แนวทางในการพิจารณาเกี่ยวกับการออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน (ปี 2559)

๑๔๕

รวมเร่อื งท่ีน่าสนใจ
กลมุ่ พัฒนามาตรฐานการออกหนงั สือแสดงสิทธิในทีด่ นิ

๔.๔ หนังสือกรมที่ดิน ที่ มท ๐๕๑๖.๒/ว ๑๒๖๗๓ ลงวันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๔๖ เรื่อง
แนวทางปฏิบตั ิเกี่ยวกบั การออกใบแทนหนงั สอื รับรองการทาํ ประโยชนเ พ่อื จดทะเบยี นไดมาโดยการครอบครอง
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชิ ย มาตรา ๑๓๖๗ ไดวางแนวทางปฏบิ ตั ไิ ววา การย่ืนคําขอจดทะเบียนไดม า
โดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ เปนหนาท่ีของผขู อจดทะเบยี นจะตอ ง
นําหนังสือรับรองการทําประโยชนฉบับเจาของท่ีดินมาขอจดทะเบียนตอพนักงานเจาหนาที่ กรณีผูขอไมได
หนงั สอื รบั รองการทาํ ประโยชนมา พนกั งานเจา หนาท่ีไมอ าจรับคาํ ขอไวด าํ เนินการ เวนแตกรณีท่ศี าลมีคําพิพากษา
หรอื คําส่ังอนั ถึงที่สดุ เก่ยี วกับหนังสอื รับรองการทาํ ประโยชน หรือเปนกรณีท่ผี ูใ ดมสี ทิ ธจิ ดทะเบียนตามคําพิพากษา
หรือคาํ สั่งศาล และขอ เท็จจรงิ ปรากฏตามคาํ พพิ ากษาหรือคําส่ังของศาลดังกลาววา ศาลไดพ ิเคราะหแ ละวนิ จิ ฉยั
ในประเด็นแหงคดีและรับฟงไดวา โจทกหรือจําเลยซ่ึงเปนผูขอจดทะเบียนเปนผูมีสิทธิครอบครองในที่ดินน้ัน
พนักงานเจาหนาท่ีสามารถออกใบแทนหนังสือรับรองการทําประโยชน เพ่ือดําเนินการจดทะเบียนไดมา
โดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย มาตรา ๑๓๖๗ ใหไ ด

๕. ผลการพิจารณา
กรมทด่ี นิ พิจารณาแลว เหน็ วา การจดทะเบียนไดม าโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมาย

แพง และพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ตามระเบยี บกรมท่ีดิน วาดวยการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเก่ียวกับที่ดิน
ซ่ึงไดมาโดยการครอบครอง พ.ศ. ๒๕๕๑ และตามหนังสือกรมท่ีดิน ท่ี มท ๐๕๑๖.๒/ว ๑๒๖๗๓ ลงวันที่ ๒๑
พฤษภาคม ๒๕๔๖ เรอ่ื ง แนวทางปฏิบตั ิเกย่ี วกับการออกใบแทนหนงั สอื รับรองการทาํ ประโยชนเพ่ือจดทะเบียน
ไดม าโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ไดวางแนวทางปฏิบัตไิ วว า การยื่นคาํ ขอ
จดทะเบียนไดม าโดยการครอบครอง ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชิ ย มาตรา ๑๓๖๗ เปน หนาท่ขี องผูขอ
จดทะเบียนจะตอ งนําหนงั สอื รับรองการทําประโยชนฉบับเจาของที่ดินมาขอจดทะเบียนตอ พนักงานเจาหนาที่
กรณีผูขอไมไดนาํ หนังสือรับรองการทําประโยชนมา พนักงานเจาหนาท่ีไมอาจรับคําขอไวดําเนินการ เวนแต
กรณที ่ีศาลมีคาํ พพิ ากษาหรือคาํ สัง่ อันถงึ ท่ีสดุ เก่ยี วกบั หนังสือรับรองการทาํ ประโยชน หรือเปนกรณที ่ี ผใู ดมีสิทธิ
จดทะเบยี นตามคําพพิ ากษาหรือคาํ สง่ั ศาล และขอ เทจ็ จริงปรากฏตามคําพพิ ากษาหรอื คําสั่งของศาลดังกลาววา
ศาลไดพเิ คราะหแ ละวินจิ ฉัยในประเด็นแหงคดีและรับฟงไดวา โจทกหรอื จําเลยซึ่งเปน ผขู อจดทะเบยี นเปน ผมู สี ทิ ธิ
ครอบครองในทดี่ นิ นั้น พนกั งานเจา หนาที่สามารถออกใบแทนหนังสือรับรองการทําประโยชน เพื่อดําเนินการ

สํานกั มาตรฐานการออกหนงั สือสาํ คัญ
กรมท่ีดนิ

๑๔๖

รวมเรอื่ งที่น่าสนใจ
กลุ่มพฒั นามาตรฐานการออกหนงั สอื แสดงสิทธิในทดี่ ิน

จดทะเบียนไดม าโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ใหได ตามนัยขอ ๑๒
ประกอบกบั ขอ ๑๗ (๓) แหง กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี ๔๓ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความในพระราชบัญญัตใิ หใชประมวล
กฎหมายที่ดนิ พ.ศ. ๒๔๙๗

ตามประเด็นท่ีหารือปรากฏขอเท็จจริงตามคําพิพากษาศาลจังหวัดศรีสะเกษ ความแพง
คดีหมายเลขแดงท่ี ๒๑๕๖/๒๕๕๗ ระหวาง นาง.ท โจทก นาย.พ จําเลย โดยศาลเห็นวาที่ดินพิพาทท้ังสองแปลง
เปน ทดี่ ินตามหนงั สอื รบั รองการทําประโยชน (น.ส. ๓) เลขที่ ๖๓ และ ๖๕ หมูท่ี ๓ ตําบลพยุห อําเภอเมืองศรีสะเกษ
(ปจจบุ นั เปน อําเภอพยหุ ) จังหวัดศรีสะเกษ แมนาย ร ซ้ือที่ดินพิพาทมาจากนาง พ และนาย ร ยกท่ีดินพิพาท
ใหแ กโจทก โดยทง้ั การซือ้ ขายและการยกใหมไิ ดท าํ สญั ญาเปน หนงั สือจดทะเบียนตอพนักงานเจาหนาที่ จะตกเปน
โมฆะ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๔๕๖ วรรคแรกและมาตรา ๕๒๕ ก็ตาม แตเมื่อนาง พ
ไดส ง มอบทดี่ นิ ใหนาย ร และนาย ร สง มอบตอใหโจทกเ ขา ครอบครองทําประโยชนในที่ดินพพิ าท โจทกย อมเปน
ผทู รงสิทธคิ รอบครอง ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ การท่ีจําเลยเขาไปครอบครอง
ทด่ี ินพิพาทโดยไมม ีสทิ ธยิ อ มเปนการทาํ ละเมิด จงึ เปน กรณที ่ีศาลไดพ เิ คราะหแ ละวนิ ิจฉยั ในประเดน็ แหงคดีแลวฟง
ไดว า นาง ท โจทก เปน ผมู ีสิทธิครอบครองในท่ดี ิน ดังนน้ั กรณีทห่ี ารือจงึ อยูในหลักเกณฑท ีส่ ามารถขอออกใบแทน
เพ่อื จดทะเบียนไดมาโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ได ตามแนวทาง
ปฏบิ ัติทก่ี รมท่ดี ินไดวางไวโ ดยชดั เจนแลว

๖. อา งอิง
หนงั สือกรมท่ีดิน ที่ มท ๐๕๑๖.๕/๑๐๐๘๗ ลงวันท่ี ๒ พฤษภาคม พ.ศ..๒๕๕๙ ตอบขอหารือ

จังหวัดศรสี ะเกษ

สํานักมาตรฐานการออกหนงั สอื สาํ คญั
กรมท่ดี นิ

๑๔๗

รวมเรอื่ งท่ีน่าสนใจ
กลุ่มพัฒนามาตรฐานการออกหนงั สือแสดงสิทธิในทีด่ ิน

๑. พ.ศ. ๒๕๕๙

๒. เรอ่ื ง : หารอื แนวทางปฏบิ ัตเิ กย่ี วกบั การออกใบแทนหนงั สอื รบั รองการทาํ ประโยชน (น.ส. ๓ ก.) เพ่ือจดทะเบียน
ไดมาโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗

๓. ขอ เท็จจรงิ : ประเด็นปญ หา
จังหวัดสงเร่ืองหารือ กรณี นาย ศ ไดนําสําเนาคําฟองศาลจังหวัดเชียงราย คดีหมายเลขดําที่

๑๙๒๖/๒๕๕๘ ลงวันท่ี ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๕๘ ระหวาง นาย ศ โจทก นาย ช จําเลย ขอหาหรือฐานความผิดขับไล
แสดงสิทธคิ รอบครอง ซงึ่ ศาลมคี าํ สงั่ ไมรับฟอง มายื่นคําขอจดทะเบียนไดมาโดยการครอบครองตามประมวล
กฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ตามหลักฐาน น.ส. ๓ ก. เลขท่ี ๙๗๐ ตําบลปงนอย อําเภอแมจัน จังหวัด
เชยี งราย ตามคําขอเลขที่ ๓๐๐๔ ลงวันท่ี ๑๙ พฤศจิกายน ๒๕๕๘ โดยไมสามารถนํา น.ส. ๓ ก. เลขท่ี ๙๗๐
ตําบลปงนอ ย อําเภอแมจนั จงั หวัดเชยี งราย ฉบบั เจา ของทด่ี ินมาได จึงยน่ื คาํ ขอออกใบแทน น.ส. ๓ ก. เพื่อจดทะเบียน
ไดมาโดยการครอบครอง จังหวัดเห็นวา การท่ีศาลสั่งไมรับฟองถือไดวาศาลไดยกฟองในชั้นตรวจคําฟองแลว
ตามประมวลกฎหมายวิธพี ิจารณาความแพง มาตรา ๑๗๒ วรรคทา ย ซึง่ กรณีดงั กลาวมีขอ เท็จจรงิ แตกตา งไปจาก
แนวทางปฏบิ ตั เิ กยี่ วกบั การออกใบแทนหนงั สอื รับรองการทําประโยชนเ พอื่ จดทะเบยี นไดมาโดยการครอบครอง
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ตามหนังสือกรมที่ดิน ที่ มท ๐๕๑๖.๒/ว ๑๒๖๗๓
ลงวันท่ี ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๔๖ จึงหารือวา กรณีดังกลาวพนักงานเจาหนาท่ีจะสามารถออกใบแทนหนังสือ
รับรองการทําประโยชนเพื่อจดทะเบียนไดมาโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย
มาตรา ๑๓๖๗ ตามนัยขอ ๑๒ ประกอบกับขอ ๑๗ (๓) แหงกฎกระทรวง ฉบับท่ี ๔๓ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตาม
ความในพระราชบัญญตั ใิ หใชป ระมวลกฎหมายที่ดนิ พ.ศ. ๒๔๙๗ ไดห รอื ไม

๔. ขอกฎหมาย ระเบียบ คาํ สงั่ :
๔.๑ ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๒๖๗ บุคคลใดยึดถือทรัพยสินโดยเจตนา

จะยดึ ถอื เพื่อตนทา นวา บุคคลน้ันไดซึ่งสทิ ธคิ รอบครอง

สํานกั มาตรฐานการออกหนงั สือสําคัญ
กรมทด่ี นิ

๑๔๘

รวมเรื่องทีน่ ่าสนใจ
กลุม่ พัฒนามาตรฐานการออกหนงั สือแสดงสทิ ธใิ นที่ดนิ

๔.๒ กฎกระทรวง ฉบับที่ ๔๓ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความในพระราชบัญญตั ใิ หใ ชป ระมวล
กฎหมายทีด่ นิ พ.ศ. ๒๔๙๗ ขอ ๑๗

๔.๓ ระเบียบกรมท่ีดิน วาดวยการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเกี่ยวกับที่ดินซ่ึงไดมา
โดยการครอบครอง พ.ศ. ๒๕๕๑ ขอ ๓๒

๔.๔ หนังสือกรมที่ดิน ท่ี มท ๐๕๑๖.๒/ว ๑๒๖๗๓ ลงวันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๔๖
เร่ือง แนวทางปฏิบัติเก่ียวกับการออกใบแทนหนังสือรับรองการทําประโยชนเพื่อจดทะเบียนไดมาโดยการ
ครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชิ ย มาตรา ๑๓๖๗

๕. ผลการพิจารณา
กรมทดี่ นิ พิจารณาแลวเห็นวา การจดทะเบยี นไดมาโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชิ ย มาตรา ๑๓๖๗ ตามระเบยี บกรมที่ดิน วาดวยการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเกี่ยวกับท่ีดิน
ซึ่งไดมาโดยการครอบครอง พ.ศ. ๒๕๕๑ และหนังสือกรมที่ดินท่ี มท ๐๕๑๖.๒/ว ๑๒๖๗๓ ลงวันท่ี ๒๑
พฤษภาคม ๒๕๔๖ เรอ่ื ง แนวทางปฏบิ ตั เิ กยี่ วกับการออกใบแทนหนังสอื รับรองการทาํ ประโยชนเพือ่ จดทะเบียน
ไดมาโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ไดวางแนวทางปฏิบัติไววา
การยน่ื คําขอจดทะเบียนไดม าโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ เปน
หนา ที่ของผขู อจดทะเบียนจะตองนําหนังสือรับรองการทําประโยชนฉบับเจาของที่ดินมาขอจดทะเบียนตอพนักงาน
เจา หนา ที่ กรณีผูขอไมไ ดห นงั สือรับรองการทาํ ประโยชนมา พนกั งานเจาหนาทไ่ี มอ าจรับคาํ ขอไวดําเนนิ การ เวนแต
กรณีที่ ศาลมีคําพพิ ากษาหรือคาํ ส่ังอนั ถึงที่สดุ เก่ียวกบั หนังสอื รบั รองการทําประโยชน หรือเปน กรณีทผ่ี ใู ดมีสิทธิ
จดทะเบียนตามคําพิพากษาหรอื คาํ สง่ั ศาล และขอ เท็จจรงิ ปรากฏตามคําพิพากษาหรือคําส่งั ของศาลดังกลาววา
ศาลไดพเิ คราะหแ ละวินจิ ฉัยในประเด็นแหงคดีและรับฟงไดวา โจทกหรือจําเลยซ่ึงเปนผูขอจดทะเบียนเปนผูมี
สิทธิครอบครองในที่ดินนั้น พนักงานเจาหนาที่สามารถออกใบแทนหนังสือรับรองการทําประโยชน เพื่อ
ดาํ เนนิ การจดทะเบียนไดมาโดยการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ใหได
ตามนัยขอ ๑๗ (๓) แหงกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔๓ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความในพระราชบัญญัติใหใช
ประมวลกฎหมายท่ีดิน พ.ศ. ๒๔๙๗

สาํ นักมาตรฐานการออกหนังสือสาํ คญั
กรมทดี่ ิน

๑๔๙

รวมเรอ่ื งทน่ี า่ สนใจ
กล่มุ พฒั นามาตรฐานการออกหนังสือแสดงสิทธใิ นท่ดี นิ

สาํ หรับกรณที ี่จงั หวัดเชยี งรายหารอื ปรากฏขอเท็จจริงวา ศาลมีคําส่ังไมรับฟอง เน่ืองจาก
ศาลพเิ คราะหแ ลวเห็นวา การไดสิทธิครอบครองในที่ดนิ หรอื ไม เปนสิทธทิ ่ไี ดต ามผลของกฎหมาย ไมมีกฎหมายใด
รองรบั ใหโ จทกฟอ งขอใหศาลมคี ําส่ังวา โจทกไ ดส ิทธิครอบครอง และไมป รากฏขอเทจ็ จริงวา จาํ เลยไดเขามาแยง
การครอบครองหรือกระทําการอน่ื ใดอันเปน การโตแยงสิทธขิ องโจทก จงึ ยงั ไมอ าจฟอ งจาํ เลยได ศาลจึงมคี ําส่ังไมร บั ฟอ ง
จากคําสัง่ ศาลดังกลาวเปน กรณีท่ีศาลมคี วามเห็นวา การไดส ิทธคิ รอบครองเปน ผลตามกฎหมาย หากปรากฏวา
ผูขอไดครอบครองที่ดินแปลงดังกลาวอยูจริง พนักงานเจาหนาที่ยอมสามารถจดทะเบียนใหได โดยผูขอ
จดทะเบยี นจะตอ งนําหนงั สอื รบั รองการทําประโยชนฉบับเจาของท่ีดินมาขอจดทะเบียนตอพนักงานเจาหนาท่ี
เน่อื งจากเปน การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนิติกรรมตามความในมาตรา ๗๒ แหงประมวลกฎหมายที่ดิน และการที่
ศาลมีคําสั่งไมรบั ฟอง จงึ มใิ ชเ ปน เรอ่ื งทีศ่ าลไดม ีคาํ สั่งหรือคําพิพากษาอันถึงที่สุดเกี่ยวกับหนังสือรับรองการทํา
ประโยชนน ั้นๆ หรือเปนกรณีท่ีผูใดมีสิทธิจดทะเบียนตามคําพิพากษาของศาล เมื่อผูขอไมสามารถนําหนังสือ
รับรองการทําประโยชนฉ บบั เจา ของทด่ี นิ มาประกอบการขอจดทะเบยี นสิทธแิ ละนติ ิกรรมได พนักงานเจาหนาที่
จงึ ไมสามารถดําเนินการออกใบแทนหนังสือรับรองการทําประโยชนเพ่ือดําเนินการจดทะเบียนไดมาโดยการ
ครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๖๗ ใหได หากผูขอเห็นวา ตนเองเปนผูมีสิทธิ
ครอบครองในทีด่ ินตามหลักฐาน น.ส. ๓ ก. ก็เปนหนาที่ของผูขอที่จะตองไปดําเนินการเพ่ือนํา น.ส. ๓ ก.
ฉบับเจาของท่ีดนิ มาจดทะเบยี นหรือดาํ เนินการเพื่อใหศ าลมคี าํ สงั่ หรอื คาํ พิพากษาถึงท่ีสุดเกีย่ วกับหนังสือรับรอง
การทาํ ประโยชนด งั กลา ว เพื่อใชเปน หลักฐานประกอบการพจิ ารณาออกใบแทนตอไป

๖. อา งองิ
หนงั สือกรมที่ดิน ท่ี มท ๐๕๑๖.๕/๑๓๙๕๗ ลงวันที่ ๑๐ มิถุนายน พ.ศ..๒๕๕๙ ตอบขอหารือ

จงั หวัดเชียงราย

สํานกั มาตรฐานการออกหนังสอื สําคัญ
กรมทดี่ นิ



คณะผ้จู ัดทาํ

ชื่อหนังสอื : เรอื่ ง แนวทางในการพิจารณาเก่ียวกับการออกหนังสือแสดงสิทธใิ นทด่ี ิน

ท่ีปรึกษา :

นายสรุ พล ศรีวิโรจน์ ผู้อํานวยการสํานกั มาตรฐานการออกหนังสอื สาํ คญั

ผจู้ ัดทาํ : กล่มุ พัฒนามาตรฐานการออกหนังสอื แสดงสทิ ธิในท่ีดนิ

สํานกั มาตรฐานการออกหนงั สือสาํ คญั

นางสาวลนิ ดาวรรณ ธรรมาวุฒชิ ัย ผู้เชยี่ วชาญเฉพาะด้านการออกหนังสอื สาํ คัญ

นายสมมานน สินธุระเวชญ์ นักวิชาการทีด่ ินชํานาญการพิเศษ

นางสาวณัฐพร สกุลอทุ ัยศกั ด์ิ นกั วชิ าการทดี่ ินชาํ นาญการ

นางสาวสาวติ รี อนิ ทรตั น์ นักวชิ าการทีด่ ินชํานาญการ

นายสนั ตธ์ ี ภมู ี นกั วิชาการทดี่ ินชาํ นาญการ

ผู้ออกแบบ/ฝา่ ยศลิ ป์ : กลุ่มงานออกแบบและสรา้ งสอื่ ส่ิงพิมพ์

นายวชริ าวฒุ ิ เอีย่ มพินิจ ออกแบบปก

นายฐาปกรณ์ ยาสี จดั ทํารปู เลม่

พิมพ์ที่ : กองการพิมพ์ กรมที่ดนิ กระทรวงมหาดไทย
ปีทพ่ี มิ พ์ : สิงหาคม ๒๕๕๙ จาํ นวน ๑,๐๐๐ เลม่