รายวิชาสุพรรณบ้านฉัน2

หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
รายวิชาสุพรรณบ้านฉัน 2 สค​23084
ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น

จัดทำโดย




ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอดอนเจดีย์
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดสุพรรณบุรี

คาํ นาํ

หลักสูตรรายวิชาเลือก สุพรรณบานฉัน 2 เลมน้ีจัดทําข้ึนเพ่ือใหผูเรียนในเขตพ้ืนที่ใหบริการของ
ศูนยการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอําเภอดอนเจดีย จังหวัดสุพรรณบุรี ไดลงทะเบียนเรียน
ใหสอดคลองกับวิถีชีวิต และบริบทของพื้นที่ เพ่ือนําไปสูการจัดการเรียนรูที่มีประสิทธิภาพ ผูเรียนเกิดความ
ตระหนัก เห็นคุณคาทางประวตั ิศาสตร ศาสนา วัฒนธรรมประเพณี สามารถสืบทอดและดํารงรักษาไวซ ึ่งวัฒนา
ประเพณอี นั ดงี ามของจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

การจัดทําเอกสารหลกั สตู รวิชาเลือก สพุ รรณบานฉัน 2 ของ กศน. อําเภอดอนเจดีย ไดร ับความรวมมือ
จาก ผูทรงคุณวุฒิ ผูบริหาร ขาราชการ และคณะครูจากสถานศึกษา ภาคีเครอื ขาย ท่ีเกี่ยวของ ซ่ึงเปนผู
มคี วามรู ความสามารถและประสบการณ ไดใหขอ คดิ เหน็ ขอเสนอแนะตา ง ๆ ทเ่ี ปน ประโยชน ทําใหเ อกสารฉบับน้ี
มคี วามถูกตอง สมบูรณมากยิ่งข้ึน ศูนยการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอําเภอดอนเจดีย สงั กัด
สํานักงานสงเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจงั หวดั สุพรรณบุรี ขอขอบคุณในความรวมมือ
ของทุกทา นมา ณ โอกาสน้ี

(นางสมควร วงษแ กว )
ผูอาํ นวยการศูนยก ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาํ เภอดอนเจดีย

สารบญั

คาํ นาํ หนา
โครงสรา งรายวชิ าสพุ รรณบา นฉนั 2
บทที่ 1 ประวัตจิ ังหวัดสพุ รรณบรุ ี 1
3
เรอื่ งท่ี 1 ภูมศิ าสตรข องจังหวัดสุพรรณบรุ ี 3
เร่อื งที่ 2 ประวตั ศิ าสตรจงั หวดั สุพรรณบรุ ี 13
เรื่องที่ 3 เศรษฐกจิ สังคมของจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี 22
เรอ่ื งที่ 4 เขตการปกครองและวถิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ิตของประชาชนจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี 25
แบบทดสอบทา ยบท 32
บทท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณขี องจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี 33
เรอ่ื งที่ 1 วัฒนธรรมประเพณขี องจงั หวดั สพุ รรณบุรี 34
เรอ่ื งที่ 2 การอนรุ ักษแ ละสบื ทอดวฒั นธรรมประเพณี 43
เรอื่ งที่ 3 บคุ คลสําคญั ที่มสี ว นรว มในการสบื สาน วัฒนธรรมประเพณีในจงั หวัดสุพรรณบุรี 51
เรอ่ื งท่ี 4 คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค 11 ประการของคนดศี รสี พุ รรณ 78
แบบทดสอบทา ยบท 81
บทท่ี 3 การประกอบอาชีพในจังหวดั พรรณบุรี 83
เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย และความสาํ คญั ในการประกอบอาชพี 84
เรือ่ งที่ 2 ลักษณะของงานอาชพี 85
เรอ่ื งที่ 3 อาชีพหลกั ในจงั หวดั สพุ รรณบุรี 96
เรื่องท่ี 4 ปจจัยหลักของการประกอบอาชีพ 104
เรอ่ื งท่ี 5 คุณธรรม จรยิ ธรรมในการประกอบอาชีพ 106
แบบทดสอบทา ยบท 115
บทท่ี 4 แหลง ทองเทยี่ วจังหวัดสพุ รรณบุรี 116
เรื่องที่ 1 ประเภทของแหลง ทองเทยี่ ว 117
เรื่องที่ 2 สถานท่ที อ งเที่ยวทสี่ าํ คญั ในจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี 120
เรอ่ื งท่ี 3 การอนรุ กั ษแ หลงทอ งเทย่ี วในจังหวดั สพุ รรณบรุ ี 186
แบบทดสอบทา ยบท 192
ภาคผนวก
บรรณานกุ รม

1

โครงสรา งรายวชิ าสพุ รรณบา นฉนั 2

ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน
สาระสาํ คญั

ภูมศิ าสตร ประวัตศิ าสตร เศรษฐกจิ สังคม การเมอื ง การปกครอง วัฒนธรรมประเพณี การอนรุ ักษและสบื
ทอดวัฒนธรรม ประเพณี บุคคลสําคญั ทีม่ ีสวนรวมในการสืบสานวัฒนธรรมประเพณี คุณลักษณะอนั พึงประสงค
11 ประการของคนดศี รีสุพรรณ ความหมาย ความสําคัญในการประกอบอาชีพ ลกั ษณะของอาชีพ อาชีพหลกั ใน
จงั หวัดสุพรรณบุรี ปจ จัยหลักของการประกอบอาชีพ คณุ ธรรมจริยธรรมในการประกอบอาชพี ประเภทและแหลง
ทอ งเทย่ี ว สถานที่ทองเท่ียวทส่ี าํ คัญในจังหวัดสพุ รรณบุรี และการอนรุ กั ษแหลง ทอ งเทีย่ วในจังหวัดสุพรรณบรุ ี

ผลการการเรยี นรทู ค่ี าดหวงั
1. อธิบายสภาพภมู ิศาสตร ประวัติศาสตร ตงั้ แตอดตี จนถงึ ปจจบุ ัน เศรษฐกจิ สังคม การคมนาคม และ

การปกครองในจงั หวัดสพุ รรณบรุ ี
2. อธิบายถึงวัฒนธรรมของประเพณีในจังหวัดสุพรรณบุรีและรวมกันอนุรักษ สืบทอด เผยแพร

วฒั นธรรมประเพณีในจังหวัดสพุ รรณบุรไี ด
3. ประพฤติ ปฏบิ ัติตามคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค 11 ประการของคนดศี รสี พุ รรณ
4. อธบิ ายความหมาย ความสาํ คญั ในการประกอบอาชีพ ลกั ษณะอาชีพ อาชีพหลักในจงั หวัดสุพรรณบุรี

ปจจัยหลักในจังหวัดสพุ รรณบรุ ี ปจจัยหลกั ของการประกอบอาชพี คณุ ธรรม จรยิ ธรรมในการประกอบอาชีพ และ
สามารถนํามาปฏบิ ตั แิ ละประยุกตใ ชในชีวิตประจาํ วัน

5. บอกประเภทของแหลง ทอ งเท่ียว สถานทท่ี องเทยี่ วทส่ี ําคญั ในจงั หวดั สุพรรณบรุ ไี ด
6. ตระหนัก เห็นความสาํ คญั และมีสว นรว มในการอนรุ ักษแ หลง ทอ งเทีย่ วในจงั หวดั สพุ รรณบุรี
ขอบขา ยเนอ้ื หา
เรอื่ งท่ี 1 ประวัติจงั หวดั สพุ รรณบุรี
เร่อื งท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณขี องจงั หวดั สุพรรณบรุ ี
เรือ่ งท่ี 3 การประกอบอาชพี ในจงั หวดั พรรณบรุ ี
เรื่องท่ี 4 แหลง ทองเท่ยี วจงั หวดั สพุ รรณบุรี

การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู
บรรยาย ศึกษาคนควาดวยตนเองจากส่อื เอกสาร สอ่ื เทคโนโลยี ภูมปิ ญญา องคกร สถาบัน การฝก ปฏิบัติ

การจดั กลุม อภิปรายแลกเปลยี่ นเรียนรู วเิ คราะห ศึกษาจากสถานทจี่ รงิ การเขา รว มกจิ กรรมทางศาสนา วัฒนธรรม
ประเพณี และสรปุ ผลการเรียนรพู รอ มนําเสนอดวยวิธีท่ีหลากหลาย

การวดั และประเมนิ ผล
ประเมนิ จากการทดสอบ การสงั เกต การมีสว นรว มในการทาํ กจิ กรรมและการตรวจผลงาน/ชนิ้ งาน

2

บทที่ 1 ประวตั จิ งั หวดั สพุ รรณบรุ ี

สาระสาํ คญั
จงั หวดั สุพรรณบุรี เปนจังหวัดหนึง่ ในเขตภาคกลางดานทศิ ตะวนั ตกของประเทศไทย ตัง้ อยบู นพ้นื ทร่ี าบลุม

แมนาํ้ ทา จนี หรือแมน าํ้ สพุ รรณบุรไี หลผา นตามแนวยาวของจังหวดั จากเหนอื จรดใต พ้ืนทท่ี ้ังหมดประมาณ 5,400
ตารางกิโลเมตร หรอื ประมาณ 3.3 ลานไร คิดเปน รอยละ 5.2 ของพ้ืนท่ีภาคกลาง จังหวัดสุพรรณบุรมี ปี ระวัติ
ความเปนมาดังคําขวัญที่วา เมืองยุทธหัตถี วรรณคดีข้ึนชื่อ เล่ืองลือพระเครื่อง รุงเรืองเกษตรกรรม สูงลํ้า
ประวตั ิศาสตร แหลงปราชญศ ิลปน ภาษาถ่ินชวนฟง

ผลการเรยี นรทู ค่ี าดหวงั
1. อธบิ ายถึงสภาพทางภูมศิ าสตรแ ละทรพั ยากรธรรมชาตขิ องจงั หวดั สพุ รรณบุรี
2. อธิบายประวัตคิ วามเปนมาของจงั หวัดสุพรรณบรุ ตี ัง้ แตอ ดีตถึงปจ จุบนั
3. วิเคราะหแ ละอธิบายสภาพเศรษฐกจิ สงั คมของจังหวัดสพุ รรณบุรี
4. อธบิ ายถงึ เขตการปกครองและวถิ ีการดาํ เนนิ ชวี ิตของประชาชนจังหวัดสุพรรณบรุ ี

ขอบขา ยเนอ้ื หา
1. ภูมศิ าสตรข องจงั หวัดสพุ รรณบรุ ี
2. ประวัตศิ าสตรจงั หวดั พรรณบรุ ี
3. เศรษฐกจิ สงั คมของจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
4. เขตการปกครองและวิถีการดําเนนิ ชีวติ ของประชาชนจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู
จดั ใหมีการศกึ ษาคนควา จากตาํ ราเรียน สอื่ อเิ ลก็ ทรอนิกส และสรุปลการเรยี นรู โดยนาํ เสนอในรูปแบบ

ตางๆ

เวลาเรยี น 21 ช่วั โมง

แหลง การเรยี นรแู ละสอื่ ประกอบการเรยี น
- ส่ิงพมิ พ
- หอ งสมดุ ประชาชน
- อนิ เตอรเนต็

การวดั ผลประเมนิ ผล
ประเมินจากการทดสอบ การสงั เกต และการมสี ว นรว มในการทาํ กจิ กรรม ฯลฯ

3

บทที่ 1 ประวตั จิ งั หวดั สพุ รรณบรุ ี

เรอ่ื งท่ี 1 ภมู ศิ าสตรจ งั หวดั สพุ รรณบรุ ี

1. ทต่ี ง้ั /อาณาเขต
1.1 ทต่ี งั้
สุพรรณบุรี เปนจังหวัดหน่ึงในเขตภาคกลางดานทิศตะวันตกของประเทศไทยต้ังอยูบนพ้ืนที่ราบลุมแม

นํ้าทา จีนหรอื แมน า้ํ สพุ รรณบรุ ไี หลผานตามแนวยาวของจงั หวัดจากเหนือจรดใตจ งั หวดั สุพรรณบรุ ตี ง้ั อยูระหวา งเสน
รุงที่ 14 องศา 4 ลิปดา ถึง 15 องศา 5 ลิปดาเหนือ และระหวางเสนแวง 99 องศา 17 ลิปดา ถึง 100
องศา 16 ลปิ ดาตะวันออก อยูสงู จากระดับน้าํ ทะเลปานกลาง 3-10 เมตร มีพืน้ ทที่ ั้งหมดประมาณ 5,358.01
ตารางกโิ ลเมตร หรอื ประมาณ 3.3 ลานไร คิดเปน รอ ยละ 5.2 ของพน้ื ท่ีภาคกลาง อยูห างจากกรงุ เทพมหานคร
ประมาณ 107 กิโลเมตร (ตามทางหลวงแผน ดนิ หมายเลข 340) โดยทางรถไฟประมาณ 142 กิโลเมตร

4

1.2 อาณาเขต ติดตอกบั จงั หวดั อุทัยธานี และชัยนาท
ทิศเหนือ ติดตอ กบั จังหวัดนครปฐม
ทิศใต ตดิ ตอ กับจงั หวดั สิงหบรุ ี อางทอง และพระนครศรีอยธุ ยา
ทิศตะวันออก ตดิ ตอกบั จังหวัดกาญจนบรุ ี
ทิศตะวนั ตก

5
2. ลกั ษณะทางภมู ปิ ระเทศ

จังหวัดสพุ รรณบุรี มลี ักษณะพืน้ ท่ีเปนทร่ี าบลมุ เปน สว นใหญ มพี ื้นทบ่ี างสว นเปนทร่ี าบสูง โดยมคี วามลาด
เทระหวา ง 0-3 เปอรเซน็ ต ซง่ึ อยทู างดา นตะวนั ตกของจังหวดั ตลอดแนวตงั้ แตเ หนอื จรดใต บรเิ วณพนื้ ทตี่ า่ํ สดุ อยู
ทางดานตะวันออกเฉียงใต คืออยูสูงจาก ระดับน้ําทะเลปานกลาง เฉลี่ยประมาณ 3 เมตร สวนทางเหนือของ
จงั หวัดอยสู งู จากระดับน้ําทะเลปานกลางเฉล่ียประมาณ10 เมตร พนื้ ทสี่ วนใหญข องจงั หวดั สุพรรณบรุ ีใชทาํ นาขาว
มี แมน้าํ ลําคลอง หนอง บงึ อยทู ว่ั ไป

บรเิ วณเทอื กเขาสงู และพนื้ ทล่ี อนสลบั ลอนชนั
เริม่ ต้ังแตทางทศิ ตะวนั ตกเฉยี งใตของอําเภออทู อง ทอดตัวขนึ้ ไปทางเหนือขนานกับ เสนแบงเขตระหวาง

จงั หวัดสุพรรณบุรกี ับจงั หวดั กาญจนบรุ ี ลกั ษณะพ้ืนทเ่ี ปน ลูกคลน่ื ลอนลาดสลบั เชงิ เขาสว นทางดานทศิ ตะวันตกของ
อําเภอดานชาง มีสภาพเปนลูกคล่นื ลอนลาดสลับซบั ซอนจนถึงเปนเทือกเขาสูงชนั เปนแนวเขาทีต่ ิดกับเทือกเขา
ตะนาวศรี มียอดเขาสูงสุดคือ เขาเทวดา มีความสูงประมาณ 1,220 เมตร จากระดับน้ําทะเล รองลงมาเปน
เขาพเุ ตย สูงประมาณ 760 เมตร จากระดบั นํ้าทะเล ถดั จากแนวเทอื กเขาเปน ท่ีราบหบุ เขามาทางตะวันออก จะ
เปน แนวลกู คล่ืนลอนชันถงึ เนนิ เขา แลวคอย ๆ ลาดเทมาทางทศิ ตะวนั ออกจนถึงแมน ้ําสุพรรณบรุ หี รือแมน้ําทา จนี

บรเิ วณที่ราบลมุ อยูทางทิศตะวันออกของจังหวดั ตลอดแนว อยรู ิมฝง แมน ้ําสุพรรณตลอดแนวต้ังแตเ หนือจดใต
อยูสงู กวาระดับนาํ้ ทะเลประมาณ 3 เมตร สว นทางทศิ เหนืออยูสงู กวา ระดบั นํ้าทะเลประมาณ 10 เมตร อยใู นเขต
อําเภอเดมิ บางนางบวช อําเภอสามชกุ อาํ เภอดอนเจดยี  อาํ เภอศรปี ระจนั ต อาํ เภอเมือง อําเภอบางปลามา อาํ เภอ
สองพ่ีนอง และบางสว นของอําเภออูทอง

6

3. ลกั ษณะทางภมู อิ ากาศ
สภาพภูมอิ ากาศจัดอยูในประเภททุงหญาเขตรอน ฤดูแลงและฤดูฝนแตกตา งกันอยางชัดเจนมลี มมรสุม

ตะวนั ออกเฉียงเหนอื พัดผานในเดือนตุลาคมถงึ กุมภาพนั ธและมรสุมตะวันตกเฉยี งใตพัดผานในเดือนพฤษภาคมถึง
กลางเดือนตุลาคมนอกจากนี้ยังมีลมตะวันออก หรือตะวันออกเฉียงใตจากทะเลจีนใตเร่ิมพัดผานเขา มาในชวง
กลางเดอื นกมุ ภาพันธถงึ กลางเดอื นพฤษภาคม ฤดูกาลของจังหวดั แบง ตามลักษณะลมฟา อากาศของประเทศออก
ไดเปน 3 ฤดู ดงั น้ี

1. ฤดูฝน เริ่มตนเม่ือลมมรสุมตะวันตกเฉียงใตเร่ิมพัดเขาถึงกนอาวไทยประมาณเดือนพฤษภาคม พอถึง
ปลายเดือนพฤษภาคม หรือตนเดือนมิถุนายนลมมรสุมตะวันตกเฉียงใตจะพดั ผานทําใหมีฝนตกมากขึ้น ในเดือน
สิงหาคมและกนั ยายนเปนระยะทมี่ ฝี นตกชกุ ทส่ี ดุ โดยปกตแิ ลว ฤดฝู นจะส้นิ สุดราวกลางเดอื นตลุ าคม รวมระยะเวลา
ประมาณ 5-6 เดอื น

2. ฤดูหนาว เริ่มจากปลายเดือนตุลาคม หรือตนเดือนพฤศจิกายน ถึงกลางเดือนกุมภาพันธประมาณ 4
เดือน ระยะนี้ฝนตกเปนครง้ั คราวไมม ากนักและจะมีลมเย็นพัดจากเหนือมาใต สลับกันเปนระยะๆ เดือนธันวาคม
และมกราคมเปนชวงที่มีอากาศหนาวเย็นมากที่สุด แตอุณหภูมิลดลงไมมากนักเพราะอยูปลายลมมรสุม
ตะวนั ออกเฉียงเหนือและไดรบั อทิ ธพิ ลจากทะเลในบริเวณอา วไทย

3. ฤดูรอ นเร่ิมตง้ั แตกลางเดือนกุมภาพันธ ถึงกลางเดอื นพฤษภาคม ประมาณ 3 เดือน เดือนเมษายนเปน
เดือนท่ีมีอากาศรอนอบอาวมากที่สุดเน่ืองจากการแผรังสีของดวงอาทิตย และถูกปกคลุมดวยบริเวณความ
กดอากาศสูงซ่ึงศูนยกลางอยูในทะเลจีนใต และมหาสมุทรแปซิฟกตะวันตกบริเวณความกดอากาศสูงน้ีทาง
อตุ นุ ยิ มวทิ ยาถือวาเปนบรเิ วณทมี่ อี ากาศรอนอุณหภมู ิสูง กระแสลมที่พดั เขา มาจึงรอ น

7

4. ทรพั ยากรธรรมชาติ
4.1 ทรพั ยากรนา้ํ
จังหวัดสุพรรณบุรีมีแหลงนํ้าธรรมชาติท่ีสําคัญ และสามารถนํามาใชในการประกอบอาชีพ ดานการ

เกษตรกรรม ดังน้ี
1. แมนํ้าสุพรรณบุรี ( ทาจีน ) เปนแมนํ้าท่ีไหลแยกจากแมน้ําเจาพระยา ในเขตตําบลทาซุง อําเภอเมือง

จังหวัดอทุ ัยธานี แลว ไหลผานจงั หวัดชัยนาทเรียกวา แมนํ้ามะขามเฒา แลว ไหลเขา สูเขตจังหวดั สุพรรณบุรี ผา น
อําเภอเดิมบางนางบวช อาํ เภอสามชุก อําเภอศรีประจนั ต อําเภอเมืองฯ อําเภอบางปลามา และอาํ เภอสองพนี่ อง
ชวงท่ีไหลผานเขตจังหวัดสุพรรณบุรีเรียกวา แมนํ้าสุพรรณบุรี จากนั้นไหลเขาเขตจังหวัดนครปฐม ผานอําเภอ
บางเลน อําเภอนครชยั ศรี ชวงนเ้ี รยี กวา แมน าํ้ นครชยั ศรี จากนนั้ ไหลเขาเขตจังหวดั สมทุ รสาคร เรยี กวา แมน ํ้าทา จนี
ตามทางภูมศิ าสตร การกาํ หนดชอ่ื แมน าํ้ จะใชช่ือทีป่ ลายนํ้า ดังนนั้ แมน้ําสายนีซ้ ึ่งมีถงึ สี่ช่ือ จึงไดชือ่ วาแมน ํา้ ทา จีน

แมนํ้าทาจนี มีความยาวประมาณ 300ก.ม. กวางประมาณ 60 เมตร ในชวงท่ไี หลผานจง้ั หวัดสุพรรณบุรี
เมื่อถงึ ฤดูนํ้าหลากก็จะเออลน ทวมบานเรือน ไรนา กระแสนํ้าไมไหลเช่ียว กอนที่จะมีการสรางเข่ือนเจาพระยา
(เข่ือนชัยนาท) และเขอื่ นภูมิพล (เขื่อนยันฮี) ในฤดูท่ีไมใชนํ้าหลากคือ ประมาณเดือนกุมภาพันธถึงเดือนตุลาคม
น้ําในแมน ํา้ จะขึน้ ลงตามกาํ ลงั หนนุ ของนาํ้ ทะเล ในสามลักษณะคอื นาํ้ ขึ้น น้ําทรง และนํา้ ลง แตห ลงั จากที่ไดส รา ง
เขื่อนทั้งสองแลวกระแสนา้ํ จะไหลลงสทู ะเลอยางเดียว

8

2. ลําหวยกระเสียว เปนลําหวยทเี่ ปนสาขาของแมน า้ํ สุพรรณบุรี เปนสาขาใหญแ ละมีความยาวทสี่ ุดคือ ยาว
140 กม. ตนน้าํ ระหวางเขาแหลว กับเขาใหญเ หนืออําเภอบา นไร จังหวัดอุทัยธานีไหลเขา สูจ งั หวดั สพุ รรณบรุ ี ในเขต
อาํ เภอเดมิ บางนางบวช ไปบรรจบแมน ํ้าสพุ รรณบรุ ที บี่ านบงึ อาํ เภอสามชกุ ลาํ หวยกระเสยี วมีลาดเขามากและมีพ้นื ท่ี
รับน้ํามากกวา ลาํ หว ยทอ่ี นื่ ๆจงึ ไดดําเนินการโครงการกระเสยี ว ซึง่ ประกอบดวยเขอื่ นเก็บนาํ้ เข่อื นทดนํา้ ระบบสงน้าํ
ระบบระบายนํ้าและถนนขนสง เร่ิมสรางเม่อื ป พ.ศ.2522 แลวเสรจ็ ในป พ.ศ. 2524 ใชงบประมาณ 927 ลาน
บาท เขื่อนเก็บน้ํากระเสียวสรา งระหวางเขาโลนกับเขาวงั เดือนหา ในเขตตําบลดานชา ง อาํ เภอดานชาง เปน เข่ือน
ลูกรงั ปนดนิ เหนียวแหง แรกของประเทศไทย ยาว 425 เมตร สูง 35 เมตร สันเขือ่ นกวางสุด 170 เมตร ระดับสัน
เขื่อนสูง 92.50 เมตร จากระดบั นาํ้ ทะเล เก็บกักน้าํ ได 390 ลานลกู บาศกเมตร อางเกบ็ นาํ้ ยาว 12 เมตร กวา ง 7
กม. มีพ้ืนที่รับนํ้าฝน 1,200 ตาราง กม. พ้ืนที่อางเก็บน้ํา 48 ตาราง กม. ปริมาณนํ้าฝนเฉล่ียปละ 1,000
มิลลเิ มตร ปรมิ าณ น้าํ ไหลเขาอางประมาณ 168 ลา นลกู บาศกเ มตร เขือ่ นทดนํา้ สรางปด กน้ั ลาํ หวยกระเสยี วทาง
ใตเขื่อนหางออกไปประมาณ 20 กม. เพ่ือทดนํ้าในลํากระเสยี วใหมีระดับสูงพอที่จะไหลเขาคลองสงนํ้าเปนเข่ือน
คอนกรีต ระบายนํ้าได 260 ลูกบาศกเมตรตอ วินาที

โครงการเข่อื นกระเสยี วสามารถสงน้าํ ไปชว ยการเพาะปลูกใหส ามารถทาํ นาในฤดูฝนได 130,000 ไร และ
ปลกู พืชไรใ นฤดูแลง ได 68,000 ไร

3. คลองจระเขสามพัน มีตนนํ้าแยกมาจากเทือกเขาจังหวัดกาญจนบุรีไหลเขามาสูจังหวัดสุพรรณบุรี
ทางอําเภออูทอง โดยไหลผานตําบลอูทอง ตําบลกระจัน ตําบลเจดีย อําเภออูทอง ตําบลวัดโบสถ อําเภอ
บางปลามา ตําบลหัวโพธ์ิ ตําบลบางพลับ อําเภอสองพ่ีนอง มาสิ้นสุดท่ีคลองสองพ่ีนอง ซึ่งไหลไปบรรจบกับ
แมน ้ําทา จนี

4. แหลงนํ้าธรรมชาติผิวดนิ อื่นๆ มแี มนา้ํ หว ย ลาํ ธาร คลอง 416 สาย มีหนอง บึง 67 แหง มีน้าํ พุนาํ้ ซับ
13 แหง สามารถใชประโยชนเพื่อการอุปโภคบริโภค เพ่ือทําเกษตรกรรม เชน คลองสองพี่นอง คลองสาลี
คลองบางยี่หน และคลองบางล่ี เปนตน ซ่ึงคลองเหลา นีเ้ ม่ือไดร บั การพัฒนา ขุดลอก กส็ ามารถใชประโยชนด านการ
ทําเกษตรกรรม อุปโภค บริโภค และยังใชเปนทางระบายนํ้า สวนเกินความจําเปนลงสูแมนํ้าทาจีนหรือแมนํ้า
สุพรรณบุรีอีกดว ย ซึ่งชว ยลดความเสียหายจากภัยธรรมชาติ อันจะเกิดกบั ผลผลติ ทางการเกษตรไดอกี ทางหน่ึง

5. แหลงนํ้าใตดนิ ประกอบดว ย บอ บาดาลสว นตวั 9,810 บอ บอ บาดาลสาธารณะ 1,980 บอและบอท่ีมี
เครื่องสบู นา้ํ 2,584 แหง สระ 709 แหง

4.2 ทรพั ยากรปา ไม

ลักษณะปา ไมข องจงั หวัดสพุ รรณบรุ ี เดิมเปน ปา ไมเบญจพรรณไดแ ก เต็ง มะคา โมง ซาก มะคา แต ชงิ ชัน
ตะเคยี นทอง ยมหอม แตส ภาพปจจุบนั ไดถ กู ราษฎรบุกรกุ เขา ทาํ กนิ ในเขต ปา สงวนหลายแหง ถกู เปล่ียนเปนไรออ ย
และใชท าํ นา เปนตน

9

ปาโปง ลาน – ทงุ คอก อยูใ นเขตตาํ บลทุง คอก อําเภอสองพี่นอง มพี ้นื ท่ปี ระมาณ 20,500 ไร ลักษณะภูมปิ ระเทศ
เปนที่ราบ ไมมีหนองนํ้า ไมมีภูเขา สภาพท่ัวไปเปนปาเส่ือมโทรม ปจจุบันทางราชการไดมอบพ้ืนที่ท้ังหมดให
สํ านั ก งา น ป ฏิ รูป ท่ี ดิ น เพื่ อ เก ษ ตรก รร ม (ส .ป .ก .) เข า ทํ าก าร ป ฏิ รูป ที่ ดิ น เพื่ อ ก ารเก ษ ตรก รร ม
ปาเขาทงุ ดินดาํ – เขาดาเกา อยูใ นเขตตาํ บลบานโขง ดอนคา อาํ เภออูทอง มพี ้นื ทปี่ ระมาณ 21,000 ไร สภาพ
ท่ัวไปเปน ภูเขาเกือบทั้งหมด มีท่ีราบอยูเพยี งเลก็ นอ ย ไมดีมีคา ถูกตัดฟน ไปหมด คงเหลือแตไมเล็ก ๆ ไมไ ผ ไมรวก
ปาเขาตะโกปดทอง – ปาเขาเพชรนอย อยูในเขตตําบลจระเขสามพัน ตําบลหนองโอง อําเภออูทอง มีพ้ืนที่
ประมาณ 15,000 ไร ลักษ ณ ะภูมิ ประเท ศแล ะสภ าพ ป าโดยทั่วไป เชน เดียวกับ ป าเขาทุงดิน ดํา
ปา สระยายโสม อยูในเขตตาํ บลสระยายโสม อาํ เภออูท อง มีพ้ืนทป่ี ระมาณ 500 ไร ลักษณะภมู ปิ ระเทศเปนพ้นื ท่ี
ราบ มีตนสักข้ึนอยูกระจัดกระจายในพื้นที่ประมาณ 60 ไร ปจจุบันไดมอบใหสํานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อการ
เกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เขาไปดําเนินการปฏิรปู ทีด่ นิ
ปา บานโขง อยูในเขตอําเภออูทอง มีพื้นที่ประมาณ 8,000 ไร เปน ปาเตรียมการสงวน ตนไมใหญถกู ตัดโคนไป
หมด เหลอื แตซ ากไมเล็ก ๆ และไมไผ
ปา หว ยขมิน้ – นํา้ พรุ อ น – หนองหญา ไซ อยูในเขตตาํ บลดา นชา ง ตําบลหวยขม้ิน ตําบลหนองมะคา โมง อาํ เภอ
ดา นชาง มีพน้ื ทป่ี ระมาณ 318,500 ไร สภาพปาเปนปาไมเบญจพรรณ พื้นที่เปนทีร่ าบขณะน้ีทางราชการกําลัง
ดาํ เนนิ การมอบพน้ื ท่ที งั้ หมดใหก รมสงเสริมสหกรณเขา ดาํ เนินการ
ปา องคพระ – พุระกํา – เขาหวยพลู อยูในเขตตาํ บลองคพระ อําเภอดานชาง มพี ื้นที่ประมาณ 439,500 ไร
สภาพปาโดยท่วั ไปสมบูรณ ประมาณรอยละ 60 ทางราชการไดมอบใหองคการอุตสาหกรรมปาไม (อ.อ.ป.) เขา
ดําเนนิ การปลูกสรางสวนปา หลังจากที่บริษทั เอกชนที่ไดร บั สมั ปทานทาํ ไมออกไปแลว
อุทยานแหง ชาติพุเตย มีพื้นท่ีประมาณ 192,000 ไร ครอบคลมุ พ้นื ท่ีปาไมใ นเขตตาํ บลหว ยขมิ้น ตําบลองคพ ระ
และตําบลวังยาว
– ปาสนสองใบ อยูบนเขาพุเตย ถือวาเปนปาไมท่ีแปลกของจังหวดั สุพรรณบุรี เพราะปาสนสองใบเปนไมเมือง
หนาว โดยท่ัวไปจะขน้ึ บนภเู ขาสูง ที่มอี ากาศเยน็ ในภาคอสี าน และภาคเหนือ เชน ทภ่ี ูเรือ ภูกระดงึ ทงุ แสลงหลวง
จะไมมีในภาคตะวันออกและภาคใต ปา สนบนเขาพุเตยอยูส ูงจากระดับนํ้าทะเลประมาณ 760 เมตร มีตน สนสอง
ใบขึน้ อยนู ับพันตน คละไปกับไมเบญจพรรณ ในพื้นทปี่ ระมาณ 2,000 ไร บางตนใหญขนาด 2 - 3 คนโอบ แต
ละตนมีอายุกวารอ ยป ทง้ั ท่ภี ูเขาในบรเิ วณนนั้ บางลูกสงู กวา เขาพุเตย เชน เขาเทวดา ทบี่ านตะเพนิ คี่ ซง่ึ เปน ภเู ขาท่ี
สงู ท่ีสดุ ของจังหวัดสุพรรณบุรี คือสูง 1,123 เมตร กไ็ มมีสนสองใบ สนสองใบเปนตนไมขนาดกลางถงึ ขนาดใหญ
สงู 20 - 30 เมตร ไมผ ลดั ใบ ลําตน เปลาตรง เรือนยอดเปน พมุ กลม แตกก่งิ ตํ่ากวาสนสามใบ เปลือกสีนํ้าตาลปน

10

ดําเปนรองลึกและเปนสะเก็ดหนา ใบยาวรีเปนรูปเข็มออกเปนกระจุก ๆ ละสองใบ ขนาด 15 – 25 เซนตเิ มตร
ดอกตวั ผูจ ะเปน ชอสเี หลอื งแบบหางกระรอก ติดเปน กลมุ บรเิ วณปลายกิ่ง ชอยาว 2 – 4 เซนติเมตร ดอกตัวเมยี จะ
ออกชิดติดก่งิ ถัดเขามา มักออกเปนดอกเด่ียวหรอื คู ผลเปนโคนสวนฐานปอมปลายสอบขนาด 5 – 8 เซนติเมตร
เนือ้ ไมสนสองใบใชในการกอสรางไดดี และทําเครอื่ งใช เชน ตู โตะ เตียง ฯลฯ เย่ือไมเหมาะที่จะใชทํากระดาษ
นํา้ มันและชัน ใชท าํ นาํ้ มันชกั เงา ใหป รมิ าณยางมากกวาสนสามใบ
ป า บ า น ต ะ เพิ น คี่ อยูติ ดกั บ เข ตรัก ษ าพัน ธุสัตวป า ห วยขาแ ข ง จึงมี สัตวป าอ ยูเป น จําน วน ม าก
วนอุทยานพุมวง อยูในเขตอําเภออูท อง ไดรับการประกาศเปนวนอุทยานแหงชาติ เมื่อป พ.ศ.2526 มีแหลง
โบราณคดีสมัยทวาราวดอี ยูด วยบนเขาถาํ้ เสือมีซากเจดยี สมัยทวาราวดี ทําดวยหินลวน อยู 4 – 5 องค แตอยูใ น
สภาพปรักหักพัง
– นา้ํ ตกพุมวง เปนน้ําตกทส่ี วยงาม เหนอื บริเวณนํ้าตกขึ้นไปเปน ที่ราบกวา งใหญมีพื้นทป่ี ระมาณ 5,000 ไร มี
ตน ไมแ ละมีกลุมหนิ นอ ยใหญเ รียงรายลดหลัน่ กนั ไป ในชวงฤดูนํ้ามากจะมนี ํ้าตกลงมาถึงหา ชนั้ ใกลบ ริเวณนํ้าตกมี
ถํา้ อยู 8 ถาํ้ เรยี กวา ถ้าํ โบสถ ภายในถ้ํามพี ระพุทธรูปปางไสยาสนองคใ หญป ระดิษฐานอยู
– นาํ้ ตกพกุ ระทิง อยทู ีบ่ า นคลองเหล็กไหล ตําบลองคพระ นาํ้ ตกพุกระทงิ จะมนี ํ้าเฉพาะฤดฝู น เปนนํา้ ตกทีส่ งู และ
สวยท่ีสดุ ในจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี มที ง้ั หมด 9 ชัน้ และมีแองนาํ้ ขนาดใหญ

4.3 พชื พนั ธไุ มท ส่ี าํ คญั
ขา วหอมสุพรรณบุรี เปน ขา วหอมท่ีมีลักษณะและคณุ ภาพคลา ยขา วดอกมะลิ 105 ตนเตย้ี ปลกู ได

ทัง้ นาปและนาปรัง มีอายุนับจากวันตกกลาถงึ เก็บเก่ียว ประมาณ 120 วัน ใหผลผลิตโดยเฉลี่ยประมาณ 580
กิโลกรมั ตอไร ในนาป

มะเกลือ เปนไมตนขนาดกลาง สูง 5 – 8 เมตร เรือนยอดเปนพุมกลม เปลือกนอกสีดําแตกเปน
สะเก็ดเล็ก ๆ ตามแนวยาวพบมากในพมาและเอเชียตะวันออกเฉียงใต ในประเทศไทยพบข้ึนตามปาเบญจพรรณ
แลงทั่วไปที่มีความสูง 5 – 500 เมตร จากระดับน้ําทะเล ออกดอกระหวางเดือนมกราคม – กันยายน ติดผล
ระหวา งเดือนพฤศจกิ ายน – ธันวาคม มะเกลือเปนไมท่ีมีประโยชนทงั้ ตน กลา วคอื เน้ือไมเ ปนมันสีเขมมนี ํ้าหนัก
มากที่สดุ ในประเทศไทย นยิ มทําไมคอื กบไสไม และเคร่ืองตกแตงบา น เปลือกใชผสมเคร่ืองดืม่ พื้นเมอื งเพ่ือกนั บูด
ผลใชยอ มผาและใชเ ปนยาถายพยาธิ

มะขามยกั ษว ดั แค เปนตน มะขามทม่ี ขี นาดใหญมาก วัดรอบลําตนไดถ งึ 9.50 เมตร แตกกิง่ กานสาขา
ใหญโตใหรมเงากวางขวางมาก มีอายุมากกวา 500 ป มีเรอื่ งของมะขามตนนี้อยูในวรรณคดีเร่ืองขุนชางขุนแผน
ปจ จบุ นั เปน ตนไมอนุรักษข องจังหวดั สพุ รรณบุรี เปน ตนไมท่ีมอี ายอุ ยถู งึ สมยั อยธุ ยาตอนตน

ตนโพธิ์ เปนตนไมอันเปนสัญลักษณแหงการตรัสรูของพระพุทธเจา เปนตนไมศักด์ิสิทธิ์ใน
พระพุทธศาสนา ในสุพรรณบุรี เปน ตนไมท่ีผูกพนั กับชุมชนหลายแหง ในทุกอาํ เภอเปนชื่อของชุมชน เชน คงุ โพธ์ิ
กระ โพธค์ิ อย โพธิ์นางเทรา โพธ์ิอน โพธ์ิคลาน โพธิพ์ ระ โพธ์ิพระยา บา นโพธิ์ โพธส์ิ ํานัก และโพธิ์ปน ทนุ

ตนตาล เปนพันธุไมท่ีมีความผูกพันกับเมืองสุพรรณบุรี เปนช่ือบาน ช่ือสถานท่ีในวรรณกรรม
ประวัตศิ าสตร เมืองสพุ รรณบรุ ไี ดชอื่ วา เปนเมอื งทมี่ ตี น ตาลมาก ทีเ่ ปน ชื่อบา นไดแ กบ า นดอนตาล บา นตนตาล บา น
ลาดตาล บานตาลเสย้ี น ฯลฯ

4.4 ทรพั ยากรดนิ

หากพิจารณาคณุ สมบตั ิของดินทง้ั ทางกายภาพและเคมี เชน เน้ือดนิ ความลึกของดิน ความสามารถในการ
อมุ น้ําของดนิ ชนิดของแรธ าตุและปริมาณแรธาตุ อาหารของดิน จะพบวาสภาพของดินในเขตจังหวัดสุพรรณบุรี

11

เหมาะกับการปลูกพืชไร การทํานาขาว การปลูกไมยืนตน การปลูกไมผลตางๆตามความเหมาะสมและการใช
ประโยชนเปน 6 กลุม

1. กลุม ดนิ ทเี่ หมาะสมสาํ หรบั การปลกู ขา ว ครอบคลมุ พ้นื ที่ประมาณรอ ยละ 40 ของพนื้ ท่ที งั้ หมด กลมุ ดนิ นี้
พบอยบู รเิ วณทีร่ าบลมุ สองฝง แมนํา้ สพุ รรณบรุ แี ละบรเิ วณตอนกลางของจงั หวดั ครอบคลมุ พน้ื ทสี่ วนใหญของอาํ เภอ
เดมิ บางนางบวช อาํ เภอสามชุก อาํ เภอหนองหญา ไช อําเภอดอนเจดยี  อาํ เภอศรีประจนั ต อําเภออทู อง และอําเภอ
เมืองสพุ รรณบรุ ี เปนกลุมดนิ ทม่ี ีความเหมาะสมตอการปลกู ขา วมากทส่ี ดุ รองมาไดแ ก พืชสวน ไมผลและผัก

2. กลุม ดนิ ทเี่ หมาะสมสาํ หรบั การปลกู พชื ไร ครอบคลุมพ้นื ทีป่ ระมาณรอยละ 40 ของพ้ืนท่ี ทั้งจังหวดั สวน
ใหญจะอยูท างทศิ ตะวนั ตกเฉยี งเหนอื ของจงั หวดั ไดแ ก ในเขตอําเภอดานชา ง และทศิ ตะวันตกของจงั หวดั ไดแ กใ น
เขตพืน้ ทบี่ างสว นของอาํ เภออทู อง และอาํ เภอสองพีน่ อ ง กลมุ ดินน้เี ปนดนิ ทอ่ี ยรู ะหวา งทีร่ าบ เชิงเขากับในบริเวณท่ี
ราบลุมเหมาะสําหรบั การปลูกพชื ไร เชน ออ ยโรงงาน สับปะรด และมันสาํ ปะหลงั

3. กลุม ดินทีเ่ ปน ปญหาตอการพฒั นาการเกษตร ครอบคลมุ พื้นทป่ี ระมาณรอยละ 20 ของพื้นท่ี
4. กลุมดินทม่ี ีสภาพเปน กรด มีพ้ืนท่ีประมาณรอ ยละ 10 ของพ้นื ทีจ่ ังหวัด ครอบคลุมพื้นที่สวนใหญของ
อําเภอสองพี่นองและอําเภอบางปลามา มีสภาพเปนท่ีลุมน้ําทวมถึง มีศักยภาพในการเพาะปลูกต่ํา เปน
แหลง เพาะเล้ยี งปลาน้ําจืดและกุงที่สาํ คัญของจังหวดั
5. กลมุ ดนิ ตื้น มพี ืน้ ทปี่ ระมาณรอยละ 5 ของพน้ื ที่ท้งั จังหวดั เปนดนิ ตื้นอยบู ริเวณท่รี าบเชิงเขา ซ่ึงเปนท่ีสงู
ไมเหมาะสมกับการเพาะปลูก สวนใหญจะอยูทางทิศตะวันตกของตําบลวังคันและตําบลองคพระ ในเขตอาํ เภอ
ดา นชา ง
6. กลุมดินภูเขา มีพ้ืนที่ประมาณรอ ยละ 5 ของพื้นที่ท้ังจังหวดั กลุมดินนจี้ ะอยูบริเวณเนนิ เขาสูงทางดา น
ทิศตะวันตกของจังหวัด ไมเหมาะสมเปนพ้ืนที่เพื่อการเกษตร อยูในเขตอําเภอดานชาง ไดแก ทิศตะวันตกของ
ตําบลวงั ตัน ตาํ บลองคพระ และตําบลหว ยขมน้ิ
เม่ือพิจารณาจากการกระจายของกลมุ ดินตางๆในจงั หวดั สุพรรณบุรี สรุปไดว า โดยรวมแลวทีด่ นิ ในจังหวัด
เปน ดนิ ท่มี ีความเหมาะสมสาํ หรับการเพาะปลูกในระดบั สงู โดยเฉพาะการเกษตรกรรมและการกสิกรรม
หากพิจารณาคณุ สมบัติของดนิ ทงั้ ทางกายภาพและเคมี เชน เน้ือดิน ความลึกของดิน ความสามารถใน
การอมุ นาํ้ ของดิน ชนิดของแรธ าตแุ ละปรมิ าณแรธ าตุ อาหารของดิน จะพบวา สภาพของดนิ ในเขตจงั หวดั
สพุ รรณบรุ ี เหมาะสมกบั การปลกู พชื ดังนี้
1. การทาํ นาขา ว
2. การเพาะปลกู พืชไร
3. การเพาะปลูกไมยนื ตน ไมผ ลตาง ๆ
4. การปลูกหญา เล้ียงสัตว ทาํ ทงุ หญา เลยี้ งสัตวถ าวรสาํ หรบั การปศุสัตว

12
4.5 ทรพั ยากรแรธ าตุ

จากการสาํ รวจของกรมทรัพยากรธรณี พบวา จงั หวดั สพุ รรณบุรมี ปี รมิ าณแร ไมม ากนัก พบแรมี
คา บางชนดิ เทา นัน้ ไดแ ก ดบี ุก พบบรเิ วณเขาโดดตงุ กงุ ทางตอนเหนอื อาํ เภอดา นชา ง นอกจากน้ียงั พบใย
หนิ แกรนิต และหนิ ปนู ใชใ นการกอ สรา ง บรเิ วณ เขาใหญทางตะวนั ตก เขาทางตะวันออกและตะวนั ตกระหวา ง
เสน ทางอทู อง ถงึ พนมทวนและบริเวณเขอื่ นกระเสียว อาํ เภอดา นชา ง และยงั ขุดพบนา้ํ มันดบิ ในบรเิ วณตาํ บลสวน
แตง อาํ เภอเมืองสพุ รรณบรุ ี ซง่ึ ปจ จบุ ันไดทาํ การขุดเจาะแลว

ประวตั ศิ าสตรจ งั หวดั สพุ รรณบรุ .ี [ออนไลน] เขา ถงึ ไดจ าก:http://www. suphan. biz/
suphanhistory.htm (11/10/2559)

กจิ กรรมท่ี 1 ภมู ศิ าสตรข องจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
ใหผ ูเ รียนแบง กลมุ ๆ ละ 3 คน เพ่ือศึกษาคนควา เรอ่ื งสภาพทางภมู ิศาสตร และทรพั ยากรธรรมชาตขิ องจงั หวดั
สพุ รรณบรุ ี จากแหลง เรียนรูตา ง ๆและนาํ ขอมลู ท่ีไดร บั จากการศึกษาคนควา มาจัดนิทรรศการ เพื่อนาํ เสนอใน
กศน.ตาํ บล
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................

13

เรอ่ื งที่ 2 ประวตั ศิ าสตรจ งั หวดั สพุ รรณบรุ ี

"จงั หวัดสุพรรณบรุ ี" เปน จงั หวดั เกา แกจังหวดั หน่ึง อยทู างภาคตะวันตกของประเทศไทย มีอายถุ งึ ยุคหิน
ใหม ประมาณ 3,500-4,000 ป สืบตอ เนื่องกันเรื่อยมาจนถึงยุคสัมฤทธแ์ิ ละเหล็กอายุราว 2,500 ป ลว งเขาสู
ยุคสุวรรณภูมิ ฟูนัน อมรวดี ทวารวดี ลพบุรี อูทอง อยุธยา และปจจุบันน้ีโบราณวัตถุ โบราณสถานท่ีพบเปน
ประจักษพ ยานบงบอกวา จังหวดั สุพรรณฯ มอี ายสุ งู ถงึ ยุคหินใหมจริง ไมเพียงเทา น้นั จังหวัดสุพรรณบุรยี ังเปนเมือง
พุทธศาสนาอีกดวย จากการขดุ คน พบพุทธปฎมิ ากรรมทว่ั ทง้ั จังหวดั สุพรรณบุรี จากสถิตพิ บไมน อยกวา 140-150
คร้ัง ตั้งแตส มัยอมราวดีเปนตน มา ทําใหส ันนษิ ฐานไดวาจังหวัดสพุ รรณบุรเี ปนเมืองท่ีพุทธศาสนาฝง รากไวอยาง
หนาแนน ไมนอยกวา 2,300 ป มาแลว ราว พ.ศ. 70 -80

สุพรรณบรุ ี เดิมมชี อ่ื วา ทวารวดีศรีสุพรรณภูมิ หรอื พันธุมบุรี ตง้ั อยบู นฝง แมนํ้าทาจนี แถบบริเวณตําบล
รว้ั ใหญไปจดตําบลพหิ ารแดง ตอ มาพระเจา กาแตไดยา ยเมอื งมาตง้ั อยทู ี่ฝง ขวาของแมนา้ํ แลว โปรดใหมอญนอ ยไป
สรา งวดั สนามชยั และบรู ณะวดั ลานมะขวดิ (วัดปาเลไลยก) ชักชวนใหข าราชการจํานวน 2,000 คนบวช จงึ ขนาน
นามเมอื งใหมวา สองพนั บุรีครัง้ ถึงสมัยพระเจาอทู อง ไดส รางเมอื งมาทางฝงใตหรอื ทางตะวันตกของแมน้าํ ทาจีน
ช่ือวา เมืองอูท อง จวบจนสมัยขุนหลวงพะง่ัว น้จี ึงเรยี กวา ชือ่ วา เมอื งสุพรรณบุรี นับแตนั้นมา

เมอื งสุพรรณบรุ ี ดนิ แดนแหง ความอดุ มสมบูรณบ นพน้ื ทรี่ าบภาคกลางสืบสานความเจริญรุง เรืองมาตง้ั แต
อดีตเม่ือ พ.ศ. 1420 จากนามเดิมเมืองพันธุมบุรีในยุคทวารวดีตามหลักฐานทางโบราณคดีไดจารึกชื่อไวใน
พงศาวดารเหนือ และนาม "สุพรรณภูมิ" ปรากฏในศิลาจารึกพอขุนรามคําแหงมหาราช ระบวุ าเปนนครรัฐที่มี
ความสาํ คญั มากอนกรุงศรอี ยุธยา เม่ือมีการสถาปนากรุงศรีอยุธยา เมืองสพุ รรณบรุ จี ึงจดั อยใู นฐานะเมืองลูกหลวง
ซ่งึ เปน เมอื งอขู าวอนู า้ํ ท่สี าํ คญั อีกดว ย ในสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาเปนราชธานี เมอื งสพุ รรณบุรเี ปนเมืองหนาดานและเปน
เมอื งอขู าวอนู ํ้าทสี่ าํ คัญ ตอ งผา นศึกสงครามหลายตอ หลายครง้ั สภาพเมืองตลอดจนโบราณสถานถูกทาํ ลายเหลือ
เพียงซากปรกั หักพัง จนกระทั่งถงึ สมัยรัตนโกสินทร เมืองสุพรรณบุรีไดฟนตัวข้ึนใหม และตั้งอยูบนฝงตะวนั ออก
ของแมน า้ํ ทาจีน (ลาํ นํ้าสุพรรณ) มาจนตราบทกุ วันน้ี

ที่ตัง้ เมืองสพุ รรณบุรี ทส่ี รา งขึ้นในสมยั อูทองน้ัน ต้งั อยทู างฝง ขวาของแมน า้ํ สุพรรณบุรี (ทาจีน) ยังมคี แู ละ
กําแพงเมืองปรากฏอยูจนกระท่ังทุกวันน้ี แตตัวเมืองในปจจุบันต้ังอยูท่ีตําบลทาพี่เลี้ยงทางฝงซายของแมน้ํา
สันนิษฐานวาคงยายมาเมื่อสมัยตน กรุงรัตนโกสินทร เพราะในสมัยกรุงธนบุรีกําลังมีศึกพมาเขามาประชิดติดพัน
ยังไมมเี วลาวางท่ีจะทรงคดิ ในเรอื่ งการสรางบา นเมืองใหมข้นึ ในสมัยรัชกาลที่ 3 แหงกรุงรตั นโกสนิ ทร กแ็ สดงวา
เมอื งที่ยา ยมาตง้ั ขน้ึ ใหมนี้ ยังคงเปน ปาเปลีย่ วอยู บานเรอื นราษฎรกม็ ีแตเฉพาะตามรมิ แมน้ําเทานั้น ลกึ จากลาํ น้ํา
เขาไปยังเปนปาอยูแทบท้ังสิ้น ตามที่สุนทรภูกวีเอกของไทยไปเท่ียวเมืองสุพรรณ ยังพรรณนาไวในโคลงนิราศ
สพุ รรณวา "ไดพบเสืออยูใ นบริเวณเมอื งสพุ รรณบรุ ีนี้"

คตโิ บราณ "หา มมใิ หเจา นายเสดจ็ ไปเมืองสพุ รรณ"
ตง้ั แตส มยั โบราณมีคติถอื กันโดยเครงครัดตอกนั มาวา "หา มมิใหเ จานายเสด็จไปเมอื งสพุ รรณ" แตจะหาม

มาแตค ร้ังใดและดวยเหตุผลประการใดน้ันไมมีผูสามารถจะตอบได จนกระทั่งถงึ ตนรัชกาลท่ี 5 ก็ยงั คงถือกนั เปน
ประเพณีอยูเ ชน นเ้ี ร่ือยมา เม่ือสมเดจ็ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ดํารงตําแหนง เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย จะ
เสดจ็ ไปตรวจราชการทเี่ มอื งน้ี พระยาอางทองยังทูลหามไว โดยถวายเหตุผลวา เทพารกั ษห ลักเมืองไมช อบเจา นาย
ถาเสด็จไปมักจะทําใหเกิดอันตรายตางๆ แตสมเด็จกรมพระยาดํารงราชานุภาพไมทรงเช่ือ ทรงขืนเสด็จไป
เมอื งสพุ รรณบรุ เี ปนพระองคแ รก เพอ่ื จะทรงตรวจราชการท่เี มอื งน้ี ควรจะชวย เหลอื ใหค วามสะดวกอยางไร หรือ
ควรทํานบุ าํ รงุ บา นเมืองใหเ จรญิ รงุ เรืองยง่ิ ขนึ้ อยา งไร ไมใชก ารไปทาํ ความชว่ั เทพารักษประจาํ เมอื งคงจะไมใ หโ ทษ

14

เปนแน เม่ือเสดจ็ กลับจากตรวจราชการครง้ั นนั้ แลว ก็ไมท รงไดรบั ภยนั ตรายประการใด เจานายพระองคอื่นทรง
เห็นเชนน้ันก็ทรงเลิกเชื่อถือคติโบราณ และเริ่มเสด็จประภาสกันตอมาเนืองๆ คร้ันเมื่อ พ.ศ. 2447
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจาอยูห ัวเสด็จประพาสเมอื ง สุพรรณอกี ครง้ั หนึ่ง ตง้ั แตน ั้นเปน มากไ็ มมผี ใู ดพูดถึง
คติที่หามเจานายมิใหเสด็จไปเมอื งสุพรรณอกี เลย ในสมัยรชั กาลที่ 5 เมื่อมีการปกครองมณฑลเทศาภิบาล เมือง
สพุ รรณกร็ วมอยใู นมณฑลนครชยั ศรซี งึ่ ประกอบดวย เมอื งนครชัยศรี สพุ รรณบรุ ีและสมุทรสาคร ในป พ.ศ. 2438
จนกระทงั่ ในป พ.ศ. 2456 มกี ารเปล่ยี นช่อื เมืองมาเปนจงั หวัด เมอื งสพุ รรณบรุ จี งึ เปนจงั หวัดสุพรรณบรุ ี ตงั้ แตน นั้
มา
การตง้ั ถนิ่ ฐาน

ในเขตพ้ืนที่จังหวัดสุพรรณบุรี พบรองรอยหลักฐานการประกอบกิจกรรมของมนุษยมาแลวไมนอยกวา
2,500 ปมาแลว ไดพบ หลักฐานประเภทเครื่องมือหินขัด เครื่องมือโลหะ ดินเผา ลูกปดแกว ลูกปดหิน
เครื่องประดบั โลหะประเภทตาง ๆ และเศษภาชนะ ดินเผารูปทรงตาง ๆ กระจายอยูท่ัวไปทั้งพื้นท่ีจังหวัดในเขต
อาํ เภอตาง ๆ เชน

อําเภออทู อง ทีบ่ า นทา พระ บา นทา มว ง ในตําบลคอบคา
อาํ เภอเมอื ง ฯ ทีบ่ า นดอนระฆัง บา นมว งงาม ในตําบลตลง่ิ ชนั้ ทบ่ี า นสนามคลี บา นหัวโคก ในตําบล
สนามคลี และท่บี า นดอนมะมอก บา นหนองปรอื ในตาํ บลสระแกว
อาํ เภอดอนเจดยี  ทบ่ี า นหนองนา ในตําบลไรรถ ทีบ่ า นคอนดา บา นกรวด ในตําบลหนองสาหรา ย และท่ี
บานหนองหญา ปลอ ง บา นหนองสระ ในตาํ บลดอนเจดยี 
อาํ เภอสองพน่ี อ ง ทีบ่ า นดอนกระเบื้อง ในตําบลบา นกุม และท่ีบา นดอนมะนาว ในตาํ บลตนตาล
อาํ เภอเดมิ บางนางบวช ทีบ่ า นคูเมือง ในตาํ บลทงุ คลี
จากการศึกษาลักษณะทางภมู ศิ าสตร พบวา เมือ่ ประมาณ 5,000 ปมาแลว บรเิ วณพื้นทจี่ งั หวดั
สพุ รรณบรุ ตี อนลา งเคยเปน ชายฝง ทะเลมากอน แนวชายฝง ทะเลไดถอยรน ออกไปดังท่ีเปนอยปู จ จบุ นั เม่ือไมน าน
มานี้เอง
มีชมุ ชนโบราณกระจายอยทู ว่ั พนื้ ทจี่ งั หวดั 19 แหง ดวยกันในเขตอาํ เภอตา ง ๆ ดังน้ี
อาํ เภอดอนเจดยี  มีชมุ ชนโบราณบา นสระกระโจม ในตาํ บลสระกระโจม ชมุ ชนโบราณบา นหนิ แลง และ
ชมุ ชนโบราณบา นสาํ นักโก ในตําบลไรร ถ ชุมชนโบราณหนองหลอด ในตําบลดอนเจดยี  ชมุ ชนโบราณบา นหนอง
ขนาบ และชมุ ชนโบราณบา นกรวด ในตาํ บลหนองสาหรา ย
อาํ เภอเดมิ บางนางบวช มชี มุ ชนโบราณบา นอา วกระทมุ ในตาํ บลปากนาํ้ ชุมชนโบราณบา นคูเมอื ง ใน
ตาํ บลทงุ คลี และชุมชนโบราณบา นเขาพระ ในตําบลเขาพระ
อาํ เภอเมอื ง มชี ุมชนโบราณบา นโพธิตะวันออก ในตาํ บลบา นโพธิ ชุมชนโบราณบา นบางกงุ ในตําบลบาง
กงุ ชมุ ชนโบราณบา นหนองหนิ และชุมชนโบราณบา นหนองบวั ในอาํ เภอตลง่ิ ชนั
อาํ เภอศรปี ระจนั ต มชี ุมชนโบราณวดั เสาธงทอง ในตาํ บลมดแดง
อาํ เภอสามชกุ มชี ุมชนโบราณเนินทางพระ และชุมชนบา นลาดสงิ หใ นตาํ บลบา นสระ
อาํ เภออทู อง มชี มุ ชนโบราณบา นดอนทอง ในตําบลจระเขส ามพนั และชุมชนโบราณบา นดอนกอก ใน
ตําบลบา นโขง
เม่ือพิจารณาจากทตี่ งั้ ของบรรดาชมุ ชนโบราณดังกลาวจะพบวา สว นใหญต ้งั อยบู ริเวณทรี่ าบลมุ ของแมน า้ํ
หรือลาํ นา้ํ ตา ง ๆ ซง่ึ มกั จะตงั้ อยบู ริเวณทีเ่ คยเปน รมิ ชายฝง ทะเลเดมิ ทาํ ใหง า ยตอ การรบั กระแสวัฒนธรรมกบั ชมุ ชน
ภายนอก นอกจากนัน้ ดว ยตาํ แหนง ของทต่ี ั้งทีเ่ หมาะสม ซง่ึ อยูระหวา งเสนทางของกระแสวัฒนธรรมจากอินเดียและ

15

จนี นบั ไดว า เปนแหลงอารยธรรมทส่ี าํ คญั อกี สองแหง ของโลก
สมยั กอ นประวตั ศิ าสตร

สุพรรณบรุ ีเคยมมี นษุ ยเ ขา มาอยอู าศัยตง้ั แตสมัยกอ นประวตั ศิ าสตรแ บบสงั คมเกษตรกรรม เปนลักษณะ
สังคมทคี่ ลคี่ ลายมาจากสังคมเรรอ น แบบหาของปา ลา สตั วในบรเิ วณพ้ืนที่ทางภาคตะวนั ตก ที่เปนท่สี งู และภูเขาลง
มาสูทรี่ าบเพอ่ื ประกอบการเกษตรและรวมกลุม เปนชุมชนขนึ้ โดยยงั สบื ทอดเครื่องมอื เครอื่ งใชบ างอยา ง ประเภท
เคร่ืองมือหินและไดพ ฒั นามาใชเคร่ืองมือโลหะในระยะตอมา
หลักฐานสว นใหญทีพ่ บในสมัยนี้ มหี ลายอยา งดว ยกนั คือ
ขวานหนิ ขดั แบงออกไดเปน สแี่ บบดว ยกนั คอื

– ขวานหินขัดรปู แบบปลายมน คอื มปี ลายขา งหนงึ่ ที่เปนดา นคมจะมขี นาดใหญ และจะเรียวไปยังปลาย

อกี ดา นหนง่ึ ซง่ึ มลี กั ษณะมน พบมากในเขตอาํ เภออทู อง

– ขวานหนิ ขัดรปู สีเ่ หลย่ี มผนื ผา มขี นาดเล็ก ดา มท่ีเปน คมขวานและดา นสนั ขวานมขี นาดเทา กนั หรอื

ใกลเ คยี งกัน

– ขวานหินขัดดา นขา งเปนสัน จะมีรอยฝนทปี่ ลายขวานทงั้ สองขา งหรอื ขา งเดยี ว สว นปลายคมเปน สนั

โคง

– ขวานหนิ ขัดแบบมบี า แบง ออกไดเปน สองแบบคือ ชนิดคมขวานสน้ั แตก วา ง และชนดิ คมขวานยาวแต

แคบ

เครอ่ื งมอื ทที่ าํ ดว ยกระดกู หรอื เขาสตั ว มลี ักษณะรปู ทรงคลา ยฉมวกทาํ ดว ยเขาสตั วเ ปนเงย่ี ง ใชส าํ หรบั จบั สตั ว พบ

ท่บี า นดอนระฆงั ตําบลตล่ิงชนั อาํ เภอเมอื ง

แวดนิ เผา เปน อปุ กรณใ ชส าํ หรับปน ดายเพ่อื ทาํ เปน เสนใย พบมากในทกุ แหลงโบราณคดขี องสพุ รรณบรุ ี

เครอื่ งมอื โลหะ เปนพวกขวานสาํ ริด ฉมวกสาํ ริด และใบหอกสาํ รดิ พบทแี่ หลง โบราณคดบี า นดอนคา ตาํ บลหนอง

สาหรา ย อาํ เภอดอนเจดยี 

เครอื่ งประดบั ตา ง ๆ ไดแก กําไลสาํ รดิ ลูกกระพวน ตางหู และลกู ปด แบบตา ง ๆ แหลง ลูกปด สมยั กอ น
ประวตั ศิ าสตรทสี่ าํ คญั สว นใหญจ ะกระจายตวั อยบู ริเวณ อาํ เภออูท อง
ภาชนะดนิ เผา จะพบทกุ แหลง โบราณคดี รปู แบบสว นใหญท ่พี บมากทสี่ ดุ ไดแ กภ าชนะทรงหมอ ปากผาย ซง่ึ ถอื เปน

เครื่องใชทส่ี าํ คัญอยา งหนง่ึ ในชวี ิตประจาํ วัน

พฒั นาการของประวตั ศิ าสตรส วุ รรณภมู กิ บั ความสมั พนั ธก บั สพุ รรณบรุ ี
เม่ืออารยธรรมอนิ เดยี ไดเริ่มแพรเขามาสูดินแดนเอเชียตะวันออกเฉยี งใต นับวา เปนจดุ เริม่ ตนที่สําคญั ของ

การพฒั นาสังคมเขา สสู มยั แรกเรมิ่ ประวตั ศิ าสตร
บริเวณจงั หวัดสุพรรณบุรี มีหลักฐานสําคญั ท่ีเก่ียวกับตวั อักษรไดแกการพบเหรียญกษาปณสมัยโรมันที่

บรเิ วณเมืองโบราณอูทอง เปนเหรียญกษาปณสมัยจักรพรรดิวิคโรนุส ระหวางป พ.ศ.812 – 814 ดานหนา ของ
เหรยี ญเปนภาพพระพักตร ดานขา งของจักรพรรดิ ตามขอบเหรียญมต่ี วั อกั ษรจารึก ซงึ่ แปลวา พระจักรพรรดซิ ีซาร
วิคโดรินุส ศรทั ธาความสุข ความสงา ทาํ ใหส ันนษิ ฐานไดวา เมอื งอทู องในอดีต นา จะเปน ศูนยกลางการคา อกี แหง
หนงึ่ ระหวา งภมู ภิ าคตะวนั ออก และตะวันตกมาแลว ตง้ั แตพ ทุ ธศตวรรษท่ี 8 ซึ่งอาณาจกั รโรมันนาจะมีการตดิ ตอ
คา ขายกบั อนิ เดยี และตะวันออกไกล โดยที่บรเิ วณท่ีราบลุมภาคกลางตองลางของประเทศไทยนา จะเปนอีกเสน ทาง
หนึง่ ที่เปน จุดแวะพัก ระหวางอินเดียเหนือกบั เมืองออกแกวในประเทศเวยี ดนามในปจ จุบนั

16

อารยธรรมแบบอินเดียท่ีชัดเจนมาก ในภูมิภาคแถบนี้ไดแกศาสนาพุทธ และศาสนาพราหมณ
หลังจากการทาํ สังคายนาพระไตรปฎกครั้งที่สาม ณ เมืองปาฎลี บุตร ในอินเดีย เมื่อป พ.ศ.235 ในสมัย
พระเจา อโศกมหาราช พระองคไดสงพระเถระ เดนิ ทางไปประกาศพระพุทธศาสนาในดนิ แดนตาง ๆ เปน จาํ นวนถึง
เกา เสน ทาง หนงึ่ ในจาํ นวนนั้น พระโสณะและพระอุตระ ก็ไดไ ปประกาศพุทธศาสนาทีส่ ุวรรณภูมิ สําหรบั บรเิ วณที่
เรยี กวา สวุ รรณภมู ิ ยงั เปน ที่ถกเถยี งกันอยใู นวงวชิ าการ ทม่ี ีความเห็นแตกตางกนั ไป สวนนักวชิ าการชาวไทยหลาย
ทานเช่อื วาสุวรรณภูมิ นาจะเปนดินแดนในประเทศไทย บริเวณลุมแมนํ้าเจาพระยาตอนลาง ท่ีเปนเมืองโบราณ
นครปฐม เมอื งโบราณคบู ัวที่ราชบรุ ี และเมอื งโบราณอทู องท่ีสพุ รรณบุรี
ขอ สรุปลา สดุ ของนกั วชิ าการสว นใหญเ ชือ่ วา สวุ รรณภูมนิ า จะเปนบริเวณท่ีครอบคลมุ พน้ื ทขี่ องประเทศไทย
พมา ลาว เวียดนามและมาเลเซยี โดยมชี มุ ชนโบราณตงั้ อยูตามพน้ื ทตี่ าง ๆ ท่ัวไปอยา งเปนอสิ ระตอกัน มกี ารติดตอ
คาขายระหวา งกนั รวมถงึ ชมุ ชนภายนอกสวุ รรณภูมิดวย
ฟูนันถึงทวารวดี เรื่องของอาณาจักรฟูนันเกิดจากการนําเสนอวา ในจดหมายเหตุของจีน ไดกลาวถึง
เร่อื งราวประมาณพุทธศตวรรษที่ 8 เกี่ยวกับกษัตริย ฟนมัน แหงอาณาจักรฟูนันไดปราบปรามอาณาจักรตาง ๆ
กวาสิบแหง ในจํานวนน้ันเชื่อวามีเมืองทอี่ ยูบริเวณลมุ นํ้าเจาพระยาดวย โดยปรากฏชื่อเมืองจนิ หลิน เชื่อวาเมือง
ดงั กลาวนาจะอยูบรเิ วณทล่ี าบลุม ภาคกลางของไทยในปจ จุบัน
เหตุผลท่ีนาํ เสนอตอ ไปมีวา ในแหลมโคชินไชนา มีรอ งรอยเมอื งโบราณเพียง 3 – 4 เมือง ที่มีอทิ ธิพลของ
วัฒนธรรมฟูนัน และในจําวนนี้มีเพียงเมืองออกแกว เมืองเดียวที่ไดมีการศึกษาไปแลว แตในบริเวณลุมแมนํ้า
เจา พระยามีรอ งรอยของเมืองโบราณอยูประมาณ 15 เมือง ที่มีรูปแบบาคลายกนั และปรากฏรอ งรอยหลักฐาน
วัตถุ ในวฒั นธรรมแบบฟูนัน เชน เดียวกับเมืองท่ีอยูบริเวณที่ราบแมน ํา้ โขง รองรอยกอ นประวัตศิ าสตร หรอื แรกเริ่ม
ประวัติศาสตรพบวามีอยูนอย และกระจายตัวอยูหาง ๆ สวนในที่ราบลุมแมนํ้าเจาพระยามีรองรอยสมัยกอน
ประวัติศาสตรอ ยเู ปน จาํ นวนมาก แสดงใหเหน็ ถึงความเปนศูนยกลางทางวัฒนธรรมทเี่ กาแก และสัมพนั ธกันอยาง
ตอเนือ่ ง สวนวฒั นธรรมแบบฟนู นั ทเ่ี มืองออกแกว ในเวยี ดนามใต ไมม กี ารสืบตอ ลงไปในวัฒนธรรมแบบเจนละ แต
ขาดหายไป ซึ่งตรงขามกับวัฒนธรรมแบบทวารวดีในที่ราบลุม ภาคกลางท่ีมีการสืบทอดมาอยางตอเน่ือง เชน
รูปแบบภาชนะดนิ เผา เครอ่ื งประดบั ทท่ี ําดวยทองหรือดบี ุก รวมท้ังเครื่องประดับประเภทลกู ปด
จากการศึกษาทางโบราณคดีบรเิ วณแหลง โบราณคดีทามวง อําเภออทู อง เม่อื ป พ.ศ.2512 – 2514 ได
พบโบราณวัตถทุ ี่เปน แบบศลิ ปะฟนู นั เปน จาํ นวนมาก ทําใหมีการตงั้ สมมติฐานวา ดนิ แดนบรเิ วณดงั กลา ว เปน ที่เกดิ
และท่ตี ัง้ ของอาจกั รฟูนัน ซึง่ เปนวฒั นธรรมท่พี ฒั นามาจากสมัยกอนประวตั ศิ าสตรย ุคหินใหมต อนปลาย และในชว ง
พุทธศตวรรษท่ี 9 กษตั รยี ฟน ซิมนั แหง ฟนู นั ไดข ยายอํานาจเขามาครอบครองประเทศใกลเ คยี ง โดยเฉพาะตามแนว
ชายฝงของชาวสยาม จนกระท่ังสิ้นพระชนมในระหวางการยึดครองจินหลิน เม่ือเปรียบเทียบกับวัฒนธรรมแบบ
ฟนู ันออกแกว ทางตอนใตของเวียดนามก็พบวามีหลักฐานคลา ยกัน
บริเวณเมอื งโบราณอูทอง ไดพ บหลกั ฐานทเี่ ก่ียวเน่อื งในวฒั นธรรมแบบฟนู ันกระจายอยูท่ัวไป ที่เกบ็ อยูใน
พิพธิ ภัณฑส ถานแหงชาตอิ ทู อง มดี ังน้ี
– ประติมากรรมดินเผา เปนรูปพระภิกษุ สามรูปกําลังเขาแถวยืนบิณฑบาต ครองจีวรเปนรว้ิ พบที่
เขาพระ อยูทางทศิ ตะวันตกของเมืองอูทอง มีขนาด 16.56 เซนติเมตร มีอายุประมาณพทุ ธศตวรรษที่ 9 – 10
– ชนิ้ สว นพระพทุ ธรปู ดนิ เผา เปน พระพทุ ธรูปปางนาคปรกเหลือเฉพาะพระพกั ตร พระบาท และสว นหัว
ของนาคบางสวน สว นองคพระถึงพระเศียรหักหายไป พบท่ีบริเวณภายในเมืองโบราณอูทอง มีอายุประมาณพทุ ธ
ศตวรรษท่ี 9– 10

17

– ฝาจุกภาชนะดินเผา เปนรูปเทวีกบั สิงห และมีคนพนมมอื อยูขา ง ๆ อีกดา นหน่งึ เปน รปู คชลกั ษมี หรือ
พระลักษมีประทับนั่งขัดสมาธิเพชรบนดอกบัวขนาบดวยชางชูงวงรดนํ้า พบที่ในเมืองอูทอง รูปคชลักษมีนี้เปน
ลักษณแ หงความอุดมสมบูรณเปน เครอ่ื งหมายมงคล ทใี่ ชท้ังในพุทธศาสนาและศาสนาพราหมณ ประติมากรรมนี้
คลา ยกับศลิ ปะอมราวดขี องอินเดียทป่ี รากฏภาพแกะสลัก การบชู าพระสถปู มอี ายุประมาณพทุ ธศตวรรษที่ 8 - 10

– ตะเกยี งอาสนะ มีสภาพชาํ รุเหลอื เฉพาะสว นท่ีใสนาํ้ มนั เทานั้น รูปแบบคลายตะเกียงโรมัน พบที่เมืองอู
ทองและบานดอนระฆงั ตําบลตลิง่ ชนั อาํ เภอเมอื ง จดั อยใู นศิลปะอมราวดี มีอายอุ ยูประมาณพุทธศตวรรษท่ี 9 –
10

– พระพุทธรูปหนิ สลกั นูนสงู เปนพระพุทธรูปปางสมาธิ มีธรรมจกั รและกวางหมอบ ทําดว ยดนิ เผา พบท่ี
เขาพระ อาํ เภออทู อง จากพุทธศลิ ปแ สดงวาไดรบั อทิ ธิพลศลิ ปะแบบหลงั คปุ ตะ มีอายุอยูป ระมาณพุทธศตวรรษที่
9 – 10

– แผนภาชนะดนิ เผาสลักนูน เปน รูปกินรสี วมศริ าภรณ เปน แบบอินเดีย พบทเี่ มืองอทู อง มอี ายปุ ระมาณ
พทุ ธศตวรรษท่ี 9 – 10

– ตราดินเผา เปน รูปสิงหนง่ั ชนั ขาหนา เปรียบเทยี บไดก บั รูปสงิ หท ปี่ รากฏในภาพสลักพุทธลิงค ในศิลปะ
แบบอมราวดี ซึ่งมีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ 6 – 8 ดังน้ัน ตราดินเผาน้ีควรมีอายุในรูปหลังประมาณพุทธ
ศตวรรษท่ี 9 – 10

– ตราดินเผา เปนรูปคนตอสู พบทีเ่ มืองอทู อง มีลักษณะคลา ยเหรยี ญโรมนั ในครสิ ศตวรรษทีส่ าม มอี ายุ
ประมาณ พทุ ธศตวรรษที่ 9 – 10

– ลูกปดชนิดตาง ๆ เชน ลูกปดแกว ลูกปดหินสี และลูกปดกระดูกสัตว เปนตน มีหลายขนาด
เสนผาศูนยกลาง 3 – 17 เซนตเิ มตร ยาว 6 – 13 มิลลิเมตร มีรปู แบบตาง ๆ มากมาย พบท่ีเมืองโบราณอทู อง
สามารถเปรยี บเทียบไดก บั แหลงอนื่ ๆ โดยเฉพาะทีอ่ อกแกวและทกี่ กั ลาเซสินซิง มีอายอุ ยปู ระมาณพทุ ธศตวรรษท่ี
7 – 16 เปนหลักฐานสําคัญ อยางหน่ึงท่ีบอกถึง พัฒ นาการสืบทอดมาในวัฒน ธรรม แบบทวารวดี

– เหรยี ญเงนิ มจี ารึก เปน เหรยี ญเงนิ ทีม่ ขี อ ความจารกึ วา ศรที วารวดี ศวรปณุ ยะ แปลวา พระเจาทวารวดผี ู
มีบุญอันประเสริฐ เปน จารกึ ดวยอักษรปลลวะ เปนภาษาสนั สกฤต มีอายอุ ยูประมาณพุทธศตวรรษท่ี 12 พบคร้ัง
แรกจํานวน 21 เหรียญ บริเวณวัดประโทนเจดีย เมืองนครปฐมโบราณ ตอมาไดพบเหรียญเงินที่มีจารึกแบบ
เดยี วกันที่เมืองโบราณอทู อง จาํ นวนหนึ่งเหรียญ เมอ่ื ป พ.ศ.2507 และพบที่บานคเู มือง อําเภออินทรบ ุรี จํานวน
หนึง่ เหรยี ญ เม่ือป พ.ศ.2522

จากการศกึ ษาเกย่ี วกับอาณาจกั รโตโลโปติ เมื่อประมาณป พ.ศ. 2417 มีอยูวาชื่อของอาณาจกั รนปี้ รากฏ
ในบันทึกเดินทางของพระภิกษุชาวจีนชอื่ เหี้ยนจัง วาเปนอาณาจักรท่ีต้ังอยูระหวางรัฐศรีเกษตร (พมา) ทางทิศ
ตะวันตก และอิศาณปุระ (กัมพูชา) ทางทิศตะวันตก มีความเจริญรุงเรืองในพุทธศตวรรษที่ 12 ตําแหนงท่ีตั้ง
ดังกลาวน้ี แสดงวา อาณาจกั รดงั กลา วอยใู นบริเวณท่เี ปน ประเทศไทยในปจ จุบนั

คาํ วา โตโลโปติ นา จะตรงกบั คาํ ในภาษาสันสฤตวา ทวารวดี แนวคิดนี้ไดยอมรับกันอยางแพรห ลายในหมู
นักวิชาการ หลายทานรวมทั้ง นายตากากุสุ ผูแตงจดหมายเหตุการณ เดินทางของพระภิกษุ อี้จิง

ตอมาไดม ีการศกึ ษาคน ควา เกี่ยวกับอาณาจักรทวารวดกี ันมากข้ึน จากการพบหลักฐานตา ง ๆ เปนจํานวน
มากท้ังโบราณสถานและโบราณวัตถุ จึงทาํ ใหคาํ วา ทวารวดีใชเปนชอ่ื เรียกรูปแบบศลิ ปะซ่ึงมีเอกลักษณเ ฉพาะ ท่ี
ไดร บั อิทธพิ ลกาวัฒนธรรมแบบอินเดยี และปรากฏพบในประเทศไทยท่ีมีอายุอยใู นชวงพุทธศตวรรษที่ 12 – 16
โดยศาสตราจารย ยอรช เซเดส ชาวฝรั่งเศสเปนคนแรกที่เร่ิมนําคําวา ทวารวดีมาใชเรียกกลุมศิลปะแบบนี้ เมื่อ
ประมาณ ป พ.ศ.2472 ซ่ึงพบวาศิลปะแบบดังกลาวมีก ระจายอยูท่ัวทุกภูมิภาคข องประเทศไท ย

18

ความเช่ือเกี่ยวกับเร่ืองศูนยกลางของอาณาจักรทวารวดีในระยะแรก ศาสตราจารยยอรช เซเดส
สนั นษิ ฐานวา นาจะอยทู เี่ มอื งนครปฐมโบราณ โดยมีพระประโทนเจดียเปนศูนยกลางเมือง แตในระยะตอ มาเมอ่ื มี
การดําเนินงานทางโบราณคดีบรเิ วณเมอื งโบราณอูทอง จังหวัดสพุ รรณบรุ ี และไดพบโบราณสถาน และโบราณวัตถุ
เปนจาํ นวนมาก ทําใหศาสตรจารย ยอรช เซเดส เปล่ยี นขอ สนั นษิ ฐานใหมวา เมืองโบราณอทู องนา จะมีความสาํ คญั
มากอ นเมืองโบราณนครปฐม

จากการพบหลักฐานประเภทจารึกซ่งึ จารกึ ภาษามอญโบราณจํานวนมาก ทําใหมีผเู สนอความคดิ เห็นวา ใน
สมยั ทวารวดีประชาชนในอาณาจกั รน้ีนาจะพดู ภาษามอญ แตความเห็นนย้ี ังไมเ ปนทยี่ อมรับนักเมอื งโบราณอูทอง
ปรากฏช่ือครั้งแรกในรายงานเสด็จตรวจราชการเมืองสุพรรณบุรีของสมเด็จ ฯ กรมพระยาดํารงราชานภุ าพ เมอื่ ป
พ.ศ.2446 เมื่อครง้ั ท่ีพระองคดาํ รงตําแหนงเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ไดเสด็จไปทอดพระเนตรเมอื งโบราณท่ี
ชาวบา นเรยี กวา เมอื งทา วอทู องตั้งอยเู หนอื บา นจระเขส ามพัน แขวงเมอื งสพุ รรณบุรี อยทู างดานทศิ ตะวันตกเฉยี ง
ใตของเมอื ง อยใู กลกบั เทอื กเขาทาํ เทยี ม อนั เปนเขตแดนเมืองสุพรรณบุรีตอกับเมืองกาญจนบุรี มแี มน าํ้ จระเขส าม
พันไหลผาน ตัวเมืองมีกําแพงเมอื งสองชนั้ และมสี ระใหญอยูหลายสระ ดานในมโี คกอฐิ และรองรอยของเจดยี  และ
พบเหรียญเงินตราสงั ขแ บบเดยี วกบั ท่ขี ุดพบทีว่ ัดพระประโทน

เมืองโบราณอูทอง ปจจุบันต้ังอยูในเขตอําเภออูทอง มีคูนํ้าคันดินลอมรอบ ต้ังอยูรมิ แมนํ้าจระเขสามพัน
ผงั เมอื งเปนรปู วงรี ทอดตวั ไปตามแนวทศิ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื กบั ทศิ ตะวันตกเฉยี งใต ขนาดตวั เมืองกวา งประมาณ
1 กิโลเมตร ยาวประมาณ 2 กโิ ลเมตร มีรองรอยการอยอู าศยั มาอยางตอเนื่อง จนสามารถพัฒนาตนเองจากสังคม
เกษตรกรรมในระดับหมูบานเขาสูสังคมเมือง และกลายเปนศูนยกลางทางวัฒนธรรมเมืองหนึ่งในลุมแมนํ้า
เจา พระยา

หลักฐานทางโบราณสถานและโบราณวัตถุตาง ๆ ที่พบบริเวณเมืองโบราณอูทองท่ีสําคัญอันแสดงถึง
พัฒนาการและความเจริญของเมืองในอดีต นอกจากจารึกบนเหรียญเงินแลวยังพบจารึกเยธมฺมา ฯ บนแผน
อิฐ จารึกดวยอักษรปลลวะ เปนภาษาบาลี มีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ 12 จารึกดังกลาวพบที่บานทามวง
ตําบลจระเขส ามพัน อาํ เภออูทอง เมอื่ ป พ.ศ.2506

นอกจากน้ยี งั พบจารกึ บนแผนทองแดง บรเิ วณตรงขามกบั โรงเรยี นอูทองศึกษาลยั เม่อื ป พ.ศ.2500 จารึก
ดวยตัวอกั ษรแบบหลงั ปล ลวะ เปน ภาษาสนั สกฤต มอี ายุประมาณพทุ ธศตวรรษที่ 13 – 14 ขอ ความในจารกึ นาจะ
กลาวถึงพระเจาหรรษ วรมันที่ 3 และพระเจาอีศานวรมันท่ี 2 และพระเจาหรรษา วรมันที่ 3 ซึ่งมีอายุอยูใน
ระหวา ง พ.ศ.1609 - 1623

น อ ก จ า ก จ า รึ ก ดั ง ก ล า ว แ ล ว ยั ง พ บ โบ ร า ณ วั ต ถุ อี ก เป น จํ า น ว น ม า ก ท่ี สํ า คั ญ ได แ ก
พระอุม บาตรปูนปน ลกั ษณะของรว้ิ จวี รแสดงถึงอิทธพิ ลศลิ ปะแบบอมราวดี และแสดงถงึ พุทธศาสนาใน
เมอื งโบราณอทู องอกี ดว ย
เหรียญตรารปู หอยสังขศรีวัสสะ รูปโคและปราสาท เปนแบบเดียวกับท่ีพบในเมืองโบราณท่ีมีอิทธิพล
วัฒนธรรมแบบทราวดี เชนเมอื งโบราณนครปฐม
ธรรมจักรศิลาเสาหินแปดเหลีย่ มและแทนรอง พบทเี่ จดยี หมายเลข 11 อาํ เภออทู อง ซึ่งเปนเคร่ืองหมาย

ปฐมเทศนาของพระพทุ ธเจา นยิ มสรา งในอินเดีย ตง้ั แตส มัยพระเจา อโศกมหาราช ในพุทธศตวรรษท่ี 3 สําหรับที่

ปรากฏในประเทศไทยนาจะสรางประมาณพุทธศตวรรษท่ี 12 - 14 โบราณวัตถุดังกลา วนี้ ไดพบที่เมืองโบราณ

นครปฐมเชน กนั แตท พี่ บพรอมทัง้ แทน และเสามีอยแู หงเดียวทีเ่ มืองโบราณอทู อง

19

พระพุทธรูปสําริด ศิลปะแบบทวารวดีรุนหลัง โดยมีการผสมผสานศิลปะพ้ืนเมืองเขารวม พบที่เจดีย
หมายเลข 11 เมอื งโบราณอูทอง

พระพุทธรูปปางประทานธรรม ประทับน่ัง ศิลปะทวารวดีตอนปลาย พบท่ีเจดียหมายเลข 13
พระพิมพดินเผา เปนพระพุทธรูปคลายปางลีลา พบที่เจดียหมายเลข 2 เมืองโบราณอูทอง
ตุก ต าค น จูงลิง ทํ าดวยดินเผา ลักษ ณ ะเปนรูปคน เปลือย พ บท่ีบ ริเวณ เมืองโบราณ อูทอง

นอกจากโบราณวัตถุช้นิ สําคัญดังกลาวแลว ยังพบกลุมโบราณสถานกระจายอยูท่ัวไปในบริเวณเมือง
โบราณอทู อง ดังนี้

โบราณสถานหมายเลข 1 (วัดปราสาทราง) อยูหางจากพิพิธภัณฑสถานแหงชาติอูทองไปทางทิศ
ตะวันออกเฉียงใตประมาณ 2 กิโลเมตร จากการดําเนินทางโบราณคดีทราบถึงการกอสรางเปนสามระยะคือ

– ระยะที่ 1 สรางในสมัยทวารวดี ฐานต้ังอยูบนพ้ืนดิน ประกอบดวยหัวและชองซุมสี่เหล่ียม
– ระยะท่ี 2 สรางในสมัยทวารวดี เปนการตอเติมจากระยะที่ 1 ดวยการกอผนังทับมุขและซุมเจดีย
ตลอดแนวดา นใตแ ละตะวนั ออกเฉยี งใต พบแผน อฐิ เขียนสเี ปน ลายกานขด ลายเรขาคณติ ทั้งยงั เสรมิ ดว ยเศษอิฐหกั
ของการสรา งระยะท่ี 1 โดยรอบ
– ร ะ ย ะ ที่ 3 เป น ก า ร ส ร า ง เส ริ ม ใน ส มั ย อ ยุ ธ ย า ทั บ บ น ฐ า น เจ ดี ย แ บ บ ท ว า ร ว ดี
โบราณสถานหมายเลข 2 ตั้งอยูนอกคเู มืองโบราณทางดา นทศิ เหนือ หา งจากพพิ ิธภัณฑ ฯ อูทองประมาณ 500
เมตร ลกั ษณะเปนรูปสี่เหล่ยี มจตั รุ ัสยาวดา นละ 35 เมตร ยอมมุ ท้งั สด่ี าน มเี จดียท งั้ สี่มมุ พบชิน้ สวนธรรมจักรศลิ า
มีลวดลายคลายกับที่พบ บริเวณโบราณสถานหมายเลข 11 พระพิมพดินเผา พระพุทธรูปศิลาปางเสด็จจาก
ดาวดงึ ส กินรีดนิ เผา เศยี รและบาทพระพทุ ธรูปทองคํา
โบราณสถานหมายเลข 9 ต้ังอยูเชงิ เขาบริเวณวดั พระศรสี รรเพชญาราม (วดั เขาพระ) เปน ฐานสี่เหลย่ี ม
จัตุรัสยาวดานละ 10 เมตร ฐานตอนบนยอมุมเปนมุข มีชองซุมประดบั เปนชอง ๆ และเจดียประจํามุมทรงกลม
ประดับทฐ่ี านทัง้ ส่มี มุ พบพระพิมพดนิ เผาปางเสดจ็ จากดาวดึงสส ององค
โบราณสถานหมายเลข 10 ตงั้ อยูหา งจากโบราณสถานหมายเลข 9 ไปทางดานทศิ ใตประมาณ 500
เมตร เปน เจดยี  ทรงกลมขนาดเสน ผาศนู ยกลางประมาณ 16 เมตร พบช้ินสว นพระพทุ ธรปู ปางสมาธแิ ละระฆงั หิน
ขนาดเลก็
โบราณสถานหมายเลข 11 ตั้งอยูท่ีบริเวณเชิงเขาทําเทียม หางจากโบราณสถานหมายเลข ๑๐ ไป
ทางดานทิศใตประมาณ 500 เมตร เปนฐานเจดียทรงส่ีเหลี้ยมจตุรัสยาวดานละ 10.60 เมตร พบพระพุทธรูป
สาํ รดิ ปางเสดจ็ จากดาวดึงสจ าํ นวน 4 องค ธรรมจักรศลิ าพรอมเสาแปดเหลี่ยม และแทนหนิ สี่เหลีย่ ม พระพมิ พดิน
เผา ดา นหลงั จารึกเมตเตยโก และสาลปิ ตโต และพระโพธิสัตวด นิ เผา
โบราณสถานหมายเลข 13 อยูหา งจากพิพิธภณั ฑ ฯ อทู องไปทางดา นทศิ ตะวันตกประมาณ 800 เมตร
เปนเจดียทรงแปดเหลี่ยม ยาวดานละ 5 เมตร แตละดานมีซุมดานละสองซุม พบยอดสถูปศิลา สิงหศิลา
พระพทุ ธรูปสาํ รดิ ปางแสดงธรรม เสดจ็ จากดาวดึงส และสิงหส ําริด

20

ทางดานทิศตะวันตกเฉยี งใตหา งจากเมอื งโบราณอูทองไปประมาณ 3 กโิ ลเมตร มกี ลุมโบราณสถานคอก
ชางดนิ พบวามโี บราณสถานกระจายตัวอยูถงึ 20 กลุม ใหญ ๆ แบง ออกเปน 2 ประเภทคือ โบราณสถานท่ีสราง
ดวยดิน และทส่ี รางดว ยอฐิ ศิลาแลงและหิน

คอกชางดิน ซึ่งแตเดิมเช่ือวาเปนเพนียดคลองชาง ความจริงนาจะเปนอางเก็บน้ํา นอกจากน้ียังพบ
โบราณวัตถุอีกมาก เชน เหรียญเงิน จํานวน 9 เหรียญ มีอยู 3 เหรียญปรากฏจารึกอักษรปลลวะ เปนภาษา
สันสกฤต มีขอ ความวา ศรีทวาราวดี ศวรปุณยะ แปลวา การบุญชองพระเจาศรีทวาราวดี มีอายุอยปู ระมาณพุทธ
ศตวรรษที่ 12 นอกจากน้ียังพบลูกปดหิน ลูกปดแกว ตุกตาดนิ เผารูปสัตว และแผน หินจาํ หลักลายดอกไมส ีกลีบ

จากหลกั ฐานท่ีพบดังกลาว กลุมโบราณสถานเหลาน้ีนาจะเปนกลุมโบราณสถานในอิทธพิ ลของศาสนา
พราหมณ ซึ่งนา จะเปนการแบงพ้นื ที่ของเมืองอทู อง ในลกั ษณะที่ตัวเมอื ง และบริเวณโดยรอบที่ไดรบั อทิ ธิพลพุทธ
ศาสนา สวนบรเิ วณดานนอกเมอื ง โดยเฉพาะทางดานทิศตะวนั ตกของเมอื ง ซึง่ เปนภเู ขา และทสี่ งู เปนกลุมอทิ ธพิ ล
ศาสนาพราหมณ

ตั ว เมื อ งโบ ร า ณ อูท องจั ด ว า เป น ตั ว แ ท น ข อ ง พั ฒ น า ก า ร ส มั ย แ ร ก เร่ิ ม ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร ข อ งจั ง ห วั ด
สุพรรณบุรี เมืองโบราณ อูทองเร่ิมเส่ือมความสําคัญลง ในประมาณพุทธศตวรรษท่ี 16 – 17 พรอมกนั กับการ
ส้ินสดุ ลงของวัฒนธรรมทวาราวดี เมอื งอทู องถกู ท้ิงรางไปเม่ือประมาณพุทธศตวรรษท่ี 19 โดยมเี มืองที่เชื่อกันวา
ชอ่ื เมืองสุพรรณภมู ิ เจริญข้ึนมาแทน โดยตั้งอยบู รเิ วณทร่ี าบลุมแมนา้ํ สพุ รรณบรุ หี รอื แมน ้ําทาจนี

ตราประจาํ จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
เปน รูปยุทธหตั ถี หมายถงึ การกระทาํ ยุทธหตั ถรี ะหวา งสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช กบั พระมหาอปุ ราชา

แหง พมา และบริเวณทท่ี าํ ยทุ ธหัตถอี ยใู นทองทอี่ าํ เภอดอนเจดยี 
ตน ไมป ระจาํ จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี “ตน มะเกลอื ”

ตนมะเกลอื เปนไมม งคลทีไ่ ดรบั พระราชทานจาก สมเดจ็ พระนางเจา พระบรมราชินนี าถ พระราชทานเม่ือ
วันที่ 9 พฤษภาคม 2537 เพ่ือใหพสกนิกรชาวสุพรรณบุรีนํามาปลูกเปนสิริมงคล ตนมะเกลือเปนไมยืนตน
ขนาดกลาง มคี วามสูงประมาณ 8-15 เมตรบางตนที่มคี วามสมบูรณม ากอาจสูงถึง 30 เมตร ลกั ษณะลําตนตรง
เรือนยอดเปนพุมกลม ก่ิงออนมีขนนุมทั่วไป แตกกิ่งกานสาขาทุกสวนของลําตน เปลือกนอกเปนสีดําขรุขระ
ประโยชนข องตน มะเกลือมีมากมาย และใชป ระโยชนไดท้ังตน คอื ลาํ ตนใชท ําไมถ อื กบ (กบใสไม) ทาํ เคร่อื งตกแต
บา น ผลมะเกลอื ใชย อมผา ใชเปนยาถา ยพยาธิ เปลือกใชผสมเครอื่ งดม่ื พื้นเมอื งบางชนดิ เพอื่ กันบดู

21

ดอกไมป ระจาํ จงั หวดั “สพุ รรณกิ าร”
เปนตนไมผลัดใบสูง 7-15 เมตร ก่ิงกานคดงอ ใบรูปหัวใจ แผนใบแยกเปน 5 แฉก ขอบใบเปนคลื่น

ดอกเปน ชอออกกระจายทปี่ ลายกงิ่ บานทลี ะดอก ดอกเหลอื งมีกล่นิ กลบี บาง เกสรสีเหลอื ง รงั ไขม ีขน ผลกลมเม่อื
แกแ ตก 3-5 พู ภายในมเี มล็ดรูปไตสีนํ้าตาล หมุ ดว ยปุยขาวคลายปุยฝาย ออกดอกเกอื บตลอดป ดอกดกมาก ราว
กมุ ภาพนั ธ - เมษายน มีถ่ินกําเนิดในอินเดียทางตะวันตกเฉียงเหนอื ของภเู ขาหิมาลัย และเปนไมพน้ื เมอื ง ของพมา
ดวย ในศรีลังกามักปลูกบริเวณพระอุโบสถ เปนดอกไมบูชาพระ ในเมืองไทยทางเหนือ เรียกวา ฝายคํา
จังหวัดสุพรรณบุรี มีพืน้ ที่ทัง้ หมดประมาณ 5358 ตารางกิโลเมตร

ประวตั ศิ าสตรจ งั หวดั สพุ รรณบรุ .ี [ออนไลน] เขาถงึ ไดจาก: http://www. suphan. biz/
suphanhistory.htm (11/10/2559)

กจิ กรรมที่ 2 ประวตั ศิ าสตรข องจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
ใหผ ูเรียนศกึ ษาคนควา เรือ่ งประวตั ิ ความเปนมาของจังหวดั สุพรรณบรุ ี โดยมาจัดทํารายงานเปน รูปเลม เพอ่ื
นําเสนอ

22

เรอ่ื งที่ 3 เศรษฐกิจ สังคมจังหวดั สพุ รรณบุรี

เศรษฐกิจ สังคมของจังหวดั สุพรรณบุรี จาํ แนกออกเปน 3 ดาน ดงั ตอ ไปนี้
1. ดานการประกอบอาชีพ

เกษตรกรรม จังหวัดสุพรรณบุรีถือไดวาเปนจังหวัดหน่ึงที่มีอาชีพทําการเกษตรเปนหลัก มีแหลงน้ํา
ธรรมชาติ การชลประทานเหมาะสมแกการเกษตร พ้ืนที่ท่ีอุดมสมบูรณไดแก อําเภอเมืองสุพรรณบุรี อําเภอ
บางปลามา การเกษตรกรรมสําคัญไดแก การกสิกรรม การทาํ นา ทําสวน ทําไร เปนอาชีพหลักของประชากร
มากกวารอยละ 80

- พื้นที่ทําการเกษตรในอําเภอสองพี่นอง มีพื้นท่ีใชประโยชนมากท่ีสุดคิดเปนรอยละ 14.45 ของพ้ืนท่ี
ทาํ การเกษตรท้งั หมด รองลงมาไดแ กพ้ืนท่ใี นอําเภออูทอง รอยละ 13.69

- พ้ืนทท่ี ํานา ในอําเภอบางปลามา มีพ้นื ท่ที ํานามากท่ีสดุ คดิ เปนรอ ยละ 15.67 ของพนื้ ท่ีทํานาทั้งหมด
เนอื่ งจากสภาพพื้นที่ อากาศ นาํ้ ท่ีเอ้ืออํานวยสําหรบั การเพาะปลูก รองลงมาไดแก พน้ื ทใ่ี นเขตอําเภอสองพ่ีนอง
รอ ยละ 14.46

- พืชไร อําเภอที่มพี ้ืนที่เพาะปลกู พืชไรมากท่ีสุด ไดแ กอําเภอดานชาง คิดเปนรอยละ 37.27 ของพ้ืนที่
เพาะปลกู ทัง้ หมด เนือ่ งจากสภาพภูมปิ ระเทศท่ีเอ้อื ตอการทําพืชไร โดยเฉพาะการปลูกออย มันสําปะหลังขาวโพด
เลี้ยงสตั ว รองลงมาเปน พนื้ ท่ใี นอาํ เภออูท อง 18.47

อุตสาหกรรม ในป 2553 มีโรงงานอุตสาหกรรมที่คงอยู ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2553 จํานวน
1,110 แหง เพ่ิมขึ้นจากปที่ผานมารอยละ 4.42 เงนิ ลงทุน 29,996 ลานบาท ขยายตวั เพ่ิมข้ึนรอยละ 11.80
มีผูประกอบการขอย่ืนจัดตั้งโรงงานอุตสาหกรรมในป 2553 จํานวน 37 แหง เงินทุน 1,092 ลานบาท ตั้ง
กระจายอยูในเขตอําเภอเมืองสุพรรณบุรี อูทอง ศรีประจันต สวนใหญเปนอุตสาหกรรม ประเภทอุตสาหกรรม
สิ่งพิมพ ผลติ ภัณฑจากไม และเครื่องจักรกล เปน โรงงานอุตสาหกรรมขนาดกลางมีการ จา งงานไมเกิน 100 คน
และมโี รงงานขนาดเล็ก และโรงสขี นาดใหญและขนาดกลาง จํานวน 100 กวาแหง โรงงานทีม่ ีกาํ ลังการผลิตเกิน
กวา 200 ตนั / วนั เชน โรงงานน้ําตาล โรงสขี า ว โรงงานนา้ํ ตาล โรงสีขา ว โรงงานแปรรปู สินคา เกษตร โรงงานผลิต
รองเทาและอื่น ๆ ซงึ่ เปน อุตสาหกรรม ท่ีเกี่ยวของกับการผลติ ในภาคเกษตรกรรมเปนสวนใหญการอตุ สาหกรรม
เปน ภาคการผลิตทเ่ี ปน แหลงรายไดที่สาํ คัญของจงั หวัด รองลงมาจากภาคการเกษตร โรงงานอตุ สาหกรรมทส่ี าํ คญั
รอยละ 25.32 ตง้ั อยูในเขตอาํ เภอเมืองสุพรรณบุรรี องมาอยูในเขตอําเภออทู องรอ ยละ 18 และอยูในเขตอําเภอ
สองพ่ีนอ งรอยละ 12 จังหวัดสุพรรณบุรีอยูใกลกรุงเทพฯ มีความไดเปรยี บและความพรอ มดานวัตถุดบิ แรงงาน
และสาธารณปู โภคกวา จังหวดั อื่น ๆ ในภาคกลางโรงงานอตุ สาหกรรมจําแนกตามประเภทอตุ สาหกรรมในจังหวัด
สุพรรณบรุ ี มีจํานวนทัง้ หมด 21 ประเภท สว นใหญเปนประเภทแยกเปนประเภทอุตสาหกรรมการเกษตร จํานวน
215 แหงรองลงมาไดแกอุตสาหกรรมอาหาร 123 แหง และอุตสาหกรรมขนสง 111 แหงในป 2553 จํานวน
โรงงานอุตสาหกรรม เพ่ิมข้ึนจากปท่ีผานมาคิดเปนรอยละ 4.42 และเงินทุนเพิ่ม รอยละ 11.80 เน่ืองจาก
ผปู ระกอบการยังมั่นใจในการดาํ เนนิ ธุรกิจอตุ สาหกรรมและการสนับสนุนชว ยเหลือจากภาครฐั รวมทั้งอตั ราดอกเบยี้
เงินกูท่ีต่าํ

การพาณชิ ยกรรม ในป 2551 มีผูประกอบการซึ่งย่ืนขอจดทะเบียนนิติบุคคลประเภทตาง ๆ
จํานวน 155 ราย (ไมรวมที่เลิก รับมา โอนไป) ลดลงคิดเปนรอยละ 27.05 จากปกอน เงินทุน จดทะเบียน
262.87 บาท เพ่ิมข้ึนคดิ เปนรอยละ 41.02 แยกเปนหางหุนสว นจํากดั 91 ราย บริษัท จํากดั 64 ราย ธุรกจิ ท่ี
ขอจดทะเบียนสว นใหญเปนธุรกิจประเภทรับเหมากอสราง ขายสง ขายปลีกการจดทะเบียนพาณิชย ณ องคการ
บริหาร สวนจังหวัดสพุ รรณบรุ ี มผี ูประกอบการยน่ื ขอจดทะเบียนจํานวน 1,328 ราย ลดลงคดิ เปนรอยละ

23

36.91 สวนใหญเปน ประเภทขายปลีก สินคา อปุ โภคบริโภคจงั หวัดสุพรรณบุรีมผี จู ดทะเบียนนิติบุคคลประกอบ
ธรุ กิจท่ียังคงอยู ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 2551 จํานวน 2,065 ราย เพิ่มขึ้นจากปกอน คิดเปนรอยละ 8.46
โดยมผี ูประกอบธรุ กิจ หางหนุ สวนสามญั 21 ราย หา งหุนสวนจํากัด 1,341 ราย และบริษัทจํากัด 702 ราย
และบรษิ ัทมหาชน 1 ราย

แรงงานและอาชีพ แรงงาน ในป พ.ศ. 2551 จังหวัดสุพรรณบุรีมีประชากรท่ีอยูในวัยทํางาน /
วยั แรงงาน (อายุ 15 ปข้ึนไป) ในป 2551 จํานวน 731,092 คน ผูอยูในกําลังแรงงานจํานวน 530,120 คิด
เปน รอยละ 72.51 ของผูอยูในวัยแรงงาน และผูอยูนอกกําลังแรงงานจํานวน 200,972 คน หรือ รอยละ
27.45 ของวยั แรงงานทงั้ หมดและผูไ มอยใู นวยั ทาํ งานมอี ายตุ ํา่ กวา 15 ป จาํ นวน 113,406 คน คิดเปน รอย
ละ 15.51 ของผูอยูใ นวยั ทํางาน

อาชีพ ที่สําคัญของชาวจังหวัดสุพรรณบุรี คือ การประกอบอาชีพการเกษตรกรรม มีการทํานาขาว
การปลูกพชื ไร ไดแกออยโรงงาน ขาวโพดเล้ียงสัตว เปนตน นอกจากน้ียังมีอาชีพรับจางและการประกอบธุรกิจ
ทางการคา และธุรกิจทางบริการดว ย

จากการรายงานของสํานักงาน คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ปรากฏวา ในป
2552 จงั หวัดสุพรรณบุรี มมี ูลคารวมผลติ ภณั ฑจ ังหวดั GPP ตามราคาประจําป 64,480.8 ลา นบาท มลู คารวม
ผลติ ภณั ฑเ ฉล่ยี ตอ หวั (Per Capita GPP) 72,269 บาท รายไดเฉลี่ยตอหัวในลําดบั ท่ี 6 ของภาคตะวนั ตก และอยู
ในอันดับท่ี 41 ของประเทศ เม่ือพิจารณาดวยสาขาการผลิตที่ทํารายไดใหแกจังหวัดมากท่ีสุด คือ สาขา
เกษตรกรรม การลา สตั ว และการปา ไม ซ่งึ มีมลู คาจาํ นวน18,931.3 ลานบาท (รอ ยละ 29.4 ของมลู คาทั้งหมด)
รองลงมา คอื สาขา การขายสง การขายปลกี การซอมแซมยานยนต ซง่ึ มมี ลู คา จาํ นวน 13,467.1 ลา นบาท (รอ ย
ละ 20.9) และสาขาการผลิตอุตสาหกรรม จํานวน 8,432 ลานบาท (รอยละ 13.1)

การปศุสัตว พ้ืนที่สวนใหญของจังหวัดลอมรอบไปดวยภูเขา เหมาะสําหรับเปนแหลงของปศุสัตว
ประชากรจงึ มีอาชพี ดา นการเลยี้ งปศุสัตว รองจากการทาํ การเกษตร สตั วเ ล้ียงเศรษฐกิจทีส่ ําคญั ของจงั หวัด ไดแ ก
โค กระบือ สุกร ไก และเปด รวมท้งั มีฟารม เพาะเลยี้ งนบั พนั ฟารม เนือ่ งจากสภาวะแวดลอ มเอื้ออาํ นวย แตป จ จบุ นั
พน้ื ท่เี ล้ยี งลดลง จากปญ หาโรคระบาดและไขห วดั นกในชวง 5 ป ที่ผา นมาทาํ ใหพื้นท่ีเลย้ี งไกและเปดลดลง

การประมง จังหวัดสุพรรณบุรีไมมีพ้ืนที่ติดชายฝงทะเล การประมงของจังหวัดจึงมีแตการประมง
น้ําจืดและการเพาะเลี้ยงกุงกามกราม กงุ ขาว โดยมีการเล้ียงกันมาแถบอาํ เภอบางปลามา อําเภอสองพ่ีนอ ง และ
อําเภอเมอื งสพุ รรณบรุ ี ซงึ่ มแี นวเขตตดิ ตอกนั เปน ท่รี าบลุม เปนสวนใหญม ีลําคลองหลายสาย และอยใู กลเมืองใหญ
และเมอื งทองเท่ยี วสาํ คญั ปลานา้ํ จดื ทเ่ี ลี้ยง ไดแก ปลาดกุ ปลาชอ นปลา สวาย ปลานิล ปลาตะเพยี น ปลาสลิดและ
ปลาเบญจพรรณ ซ่ึงจาํ แนกการเลี้ยงได 2 วธิ ี

1. การเลี้ยงปลานา้ํ จดื เปน รายไดหลกั ไดแก ปลาดกุ ปลาชอ น และปลาเบญจพรรณ
2. การเล้ียงปลาน้ําจืดเปนผลพลอยได ซ่ึงไดแ ก การเลี้ยงปลาหลายชนิดในบอเดียวกัน พรอมกับเล้ียง
รว มกบั การเล้ยี งไก โดยจะปลอยลกู ปลาเลย้ี งรวมในบอ เดียวกัน อาหารที่จะใชเ ปนมูลไกและเศษอาหารที่หลนลง
ในบอ ซึ่งเปนวธิ ีที่ประหยัดคา ใชจายมากที่สดุ และเปนท่ีนิยมเลี้ยงกันมากท่ีสดุ ในจงั หวัดสพุ รรณบรุ ี ประมงน้ําจืด
มพี ื้นทที่ ําการประมงน้ําจดื เลีย้ งปลาในฟารมจํานวน 9,212 ฟารม จํานวน 51,522 ไร การเลี้ยงกุง กา มกรามและ
กุงขาว จํานวน 3,059 ฟารม 37,404 ไร การเลี้ยง ปลา กุงจะเล้ียงกันมากในอําเภอบางปลามา อําเภอ
เมืองสุพรรณบุรี และอาํ เภอสองพี่นอ ง

2. ดา นการศกึ ษา

จงั หวดั สุพรรณบรุ ี แบง เขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาเปน 3 เขต และมธั ยมศกึ ษา 1 เขตดงั นี้

24

สาํ นกั งานเขตพ้ืนที่การศกึ ษาประถมศึกษาสุพรรณบุรี เขต 1

สาํ นักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาสุพรรณบุรี เขต 2

สาํ นกั งานเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาสุพรรณบรุ ี เขต 3

สาํ นักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต 9 ( สุพรรณบุรี – นครปฐม)

จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี มสี ถานศกึ ษาในระดบั อาชวี ศกึ ษาและอดุ มศกึ ษา รวมทง้ั หมด 13 แหง ดังน้ี

1. สาํ นกั คณะกรรมการอาชีวศกึ ษา 5 แหง

2. สํานกั บริหารงานคณะกรรมการสง เสริมการศึกษาเอกชน 1 แหง

3. สถาบนั อดุ มศกึ ษาของรัฐ 3 แหง

4. มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคล 1 แหง

5. สถาบันบัณฑติ พฒั นศิลป 2 แหง

6. สาํ นกั งานบรหิ ารงานการศกึ ษาพิเศษขัน้ พ้นื ฐาน 1 แหง

ทีม่ า : ขอ มลู จากรายงานสถติ จิ งั หวัด พ.ศ.2554 สาํ นกั งานสถิตจิ งั หวัดสพุ รรณบรุ ี สาํ นกั งานสถิตแิ หงชาติ

3. ดา นศาสนา

ประชากรจงั หวัดสพุ รรณบุรี จาํ นวน 845,053 คน การนบั ถือศาสนา จาํ แนกไดดงั นี้

ศาสนาพทุ ธ จํานวน 843,333 คน รอยละ 99.79

ศาสนาครสิ ต จาํ นวน 1,289 คน รอยละ 0.15

ศาสนาอสิ ลาม จาํ นวน 417 คน รอยละ 0.05

ศาสนาฮนิ ด-ู ซกิ ส จาํ นวน 14 คน รอยละ 0.01

ที่มา : สาํ นักงานวฒั นธรรมจงั หวัดสุพรรณบุรี ขอ มลู ป 2554

กจิ กรรมท่ี 3 เศรษฐกจิ สงั คมของจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

ใหผูเรียนวิเคราะหส ภาพเศรษฐกจิ ในปจจบุ ันของจงั หวัดสพุ รรณบรุ ีลงในแผนผงั ความคดิ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

25

เรอ่ื งท่ี 4 เขตการปกครองและวถิ ีการดาํ เนินชีวติ ของประชาชนจงั หวดั สุพรรณบุรี

4.1 เขตการปกครองของจังหวัดสุพรรณบุรี
การปกครองจงั หวัดสพุ รรณบุรี แบง สว นราชการออกเปน 2 สว น คือการบริหารราชการสว นภมู ภิ าคและ

การบริหารราชการสว นทอ งถ่ิน
การบรหิ ารราชการสว นภมู ภิ าค แบง เขตการปกครองออกเปน 10 อําเภอ 110 ตาํ บลและ 1007 หมบู า น
โดยมีอาํ เภอดังนี้

1. อําเภอเมืองสพุ รรณบรุ ี มีพ้นื ท่ี 540.917 ตารางกิโลเมตร 20 ตําบล 124 หมบู า น
2. อําเภอดอนเจดีย มีพื้นท่ี 252.081 ตารางกิโลเมตร 5 ตําบล 50 หมบู า น
3. อําเภอดา นชา ง มพี นื้ ท่ี 1,193.824 ตารางกโิ ลเมตร 7 ตาํ บล 93 หมบู า น
4. อําเภอเดมิ บางนางบวช มีพืน้ ที่ 561.771 ตารางกโิ ลเมตร 14 ตําบล 121 หมูบ า น
5. อาํ เภอบางปลามา มีพน้ื ที่ 482.954 ตารางกโิ ลเมตร 14 ตําบล 127 หมบู า น
6. อาํ เภอศรีประจันต มพี นื้ ที่ 184.079 ตารางกโิ ลเมตร 9 ตําบล 64 หมบู า น
7. อาํ เภอสองพ่ีนอ ง มพี นื้ ท่ี 750.381 ตารางกิโลเมตร 15 ตําบล 140 หมบู า น
8. อาํ เภอสามชกุ มพี น้ื ที่ 362 ตารางกิโลเมตร 7 ตําบล 68 หมบู า น
9. อาํ เภอหนองหญา ไซ มพี ้ืนท่ี 427 ตารางกิโลเมตร 6 ตําบล 66 หมบู า น
10. อําเภออูทอง มพี น้ื ที่ 641.063 ตารางกิโลเมตร 13 ตาํ บล 154 หมบู า น

การบรหิ ารราชการสว นทอ งถน่ิ แบง การปกครองออกเปน องคก ารบรหิ ารสวนจังหวดั เทศบาลเมือง 2 แหง คอื
เทศบาลเมืองสุพรรณบรุ แี ละเทศบาลเมอื งสองพน่ี อง เทศบาลตาํ บล 31 แหง และองคก ารบรหิ ารสวนตาํ บล 94
แหง จากสถติ ิของสาํ นกั บริหารการทะเบียนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย ณ เดอื นธนั วาคม 2546 จงั หวัด
สุพรรณบรุ มี ปี ระชากรทัง้ สิ้น 868,681 คน เปน ชาย 423,112คน และหญงิ 445,569 คน ความหนาแนน
ของประชากรโดยเฉลีย่ ทง้ั จงั หวดั สพุ รรณบรุ ปี ระมาณ 163 คนตอตารางกโิ ลเมตร และอาํ เภอดา นชา ง ประมาณ
54 คนตอตารางกโิ ลเมตรทีม่ คี วามหนาแนน นอ ยทส่ี ดุ

26

เขตการปกครองจงั หวดั สพุ รรณบรุ .ี [ออนไลน] เขา ถงึ ไดจ าก :
http://www.suphanburi.go.th/suphan/ProvinceGeneral.php
http://www.amphoe.com/menu.php
4.2 วิถกี ารดาํ เนนิ ชวี ติ ของประชาชนจังหวัดสุพรรณบุรี

ในอดตี ชุมชนโบราณไดอาศัยแมนํ้าทัง้ สองฝากฝงในการดาํ รง ชีวติ และเปนเสนทางในการเดินทางไปมา
หาสกู ารคาขาย ดวยเรือ แพซ่ึงเปนส่ิงอํานวยความสะดวกในการใชชีวิตที่ไมยุงยากและส้ินเปลืองเมื่อถึงหนานํ้า
หลากนํ้าทีไ่ หลหลากมาทว มทองทุงไดน าํ พาความอดุ มสมบรู ณข องแผน ดินเขา สูทอ งทงุ นาเมอ่ื ครานํ้าลดชาวนาจึง
เร่ิมทํานาปลูกขา วไดผ ลผลิตงดงามและพชื ผกั ริมนํา้ อยา งดอกโสน ผักบงุ ผักกระเฉดฯลฯความอุดมสมบรู ณความ
เจริญรุง เรอื งทชี่ มุ ชนไดร บั จากแมน า้ํ สายนี้จนถูกกลา วขานวาเมืองสวรรณภูมิ

นอกจากแมนํ้าสายน้ีจะไดหลอเลี้ยงผูคนมากมายหลายชีวิตแมน้ําสายน้ียังเปนท่ีกอเกิดของศลิ ปะทาง
วัฒนธรรมช้นิ เอกของเมอื งสพุ รรณไมว าจะเปน เพลงเรอื เพลงอแี ซว เพลงฉอยลําตัด ลเิ ก การละเลน ตา งๆกไ็ ดถือ
กําเนิดเกดิ ขนึ้ จากการวถิ ีการใชชวี ิตประจําวันของคนตามลุม แมนา้ํ จนกลายเปนวัฒนธรรมและประเพณีใหช นรุน
หลังไดส ืบทอดตอๆกนั มาประเพณแี ขง เรอื ยาว ประเพณตี ักบาตรกลางน้าํ ประเพณขี อขมาพระแมค งคา การลงแขก
เก่ียวขาว ฯลฯและยังเปนถิ่นกาํ เนิดของศลิ ปนเพลงระดบั แถวหนา ทงั้ เพลงลูกทุง ลูกกรงุ และเพลงเพื่อชีวิตศิลปน
หลายทา นตางก็ไดแรงบนั ดาลใจสรางงานศลิ ปะจากการใชช วี ติ ณ รมิ แมน้าํ แหงนี้
มาถงึ วนั นี้ ภาพวถิ แี หง แมนาํ้ สพุ รรณไดเปลยี่ นแปลงไปเขือ่ น ประตูนาํ้ ถนนหนทางทพ่ี าดผา นสองฝง ลาํ นาํ้ และความ
เจรญิ อีกหลายสงิ่ ถกู นาํ มาเพ่ือรองรบั วิถกี ารใชช วี ติ ในโลกปจ จบุ ันทาํ ใหภ าพของสายนาํ้ คอยๆเลือนหายไปแมน าํ้
สุพรรณกาํ ลังจะหลบั ใหล
คนไทยพน้ื บา น ในจงั หวัดสพุ รรณบรุ ี มวี ถิ ชี วี ติ ความเปน อยูทเ่ี ปนเอกลกั ษณเ ฉพาะ และไดมกี ารรบั หรือถา ยทอด
วฒั นธรรม แกก ลุมชาติพันธอุ น่ื ๆ ทเ่ี ขา มาตดิ ตอสัมพันธก ัน ลักษณะทางวฒั นธรรมของคนไทยพ้ืนบา น ทย่ี งั คงเห็น
ได คือรปู แบบของเรือนทอ่ี ยูอาศยั การแตง กาย และประเพณเี กย่ี วกบั ชวี ิตตา ง ๆ ตง้ั แตป ระเพณเี กย่ี วกับการเกิด
การบวชพระ การแตง งาน และงานศพ

27

เรอื นไทยพ้ืนบา นในจงั หวัดสพุ รรณบรุ ี

เดก็ ชายไวผมแกละ ทีอ่ าํ เภอศรปี ระจันตส ว นหนงึ่ ของวฒั นธรรมคนไทยพื้นบา นทส่ี ืบเน่ืองมาจากอดีต
คนไทยพ้ืนบา นในจงั หวัดสุพรรณบรุ ี นับถือพุทธศาสนา และสว นใหญม อี าชพี ทาํ นา ศูนยกลางสําคัญของ
ชมุ ชนคือวัด อันเปน ท่ีประกอบกิจกรรมงานบญุ และงานรื่นเริงตาง ๆ เมื่อสิน้ ฤดูเกบ็ เกี่ยว ชายหนุม หญิงสาว จะ
พายเรือไปเท่ยี วงานวัด ระหวางทางจะรองเพลงเก้ียวพาราสีกัน เปนทวงทํานองพื้นบา นแบบตาง ๆ เพลงอีแซว
เปนเพลงพืน้ บา นประเภทหนึง่ ท่ีสืบทอดมาเปน มรดกของชาวสุพรรณในปจจุบัน

ลักษณะการแตง กายของคนไทยพ้ืนบา น ท่ปี รากฏในภาพจติ รกรรมฝาผนงั ในจงั หวัดสพุ รรณบรุ ี
จิตรกรรมภาพการชกมวย ทวี่ ัดจรรย จังหวัดสพุ รรณบรุ ี

28

ทอ งแมน าํ้ สพุ รรณบรุ ี ดมื่ ดาํ่ กบั สายนาํ้ แหง อาราม

ในอดตี แมน า้ํ ทา จนี หรอื แมน า้ํ สพุ รรณบรุ ี ถือเปนเสน เลอื ดสําคญั ของบานเมือง เศรษฐกจิ สงั คมและวฒั นธรรม แม
น้าํ ทาจีนจงึ เปน แมน ้าํ สาํ คญั ของจงั หวดั สพุ รรณบุรี ประชาชนทตี่ ง้ั บา นเรือนอยูตลอดสองฝง ของแมน้ําน้ี ลว นทํามา
หากนิ โดยอาศัยทรัพยากรในลําน้ํา จบั กุงหอยปูปลามากินเปน อาหาร ใชน้ําในแมน้ําทําการเกษตร ทํานาทําสวน

เพาะปลูกพชื ผกั สวนครวั เลีย้ งปากเล้ียงทองคนในครอบครัวทอ งถน่ิ ตลอดจนการทาํ นาขา วหลอ เลยี้ งคนในประเทศ
เสน ทางคมนาคมขนสง ของคนในจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี สว นใหญอ าศยั แมน าํ้ ทาจนี เปน เสนทางสําคญั สามารถเดินทาง
ดว ยเรือ แพ ไดอ ยางสะดวกสบาย ขนสงสิง่ ของไดมากโดยไมตองใชแรงงานคนหรอื สตั วพ าหนะใหย งุ ยากสิ้น เปลอื ง

และสามารถเดนิ ทางไปไดไกลๆเนือ่ งจากแมน้ําทาจีนมีความยาวถึงราว 300 กิโลเมตร กวา ง 60 เมตรโดยเฉลี่ย
เร่ิมตนโดยแยกจากแมน้ําเจาพระยาในเขตตําบลทาซุง อําเภอเมือง จังหวัดอุทัยธานี ไหลผานจังหวัดชัยนาท
เรยี กวาแมน าํ้ มะขามเฒา ไหลผา นจงั หวดั สุพรรณบรุ ี อําเภอเดมิ บางนางบวช สามชุก ศรีประจันต บางปลามา สอง

พ่ีนอง เรยี กวาแมน ํ้าสพุ รรณบรุ ี ไหลผา นจังหวดั นครปฐม บางเลน นครชยั ศรี เรยี กวา แมน ํ้านครชยั ศรีและไหลผา น
จังหวัดสมุทรสาครลงสูอาวไทย เรยี กวา แมนาํ้ ทาจนี รวมไหลผานท้งั หมด 5 จงั หวดั ทง้ั ยังมลี าํ คลองสาขากระจัด
กระจายซอกซอนไปทัว่ ทุกพืน้ ที่สภาพของน้ําในแมน ้าํ ทา จีน มีนาํ้ คลองไหลหลอเลย้ี งอยูต ลอดปไ มเคยขาดชว ง นาํ้

ในแมนาํ้ นถ้ี งึ แมจะไมใ สนักแตก ็สะอาดไมเ นา เหมน็ ในฤดูนาํ้ หลากระหวา งเดือน 11 เดือน 12 เดือนอา ยและเดอื น
ย่ี น้ําจะหลากทวมท้ังสองฝงคลองเจ่ิงนองในทองทุงอยางกวางขวางชวยให ชาวนาสามารถปลูกขาวไดผลผลิต
งดงามทุกป แถมยังมีพืชผัก เชน กระเฉด ผกั บงุ ผักตบชวา สาหราย สายบัวและผกั น้ํานาชนิดกับกงุ หอย ปู ปลา

มากมายใหใชเลีย้ งปากเลี้ยงทอ งผคู นในชุมชนไดอ ยา งอุดมสมบูรณ แถมยงั มีเผ่ือแผสงออกไปขายใหผ ูค นในชมุ ชน
อื่นๆอกี ดวย จึงนับเปนความเฉลยี วฉลาดของบรรพบรุ ุษชาวสวุ รรณภูมิเราทมี่ าเลือกท่ีตั้ง ชุมชนอยูบนฟากฝงของ
แมน ํ้าสายนี้ เพราะน่ีคือระบบนเิ วศที่สมบูรณอยางแทจริง นอกจากเปนที่อยทู ่ีกินและเสนทางคมนาคมขนสงแลว

29

แมน้าํ ยงั เปน แหลงกอ เกิดของศลิ ปวัฒนธรรมของประชาชนในชุมชนสองฝงอยางงด งามอกี ดว ย ไมวาเพลงเรือ ลํา
ตัด เพลงฉอย เพลงเหเรือ ลิเก เพลงลูกทุง นอกจากน้ันยังมีประเพณีการละเลนตางๆ เชน การแขงเรือยาว
ประเพณีตักบาตรกลางนํ้า ประเพณีขอขมาพระแมคงคา และการเลนกีฬาทางนํ้าอ่ืนๆ ศิลปวัฒนธรรมเหลาน้ีมี
วิวัฒนาการสืบทอดกันมายาวนาน นา เสียดายทีบ่ ัดนศ้ี ิลปวัฒนธรรมเหลา นัน้ กําลังคอ ยๆเส่อื มสญู ไป หลงเหลือไว
เพยี งรอยรอยอดีตของสายนํ้าแหงวัฒนธรรมท่ีงดงาม และบานเรอื นไทยริมนํ้าท่ียังพอมีใหเ ห็นเพอ่ื ยา้ํ เตอื นคณุ คา
แหง สายนาํ้ น้ี
รงุ เรอื งเกษตรกรรม

จังหวัดสุพรรณบุรี ประชากรสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกรรม ซ่ึงกระจายอยูท่ัวไปในทุกอําเภอ

รองลงมา คือ อาชีพคาขาย อาชีพรับราชการ พนักงานและรับจางทั่วไป ตามลําดับ พืชเศรษฐกิจท่ีสําคัญของ

จังหวัด ไดแก ขาว ออยโรงงาน มันสําปะหลัง ขาวโพดเลี้ยงสัตว และสินคาทางดานการเกษตรอีกหลายชนิด

นอกจากน้ียังมีสัตวเศรษฐกิจท่ีสําคัญไดแก สุกร โค กระบือ ไก เปด กุงและปลาน้ําจืด สามารถทาํ รายไดเขาสู

จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี ปล ะหลายพันลานบาท สาํ หรบั ในภาคอตุ สาหกรรมจะเกี่ยวของกับการผลิตในภาคเกษตรกรรม

เปนสวนใหญ เชน โรงงานน้ําตาล โรงงานแปรรปู สนิ คา เกษตรและอื่น ๆ ซงึ่ เปนอตุ สาหกรรมดา นการคา และบรกิ าร

หลกั ฐานเกย่ี วกบั การเพาะปลกู ขา วในสมยั แรกเรม่ิ ของไทย
จากการขดุ คน ทางโบราณคดี ในประเทศไทยน้นั พบหลกั ฐานเกี่ยวกบั การเพาะปลกู ขาว ระหวา ง 5,500

ปม าแลว โดยในสมัยนัน้ ประชากรบางกลมุ ไดเริ่มทําการเพาะปลูกขาว และทําการเล้ียงสัตวบางชนดิ เชน ววั หมู
และไก อยา งไรกต็ ามแมว า สงั คมในสมยั น้จี ะสามารถจดั ไดว า เปนสงั คมผลิตอาหารเองแลว แตก็มีหลกั ฐานวาการลา
สัตวปาและเก็บพืชพันธุมาเปน อาหารควบคไู ปกบั อาหารที่ผลิตไดเองคงเปนแบบแผนการดาํ รงชีวิตหลักทแ่ี ทจริง
ของคนในชว งสมยั นี้

หลักฐานทางโบราณคดีที่แสดงถึงการเพาะปลูกขาว และการเลี้ยงสัตว (อยางนอยก็มวี ัวและหมู) ใน
ประเทศไทยเมื่อราว 4,000 กวา ปม าแลว นัน้ ไดมกี ารคนพบทแี่ หลง โบราณคดบี านเชียง อาํ เภอหนองหาน จังหวัด
อดุ รธานี และทีแ่ หลงโบราณคดโี นนนกทา อําเภอภเู วยี ง จงั หวดั ขอนแกน หลกั ฐานดงั กลา วนน้ั มีทง้ั เมลด็ ขา วทถี่ ูก
ไฟเผากลายเปนถา น และแกลบขา วทผ่ี สมในเน้ือดินที่ใชท ําภาชนะดนิ เผา โดยแกลบขา วนั้นมีผสมอยใู นประมาณ
มากและสมํา่ เสมอ จนแสดงวา นา จะไดมาจากขาวทีค่ นจดั การเพาะปลูกดแู ลมากกวา จะเปนขา วปาทเี่ กิดข้ึนเองตาม
ธรรมชาติแลว คนไปเก็บรวบรวมเอามา

วิธปี ลูกขา วในสมัยแรกสุดน้นั อาจทํานาหวานในลักษณะนาเลื่อนลอยในพ้ืนทลี่ ุมนํา้ ขัง จวบจนตอมา เมื่อ
ราว 2,500 – 2,700 ปมาแลว จึงมาการปลกู ขาวแบบนาดาํ ที่มกี ารทาํ คันนาทดนํ้า สวนหลกั ฐานภาพเขียนบน
ผนังถํ้าหรือผนังหินอายไุ มนอยกวา 2,000 ป ที่ผาหมอนนอ ย บานตากุม ตาํ บลหวยไผ อําเภอโขงเจียม จังหวัด
อุบลราชธานี บนั ทึกการปลกู ธญั พชื อยา งหนึง่ มลี กั ษณะเหมอื นขา ว ภาพควาย แปลงพชื คลา ยขาว อาจตคี วามไดว า
มนษุ ยสมัยนัน้ รูจกั ขา วและการเพาะปลูกขา วกนั อยา งกวา งขวางแลว
ขา วในสมยั ประวตั ศิ าสตรข องไทย
ศาสตราจารยชนิ อยูดี แบง ยุคสมยั แหงการปลกู ขา วในประเทศไทยออกเปน
สมัยทวารวดี พทุ ธศตวรรษที่ 11 - 16 มีการปลูกขา วเหนยี วชนิดเมล็ดปอมและเมลด็ ใหญ
สมยั ศรวี ชิ ัย พุทธศตวรรษที่ 13 - 18 มกี ารปลูกขา วเหนี่ยวเมลด็ ปอ มและขา วเจา
สมัยลพบรุ ี พุทธศตวรรษที่ 16 - 19 ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ ปลกู ขา วเหนียวเมลด็ ปอม และเมลด็ ใหญก บั ขา ว
เจา ภาคกลางนิยมปลูกขา วเหนียวเมล็ดปอมมาก และปลกู ขา วเจา มากข้นึ

30

สมยั เชียงแสน พุทธศตวรรษท่ี 17 ปลกู ขา เจา และขา วเหนย่ี วทงั้ เมล็ดปอ มและเมลด็ ยาว แตข า วเจา มนี อ ยกวา
สมัยสโุ ขทัย พทุ ธศตวรรษท1ี่ 9-20 ปลกู ขา วเหนียวเมลด็ ปอ มมาก มขี า วเหนียวเมลด็ ยาวบา งเรมิ่ ปลกู ขา วเจา มาก
ข้นึ
สมัยอยุธยา พ.ศ.1893 - 2310 ปลกู ขาวเหนยี วเมลด็ ปอมและเมลด็ ใหญ ปลูกเฉพาะทางภาคเหนือและภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ ขาวเจาเมล็ดเรียวปลูกกันมากบริเวณท่ีราบภาคกลาง ซึ่งสอดคลองกับความเห็นของ
นักวชิ าการชาวญ่ีปุน ที่ศึกษาวิจยั เกี่ยวกับแกลบขาวจากแผนอิฐ ในสมัยโบราณของไทย โดยมีความเห็นวา ขาว
เหนยี่ วเมลด็ ปอมชนิด Japonica มีแหลงกําเนิดจากทางเหนือผานมาทางแมนํา้ โขงแลว แพรกระจายสูภาคเหนือ
และภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ของไทย กอ นพุทธศตวรรษท่ี 20 แมห ลงั พทุ ธศตวรรษที่ 20 จะลดจาํ นวนลงก็ตาม
หากมีการปลกู กันตอมาถงึ พุทธศตวรรษที่ 24
ขา วเมล็ดเรียวหรือขา วเจา หรอื ชนิด Indica แพรผ า นประเทศอนิ เดยี ผา นชายทะเลในเขตอาว เบงกอลมายงั เขตลมุ
แมน ้ําอิระวดแี พรก ระจายสูประเทศไทยทางตะวนั ตก ลงสูบ รเิ วณท่ีราบลุมตอนใตข องลมุ แมนา้ํ เจา พระยา ผา นไป
จนถึงเขตประเทศเขมรลงไปทางภาคใต และเพมิ่ จาํ นวนอยางรวดเร็วนับตง้ั แตพุทธศตวรรษท่ี 20 จนแพรกระจาย
ไปทั่วแทนขาวเหนียวทเี่ คยปลกู อยเู ดิม
เมลด็ ขา วและสว นประกอบของตน ขา ว
1. ตน ขา วเปนพชื ตระกลู หญาทสี่ ามารถกินเมล็ดได จดั เปน พืชใบเลย้ี งเดีย่ วสกุล Oryza โดยตนขา วจะประกอบไป
ดวย รวงขา ว ใบขา ว ลาํ ตน ราก
2. เมล็ดขา ว (Rice fruit , Rice grain , Rice seed) หรืออาจเรียกวา “ผล” ของตน ขา วซ่งึ เปน ผลชนดิ Caryopsis
เนื่องจากสว นทเ่ี ปนเมลด็ เดีย่ ว (Single seed) ติดแนนอยูกบั ผนงั ของรงั ไขห รอื เยือ่ หมุ ผล (Pericarp) โดยจะ
ประกอบดว ย 2 สว นใหญๆ คอื แกลบ และขา วกลอ ง
ขนั้ ตอนการทาํ นาขา วในประเทศไทย
1. การเลือกพนั ธขุ า ว
2. การเตรยี มดนิ
3. การปลูกขา ว
4. การดูแลรักษา
5. การเกบ็ เก่ยี ว
6. การนวดขา ว
7. การลดความชน้ื
8. การเกบ็ รกั ษา
การนวดขา ว : วธิ กี ารนวดขา วดว ยเคร่ืองและดว ยแรงงานสตั ว
การสขี า ว : 1. ข้นั ตอนการสขี า ว
1. รายละเอียดขา งกลอง , ขา วซอ มมอื , ขา วสาร
พนั ธขุ า วในประเทศไทย : ชอื่ พันธขุ า ว 72 พันธแุ ละลกั ษณะเดน ประจาํ พันธุ
ชลประทานในนาขา ว : การเกบ็ กักนา้ํ การทกนา้ํ การระบายน้าํ ในนาขา ว

วถิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ ของประชาชนจงั หวดั สพุ รรณบรุ .ี [ออนไลน] เขาถงึ ไดจ าก:

http://www.welovesuphan.com/th/เกย่ี วกบั สพุ รรณบรุ ี

31

กจิ กรรมที่ 4 วถิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ ของประชาชนจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
ใหผูเ รียนอธบิ ายถงึ วถิ ีการดาํ เนนิ ชีวิตของชาวจงั หวัดสพุ รรณบรุ ตี ง้ั แตอดตี ถึงปจ จบุ ัน
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................

32

แบบทดสอบบทท่ี 1 ประวตั ศิ าสตรข องจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

คาํ สงั่ ใหเลือกคาํ ตอบทถ่ี กู ท่ีสดุ เพียงขอเดยี ว 6. แมนาํ้ ทไ่ี หลแยกจากแมน า้ํ เจา พระยาไหลผา น
1. จังหวัดสพุ รรณบุรอี ยูหา งจากกรงุ เทพกก่ี ิโลเมตร จงั หวัดสุพรรณบรุ ี เรยี กวา แมน าํ้ ใด

ก. 107 กโิ ลเมตร ก. แมน า้ํ นอ ย ข. แมน าํ้ ทา จนี
ข. 108 กโิ ลเมตร ค. แมนา้ํ สุพรรณ
ค. 109 กโิ ลเมตร ง. แมนา้ํ แมก ลอง
ง. 110 กโิ ลเมตร 7. การทาํ ประมงนาํ้ จดื อยูในอาํ เภอของจงั หวัด
2. แหลง นา้ํ ใดทไี่ มใชแ หลง นาํ้ ท่ีนาํ มาใชในดา นการ สพุ รรณบรุ ี
เกษตรกรรมของจงั หวัดสุพรรณบุรี ก. อาํ เภอสามชุก
ก. แมนาํ้ นอย ข. แมนา้ํ สพุ รรณ ข. อาํ เภอบางปลามา
ค. ลาํ หว ยกระเสียว ง. คลองจรเขส ามพนั ค. อาํ เภอศรปี ระจนั ต
3. อาํ เภอใดที่มพี น้ื ทกี่ ารทาํ นามากทสี่ ดุ ของจงั หวดั ง. อําเภอเดมิ บางนางบวช
สุพรรณบรุ ี 8. อาณาจกั รทวาราวดี มศี ูนยก ลางอยทู ี่อาํ เภอใดใน
ก. อําเภอดอนเจดยี  จงั หวัดสพุ รรณบรุ ี
ข. อาํ เภอบางปลามา ก. อําเภออทู อง
ค. อาํ เภอศรปี ระจันต ข. อาํ เภอดอนเจดยี 
ง. อาํ เภอเมืองสุพรรณบรุ ี ค. อาํ เภอสองพนี่ อง
4. วดั ลานมะขวิดเปน ชื่อดัง้ เดิมของวดั ใดในจงั หวดั ง. อาํ เภอเมอื งสุพรรณบรุ ี
สพุ รรณบรุ ี 9. ประชากรในจงั หวดั สพุ รรณบุรี นบั ถอื ศาสนาพุทธ
ก. วดั พระรูป คดิ เปนรอยละเทา ไร
ข. วดั พระลอย ก. รอยละ 89.79
ค. วดั ปา เลไลยก ข. รอยละ 99.79
ง. วดั ปา พระเจา ค. รอ ยละ 89.97
5. จากขอ มลู พ้ืนฐาน ปพทุ ธศักราช 2559 จงั หวัด ง. รอยละ 89.97
สพุ รรณบรุ ี มปี ระชากรทัง้ หมดประมาณเทา ใด 10. งานนมสั การหลวงพอ โตจดั ขึน้ ณ วัดปา เลไลยก
ก. 600,000 – 650,000 คน วรวหิ าร เปนงานประเพณที สี่ บื ทอดกนั มาแตโบราณ
ข. 650,001 - 700,000 คน กาล จดั ขึ้นปล ะ 2 ครงั้ ในวนั ข้นึ กค่ี าํ่ เดือนอะไร
ค. 700,001 - 750,000 คน ก. 1 ค่าํ เดอื น 5 และ 12
ง. 750,001 - 800,000 คน ข. 3 คาํ่ เดอื น 5 และ 12
6. แมนาํ้ ที่ไหลแยกจากแมน า้ํ เจา พระยาไหลผา น ค. 5 คาํ่ เดอื น 5 และ 12
จังหวดั สุพรรณบรุ ี เรียกวา แมน า้ํ ใด ง. 10 คาํ่ เดอื น 5 และ 12
ก. แมนาํ้ นอ ย

33

บทที่ 2 วฒั นธรรม ประเพณขี องจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

สาระสาํ คญั
จงั หวดั สุพรรณบุรเี ปน จงั หวดั ที่มสี าํ เนยี งทองถนิ่ อันเปนเอกลักษณข องตนเองนอกจากนัน้ ยังมภี าษาทองถิ่น

ทหี่ ลากหลายกระจายไปในแตละอําเภอ เชน ภาษาลาวโซง ภาษาลาวเวยี ง และมกี ารแตงกายพืน้ บานตามทอ งถน่ิ
คอื ชุดไทยทรงดํา ชุดกระเหรี่ยง ชุดลาวโซง มีการอนุรักษและสืบทอดวัฒนธรรม ประเพณีท่ีสําคัญของทองถิ่น
มีบุคคลสําคัญที่สรางเกียรติประวัติ และสรางชื่อเสียง ใหกับจังหวัดสุพรรณบุรี และท่ีสําคัญมีคุณลักษณะ
อนั พงึ ประสงค 11 ประการของคนดศี รสี ุพรรณทช่ี าวสุพรรณบรุ ยี ดึ ถอื ปฏบิ ัติ

ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวงั
1. ตระหนัก เห็นคุณคา และความสําคัญของพรอม วัฒนธรรมประเพณี ในจังหวัดสุพรรณบุรีและนํา

มาประยุกตใชใ นชวี ติ ประจาํ วันไดอ ยางเหมาะสม
2. ตระหนักถงึ ความสาํ คัญ ของการอนรุ ักษแ ละสบื ทอดวัฒนธรรมประเพณใี นจงั หวัดสพุ รรณบุรี
3. สามารถสืบทอดและเผยแพร วฒั นธรรมประเพณี ของจดั หวดั สพุ รรณบรุ ี
4. ประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ าม คุณลักษณะอันพงึ ประสงค 11 ประการของคนดศี รสี ุพรรณ

ขอบขา ยเนอ้ื หา
1. วัฒนธรรม ประเพณขี องจงั หวัดสุพรรณบรุ ี
2. การอนุรกั ษแ ละสืบทอดวฒั นธรรมประเพณี
3. บคุ คลสาํ คัญทีม่ สี ว นรวม สืบสาน วฒั นธรรมประเพณี ในจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
4. คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค 11 ประการของคนดีศรสี พุ รรณ

การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู
จดั ใหม กี ารศึกษาคนควา จากสอ่ื เอกสาร ตาํ รา สอ่ื อเิ ล็กทรอนกิ ส ภมู ปิ ญ ญา และสรปุ ผลการเรียนรโู ดย

นาํ มาเสนอในรูปแบบตา งๆ

เวลาเรยี น 39 ชัว่ โมง

แหลง การเรยี นรแู ละสือ่ ประกอบการเรยี น
- สอ่ื สิ่งพมิ พ
- หองสมุดประชาชน
- อินเตอรเน็ต
- ภมู ปิ ญ ญาทอ งถ่ิน/แหลง เรียนรใู นชมุ ชน

การวดั ผลละประเมนิ ผล
ประเมินจากแบบทดสอบ การทาํ โครงงาน การประเมินการมีสวนรวมในการทํากจิ กรรมและการตรวจ

ผลงานและการรายงาน

34

บทท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณขี องจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

เรอ่ื งท่ี 1 วัฒนธรรมประเพณขี องจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

1. ภาษาทอ งถนิ่
1.1 ภาษาถน่ิ สพุ รรณบรุ ี “สาํ เนยี งเสยี งเหนอ เมอื งสพุ รรณ”
หากใครไดไปทองเที่ยวทเี่ มืองสุพรรณบุรีแลวไดพ ูดคุยสนทนากับคนสพุ รรณก็จะไดส มั ผัสถึงสําเนยี งเสียง

เหนอท่ีมเี สนหเ ปนเอกลกั ษณของคนสพุ รรณผูคนที่ไดฟ งสําเนียงเสียงเหนอของคนสพุ รรณแลวนั้นบางคนอาจจะ
หลงเสนหของเสียงเหนอท่ีไพเราะและดูจริงใจแตจะมีบางคนที่เห็นเสียงเหนอของคนสุพรรณเปนเรื่องตลก นา
หวั เราะและดูถกู จงึ มองวาภาษาสุพรรณเปน ภาษาบานนอก เชย ๆแตท่ีจริงแลวสําเนียงเหนอ ไมไดมีเพียงแตคน
สพุ รรณเทานัน้ แตยังมีอีกหลายจังหวัดเชน จังหวดั กาญจนบุรี ราชบรุ ี อางทอง นครปฐม ฯลฯ ก็มีสําเนียงเสยี ง
เหนอ คลาย ๆ กันเวลาที่ไดพ ูดคยุ ไดสนทนากบั บุคคลเหลา นั้นก็จะรูส ึกถงึ สําเนยี งน้นั ไดโ ดยงาย

ในอดีตตั้งแตสมยั กรงุ ศรอี ยุธยาสาํ เนียงเหนอของคนสุพรรณบรุ ีน้นั เปนสําเนียงหลวงทคี่ นในสมัยน้ันใชเ ปน
ภาษาทางการซง่ึ หลกั ฐานทสี่ ามารถใชย ืนยนั สําเนยี งเหนอ ไดด คี ือ “การพากยโ ขน” เพราะโขนนน้ั เรม่ิ ตน ตง้ั แตสมัย
ยุคกรงุ ศรอี ยธุ ยาจงึ ตองใชสาํ เนยี งเสียงเหนอแบบคนสุพรรณทีจ่ ะพากยเสียงไดอ ยางถกู ตอ งและลงตัวท่ีสดุ ตางจาก
สําเนียงอื่นๆเมื่อนํามาภาคโขนแลวน้ันอาจจะมีความไพเราะไมเทากับเสียงเหนอของคนสุพรรณและอีกหนึ่ง
หลักฐานสําคัญก็คือตามประวัติศาสตรน้ันกษัตริยเช้ือสายเมืองสุพรรณก็คือ “พระนครินทราธิราชหรือ
เจานครอินทร” ซง่ึ ทา นสามารถยดึ ครองเมืองกรงุ ศรอี ยธุ ยาไดจงึ ไดยายไปตง้ั เมอื งทกี่ รงุ ศรีอยุธยาและไดล ดบทบาท
เมอื งสุพรรณบุรใี หนอ ยลงตามดว ยแตส ําเนยี งเหนอไมส ามารถลดบทบาทใหนอ ยลงไปไดเ พราะเปนสาํ เนยี งท่ีหลง
ตามตวั มาจงึ ทําใหค นไทยในสมัยน้ันใชส อื่ สารกันในชวี ิตประจาํ วนั แตเมอ่ื ไดเ ปล่ียนแปลงและยา ยเมืองหลวงมาเปน
กรุงรัตนโกสินทรแลวชาวจีนไดอพยพเขามาในประเทศไทยเปนจํานวนมากทําใหภาษาเหนอในอดีตน้ันได
เปลี่ยนแปลงออกไปเปนเพียงแคภ าษาทอ งถ่ินสวนสาํ เนยี งของคนบางกอกในปจจุบันเกิดจากสําเนียงภาษาเหนอ
ของเมืองสุพรรณผสมกับภาษาจนี โดยผสมกนั จนผดิ เพ้ยี นจนเกิดภาษาของคนบางกอกหรือภาษาของคนกรงุ เทพใน
ปจจุบันไดดวยเหตุนี้สําเนียงเหนอของคนสุพรรณจึงเปนสิ่งที่ควรคาแกการอนุรักษไว ใหคนไทยรุนหลังควรได
ภาคภูมใิ จเพราะเปนสาํ เนียงรากเหงา ของประเทศไทย

1.2 ชนชาตติ า งๆทอ่ี าศยั อยใู นจงั หวดั สพุ รรณบรุ ที าํ ใหเ กดิ ภาษาตามมาดว ย คอื
1.2.1 กะเหรย่ี ง
ในประเทศไทยมชี าวกะเหรยี่ ง 1,993 หมูบ า น 69,353 หลงั คาเรือน ประชากรท้งั ส้นิ ประมาณ

352,295 คน คิดเปนรอยละ 46.80 ของจาํ นวนประชากรชาวเขาในประเทศไทย อาศยั อยูใน 15 จังหวัดของ
ภาคเหนอื และภาคตะวนั ตก ไดแก กาญจนบุร,ี กําแพงเพชร, เชียงราย, เชยี งใหม, ตาก, ประจวบครี ขี ันธ, เพชรบรุ ี,
แพร, นาน, แมฮองสอน, ราชบุรี, ลําปาง, ลําพูน, สุโขทัย, สุพรรณบุรี และอุทัยธานี คําวา กะเหรี่ยง กะเร็น
สันนิษฐานวา มาจากภาษามอญที่ใชเรยี ก ชาวปกาเกอะญอ(สวนมากเปนกะเหร่ียงพทุ ธ) โดยออกเสียงวา เกรยี ง
หรือ เกรียนแปลวา เรียบ ซง่ึ ตรงกับความหมายของคําวา ปกาเกอะญอ ซ่งึ แปลวา คนทม่ี ีชีวิตเรียบงายสมถะ ใน
ภาษาไทย ใชคําวา เกรยี ง เปน ช่ือเครือ่ งมอื ชา งปูนท่ใี ชใ นการฉาบผิวใหเรียบ และ เกรียน คอื ลักษณะของการตัด
ผมอยา งสัน้ เรยี บงาย และอาจมีความเช่ือมโยงกบั ช่อื กลมุ ผูนับถือศาสนาพทุ ธนิกายมหายานทีม่ อี ยใู น ธิเบต เนปาล
ที่เรียกวา กะยูปา หรือ ปากะู ซึ่งมักแตง กายดว ยชุดสขี าว และมีวถิ ชี วี ิตอยางเรยี บงายสมถะ กะเหรีย่ งมีดวยกัน
หลายกลุมยอ ย และมชี อ่ื เรียกตางๆ กัน ท้งั ยังมปี ระเพณี ความเชอ่ื ความเปน อยทู แี่ ตกตางกนั ดว ย

35

สุพรรณบุรีมีลักษณะพ้นื ที่ทเ่ี หมาะสมกับการประกอบอาชีพเกษตรกรรม เนื่องจากต้ังอยูบ ริเวณพ้ืนที่ราบ

ลุมเจาพระยาตอนลาง ซึ่งเกิดจากการทับถมของตะกอนแมน้ํา ทําใหพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ แตดวยความ
หลากหลายทางวัฒนธรรมทาํ ใหวถิ ีการดํารงชีวิตของคนสุพรรณบุรแี ตกตา งกันออกไปตามความเชอ่ื พืน้ ฐานและ
คานิยมดง้ั เดมิ ของกลมุ ชาตพิ ันธขุ องตน และมพี ัฒนาการของการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมอยา งตอเนือ่ งเปนพลวัต

ประชากรในจังหวดั สพุ รรณบรุ ีน้นั ประกอบดว ยประชากรทมี่ คี วามหลากหลายทางชาติพนั ธุ ไดแ ก กลุม คนไทยเชื้อ
สายลาว ประกอบดวย ลาวเวียง ลาวพวน ลาวครงั่ และลาวโซง กลมุ คนไทยเช้ือสายกะเหรย่ี ง กลุมคนไทยเชื้อสาย
ละวา กลุมคนไทยเช้ือสายเขมร กลุมคนไทยเช้ือสายญวณ และกลุมคนไทยเชอ้ื สายจีนในความหลากหลายทางชาติ

พันธุของประชากรในจงั หวัดสุพรรณบรุ ีนัน้ เฉพาะทอี่ าํ เภอดานชาง ซ่ึงเปนอําเภอชายแดนของจังหวัดเนื่องจากมี
อาณาเขตตดิ ตอ กับอําเภอบานไร จังหวัดอทุ ยั ธานที างดานทิศเหนือ ทศิ ใตต ดิ อาํ เภอศรสี วสั ด์ิ และอําเภอหนองปรอื
จังหวดั กาญจนบรุ ี และทิศตะวนั ตก ติด อําเภอศรีสวสั ดิ์ จังหวดั กาญจนบุรี ปรากฏวา มปี ระชากรกลุมชาตพิ นั ธุบ น

พ้นื ทีส่ งู หรอื ชาวเขา อาศยั อยูเปนจาํ นวนมาก โดยกลมุ ชาวเขาท่ีมีประชากรมากท่ีสดุ ไดแกชาวเขาเผากะเหร่ียง
โดยมจี าํ นวนประชากรทเ่ี ปนชาวเขา จาํ แนกตามกลมุ ชาตพิ ันธไุ ด ดงั นี้

ตารางแสดงจาํ นวนประชากรชาวเขาในเขตพื้นทอี่ าํ เภอดา นชา งจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

ชอื่ หมบู า น กลมุ ชาตพิ นั ธุ ตาํ บลองคพ ระ หญงิ เดก็ ชาย เดก็ หญงิ รวม
ม.1 ทุง มะกอก กะเหรยี่ ง ครวั เรอื น ชาย 49 28 39 161
ม.2 เขมรโรง กะเหรี่ยง 17 23 21 83
23 45
ม.1 บา นกลวย กะเหรี่ยง 22 22 129 77 83 427
ม.2 ปา ผาก กะเหรี่ยง 52 41 47 187
ม.2 องคพ ระ กะเหร่ยี ง ตาํ บลวงั ยาว 96 4 26
ม.4 ละวา วงั ควาย ละวา 84 138 263 87 87 693
ม.5 ตะเพนิ คี่ กะเหรี่ยง 40 47 45 48 40 203
ม.6 หวยหนิ ดาํ กะเหรย่ี ง 77 72 52 37 239
ม.8 วังยาว2 กะเหร่ียง 153 256 24 13 9 67
40 70
ม.10 ละวา กก ละวา 43 78 124 29 30 347
เชยี ง 16 21

ตาํ บลหว ยขมนิ้
90 164

ทม่ี าของขอ มลู www.kessarasriwichien.blogspot.com
1.2.2 ลาวโซง

ลาวโซงหรอื ผไู ทย เปนชนชาตไิ ทยกลุมหน่ึงซงึ่ มชี อ่ื เรยี กกันตา งๆ นานาวา ไทยดํา ผไู ทดํา ไทซงดํา
ผไู ททรงดํา ลาวทรงดาํ ลาวซว ง ลาวซวงดาํ ลาวโซง ไทโซง อันมขี อสนั นษิ ฐานวา ทม่ี ชี ื่อเรยี กมากมายหลายชื่อน้นั ก็
เน่ืองมาจากคําวา "โซง ซวง หรือสวง" ในภาษาลาวโซงแปลวากางเกง คําวาลาวโซงหรือลาวซวงจึงหมายถึงลาว

36

นุงกางเกง หรือหมายถึงผูที่นุงหมดวยเส้อื ผาสีดําน้ันเอง และมีประวัติเลา สืบทอดกันวา มีถิ่นฐานเดิมอยูทางตอน
เหนอื ของประเทศ ตอมาไดอพยพยายจากถิน่ ฐานเดมิ ลงมา สดู ินแดนทางตอนใต กับตะวันออกเฉียงใตเ รื่อยมา และ
กระจายกันอยูบริเวณมณทลกวางสี ยูนนาน ตังเก๋ีย ลุมแมนํ้าดําและแมนํ้าแดง จนถึงแควนสิบสองจุไทย โดยมี
เมอื งแถง หรือเดียนเบยี นฟู เปนศนู ยก ลางการปกครองตนเองอยางอสิ ระ ภายหลงั ไดอ พยพหนีภัยสงครามเขามาต้ัง
หลักแหลงกระจายกนั อยใู นท่ีตาง ๆ ในประเทศไทยเปน จาํ นวนมาก

1.2.3 ลาวเวยี ง
ลาวเวียงเปนชาวนครเวียงจนั ทรและเมืองใกลเคยี งท่ีอพยพเขา มาสูสยาม ท้ังโดยหนภี ัยสงคราม
หนีภัยธรรมชาติ และถูกกวาดตอ นมาเปนเชลยสงครามตางวาระกัน ต้ังแตสมัยอยุธยาตอนปลาย คนลาวเวียง
แตงกายคลา ยคนลาวลมุ ในประเทศสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว สําเนยี งพดู ก็คลา ยกนั นํ้าเสียงหวนและ
ส้นั กวา คนลาวคงั่ ถกู จดั ใหอยูในพืน้ ท่อี าํ เภอบานโปง และอาํ เภอโพธาราม จงั หวัดราชบุรี, อาํ เภออูทอง อาํ เภอดาน
ชาง จังหวัดสุพรรณบุรี แลวอพยพลงใตไปยังอําเภอเขายอยและทายาง จังหวัดเพชรบุรี อพยพข้ึนเหนือไปอยู
จังหวัดอทุ ัยธานี โดยเฉพาะอาํ เภอบานไร และไปอยูท่กี ่ิงอําเภอเนนิ ขาม จังหวัดชัยนาท จากนน้ั ก็ไดก ระจายไปยัง
จังหวัดนครสวรรค ปะปนกับลาวค่ังในอําเภอบรรพตพิสัย อําเภอลาดยาว อําเภอทาตะโก และอําเภอไพรสาลี
จังหวัดพิจิตรท่ีอําเภอสามงาม และจังหวัดกําแพงเพชรท่ีอําเภอขาณุวรลักษณบุรี อําเภอคลองขลุงและอําเภอ
ไทรงาม การอพยพกระจายตัวไปในถ่ินตางๆ ทําใหกลุมชาติพันธุน้ีขาดความสัมพันธระหวางกันจนถูกกลืนโดย
ประเพณี วถิ ีชวี ติ และวฒั นธรรมที่เขมแข็งกวาในทองถ่ินที่อพยพเขาไป จนคนลาวเวยี งบางสว นไมส ามารถสืบสาน
ประเพณี วัฒนธรรมและวถิ ีชีวิตแบบลาวเวียงของตนไดอ ยางตอ เนอ่ื ง
2. การแตง กายพน้ื บา นตามทอ งถน่ิ
2.1 การแตง กายของชาวลาวโซง (ไทยทรงดาํ )
ชายแตง กายมกี างเกง 2 แบบ
แบบที่ 1 สวงเตน หรอื สว งกอน ลักษณะเปน กางเกงขาส้นั ปลายขาแคบ เรียวยาวแคใตเขา สว นเอวกวา งแบบ
กางเกงจีน ตัดเย็บมีตะเขบ็ ไทยทรงดาํ สวมใสส าํ หรบั ทาํ งานทว่ั ไป
แบบที่ 2 ลักษณะเปน กางเกงขายาว เชน เดยี วกบั กางเกงขาส้นั แตมีขายาวถงึ ตาตมุ ชุดน้สี ําหรบั ใชใ นพธิ สี าํ คญั และ
เทศกาลตางๆ เชน การเลนคอนฟอ นแคน
เสอื้ มี 2 แบบ
แบบที่ 1 ลกั ษณะเปน เส้ือมแี ขนยาวทรงกระบอกแคบ ผา หนา ตลอดติดกระดุมเงินยอดแหลมมลี วดลาย กระดมุ ติด
เรียงกนั ประมาณ 10 - 20 เมด็ ตดั เย็นเขา รปู คอตง้ั ไมมปี กแบบคอจนี จา้ํ เอวและใชผา เสรมิ ตะเขบ็ ทงั้ สองขา งใต
เอวใหชายเสือ้ ถางออกตรงรอยผา สาบเส้ือดา นลา งแหวกออกใหห า งกนั เส้ือซอนมักสวมใสเ พือ่ ใชใ นงานพิธมี ากกวา
การทํางานอยกู ับบา น
แบบท่ี 2 เสอ้ื ชดุ ใหญใชในงานพิธสี ําคัญ ตัดเย็บดวยผาฝายสีดาํ ประดับตกแตงดวยผา ไหมช้ินเล็กๆ สีแดง สีสมสี
ขาว สีเขียว ตรงสาบชายเสื้อ ปลายแขน ใตรกั แร และเหนือรอยผาทัง้ สองดา น ตวั เส้ือคลมุ ยาวถึงเขาผา นหนาปาย
ทับไปทางซา ยมีกระดมุ ติดทห่ี นา อกและเอวคอตงั้ กุนดวยผา สไี มม ปี ก แขนเสือ้ ยาวแคบ ดานในของเส้อื เมื่อกลับดา น
ออกจะเปนดานทม่ี ีสีสันหลากสี เพราะมีการตกแตง ดวยผาสีตางๆ ทีบ่ รเิ วณสาบเสื้อ ชายเสอื้ และปลายแขนเส้ือ
ดานในของเสื้อนจ้ี ะนําออกมาใชก ็ตอ เมือ่ ตนเองตาย โดยญาติสวมใสใหเ ปน การแตง ตัวศพเทานนั้
เส้ือนใ้ี ชสวมทบั เสอ้ื อนื่ ท่ใี สอ ยูกอนแลว ผชู ายจะตองมีเสอ้ื ตวั นอ้ี ยา งนอย 1 ตวั
สตรนี งุ ผา ซนิ่ เปน ผา ถงุ สดี าํ พืน้ มีลายเปน เสน สขี าวขนาดเล็กยาวตามแนวตั้ง ทอดวยเสน ดายสดี ํา สลบั ดวย
สีขาวหรือฟาออน ผาซ่ินประกอบดวยผา 3 ช้ินตอกัน ช้ินท่ี 1 เรียกวา หัวซิ่น มีสีดําลวนไมมีลวดลาย

37
ชิ้นท่ี 2 เรียกวา ตัวซิ่น มีพ้ืนสีดําลายสีขาวเปนทางลง ลายเสนสีขาวสลับกันระหวางเสนใหญกับเสนเล็ก
ชนิ้ ที่ 3 เรียกวา ตนี ซ่ิน มลี วดลายละเอียดเปนทางสขี าวยาวตลอดเสน 2-3 ทาง ถา สามตี ายจะตอ งเลาะตนี ซ่นิ ออก
เพ่อื เปนการไวท ุกข เมือ่ ออกทกุ ขจ ึงจะนาํ ตนี ซิ่นมาเย็บตดิ กนั ใหม

2.2 การแตง กายของชาวลาวเวยี ง
การแตง กายแบบลาวเวียงและลาวกลาง เสื้อผาเย็บดวยผา ไหม เพราะอาชีพดั้งเดิม คือการปลูกหมอน
เลี้ยงใหม แลวนํามาตัดเย็บเสื้อผาของตนเอง ผูหญิงจะนุงผาซ่ิน มีผาสไปเฉียง เกลมผม ตอมาลูกหลานชาวไทย
ลาวเวยี ง ไดม ีการพฒั นการแตง กายตามสมยั ปจ จบุ นั ทว่ั ๆไปซง่ึ ในปจ จบุ นั จะหาดูการแตงการแบบชาวไทยลาวเวียง
ไดย ากนอกจากในเทศกาล ในการทําบุญวันสําคญั ตา งๆทางศาสนา เชนวันสงกรานต วนั สารทลาว เปน ตน

2.3 การแตง กายของชาวกะเหรยี่ ง
การแตงกายของชาวกะเหรี่ยงเด็กผูหญิงและหญิงสาวพรหมจารีจะใสเส้ือกระโปรงติดกันยาวถึงขอเทา
คอวี ชว งคอและชายกะโปรงจะปก เดินเสน เปนสสี นั สดใส สวนใหญจ ะเปน สีชมพู แดง แสด มีพูห อย หญงิ ที่แตงงาน
แลวใสเ สือ้ คอวีทรงกระสอบตัวสน้ั แคสะโพกสีแดง บานเย็น หรือสีอื่น ๆ มีพูหอย นุงผาซ่ินยาวคลุมขอเทาสีสดใส
เชน เดยี วกัน บางครั้งผูห ญิงจะมีผา โพกศีรษะ สาํ หรบั ผชู ายจะใสเสอ้ื สองแบบ คือเส้อื ทรงกระสอบ คอวีคลายของ
ผูห ญิง หรอื ใสเสื้อเชิต้ นุงโสรง สวนใหญจะเปน ลายตารางสบี านเย็นกับสีดาํ

38

3. ประเพณที สี่ าํ คญั ของทอ งถนิ่
3.1 ประเพณตี กั บาตรกลางนา้ํ อาํ เภอบางปลามา จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
ตําบลบานแหลมและตาํ บลตะคา อําเภอบางปลามา มปี ระเพณีงานบุญท่ีไดจดั ทาํ มาแลวประมาณกวา 100

ปคือการตักบาตรพระสงฆกลางลาํ นาํ้ แมนาํ้ ทาจีนบริเวณหนาตลาดคอวังผานหนาวัดเจาขาวไปจนถึงวดั ปาพฤกษ
โดยพระสงฆจากวัดตาง ๆ ซ่ึงอยูริมฝงแมนํ้าทาจีนจะพายเรือบิณฑบาตและชาวบาน 2 ฝงแมน้ําก็จะพายเรือ
ใสบาตรเชนเดียวกันประเพณงี านบุญดังกลา วน้ีไดปฏิบตั ิสืบทอดกนั มาเร่มิ กนั เมือ่ ใดไมมีผูใดทราบแตผูสงู อายุเลาวา
เกิดมาก็เหน็ การตักบาตรกลางนํ้าน้ีแลว ซงึ่ คาดวา นาจะเปนเวลานานถงึ 100 ป โดยจะถือเอา วนั แรม 12 คาํ่ เดือน
12 เปนวันใสบาตร

39

3.2 ประเพณชี กั พระเลน เพลง ณ วดั ปา พฤกษ อาํ เภอบางปลามา จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี
ในอดีตชาวชุมชนตําบลบานแหลม ตําบลตะคา ของอําเภอบางปลามามีการทําบุญตักบาตรท่ีวัด
ในเขตหมูบานทุกๆ วันธรรมสวนะ (วันพระ)เปนประจํา จนถึงฤดูเก็บเก่ียวขาวประมาณเดือน พฤศจิกายน
ประชาชนจะหยุดทาํ บญุ เพราะจะตอ งยา ยออกไปอยูทโี่ รงนาเพ่อื การเก็บเกยี่ วธัญญาหารเปน เวลา 2 เดอื นแตดวย
แรงศรัทธาแมไมไดมาทําบุญตักบาตรที่วัดในวันพระหรือตักบาตรในตอนเชาเหมือนเชนเคยปฏิบัติเพราะตอง
ไปนอนอยูท่ีโรงนาจึงคิดกนั วาควรจะจัดทําบุญตักบาตรครั้งย่ิงใหญโดยประชาสัมพันธสื่อสารบอกกันใหมารวม
ทําบุญตักบาตร ขาวสารอาหารแหงเพื่อถวายพระจะไดเก็บเก่ียวไวในขณะที่พวกตนไมอยูบานเปนเวลานาน 2
เดือน การจัดกิจกรรมดงั กลา วเปนการสงเสริมวัฒนธรรมวาดวยความพรอมเพรียงสามัคคีโดยการยึดถือปฏิบัติ
สืบทอดตอกนั มายาวนานถงึ 80 ป การจดั งานดังกลา วอยูในระหวา งวันเสาร – อาทิตยท ี่ 3 ของเดอื นพฤศจิกายน
ของทุกปซ่ึงเปนฤดูน้ําหลากท่ียังทรงอยูในการสัญจรคมนาคมทางนํ้าโดยสะดวกเร่ิมตนขบวนท่ีบริเวณทาน้ํา
ริมเขอ่ื นวัดปา พฤกษสิ้นสุดที่บริเวณตลาดคอวัง ตําบลบานแหลม อําเภอบางปลามา จังหวัดสุพรรณบุรี ลกั ษณะ
กิจกรรมโดยจะนําเรือซึ่งทกุ บานใชเปนพาหนะมาจอดลอยลําตอกันสองฟากฝง แมนํ้าทาจีนและพระสงฆท่ีมารับ
บิณฑบาตจะมีประชาชนและเด็กผชู ายคอยอํานวยความสะดวกในการพายเรือใหและคอยรับส่ิงของที่ไดจากผูมี
จติ ศรทั ธาถวายใสบ าตรซึ่งเปน ภาพทหี่ าชมไดยากในยคุ ปจจบุ ัน
ตอจากน้ันกจ็ ะมปี ระเพณเี ลนเพลงเรอื และจัดแขง เรอื พนื้ บา นอันเปนการสรา งสรรคค วามสามัคคขี องคนใน
หมบู า นพระสงฆท มี่ ารบั บิณฑบาต มจี าํ นวน 190 – 200 รูปนบั เปนประเพณีวัฒนธรรมโบราณของคนในทอ งถน่ิ ท่ี
ยงั คงมีการจดั งานบุญประเพณี “ตักบาตรกลางน้าํ ” ของชาวตําบลบานแหลม ตําบลตะคาและตําบลใกลเคียงใน
เขตอาํ เภอบางปลามา ทีม่ ีแหงเดียวในจังหวดั สพุ รรณบรุ ี

3.3 ประเพณยี กธงสงกรานตต าํ บลหนองกระทมุ ณ วดั หนองกระทมุ และวดั บอ กรุ อาํ เภอ
เดมิ บางนางบวช จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

ปจ จบุ ันงานประเพณียกธงสงกรานตย ิ่งใหญ ณ วัดหนองกระทุม และวัดบอกรซุ ึ่งจดั กนั มาเปน ประจําทกุ ป
เปน ความเชอ่ื ของชาวบานวาเม่ือทาํ พิธยี กธงสงกรานตแลว จะทําใหคนในชุมชนมคี วามสุขความเจรญิ และมีความ
อุดมสมบูรณ ในทุกๆ เรื่อง การประกอบอาชีพทางการเกษตรจะไดผลผลิตดี ฝนฟาตกตองตามฤดูกาลหมูบาน
หนองกระทุม ชุมชนเขม แขง็ แหลง ภาษาลาวครัง่ โดงดังประเพณยี กธง มนั่ คงผา ทอมือ เล่อื งลืองานหลวงพอ บุญวัด
หนองกระทุมจัดงานในวนั ท่ี 18 เมษายน ของทุกปชว งเย็นของวันท่ี 17 เมษายน ชาวบานเรม่ิ ตกแตงประดบั ธง

40
พรอมผาธง ตามคุมของแตละบา นกันอยา งสวยงามและตั้งกองผาปาหางธงเพ่ือนําเงินถวายวัดหนองกระทุมหรือ
เรยี กวา วนั รวมญาติ นําพระพทุ ธรปู มาสรงน้ําดวยขมน้ิ จะมขี บวนแหด อกไมทกุ วนั มีการรองราํ ทาํ เพลงของชาวบา น
วนั ท่ี 18 เมษายนเปน ประเพณียกธงสงกรานต ขบวนแหคันธงการแขงขันเสาธงของแตละคุมวาคุมไหนเสาธง
สงกรานตมขี นาดใหญและยาวมากทส่ี ุดทาํ พธิ สี รงน้ําหลวงพอบญุ พระสงฆ และรดนา้ํ ขอพรผสู งู อายแุ หค นั ธงรอบ
โบสถ และวดั บอกรจุ ดั งานในวนั ที่ 19 เมษายนของทุกป ชมขบวนแหหลวงพอดํา หลวงพอ มณเฑยี รและแหดอกไม
รอบหมูบา น ชมขบวนแหค นั ธงของแตล ะหมูบาน

3.4 อนสุ รณด อนเจดยี แ ละงานกาชาดจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี ณ บรเิ วณพระบรมราชานสุ รณด อนเจดยี  อาํ เภอ
ดอนเจดยี  จงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

จงั หวัดสุพรรณบุรี รวมกับหนวยงานในภาครฐั และเอกชนกําหนดจัดงาน “อนสุ รณดอนเจดียและงาน
กาชาดจังหวัดสุพรรณบรุ ี ณ บรเิ วณพระบรมราชานุสรณดอนเจดีย อาํ เภอดอนเจดียจ ังหวัดสุพรรณบุรี เพ่ือเชดิ ชู
วรี กรรมอันย่ิงใหญของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชโดยนําเสนอเรื่องราวเก่ยี วกับประวัติศาสตรชาติไทยและรวม
ราํ ลกึ ถงึ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทส่ี ามารถกอบกูเอกราชใหช าตไิ ทยมคี วามเปนอสิ ระมาจนทุกวนั นต้ี ลอดจนเปน
การสงเสริมการทองเที่ยวในจังหวัดสุพรรณบุรี รูปแบบการจดั กิจกรรมบริเวณศาลาสถิตยุทธการ (สมัยกอนจัด
แสดงอาวุธของกองทัพตอมาเปล่ียนเปนรานขายเสื้อผา)แตในปจจุบันไดเปล่ยี นมาเปน อาคารจัดการแสดง มนต
เมืองฝนสุพรรณบุรี 3D ดานในศาลาเปน จดุ ถายรูปแบบ 3D 10 จดุ การสาธติ การทําขนมไทยโบราณ หาทานได
ยากมีการจําหนายผลติ ภณั ฑข องดจี ากสบิ อาํ เภอจัดเตม็ ทัง้ ระบบไฟ แสง เสียงนอกศาลาจัดเปนมุมพักผอนสบายๆ
บนแครไมไ ผมีสตูดโิ อถายรูปสไตลยอนยุคเปนทหารยุคสมเด็จพระนเรศวรมหาราชบริการวาดภาพใหน กั ทอ งเท่ยี ว
แสดงผลงานภาพเรารักในหลวง และเนรมิตหนา ศาลาบางสวนโดยการเพนทส ีลงบนถนนใหม ีความลุมลึกแบบ 3
มติ ิ ชมการแสดงตางๆ ในแตละวนั อาทเิ ชน การแสดงของวิทยาลยั นาฏศิลปส พุ รรณบรุ ี การแสดงโปงลางการแสดง

41

เพลงอีแซว การประกวดรองเพลงลูกทุงไทยการแสดงโขน การประกวดสุนทรพจนดวยสําเนียงเหนอการแสดง
ดนตรขี องกองทัพ การชกมวยไทยการประกวดธิดาดอนเจดีย การแสดงดนตรีสตริง และลกู ทงุ จากศิลปนช่อื ดงั ณ
เวทกี ลาง

3.5 งานเทศกาลสมโภชและนมสั การหลวงพอ วดั ปา เลไลยก
ตั้งอยูท่ีริมถนนมาลัยแมน ตําบลรั้วใหญ ที่วัดแหงน้ีประชาชนนิยมมานมัสการ “หลวงพอโต” ซ่ึง
ประดษิ ฐานอยูในวิหารสูงเดน เห็นแตไกล เปนพระพุทธรูปปางปาเลไลยก ศิลปะสมัยอูทองสุพรรณภูมิมีลักษณะ
ประทับนั่งหอยพระบาท พระหัตถซายวางควาํ่ บนพระชานุ พระหัตถขวาวางหงาย บนพระชานุอกี ขางหนึง่ ในทา
ทรงรับของถวาย องคพระสูง 23.46 เมตร รอบองค 11.20 เมตร มีนกั ปราชญหลายทานวา หลวงพอ โตเดิมคง
เปนพระพุทธรูปปางปฐมเทศนา สรา งไวกลางแจง เหมอื นพระพนญั เชิงในสมัยแรกๆ เพราะมกั จะพบวา พระพทุ ธรปู
ขนาดใหญท ี่สรางในสมยั กอนอยุธยาและอยุธยาตอนตน สว นมากชอบสรางไวกลางแจง เพ่ือใหสามารถมองเห็นได
แตไ กล ภายในองคพระพุทธรูปนี้บรรจุพระบรมสารีริกธาตุทไ่ี ดมาจากพระมหาเถรไลยลายจํานวน 36 องค หลวง
พอ โตเปนที่เคารพนบั ถอื ของประชาชนในจังหวัดสุพรรณบรุ ีและจงั หวัดใกลเคียง ทกุ ปจ ะมีงานเทศกาลสมโภชและ
นมสั การหลวงพอวดั ปาเลไลยก 2 ครั้ง คอื ในวนั ขึ้น 7-9 คํ่า เดอื น 5 และเดือน 12
3.6 งานนมสั การพระพทุ ธไสยาสน (วดั เขาพระศรสี รรเพชญาราม)
ตั้งอยูที่ถนนมาลัยแมน ในตัวอําเภออูทอง เปนวัดเกาแก สันนิษฐานวาตั้งแตสมัยทวารวดี เพราะมี
โบราณวตั ถหุ ลายชน้ิ เชน พระพุทธไสยาสน พระพุทธรปู ปางตา ง ๆ ซ่ึงสลักจากเนอื้ หนิ เทวรปู จักรนารายณเ นอื้ หิน
บนยอดเขาพบซากเจดียอยุธยา 1 องค และยังมีรอยพระพุทธบาทจําลองแกะสลักดวยหินเขียวธรรมชาติ
ประดิษฐานไวใ นมณฑปบนยอดเขาอีกดวย ทุกปม ีงานนมัสการพระพทุ ธไสยาสน 2 ครั้ง คือ วนั ขึ้น 15 คํ่า และ
แรม 1 คา่ํ เดอื น 12 กบั วนั ข้ึน 14-15 ค่ํา และแรม 1 คํ่า เดอื น 5
3.7 ประเพณกี าํ ฟา
เปน วัฒนธรรมเกาแกของไทยพวน แบงเปน 2 ชว งคือวันขึ้น 3 และ 7 คํ่า เดือนกมุ ภาพันธ วันกําฟาจะ
หยุดทํางานและเตรียมอาหารขนมหวาน คือ ขาวหลาม นําไปถวายพระ เม่ือถึงกลางคืนจะมีงานเลี้ยงฉลอง
ประเพณีน้ี ยังคงมอี ยใู นหมบู านไทยพวน

42

3.8 ประเพณแี ตง งานของไทยโซง
พธิ แี ตง งานดงั้ เดิมของไทยโซง ตาํ บลสวนแตง อาํ เภอเมือง ตําบลบา นดอน ดอนมะเกลอื หนองแดง อาํ เภอ
อูท อง หลังจากที่ไดร ับอนญุ าตจากฝา ยเจา สาวแลว เจา บา วจะจัดงานในวันขนึ้ 1 ค่าํ จนถงึ 13 ต่าํ ของเดอื น
มนี าคม พฤษภาคม กรกฎาคม และ พฤศจกิ ายน
3.9 ประเพณบี ญุ บงั้ ไฟ
จดั ข้ึนในหมูไทยพวน ไทยเวียง ตรงกับวันข้ึน 15 ค่าํ เดือนพฤษภาคม เพ่ือเปนการบูชาเทวดาใหฝนตก
ตามฤดกู าล มีการจดั เตรียมบง้ั ไฟแหแหนไปวดั และยงิ บั้งไฟที่วดั ปจจบุ ันยงั คงหาดไู ดในตาํ บลตางๆ ในอําเภออทู อง
และอาํ เภอบางปลามา
3.10 งานเทศกาลทงิ้ กระจาด
กําหนดจดั งานหลังสารทจนี ไป 3 วัน เริ่มวันท่ี 18 เดือน 7 ของจีน ตรง กบั เดอื น 9 ของไทย ราวเดอื น
สงิ หาคม-กนั ยายน สถานทจ่ี ัดงานอยใู นเขต เทศบาล ต้งั แตส มาคมตงฮว้ั ฮว ยกว ง จนถงึ ดา นหลงั เทศบาลเมอื งฯ

วฒั นธรรม ประเพณ.ี [ออนไลน] เขา ถึงไดจ าก: http://www.dooasia.com (8/10/2559)
วฒั นธรรม ประเพณี ของชนชาตกิ ระเหรย่ี ง. [ออนไลน] เขา ถงึ ไดจาก:http://www.provice.m-
cutrue.go.th (8/10/2559)
วฒั นธรรม ประเพณี ของชนชาตลิ าว. [ออนไลน] เขา ถงึ ไดจ าก:http://www.loveradio87.90.
blogspot.com (8/10/2559)

กจิ กรรมที่ 1 วฒั นธรรมประเพณใี นจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี

ใหผ เู รียนอธบิ ายถงึ แนวทางการนาํ วฒั นธรรมประเพณีทีส่ าํ คญั ในจังหวัดสุพรรณบรุ มี าประยุกตใชใ นชวี ติ ประจาํ วัน
ใหเ กิดประโยชนก บั ตนเอง และครอบครัว ลงในสมุดบนั ทกึ การเรียนรพู รอ มนาํ เสนอหนา ชัน้ เรยี น
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

43

เรอื่ งที่ 2 การอนรุ กั ษแ ละสบื ทอดวฒั นธรรมประเพณี

กรณตี วั อยา งการอนรุ กั ษแ ละสบื ทอดวฒั นธรรมประเพณี
1. ประวตั แิ ละผลงานพอ ไวพจน เพชรสพุ รรณ
ไวพจน เพชรสพุ รรณ เปน นักรองเพลงลูกทุงชอ่ื ดงั ระดบั ตํานานของประเทศไทย และอยใู นวงการมานาน
หลายสิบป โดยสรางผลงานเพลงออกมามากมายนบั ไมถ วน จนกระทั้งถึง
ปจจุบันก็ยังคงผลิตผลงานเพลงออกมาอยางตอเน่ือง ในจํานวนน้ันเปน
เพลงดังที่ฮิตติดหูมากมาย นอกจากน้ันก็ยังมีความเชี่ยวชาญดานเพลง
พ้ืนเมอื งภาคกลางชนิดหาตัวจบั ไดยาก และไดสรา งผลงานเพลงประเภทน้ี
ออกมามากกวาศิลปนเพลงพื้นบานคนใดพอไวพจนเพชรสุพรรณยังมี
ความสามารถดา นการแตงเพลง และไดแตงเพลงดังใหก ับนกั รองหลายคน
ทัง้ ยงั ไดช ื่อวา เปน ผูสรางราชนิ ลี ูกทงุ คนท่ี 2 คือ พุมพวง ดวงจนั ทร ขน้ึ มา
ประดับวงการเพลงเมืองไทยดวยพอไวพจน เพชรสุพรรณ ไดเปนศิลปน
แหง ชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นักรอ งเพลงลกู ทุง) เม่อื ป พ.ศ. 2540
ประวัติ
ไวพจน เพชรสพุ รรณ มชี ่อื จริงวา พาน สกุลณี เกิดเมื่อ 7 มนี าคม พ.ศ. 2485 ที่ หมู 2 ตําบลมะขามลม

(ปจ จบุ ันเปน ตาํ บลวงั นาํ้ เยน็ ) อาํ เภอบางปลามา จงั หวัดสพุ รรณบุรี เปน บตุ รนายจําป และนางอํา่ สกลุ ณี เปน ชาว
ไทยเชื้อสายลาว เรียนจบช้ันประถมศึกษาปที่ 4 โรงเรียนวดั วงั นา้ํ เยน็ อําเภอบางปลามา จังหวัดสุพรรณบรุ ี
เขา สวู งการ

ไวพจน เพชรสุพรรณ เรมิ่ หัดรอ งเพลงอแี ซว เพลงพน้ื บา นของ จงั หวดั สุพรรณบรุ ี ต้งั แตอ ายุ 2 ขวบ โดยได
ฝก หดั และหดั ตามมารดา ซึ่งเปนแมเ พลงอีแซว จนสามารถรอ งเพลงอแี ซว และเพลงแหลไดเม่อื อายุ 14 ป จากนนั้
ไดหัดรอ งลิเกกบั คณะลเิ กประทีป แสงกระจาง เมอ่ื อายุ 16 ปไดเ ขาประกวดรองเพลงครงั้ แรกที่วัดทา ตลาด ตําบล
วดั โบสถ อําเภอบางปลามา จังหวัดสุพรรณบุรี เพลงท่ีรองเปนเพลงแหลของ พร ภิรมย ชื่อเพลง “จันทโครพ”
ปรากฏวา ไดรางวัลที่ 1 ในชวงนั้น ไวพจนสนใจขับรอ งเพลงลูกทุงมาก เพราะเปนชวงท่ีมีนักรองลูกทุงมชี ่ือเสียง
เกิดข้ึนมากมาย เชน ชัยชนะ บุญนะโชติ,ไพรวัลย ลูกเพชร,ชาย เมืองสิงห คร้ังหน่ึงชัยชนะ บุญนะโชติ ไดนําวง
ดนตรีมาเลน ทต่ี ลาดสวนแตงและมีการรับสมคั รประกวดรอ งเพลง ไวพจนจึงสมคั รประกวดรองเพลงดวย และไดร บั
การชมเชยจากผชู มผฟู งเปน จาํ นวนมาก ชยั ชนะ บญุ นะโชติ จงึ ชักชวนใหเ ขาสวู งการเพลงลกู ทงุ และต้งั ชือ่ ใหใ หมว า
" ไวพจน เพชรสุพรรณ " หลงั จากน้นั ไดนาํ ไวพจน ไปฝากเปน ศษิ ยข องครูสําเนียง มวงทอง นักแตงเพลงซึ่งเปน ชาว
จังหวัดสพุ รรณบุรี เชน กนั ซงึ่ เปนเจา ของวงดนตรี “รวมดาวกระจาย” ไวพจน จึงไดเขา มารว มวงในฐานะนักรอ งนาํ
ครสู าํ เนียงไดแตงเพลง ใหรอง และประสบความสําเรจ็ อยางมาก คือ เพลง "ใหพีบ่ วชเสียกอ น" และยงั ไดข บั รอ ง
เพลงของนกั แตงเพลงผูอ่นื คอื จว๋ิ พจิ ิตร เชน เพลง ”แบง สมบตั ิ” และ “21 มิถนุ า ขอลาบวช” เปน ตน
ราชาเพลงแหล

พอไวพจน เพชรสุพรรณ เปนผูมีความสามารถรอบตัว เพราะนอกจากจะรองเพลงลูกทุงไดยอดเยี่ยมแลว
ยังมีความสามารถเลนเพลงพื้นบานไดเกือบทุกชนิดทั้งเพลงฉอย เพลงอีแซว เพลงเรือ เลนไดห มดและเลนไดดี
ขนาดโตต อบดวยปฏิภาณกวไี ด โดยเฉพาะการแหล ทกุ คนในวงการลว นยกยองใหพ อไวพจนเปน " ราชาเพลงแหล"
เพราะมเี พลงแหลบ นั ทึกแผน เสียงมากท่ีสุดในประเทศไทย ทง้ั ยังสามารถแหลด น กลอนสดไดอยางไมตดิ ขัด

ในจํานวนนักรองลูกทุงอาวุโส ไวพจน มีผลงานบันทึกแผน เสียงมากที่สุดถึงประมาณ 2,000 เพลง และ
ยังคงผลิตผลงานออกมาเพ่ิมเติมในระดับที่ถ่ีกวาคนอื่น ท้ังเพลงท่ีครเู พลงแตงใหและแตงเองรอ งเอง พอไวพจน

44

เพชรสพุ รรณยังสามารถแตงเพลงสรางชื่อใหลูกศษิ ยม าแลวมากมาย โดยศิษยเ อกที่โดง ดงั ของไวพจนมี แมขวญั จิต
ศรีประจันต, เพชร โพธาราม (เพลง ต.ช.ด.ขอรอง) และ พุมพวง ดวงจันทร (เพลงแกวรอพี่, นักรองบานนอก)
นอกจากน้นั ก็ยังเปน หมอทําขวญั ซง่ึ ไดรับการยกยองวา เปนหมอทําขวัญอันดบั หนึ่งของเมืองไทยในปจ จุบัน
ผลงานเพลงดงั หนุมนารอนาง สาละวันรําวง แตงเถาตาย ฟงขาวทดิ แกว ใสกลอนหรือเปลา สาวภไู ท อยากซิ
เหน็ ขาออ น รวยเขาแน ซามักคกั แทนอ ลําเลาะทงุ คนขายเลอื ด เบ้ียวเปนเบ้ยี ว เซงิ้ บอ งไฟ ครวญหาแฟน
อลั บม้ั รวมเพลง

 อลั บม้ั ชดุ ดีทสี่ ุด 30 ตนฉบบั เพลงฮิตดที ่ีสุด
 อลั บมั้ ชดุ แหล1 -8
 อลั บมั้ ชุด ไวพจนล าบวช
เกยี รตยิ ศ
 ศิลปนแหง ชาติ สาขาศลิ ปะการแสดง (นกั รองเพลงลกู ทงุ ) พ.ศ. 2540
 เขม็ พระราชทานจากสมเด็จพระนางเจา พระบรมราชนิ ีนาถ เมือ่ พ.ศ. 2514
 รางวลั นักรองดีเดนจากงานกงึ่ ศตวรรษเพลงลกู ทงุ ไทยทั้ง 2 ครง้ั คือเมอ่ื พ.ศ. 2532 จากเพลง
สาละวนั รําวง และ พ.ศ. 2534 จากเพลง แตงเถาตาย
 รางวัลพระพฆิ เนศทองคาํ พระราชทาน

2. ประวตั แิ ละผลงาน แมข วญั จติ ศรปี ระจนั ต
นางเกลยี ว เสรจ็ กจิ (ขวญั จติ ศรปี ระจนั ต) ศลิ ปน แหง ชาติ
สาขาศลิ ปะการแสดง (เพลงพนื้ บา น-เพลงอแี ซว) ป 2539
แมขวัญจิต ศรีประจันต มีนามจริงวา นางเกลียว เสร็จกิจ เกิดเมื่อ
วันท่ี 3 สิงหาคม พุทธศักราช 2490 ท่ี ตําบลวังนํ้าซับ อําเภอศรีประจันต
จังหวัดสุพรรณบรุ ี เปน บตุ รของนายอัง และนางปลด เสรจ็ กจิ มีพีน่ อง 3 คน
สมรสกับนายเสวี ธราพร มบี ุตร 3 คน เปน ชาย 1 คน และหญิง 2 คน เปน ผู
ท่ีมีความสนใจทางดานการรองเพลงพ้ืนบานมาต้ังแตป 2505 ขณะที่อายุ
ประมาณ 15 ป โดยมีความช่ืนชม และเฝาติดตามการขับรองเพลงของ
แมบัวผนั จันทรศ รี (ศลิ ปน แหง ชาติ) และครูไสว วงษงาม อยางใกลช ิดและใน
ท่สี ุดกไ็ ดขอฝากตัวเปนศิษยเพ่ือฝกฝนการขับรองเพลงกับครูเพลงท้ัง 2 ทา น
ดวยความเปนผูที่มีพรสวรรคในทางการขับรอง กอปรดวยความมีไหวพริบ
ปฏิภาณ และนํ้าเสียงอันเปนเลิศ อีกทั้งมีความมานะพยายามไมยอทอ

ตอ อุปสรรคทาํ ใหแมขวญั จติ สามารถเรียนรวู ธิ กี ารขบั รอ งเพลงพน้ื บา นประเภทตา งๆ โดยเฉพาะอยา งยิ่ง เพลงอีแซว
จากแมบัวผัน และเพลงแนวผูชายจากครูไสวไดเปนอยางดีภายในระยะเวลาไมนาน แมขวัญจิต ศรีประจันต
ไมเ พียงมีความสามารถในดา นการขบั รอ งเพลงพ้นื บา นเทา น้นั ทา นยังมีความสามารถในการแตง เพลงอแี ซวไดอ ยาง
เปนเลิศอีกดวยเน่ืองจากทานมีความรกั ในดานการอานหนังสือ โดยเฉพาะอยางย่ิง วรรณคดีไทยเปนพิเศษ จึง
สามารถจดจําลีลาการประพันธและเคาโครงเร่ืองเหลาน้ันมาประพันธเ ปนเพลงอีแซวไดอยางไพเราะงดงาม
แมข วัญจติ ไดอ อกตระเวนเลนเพลงอีแซวเพื่อเพ่มิ พนู ประสบการณแ ละหาความรูก บั ครเู พลงพื้นบานอีกหลายทาน
ทาํ ใหค วามสามารถของทา นพัฒนาข้ึนโดยลาํ ดับจนเรม่ิ มีชอ่ื เสียง จากนน้ั ในชวงประมาณป 2510 กไ็ ดห นั ไปสนใจ
การขับรองเพลงลูกทุง โดยไดเขาเปนนักรองเพลงลูกทุงในวงดนตรีของครูจํารัส สุวคนธ และวงดนตรีของ

45

ครูไวพจน เพชรสุพรรณ ตามลําดับ จนมีชอ่ื เสียงโดงดงั เพลงลูกทุงท่ีรองอัดแผนเสียงเปน เพลงแรกคือ เพลงเบ่ือ
สมบตั ิ ตามดว ยเพลงดงั อนื่ ๆ เชน ลานอ งไปเวยี ดนาม ขวัญใจคนจน แมค รวั ตัวอยาง ฯลฯ จากนน้ั กไ็ ดแ ตง เพลงเอง
อันไดแกเพลง กับขาวเพชฌฆาต นํ้าตาดอกคําใต สาวสุพรรณ เปนตน เมื่อประสบความสําเร็จมีช่ือเสียง อยาง
กวา งขวางแลว ก็ไดจ ัดต้ังวงดนตรีลกู ทุงของตนเองขึ้น โดยใชชือ่ วาวงขวัญจิต ศรปี ระจันต ซ่ึงทานไดนาํ เอาระบบ
แสง สี เสียง อันทันสมัยนาต่ืนตาตื่นใจมาใชในการแสดง อีกทงั้ ไดประยกุ ตเพลงอีแซว มาผสมผสานเขากับเพลง
ลูกทุงไดอยา งกลมกลืมทาํ ใหไดรบั ความนิยมชมชอบจากผูชมเปนอยา งยงิ่ แมขวญั จิต ศรีประจนั ต ไดใชช ีวติ อยูใ น
วงการเพลงลูกทุงจนกระท่ังถึงป 2516 จึงไดยุบวงแลวหันกลับไปฟนฟูเพลงอีกแซวอีกคร้ัง โดยในการกลบั มา
ครงั้ นั้น ทานไดต้ังใจ อยา งแนวแนที่จะอนุรักษ ฟนฟู และเผยแพรศ ลิ ปะพ้นื บานแขนงนอ้ี ยางจริงจงั โดยนอกจาก
การแสดงแลว ทานยังอุทิศตนในการถายทอดความรูใหแกผูที่สนใจ โดยไดไปบรรยายและสาธิตการแสดงเพลง
พน้ื บานในสถานศกึ ษาตา งๆ ตั้งแตระดับโรงเรียนจนถงึ มหาวทิ ยาลยั และยงั คงปฏิบตั ิเชนนีส้ ืบเนอื่ งมาจนถงึ ปจ จบุ นั
นอกจากจะเปน ศลิ ปน เพลงพนื้ บานและเพลงลกู ทงุ ท่มี คี วามสามารถสงู ยิง่ แลว แมขวัญจติ ศรปี ระจนั ต ยังเปน ผทู ี่มี
จิตใจเปยมดวยคุณธรรมอยางนาสรรเสริญ ตลอดชวี ติ ของการเปน นักรอ งเพลงพนื้ บา น และเพลงลูกทุง ทา นไดอุทิศ
ตนชว ยเหลอื งานบญุ งานกศุ ลตางๆ มเิ คยวางเวน ทง้ั งานราษฎร และงานหลวง อาทิ การชว ยรณรงคเ พ่ือปราบปราม
ยาเสพยติดการรณรงคในเรื่องปญหาโรคเอดส การชวยเหลือผูประสบภัยธรรมชาติตางๆ และการรณรงคเพ่ือ
ส่ิงแวดลอม เปนตนแมขวัญจิต ศรีประจันต ไดรับเชิญใหเปนวิทยากรดานเพลงพื้นบานท่ีวิทยาลัยนาฏศิลป
สุพรรณบุรี และสถานศึกษาตา งๆ ในจังหวัดสุพรรณบุรี และถายทอดความรูใหผูท่สี นใจไดส ืบสานเพลงพื้นบานไว
เปน จาํ นวนมากนบั เปนแบบอยางทดี่ ขี องผทู ่มี ีทง้ั ความสามารถในดา นเพลงพืน้ บา นอยา งลกึ ซงึ้ และเปนผูท เ่ี ปย มดวย
คณุ ธรรมผูไดบ าํ เพ็ญประโยชนเ ปนอเนกประการตอ สงั คม นบั เปนศิลปนที่ชาวสุพรรณบุรภี าคภมู ิใจทส่ี ุดทานหนง่ึ
เกยี รตยิ ศ

พ.ศ. 2532 ไดรับการประกาศเกียรติคุณใหเปน ผูมีผลงานดีเดนทางดานวัฒนธรรม สาขาศิลปะ
(เพลงพ้ืนบาน) จากสาํ นกั งานคณะกรรมการวฒั นธรรมแหง ชาตพิ .ศ. 2533 ไดร บั คดั เลือกเปน สอื่ พนื้ บานดเี ดน ของ
ศูนยการศึกษานอกโรงเรียนภาคกลางและสาํ นักงานปองกนั และปราบปรามยาเสพยตดิ

พ.ศ. 2534 ไดรับการประกาศเกียรตคิ ณุ เปน นักรองดเี ดน กึ่งศตวรรษเพลงลกู ทุง ไทย ครั้งที่ 2 จากเพลง
กบั ขาวเพชฌฆาต รบั พระราชทานจากสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีซงึ่ จดั งานโดยสํานกั งาน
คณะกรรมการวฒั นธรรมแหง ชาติ

พ.ศ. 2536 ไดรับโลเกียรติคุณ ฐานะนักรองลูกทุงดีเดนของ จ.สุพรรณบุรี พ.ศ. 2539 ไดรับการ
ประกาศเปนศลิ ปน แหง ชาติ สาขาศลิ ปะการแสดง (เพลงพ้นื บา น- อแี ซว)
ผลงานการขบั รอ งเพลง

ผลงานการขับรองเพลงดานตางๆ ของแมขวัญจิต ตัง้ แตอ ดีตถึงปจจบุ ันนอกจาก ท่กี ลาวมาแลว ยงั มีอีก
มากมาย แบง ออกเปน เพลงหลายประเภทดงั น้ี
ประเภทเพลงลูกทุง ไดแ ก เพลงเศรษฐีสุพรรณ กน็ นั่ นะซิ วุยวาย นางครวญ ออมอกเจา พระยา อายบาปอาย
บญุ ปดทองพระ แหผา ปา แฟนหนังเร เสียงครวญจากชาวประชา ชวนนอ งกลับอีสาน กับขา วเพชฌฆาต ฯลฯ
ประเภทเพลงพืน้ บา น ไดแก เพลงชดุ ปญ หาหวั ใจ อานิสงสทอดกฐิน ประเพณไี ทย นาํ้ ตาหมอนวด ประวตั เิ มือง
สุพรรณ อีแซวประยุกต พระมาลัยโปรดนรก พระคุณพอแม อานิสงสบรรพชา ประเพณีแตง งาน เตนกํารําเคียว
เกี่ยวมดตะนอย ฯลฯ

46

ประเภทเพลงแหล ไดแก แหลมัทรเี ดนิ ดง แหลประวตั นิ าค แหลกญั หาชาลี แหลท าํ ขวญั นาค แหลถ าม-ตอบ

พิธีแตงขันหมาก แหลถาม-ตอบเร่ืองการแตงงาน ฯลฯ
3. ประวตั แิ ละผลงานนายแจง คลา ยสที อง
นายแจง คลายสีทอง เกิด วันอาทิตย ท่ี 10 มีนาคม พ.ศ. 2478 ปจอ ที่ บานตาํ บลบางตาเถร อําเภอ

สองพนี่ อง จังหวดั สพุ รรณบุรี เปน บุตรคนที่ 3 และเปนบุตรชายคนเดยี ว ของนาย หวนั และนางเพ้ยี น คลายสที อง
มีพ่นี อ ง ทอ งเดียวกนั ทงั้ หมด 4 คน ช่อื แจงนี้ มารดาเลา วานาย แจง ตกฟากตอนพระอาทิตยขนึ้ พนดวงพอดี บดิ า
เลยตงั้ ชือ่ วา แจง

นาย แจง คลายสีทอง สมรสกับนางสาวบุญนะ โพธิหิรัญ บุตรีของกาํ นันสนิท โพธิหิรัญ กบั นางลําจียก
โพธหิ ริ ัญ ซึ่งประกอบอาชีพปพาทย นายแจง และนางบุญนะ มีบุตร จํานวน 6 คน เปน ชาย 2 คน หญงิ 4 คน
ประวตั ดิ า นการศกึ ษาและดา นศลิ ปะการแสดง

นายแจง คลายสที อง เกิดในตระกลู ศิลปน คุณตา เปน นกั สวดคฤหัสถ บดิ าเปนผูแสดงโขน พากยโ ขน และ
เปนตลกโขนทมี่ ีช่ือเสียงในคณะโขนวัดดอนกลาง จงั หวดั สุพรรณบุรี มารดาเปนนักรองเพลงไทยเดมิ และแมเพลง
พ้ืนบานผูมีนํ้าเสียงไพเราะย่ิง รวมทั้งญาติพ่ีนองอ่ืน ๆ ก็เปนศิลปนพื้นบานท่ีจังหวัดสุพรรณบุรีดวยกันท้ังหมด
นาย แจง คลายสีทองติดตาม บิดา มารดา ไปตามงานแสดงตาง ๆ และเร่ิมการแสดงต้ังแตยังเยาววัย เมื่อถงึ วัย
ศกึ ษาเลาเรียน บิดาไดส งไปเปนลูกศษิ ยคณุ ตาท่วี ดั โบสถด อนลําแพน และเรียนหนงั สือจนจบชัน้ ประถมศกึ ษาปท ี่ 4
ซึง่ เปนชั้นสูงสุด ของโรงเรียนในขณะนน้ั เมื่อบิดาถึงแกกรรม มารดาไดกลับมาอยทู ี่บา นเดมิ ตอมาเมอ่ื อายุ 11 ป
นายแคลว คลายจนิ ดา ครูดนตรไี ทย เจา ของวงดนตรีปพาทย ตําบลบานกุม อําเภอสองพน่ี อง จังหวัดสุพรรณบุรี
ซึง่ อยูคนละฝงแมน้าํ ทาจีน ไดมาติดตอ กบั มารดาเพ่อื จะขอรับนายแจง คลายสีทอง ไปเปนลกู ศษิ ยเพราะเห็นวา มี
ชอบและพรสวรรคด านดนตรไี ทย นายแจงเลาวา “ครูแคลวเขาเห็นเวลามีปพาทย ฉันจะน่ังหลงั วงดเู ขาตบี รรเลง
พอกลับบา นกห็ ากะลามาทาํ เปนวงฆอ งเคาะไปเร่ือย” นายแจง ไดย า ย ไปอยูท ี่บานนายแคลว คลายจนิ ดา เพือ่ จะได
มีเวลาเรยี นดนตรีอยางเต็มท่ี เริ่มแรกไดฝกเรียนฆองวง ตอ มาไดฝกเรียนเครื่องดนตรีอ่นื ๆ จนสามารถบรรเลงได
ทุกชนิด ตอมา ในวงดนตรีของ นายแคลว ขาดนักรอง เด็กชายแจงจึงมีโอกาสไดเริ่มฝกหัดขบั รองเพลงกับ นาย
เฉลิม คลายจินดา ซ่ึงเปนบุตรชายของนายแคลว โดยเร่ิมจากเพลง 2 ชั้น และเพลงตับราชาธิราช [ ตอนสมิง
พระรามหนี ] เม่ือนายแจง อายุได 14 ป มารดาก็ตามกลับบาน อีกครั้งหนึ่ง แตก็ยังติดตอและรวมงานกับนาย
แคลว อยเู ปนประจํา และไดเปน นักรอ งวงดนตรีของนายแคลว โดยเปน นกั รองทีอ่ ายุนอยกวา นักรองทานอน่ื ๆ ใน
สมัยเดียวกัน ซ่ึงอยูในวัยเดียวกันกับมารดา การรองเพลงในสมัยกอนน้ันนายแจงคาตัว 6 สลึง ผูใหญไดคาตัว 2
บาท แตนายแจงมักไดรางวัลจากคนดูตางหาก เสร็จงานแลว บางคืนไดถึง 30-40 บาท ซึ่งในสมัยนั้นทองราคา
เพียงบาทละ 600 บาท เมอ่ื นายแจง อายไุ ด 16 ป ไดต ิดตามนายสนทิ โพธ์หิ ิรัญ บิดาของภรรยาเขา มาทาํ งานใน
กรุงเทพฯ เพราะทํานาแลวลม ๆ ลุก ๆ ไดบางไมไ ดบ าง เมื่อเขามาในกรงุ เทพมหานคร ก็ไดมาทาํ งานในคลังแสง
กองยกกระบัตร สะพานแดง บางซ่อื ซงึ่ การทํางานครั้งน้ันตอง งดรับงานรองเพลงและงานบรรเลงดนตรีทั้งหมด
แตก็ไดมีโอกาสตอเพลง “ตนวรเชษฐ” กบั ครูดนตรี แตต อไดทอนเดียวพออายุครบ 21 ป นายแจง คลายสีทอง
เขา รับการเกณฑทหารและเขา ประจําการหนว ยเสนารักษ ไปเปน ทหารอกี 1 ป 6 เดือน แถว ๆ กองพนั ทหารราบ
11 ทาํ ใหหางจากปพาทยไปเปน ป ๆ นายแจง เลา วา ตอนนัน้ ยังไมคดิ ถึงดนตรีปพ าทย เพราะยังไมเ อาจริงเอาจัง
รอ งเลน ๆ เทา นั้น แตทาํ ปพาทยวิทยดุ วย ในระยะนัน้ เมอื่ มเี วลาวางหรือไดล าพักผอน ก็มักติดตามนายสืบสดุ [ ไก
] ดรุ ยิ ประณตี และ จ.ส.อ.สมชาย [ หมัด ] บุตรชายนาย ชน้ั ดรุ ยิ ประณตี นางแถม ดุริยประณตี เปน ประจาํ เม่อื ผู
บรรเลงเครือ่ ง ดนตรีบางชน้ิ วางลงหรอื ไมม า นายแจง คลายสที อง จะบรรเลงแทน และสามารถบรรเลงไดดที ุก ๆ
หนาท่ี ตง้ั แตการบรรเลงเครื่องดนตรี ประกอบจังหวะจนถึงระนาดเอก และระนาดทุม ในการบรรเลงแตละครั้ง

47

ไดร ับเงินคาจางประมาณ 40-50 บาท เม่ือปลดประจําการเปน ทหารกองหนุนแลว นายสืบสดุ ดุรยิ ประณีต ได
ชกั ชวนใหเ ขา เปนนกั ดนตรวี งดรุ ิยะประณตี หรือวงบานบางลาํ พู ในชวงทคี่ รแู จงอยูวงดนตรดี ุริยประณตี น้ัน ซงึ่ ตรง
กับสมยั จอมพล ป.พิบลู สงคราม เปน นายกรฐั มนตรี เปนยุคสมัยท่ีมีการสนบั สนุนใหแ สดงลิเก ซง่ึ ไดเปล่ียนเรียกวา
นาฏดนตรี มกี ารแสดงสดสงกระจายเสยี งตามวิทยุตาง ๆ จนเปนที่นิยมอยางแพรหลาย ลิเกหลายคณะไดใชวงป
พาทยว งดรุ ิยประณตี หรอื วงบานบางลาํ พูในการบรรเลง ตอ มาครแู จงกไ็ ดเลือ่ นเปน นายวง และเปน คนตรี ะนาดเอก
เอง สว นใหญจ ะแสดงประจําสถานีวทิ ยุทกี่ รมการรักษาดินแดนและเมือ่ คณะลเิ กขาดตวั แสดงตวั ใดตวั หนึง่ ครแู จง ก็
มกั จะเปนผแู สดงแทน ซ่งึ ครแู จงสามารถแสดงไดด ีทุกตัว จนบางคณะตองติดตอใหครูแจง แสดงเปน พระเอก โดยใช
ชื่อในการแสดงลิเกวา “อรุณ คลายสีทอง” ในยุคแรก ๆ ของสถานีโทรทัศนชอง 4 บางขุนพรหม วงดนตรีดุริย
ประณตี ไดมีโอกาสบรรเลงดนตรีไทยออกอากาศอยูเปนประจํา มีนายสุพจน [ ปด ] โตสงา นางแมน โตสงา สามี
นางดวงเนตร [ นอ ย ] บตุ รสาวนางแชม ชอย [ ดุรยิ ประณตี ] นายเหนี่ยว ดุริยพนั ธ [20]และเปน บดิ าของ ณรงค
ฤทธ์ิ [ ปอง ] โตสงา [ ขุนอิน] [21] [22] และชัยยุทธ [ ปอม ] โตสงา เปนผูบรรเลงระนาดเอก ในการรอง
บรรเลงการสวมรบั และการสง รอ งเพลงบหุ ลันเถา เฉพาะในตอน 2 ช้นั และชั้นเดียว ปรากฏวาผรู องไมมา นาย
แจง คลา ยสีทอง จึงไดร อ งเพลงแทน [ ขอ มูลบางแหง ระบวุ ารอ งอยทู ี่บา นดุรยิ ประณตี ] มีครูผูใหญนั่งฟง กันหลาย
คน และไดกลาวชมนํ้าเสียงขับรอ งวา เหมาะสม แตควรปรบั ปรุงวธิ ีการรองและ ลลี าการรอ ง ครโู ชติ ดุริยประณีต
ไดย ินเขาก็บอกวา “แจงเสยี งดี ฉันจะปน แจงนีล่ ะ” แลวครูโชติก็ใหก ับ ครูสุดา [ เช่ือม ] เขียววิจิตร ตอ เพลงให
รอ ง วันรุงข้ึนนายแจงเอาดอกไมธปู เทียนมาไหวครูเช่ือม ครูใหตอเพลง โดยเพลงแรกท่ีฝกรองก็คือเพลง “เขมร
ราชบุรสี ามชน้ั ” ตอนทฝ่ี กตอนแรก ๆ เฉพาะทอ น “ชะรอยกรรมจําพราก” ทอ นเดยี วรองอยเู กือบเดอื น พอไดแลว
คอยไปอีกหนอย ทั้งเพลงใชเวลาเดอื นกวา เพราะถารอ งไมไ ดอารมณ ครูไมตอ เพลงให ตอจากนัน้ กไ็ ดม กี ารตอ เพลง
อื่น ๆ อีกหลายเพลง จนสามารถนาํ ไปรอ งเขากับวงดนตรีในงานตาง ๆ ไดเ ปนอยา งดี และมคี วามไพเราะ เนือ่ งจาก
มีพรสวรรคท างดานเสยี งอยูแ ลว เมอ่ื ไดร บั การ ฝก หดั อยางถูกวิธี ก็ฝก ไดอยา งรวดเรว็ และสามารถขบั รองไดดีมาก
ขึ้น

หลงั จากตอเพลงไดม า 4 - 5 เพลง ในป 2506 ครูแจงก็เลาวาก็มีคนสง เขาประกวดรองเพลงของสถานี
วทิ ยุ ว.ป.ถ.กรมการทหารส่ือสาร ใชช่อื วา “อภัย”เขาไปอัดเสียงอยู 2 หน 4 เพลง ใหกรรมการฟงเสียง เคาะเปง
ตอ งรองใหตรงเสียง ผิดเสยี งไมได โดนตดั คะแนน คร้งั นน้ั ครแู จง ไดท ี่ 1 พอประกวดไดท่ี 1 กม็ ีช่อื เสยี งเปน ท่ีโดง ดัง
ท้งั ทหารบก ทหารเรอื ทหารอากาศ ตํารวจ มาติดตอครแุ จง ใหไปเขา วงดนตรี ครแุ จง จะไปแลว แตพ อครโู ชติรูเขา ก็
บอกวาอยาไป และไปฝากไวกับ นายธนิต อยูโพธ์ิ อดีตอธิบดีกรมศิลปากร ครูโชติบอกวาไมตองการใหไปอยูวง
เพลงไทยสากล โดยอธิบายวาถาไปกร็ องไดแตเ พลงเถา รองสงปพาทยไมไดอะไร ถาอยูกรมศลิ ปากรจะไดห มดท้ัง
โขน ละคร ฟอน ราํ เห ขบั กลอ ม
รบั ราชการในกรมศลิ ปากร

พ.ศ. 2508 นายแจง ใหเขา มารับราชการ ท่ีกรมศิลปากร และเมื่อเวลานาย ธนิต อยูโพธไิ์ ปราชการทีใ่ ด
ทานกจ็ ะเอาทั้งอาจารย เสรี หวังในธรรม ศลิ ปน แหงชาติ พ.ศ. 2531 สาขาศลิ ปะการแสดง [ ศิลปการละคร ]และ
นายแจง ไปไหนมาไหนดวยตลอดกันตลอดไมว าจะเปน ในประเทศไทย หรือจะเปนตางประเทศนายแจงเร่ิมตนเขา
รับราชการในตําแหนงคีตศิลปนจัตวา หรอื ตําแหนงขับรองเพลงไทย แผนกดุริยางคไทย กองการสังคีต กรม
ศิลปากร เมื่อเขามาอยูท่ีกรมศิลปากรซ่ึงมีแตครูชั้นเลิศท้ังนั้น มีท้ังครูที่สอนนายแจงมากอน และยังมีครูเหน่ียว
ดุริยพันธ นองเขยครูโชติและพอตานายสุพจน โตสงา ครูทวม ประสิทธิกุล ศิลปนแหงชาติ พ.ศ. 2529 สาขา
ศิลปะการแสดง [ ดนตรีไทย ครนู ภิ า อภยั วงศ ครูสงดั ยมะคปุ ตสามีครลู มลุ ยมะคุปต ครูเสรี หวงั ในธรรม เขา ไป
ตองฝกหมดทุกอยาง แตไมตองเกงหมด เพราะคนเราไมไดเกงไปทุกดานการทํางานในระยะแรก นายแจงตอง