โรงเรียนสุจริตคิดฐานสอง

โรงเรียนสุจริตคิดฐานสอง คาํ นาํ

สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยสํานักพัฒนานวัตกรรม
การจัดการศึกษาไดดําเนินการปองกันการทุจริตคอรรัปชัน โดยการปลูกฝงใหผูเรียน
เกิดคณุ ลกั ษณะ 5 ประการ ไดแก ทักษะกระบวนการคิด มวี นิ ยั ซ่อื สตั ยสุจรติ อยอู ยางพอเพยี ง
และจิตสาธารณะ ผานกิจกรรมการดําเนินโครงการเสริมสรางคุณธรรม จริยธรรมและ
ธรรมาภิบาลในสถานศึกษา “ปองกันการทุจริต” (โครงการโรงเรียนสุจริต) พรอมท้ัง
ดําเนินการประเมินคุณธรรมและความโปรงใสในการดําเนินงานของหนวยงานภาครัฐ
โดยประเมินสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา และโรงเรียนในสังกัดท่ีเขาโครงการโรงเรียนสุจริต
ซึ่งผลจากการประเมินที่ไดจะเปนกระจกเงาสะทอนผลการดําเนินงานของสํานักงานเขตพื้นท่ี
การศกึ ษาและโรงเรยี นสจุ รติ วา มกี ารดาํ เนนิ งานทโี่ ปรง ใสมากนอ ยเพยี งใด และเพอ่ื ใหเ กดิ ความ
ตอเนื่องในการดําเนินการปลูกฝงคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต สํานักพัฒนา
นวตั กรรมการจดั การศกึ ษาจงึ รว มกบั สาํ นกั งานคณะกรรมการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ
แหงชาติ (สาํ นักงาน ป.ป.ช.) นาํ ระบบคิดฐานสองมาใชเปน แนวทางในการพัฒนานกั เรยี นและ
บุคลากรในสังกดั ซ่งึ ระบบคิดฐานสองเปนระบบการคิดวิเคราะหข อ มลู ทส่ี ามารถเลอื กไดเพียง
สองทางเทาน้ัน จึงเหมาะตอการนํามาเปรียบเทียบกับการปฏิบัติงานของเจาหนาที่รัฐ ที่ตอง
สามารถแยกเรอ่ื งตาํ แหนง หนา ทก่ี บั เรอ่ื งสว นตวั ออกจากกนั ไดอ ยา งเดด็ ขาด มกี ารทาํ งานทตี่ อ ง
ยึดประโยชนสวนรวมเปนหลัก อันจะสงผลใหปญหาการทุจริตคอรรัปชันลดลง สงผลใหการ
ปฏิบัติงานเกิดความโปรง ใสและเปนธรรมมากขึ้น

สาํ นักพฒั นานวตั กรรมการจดั การศึกษา หวงั เปนอยา งยิง่ วาหนงั สอื “โรงเรียนสจุ รติ
คดิ ฐานสอง” ทีจ่ ดั ทําข้ึนน้ี จะเปนประโยชนแ กน กั เรยี นและผูเกี่ยวขอ งทุกฝาย และขอขอบคณุ
คณะผูจ ดั ทําทุกทานไว ณ โอกาสนด้ี วย

สาํ นกั พัฒนานวตั กรรมการจดั การศกึ ษา
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน

âç àÃÕ Â ¹ Êب ÃÔ μ
¤Ô ´ ° Ò ¹ ÊÍ §
กระทรวงศึกษาธิการ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
Ministry of Education Office of the Basic Education Commission

โรงเรยี นสจุ ริตคิดฐานสอง

พิมพค์ รง้ั ท่ี 1 พ.ศ. 2560
จ�ำ นวนพิมพ ์ 3,000 เลม่
ผู้จัดพิมพ์ สำ�นักพฒั นานวัตกรรมการจดั การศกึ ษา
ส�ำ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน
กระทรวงศึกษาธิการ

พมิ พ์ที่ โรงพิมพช์ มุ นมุ สหกรณก์ ารเกษตรแหง่ ประเทศไทย จำ�กัด
79 ถนนงามวงศว์ าน แขวงลาดยาว เขตจตจุ กั ร กรุงเทพมหานคร 10900
โทร. 0-2561-4567 โทรสาร 0-2579-5101 นายโชคดี ออสวุ รรณ
นายโชคดี ออสวุ รรณ ผพู้ ิมพ์ผโู้ ฆษณา

คาํ นาํ

สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยสํานักพัฒนานวัตกรรม
การจัดการศึกษาไดดําเนินการปองกันการทุจริตคอรรัปชัน โดยการปลูกฝงใหผูเรียน
เกิดคณุ ลกั ษณะ 5 ประการ ไดแก ทักษะกระบวนการคิด มวี นิ ยั ซ่อื สตั ยสุจรติ อยอู ยางพอเพยี ง
และจิตสาธารณะ ผานกิจกรรมการดําเนินโครงการเสริมสรางคุณธรรม จริยธรรมและ
ธรรมาภิบาลในสถานศึกษา “ปองกันการทุจริต” (โครงการโรงเรียนสุจริต) พรอมท้ัง
ดําเนินการประเมินคุณธรรมและความโปรงใสในการดําเนินงานของหนวยงานภาครัฐ
โดยประเมินสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา และโรงเรียนในสังกัดท่ีเขาโครงการโรงเรียนสุจริต
ซึ่งผลจากการประเมินที่ไดจะเปนกระจกเงาสะทอนผลการดําเนินงานของสํานักงานเขตพื้นท่ี
การศกึ ษาและโรงเรยี นสจุ รติ วา มกี ารดาํ เนนิ งานทโี่ ปรง ใสมากนอ ยเพยี งใด และเพอ่ื ใหเ กดิ ความ
ตอเนื่องในการดําเนินการปลูกฝงคุณลักษณะ 5 ประการของโรงเรียนสุจริต สํานักพัฒนา
นวตั กรรมการจดั การศกึ ษาจงึ รว มกบั สาํ นกั งานคณะกรรมการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ
แหงชาติ (สาํ นักงาน ป.ป.ช.) นาํ ระบบคิดฐานสองมาใชเปน แนวทางในการพัฒนานกั เรยี นและ
บุคลากรในสังกดั ซ่งึ ระบบคิดฐานสองเปนระบบการคิดวิเคราะหข อ มลู ทส่ี ามารถเลอื กไดเพียง
สองทางเทาน้ัน จึงเหมาะตอการนํามาเปรียบเทียบกับการปฏิบัติงานของเจาหนาที่รัฐ ที่ตอง
สามารถแยกเรอ่ื งตาํ แหนง หนา ทก่ี บั เรอ่ื งสว นตวั ออกจากกนั ไดอ ยา งเดด็ ขาด มกี ารทาํ งานทตี่ อ ง
ยึดประโยชนสวนรวมเปนหลัก อันจะสงผลใหปญหาการทุจริตคอรรัปชันลดลง สงผลใหการ
ปฏิบัติงานเกิดความโปรง ใสและเปนธรรมมากขึ้น

สาํ นักพฒั นานวตั กรรมการจดั การศึกษา หวงั เปนอยา งยิง่ วาหนงั สอื “โรงเรียนสจุ รติ
คดิ ฐานสอง” ทีจ่ ดั ทําข้ึนน้ี จะเปนประโยชนแ กน กั เรยี นและผูเกี่ยวขอ งทุกฝาย และขอขอบคณุ
คณะผูจ ดั ทําทุกทานไว ณ โอกาสนด้ี วย

สาํ นกั พัฒนานวตั กรรมการจดั การศกึ ษา
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน



สารบัญ

หนา
คํานํา
สารบญั
ความเปน มา.............................................................................................................................1
แบบสังเกตพฤติกรรมเด็กปฐมวัย.............................................................................................6
แบบทดสอบเบ้ืองตนเกีย่ วกับระบบความคิดของนกั เรียน ช้ันประถมศึกษาปท ่ี 1-3 ...............8
เฉลยแบบทดสอบเบอ้ื งตน เกย่ี วกบั ระบบความคดิ ของนกั เรยี น ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ 1-3.......10
แบบทดสอบเบอื้ งตนเก่ียวกับระบบความคิดของนักเรยี น ชน้ั ประถมศึกษาปท่ี 4-6 .............14
เฉลยแบบทดสอบเบอื้ งตน เกย่ี วกบั ระบบความคดิ ของนกั เรยี น ชนั้ ประถมศกึ ษาปท ี่ 4-6.........17
แบบทดสอบเบอ้ื งตน เกีย่ วกับระบบความคิดของนกั เรียน ชัน้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 1-3.................20
เฉลยแบบทดสอบเบ้อื งตน เกี่ยวกับระบบความคิดของนกั เรียน ช้นั มัธยมศกึ ษาปที่ 1-3........22
แบบทดสอบเบื้องตนเก่ยี วกับระบบความคดิ ของนกั เรยี น ชั้นมธั ยมศกึ ษาปท ี่ 4-6.................25
เฉลยแบบทดสอบเบือ้ งตน เกี่ยวกบั ระบบความคดิ ของนักเรยี น ช้นั มัธยมศึกษาปท่ี 4-6........27
เรยี นรอู ยางเขา ใจมอี ะไรใน “ระบบคิดฐานสอง”………..………………………………………….....….31

ระบบคดิ ฐานสบิ (Analog)..........................................................................................32
ระบบฐานสอง (Digital) .........................................................................................33
ความแตกตางระหวางจรยิ ธรรมและการทจุ รติ .......................................................36
การขดั กนั ระหวา งประโยชนส ว นบคุ คลและผลประโยชนส ว นรวม...........................38
ประโยชนส ว นบคุ คลและประโยชนส ว นรวม.............................................................40
ผลประโยชนท บั ซอ น................................................................................................42
รปู แบบของผลประโยชนท บั ซอ น.............................................................................45
แนวทางการพฒั นาโรงเรยี นสจุ รติ “ระบบคดิ ฐานสอง”..........................................................48
การกาํ หนดนโยบาย................................................................................................................51
การสรางความเขาใจ..............................................................................................................52
การพฒั นาบคุ ลากร.................................................................................................................53

สารบัญ (ตอ่ )

การตดิ ตาม..............................................................................................................................54
การประเมนิ .............................................................................................................................55
การแลกเปลยี่ นเรยี นร.ู ............................................................................................................56
การรายงานผลการพฒั นา.......................................................................................................57
ตวั อยา งผลการพัฒนาโรงเรยี นสุจริต “ระบบคดิ ฐานสอง” (สํานักงานเขตพนื้ ท่ีการศึกษา)....58
ตวั อยางผลการพัฒนาโรงเรียนสจุ รติ “ระบบคิดฐานสอง” (ผูบรหิ ารโรงเรียน)......................68
ตัวอยา งผลการพฒั นาโรงเรียนสุจรติ “ระบบคิดฐานสอง” (ครู).............................................77
ตวั อยา งผลการพฒั นาโรงเรยี นสจุ รติ “ระบบคดิ ฐานสอง” (นกั เรยี น).....................................80
ตวั อยา งผลการพฒั นาโรงเรยี นสจุ รติ “ระบบคดิ ฐานสอง” (ผปู กครองและชมุ ชน)..................83
ตัวอยา งแนวทางการพฒั นาบคุ ลากรเพอ่ื ใหเกิดระบบการคดิ ฐานสอง
(สาํ หรบั สํานกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษา)....................................................................................86
แนวทางการพฒั นาโรงเรียนสจุ ริต เพอ่ื สรางความตระหนกั ใหเ กิด “ระบบคิดฐานสอง”
(สาํ หรบั ผบู รหิ ารโรงเรยี น)...............................................................................………………………87
แนวทางการพัฒนาโรงเรียนสุจริต เพอ่ื สรางความตระหนกั ใหเกิด “ระบบคดิ ฐานสอง”
(สาํ หรบั คร)ู ..............................................................................................................................88
แนวทางการพฒั นาโรงเรียนสจุ ริต เพอื่ สรา งความตระหนักใหเกดิ “ระบบคดิ ฐานสอง”
(สาํ หรบั นกั เรยี น)......................................................................................................................88
แนวทางการพัฒนาโรงเรยี นสุจริต เพอื่ สรา งความตระหนักใหเกดิ “ระบบคดิ ฐานสอง”
(สาํ หรบั ผปู กครองและชมุ ชน)..................................................................................................89
ภาพความสาํ เรจ็ ของโรงเรยี นสจุ รติ “ระบบคดิ ฐานสอง”.......………………………………………....…..90

ระดบั โรงเรยี น (เจา หนา ทขี่ องรฐั ).............................................................................93
ระดบั โรงเรยี น (ผรู บั บรกิ าร).....................................................................................95
ระดบั ชมุ ชน..............................................................................................................97
ระดบั ประเทศ..........................................................................................................98
คณะทาํ งาน..............................................................................................................................99

“ ความซ่ือสตั ยสจุ ริตน้ี คือไมโ กง คือไมค อรร ัปชนั คือไมขโมย ไมท จุ ริต
น่กี ็พูดไดง า ย ๆ แตปฏบิ ตั ิไดหรอื เปลา เพราะบางอยางมนั ไมใ ชขโมย บางอยา ง
ไมใ ชค อรร ัปชัน บางอยางไมใ ชทุจริต แตวา เปนการทําใหค นอ่ืนเขาทุจรติ ได”

พระราชดํารสั พระราชทานแกคณะบุคคลทเี่ ขาเฝา ฯ ณ ศาลาดุสดิ าลัย
๔ ธันวาคม ๒๕๒๑



ความเป็นมา อีกท้ังยังทําใหนักลงทุนขาดความเช่ือมั่น
ในระบบราชการไทยท่ีมักจะมีการใชอํานาจ
การคอรรัปชัน (Corruption) โดยมชิ อบ
เปนปญหาที่เกิดขึ้นและถูกส่ังสมมาเปนระยะ
เวลานานในสังคมไทย โดยผลกระทบจาก ป  ญ ห า ก า ร ค อ ร  รั ป ชั น ดั ง ก ล  า ว
การคอรรัปชันจะสงผลโดยตรงตอการพัฒนา ย่ิงแสดงใหเห็นชัดเจนมากข้ึน จากผลการ
ประเทศ ท้ังในดานการบริหารจัดการ จัดอันดับดัชนีชี้วัดภาพลักษณคอรรัปชัน
งบประมาณ การจัดสรรทรัพยากรท่ีมีอยู ที่จัดโดยองคกรเพื่อความโปรงใสระหวาง
ใหเกิดประโยชนสูงสุด รวมไปถึงการพัฒนา ประเทศ (Transparency International)
ทรัพยากรบุคคลใหกลายเปนกําลังสําคัญ ประจําป 2558 พบวา ประเทศไทยไดคะแนน
ของประเทศชาติ ซ่ึงในปจจุบันประเทศไทย 38 คะแนนจากคะแนนเต็ม 100 คะแนน
ไดพยายามแกไขปญหาดังกลาว โดยการ ถูกจัดอยูในอันดับท่ี 76 จาก 168 ประเทศ
กําหนดใหป ญหาการคอรร ัปชัน เปนนโยบาย ท่ัวโลก และเปนอันดับท่ี 3 ในกลุมประเทศ
สําคัญในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย อาเซยี นรองจากประเทศสงิ คโปรแ ละประเทศ
และมีการกําหนดแนวทางแกไขปญหา มาเลเซยี โดยผลการจดั อันดับพบวา ประเทศ
คอรรัปชันในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม เดนมารกเปนประเทศท่ีไดคะแนนสูงท่ีสุด
แหงชาติฉบับตางๆ แตท้ังน้ีการแกไขปญหา เปนอนั ดับหนง่ึ ตดิ ตอกันเปนปทีส่ อง คอื 91
คอรร ปั ชนั กย็ งั ไมเ กดิ เปน รปู ธรรมอยา งแทจ รงิ คะแนน (ทีม่ า: http://www.transparency.org/
อกี ทง้ั ยงั ไดท วคี วามรนุ แรงและมคี วามซบั ซอ น สืบคนเมื่อ 26 ธันวาคม 2559) และจาก
ยากตอการตรวจสอบมากขึ้นเร่ือยๆ โดยจาก การวิเคราะหผลการจัดอันดับดังกลาวอยาง
ผลการวิจัยพบวา ในแตละปพอคาและ ตอเนื่องเปนประจําทุกป สามารถวิเคราะห
นักธุรกิจกวา 80 เปอรเซ็นตตองสูญเสียเงิน ไดว ากลมุ ประเทศทไี่ ดคะแนนสูง คอื 70, 80
ใหกับการคอรรัปชันเปน จํานวนสูงถึงเกือบ 3 หรือ 90 คะแนน สวนใหญอยูในยุโรป
แสนลา นบาท ซงึ่ เงินจํานวนนีส้ ามารถอาํ นวย ตอนเหนอื อาทิ เดนมารก ฟนแลนด นอรเ วย
ประโยชนแกคนสวนใหญของประเทศได สวีเดน ฯลฯ ซึ่งประเทศเหลานี้มีประเด็น
ทําใหรัฐตองจายเงินงบประมาณสูงกวาท่ีเปน ที่เปน จดุ รว มกนั คือ
จริง สงผลใหประชาชนตองไดรับบริการ
สาธารณะที่ไมม คี ุณภาพ 1) มีการบังคับใชกฎหมายและ
กระบวนการยุติธรรม เพ่ือตอสูกับปญหา
คอรรปั ชนั มายาวนานและจรงิ จัง

สุจริต คดิ ฐานสอง 1

2) มีความสามารถในการลดความ ซงึ่ กาํ หนดใหเ ปนแผนงานและโครงการสําคญั
เหลื่อมลํ้าดานรายไดของประชาชน ทําให ขอ ที่ 4.9 วา ดวยการสรา งกลไก “ยับยั้ง” และ
ประชาชนมีฐานะใกลเคียงกัน (จํานวนคน “สรางความตระหนักรู” เพื่อปองกัน
ช้ันกลางมีจํานวนประมาณรอยละ 80 การทุจริต ท่ีมุงเนนการเสริมสรางคุณธรรม
ของประชากรทัง้ หมด) จริยธรรมและธรรมาภิบาลในสถานศึกษา
3) สงเสริมการมีสวนรวมของ ภายใตกรอบแนวคิด “โรงเรียนสุจริต”
ประชาชนและประชาสังคมในดานความ เพื่อสรางองคความรูและกระบวนการเรียนรู
โปรงใสของการบริหารภาครัฐ การใชอํานาจ ที่เทาทันตอการเปลี่ยนแปลง ปลูกจิตสํานึก
ของฝายการเมือง ฯลฯ ซึ่งเปนองคประกอบ ทักษะกระบวนการคิด มีวินัย ซ่ือสัตย
สําคัญของการปกครองระบอบประชาธิปไตย อยูอยางพอเพยี ง จติ สาธารณะ
โดยเฉพาะมงุ เนน เสรภี าพและมาตรฐานความ น อ ก จ า ก แ ผ น พั ฒ น า เ ศ ร ษ ฐ กิ จ
รับผดิ ชอบของสื่อสารมวลชน และสังคมแหงชาติท่ีเปรียบเสมือนเข็มทิศ
ซึ่งแตกตางจากกลุมประเทศกําลัง ใ น ก า ร ดํ า เ นิ น ง า น ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ แ ล  ว
พัฒนาที่มีแนวโนมของการคอรรัปชันเพ่ิมข้ึน ประเทศไทยไดกําหนดใหมียุทธศาสตรชาติ
อยางตอเน่ือง สงผลใหประเทศกําลังพัฒนา วาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต
แตล ะประเทศ พยายามหาแนวทางและวธิ กี าร ที่มีเน้ือหาเกี่ยวกับการปองกันการคอรรัปชัน
แกไ ขปญ หาดงั กลา วเพอ่ื สรา งภาพลกั ษณ และ ข้ึนโดยเฉพาะ เพ่ือเปนแนวทางในการ
สรางความเช่ือมั่นในการลงทุนใหกับประเทศ ดําเนินงานของหนวยงาน และองคกรภายใน
ของตนเอง (ชัยณรงค อินทรมีทรัพย, 2559) ประเทศมาอยา งตอเนื่อง ไดแก
ประเทศไทยไดก าํ หนดใหม มี าตรการ 1) ยุทธศาสตรชาติวาดวยการ
ปองกันและปราบปรามคอรรัปชันเปนวาระ ปองกันและปราบปรามการทุจริต ระยะท่ี 1
สําคัญของชาติโดยกําหนดไวอยางชัดเจน (พ.ศ.2551 - 2555)
ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ 2) ยุทธศาสตรชาติวาดวยการ
ฉบับที่ 12 (พ.ศ.2560 - 2564) (คณะรฐั มนตรี ปองกันและปราบปรามการทุจริต ระยะที่ 2
มีมติเห็นชอบในการประชุมเมื่อวันท่ี 13 (พ.ศ.2556 – 2560)
กันยายน พ.ศ.2559) ยุทธศาสตรท่ี 6 3) ยุทธศาสตรชาติวาดวยการ
การบริหารจัดการในภาครัฐ การปองกัน ปองกันและปราบปรามการทุจริต ระยะท่ี 3
การทุจริตประพฤติมิชอบและธรรมาภิบาล (พ.ศ.2560 – 2564)
ในสังคมไทย

2 สจุ รติ คดิ ฐานสอง

เน้ือหาของยุทธศาสตรชาติวาดวย 2) ประยกุ ตห ลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ
การปอ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ ทกุ ฉบบั พอเพยี งเปน เครอ่ื งมือตานทุจรติ
มุงเนนใหหนวยงาน องคกร และบุคคลจาก 3 ) ส  ง เ ส ริ ม ใ ห  มี ร ะ บ บ แ ล ะ
ทุกภาคสวนประสานความรวมมือกัน กระบวนการกลอมเกลาทางสังคมเพื่อ
ใ น ก า ร แ ก  ไ ข ป  ญ ห า ก า ร ค อ ร  รั ป ชั น ตานทุจริต
อยางเปนระบบและสอดคลองกัน และ 4) เสริมพลังการมีสวนรวมของ
มีการประเมินผลความพึงพอใจสําหรับ พลเมอื ง (Civic Participation) และบรู ณาการ
ผูมีสวนเกี่ยวของ เพ่ือกระตุนใหประชาชน ทุกภาคสว นเพ่อื ตอตานการทุจรติ
รับรู เขาใจสาเหตุของปญหาและตระหนักถึง จากยุทธศาสตรสําคัญดังกลาว
ผลเสียของการทุจริตคอรรัปชัน รวมถึง แสดงใหเห็นวาหนวยงาน หรือองคกรดาน
การผลกั ดนั ใหอ งคก รอสิ ระ ภาคเี ครอื ขา ยและ การศึกษาถือไดวาเปนกําลังสําคัญที่จะชวย
ภาครัฐจริงจังในการดําเนินการภายใตกรอบ สงเสริมและสนับสนุนใหการดําเนินงาน
แนวทางดานจริยธรรม และกรอบแนวทาง ตามยุทธศาสตรประสบความสําเร็จ และเพื่อ
ดา นกฎหมาย โดยมงุ ยกระดบั การดาํ เนนิ งาน ใหการดําเนินการตามยุทธศาสตรน้ันเปนไป
ของหนวยงาน และองคกรตางๆ ภายใน อยางมีประสิทธิภาพ และเกิดประสิทธิผล
ประเทศ ไมวาจะเปนหนวยงานดาน สูงสุด จึงไดมีการรางพระราชบัญญัติวาดวย
ทรัพยากรธรรมชาติ หนวยงานดานแรงงาน ความผิดเก่ียวกับการขัดกันระหวางประโยชน
และหนวยงานดานการศึกษา เปนตน สวนบุคคลกับประโยชนสวนรวมข้ึน สําหรับ
โดยเฉพาะยุทธศาสตรชาติวาดวยการปองกัน หนวยงานภาครัฐ ขาราชการ รวมไปถึง
และปราบปรามการทุจริตระยะที่ 3 บคุ ลากรทเ่ี กย่ี วขอ ง เพอื่ นาํ ไปใช เปน แนวทาง
(พ.ศ.2560 – 2564) (คณะรัฐมนตรมี ีมตเิ หน็ บริหารจัดการท่ีชัดเจน และเปนแนวปฏิบัติ
ชอบในการประชมุ เมื่อวนั ที่ 11 ตุลาคม พ.ศ. ที่ตองยึดถืออยางเครงครัด แตจากขอมูลของ
2559) ในยุทธศาสตรที่ 1 สรางสังคมทีไ่ มท น สํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบ
ตอ การทจุ รติ อนั ประกอบดว ย 4 กลยทุ ธส าํ คญั ปรามการทุจริตแหงชาติ (ขอมูลเมื่อวันที่ 27
ไดแก ตุลาคม พ.ศ.2559) ทไ่ี ดส รปุ ขอมูล เรื่องกลาว
1) ปรับฐานความคิดทุกชวงวัย หารองเรียนที่เก่ียวของกับการทุจริตซึ่งอยู
ต้ังแตปฐมวัยใหสามารถแยกระหวางผล ระหวา งการไตส วนขอ เทจ็ จรงิ มจี าํ นวน 2,220
ประโยชนส ว นบคุ คลและผลประโยชนส ว นรวม เรอ่ื ง พบวา มเี รอื่ งกลา วหารอ งเรยี นจากบคุ คล

สุจริต คดิ ฐานสอง 3

และหนวยงานภายใตสังกัดกระทรวง ดา นการศกึ ษา ใหเ ปน ไปตามหลกั ธรรมาภบิ าล
ศกึ ษาธกิ าร จาํ นวนถึง 75 เรือ่ ง โดยเรอื่ งรอง โดยเริ่มตน จากการปรับกระบวนทัศน
เรียนดังกลาวเกี่ยวกับการทุจริตในการ (Paradigm Shift) ของบุคลากรภายใน
ดําเนินงานของผูบริหาร ครู และบุคลากร หนวยงานใหมองวาปญหาคอรรัปชัน
ทางการศึกษา อาทิ การจดั ซื้อจัดจางทไ่ี มเปน เปนหนาที่ของทุกคนท่ีจะรวมกันแกไข
ไปตามระเบียบ การทุจริตเงนิ โครงการอาหาร และเรียนรูท่ีจะปรับเปลี่ยนระบบการคิด
กลางวัน การตอไฟฟาของโรงเรียนไปใช ของตนเองจากระบบคิดฐานสิบ (Analog)
ท่ีบานพักของผูบริหารและครู การเรียกเก็บ ซึ่งเปนการคิดโดยใชความรูสึก และอารมณ
เงินจากผูรับเหมา การยืมเงินทดรองราชการ อยูเหนือเหตุผล เชน การนําประโยชน
และอนุมัติดวยตนเอง และการปลอมลายมือ สว นบคุ คลและประโยชนส ว นรวมมาปะปนกนั
ผบู รหิ าร เปน ตน ซึ่งจากขอ มลู ดงั กลา วแสดง พฤติกรรมการนําสิ่งของราชการมาใช
ใหเห็นไดชัดเจนวาหนวยงานทางดานการ เพ่ือประโยชนสวนบุคคล และการแสวงหา
ศึกษาในประเทศไทยจําเปนตองไดรับการ ประโยชนจากตําแหนงหนาที่เพื่อตนเอง
พฒั นาใหม คี วามโปรง ใสในการดาํ เนนิ งานมาก เครือญาติ หรือพวกพอง เปนตน ซึ่งการ
ท่ีสุด ไมวาจะเปนหนวยงานในระดับนโยบาย กระทําเหลาน้ีเปนสาเหตุสําคัญท่ีนําไปสู
เชน กระทรวง ทบวง กรมไปจนกระทั่งถึง การคอรร ปั ชนั ไดใ นทสี่ ดุ ไปสรู ะบบคดิ ฐานสอง
หนวยงานในระดบั ปฏบิ ัติการ เชน สาํ นกั งาน (Digital) คอื การคดิ แบบตรรกะโดยใชเหตผุ ล
เขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษา และโรงเรยี น เพอื่ เปน แบบ อยูเหนืออารมณ และความรสู ึก เชน การแยก
อยางท่ีดีใหกับเยาวชนท่ีจะตองเขาสู ออกอยางชัดเจนวาส่ิงใดถูกส่ิงใดผิด การเห็น
กระบวนการพฒั นาในลาํ ดบั ตอ ไป แกประโยชนสวนรวม หรือประโยชนของ
การแกไ ขปญ หาคอรร ปั ชนั ไดด าํ เนนิ หนว ยงานมากอ นประโยชนส ว นบคุ คล เปน ตน
การมาอยางตอเนื่องดวยวิธีการที่หลากหลาย นอกจากน้ี การพัฒนาคนใหมีระบบคิดฐาน
แตยังไมประสบความสําเร็จตามเปาหมาย สองไมไดมีความสําคัญเฉพาะตอการปฏิบัติ
ท่ีกําหนดไว ดังนั้นสํานักงานคณะกรรมการ งานภายในหนว ยงาน หรอื องคกรเทานน้ั แต
ปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ ยังกอใหเกิดการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตของคนใน
(ป.ป.ช.) และสํานักงานคณะกรรมการ สังคมไปสูการมีวัฒนธรรมดิจิทัล อันเปนองค
การศึกษาข้ันพื้นฐาน จึงไดรวมกันยกระดับ ประกอบสาํ คญั ในการพฒั นาประเทศชาตใิ หม ี
ความโปรงใสในการดําเนินงานของภาครัฐ ความม่นั คง มง่ั คง่ั และยงั่ ยืนตอไป

4 สุจริต คิดฐานสอง

สจุ รติ คิดฐานสอง 5

แบบสังเกตพฤติกรรมเด็กปฐมวัย

คําชีเ้ เจง
1. ใหค รสู งั เกตพฤตกิ รรมเดก็ ปฐมวยั ตามรายการตอ ไปนจี้ าํ นวน 10 รายการ แลว ใสเ ครอื่ งหมาย

ถูกตามระดับการปฏิบตั ิจรงิ ของเด็กปฐมวัย ดงั นี้
0 = ทําเปนประจาํ
1 = นานๆ ครั้ง
2 = ไมเ คยทํา

2. ใหครูรวมคะแนนระดับการปฏบิ ัติ และแปลผลพฤติกรรมลงในตารางแบบสงั เกตพฤตกิ รรม
เด็กปฐมวยั เปน รายบุคคล

3. เกณฑก ารตัดสินพฤตกิ รรม

ชวงคะแนน พฤตกิ รรม

16 – 20 เด็กมีพฤตกิ รรมเห็นแกป ระโยชนสวนรวมมากกวาสวนบคุ คล
11 – 15 เดก็ มพี ฤติกรรมคอ นขา งเหน็ แกป ระโยชนสวนรวมมากกวาสวนบคุ คล
6 – 10 เด็กมีพฤตกิ รรมคอ นขา งเหน็ แกประโยชนสวนบุคคลมากกวา สว นรวม
0–5 เด็กมีพฤตกิ รรมเหน็ แกประโยชนสว นบุคคลมากกวา สวนรวม

4. ใหครูสังเกตพฤติกรรมของเด็กปฐมวัยภาคเรียนละ 2 คร้ัง แลวเปรียบเทียบผลพัฒนาการ
ดา นพฤติกรรมของเด็กปฐมวัยในแตล ะครั้ง

5. ถาเด็กไดร ะดับคะแนนตา่ํ กวา 10 คะแนน ครตู อ งปรับเปลี่ยนพฤตกิ รรมเดก็ โดยฝกใหเ ด็ก
คดิ เหน็ แกป ระโยชนส ว นรวมมากกวา ประโยชนส ว นบคุ คล และประเมนิ อกี ครงั้ จนกวา ระดบั
คะแนนพฤตกิ รรมมากกวา 10 คะแนนขน้ึ ไป

6 สุจรติ คดิ ฐานสอง

แ บ บ สั ง เ ก ต พ ฤ ติ ก ร ร ม เ ด็ ก

ครั้งที่..............ภาคเรียนท่.ี .............ปก ารศึกษา........................
ช่ือ – สกลุ ........................................................................ชนั้ .................................เลขท.่ี ...........

ขอ ที่ รายการสังเกตพฤติกรรม ระดับการปฏิบัติ

0 12

1. หยิบของเลนในหองเรียนกลับไปเลนท่ีบานได
โดยไมไ ดรบั อนญุ าตจากครู

2. นําสง่ิ ของเพ่ือนมาเปนของตนเอง

3. เลน ของเลน แลวไมต อ งเก็บเขาท่ี

4. ชอบทําของใชสวนรวมพงั เสียหาย

5. ชอบขีดเขียนตามฝาผนงั ในหอ งเรยี น

6. เขา หองน้ําหอ งสวมเสร็จแลวไมร าดนํ้าทุกครงั้

7. แทรกแถวเพือ่ รบั อาหารหรือนม

8. ถอดรองเทาแลวไมเรียงรองเทาใหเปน ระเบียบ

9. ไมทงิ้ ขยะลงในถังขยะ

10. ไมป ดนา้ํ ทกุ คร้งั หลังจากเลกิ ใช

รวมคะแนน

รวมคะแนนระดบั การปฏบิ ัติ

ระดบั พฤตกิ รรม

ลงชอ่ื ...............................................ผปู ระเมนิ
(.................................................)
............./...................../.............

สจุ รติ คดิ ฐานสอง 7

แบบทดสอบเบอื้ งตน้ เก่ียวกับระบบความคิดของนักเรียน
ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 1 - 3

คําชีเ้ เจง : แบบทดสอบมีทัง้ หมด 10 ข้อ ให้นักเรียนเลือกคําตอบท่ีตรงกับ
ความคิดของนกั เรียนมากท่สี ุด

1. เด็กหญิงออยเด็ดดอกไมใ นสวนหยอมของโรงเรียนนําไปใหครูประจําชั้นทุกวัน การกระทํา
ของเด็กหญิงออยถูกหรอื ไม เพราะเหตุใด

ก. ไมถ ูก เพราะดอกไมเ ปน ของสว นรวมไมค วรเด็ด
ข. ถูก เพราะดอกไมอ ยใู นโรงเรียนของเราใครจะเด็ดกไ็ ด
2. เด็กชายนวิ ฒั น ตั้งใจไปซ้ือไอศกรีมในสหกรณร านคาโรงเรยี น เด็กชายนวิ ัฒนค วรทาํ อยางไร
ก. แซงคิวไปเลย เพราะจะรีบไปเลน กบั เพ่ือนๆ
ข. ตอแถว เพราะยง่ิ ตอแถวยง่ิ เปน ระเบยี บยงิ่ เร็วข้นึ
3. เด็กชายไกรสร นําฟุตบอลของโรงเรียนไปเลน ท่บี าน นักเรียนคิดวาเด็กชายไกรสรทําถกู ตอง
หรอื ไม
ก. ถกู ตอ ง เพราะฟุตบอลในโรงเรยี นมีเยอะ ใครจะนาํ กลบั บานก็ได
ข. ไมถูกตอง เพราะฟุตบอลเปนของโรงเรียน การจะนําไปเลนท่ีบานไดตองไดรับ

อนญุ าตจากครูกอ น
4. เด็กหญิงสุนิสา เรยี นเกงเปนหวั หนา หอง ช้นั ป.2 เพอ่ื นขอลอกการบา น แตส นุ สิ าไมยอม
ใหล อกนักเรียนคิดวาสุนิสาควรทําอยางไรถึงจะเปน การกระทําที่ถกู ตอง

ก. เด็กหญิงสนุ ิสาชวยสอนการบานใหเพ่ือนแทนการใหลอก
ข. เดก็ หญิงสนุ สิ ารับจางทาํ การบา นใหเพอื่ น

8 สจุ รติ คิดฐานสอง

5. เด็กหญิงปราณีชอบวาดภาพ นักเรียนคิดวาการกระทําในขอใดของเด็กหญิงปราณี
เปน การกระทาํ ที่ถกู ตอ ง

ก. เดก็ หญงิ ปราณฝี ก ฝนวาดภาพลงในสมดุ วาดเขียน
ข. เด็กหญิงปราณฝี กฝนวาดภาพบนโตะ หรือฝาผนงั หองอยูเปนประจํา
6. เด็กชายประจักษเก็บกระเปาเงินไดท่ีบริเวณหนาประตูโรงเรียน เด็กชายประจักษควรทํา
อยา งไร
ก. เด็กชายประจกั ษนํากระเปา เงินทเ่ี ก็บไดไปใหคุณครูเพอ่ื ประกาศหาเจา ของ
ข. เดก็ ชายประจกั ษเ กบ็ กระเปา ไปใชเ ปน การสว นตวั เพราะของทเี่ กบ็ ไดเ ปน ของตนเอง
7. เดก็ ชายสมทรง ออกจากหองเรยี นเปน คนสดุ ทายเสมอ นักเรยี นคิดวาสมทรงควรทําอยางไร
ก. รีบออกจากหองเรียนเพ่อื ไปเรยี นวิชาตอไปโดยไมป ด ไฟฟาและพดั ลม
ข. ปดไฟฟา และปดพัดลมทุกครั้งกอนออกจากหอ งเรยี น
8. คุณครูปราณีนัดนักเรียนมาซอมดนตรีที่โรงเรียนและเล้ียงอาหารกลางวันนักเรียนทุกคน
หลงั จากรับประทานอาหารเสร็จ นักเรียนควรทําอยา งไร
ก. รบั ประทานอาหารเสร็จแลว กร็ ีบไปซอมดนตรีตอ
ข. รับประทานอาหารเสร็จแลว ชวยกันลางจาน และชอนใหเรียบรอยกอนไป

ซอมดนตรี
9. เด็กชายชํานาญชวยครูถือของหรือกระเปาไปหองเรียนทุกวัน เด็กชายชํานาญทําเพ่ืออะไร

ก. เดก็ ชายชํานาญมจี ติ อาสายนิ ดใี หบ ริการครู
ข. เด็กชายชาํ นาญชว ยงานครเู พราะอยากไดค ะแนนจากครู
10. ในการเลอื กตัง้ หัวหนาชั้น ป.2 นกั เรยี นคิดวาวธิ กี ารหาเสยี งของใครถกู ตอ ง
ก. เดก็ ชายอนันตส ญั ญาวาจะเปนตัวแทนทีด่ มี คี วามรับผิดชอบ
ข. เด็กหญงิ วารแี จกขนมเพ่ือนและสัญญาวา จะเปน ตวั แทนที่ดี

สจุ รติ คิดฐานสอง 9

เฉลยแบบทดสอบเบือ้ งต้นเก่ียวกับระบบความคิดของนักเรยี น
ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 1 - 3

คาํ ชีเ้ เจง : ให้ครูตรวจแบบทดสอบ ซ่ึงในแต่ละคําตอบมีคะแนนแตกต่างกัน
ตงั้ แต่ 0 – 1

1. เดก็ หญิงออยเด็ดดอกไมในสว นหยอ มของโรงเรียนนาํ ไปใหค รูประจําชั้นทกุ วนั การกระทํา
ของเด็กหญงิ ออยถกู หรอื ไม เพราะเหตุใด

คําตอบ คะแนน
ก. ไมถ กู เพราะดอกไมเ ปน ของสว นรวมไมค วรเด็ด 1
ข. ถกู เพราะดอกไมอยูในโรงเรยี นของเราใครจะเด็ดกไ็ ด 0

2. เดก็ ชายนวิ ฒั น ตง้ั ใจไปซอื้ ไอศกรมี ในสหกรณร า นคา โรงเรยี น เดก็ ชายนวิ ฒั นค วรทาํ อยา งไร

คําตอบ คะแนน
ก. แซงควิ ไปเลย เพราะจะรบี ไปเลน กับเพอ่ื นๆ 0
ข. ตอ แถว เพราะยง่ิ ตอ แถวย่ิงเปน ระเบียบยิ่งเรว็ ขนึ้ 1

3. เดก็ ชายไกรสร นาํ ฟตุ บอลของโรงเรยี นไปเลน ทบี่ า น นกั เรยี นคดิ วา เดก็ ชายไกรสรทาํ ถกู ตอ ง
หรือไม

คําตอบ คะแนน
ก. ถูกตอ ง เพราะฟตุ บอลในโรงเรยี นมเี ยอะ ใครจะนาํ กลบั บา นกไ็ ด 1
ข. ไมถ กู ตอง เพราะฟุตบอลเปนของโรงเรียน การจะนาํ ไปเลนท่บี านไดตอ ง
0
ไดรบั อนญุ าตจากครูกอ น

10 สจุ รติ คดิ ฐานสอง

4. เด็กหญงิ สนุ สิ า เรียนเกง เปนหวั หนา หอง ชน้ั ป.2 เพอื่ นขอลอกการบาน แตสุนสิ าไมย อมให
ลอกการบา น นกั เรยี นคิดวา สนุ สิ าควร ทาํ อยา งไรถงึ จะเปน การกระทําทถ่ี กู ตอง

คําตอบ คะแนน
ก. เดก็ หญิงสนุ สิ าชวยสอนการบา นใหเ พือ่ นแทนการใหลอก 1
ข. เดก็ หญิงสนุ ิสารับจางทาํ การบานใหเพอ่ื น 0

5. เด็กหญิงปราณีชอบวาดภาพ นักเรียนคิดวาการกระทําในขอใดของเด็กหญิงปราณี
เปน การกระทาํ ที่ถูกตอ ง

คาํ ตอบ คะแนน
ก. เดก็ หญิงปราณีฝกฝนวาดภาพลงในสมดุ วาดเขียน 1
ข. เดก็ หญงิ ปราณีฝก ฝนวาดภาพบนโตะ หรือฝาผนังหองอยเู ปน ประจํา 0

6. เด็กชายประจักษเก็บกระเปาเงินไดท่ีบริเวณหนาประตูโรงเรียน เด็กชายประจักษควรทํา
อยา งไร

คําตอบ คะแนน
ก. เดก็ ชายประจกั ษน ํากระเปา เงนิ ที่เกบ็ ไดไปใหค ณุ ครูเพ่ือประกาศหา 1
เจาของ
ข. เดก็ ชายประจักษเ กบ็ กระเปา ไปใชเปนการสว นตัวเพราะของทเี่ ก็บได 0
เปนของตนเอง

สจุ รติ คิดฐานสอง 11

7. เดก็ ชายสมทรง ออกจากหองเรียนเปนคนสดุ ทา ยเสมอ นักเรยี นคิดวา สมทรงควรทําอยางไร

คําตอบ คะแนน
ก. รบี ออกจากหอ งเรียนเพื่อไปเรยี นวชิ าตอไปโดยไมปด ไฟฟา และพดั ลม 0
ข. ปด ไฟฟา และปด พัดลมทุกครั้งกอนออกจากหองเรยี น 1

8. คุณครูปราณีนัดนักเรียนมาซอมดนตรีที่โรงเรียนและเลี้ยงอาหารกลางวันนักเรียนทุกคน
หลงั จากรบั ประทานอาหารเสร็จ นกั เรียนควรทําอยางไร

คาํ ตอบ คะแนน
ก. รบั ประทานอาหารเสร็จแลวกร็ บี ไปซอมดนตรีตอ 0
ข. รบั ประทานอาหารเสรจ็ แลว ชว ยกันลา งจาน และชอ นใหเรียบรอยกอน
ไปซอมดนตรีตอ 1

9. เด็กชายชํานาญชว ยครูถือของหรอื กระเปาไปหอ งเรยี นทกุ วัน เด็กชายชาํ นาญทําเพอื่ อะไร

คําตอบ คะแนน
ก. เด็กชายชาํ นาญมีจิตอาสายินดใี หบรกิ ารครู 1
ข. เดก็ ชายชาํ นาญชว ยงานครูเพราะอยากไดค ะแนนจากครู 0

10. ในการเลือกตัง้ หวั หนา ช้ัน ป.2 นกั เรียนคิดวา วธิ กี ารหาเสยี งของใครถูกตอง

คําตอบ คะแนน
ก. เดก็ ชายอนนั ต สญั ญาวาจะเปน ตวั แทนท่ีดมี คี วามรับผิดชอบ 1
ข. เดก็ หญงิ วารี แจกขนมเพอื่ นและสญั ญาวาจะเปนตวั แทนท่ีดี 0

12 สุจรติ คิดฐานสอง

เกณฑก์ ารตดั สนิ พฤติกรรม

ช่วงคะแนน พฤตกิ รรม

9 – 10 เด็กมีพฤติกรรมเหน็ แกประโยชนส วนรวมมากกวา สวนบคุ คล
6–8 เด็กมพี ฤตกิ รรมคอ นขางเห็นแกประโยชนสว นรวมมากกวาสว นบุคคล
3–5 เดก็ มีพฤตกิ รรมคอนขางเห็นแกป ระโยชนสว นบุคคลมากกวาสว นรวม
0–2 เด็กมพี ฤตกิ รรมเห็นแกประโยชนส วนบุคคลมากกวา สวนรวม

หมายเหตุ

ถานักเรียนไดระดับคะแนนต่ํากวา 5 คะแนน ครูตองปรับเปล่ียนพฤติกรรมนักเรียน
โดยฝกใหนักเรียนคิดเห็นแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนบุคคล และประเมิน
อกี ครัง้ จนกวา ระดบั คะแนนพฤตกิ รรมมากกวา 5 คะแนนข้ึนไป

สุจรติ คดิ ฐานสอง 13

แบบทดสอบเบือ้ งตน้ เก่ียวกับระบบความคดิ ของนกั เรยี น
ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6

คําชีเ้ เจง : 1. แบบทดสอบมที งั้ หมด 10 ขอ้
2. ใหน้ ักเรยี นเลอื กคาํ ตอบท่ตี รงกับความคดิ ของนกั เรยี นมากท่ีสุด

1. แมคาวางของขายบนทางเทา นักเรียนคิดวาถกู ตองหรอื ไม
ก. ถูกตอ ง เพราะทําใหมขี องขายดี
ข. ถกู ตอ ง เพราะทาํ ใหผ ซู อื้ ไมต อ งเดินไกล
ค. ไมถ กู ตอ ง เพราะไมใชตลาด
ง. ไมถกู ตอง เพราะกีดขวางทางเดนิ

2. เดก็ ชายสมชายนาํ โทรศพั ทม าโรงเรยี น แบตเตอรห่ี มด จงึ ใชไ ฟฟา ของโรงเรยี นชารจ แบตเตอร่ี
นักเรยี นคดิ วา สมชายทําไดหรือไม

ก. ทาํ ได เพราะจะไดใชโ ทรศัพทสะดวก
ข. ทาํ ได เพราะเปนไฟฟาของโรงเรียน ทกุ คนมีสทิ ธใิ์ ช
ค. ทําไมไ ด เพราะครูหามไมใหท ํา
ง. ทาํ ไมได เพราะเปน ไฟฟา ของโรงเรียนถอื เปน ของราชการ
3. นักเรยี นยืมฟุตบอลไปเลน ชวงพักกลางวนั แลว ไมนํากลบั ไปคืน การกระทาํ ของนักเรยี นถกู
ตองหรือไม
ก. ทําถูกตอ ง เพราะไมร วู าใครยมื
ข. ทําถูกตอ ง เพราะสนามบอลอยูในโรงเรียน
ค. ทําไมถูกตอ ง เพราะฟตุ บอลเปน ของโรงเรียน
ง. ทาํ ไมถ ูกตอ ง เพราะเห็นแกตัว

14 สจุ ริต คิดฐานสอง

4. เด็กหญิงสมศรีมาโรงเรียนแตเชาทุกวันเพื่อชวยพอตนเองทําความสะอาดบริเวณโรงเรียน
นกั เรียนคดิ วาสมศรที ําดว ยเหตุผลอะไรจงึ ถกู ตอ ง

ก. เดก็ หญิงสมศรีทําเพอื่ พอ ท่ีตนรัก
ข. เด็กหญิงสมศรีทาํ เพื่อตนเองจะไดม าโรงเรยี นเชา
ค. เด็กหญิงสมศรีทาํ เพือ่ ชวยพอ ดแู ลความสะอาดใหโ รงเรียน
ง. เด็กหญงิ สมศรีทําเพ่อื อวดเพอื่ นใหช ื่นชมตนเอง
5. เด็กชายยอดรักสอบเรียนตอโรงเรียนประจําจังหวัดไมได ผูปกครองจึงขอพบผูอํานวยการ
โรงเรยี นและบรจิ าคเงนิ เพอื่ ใหเ ดก็ ชายยอดรกั ไดเ ขา เรยี นตอ การกระทาํ ของพอ เดก็ ชายยอกรกั
ถกู ตองหรือไม
ก. ถูกตอ ง เพราะพอบรจิ าคเงนิ เพื่อใหล กู ไดเ รียน
ข. ถกู ตอง เพราะพอบริจาคเงนิ เพอ่ื ชวยเหลอื โรงเรยี น
ค. ไมถูกตอ ง เพราะจะทาํ ใหล ูกไมรจู กั ชวยเหลอื ตนเอง
ง. ไมถกู ตอ ง เพราะเปน การตดิ สนิ บนโรงเรยี น
6. เมอ่ื นักเรียนพบเห็นวามีนกั เรียนกระทาํ ผิดโดยหนีเรยี นไปเทยี่ ว นักเรียนจะทาํ อยางไร
ก. เฉย ไมต อ งทาํ อะไรเพราะไมใ ชห นา ที่ของเรา
ข. ชวยกนั ปกปดไมบอกใหใ ครทราบ
ค. แจง ใหค รูเวรประจําวันทราบ
ง. เขา ไปวา กลาวตักเตอื นมใิ หกระทําผดิ ตอไป
7. เม่อื นกั เรียนสามารถปฏบิ ตั ิตนไดถ กู ตอ งตามกฎระเบียบของโรงเรยี นจะมคี วามรสู กึ อยางไร
ก. รูส ึกภมู ใิ จในตนเองมาก เพราะจะไดม ีผูค นยกยอ ง
ข. รูสกึ วาตนเองเปน คนมคี าทส่ี ามารถทาํ ไดดกี วาคนอื่น
ค. รสู ึกเปน หนา ท่ที ่ตี องปฏบิ ตั ิตามกฏระเบยี บของโรงเรียน
ง. เฉยๆ ไมม ีความรูสึกอยางไร

สจุ ริต คิดฐานสอง 15

8. เมอ่ื ตอ งเลอื กระหวา งประโยชนส าธารณะกบั ประโยชนส ว นบคุ คล นกั เรยี นจะเลอื กทาํ อยา งไร
ก. เลือกประโยชนส วนบคุ คลกอ น เพอื่ สรา งความสุขใหต นเองเปน ลําดับแรก
ข. เลือกประโยชนส าธารณะกอ น เพราะจะไดช อ่ื วาเปน บคุ คลที่เสียสละ
ค. เลอื กประโยชนสว นบคุ คลกอ น เพราะธรรมชาติของมนุษยทีต่ องทําใหตนเอง
สมบูรณกอ นท่จี ะเผื่อแผไปยังผอู ื่น
ง. เลือกประโยชนสาธารณะกอ น เพราะประโยชนส าธารณะตองมากอน
ประโยชนส วนบุคคล

9. ครสู ดุ าสอนนกั เรยี นชน้ั ป.6 ดว ยความตง้ั ใจอยา งเตม็ ความสามารถทกุ วนั พรอ มทงั้ สอนพเิ ศษ
เพมิ่ ใหน กั เรยี นหลงั เลกิ เรยี น โดยไมค ดิ คา ตอบแทน นกั เรยี นคดิ วา ครสู ดุ าทาํ อยา งนเี้ พราะเหตใุ ด
จงึ จะถกู ตอง

ก. ครสู ุดารักนักเรยี น
ข. ครสู ุดาอยากใหผลการทดสอบทางการศกึ ษาของนักเรียนสงู ขน้ึ
ค. ครสู ดุ าเสยี สละเพอื่ ชว ยเหลือนักเรยี น
ง. ครสู ุดาตอ งการใหผูอ น่ื ชม
10. นกั เรยี นชน้ั ป.4 ชว ยกนั กาํ หนดระเบยี บของหอ งเรยี นเพอ่ื ใหท กุ คนถอื ปฏบิ ตั ิ เปน การกระทาํ
ท่ดี หี รอื ไม เพราะเหตใุ ด
ก. ดี เพราะไมเหมอื นชั้นอนื่
ข. ดี เพราะตรงกันตามท่ตี กลงกนั ไวจ ะไดปฏบิ ตั ิถูกตอง
ค. ไมด ี เพราะมรี ะเบยี บของโรงเรยี นอยแู ลว
ง. ไมดี เพราะมีความยงุ ยาก

16 สุจรติ คิดฐานสอง

เฉลยแบบทดสอบเบือ้ งต้นเก่ียวกับระบบความคดิ ของนักเรยี น
ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6

คาํ ชีเ้ เจง : แบบทดสอบมที งั้ หมด 10 ข้อ ข้อละ 1 คะแนน
1. แมคา วางของขายบนทางเทา นกั เรยี นคิดวาถกู ตอ งหรือไม

ก. ถูกตอง เพราะทําใหม ขี องขายดี
ข. ถูกตอง เพราะทาํ ใหผ ูซอื้ ไมตองเดินไกล
ค. ไมถ ูกตอ ง เพราะไมใชต ลาด
ง. ไมถูกตอง เพราะกีดขวางทางเดนิ
2. เดก็ ชายสมชายนาํ โทรศพั ทม าโรงเรยี น แบตเตอรหี่ มด จงึ ใชไ ฟฟา ของโรงเรยี นชารจ แบตเตอรี่
นกั เรียนคิดวา สมชายทาํ ไดหรือไม
ก. ทําได เพราะจะไดใชโทรศพั ทสะดวก
ข. ทําได เพราะเปนไฟฟาของโรงเรียน ทกุ คนมีสิทธ์ใิ ช
ค. ทาํ ไมไ ด เพราะครหู า มไมใหท าํ
ง. ทาํ ไมได เพราะเปนไฟฟาของโรงเรียนถือเปนของราชการ
3. นักเรียนยืมฟุตบอลไปเลนชวงพักกลางวันแลวไมนํากลับไปคืน การกระทําของนักเรียน
ถกู ตองหรอื ไม
ก. ทาํ ถกู ตอง เพราะไมรวู า ใครยืม
ข. ทําถูกตอง เพราะสนามบอลอยใู นโรงเรยี น
ค. ทาํ ไมถ กู ตอ ง เพราะฟตุ บอลเปน ของโรงเรียน
ง. ทําไมถกู ตอ ง เพราะเหน็ แกต ัว
4. เด็กหญิงสมศรีมาโรงเรียนแตเชาทุกวันเพื่อชวยพอตนเองทําความสะอาดบริเวณโรงเรียน
นักเรยี นคิดวา สมศรีทําดวยเหตผุ ลอะไรจงึ ถูกตอง
ก. เด็กหญิงสมศรที าํ เพอ่ื พอ ทีต่ นรัก
ข. เด็กหญิงสมศรที ําเพอื่ ตนเองจะไดมาโรงเรยี นเชา
ค. เดก็ หญงิ สมศรีทาํ เพ่อื ชวยพอดูแลความสะอาดใหโรงเรียน
ง. เดก็ หญิงสมศรีทําเพอื่ อวดเพ่อื นใหชน่ื ชมตนเอง

สุจริต คดิ ฐานสอง 17

5. เด็กชายยอดรักสอบเรียนตอโรงเรียนประจําจังหวัดไมได ผูปกครองจึงขอพบผูอํานวยการ
โรงเรยี นและบรจิ าคเงนิ เพอื่ ใหเ ดก็ ชายยอดรกั ไดเ ขา เรยี นตอ การกระทาํ ของพอ เดก็ ชายยอกรกั
ถูกตอ งหรือไม

ก. ถกู ตอ ง เพราะพอบริจาคเงินเพื่อใหลกู ไดเรียน
ข. ถกู ตอ ง เพราะพอบรจิ าคเงนิ เพือ่ ชว ยเหลือโรงเรยี น
ค. ไมถ กู ตอ ง เพราะจะทาํ ใหล กู ไมรจู กั ชวยเหลือตนเอง
ง. ไมถ ูกตอ ง เพราะเปนการตดิ สินบนโรงเรยี น
6. เม่อื นักเรยี นพบเหน็ วามีนักเรยี นกระทาํ ผดิ โดยหนเี รียนไปเทีย่ ว นักเรยี นจะทาํ อยางไร
ก. เฉย ไมตองทาํ อะไรเพราะไมใชหนาทขี่ องเรา
ข. ชวยกนั ปกปด ไมบ อกใหใ ครทราบ
ค. แจงใหค รูเวรประจาํ วันทราบ
ง. เขา ไปวา กลา วตกั เตือนมใิ หก ระทาํ ผดิ ตอ ไป
7. เมอื่ นักเรยี นสามารถปฏบิ ัตติ นไดถูกตอ งตามกฎระเบียบของโรงเรียนจะมีความรูสึกอยา งไร
ก. รสู กึ ภูมใิ จในตนเองมาก เพราะจะไดมีผูคนยกยอง
ข. รสู ึกวา ตนเองเปนคนมคี า ทส่ี ามรถทาํ ไดดีกวาคนอน่ื
ค. รูสกึ เปนหนาที่ทตี่ องปฏบิ ตั ติ ามกฏระเบยี บของโรงเรยี น
ง. เฉยๆ ไมมคี วามรูสกึ อยา งไร
8. เมอ่ื ตอ งเลอื กระหวา งประโยชนส าธารณะกบั ประโยชนส ว นบคุ คล นกั เรยี นจะเลอื กทาํ อยา งไร
ก. เลือกประโยชนสวนบุคคลกอน เพื่อสรางความสุขใหตนเองเปนลําดับแรก
ข. เลือกประโยชนสาธารณะกอน เพราะจะไดชอื่ วาเปน บคุ คลทเ่ี สียสละ
ค. เลอื กประโยชนสวนบคุ คลกอ น เพราะธรรมชาติของมนุษยทีต่ องทําให

ตนเองสมบูรณก อนท่ีจะเผอ่ื แผไ ปยังผอู ืน่
ง. เลอื กประโยชนส าธารณะกอ น เพราะประโยชนส าธารณะตอ งมากอน

ประโยชนสวนบคุ คล

18 สุจรติ คิดฐานสอง

9. ครสู ดุ าสอนนกั เรยี นชนั้ ป.6 ดว ยความตงั้ ใจอยา งเตม็ ความสามารถทกุ วนั พรอ มทง้ั สอนพเิ ศษ
เพ่มิ ใหน ักเรยี นหลังเลิกเรยี น โดยไมค ิดคา ตอบแทน นกั เรยี นคดิ วาครสู ุดาทาํ อยางนเ้ี พราะเหตุ
ใดจึงถูกตอง

ก. ครูสดุ ารักนกั เรยี น
ข. ครูสดุ าอยากใหผลการทดสอบทางการศึกษาของนักเรียนสงู ขึ้น
ค. ครูสดุ าเสยี สละเพอื่ ชว ยเหลือนกั เรยี น
ง. ครูสุดาตองการใหผ ูอน่ื ชม
10. นกั เรยี นชนั้ ป.4 ชว ยกนั กาํ หนดระเบยี บของหอ งเรยี นเพอ่ื ใหท กุ คนถอื ปฏบิ ตั ิ เปน การกระทาํ
ทีด่ ีหรอื ไม เพราะเหตใุ ด
ก. ดี เพราะไมเ หมอื นชน้ั อนื่
ข. ดี เพราะจะไดป ฏบิ ัติถกู ตองตรงกันตามทีต่ กลงกนั ไว
ค. ไมดี เพราะมรี ะเบียบของโรงเรยี นอยแู ลว
ง. ไมดี เพราะมคี วามยุงยาก

เกณฑก์ ารตดั สนิ พฤติกรรม

ช่วงคะแนน พฤติกรรม

9 – 10 เดก็ มพี ฤตกิ รรมเหน็ แกป ระโยชนส ว นรวมมากกวา สว นบุคคล
6–8 เด็กมีพฤตกิ รรมคอ นขา งเห็นแกประโยชนส ว นรวมมากกวา สวนบุคคล
3–5 เดก็ มีพฤติกรรมคอนขา งเหน็ แกประโยชนสวนบคุ คลมากกวา สวนรวม
0–2 เด็กมีพฤตกิ รรมเหน็ แกประโยชนสวนบุคคลมากกวา สว นรวม

หมายเหตุ
ถานักเรียนไดระดับคะแนนตํ่ากวา 5 คะแนน ครูตองปรับเปล่ียนพฤติกรรมนักเรียน

โดยฝกใหนักเรียนคิดเห็นแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนบุคคล และประเมิน
อกี ครง้ั จนกวาระดับคะแนนพฤติกรรมมากกวา 5 คะแนนขึ้นไป

สุจรติ คิดฐานสอง 19

แบบทดสอบเบือ้ งตน้ เก่ยี วกบั ระบบความคิดของนักเรียน
ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 1 - 3

คําชีเ้ เจง : 1. แบบทดสอบมที งั้ หมด 10 ขอ้ ข้อละ 1 คะแนน
2. ให้นกั เรยี นเขียนคาํ ตอบท่ตี รงกับความคดิ ของนักเรยี นมากท่ีสดุ

1. นักเรียนเห็นเพื่อนๆ นําโทรศัพทสวนตัวมาชารจแบตเตอร่ีท่ีโรงเรียน นักเรียนคิดวา
เหมาะสมหรือไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
2. “การรับจางทาํ รายงานเปนเรอ่ื งปกติ เพราะใครๆกท็ าํ กนั ทงั้ น้ัน” นักเรียนเหน็ ดว ย
หรือไม เพราะเหตใุ ด
ตอบ............................................................................................................................................
3. นกั เรยี นรสู กึ อยางไรเมื่อเห็นเพือ่ นๆ ลอกขอสอบหรอื ลอกการบานอยเู ปน ประจาํ
ตอบ............................................................................................................................................
4. จากคํากลาวที่วา “ฉันพรอมที่จะยอมรับผิดถาทําผิด” นักเรียนเห็นดวยหรือไม
เพราะเหตใุ ด
ตอบ............................................................................................................................................
5. การใชน ้าํ ประปาของโรงเรยี นลางรถจกั รยานยนตข องตนเอง นักเรียนคดิ วาเปนการกระทํา
ที่เหมาะสมหรือไม เพราะเหตใุ ด
ตอบ............................................................................................................................................
6. นักเรียนเขาไปคนหาขอมูลในหองสมุดเพื่อทํารายงาน แตไมอยากยืมหนังสือจึงฉีกหนังสือ
เฉพาะหนาท่ีจําเปน ตอ งใช การกระทําดังกลา วถกู ตองหรือไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................

20 สุจรติ คิดฐานสอง

7. มีคํากลาวท่ีวา “ทุจริตบางไมเปนไรถาเราไดประโยชน” นักเรียนเห็นดวยหรือไม
เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
8. การวางแผงขายของบนทางเทาของพอคา/แมคา เปนสิ่งที่สมควรกระทําหรือไม เพราะ
เหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
9. นักเรยี นเหน็ ดวยกบั การรบั จางสอนพิเศษของครู หรอื ไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
10. จากคํากลาวที่วา “การปองกันการทุจริตคอรรัปชันเปนเร่ืองของผูใหญ ไมเก่ียวกับ
เด็กและเยาวชน” นกั เรยี นเหน็ ดวยหรอื ไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................

สจุ ริต คดิ ฐานสอง 21

เฉลยแบบทดสอบเบือ้ งต้นเก่ียวกบั ระบบความคดิ ของนักเรียน
ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 1 – 3

คําชีเ้ เจง : 1. แบบทดสอบมที งั้ หมด 10 ข้อ ข้อละ 1 คะแนน
2. แต่ละคาํ ตอบมีคะแนนแตกตา่ งกัน

1. นักเรยี นเหน็ เพ่ือนๆ นาํ โทรศพั ทสวนตวั มาชารจ แบตเตอร่ีท่ีโรงเรียน นกั เรียนคิดวา เหมาะ
สมหรือไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมเหมาะสม เนือ่ งจากการกระทําดงั กลาวเปนการเห็นแกป ระโยชนส ว นตวั ทําให
โรงเรียนตอ งมีภาระคา ใชจายเพิ่มมากขึ้นจากการนาํ โทรศพั ทสว นตัวมาชารจ แบตเตอร่ี
2. “การรับจา งทํารายงานรายงานเปน เรื่องปกติ เพราะใครๆก็ทํากันทงั้ นนั้ ” นกั เรียนเห็นดว ย
หรือไม เพราะเหตุใด

ตอบ ไมเหน็ ดวย เน่ืองจากคนทร่ี บั จางมุงแตป ระโยชนตนเองเปน หลกั เพราะการรับจา งทาํ
รายงานมงุ แตห ารายไดแ ละเปน การสง เสรมิ ใหค นทจี่ า งขาดความรแู ละความวริ ยิ ะ อตุ สาหะ และ
ความรับผิดชอบในหนาที่และการทํารายงานเปนหนาที่ของนักเรียนทุกคนท่ีมีความรับผิดชอบ
หนาทีข่ องตนเอง
3. นกั เรียนรูสกึ อยางไรเมอ่ื เหน็ เพือ่ นๆ ลอกขอสอบหรอื ลอกการบา นอยูเปน ประจํา

ตอบ รสู กึ ไมเ หน็ ดว ย เพราะเปน การกระทาํ ทเ่ี อารดั เอาเปรยี บผอู น่ื ไมใ ชค วามรคู วามสามารถ
ของตนเอง เห็นแกประโยชนสวนตัวเปน หลัก ทําใหข าดความรู ความวริ ิยะ อุตสาหะ และความ
รบั ผิดชอบในหนา ที่
4. จากคาํ กลา วท่ีวา “ฉนั พรอมทีจ่ ะยอมรบั ผดิ ถาทําผิด” นักเรยี นเห็นดว ยหรือไม
เพราะเหตุใด

ตอบ เห็นดวย เพราะแสดงใหเ หน็ ถงึ ความรับผิดชอบ เมื่อทาํ ผดิ ตอ งรูสาํ นึก ทกุ คนสามารถ
ทาํ ผดิ ได แตท ี่สาํ คญั ตนเองตอ งรจู กั ปรบั ปรงุ แกไขขอ ผดิ พลาดน้ัน

22 สจุ ริต คดิ ฐานสอง

5. การใชนา้ํ ประปาของโรงเรยี นลา งรถจกั รยานยนตข องตนเอง นักเรียนคิดวา เปนการกระทํา
ทเี่ หมาะสมหรือไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมเหมาะสม เพราะเปนการนําทรัพยสินของโรงเรียนมาใชเพื่อประโยชนสวนตวั โดย
ไมจ าํ เปน ทาํ ใหโ รงเรียนตองจายคาน้ําประปาเพม่ิ เตมิ
6. นักเรยี นเขา ไปคนหาขอ มลู ในหองสมุดเพอื่ ทํารายงาน แตไ มอยากยมื หนงั สอื จึงฉีกหนังสือ
เฉพาะหนาท่จี าํ เปน ตองใช การกระทาํ ดงั กลา วถูกตอ งหรือไม เพราะเหตุใด

ตอบ ไมถกู ตอง เพราะเปน การกระทาํ ทีท่ ําใหทรัพยสินของโรงเรยี นเสียหายโดยทรพั ยส นิ
ของโรงเรยี นตอ งใชเ พอื่ สว นรวม เหน็ แกป ระโยชนส ว นตนมากกวา ประโยชนสว นรวม ทาํ ใหผ อู น่ื
ไมสามารถใชประโยชนจากหนงั สอื ดงั กลาว
7. มีคํากลาวที่วา “ทุจริตบางไมเปนไรถาเราไดประโยชน” นักเรียนเห็นดวยหรือไม
เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมเ หน็ ดว ย เพราะการทจุ ริตเปนการกระทําท่ผี ิดกฎหมาย ถงึ แมวาเราจะไดป ระโยชน
แตส ว นรวมก็เสียหาย
8. การวางแผงขายของบนทางเทาของพอคา/แมคา เปนส่ิงท่ีสมควรกระทําหรือไม
เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมค วรกระทาํ เพราะทางเทา เปนทางสาธารณะเพ่ือประโยชนส ว นรวมใหป ระชาชน
ใชส ญั จรใหเ กดิ ความปลอดภยั จากอบุ ตั เิ หตบุ นทอ งถนน การวางแผงขายของบนทางเทา เปน การ
ขวางทางสัญจรของประชาชนจะทําใหป ระชาชนตองไปเดนิ บนถนนอาจกอใหเ กดิ อุบตั เิ หตุได
9. นกั เรยี นเห็นดว ยกบั การรับจางสอนพิเศษของครูหรือไม เพราะเหตุใด

ตอบ ไมเห็นดวย เนอ่ื งจากครูตอ งไมเลอื กปฏบิ ัติตอนกั เรียนไมวา จะเรียนพิเศษหรือไม โดย
ยดึ ประโยชนส ว นรวมของนกั เรยี นเปน หลกั มากกวา ประโยชนส ว นตนจากการไดร บั คา ตอบแทน
10. จากคํากลาวท่ีวา “การปอ งกันการทจุ รติ คอรรปั ชนั เปน เรอ่ื งของผูใหญ ไมเ กยี่ วกับเด็ก
และเยาวชน” นักเรยี นเหน็ ดวยหรอื ไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมเห็นดวย เนื่องจากการปองกันและแกไขการปญหาทุจริตเปนหนาที่ของทุกคน
ทีจ่ ะตอ งชวยกันโดยเร่มิ ตนทตี่ นเอง

สุจรติ คดิ ฐานสอง 23

เกณฑ์การตัดสนิ พฤติกรรม

ชว่ งคะแนน พฤติกรรม

9 – 10 เด็กมีพฤตกิ รรมเหน็ แกประโยชนสวนรวมมากกวาสว นบคุ คล
6–8 เดก็ มพี ฤติกรรมคอนขา งเห็นแกป ระโยชนสวนรวมมากกวา สวนบุคคล
3–5 เดก็ มีพฤติกรรมคอนขางเหน็ แกป ระโยชนสวนบุคคลมากกวาสว นรวม
0–2 เด็กมีพฤตกิ รรมเหน็ แกป ระโยชนส ว นบคุ คลมากกวา สวนรวม

หมายเหตุ

ถานักเรียนไดระดับคะแนนตํ่ากวา 5 คะแนน ครูตองปรับเปลี่ยนพฤติกรรมนักเรียน
โดยฝกใหนักเรียนคิดเห็นแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนบุคคล และประเมิน
อีกคร้งั จนกวา ระดับคะแนนพฤตกิ รรมมากกวา 5 คะแนนขึ้นไป

24 สุจริต คิดฐานสอง

แบบทดสอบเบือ้ งตน้ เก่ียวกับระบบความคดิ ของนกั เรียน
ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 4 - 6

คําชีเ้ เจง : 1. แบบทดสอบมที งั้ หมด 10 ข้อ ขอ้ ละ 1 คะแนน
2. ใหน้ กั เรยี นเขยี นคาํ ตอบทต่ี รงกบั ความคดิ ของนกั เรยี นมากทส่ี ดุ

1. นกั เรยี นจะไมช อบคบกบั เพอื่ นทเ่ี ปน คนซอื่ สตั ย เพราะจะทาํ ใหต นเองตอ งถกู จาํ กดั ดว ยกรอบ
ของระเบียบตลอดเวลา ทําใหขาดความเปนอิสระในการใชชีวิต นักเรียนเห็นดวยหรือไม
เพราะเหตุใด
ตอบ.............................................................................................................................................
2. นกั เรยี นมคี วามเชอื่ วา “การขบั รถแมจ ะผดิ กฎจราจรบา ง แตห ากทาํ ใหป ระหยดั เวลาและ
ถงึ ทหี่ มายกอ นใครก็ถือวา ดที ่สี ดุ แลว ” นกั เรยี นเห็นดวยหรอื ไม เพราะเหตใุ ด
ตอบ.............................................................................................................................................
3. คําวาคณุ ธรรมสาํ หรบั นักเรียน หมายความวา ผใู ดกระทําดตี อ งไดร บั ความดีตอบแทน แตถา
หากกระทาํ ชว่ั ควรไดรบั ความเหน็ ใจสงสาร เพราะเขาอาจจะทาํ ไปเพราะความจาํ เปนบางอยา ง
เพอื่ ความอยรู อดของชวี ิต นักเรียนเห็นดว ยหรอื ไม เพราะเหตใุ ด
ตอบ.............................................................................................................................................
4. นกั เรยี นจะยกยองบุคคลท่ที าํ บุญทําทานดวยจํานวนเงนิ มากๆ โดยไมต องสนใจวา เขาหาเงิน
ไดม าดวยวธิ ีทถี่ ูกตองสุจริตหรอื ไม นกั เรยี นเหน็ ดว ยหรือไม เพราะเหตุใด
ตอบ.............................................................................................................................................
5. เด็กชายตองหนีออกจากบานโดยข่ีรถจักรยานยนตเพื่อเดินทางเขากรุงเทพฯ ระหวางทาง
เจอดา นตรวจเดก็ ชายตอ งกลวั จะโดนตาํ รวจจบั จงึ โกหกวา เดนิ ทางมาตามหาพช่ี ายเนอื่ งจากพอ
เสียชวี ติ นกั เรียนเห็นดว ยกบั การกระทาํ ของเดก็ ชายตอ งหรอื ไม เพราะเหตใุ ด
ตอบ.............................................................................................................................................

สุจริต คดิ ฐานสอง 25

6. นกั เรียนไดแอบนาํ โทรศพั ทม าใชท ่ีโรงเรียน เน่อื งจากมีความจําเปนตองตดิ ตอกับผูปกครอง
แตบ งั เอญิ โทรศพั ทแ บตเตอรหี่ มด ในชว งพกั กลางวนั จงึ ขน้ึ มาบนอาคารเรยี นเพอื่ ชารจ แบตเตอรี่
โทรศัพท เพราะกลัววาจะไมสามารถติดตอกับผูปกครองได นักเรียนคิดวาเปนการกระทําที่
ถกู ตอ งหรือไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
7. ครูสมหมายมักจะใชเวลาวางจากชั่วโมงสอนทําธุรกิจขายตรงผานโปรแกรมไลนใน
คอมพิวเตอรของโรงเรียน เพ่ือเปนการหารายไดเสริม เน่ืองจากลูกกําลังเขาเรียนตอใน
มหาวิทยาลัยตองใชเงินจํานวนมาก นักเรียนคิดวาครูสมหมายทําถูกตอ งหรือไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
8. เด็กชายสมบัติมาโรงเรียนพรอมกับคุณพอโดยรถยนตที่มีตราของคณะแพทยศาสตรมา
รับ-สงที่ประตูทางเขาโรงเรียนทุกวัน นักเรียนคิดวาการกระทําดังกลาวสมควรหรือไม เพราะ
เหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
9. คนขับรถโรงเรียนเปนคนขยัน จะลางรถของผูอํานวยการโรงเรียนเปนประจํา โดยใชน้ําใน
โรงเรยี น นักเรียนคดิ วา คนขบั รถโรงเรียนทาํ ถกู ตองหรือไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................
10. สมชายเปน บตุ รของคณุ ครสู ายสมร ตอนเยน็ หลงั เลกิ เรยี นสมชายตอ งไปนง่ั รอคณุ ครสู ายสมร
ในหองพักครู โดยนั่งเลนคอมพิวเตอรและเปดเคร่ืองปรับอากาศ นักเรียนคิดวาสมชายทํา
ถกู ตองหรือไม เพราะเหตุใด
ตอบ............................................................................................................................................

26 สุจรติ คดิ ฐานสอง

เฉลยแบบทดสอบเบือ้ งต้นเก่ยี วกบั ระบบความคดิ ของนักเรยี น
ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 4 - 6

คําชีเ้ เจง : 1. แบบทดสอบมที งั้ หมด 10 ข้อ ขอ้ ละ 1 คะแนน
2. ใหน้ กั เรยี นเขยี นตอบคาํ ถามทต่ี รงกบั ความคดิ ของนกั เรยี นมากทส่ี ดุ

1. นกั เรยี นจะไมช อบคบกบั เพอ่ื นทเ่ี ปน คนซอื่ สตั ย เพราะจะทาํ ใหต นเองตอ งถกู จาํ กดั ดว ยกรอบ
ของระเบียบตลอดเวลา ทําใหขาดความเปนอิสระในการใชชีวิต นักเรียนเห็นดวยหรือไม
เพราะเหตุใด

ตอบ ไมเหน็ ดว ย เพราะความซ่อื สตั ยเปนลักษณะนสิ ัยของบุคคลท่พี งึ มี อกี ทั้งการปฏบิ ัติ
ตามกรอบของระเบยี บกฎหมาย ซง่ึ เปน กตกิ าในการปฏบิ ตั ติ อ กนั ในสงั คม เพอื่ ใหเ กดิ ความสงบ
เรยี บรอยในบา นเมือง
2. นกั เรยี นมคี วามเชอื่ วา “การขบั รถแมจ ะผดิ กฎจราจรบาง แตห ากทาํ ใหป ระหยดั เวลาและ
ถึงท่หี มายกอนใครก็ถือวาดที สี่ ุดแลว” นักเรยี นเหน็ ดว ยหรอื ไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมเ หน็ ดว ย เพราะกฎจราจรเปน กฎหมายเพอ่ื ปอ งกนั อบุ ตั เิ หตแุ ละสรา งความปลอดภยั
บนถนน การขับรถผิดกฎจราจรทําใหเกิดอุบัติเหตุกับบุคคลอื่นได เปนการกระทําท่ีเห็นแก
ประโยชนส วนตัวมากกวา ประโยชนสว นรวม
3. คาํ วา คุณธรรมสาํ หรับนักเรียน หมายความวาผูใ ดกระทาํ ดีตองไดร บั ความดีตอบแทน แตถ า
หากกระทาํ ชวั่ ควรไดร บั ความเหน็ ใจสงสาร เพราะเขาอาจจะทาํ ไปเพราะความจาํ เปน บางอยา ง
เพอ่ื ความอยรู อดของชวี ติ นกั เรยี นเหน็ ดวยหรือไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ 1. เห็นดวยกับ “คุณธรรมสําหรับนักเรียน” เพราะผูใดกระทําดีตองไดรับความดี
ตอบแทน แมอ าจไมไดร บั ผลตอบแทนอยางฉบั พลนั หรือเปน รูปธรรม แตอ ยางนอยก็ภมู ใิ จใน
ตนเองที่ไดกระทําความดแี มไ มม ีใครรเู หน็ หรอื ไดรบั การช่ืนชม

2. ไมเห็นดวย กับประโยคทวี่ า “การกระทําช่วั ควรไดรบั ความเห็นใจสงสาร เพราะความ
จําเปนบางอยางเพอ่ื ความอยรู อดของชีวติ ” เนือ่ งจากการกระทําชั่วกบั การกระทําเพราะความ
จาํ เปน ตอ งแยกออกจากกนั หากตอ งตดั สนิ ใจทาํ สง่ิ ใดในเรอ่ื งทจ่ี าํ เปน หรอื ความอยรู อดของชวี ติ
หรือเร่ืองอืน่ ใดก็ตาม ตองยดึ หลกั ความถูกตอ งเปน ท่ีต้ัง ไมทําใหผ อู ื่นไดร บั ความเดือดรอน

สุจริต คดิ ฐานสอง 27

4. นกั เรยี นจะยกยอ งบคุ คลทที่ าํ บญุ ทาํ ทานดว ยจาํ นวนเงนิ มากๆ โดยไมต อ งสนใจวาเขาหาเงนิ
ไดม าดว ยวธิ ีท่ถี ูกตองสุจรติ หรอื ไม นักเรยี นเหน็ ดวยหรอื ไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมเ หน็ ดวย เพราะการทําบญุ ทําทานไมข ึน้ อยูกับจํานวนเงนิ ที่บริจาค หากนําเงิน
หรือทรัพยสินที่ไดจากการทุจริต มาสรางประโยชนในสังคมก็ไมควรไดรับการยกยอง ในทาง
กลบั กนั หากทาํ บญุ ทาํ ทานดว ยเงนิ เพยี งเลก็ นอ ยแตห ามาดว ยความถกู ตอ งซอื่ สตั ยส จุ รติ ควรได
รบั การยกยอ ง
5. เด็กชายตองหนีออกจากบานโดยข่ีรถจักรยานยนตเพื่อเดินทางเขากรุงเทพฯ ระหวางทาง
เจอดานตรวจเด็กชายตองกลัวจะโดนตํารวจจับจึงโกหกวา เดินทางมาตามหาพ่ีชายเนื่องจาก
พอ เสียชีวิต นักเรยี นเห็นดว ย กับการกระทาํ ของเด็กชายตอ งหรือไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมเ ห็นดว ย เพราะตามกฎหมายกําหนดใหผ ทู ี่ขับข่ีรถจักรยานยนตบนทองถนนได
น้ัน ตองมีใบอนุญาตขับขี่รถจักรยานยนต โดยเด็กชายตองไดฝาฝนขอบังคับของกฎหมาย
ซง่ึ อาจกอ ใหเ กดิ อบุ ตั เิ หตตุ อ ตนเองหรอื ผสู ญั จรไปมา เปน การเหน็ แกป ระโยชนส ว นตนเปน หลกั
และการโกหกเพ่ือใหตนเองพนจากความรับผิด เปนการแสดงออกถึงการไมซื่อสัตยสุจริต
ไมม ีความรบั ผิดชอบในสง่ิ ท่ตี นไดก ระทําลงไป
6. นักเรียนไดแอบนําโทรศัพทม าใชท่โี รงเรยี น เนื่องจากมคี วามจําเปน ตอ งติดตอ กบั ผปู กครอง
แตบ งั เอญิ โทรศพั ทแ บตเตอรห่ี มด ในชว งพกั กลางวนั จงึ ขน้ึ มาบนอาคารเรยี นเพอื่ ชารจ แบตเตอร่ี
โทรศัพท เพราะกลัววาจะไมสามารถติดตอกับผูปกครองได นักเรียนคิดวาเปนการกระทํา
ที่ถูกตอ งหรือไม เพราะเหตุใด

ตอบ ไมถ กู ตอ ง เนอ่ื งจากการกระทาํ ดงั กลา วเปน การเหน็ แกป ระโยชนส ว นตวั ทาํ ใหโ รงเรยี น
ตองมีภาระคาใชจายเพ่ิมมากขึ้นจากการนําโทรศัพทสวนตัวมาชารจแบตเตอร่ีท่ีโรงเรียน
หากมคี วามจาํ เปน ในการตดิ ตอสอื่ สารกบั ผปู กครองอยางยง่ิ อาจใชโทรศพั ทส าธารณะ หรอื ยมื
โทรศพั ทเพือ่ น ครใู นการติดตอ เปน ตน

28 สุจรติ คดิ ฐานสอง

7. ครูสมหมายมักจะใชเวลาวางจากชั่วโมงสอนทําธุรกิจขายตรงผานโปรแกรมไลนใน
คอมพิวเตอรของโรงเรียน เพ่ือเปนการหารายไดเสริม เน่ืองจากลูกกําลังเขาเรียนตอใน
มหาวิทยาลัยตอ งใชเ งนิ จาํ นวนมาก นักเรียนคิดวา ครสู มหมายทําถกู ตองหรอื ไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ทําไมถูกตอง เพราะเปนการนําทรัพยสินของโรงเรียนมาใชในประโยชนสวนตน
ไมวาจะเปนคอมพิวเตอร สัญญาณอินเตอรเน็ต ซ่ึงทํางานดวยกระแสไฟฟาของโรงเรียน
ทาํ ใหโ รงเรยี นมีภาระคาใชจ ายสงู ข้นึ และเปน การเบยี ดบงั เวลาราชการ เน่ืองจากยังอยูในเวลา
ปฏิบัติหนาท่ีราชการ จึงควรที่จะเอาเวลาวางจากช่ัวโมงสอนในการพัฒนาการศึกษาหลักสูตร
การเรยี นการสอนหรือท่เี ปน ประโยชนตอสว นรวม
8. เด็กชายสมบัติมาโรงเรียนพรอมกับคุณพอโดยรถยนตที่มีตราของคณะแพทยศาสตรมา
รับ-สงท่ีประตูทางเขาโรงเรียนทุกวัน นักเรียนคิดวาการกระทําดังกลาวสมควรหรือไม เพราะ
เหตใุ ด

ตอบ ไมส มควร เพราะเปนการนําทรัพยสินทางราชการมาใชในประโยชนส วนตัว ซึ่งการใช
รถยนตข องทางราชการตองใชในกจิ การของหนวยงานและตองเปนงานทางราชการเทานนั้ และ
เปนความผดิ ตามกฎหมาย
9. คนขับรถโรงเรียนเปนคนขยัน จะลางรถของผูอํานวยการโรงเรียนเปนประจํา โดยใชน้ําใน
โรงเรียน นักเรียนคดิ วา คนขับรถโรงเรยี นทาํ ถกู ตองหรอื ไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมถูกตอง เพราะเปนการนํานํ้าประปาของโรงเรียนซ่ึงเปนทรัพยสินของโรงเรียน
มาลา งรถยนตข องผอู าํ นวยการโรงเรยี นซง่ึ เปน ทรพั ยส นิ สว นตวั เปน การนาํ ทรพั ยส นิ ทางราชการ
มาใชประโยชนส วนตน ทาํ ใหโรงเรียนตองจายคา น้ําประปาเพม่ิ ขน้ึ
10. สมชายเปน บตุ รของคณุ ครสู ายสมร ตอนเยน็ หลงั เลกิ เรยี นสมชายตอ งไปนง่ั รอคณุ ครสู ายสมร
ในหองพักครู โดยน่ังเลนคอมพิวเตอรและเปดเคร่ืองปรับอากาศ นักเรียนคิดวาสมชายทํา
ถูกตองหรือไม เพราะเหตใุ ด

ตอบ ไมถูกตอ ง เพราะคอมพิวเตอรแ ละเคร่ืองปรบั อากาศเปน ทรัพยสนิ ของโรงเรียนตอ งใช
ในงานราชการเทาน้ัน การที่คุณครูสายสมรใหสมชายนั่งเลนคอมพิวเตอรและเปดเคร่ืองปรับ
อากาศในหอ งพกั ครู ระหวางรอคณุ ครสู ายสมร เปน การใชทรพั ยข องทางราชการเพอ่ื ประโยชน
สวนตวั ทําใหโ รงเรยี นตองมภี าระคา ใชจ า ยเพมิ่ ข้นึ

สุจรติ คิดฐานสอง 29

เกณฑ์การตัดสนิ พฤติกรรม

ชว่ งคะแนน พฤติกรรม

9 – 10 เด็กมีพฤตกิ รรมเหน็ แกป ระโยชนส วนรวมมากกวาสวนบุคคล
6–8 เดก็ มพี ฤติกรรมคอ นขา งเหน็ แกประโยชนส ว นรวมมากกวา สว นบุคคล
3–5 เด็กมีพฤติกรรมคอ นขา งเห็นแกป ระโยชนส วนบุคคลมากกวาสว นรวม
0–2 เด็กมีพฤตกิ รรมเหน็ แกประโยชนสวนบุคคลมากกวา สวนรวม

หมายเหตุ

ถานักเรียนไดระดับคะแนนต่ํากวา 5 คะแนน ครูตองปรับเปล่ียนพฤติกรรมนักเรียน
โดยฝกใหนักเรียนคิดเห็นแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนบุคคล และประเมิน
อกี ครง้ั จนกวาระดับคะแนนพฤตกิ รรมมากกวา 5 คะแนนขน้ึ ไป

30 สุจริต คิดฐานสอง

เรยี นรู้อยา่ งเข้าใจมอี ะไรใน “ระบบคดิ ฐานสอง”

ระบบการคดิ ทส่ี รา งปญ หาใหแ กส งั คม คอื ระบบการคดิ ทไี่ มส ามารถแยกเรอื่ งประโยชน
สวนบุคคลและประโยชนสวนรวมออกจากกันใหไดอยางชัดเจน โดยมักจะนําประโยชนสวน
บคุ คลและประโยชนส ว นรวมมาปะปนกนั นาํ ประโยชนส ว นรวมมาเปน ประโยชนส ว นบคุ คล เหน็
แกประโยชนสวนบุคคลเปนหลัก เห็นแกประโยชนของเครือญาติและพวกพองสําคัญกวา
ประโยชนของประเทศชาติ ระบบการคิดดงั กลาวจึงเปนตน เหตสุ ําคัญทีจ่ ะนาํ ไปสูก ารทุจรติ

ระบบเลข “ฐานสบิ ” (decimal number system) เปน ระบบเลขที่มีตวั เลข 10 ตวั
คือ 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 เปน ระบบคิดเลขท่ีเราใชใ นชีวิตประจําวนั กันมาตัง้ แต
จาํ ความกันได ไมวาจะเปนการใชบอกปริมาณหรือบอกขนาด ชว ยใหเ กิดความเขาใจทต่ี รงกัน
ในการส่อื ความหมาย สอดคลอ งกบั ระบบ “Analog” ทใี่ ชค าตอเน่ืองหรือสัญญาณซึ่งเปน คา
ตอ เน่ือง หรอื แทนความหมายของขอมลู โดยการใชฟ ง กชนั ทีต่ อ เน่ือง (Continuous)

แผนภาพ แสดงระบบเลข “ฐานสบิ ” (decimal number system)
เปนระบบเลขทม่ี ตี วั เลข 10 ตัว

และระบบเลข “ฐานสอง” (binary number system) เปน ระบบเลขท่ีมสี ัญลักษณ
เพียงสองตัว คือ 0 (ศนู ย) กับ 1 (หนง่ึ ) สอดคลองกับการทาํ งานระบบ Digital ทม่ี ีลกั ษณะ
การทํางานภายในเพียง 2 จงั หวะ คอื 0 กับ 1 หรอื ON กับ OFF (Discrete) ตดั เด็ดขาด

01

แผนภาพแสดงระบบเลข “ฐานสอง” (binary number system)
เปนระบบเลขท่ีมสี ัญลักษณเ พยี งสองตัว

จากที่กลาวมาเม่ือนําระบบเลข “ฐานสิบ” และระบบเลข “ฐานสอง” มาปรับใช
เปนแนวคิด คือระบบคิด “ฐานสิบ (Analog)” และระบบคิด “ฐานสอง (Digital)”
จะเห็นไดวา

สจุ ริต คดิ ฐานสอง 31

1. ระบบคิดฐานสิบ (Analog)
ความหมาย ระบบคิด “ฐานสิบ (Analog)” เปนระบบการคิดวิเคราะหขอมูล

ท่ีมีตัวเลขหลายตัว และอาจหมายถึงโอกาสที่จะเลือกไดหลายทาง เกิดความคิดที่หลากหลาย
ซับซอน หากนํามาเปรียบเทียบกับการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ของรัฐ จะทําใหเจาหนาท่ี
ของรฐั ตอ งคดิ เยอะ ตอ งใชด ลุ ยพนิ จิ เยอะ อาจจะนาํ ประโยชนส ว นบคุ คลและประโยชนส ว นรวม
มาปะปนกนั ได แยกประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสว นรวมออกจากกันไมไ ด

“การปฏิบัติงานแบบใชระบบคิดฐานสิบ (Analog)” คือ การที่เจาหนาท่ีของรัฐ
ยังมีระบบการคิดที่ยังแยกเรื่องตําแหนงหนาที่กับเรื่องสวนตนออกจากกันไมได นําประโยชน
สวนบุคคลและประโยชนสวนรวมมาปะปนกันไปหมด แยกแยะไมอ อกวาสิ่งไหนคือประโยชน
สวนบุคคลสิ่งไหนคือประโยชนสวนรวม นําบุคลากรหรือทรัพยสินของราชการมาใชเพ่ือ
ประโยชนสวนบุคคล เบียดบังราชการ เห็นแกประโยชนสวนบุคคล เครือญาติ หรือพวกพอง
เหนอื กวา ประโยชนข องสว นรวมหรอื ของหนว ยงาน จะคอยแสวงหาประโยชนจ ากตาํ แหนง หนา ท่ี
ราชการ กรณเี กดิ การขดั กนั ระหวา งประโยชนส ว นบคุ คลและประโยชนส ว นรวม จะยดึ ประโยชน
สวนบคุ คลเปนหลัก

32 สจุ ริต คดิ ฐานสอง

2. ระบบคิดฐานสอง (Digital)
ความหมาย ระบบคิด “ฐานสอง(Digital)” เปนระบบการคิดวิเคราะหขอมูล

ท่ีสามารถเลือกไดเพียง 2 ทางเทาน้ัน คือ 0 (ศูนย) กับ 1 (หนึ่ง) และอาจหมายถึงโอกาส
ทจี่ ะเลอื กไดเพียง 2 ทาง เชน ใช กบั ไมใ ช, จรงิ กบั เท็จ, ทําได กับ ทาํ ไมไ ด, ประโยชน
สว นบคุ คล กบั ประโยชนส ว นรวม เปน ตน จงึ เหมาะกบั การนาํ มาเปรยี บเทยี บกบั การปฏบิ ตั งิ าน
ของเจา หนา ทข่ี องรฐั ทต่ี อ งสามารถแยกเรอ่ื งตาํ แหนง หนา ทกี่ บั เรอ่ื งสว นตวั ออกจากกนั ไดอ ยา ง
เดด็ ขาด และไมก ระทาํ การทเี่ ปน การขดั กนั ระหวา งประโยชนส ว นบคุ คลและประโยชนส ว นรวม

“การปฏิบัติงานแบบใชระบบคิดฐานสอง (Digital)” คือ การท่ีเจาหนาท่ีของรัฐ
มรี ะบบการคดิ ทส่ี ามารถแยกเรอื่ งตาํ แหนง หนา ทกี่ บั เรอื่ งสว นบคุ คลออกจากกนั ไดอ ยา งชดั เจน
วาสิ่งไหนถูกส่ิงไหนผิด สิ่งไหนทําไดส่ิงไหนทําไมได สิ่งไหนคือประโยชนสวนบุคคลสิ่งไหน
คือประโยชนสวนรวม ไมนํามาปะปนกัน ไมนําบุคลากรหรือทรัพยสินของราชการมาใชเพ่ือ
ประโยชนส ว นบคุ คล ไมเ บยี ดบงั ราชการ เหน็ แกป ระโยชนส ว นรวมหรอื ของหนว ยงานเหนอื กวา
ประโยชนของสวนบุคคล เครือญาติ และพวกพอง ไมแสวงหาประโยชนจากตําแหนงหนาที่
ราชการ ไมร ับทรัพยสินหรือประโยชนอ ื่นใดจากการปฏิบัติหนา ที่ กรณีเกิดการขัดกันระหวา ง
ประโยชนสวนบุคคลและประโยชนส ว นรวม กจ็ ะยดึ ประโยชนส วนรวมเปน หลกั

สจุ ริต คิดฐานสอง 33

เครดิต: ศนู ยป ฏิบัตกิ ารตอ ตานการทจุ รติ กระทรวงสาธารณสขุ

34 สุจริต คดิ ฐานสอง

สจุ รติ คิดฐานสอง 35

3. ความแตกตา่ งของ “จรยิ ธรรม (Ethics)” และ “การทุจริต (Corruption)”
จรยิ ธรรมเปน บรรทดั ฐานทถี่ กู สรา งขน้ึ แลว นาํ ไปใชก บั บคุ คลเปน แนวทางทค่ี นในสงั คม

เหน็ พอ งตอ งกนั วา เปน ความดคี วามงาม เปน สงิ่ ทก่ี ระทาํ แลว คนอน่ื เกดิ ประโยชนม คี วามสขุ สงบ
เกิดขน้ึ แกคนท่ีอยรู วมกนั เปน หมคู ณะ มีผใู หความหมายของจริยธรรม ไวดังนี้

พิภพ วชังเงิน (2545, หนา 7) กลาววา จริยธรรม หมายถึงการปฏิบัติสิ่งท่ีดีงาม
เปนทยี่ อมรบั ของสังคม

พระราชชัยกวี (อางใน ภิกขุพุทธทาส อินทปญโญ 2548, หนา 14) กลาววา
จริยธรรมเปนสิ่งพึงประพฤติจะตองประพฤติสวนศีลธรรมน้ันคือ ส่ิงท่ีกําลังประพฤติอยูหรือ
ประพฤตดิ แี ลว

ราชบัณฑติ ยสถาน (2546) ไดใหค วามหมายคําวา จรยิ ธรรม วาหมายถงึ ธรรมทเ่ี ปน
ขอ ประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม กฎศีลธรรม

สรปุ ไดว า “จรยิ ธรรม” เปน สง่ิ ทดี่ งี ามทบี่ คุ คลพงึ ปฏบิ ตั ิ เพอื่ ใหเ ปน ทย่ี อมรบั ของสงั คม
การทจุ ริตในวงราชการถือเปน ภัยรายแรงทีค่ ุกคามความมน่ั คงของประเทศ ซึง่ หลาย
คนอาจจะมองวา ไมส าํ คญั เพราะอาจคดิ วา ไมใ ชป ญ หาของตวั เองและเปน เรอ่ื งทไ่ี กลตวั แตห าก
พิจารณาแลว จะพบวาปญหาการทุจริตเปนสิ่งท่ีเกี่ยวพันกับชีวิตของประชาชนอยางมาก
มผี ูใหความหมายของการทุจริต ไวด ังน้ี
ราชบัณฑิตยสถาน (2546) ไดใหค วามหมายของคําวา ทจุ รติ หมายถึง ประพฤติช่วั
คดโกง ไมซ ื่อตรง
ประมวลกฎหมายอาญาใหคํานิยามไวในมาตรา 1(1) ไดกลาวไววา โดยทุจริต
หมายความวา “เพอ่ื แสวงหาประโยชนท มี่ คิ วรไดโ ดยชอบดว ยกฎหมายสาํ หรบั ตนเองหรอื ผอู นื่ ”
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต
พ.ศ. 2542 มาตรา 4 ไดกลา วไวว า “ทจุ ริตตอ หนา ท”ี่ หมายความวา การปฏบิ ัติหรอื ละเวนการ
ปฏบิ ตั อิ ยา งใดในพฤตกิ ารณท อ่ี าจทาํ ใหผ อู น่ื เชอื่ วา มตี าํ แหนง หนา ทท่ี งั้ ทต่ี นมไิ ดม ตี าํ แหนง เหนอื
หนาที่นั้น หรือใชอํานาจในตําแหนงหรือหนาท่ี ทั้งน้ีเพ่ือแสวงหาประโยชนท ่ีมิควรไดโ ดยชอบ
สาํ หรับตนเองหรอื ผูอน่ื

36 สจุ ริต คดิ ฐานสอง

อุดม รัฐอมฤต (2546) อธิบายวา การทุจริตและประพฤติมิชอบในวงราชการ
เปน เรอื่ งของการใชอ าํ นาจหรอื อทิ ธพิ ลในตาํ แหนง หนา ทรี่ าชการเพอื่ ประโยชนส ว นตวั เนอ่ื งจาก
เจา หนาทขี่ องรัฐเปนผูไ ดรบั มอบหมายใหมอี ํานาจกระทาํ การตา งๆ แทนรฐั โดยมวี ตั ถุประสงค
เพื่อใหเปนผูรักษาประโยชนรวมกันของมหาชน อํานาจเหลาน้ีไมไดผูกติดกับตัวบุคคล แตมา
จากสถานภาพ การเปนเจาหนาทข่ี องรัฐซง่ึ เปนกลไกของรฐั บาลในการดําเนนิ งานเพอ่ื สวนรวม
ดังนั้นการท่ีเจาหนาที่ของรัฐมีพฤติกรรมเบี่ยงเบนไปเพื่อประโยชนสวนตัว ญาติพี่นอง
พรรคพวกหรือเห็นแกความม่ังค่ังและสถานภาพที่จะไดรับหรือทําใหเกิดความเสียหาย
แกผ หู นง่ึ ผใู ด หรอื ราชการ ตอ งถือวา เปนการทจุ รติ ประพฤติมชิ อบในวงราชการ

สรปุ ไดว า “การทจุ ริต” เปนการประพฤติทีไ่ มซ ่ือตรงโดยใชต าํ แหนงหนาทรี่ าชการ
แสวงหาประโยชนสวนบุคคล ญาติพ่ีนอง หรือพรรคพวก ซ่ึงทําใหเกิดความเสียหาย
แกผ ูห นงึ่ ผูใด หรอื สวนรวม

จากความหมายของจริยธรรมและการทุจริต จะเห็นไดวามีความแตกตางกัน
อยางเห็นไดชัด ท้ังนี้เพราะจริยธรรมเปนส่ิงท่ีดีงามท่ีบุคคลพึงปฏิบัติเพ่ือใหเปนที่ยอมรับ
ของสังคม ซ่ึงเจาหนาที่ของรัฐควรยึดถือปฏิบัติอยางเครงครัดเพื่อเปนกรอบในการควบคุม
พฤตกิ รรมการทาํ งาน สว นการทจุ รติ เปน สงิ่ ทเ่ี จา หนา ทข่ี องรฐั ไมพ งึ ปฏบิ ตั เิ พราะเปน พฤตกิ รรม
ที่ขัดตอจริยธรรมและกฎหมาย ถือเปนความผิดข้ันรายแรงและสังคมสวนใหญไมยอมรับ
เนอื่ งจากทําใหเ กดิ ความเสียหายแกร าชการและประเทศชาติ

สจุ ริต คดิ ฐานสอง 37

การขดั กนั ระหว่างประโยชน์ส่วนบุคคลและประโยชนส์ ่วนรวม

มคี วามสมั พนั ธก์ ับ “จริยธรรม” และ “การทจุ ริต” อย่างไร ?

“จรยิ ธรรม” เปน กรอบใหญท างสงั คมทเ่ี ปน
พ้ืนฐานของแนวคิดเกี่ยวกับการขัดกันระหวาง
ประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวมและ
การทุจริต การกระทําใดที่ผิดตอกฎหมายวาดวย
การขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและ
ประโยชนส ว นรวมและการทจุ รติ ยอ มเปน ความผดิ
จริยธรรมดวย

แตตรงกันขาม การกระทําใดที่ฝาฝน
จริยธรรม อาจไมเปนความผิดเกี่ยวกับการขัดกัน
ระหวางประโยชนสวนบุคคลและประโยชน
สวนรวมและการทุจริต เชน มีพฤติกรรมสวนตัว
ไมเหมาะสม มีพฤติกรรมชูสาว

38 สจุ ริต คิดฐานสอง

“การทุจริต” เปนพฤติกรรมที่ฝาฝนกฎหมาย
โดยตรง ถอื เปน ความผดิ อยา งชดั เจน สงั คมสว นใหญ
จะมกี ารบญั ญตั กิ ฎหมายออกมารองรบั มบี ทลงโทษ
ชัดเจน ถือเปนความผิดขั้นรุนแรงที่สุดที่เจาหนาที่
ของรัฐตองไมปฏิบัติ
“การขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและ
ประโยชนสวนรวม” เปนพฤติกรรมที่อยูระหวาง
จริยธรรมกับการทุจริต ท่ีจะกอใหเกิดผลประโยชน
สวนบุคคลกระทบตอผลประโยชนสวนรวม ซ่ึง
พฤตกิ รรมบางประเภทมกี ารบญั ญตั เิ ปน ความผดิ ทาง
กฎหมายมีบทลงโทษชัดเจน แตพฤติกรรมบาง
ประเภทยงั ไมม ีการบัญญัติขอหามไวในกฎหมาย
“จริยธรรม” เปนหลักสําคัญในการควบคุม
พฤติกรรมของเจาหนาท่ีของรัฐ เปรียบเสมือน
โครงสรา งพนื้ ฐานทเ่ี จา หนา ทขี่ องรฐั ตอ งยดึ ถอื ปฏบิ ตั ิ
“เจา หนา ท่ีของรฐั ที่ขาดจริยธรรมในการปฏบิ ัตหิ นา ท่ี
โดยเขาไปกระทําการใดๆ ที่เปนการขัดกันระหวาง
ประโยชนส ว นบคุ คลและประโยชนส ว นรวม ถอื วา เจา
หนาท่ีของรัฐผูน้ันขาดความชอบธรรมในการปฏิบัติ
หนาท่ี และจะเปนตน เหตุของการทจุ รติ ตอไป”

สุจรติ คิดฐานสอง 39

4. ประโยชนส์ ่วนบุคคล และประโยชน์ส่วนรวม
ประโยชน์ส่วนบุคคล หมายถึง การที่บุคคลทั่วไปในสถานะเอกชนหรือเจาหนาที่

ของรฐั ไดท าํ กจิ กรรมหรอื ไดก ระทาํ การตา งๆ เพอ่ื ประโยชนส ว นตน ครอบครวั ญาติ เพอื่ น หรอื
ของกลุมในสังคมที่มีความสัมพันธกันในรูปแบบตางๆ เชน การประกอบอาชีพ การทําธุรกิจ
การคา การลงทนุ เพือ่ หาประโยชนใ นทางการเงนิ หรือในทางทรพั ยส ินตา งๆ เปนตน

ประโยชน์ส่วนรวม หมายถึง การท่ีบุคคลใดๆ ในสถานะที่เปนเจาหนาที่ของรัฐ
(ผูดํารงตําแหนงทางการเมือง ขาราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจ หรือเจาหนาที่ของรัฐ
ในหนวยงานของรัฐ) ไดกระทําการใดๆ ตามหนาที่หรือไดปฏิบัติหนาที่อื่นเปนการดําเนินการ
ในอกี สว นหนงึ่ ทแี่ ยกออกมาจากการดาํ เนนิ การตามหนา ทใ่ี นสถานะของเอกชน การกระทาํ การ
ใดๆ ตามหนาท่ีหรือการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาที่ของรัฐจึงมีวัตถุประสงคหรือมีเปาหมาย
เพอ่ื ประโยชนข องสว นรวม หรอื การรกั ษาประโยชนส ว นรวมทเ่ี ปน ประโยชนข องรฐั การทาํ หนา ท่ี
ของเจาหนาที่ของรัฐจึงมีความเก่ียวเนื่องเชื่อมโยงกับอํานาจหนาท่ีตามกฎหมายและจะมี
รูปแบบของความสัมพันธหรือมีการกระทําในลักษณะตางๆ กันที่เหมือนหรือคลายกับ
การกระทําของบคุ คลในสถานะเอกชน เพยี งแตก ารกระทาํ ในสถานะท่เี ปนเจา หนาท่ขี องรัฐกบั
การกระทําในสถานะเอกชน จะมีความแตกตา งกันทว่ี ตั ถปุ ระสงค

40 สจุ รติ คิดฐานสอง

เครดติ : สาํ นักงานนวัตกรรมแหง ชาติ

สุจรติ คดิ ฐานสอง 41