाहून कृ िार्थ िाटिे; परांिु मिू जर रडू िागिे िर मात्र
फहजिी! िसर्या मुिािा सारे घिे ाि, रडणार्यािा कोण घेणार? िास्िहिक रडणार्यािा घेण्याची जास्ि
जरूरी असि;े परंािु त्याचाच सारी हिटकारा करिाि. जगाि सारे सुिाचे सोबिी, द:ु िािा कोणी नािी.
दीनािा जगाि कोणी नािी, पहििािा कोणी नािी. यायािा सिानभु िू ीची अत्यिां जरूरी त्यािाच त्याची
अत्यंाि िाण.

'दीनको दयािू दानी दसू रा न कोई'

ई साहित्य प्रहिष्ठान www.esahity.com