พอเรือพระทนี่ ่ังประทับที่ ขุนช้างก็ร่ีลงตีนท่า
ลอยคอชูหนังสือดอื้ เข้ามา ผุดโผล่โงหน้ายดึ แคมเรือ
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
พอเหน็ เรือพระทนี่ ่ังขุนชำ้ งก็รีบลงน้ำลอยคอชูหนังสือโผลห่ น้ำมำยดึ แคมเรือ
เข้าตรงบโทนอ้นต้นกัญญา เพ่อื นโขกลงด้วยกะลาว่าผีเสือ้
มหาดเลก็ อยู่งานพัดพลัดตกเรือ ร้องว่าเสอื ตัวใหญ่ว่ายน้ามา
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
ตรงกับตำแหน่งของผู้ใหจ้ งั หวะฝี พำยซึง่ คิดว่ำขุนชำ้ งเป็ นผีเสือ้ สมุทรจงึ เอำกะลำโขกหวั
มหำดเลก็ อยู่งำนพดั เกิดตกเรือแลว้ ตะโกนวำ่ มีเสอื ตัวใหญว่ ่ำยนำ้ มำ
ขุนช้างดึงดอื้ มือยดึ เรือ มิใช่เสอื กระหม่อมฉานล้านเกศา
ส้ตู ายของถวายซึ่งฎกี า แค้นเหลอื ปัญญาจะทนทาน
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ่ำ
ขุนช้ำงยึดเรือไว้แลว้ ปฏเิ สธว่ำเป็ นกระหม่อมฉันเองไม่ใชเ่ สือแตว่ ำ่ หวั ล้ำน
ขอเสยี่ งตำยมำถวำยฎกี ำเพรำะทนควำมแคน้ ใจไม่ไหว
ครานัน้ สมเดจ็ พระพันวษา ทรงพระโกรธาโกลาหล
ทุดอ้ายจญั ไรมิใช่คน บนบกบนฝ่ังดังไม่มี
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
พระพนั วษำทรงพระพโิ รธว่ำคนอะไรชำ่ งเลวทรำมเหมือนไม่ใช่คน
บนบกบนฝ่ังก็มีใหถ้ วำยฎีกำ
ใช่ทใ่ี ช่ทางวางเข้ามา ฤๅอ้ายช้างเป็ นบ้ากระมังนี่
เฮ้ยใครรับฟ้องของมันที ตเี สียสามสิบจงึ ปล่อยไป
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
กลับรีบร้อนเขำ้ มำในสถำนทที่ ไ่ี ม่สมควรหรือวำ่ ขุนชำ้ งมันบำ้ ไปแล้ว
ใครก็ไดร้ ับคำฟ้องไวแ้ ล้วเฆ่ยี น ๓๐ ทจี งึ ปลอ่ ยไป
มหาดเลก็ ก็รับเอาฟ้องมา ตารวจคว้าขุนช้างหางวางไม่
ลงพระราชอาญาตามว่าไว้ พระจงึ ให้ตัง้ กฤษฎกี า
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ำ่
เม่ือมหำดเลก็ รับคำฟ้องและตำรวจจบั ตัวขุนชำ้ งแล้ว ทรงใหต้ ้งั กฎ
ว่าตัง้ แต่วันนีส้ บื ไป หน้าทขี่ องผู้ใดให้รักษา
ระวางโทษเบด็ เสร็จเจด็ สถาน ถึงประหารชวี ติ เป็ นผุยผง
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
ต้ังแต่นี้ไปหน้ำทใี่ ครใหด้ ูแลในสว่ นของตนใหด้ ี หำกปลอ่ ยใหใ้ ครเข้ำมำถงึ เขตชน้ั ใน
จะระวำงโทษถึงขัน้ ประหำรชีวิต
ตามกฤษฎีการักษาพระองค์ แล้วลงจากพระทน่ี ่ังเข้าวังใน
จะกล่าวถึงขุนแผนแสนสนิท เรืองฤทธ์ิลอื จบพิภพไหว
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
ตำมกฎกำรรักษำพระองค์ แล้วลงจำกเรือพระทนี่ ่ังเสด็จเขำ้ เขตพระรำชฐำนช้ันใน
จะกล่ำวถึงขุนแผน
อยู่บ้านสุขเกษมเปรมใจ สมสนิทพสิ มัยด้วยสองนาง
ลาวทองกับแก้วกิริยา ปรนนิบัติวัตถาไม่ห่างข้าง
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ำ่
ฝ่ ำยขุนแผนมีควำมสุขกับนำงลำวทองและนำงแก้วกริ ิย คอยปรนนิบตั ิอย่ขู ำ้ งกำย
เพลิดเพลินจาเริญใจไม่เว้นวาง คืนนั้นในกลางซึ่งราตรี
นางแก้วลาวทองทัง้ สองหลับ ขุนแผนกลับผวาตน่ื ฟื้ นจากที่
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
มีควำมสุขไม่เว้นว่ำง คนื นั้นเม่ือนำงลำวทองและนำงแกว้ กิริยำหลับ
ขุนแผนสะดุ้งตนื่ จำกทนี่ อน
พระจันทรจรแจ่มกระจ่างดี พระพายพัดมาลตี รลบไป
คดิ คะนึงมิตรแต่ก่อนเก่า นิจจาเจ้าเหนิ ห่างร้างพิสมัย
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ่ำ
เหน็ พระจนั ทรช์ ัดเจน ลมพดั โชยกลน่ิ ดอกไ้้ ตลบอบอวนทำใหค้ ดิ ถงึ ภรรยำเกำ่ ทจ่ี ำกกัน
ถึงสองครัง้ ตัง้ แต่พรากจากพไ่ี ป ดังเดด็ ใจจากร่างก็ราวกัน
กกู ็ช่ัวมัวรักแต่สองนาง ละวางให้วันทองน้องโศกศัลย์
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
๒ครั้งแลว้ ทพี่ ลำกจำกกันไป แล้วตำหนิตวั เองวำ่ ไม่ดีมัวแตร่ ักเมียสองคนนี้
ทงิ้ ใหน้ ำงวันทองเศร้ำเสียใจ
เม่ือตีได้เชียงใหม่กโ็ ปรดครัน จะเพ็ดทลู คราวนัน้ กค็ ล่องใจ
สารพัดทจ่ี ะว่าได้ทุกอย่าง อ้ายขุนช้างไหนจะโต้จะตอบได้
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ำ่
เม่ือครำวทตี่ นตีไดเ้ มืองเชยี งใหม่พระพนั วษำก็โปรดปรำน น่ำจะเพด็ ทลู ขอไดท้ กุ อย่ำงทข่ี ุนชำ้ ง
ไม่สำมำรถทดั ทำนได้
ไม่ควรเลยเฉยมาไม่อาลัย บัดนีเ้ ล่าเจ้าไวยไปรับมา
จากจู ะไปส่สู วาทน้อง เจ้าวันทองจะคอยละห้อยหา
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
ไม่ควรเมินเฉยทงิ้ นำงวนั ทองอย่ำงไม่ไยดี ขณะนี้ลกู ชำยรับมำอย่ดู ้วยตนน่ำจะรีบไปหำ
นำงวันทองคงจะรอทำ่ อยู่
คดิ พลางจดั แจงแต่งกายา น้าอบทาหอมฟุ้งจรุงใจ
ออกจากห้องย่องเดนิ ดาเนินมา ถงึ เรือนลกู ยาหาช้าไม่
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ่ำ
คิดไดด้ งั นั้นแล้วจงึ แตง่ ตวั ทำนำ้ อบหอมฟุ้งออกจำกหอ้ งรีบเดนิ มำเรือนของลูกชำย
เข้าห้องวันทองในทนั ใด เหน็ นางหลับใหลน่ิงนิทรา
ลดตัวลงน่ังข้างวันทอง เตือนต้องด้วยความเสน่หา
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
รีบเข้ำหอ้ งนำงวนั ทองเหน็ ว่ำนำงวันทองหลับสนิทอย่จู งึ น่ังลงขำ้ งวนั ทอง
สัมผัสตัวด้วยควำมรัก
ส่ันปลุกลุกขนึ้ เถิดน้องอา พ่มี าหาแล้วอย่านอนเลย
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ่ำ
พลำงปลุกใหต้ น่ื ขึน้ มำพดู คุยกับพสี่ กั คำ อย่ำมัสแต่นอนอยเู่ ลย
นางวันทองตื่นอย่รู ู้สึกตัว หมายใจว่าผัวกท็ าเฉย
น่ิงดูอารมณ์ทช่ี มเชย จะรักจริงฤๅจะเปรยเป็ นจาใจ
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
นำงวันทองต่ืนอยไู่ ม่ไดห้ ลับและรู้ด้วยว่ำเป็ นขุนแผนแตน่ ำงแกล้งทำเฉยเพอ่ื ลองใจว่ำยงั รัก
ตนจริงหรือวำ่ จำใจรัก
แต่น่ิงดกู ริ ิยาเป็ นช้านาน หาว่าขานตอบโต้อย่างไรไม่
ทงั้ รักทัง้ แค้นแน่นฤทยั ความอาลัยป่ันป่ วนยวนวิญญา
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
จงึ นอนน่ิงดูอำกำรขุนแผนอยู่นำนไม่ขำนรับแต่อย่ำงใดทง้ั ๆทท่ี งั้ รักทง้ั แค้นป่ันป่ วนใจ
โอ้เจ้าแก้วแววตาของพี่เอ๋ย เจ้าหลับใหลกระไรเลยเป็ นหนักหนา
ดังน่ิมน้องหมองใจไม่นาพา ฤๅขัดเคืองคิดว่าพี่ทอดทง้ิ
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
ขุนแผนตัดพอ้ ว่ำจะหลับอะไรนักหนำ หรือโกรธเคอื งว่ำพที่ อดทงิ้ จงึ ไม่โตต้ อบ
ความรักหนักหน่วงทรวงสวาท พไี่ ม่คลาดคลายรักแต่สักส่ิง
เผอิญเป็ นวิปริตทผี่ ิดจริง จะนอนน่ิงถอื โทษโกรธอยู่ไย
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
ควำมรักทมี่ ีใหไ้ ม่เคยคลำยจำกใจ ขอยอมรับวำ่ ผิดจริง จะนอนน่ิงเพรำะโกรธอยู่ทำไม
ว่าพลางเอนแอบลงแนบข้าง จบู พลางชวนชิดพิสมัย
ลบู ไล้พิไรปลอบให้ชอบใจ เป็ นไรจงึ ไม่ฟื้ นตน่ื นิทรา
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้วำ่
วำ่ แล้วจงึ เอนตัวลงแนบขำ้ ง กอดจบู ลูบไล้ใหว้ นั ทองตน่ื มำพดู จำกนั
เจ้าวันทองน้องตนื่ จากทน่ี อน โอนอ่อนวอนไหว้พิไรว่า
หม่อมน้อยใจฤๅทไี่ ม่เจรจา ใช่ตัวข้านีจ้ ะงอนค่อนพิไร
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ่ำ
นำงวนั ทองลุกจำกทน่ี อน แล้วพดู วำ่ ขุนแผนน้อยใจหรือทไี่ ม่พดู ดว้ ย ใช่ว่ำข้ำทไ่ี ม่พดู ไม่ใช่
งอน
ชอบผิดพ่อจงคิดคะนึงตรอง อันตัวน้องมลทนิ หาสิ้นไม่
ประหน่ึงว่าวันทองนีส้ องใจ พบไหนก็เป็ นแต่เช่นนั้น
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ำ่
แตอ่ ะไรผิดอะไรถูกขอใหข้ ุนแผนไตร่ตรองดู มิฉะน้ันตนกม็ ีแต่มลทนิ ไม่หมดสิน้ เหมือน
เป็ นคนสองใจ พบใครกร็ ักคนน้ัน
ท่ี ่ จริงใจถึงไปอย่เู รือนอื่น คงคิดคนื ทหี่ ม่อมเป็ นแม่นม่ัน
ด้วยรักลูกกรักผัวยังพัวพัน คราวนัน้ ก็ไปอย่เู พราะจาใจ
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ่ำ
ทงั้ ๆทต่ี วั ไปอยู่เรือนอ่ืนแตใ่ จยังคงคดิ ถงึ แตข่ ุนแผน และรักขุนแผนกับลูก
ทไี่ ปอยู่กับขุนชำ้ งเพรำะจำใจตอ้ งไป
แค้นคิดด้วยมิตรไม่รักเลย ยามมีทเี่ ชยเฉยเสียได้
เสยี แรงร่วมทุกข์ยากกันกลางไพร กินผลไม้ต่างข้าวทกุ เพรางาย
ถอดคำประพนั ธไ์ ด้ว่ำ
แคน้ ใจทขี่ ุนแผนมีรักใหม่แลว้ ไม่ไยดเี สยี แรงทลี่ ำบำกด้วยกันในป่ ำมำกอ่ น
กินผลไม้แทนขำ้ ว
พอได้ดีมีสุขลมื ทกุ ข์ยาก ก็เพราะหากหม่อมมีซง่ึ ทหี่ มาย
ว่านักก็เครื่องเคอื งระคาย เอ็นดูน้องอย่าให้อายเขาอีกเลย ฯ
ถอดคำประพนั ธไ์ ดว้ ำ่
พอขุนแผนได้ดีมีสุขกลบั ลืมคูท่ ุกขค์ ู่ยำกไป ขอใหเ้ หน็ แก่ตน อยำ่ พดู ใหไ้ ด้อำยอกี เลย
ขนุ ช้างขุนแผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
โอเ้ จา้ แกว้ แววตาของพี่เอย๋ เจา้ หลบั ใหลกระไรเลยเป็ นหนกั หนา
ดงั นิ่มนอ้ งหมองใจไม่นาพา ฤๅขดั เคืองคิดว่าพี่ทอดท้ิง
ความรกั หนกั หน่วงทรวงสวาท พ่ีไม่คลาดคลายรกั แต่สกั สิ่ง
เผอิญเป็ นวิปริตท่ีผิดจริง จะนอนน่ิงถือโทษโกรธอยู่ไย
ถอดความไดว้ ่า
ขุนแผนงอ้ นางวนั ทองดว้ ยคาพดู หวานๆและขอโทษนางวนั ทอง ว่าอย่าโกรธ
ขุนแผนเลย จะนอนน่ิงไม่คยุ กบั ขุนแผนเลยหรอ
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
ว่าพลางเอนแอบลงแนบขา้ ง จูบพลางชวนชิดพิสมยั
ลูบไลพ้ ิไรปลอบใหช้ อบใจ เป็ นไรจึงไม่ฟ้ื นต่ืนนิทรา
เจา้ วนั ทองนอ้ งต่ืนจากที่นอน โอนอ่อนวอนไหวพ้ ิไรว่า
หม่อมนอ้ ยใจฤๅท่ีไม่เจรจา ใช่ตวั ขา้ น้ีจะงอนค่อนพิไร
ถอดความไดว้ ่า
ขุนแผนพดู ไปแลว้ ก็กม้ ลงนอนแนบขา้ งๆนางวนั ทองพรอ้ มพรมจบู ลูบแขน
และถามนางวนั ทองว่าทาไมไม่ต่ืนข้ึนมาคยุ กบั ขุนแผน นางวนั ทองจึงต่ืนข้ึนมาบอกว่า
ขุนแผนนอ้ ยใจนางวนั ทองเหรอ นางวนั ทองไม่ไดง้ อน
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
ชอบผิดพ่อจงคิดคะนึงตรอง อนั ตวั นอ้ งมลทินหาส้ินไม่
ประหนึ่งว่าวนั ทองน้ีสองใจ พบไหนก็เป็ นแต่เช่นนน้ั
ที่จริงใจถึงไปอยู่เรือนอ่ืน คงคิดคืนที่หม่อมเป็ นแม่นมนั่
ดว้ ยรกั ลูกกรกั ผวั ยงั พวั พนั คราวนนั้ ก็ไปอยู่เพราะจาใจ
ถอดความไดว้ ่า
แต่รูส้ ึกว่าตวั นางเป็ นคนสองใจอยู่ตลอดเวลา ถึงตวั จะอยู่ที่เรือนของขุนชา้ งแต่
ใจนน้ั ยงั รกั ลูกและขุนแผนมาก ท่ีอยู่กบั ขุนชา้ งเพราะจาใจ
ขนุ ช้างขุนแผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
แคน้ คิดดว้ ยมิตรไม่รกั เลย ยามมีที่เชยเฉยเสียได้
เสียแรงร่วมทกุ ขย์ ากกนั กลางไพร กินผลไมต้ ่างขา้ วทกุ เพรางาย
พอไดด้ ีมีสขุ ลืมทกุ ขย์ าก ก็เพราะหากหม่อมมีซ่ึงที่หมาย
ว่านกั ก็เคร่ืองเคืองระคาย เอ็นดนู อ้ งอย่าใหอ้ ายเขาอีกเลยฯ
ถอดความไดว้ ่า
นางวนั ทองแคน้ ใจท่ีขุนแผนมวั แต่หลงนางลาวทองกบั แกว้ กิริยาจนลืมนางวนั ทอง
เสียแรงท่ีไดเ้ คยอาศยั อยู่กินกนั ในป่ า พอไปไดด้ ิบไดด้ ีมีความสขุ ก็ลืมนางวนั ทอง เป็ น
เพราะขุนแผนมีท่ีหมายใหม่ นางวนั ทองอยากใหข้ ุนแผนรกั เอ็นดนู างวนั ทองไม่ท้ิงนางให้
ขายหนา้ อีก
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
พ่ีผิดจริงแลว้ เจา้ วนั ทอง เหมือนลืมนอ้ งหลงเลือนทาเชือนเฉย
ใช่จะเพลิดเพลินช่ืนเพราะอ่ืนเชย เงยหนา้ เถิดจะเล่าอย่าเฝ้าแคน้
เมื่อติดคกุ ทกุ ขถ์ ึงเจา้ ทกุ เชา้ คา่ ตอ้ งกลืนกกลา้ โศกเศรา้ นนั้ เหลือแสน
ซา้ ขุนชา้ งคิดคดทาทดแทน มนั ดแู คลนว่าพี่น้ียากยบั
ถอดความไดว้ ่า
ขุนแผนกล่าวว่าพ่ีผิดไปแลว้ ไม่ไดล้ ืมนอ้ งเพราะมีหญิงอ่ืน เงยหนา้ เถอะอย่าโกรธพี่
เลย ขุนแผนจึงขอโทษนางวนั ทองและเล่าเรื่องราวทง้ั หมดเพ่ือปรบั ความเขา้ ใจกบั นางวนั ทอง
ว่าสาเหตทุ ี่ไม่ไดไ้ ปหาก็เพราะติดคกุ
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
อาลยั เจา้ เท่ากบั ดวงชีวิตพ่ี คิดจะหนีไปตามเอาเจา้ กลบั
เกรงจะพากนั ผิดเขา้ ติดทบั แต่ขยบั อยู่จนไดไ้ ปเชียงอินทร์
กลบั มาหมายว่าจะไปตาม พอเจา้ ไวยเป็ นความก็คา้ งส้ิน
หวั อกใครไดแ้ คน้ ในแผ่นดิน ไม่เดือดด้ินเท่าพี่กบั วนั ทอง
ถอดความไดว้ ่า
แต่คิดถึงนางวนั ทองตลอดเวลา ตอนออกจากคกุ ก็ว่าจะไปพานางวนั ทองกลบั มา
แต่มีเรื่องของพลายงามเกิดข้ึนเสียก่อน
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
คิดอยู่ว่าจะทลู พระพนั วษา เห็นชา้ กว่าจะไดม้ าร่วมหอ้ ง
จะเป็ นความอีกก็ตามแต่ทานอง จึงใหล้ ูกรบั นอ้ งมาร่วมเรือน
จะเป็ นตายง่ายยากไม่ยากรกั จะฟมู ฟักเหมือนเม่ืออยู่ในกลางเถื่อน
ขอโทษท่ีพ่ีผิดอย่าบิดเบือน เจา้ เพ่ือนเสนหาจงอาลยั
ถอดความไดว้ ่า
ขุนแผนจะไปทลู พระพนั วษาแต่เห็นว่าคงดาเนินเร่ืองชา้ เลยใหพ้ ลายงามเป็ นคน
รบั นางวนั ทองกลบั มา จะดแู ลนางวนั ทองเหมือนตอนที่อยู่ดว้ ยกนั ในป่ า ขุนแผนขอโทษ
นางวนั ทองแลว้ บอกว่าอย่าโกรธขุนแผน
ขุนช้างขุนแผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
พ่ีผิดพ่ีก็มาลแุ ก่โทษ จะคมุ โกรธคมุ แคน้ ไปถึงไหน
ความรกั พ่ียงั รกั ระงมใจ อย่าตดั ไมตรีตรึงใหต้ รอมตาย
ว่าพลางทางแอบเขา้ แนบอก ประคองยกของสาคญั มนั่ หมาย
เจา้ เน้ือทิพยห์ ยิบช่ืนอารมณช์ าย ขอสบายสกั หน่อยอย่าโกรธา
ถอดความไดว้ ่า
ขุนแผนผิดจึงมาขอโทษจะโกรธเคืองไปถึงไหนความรกั ที่ขุนแผนมีใหย้ งั มีอยู่เต็ม
หวั ใจ อย่าตดั ความสมั พนั ธใ์ หเ้ จ็บชา้ ขุนแผนพดู ไปก็ซบนางวนั ทอง
ขนุ ช้างขุนแผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
ใจนอ้ งมิใหห้ มองอารมณห์ ม่อม ไม่ตดั ใจใหต้ รอมเสนหา
ถา้ ตดั รกั หกั ใจแลว้ ไม่มา หม่อมอย่าว่าเลยฉนั ไม่คืนคิด
ถึงตวั ไปใจยงั นบั อยู่ว่าผวั นอ้ งน้ีกลวั บาปทบั เมื่อดบั จิต
หญิงเดียวชายครองเป็ นสองมิตร ถา้ มิปลิดเสียใหเ้ ปล้ืองไม่ตามใจ
ถอดความไดว้ ่า
นางวนั ทองไม่เคยตดั ใจจากขุนแผน ถา้ ตดั ใจแลว้ คงไม่กลบั มาหาขุนแผน ตวั
นางวนั ทองอยู่กบั ขุนชา้ งแต่ใจอยู่กบั ขุนแผนตลอด นางวนั ทองกลวั บาปท่ีมีสามีสองคน
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
คราวนน้ั เมื่อตามไปกลางป่ า หนา้ ดาเหมือนหน่ึงทามินหมอ้ ไหม้
ชนะความงามหนา้ ดงั เทียนชยั เขาฉุดไปเหมือนลงทะเลลึก
เจา้ พลายงามตามรบั เอากลบั มา ทีน้ีหนา้ จะดาเป็ นน้าหมึก
กาเริบใจดว้ ยเจา้ ไวยกาลงั ฮึก จะพาแม่ตกลึกใหจ้ าตาย
ถอดความไดว้ ่า
ตอนหนีไปอยู่ป่ ากบั ขุนแผนก็เสียหนา้ มารอบหนึ่งแลว้ พอขุนชา้ งฉุดไปอยู่ดว้ ยก็
เหมือนโดนฉุดไปอยู่ใตท้ ะเลลึก พอมาตอนน้ีพลายงามก็มารบั กลบั ไปอีกก็ไดอ้ ายเขาอีกรอบ
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
มิใช่หนุ่มดอกอย่ากลมุ้ กาเริบรกั เอาความผิดคิดหกั ใหเ้ หือดหาย
ถา้ รกั นอ้ งป้องปิ ดใหม้ ิดอาย ฉนั กลบั กลายแลว้ หม่อมจงฟาดฟัน
ไปเพ็ดทลู เสียใหท้ ลู กระหม่อมแจง้ นอ้ งจะแต่งบายศรีไวเ้ ชิญขวญั
ไม่พกั วอนดอกจะนอนอยู่ดว้ ยกนั ไม่เช่นนน้ั ฉนั ไม่เลยจะเคยตวั
ถอดความไดว้ ่า
นางวนั ทองเลยบอกกบั ขุนแผนว่า ถา้ ขุนแผนรกั นางจริงตอ้ งช่วยนาง ไปทลู พระ
พนั วษาขอนางวนั ทองคืนใหถ้ ูกตอ้ งตามขน้ั ตอน ไม่อย่างนนั้ ก็หา้ มขุนแผนแตะเน้ือตอ้ งตวั นาง
อีก
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
ครนั้ เวลาดึกกาดดั สงดั เงียบ ใบไมแ้ หง้ แกร่งเกรียบระรบุ ร่อน
พระพายโชยเสาวรสขจายขจร พระจนั ทรแจ่มแจง้ กระจ่างดวง
ดเุ หว่าเรา้ เสียงสาเนียงกอ้ ง ระฆงั ฆอ้ งขานแข่งในวงั หลวง
วนั ทองนอ้ งนอนสนิทรวง จิตง่วงระงบั ส่ภู วงั ค์
ถอดความไดว้ ่า
ในเวลาคา่ นน้ั เสียงเงียบสงดั จนไดย้ ินเสียงของใบไมแ้ หง้ ดงั กรอบแกรบ พระจนั ทรก์ ็
ส่องแสงสว่าง นกก็ต่างรอ้ งสียงดงั เสียงระฆงั จากในวงั ก็ตีบอกเวลา นางวนั ทองท่ีนอนหลบั
สนิทอยู่
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
ฝันว่าพลดั ไปในไพรเถื่อน เลื่อนเป้ื อนไม่รทู้ ี่จะกลบั หลงั
ลดเล้ียวเที่ยวหลงในดงรงั ยงั มีพยคั ฆร์ า้ ยมาราวี
ทงั้ สองมองหมอบอยู่ริมทาง พอนางดน้ั ป่ ามาถึงที่
โดดตะครุบคาบคน้ั ในทนั ที แลว้ ฉุดคร่าพารี่ไปในไพร
ถอดความไดว้ ่า
ก็ฝันว่าตนหลงไปในป่ า หาทางกลบั ไม่ได้ ย่ิงเดินเล้ียวไปไหนต่อไหนก็ยิ่งหลงทาง
และก็ไปเจอเสือสองตวั นอนหมอบอยู่ริมขา้ งทางแลว้ ก็ตะครบุ นางเขา้ ไปในป่ า
ขุนช้างขุนแผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
ส้ินฝันครนั้ ต่ืนตกประหม่า ผวากอดผวั สะอ้ืนไห้
เล่าความบอกผวั ดว้ ยกลวั ภยั หลาดใจนอ้ งฝันพรนั่ อุรา
ใตเ้ ตียงเสียงหนูก็กกุ กก แมงมมุ ท่มุ อกที่ริมฝา
ยิ่งหวาดหวนั่ พรนั่ ตวั กลวั มรณา ดงั วิญญานางจะพรากไปจากกาย
ถอดความไดว้ ่า
นางก็ตื่นข้ึนมารอ้ งไหผ้ วากอดขุนแผนและเล่าความฝันใหข้ ุนแผนฟัง ย่ิงไดย้ ิน
เสียงหนูรอ้ งและแมงมุมท่มุ อกย่ิงใจหายกลวั จะเกิดเร่ืองไม่ดี
ขนุ ช้างขุนแผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
ครานน้ั ขุนแผนแสนสนิท ฟังความตามนิมิตก็ใจหาย
ครงั้ น้ีน่าจะมีอนั ตราย ฝันรา้ ยสาหสั ตดั ตารา
พิเคราะหด์ ทู งั้ ยามอฐั กาล ก็บนั ดาลฤกษแ์ รงเป็ นหนกั หนา
มิรทู้ ่ีจะแถลงแจง้ กิจจา กอดเมียเมินหนา้ น้าตากระเด็น
ถอดความไดว้ ่า
เมื่อขุนแผนไดฟ้ ังความฝันของนางวนั ทองก็รวู้ ่าเป็ นลางบอกเหตรุ า้ ยที่จะเกิดข้ึน
แต่ไม่รจู้ ะบอกนางวนั ทองยงั ไงเลยปลอบใจนางวนั ทอง
ขุนช้างขุนแผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
จึงแกลง้ เพทบุ ายทานายไป ฝันอย่างน้ีมิใช่จะเกิดเข็ญ
เพราะวิตกหมกไหมจ้ ึงไดเ้ ป็ น เน้ือเย็นอยู่กบั ผวั อย่ากลวั ทกุ ข์
พรุ่งน้ีพ่ีจะแกเ้ สนียดฝัน แลว้ ทามิ่งส่ิงขวญั ใหเ้ ป็ นสขุ
มิใหเ้ กิดราคีกลียุค อย่าเป็ นทกุ ขเ์ ลยเจา้ จงเบาใจ
ถอดความไดว้ ่า
จึงแกลง้ บอกปลอบใจนางวนั ทองว่าเป็ นเพราะนางคิดมากไปไม่ไดจ้ ะเกิดเหตรุ า้ ย
หรอก อยู่กบั พ่ีไม่ตอ้ งกลวั เดี๋ยวพรุ่งน้ีจะแกส้ ิ่งไม่เป็ นมงคลใหแ้ ละทาสิ่งดีทาใหน้ างมีความสุข
ไม่ใหเ้ กิดสิ่งรา้ ยๆ สบายใจได้
ขุนช้างขุนแผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
ครนั้ ว่าร่งุ สางสว่างฟ้า สรุ ิยาแยม้ เย่ียมเหลี่ยมไศล
จะกล่าวถึงพระองคผ์ ทู้ รงชยั เนาในพระที่นงั่ บลั ลงั กร์ ตั น์
พรอ้ มดว้ ยพระกานลั นกั สนม หมอบประนมเฝ้ าแหนแน่ นขนดั
ประจาตง้ั เคร่ืองอานอยู่งานพดั ทรงเคืองขดั ขุนชา้ งแต่กลางคืน
ถอดความไดว้ ่า
วนั ร่งุ ข้ึนสมเด็จพระพนั วษาประทบั บนบลั ลงั กม์ ีนางกานลั และสนมหมอบเฝ้าอยู่ ตง้ั
เครื่องกินและอยู่งานพดั ตามหนา้ ที่ สมเด็จพระพนั วษาขดั เคืองขุนชา้ งตง้ั แต่เวลากลางคืน
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
แสนถ่อยใครจะถ่อยเหมือนมนั บา้ ง ทกุ อย่างท่ีจะชวั่ อา้ ยหวั ล่ืน
เวียนแต่เป็ นถอ้ ยความไม่ขา้ มคืน น้ายืนหยงั่ ไม่ถึงยงั ดึงมา
คราวนน้ั ฟ้องกนั ดว้ ยวนั ทอง น่ีมนั ฟ้องใครอีกอา้ ยชาติขา้
ดาริพลางทางเสด็จยาตรา ออกมาพระที่นงั่ จกั รพรรดิ
ถอดความไดว้ ่า
ทรงเห็นว่าขุนชา้ งเป็ นคนชวั่ คอยแต่มีคดีความกบั ผอู้ ่ืน คราวก่อนก็ฟ้องรอ้ งเรื่อง
วนั ทอง ครงั้ น้ีไม่ทรงทราบว่าจะฟ้องใครอีก พระองคจ์ ึงเสด็จออกมาที่พระที่นงั่ จกั รพรรดิ
ขุนช้างขุนแผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
พระสตู รรูดกร่างกระจ่างองค์ ขุนนางกราบลงเป็ นขนดั
ทง้ั หนา้ หลงั เบียดเสียดเยียดยดั หมอบอดั ถดั กนั เป็ นหลนั่ ไป
ทอดพระเนตรมาเห็นขุนชา้ งเฝ้า เออใครเอาฟ้องมนั ไปไวไ้ หน
พระหมื่นศรีถวายพลนั ในทนั ใด รบั ไวค้ ลี่ทอดพระเนตรพลนั
ถอดความไดว้ ่า
เม่ือม่านรดู ออกขุนนางก็พรอ้ มกนั กราบลงหมอบเฝ้ากนั อยู่มากมายตามลาดบั ทรง
ทอดพระเนตรเห็นขุนชา้ งเขา้ เฝ้าอยู่จึงตรสั ถามขุนนางว่าจะฟ้องใคร หมื่นศรี จึงถวายฎีกาให้
ทอดพระเนตร
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
พอทรงจบแจง้ พระทยั ในขอ้ หา ก็โกรธาเคืองขุ่นหุ่นหนั
มนั เคี่ยวเข็ญทาเป็ นอย่างไรกนั อีวนั ทองคนเดียวไม่รแู้ ลว้
ราวกบั ไม่มีหญิงเฝ้าชิงกนั หรืออีวนั ทองนน้ั มนั มีแกว้
รูปอา้ ยชา้ งชวั่ ชา้ ตาบอ้ งแบว๋ ไม่เห็นแววที่ว่ามนั จะรกั
ถอดความไดว้ ่า
พอทอดพระเนตรเสร็จก็กร้ิวว่าเรื่องวนั ทองคนเดียว ทาไมไม่จบกนั เสียที
เหมือนกบั ไม่มีผหู้ ญิงคนอ่ืนอีกแลว้ และทรงไม่เห็นว่าวนั ทองจะมีใจรกั ขุนชา้ ง
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
ใครจะเอาเป็ นผวั เขากลวั อาย หวั หูดเู หมือนควายท่ีตกปลกั
คราวนน้ั เป็ นความกถู ามซกั ตกหนกั อยู่กบั เฒ่าศรีประจนั
วนั ทองกสู ิใหก้ บั ไอแ้ ผน ไยแล่นมาอยู่กบั อา้ ยชา้ งนนั่
จม่ืนศรีไปเอาตวั มนั มาพลนั ทงั้ วนั ทองขุนแผนอา้ ยหม่ืนไวย
ถอดความไดว้ ่า
ใครก็ไม่อยากไดข้ ุนชา้ งไปเป็ นผวั เพราะดรู ปู ร่างหนา้ ตาน่าเกลียดคราวก่อนก็ยกวนั
ทองใหก้ บั ขุนแผนไปแลว้ ทาไมจึงมาอยู่กบั ขุนชา้ งอีก จึงใหจ้ ม่ืนศรีไปนาตวั วนั ทอง ขุนแผน
และจมื่นไวย
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
ฝ่ ายพระหม่ืนศรีไดร้ บั สงั่ ถอยหลงั ออกมาไม่ชา้ ได้
สงั่ เวรกรมวงั ในทนั ใด ตารวจในวิ่งตะบึงมาถึงพลนั
ข้ึนไปบนเรือนพระหมื่นไวย แจง้ ขอ้ รบั สงั่ ไปขมีขมนั
ขุนชา้ งฟ้องรอ้ งฎีกาพระทรงธรรม์ ใหห้ าทงั้ สามท่านนนั้ เขา้ ไป
ถอดความไดว้ ่า
พระหมื่นศรีไดร้ บั คาสงั่ ใหถ้ อยหลงั ออกมาในไม่ชา้ และสงั่ หารในวงั ทนั ทีใหท้ หารวิ่งมา
อย่างเร่งรีบและข้ึนไปบนเรือนพระหม่ืนไวยและแจง้ รบั สงั่ ใหร้ ีบไปในทนั ที ขุนชา้ งไดย้ ืนคา
รอ้ งทกุ ขใ์ หพ้ ระเจา้ แผ่นดินใหเ้ รียกทง้ั สามคนมาเขา้ เฝ้า
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
ไดฟ้ ังความครา้ มครนั่ หวนั่ ไหว
ครานนั้ วนั ทองเจา้ พลายงาม
ขุนแผนเรียกวนั ทองเขา้ หอ้ งใน ไม่ไวใ้ จจึงเสกดว้ ยเวทมนตร์
สีข้ีผ้ึงสีปากกินหมากเวทย์ ซ่ึงวิเศษสารพดั แกข้ ดั สน
น้ามนั พรายน้ามนั จนั ทนส์ รรเสกปน เคยคมุ้ ขงั บงั ตนแต่ไรมา
ถอดความไดว้ ่า
ตอนนน้ั นางวนั ทองและพลายงามไดฟ้ ังคารบั สงั่ แลว้ รสู้ ึกตื่นเตน้ และขุนแผนเรียก
นางวนั ทองเขา้ ไปขา้ งในหอ้ ง เพราะไม่ไวใ้ จเลยเสกมนตรใ์ ส่นางวนั ทอง เอาข้ีผ้ึงมาปากและ
กินหมากท่ีลงมนตรไ์ ว้ มนั เป็ นของท่ีช่วยแกป้ ัญหาทกุ อย่าง มีทง้ั น้ามนั พรายและน้ามนั
จนั ทนท์ ่ีใชพ้ ลางตวั มาตลอด
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
แลว้ ทาผงอิทธิเจเขา้ เจิมพกั ตร์ คนเห็นคนทกั รกั ทกุ หนา้
เสกกระแจะจวงจนั ทรน์ ้ามนั ทา เสร็จแลว้ ก็พาวนั ทองไป
ครานนั้ ทองประศรีผมู้ ารดา ครน้ั ไดแ้ จง้ กิจจาไม่น่ิงได้
เด็กเอย๋ วิ่งตามมาไวไว ลงบนั ไดงนั งกตกนอกกชาน
ถอดความไดว้ ่า
แลว้ นาผงเสน่หม์ าทาหนา้ เพื่อใหค้ นที่เห็นที่ทกั ทกุ คนต่างหลงรกั ตนและเสกเครื่อง
หอมที่ทาดว้ ยไมจ้ นั ทรท์ าใหเ้ ป็ นน้ามนั พอทาเสร็จแลว้ ก็พานางวนั ทองออกไป เม่ือแม่ของ
นางวนั ทองไดร้ ูข้ ่าวก็รอ้ นใจ รีบเรียกลูกหลานใหว้ ิ่งตามมาใหร้ ีบลงจากบนั ไดจนตกออกนอก
ชาน
ขุนช้างขุนแผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
พลายชุมพลกอดกน้ ทองประศรี กมู ิใช่ชา้ งขี่ดอกลูกหลาน
ลุกข้ึนโขย่งโกง้ โคง้ คลาน ซมซานโฮกฮากอา้ ปากไป
ครน้ั ถึงยง้ั อยู่ประตูวงั ผรู้ บั สงั่ เร่งรดุ ไม่หยุดได้
ขุนแผนวนั ทองพระหมื่นไวย เขา้ ไปเฝ้าองคพ์ ระภูมี ฯ
ถอดความไดว้ ่า
พลายชุมพลก็เขา้ กอดกน้ นางทองประศรี นางทองประศรีจึงตะโกนบอกว่าพลาย
ชุมพลว่าตนไม่ใช่ชา้ ง แลว้ ก็ลุกข้ึน เม่ือถึงหนา้ ประตูวงั ทง้ั สามคนจึงรีบเขา้ ไปเขา้ เฝ้า
พระมหากษตั ริย์
ขุนช้างขุนแผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
ครานนั้ พระองคผ์ ทู้ รงเดช ป่ิ นปักนคเรศเรืองศรี
เห็นสามราเขา้ มาอญั ชลี พระปรานีเหมือนลูกในอทุ ร
ดว้ ยเดชะพระเวทวิเศษประสิทธ์ิ เผอิญคิดรกั ใคร่พระทยั อ่อน
ตรสั ถามอย่างความราษฎร ฮา้ เฮย้ ดกู ่อนอีวนั ทอง
ถอดความไดว้ ่า
เม่ือพระพนั วสาเห็นทง้ั สามคน(ขุนชา้ ง พระไวย และนางวนั ทอง)เดินเขา้ มาก็เกิด
ความเอ็นดอู ย่างลูก
ขุนช้างขนุ แผน
ตอน ขุนช้างถวายฎกี า
เมื่อมึงกลบั มาแต่ป่ าใหญ่
กสู ิใหอ้ า้ ยแผนประสมสอง
ครนั้ กขู ดั ใจใหจ้ าจอง ตวั ของมึงไปอย่แู ห่งไร
ทาไมไม่อยู่กบั อา้ ยแผน แล่นไปอยู่กบั อา้ ยชา้ งใหม่
เดิมมึงรกั อา้ ยแผนแล่นตามไป ครน้ั ยกใหเ้ ตน้ กลบั เล่นตวั
ถอดความไดว้ ่า
จึงตรสั ถามความว่าเมื่อกลบั มาจากป่ าที่ตดั สินใหไ้ ปอยู่กบั ขุนแผนเป็ นอย่างไร
ใหไ้ ปอย่กู บั ขุนแผนทาไมถึงไม่ไปอยู่ แต่กลบั ไปอย่กู บั ขุนชา้ ง ทงั้ ๆท่ีแต่ก่อนรกั กบั
ขุนแผนไม่ใช่เหรอ
ขนุ ช้างขุนแผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
อยู่กบั อา้ ยชา้ งไม่อยู่ได้ เกิดรงั เกียจเกลียดใจดว้ ยชงั หวั
ดยู กั ใหม่ยา้ ยเก่าเฝ้าเปลี่ยนตวั ตกว่าชวั่ แลว้ มึงไม่ไยดี
ครานนั้ วนั ทองไดร้ บั สงั่ ละลา้ ละลงั ประนมกม้ เกศี
หวั สยองพองพรนั่ ทนั ที ทลู คดีพระองคผ์ ทู้ รงธรรม์
ถอดความไดว้ ่า
พอจะยกใหไ้ ปอยู่กบั ขุนชา้ ง ก็รงั เกียจขุนชา้ งข้ึนมา เปลี่ยนไปเปล่ียนมามนั ไม่
ดี เม่ือนางวนั ทองไดร้ บั สงั่ ก็รูส้ ึกละลา้ ละลงั จึงประนมมือไหวเ้ หนือหวั นางรสู้ ึกกลวั มาก
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
ขอเดชะละอองธลุ ีพระบาท องคห์ ริรกั ษร์ าชรงั สรรค์
เมื่อกระหม่อมฉนั มาแต่อรญั ครง้ั นน้ั โปรดประทานขุนแผนไป
ครนั้ อยู่มาขุนแผนตอ้ งจาจอง กระหม่อมฉนั มีทอ้ งนน้ั เติบใหญ่
อยู่ที่เคหาหนา้ วดั ตะไกร ขุนชา้ งไปบอกว่าพระโองการ
ถอดความไดว้ ่า
นางวนั ทองทลู ขอพระพนั วษาว่า เม่ือตอนที่ออกจากป่ าพระองคย์ กหม่อมฉนั
ใหข้ ุนแผน ต่อมาขุนแผนถกู เขา้ คกุ ดิฉนั ไดต้ งั้ ทอง ขุนชา้ งก็เขา้ มากระหม่อมไปอยู่
ดว้ ยโดยอา้ งว่าเป็ นพระบญั ชาของพระองค์
ขนุ ช้างขนุ แผน
ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
มีรบั สงั่ โปรดประทานให้ กระหม่อมฉนั ไม่ไปก็หกั หาญ
ย้ือยุดแดคร่าทาสามานย์ เพ่ือนบา้ นจะช่วยก็สดุ คิด
ดว้ ยขุนชา้ งอา้ งว่ารบั สงั่ ให้ ใครจะขดั ขืนไวก้ ็กลวั ผิด
จนใจมิไปก็สุดฤทธ์ิ ชีวิตอยู่ใตพ้ ระบาทา ฯ
ถอดความไดว้ ่า
มาฉุดกระหม่อมไปเพ่ือนบา้ นก็เกรงกลวั เพราะคิดว่าเป็ นพระบญั ชาของพระองค์
ขอบคุณคะ่
ขนุ ช้าง ขุนแผน ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า
(๕) คราน้ันพระองค์ผู้ทรงภพ (หน้า ๓๖) –
ส่ังเสร็จเสดจ็ สู่ปราสาทชัย (๓๙)
คราน้ันพระองค์ผู้ทรงภพ ฟังจบกริ้วขุนช้างเป็ นหนักหนา
มีพระสิงหนาทตวาดมา อ้ายบ้าเย่อหยง่ิ อ้ายลงิ โลน
ถอดคาประพนั ธ์
พระพนั วษาไดฟ้ ังขนุ ชา้ งทูลกท็ รงกริ้ว ตวาดเสียงดงั ลน่ั
ความงามของภาษา คาศพั ทย์ าก
มีการใชค้ าซอ้ น หนกั -หนา พระสิงหนาท - เสียงตวาดของผทู้ ่ี
มีการใชส้ ัมผสั พยญั ชนะ ลิงโลน มีอานาจ ซ่ึงดงั ราวกบั เสียงคาราม
ของราชสีห์
ตกว่ากหู าเป็ นเจ้าชีวติ ไม่ มงึ ถือใจว่าเป็ นเจ้าท่ีโรงโขน
เป็ นไม่มีอาชญาสิทธ์ิคิดถงึ โดนเท่ยี วทาโจรใจคะนองจองหองครัน
ถอดคาประพนั ธ์
วา่ ถา้ พระองคไ์ ม่เป็นกษตั ริย์ ขนุ ชา้ งกค็ งมองไม่เห็นหวั จะตอ้ งเฆี่ยนเสียดว้ ยหวาย
ความงามของภาษา คาศพั ทย์ าก
มีการใชส้ มั ผสั สระ นองจองหอง อาชญาสิทธ์ิ - อานาจเดด็ ขาด
เลยี้ งมึงไม่ได้อ้ายใจร้าย ชอบแต่เฆ่ียนสองหวายตลอดสัน
แล้วกลบั ความถามข้างวนั ทองพลนั เออเมื่อมนั ฉุดคร่าพามึงไป
ถอดคาประพนั ธ์
พระพนั วษากต็ รัสถามนางวนั ทองวา่ เม่ือขนุ ชา้ งฉุดไป
ความงามของภาษา คาศพั ทย์ าก
มีการใชส้ มั ผสั สระ อา้ ย-ร้าย ความ-ถาม ตลอดสัน - ตลอดสันหลงั
กช็ ้านานประมาณได้สิบแปดปี คร้ังนีท้ าไมมึงจงึ มาได้
น่ีมึงหนีมันมาหรือว่าไร หรือว่าใครไปรับเอามงึ มา
ถอดคาประพนั ธ์
เป็นเวลาลว่ งเลยมานานแลว้ ประมาณ 18 ปี ทาไมถึงหนีมาได้ หนีมาเอง
หรือวา่ ใครไปรับมา
ความงามของภาษา คาศพั ทย์ าก
มีการใชส้ มั ผสั พยญั ชนะ มึง-มนั -มา มึง-มา ชา้ นาน - ลว่ งเลยมานานแลว้
วันทองฟังถามให้คร้ามคร่ัน บังคมคลั ประนมก้มเกศา
ขอเดชะพระองค์ทรงศักดา พระอาญาเป็ นพ้นล้นเกล้าไป
ถอดคาประพนั ธ์
นางวนั ทองไดฟ้ ังคาถามกร็ ู้สึกกลวั ขอใหห้ ลุดพน้ โทษไป
คาศพั ทย์ าก
คลั - เฝ้า
คร้าม - ขยาด, ไม่กลา้ สู้, กลวั เกรง
ครั่น - รู้สึกตึงเน้ือตึงตวั , สะทกสะทา้ น
, สะเทือน
คร้ังนีจ้ มื่นไวยน้ันไปรับ กระหม่อมฉันจงึ กลบั คืนมาได้
มิใช่ย้อนยอกทานอกใจ ขนุ แผนกม็ ิได้ประเวณี
ถอดคาประพนั ธ์
นางวนั ทองกราบทูลวา่ จมื่นไวยไปรับ ไม่ใช่นอกใจ ขนุ แผนกไ็ ม่ไดท้ าอะไร(...)
คาศพั ทย์ าก
ยอ้ นยอก - ยอ้ นใหเ้ จบ็ อกเจบ็ ใจ
ประเวณี - เสพสังวาส,ร่วมรัก