5 sos etkinlikORNEK

5. Sınıf Ekonomik Faaliyetler Meslekleri Etkiler

Etkinlik 20

SB.5.5.2. Yaşadığı yer ve çevresindeki ekonomik faaliyetlere bağlı olarak gelişen meslekleri tanır.

1. Verilenlere göre, en fazla görüldüğü bölge ve gerçekleştirilen ekonomik faaliyet eşleş-
tirmelerini uygun şekilde yapınız.

Bölgeler Ekonomik Faaliyet
d 1. Güneydoğu Anadolu Bölgesi a. Fındık tarımı
c 2. Akdeniz Bölgesi b. İnşaat sektörü
a 3. Karadeniz Bölgesi c. Turizm
b 4. Marmara Bölgesi d. Petrol
e 5. Ege Bölgesi e. İncir tarımı
g 6. İç Anadolu Bölgesi f. Büyükbaş hayvancılık
f 7. Doğu Anadolu Bölgesi g. Tahıl üretimi

2. Aşağıdaki görsellerde yer alan coğrafi özellikler, hangi mesleklerin oluşumuna katkıda
bulunduğunu yazınız.

a. b.

Tarım, Hayvancılık, Hizmet, Sanayi, Ticaret
Ormancılık

3. Toplumun ihtiyaçlarının değişmesiyle bazı meslekler geçerliliğini kaybederken, yeni meslek-
ler de ortaya çıkmaktadır.

Aşağıda boş olarak bırakılan yerleri uygun şekilde doldurunuz.

Günümüzde Geçerliliğini Günümüzde Geçerli
Kaybeden Meslekler Olan Meslekler
1. Semerci 1. Genetik ve yazılım

2. Değirmenci mühendislikeri
2. Reklamcılık

3. Nalbant 3. Sosyal medya uzmanlığı

100

5. Sınıf Ekonomik Faaliyetler Meslekleri Etkiler

Etkinlik 20

4. Meslekler genellikle yaşadığımız bölgenin ekonomik faaliyetleriyle ilgilidir. Aşağıdaki
ekonomik faaliyetler, hangi mesleklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur, yazınız.

a. 1. Otel işletmecili ği b. 1. Çiftçilik
Turizm ➪ 2. Turist rehberliği Tarım ➪ 2. Zirat mühendisliği

3. Aşçılık 3. Seracılık

c. 1. Fabrika işçiliği d. 1. Orman mühendisliği
Sanayi ➪ 2. Gıda mühendisliği Orman ➪ 2. Orman işçiliği

3. Otomobil tamirciliği 3. Odunculuk

5. Aşağıda verilen meslekler, hangi bölgelerimizde daha fazla görülür?
Aşağıdaki harita üzerine yerleştiriniz.

a. Balıkçı b. Buğday üreticisi
c. Kayısı üreticisi d. Antep fıstığı üreticisi
e. Petrol mühendisi f. Haşhaş üreticisi
g. Çay üreticisi h. Maden işçisi
i. Otomotiv işçisi j. Şeker Pancarı üreticisi
k. Pamuk üreticisi I. İnşaat işçisi
m. Üzüm üreticisi n. Turist rehberi

6 .....i..../...I..... 1 .....a..../...g..... 2 ......c.../...h.....
5 .....m..../....f.... 7 .....b..../...j..... 3 ......e.../...d.....

4 ......k.../...n.....

101

5. Sınıf Ekonomik Faaliyetler Meslekleri Etkiler KKT - 20 

1. Akdeniz Bölgesi’nde turizm faaliyetleri ge- 4. Toplumun ihtiyaçlarının değişmesi sonucu zaman
lişmiştir. Turizm faaliyetlerine bağlı olarak içinde bazı meslekler geçerliliğini kaybederken,
bölgede; toplumda yeni ihtiyaçların ortaya çıkması sonu-
cunda yeni meslekler ortaya çıkmıştır.
I. Tercümanlık,
II. Otel işletmeciliği, Aşağıdaki öğrencilerden hangisi, günümüzde
III. Mühendis, geçerli olan mesleklere örnek vermiştir?
IV. Aşçı,
A) Hamit: Semerci
gibi mesleklerden hangileri yaygın olarak gö-
rülür? B) Canan: Değirmenci

A) I ve II B) II, III ve IV C) Leyla: Nalbant
C) II ve IV D) I, II ve IV
D) Vedat: Veteriner

2. 5. Karadeniz Bölgesi, her mevsim yağış aldığı için
Ben ve ailem mevsim- orman açısından en zengin bölgemizdir. Bu ne-
lik işçiyiz. Geçimimizi denle ormancılık bölgenin önemli bir ekonomik
bu şekilde sağlıyoruz. faaliyetidir.
Her yıl ağustos ayında
ailecek fındık toplama- Aşağıdakilerden hangisi, ormancılığa bağlı
ya gidiyoruz. olarak gelişen mesleklere örnek olarak gös-
terilemez?
Ayşe Teyze, fındık işçisi olarak çalışmak üzere
hangi bölgemize gitmektedir? A) Madencilik,

A) Akdeniz B) Ege B) Orman mühendisliği,
C) Karadeniz D) Marmara
C) Marangozluk,

D) Mobilya ustası,

3. Aşağıda verilen yer ve yaygın olarak yapılan 6. Sanayi ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte hizmet
meslek eşleştirmesinden hangisi yanlıştır? sektörü ülke ekonomisinde önemli bir konuma
gelir. Eğitim, sağlık, ulaşım, bankacılık gibi faali-
A) Konya-Buğday üreticiliği yet alanları hizmet sektörü içinde yer alır.
B) Zonguldak-Maden işçiliği
C) Batman-Petrol mühendisliği Aşağıdaki mesleklerden hangisi hizmet sektö-
D) Adana-Çay üreticiliği ründe yer almaz?

A) Öğretmen B) Aşçı
C) Doktor D) Gıda Mühendisi

102

5. Sınıf Ekonomi ve Sosyal Hayat

Ekonomi ve Sosyal Hayat

➤➤ İnsanlar geçimlerini sağlamak ve ihtiyaçlarını karşılamak için yaptığı ekonomik faaliyetler, insanların sosyal
hayatlarını etkilemektedir. Ekonomik faaliyetler değiştiğinde insanların sosyal yaşamlarında da değişiklikler
gözlenir.

➤➤ Ülkemizde tarımsal faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı geçmiş zamanlarda geniş aile şeklinde bir yaşam söz
konusu idi. İnsanlar arasında yardımlaşma ve dayanışma oldukça güçlüydü.

➤➤ Günümüzde sanayileşmenin gelişmesiyle birlikte köyden kente göçler arttı. Geniş ailelerin yerini çekirdek aile-
ler aldı. Şehirlerde hizmet sektörü gelişti. Şehirlerdeki eğitim, sağlık, ulaşım ve bankacılık alanındaki gelişmeler
insanların sosyal yaşamlarında değişikliğe neden oldu.

➤➤ Ülkemizde Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunan yerleşim yerleri yaz turizmi sayesinde çok gelişmiştir. Bu böl-
gelerde yaşayan insanların turistlerle olan iletişimleri onların kültürlerini öğrenmelerine ve kültürümüzün de
turistler tarafından tanınmasını sağlamıştır.

80 yıl önce 10 haneli köy olan Batman’ın kaderi,
bölgede petrol bulunmasıyla değişti. Petrol ön-
cesi bölge de kerpiç evler vardı. Eğitim, ulaşım,
sağlık gibi pek çok imkân sınırlıydı. Petrol bu-
lunduktan sonra yoğun göç alan Batman, hızla
büyümeye başladı. 1955 yılında Türkiye’nin ilk
petrol rafinerisi olan Tüpraş Batman Rafinerisi
kuruldu. Bununla birlikte çok sayıda kişi işe ka-
vuştu.1957’de ilçe olan Batman, 1990 tarihinde
il oldu. Petrol bulunduğu dönemde 4 bin civa-
rında olan Batman’ın nüfusu, 2017 itibarıyla 585
bini aştı.

Batman, Türkiye’deki ham petrol üretiminin
yüzde 75’ini gerçekleştirmektedir. Şehirde hava
limanı, çok sayıda okul ve hastane bulunmakta-
dır. 2007 yılında kurulan Batman Üniversitesi,
günümüzde 15 bin öğrenciye eğitim olanağı su-
nuyor.

103

5. Sınıf Ekonomi ve Sosyal Hayat

Etkinlik 21

SB.5.5.3. Çevresindeki ekonomik faaliyetlerin, insanların sosyal hayatlarına etkisini analiz eder.

1. Bu köyde yaşayanların geçim kaynakları ve yaşantısı hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Tarım, kümes hayvancılığı,
büyükbaş hayvancılık yapıl-

maktadır.

2.
“Merhaba adım Serdar. Ailemle birlikte köyde yaşı-
yorum. Tarım ve hayvancılık yaparak geçiniyoruz.
Babam köyümüzün çok yakın bir yerinden İstanbul-İz-
mir otobanının geçeceğini söyledi. Merak ediyorum,
bu yolun köydeki yaşantımıza etkisi nasıl olur?”

Sizce, Serdar’ın köyünde yaşayan insanların yaşamı nasıl etkilenecek? Düşünceleri-
nizi yazınız.

Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

104

5. Sınıf Ekonomi ve Sosyal Hayat

Etkinlik 21

3. Verilen bilgiler göre, Şirince Köyü’nde turizmin gelişmesi hangi yeni mesleklerin orta-
ya çıkmasını sağlamıştır?
Şirin Köy Şirince
Şirince, İzmir’in Selçuk ilçesine bağlı bir köydür.
Bu köyde üzüm, zeytin, şeftali, incir, elma, ceviz
gibi meyve üretimi olsa da köyün ana gelir kay-
nağı turizmdir.
Maya Takvimi’ne göre, kıyametin kopacağı 21
Aralık 2012 tarihinde Fransa’nın Bugarach köyü
ile birlikte dünyada kıyametten etkilenmeyecek
iki yerden biri olarak duyurulan Şirince Köyü,
bu öyküyle yalnız Türkiye’nin değil dünyanın da
gündeminde yer aldı. Son zamanlarda yurt içi ve
yurt dışından binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor.

Şirince Köyü’ndeki yeni meslekler
1. Otel işletmeciliği 2. Tecümanlık 3. Garsonluk 4. Aşçılık 5. Resepsiyonistlik
4. Aşağıda yer alan soruları parçaya göre yanıtlayınız.

“Yaşadığım ilçeye geçen yıl üniversite açıldı. Üni-
versite’nin açılmasıyla birlikte çok sayıda öğrenci
farklı yerlerden buraya geldi. Onların kalabileceği
yurtlar yapıldı. İlçemiz öğrencilerin gelmesiyle bir-
likte kalabalıklaştı. Yaşadığımız mahalleye otobüs
seferleri artırıldı. Ulaşımda güçlükler olmaması
için yeni taksi durakları açıldı. İlçemizde alışveriş
yapanlar çoğaldı. Çarşıda yeni market, lokanta ve
kafeler açıldı.”

a. İlçede değişime neden olan olay nedir? İlçeye üniversite açılması

b. İlçede hangi alanlarda değişim görülmüştür? Ulaşım, Beslenme, Ticaret, İnşaat

c. Verilen bilgiye göre hangi mesleklere ihtiyaç artmış olabilir? Aşçı, Şoför, İnşaat ustası ve
işçisi

d. Sizce, ilçe nüfusunun artması ne gibi sorunlar çıkarmış olabilir? Alt yapı yetersizliği, ko-
nut yetersizliği, trafik sorunları

e. Sizin yaşadığınız yerde ekonomik faaliyetleri etkileyen benzer bir durum yaşandı mı?
Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

105

5. Sınıf Ekonomi ve Sosyal Hayat KKT - 21 

1. Marmara Bölgesi nüfus yoğunluğunun en fazla 4. Zonguldak, - - - - sayesinde hızla büyüyüp geli-
olduğu bölgemizdir. Bu bölgede sanayi faaliyet- şen bir şehirdir.
leri çok gelişmiştir.
Buna göre boş bırakılan yeri, aşağıdaki öğren-
Bu durumun nedeni olarak; cilerden hangisi doğru yanıtlamıştır?

I. Ulaşım imkanlarının gelişmiş olması, A) B) Doğalgaz
II. Bölgede tarım arazilerinin yetersiz oluşu,
III. İklim koşullarının uygun olması, Petrol

gibi faktörlerden hangilerinin etkili olduğu Esat Turizm Poyraz Taş
söylenebilir? C) D) kömürü

A) I ve II B) I ve III Şevval Nehir
C) II ve III D) I, II ve III

5.

2. Ahmet Bey emekli olduktan sonra Antalya taraf- Verilen tarım ürünleri, aşağıdaki şehirlerle eş-
larında küçük bir otel açmayı planlamaktadır. leştirildiğinde hangisi dışta kalır?

Buna göre planlama yaparken; A) Adana B) Giresun
C) Balıkesir D) Konya
I. Denize konumu
II. Sermaye durumu
III. Ulaşım imkanları

gibi faktörlerden hangilerini göz önünde bu-
lundurmalıdır?

A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III

3. Merhaba adım Gizem. Sosyal Bilgiler dersinde, 6. Ülkemizde sanayinin gelişmesiyle birlikte insanlar
ülkemiz de çok çeşitli ekonomik faaliyetlerin sür- geçimlerini sağlamak amacıyla sanayi tesislerinin
dürüldüğünü öğrendim. çok olduğu şehirlere göç etmeye ve farklı iş kolla-
rında çalışmaya başladılar.
Buna göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi
yanlıştır? Aşağıdakilerden hangisi bu durumun sonu-
cunda ortaya çıkması beklenemez?
A) Fındık üretimi → Karadeniz
B) Seracılık → Akdeniz A) Şehirlerde hizmet sektörünün gelişmesi
C) Ayçiçeği üretimi → Marmara
D) Çay üretimi → Ege B) Sinema, tiyatro, spor, gezi, eğlence gibi kültü-
rel etkinlikler insanların sosyal hayatlarının bir
parçası hâline gelmesi

C) İnsanlar ihtiyaçlarının büyük bir kısmını kendi-
leri karşılamaları

D) İnsanlar kazandıkları para ile konut satın alarak
veya kiralayarak barınma ihtiyacını karşılama-
ları

106

5. Sınıf Üretim, Dağıtım ve Tüketim Ağı

Üretim, Dağıtım ve Tüketim Ağı

• İnsanların ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin elde edilme aşamasına üretim denir.
• Üretilen mal ve hizmetlerin tüketiciye ulaştırılması sürecine dağıtım denir.
• Üretim sonucunda elde edilen mal ve hizmetin kullanımına tüketim denir.

➤➤ Hayatımızda yer alan pek çok ürün, bize ulaşana kadar farklı aşamalardan geçer. Giydiğimiz kıyafetler, tüket-
tiğimiz yiyecekler, kullandığımız araç ve gereçler birçok işlemden sonra bize ulaşır. Örneğin tarladan toplanan
domates, fabrikada işlenerek salça haline getirilir.

➤➤ Ürünlerden bazılarını ise hiçbir işleme gerek duyulmadan doğrudan tüketebiliriz. Örneğin; yumurta, süt, elma,
portakal vb.

Pamuğun Geçirdiği Aşamalar;

Pamuk ekimi ve hasadı yapılır.

Sonrasında işlenmek üzere fabrika-
ya götürülür.
İşlenen pamuk önce iplik haline ge-
lir.
Dokunan ipliklerden kumaş ve kıya-
fet yapılır.
Sonrasında mağazalarda tüketiciye
ulaşır.
Temel tüketim maddelerimizden olan ekmek, soframıza gelene kadar pek çok aşamadan
geçer. Toprağa ekilen buğday olgunlaşınca hasat edilir. Değirmende un haline getirilir. Fırın-
larda ekmek olur. Nihayet sofralarımızdaki yerini alır.

107

5. Sınıf Üretim, Dağıtım ve Tüketim Ağı

Etkinlik 22

SB.5.5.4. Temel ihtiyaçları karşılamaya yönelik ürünlerin üretim, dağıtım ve tüketim ağını analiz eder.

1. Aşağıdaki kavramları, verilen tanımlarla uygun olarak eşleştiriniz.

e 1. Üretim a. İşlenmeye hazır ürünlere verilen genel addır.
c 2. Tüketim
b 3. Dağıtım b. Üretilen mal ve hizmetlerin tüketiciye ulaştı-
d 4. Ticaret rılması sürecidir.
a 5. Hammadde
c. Üretim sonucunda elde edilen mal ve hiz-
metin kullanma aşamasıdır.

d. Gelir elde etmek amacıyla yürütülen alışve-
riş faaliyetidir.

e. İnsanların ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin el-
de edilme aşamasına denir.

2. Hayatımızda yer alan ürünlerden bazılarını doğrudan tüketirken, bazılarını ise birçok
aşamadan geçtikten sonra tüketiriz. Aşağıda verilen ürünleri, uygun olan bölümlere
yerleştiriniz.

1. Simit 2. Elma 3. Kazak 4. Yumurta 5. Cam 6. Muz 7. Karpuz 8. Tereyağ 9. Bal 10. Kağıt

İşlenmemiş Ürünler İşlenmiş ürünler
2, 4, 6, 7, 9 1, 3, 5, 8, 10

3. Aşağıda karışık şekilde verilen görsellerde, ekmeğin soframıza gelinceye kadar izledi-
ği aşamalar yer almıştır. Görselleri oluş sırasına göre numaralandırınız.

a. 2 b. 5 c. 3

d. 4 e. 1
108

5. Sınıf Üretim, Dağıtım ve Tüketim Ağı

Etkinlik 22

4. Aşağıda aynı ürünün işlenmiş ve işlenmemiş halleri verilmiştir. Uygun şekilde eşleşti-
riniz.

İşlenmemiş Hali İşlenmiş Hali
f 1. Süt a. Makarna

g 2. Dut b. Cips

e 3. Susam c. Pudra Şekeri

d 4. Et d. Sucuk

h 5. Deri e. Tahin

a 6. Buğday f. Yoğurt

b 7. Patates g. Pekmek

c 8. Şeker pancarı h. Ceket

5. Aşağıda hammadde olarak verilen ürünlerden işlendikten sonra neler elde edilebile-
ceğini yazınız.

1. Plastik 1. Yağ

2. Mazot 2. Sabun

A. Petrol 3. Benzin B. Zeytim 3. Kozmetik ürünü
1. Kıyafet 1. Mobilya

2. Havlu 2. Kalem

3. Halı 3. Kâğıt

C. Pamuk D. Ağaç

109

5. Sınıf Üretim, Dağıtım ve Tüketim Ağı KKT - 22 

1. Ahmet, Ege Bölgesi’nde yetişen bir tarım ürü- 4. Aşağıdaki ürünleri, işlenmemiş ve işlenmiş
nünün düşük sıcaklıktan zarar gördüğünü şeklinde gruplara ayırırsak hangisi dışta kalır?
belirtmiştir.
A) Reçel B) Bisküvi
Yukarıda anlatılan ürün aşağıdakilerden han- C) Peynir D) Muz
gisidir?

A) Buğday B) Zeytin
C) Ayçiçeği D) Pirinç

2. I. Portakal 5. Aşağıdaki ürünlerden hangisi, ham maddesi
II. Yumurta ormanlardan elde edilerek üretilmemiştir?
III. Makarna
IV. Salça A) Mobilya
B) Kağıt
Yukarıdaki ürünlerden hangileri, işlenme süre- C) Seramik
cinden geçmeden soframızda yerini alır? D) Selüloz

A) I ve II B) I, II ve III
C) III ve IV D) I, II ve IV

6. Hayatımızda yer alan pek çok ürün, bize ulaşana
kadar farklı aşamalardan geçer.

Üretim • Tarlada yetiştirilen sebze ve
meyvelerin toplanarak araç-
larla pazar yerlerine getirilmesi

Dağıtım • Koyunlardan yün elde edilmesi

3. 1. Hasat edilir. Tüketim • Satışa sunulan elbiselerin
2. Ekilir. tüketiciler tarafından satın
3. Fabrikada işlenir. alınması
4. Şişelenir.
Yukarıdaki aşamaları uygun şekilde eşleş-
Aşağıdaki öğrencilerden hangisi, ayçiçeğinin tirdiğimizde aşağıdaki şekillerden hangisine
yağa dönüşme aşamalarını doğru söylemiştir? ulaşırız?

A) B) A) B)

2-1-3-4 3-2-1-4

Suat 2-1-4-3 Hikmet C) D)
C) D)

1-2-4-3

Fatma Nurgül

110

5. Sınıf Yeni Fikirler Geliştirelim

Yeni Fikirler Geliştirelim

➤➤ Sanayi,ticaretvetarımgibifarklısektörlerdeüretimalanlarımeydanagetirenkişilere
girişimci denir. Girişimciler; yeni iş alanlarının ortaya çıkmasına, ekonomik faali-
yetlerin çeşitlenmesine ve üretimin artmasına yol açar.

Girişimci sırasıyla;

I. Ne üreteceğine karar verir.
II. Nerede üretim yapacağına karar verir.
III. Hazırlıklarını tamamlayıp işini kurar.
IV. Üretime başlar.

Girişimci yatırım yapacağı yerin; ulaşım, hammadde, iş gücü ve enerji kaynakları gibi im-
kanlarını dikkate almalıdır.

Kendine güvenen Başarılı Girişimcinin Özellikleri
Çok yönlü Lider
Ön görülü Çalışkan
Meraklı ve araştırmacı Planlı hareket eden
Risk alan Başarısızlığı kabullenmeyen ve vazgeçmeyen
Üretken Teknolojiyi etkili kullanan
Yeniliklere açık Uyumlu
Kararlı

Devletimiz, Girişimcilik Destek Programı kapsamında girişimcilere maddi destek ver-
mektedir. Programının amacı girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve başarılı
işletmelerin kurulmasıdır.

Çocuklarda çalışıp para kazanarak değil ama dolaylı olarak üretime katkıda bulunabilir. Ör-
neğin, tutumlu olarak, gereksiz yanan ışıkları söndürerek, tabağınıza yiyebileceğiniz kadar
yemek alarak dolaylı yollardan üretime katkıda bulunabilir.

Tübitak, ekonomiye katkı sağlayan proje yarışmaları ve etkinliklerle çocuklar ve gençler
arasında girişimciliği desteklemektedir.

Başarılı Girişimcilerden Bazıları;

Nuri Demirağ: Cumhuriyet döneminin tanınmış iş adamıdır. En önemli özelliği, yeni fikirlere açık olması ve çalış-
kanlığıdır. Türkiye’de uçak fabrikasının kurulması ve paraşüt üretimi gibi ilkleri gerçekleştirmiştir.

Nevzat Aydın: 2001 yılında iki arkadaşıyla 80 bin dolar sermayeyle Yemeksepeti.com’u kurdu. Yemek Sepeti şu
anda 62 ilde ve 10.000’e yakın üye restoran ve aylık aldığı 3 milyon siparişle, milyonlarca kullanıcıya hizmet veri-
yor. Türkiye’nin yanı sıra 7 ülkede daha çalışmalarını sürdürüyor.

Mark Zuckerberg: 14 Mayıs 1984 yılında New York eyaletinde doğdu. Lisede çeşitli bilim dallarında bir çok ödül
kazanan Zuckerberg, ABD’nin en önemli üniversitelerinden Harvard’a girdi ve bilgisayar bilimi okudu. Harvard’lı
öğrencileri Genel Ağ üzerinde buluşturmak için facebook isimli siteyi kurdu. Site, kısa süre içinde dünyada bir sürü
kullanıcıya sahip olan bir site halini aldı. Günümüzde, facebook’un aylık aktif kullanıcı sayısı 2,13 milyar kişiye ulaştı.

111

5. Sınıf Yeni Fikirler Geliştirelim

Etkinlik 23

SB.5.5.5. İş birliği yaparak üretim, dağıtım ve tüketime dayalı yeni fikirler geliştirir.

1. Ekonominin üç temel öğesi; üretim, dağıtım ve tüketimdir.

Aşağıdaki ifadeleri dikkate alarak ekonominin hangi öğesinde faaliyet gösterildiğini
işaretleyiniz.

İfadeler Üretim Dağıtım Tüketim
✓ ✓
1. Havalar soğuduğu için kendime kışlık bir ✓
mont aldım. ✓ ✓

2. Tarlalarımda buğday ve ayçiçeği yetişti- ✓ ✓
riyorum. ✓

3. Antalya’dan aldığım domatesleri İstan-
bul’a tırımla taşıyorum.

4. Merhaba ben ortaokulda öğretmenlik
yapıyorum.

5. Dokuma fabrikam var. Pamukları işleye-
rek kumaş elde ediyoruz.

6. Niğde’den aldığım patatesleri Bursa’da-
ki hale taşıyorum.

7. Yaz tatilinde kullanmak üzere kendime şort
ve güneş gözlüğü aldım.

8. Kömür madeninde işçi olarak çalışıyo-
rum.

2. Girişimci, yatırım yapacağı yerin hangi özellikler taşımasına dikkat etmelidir? Tabloya
uygun şekilde yazınız.

a. Ham b. Ulaşım c. İnsan gücü d. Pazara e. Enerji
maddeye imkanları yakınlık kaynakları
yakınlık

112

5. Sınıf Yeni Fikirler Geliştirelim

Etkinlik 23

3. Tabloda verilenleri dikkate alarak başarılı girişimci de bulunması gereken özellikleri
işaretleyiniz.

Özellikler +/–

1. Çalışkan +

2. Gerektiğinde risk alan +

3. Plansız hareket eden –

4. Uyumlu +

5. Yeniliklere açık +

6. Başarısızlığı kabullenen –

7. Kararsız –

8. Yeniliklere kapalı –

9. Meraklı ve araştırmacı +

10. Ön görülü +

4. Çocuklarda çalışıp para kazanarak değil ama dolaylı olarak üretime katkıda bulunabilir.
Çocukların dolaylı yollardan üretime nasıl katkıda bulunabileceğine örnekler veriniz.
a. Tutumlu olarak

b. Gereksiz yanan ışıkları söndürerek

c. Tabağınıza yiyebileceğiniz kadar yemek alarak

d. Suyu tasarruflu kullanarak

e. Plastik, kağıt ve cam atıklarınızı geri dönüşü-
me atarak

5. Genel Ağ’da başarılı girişimcilerle ilgili araştırma yaparak, sizi etkileyen üç girişimci-
nin başarı hikayesini kısaca yazınız.
1.

2. Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

3.

113

5. Sınıf Yeni Fikirler Geliştirelim KKT - 23 

1. 4. Üretilen malların tüketicilere ulaşabilmesi dağıtım
Başarılı girişimcinin yoluyla olmaktadır. Ekonomide üretim kadar da-
özellikleri nelerdir? ğıtım da önemlidir.

Aşağıdaki mesleklerden hangisi, dağıtım aşa-
masında yer almaz?

Necla Öğretmen’in sorusunu, aşağıdaki öğ- A) Nakliyeci B) Kargo görevlisi
rencilerden hangisi yanlış yanıtlamıştır? C) Çiftçi D) Tır şoförü

A)
Çok yönlüdür.

Hayri Ön yargılıdır.
B)

Kâmil Planlıdır. 5. Herhangi bir yere yatırım yapılırken üretim maliye-
C) tinin düşük olabilmesi için işletmenin ham madde
kaynaklarına yakın olması gereklidir.
Sevim Araştırmacıdır.
D) Aşağıdaki şehirlerden hangisinde bu durum
dikkate alınmamıştır?
Hale
A) Konya → Un fabrikası
B) Ordu → Fındık fabrikası
C) Isparta → Gülsuyu fabrikası
D) Rize → Pamuklu dokuma fabrikası

2. Domates çeşitli işlemlerden geçirilerek salça ola- 6. Sorumlu bireyler toplumun ilgisini çekecek, is-
rak kullanılabilecek duruma getirilir. teklerine uygun veya ihtiyacını karşılayabilecek
yenilikçi fikirler geliştirebilir. Burada insanlara yar-
Buna göre, bir ham maddenin çeşitli süreçler- dım etmek temel amaç olmalıdır. Geliştirilen fikir
den geçirilerek farklı bir duruma getirilmesine bir sorunun çözümüne katkı sağlamalıdır.
ne denir?
Buna göre aşağıdakilerden hangisi açıklaması
A) Ulaşım B) Tüketim verilen duruma uygun bir örnektir?
C) Dağıtım D) Üretim
A) Kaldırımları engelli vatandaşlarımıza uygun
3. Girişimci yatırım yapacağı yerin; şekilde düzenlemek

I. Ham madde B) Evlerimizde enerji tasarrufu sağlayan elektronik
II. Sermaye ürünler kullanmak
III. Ulaşım
C) Satın aldığımız ürünlerün yerli malı olmasına
gibi özelliklerden hangilerini dikkate almalı- dikkat etmek
dır?
D) Kağıt, plastik ve cam gibi atık durumunda olan
A) I ve II B) II ve III maddeleri geri dönüşüm kutularına atmak
C) I ve III D) I, II ve III

114

5. Sınıf Bilinçli Tüketici

Bilinçli Tüketici

➤➤ Tüketici, üretilen mal ve hizmetlerden yararlanan, satın alıp kullanan kişidir. Herhangi bir mal veya hizmeti satın
alan kişinin yasal olarak sahip olduğu haklara tüketici hakları denir.

Bilinçli Tüketicinin Özellikleri
• Aşırı tüketimi sevmez,
• İsraftan kaçınır,
• Aldığı ürünlerin son kullanma tarihini kontrol eder.
• Hakkını nerede nasıl arayacağını bilir.
• Taklit, korsan, sahte ürünlerden uzak durur.
• Elektronik ürünlerin garanti belgesi faturasını mutlaka alır ve onaylatır.
• Reklamların etkisinde kalarak davranış göstermez
Tüketici Hakları İçin Başvurabileceğimiz Yerler;

a. Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri,
b. Tüketici Mahkemeleri,
c. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü,
d. 175 Alo Tüketici hattı,
e. Tüketici Bilgi Sistemi (www. tuketici.gov.tr),
f. Tüketicinin korunmasına yönelik faaliyet gösteren dernek ve vakıflar.
Haklarımızı aramak için bu kurumlara nasıl başvurulabiliriz?
➤➤ Öncecilikle sorunumuzu anlatan bir dilekçe yazarak ilgili kuruma başvurmalıyız. Dilekçeye sorunumuza ait fiş,
fatura gibi belgeler eklenmelidir. Genel Ağ sitelerinde bulunan şikâyet dilekçelerini doldurarakta dijital başvuru
yapabiliriz.
➤➤ Ayıplı Mal ve Hizmet: Ambalajında, etiketinde veya kullanma kılavuzunda yer alan veya satıcı tarafından vaat
edilen özelliklere aykırı olan, eksiklik içeren mal ve hizmetler ayıplı olarak kabul edilir.
➤➤ Mesafeli Satış: Genel Ağ ve telefon gibi iletişim araçlarıyla yapılan satışlar mesafeli satış olarak adlandırılır.
Tüketici 14 gün içinde gerekçe göstermesizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir.

115

5. Sınıf Bilinçli Tüketici

Etkinlik 24

SB.5.5.6. Bilinçli bir tüketici olarak haklarını kullanır.

1. Tabloya göre bilinçli tüketicide olması gereken özellikleri işaretleyiniz.

Özellikler +/–
1. Aşırı tüketimi sever. –
+
2. Aldığı ürünlerin son kullanma tarihini kontrol eder. +
+
3. Alışverişe çıkmadan önce alacakların listesini yapar. –
+
4. Ürün alırken ihtiyaçlarına öncelik verir. –
–
5. Bütçesini aşan alışveriş yapar. +
+
6. Fiyatına ve kalitesine dikkat eder.

7. Reklamları en fazla yapılan ürünleri tercih eder.

8. Özellikle gıda ürünlerinde ambalaj durumuna dikkat etmez.

9. Alışveriş sonrası fiş ve garanti belgesi alır.

10. Tüketici haklarını bilir.

2. Ailenizle birlikte ihtiyaçlarınızı almak için markete gittiğinizi düşünün. Alışveriş sıra-
sında nelere dikkat edersiniz, yazınız.

A..l.ı.ş...v..e..r.i.ş...ö..n..c..e..s.i..l.i.s..t.e...h..a..z..ır.-.
lamak, alışveriş sonrası fiş
y..a...d..a...f.a..t.u..r.a...a..l.m...a..k...,..ü..r.ü..n..l.e.-.
rin son kullanma tarihlerine
b..a..k..m...a..k..,..ü..r.ü..n..l.e..r.i.n...a..m...b..a..l.a..j-.
larını kontrol etmek
...........................................

3. “Mağazadan aldığınız kazağın eve geldiğinizde yırtık olduğunu fark ettiniz. Mağazaya
geri götürmenize rağmen görevli geri almadı.”

a. Neler hissedersiniz? Öğrencilerden gelen uygun cevaplar
b. Hakkınızı nasıl ararsınız? kabul edilir.
c. Buna benzer bir durumla karşılaş-

tınız mı, nasıl çözüm buldunuz?

116

5. Sınıf Bilinçli Tüketici

Etkinlik 24

4. Aşağıdakilerden hangisi, tüketici hakları için başvurabileceğimiz yerler arasında yer
alır, işaretleyiniz.

Başvurabileceğimiz yerler. +–

a. Tüketici Mahkemeleri +

b. 175 Alo Tüketici hattı +
c. Milli Eğitim Bakanlığı –

d. Tüketici Bilgi Sistemi (www. tuketici.gov.tr) +

e. TBMM –

f. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin ve Rekabetin Korunma- +
sı Genel Müdürlüğü

g. Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) –

h. Tüketicinin korunmasına yönelik faaliyet gösteren dernek ve +
vakıflar.

i. Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri +

5. Aşağıdaki soruları uygun şekilde cevaplayınız.

a. Son kullanma tarihi geçmiş ürünleri ni- Ürünlerin bozuk olup olmadığını anla-
çin kullanmamalıyız? yabilmek için

b. Ürün ambalajları üzerinde yer alan 868 Ürünün Türk malı olduğu ya da Türki-
ve 869 barkod numaraları ne anlama ye’de üretildiği
gelmektedir?

c. Dayanıklı tüketim ürünü aldığınızda ne- Garanti kapsamında arızalanması du-
den garanti belgesini saklamalıyız? rumunda gerekli olduğu için

d. Ödeme yaptıktan sonra fiş veya fatura- Yanlışlık olup olmadığını anlayabilme-
ları neden kontrol etmeliyiz? miz için

117

5. Sınıf Bilinçli Tüketici KKT - 24 

1. Ayşe Hanım, mağazadan aldığı elbisenin sökük 4. I. Marketten aldığı yumurtaların bozuk olduğunu
olduğunu fark etmiştir. anlayan Ali Bey’in yumurtaları çöpe atması

Buna göre, Ayşe Hanım aşağıdaki davranışlar- II. Aldığı film DVD’leri çizik çıkan Mert’in ürünü
dan hangisini yapmalıdır? aldığı yere geri götürmesi

A) Aldığı ürünü çöpe atmalıdır. III. Genel Ağ üzerinden aldığı ayakkabının yırtık
B) Başka mağazadan yeni elbise almalıdır. olduğunu gören Seher Hanım’ın durumu müş-
C) Ürünün fiş ya da faturasıyla mağazaya gitmeli- teri hizmetleri yetkilisine bildirmesi

dir. Yukarıdaki ifadelerden hangisi ya da hangileri,
D) Mağazadaki görevliyle tartışmalıdır. bilinçli tüketiciden beklenen davranışlar ara-
sında gösterilemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve II D) II ve III

2. I. Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri, 5. Satın aldığımız ürünle ilgili sorun yaşadığımızda
II. Tüketici Mahkemeleri, tüketici hakem heyeti temsilciliklerine dilekçeyle
III. 171 Alo üretici hattı, başvurabiliriz.
IV. Maliye Bakanlığı
Aşağıdakilerden hangisi, tüketici şikâyet di-
Yukarıdakilerden hangileri, tüketici ihlalleri lekçelerinde yer almaz?
durumunda başvurulabilecek merkezlerden
arasında yer alır? A) Ürünle ilgili fiş
B) Şikâyetin konusu
A) I ve II B) II ve III C) Şikâyet edilen kişi ya da kurum
C) I, II ve IV D) III ve IV D) Tüketicinin öğrenim durumu

3. Tüketici, üretilen mal ve hizmetlerden yararlanan, 6. Herhangi bir malı satın alarak kullanan, para kar-
satın alıp kullanan kişidir. şılığı hizmetlerden yararlanan kişilere tüketici adı
verilir. Bilinçli tüketici alacağı ürünlerin üzerinde
Aşağıdaki öğrencilerden hangisi bilinçli tüke- TSE damgası olmasına özen gösterir.
ticinin özelliğini yanlış söylemiştir?
Aşağıdakilerden hangisinde ürünler üzerinde
A) Barış: Gereksiz harcama yapmaz. yer alan TSE damgasının amacı verilmiştir ?

B) Leyla: Alışveriş listesinde önce isteklerini, son- A) Ürünlerin devlet tarafından koyulan kurallara
ra ihtiyaçlarını sıralar. uygun olarak üretildiğini göstermek

C) Taha: Alacağı ürünlerin fiyatının uygun ve kali- B) Gıda ürünlerini satın alırken üretim ve son
teli olmasına dikkat eder. kullanma tarihlerine dikkat edilmesini sağlamak

D) Sinan: Taklit, korsan, sahte ürünlerden uzak C) Gıda ürünlerinin ambalajlarının yırtık, hasarlı
durur. veya açık olmadığına dikkat çekmek

D) Ürünün ithal olduğunu belirtmek

118

6. ÜNİTE

ETKİN VATANDAŞLIK

Halka Hizmet Veren Kurumlar
Yaşadığım Yerin Yönetimi

Temel Haklarımızı Öğrenelim
Bayrağımız ve İstiklâl Marşı

Kazanımlar

➢➢ SB.5.6.1. Bireysel ve toplumsal ihtiyaçlar ile bu ihtiyaçların karşılanması için hizmet veren kurumları ilişki-
lendirir.

➢➢ SB.5.6.2. Yaşadığı yerin yönetim birimlerinin temel görevlerini açıklar.
➢➢ SB.5.6.3. Temel hakları ve bu hakları kullanmanın önemini açıklar.
➢➢ SB.5.6.4. Millî egemenlik ve bağımsızlık sembollerimizden Bayrağımıza ve İstiklâl Marşına değer verir.

5. Sınıf Etkin Vatandaşlık

121

5. Sınıf Halka Hizmet Veren Kurumlar

Halka Hizmet Veren Kurumlar

➤➤ İnsan, tüm ihtiyaçlarını tek başına karşılayamaz. İnsanların bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılamak için
devlet, çeşitli kurum ve kuruluşlar oluşturmuştur.

Toplumun Temel İhtiyaçları;
• Eğitim: Eğitim kurumları, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösterir. Bünyesinde; kreşler ve

anaokulları, ilkokul, ortaokul, lise, sürücü kursları ve özel okullar vardır.

• Sağlık: Devletimiz, toplum sağlığına önem vermektedir. T.C. Sağlık Bakanlığı, ülkemizde sağlık hizmetlerini
organize eder. Devlet hastaneleri, özel hastaneler, sağlık ocakları, dispanserler topluma sağlık hizmeti verir.

• Güvenlik: Ülkeyi iç ve dış tehlikelerden korumak, toplumun huzur ve güvenliğini sağlamak, devletin temel
görevidir. T.C. Millî Savunma Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü ülkemizde güveliği
sağlayan kurumlardır.

• Ulaşım: Ülkemizde ulaşım hizmetleri: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, T.C. Devlet Demiryolları, Kara-
yolları Genel Müdürlüğü, Türk Hava Yolları, T.C. Deniz İşletmeleri, özel sektör ve belediyelere ait kuruluşlar
tarafından sağlamaktadır.

• Çevre: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (orman, su kaynakları ve milli parkları korumak) ve belediyeler (çevre
düzenleme ve temizliği, park yapımı) hizmet vermektedir.

• Barınma: İnsanların temel ihtiyaçlarındandır. Devletimiz maddi durumu yetersiz olan insanlara destek olur.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Toplu Konut İdaresi (TOKİ), Huzurevleri, Kadın sığınma evleri, sevgi evleri
bu amaçla hizmet vermektedir.

• Adalet: Ülkemizde adalet, T.C. Adalet Bakanlığı’na bağlı kurumlar tarafından sağlanmaktadır. Anayasa Mah-
kemesi, Danıştay, Sayıştay, yerel mahkemeler, cezaevleri, Adli Tıp Kurumu adalet hizmetleri vermektedir.

• Beslenme: İnsanların en temel ihtiyaçları arasında yer alır. İnsanlar bu ihtiyaçlarını kendi karşılar. Devlet ve
özel kuruşlar ihtiya sahiplerine yardım eder. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, aşevleri, halk ekmek fırınları, Et
ve Balık Kurumu halkın beslenme ihtiyacını karşılamaya yönelik çalışır.

Sivil Toplum Örgütleri (STK)
➤➤ Halkın ihtiyaç duyduğu alanlarda gönüllülük esasına dayalı olarak oluşturulan kuruluşlardır. Sivil toplum kuru-

luşları; dernek, vakıf, oda, sendika gibi isimlerle faaliyet gösterir.

STK’ların Faaliyet Alanları:
• Doğal çevrenin korunması: TEMA Vakfı, ÇEKÜL, ÇEVKO Vakfı

• Eğitim faaliyetlerinin desteklenmesi: Darüşşafaka (Şefkat yuvası), Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV), Milli
Eğitim Vakfı (MEV),

• Sağlık hizmetlerinin desteklenmesi: Yeşilay, Türk Kalp Vakfı, Lösemili Çocuklar Vakfı (LÖSEV)

• İhtiyaç sahiplerine yardım yapılması: Mehmetçik Vakfı, Darülaceze,

• Kadın haklarının korunması: Kadın Haklarını Koruma Derneği, Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı

• Doğal afetlerde halka yardım edilmesi: Kızılay, Arama Kurtarma Derneği (AKUT)

e-Devlet, vatandaşlara devlet tarafından verilen hizmetlerin elektronik ortamda su-
nulması demektir. e-Devlet sistemini kullanarak, hizmet sunan yüzlerce kuruma ait
binlerce hizmetten güvenle faydalanabiliriz. Bu sayede zamanımızı ve paramızı boşa
harcamamış oluruz. Örneğin; aşağıdaki kurumlardan online bilgi ve hizmet alabiliriz.

122

5. Sınıf Halka Hizmet Veren Kurumlar

Etkinlik 25

SB.5.6.1. Bireysel ve toplumsal ihtiyaçlar ile bu ihtiyaçların karşılanması için hizmet veren kurumları ilişkilen-
dirir.

1. Aşağıda verilen ihtiyaçları, ilişkili olan kurumlarla eşleştiriniz.

d 1. Eğitim a. Anayasa Mahkemesi
g 2. Sağlık b. TOKİ
c 3. Güvenlik c. Emniyet Genel Müdürlüğü
h 4. Beslenme d. Ortaokul
b 5. Barınma e. Türk Hava Yolları
e 6. Ulaşım f. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
a 7. Adalet g. Verem Savaş Dispanseri
f 8. Çevre h. Et ve Balık Kurumu

2. Aşağıda görselleri verilen sivil toplum örgütlerinin kuruluş amacını yazınız.

İnsanın en hayati organı olan kalbinin korunması amacıyla
a. eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yapmak, kalp sağlığı

hakkında toplumu bilinçlendirmek

Lösemili çocukların sağlık ve eğitim başta olmak
b. üzere her türlü ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı

olmak

Erozyonla mücadele etmek için ağaçlandırma kam-
c. panyaları düzenler, vatandaşları erozyonla mücadele

konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapmak

d. Çevresel ve kültürel sorunlara çözüm üretmek

Milli eğitimi geliştirici çalışmalar yapmak ve okulların
e. araç, gereç, kitap gibi ihtiyaçlarının karşılanmasına

katkıda bulunmak

Down sendromlu bireylerin her yaşta ve konumda

f. karşılaştıkları ayrımcılık ile mücadele ederek, fırsat eşitliği
sağlamak ve toplumdaki vazgeçilmez yerlerini sağlamlaş-

tırmak

123

5. Sınıf Halka Hizmet Veren Kurumlar

Etkinlik 25

3. Sivil toplum kuruluşları, toplumsal ihtiyaçlara duyarlı insanlar tarafından kurulmuştur.
Aşağıda faaliyet alanları verilen sivil toplum kuruluşlarına birer örnek veriniz.

1. Kadın haklarının korunması Kadın Haklarını Koruma Derneği

2. Eğitim faaliyetlerinin desteklen- Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV)
mesi

3. Doğal çevrenin korunması TEMA

4. Sağlık hizmetlerinin desteklen- LÖSEV
mesi

5. Kültür ve sanatın desteklenmesi İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı

4. Verilen bilgilerin, resmi kurum veya sivil toplum örgütlerinden hangisiyle ilgili olduğu-
nu işaretleyiniz.

Bilgi Resmi Kurum Sivil Toplum Örgütü
✓
1. Gönüllülük esasına dayalı olarak toplum için
önemli hizmetler görürler. ✓
✓
2. Burada çalışanlar yaptıkları hizmetlerinin kar-
şılığında yasalarca belirlenmiş ücretleri alırlar.

3. Görev ve sorumlulukların dışına çıkıldığında
yasal işlem yapılır.

4. Görev bilinciyle hareket ederler. ✓

5. Maddi kazanç sağlama amacı yoktur. ✓

6. Çalışma saatleri önceden belirlenmiştir. ✓

7. Dayanışma ve paylaşma ön plandadır. ✓

8. Ast-üst ilişkisi vardır ve bireyin görevi önce- ✓
den bellidir.

124

5. Sınıf Halka Hizmet Veren Kurumlar KKT - 25 

1. ……………?…………… •4. Güvenlik • Et ve Balık Kurumu
• Beslenme • T.C. Çevre ve Şe-
• Barınma
TEMA hircilik Bakanlığı
ÇEKÜL
ÇEVKO • Emniyet Genel
Müdürlüğü

Yukarıda “?” ile gösterilen yere aşağıdakiler- Yukarıda verilen resmî kurumlar ve çalışma
den hangisi yazılmalıdır? alanı eşleştirmesi aşağıdakilerin hangisinde
doğru verilmiştir?
A) Eğitim Faaliyetleri İçin Çalışan Kuruluşlar
B) Sağlık Faaliyetleri Yürüten Kuruluşlar A) B)
C) Doğal Çevrenin Korunmasına Hizmet Eden

Kuruluşlar
D) İhtiyaç Sahiplerine Yardım Eden Kuruluşlar

C) D)

2. I. Öğretmen 5. I. Millî Eğitim Bakanlığı’nda çalışan öğretmen
II. Okul Müdürü II. TEMA’nın faaliyetlerine katılan orman mühen-
III. Avukat disi
IV. Müfettiş III. Sağlık Bakanlığı’nda hizmet veren doktor
IV. Adalet Bakanlığı’nda görevli savcı
Yukarıda verilen görevlilerden hangisinin hiz-
met alanı diğerlerinden farklıdır? Yukarıda verilen çalışanlardan hangisi yaptığı
iş karşılığında herhangi bir ücret almaz?
A) I B) II C) III D) IV

A) I B) II C) III D) IV

3. Sivil Toplum Örgütleri, halkın ihtiyaç duyduğu 6. Teknolojinin gelişmesi ve Genel Ağ kullanımının
alanlarda gönüllülük esasına dayalı olarak oluştu- yaygınlaşması ile beraber e-devlet uygulaması
rulan kuruluşlardır. vatandaşlara hizmet vermeye başladı.

Aşağıdaki kuruluşlardan hangisi, sivil toplum Aşağıdakilerden hangisi e-devlet ile sunulan
kuruluşları arasında gösterilemez? hizmetler arasında yer almaz?

A) Mehmetçik Vakfı A) Trafk cezası sorgulama
B) LÖSEV B) Adli sicil kaydını sorgulama
C) Down Sendromu Derneği C) Alış veriş yapma
D) TOKİ D) Vergi borcu öğrenme

125

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Yönetimi

Yaşadığım Yerin Yönetimi

➤➤ Devlet, birçok hizmeti (eğitim, sağlık, çevre, ulaşım gibi) yerine getirmek için il, ilçe, belde ve köylerde yönetim
birimleri kurmuştur. Ülkemizin yönetimi; merkezî yönetim, merkeze bağlı yönetim ve yerel yönetimler olmak
üzere üçe ayrılır.

1. Merkezî Yönetim
➤➤ Ülkemizin yönetiminde etkin olan kurumlar Cumhurbaşkanlığı ve Bakanlar Kuruludur. Cumhurbaşkanlığı

Genel Sekreterliği ve Devlet Denetleme Kurulu Cumhurbaşkanına karar alma sürecinde yardımcı olan kurum-
lardır. Ülkemizde merkezî yönetime ve bakanlara yardımcı olmak, belli konularda görüş bildirmek ve denetim
yapmak gibi amaçlarla oluşturulmuş Millî Güvenlik Kurulu, Sayıştay ve Danıştay gibi çeşitli kurullar vardır.

2. Merkeze Bağlı Yönetim

Valilikler: İli yöneten en yetkili kişi validir. Valiler T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından görevlendirilir. İlde yer alan tüm
kurum ve kuruluşlar valiye bağlıdır. Ülkemizde 81 il vardır. Valinin başlıca görevleri;

• İlde yer alan kurum ve kuruluşlar arasında uyumu ve düzeni sağlar.
• İlde eğitim-öğretimin düzenli yürütülmesi için çalışmalar yapar.
• Halkın istek ve şikâyetlerine çözüm üretir.
• Köylerin yol, su, kanalizasyon gibi ihtiyaçlarını karşılar.
• İlin her alanda kalkınması için projeler geliştirir.

Kaymakamlıklar: İlçeyi yöneten en yetkili kişi kaymakamdır. Kaymakamlar, T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından
görevlendirilir. İlçe de yer alan tüm kurum ve kuruluşlar kaymakama bağlıdır. Ülkemizde 957 ilçe vardır. Kay-
makamlar; ilçenin kalkınması için çalışmalar yapmak, ilçenin eğitim, kültür, ulaşım, sağlık, ekonomik alanlardaki
sorunlarını çözmek, resmî törenlere başkanlık yapmak başlıca görevleridir.

3. Yerel Yönetim

Belediyeler: Belediye başkanları tarafından yönetilir. İl, ilçe ve beldelerde yer alır. Belediye başkanları halkın oy-
larıyla seçilerek, beş yıl süreyle görev yapar. Belediye başkanının başlıca görevleri;

• Yol, su, kanalizasyon gibi altyapı çalışmaları yapar.
• Eğitim, kültür, sanat ve spor faaliyetlerine destek verir.
• Çevrenin temizliği için gerekli tedbirleri alır.
• Parklar inşa eder ve bakımlarını yapar.
• Belediye sınırları içeresinde ulaşım hizmeti sunar.
• İhtiyaç sahibi halka yardım eder.

Muhtarlıklar: Mahalle ve köylerde en yetkili görevlidir. Halkın oylarıyla seçilir.

Köy muhtarlarının görevleri:
• Salgın ve bulaşıcı hastalık durumunda yetkililere haber vermek
• Halk ile merkeze bağlı yönetim arasındaki resmi işlerini düzenlemek
• Sağlık, eğitim, ulaşım ihtiyaçlarında merkeze bağlı yönetim ile halk arasında iletişimi sağlamak

İhtiyar meclisi, muhtarın başkanlığında kararlar alan ve köyle ilgili işlerin yürütülmesini denetleyen kuruldur.

Mahalle muhtarlarının görevleri:

• Seçmen kâğıtlarının dağıtılmasını sağlamak
• Askerlikle ilgili tebligatların yapılmasını sağlamak
• Mahallede yapılacak hizmetlerle ilgili yetkililerle bilgi alışverişinde bulunmak

126

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Yönetimi

Etkinlik 26

SB.5.6.2. Yaşadığı yerin yönetim birimlerinin temel görevlerini açıklar.

1. Aşağıda tabloyu uygun şekilde doldurunuz.

1. Valiliğe bağlı memurları de- 2. İldeki güvenliği sağlamak,
netlemek bunun için gerekli önlemle-
ri almak
3. İlde yer alan kurum ve ku- Valinin Görevleri
ruluşlar arasında uyumu ve 4. İlde eğitim-öğretimin dü-
düzeni sağlamak zenli yürütülmesi için
çalışmalar yapmak
1. İlçedeki resmî kurum ve Kaymakamın
kuruluşların çalışmalarını Görevleri 2. İlçedeki vatandaşların istek
takip etmek ve şikâyetlerini dinlemek

3. İlçedeki vatandaşların ih- 4. İlçenin eğitim, kültür, ula-
tiyaçlarını tespit ederek şım, sanayi gibi alanlarda
eksikliklerin giderilmesi için gelişip kalkınmasını sağla-
gerekli çalışmaları yapmak mak

2. Aşağıda boş bırakılan yerlere, ilgili kelimeleri yazınız.

a. Muhtarlıklar b. İl Özel İdaresi c. Kaymakam
f. Köy ve Mahalle
d. İl Milli Eğitim Müdürü e. Vali ı. T.C. İçişleri Bakanlığı

g. İl Emniyet Müdürlüğü h. İl Sağlık Müdürlüğü

e ili, c ise ilçeyi yöneten en yetkili yöneticidir. b valiliklere bağlı olarak ça-

lışır ve köylere hizmet götürür. İllerde eğitim ve öğretim işlerini d yürütür. Ülkemizde her

yerleşim yerinde a vardır. f muhtarlıkları olarak ikiye ayrılır. İllerde hastane, sağlık

ocakları aracılığıyla sağlık hizmetlerinin düzenli yürütülmesini h sağlar. İllerde asayiş ve

güvenliği ise g yürütmektedir. Valiler ve kaymakamlar ı tarafından görevlendirilir.

3. Aşağıda muhtarın görevleriyle ilgili verilen bilgileri doğru (D) veya yanlış (Y) olarak
değerlendiriniz.

Bilgiler D/Y
D
a. Mahallede bir salgın hastalık ortaya çıkarsa ilgili kurumları bilgilendirmek Y
b. İlçeler de resmî törenlere başkanlık yapmak D
c. Askerlikle ilgili tebligatların yapılmasını sağlamak Y
d. Seçimler sırasında sandık başkanlığı görevi yapmak D
e. Seçmen kâğıtlarının dağıtılmasını sağlamak Y
f. Yol, su, kanalizasyon gibi altyapı çalışmaları yapmak D
g. Mahallede yapılacak hizmetlerle ilgili yetkililerle bilgi alışverişinde bulunmak Y
h. İlçedeki eğitim ve öğretim işlerinin düzenli yürütülmesini sağlamak

127

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Yönetimi

Etkinlik 26

4. Aşağıda verilen ifadeleri açıklayınız.

a. Resmi Kurum: Devletin, toplumun eğitim, sağlık, güvenlik, barınma, bes-
lenme, sağlıklı bir çevre gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla kurduğu ve işleyişi yasalarca belirlenmiş kurumlardır.

b. Yerel Yönetim: İl, ilçe ve köylerde çöplerin toplanması, sokakların temiz-
lenmesi, yol bakım ve onarımı çalışmalarının yapılması, su
ihtiyacının giderilmesi gibi hizmetleri sunmak amacıyla kurul-
muş yönetim birimlerine denir

c. Merkezi Yönetim: Ülkemizin yönetiminin merkezini temsil eden Cumhurbaşkan-
lığı ve Bakanlar Kurulu’dur.

d. Altyapı Çalışmaları: Su dağıtımı, kanalizasyon, yolların bakım ve onarımı, doğal
gaz dağıtımı gibi çalışmalara verilen genel addır.

e. İhtiyar Meclisi Muhtarın başkanlığında kararlar alan ve köyle ilgili işlerin yü-
rütülmesini denetleyen kuruldur.

5. Ülkemizde il, ilçe ve beldelerde belediyeler bulunur. Belediyeler halkın birçok ihtiyacını kar-
şılamak için çalışmalar yürütür.
Aşağıdaki görselleri inceleyerek, belediyenin halka hangi alanda hizmetler verdiğini
yazınız.

a. b. c.

Çevrenin bakımını yap- Alt yapı çalışmaları(kana- Yolların bakım ve onarı-
mak lizasyon) gerçekleştirmek mını yapmak
d. e. f.

Cadde ve sokakların te- Kaldırımların bakım ve Ağaçlandırma
mizliğini yapmak onarımını yapmak çalışmaları yapmak
g. h. ı.

Parklar inşa etmek ve Halkın su ihtiyacını Belediye sınırları içeresin-
bakımlarını yapmak karşılamak de ulaşım hizmeti sunmak

128

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Yönetimi KKT - 26 

1. I. Vali 4. Aşağıdaki görsellerden hangisi, belediyelerin
II. Belediye Başkanı sorumlu olduğu alanlara örnek gösterilemez?
III. Kaymakam A) B)
IV. Muhtar
C) D)
Yukarıda verilen yöneticilerden hangileri, hal-
kın oylarıyla belirlenir?

A) I, II ve III B) II ve IV
C) I ve III D) I, II, III ve IV

2. Ben Cumhuriyet Mahalle-
si muhtarıyım. Mahallemin
daha güzel bir yer haline
gelmesi için çalışıyorum.

Aşağıdakilerden hangisi muhtarların görevle- 5.
rinden biri değildir? Mahallemizde, bir haftadır
sular düzenli akmıyor. Za-
A) Seçmen kağıtlarının dağıtılmasını sağlamak man zaman aksa da içilecek
B) Mahallesindeki ihtiyaç sahibi insanları tespit gibi değil.

etmek Sinan Bey’in yaşadığı sorun, aşağıdaki kurum-
C) Resmî kimlik belgesini kaybedenler için gerekli lardan hangisinin görev alanında yer alır?

olan belgeleri hazırlamak A) Belediye
D) İtfaiye ve zabıta hizmetlerini sunmak B) Milli Eğitim Müdürlüğü
C) Sağlık Müdürlüğü
3. Bilgiler D/Y D) Emniyet Müdürlüğü
Belediyeler, yerel seçimlerde belirle-
nen belediye başkanları tarafından 6. İl, ilçe ve köylerde çöplerin toplanması, sokakların
yönetilir. temizlenmesi, yol bakım ve onarımı çalışmalarının
İldeki resmi kurum ve kuruluşlar kay- yapılması, su ihtiyacının giderilmesi gibi hizmetle-
makama bağlıdır. ri sunmak amacıyla kurulmuş yönetim birimlerine
Muhtarlar, T.C. İçişleri Bakanlığı tara- yerel yönetim adı verilir.
fından görevlendirilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisiyle yerel
yönetimler arasında ilişki kurulamaz?
Yukarıdaki bilgiler, doğru veya yanlış şeklinde
kodlandığında sırasıyla aşağıdaki sonuçlar- A) İhtiyar meclisi
dan hangisine ulaşılır? B) Belediye meclisi
C) Belediye encümeni
A) D B) D C) Y D) D D) İlçe Tarım Müdürlüğü
D Y D D
D Y Y Y

129

5. Sınıf Temel Haklarımızı Öğrenelim

Temel Haklarımızı Öğrenelim

➤➤ Temel haklar insanın doğuştan getirdiği ve insanca yaşayabilme-
si için gerekli olan haklardır. Temel hak ve özgürlükleri korumak
devletin esas görevidir. Bu haklar çeşitli uluslararası sözleşme ve
yasalarla güvence altına alınmıştır.
Başlıca Temel Haklarımız;

1. Yaşama Hakkı 5. Din ve Vicdan Özgürlüğü

2. Sağlık Hakkı 6. Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı

3. Eğitim Hakkı 7. Mülkiyet ve Miras Hakkı

4. Düşünce ve İfade Özgürlüğü

➤➤ Savaş hâli, sıkıyönetim, olağanüstü hâl, kamu düzeninin bozulması, millî güvenliğin tehlikede olması, bulaşıcı
ve salgın hastalıkların ortaya çıkması gibi durumlarda insanların hak ve özgürlükleri belli ölçülerde sınırlandı-
rılabilir. Yaşama hakkı, düşünce ve kanaat özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü ise her ne sebeple olursa
olsun sınırlandırılamaz.

Katılım Hakkımızı Nasıl Kullanırız?

Demokratik ülkelerde en önemli haklardan birisi de katılım hakkıdır.
Yasalarımıza göre, 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve seçil-
me hakkına sahiptir. Toplum içerisinde aile, okul gibi çeşitli grupların
içinde yer alırız. Yer aldığımız gruplarda alınan kararlarda etkin ve katılım-
cı bir vatandaş olmalıyız. Örneğin; Okul öğrenci temsilcisi seçimlerinde
hem seçme hem de seçilme hakkımızı kullanırız. Aile, okul ve arkadaş
gruplarınızda kararlar alınırken katılım hakkını kullanmalısınız.

Anayasamızın 67. Maddesinde “Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve
bağımsız olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sa-
hiptir.” İfadesiyle katılım hakkı vurgulanmıştır.
➤➤ İnsanların her türlü dış etkiden bağımsız olarak kendi isteğine ve düşüncesine göre karar vermesine özgürlük denir.
Devlet tarafından anayasal güvence altında olan özgürlüklerden bazıları;

Haberleşme Özgürlüğü

MADDE 22. – Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır...

Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü

MADDE 23. – Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir...

Din ve Vicdan Özgürlüğü

MADDE 24. – Herkes vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Düşünce ve Kanaat Özgürlüğü
➤➤ Düşünce özgürlüğü, görüşlerimizi başkalarıyla paylaşma ya da paylaşmama konusunda
özgür olmak anlamına gelir. Herkes düşüncelerini özgürce açıklama hakkına sahiptir. Bu
hakkı kullanırken, başkalarına saygısızlık etmemeliyiz. Akademisyenler, yazarlar, sanatçı-
lar, siyasetçiler ve gazeteciler gibi toplumun farklı kesimlerinde yer alan tüm insanlar bu
hakkını kullanır.

Anayasamızın;
Madde 25- “Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla
olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaat-
leri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.”
Madde 26- “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak
açıklama ve yayma hakkına sahiptir.”

130

5. Sınıf Temel Haklarımızı Öğrenelim

Etkinlik 27

SB.5.6.3. Temel hakları ve bu hakları kullanmanın önemini açıklar.

1. Anayasamızda temel haklarımız güvence altına alınmıştır.
Aşağıda yer alan anayasa maddelerinin kullanım alanlarına örnekler veriniz.

Madde 67- Vatandaşlar, kanunda gösterilen
şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve ba-
ğımsız olarak seçme seçilme veya bir siyasî Herhangi bir siyasi partiye üye olmak
parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve hal-
koylamasına katılma hakkına sahiptir.

Madde 26- Herkes, düşünce ve kanaatlerini
söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına Kişinin sosyal medyada dini ve siyasi
veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına görüşlerini paylaşması
sahiptir.

Madde 42 - Kimse, eğitim ve öğrenim hakkın- Bireyin Hukuk Fakültesi’nde eğitim
dan yoksun bırakılamaz...
görmesi

2. Aşağıda yer alan tabloya, sahip olduğunuz temel haklardan beş tanesini yazınız.

a. Yaşama Hakkı
b. Eğitim ve Öğrenim Hakkı
c. Sağlıklı ve Dengeli Bir Çevrede Yaşama Hakkı
d. Konut Dokunulmazlığı Hakkı
e. Özel Hayatın Gizliliği Hakkı

3. Aşağıda yer alan bilgileri, doğru (D) veya yanlış (Y) olarak değerlendiriniz.

Bilgiler D/Y

a. Görüşlerimizi serbestçe ifade etme hakkına sahibiz. D

b. Düşünce özgürlüğünü, yalnızca gazeteciler kullanabilir. Y

c. Düşüncelerimize önem verilmesi, kendimizi değerli hissetmemi sağlar. D

d. Hak ve özgürlüklerimiz Anayasada güvence altına alınmıştır. D

e. Ülkemizde genel ve yerel seçimlerde oy kullanmak ve aday olmak eğitim hak- Y
kının kullanımına örnektir.

f. Yaşamak, en temel hakkımızdır. D
Y
g. Düşünce özgürlüğü hakkımızı kullanarak, kendi düşüncelerimizi karşı tarafa D
zorla kabul ettirmeliyiz.

h. Okul öğrenci temsilcisi seçimleri, bizlerin katılım hakkını etkin olarak kullan-
mamızı sağlar.

131

5. Sınıf Temel Haklarımızı Öğrenelim

Etkinlik 27

4. Aşağıda verilen görselleri ilgili olan hakla eşleştiniz.

A. Düşünce ve İfade Özgürlüğü B. Katılım Hakkı

2, 3, 7, 8 1, 4, 5, 6

1. 2.

3. 4.

5. 6.

7. 8.

5. Demokrasi, İnsan Hakları ve Vatandaşlık Kulübünün temel amacı öğrencilere demokrasinin
işleyişini kavratmak ve onların iyi bir vatandaş olarak yetişmelerini sağlamaktır.
Aşağıda boş bırakılan yere “Düşünce Özgürlüğü ve Katılım Hakkı” ile ilgili sloganlar
yazınız.

Demokrasi, İnsan Hakları ve Vatandaşlık Kulübü

Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.

132

5. Sınıf Temel Haklarımızı Öğrenelim KKT - 27 

1. Anayasa Madde 26- “Herkes, düşünce ve kana- 4. Hak ve özgürlüklerimiz Anayasamızda güvence
atlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek altına alınmıştır. Etkin ve bilinçli bir vatandaş ol-
başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hak- mak için haklarımızı en iyi şekilde kullanmalıyız.
kına sahiptir.”
Buna göre aşağıdakilerden hangisi, temel
Yukarıda yer alan anayasa maddesi, aşağıda- haklarımız arasında yer alır?
kilerden hangisiyle daha çok ilgilidir?
A) Okulda iyi bir eğitim almak
A) Düşünce özgürlüğü B) Ödevlerimizi yapmak
C) Odamızı düzenli tutmak
B) Yaşama hakkı D) Okul kurallarına uymak

C) Basın yayın özgürlüğü

D) Özel hayatın gizliliği hakkı

2. 5. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi, temel hak ve
özgürlüklerin kullanımıyla ilgili yanlış bir örnek
“Bir kimsenin düşüncesini vermiştir?
açıklayamaması köleliktir”
A) Arda: Hastalandığımda doktora giderim.
Euripides’in bu ifadesi, aşağıdaki anayasa B) Melisa: Okulda yapılan meclis başkanlığı se-
maddelerinden hangisiyle ilgilidir?
çimlerinde oyumu kullanırım.
A) Madde 42 – “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkın- C) Serkan: Ödevlerimi bitirince parkta oyun oyna-
dan yoksun bırakılamaz...”
rım.
B) Madde 56 – “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir D) Seher: Sevmediğim insanlara hakaret ederim.
çevrede yaşama hakkına sahiptir...”
6. Ülkemizde temel hak ve özgürlüklerimiz ana-
C) Madde 50- “Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gü- yasayla güvence altına alınmıştır. Savaş hâli,
cüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.” sıkıyönetim, olağanüstü hâl, kamu düzeninin bo-
zulması, millî güvenliğin tehlikede olması, bulaşıcı
D) Madde 25- “Herkes, düşünce ve kanaat hürri- ve salgın hastalıkların ortaya çıkması gibi durum-
yetine sahiptir...” larda insanların hak ve özgürlükleri belli ölçülerde
sınırlandırılabilir.
3. I. Okul öğrenci temsilcisi seçimlerinde aday ol- Buna göre, aşağıdaki haklardan hangisi bu
mak, açıklamaya örnek gösterilir?

II. Yerel seçimlerde oy kullanmak, A) Yaşama hakkı
III. S ivil toplum kuruluşlarında yer almak, B) Düşünce ve kanaat özgürlüğü
C) Din ve vicdan özgürlüğü
Yukarıda verilen maddelerden hangileri, katıl- D) Yerleşme ve seyahat özgürlüğü
ma hakkının kullanımına örnek gösterilir?

A) I, II ve III B) II ve III
C) I ve III D) I ve II

133

5. Sınıf Bayrağımız ve İstiklal Marşı

Bayrağımız ve İstiklal Marşı

➤➤ Bayrağımız, İstiklâl Marşımız, Türkçemiz, başkentimiz, paramız, meclisimiz ve anayasamız bağımsızlığımızın
ve millî egemenliğimizin sembolleridir. Millî egemenlik; egemenliğin doğrudan doğruya millete ait olmasıdır.

➤➤ Bir milletin bağımsız ve hür bir şekilde yaşamasına, başka bir devlete bağımlı olmadan özgürce karar verebil-
mesine millî bağımsızlık denir.

Anayasa Madde 3: “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.
Bayrağı, şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı ‘İstiklâl Marşı’dır. Baş-
kenti Ankara’dır.”

Bayrağımız
➤➤ Bayrağımız, milletimizin ve bağımsızlığımızın en önemli sembolüdür. Türk Bayrağı Kanunu, 1983 yılında kabul

edilerek; Türk Bayrağının şekli, yapımı ve korunması ile ilgili esas ve usuller belirlenmiştir. Bayrağımızdaki
kırmızı renk, vatan uğruna şehit olanların kanını temsil eder. Bayrağımızı milli bayramlarda ve özel günlerde
evlerimize, iş yerlerimize asırız.
İstiklal Marşımız
➤➤ Millî Mücadelenin en zorlu zamanlarında bağımsızlığa olan inancı, azmi, direnişi güçlü tutmak gerekiyordu.
TBMM tarafından düzenlenen yarışmada Mehmet Akif Ersoy’un “Kahraman Ordumuza” ithaf ettiği şiir bi-
rinci oldu. TBMM bu şiiri, milli marş olarak kabul etti. (12 Mart 1921) İstiklal Marşımız okunurken ayakta, hazır
ol duruşunda bekleriz. Göndere çekilen bayrağımıza dönerek, marşımızı gururla söyleriz. Osman Zeki Üngör
tarafından törenlerde söylediğimiz şekliyle bestelenmiştir.

MEHMET ÂKİF ERSOY (1873-1936)

Mehmet Akif Ersoy; şair, veteriner hekim, öğretmen, hafız ve siyasetçidir. Birinci dönemki
TBMM’de Burdur milletvekilliği yaptı. Millî Mücadele’ye destek sağlamak için Anado-
lu’yu dolaştı. Şiirlerini ‘‘Safahat’’ adlı kitabında topladı.

İstiklal Marşı için verilen ödülü, kendisinin ihtiyacı olmasına rağmen, tamamını hayır kurum-
larına bağışlamıştır. Şair Hüseyin Cahit Yalçın, Mehmet Akif hakkında, şu etkileyici tespiti
yapmıştır: “Mehmet Akif’in hayatı, eserlerinden çok daha muhteşem bir şiirdir…”

 Mustafa Kemal Paşa, İstiklal Marşı’nın en beğendiği yerinin aşağıdaki mısraları olduğunu söylemiştir.
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, hakka tapan milletimin istiklal!

Başkentimiz (Ankara)

Bağımsız her devletin başkenti vardır. Başkent, devletin
yönetim merkezi ve bağımsızlık sembolüdür. Ankara,
millî mücadelenin yönetildiği ve TBMM’nin açıldığı yer-
di. 13 Ekim 1923’te çıkarılan bir yasa ile başkent oldu.
Ankara, hızla gelişerek bugünkü modern görünümünü
almıştır.

134

5. Sınıf Bayrağımız ve İstiklal Marşı

Etkinlik 28

SB.5.6.4. Millî egemenlik ve bağımsızlık sembollerimizden Bayrağımıza ve İstiklâl Marşına değer verir.

1. Aşağıdaki tabloyu uygun şekilde doldurunuz.

Bağımsızlık Sembollerimiz

a. b. c. d. e. f.
Bayrağımız İstiklâl Mar- Türkçemiz Başkentimiz Paramız Meclisimiz
şımız

2. İstiklal Marşı hakkında duygu ve düşüncelerinizi yazınız.

Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.
135

5. Sınıf Bayrağımız ve İstiklal Marşı

Etkinlik 28

3. Ankara’nın başkent olarak seçilmesinin nedenlerini boş bırakılan yerlere yazınız.

1. Yöre halkının milli mücadeleye
verdiği destek

2. Coğrafi konumunun uygun
olması

3. Ulaşım imkanlarının uygunluğu
4. İletişim imkanlarının varlığı
5. Batı Cephesi’ne yakınlık

4. Aşağıda verilen kavramları, ilgili olan görsellerin alt kısımlarına yazarak eşleştiriniz.

1. d, h, I 2. a, g, j 3. c, f , k 4. b, e, i,

a. Başkent b. Vatan şairi c. Osman Zeki Üngör d. Hilal
e. Safahat
i. Burdur mebusu f. “Kahraman g. Anıtkabir h. Ay ve Yıldız
Ordumuza”

j. TBMM k. 12 Mart 1921 l. Arif Nihat Asya

5. Aşağıdaki kelimeleri kullanarak, Mehmet Akif Ersoy’un hayatını anlatan metin oluştu-
runuz.

Safahat Burdur milletvekili İstiklal Marşı

Milil mücadele Halkalı Mülkiye Baytar Mektebi 1873–1936

Hamdullah Suphi Bey Sebillüreşad Mısır Apartmanı

Mehmet Akif Ersoy (1873–1936) İstanbul’da doğdu. Halkalı Mülkiye Baytar Mektebi’ni
birincilikle bitirdi. Mehmet Akif Ersoy şiirlerini topladığı Safahat adlı eseri yedi ciltten
oluşmaktadır. Mehmet Âkif Ersoy ve arkadaşı Eşref Edip tarafından 1908 yılında Sebil-
lürreşat isimli dergiyi çıkarmıştır. Milli mücadeleye destek olmak için Anadolu’yu karış
karış dolaştı. Birinci mecliste Burdur mebusu görevini yaptı. Arkadaşı Hamdullah Sup-
hi Bey’in ısrarı ile İstiklal Marşı yarışmasına katılmış ve şiiri birinci seçilmiştir. 27 Aralık
1936 tarihinde İstanbul’da ikamet ettiği Mısır Apartmanı’nda hayatını kaybetti.

136

5. Sınıf Bayrağımız ve İstiklal Marşı KKT - 28 

1. Dalgalandığın yerde ne korku ne keder... 4. Aşağıdakilerden hangisi, Ankara’nın başkent
oluşunda etkili olmamıştır?
Gölgende bana da bana da yer ver!
A) Ulaşım ve haberleşme imkanlarının uygun
Sabah olmasın, günler doğmasın ne çıkar: olması

Yurda ay yıldızının ışığı yeter. B) Bölge halkının milli mücadeleyi desteklemesi
C) Ankara’nın kalabalık bir nüfusa sahip olması
Şair Arif Nihat Asya’ya ait yukarıda verilen D) Ankara’nın savunma şartlarının uygun olması
dörtlükte, bağımsızlık sembollerinden hangisi
vurgulanmıştır? 5.
?
A) Türk lirası B) Başkent
C) Bayrak D) Türk dili

2. I. Bayrağımız Anayasamız Bayrağımız TBMM Milli Marşımız
II. Paramız
III. TBMM Yukarıdaki tabloda’’?’’ ile boş bırakılan yere
IV. Doğal kaynaklarımız aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

Yukarıda verilen maddelerden hangileri, ege- A) Vatandaşlık görevlerimiz
menlik ve bağımsızlık sembollerimiz arsında B) Bağımsızlık sembollerimiz
yer alır? C) Temel hak ve özgürlüklerimiz
D) Sorumluluklarımız
A) I ve II B) I, II ve III
C) III ve IV D) II ve III 6. Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği günlerde millî
mücadele ruhumuzu yansıtacak, birlik ve bera-
3. Resmî törenler sırasında bağımsızlık sembolümüz berliğimizi artıracak bir marş yazılması düşünülür.
olan İstiklal Marşımızı okuruz. İstiklal Marşının Mehmet Âkif Ersoy bu yarışmaya katılmaz. Meh-
okunduğu sırada davranışlarımıza dikkat etmeli- met Âkif Ersoy’a neden yarışmaya katılmadığı
yiz. sorulduğunda “Millî marş kesinlikle para ile ya-
zılmaz.” cevabını verir. Mehmet Âkif Ersoy daha
İstiklal Marşı söylenirken, aşağıdaki öğrenci sonra arkadaşlarının ısrarıyla yarışmaya katılma-
davranışlarından hangisinin yapılması doğru ya karar verir.
olmaz?
Bu metne göre aşağıdakilerden hangisi söy-
A) Emin: Hareketsiz bir şekilde beklerim. lenemez?

B) Hayri: Sessizce dinler ve eşlik ederim. A) Mehmet Âkif Ersoy’un milli duygulara sahip
olduğu
C) Erdal: Hazır ol duruşunda beklerim.
B) Milli mücadele sürerken İstiklal Marşı yarışması
D) Ercan: Başka işlerle ilgilenirim. düzenlenmek istendiği

C) Birlik ve beraberliğimizi artıracak bir marş
yazılması planlandığı

D) Mehmet Âkif Ersoy’un maddiyata önem verdiği

137

7. ÜNİTE

KÜRESEL BAĞLANTILAR

Yaşadığım Yerin Ülke Ekonomisine Katkısı
Ekonomik İlişkilerde Teknoloji
Turizm ve Uluslararası İlişkiler
Ortak Mirasımız

Kazanımlar

➢➢ SB.5.7.1. Yaşadığı yer ve çevresinin ülkemiz ile diğer ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerdeki rolünü araş-
tırır.

➢➢ SB.5.7.2. Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde iletişim ve ulaşım teknolojisinin etkisini tartışır.
➢➢ SB.5.7.3. Turizmin uluslararası ilişkilerdeki önemini açıklar.
➢➢ SB.5.7.4. Çeşitli ülkelerde bulunan ortak miras ögelerine örnekler verir.

5. Sınıf Küresel Bağlantılar

140

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Ülke Ekonomisine Katkısı

Yaşadığım Yerin Ülke Ekonomisine Katkısı

➤➤ İnsanların çok çeşitli ihtiyaçları vardır. Bazı ihtiyaçlar ülke içerisinden karşılanırken, bazıları da ülke dışından
temin edilir. Böylece ülkeler arasında ticaret ortaya çıkar. Örneğin; ihtiyaç fazlası olan tekstil ürünleri, fındık
ve beyaz eşya gibi ürünleri ihraç ederken; elektronik cihazlar, petrol ve doğal gaz gibi ürünleri de ithal ederiz.
Üretilen mal veya hizmetlerin insanlar arasında alınıp satılması birer ticari faaliyettir.

➤➤ Kazanç elde etmek amacıyla her türlü mal ve hizmetin alınıp satılmasına ticaret denir.

➤➤ Mal ve hizmetlerin alım satımı, ülke içeresinde yapılıyorsa iç ticaret; ülkeler arasında yapılıyorsa dış ticaret
denir. Dış ticarette mal satma işlemine ihracat (dış satım); mal alma işlemine ithalat (dış alım) denir. Ülke
ekonomisinin güçlü olması için ihracatın arttırılması, ithalatın azaltılması gerekir. Ülkemizde ithalat, ihracatımız-
dan fazladır. Bu durum dış ticaret açığı meydana getirmekte ve ekonomimizi olumsuz etkilemektedir.

İhracatımız
➤➤ Almanya, İngiltere, İtalya, ABD, Fransa ve Hollanda en fazla ihracat yaptığımız ülkelerdir.

İhraç ettiğimiz ürünler;
• Bazı tarım ürünleri (fındık, incir, kuru ve yaş meyve vb.)
• Dokuma ve hazır giyim ürünleri
• Çeşitli madenler (krom, bor, bakır, demir, vb)
• Bazı dayanıklı tüketim malları (buzdolabı, TV, çamaşır ve bulaşık makinaları, vb)

İthalatımız
➤➤ Almanya, Çin, Rusya, İtalya, Fransa, ABD, Orta Doğu ülkeleri en fazla ithalat yaptığımız ülkeler arasında yer

alır.

İthal ettiğimiz ürünler;
• Petrol ve doğal gaz
• Elektronik cihazlar
• İlaç, boya ve gübre
• Fabrika makineleri ve parçaları

➤➤ Turizm, bir ülkenin ekonomik olarak kalkınmasına katkıda bulunan önemli bir faaliyettir. Ülkemize her yıl çok
sayıda turist gelmektedir. Antalya deniz turizmi, İstanbul ise kültür turizmi bakımından dünyanın önemli mer-
kezlerinden biridir. Ülkemizde bulunan Göbeklitepe (Şanlıurfa), Çatalhöyük (Konya) ve Alacahöyük (Çorum)
gibi önemli arkeolojik özellikteki tarihi mekanlar birçok yerli ve yabancı turisti ağırlamaktadır. Turizm saye-
sinde ülkemiz hem diğer ülkelere tanıtılmakta hem de ekonomik bir faaliyet yapılarak kazanç sağlanmaktadır.

➤➤ Ülkemiz, konumu itibarıyla üç kıtanın kesişme noktasında yer alır. Ülkemizde yer alan kara yolu, hava yolu,
deniz yolu ve demir yolu gibi ulaşım ağları uluslararası ticaretin gelişmesini sağlamaktadır.

➤➤ Yurt dışından ülkemize üniversite eğitimi almak için gelen öğrenciler bulundukları ilde barınma, beslenme vb.
ihtiyaçlarını karşılarken harcama yapmaktadır. Böylece bu kişiler bulundukları şehrin ekonomisine katkı sağlar.

141

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Ülke Ekonomisine Katkısı

Etkinlik 129

SB.5.7.1. Yaşadığı yer ve çevresinin ülkemiz ile diğer ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerdeki rolünü araştırır.

1. Aşağıdaki kavramları tanımlayınız.

a. Ticaret Kâr elde etmek amacıyla yapılan alım satım işlemine denir.
b. Sanayi İnsanların ham maddeleri, işlenmiş veya yarı işlenmiş ürün hâli-
c. Ticari faaliyet ne getirmek için yaptıkları faaliyetlerin tümüne denir.
d. İthalat Üretilen mal veya hizmetlerin insanlar arasında alınıp satılmasıdır.
e. İhracat
Başka bir ülkeden mal getirme veya satın almaktır.
Bir ülkenin ürettiği malları başka bir ülkeye veya ülkelere satma-
sıdır.

2. Aşağıda verilen ülkelerden uygun olanları kutucuğa yerleştiriniz.
Almanya, Hindistan, Norveç, Gana, Arjantin, İngiltere, Şili, İtalya, Meksika, ABD, Fransa,
En Fazla İhracat Yaptığımız Ülkeler
1. Almanya

2. İngiltere

3. ABD

4. Fransa

5. İtalya

3. Aşağıda ihraç ve ithal ettiğimiz ürünler karışık olarak verilmiştir. Şemalara, verilen
ürünleri uygun şekilde yerleştiriniz.

İhraç ettiğimiz ürünler Ürünler İthal ettiğimiz ürünler

1. c a. Muz 1. a
2. d b. Kakao 2. b
3. f c. Fındık 3. e
4. h d. İncir 4. g
5. j e. Petrol 5. i
f. Tekstil ürünleri
g. Gübre
h. Bor madeni
i. İlaç
j. Seramik ürünleri

142

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Ülke Ekonomisine Katkısı

Etkinlik 29

4. Aşağıdaki bilgileri, doğru (D) veya yanlış (Y) olarak değerlendiriniz.

İfade DY

a. Turizm, bir ülkenin ekonomik olarak kalkınmasına katkıda bulunan ✓
önemli bir faaliyettir.

b. Antalya Havalimanı her yıl milyonlarca turistin ülkemize geldiği ✓
önemli bir ulaşım alanı olarak kullanılır.

c. Bir ülkenin her yerindeki coğrafi koşullar, yeryüzü şekilleri ve ✓
iklim türleri aynıdır.

d. Bodrum (Muğla) ve Alanya (Antalya) turistlerin yoğun ilgi gös- ✓
terdiği arkeolojik mekanlardır.

e. Turizm sayesinde ülkemiz hem diğer ülkelere tanıtılmakta hem ✓
de ekonomik bir faaliyet yapılarak kazanç sağlanmaktadır.

f. Ülke ekonomisinin güçlü olması için ithalatın arttırılması, ihra- ✓
catın azaltılması gerekir.

g. Ülkemizde ihtiyaçtan fazla üretilen üzüm, portakal, fındık ve in- ✓
cir gibi tarım ürünleri başka ülkelere satılır.

h. Bir ülkenin tüm ihtiyaçlarını kendi başına karşılaması oldukça ✓
kolaydır.

5. Ailenizin günlük hayatında kullandığı ürünleri dikkate alarak aşağıdaki boşlukları dol-
durunuz.

Ürün İthal mi? İhraç mı? Üretildiği ülke
TV
Cep Telefonu Öğrencilerden gelen uygun cevaplar kabul edilir.
Ayakkabınız
En sevdiğiniz oyuncak
Araba
Saç kurutma makinesi
Çamaşır Makinesi

143

5. Sınıf Yaşadığım Yerin Ülke Ekonomisine Katkısı KKT - 29 

1. I. Pamuk 4. İstanbul Boğazı üzerinde bulunan 15 Temmuz
II. İncir Şehitler Köprüsü, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü
III. Fındık ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü; Asya ve Avrupa
IV. Muz kıtalarını birbirine bağlayan bir noktada bulun-
maktadır.
Yukarıda verilen tarım ürünlerini, ihraç ürünle-
ri diye sıraladığımızda hangisi dışta kalır? Bu durum İstanbul ilinin diğer ülkelerle han-
gi açıdan ticaretin gelişmesinde önemli bir rol
A) I B) II C) III D) IV oynamaktadır?

A) Kara yolu ticareti

B) Deniz yolu ticareti

C) Hava yolu ticareti

D) Demir yolu ticareti

2. Türkiye’nin En fazla İhracat Yaptığı Ülkeler

↓ ↓ ↓ ↓ 5. Merhaba benim adım çiko-
Almanya ABD İngiltere ? lata. Almanya’da üretildim.
İçeriğimde yer alan kakao Bre-
Buna göre “?” ile gösterilen yere aşağıdaki ül- zilya’dan, fındık Türkiye’den
kelerden hangisi yazılmalıdır? geldi. Üretildikten sonra birçok
ülkede tüketiliyorum.
A) Arjantin B) Nepal
C) İtalya D) Peru Verilen bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
3. I. Bir ülkenin ürettiği malı, başka ülkelere satma- A) Çikolata yapımında ithal ürünler kullanıldığı
sına - - - - denir. B) Üretildikten sonra ihraç edildiği
C) Yalnızca Almanya’da üretildiği
II. Kazanç elde etmek amacıyla her türlü mal ve D) Türkiye’nin Almanya’ya fındık ihraç ettiği
hizmetin alınıp satılmasına - - - - denir.
6. Üretilen mal veya hizmetlerin insanlar arasında
III. Bir ülkenin ihtiyacı olan malı, başka ülkelerden alınıp satılması birer ticari faaliyettir.
satın almasına - - - - denir. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi açıklaması
verilen bu duruma yanlış bir örnek vermiştir?
Yukarıda yer alan boşluklara sırasıyla, aşağı- A) Ziya: Kantinden su almak
daki kelimelerden hangileri yazılmalıdır? C) Mine: Manavdan biber almak
C) Ece: Otelde konaklamak
I II III D) Akın: Parkta gezmek

A) İthalat İhracat Ticaret

B) İhracat İthalat Ticaret

C) Ticaret İhracat İthalat

D) İhracat Ticaret İthalat

144

5. Sınıf Ekonomik İlişkilerde Teknoloji

Ekonomik İlişkilerde Teknoloji

➤➤ Ülkeler arası ticaret, çok eski zamanlardan günümüze gelişerek gelmiştir. Örneğin: Kral yolu, Mezopotamya’yı
Anadolu’ya; İpek yolu, Uzakdoğu’yu Avrupa’ya; Baharat Yolu, Hindistan’ı Avrupa’ya bağlayıp ülkeler arası
ticaretin gelişmesini sağlamıştır. Eski dönemlerde, ülkeler arası ticaret kervanlarla ve küçük gemilerle yapılı-
yordu.

➤➤ Günümüzde iletişim ve ulaşım teknolojisinin gelişmesi, ülkeler arası ticareti gün geçtikçe arttırmaktadır. İyi
bir iletişim ve hızlı bir ulaşım, ürünlerin alınıp satılmasını kolaylaştırır. Günümüzde ticari faaliyetlerin en yoğun
olduğu yerler, Avrupa ve Amerika kıtalarıdır.

 Ülkemiz, Ortadoğu ve Asya’da çıkarılan petrol ve doğalgazın, Avrupa’ya taşınmasında önemli rol oynar.

Ulaşım Araçları

Karayolu ➪ En eski ve en yaygın ulaşım şeklidir. Deniz ve demir yollarına göre daha pahalıdır. Tır, kamyon ve
otobüs ulaşım araçları olarak kullanılır.

Hava Yolu ➪ Diğer ulaşım imkanlarına göre, daha pahalı olmasına karşın en hızlı ulaşım yoludur. Uçak ve heli-
kopter hava yolu ulaşım araçları olarak kullanılır.

Demir yolu ➪ Orta uzaklıktaki mesafelerde yolcu ve yük taşımak için uygun bir ulaşım şeklidir. Tren, metro ve
tramvay demir yolu araçlarıdır.

Deniz Yolu ➪ Ülkeler arası ve kıtalar arası ticarette en çok tercih edilen ve en ucuz ulaşım şeklidir. Gemi, şilep
gibi deniz yolu ulaşım araçları kullanılır.

İletişim Teknolojisi

➤➤ Ülkeler arası ekonomik ilişkilerin kolaylaşıp yaygınlaşmasında, iletişim teknolojileri etkili rol oynamaktadır.
Geçmişte bilgiye ulaşmak kolay değildi. Günümüzde ise telefon, televizyon ve Genel Ağ gibi pek çok iletişim
aracı var. Elektronik ticaret sayesinde farklı ülkelerdeki üreticilere dilediğimiz an ulaşabiliyor ve onlarla kolayca
ticaret yapabiliyoruz. Sorunlarımızı kolaylıkla çözüp, nakliye sırasındaki yolculuğunu Genel Ağ üzerinden takip
edebiliyoruz.

 Ülkemizde ulaşım ve haberleşmeyi sağlayan, T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığıdır.

145

5. Sınıf Ekonomik İlişkilerde Teknoloji

Etkinlik 130

SB.5.7.2. Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde iletişim ve ulaşım teknolojisinin etkisini tartışır.

1. Aşağıdaki eşleştirmeleri uygun şekilde yapınız. Ulaşım Araçları

Ulaşım Yolları a. Tır
b. Şilep
• Karayolu a, d c. Gemi
• Hava Yolu f, g d. Kamyon
• Demiryolu e, h e. Tren
• Denizyolu b, c f. Uçak
g. Helikopter
h. Tramvay

2. Aşağıdaki boşluklara kelimeleri uygun olarak yerleştiriniz.

Boru hatları - Baharat Yolu- şilep - ticaret - Genel Ağ - takas - İpek Yolu - tv

a. Günümüzde telefon, Genel Ağ ve tv gibi pek çok iletişim aracı var.

b. Doğal gaz ve petrol gibi yakıtların taşınmasında boru hatları kullanılıyor.

c. Eski dönemlerde, ülkeler arası ticaret kervanlarla ve küçük gemilerle yapılıyordu.

d. Çin’den başlayarak Avrupa’ya kadar uzanan tarihin en önemli ticaret yoluna İpek
yolu adı verilmiştir.

e. Baharat yolu , geçmişte Hindistan’ı Avrupa’ya bağlayıp ülkeler arası tica-
retin gelişmesini sağlamıştır.

f. Genel Ağ , günümüzün en önemli iletişim aracı haline gelmiştir.

g. Büyük yük taşıyan gemilere şilep denir.

h. Geçmişte takas usulü ile ticaret yapılıyordu.

3. Ülkeler arası ekonomik ilişkilerin kolaylaşıp yaygınlaşmasında, iletişim ve ulaşım teknolojileri
etkili rol oynamaktadır.
Günümüzde ticarette kullanılan iletişim ve ulaşım araçlarını kutucuklara yazınız.

1. 2. 3. 4. 5.

Genel Ağ Telefon Uçak Şilep Tren

146

5. Sınıf Ekonomik İlişkilerde Teknoloji

Etkinlik 320

4. Aşağıda verilen ürünlerin ülkemize daha çok hangi ulaşım araçlarıyla gelmesi gerekti-
ğini yazınız.

a. “Brezilya’da üretildim. Dalımdan koparıldıktan sonra hemen
tüketiciye ulaşmalıyım. Hangi ulaşım aracını kullanmalıyım?”

Uçak

b. “Almanya’da üretildim. Türkiye’ye hangi ulaşım aracıyla git-
meliyim?”

Tır
c. “Adım doğalgaz. İran’da çıkarıldım. Türkiye’ye hangi yolla

ulaşmalıyım?”

Şilep ya da boru hattı
d. “Rusya’da üretildim. Türkiye’deki tüketicilere giderken hangi

ulaşım aracını kullanmalıyım?”

Gemi
e. “ABD’de üretildim. Türkiye’ye hangi ulaşım aracıyla gitmeli-

yim?”

Gemi
f. “Çin’de üretildim. Türkiye’deki çocuklara hangi ulaşım ara-

cıyla gitmeliyim?”

Gemi veya uçak

5. Ulaşım imkânları, satılan ya da alınan ürünün maliyetini doğrudan etkilemektedir.
Aşağıda verilen bilgileri, ilişkili olan yollarla eşleştiriniz.

b 1. En eski ve en yaygın ulaşım yoludur. a. Demiryolu
d 2. Diğer ulaşım imkanlarına göre, daha pahalı olmasına b. Karayolu

karşın en hızlı ulaşım yoludur. c. Deniz Yolu
a 3. Orta uzaklıktaki mesafelerde yolcu ve yük taşımak
d. Hava Yolu
için uygun bir ulaşım yoludur.
c 4. Ülkeler arası ve kıtalar arası ticarette en çok tercih

edilen ve en ucuz ulaşım yoludur.

147

5. Sınıf Ekonomik İlişkilerde Teknoloji KKT - 30 

1. Ülkemizde tekstil malzemesi üreten sanayici Ali 4. İletişim ve ulaşım teknolojisi, ticari faaliyetlerin
Bey, ürettiği malları başka ülkelere satmak iste- daha hızlı ve daha etkin gerçekleşmesini sağlar.
mektedir. Ali Bey bu amaçla Genel Ağ üzerinden
yurt dışındaki fuarları araştırmaktadır. Fuarlardan Aşağıdaki bilgilerden hangisi verilen yargıyı
birinin yetkilileriyle telefonda konuşarak firması desteklemez?
için yer ayırtmış ve fuar ücretini Genel Ağ ban-
kacılığı üzerinden yatırmıştır. Ürettiği ürünleri A) Ulaşım ve iletişim teknolojisinin gelişmesi ülke-
gemilerle fuarın yapılacağı ülkeye göndermiştir. ler arasındaki ekonomik ilişkilerin güçlenmesini
sağlar.
Bu parçaya göre Ali Bey’le ilgili olarak aşağı-
dakilerden hangisi söylenemez? B) İş adamları, ürettikleri ürünleri gemilerle, tırlarla
veya uçaklarla satış noktalarına ulaştırır.
A) İletişim teknolojilerini etkili kullandığı
C) Üretim yapan firmalar, ürettikleri malın tüke-
B) Ürünlerini karayoluyla taşıdığı ticiler tarafından bilinmesini ve kullanılmasını
sağlamak amacıyla televizyon, gazete ve Genel
C) İhracat yaptığı Ağ gibi iletişim teknolojilerinden yararlanarak
ürünün reklamını yapar.
D) Girişimci özelliğe sahip olduğu
D) Ulaşım ve iletişim teknolojisinin gelişmesi ülke-
ler arasındaki ekonomik ilişkilerin zayıflamasını
sağlar.

2. 5. Ulaşım imkânları, satılan ya da alınan ürünün ma-
Antalya’daki seramda yetiştir- liyetini doğrudan etkilemektedir.
diğim domatesleri İstanbul’a
göndereceğim. Bunun için Ulaşım yollarının maliyetleri düşünüldüğünde,
hangi ulaşım aracını kullan- en ucuzundan en pahalısına sıralanmış şekli
mam doğru olur? aşağıdakilerden hangisidir?

Çiftçinin sorusunun doğru yanıtı, aşağıdaki- A) Karayolu -deniz yolu -demir yolu -hava yolu
lerden hangisidir? B) Demir yolu -hava yolu- karayolu -deniz yolu
C) Deniz yolu- demir yolu- karayolu- hava yolu
A) Tır B) Tren D) Hava yolu -karayolu- deniz yolu- demir yolu
C) Taksi D) Otobüs

3. Çok eski zamanlardan beri, ticaret yapılan yollar 6. • İletişim ve ulaşım teknolojisi, ticari faaliyetlerin
büyük önem taşımaktadır. Örneğin; - - - - daha hızlı ve daha etkin gerçekleşmesini sağlar.

Aşağıdaki yollardan hangisi yazılırsa, verilen • Geçmiş zamanlarda satılmak istenen ürünler
örnek hatalı olur? katır, at ve deve gibi hayvanlarla ya da küçük
gemilerle taşınırdı.

• Günümüzde ürünler gemi, tır veya uçak gibi
ulaşım araçları sayesinde bir ülkeden başka bir
ülkeye uzun zamanda taşınabiliyor.

Yukarıda verilen maddeler doğru (D) ya da
yanlış (Y) şeklinde kodlandığında aşağıdaki-
lerden hangisine ulaşılılır?

A) Kral yolu B) İpek yolu A) D B) D C) D D) Y
C) Baharat yolu D) Keçi yolu D Y D D
D Y Y Y

148

5. Sınıf Turizm ve Uluslararası İlişkiler

Turizm ve Uluslararası İlişkiler

➤➤ İnsanların gezmek, görmek, eğlenmek ve dinlenmek gibi amaçlarla yaptıkları faaliyetlere turizm, faaliyetlere
katılan kişilere de turist denir. Turizm faaliyetleri; ülkeler arası yapılıyorsa dış turizm, ülke içinde yapılıyorsa iç
turizm denir. Turist, gittiği bir ülkede yeme, içme ve konaklama gibi ihtiyaçlarını karşılamak için o ülkede para
harcar. Bu nedenle turizm sektörüne “bacasız sanayi” de denir.

İnsanları Turizme Yönlendiren Faktörler; tarihi ve doğal güzellikleri görme isteği, iş, sağlık, eğitim, akraba
ziyaretleri, din, dinlenme-eğlence, sportif aktiviteler, kongre ve toplantılar…

➤➤ Turizmin; ekonomik, politik, sosyal-kültürel ve çevresel-ekolojik etkileri vardır.

Turizm;
• Ülkeler için önemli bir gelir kaynağıdır.
• Turizm, farklı ülkelerden insanları bir araya getirerek kültürel alışverişi sağlar.
• İnsanların birbirlerini daha iyi tanımalarını sağlar.
• Turizmin gelişmesi, dünya barışına katkı sağlar.
• Ülke de yeni istihdam alanları meydana getirir.
• Yabancı turist çeken ülkeler ve bölgelerde yaşayan yerel halk, evrensel dilleri öğrenir.

Ülke Adı Turist Sayısı (milyon kişi)

1. Fransa 83,7

2. ABD 74,8

3. İspanya 65

4. Çin 55,6

5. İtalya 48,6

6. Türkiye 39,8

7. Almanya 33

Ülkelere göre turist sayısı - 2014 İspanya’da Boğa Festivali’nden bir görüntü

149