Zgë`mMm _wÔm nwT>o H$ê$Z X~md dmT>drVM am{hcm. H$mhr _§Ìr d Am_Xma
gm_y{hH$ amOrZm_o XoUma Agë`mÀ`m ~mVå`mhr Ë`m H$mimV `oV hmoË`m. 12
OyZ 1978 amoOr eaX ndma, gw§Xaamd gmoi§H$s, gwercHw$_ma qeXo Am{U XÎmm
_oKo `m Mma _§Í`m§Zr nXm§Mo amOrZm_o {Xco. B§{Xam H$m±J«ogMr _Z_mZr Am{U
emgH$s` g{_Ë`m§da B§{Xam H$m±J«ogMrM cmdÊ`mV Amcocr dUu ho _wÔo nwT>o H$ê$Z
B§{Xam H$m±J«oggmo~V amhUo eŠ` Zgë`mMo amOrZm_o XoUmè`m Mmahr _§Í`m§Zr Omhra
Ho$co. eaX ndma `m§Zr OZVm njmer dmQ>mKmQ>r H$ê$Z "nwamoJm_r cmoH$emhr Xc'
ñWmnZ H$aÊ`mÀ`m à{H«$`ocm gwédmV Ho$cr. 17 Owc¡ 1978 amoOr XmXm§Zr
amÁ`nmcm§H$S>o _w»`_§{ÌnXmMm amOrZm_m gmXa Ho$cm. Ë`mZ§Va 18 Owc¡ 1978
amoOr eaX ndma "nwcmoX' Mo _w»`_§Ìr Pmco.
_hmamï´mV Aem amOH$s` CcWmnmcWr Pmë`m hmoË`m. aoÈ>r
AÜ`jnXmdê$Z OmD$Z ñdU©qgJ H$m±J«ogMo AÜ`j, Va `ed§Vamd MìhmU ho
H$m`m©Ü`j Pmco hmoVo. ñdU©qgJ H$m±J«ogMr XoemVrc Mm§Jcr n[apñWVr ZìhVr.
Ho$di Ho$aim_Ü`o E. Ho$. A±Q>moZr `m§À`m _w»`_§{ÌnXmImcr Ë`m§Mr gÎmm hmoVr.
{d{dY amÁ`m§Vrc H$m±J«ogOZm§Zm _mÌ XmoÝhr H$m±J«og_Ü`o EoŠ` ìhmdo AgoM dmQ>V
hmVo .o Ë`m EŠo `mgmR>r XmXm d Im. dgV§ amd ZmBH© $ {defo à`ËZerc hmVo .o H$mJ± go« cm
g§ndm`cm {ZKmcoë`m OZVm njmcm gmo~V KoD$Z eaX ndmam§Zr ñWmnZ Ho$coë`m
"nwcmoX'cm `ed§amdm§Zr Amerdm©X {Xë`mZo XmXm ZmamO Pmco hmoVo. `ed§Vamdm§Zr
Amncm {dídmgKmV Ho$cm ho eë` XmXm§Zm hmoVo. AZoH$ df©o EH$_oH$m§Zm I§~ra
gmW XoUmè`m `m XmoZ ZoË`m§_Ü`o H$Qw>Vm Amcr. EH$_oH$m§da Amamon-àË`mamon
gwê$ Pmco. {Oëøm-{Oëøm§V XmoZ \$ù`m {Z_m©U Pmë`m. Ë`mMm H$m`©H$Ë`mªda
{dnarV n[aUm_ Pmcm. H$m`©H$Ë`mªMr Hw$M§~Um hmoD$ cmJcr. XmXm _mÌ H$m±J«og
g§KQ>Zm _O~yV Pmcr nm{hOo `mM ^y{_Ho$er R>m_ hmoVo. Ë`mM ^y{_Ho$VyZ Ë`m§Zr
dgV§ amd ZmBH© $mg§ m~o V XmÝo hr H$mJ± go« _Ü`o EŠo `mMo à`ËZ Mmc{dco hmVo .o ho à`ËZhr
ñdU©qgJ H$m±J«ogÀ`m loð>tZm éMV ZìhVo. Ë`mM H$maUmZo EoŠ`dmÚm§Zm loð>tZr
VrZ AmR>dS>çm§V EoŠ`mÀ`m dmQ>mKmQ>r g§n{dÊ`mÀ`m gyMZm {Xë`m.
_hmamï´>mÀ`m amOH$maUmV _V^oX, H$Qw>Vm, g§Kf© Am{U A{dídmgmMo
nd© gêw $ AgVmZm Zmìo h~| a 1978 _Ü`o gmJ§ crÀ`m gmIa H$maImÝ`mMr {ZdS>UHy $
Omhra Pmcr. XmXmÀ§ `m {damYo H$mZ§ r nZ° co C^o H$o c.o g^mgXmZ§ m g^§ _« mV Q>mH$Ê`mMr
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 141
_mohr_ hmVr KoVcr. H$maImÝ`mÀ`m g^mgXm§Zr _mÌ XmXm§darc {dídmg
_VXmZmÀ`m _mÜ`_mVZy XmIdZy {Xcm. XmXmM§ o nZ° co {dO`r Pmc.o H$maImÝ`mÀ`m
AÜ`jnXr XmXm§Mo nwVUo {dîUwAÊUm nmQ>rc d CnmÜ`jnXr qhXHo$gar _méVr
_mZo `m§Mr {ZdS> Pmcr. amÁ`mVrc gmIa H$maImZXmar H|$Ð gaH$maÀ`m
AmS>_wR>çm YmoaUm_wio AS>MUrV Amcocr hmoVr. CÎma àXoemV JirV h§Jm_
C{eam gwê$ Ho$ë`m_wio eoVH$è`m§Mo ZwH$gmZ hmoV hmoVo, `m _wÚm§dê$Z H|$Ð gaH$maZo
EH$ dQ>hþHy$_ H$mTy>Z H$maImZo 15 Zmoìh|~anydu gwê$ H$aÊ`mMo ~§YZ KmVco.
CÎma àXoemVrc ImgJr H$maImÝ`m§À`m H¥$VrMm \$Q>H$m XoemVrc gmIa
H$maImZXmarcm ~gV hmoVm. eoVH$è`m§Mr H$maImÝ`mH$S>o 10 Q>ŠŠ`m§nojm A{YH$
WH$~mH$s Agë`mg Ë`m H$maImÝ`mda H$madmB© H$aÊ`mMo YmoaUhr Adc§{~Ê`mV
Amco hmoVo. CÎma àXoe d {~hma_Yrc gmIa H$maImÝ`m§À`m A{Z`§{ÌV
H$ma^mam{damoYmV H|$Ð gaH$maZo AmIcoë`m YmoaUm§Mm \$Q>H$m _hmamï´>mcm ~gV
hmoVm. Ë`mdoir gmIaoÀ`m Iwë`m YmoaUm_wio CgmMo {dH«$_r CËnmXZ hmoD$Zhr
_hmamï´>mVrc gmIa H$maImZo AS>MUrV Amco hmoVo. {dH«$_r Cgm_wio gmIaoMo
CËnmXZ _moR>çm à_mUmV Pmco. Iwë`m gmIa YmoaUm_wio gmIaoÀ`m {H$_Vr
PnmQ>çmZo Kgê$ cmJë`m. H$maImÝ`m§Mo gmIaoMo gmR>o nSy>Z amhÿ cmJco.
eoVH$è`m§À`m Cgmcm Mm§Jcm Xa XoUo Va XyaM; nU H$maImÝ`mMm IM© H$gm
^mJdm`Mm, Agm àíZ AZoH$ H$maImÝ`m§nwT>o C^m am{hcm. `ed§Vamd MìhmU
Am{U XmXm§À`m _XVrZo gaH$maMo ^ŠH$_ nmR>~i cm^ë`mZo _hmamï´>mVrc
ghH$mar gmIa H$maImZXmar {dH${gV Pmcr hmoVr. AmVm _mÌ n[apñWVr
~Xccocr hmoVr. H|$Ð gaH$maZo ghH$mar gmIa H$maImZXmar~Ôc ZH$mamË_H$
YmoaU ñdrH$macoco hmoVo. Ë`mMm n[aUm_ amÁ`mVrc gmIa H$maImZXmarda
R>iH$nUo Pmcm hmoVm.
ghH$ma Am{U gmIa H$maImZXmar joÌm§V amÁ`mMr Aer dmQ>Mmc
Mmccocr AgVmZm amÁ`mV ñdU©qgJ H$m±J«og_Ü`o njm§VJ©V g§Kf© gwê$M hmoVm.
7 OmZodmar 1979 amoOr eaX ndma `m§Zr "{Zð>mdmZ H$m`©H$V©o n[afX' KoVcr.
dg§Vamd ZmB©H$ d XmXm§Zr gwê$ Ho$coë`m EoŠ` à`ËZmcm eh XoÊ`mgmR>rM hr
n[afX Am`mo{OV H$aÊ`mV Amcr hmoVr. "ì`ŠVrnojm nj, njmnojm amï´> _moR>o'
Aer ^y{_H$m `m n[afXoV ì`ŠV Pmcr Am{U B§{Xam H$m±J«ogÀ`m {damoYr gya
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 142
C_Q>cm. njmMo AÜ`j Za|Ð {VS>Ho$, dg§Vamd ZmB©H$ Am{U XmXm§Zr njmÜ`j
ñdU©qgJ `m§À`mH$S>o `m n[afXoÀ`m {damoYmV VH«$ma Ho$cr. "gƒo H$m±J«ogOZ
H$moU ?' `m àíZmZr OmoaXma MMm© hmoD$ cmJcr. njloð>r EoŠ`mcm AZwHy$c
Zgë`mMo ñnï> Pmco. `m gJù`m amOH$s` n[apñWVrMm AMyH$ A§XmO KoV
XmXm§Zr 20 OmZodmar 1979 amoOr gm§JcrV EH$ Iyn _moR>m eoVH$ar _oimdm
KoVcm. `mM _oimì`mV XmXm§Zr amÁ`mVrc gd© H$m`©H$Ë`mªgh B§{Xam H$m±J«og_Ü`o
àdoe H$aÊ`mMm {ZU©` KoVcm. `m _oimì`m `ed§Vamd _mo{hVo `m§Zr B§{Xam H$m±J«og
hrM Iar H$m±J«og Amho Agm Xmdm Ho$cm. XmXm§Zr Ë`mdoir Ë`m _oimì`mV Ho$coco
^mfU Ë`m§Mr ~oaOoÀ`m amOH$maUmMr Vi_i ñnï> H$aVo. Vo åhUmco hmoVo,
"1976 À`m Zmoìh|~a_Ü`o EH$ _oimdm ZJan[afXoÀ`m `mM ñQ>o{S>`_da ^acm
hmoVm. Am{U `mM doiocm _mPo ^mfU Pmco hmoVo. EHy$U XoemMo amOH$maU
nm{hco åhUOo _ZmV MrS> `oVo. _Zmcm {IÞVm dmQ>Vo; nU Ooìhm _r `oWo `oVmo
Voìhm _Zmcm hþê$n `oVmo. cmoH$ Á`m ^mdZoZo nmhVmV, ^oQ>VmV, Ë`mdoir dmQ>Vo
H$s, H$gcrhr g§H$Q>o `odmoV, cmoH$m§À`m ^ë`mgmR>r H$m_ H$arV am{hco nm{hOo.
Amnë`m ào_mMm hm g§Xoe Amho. AmnU amoO dV©_mZnÌo nmhVmo. Am_À`m H$m±J«og
nmQ>uZo MwH$m Ho$ë`mMo àm`píMV Amåhmcm {_imco. Ooìhm cmoH$ Amnë`mcm
ZmH$maVmV, Vìo hm AmJh« ndy H© $ gÎmdo a ~gÊ`mMr JaO ZgV.o _mPm d `edV§ amdmM§ m
g§~§Y åhUOo ^mdm^mdmM§ ZmV§, Ag§ _r _ZmV Amcmo. AmnU nm`mMo XJS>;
Ë`m {eIamMm ^mJ C§M {Xgmdm `m ^mdZoZo dmJcmo. _cm Oa `ed§Vamd åhUmco
AgVo H$s, XmXm, _ho a~mZr H$ê$Z Våw hr _»w `_̧ r hmDo $ ZH$m; Våw hmcm ~{cXmZmg
V`ma Pmco nm{hOo, Va _r V`ma Pmcmo AgVmo; nU Ë`m§Zr _cm \$gdc§ !
AmnU `mnwT>o Ë`m§Zm A{YH$ Zmdo R>odÊ`mMo H$m_ H$aUma Zmhr. Ë`m§À`m~Ôc
AmnwcH$s AgyZgwÕm Ë`m§Zr MwH$sMm _mJ© nËH$acm, Vmo _cm ng§V Zmhr. Vr
n[apñWVr gm§JU§ Am_M§ H$m_ Amho.' Z§VaÀ`m H$mimV gm§Jcr {Oëhm n[afX
{ZdS>UyH$ Omhra Pmcr. amÁ`mV nwcmoX Am{U B§{Xam H$m±§J«og Agm WoQ> g§Kf©
gwê$ Pmcm. XmXm§Zr Ë`m {ZdS>UwH$sVhr {dO` {_i{dcm. 51 n¡H$s 28 OmJm
{_idyZ gm§Jcr {Oëhm n[afXoda XmXm§À`m g_W©H$m§Mr gÎmm Amcr. Ë`mM
{ZdS>UwH$sV eaX ndmam§Mo {Zð>md§V g_W©H$ Ama.Ama. (Am~m) nmQ>rc `m§À`m
Iè`m AWm©Zo amOH$s` CX` Pmcm.
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 143
gmIa H$maImÝ`m§À`m Am{W©H$ n[apñWVr gwYmaUm H$aÊ`mgmR>r XmXm§Mo
à`ËZ gwê$M hmoVo. Ë`mgmR>r Ë`m§Zr H|$Ð gaH$maH$S>o gmVË`mZo nmR>nwamdm Mmcy
R>do cm hmVo m. gmIaMo o ^md AmQ>mŠo `mV AmUÊ`mgmR>r gmIa H$maImÝ`mZ§ m gmIaMo m
H$moQ>m Xa _{hÝ`mcm Iwcm H$aÊ`mMr _w^m {_iUo Amdí`H$ hmoVo. Vr _mJUr
XmXm§Zr cmdyZ Yacr hmoVr. H|$Ð gaH$maZo Ë`m _mJUrcm AZwHy$c Aer ^y{_H$m
KoVcr Am{U OyZ 1979 nmgyZ gmIaoMm H$moQ>m Xa_hm Iwcm H$aÊ`mMr nyduMr
nÕV nwÝhm gwê$ Pmcr. eaX ndma `m§À`m ZoV¥ËdmImcrc "nwcmoX' gaH$maÀ`m
H$ma^mamda `ed§Vamd MìhmU `m§Zr AZoH$ ñVw{Vgw_Zo CYicocr hmoVr. XmXm
_mÌ gaH$maÀ`m {damoYmV AmH«$_H$ ~ZV Mmcco hmoVo. Ë`mMdoir H$m±J«og EoŠ`mMo
g_W©Z H$aUmè`m n«XoemÜ`j Za|Ð {VS>Ho$ `m§Zm ñdU©qgJ H$m±J«ogZo n«XoemÜ`j-
nXmdê$Z hQ>{dco. Ë`m§À`m OmJr AÊUmgmho~ qeXo `m§Mr {ZdS> Ho$cr.
XoemMo amOH$maU Ë`mdoir EH$m doJù`mM diUmda `oD$Z Wm§~coco
hmoVo. B§{Xam Jm§YtÀ`m nmqR>ã`mZo MaUqgJ n§VàYmZ, Va `ed§Vamd MìhmU
Cnn§VàYmZ ~Zcoco hmoVo. `m gaH$macm B§{Xam H$m°§J«ogZo ~mhoê$Z nmqR>~m {Xcm,
Ë`mMdoir ^{dî`mV H$m` KS>Uma Amho, `mMm A§XmO amOH$s` n§{S>Vm§Zm Amcm
hmoVm. MaUqgJ gaH$maMo ^{dVì` nyU©nUo B§{Xam Jm§YtÀ`m hmVr hmoVo. gaH$ma
Ho$ìhmhr JS>JSy> eH$Vo, Agm A§XmOhr ì`ŠV H$aÊ`mV `oV hmoVm. Zo_Ho$ VgoM
KS>co. 20 Am°JñQ> 1979 amoOr B§{Xam Jm§YtZr gaH$maMm nmqR>~m H$mTy>Z KoVcm
Am{U gaH$ma H$mogico ! amï´>nVtZr cmoH$g^m ~aImñV H$ê$Z {S>g|~a 1979
_Ü`o _wXVnyd© {ZdS>UwH$m KoÊ`mMr KmofUm Ho$cr. XoemVrc AZoH$ amÁ`m§À`m
amOH$maUmMr g_rH$aUo ~XcyZ Jocr. _hmamï´>mV XmXm§Zr KoVcocr ^y{_H$m `mo½`
hmoVr ho {gÕ Pmco.
gßQ>|~a 1979 _Ü`o XmXm§gh e§H$aamd MìhmU, `ed§Vamd _mo{hVo,
Za|Ð {VS>Ho$, g. H$m. nmQ>rc `m ZoË`m§Zr H$m`©H$Ë`mªgh B§{Xam H$m±J«og_Ü`o n«doe
Ho$cm. XoemV B§{Xam H$m±J«og_Ü`o àdoe H$aÊ`mMr cmQ>M Cgicr hmoVr. 31
Am°ŠQ>mo~a 1979 amoOr njmZo gm§{JVë`mg cmoH$g^oMr {ZdS>UyH$ cT>{dÊ`mMr
V`mar XmXm§Zr Ho$cr hmoVr. Zmoìh|~a 1979 _Ü`o cmoH$g^m {ZdS>UwH$sMr V`mar
gwê$ Pmcr. OZVm njmZo amÁ`mV 48 n¡H$s Ho$di 25 OmJm cT>{dÊ`mMm {ZU©`
Kmo{fV H$ê$Z Xw~ionUm {gÕ Ho$cm. Ë`m {ZdS>UwH$sV B§{Xam H$m±J«ogZo gm§JcrVyZ
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 144
XmXm, H$amS>_YyZ `ed§Vamd _mo{hVo, H$moëhmnya_YyZ CX`qgJamd Jm`H$dmS>
`m§Zm Va gmVmè`mVyZ XmXm§À`m nËZr em{cZrVmBªZm cmoH$g^oMr C_oXdmar {Xcr
hmoVr. gmVmè`mVrc `ed§Vamd MìhmU {déÕ em{cZrVmB© `m cT>VrZo XoemMo
cú` doYco. Ë`mV `ed§Vamdm§Mm {dO` Pmcm; na§Vw _Vm{YŠ` _mÌ KQ>co.
gm§Jcr cmoH$g^m _VXmag§KmV XmXm 1 cmI 60 hOma _Vm§Zr {dO`r Pmco
XoemV B§{Xam Jm§YtMo amÁ` Amco. 1980 _Ü`o XmXm§Mr cmoH$g^oVrc H$maH$sX©
gwê$ Pmcr. ImgXma åhUyZ {X„rVrc {dqc½Q>Z {H«$g|Q> _mJm©da 24 H«$_m§H$mMm
~§Jcm Ë`m§Zm amhÊ`mgmR>r {_imcm. Ë`m H$mimV Ë`m§À`m nËZr em{cZrVmB© _mÌ
_wcm§g_doV _w§~B©V am{hë`m.
BH$S>o _hmamï´>mV eaX ndmam§Mo "nwcmoX' gaH$ma JVrZo dmQ>Mmc H$arV
hmoVo. nwcmoXMo gaH$ma AH$m`©j_ Agë`mZo Vo ~aImñV H$amdo, Aer _mJUr
H$m±J«ogOZ H$ê$ cmJco. _hmamï´>mVrc B§{Xam H$m±J«ogÀ`m ImgXmam§Zr n§VàYmZ
B§{Xam Jm§YtH$S>o amÁ` gaH$ma ~aImñV H$aÊ`mMr _mJUr Ho$cr. 17 \o$~«wdmar
1980 amoOr eaX ndma `m§À`m ZoV¥ËdmImcrc gaH$ma d {dYmZg^m ~aImñV
H$aÊ`mMm {ZU©` Omhra Pmcm. _o 1980 {dYmZg^oMr {ZdS>UyH$ KoÊ`mMr
KmofUm Pmcr. XmXm ImgXma Agë`mZo amÁ`mÀ`m C_oXdma {ZdS>rV Ë`m§Mm
g{H«$` gh^mJ ZìhVm. Ë`mdoir B§{Xam H$m±J«ogMo àXoemÜ`j åhUyZ n«o_cmVmB©
MìhmU H$m`a© V hmËo `m. Ë`mZ§ r {dYmZg^m {ZdS>UHy $ C_Xo dmamM§ r `mXr njlðo >tZm
gmXa Ho$cr. gm§Jcr {dYmZg^m _VXmamg§KmVyZ em{cZrVmB© nmQ>rc `m§Zm
C_oXdmar XoÊ`mV Amcr. njloð>tZr amÁ`mVrc C_oXdma {ZdS>VmZm XmXm§Zm
{dídmgKmV KoVco Zmhr. Ë`m§Mo g„ohr _mZco ZmhrV. CcQ> gm§Jcr {OëømVrc
VmgJmd Am{U dmidm _VXmamgK§ mg§ X§ ^mV© rc Ë`mÀ§ `m gMy Zmhr S>mdcë`m Jëo `m.
Ë`m n[apñWVrV XmXm AñdñW Pmc.o "_r JmY| icmo Amh,o gd© {R>H$mUr A{dídmg
Amho, åhUyZ _r {Zame Amho,' Ago åhUV Ë`m§Zr Amncr ZmamOr Zm|X{dcr.
VmUVUmdm_wio Ë`m§À`m àH¥$Vrda à{VHy$c n[aUm_ Pmcm. CnMmamgmR>r _w§~B©À`m
g|Q> Om°O© hm°pñnQ>c_Ü`o Ë`m§Zm XmIc H$aÊ`mV Amco.
30 E{àc 1980 amoOr B§{Xam H$m±J«ogZo 288 C_oXadm§Mr `mXr Omhra
Ho$cr. {ZdS>UwH$sMr Ym_Yy_ gwê$ Pmcr. eaX ndmam§Zr Ë`mM H$mimV EH$ YyV©
Ioir Ho$cr. "_w»`_§{ÌnXmgmR>r Amåhr XmXm§Zm nmqR>~m XoD$,' Ago Omhra H$ê$Z
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 145
EH$M Ii~i CS>dyZ {Xcr. XmXm§Zr _mÌ "_r B§{Xam H$m±J«og H$YrM gmoS>Uma
Zmhr' Ago åhUV Vr Ioir CcWdyZ Q>mH$cr. XmXm AmOmar Agë`mZo, gm§Jcr
_VXmag§KmV em{cZrVmBªÀ`m àMmamMr Ywam Ë`m§Mo nwVUo {dîUwAÊUm nmQ>rc
`m§Zr dm{hcr. 14 _o 1980 amoOr B§{Xam Jm§YtMr gm§Jcr `oWo Iyn _moR>r g^m
Pmcr. `m g^odê$ZM B§{Xam Jm§YtZm XmXm§Mm à^md nwÝhm ñnï>nUo {XgyZ Amcm.
amÁ`mV Amnë`m njmMo amÁ` `oUma `mMr ImÌrhr Ë`m§Zm Ë`mM {Xder nQ>cr.
{ZdS>UyH$ {ZH$mc Omhra Pmcm. B§{Xam H$m±J«ogcm 187 Va g_mOdmXr (Ag©)
H$m±J«ogcm Ho$di 47 OmJm {_imë`m. Ë`mM H$mimV 3 OyZ 1980 amoOr {X„rV
B§{Xam H$m±J«ogÀ`m g§gXr` njmMr ~¡R>H$ Pmcr. _w»`_§{ÌnXmÀ`m cT>VrV
ImgXmam§Zr ^mJ KoÊ`mg haH$V Zmhr Ago R>aco. Ë`m_wio XmXm§Zr njloð>tMm
A§XmO KoVcm. amÁ`mÀ`m _w»`_§{ÌnXmda ~°. E. Ama. A§Vwco `m§Zm ~g{dÊ`mg
B§{Xam Jm§Yr CËgwH$ Agë`mMo {XgVmM XmXm _w»`_§{ÌnXmÀ`m ñnY©oVyZ ñdV…hÿZ
~mOycm Pmco. Ë`m AJmoXa Ë`m§Zr à{V^mVmB© nmQ>rc qH$dm {edamO nmQ>rc-
MmHy$aH$a `m§Zm _hmamï´>mMo _w»`_§Ìr H$aÊ`mg§X^m©V njloð>tH$S>o gyMZm Ho$cr
hmoVr. {d{Y_§S>i njZoVm {ZdS>rgmR>r {ZarjH$ åhUyZ {X„rhÿZ grVmam_ Ho$gar
d E. nr. e_m© ho ZoVo _w§~B©V `oD$Z XmIc Pmco hmoVo. Anojoà_mUo ~°. A§Vwco
`m§Mr {d{Y_§S>i njZoVonXr Am{U amÁ`mÀ`m _w»`_§{ÌnXr {ZdS> Pmcr.
A§Vwc|À`m _§{Ì_§S>imV Xwgè`m H«$_m§H$mMo nX XmXm§À`m nËZr em{cZrVmB© nmQ>rc
`m§Zm XoÊ`mV Amco d Ë`m _hgyc_§Ìr Pmë`m.
XmXm cmoH$g^oV H$m`©aV AgVmZmM B§{Xam Jm§Yr `m§Zr Ë`m§Zm H|$Ðr`
_§{ÌnXmMr Am°\$a {Xcr hmoVr. Ë`m§Zm H|$Ðr` _§{Ì_§S>imV H$m_ H$aVmZm B§J«Or
^mfoMr AS>MU `oUma Zmhr, `mMr h_rXoIrc {Xcr hmoVr. XmXm§Zr _mÌ H|$Ðr`
_§{ÌnX ZmH$maco. AIoa B§{Xam Jm§Yr `m§Zr 20 Am°JñQ> 1980 amoOr Ë`m§À`mH$S>o
A{Ic ^maVr` H$m±J«ogÀ`m ga{MQ>UrgnXmMr O~m~Xmar {Xcr. CÎma àXoe,
{h_mMc àXoe Am{U H$mí_ra `m amÁ`m§Mr O~m~Xmar Ë`m§À`mda gmon{dÊ`mV
Amcr. Vo H$m_hr XmXm§Zr AË`§V _Z cmdyZ Ho$co. Ë`m amÁ`m§_Ü`o njmMo
g§KQ>ZmË_H$ ~i dmT>{dÊ`mgmR>r à`ËZ Ho$co. AënmdYrVM Vo CÎma ^maVmVrc
H$m±J«og H$m`©H$Ë`mª_Ü`o "XmXmOr' åhUyZ à{gÕ Pmco. ào_i ñd^md, `oUmè`m
àË`oH$ _mUgmMm àíZ gmoS>{dÊ`mMr Vi_i Am{U àË`oH$mcm {_iUmar
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 146
_mUwgH$sMr dmJUyH$ `m XmXm§À`m JwUm§_wio qhXr ^m{fH$ amÁ`m§Vhr XmXm§À`m
H$m`©H$Ë`mªMr \$ir V`ma Pmcr. {X„rVrc 24, {dqc½Q>Z {H«$g|Q> ho XmXm§Mo
{ZdmgñWmZ hmoVo. Vo {d_mZVimÀ`m _mJm©daM hmoVo. XmXm§À`m {ZdmgñWmZmg_moa
gX¡d AgUmar JXu hm {X„rV MM©oMm {df` Ago. _hmamï´>mVyZ {X„rV OmUmè`m
cmoH$m§à_mUoM CÎma ^maVmVrc H$m`©H$Ë`mªMo hŠH$mMo Ka åhUyZ XmXm§Mo
{ZdmgñWmZ Zmdmê$nmg Amco.
H$mhr _{hÝ`m§nydu MaUqgJ `m§Zr {X„rV eoVH$è`m§Mm _oimdm KoVcm
hmoVm. Ë`m _oimì`mcm Xoe^amVrc eoVH$è`m§Zr ~è`mn¡H$s n«{VgmX {Xcm hmoVm.
H$m±J«ogZohr {X„rV "{H$gmZ _oimdm' KoÊ`mMm {ZU©` KoVcm. Ë`m _oimì`mMo
g§`moOZ Am{U g§KQ>Z XmXm§H$S>o XoÊ`mV Amco. XmXm§À`m {X„rVrc
H$ma{H$Xu_Yrc EH$ _hÎdmMm Q>ßnm åhUyZ Ë`m {H$gZ _oimì`mH$S>o nmhVm `oB©c.
_oimì`mMr V`mar XmXm§Zr EdT>r O~aXñV Ho$cr hmoVr H$s, Ë`m _oimì`m_wio
XmXm§Mo {X„rVrc dOZ AmUIr dmT>co. ~moQ> Šc~ _¡XmZmda XoemVrc cmImo
eoVH$ar O_m Pmco. _¡XmZmda V§~y C^o H$ê$Z _oimì`mcm `oUmè`m eoVH$è`m§Mr
ì`dñWm H$aÊ`mV Amcr hmoVr. _oimì`mgmR>r _hmamï´>mVyZ Amcoë`m eoVH$è`m§Mr
XmXm§À`m {ZdmgñWmZrM ì`dñWm H$aÊ`mV Amcr hmoVr. eoVH$è`m§Mr cmIm|Mr
JXu Am{U à{VgmX nmhÿZ _oimì`mcm hOa Agcoë`m n§VàYmZ B§{Xam Jm§Yr
IynM à^m{dV Pmë`m. B§{Xam Jm§Yr, EM. Ho$. Ec. ^JV, H|$Ðr` H¥${f_§Ìr amd
drao§ÐqgJ d XmXm Ë`m _oimì`mcm ì`mgnrR>mda Cn{ñWV hmoVo. XmXm§À`m
H$ma{H$XuVrc Vmo _io mdm A{dñ_aUr` Am{U E{o Vhm{gH$ R>acm. Ë`m _io mì`mZV§ a
XmXm gm§JcrV Amco hmoVo. Ë`mM H$mimV Ë`m§Mr àH¥$Vr {~KS>cr. gm§JcrVM
CnMma KoVë`mZ§Va XmXm {dlm§VrgmR>r njmH$Sy>Z EH$ _{hÝ`mMr aOm KoD$Z
_hm~ioídacm Joco. Ë`m H$mimV _hmamï´>mV ~°. E. Ama. A§Vwco `m§Mr
_»w `_{§ ÌnXmMr H$maH$sX© dmXJñ« V R>aV hmVo r. {g_Qo§ > KmQo >mù`mg§ ma»`m àH$aUm_iw o
njmV ~Xm_r hmoV hmoVr. A§Vwc|À`m {damoYmV Ý`m`mc`mV IQ>cmhr Mmcy hmoVm.
Ë`m IQ>ë`mMm {ZH$mc cmJcm Am{U Ý`m`mc`mZo AV§ cw o `mÀ§ `mda R>nH$m R>do cm.
Ë`m H$maUmZo 12 OmZodmar 1982 amoOr A§Vwco `m§Zr _w»`_§{ÌnXmMm amOrZm_m
{Xcm. XmXm§Zr cJoMM AmnU _w»`_§Ìr nXmgmR>r BÀNw>H$ Zgë`mMo Omhra H$ê$Z
Q>mH$co. AIoa B§{Xam JmYtZr gmocmnyaMo ñdmV§Í`goZmZr VwierXmg OmYd `m§Mo
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 147
OmdB© ~°. ~m~mgmho~ ^mogco `m§Mr _w»`_§{ÌnXr {ZdS> Ho$cr.
~°. ^mogco `m§Mr H$maH$sX© gwê$ Pmcr. WmoS>çmM {Xdgm§V Ë`m§À`m
H$ma{H$Xu~Ôc amÁ`mV ZH$mamË_H$ dmVmdaU {Z_m©U Pmco. amÁ`mV AS>MUrV
Amcoco ghH$ma joÌ, _w§~B©V {JaUr H$m_Jmam§Mm Mmccocm g§n Am{U ~°. ^mogco
`m§Mm {ZpîH«$` H$ma^ma `m§_wio H$m±J«og H$m`©H$Ë`mª_Ü`o _aJi Amcocr hmoVr.
XmXm§Mo _mÌ H$m_ gwê$M hmoVo. 25 _mM© 1982 amoOr S>oŠH$Z ewJa BpÝñQQ>çyQ>Mr
dm{f©H$ g^m hmoVr. `m g^oV XmXm§Zr Ho$coco ^mfU ^{dî`mVrc B§YZ g_ñ`oMm
doY KoUma hmoVo. "gmIa CÚmoJmcm pñWaVm `oÊ`mgmR>r gaH$maZo nwT>rc AmR>-
Xhm df©o {ZpíMV amhrc Ago YmoaU nŠHo$ Ho$co nm{hOo. noQ´>moc-{S>Poc
Am`mVrgmR>r H$moQ>çdYr én`o naXoemcm Úmdo cmJVmV. n¥ÏdrÀ`m nmoQ>mVrc
noQ´>mocMm gmR>m H$YrVar g§nUma Amho. `mCcQ> D$gnrH$ Xadfu Zì`mZo {_iVM
amhUma Amho. `mMm {dMma H$ê$Z gmIa CÚmoJmnmgyZ {Z_m©U hmoUmè`m
AëH$mohmocnmgyZ nm°da AëH$mohmoc CËnm{XV H$ê$Z Ë`mMm Cn`moJ dmhZm§gmR>r
B§YZ åhUyZ H$gm H$aVm `oB©c, BH$S>o cj XoÊ`mMr JaO Amho.'
Ë`mMdoir XmXm§Mo ñZohr d Ah_XZJa {OëømVrc ZoVo g§J_ZoaMo
^mD$gmho~ WmoamV `m§Mr amÁ` ghH$mar ~°±Ho$À`m AÜ`jnXr {ZdS> Pmcr.
_w§~B©Vrc {JaUr H$m_Jmam§Mm g§n {MKiV Mmccm hmoVm. amÁ` gaH$ma Ë`m
g§X^m©V H$moUVrhr R>m_ ^y{_H$m KoV ZìhVo. Ë`m_wio {JaUr H$m_Jmam§À`m g§nmV
dg§VXmXm§Zr _Ü`ñWr H$amdr, Aer _mJUr _w§~B©Vrc H$m_Jma ZoË`m§Zr n§VàYmZ
B§{Xam Jm§Yr `m§À`mH$S>o Ho$cr hmoVr. XmXm§Zr _w§~B©V OmD$Z H$m_Jmam§À`m ^oQ>r
KoVë`m. H$m_Jma ZoË`m§er MMm© Ho$cr. àW_ g§n _mJo KoVë`m{edm` _mJ©
{ZKUma Zmhr, hm _wÔm H$m_Jmam§Zm g_OmdyZ gm§{JVcm. XmXm§da _w§~B©Vrc
H$m_Jmam§Mm {dídmg hmoVm. Ë`mM H$maUmZo XmXm§Zr Ho$coë`m _Ü`ñWr_wio
H$m_Jmam§Zr g§n _mJo KoVcm.
`edV§ amd MìhmU Am{U XmXm `mÀ§ `mV Amcco o amOH$s` {dVïw > gn§ cco o
ZìhVo. XoemVrc Am{U amÁ`mVrc amOH$s` n[apñWVr XmoKm§Zmhr AñdñW
~Z{dUmar AerM hmVo r. XmXmZ§ m _»w `_{§ ÌnXmdê$Z hQ>dZy eaX ndmamZ§ r H$o cëo `m
"nwcmoX' À`m à`moJmZ§Va XmXm Am{U `ed§Vamdm§Mo g§~§Y gmVË`mZo VmUco Joco
hmoVo. Ë`m XmoKm§Zm EH$Ì AmUyZ Ë`m§À`mV {XcO_mB© H$aÊ`mMm à`ËZ amÁ`mVrc
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 148
H$mhr ZoVo H$arV hmoVo. Vmo à`ËZ `eñdr H$aÊ`mMo H$m_ gm§Jcr {OëømVrc
Ywimßnm Zdco Am{U ~mOramdAmßnm nmQ>rc `m§Zr Ho$co. 24 _o 1982 amoOr
A§H$cImon `oWo XmoÝhr ZoË`m§Zm EH$mM ì`mgnrR>mda AmUÊ`mV Amco. Ë`mdoir
XmXm åhUmco, "`m g_ma§^mH$S>o Ad¿`m _hmamï´>mMo Zìho, Va ~mhoarc amÁ`m§Mohr
cj cmJyZ am{hco Amho. {X„rn`ªV `m H$m`©H«$_mMo gyn dmOco Amho. _r Am{U
gmho~ EH$m ì`mgnrR>mda `oV Agë`mZo ho Am¡ËgwŠ` dmT>co Amho. Amåhr EH$Ì
Amcmo åhQ>ë`mda H$mhr _§S>itZr _amR>çm§Mo EH$ÌrH$aU Pmco, Agm JdJdm
gwê$ Ho$cm Amho. Am_Mo H$mhr _V^oX hmoVo åhUyZ Amåhr Xya Jocmo hmoVmo; na§Vw Vo
gd© {dgê$Z Amåhr EH$ Pmcmo AmhmoV. `mH$[aVm OmVr` a§J cmdÊ`mMm Hw$Urhr
à`ËZ H$ê$ Z`o. Vo gdmªZmM hm{ZH$maH$ Amho. _Ü`§VarÀ`m H$mimV Amåhr
EH$_oH$m§Zm H$m` dmQ>oc Vo ~moccmo. `m ~mocÊ`mZo, ^m§S>UmZo _hmamï´>mMo ZwH$gmZ
Pmco Amho Am{U n`m©`mZo Am_Mohr ZwH$gmZ Pmco. Ago dmX nwÝhm H$aUma
Zmhr. _r gmho~m§Zm n«W_nmgyZ ZoVm _mZco Amho Am{U Ë`m§Zm ZoVm åhUyZM
_mZUma! H$m±J«og njmVrc cmoH$emhrÀ`m H$ënZm§Zm _yR>_mVr XoÊ`mMm à`ËZ
hmoV Amho. nadmÀ`m N>moQ>çm gmd©{ÌH$ {ZdS>UwH$m§_Ü`o H$m±J«ogcm O~aXñV
hmXam ~gcm Amho. `mH$[aVm H$m±J«og g§KQ>Zm ~iH$Q> H$aÊ`mgmR>r gdmªZr
EH$OwQ>rZo PQ>co nm{hOo.'
1982 gmc ho gm§JcrÀ`m ghH$mar gmIa H$maImÝ`mMo am¡ß`_hmoËgdr
df© hmVo .o hm H$maImZm gXd¡ XmXmÀ§ `m {Oìhmù`mMm {df` am{hcm. H$maImÝ`mÀ`m
dmQ>MmcrV `oUmè`m àË`oH$ AS>MUrcm eoVH$ar Am{U H$m_Jmam§Zr g_W© gmW
XoV doimodir _mJ© H$mT>cm hmoVm. Ë`mMoM \$i åhUyZ H$maImÝ`mZo Mm¡\o$a àJVr
Ho$cr hmoVr. Am°ŠQ>mo~a 1982 _Ü`o H$maImÝ`mÀ`m am¡ß`_hmoËgdr dfm©VM 15
naXoer VÁkm§Zr H$maImÝ`mcm ^oQ>r {Xë`m. B{OßV, npíM_ O_©Zr, H$mo[a`m,
B§S>moZo{e`m, `wJmoñcmoìhm{H$`m, Wm`c§S>, ~m§JcmXoe `m Xoem§Mo à{V{ZYr Ë`m
{eï>_§S>imV hmoVo. `mMdoir H$m_Jmam§Zr ñdV… dJ©Ur Jmoim H$ê$Z XmXm§Zm
A°å~°{gS>a H$ma ^oQ> {Xcr.
nwT>o 13 Zmoìh|~a 1982 amoOr gm§JcrV XmXm§Mm 65 dm dmT>{Xdg
gmOam H$aÊ`mV Amcm. amÁ`mV dmXJ«ñV R>aV Agcoë`m ~°. ^mogco `m§À`m
H$ma{H$XuÀ`m nmíd©^y_rda XmXm H$m` ~mocUma `mH$S>o _hmamï´>mMo cj cmJco
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 149
hmoVo. XoenmVirda AmnU B§{Xam Jm§YtMo, Va amÁ` nmVirda `ed§Vamd
MìhmUm§Mo {Zð>md§V Agë`mMo gm§JVmZmM Ë`m§Zr njmZo gm§{JVë`mg amÁ`mMo
ZoV¥Ëd H$aÊ`mMr V`mar Xe©{dcr Am{U amÁ`mV Ii~i gwê$ Pmcr. Ë`m
{XderÀ`m gËH$mamcm CÎma XoVmZm XmXm åhUmco, "_r nwÝhm amOH$maUmV `oD$Z
ZoV¥Ëd H$amdo Aer BÀN>m AmO _mÂ`m dmT>{Xdg g_ma§^mgmR>r O_coë`m
{_Ì_§S>itZr _mÂ`mdarc hŠH$m_wio ì`ŠV Ho$cr Amho; nU AmO Ë`m g§X^m©V
~mocUo `mo½` Zmhr. AmO _mPm dmT>{Xdg Agë`mZo {dYm`H$ H$m_mcm Zdr
Ñï>r H$er XoVm `oB©c, `mMm _r {dMma H$arV Amho. _hmamï´>mVrc AmOMr
n[apñWVr {VVH$ser ~ar Zmhr, `m~Ôc H$m`©H$Ë`mªZr ì`ŠV Ho$coë`m ^mdZm§er
_r gh_V Amho. `mg§~§YrMr MMm© _r gmoS>cocr Zmhr. n§VàYmZ B§{Xam Jm§YtZm
Vo nQ>dyZ {Xco nm{hOo. Ë`mgmR>r ~§S>Imoar H$aUo _cm _mÝ` Zmhr; H$maU _r B§{Xam
Jm§YtMo ZoV¥Ëd _mZUmam EH$ H$m`©H$Vm© Amho; nU doi AmcrM Va _mÌ Vw_Mo
ZoV¥Ëd H$aÊ`mgmR>r MìhmUm§~amo~a _r H$m_ H$arV Amho. AmOn`ªV Ë`m-Ë`m
n[apñWVrV doi nmhÿZ H$m_ Ho$co Amho. _r H$moUmH$S>o gÎmm _m{JVcr Zmhr
Am{U H$moUr Vr H$mTy>Z KoVcr Var Ë`mMo Xw…I _mZco Zmhr. gm_mÝ`m§gmR>r Am{U
Ë`m§Zm gwIr nmhÊ`mgmR>r gVV H$m_ H$aÊ`mMm _mPm qnS> Amho. _r AmVm
earaàH¥$VrZo WH$cmo Agcmo Var _ZmZo ~iH$Q> Amho. gm_mÝ` _mUgmMr H$m_o
Ho$cr nm{hOoV, Ë`mcm KS>{dco nm{hOo, Ë`mcm gwIr Ho$co nm{hOo, `mgmR>r
H$mhr {dYm`H$ H$m_ H$aÊ`mMm _mPm {dMma Amho.' dmT>{XdgmZ§Va XmXm
{ZgJm©onMmamgmR>r XrS> _{hÝ`mÀ`m Xm¡è`mda ~§Jiyacm {ZKyZ Joco.
amÁ`mV ~°. ~mimgmho~ ^mogco `m§À`m{df`rMr ZmamOr AmVm
MìhmQ>çmda Amcr hmoVr. ImgXma ~mimgmho~ ndma d Am_Xma e§H$aamd H$moëho
`m§Zr ~°. ^mogco `m§À`m {damoYmV OmoaXma _mohr_ gwê$ Ho$cr hmoVr. ZoV¥Ëd ~Xc
PmcmM nm{hOo, `m _mJUrgmR>r njloð>tH$S>o nmR>nwamdmhr H$aÊ`mV `oV hmoVm.
140 nojm A{YH$ Am_Xma ~°. ^mgc|{damoYr _mo{h_oV XmIc Pmco hmoVo. `m
gd© dmVmdaUmMm n[aUm_ njloð>tda Pmcm hmoVm. ZoV¥Ëd~Xcmg loð>rhr V`ma
hmoVo; nU _hmamï´>mÀ`m ZoV¥ËdmV ~Xc Ho$ë`mg Zdm _w»`_§Ìr H$moU ? `m n«íZmMo
CÎma _mÌ njloð>tZm gmnS>V ZìhVo. e§H$aamd MìhmU d {edamO nmQ>rc-
MmHy$aH$a `m§Zr _w»`_§{ÌnX ñdrH$maÊ`mg ZH$ma {Xcm hmoVm. XmXm, ~°. A§Vwco,
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 150
~°. am_amd Am{XH$, ~iram_ {hao, n«{V^mVmB© nmQ>rc, `ed§Vamd _mo{hVo `m
ZoË`m§À`m Zmdm§Mr MMm© àgma _mÜ`_m§_Ü`o gwê$ hmoVr. ZoVm{ZdS>rMr H$m|S>r \w$Q>V
ZìhVr. eodQ>r njloð>tZr ~°. ^mogco `m§Zm _w»`_§{ÌnXmdê$Z hQ>{dÊ`mMm {ZU©`
Omhra Ho$cm.
31 OmZodmar 1983 amoOr Zì`m {dYmZ^dZmÀ`m Xhmì`m _Oë`mda
ZoVm {ZdS>rgmR>r {d{Y_§S>i njmMr ~¡R>H$ ~moc{dÊ`mV Amcr. njloð>tZr
{ZarjH$ åhUyZ ~wQ>mqgJ d {ede§H$a `m§Zm _w§~B©V nmR>{dco hmoVo. MM©oVyZ Am{U
g_monMmamZo {ZdS> hmoV ZìhVr, ho {ZXe©Zmg Amë`mZ§Va _VXmZ KoÊ`m{edm`
n`m©` Cacm Zmhr. Ë`m doir H$m±J«ogMo àXoemÜ`j åhUyZ gm§JcrMo Jwcm~amd
nmQ>rc H$m`©aV hmoVo. XmXm Am{U `ed§Vamd _mo{hVo `m§À`mV _w»`_§{ÌnXmgmR>r
cT>V hmoVr. 267 Am_Xmam§Zr _VXmZ Ho$co. amÌr 12.30 dmOVm XmXm§Mr
{ZdS> Pmë`mMo Omhra H$aÊ`mV Amco. 2 \o$~«wdmar 1983 amoOr amÁ`nmc Am`.
EM. cVr\$ `m§Zr XmXm§Zm _w»`_§{ÌnXmMr, Va Cn_w»`_§{ÌnXmMr enW am_amd
Am{XH$ `mZ§ m {Xcr. nTw >o 7 \$o ~dw« mar amOo r 33 _ͧ `mM§ m enW{dYr Pmcm. _»w `_̧ r
Pmë`mZ§Va XmXm§Zr amÁ`mVrc OZVocm CÔoeyZ ^mfU Ho$co. Ë`m ^mfUmV Vo
åhUmco hmoVo, "Jocr Mma df©o Oar _r `m amÁ`mcm gmoSy>Z Jocmo hmoVmo Varhr
doJdoJù`m joÌm§V H$m_ H$arV am{hcmo. nydu XmoZdoim _r _w»`_§Ìr Pmcmo hmoVmo.
Ë`mZ§Va Oo-Oo _w»`_§Ìr Joco, Vo nwÝhm _w»`_§Ìr Pmco ZmhrV; nU _mPo gm¡^m½`
åhUyZM _cm {Vgè`m§Xm ho nX {_iV Amho. _hmamï´>mVrc OZVoMo F$U _r
nyUmªemZo \o$Sy> eH$cmo Zmhr åhUyZ _cm nwÝhm ho nX {_imco Ago dmQ>Vo. nj,
H$m`©H$V©o, Am_Xma, njmÜ`jm lr_Vr B§{Xam Jm§Yr `m gdmªÀ`m g{XÀN>o_wio ho
KS>c.o _mPo àemgZ amÁ`mg~§ Y§ rMm {dídmg OZVVo {Z_mU© H$ê$Z ñdÀN> H$ma^ma
XoB©c. _hmamï´>mVrc g_ñ`m§Mr d àíZm§Mr _cm _m{hVr Amho. Ë`m§da _mV
H$aÊ`mMm _mPm à`ËZ amhrc. amÁ`H$ma^mam~am~o a nj gK§ Q>Zm _O~Vy H$aÊ`mH$S>o
AmnU cj XoD$. OZVoZo g{XÀN>m XoD$Z ghH$m`© H$amdo.'
Ë`m dio r ImgXma Agcco o XmXm {d{Y_S§ >imÀ`m H$mUo Ë`mhr g^mJh¥ mMo
gXñ` ZìhVo. Ë`m_wio Ë`m§Zr nwT>o em{cZrVmBªZm amOrZm_m XoÊ`mg gm§JyZ gm§Jcr
{dYmZg^m _VXmagK§ mVZy nmQo >{ZdS>UHy $ cT>{dcr Am{U qOH$cr. ~.° ~m~mgmh~o
^mgo co _»w `_̧ r Pmë`mZV§ a Ë`mZ§ r _»w `_̧ r {ZdmgñWmZmMo Zmd ~XcZy "am`JS>'
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 151
amOrd nd©
31 Am°ŠQ>mo~a 1984 amoOr n§VàYmZ B§{Xam Jm§Yr `m§Mr Ë`m§À`m
{ZdmgñWmZr Ë`m§À`mM A§JajH$m§Zr Jmoù`m KmcyZ hË`m Ho$cr. `m KQ>ZoMo d¥Îm
dmè`mgmaIo Xoe^a nmohmoMco Am{U Xoemda emoH$H$im ngacr. Ë`mdoir XmXm
_w§~B©V hmoVo. Vo VmVS>rZo {X„rcm admZm Pmco. B§{Xam Jm§YtMo {Ma§Ord Am{U
njmMo ga{MQ>Urg amOrd Jm§Yr Ë`mdoir npíM_ ~§JmcÀ`m Xm¡è`mda hmoVo.
Hw$Qw>§~mda H$mogicoë`m g§H$Q>mMr _m{hVr {_iVmM Vo Xwnmar {X„rH$S>o admZm
Pmco. A§JajH$m§Zr Ho$coë`m B§{Xam Jm§YtÀ`m hË`oMo Vrd« nS>gmX Xoe^a C_Q>co.
AZoH$ {R>H$mUr Ominmoi Am{U _mahmUrMo àH$ma KS>co. XoemVrc dmVmdaU
VUmdJ«ñV ~Zco hmoVo. `m nmíd©^y_rda AmVm XoemMo ZoV¥Ëd H$moU H$aUma Am{U
n§VàYmZ H$moU hmoUma, hm àíZ XoemnwT>o C^m am{hcm. XmXm§Zr {X„rV Joë`mZ§Va
H$m±J«og_Yrc AZoH$ Á`oîR> ZoË`m§er MMm© Ho$cr d n§VàYmZnXmMr gyÌo amOrd
Jm§Yr `m§À`mH$S>o XoÊ`mMr gyMZm Ho$cr. amï´>nVr ½`mZr P¡cqgJ `m§Mr ^oQ> KoD$Z
Ë`mg§X^m©V Ë`m§Zm {dZ§Vr Ho$cr. amï´>nVtZr amOrd Jm§Yr `m§Zm n§VàYmZnXmMr
enW Ë`mM {Xder {Xcr. EHy$U Xoe Xw…ImÀ`m ImB©V cmoQ>cocm AgVmZm amOrd
Jm§Yr `m§À`mH$S>o n§VàYmZnXmMr gyÌo {Xë`mZo EH$ g§^mì` dmX Q>icm hmoVm. 3
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 159
Zmoìh|~a 1984 amoOr `_wZoÀ`m H$mR>mda B§{Xam Jm§Yr `m§À`mda A§Ë`g§ñH$ma
H$aÊ`mV Amco. nwT>o amï´>nVtZr 24 d 27 {S>g|~a 1984 amoOr cmoH$g^oMr
{ZdS>UyH$ KoÊ`mMm {ZU©` KoVcm.
n§VàYmZ B§{Xam Jm§Yr§À`m {ZYZmZ§Va AmUIr EH$m Xw…IX KQ>Zocm
Xoemcm Am{U _hmamï´>mcm gm_moao Omdo cmJco. 25 Zmoìh|~a 1984 amoOr
Zd_hmamï´>mMo {eënH$ma `ed§Vamd MìhmU `m§Mo Zdr {X„r `oWo {ZYZ Pmco.
XoemÀ`m amOH$maUmV _hmamï´>mcm _mZmMo ñWmZ {Z_m©U H$ê$Z XoÊ`mV
`ed§Vamdm§Mm Iyn _moR>m dmQ>m am{hcm. nwamoJm_r Am{U àË`oH$ AmKmS>rda
n{hë`m H«$_m§H$mda amhUmao amÁ` Agm amÁ`mMm X~X~m `ed§amdm§_wioM {Z_m©U
Pmcm. Ë`m§Zm AmXamZo "gmho~ åhQ>co Om`Mo. XmXm Am{U Ë`m§À`mVrc g§~§Y
^mdm^mdm§à_mUo hmoVo. ñdmV§Í`mZ§VaÀ`m AZoH$ H$gmoQ>rÀ`m àg§Jr Ë`m XmoKm§Zrhr
EH$_oH$m§Zm I§~ra gmW {Xcocr hmoVr. MrZZo ^maVmda AmH«$_U Ho$ë`mZ§Va
g§ajU_§Ìr åhUyZ `ed§Vamd {X„rV Joco Voìhm "{h_mc`mÀ`m _XVrcm gømÐr
Ymdcm' Ago XoemZo åhQ>co. Vmo {dídmg gmho~m§Zr Amnë`m eodQ>À`m ídmgmn`ªV
A~m{YV amIcm. XmXm§À`m àË`oH$ CnH«$_mMo Am{U àH$ënmMo CX²KmQ>H$ "gmho~'
Agm`Mo. ghH$ma Am{U H¥${fCÚmoJ Midircm Zdr {Xem XoÊ`mV Ë`m§Mm
qghmMm dmQ>m hmoVm. Ë`m§Mo OmUo åhUOo XmXm§À`m Ñï>rZo Ë`m§À`m OrdZmVrc Iyn
_moR>r hmZr hmoVr. `ed§Vamdm§da H¥$îUm-H$mo`Zm ZÚm§À`m àr{Vg§J_mda
A§Ë`g§ñH$ma H$aÊ`mV Amco.
B§{Xam Jm§Yr Am{U `ed§Vamdm§À`m {ZYZmÀ`m nmíd©^y_rda _hmamï´>
Ë`mdoir cmoH$g^m {ZdS>UwH$scm gm_moam Jocm. B§{Xam Jm§YtMo Anwao am{hcoco
ñdßZ nyU© H$aÊ`mgmR>rM H$m±J«ogcm _Vo XoÊ`mMo AmdmhZ amOrd Jm§Yr `m§Zr
Xoemcm Ho$co hmoVo. XoemV B§{Xam Jm§YtÀ`m {ZYZm_wio amOrd Jm§Yr Am{U B§{Xam
H$m±J«og~Ôc ghmZw^yVrMr cmQ> hmoVr. Vr cmQ> {ZdS>UwH$sZ§Va Omhra Pmcoë`m
{ZH$mcmV ñnï> {Xgcr. 508 OmJm§n¡H$s 401 OmJm amOrd Jm§Yr `m§À`m
ZoV¥ËdmImcrc B§{Xam H$m±J«ogcm {_imë`m hmoË`m. _hmamï´>mVyZ B§{Xam H$m±J«ogZo
48 n¡H$s 33 OmJm§da {dO` g§nmXZ Ho$cm. XoemV "amOrd nd©' gwê$ Pmco.
10 OmZodmar 1985 amoOr XmXm§Mo Img {_Ì Am{U AZoH$ dfmªMo
gmWr Amßnmgmho~ {~aZmio `m§Mo {ZYZ Pmco. `m KQ>ZoZohr XmXm§À`m Xw…ImV ^a
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 160
KmVcr. Xoemda B§{Xam H$m±J«ogMr hþH$_r gÎmm Amcocr AgVmZm 2 d 3 _mM©
1985 amoOr _hmamï´>mV {dYmZg^oÀ`m {ZdS>UwH$m cmJë`m. XoemVrc 11
amÁ`m§V hr {ZdS>UyH$ hmoUma hmoVr. nj Am{U njloð>r ~cemcr ~Zcoco
hmoVo. cmoH$g^m {ZdS>UwH$sV amÁ`mVrc {dYmZg^oÀ`m 288 _VXmag§Kmn¡H$s
227 _VXmag§KmV B§{Xam H$m±J«ogcm _Vm{YŠ` {_imco hmoVo. Ë`m_wio njmcm
{ZdS>UwH$sVrc KdKdrV `em~Ôc ImÌr Pmcr hmoVr. 5 \o$~«wdmar 1985
amoOr àXoemÜ`j EZ.E_. H$m§~io `m§Zr njmMo C_oXdma Omhra Ho$co. njmZo 121
{dÚ_mZ Am_XamZ§ m C_Xo dmar ZmH$macr hmVo r. 1984 _Ü`o amOrd JmY§ r nV§ àYmZ
Pmë`mZ§Va cJoMM XmoZ _{hÝ`m§V cmoH$g^m {ZdS>UwH$m Omhra Ho$ë`m. Ë`m
doir Ë`m§Zr _hmamï´>mVrc Á`m H$m±J«og Am_XmamÀ`m {dYmZg^m _VXmag§KmV
H$m±J«ogÀ`m cmoH$g^m C_oXdmamcm Xwgè`m H«$_m§H$mMr _Vo nS>Vrc, Ë`m
Am_Xmamcm 1985 À`m {dYmZg^m {ZdS>UwH$sMo {VH$sQ> Úm`Mo Zmhr,
Ago YmoaU njloð>tZr ñdrH$maco hmoVo. Ë`m YmoaUm_wio "XmXm§Mo H$Å>a g_W©H$'
Am{U _§{Ì_§S>imVrc ghH$mar EXcm~mX_YyZ à{V^mVmB© nmQ>rc,
{Zc§Jm_YyZ {edmOramd {Zc§JoH$a-nmQ>rc Va BMcH$a§Or {dYmZg^m
_VXmag§KmVyZ H$„mßnmÊUm AmdmS>o `m§À`m {V{H$Q>m§Zm H$mÌr cmJcr. VËnydu
1980 _Ü`o XmXm§Zr _w»`_§{ÌnXmgmR>r à{V^mVmBªÀ`m ZmdmMm AmJ«h Yacm
hmoVm; nU g§O` Jm§YtÀ`m hÅ>m_wio ~°. A§Vwco _w»`_§Ìr Pmco, Va 1985
_Ü`o XmXm§Mm {Zc§JoH$a Am{U n«{V^mVmBªgmR>r AmJ«h hmoVm; nU XmoKm§Mrhr
Am_XmaH$sMr {V{H$Q>o H$mncr Joë`mZo ñdV… XmXmM _w»`_§Ìr Pmco. _mÌ, nwT>o
g§Yr Amë`mda XmXm§Zr _w»`_§{ÌnXr {Zc§JoH$am§Mo Zmd nwT>o Ho$co Voìhm Vo Am_Xma
ZìhVo Varhr XmXm§Zr Ë`m§Zm _w»`_§{ÌnXr ~g{dco. EHy$UM "{X„rH$am§Zr Á`mMo
{VH$sQ> H$mnco Amho, Ë`mcm _w»`_§Ìr H$ê$Z XmIdrZ' hr XmXm§Mr enW hmoVr !
Vr Ë`m§Zr Iar H$ê$Z XmI{dcr.
C_Xo dmar ZmH$macëo `m_§ Ü`o 13 _ͧ `mMmhr g_mdeo hmVo m. XmXmZ§ m gmJ§ cr
_VXmag§KmVyZ C_oXdmar XoÊ`mV Amcr hmoVr. XmXm§Zr Amnë`m XmoZ dfmªÀ`m
_w»`_§{ÌnXmÀ`m H$ma{H$Xuda àH$me Q>mH$Umar EH$ nwpñVH$m àH$m{eV Ho$cr
hmoVr Am{U Vr amÁ`mVrc _VXmam§nwT>o R>odcr. XmXm§Zr KoVcoë`m AZoH$ H«$m§{VH$mar
Am{U YmS>gr {ZU©`m§~amo~aM Ë`m§Zr 11 hOma 300 Jmdm§V Ho$coë`m {nÊ`mÀ`m
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 161
nmÊ`mÀ`m gmBo M© m C„Io Ë`m npw ñVH$o V AmdOZ©y H$aÊ`mV Amcm hmVo m. amÁ`mVrc
àMmamgmR>r n§VàYmZ amOrd Jm§Yr `m§Zr XoIrc Xm¡am Ho$cm. 20 \o$~«wdmar 1984
amoOr gm§JcrV Pmcocr g^m Iyn JmOcr. g^ocm Pmcocr JXu Am{U
H$m`H© $Ë`mMª m CËgmh amOrd JmY§ tZm à^m{dV H$ê$Z Jco m. H$o§ ÐmV H$mJ± go« Mo gaH$ma
Amho d Xeo ~cdmZ H$ê$Z amÁ`mMm {dH$mg H$aÊ`mgmR>r B{§ Xam H$mJ± go« cm nmR>~i
XoÊ`mMo AmdmhZ amOrd Jm§YtZr _hmamï´>mVrc _VXmam§Zm Ë`mdoir Ho$co hmoVo.
_VXmZ nma nS>co Am{U Anojon«_mUo amÁ`mV B§{Xam H$m±J«og {dO`r
Pmcr. 288 OmJm§n¡H$s 161 OmJm H$m±J«ogZo qOH$ë`m. Zdm _w»`_§Ìr H$moU ?
hm àíZ nwÝhm M{M©cm OmD$ cmJcm; nU XmXm§Zr gd©M AmKmS>çm§da ~mOr
_macr. {d{Y_S§ >i njmÀ`m ~R¡ >H$sV ZVo no XmgmR>r XmXmM§ o Zmd ~.° am_amd Am{XH$
`m§Zr gwM{dco Am{U n«^m amd `m§Zr Ë`mg AZw_moXZ {Xco. 10 _mM© 1985
amoOr XmXm§Zr _hmamï´>mÀ`m _w»`_§{ÌnXmMr Mm¡Ï`m§Xm enW KoVcr. amÁ`nmc
Am`. EM. cVr\$ `m§Zr Ë`m§Zm JwßVVoMr enW {Xcr. 1977, 1978, 1983
Am{U 1985 Agm Mma doim _w»`_§Ìr hmoÊ`mMm _mZ XmXm§Zm {_imcm.
_hmamï´>mÀ`m {Z{_©VrMohr Vo am¡ß`_hmoËgdr df© hmoVo ho {deof ! 12 _mM© 1985
amoOr 7 _§Ìr Am{U 15 amÁ`_§Í`m§Mm enW{dYr nma nS>cm. XmXm§Zr
_w»`_§{ÌnXmÀ`m H$ma{H$Xug Zì`m Omo_mZo gwédmV Ho$cr. AZoH$ _hÎdnyU© {ZU©`
KoVco. {nÊ`mÀ`m nmUr `moOZm§gmR>r AgUmar 10 Q>ŠHo$ `moOZoMr AQ> aÔ Ho$cr,
_w§~B©À`m {dH$mgmgmR>r H|$Ð gaH$maH$S>o 1 hOma H$moQ>r én`m§Mr _mJUr Ho$cr,
n`m©daU g§ajUmgmR>r ñdV§Ì n`m©daU {d^mJ, àË`oH$ IoS>çmV {H$_mZ EH$
Jmo~a J°g àH$ën C^m H$aÊ`mMm n«`ËZ H$aUo, àË`oH$ VmcwŠ`mV _wctMo EH$
dg{VJ¥h C^o H$aUo, {H$_mZ 1 hOma emim§_m\©$V amondm{Q>H$m V`ma H$aUo,
H¥$fr {dÚmnrR>m§_YyZ "H$_dm d {eH$m' `moOZm, ImgJr d godm^mdr g§ñWm§Zm
dZrH$aUmgmR>r O§Jc O{_Zr XoUo, nwUo d ZmJnyagmR>r ZmJar {dH$mg àm{YH$aUo
ñWmnZ H$aU,o _~§w B© eha "ñdÀN> d gX§w a eha' `mOo Zm, OmJ{VH$ ~H± $o À`m _XVrZo
amÁ`mV 282 H$moQ>tMm {Zdmam àH$ën gmH$ma H$aUo, gmd©O{ZH$ Cn`moJmgmR>r
JaOoÀ`m Zgcoë`m OmJm§darc PmonS>çm§_Ü`o amhUmè`m§Zm _mcH$s hŠH$ XoUo
Ago _hÎdH$m§jr CnH«$_ Am{U YmoaUo XmXm§Zr am~{dcr.
nwT>o _w§~B©V `oUmè`m naàm§Vr`m§À`m cm|T>çm§da {Z`§ÌU AmUÊ`mÀ`m
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 162
{dYmZmdê$Z _hmamï>´mV Am{U Xeo mV JXmamio {Z_mU© Pmcm. Vmo dmX cmHo $g^Vo hr
M{M©cm Jocm. EImXr ^y{_H$m KoVcr H$s, Ë`m ^y{_Ho$er R>m_ amhUo hm XmXm§Mm
qnS> Agë`mZo Ë`m dmXmVhr XmXm {dM{cV Pmco ZmhrV. naàm§Vr`m§À`m
{dYmZmdê$Z CR>coco dmXi em§V hmoVo Z hmoVo VmoM 22 _o 1985 amoOr Zdm dmX
CX²^dcm. n§VàYmZnX d njmMo AÜ`jnX EH$mM ì`ŠVrH$S>o Agmdo H$m`, `m
g§X^m©V XmXm§Zr Ho$coë`m {dYmZmMm {dn`m©g Pmcm Am{U Vmo dmX loð>rn`ªV
nmohmoMcm. Aer amOH$s` dmXm§Mr _m{cH$m gwê$ AgVmZmM H$m±J«ogÀ`m
eVmãXr{Z{_Îm nwUo eha B§{Xam H$m±J«ogZo Am`mo{Ocoë`m H$m`©H«$_mVrc XmXm§Mo
^mfU JmOco Am{U dmXJ«ñVhr R>aco. Ë`mdoir H$m`©H$V©o Am{U ZoË`m§Mr Ë`m§Zr
Ho$cocr H$mZCKmS>Ur IynM JmOcr.
Ë`m ^mfUmV Vo åhUmco hmoVo, "gÜ`mÀ`m H$m±J«ogMo ñdê$n \$ŠV
{ZdS>UwH$sdoir CËgmhmZo H$m_ H$aUmè`m H$m`©H$Ë`mªMm nj Ago Pmco Amho,
hr qMVoMr ~m~ Amho. {ZdS>UwH$m Pmë`mZ§Va AZoH$ {Oëhm Am{U VmcwH$m
g{_Ë`m§À`m H$m`m©c`m§Zm H$m`_ Hw$cyn cmdcoco AmT>iVo. Ë`mVrc XyaÜdZr
H$moUr XoI^mc H$am`cm Zgë`m_wio AZoH$Xm VmoS>Ê`mV Amcocm AgVmo.
EH$sH$S>o {ZdS>UwH$sdoir H$m`©H$Ë`mª_Ü`o _moR>m CËgmh AgVmo, Va Eaìhr hmM
nj I§JV Mmcë`mgmaIm {XgVmo. AcrH$S>o AZoH$ eham§V Am{U Jmdm§V _r
H$m±J«og H$m`©H$Ë`mªMr ^oQ> KoVmo. _mPm Am{U BVa _§Í`m§Mm Zoh_rMm AZw^d åhUOo
gd© H$m`©H$V©o ^oQ>VmV Vo VH«$mar H$aÊ`mgmR>r, Amnë`mM njmVrc Xwgam EImXm
H$m`©H$Vm© qH$dm JQ> Amnë`m{déÕ H$gm dmJVmo, {ZdS>UwH$sV nam^d Pmcm
Agoc Va Vmo Ë`mÀ`m H$madm`m§ZrM H$gm Pmcm, `mÀ`mM VH«$mar EoH$md`mg
`oVmV. Ë`mcm njmVyZ H$mTy>Z Q>mH$m, hr _mJUrhr Vmo H$aVmo. AmnU H$m` H$m_
H$aVmo `mMo {dícfo U H$mUo rhr H$arV Zmhr. EH$sH$S>o H$mJ± go« eVmãXrÀ`m {Z{_ÎmmZo
nwT>rc 100 dfmªV Xoemcm nwT>o H$go Ý`m`Mo `m~Ôc {dMma _m§S>Ê`mV `oV
AgVmZm, XwgarH$S>o H$m`©H$Ë`mªMo nañnam{déÕ ~mocUo Am{U dmJUo hoM Amnco
H$m_ Agë`mgmaIo dmJVmV; hr H$miOr H$aÊ`mOmJo r n[apñWVr Amh.o àË`Ho $mcm
gÎmoV dmQ>m {_iUo eŠ` ZgVo, ho H$m`©H$Ë`mªZr g_OyZ ¿`m`cm hdo. {edm`
H$moUrhr H$m`_ _w»`_§Ìr, _§Ìr qH$dm Am_Xma amhÿ eH$V Zmhr, `mMr OmUrd
Ë`mZ§ r R>do m`cm hdr. AmnmngmVrc _V^Xo {dgê$Z OZVMo o ní« Z gmSo >{dÊ`mgmR>r
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 163
Am{U njmÀ`m H$m`©H«$_mMr A§_c~OmdUr H$aÊ`mgmR>r EH${XcmZo H$m_ Ho$co
nm{hOo. EH$sH$S>o lr_§Vr dmT>V Amho, XwgarH$S>o Jar~ A{YH$M Jar~ hmoV
AmhoV. g§K{Q>V cmoH$ AZoH$ joÌm§V hdo Vo {hgH$mdyZ KoVmV. J[a~m§Zm hVmenUo
dmdamdo cmJVo. `mMm H$m`©H$Ë`mªZr Am{U ZoË`m§Zr J§^ranUo {dMma Ho$cm nm{hOo.
EH${ÌVnUo H$m_ Ho$ë`m{edm` hr n[apñWVr ~XcUma Zmhr. AmOÀ`mgmaIm
g_ma§^ Pmcm H$s, Amnco H$m_ g§nco Ago Z g_OVm Ë`mnmgyZ H$m_mMr gwédmV
Pmcr Ago _mZyZ dmJmd`mg hdo. XoemMo Mm§Jco H$aÊ`mgmR>r H$m_mMm {ZYm©a
Ho$cm nm{hOo. {ZameoMo àg§J Amco, nXo Jocr Var Xw…Ir Z hmoVm H$m_ Ho$co
nm{hOo.' `m ^mfUmZo _hmamï´>mÀ`m amOH$maUmV Am{U H$m±J«og g§KQ>ZoV EH$M
Ii~i CS>mcr. nj{hVmÀ`m EH$m Zì`m dmXmcm XmXm§Zr Vm|S> \$moS>co hmoVo.
Z§VaÀ`m H$mimV àXoemÜ`jnXmMm dmX {Z_m©U Pmcm. njloð>tZr EZ.
E_. H$m§~io `m§À`mEodOr àXoemÜ`jnXr à^m amd `m§Mr {ZdS> Ho$cr. `m~m~V
{dídmgmV Z KoVë`mÀ`m H$maUmdê$Z XmXm§Zr Amnë`m nXmMm amOrZm_m
amÁ`nmcm§H$S>o {Xcm. XmXm amÁ`nmcm§H$S>o amOrZm_m XoD$Z ImgJr JmS>rZo
_mhr_À`m KamH$S>o admZm Pmco. Voìhm gm§JcrMo Mmê$^mB© ehm Ë`m§À`mgmo~V
hmoVo. Vo gm§JV hmoVo, "XmXm, X_mZo ¿`m, EdT>m ÌmJm H$ê$ ZH$m...' Ë`mda XmXm
åhUmco, "Aao Mmê$, amOH$maUmV ñdm{^_mZmZo amhmdo...' XmXm§Mo ho nmD$c
_hmamï´>mÀ`m amOH$maUmV Iyn JmOco. à{gÕr_mÜ`_m§Zr XmXm§À`m ñdm{^_mZr
d ~mUoXma ^y{_Ho$Mo Vm|S> ^ê$Z H$m¡VwH$ Ho$co. amOrd Jm§Yr Am{U BVa njloð>rhr
~wMH$ù`mV nS>co. XmXm§Mm amOrZmå`mMm {ZU©` AZno{jV hmoVm. XmXm§Mr ZmamOr
H$mT>Ê`mgmR>r {X„rhÿZ ZoVo_§S>ir _w§~B©V Amcr; nU XmXm§Zr H$moUmMohr EoH$co
Zmhr. AIoa njloð>tZr XmXm§ZmM Zì`m _w»`_§{ÌnXmgmR>r Zmdo gwM{dÊ`mMm
AmJ«h Ho$cm. XmXm§Mo {dídmgy _mZco OmUmao {edmOramd nmQ>rc-{Zc§JoH$a `m§Zm
_»w `_{§ ÌnXr gY§ r XÊo `mV Amcr. XmXm _»w `_{§ ÌnXmdê$Z Jco o Var {ZcJ§ Ho $amÀ§ `m
_§{Ì_§S>imcm _mÌ XmXm§À`mM _§{Ì_§S>imMm Moham am{hcm. XmXm§Zr _w»`_§Í`m§Mo
"dfm©' ho {ZdmgñWmZ gmoSy>Z {Xco Am{U Vo "~r-1' `m ~§Jë`mV amhm`cm Joco.
Ë`mZ§VaÀ`m H$mimV eoVH$è`m§Mo àíZ Am{U eoVH$è`m§Mr g§KQ>Zm `m
{Oìhmù`mÀ`m {df`m§H$S>o XmXm dico. njmMo ga{MQ>Urg AgVmZm Ë`m§Zr
Am`mo{OV Ho$cocm {X„rÀ`m ~moQ> Šc~ _¡XmZmdarc eoVH$ar _oimdm A^yVnyd©
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 164
R>acm hmoVm. AmVm XoenmVirda eoVH$è`m§Mr g§KQ>Zm ñWmnÊ`mMm XmXm§Mm _mZg
hmoVm. Ë`mM H$mimV _hmamï´>mV eaX Omoer `m§Mr eoVH$ar g§KQ>Zm AmH«$_H$
nÕVrZo Zmdmê$nmg `oD$ cmJcr hmoVr. eoVH$ar g§KQ>ZoZo amhþar `oWo eoVH$è`m§À`m
_oimì`mMo Am`moOZ Ho$co hmoVo. Ë`m _oimì`mgmR>r eoVH$ar g§KQ>ZoZo XmXm§Zm
CnpñWV amhÊ`mMo {Z_̧ U {Xco hmVo .o Vo {Z_̧ U XmXmZ§ r ñdrH$maco hmVo .o XmXmÀ§ `m
`m H¥$Vr_wio njloð>r AñdñW ~Zco hmoVo. XmXm§Zr Ë`m _oimì`mcm hOa amhÿ Z`o
Ago Ë`m§Zm dmQ>V hmoVo. nwT>o XmXm§Zr Ë`m _oimì`mcm OmUo Q>mico. 9 Am°ŠQ>mo~a
1985 amoOr XmXm§Zr nÌH$mam§gmo~V g§dmX gmYcm Am{U Ë`mdoir _ZmVrc
ì`Wm§Zm dmQ> _moH$ir H$ê$Z {Xcr. Ë`m§Zr ì`ŠV Ho$coë`m ^mdZm Aem, "H$mhr
{X„rH$am§Zm _hmamï´>mV H$m`_ ApñWaVm hdr Amho. _mÂ`m VgoM A§Vwco, ^mogco
`m§À`m ~m~VrV `m cmoH$m§Zr hoM Ho$co d AmVm {edmOramd nmQ>rc-{Zc§JoH$a
`m§À`m ~m~VrVhr VoM à`ËZ Pmcoco AmhoV. gVV ApñWaVoMr hdm {Z_m©U
H$am`Mr. AÝ` àm§Vm§Vhr hoM Mmcco Amho. hr XoemÀ`m ^ë`mMr ZrVr Zmhr.
Aer ApñWaVm {Z_m©U Ho$ë`m_wio amOH$maUmcm MwH$sMo diU cmJco. gÜ`m
eVo H$ar ZmamO, X…w Ir Am{U ha¡ mU Pmco AmhVo . eVo H$è`mM§ o àíZ gQw >co nm{hOVo ,
Ë`mH$[aVm njr` _V^oX {dgê$Z gdmªZrM EH${XcmZo H$m_ Ho$co nm{hOo. `m
H$m_m~Ôc njloð>tZr _mÂ`m{déÕ H$madmB© H$ê$Z _cm njmVyZ H$mT>co Var
haH$V Zmhr. njmcm am_am_ H$ê$Z _r Kar ~goZ.'
Ë`mZ§Va XmXm§Mr àH¥$Vr {~KS>cr. öX`{dH$ma Am{U aŠVXm~mÀ`m
{dH$mam_wio Ë`m§Zm ~m°å~o hm°pñnQ>c_Ü`o XmIc H$aÊ`mV Amco. Ë`mdoir XoemVrc
AZoH$ ZoË`m§Zr é½Umc`mV OmD$Z XmXm§À`m n«H¥$VrMr {dMmanyg Ho$cr hmoVr.
amï´>nVr ½`mZr P¡cqgJ `m§Zrhr é½Umc`mV OmD$Z XmXm§Mr ^oQ> KoVcr.
13 Zmoìh|~a 1985 aomOr XmXm§Mm 69 dm dmT>{Xdg gmOam H$aÊ`mV
Amcm. Ë`mdoir XmXm ào_tZm XmXm§{df`r AZoH$ Anojm hmoË`m. dmT>{XdgmÀ`m
{Z{_ÎmmZo XmXm§gmR>r H$m`m©Mo Zdo XmcZ Iwco ìhmdo, Aerhr gdmªMr Anojm hmoVr.
14 Zmoìh|~a 1985 amoOr XmXm§Zm {X„rhÿZ XyaÜdZr Amcm Am{U Ë`m§Mr
amOñWmZÀ`m amÁ`nmcnXr {ZdS> Pmë`mMo gm§JÊ`mV Amco. XmXmào_t_Ü`o
AmZX§ mMr cmQ> ngacr. "lðo >tZr XmXmZ§ m dmT>{XdgmMr ^Qo > {Xcr' Aer à{V{H$« `m
gd© ñVam§VyZ C_Q>cr. 17 Zmoìh|~a 1985 amoOr gm§JcrV XmXm§Mm Iyn _moR>m
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 165
gËH$ma Pmcm. `m gËH$mamV XmXm§Zr OZVoer Agcoë`m ZmË`m{df`r Amnë`m
^mdZm _moH$ù`m Ho$ë`m.
"cmoH$m§Mm à{V{ZYr åhUyZ _r AmOda H$moUVrhr Jmoï> MwH$sMr Ho$cr,
Ago _cm _wirM dmQ>V Zmhr. _J ^yI§S> àH$aU Agmo dm BVa AÝ` H$mhr
Agmo. _r Oo H$mhr Ho$co Vo H$m`Úmcm Yê$Z d gmd©O{ZH$ {hV S>moù`m§g_moa
R>odyZM Ho$co. Aem n[apñWVrV ^yI§S>àH$aUr Mm¡H$er hmoD$ Úm. Ë`m_wio Iao-
ImoQ>o ~mhoa `oB©c. _mÂ`m AmOdaÀ`m ñd^mdmZwgma _r cmoH$m§gmR>r YmS>gmZo
H$m_o H$o cr AmhVo . H$w R>crhr Jmïo > XS>dcr Zmhr AWdm gm_mÝ` OZVco m H$_rnUm
dmQ>oc Ago H$mhrhr Ho$co Zmhr. OZVogmR>r AmOda OJcmo Am{U OZVogmR>rM
Xoh R>odm`cm _r V`ma Amho. Oo \$mago H$moUmÀ`m dmQ>çmcm `oV Zmhr, Vo gVV
`eñdr hmoÊ`mMo gwI _mÂ`m dmQ>çmcm Amco. _r _w»`_§{ÌnX gmoS>co Vo H$mhr
H$maUmgmR>rM ! ñdm{^_mZmnmoQ>r Vo gmoS>co Amho d Ë`mM MwH$sMo H$mhr Zmhr,
Ago AmnU amOrd Jm§Yr `m§Zm gm§{JVco hmoVo. Á`m H$m±J«og njmV _r 48 df©o
Amho; Vmo nj gmoS>Ê`mMm àíZM Zmhr. njmÀ`m {damoYmV _r H$Yr Jocmo Zmhr d
OmUmahr Zmhr. nydu H|$Ðr` _§{Ì_§S>imV `m, hdo Vo ImVo ¿`m, Aer BÀN>m ñd.
B{§ Xam JmY§ r `mZ§ rhr ì`ŠV H$o cr hmVo r. amÁ`nmcnXhr XDo $ H$o co hmVo ;o nU njH$m`©
H$aÊ`mMr BÀN>m hmoVr, åhUyZ _r Vr nXo ñdrH$macr ZìhVr. amOrd Jm§YtZrhr
Mma _{hÝ`m§AmYr AerM BÀN>m ì`ŠV Ho$cr hmoVr; nU Ë`mdoirhr njH$m`©
H$aÊ`mMr AmdS> Agë`mMo _r gm§{JVco hmoVo. AmVm àH¥$Vr_wio d BVam§Zm
g§Yr {_imdr `m CÔoemZo _r amÁ`nmcnX ñdrH$maco. njmMo ñdê$n ImcmdV
Mmcco Amho, ho Oar Iao Agco Var ZdrZ H$m`©H«$_ VéU {nT>rnwT>o `oV Amho,
Ë`m§Zm g§Yr hdr ho _cm nQ>co Amho. gÜ`m njmVrc Á`oð> _§S>itZm ~mOycm Ho$co
OmV Amho d C_oXrÀ`m VéUm§Zm Ë`m OmJr AmUco OmV Amho. Aemdoir B§{Xam
H$m±J«ogMo H$m`m©Ü`jnX {Xco Var Vo ñdrH$mam`Mo Zmhr Ago _Zmer R>a{dco hmoVo
åhUyZM amÁ`nmcnX ¿`m, Ago amOrdOr åhUmco åhUyZ _r Vo ñdrH$maco.
B§{Xam H$m±J«ogÀ`m H$m`©H$Ë`mªZm _mPo gm§JUo Amho H$s, dg§VXmXm AmVm Vwåhmcm
{H$Vr {Xdg nwaUma ? EH$Im§~r V§~y AmVm {H$Vr {Xdg MmcUma ? Voìhm
H$m`©H$Ë`mªZrM Amnmngm§Vrc _V^oX {dgê$Z gm_wXm{`H$arË`m {ZU©` ¿`mdoV.
_mÂ`m {OëømMo dmQ>moio hmoB©c Ago H$mhr H$ê$ ZH$m ! AmO _r ho amOñWmZMo
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 166
amÁ`nmcnX ñdrH$maVmo` Vo _mÂ`m AmZ§XmgmR>r. AmOda _r _mÂ`m JmdMo,
{OëømMo, _hmamï´>mMo F$U \o$S>V Amcmo Amho. AmVm XoemÀ`m H$m_mgmR>r
H$mhrVar H$ê$ Úm. _mZmZo OJm`Mr _mPr BÀN>m Amho.'
30 Zmoìh|~a 1985 amoOr O`nya `oWo XmXm§Zr amÁ`nmcnXmMr enW
KoVcr. ^Jdm \o$Q>m n[aYmZ H$ê$Z XmXm§Zr ñdrH$macoë`m `m Zì`m O~m~XmarMo
gmjrXma åhUyZ Ë`mdoir enW{dYrcm amOñWmZMo _w»`_§Ìr haXod Omoer
CnpñWV hmoVo. _hmamï´>mVyZ eoH$S>mo H$m`©H$V©o XmXm§darc ào_ ì`ŠV H$aÊ`mgmR>r
Ë`m enW{dYr g_ma^§ mcm CnpñWV am{hco hmVo .o amÁ`nmcnXmMr H$maH$sX© XmXmZ§ r
gwê$ Ho$cr. cmoH$m{^_wI H$m`©nÕVr ho Ë`m§Mo d¡{eîQ>ç amOñWmZ_Ü`ohr H$m`_
am{hco. VoWohr gm_mÝ` _mUgmcm Iwcm àdoe XoVmZm XmXm§Zr amÁ`nmcnXmÀ`m
amO{eï>mMmamÀ`m H$m`Xoera Mm¡H$Q>r H$Yrhr AmS>ì`m AmUë`m ZmhrV. Ë`mM
H$maUmZo amÁ`nmcm§Mo {ZdmgñWmZ cmoH$m§À`m JXuZo JO~OyZ Om`Mo.
amOñWmZ_Yrc OZVocmhr Vmo AZw^d AmJim hmoVm. XmXm amÁ`nmc åhUyZ
O`nya_Ü`o am{hco Var Ë`m§Mo cj gX¡d _hmamï´>mVrc KS>m_moS>rH$S>o Am{U
OZVoH$S>oM am{hco.
nwT>À`m H$mimV _hmamï´>mÀ`m amOH$maUmVhr AZoH$ ~Xc Pmco. XmXm§Mo
{Zð>mdV§ åhUZy _hmamï>´mÀ`m _»w `_{§ ÌnXr {damO_mZ Pmcco o {edmOramd nmQ>rc-
{ZcJ§ Ho $a O_o V_o ZD$ _{hZo Amnë`m nXmda amhÿ eH$c.o _amR>dmS>m {dÚmnrR>mÀ`m
E_. S>r. Aä`mgH$« _mÀ`m narjVo _cw rcm A{V[aŠV JUw dmT>{dÊ`mgmR>r Amnë`m
nXmMm J¡admna Ho$ë`mMm Ë`m§À`mda Amamon Pmcm. ho àH$aU {d{Y_§S>imV
JmOco. Ë`mZ§Va Ý`m`mc`mV nmohmoMcoë`m `m àH$aUmV Ý`m`mc`mZo Ë`m§À`mda
R>nH$m R>odcm Am{U Ë`mM H$maUmZo Ë`m§Zm _w»`_§{ÌnX gmoS>mdo cmJco. Ë`mM
H$mimV _hmamï´>mMo amÁ`nmc Am§Y« àXoeMo H$m|S>m ì`§H$Q>amd `m§Zmhr VemM
EH$m àH$aUmV amOrZm_m Úmdm cmJcm hmoVm. d¡ÚH$s` _hm{dÚmc`mV
Amnë`m ZmVrcm _mJmg OmVrMo ImoQ>o à_mUnÌ {_idyZ àdoe {Xcm, Agm
Amamon ì`§H$Q>amd `m§À`mda hmoVm. Ë`mVyZM Ë`mZ§m amÁ`nmcnXmda nmUr gmoS>mdo
cmJco. {edmOramd nmQ>rc-{Zc§JoH$a _w»`_§Ìr nXmdê$Z Joë`mda Ë`m§À`m
OmJr {X„rhÿZ AW©_§{ÌnX gmoSy>Z e§H$aamd MìhmU `m§Zm _w»`_§{ÌnXmda naV
`mdo cmJco. e§H$aamdm§Mm H$S>H$ {eñVrMm H$ma^ma amÁ`mV gwê$ Pmcm. Vmo
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 167
H$ma^ma njmVrc Am_Xmam§Zm Am{U ZoË`m§Zmhr ^mdcm Zmhr. MìhmUm§À`m
{damoYmV Ag§Vwï> ZoË`m§À`m _mo{h_m gwê$ Pmë`m. _hmamï´>mÀ`m ZoV¥ËdmV ~Xc
H$aÊ`mgmR>r à`ËZ gwê$ Pmco. XmXm O`nyacm amÁ`nmc åhUyZ H$m`©aV Agco
Var Ë`m§Mm H$m`©H$Ë`mªer Agcocm g§dmX Am{U g§nH©$ _mÌ I§{S>V Pmcm Zmhr.
_hmamï´>mVrc KQ>Zm, KS>m_moS>tMo n[aUm_ XmXm§da ìhm`Mo d Vo Ë`m{df`r
njloð>tZm A{^àm` H$idm`Mo. AIoa Owc¡ 1987 _Ü`o XmXm§Zr
amÁ`nmcnXmMm amOrZm_m {Xcm Am{U Vo nwÝhm g{H«$` amOH$maUmV Amco.
13 Zmoìh|~a 1987 amoOr 71 ì`m dmT>{Xdgm{Xder XmXm§Zr gm§JcrV
A^yVnyd© Agm eoVH$ar _oimdm Am`mo{OV Ho$cm. `m _oimì`mcm amÁ`mVyZ
VrZ cmI eoVH$ar Amco hmoVo. `mM _oimì`mV XmXm§Zr Xoeì`mnmar eoVH$ar
g§KQ>Zm ñWmnZ H$aÊ`mMm _mZg nwÝhm EH$Xm ì`ŠV Ho$cm.
e§H$aamd MìhmU `m§À`m {damoYmVrc amÁ`mVrc dmVmdaU Vrd« hmoV
Joco. loð>tZrhr amÁ`mV ZoV¥Ëd~Xcmcm AZwHy$cVm Xe©{dcr. amOrd Jm§YtZr
XmXm§Zm Zdm ZoVm H$moU Agmdm, `m{df`r {dMmaUm Ho$cr. XmXm§Zr Ë`mdoir
àVmnamd ^mogco d eaX ndma `m§Mr Zmdo gwM{dcr hmoVr. 24 OyZ 1988 amoOr
njloð>tZr eaX ndma `m§Zm _w»`_§Ìr H$aÊ`mMm {ZU©` KoVcm. `m
enW{dYrgmR>r dg§VXmXm AmdOy©Z CnpñWV am{hco hmoVo. eaX ndmam§À`m
_§{Ì_§S>imV {edmOramd Xoe_wI `m§À`mgmaIr XmXm§Mr {Zð>md§V _§S>irhr
hmoVr. eoVH$è`m§Mo àíZ KoD$Z g§KQ>ZmË_H$ _m§S>Ur H$aÊ`mMr XmXm§Mr ^y{_H$m
njloîR>tZm AmdS>cocr ZìhVr. XmXm§Zr njmÀ`mM ì`mgnrR>mdê$Z eoVH$ar
g§KQ>Z H$amdo Ago Ë`m§Zm dmQ>V hmoVo. Ë`mM nmíd©^y_rda Am¡a§Jm~mX `oWo
H$m±J«ogMo A{YdoeZ Pmco. `m A{YdoeZmcm XmXm AZwnpñWV am{hco. Ë`m§Zr
{Ma§Ord ImgXma àH$me~mny `m§Zm Amncm g§Xoe KoD$Z Ë`m A{YdoeZmcm
nmR>{dco hmoVo. àH$me~mny§Zr XmXm§Mm g§Xoe VoWo dmMyZ XmI{dcm. H$m±J«ogZo
eoVH$è`m§gmR>r ñdV§Ì g§KQ>Z H$amdo, Aer gyMZm Ë`m§Zr Ë`m g§XoemV Ho$cr
hmoVr. AàË`jnUo XoenmVirdarc eoVH$ar g§KQ>Zm ñWmnZ H$aÊ`mMm Ë`m§Mm
_mZg Ë`m§Zr aÔ Ho$ë`mMoM Ë`m g§XoemVyZ ñnï> Pmco hmoVo.
cmoH$g§J«h, cmoH$m§{df`rMr AmË_r`Vm d {Oìhmim Am{U Ë`mVyZ
àË`oH$mÀ`m _ZmMm {dMma H$ê$Z H$m_ H$aÊ`mMr nÕVr `m_wio dg§VXmXm
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 168
ñdmV§Í`mnydu Am{U ñdmV§Í`mZ§Vahr gVV cmoH$m§_Ü`o am{hco. {OWo XmXm {VWo
_mUgm§Mo _mohmoi ! ho {MÌ Ë`m§À`m AIoaÀ`m jUmn`ªV g_mOmcm AZw^dm`cm
{_imco. ào_i Am{U hidm ñd^md ho Ë`m§Mo ~cñWmZ hmoVo; nU Vo ~cñWmZ
H$Yrhr H$V©ì`mV AS>Wim {Z_m©U H$ê$ eH$co Zmhr. `oadS>çmÀ`m Vwé§JmV
XS§ >m~So >rMr {ejm ^mJo V AgVmZm Ë`mÀ§ `m H$Ý`Mo o {ZYZ Pmë`mMr dmVm© g_Ocr
Var Vo I§~ra am{hco. nËZr _mcVr~mB© `m§Mo Xw…I hcHo$ H$aÊ`mgmR>r _m\$s _mJyZ
Véw J§ mVZy gQw >H$m H$ê$Z KÊo `mEdo Or ñdmVͧ `mgmR>r Ë`mZ§ r Véw J§ mV XS§ >m~So >rV amhUMo
ng§V Ho$co. X§S>m~oS>rÀ`m {ejo_wioM Ë`m§Mm EH$ nm` Am`wî`^a XwImdcocm
am{hcm. OrdZmÀ`m CÎmamYmV© 15 dfmhª Zÿ hr A{YH$ H$mi Ë`mZ§ m H$mR>rMm AmYma
¿`mdm cmJcm. g§Kf© Am{U A{^_mZ Va XmXm§À`m nmMdrcm nyOcm hmoVm.
ñdmV§Í`nyd© H$mimVrc H«$m§{VcT>çm_wio nËZr _mcVrVmBªg_doV Ë`m§Zm H$m¡Q>w§{~H$
gm»¡ `mMm AmZX§ hr _ZmOmJo Vm KVo m Amcm Zmhr. {ÛVr` nËZr em{cZrVmB© nmQ>rc
`m§À`mer {ddmh~Õ hmoVmZm Ë`m§Zr Amnco amOH$s` OrdZ nUmcm cmdÊ`mghr
_mJo-nwT>o nm{hco Zmhr. em{cZrVmBªer g§gma H$aVmZmXoIrc Hw$UmMrhr ndm©
Ho$cr Zmhr. amOH$maUmV ~°. Or.S>r. nmQ>rc `m§À`mgma»`m {_Ìm§Zm _§{ÌnXm§gmR>r
nwT>o H$ê$Z AmnU cmoH$m§gmo~V amhÿZ {dYm`H$ H$m_o H$aÊ`mMm _ZmMm _moR>onUm
XoIrc Ë`m§Zr XmI{dcm. g_mOmgmR>r Vã~c 60 df©o Amnco OrdZ {POdUmao
XmXm Mma doim _w»`_§Ìr hmoD$ZXoIrc Ë`m§Mr H$maH$sX© _mÌ Oo_Vo_ 3 df©o 8
_{hÝ`m§MrM am{hcr. OrdZmVrc 50 hÿZ A{YH$ dfmªMm H$mi Ë`m§Zr
ñdmV§Í`cT>m, H$m±J«og nj g§KQ>Zm Am{U ghdmgmV `oUmè`m àË`oH$ chmZ-
_moR>çm _mUgm§Mo H$m_ H$aÊ`mVM H$m_r AmUcm. amOH$maU H$aVmZm "AmV
EH$ Am{U ~mhoa Xwgao' `m ì`dhmar VÎdmcm Ë`m§Zr ñdV…À`m Amgnmghr {\$aHy$
{Xco Zmhr. amOH$maUmV {damoYH$m§da _mV H$aVmZm gX¡d IwconUm OVZ Ho$cm.
g_moa B§{Xam Jm§Yr AgmoV d amOrd Jm§Yr Ë`m§À`mer amOH$s` ì`dhma H$aVmZm
naIS> Am{U ñdm{^_mZr ^y{_H$mM H$m`_ amIcr. Jwê$ Am{U Á`oð>
~§Yy§À`mñWmZr Agcoë`m `ed§Vamd MìhmUm§da Ë`m§Zr {Z…ñgr_ n«o_ Ho$co. "EH$
`ed§V Am{U XmoZ dg§V' `m g_rH$aUmZo _hmamï´> Am{U XoemÀ`m amOH$maUmV
B{Vhmg KS>{dcm hmoVm. Ë`m g_rH$aUmVrc EH$ _hÎdmMm YmJm åhUOo XmXm§Mo
`ed§Vamdm§darc {ZIi ào_ hmM hmoVm ! XmXm Am{U C^m _hmamï´> `ed§Vamdm§Zm
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 169
"gmho~' åhUyZM AmoiIm`Mm. Ë`m gmho~m§er g§Kf© H$aVmZmhr XmXm§Zr IwconUm
OVZ Ho$cm. amOmam_~mny nmQ>rc `m§À`mer Ë`m§Mm amOH$s` Am{U VmpÎdH$
g§Kf© Am`wî`^a gwê$ am{hcm. Ë`mV ì`pŠVJV H$Qw>Vm `oD$ Z XoÊ`mMo _moR>onU
amOmam_~mny Am{U XmXm§Zr Onco hmoVo. ghH$ma, H¥$fr Am{U nmUr
{Z`moOZm~amo~aM Vm§{ÌH$ {ejUmMr Ûmao {dZmAZwXm{ZV {ejU g§ñWm§Zm Iwcr
H$ê$Z H«$m§Vr KS>{dUmè`m XmXm§Zr amÁ`mVrc àË`oH$ {OëømV Ë`m§À`mda ào_
H$aUmè`m cmImo H$m`©H$Ë`mªMr \$ir {Z_m©U Ho$cr hmoVr. Ë`mM H$maUmZo Ë`m§À`m
ghdmgmV Amcoë`m àË`oH$mÀ`m AZw^dm§Zm gm_m{OH$ _yë` àmßV Pmco...
***
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 170
AmR>dUr
Zm_Xodamd H$amS>H$a
H«$m§{VcT>çmV XmXm§À`m Im§Úmcm Im§Xm cmdyZ cT>coco gm§JrMo
H«$m§{VH$maH$ Zm_Xodamd H$amS>H$a `m§Zr Ë`m H$mimVrc AmR>dUr OmJ{dë`m,
Vo åhUmco, "XmXm, _moR>m {XcXma Am{U YmS>gr _mUyg ! gm§JcrMm Ooc Amåhr
Ë`m§À`mgmo~V \$moS>cm. _r Ad¿`m 14 dfmªMm hmoVmo Var ñdmV§Í`cT>çmZo
PnQ>cco mo hmVo m.o Ë`mdio r _r {gQ>r nmño Q>mOdi Agcëo `m gaH$mar XdmImÝ`mÀ`m
H$_©Mmar {ZdmgmV amhmV hmoVmo. Ë`m H$mimV {~«{Q>em§À`m g¡Ý`XcmV AZoH$
^maVr` g{¡ ZH$ hmVo .o g{¡ ZH$mg§ mR>r {~{« Q>e gaH$ma "dma° ~cw {o Q>Z' àH$m{eV H$am`M.o
Ë`mM ~wco{Q>ZMm Zo_H$m Cn`moJ _r H«$m§{VcT>çmV Ho$cm. Vo gaH$mar ~wco{Q>Z
nmoñQ>mZo gJirH$S>o nmR>dco Om`Mr. daMr XmoZ nmZo gaH$mar ~wco{Q>ZMr Am{U
AmV_Ü`o Am_Mr H«$m§{VcT>çmMr nÌHo$ KwgSy>Z _r Vr nmoñQ>mÛmaoM MidirVrc
H$m`©H$Ë`mªZm nmR>d`mMmo. da gaH$mar ~wco{Q>Z Agë`m_wio nmo{cgm§Zm g§e`
`oV Zgo, VgoM Am_À`m KamV H«$m§{VcT>çmgmR>r cmJUmè`m ñ\$moQ>Ho$ Am{U
eñÌmM§ m gmR>mhr Ag.o _cm AmR>dV,o Ë`mM H$mimV ^mB© nS| >go `m ñdmVͧ `dramcm
nm{o cgmZ§ r AQ>H$ H$o cr hmVo r. Ë`mÀ`mOdi OZac cm`~a« rMo EH$ nñw VH$ gmnS>co
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 171
Am{U _mÂ`m Zmdmdarc Ë`m nñw VH$mÀ`m _mÜ`_mVZy nmco rg _mÂ`mn`Vª nmho mMo c.o
KamVc ñ\$moQ>Ho$ Am{U eñÌm§Mm _w»` gmR>m nmo{cgm§Zm {_iy Z`o `mgmR>r _r
nm{o cgmÀ§ `m cJMo ZOago `Vo rc Aem gm`Šcmño Q>mBc© _erZ, H$mMÀo `m ~mQ>ë`m,
AmnQ>~ma `mg§ ma»`m dñVy _Ôw m_ nm{o cgmn§ Tw >o AmUë`m Am{U ñdV…M nm{o cgmÀ§ `m
ñdmYrZ Pmcmo. Am_Mr _w»` ñ\$moQ>Ho$ Am{U hË`mao gwa{jV am{hcr ! XmXm Á`m
gm§Jcr g§ñWmZÀ`m Ooc_Ü`o hmoVo VoWoM _cm nmo{cgm§Zr Q>mH$co. gm§Jcr g§ñWmZ
ho Ë`m H$mimV ñdmV§Í`cT>çmVrc H$m`©H$Ë`mªgmR>r gwa{jV _mZco Om`Mo.
{~«{Q>em§Zm Ooarg AmUUmè`m {dÜd§gH$ H$madm`m gm§Jcr g§ñWmZÀ`m ~mhoa
H$am`À`m Am{U gm§JcrV `oD$Z gwa{jV cnm`Mo, Ago Ë`mdoir H$Zm©Q>H$ Am{U
X{jU _hmamï´>mVrc ñdmV§Í`dram§Mo YmoaU Agm`Mo. ^mB© n|S>go ho XoIrc Ë`mM
H$mimV Ë`mM Ooc_Ü`o hmoVo. XmXm§À`m ZoV¥ËdmImcr Ooc \$moS>Ê`mMm {ZU©`
Amåhr gdmªZr KoVcm. Amåhr gdmªZr "Am_À`m XmXm§Zm H$m _maco ?' Agm
H$m§Jmdm H$aV Jm§oYi gwê$ Ho$cm. _r d n|S>g|Zr ghm ~§XwH$m d H$mS>Vwgm Am_À`m
Vmã`mV KoVë`m Am{U BVa H«$m§{Vdram§gmo~V VQ>mda nmohmoMcmo. gd©OU VQ>mdê$Z
I§XH$mV CS>çm _mê$Z niyZ OmUma hmoVo. _cm d n|S>g|Zm nmohm`cm `oV Zgë`mZo
Amåhmcm nmÊ`mZo VwSw>§~ ^acoë`m I§XH$mV CS>çm _maUo eŠ` ZìhVo, Ë`m_wio
Amåhr nmo{cgm§Zm {Z…eñÌ H$aÊ`mgmR>r ~§XwH$m d H$mS>Vwgo I§XH$mV \o$Hy$Z {Xcr
Am{U Amåhr OocÀ`m Am_À`m ImocrV OmD$Z ~gcmo.
Amnë`m AmR>dUr gm§JVmZm H$amS>H$a XmXm ^mdZm{dde ~Zcoco hmoVo.
ñdmV§Í`mZ§Va H$m_Jma MidirV H$m_ H$arV AgVmZm XmXm§er Agcocr _¡Ìr
Ë`m§Zr H$er A~m{YV amIcr hohr Vo gm§Jm`cm {dgaco ZmhrV. `m H«$m§{VdramMo
Á`oð> {Ma§Ord _hoe ho gÜ`m gm§JcrVrc à{WV`e "MVwa§J' `m Om{hamV g§ñWoMo
g§MmcH$ AmhoV. VgoM Ë`m§Mm gm{hË`, gm§ñH¥${VH$ Am{U gm_m{OH$ MidirV
g{H«$` gh^mJ AgVmo. Xwgao {Ma§Ord amOoe ho nwamoJm_r Am{U ^«ï>mMma{damoYr
MidirV AgVmV. Ë`m§Zm XmoZ H$Ý`m AgyZ, JrVm AéU dm`Mi (gm§JrdmS>r)
{e{jH$m AmhVo , Va Xgw ar H$Ý`m g{w à`m A{dZme {ngo `m {MniUy `Wo o AgVmV.
e¡cOm d{hZr
XmXm OodT>o H$UIa Am{U YmS>gr hmoVo VodT>oM Hw$Qw>§~mÀ`m ~m~VrV
hidXo Io rc hmVo .o XmXm{§ df`r ñd. àH$me~mny nmQ>rc `mÀ§ `m nËZr Am{U XmXmÀ§ `m
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 172
ñZwfm e¡cOmVmB© `m§À`mer àñVwV coIH$mZo g§dmX gmYcm. XmXm§Mo AmB©-dS>rc
XmXm AOmU AgVmZmM {ZdVc© .o XmXmM§ r n{hcr _cw Jr Am{U XmZo AnË`Xo Io rc
H$mimZo {hamdyZ KoVcr hmoVr. Ë`m_wio XmXm Hw$Qw>§~m{df`r H$_mcrMo ^md{ZH$
hmoVo. e¡cOmVmB© åhUmë`m, "_r Á`mÀ`mda ào_ H$aVmo, Á`mcm Ord cmdVmo,
Ë`mÀ`mda Xod g§H$Q> AmUVmo, Aem àH$maMm ^m~S>m {dMma XmXm§À`m _ZmV
AZoH$Xm `oD$Z Om`Mm. Ë`m§Zr Á`m§À`mda ào_ Ho$co, Vo em_amdXmXm Am{U
H$mhr {_Ì AH$mcr Joë`m_wio XmXm§Zm Vgo dmQ>V Agmdo. åhUyZM XmXm Amåhm
Hw$Qw>§~r`m§Mr H$_mcrMr H$miOr ¿`m`Mo. gVV cj R>odm`Mo. {ZU©` Am{U
amOH$maU ~è`mM doim H$R>moa dmQ>Umao XmXm Hw$Qw>§~mVrc EImÚm N>moQ>çm-_moR>çm
KQ>Zodoir hido Pmë`mMm AZw^d `m`Mm. XmXm§gma»`m cmoH$ZoË`mMr gyZ åhUyZ
dmdaV AgVmZm, g§gma, H$m¡Qw>§{~H$ Am{U gm_m{OH$ O~m~Xmè`m nma nmS>V
AgVmZm XmXm§Mo g§ñH$maM _cm Cn`moJr nS>co.
_cm AmR>dVo, _mPr H$Ý`m {M_y (_Yy) {hÀ`m OÝ_mdoiMr Vr KQ>Zm
Amho. {M_ycm àH¥$VrÀ`m H$mhr g_ñ`m {Z_m©U Pmë`m hmoË`m. Ë`m_wio _mÂ`m
Am{U _mÂ`m nmoQ>mVrc {M_yÀ`m d¡ÚH$s` VnmgÊ`m VÁk S>m°ŠQ>am§H$Sy>Z H$ê$Z
KoÊ`mV Amë`m. {M_yÀ`m öX` Am{U {H$S>Zrg§X^m©V AS>MUr hmoË`m. XmXm§Zr
Xoe^amVrc VÁkm§Mm g„m KoVcm Am{U _mPo ~mi§VnU c§S>Z `oWo VÁk
S>m°ŠQ>am§À`m _mJ©Xe©ZmImcr H$am`Mo R>aco. Ë`mà_mUo Amåhr c§S>Zcm admZm
Pmcmo. {M_ydarc eñÌ{H«$`m `eñdr Pmcr; nU Ë`mMdoir H$mhrVar Vm§{ÌH$
AS>MUt_wio Q>o{c\$moZ godm 7-8 Vmgm§gmR>r ~§X Pmcr hmoVr. Amåhr c§S>ZhÿZ
Am{U XmXm _w§~B©VyZ Am_À`mer g§nH©$ gmYm`Mm à`ËZ H$arV hmoVo. _mÌ g§nH©$
hmoV ZìhVm. eñÌ{H«$`m Am{U gd© CnMma `eñdr Pmcoco hmoVo; nU g§nH©$
Zgë`m_wio Vgm {Zamon XmXm§n`ªV nmohmoMV ZìhVm. XmXm Ë`mdoir AñdñW ~Zco.
Am_À`m H$miOrZo Ë`m§À`m S>moù`m§VyZ Aly§À`m Ymam dmhÿ cmJë`m... Ago
^md{ZH$ Am{U hido XmXm ! Xwgè`mMo Xw…I nmhÿZ ì`{WV hmoUmao. Vo _mÂ`mgmR>r
Xodmg_mZ hmoVo.
Amnë`m _wcmZo ñdV…À`m nm`mda C^o amhmdo AgoM Ë`m§Mo VÎd hmoVo.
Ë`m§Zr àH$me~mny§ZmXoIrc Ë`mM VÎdmZo dmJ{dco. gwédmVrÀ`m H$mimV ~mny
EH$ CÚmoJ C^m H$ê$ BpÀN>V hmoVo. Ë`mdoir Ë`m§Zm Am{W©H$ _XVrMr JaO hmoVr.
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 173
XmXm§Zr _mÌ ñdV… _XV Ho$cr Zmhr. Amnë`m EH$m {_Ìmcm ~mny§Zm CgZo n¡go
Úm`cm gm§{JVco Am{U ~mny§Zmhr Vo {_ÌmMo n¡go doioV XoÊ`mMr VmH$sX {Xcr.
Amnë`m VÎdmgmR>r Ë`m§Zr H$Yrhr VS>OmoS> Ho$cr Zmhr Am{U Hw$Qw>§~mcmhr VÎdmZo
dmJÊ`mMm g§ñH$ma {Xcm. VmoM g§ñH$ma _mÂ`m Hw$Qw>§~mMm Am`wî`mMm AmYma
Amho, `mMm _cm AmZ§X dmQ>Vmo.
_XZ nmQ>rc
ñdJu` {dîUwAÊUm nmQ>rc ho XmXm§Mo nwVUo. XmXm§À`m amOH$s`
dmQ>MmcrV XmXm§À`mM H$m`©nÕVrMm A§JrH$ma H$ê$Z {dîUwAÊUm§Zr gm§Jcr
{OëømMo amOH$maU H$o c.o Ë`mM§ o {MaO§ rd _XZ ho XmXmM§ o AmdS>Vo ZmVy ! XmXmÀ§ `m
AmR>dUr gm§JVmZm _mOr _§Ìr _XZ nmQ>rc åhUmco, "Á`oð> ZmVy åhUyZ XmXm§Mm
_mÂ`mda {deof Ord hmoVm. Ë`mM H$maUmZo Vo _cm AZoH$doim gmo~V Ý`m`Mo.
Ë`m§À`m ghdmgmV cmoH$m§H$Sy>Z {_iUmao ào_ Am{U _mZ `m_wio H$m`m©Mr àoaUm
{_im`Mr. XmXm _cm àmoËgmhZ Úm`Mo; nU àË`oH$doir cmoH$m§Mr BÀN>m Agoc
VaM Hw$R>cohr H$m_ Am{U O~m~Xmar ñdV…H$S>o Ko, Ago ~OmdyZ gm§Jm`Mo.
XmXm amOñWmZMo amÁ`nmc AgVmZm _r gm§JcrMm ZJamÜ`j Pmcmo. Ë`mdoir
XmXm§Zm Iyn AmZ§X Pmcm. Ë`m§Mo Amerdm©X KoÊ`mgmR>r _r O`nyacm Jocmo hmoVmo.
Ë`mdoir XmXm§Zr O`nya_Yrc _mÝ`dam§Zm ~mocmdyZ _mPm VoWo gËH$ma Ho$cm. Vo
àË`oH$mcm "_oam nmoVm gm§Jcr H$m _o`a ~Z J`m' Ago ^yfUmZo Am{U H$m¡VwH$mZo
gm§Jm`Mo. XmXm§Zr Ho$coë`m Ë`m H$m¡VwH$mZo _mPm D$a ^ê$Z Amcm hmoVm.
Ë`mMH$mimV amOñWmZ_Yrc EH$m _§{XamMm H$ig MT>{dÊ`mMm H$m`©H«$_ hmoVm.
XmXm§Zr Ë`m H$m`©H«$_mcm Ë`m§Mm à{V{ZYr åhUyZ _cm nmR>{dco Am{U _mÂ`mM
hñVo Ë`m _§{Xamcm H$ig MT>{dcm Jocm. CËgmh Am{U YS>mS>rMo _mPo Vo d`
hmoVo. Ë`mM YS>mS>rVyZ EH$ {H$ñgm gm§JcrV KS>cm. {edmOramd Xoe_wI gm§Jcr
{OëømMo nmcH$_§Ìr hmoVo. {OëømV XwîH$mir n[apñWVr hmoVr. Ë`m n[apñWVrda
Cnm``moOZm VmVS>rZo ìhmdr `mgmR>r _r Omoe Am{U YS>mS>rZo "nmcH$_§Í`m§Zm
{Oëhm ~§Xr'Mm {ZU©` Omhra Ho$cm. d¥ÎmnÌm§_YyZ ~mVå`m n«{gÕ Pmë`m Am{U
Ii~i CS>mcr. XmXm§Mm ZmVy H$m±J«ogÀ`mM nmcH$_§Í`mcm "{Oëhm ~§Xr' H$aVmo
åhUOo H$m` ? XmXmZ§ r cJMo M _cm ~mco mdZy KVo c.o nmcH$_̧ r Xeo _Iw gmh~o mM§ r
^y{_H$m _cm g_OmdyZ gm§{JVcr Am{U Vmo dmX g§n{dcm. amOH$maU Agmo
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 174
AWdm d¡`pŠVH$ g§~§Y AgmoV, XmXm àË`oH$mcm ào_mZo Am{U {dídmgmZoM
Onm`Mo. AZoH$Xm EImÚm chmZ _wcmgmaIo dmJUo XoIrc Ë`m§Zm J¡a dmQ>V Zgo.
XmXm {X„r dmñVì`mV AgVmZm Amåhm ZmVd§S>m§da EH$-EH$ _{hZm Ë`m§À`mH$S>o
amhm`Mr O~m~Xmar Agm`Mr. Vr AmZ§XXm`r O~m~Xmar nma nmS>V AgVmZm
XmXm§Mm AgmM EH$ AZw^d _cm Amcm. cmoH$ {VOmoarV n¡gm-AS>H$m R>odVmV.
XmXm§Zr {X„rVrc {ZdmgñWmZr _cm {VOmoarMr Mmdr {Xcr Am{U gm§{JVco,
"{VOmoar CKS> Am{U Ë`mVrc noQ>r KoD$Z `o.' _r CËgwH$VoZo {VOmoar CKS>cr.
Vr noQ>r hmVmV KoD$Z XmXm§g_moa Amcmo. XmXm§Zr Vr noQ>r _mÂ`m hmVmVyZ KoVcr
Am{U CKS>cr. Ë`m noQ>rV XmXm§Zr "gwa{jV' R>odcocr {_R>mB© hmoVr. Amnë`mcm
AmdS>Umè`m {_R>mB©cm {VOmoarV R>odUmao XmXm ! S>m`~oS>rgMm {dH$ma dmT>ë`mZo
Ë`m§Zm JmoS> ImÊ`mnmgyZ namd¥Îm H$am`Mm Am_Mm à`ËZ Ago. XmXm _mÌ
Amnë`mcm AmdS>oc VgoM H$am`Mo. cmoH$m§_Ü`o amhÿZ, cmoH$m§gmR>r OrdZ
{PO{dÊ`mMm dgm Am_À`m Hw$Qw>§~mcm XmXm§Zr ~hmc Ho$cm Amho. Ë`m§Mm ZmVy
åhUyZ _cm Ë`m dmaemMm A{^_mZ Va AmhoM; nU Ë`mÀ`m OnUwH$sÀ`m
O~m~XmarMr OmUrd XoIrc XmXm§À`m AmR>dUr gVV XoV amhVmV.'
àVrH$ nmQ>rc
XmXm§Zr Amnë`m ZmVd§S>m§da Zoh_rM ào_ Ho$co. Ë`mV nßny åhUOo
{dÚ_mZ H|$Ðr` H$moigm amÁ`_§Ìr àVrH$ nmQ>rc `m§À`mda Va Ë`m§Mm {deof
Ord hmoVm. nßny ImoS>H$a Am{U IQ>çmi åhUyZM Hw$Qw>§~mV à{gÕ hmoVm. XmXm§À`m
A§JmIm§Úmda IoiVmZm AmnU Á`m ì`ŠVrÀ`m A§JmIm§Úmda IoiVmo, Vr ì`ŠVr
Cä`m _hmamï´>mMm H$ma^ma nmhVo Amho Am{U Vr Iyn _moR>r ì`ŠVr Amho `mMr
g_O Ë`m d`mV Agm`Mo H$maUM ZìhVo. Ë`mM H$maUmZo XmXm§Mm cmS>H$m
nßny chmZnUr XmXm§gmo~V AZoH$ {R>H$mUr {\$am`Mm. N>moQ>o_moR>o H$m`©H«$_ AgmoV
dm ~¡R>H$m àVrH$Zm àË`oH$ {R>H$mUr _wŠV àdoe Ago. Ë`m§Zr Hw$R>ohr Ho$cocr,
Hw$R>crhr H¥$Vr {ZamJg AerM Ago. àVrH$ nmQ>rc `m§Zr XmXm§À`m
ghdmgmVrc AZoH$ AmR>dUr gm§{JVë`m. XmXm§Zm ^oQ>m`cm `oUmè`m
A{V_hÎdmÀ`m ì`ŠVtnmgyZ _§Í`m§n`ªVÀ`m ì`ŠVter àVrH$ ghO Am{U
{ZamJgnUo H$go dmJm`Mo, AZoH$ _§Ìr XmXm§Mm R>md{R>H$mUm OmUyZ KoÊ`mgmR>r
àVrH$Zm H$go {dMmam`Mo, `mMo AZoH$ {H$ñgo àVrH$ `m§Zr gm§{JVco. cmoH$ZoVm
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 175
Am{U Ë`mMo cmoH$m§er Agcoco AVyQ> ZmVo H$m` AgVo, `mMm AZw^d Ë`m§Zr
chmZnUmnmgyZ XmXm§À`m ghdmgmV KoVcm.
XmXmZ§ r Amnë`m ZmVdS§ >md§ a à_o H$o c.o Amnë`m Zmdmda Ë`mZ§ m g_mOmV
doJir Am{U Img dmJUyH$ {Xcr OmD$ Z`o, Aer Ë`m§Mr BÀN>m Ago. Amnë`m
ZmVd§S>m§Zr gd©gm_mÝ` {dÚmÏ`mªà_mUoM dmJco nm{hOo Am{U BVam§Zrhr Ë`m§Zm
Img dmJUyH$ Z XoVm gd©gm_mÝ` dmJUyH$M Úmdr, hm XmXm§Mm AÅ>hmg Ago.
Ë`mM H$maUmZo àVrH$ `m§Zm dgVrJ¥hmV R>odÊ`mV Amco hmoVo. XmXm§Mm ZmVy åhUyZ
Ë`m§Zm doJir dmJUyH$ {Xcr OmUma Zmhr, `mMr VoWo XmXm§ZrM gmo` H$ê$Z R>odcr
hmVo r. Ë`m_iw o Omo Ý`m` BVa {dÚmÏ`mZª m VmMo àVrH$Zm ! Ë`mVZy hr àVrH$ H$mhrVar
eŠH$c cT>dm`Mo Am{U XmXmZ§ m VoWo ~mocmdyZ KoD$Z emiocm Xm§S>r _mam`Mo.
àVrH$ Am{U Ë`m§À`m ^md§S>m§Mo ~mcnUmVrc cmS> XmXm§Zr nwaonya
nwa{dco; nU Ë`mVhr {eñV Am{U g§ñH$mam§Mr H$miOr hmoVr. Ë`mMrM gmj
XoUmam EH$ {H$ñgm àVrH$ nmQ>rc `m§Zr gm§{JVcm. Vo åhUmco, "_r Am{U Am_Mr
^md§S>o "dfm©' ~§Jë`mda IoiUr KoD$Z IoiV ~gcmo hmoVmo. Am_À`mOdi
IoiÊ`mVrc am`\$cr hmoË`m. Ë`mM am`\$cr KoD$Z Am_Mm Ioi Mmccm hmoVm.
VodT>çmV Am°{\$gcm OmVm OmVm XmXm Am_À`mOdi Amco. Ë`m§Zr Am_À`m
IoiÊ`mVrc am`\$cr n{hë`m Am{U Vo amJmdco. am`\$cr Ioim`cm H$m
AmUë`m `mdê$Z Vo {MS>co hmVo .o Ë`mZ§ r gdo H$mcm Am_À`m Iio Ê`mVrc am`\$cr
H$mT>yZ ¿`m`cm gm{§ JVc.o Amåhr dV¡ mJcm.o XmXme§ r cmS>mZo ^mS§ >y cmJcm;o Ë`mdio r
XmXm§Zr Vwåhmcm g§Ü`mH$mir Zdr IoiUr AmUyZ XoVmo Ago g_Omdco. Ë`mM
g§Ü`mH$mir XmXm Amåhmcm dairÀ`m EH$m IoiÊ`m§À`m XwH$mZmV KoD$Z Joco.
Amåhmcm AmdS>Vrc Vr Am{U hdr Vr gd© IoiUr ñdV… KoD$Z {Xcr. nwT>o
am`\$cgmaIr {dÜd§gH$ IoiUr AmUm`Mr ZmhrV, Ago Amåhmcm ~OmdyZ
gm§{JVco. Ë`m d`mV _cm XmXm§Zr Ho$coë`m `m H¥$VrMm AW© g_Ocm ZìhVm;
nU nwT>o g_Oy cmJë`mZ§Va XmXm§À`m Ë`m H¥$Vr_mJo H$moUVm {dMma XS>cocm
hmoVm, Vo cjmV Amco.
XmXm§Zr H«$m§{VcT>çmV {~«{Q>em§er cT>Ê`mgmR>r hmVmV ~§XyH$ KoVcr
hmVo r. AZHo $ {dÜdg§ H$ H$madm`m ~X§ Hw $sÀ`m AmYmamZo H$o ë`m hmËo `m. ñdmVͧ `mZV§ a
_mÌ Ë`m§Zr {dYm`H$ H$m_ hoM Amnë`m OrdZmMo C{Ôï> R>odyZ {dÜd§gmÀ`m
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 176
AmR>dUtZm {Vcm§Ocr {Xcr hmoVr. Ë`mM H$maUmZo Amnë`m ZmVd§S>m§À`m hmVr
IoiÊ`mVrc ~§XyH$ XoIrc Ë`m§Zm ghZ hmoV ZìhVr. AmO _cm Ë`m§Mm ZmVy
åhUyZ A{^_mZ dmQ>Vmo H$s, _r XmXm§À`mM VÎdmer àm_m{UH$ amhV g_mOgodm
H$arV Amho. XmXm§Zr gm§Jcr {OëømVrc nmQ>~§Ymao àH$ënmg§X^m©V Oo ñdßZ
Camer ~miJyZ H$m`© Ho$co, Ë`mM ñdßZmcm gmH$ma H$aÊ`mMo ^m½` _cm cm^V
Amho. hr XmXm§Mr Iyn _moR>r nwÊ`mB© _mÂ`m JmR>rer Amho. Ë`m nwÊ`mB©Mm R>odm
_cm cmoH$m§Mr godm H$aVmZm nXmonXr àmoËgmhZ Am{U àoaUm XoVmo.'
`ed§V hmßno
XmXm§À`m OrdZmV EH$ godH$ Am{U ghm`H$ åhUyZ H$m_ H$arV
AgVmZm Á`m§Zr "XmXm§Mo _mZgnwÌ' hm cm¡{H$H$ àmßV Ho$cm hmoVm. gÜ`m àXoe
H$m±J«ogMo ga{MQ>Urg Agcoco `ed§V hmßno XmXm§~Ôc åhUVmV, "1971 _Ü`o
_r Eg.Eg.gr. V {eH$V hmoVmo. Ë`mM H$mimV àXoe H$m±J«ogÀ`m H$m`m©c`mV
_mPm dmda EH$ emiH$ar _cw Jm åhUZy Ag.o Ë`m_iw o H$mJ± go« H$m`mc© `mV nS>Vrc
Vr H$m_o _r IwerZo H$aV Ago. Ë`mM Xaå`mZ XmXm§Mr Am{U _mPr ^oQ> ìhm`Mr.
EHo${Xder XmXm§Zr _cm Ë`m§À`mgmo~V H$m_ H$aÊ`mMr gyMZm Ho$cr Am{U Ë`m
{XdgmnmgyZ Ë`m§À`m AIoaÀ`m ídmgmn`ªV _r gmdcrgmaIm Ë`m§À`mgmo~V
am{hcm.o Ë`mM§ r gdo m H$ê$ eH$cm,o ho _r _mPo ^m½` g_OVm.o Ë`mÀ§ `m Amf¡ YmÀ§ `m
doim, OodUmÀ`m doim nmiÊ`mMm _mPm hÅ> Ago. Ë`m hÅ>m_wio AZoH$Xm Vo
_mÂ`mda amJmd`mMo; nU Ë`m amJmVhr ào_ Ago. EImÚmda {dídmg ~gcm
H$s, XmXm Ë`m ì`ŠVrda {OdmnmS> ào_ H$am`Mo. _mÂ`m c¾mMr Jmoï> AmR>dVo.
_mPo c¾ R>aco Am{U _r XmXm§Zm AmZ§XmZo Vr ~mV_r gm§{JVcr. XmXm Iye
Pmco; nU c¾mMr VmarI _mÌ Ë`m§Zr {ZpíMV H$ê$ {Xcr Zmhr. _r {dMmam`Mmo;
nU XmXm \$ŠV "Oam Wm§~' EdT>oM åhUm`Mo. XmoZ _{hZo AgoM Joco. _mÂ`m
c¾mMr VmarI {ZpíMV hmoB©Zm. eodQ>r XmXm§ZrM _cm c¾mMr VmarI gm§{JVcr !
Vo _mÂ`m c¾mMr VmarI {ZpíMV H$aÊ`mgmR>r {dc§~ H$m H$aV hmoVo, Va Ë`m§Zm
_mPo c¾ Ë`m§Mo nwVUo AaqdX d nwVUr {dO`m `m§À`m c¾mVM H$am`Mo hmoVo.
R>a{dë`mà_mUo gm§JcrÀ`m _hmË_m Jm§Yr dg{VJ¥hmÀ`m àm§JUmV _moR>çm WmQ>mV
XmXm§Zr _mPo c¾ Ë`mM _m§S>dmV cmdyZ {Xco. hm {Oìhmim Am{U ào_ _mÂ`m
Z{e~r Amc.o _~§w B,© {X„r Am{U O`nay À`m dmñVì`mV AZHo $ àgJ§ mM§ m gmjrXma
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 177
_r R>acmo. XmXm amOñWmZMo amÁ`nmc AgVmZm O`nyaÀ`m amO^dZmV XmXm§Mr
àH¥$Vr {~KS>cr. _r VmVS>rZo {VWë`m S>m°ŠQ>aZm ~mocmdyZ CnMma gwê$ Ho$co;
nU Ë`m§À`m àH¥$VrV gwYmaUm Pmcr Zmhr. AIoa _Ü`amÌr Ë`m§Zm _w§~B©cm
CnMmamgmR>r hcdmdo Ago R>aco. Ë`mdoir {edamO nmQ>r>cgmho~ H|$Ðr` hdmB©
dmhVyH$ _§Ìr hmoVo. XmXm§Zm {deof {d_mZmZo _w§~B©cm hc{dÊ`mMr JaO
Agë`mZo Ver ì`dñWm H$aÊ`mMr {dZ§Vr H$aÊ`mgmR>r _r {edamOOtZm
_Ü`amÌr \$moZ cmdcm. XmXm§Mr àH¥$Vr {~KS>ë`mMm {Zamon VmVS>rZo
{edamOOtZr VËH$mcrZ n§VàYmZ amOrd Jm§Yr `m§Zm {Xcm. amOrdOtZr n§VàYmZ
åhUyZ Ë`m§À`m godoV Agcoco {d_mZ XmXm§gmR>r O`nyacm nmR>{dÊ`mMr gyMZm
{edamOOtZm Ho$cr. _Ü`amÌr {d_mZ O`nyacm Amco Am{U Amåhr VmVS>rZo
XmXmZ§ m KDo $Z _~§w Bc© m admZm Pmcm.o ~må° ~o hmp° ñnQ>c_Ü`o Ë`mÀ§ `mda dio Vo CnMma
Pmco Am{U Ë`mdoir XmXm§À`m {Odmdarc g§H$Q> Q>ico. àH¥$VrZo {H$Vrhr Ìmg
{Xcm Var XmXm AmJ«hmZo AZoH$ H$m`©H«$_m§Zm hOa amhm`Mo. Ë`m§À`m eodQ>À`m
H$mimVrc gmocmnyaÀ`m H$m`©H«$_mcm OmVmZmhr Ë`m§Mr àH¥$Vr gmW XoV ZìhVr.
gmocmnyacm OmÊ`mnydu Ë`m§Zr cmoUmdù`mÀ`m EH$m H$m`©H«$_mcm CnpñWVr
cmdcr hmoVr. Ë`m H$m`©H«$_mcm eaX ndmagmho~ XoIrc hmoVo. Ë`m§Zr XmXm§Zm
gmocmnyacm Z OmVm {dlm§Vr KoÊ`mMr {dZ§Vr XoIrc Ho$cr hmoVr; nU XmXm§Zr
EoH$co Zmhr Am{U Vo gmocmnyaÀ`m H$m`©H«$_mcm CnpñWV amhÊ`mgmR>r {ZKyZ
Joco. àË`oH$mMo _Z d ^mdZm§Mm {dMma H$ê$Z, Ë`m§Mm AmXa amIyZ XmXm
dmJm`M.o _mÂ`m _wcmÀ`m Zm_H$aUmMm {dYr XmXm§À`m ì`ñV H$m`©H«$_m_wio d
XmXm _cm gmoS>V Zgë`mZo gVV cm§~Urda nS>m`Mm. AIoa XmXm ñdV… _mÂ`m
_wcmÀ`m Zm_H$aU {dYrg CnpñWV am{hco. AmZ§XmV gh^mJr Pmco. Am_À`m
Hw$Qw>§~mMm _mZ dmT>dcm. amÁ`nmcnX gmoS>ë`mZ§Va XmXm _cm AZoH$Xm EImÚm
_§Í`mH$S>o Vy godm H$a, _r H$mhr _§Í`m§Zm gm§JVmo Ago åhUm`Mo. _cm _mÌ
XmXm§Zm gmoS>m`Mo ZìhVo. XmXm§À`m eodQ>À`m ídmgmn`ªV Ë`m§Mr _r godm H$ê$
eH$cmo, `mMm _cm AmZ§X dmQ>Vmo.'
S>m°. S>r. dm`. nmQ>rc
S>m°. S>r. dm` nmQ>rc {dÚmnrR>mMo gd©ogdm© Am{U {ÌnwamMo {dÚ_mZ
amÁ`nmc S>m°. S>r. dm` nmQ>rc g{H«$` amOH$maUmV AgVmZm XmXm§Mo {damoYH$
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 178
åhUyZ AmoiIco Om`Mo. amOH$maUmVrc _V^oXmMr gmdcr ì`pŠVJV g§~§Ym§da
XmXm§Zr H$Yrhr nSy> {Xcr Zmhr ho S>m°. S>r. dm`. nmQ>rc `m§À`mM eãXm§V...
"amOmam_~mny nmQ>rc Am{U _mPr _¡Ìr KÅ> hmoVr. Ë`mM H$maUmZo _mÂ`m amOH$s`
^y{_H$m `m XmXm§À`m {damoYmVrc Agm`À`m; nU Ë`m ^y{_H$m§Zm VmpÎdH$ d
g¡Õm§{VH$ AmYma Ago. Ago AgyZhr XmXm§À`m ào_mMm d {Oìhmù`mMm
_mÂ`mdarc dfm©d _mÌ H$Yr H$_r Pmcm Zmhr. 1954 _Ü`o _mPo dS>rc
Am~mOtMo {ZYZ Pmco. Ë`mdoir _mPo gm§ËdZ H$aÊ`mgmR>r XmXm H$moëhmnwamV
H$g~m ~mdS>çmV _mÂ`m Kar Amco. Am~mOtZr H«$m§{VcT>çmV XmXm§Zm Ho$coë`m
_XVrÀ`m AZoH$ KQ>Zm§Mr Ë`m§Zr _cm VnercdmanUo _m{hVr gm§{JVcr.
Am~mOtZr H«$m§{VcT>çmcm _XV åhUyZ EH$ hOma Mm§XrMo én`o {Xco hmoVo hohr
gm§{JVco. AmnconUm Am{U {ZIi ào_ ho XmXm§_Ü`o AmoVàmoV ^acoco hmoVo.
nwT>o 1969 _Ü`o B§{S>Ho$Q> d qgS>rHo$Q> H$m±J«ogÀ`m amOH$maUmV _r XmXm§Zm Z
AmdS>Umar ^y{_H$m KoVcr. amOmam_~mny nmQ>rc Am{U XmXm§_Ü`o Á`m IwOJmd
nmQ>~§Ymao àH$ënmdê$Z VmpÎdH$ _V^oX hmoVo, Ë`m ~m~VrV _r ~mny§À`m ~mOyMr
^y{_H$m KoVcr. Z§Va 1976 _Ü`o e§H$aamd MìhmU _w»`_§Ìr AgVmZm
_§{Ì_§S>imÀ`m nwZa©MZoV XmXm§Zm dJico OmUma Aer MMm© hmoVr. e§H$aamdm§Mm
Am{U _mPm Mm§Jcm ñZoh hmoVm. 25 \o$~«wdmar 1976 amoOr gH$mir _r
e§H$aamdm§Zm ^oQ>cmo Voìhm Ë`m§Zr _cm XmXm§Zm _§{Ì_§S>imVyZ dJiUma Zgë`mMo
{dídmgmZo gm§{JVco. Ë`m_wio _r CËgmhmZo gH$mir 10 dmOVm XmXm§Zm \$moZ
H$ê$Z Vwåhmcm e§H$aamd _§{Ì_§S>imVyZ dJiUma Zgë`mMo R>m_nUo gm§{JVco
nU; KS>co _mÌ doJioM ! _mÂ`m \$moZZ§Va XmXm _§Ìmc`mV Joco, Va VoWo
Ë`m§Zm dJië`mMo g_Oco. Ë`m§Mm _mÂ`m~Ôc J¡ag_O Pmcm. _cm níMmÎmmn
Pmcm; nU {Z`VrZo _cm XmXm§H$S>o Vgm Iwcmgm H$aÊ`mMr g§YrM {Xcr
Zmhr. nwÝhm 1978 _Ü`o VgoM KS>co. eaX ndma H$m±J«og gmoS>Uma Am{U
XmXm§Mo gaH$ma JS>JS>Uma Aer MMm© hmoVr. _r eaX ndmam§À`m ~mOyZo hmoVmo.
{X„rV M§ÐeoIa, eaX ndma `m§Mr _mÂ`mg_j ~¡R>H$ Pmcr. nwT>Mr
XmXm§{damoYmVrc amOH$s` ZrVr _mÂ`mg_jM R>acr. Ë`mM{Xder _r
{X„rhÿZ {d_mZmZo _w§~B©cm {ZKmcmo hmoVmo. Zo_Ho$ Ë`mM {d_mZmV XmXm, Za|Ð
{VS>Ho$ Am{U Zm{gH$amd {VanwS>o hmoVo. _r {d_mZmV Agë`mMo cjmV `oVmM
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 179
_mÂ`mgmR>r XmXm§Mr àË`oH$ Jmoï> hr dS>rcH$sÀ`m ^y{_Ho$VyZ Agm`Mr.
XmXm§À`m _§{Ì_§S>imV _mPm g_mdoe Pmcm. {edmOramd Xoe_wI J¥h_§Ìr Am{U
_r Ë`m ImË`mMm amÁ`_§Ìr. enW{dYr Pmcm Am{U XmXm§Zr Amåhm XmoKm§Zmhr
^oQ>m`cm ~mocmdco. XmXm§Zr Img ~mocmdco åhQ>ë`mZ§Va ZŠH$s H$emgmR>r
~mocmdco Agmdo ho H$mhr g_OoZm. AIoa {edmOramd d _r XmXm§Zm ^oQ>m`cm
Ë`m§À`m Kar nmohmoMcmo. Amåhm XmoKm§Zm KoD$Z Vo EH$m ImocrV Joco Am{U ~mocVo
Pmco. "J¥hImV§ ho Iyn _hÎdmM§ ImV§ Amho. Ë`mV _hÎdmMo åhUOo _w§~B© eha !
_w§~B© hr _m`mZJar Amho. Vw_À`m ImË`mMo H$m_ H$aVmZm gVV ho cjVm R>odm.
Hw$R>ë`mhr _mohmcm ~ir nSy> ZH$m !' XmXm§Zr EdT>mM g„m {Xcm Am{U Amåhmcm
ew^oÀN>m XoD$Z admZm Ho$co. N>moQ>çm-N>moQ>çm dmQ>Umè`m Jmoï>r {H$Vr _moR>çm
AgVmV ho XmXm§À`m ghdmgmVyZ g_Om`Mo. cmoH$m§er ~m§YrcH$s Agcr H$s,
gJio àíZ AmnmoAmn gwQ>y eH$VmV, ho XmXm§À`m àË`oH$ H¥$VrVyZ nQ>m`Mo. {ZIi
Am{U {Z…ñn¥h hm Ë`m§Mm ñWm`r^md hmoVm. Ë`m_wio {damoYr njXoIrc ~è`mM
dio m XmXmZ§ m g_OZy ¿`m`M.o EH$Xm {d{Y_S§ >imMo A{Ydeo Z gêw $ hmVo .o g^mJh¥ mV
J¥hImË`mMm àíZ {ZKmcm Am{U Zo_Ho$ _r d {edmOramd J¡ahOa hmoVmo. XmXm§Zr
{damoYH$m§ZmM WoQ> gm§{JVco, "Vo XmoKo `oD$ ÚmV, _J Ë`m àíZmda ~mocy !'
{damoYH$m§Zrhr Vo _mÝ` Ho$co. ho Ho$di XmXm§ZmM eŠ` Ago.'
gwercHw$_ma qeXo
dg§VXmXm§Zm _w»`_§{ÌnXmdê$Z hQ>dyZ eaX ndma `m§Zr _hmamï´>mÀ`m
amOH$s` B{VhmgmV Zm|X{dcoë`m "nwcmoX'À`m à`moJmV EH$ {_Ì åhUyZ Ë`m§Zm
gmW XoUmao gwercHw$_ma qeXo Am{U XmXm§_Ü`o {Oìhmù`mMo ZmVo hmoVo. Ë`m
ZmË`mcm amOH$s` JQ>~mOrMm ñne© H$Yrhr Pmcm Zmhr. Ë`mM H$maUmZo
gwercHw$_mam§À`m XmXm§{df`rÀ`m ^mdZmhr ào_mÀ`m Am{U AmnwcH$sÀ`mM
am{hë`m. XmXm§{df`r _mOr _w»`_§Ìr d {dÚ_mZ H|$Ðr` D$Om©_§Ìr gwercHw$_ma
åhUVmV, "_mÂ`m amOH$s` dmQ>MmcrVrc Vmo H$mi AË`§V _hÎdmMm Agm
hmoVm. XmXm _w»`_§Ìr AgVmZm ndma gmho~m§gmo~V _§{ÌnXmMm amOrZm_m XoD$Z
_r {damoYr ~mH$mda OmD$Z ~gcmo. nwT>o XmXm _w»`_§Ìr Pmë`mZ§Va _mPo
_§{Ì_§S>imV ñWmZ H$m` Agoc ? hm àíZ AZoH$m§nwT>o hmoVm; nU KS>co doJioM!
XmXm§Zr _cm ~mocmdyZ KoVco Am{U MŠH$ amÁ`mÀ`m {VOmoarMr Mmdr _mÂ`m
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 187
ñdmYrZ Ho$cr. _cm n{hë`m§Xm amÁ`mMm AW©_§Ìr hmoÊ`mMr g§Yr XmXm§Zr {Xcr.
amOH$maUmVrc H$Qw>VoÀ`m ncrH$S>o OmD$Z _mUgm§da n«o_ H$go H$amdo Am{U
Ë`m§Mo OVZ H$go H$amdo ho XmXm§Zr Amåhmcm {eH${dco. gmocmnwamV gaH$mar
é½Umc`mÀ`m CX²KmQ>ZmMm H$m`©H«$_ hmoVm. _w»`_§Ìr Agcoë`m XmXm§À`m
hñVoM Vmo Iyn _moR>m H$m`©H«$_ Pmcm. Ë`mdoiÀ`m ^mfUmV XmXm§Zr
_mÂ`m~Ôc H$mT>coco CX²Jma _r H$Yrhr {dgê$ eH$V Zmhr. "amÁ`mÀ`m
{VOmoarÀ`m Mmì`m Vw_À`m gwercHw$_mam§H$S>o AmhoV' Ago gmocmnyaH$am§Zm
R>UH$mdyZ gm§JVmZm Ë`m§Zr _mPm Omo Jm¡ad Ho$cm, Vo _mÂ`m OrdZmVrc
H$m_mgmR>r AË`§V _m¡ë`dmZ Ago àepñVnÌM hmoVo. EH$ _moR>çm _ZmMm,
{XcXma Am{U dS>rcH$sÀ`m ^y{_Ho$VyZ àË`oH$mH$S>o nmhUmam _mUyg
åhUyZM XmXm§H$S>o nm{hco Joco. `oUmè`m àË`oH$ _mUgmMo g_mYmZ
H$aÊ`Mm _ZmnmgyZ Aì`mhVnUo Mmccocm à`ËZ hm XmXm§Mm JwU
Am_À`mgmR>r gVV àoaUmXm`r R>acm. XmXm§À`m CÎmamYm©V Ë`m§Mr àH¥$Vr
gmW XoV ZgVmZmÀ`m H$mimV _cm Ë`m§Mr godm H$aÊ`mMr g§Yr XmoZ
doim {_imcr. _w§~B©V EH$Xm Ë`m§Zm àH¥$VrMm Ìmg Pmcm hmoVm, Ë`mdoir
_r Ë`m§Zm é½Umc`mV ZoD$Z Ë`m§À`mda VmVS>rZo CnMma H$aÊ`mMr ì`dñWm
Ho$cr hmoVr. nwT>o ì`mnmar n[afXoÀ`m {Z{_ÎmmZo XmXm gmocmnyacm Amco
hmoVo. Ë`m n[afXoV ^mfU H$aVmZmM Ë`m§Mr àH¥$Vr {~KS>cr Am{U Ë`m§Zm
é½Umc`mV hcdmdo cmJco. Ë`m doir XoIrc XmXm§Mr godm H$aÊ`mMo
^m½` _cm cm^co. eoVH$ar, H$m_Jma Am{U _mJmdJu`m§À`m
{dH$mg{df`rMr Ë`m§Mr H$Ud XmXm§À`m _§{Ì_§S>imV AW©_§Ìr åhUyZ
H$m_ H$aV AgVmZm _cm AZoH$Xm AZw^dm`cm {_imcr. g_mOmÀ`m
eodQ>À`m KQ>H$mMm {dMma H$ê$Z amÁ`mMm g§gma Ho$cm nm{hOo, hm
Ñ{ï>H$moZ Ë`m§À`m àË`oH$ {ZU©` Am{U H¥$VrVyZ ñnï> ìhm`Mm. Ë`m
Ñ{ï>H$moZmMm _mÂ`m OrdZmV Iyn _moR>m Cn`moJ _cm Pmcm. Amnë`m
_w»`_§{ÌnXmÀ`m {damoYmV Jocoë`m _mJmdJu` Am_Xmamcm Amnë`mM
_§{Ì_§S>imV Ooìhm _§Ìr H$aÊ`mMm àg§J `oVmo; Voìhm Ë`mcm AW©
ImË`mgmaIo à{Vð>oMo ImVo XoÊ`mMm {XcXmanUm Am{U nmaI Ho$di XmXmM
XmIdy eH$VmV. !'
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 188
{dO`qgh _mo{hVo-nmQ>rc
ghH$ma Am{U J«m_{dH$mgmÀ`m AmKmS>rda XmXm§gmo~V Amnë`m
AIoaÀ`m jUmn`ªV am{hcoco "{~ZrMo {ecoXma' åhUyZ ghH$ma_hfu e§H$aamd
_mo{hVo-nmQ>rc `m§Mo Zmd AmdOy©Z KoVco OmVo. gmocmnya {OëømVrc _mi{eag
VmcwŠ`mV XmXm§À`m àoaUoZo Am{U _XVrZo _miamZmda Z§XZdZ \w$c{dÊ`mMr
{H$_`m _mo{hVo-nmQ>cm§Zr Ho$cr. Ë`m§À`m {ZYZmZ§Va _mo{hVo-nmQ>rc n[admamMo
amOH$s`-gm_m{OH$ nmcH$Ëd XmXm§Zr KoVco. Ë`m n[admamVrc {dO`{g§h
_mo{hVo-nmQ>rc `m VéUmMr OS>UKS>U H$aÊ`mV Ë`m§Zr _hÎdmMr ^y{_H$m
~Omdcr. _mOr Cn_w»`_§Ìr {dO`qgh _mo{hVo-nmQ>rc XmXm§{df`r ^a^ê$Z
~mocVmV... Vo åhUmco, "XmXm Am{U _mÂ`m d{S>cm§À`m XmoñVmÝ`m_wio _cm
XmXm§Mm chmZnUmnmgyZM ghdmg cm^cm. àË`oH$mer ào_mZo dmJmdo, {dídmgmZo
H$m_o H$amdrV, {Oìhmim dmT>dV amhmdm Am{U gVV cmoH$m§_Ü`o amhÊ`mMr
{eH$dU Ë`m§Zr Amåhmcm {Xcr. _mÂ`m {ddmhmg Vo AmdOy©Z CnpñWV hmoVo.
OrdZmÀ`m àË`oH$ diUmda Am_À`m Hw$Qw>§~mda Ë`m§Zr ào_ Ho$co. Ë`m§Mo Am_À`m
OrdZmV d{S>cmM§ Mo ñWmZ hmVo .o Ë`m_iw o amOH$maUmÀ`m ncrH$S>o OmD$ZM àË`Ho $
~m~VrV Ë`m§À`mer _mPm g§dmX Ago. Ë`m§Mo amJmdUo Am{U amJmdÊ`mMo H$maU
XoIrc Am_À`mM {hVmMo Ago. Vo _mÂ`mda amJmdco AmhoV, Ago Šd{MVM
àg§J Amco. Vo àg§J {Z^mdyZ ZoVmZm XmXm§Zr _cm OrdZmMo VÎdkmZ {eH${dco.
Ë`mM {eXmoarda cmoH$godoMo H$m`© Amåhr A{daVnUo H$arV AmhmoV. JmdmJmdm§V
_mUgo C^r H$aÊ`mÀ`m H$m¡eë`mMr X¡dr XoUJr XmXm§Zm cm^cr hmoVr. Ë`mM_wio
Vo ñdV… H$moUË`mhr n[apñWVrV Agco Var Xwgè`mÀ`m _ZmMm {dMma H$ê$ZM
dmJm`Mo, ~mocm`Mo. _cm AmR>dVo, XmXm§À`m CnpñWVrV Amåhr AH$cyOcm
eoVH$ar _oimdm Am`mo{OV Ho$cm hmoVm. Ë`mM Xm¡è`mV Vo gmocmnya ehamVrc
ì`mnmar n[afXocm CnpñWV amhUma hmoVo. àH¥$Vr gmW XoV ZgVmZmhr cmoH$m§_Ü`o
amhÊ`mÀ`m {OÔrVyZ Ë`m§Zr Vmo Xm¡am Ho$cm. ì`mnmar n[afXoÀ`m H$m`©H«$_mVM
Ë`m§Mr àH¥$Vr {~KS>cr Am{U Ë`m§Zm é½Umc`mV XmIc ìhmdo cmJco. Ë`m§À`m
àH$¥ Vr~Ôc {Zamno {_iVmM _r gmco mnaw mV Amcm.o Ë`mÀ§ `mgm~o V am{hcm.o Ë`mÀ§ `m
nTw >rc CnMmamMo {Z`mOo Z H$o c.o Ë`mZ§ m nTw >rc CnMmamgmR>r aëo dZo o _~§w Bc© m ZÊo `mMm
{ZU©` Pmcm. S>m°ŠQ>am§À`m nWH$mgh _w§~B©cm KoD$Z OmVmZm _r Ë`m§À`m OdiM
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 189
C^m hmoVmo. WmoS>m doi Jocm Am{U _r ~amMdoi C^m Agë`mMo XmXm§À`m cjmV
Amco. Vo _mÂ`mH$S>o nmhmV _cm åhUmco, "~mi, {H$Vr doi C^m amhVmog ?
AmVm WmoS>m ~g !' ñdV…Mr àH¥$Vr ~ar ZgVmZmhr XmXm§Zm _mÌ Xwgè`m§Mr qMVm!
XmXm§À`m `mM {Oìhmù`mZo AZoH$m§Zm ~m§YyZ R>odco hmoVo. Ë`mMr n«{MVr AmOhr
amÁ`mV Xm¡ao H$aV AgVmZm AZoH$m§Zm `oVo. ghH$ma joÌmV Ë`m§Zr Ho$coco H$m`©
Xoemcm {Xem XoUmao hmoVo. "J«m_rU _mUyg Am{U Ë`mMm {dH$mg' `m {df`rMm
ñnï> {dMma d YmoaU `mMr gm§JS> ghH$ma joÌmer KmcÊ`mMr {H$_`m Ë`m§Zr
Ho$cr. Ë`mÀ`m O`§Vr {XZmcm "ghH$ma {XZ' åhUyZ gmOam H$aÊ`mMm {ZU©`
Amåhr KoVcm. "ghH$ma {XZ' XmXm§À`m ghH$ma joÌmVrc H$m`m©Mo ñ_aU
Amnë`mcm gX¡d XoV amhrc.
Ama. Ama. nmQ>rc
_hmamï´>mÀ`m amOH$maUmV Amncr doJir N>mn {Z_m©U H$aUmao _mOr
Cn_w»`_§Ìr d {dÚ_mZ J¥h_§Ìr Ama.Ama. nmQ>rc (Am~m) ho gm§Jcr {OëømMo.
Ë`m§À`m amOH$maUmMr gwédmV {Oëhm n[afX gXñ` nXmnmgyZ Pmcr. Vo gXñ`
Pmco XmXm§À`m Ë`m doiÀ`m {damoYr g_mOdmXr H$m±J«og njmVyZ; nU {dO`r
Pmë`mZ§Va nmohmoMco XmXm§Mo AmerdmX© ¿`m`cm ! Ë`mdio r XmXmZ§ r Ë`mM§ o ^a^ê$Z
H$mV¡ Hw $ H$o co hmVo .o Ama.Ama. Am~me§ r àñVVw cIo H$mZo gd§ mX gmYcm Vìo hm Vo
XmXm{§ df`r _Z_mHo $ino UmZo ~mco c.o Vo åhUmc,o "XmXm ho _mPo amOH$s` Xd¡ V !
~mcnUr J[a~r Am{U gH§ $Q>me§ r _mPm gm_Zm gêw $ AgVmZm gmJ§ cr {OëømV
XmXmZ§ r {dH$mgmMr Midi Om_o XmanUo Mmc{dcr hmVo r. amOH$maUmÀ`m ncrH$S>o
OmD$Z eVo H$ar Am{U gdg© m_mÝ` _mUgy S>mùo `mg§ _mao R>do Zy Amnë`m ^mJmMm
{dH$mg H$gm H$am`Mm AgVm,o ho XmXm Cä`m _hmamï>´mcm XmIdV hmVo .o Ë`m H$mimV
XmXmÀ§ `m _mUgw H$sMo Am{U {XcXmanUmMo AZHo $ {H$ñgo EHo $V _r chmZmMm _mRo >m
Pmcm.o Ë`m_iw o EH$àH$mao chmnUrM _mÂ`mda XmXmÀ§ `m gm_m{OH$, amOH$s`
H$m`mZª r gñ§ H$ma KS>{dcm. Ë`mMm Cn`mJo _cm Am`îw `^a hmVo mo Amh.o Ë`mÀ§ `m
ghdmgmVrc AZHo $ KQ>Zm, KS>m_mSo >tZr _cm OrdZmMo VÎdkmZ {eH${dc.o _r {Oëhm
n[afXVo XmXmÀ§ `m {damYo r JQ>mMm gXñ` hmVo m;o nU XmXmH§ $S>o {damYo H$ Am{U Amncm
Aer H$Yr dJd© mar ZìhVr. Ë`m_iw o Ë`mÀ§ `mH$S>o _Šw V àdeo Agm`Mm.
{Oëhm n[afX gXñ` Pmë`mZV§ a VmgJmdcm Am_Mm gËH$ma Am`m{o OV
_hmamï´>mMo {eënH$ma … dg§VXmXm & 190