DTN_Thai-Bhutan_FTA_Inception_Full

6-8 Private & Confidential

ทำงอำหำรและผลผลิตทำงกำรเกษตรซ่ึงเป้ำหมำยคอื เพ่อื ลดกำรพ่งึ พำกำรนำเขำ้ อำหำร และ
โครงกำรกำรจำ้ งงำนเยำวชนและผปู้ ระกอบกำรในชนบทซง่ึ ม่งุ หมำยในกำรสรำ้ งอำชพี มำกขน้ึ

ควำมสุขมวลรวมประชำชำติ (GNH) เป็นหลกั สำคญั สำหรบั กลยุทธ์กำรพฒั นำภูฏำน
ภำยใตแ้ ผนพฒั นำ 5 ปี ฉบบั บท่ี 12 ไดพ้ ยำยำมเสรมิ สรำ้ งบทบำทขององคก์ รทอ้ งถนิ่ ในกำรพฒั นำ
ผ่ำนกำรกระจำยบทบำทและทรพั ยำกร ทงั้ น้ี รฐั บำลภูฏำนข้นึ อย่กู บั ควำมช่วยเหลอื จำกต่ำงชำติ
เป็นอย่ำงมำก และพยำยำมทจ่ี ะจดั กำรควำมชว่ ยเหลอื จำกต่ำงประเทศใหต้ รงกบั เป้ำหมำยทต่ี งั้ ไว้
ภำยใตแ้ ผนพฒั นำของประเทศ

อนิ เดยี ยงั คงเป็นผชู้ ่วยเหลอื ดำ้ นกำรเงนิ รำยใหญ่ และกำรสนบั สนุนอ่นื ๆต่อภฏู ำน กล่ำว
ไดว้ ่ำภูฏำนคอื ผรู้ บั รำยใหญ่ทส่ี ุดของงบประมำณกำรช่วยเหลอื ต่ำงประเทศของอนิ เดยี โดยมกี ำร
รบั ร้อยละ 48 ของงบประมำณในปีพ.ศ. 2561/62 และร้อยละ 57 ในปีพ.ศ. 2560/61 นอกจำกน้ี
อนิ เดยี ยงั รบั รองแผนพฒั นำ 5 ปี ของภูฎำนอกี ด้วย โดยอนิ เดยี มกี ำรใหง้ บประมำณ 45,000 ลำ้ น
รูปี สำหรบั แผนพฒั นำ 5 ปี ฉบบั ท่ี 11 ของภูฏำน โดยคดิ เป็นร้อยละ 65 ของควำมช่วยเหลอื
ทำงดำ้ นงบประมำณทไ่ี ดร้ บั จำกภำยนอกทงั้ หมด และในเดอื นธนั วำคม พ.ศ.2561 อนิ เดยี ยงั คงให้
งบประมำณ 45,000 ล้ำนรูปี สำหรบั แผนพฒั นำ 5 ปี ฉบบั ท่ี 12 ของภูฏำน อินเดยี ได้ให้ควำม
ชว่ ยเหลอื ทำงดำ้ นงบประมำณสำหรบั กำรก่อสรำ้ งโรงไฟฟ้ำพลงั น้ำของภูฏำน

ผู้ช่วยเหลืออ่ืนๆรวมถึงสถำบนั กำรเงินระหว่ำงประเทศท่ีสำคญั ได้แก่ ธนำคำรโลก
(World Bank), ธนำคำรพฒั นำเอเชยี (ADB) ตลอดจนหน่วยงำนของสหประชำชำตบิ ำงแห่ง เช่น
UNDP และ UNICEF นอกเหนือจำกอนิ เดยี ผูบ้ รจิ ำคทวภิ ำคี ไดแ้ ก่ ญ่ปี ุ่น, นอร์เวย์, ออสเตรยี ,
ออสเตรเลยี และสวติ เซอร์แลนด์ โดยไดด้ ำเนินโครงกำรขนำดเล็กในภูฏำนซ่งึ ส่วนใหญ่ให้ควำม
ชว่ ยเหลอื ในรปู แบบของทุนใหเ้ ปล่ำ

ควำมช่วยเหลือถูกส่งผ่ำนไปยงั กิจกรรมต่ำงๆท่ีถูกระบุไว้ในแผนพฒั นำ 5 ปีอย่ำงมี
ประสทิ ธิภำพ และนำไปสู่ควำมสำเร็จของเป้ำหมำยกำรพฒั นำท่ียงั่ ยืน กำรเล่ือนขนั้ จำกกลุ่ม
ประเทศพฒั นำน้อยท่สี ุดเป็นกลุ่มประเทศรำยได้ระดบั ปำนกลำงของภูฏำนถูกเล่อื นจำกปีพ.ศ.
2564 เป็นปีพ.ศ. 2566 ตำมควำมต้องกำรของรฐั บำลภูฏำนในมุมมองของควำมท้ำทำยทเ่ี กดิ จำก
ขอ้ กำหนดและเง่อื นไขท่ไี ม่เอ้อื อำนวยสำหรบั ควำมช่วยเหลอื ทำงกำรเงนิ ระหว่ำงประเทศซ่ึงมำ
พรอ้ มกบั สถำนะน้ี

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential 6-9

นบั แต่อดตี ควำมช่วยเหลอื ดำ้ นกำรพฒั นำในรปู แบบของเงนิ ช่วยเหลอื มบี ทบำทสำคญั
ในงบประมำณเป็นอย่ำงมำก โดยคดิ เป็นร้อยละ 13.5 ของ GDP โดยเฉล่ยี ระหว่ำปีพ.ศ. 2547-
2555 เงนิ ทุนดงั กล่ำวจะไดม้ ำยำกขน้ึ เม่อื ภูฏำนเปลย่ี นสถำนะ และจำกขอ้ มูลของกองทุนกำรเงนิ
ระหวำ่ งประเทศ (IMF) ภูฏำนสำมำรถรกั ษำระดบั เงนิ สำรองทเ่ี พยี งพอตอ่ กำรชำระหน้ใี นช่วงไม่ก่ปี ี
ทผ่ี ่ำนมำ แตภ่ ูฏำนอำจตอ้ งเปลย่ี นวธิ ปี ฏบิ ตั บิ ำงอยำ่ งเพอ่ื ตอบสนองต่อควำมทำ้ ทำยในอนำคต

ภูฏำนได้รบั ควำมช่วยเหลอื จำกต่ำงประเทศจำนวนมำก เพ่อื ช่วยในกำรจดั กำรกบั กำร
แพร่ระบำดของโควิด-19 ในช่วงท่ีผ่ำนมำ โดยมีองค์กำรสหประชำชำติ (UN), สหรฐั อเมรกิ ำ,
สงิ คโปร,์ ธนำคำรพฒั นำเอเชยี (ADB) และสมำชกิ ของกลมุ่ SAARC เป็นผสู้ นบั สนุนรำยใหญ่

ภูฏำนถอื เป็นพนั ธมติ รทน่ี ่ำเช่อื ถอื สำหรบั กลุ่มผบู้ รจิ ำค โดยธนำคำรพฒั นำเอเชยี (ADB)
ประเมนิ ภูฏำนให้เป็นประเทศท่มี ปี ระสทิ ธิภำพท่สี ุดในโลกในปีพ.ศ. 2555 ในแง่ของกำรดำเนิน
โครงกำรต่ำงๆอย่ำงมีประสิทธิภำพและกำรใช้เงินทุนอย่ำงมีประสิทธิภำพ ในปีพ.ศ. 2557
ธนำคำรโลกกล่ำวถงึ ภูฏำนในฐำนะทเ่ี ป็นควำมสำเรจ็ ของกำรพฒั นำจำกกำรสรำ้ งผลลพั ธ์ท่ดี ีจำก
โครงกำรกองทุนธนำคำรโลก นอกจำกน้ี ภูฏำนยงั สรำ้ งควำมสนใจในระดบั นำนำชำตอิ ย่ำงมำก
และมชี ่อื เสยี งทด่ี ีจำกปรชั ญำกำรพฒั นำทำงเลอื กของควำมสุขมวลรวมประชำชำติ (GNH) และ
ภฏู ำนยงั รกั ษำควำมสมั พนั ธท์ ำงกำรทตู กบั ประเทศต่ำงๆมำกกวำ่ 50 ประเทศ

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

6-10 Private & Confidential

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-1

ภาคผนวก 1

การเดินทางสารวจภาคสนาม ณ ประเทศภฏู าน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-2 Private & Confidential

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-3

กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ ได้มอบหมายให้บริษัท
โบลลิเกอร์ แอนด์ คอมพานี (ประเทศไทย) จากัด (คณะผู้วิจยั ) ดาเนินโครงการ จ้างศึกษา
การจดั ทาความตกลงการคา้ เสรรี ะหวา่ งไทยกบั ภฏู าน โดยในการดาเนินงานภายใตโ้ ครงการศกึ ษา
ดงั กล่าว คณะผูว้ จิ ยั ได้ดาเนินการเดนิ ทางสารวจขอ้ มูลภาคสนาม ณ ประเทศภูฏาน เพ่อื รบั ฟัง
ความคดิ เหน็ และแลกเปล่ยี นขอ้ มูลจากผูท้ ่มี สี ่วนเก่ยี วขอ้ งดว้ ยวธิ ีการสมั ภาษณ์เชงิ ลกึ (In-depth
Interview) รวมถงึ ประเมนิ สภาพแวดลอ้ มทางธุรกจิ และโอกาสของผปู้ ระกอบการไทยในภูฏานจาก
การจดั ทาความตกลงการคา้ ระหว่างไทยกบั ภูฏาน

เม่ือวนั ท่ี 20 – 30 พฤศจิกายน 2565 กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ กระทรวง
พาณชิ ย์ ร่วมกบั คณะผวู้ จิ ยั ไดเ้ ดนิ ทางไปสารวจขอ้ มลู ภาคสนาม ณ ประเทศภูฏาน โดยคณะผวู้ จิ ยั
ไดร้ บั ฟังการเจรจาเพอ่ื จดั ทาความตกลงการคา้ และสารวจตลาดและโอกาสสาหรบั ผปู้ ระกอบการ
ของไทยภายใต้การเจรจาดงั กล่าว ทงั้ น้ี คณะผู้วจิ ยั ได้เขา้ สมั ภาษณ์หน่วยงานท่มี สี ่วนเก่ยี วขอ้ ง
ของภูฏาน เชน่ สภาหอการคา้ และอุตสาหกรรมภูฏาน กรมการคา้ กระทรวงเศรษฐการภูฏาน สภา
การท่องเทย่ี วแห่งภูฏาน บรษิ ทั Druk Consult International Private Limited และ โรงแรมดุสติ ดี
ทู ยารเ์ ก ทมิ พู รวมถงึ ไดส้ ารวจพฤตกิ รรมของผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานในปัจจุบนั และรา้ นคา้ หรอื แหล่ง
กระจายสนิ ค้า เช่น รา้ นสะดวกซ้อื 8 Eleven Thimphu ร้านสะดวกซ้อื TY Collections รา้ นขาย
เครอ่ื งหอม Nado Poi Shop ตลาด CSI ตลาด Bhutan Craft

ขอ้ สรุปความเหน็ และขอ้ เสนอแนะจากการสารวจภาคสนามมรี ายละเอยี ดดงั น้ี

➢ Mr. Sonam Tenzim อธิบดีกรมการค้าต่างประเทศ กระทรวงเศรษฐการภฏู าน

อธบิ ดกี รมการคา้ กระทรวงเศรษฐการ ประเทศภูฏาน เปิดเผยว่า ปัจจุบนั ประเทศไทย
ถอื เป็นประเทศจุดหมายปลายทางของชาวภูฏานทงั้ ในดา้ นของสนิ ค้าและบรกิ าร โดยรา้ นสะดวก
ซอ้ื ในประเทศภฏู านทุกรา้ นจะมสี นิ คา้ ทเ่ี ป็นยห่ี อ้ ของไทยวางขายอยู่ แมว้ า่ สนิ คา้ ของไทยจะมรี าคา
สงู กว่าสนิ คา้ ของอนิ เดยี และบงั คลาเทศเน่ืองจากอนิ เดยี และบงั คลาเทศมคี วามตกลงการคา้ เสรกี บั
ภูฏานและค่าขนส่งสนิ ค้าจากไทยท่สี ูง แต่สนิ คา้ ของไทยกลบั เป็นท่นี ิยมของชาวภูฏานมากกว่า
สนิ คา้ จากอนิ เดยี และบงั คลาเทศ ดงั นนั้ การจดั ทาความตกลง PTA ร่วมกบั ไทยจะส่งผลให้ระดบั
ราคาสนิ ค้าท่นี าเขา้ จากไทยลดลงเน่ืองจากการลดอตั ราภาษีนาเข้าตามการผูกพนั ด้านการค้า
สนิ ค้า และเป็นการกระจายความเส่ียงทางการค้าจากพ่ึงพาการนาเข้าสินค้าจากอินเดียและ
บงั คลาเทศ นอกจากน้ี การจดั ทาความตกลง PTA จะชว่ ยใหก้ ารตดิ ตอ่ ธุรกจิ และการลงทุนสะดวก

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-4 Private & Confidential

มากยงิ่ ขน้ึ รวมถงึ เป็นการสรา้ งความรว่ มมอื ทางวชิ าการระหว่างประเทศ ซง่ึ จะสง่ ผลดตี อ่ ผบู้ รโิ ภค
ชาวภูฏานในทา้ ยทส่ี ุด

สาหรับการเปิดตลาดการสินค้าและบริการ ภูฏานอนุญาตให้มีการนาเข้าสินค้าได้
ทุกรายการ ยกเวน้ สนิ คา้ ประเภทอาวุธสงคราม เช่นเดยี วกนั กบั บรกิ ารทม่ี รี ะดบั การเปิดตลาดสูง
อย่แู ลว้ โดยเฉพาะบรกิ ารท่องเทย่ี ว เช่น ธุรกจิ โรงแรม ธุรกจิ รา้ นอาหาร เป็นตน้ ซ่งึ เป็นบรกิ ารท่ี
ไทยมีศักยภาพและเป็นท่ีนิยม และบริการท่ีภูฏานไม่อนุญาตให้ต่างชาติเข้ามาลงทุนได้แก่
(1) ส่อื ข่าว (2) บรกิ ารจดั จาหน่าย (3) การทาเหมอื งเพ่อื จาหน่ายแร่ในรูปแร่ขนั้ ต้นหรอื แร่ดิบ
(4) โรงแรมระดบั 3 ดาวหรอื ต่ากว่า (5) บรกิ ารสุขภาพทวั่ ไป (6) อุตสาหกรรมท่ไี ม่เป็นไปตาม
ขอ้ กาหนดใบรบั รองแหล่งกาเนดิ สนิ คา้ และ (7) กจิ กรรมในรายการตอ้ งหา้ มของรฐั บาล

ทงั้ น้ี อธบิ ดกี รมการค้า ให้ขอ้ มูลเพมิ่ เตมิ ว่า ภูฏานอยู่ระหว่างดาเนินการจบการศกึ ษา
สถานะกลุ่มประเทศพฒั นาน้อยทส่ี ุด (Least developed country: LDC) โดยตงั้ เป้าหมายภายใตป้ ี
2023 รวมถงึ อยรู่ ะหวา่ งกระบวนการเขา้ เป็นสมาชกิ WTO ซง่ึ จะทาใหภ้ ูฏานมสี ทิ ธแิ ละพนั ธกรณีท่ี
จะต้องปฏบิ ตั ติ ามภายใตค้ วามตกลง WTO และเป็นการสรา้ งความมนั่ ใจใหแ้ ก่ผคู้ ้าและผลู้ งทุนใน
อนาคต

ท้ายทส่ี ุด ภูฏานอยู่ระหว่างการพฒั นาระบบโลจสิ ตกิ ส์ เพ่อื อานวยความสะดวกและลด
ต้นทุนในการขนส่ง โดยจะก่อสร้างสนามบินท่เี มอื ง Gelephu ซ่ึงอยู่บรเิ วณตอนใต้ของประเทศ
ภูฏาน มพี น้ื ท่รี าบเรยี บ และมชี ่องทางการขนส่งทางถนนทส่ี ามารถกระจายสนิ คา้ ได้ นอกจากน้ี
ภฏู านอยรู่ ะหว่างการก่อสรา้ งท่าเรอื แมน่ ้า 3 แห่ง ไดแ้ ก่ เมอื ง Gelephu เมอื ง Phuentsholing และ
เมอื ง Pambang ซง่ึ จะเป็นอกี หน่งึ ชอ่ งทางการขนสง่ สนิ คา้ เขา้ สภู่ ูฏาน

➢ Mr. Sonam Tshering Dorji หวั หน้าฝ่ ายเจรจาการค้า กรมการค้าระหว่างประเทศ
กระทรวงเศรษฐการภฏู าน

หวั หน้าฝ่ายเจรจาการคา้ กรมการคา้ ระหว่างประเทศ กระทรวงเศรษฐการภูฏาน แสดง
ความคดิ เหน็ เก่ยี วกบั การจดั ทาความตกลง PTA ระหว่างไทยกบั ภูฏานว่า ความตกลง PTA เป็น
โอกาสท่ดี ีสาหรบั เกษตรกรและผู้ประกอบการภูฏานในการขยายการส่งออกไปยงั ประเทศไทย
โดยเฉพาะสนิ ค้าท่มี ชี ่อื เสยี งของภูฏาน เช่น ผกั และผลไม้ออร์แกนิค น้าผง้ึ แอปเป้ิล กายาน ชา
เขยี ว เครอ่ื งด่มื แอลกอฮอล์ เป็นตน้ ในขณะเดยี วกนั ความตกลง PTA กจ็ ะช่วยใหร้ ะดบั ราคาสนิ ค้า
ของไทยทข่ี ายในตลาดภูฏานลดลงและเป็นการกระจายความเสย่ี งทางการคา้ จากพง่ึ พาการนาเขา้

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333

www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-5

สนิ คา้ จากอนิ เดยี และบงั คลาเทศ ซ่งึ จะส่งผลดตี ่อผู้บรโิ ภคและผู้ประกอบการภูฏานในท้ายท่ีสุด
นอกจากน้ี ความตกลงดงั กล่าวเป็นการส่งเสรมิ ความสมั พนั ธ์ความร่วมมอื ทางด้านวชิ าการ และ
การลงทุนระหว่างประเทศ 2 ประเทศ ซ่งึ เป็นประโยชน์ต่อการพฒั นาอุตสาหกรรมและบรกิ ารของ
ภฏู านเพราะไทยมเี ทคโนโลยี องคค์ วามรู้ และศกั ยภาพในการผลติ และการใหบ้ รกิ าร

ทงั้ น้ี หวั หน้าฝ่ายเจรจาการคา้ กลา่ วถงึ โอกาสและขอ้ ดขี องการคา้ และการลงทุนในภูฏาน
ว่า (1) ปัจจุบนั ภูฏานอยู่ระหว่างดาเนินการพฒั นาระบบโลจสิ ตกิ ส์และโครงสร้างพ้นื ฐานเพ่อื
สนับสนุนการค้าและการทาธุรกจิ เช่น การก่อสร้างสนามบนิ ท่เี มอื ง Gelephu เป็นต้น (2)
ผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานนิยมบรโิ ภคสนิ คา้ ของไทยมากกว่าสนิ ค้าของอนิ เดยี เน่ืองจากสนิ คา้ ของไทยมี
คุณภาพและการบรรจุภณั ฑ์ทด่ี กี ว่า ยกเวน้ สนิ คา้ ยาทวั่ ไป (3) การกาหนดสดั ส่วนการถอื หุ้นของ
ชาวต่างชาตทิ ส่ี ูง (4) ภูฏานมศี กั ยภาพในการผลติ สนิ ค้าทไ่ี ม่เพยี งต่อการบรโิ ภคในประเทศ เช่น
เน้ือสตั ว์ ขา้ ว เป็นตน้ และไม่สามารถผลติ สนิ คา้ ได้ในบางรายการ เช่น อาหารทะเล ซอส
ปรุงรส เป็นต้น (5) ภูฏานมีปริมาณความต้องการซ้ือ (Demand) ยานยนต์และช้ินส่วนท่ีมี
คุณภาพสงู เน่ืองจากลกั ษณะภูมปิ ระเทศทเ่ี ป็นภูเขา ซง่ึ ไทยมศี กั ยภาพในการผลติ และการส่งออก
สนิ คา้ ดงั กลา่ ว และ (6) ประชากรภฏู านมที กั ษะดา้ นภาษาและมคี วามซอ่ื สตั ย์

อย่างไรก็ตาม หวั หน้าฝ่ ายเจรจาการค้า ให้ข้อมูลเพม่ิ เติมเก่ยี วกบั ความท้าทายของ
ผู้ประกอบการไทยท่ีต้องการค้าและการลงทุนในภูฏานว่า (1) ความผนั ผวนท่ีสูงของ อัตรา
แลกเปล่ียนเงินงุลตรัมภูฏาน (2) นโยบายและกฎหมายด้านสิ่งแวดล้อมท่ีกาหนดให้มีการ
ประเมินผลกระทบของส่งิ แวดล้อมและสงั คมก่อนการลงทุน รวมถึงการเสียภาษีส่ิงแวดล้อม
(Green Tax) ร้อยละ 5 สาหรบั สินค้าและธุรกิจท่ีกาหนด และ (3) ภูฏานเป็นประเทศท่ีไม่มี
พรมแดนตดิ กบั ทะเล (Landlock) และยงั คงมสี ถานะประเทศพฒั นาน้อยทส่ี ดุ (LDC)

➢ Mr. Sangay Dorji เลขาธิการ สภาหอการค้าและอตุ สาหกรรมภฏู าน

เลขาธกิ าร สภาหอการคา้ และอุตสาหกรรมภูฏาน แสดงความคดิ เหน็ ต่อการจดั ทาความ
ตกลง PTA ระหว่างไทยกบั ภูฏานว่า ภูฏานจะไดร้ บั ประโยชน์อย่างมากจากการจดั ทาความตกลง
ดงั กล่าว ทงั้ จากการผูกพนั การลดภาษีและการอานวยความสะดวกในการตดิ ต่อการค้าและการ
ลงทุน ซง่ึ ปัจจุบนั ไทยถอื เป็นประเทศจุดหมายปลายทางของชาวภูฏานในด้านของการท่องเท่ยี ว
และการบรกิ าร และชาวภฏู านยงั นิยมสนิ คา้ ของไทยมากกวา่ สนิ คา้ จากประเทศอ่นื ๆ อย่างอนิ เดยี
และบงั คลาเทศ เน่อื งจากสนิ คา้ ของไทยมคี ุณภาพ มาตรฐาน และการบรรจุภณั ฑท์ ด่ี กี ว่า โดยหน่ึง
ในสนิ คา้ ทภ่ี ูฏานตอ้ งการนาเขา้ จากไทยคอื รถยนต์ อยา่ งไรกต็ าม ราคาสนิ คา้ ของไทยทข่ี ายอย่ใู น

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333

www.bolliger-company.com

ผ 1-6 Private & Confidential

ภูฏานจะมรี าคาสงู มากเน่อื งจากไทยไม่มคี วามตกลงการคา้ เสรรี ว่ มกบั ภูฏาน จงึ สง่ ผลใหอ้ ตั ราภาษี
นาเขา้ สนิ คา้ สงู รวมถงึ ตน้ ทนุ การขนสง่ สนิ คา้ ทส่ี งู

นอกจากน้ี ความตกลง PTA จะช่วยเพม่ิ ความสามารถในการแขง่ ขนั ของผปู้ ระกอบการ
ภูฏานในตลาดไทยจากอตั ราษีนาเขา้ ท่ีลดลงและการยกระดบั คุณภาพและมาตรฐานของสนิ ค้า
ซ่งึ สนิ คา้ ท่ภี ูฏานมศี กั ยภาพในการผลติ และการส่งออกเป็นกลุ่มสนิ ค้าเกษตร อกี ทงั้ ความตกลง
ดงั กล่าวจะทาให้เกดิ ความร่วมมอื ทางด้านวชิ าการระหว่างไทยกบั ภูฏานท่มี ากข้นึ ซ่ึงเป็นการ
ถ่ายทอดเทคโนโลยีและนวัตกรรมต่าง ๆ เช่น การเพ่ิมมูลค่าของสินค้า การบรรจุภัณฑ์
การออกแบบผลติ ภณั ฑ์ เป็นตน้ และทาใหผ้ บู้ รโิ ภคหรอื ผปู้ ระกอบการภูฏานมชี ่องทางการนาเข้า
สนิ คา้ ทเ่ี พม่ิ ขน้ึ ซง่ึ เป็นกระจายความเสย่ี งการคา้ จากการพง่ึ พาการนาเขา้ สนิ คา้ จากอนิ เดยี และบงั
คลาเทศ

เลขาธกิ าร สภาหอการคา้ และอุตสาหกรรมภูฏาน ใหข้ อ้ มลู เพมิ่ เตมิ ว่า รฐั บาลภูฏานให้
ความสาคญั กับสิ่งแวดล้อมอย่างมากเน่ืองจากรายได้หลักของภูฏานมาจากทรัพยากรทาง
ธรรมชาติ โดยเฉพาะสนิ ค้าเกษตรและบรกิ ารท่องเท่ยี ว นอกจากน้ี ภูฏานยงั ให้ความสาคญั กับ
คุณภาพของสนิ คา้ การใหบ้ รกิ าร และนักท่องเทย่ี วทเ่ี ขา้ มาเยอื นภูฏาน โดยปัจจุบนั รฐั บาลภูฏาน
มนี โยบายจดั เก็บค่าธรรมเนียมจากนักท่องเท่ยี วท่านละ 200 ดอลลารส์ หรฐั ต่อวนั เพ่อื สนับสนุน
การอนุรกั ษ์และการพฒั นาสง่ิ แวดล้อมท่ยี งั่ ยนื รวมถงึ การพฒั นาคุณภาพของสนิ ค้าและบรกิ าร
ซง่ึ จะทาใหน้ กั ท่องเทย่ี วไดร้ บั ประสบการณ์การทอ่ งเทย่ี วทด่ี ขี ้นึ

ทา้ ยทส่ี ุด เลขาธกิ าร สภาหอการคา้ และอตุ สาหกรรมภูฏาน กล่าวถงึ ปัญหาและอุปสรรค
ท่สี ่งผลต่อศกั ยภาพของภาคเอกชนและการค้าระหว่างประเทศ ได้แก่ (1) ปัญหาด้านการขนส่ง
และโลจิสติกส์ โดยเฉพาะสนามบินท่ีไม่มีประสิทธิภาพ และรวมถึงปัญหาทางภูมิศาสตร์
(2) การขาดความช่วยเหลือและการสนับสนุนจากภาครัฐท่ียงั่ ยืน เช่น การส่งเสริมทางด้าน
เทคโนโลยี การพฒั นาองค์ความรู้ เป็นต้น และ (3) การขาดความร่วมมอื ระหว่างภาครฐั และ
ภาคเอกชนในการขบั เคลอ่ื นนโยบายต่าง ๆ

➢ Mr. Damcho Rinzin หวั หน้าเจ้าหน้าท่ีการท่องเท่ียว สภาการท่องเที่ยวแห่งภฏู าน

หวั หน้าเจา้ หน้าทก่ี ารท่องเทย่ี ว สภาการท่องเทย่ี วแห่งภฏู าน เผยวา่ เน่อื งจากทรพั ยากร
และพน้ื ทใ่ี ห้บรกิ ารของประเทศมจี ากดั ภูฏานจงึ มุ่งเน้นบรกิ ารท่องเท่ยี วมูลค่าสูงและมคี ุณภาพ
เพอ่ื ใหน้ ักท่องเทย่ี วไดร้ บั ประสบการณ์การท่องเทย่ี วทด่ี ที ส่ี ุดและมงี บประมาณสาหรบั การอนุรกั ษ์

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333

www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-7

สงิ่ แวดล้อมอย่างมปี ระสทิ ธภิ าพและยงั่ ยนื ทงั้ น้ี ในปี 2562 มจี านวนนักท่องเทย่ี วเดนิ ทางมายงั
ภูฏานจานวนทงั้ ส้ิน 315,599 คน โดยนักท่องเท่ียวส่วนมากมาจากอินเดีย บังคลาเทศ และ
สหรฐั อเมรกิ า ตามลาดบั และเป็นนักท่องเท่ยี วชาวไทยจานวนทงั้ ส้นิ 4,086 คน และมแี นวโน้ม
เพมิ่ ขน้ึ

ปัจจุบัน ชาวภูฏานส่วนมากนิยมสินค้าและบริการของไทย โดยเฉพาะบริการด้าน
สุขภาพ ซ่งึ มโี รงพยาบาลของไทย 2 แห่งทไ่ี ดเ้ ปิดสานกั งานใหบ้ รกิ ารทภ่ี ูฏาน ไดแ้ ก่ โรงพยาบาล
กรุงเทพและโรงพยาบาลพญาไท ทงั้ น้ี ภูฏานมีนโยบายส่งเสริมการลงทุนของต่างประเทศ
ซง่ึ อนุญาตใหต้ ่างชาตเิ ขา้ มาลงทุนไดใ้ นหลายสาขาบรกิ าร เช่น บรกิ ารดา้ นสุขภาพ บรกิ ารโรงแรม
และรา้ นอาหาร บรกิ ารดา้ นการศกึ ษา เป็นตน้ อย่างไรกด็ ี การลงทุนจากต่างประเทศของภูฏานก
ลบั มแี นวโน้มทท่ี รงตวั

ดว้ ยเหตุน้ี หวั หน้าเจา้ หน้าทก่ี ารทอ่ งเทย่ี วจงึ แสดงความคดิ เหน็ ต่อการจดั ทาความตกลง
PTA ว่า นอกจากผลประโยชน์ทางด้านการค้าสนิ คา้ และบรกิ ารแลว้ การจดั ทาความตกลงการค้า
PTA ระหว่างไทยกบั ภูฏานจะช่วยเพ่ิมจานวนนักท่องเท่ยี วชาวไทยท่เี ดินทางมายงั ภูฏานและ
พฒั นาความสมั พนั ธร์ ะหว่างไทยกบั ภูฏานทม่ี ากขน้ึ ซง่ึ เป็นการเพมิ่ รายไดใ้ หแ้ ก่ผปู้ ระกอบการของ
ภูฏานและสร้างความร่วมมอื ในดา้ นต่าง ๆ เช่น การเจรจาจดั ตงั้ ธุรกิจ การถ่ายทอดองคค์ วามรู้
เป็นตน้ ทงั้ น้ี ภฏู านยงั คงมุ่งเน้นการลงทุนจากตา่ งประเทศในสาขาบรกิ ารทม่ี มี ลู ค่าสงู อยู่ รวมถงึ มี
ความเขม้ งวดกบั นโยบายดา้ นสงิ่ แวดลอ้ ม

สุดท้าย หวั หน้าเจ้าหน้าท่กี ารท่องเทย่ี วให้ขอ้ มูลเพม่ิ เตมิ ว่า แหล่งรายได้ท่สี าคญั ของ
ภาครฐั ภูฏาน ได้แก่ (1) ไฟฟ้าพลงั งานน้า (2) การเกษตรและป่ าไม้ และ (3) บรกิ ารท่องเท่ยี ว
ดงั นนั้ บรกิ ารท่องเทย่ี วถอื เป็นบรกิ ารท่มี คี วามสาคญั ต่อเศรษฐกจิ ของภูฏานอย่างมาก อย่างไรก็
ตาม นักท่องเทย่ี วจากต่างชาติจะถูกจากดั จานวนดว้ ยศกั ยภาพในการรองรบั ของท่พี กั โรงแรม
และแหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว และสาหรบั งบประมาณและค่าใชจ้ ่ายของภาครฐั ภูฏานสว่ นมากจะถูกนาไปใช้
เพ่อื ส่งเสริมการศึกษาและการรกั ษาสุขภาพ รวมถึงการพฒั นาสงั คม โครงสร้างพ้นื ฐาน และ
สง่ิ แวดลอ้ ม

➢ Mr. Sonam Maekay Penjor ตวั แทนเจ้าของโรงแรมดสุ ิตดีทู ยารเ์ ก ทิมพู

ตวั แทนเจา้ ของโรงแรมดุสติ ดที ู ยารเ์ ก ทมิ พู ให้ขอ้ มูลว่า โรงแรมดุสติ ดที ู ยารเ์ ก ทมิ พู
ใชร้ ะยะเวลาในการก่อสร้างนานถงึ 5 ปี และเปิดให้บรกิ ารในปี 2561 เน่ืองจากภูฏานขาดแคลน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333

www.bolliger-company.com

ผ 1-8 Private & Confidential

บรกิ ารก่อสรา้ งทม่ี ศี กั ยภาพ โดยทรพั ยส์ นิ ของโรงแรมทงั้ หมดเป็นของภูฏานแต่การบรกิ ารจดั การ
เป็นของผปู้ ระกอบการไทยหรอื บรษิ ทั ดุสติ ธานี จากดั (มหาชน) และพนักงานทใ่ี หบ้ รกิ ารภายใน
โรงแรมได้รบั การฝึกอบรมจากไทย ทงั้ น้ี สาเหตุท่ีทางบริษัทดุสิตธานี จากดั (มหาชน) เลือก
เคร่อื งหมายการคา้ ของโรงแรมเป็น “ดุสติ ดที ู” ซ่งึ เป็นโรงแรมระดบั กลางเน่ืองจากดุสติ ดที ูมคี วาม
เหมาะสมกบั ลกั ษณะของนักท่องเท่ยี วทเ่ี ดนิ ทางมาเยอื นภูฏาน วถิ ชี วี ติ ของชาวภูฏาน และทาเล
ท่ตี งั้ ของโรงแรม สาหรบั ลูกค้าทม่ี าเขา้ พกั โรงแรมดุสติ ดที ู ยาร์เก ทมิ พู ส่วนมากมาจากประเทศ
อนิ เดยี เกาหลใี ต้ และสหรฐั อเมรกิ า

ทงั้ น้ี ตวั แทนเจา้ ของโรงแรมดุสติ ดที ู ยารเ์ ก ทมิ พู แสดงความคดิ เหน็ เก่ยี วกบั การจดั ทา
ความตกลง PTA ระหว่างไทยกับภูฏานว่า ความตกลง PTA จะช่วยส่งเสริมการพัฒนา
อุตสาหกรรมและบริการของภูฏานจากการร่วมมือทางด้านวิชาการ ซ่ึงไทยเป็นประเทศท่ีมี
ศกั ยภาพในการใหบ้ รกิ ารสงู โดยเฉพาะดา้ นการท่องเทย่ี วและบรกิ ารดา้ นวชิ าชพี เชน่ บรกิ ารดา้ น
การออกแบบ บรกิ ารใหค้ าปรกึ ษา เป็นต้น และเน่ืองจากสนิ ค้าของไทยเป็นทน่ี ิยมอย่างมากของ
ผู้บรโิ ภคภูฏาน เช่น ซอสปรุงรส น้าผลไม้ เคร่อื งสาอาง เป็นต้น ดงั นัน้ การเปิดตลาดการคา้ ท่ี
เพมิ่ ขน้ึ ภายใต้ความตกลง PTA จะทาให้ราคาสนิ คา้ ของไทยลดลงซ่งึ ผูบ้ รโิ ภคจะได้รบั ประโยชน์
มากยง่ิ ขน้ึ โดยทางโรงแรมดสุ ติ ดที ู ยารเ์ ก ทมิ พูกน็ าเขา้ ผลติ ภณั ฑเ์ น้อื แดงจากไทยดว้ ย

นอกจากน้ี ตวั แทนเจ้าของโรงแรมดุสติ ดที ู ยาร์เก ทิมพู ให้ข้อมูลเพม่ิ เตมิ ว่า ปัจจุบนั
ไทยเป็นประเทศจุดหมายของชาวภูฏาน โดยผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานช่นื ชอบในคุณภาพของสนิ คา้ และ
บรกิ ารของไทยอย่างมาก และผู้บรโิ ภคชาวภูฏานพฤตกิ รรมรกั ษาสุขภาพท่มี ากข้ึน รวมถงึ การ
รบั ประทานอาหารนอกบา้ นและสงั สรรคม์ ากขน้ึ ซ่งึ ถอื เป็นโอกาสทด่ี สี าหรบั ผปู้ ระกอบการไทยใน
การสง่ ออกและการลงทนุ มายงั ภูฏาน สดุ ทา้ ย อุปสรรคสาคญั ของการคา้ และการลงทนุ ระหวา่ งไทย
กบั ภูฏาน คอื ปัญหาดา้ นโลจสิ ตกิ ส์ ซง่ึ อาจสง่ ผลใหต้ น้ ทนุ ในการดาเนนิ ธรุ กจิ สงู

➢ Mr. Sangay Dorji ที่ปรกึ ษาด้านการก่อสร้าง สิ่งแวดลอ้ ม และพลงั งาน
บริษทั Druk Consult International Private Limited

ผแู้ ทนจากภาคเอกชนของภูฏาน แสดงความคดิ เหน็ เกย่ี วกบั การจดั ทาความตกลง PTA
ระหว่างไทยกบั ภูฏานว่า การเปิดตลาดการค้าสนิ ค้าภายใต้ความตกลง PTA จะทาใหอ้ ตั ราภาษี
นาเขา้ สนิ คา้ ของไทยลดลง ซง่ึ จะสง่ ผลใหร้ าคาสนิ คา้ ของไทยทข่ี ายในตลาดภูฏานลดลงตามไปดว้ ย
ดงั นนั้ ความตกลง PTA จะเป็นประโยชน์ต่อผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานอย่างมากเน่ืองจากสนิ คา้ ของไทย
เป็นทน่ี ิยมของผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานและมรี าคาท่สี ูงมาก ในขณะเดยี วกนั ไทยจะมคี วามสามารถใน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333

www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-9

การแข่งขนั และสามารถขยายการสง่ ออกสนิ คา้ และบรกิ ารไดม้ ากข้นึ ภายใตค้ วามตกลง PTA ซง่ึ จะ
ทาให้สนิ ค้าของไทยสามารถแข่งขันกบั สนิ ค้าของอินเดียได้ อย่างไรก็ตาม ภายใต้ความตกลง
ดงั กลา่ ว รฐั บาลภูฏานควรมกี ารเปิดตลาดการคา้ บรกิ ารทม่ี ากขน้ึ โดยเฉพาะบรกิ ารในสาขาทไ่ี ทยมี
ศกั ยภาพสูง เช่น บรกิ ารท่องเท่ยี ว บรกิ ารด้านการแพทย์ เป็นต้น เพ่อื ส่งเสรมิ การถ่ายทอดและ
แลกเปลย่ี นองคค์ วามรรู้ ะหว่างไทยกบั ภูฏาน

นอกจากน้ี ผแู้ ทนใหข้ อ้ มลู เพมิ่ เตมิ ว่า ภูฏานมสี นิ ค้าและวตั ถุดบิ ทม่ี ศี กั ยภาพในการผลติ
และการส่งออกหลายรายการ เช่น สินค้าออร์แกนิค มนั ฝรงั่ แอปเป้ิล น้าผ้งึ ไม้ เหล็ก ซีเมนส์
เป็ นต้น อย่างไรก็ดี อุปสรรคของการส่งออกสินค้าของผู้ประกอบการภูฏานไปยัง ไทย คือ
(1) การตรวจสอบและรบั รองมาตรฐานสนิ ค้าทส่ี ่งออกไปยงั ไทย (2) การขาดเทคโนโลยใี นการผลติ
และการเพมิ่ มลู ค่าของสนิ คา้ และ (3) การขนส่งและระบบโลจสิ ตกิ สท์ ไ่ี ม่มปี ระสทิ ธภิ าพ รวมถงึ การ
ไม่มพี รมแดนตดิ ทะเล (Land Lock) ซ่งึ การจดั ทาความตกลง PTA จะช่วยเพม่ิ โอกาสในการขยาย
การส่งออกสนิ คา้ ดงั กล่าวไปยงั ไทยจากการอตั ราภาษนี าเขา้ และการส่งเสรมิ ความร่วมมอื ทางด้าน
วชิ าการระหว่างไทยกบั ภูฏาน ท้ายท่ีสุด ภูฏานอยู่ระหว่างการพฒั นาระบบโลจิสติกส์ โดยการ
ก่อสร้างสนามบินระหว่างประเทศท่ีเมือง Gelephu ซ่ึงเป็นจุดเช่ือมต่อกับท่าเรือ เพ่ืออานวย
ความสะดวกและลดตน้ ทุนในการขนสง่ สนิ คา้

➢ ผปู้ ระกอบการร้านอาหารไทยในเมอื งทิมพู ประเทศภฏู าน รา้ นอาหารไทย Dalisie's
Restaurant

ผแู้ ทนผปู้ ระกอบการรา้ นอาหารไทยในเมอื งทมิ พู ใหข้ อ้ มลู วา่ นโยบายสง่ เสรมิ การลงทุน
ของภูฏาน อนุญาตใหผ้ ู้ประกอบการธุรกจิ ร้านอาหารสามารถจา้ งหวั หน้าพ่อครวั (Chef) ไดเ้ ป็น
ระยะเวลา 3 ปี และขอขยายระยะเวลาได้สูงสุดไม่เกิน 5 ปี แต่ต้องถ่ายทอดความรู้ด้านการ
ประกอบอาหารให้แก่พนักงานชาวภูฏาน นอกจากน้ี ผู้ประกอบการธุรกิจร้านอาหารท่ีได้รับ
มาตรฐานด้านการท่องเท่ียว (Tourist Standard Restaurant) จากสภาการท่องเท่ียวภูฏาน
(Tourism Council of Bhutan) จะได้รบั สทิ ธปิ ระโยชน์ทางภาษีในการนาเข้าสนิ ค้าเพ่อื ใช้ในการ
ดาเนินธุรกิจ โดยตัวอย่างเง่อื นไขในการขอรบั มาตรฐานดงั กล่าว เช่น ร้านอาหารต้องมีท่ีนัง่
มากกว่า 30 ท่ีข้นึ ไป สถานท่ีตงั้ และโครงสร้างของร้านอาหารต้องเป็นไปตาม กฎหมายด้าน
การวางแผนสงิ่ แวดลอ้ มและการก่อสรา้ ง รา้ นอาหารตอ้ งมหี อ้ งน้าสาหรบั ลูกคา้ และพนกั งานทแ่ี ยก
ออกจากกนั เป็นตน้

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-10 Private & Confidential

สาหรบั การจดั ทาความตกลง PTA ระหว่างไทยกบั ภูฏาน ผูแ้ ทนแสดงความคดิ เหน็ ว่า
เน่ืองด้วยสนิ ค้าและบรกิ ารของไทยเป็นท่ีนิยมของชาวภูฏาน โดยชาวภูฏานมคี วามเช่อื มนั่ ใน
คุณภาพและช่อื เสยี งของสนิ คา้ และบรกิ ารของไทย ดงั นนั้ การเจรจาจดั ทาความตกลง PTA ในครงั้
น้ีจงึ ไม่มผี ู้คดั ค้าน และในฐานะผู้ประกอบการ ผู้แทนคดิ ว่า การจดั ทาความตกลง PTA จะเป็น
ประโยชน์อย่างมากต่อการทาธุรกจิ รา้ นอาหารและธรุ กจิ อน่ื ๆ ในภูฏาน เช่น การทาธุรกจิ กระจาย
สนิ คา้ การทาธุรกจิ ทวั ร์ท่องเท่ยี ว เป็นต้น เน่ืองจากสนิ คา้ ทอ้ งถนิ่ มรี าคาสูงกว่าสนิ ค้านาเขา้ และ
ผลผลติ ไม่เพยี งพอต่อความตอ้ งการใชใ้ นประเทศ รวมถงึ ผแู้ ทนมคี วามจาเป็นตอ้ งนาเขา้ วตั ถุดบิ ท่ี
ไมม่ ใี นภูฏานจากไทย เชน่ ซอสปรุงรส พรกิ เป็นตน้

สุดท้าย ผู้แทนเปิดเผยถึงโอกาสในการทาธุรกจิ ท่ภี ูฏานว่า (1) ปัจจุบนั รฐั บาลภูฏาน
กาลงั เร่งพฒั นาระบบโลจสิ ตกิ สเ์ พอ่ื สง่ เสรมิ การคา้ ระหว่างประเทศ โดยเฉพาะการขนส่งทางน้าท่ี
จะช่วยลดต้นทุนในการขนส่งสินค้าได้อย่างมาก (2) ผู้บริโภคชาวภูฏานมีการปรับเปล่ียน
พฤติกรรม โดยมีการซ้ือสินค้าผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ (E-Commerce) มากข้นึ และ
(3) ภูฏานมศี กั ยภาพในการผลติ สนิ ค้าท่ตี ่าและสนิ ค้าไทยเป็นท่นี ิยมอย่างมากในภูฏาน จงึ เป็น
โอกาสสาหรบั ผปู้ ระกอบการของไทยในการขยายการสง่ ออกมายงั ภูฏาน

➢ การสารวจตลาดและโอกาสของผ้ปู ระกอบการไทยในภฏู าน

จากการสารวจตลาดและแหล่งกระจายสนิ ค้าภายในภูฏาน รวมถงึ การสอบถามขอ้ มูล
จากผปู้ ระกอบการ คณะผวู้ จิ ยั พบว่า ผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานมคี วามช่นื ชอบและนิยมใชผ้ ลติ ภณั ฑข์ อง
ไทยมากกว่าผลติ ภณั ฑข์ องอนิ เดยี และบงั คลาเทศ ซ่งึ มสี าเหตุมาจากคุณภาพและการบรรจุภณั ฑ์
ท่ีดีกว่า โดยตัวอย่างผลิตภัณฑ์ของไทยท่ีผู้บริโภคชาวภูฏานนิยมใช้ เช่น เคร่ืองสาอางและ
เวชภณั ฑ์ อาหารสาเร็จรูป เคร่อื งด่ืมท่ีไม่มแี อลกอฮล์ ซอสปรุงรส เป็นต้น อย่างไรก็ดี ราคา
ผลติ ภณั ฑข์ องไทยท่ขี ายในตลาดภูฏานจะสูงกว่าผลติ ภณั ฑ์ของอนิ เดยี และบงั คลาเทศเน่ืองจาก
อตั ราภาษนี าเขา้ และต้นทุนในการขนส่งสนิ ค้าท่สี ูง ดงั นัน้ คณะผู้วจิ ยั จงึ เหน็ ว่า การจดั ทาความ
ตกลงการคา้ เสรรี ะหว่างไทยกบั ภูฏาน จะชว่ ยใหผ้ ปู้ ระกอบการไทยสามารถขยายการสง่ ออกสนิ ค้า
มายงั ภูฏานไดม้ ากยง่ิ ขน้ึ และผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานกจ็ ะไดร้ บั ประโยชน์จากราคาสนิ คา้ ทล่ี ดลง

เช่นเดยี วกนั กบั ธุรกจิ บรกิ าร ไทยถอื เป็นประเทศจุดหมายของผูบ้ รโิ ภคชาวภูฏานและ
ผู้บรโิ ภคชาวภูฏานมคี วามต้องการซ้ือ (Demand) บรกิ ารของไทยอย่างมาก โดยเฉพาะบรกิ าร
ท่องเท่ยี ว บรกิ ารทางการแพทย์ และบรกิ ารศกึ ษา ซ่งึ แมว้ ่ารฐั บาลภูฏานมนี โยบายให้การศกึ ษา

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-11

และการรกั ษาพยาบาลฟรสี าหรบั ชาวภูฏาน แต่ชาวภูฏานก็ยงั นิยมเดินทางมาใช้บรกิ ารท่ีไทย
เน่อื งจากมคี ุณภาพของการใหบ้ รกิ ารและเทคโนโลยที ด่ี กี ว่า

นอกจากน้ี คณะผวู้ จิ ยั พบว่า ภฏู านมคี วามมนั่ ใจในคุณภาพและมาตรฐานผลติ ภณั ฑ์ของ
ไทยท่ี โดยผลติ ภณั ฑ์ของไทยทข่ี ายในตลาดของภูฏานสามารถใชฉ้ ลากภาษาไทยได้ แต่ต้องทา
ฉลากเป็นภาษาองั กฤษท่รี ะบุส่วนผสม วนั ผลิต และวนั หมดอายุสาหรบั ผลติ ภณั ฑ์อาหาร ทงั้ น้ี
ผูบ้ รโิ ภคชาวภูฏานเรม่ิ มกี ารใช้พาณิชยอ์ เิ ล็กทรอนิกส์ (E-Commerce) ในการซ้อื ขายสนิ ค้าและ
บรกิ าร โดยเฉพาะร้านสะดวกซ้อื กล่าวคอื พฤตกิ รรมของผบู้ รโิ ภคชาวภูฏานมกี ารเปล่ยี นแปลง
จากผลของการแพร่ระบาดของโรคตดิ เช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 ซ่งึ ถอื เป็นโอกาสของผปู้ ระกอบการ
ไทยในการทาธุรกจิ และการตลาดในภฏู าน

สินค้าท่ีภูฏานมีศักยภาพในการผลิตและการส่งออก เช่น ผักและผลไม้ออร์แกนิค
โดยเฉพาะมนั ฝรงั่ และแอปเป้ิล กายาน น้าผง้ึ เป็นต้น ซ่งึ ภูฏานมโี รงงานแปรรูปผลติ ภณั ฑ์น้อย
และขาดความรใู้ นการเพม่ิ มลู ค่าของสนิ คา้ และอกี หน่ึงสนิ คา้ ทโ่ี ดดเด่นของภูฏาน คอื ผลติ ภณั ฑ์
จากงานหตั ถกรรมทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ความเช่อื และวฒั นธรรมของชาวภูฏาน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-12 Private & Confidential

ภาพการลงพ้ืนท่ีสารวจภาคสนามและสมั ภาษณ์เชิงลึก
กบั ผทู้ ่ีมสี ่วนเกี่ยวขอ้ งกบั การจดั ทาความตกลงการค้าเสรีระหวา่ งไทยกบั ภฏู าน

Mr. Sonam Tenzim
อธิบดีกรมการค้าต่างประเทศ กระทรวงเศรษฐการภฏู าน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-13

Mr. Sonam Tshering Dorji
หวั หน้าฝ่ ายเจรจาการค้า กรมการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงเศรษฐการภฏู าน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-14 Private & Confidential

Mr. Sangay Dorji
เลขาธิการ สภาหอการค้าและอตุ สาหกรรมภฏู าน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-15

Mr. Damcho Rinzin
หวั หน้าเจ้าหน้าท่ีการท่องเที่ยว สภาการท่องเท่ียวแห่งภฏู าน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-16 Private & Confidential

Mr. Sonam Maekay Penjor
ตวั แทนเจา้ ของโรงแรมดสุ ิตดีทู ยารเ์ ก ทิมพู

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-17

Mr. Sangay Dorji
ที่ปรกึ ษาด้านการก่อสรา้ ง ส่ิงแวดล้อม และพลงั งาน
บริษทั Druk Consult International Private Limited

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-18 Private & Confidential

ผ้ปู ระกอบการร้านอาหารไทยในเมอื งทิมพู ประเทศภฏู าน
ร้านอาหารไทย Dalisie's Restaurant

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-19

การสารวจตลาดและโอกาสของผ้ปู ระกอบการไทยในภฏู าน
ร้านสะดวกซื้อ 8 Eleven Thimphu

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-20 Private & Confidential

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-21

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-22 Private & Confidential

ร้านสะดวกซื้อ TY Collections

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-23

ร้านขายเครือ่ งหอม Nado Poi Shop

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-24 Private & Confidential

ตลาดและแหล่งกระจายสินค้าอื่น ๆ

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-25

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-26 Private & Confidential

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

Private & Confidential ผ 1-27

ตงั อย่างสินค้าของไทยท่ีขายในภฏู าน

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com

ผ 1-28 Private & Confidential

Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com



Bolliger & Company (Thailand) Ltd.
Level 31, Sathorn Square Office Tower
98 North Sathorn Road, Silom, Bangrak, Bangkok 10500
T +66 (0) 2 230 6399 | F +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com