LAPORAN KAJIAN/PENILAIAN PROJEK PERTANIAN TAHUN 2016

KAJIAN PENGGUNAAN
RACUN ALTERNATIF PARAQUAT

DI KALANGAN PETANI
BUAH-BUAHAN DAN SAYUR-SAYURAN

BAHAGIAN PERANCANGAN, TEKNOLOGI MAKLUMAT DAN KOMUNIKASI
JUN 2017

6. 1. 2.
WAY PENGENALAN
FORWARD OBJEKTIF
KANDUNGAN KAJIAN
5.
RUMUSAN 3.
METODOLOGI
KAJIAN
KAJIAN

4.

TEMUAN
KAJIAN

PENGENALAN

Paraquat adalah sejenis bahan
perawis aktif (active ingredient) yang

digunakan secara meluas sebagai
racun rumpai di seluruh dunia.

Racun amat merbahaya iaitu Sangat toksik kepada haiwan
di bawah dan manusia serta tiada 'anti-dot‘

kelas 1b – racun rumpai terhad atau penawar.

Merupakan racun sentuh cepat Tidak mudah terurai di dalam
bertindak, tidak selektif serta m tanah – mampu bertahan

emusnahkan sel-sel sehingga 1,000 hari.
hijau tumbuh-tumbuhan.

Paraquat mula disintesis pada tahun 1882 oleh Weidel dan Russo. Paraquat merupakan
racun rumpai ketiga yang paling banyak digunakan di dunia. Gramoxone adalah antara
nama dagangan yang paling biasa untuk paraquat, namun racun rumpai ini juga dijual

dengan pelbagai nama yang berbeza oleh pengilang yang berbeza dan produk ini
digunakan ke atas lebih daripada 50 tanaman pada lebih dari 120 negara.

Sumber : Bahagian Kawalan Racun Perosak, Jabatan Pertanian Malaysia

TREND IMPORT RACUN PARAQUAT

10,000,000 JUMLAH PERMOHONAN (KG) 18
9,000,000 JUMLAH SYARIKAT16
8,000,000 14
7,000,000 2014 2015 2016 12
6,000,000 9,163,940 6,951,790 7,267,100 10
5,000,000 3,887,386 2,780,600 3,572,600 8
4,000,000 6
3,000,000 17 14 9 4
2,000,000 2
1,000,000 0
-

Jumlah Permohonan (KG)
Jumlah permohonan masuk (KG)
Jumlah syarikat

• Berdasarkan laporan e-permit paraquat bagi tahun 2014-2016 menunjukkan hanya 44% permohonan masuk
paraquat yang diluluskan berbanding jumlah asal permohonan.

• Bilangan syarikat yang memohon import permit paraquat semakin berkurangan pada tahun 2016 berbanding
tahun 2014.

Nota: Kepekatan racun paraquat yang diimport adalah dengan kepekatan 44%, 42% dan 13%

Sumber : Bahagian Kawalan Racun Perosak, Jabatan Pertanian

KRONOLOGI PENGHARAMAN PARAQUAT

KEPUTUSAN PENGHARAMAN 2007- MESYUARAT KAJIAN SEMULA 1,2,3 DIBENTANGKAN
PENGGUNAAN PARAQUAT 2013
1. MESYUARAT KAJIAN SEMULA BIL.1 – KAJIAN SEMULA MENGAMBILKIRA KAJIAN MPOB
BERMULA PADA 1 JULAI 2005 2. MESYUARAT KAJIAN SEMULA BIL.2 – PERLU MAKLUMAT LANJUT BERKENAAN

PERBANDINGAN KOS, TREND KERACUNAN BERBANDING KUANTITI, IMPLIKASI KEWANGAN
3. MESYUARAT KAJIAN SEMULA BIL.3 – MAKLUMAT LANJUT DIEDARKAN SEKALI LAGI KEPADA

AHLI MESYUARAT

2002 2006

2005 RAYUAN PIHAK INDUSTRI SUPAYA

MELUASKAN SKOP TANAMAN

LEMBAGA MEMUTUSKAN SKOP PENGGUNAAN PARAQUAT
DIPERLUASKAN PADA TANAMAN LAIN DAN DIKAWAL DI BAWAH

PERATURAN-PERATURAN RACUN MAKHLUK PEROSAK
AMAT BERBISA 1996

2003 KEPUTUSAN PENANGGUHAN KEPUTUSAN
PENGHARAMAN PARAQUAT PENGHARAMAN
RAYUAN DARIPADA DARI 1 JULAI 2005 KEPADA PARAQUAT SEPENUHNYA
PIHAK INDUSTRI SUPAYA 1 JANUARI 2020
1 NOVEMBER 2007
PENGHARAMAN
DITARIK BALIK

Sumber : Bahagian Kawalan Racun Perosak, Jabatan Pertanian

SYOR TERHAD KEPADA (Jun 2006):

Kelapa sawit bawah Getah
umur 2 tahun

Padi bukit Membunuh
tunggul nenas

• Sah laku semua pendaftaran produk tamat pada 1 Januari 2019.
• Penjualan saiz pek 20 liter sahaja dibenarkan.
• Hanya boleh dibeli daripada pendaftar, pengilang dan PPK tertentu sahaja.
• Surat kebenaran membeli oleh Pegawai Pelesen Negeri.

Sumber : Bahagian Kawalan Racun Perosak, Jabatan Pertanian

KESAN PARAQUAT

• Mudah diserap melalui kulit dan tidak
mudah terurai dalam tanah.

• Pendedahan boleh menyebabkan
kerosakan kuku dan hidung berdarah.

• Kesan Paraquat ( jangka masa panjang):
– Dermatitis
– Kegagalan fungsi buah pinggang
– Menyukarkan pernafasan
– Kanser kulit
– Penyakit Parkinson
– Ketidaksuburan, keguguran
– Kecacatan bayi



Utusan Malaysia Sinar Harian
25/11/1995 16/11/2016

Utusan Malaysia Utusan Online
27/4/2006 20/09/2003

PENYATAAN MASALAH

48% • Trend kes keracunan racun perosak akibat paraquat
KES KERACUNAN DISEBABKAN menunjukkan penggunaan paraquat masih meluas
OLEH PARAQUAT PADA
TAHUN 1997-2009 di kalangan petani di Malaysia.

• Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Tanaman Buahan,

Sayuran dan Tanaman Lain Bil 2/2016 Bagi

KES KERACUNAN DISEBABKAN Program Promosi dan Latihan Penggunaan Racun
OLEH PARAQUAT PADA Alternatif Paraquat pada 17 Oktober 2016
TAHUN 2005 - 2011 memutuskan satu Kajian Penggunaan Racun
Alternatif Paraquat di Kalangan Petani

Buah-buahan dan Sayur-sayuran dilaksanakan

selaras dengan keputusan kerajaan untuk

mengharamkan penggunaan racun paraquat

menjelang tahun 2020.

Sumber : Jabatan Pertanian Malaysia

6. 1. 2.
WAY PENGENALAN
FORWARD OBJEKTIF
KANDUNGAN KAJIAN
5.
RUMUSAN 3.
METODOLOGI
KAJIAN
KAJIAN

4.

TEMUAN
KAJIAN

OBJEKTIF KAJIAN

Mengenalpasti amalan penggunaan racun di kalangan
petani buah-buahan dan sayur-sayuran.

Mengenalpasti pilihan racun alternatif paraquat yang
digunakan oleh petani buah-buahan dan sayur-sayuran.

Mengetahui tahap kesedaran petani terhadap kesan bahaya
racun paraquat.

6. 1. 2.
WAY PENGENALAN
FORWARD OBJEKTIF
KANDUNGAN KAJIAN
5.
RUMUSAN 3.
METODOLOGI
KAJIAN
KAJIAN

4.

TEMUAN
KAJIAN

METODOLOGI KAJIAN

RESPONDEN INSTRUMEN ANALISIS DATA

• Melibatkan 323 orang • Data primer: • Analisis data menggunakan:
responden yang mengusahakan  Temubual secara bersemuka  Statistical Package for the
buah-buahan dan sayur-sayuran menggunakan borang soal Social Science (SPSS) version
di Johor, Pahang, Negeri Sembilan, selidik berstruktur (Nov – Dis 20.
Kelantan, Kedah dan Perlis. 2016).
 Pengujian soal selidik pada
 Pemilihan responden secara rawak. 27 Oktober 2016 melibatkan
17 orang responden di daerah
Kuala Langat.

• Data sekunder:
 Data diperoleh daripada
Bahagian Kawalan Racun
Perosak.

 Mesyuarat Penetapan Skop, Objektif, Metodologi & Semakan Soal Selidik Kajian : 21 Oktober 2016
 Pembentangan laporan kajian kepada J/K Teknikal Kajian (ahli-BPPIAT, BH, BKRP, BBT) : 1 Jun 2017
 Pembentangan laporan kajian kepada J/K Teknikal Lembaga Racun Makhluk Perosak : 6 Jun 2017

6. 1. 2.
WAY PENGENALAN
FORWARD OBJEKTIF
KANDUNGAN KAJIAN
5.
RUMUSAN 3.
METODOLOGI
KAJIAN
KAJIAN

4.

TEMUAN
KAJIAN

PROFIL RESPONDEN

RESPONDEN KAJIAN 15 orang

6 orang
18 orang

orang

39 orang 86 orang
159 orang

JANTINA DAN UMUR

UMUR

(287 orang) 2% 16% 16% 17% 49%
(36 orang)
<20 21-30 31-40 41-50 >51
tahun tahun tahun tahun tahun

BANGSA DAN TAHAP PENDIDIKAN

BANGSA TAHAP PENDIDIKAN

21% 1% 1% 45%
(67 orang) (3 orang) (2 orang)
(144 orang)

22%

(70 orang)

13% 11%

(42 orang) (34 orang)

4% 6%

(12 orang) (21 orang)

78% SRP/PMR SPM STPM Diploma Ijazah *Lain-lain
(251 orang)
*Lain-lain – Sarjana, Sekolah Rendah, dan Tidak bersekolah
Melayu Cina India Orang Asli

JENIS TANAMAN DIUSAHAKAN

KOMBINASI SAYUR, BUAH & LAIN-LAIN 15% (49 orang)

KOMBINASI SAYUR & BUAH 14% (44 orang)

SAYUR 32% (103 orang)

13% Nanas, kelapa BUAH 39%
sawit, getah
(127 orang)

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

• Contoh jenis buah-buahan – Pisang, Durian, Nangka, Mangga, Nanas
• Contoh jenis sayur-sayuran – Timun, Cili, Kacang Panjang, Terung, Sawi
• Lain-lain – Getah, Kelapa Sawit, Kelapa, Lada Hitam, Koko

KATEGORI PETANI TEMPOH PELAKSANAAN PROJEK

72% 30% 49%
(96 orang) (159 orang)
(231 ORANG)
21%
Sepenuh Masa (68 orang)

28% < 3 tahun 3-5 tahun > 5 tahun

(92 ORANG)
Separuh Masa

*Petani Separuh Masa – Berniaga, Guru, Kontraktor, Mekanik, Pemandu Lori,
Penjawat Awam, Penoreh Getah, Bekerja Sendiri

AMALAN PENGGUNAAN RACUN

KEWAJARAN PENGGUNAAN RACUN DALAM AKTIVITI PERTANIAN

(289 ORANG) (34 ORANG)
JUMLAH RESPONDEN = 330 ORANG

9 daripada 10 orang responden berpendapat penggunaan
racun dalam aktiviti pertanian adalah
WAJAR

PENGGUNAAN RACUN DI JENIS RACUN YANG DIGUNAKAN
KALANGAN RESPONDEN
88% RACUN RUMPAI
Ya 87% RACUN SERANGGA
93% 66% RACUN KULAT
19% LAIN-LAIN
(301ORANG)
(RACUN TIKUS, NEMATOD, SIPUT)
Tidak
7%

(22 ORANG)

PENGGUNAAN RACUN DALAM AKTIVITI PERTANIAN

pembelian racun di responden secara puratanya
antara 3-6 kali membelanjakan kurang daripada
setahun
RM1,000/tahun
untuk pembelian racun

PENGENDALIAN PENGGUNAAN RACUN

AMALAN SEMASA MENYEMBUR RACUN AMALAN BANCUHAN RACUN

Tidak makan, minum & merokok: 76.1% 83.8%Membancuh mengikut label :
Meracun mengikut arah angin: 81.0%

Memakai sarung tangan: 83.0% 24.7%Mengikut syor pembekal:
Mencuci tangan selepas kerja meracun: 90.8%

Memakai kasut but: 95.4% 24.3%*Pengalaman sendiri:

Memakai penutup mulut: 95.4% • 36% responden membancuh racun berdasarkan
kepada pengalaman sendiri tanpa kaedah lain
61% Responden melaksanakan kesemua amalan meracun seperti disyorkan.
* Responden boleh memilih lebih daripada satu pilihan jawapan
* Responden boleh memilih lebih daripada satu pilihan jawapan

PENGENDALIAN BEKAS RACUN

Responden membilas bekas racun sebanyak 3 kali
dan menebuk lubang bekas yang telah dibilas.

47% - Kumpul dan susun setempat
31% - Gali lubang dan tanam

26% - Buang ke dalam tong sampah
11% - Jual kepada kedai kitar semula
8% - Guna sebagai bekas tadahan air

* Responden boleh memilih lebih daripada satu pilihan jawapan

PENGETAHUAN MENGENAI HAD MAKSIMUM SISABAKI RACUN

51% responden tahu mengenai had 42%Hanya responden pernah

Maksimum Sisabaki Racun (MRL). menghantar sampel tanaman untuk
analisis MRL.
43% responden tahu mengenai
89% responden tahu bahawa kesan
tindakan di bawah Akta Makanan 1983
sekiranya sampel yang diambil melebihi sisa baki racun pada hasil tanaman akan
MRL 3 kali berturut-turut. mendatangkan kesan buruk kepada
kesihatan.

SUMBER MAKLUMAT PENGAWALAN 4
PENYAKIT & PEROSAK TANAMAN

123

64% 62% 34% 22%

Pembekal / APK/JP Rakan-rakan Internet &
penjual racu media sosial

n

*APK/JP – Agen Pengembangan Kawasan/Jabatan Pertanian

PENGGUNAAN RACUN PARAQUA
T

PENGGUNAAN RACUN PARAQUAT

Kombinasi Buah,
Sayur & Lain-lain

18%
(43 orang)

Kombinasi Buah & 75% Buah 91%
Sayur 39%
14% (241 orang) (93 orang) (221 ORANG)
responden Berpuashati dengan
(35 orang)
menggunakan keberkesanan
racun paraquat racun paraquat

Sayur
29%
(70 orang)

• Lain-lain – Getah, Kelapa Sawit, Kelapa, Lada Hitam, Koko
• Contoh jenis buah-buahan – Pisang, Durian, Nangka, Mangga, Nenas
• Contoh jenis sayur-sayuran – Timun, Cili, Kacang Panjang, Terung, Sawi

ALASAN MEMILIH RACUN PARAQUAT SUMBER MENDAPATKAN BEKALAN

Berkesan 81%

Harga murah 64% Kedai Pertubuhan

33% barang pertanian Peladang

69% Kawasan (PPK)

31%

Mudah diperoleh

Popular 18%

Kedai runcit / Rakan-rakan

perkakasan 5%

9Tiada pilihan 21%

%

* Responden boleh memilih lebih daripada satu pilihan jawapan.

PENGETAHUAN MENGENAI KESAN SAMPINGAN
RACUN PARAQUAT

61% Tahu kesan sampingan Tidak tahu
racun paraquat kesan sampingan
racun paraquat
*Tahu– pening/loya/muntah, kegatalan kulit, kanser kulit dan Parkinson

KESAN SAMPINGAN PENGGUNAAN RACUN PARAQUAT

Ya, 10% 13% 13% Sayur

(24 ORANG) 21% Buah

Tidak, 90% 10% Kombinasi Sayur
PERNAH & Buah
(211 ORANG) MENGALAMI Kombinasi Sayur,
KESAN SAMPINGAN Buah & Lain-lain
Kesan sampingan yang pernah dialami adalah PENGGUNAAN
seperti loya, pening, sesak nafas, kulit melecur, RACUN PARAQUAT

kulit mengelupas dan sakit kepala. 54%

Sayur – bendi, timun, jagung, kacang panjang, kacang buncis
Buah – pisang, nangka, durian, jambu, betik
Kombinasi Sayur & Buah – kacang buncis & durian
Kombinasi Sayur, Buah & lain-lain – pisang, ubi, kelapa; kacang panjang, pisang, kelapa sawit, getah

KESEDARAN PENGHARAMAN RACUN PARAQUAT

“RACUN PARAQUAT AKAN 49% TAHU 51% TIDAK TAHU
DIHARAMKAN DI MALAYSIA
BERMULA 1 JANUARI 2020” (159 orang) (164 orang)

SENARAI RACUN ALTERNATIF PARAQUAT YANG SEDANG DIGUNAKAN

(124 orang) menggunakan
racun alternatif paraquat

Glufosinate- Glyphosate Lain-lain
Ammonium
35% 14%
52%
(59 ORANG) (23 ORANG)
(88 ORANG)
Roundup, Ecomax, Ametryn, Ken-Up,
Basta 15, Tepat KenBast 15, Spark Monex, Ammo Supre,

Diuron, Ken Star

* Responden boleh menyatakan lebih daripada satu pilihan jenis racun alternatif yang digunakan

KAEDAH ALTERNATIF KAWALAN PENYAKIT DAN PEROSAK TANAMAN

Perangkap lampu/ Amalan kultura 83%
23%
Feromon (246 orang)
32% Memilih untuk menggunakan

kawalan mekanikal seperti
mesin rumput, cangkul, sabit.

Natural Farming
27%

6. 1. 2.
WAY PENGENALAN
FORWARD OBJEKTIF
KANDUNGAN KAJIAN
5.
RUMUSAN 3.
METODOLOGI
KAJIAN
KAJIAN

4.

TEMUAN
KAJIAN

RUMUSAN

• Penggunaan racun: 93% (301 orang) responden menggunakan
racun dalam aktiviti pertanian yang dilaksanakan.

• Racun paraquat: 75% (241 orang) responden yang mengusahakan
tanaman buah-buahan dan sayur-sayuran menggunakan racun
paraquat.

• Kesan paraquat: 61% (198 orang) responden tahu kesan
sampingan akibat penggunaan racun paraquat.

• Racun alternatif: 38% (124 orang) responden menggunakan racun
alternatif paraquat (Glufosinate ammonium dan Glyphosate).

6. 1. 2.
WAY PENGENALAN
FORWARD OBJEKTIF
KANDUNGAN KAJIAN
5.
RUMUSAN 3.
METODOLOGI
KAJIAN
KAJIAN

4.

TEMUAN
KAJIAN

WAY FORWARD

Penguatkuasaan terhadap Mempergiatkan promosi
penjual racun haram perlu jenis racun alternatif
paraquat yang boleh digunakan.
ditingkatkan.

Meningkatkan kempen Meningkatkan kesedaran
berhubung kesalahan petani terhadap kesan
menjual dan menggunakan sampingan akibat penggunaan
racun paraquat ke atas racun paraquat.

tanaman yang tidak
dibenarkan.

LAPORAN
KAJIAN KEPUASAN BEKERJA
WARGA JABATAN PERTANIAN

TAHUN 2016

Bahagian Perancangan, Teknologi Maklumat & Komunikasi

KANDUNGAN

1 Latar Belakang
2 Objektif Kajian
3 Metodologi Kajian
4 Temuan Kajian
5 Rumusan
6 Penutup

93

LATAR Konsep kepuasan bekerja ditakrifkan sebagai
BELAKANG sikap atau tindak balas positif individu
terhadap tugasan yang dilaksanakan yang
merupakan kunci utama dalam mewujudkan
persekitaran yang sihat supaya kakitangannya
akan bekerja dengan lebih produktif (Warr,
2007; Rothmann, 2008).

Kepuasan bekerja merupakan persepsi dan
penilaian individu terhadap tugasan yang
dilaksanakan yang dipengaruhi oleh pelbagai
aspek berkaitan keperluan, nilai dan
jangkaannya.

Individu yang mempunyai tahap kepuasan
bekerja yang tinggi akan menunjukkan sikap
positif terhadap tugas yang dilaksanakan.
Manakala, individu yang tidak berpuas hati
akan mempunyai sikap negatif terhadap
tugasan tersebut.

94

LATAR BELAKANG

Konsep Kajian: Hubungan di antara pembolehubah bebas dengan pembolehubah bersandar

PENYELIA/ BIDANG CIRI-CIRI
KETUA TUGAS SOSIO DEMOGRAFI
1. Umur

2. Jantina

3. Kumpulan
perkhidmatan

4. Tempoh berkhidmat

5. Tempat bertugas

KEMUDAHAN/ BEBANAN KEPUASAN
PERKHIDMATAN KERJA BEKERJA

PENGHARGAAN/
PENGIKTIRAFAN

PEMBOLEHUBAH BEBAS MODERATOR PEMBOLEHUBAH BERSANDAR

 Kajian kepuasan bekerja diukur berdasarkan kepada 5 aspek pembolehubah
bebas.

 Aspek pembolehubah bebas merupakan faktor yang mempengaruhi kepuasan
bekerja dan memberi kesan terhadap motivasi pekerja.

95

OBJEKTIF KAJIAN

Mengenalpasti tahap kepuasan bekerja secara
keseluruhan di kalangan warga Jabatan Pertanian.

Mengenalpasti faktor-faktor yang menyumbang
ke arah kepuasan bekerja.
Mengemukakan cadangan penambahbaikan dalam
mewujudkan kepuasan bekerja di kalangan warga
Jabatan Pertanian.

96

METODOLOGI KAJIAN

Tempoh  Kajian telah diadakan pada 3 Oktober
sehingga 21 Oktober 2016.(3 minggu)

Skop  Jumlah responden: 1,281 orang (22%)
Kajian  Pecahan responden:

i. 17% (574 orang) daripada 3,343 pegawai
di Jabatan Pertanian Negeri dan Daerah;

Responden ii. 28% (707 orang) daripada 2,561 pegawai
di peringkat Ibu Pejabat, Pusat Komoditi dan
Pusat Latihan Pegawai serta Institut Pertanian

Kaedah  Kajian dibuat secara atas talian (online)
menggunakan borang soal selidik melalui
www.portal.doa.gov.my/doasurvey/index.php

Kaedah Kajian  Analisis data menggunakan SPSS ver. 20

Analisis data

97

TEMUAN KAJIAN

i Profil Responden
ii Skor Tahap Kepuasan Bekerja
iii Faktor Mempengaruhi Kepuasan

Bekerja

iv Isu Pelaksanaan Dan Syor Penambahbaikan

98

I) TEMPAT BERTUGAS

BILANGAN RESPONDEN MENGIKUT TEMPAT BERTUGAS

Jan – Dis 2016

Tempat Bertugas Bil. Pegawai

Bahagian 2,561 Bil. %
Negeri 3,343 707 28
Jumlah 5,904 574 17
1,281 22

99

(a) TEMPAT BERTUGAS MENGIKUT BAHAGIAN

Bil. Tempat Bertugas Bil. Bil Peratus
Pegawai responden Responden

(orang) (%)

1 Hortikultur 409 82 20

2 Kawalan Kualiti Tanaman 45 17 38

3 Kawalan Racun Perosak 171 10 6

4 Kejuruteraan Pertanian 226 162 72

5 Padi, Tanaman Industri & Florikultur 366 42 12

6 Pembangunan Sumber Manusia 270 46 17

7 Pengembangan Pertanian dan IAT 55 48 87

8 Pengurusan 75 75 100

9 Pengurusan & Pemuliharaan Sumber 313 78 25
Tanah

10 Perancangan & ICT 106 58 55
490 72 15
11 Biosekuriti Tumbuhan 26 8 31
9 100
12 Pertanian Bandar 9 707 28
2,561
13 Unit Integriti 100

JUMLAH