3-40 Private & Confidential
หากจาแนกตามประเภทบรกิ าร จะเหน็ ว่าไทยนาเขา้ บรกิ ารดา้ นการขนสง่ มากทส่ี ุด โดย
มสี ดั ส่วนมูลค่าการนาเข้าคดิ เป็นร้อยละ 35.41 ของการนาเขา้ บรกิ ารรวมในช่วงปี 2559-2563
รองลงมา ได้แก่ บรกิ ารธุรกจิ (รอ้ ยละ 27.15) บรกิ ารด้านการท่องเท่ยี ว (ร้อยละ 18.84) การใช้
ทรพั ยส์ นิ ทางปัญญา (รอ้ ยละ 9.38) และบรกิ ารอ่นื ๆ ตามลาดบั
3.3 ข้อมลู การลงทุน
3.3.1 การลงทุนโดยตรงของภฏู าน
ในดา้ นการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ ขอ้ มูลจากธนาคารโลกสะทอ้ นว่า การลงทุน
ดงั กล่าวทเ่ี ขา้ มา (Net Inflow) ในประเทศภูฏานยงั มแี นวโน้มไม่ชดั เจน ในขณะเดยี วกนั การลงทุน
ขาออกสุทธขิ องภูฏานกไ็ ม่ปรากฏขอ้ มูล เน่ืองจากส่วนใหญ่ภูฏานเป็นประเทศผรู้ บั การลงทุนจาก
ต่างประเทศ อย่างไรกต็ าม หากพจิ ารณาการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศสุทธิ (Net FDI) จะ
เห็นว่ามูลค่ามที ิศทางเพม่ิ ข้นึ เป็น 2.79 ล้านดอลลาร์สหรฐั ในปี 2563 เพม่ิ ข้นึ จาก -75.27 ล้าน
ดอลลารส์ หรฐั ในปี 2553
ภาพท่ี 3-16 การลงทนุ โดยตรงจากต่างประเทศขาเข้าสทุ ธิ (Net Inflow) ของภฏู าน
ทม่ี า: บรษิ ทั โบลลเิ กอร์ แอนด์ คอมพานี (ประเทศไทย) จากดั ประมวลจาก World Bank
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 3-41
ภาพที่ 3-17 การลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศสทุ ธิ (Net FDI) ของภฏู าน
ทม่ี า: บรษิ ทั โบลลเิ กอร์ แอนด์ คอมพานี (ประเทศไทย) จากดั ประมวลจาก World Bank
นอกจากน้ีหากพจิ ารณามูลค่าการลงทุนขาเข้าคงเหลอื (FDI Inward Stock) ในภูฏาน
โดยอาศยั ขอ้ มูลจาก International Trade Centre (ITC) จะพบว่ามูลค่ามที ศิ ทางเพมิ่ ข้นึ จนถึงปี
2559 หลงั จากนัน้ มูลค่ามที ศิ ทางชะลอตวั ลง อย่างไรกด็ ี ประเทศผู้ลงทุนสาคญั เม่อื พจิ ารณาจาก
มูลค่าการลงทุนคงเหลอื เฉล่ยี ในประเทศในปี 2559-2563 ได้แก่ อินเดยี ฮ่องกง หมู่เกาะบรติ ชิ
เวอรจ์ นิ ไทย สหรฐั อเมรกิ า สหราชอาณาจกั ร ตามลาดบั
ตารางที่ 3-32 มลู ค่าการลงทนุ ขาเข้าคงเหลือ (FDI Inward Stock) ในภฏู าน
หน่วย: ลา้ นดอลลารส์ หรฐั
ประเทศผลู้ งทนุ สาคญั 2559 2560 2561 2562 2563 มลู คา่ เฉล่ยี
2559-2563
รวมทกุ ประเทศ 191.76 140.85 137.71 144.48 145.05 151.97
อนิ เดยี 73.13 28.83 29.91 30.13 49.52 42.30
ฮ่องกง 19.05 18.21 20.33 22.26 23.85 20.74
หมเู่ กาะบรติ ชิ เวอรจ์ นิ 0.00 18.66 26.20 28.84 28.99 20.54
ไทย 11.08 4.84 13.49 18.14 0.00 9.51
สหรฐั อเมรกิ า 3.16 3.49 3.62 3.60 3.61 3.50
สหราชอาณาจกั ร 1.13 0.00 1.17 1.17 1.18 0.93
ทม่ี า: บรษิ ทั โบลลเิ กอร์ แอนด์ คอมพานี (ประเทศไทย) จากั ประมวลจาก International Trade Centre (ITC)
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
3-42 Private & Confidential
ทงั้ น้ี การลงทุนในภูฏานส่วนใหญ่เป็นการลงทุนในภาคบรกิ าร เช่น ธุรกจิ โรงแรม ICT
และบรกิ ารทางการเงนิ ในขณะทอ่ี นิ เดยี ทเ่ี ป็นนกั ลงทนุ หลกั อนั ดบั หน่งึ ในภูฏาน สว่ นใหญ่จะลงทุน
ในภาคการผลติ ตวั อย่างบรษิ ทั ทเ่ี ป็นนกั ลงทุนในภฏู านแสดงดงั ภาพดา้ นล่าง
ภาพท่ี 3-18 ตวั อย่างนักลงทนุ ในประเทศภฏู าน
ทม่ี า: สานักงานคณะกรรมการสง่ เสรมิ การลงทนุ
3.3.2 การลงทนุ โดยตรงของไทย
เม่อื เปรยี บเทยี บกบั การลงทุนของไทย ขอ้ มูลจากธนาคารโลกสะท้อนว่า การลงทุนขา
เขา้ สุทธิ (Net Inflow) ในประเทศไทยยงั มแี นวโน้มผนั ผวนในช่วงปี 2555-2564 โดยหดตวั สงู ในปี
2563 และฟ้ืนตวั ในปี 2564 อยู่ทร่ี ะดบั 12,156.21 ลา้ นดอลลารส์ หรฐั ทงั้ น้ี ประเทศผูล้ งทุนหลกั
ของไทยในช่วงทผ่ี า่ นมา เชน่ สงิ คโปร์ ญป่ี ่นุ จนี ฮ่องกง เป็นตน้
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 3-43
ภาพที่ 3-19 การลงทนุ โดยตรงจากต่างประเทศขาเข้าสุทธิ (Net Inflow) ของไทย
ทม่ี า: บรษิ ทั โบลลเิ กอร์ แอนด์ คอมพานี (ประเทศไทย) จากดั ประมวลจาก World Bank
ในขณะเดยี วกนั การลงทุนขาออกสุทธขิ องไทยมที ิศทางเพม่ิ ข้นึ ในช่วง 10 ปีท่ผี ่านมา
โดยอย่ทู ่ี 17,807.56 ลา้ นดอลลารส์ หรฐั ในปี 2564 ซง่ึ เพม่ิ ขน้ึ จาก 14,260.57 ลา้ นดอลลารส์ หรฐั
ซ่ึงไทยลงทุนในประเทศอาเซียนมากท่สี ุด โดยเฉพาะสงิ คโปร์ อนิ โดนีเซีย และเวยี ดนาม ในปี
2555 ทงั้ น้ี หากพิจารณาการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศสุทธิ (Net FDI) จะพบว่ามูลค่ามี
ทศิ ทางเพม่ิ ข้นึ ในช่วงปี 2555-2564 โดยมมี ูลค่าสูงในปี 2563 ก่อนจะลดลงเหลอื 4,511.17 ล้าน
ดอลลารส์ หรฐั ในปี 2564
ภาพท่ี 3-20 การลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศขาออกสุทธิ (Net Inflow) ของไทย
ทม่ี า: บรษิ ทั โบลลเิ กอร์ แอนด์ คอมพานี (ประเทศไทย) จากดั ประมวลจาก World Bank
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
3-44 Private & Confidential
ภาพที่ 3-21 การลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศสุทธิ (Net FDI) ของไทย
ทม่ี า: บรษิ ทั โบลลเิ กอร์ แอนด์ คอมพานี (ประเทศไทย) จากดั ประมวลจาก World Bank
โดยสรุปแล้วไทยจะมกี ารลงทุนในภูฏานไม่มากเม่อื เทยี บกบั การลงทุนในประเทศอ่นื ๆ
อย่างไรกด็ ี ปัจจุบนั ไทยเป็นประเทศผูล้ งทุนสาคญั ในภูฏาน อนั ดบั ท่ี 4 รองจาก อนิ เดยี ฮ่องกง
และหม่เู กาะบรติ ชิ เวอรจ์ นิ อกี ทงั้ ยงั มโี อกาสและศกั ยภาพในการลงทุนในภูฏานอกี ไม่น้อย
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-1
บทท่ี 4
สถานการณ์การค้าโลกที่อาจส่งผลกระทบต่อนโยบายด้านเศรษฐกิจ
รปู แบบการค้าการลงทุน และห่วงโซ่อปุ ทานของไทยและภฏู าน
เน้ือหาในบทน้ีจะเป็นการศึกษาและวเิ คราะห์ปัจจยั ท่สี ่งผลต่อนโยบายด้านเศรษฐกิจ
รูปแบบการค้าการลงทุน และห่วงโซ่อุปทานของไทยและภูฏาน ซ่ึงประกอบด้วย 6 ปัจจยั หลกั
ได้แก่ (4.1) การเปล่ียนแปลงอานาจทางเศรษฐกิจ (4.2) ความเป็ นเมือง (Urbanization)
(4.3) ความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยี (4.4) สภาวะอากาศโลกเปลย่ี น (4.5) การแพร่ระบาดของโรค
ตดิ เชอ้ื โคโรนาไวรสั 2019 และ (4.6) การเปลย่ี นแปลงทางสงั คม โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี
4.1 การเปลี่ยนแปลงอานาจทางเศรษฐกิจ
4.1.1 ปัจจยั ทางบวก
➢ ประเทศมหาอานาจใหม่ของโลก
ท่ามกลางการชะลอตวั ของเศรษฐกจิ โลก ปัญหาสงครามการคา้ ระหวา่ งสหรฐั อเมรกิ ากบั
จนี ทย่ี งั ดารงอยู่ กระแสการกดี กนั ทางการค้าทท่ี วคี วามรุนแรง ภาวะตลาดการเงนิ โลกมคี วามผนั
ผวนมากขน้ึ รวมถงึ การเปลย่ี นแปลงของโลกจากเศรษฐกจิ ยคุ ดจิ ทิ ลั ความตกลงทางการคา้ จะช่วย
ใหไ้ ทยและภฏู านมคี วามพรอ้ มในการรบั มอื กบั การเปลย่ี นแปลงทางการคา้ โลก
การมคี วามตกลงทางการคา้ จะสง่ ผลเชงิ บวกและช่วยลดแรงกดดนั จากสงครามการคา้ ได้
ซ่งึ ขอ้ ดี FTA ทาให้ภาพของ Bilateralization และ Regionalization เขา้ มาทดแทนการเส่อื มถอย
ของ Globalization เพราะช่วงท่ีผ่านมา การค้าระดบั โลกถูกกดดนั ทงั้ จากสงครามการค้าและ
โควดิ -19 โดยความตกลงทางการคา้ จะทาใหม้ ลู ค่าการคา้ ระหว่างประเทศเรง่ ตวั ขน้ึ ในระยะยาว
ในประเดน็ อานาจทางเศรษฐกิจ ภายหลงั การทาสงครามทางการค้ากบั สหรฐั อเมรกิ า
ประเทศจนี จะไดร้ บั ปัจจยั สนับสนุนจากความตกลงทางการคา้ ต่าง ๆ เช่น ขอ้ ความตกลง RCEP
และ CPTPP ทจ่ี นี ย่นื ขอเขา้ ร่วม ในขณะทส่ี หรฐั อเมรกิ าตดั สนิ ใจไม่ต่อยอด ทาใหข้ ณะน้ี จนี จงึ ถอื
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-2 Private & Confidential
4444
ไดว้ ่าอย่ใู นสถานะทแ่ี ขง็ แกร่งและก้าวไปขา้ งหน้ากว่าในดา้ นการคา้ เม่อื RCEP มผี ลบงั คบั ใช้เม่อื
1 มกราคม 2565 ท่ผี ่านมา จะส่งผลบวกต่อจนี ในด้านความสมั พนั ธ์กบั ประเทศอ่นื ๆ ได้อย่าง
แน่นอน แต่คงต้องจบั ตาดูกนั ต่อไปว่าตวั ความตกลงทางการค้าใหม่ ๆ ท่จี นี เขา้ ร่วมนัน้ จะมสี ่วน
ช่วยทางเศรษฐกจิ มากน้อยเพยี งใด อย่างไรก็ดี คาดว่าการเขา้ ร่วมความตกลงต่าง ๆ ท่เี พม่ิ มาก
ข้นึ จะช่วยยกระดบั จุดยนื ของจนี ในห่วงโซ่อุปทานอุตสาหกรรมในเอเชยี และในระดบั โลก และใน
ทส่ี ุด ความตกลงทางการคา้ จะสามารถหนุนค่าเงนิ หยวนของจนี ใหเ้ ป็นสากลไดใ้ นลาดบั ถดั ไป1
สงิ่ ท่สี าคญั ยงิ่ กว่าผลกาไรทางเศรษฐกิจจากการเข้าร่วม RCEP นัน่ คอื การทาให้จีนมี
บทบาทผู้นาในภูมิภาคเอเชียตะวนั ออกโดยปราศจากสหรฐั อเมรกิ าและอนิ เดีย โดยการค้าใน
เอเชยี อาจทาใหจ้ นี เป็นศูนยก์ ลางมากขน้ึ หากการเปิดเสรที างการคา้ เป็นไปตามทว่ี างแผนไว้ ตาม
ความตกลง RCEP ไม่เพยี งแต่ความตกลงจะสามารถปรบั ปรุงสภาพแวดลอ้ มทางการคา้ ภายนอก
เท่านนั้ แต่ยงั ช่วยขบั เคล่อื นการเตบิ โตใหม่สาหรบั เศรษฐกจิ จนี ดว้ ย โดยศูนยพ์ ฒั นาอุตสาหกรรม
ขอ้ มลู แหง่ ประเทศจนี ร่วมกบั กระทรวงอุตสาหกรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศ คาดการณ์ว่าความ
ตกลงทางการคา้ ผลผลติ ทางเศรษฐกจิ ของจนี จะเพมิ่ ขน้ึ รอ้ ยละ 0.04 ภายในปี 2568 หรอื คดิ เป็น
รอ้ ยละ 1.95 ตอ่ การเตบิ โตดา้ นการสง่ ออก2
สงครามการคา้ และผลกระทบต่ออาเซยี น
ในภาพรวมสงครามการค้าระหว่างสหรฐั อเมรกิ าและจีนส่งผลให้นักลงทุนต่างชาตติ ่าง
ตัดสินใจย้ายฐานการผลิตโดยตรงมายังภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เพ่ิมมากข้ึน เช่น
อุตสาหกรรมยานยนต์ เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้า คอมพวิ เตอร์ ปิโตรเคมมี าอาเซยี นเป็นหลกั ซง่ึ จะส่งผลให้
ภาคอุตสาหกรรมของประเทศต่าง ๆ ในแถบน้ตี ่างเตบิ โตขน้ึ อย่างรวดเรว็ ภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออก
เฉียงใต้ได้รับผลกระทบในเชิงบวกจากสงครามการค้า เน่ืองจาก 1 ใน 3 ของบริษัทใน
สหรฐั อเมรกิ ากว่า 430 แห่งต่างตดั สนิ ใจยา้ ยฐานการผลติ ออกจากจนี หลงั จากสหรฐั อเมรกิ าและ
จนี ต่างแขง่ ขนั ในสนามการคา้ และกาแพงภาษี สรา้ งความตงึ เครยี ดใหก้ บั การผลติ และการส่งออก
ในภาคอุตสาหกรรม นอกจากประเทศไทยแล้ว ชาติสมาชิกอาเซียนทงั้ มาเลเซีย เวียดนาม
สงิ คโปร์ และอนิ โดนเี ซยี ตา่ งไดร้ บั ผลกระทบจากสงครามการคา้ อยา่ งมนี ยั สาคญั
1 Lee And Wang. (2021). Xi Jinping vows to address trade practice concerns as China seeks to join Comprehensive and
Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership. South China Morning Post.
https://www.scmp.com/news/china/politics/article/3154915/chinese-president-xi-jinping-promises-address-concerns-about
2 Bermingham And Tang. (2020). China’s Marginal RCEP Gains Will Not Offset Trade War Impact on Economy, Studies
Show. South China Morning Post. https://www.wita.org/blogs/china-rcep-versus-trade-war/
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-3
สงครามการคา้ และผลกระทบต่อไทย
ถงึ แม้ว่าสงครามการค้าระหว่างสหรฐั อเมรกิ ากบั จนี ในช่วงปลายปี 2561 ท่ผี ่านมาเป็น
ความขดั แย้งทางเศรษฐกจิ การเมอื งของชาติมหาอานาจ เหตุการณ์ดงั กล่าวยงั ส่งผลกระทบต่อ
เศรษฐกจิ ไทยทงั้ ในเชงิ บวกและเชงิ ลบเน่ืองจากไทยเป็นสว่ นหน่ึงของห่วงโซ่อุปทานของทงั้ สอง
ชาติ ดงั นนั้ ไทยจงึ ตอ้ งเตรยี มพรอ้ มรบั มอื และพฒั นาขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั ตลาดโลก
ไทยมคี วามสมั พนั ธ์ทางการเมอื งและเศรษฐกิจท่ดี ีต่อชาตมิ หาอานาจทงั้ สองมาอย่าง
ยาวนาน โดยสหรฐั อเมรกิ าเป็นคู่ค้าอนั ดบั สองของไทยในแง่ของการส่งออก โดยขอ้ มูลจากกรม
เจรจาการคา้ ระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชยไ์ ดร้ ะบุว่า ทผ่ี ่านมา สนิ คา้ ส่วนใหญ่ทไ่ี ทยส่งออก
ไปสหรฐั อเมรกิ า ได้แก่ สนิ คา้ จาพวกคอมพวิ เตอร์ อุปกรณ์ส่วนประกอบ ผลติ ภณั ฑย์ าง อญั มณี
และเครอ่ื งประดบั อาหารทะเลกระป๋ องและแปรรปู ผลไมก้ ระป๋ องและแปรรูป เครอ่ื งนุ่งหม่ เป็นต้น
ขณะทไ่ี ทยกบั จนี กม็ คี วามสมั พนั ธ์ท่ีดตี ่อกนั ทงั้ ทางดา้ นการเมอื งและเศรษฐกจิ ปัจจยั ประการหน่ึง
มาจากทต่ี งั้ ทางภูมศิ าสตรท์ ม่ี รี ะยะทางใกลใ้ นการตดิ ต่อคมนาคม รวมถงึ ความสมั พนั ธท์ ด่ี รี ะหว่าง
ชาวไทยและชุมชนไทยเชอ้ื สายจนี ในประเทศ สง่ ผลใหเ้ กดิ สภาพแวดลอ้ มทเ่ี ออ้ื ต่อการลงทุนโดยผู้
ประกอบธุรกิจชาวจีนท่ีมาจากแผ่นดินใหญ่นาไปสู่ความสมั พนั ธ์ท่ีดีทางเศรษฐกิจของทงั้ สอง
ประเทศ
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าไทยจะมคี วามสมั พนั ธ์ท่ีดที งั้ ด้านการเมอื งและการค้าต่อชาติ
มหาอานาจทงั้ สอง สงครามการคา้ ระหว่างสหรฐั อเมรกิ ากบั จนี กส็ ่งผลกระทบไม่น้อยต่อเศรษฐกจิ
ไทยทงั้ ในเชงิ บวกและเชงิ ลบ
ผลกระทบเชงิ บวกทไ่ี ทยจะไดร้ บั จากสงครามการคา้ คอื การยา้ ยฐานการผลติ ของจนี จาก
สหรฐั อเมรกิ ามายงั ไทยมากยงิ่ ขน้ึ อนั เน่ืองมาจากเหตุผลทต่ี งั้ ทางภูมศิ าสตรข์ องไทยทอ่ี ย่กู ่งึ กลาง
ภูมภิ าคตะวนั ออกเฉียงใต้และมที างออกทะเล ทาใหส้ ามารถกระจายสนิ คา้ ไปยงั ตลาดอ่นื ๆ ได้
และยงั สามารถสรา้ งงานใหแ้ ก่แรงงานไดอ้ กี ดว้ ย ในแง่ของการส่งออก ไทยสามารถส่งออกสนิ ค้า
เกษตรไดม้ ากขน้ึ เช่น ผลไมเ้ มอื งรอ้ น ถวั่ และธญั พชื เน่ืองจากเป็นรายการสนิ คา้ ทท่ี างการจนี ใช้
ตอบโต้ทางการสหรฐั อเมรกิ า ดงั นัน้ จนี จงึ ต้องนาเขา้ สนิ ค้าเกษตรจากตลาดอ่นื เพ่อื ทดแทนการ
นาเข้าจากสหรฐั อเมรกิ า ซ่ึงไทยมศี กั ยภาพในการผลติ สนิ ค้าดงั กล่าว ในส่วนสหรฐั อเมรกิ านัน้
เน่ืองจากทางการไดป้ ระกาศขน้ึ ภาษนี าเขา้ จากจนี ทาใหส้ หรฐั อเมรกิ าจงึ ต้องหาสนิ คา้ นาเข้าจาก
ตลาดอ่นื เพ่อื ทดแทนการนาเขา้ จากจนี เช่นเดยี วกนั ดงั นนั้ จงึ เป็นโอกาสทไ่ี ทยจะสามารถส่งออก
สนิ คา้ จาพวกอุปกรณ์และเคร่อื งจกั รไฟฟ้า ช้นิ สว่ นยานยนต์ ซ่งึ เป็นสนิ คา้ ทท่ี างการสหรฐั อเมรกิ า
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-4 Private & Confidential
4444
กีดกนั จากจีน ในขณะเดียวกนั การนาเข้าสินค้าจากสหรัฐอเมริกาจะมีราคาถูกลง เน่ืองจาก
สหรฐั อเมรกิ ากดี กนั การนาเขา้ จากจีนและพ่งึ พาวตั ถุดบิ ในประเทศมากข้นึ โดยเหตุการณ์น้ีได้
ส่งผลกระทบให้ชาตพิ นั ธมติ รในเอเชยี เช่น ญ่ปี ุ่น ไดร้ บั ผลกระทบเช่นเดยี วกนั จงึ ส่งผลให้ญ่ปี ุ่น
ตอ้ งหนั มาลงทนุ ในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงมากขน้ึ ทงั้ น้สี ามารถสงั เกตไดจ้ ากการทญ่ี ป่ี ุ่นและ
จีนมีข้อตกลงร่วมมือพฒั นาโครงการเมืองอจั ฉริยะในจงั หวดั ชลบุรี ซ่ึงสอดคล้องกบั นโยบาย
ประเทศไทย 4.0 ท่ีเน้นการพัฒนาเศรษฐกิจอุตสาหกรรมชัน้ สูง ตลอดจนการพัฒนาตาม
แนวนโยบาย Thailand Plus One ดงั นนั้ สงครามการคา้ ระหว่างชาตมิ หาอานาจจงึ เปิดโอกาสให้
ไทยพฒั นาขดี ความสามารถทางเศรษฐกจิ นอกจากน้ี จากการพจิ ารณาด้านโครงสร้างพ้นื ฐาน
ไทยมคี วามพรอ้ มทจ่ี ะเป็นฐานผลติ หลกั ในเอเชยี โดยสงครามการคา้ จะสง่ ผลบวกตอ่ ไทย แนวโน้ม
ทเ่ี ป็นไปไดค้ อื จนี จะซอ้ื สนิ คา้ อาหารจากไทยเพมิ่ สานกั งานคณะกรรมการสง่ เสรมิ การลงทุน (BOI)
สามารถเป็นสว่ นช่วยในการดงึ การลงทุนบรษิ ทั ยกั ษ์ใหญ่จากจนี ทเ่ี ตรยี มยา้ ยฐานเขา้ มาลงทุนใน
ประเทศได้
สงครามการคา้ และผลกระทบตอ่ ภฏู าน
ผลกระทบของความตงึ เครยี ดทางการคา้ ต่อภูฏานยงั มจี ากดั แมว้ ่าสหรฐั อเมรกิ าและจนี
จะเป็นแหล่งนาเข้าอันดบั ต้น ๆ ของภูฏาน อย่างไรก็ตามเน่ืองจากสดั ส่วนการค้ากับทัง้ สอง
ประเทศยงั มนี ้อยมากเมอ่ื เทยี บกบั คคู่ า้ หลกั อย่างอนิ เดยี จงึ มผี ลกระทบน้อยมาก โดยในปี 2560 –
2562 อนิ เดยี มกี ารส่งออกด้านเคร่อื งจกั รและอุปกรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์เพม่ิ ข้นึ ถึง 15.3% และภูฏา
นถือเป็นประเทศท่ีนาเข้าสนิ ค้าเหล่าน้ีอย่างรวดเร็วเพ่อื ให้ทนั กับการขยายตัวของเศรษฐกจิ 3
อย่างไรก็ดี ต้องมีการติดตามท่าทีของอินเดียต่อสงครามการค้าและการช่วงชิงอานาจทาง
เศรษฐกจิ เน่อื งจากอาจกระทบต่อการคา้ ของภูฏานดว้ ยเช่นกนั
➢ การขยายตวั ของประเทศตลาดเกิดใหม่
ในปัจจบุ นั มกี ารแบง่ กลมุ่ ประเทศตลาดเกดิ ใหม่ตามภูมภิ าค ไดแ้ ก่
▪ ประเทศแถบภูมภิ าคเอเชีย ได้แก่ ไทย เกาหลใี ต้ จนี อนิ เดยี มาเลเซีย ฟิลปิ ปินส์
ไตห้ วนั อนิ โดนเี ซยี และปากสี ถาน
3 Lavanya and Kumar, “US – China Trade War and SAARC Nations,” SRCC, 2019,
https://www.srcc.edu/sites/default/files/Research%20Papers%20for%20Volume%203%2C%20Issue%202%20-%20Paper-
2.pdf.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-5
▪ ประเทศแถบละตนิ อเมรกิ า ไดแ้ ก่ อารเ์ จนตนิ า บราซลิ ชลิ ี โคลมั เบยี เมก็ ซโิ ก เปรู
และเวนาซเู อลา
▪ ประเทศแถบยุโรปตะวนั ออกและตะวนั ออกกลาง ได้แก่ สาธารณรฐั เชก ฮงั การี
โปแลนด์ รสั เซยี อสิ ราเอล จอรแ์ ดน โมรอ็ คโค อยี ปิ ต์ แอฟรกิ าใต้ และตรุ กี
ในกลุ่มประเทศตลาดเกดิ ใหม่ทงั้ หมดท่กี ล่าวมา มปี ระเทศตลาดเกดิ ใหม่ท่มี ขี นาดใหญ่
และถูกจบั ตาวา่ จะเป็นตวั ขบั เคลอ่ื นเศรษฐกจิ ของโลกอยู่ 4 ประเทศดว้ ยกนั นนั่ คอื บราซลิ (Brazil)
รสั เซยี (Russia) อนิ เดยี (India) และจนี (China) โดยใชช้ อ่ื ย่อว่า BRIC นนั้ เอง
จดุ เดน่ ของการลงทนุ ในประเทศตลาดเกดิ ใหม่ คอื ประเทศเหล่าน้ี มอี ตั ราการเตบิ โตทาง
เศรษฐกจิ หรอื GDP ท่สี ูงกว่าตลาดพฒั นาแลว้ เช่น อตั ราการเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ของอเมรกิ า
(ก่อนเกิดวิกฤตเศรษฐกิจ) จะเติบโตอยู่ท่ีประมาณ 2% - 3% ต่อปี ส่วนอัตราการเติบโตทาง
เศรษฐกจิ ของยุโรปอยู่ในระดบั ต่ามานานมาก แต่ในประเทศเกดิ ใหม่ จะมอี ตั ราการเตบิ โตทาง
เศรษฐกจิ ทส่ี งู กว่าค่าเฉลย่ี 3% เพราะในประเทศเกดิ ใหม่มจี านวนประชากรทม่ี ากกว่า โดยเฉพาะ
อย่างยงิ่ จะมปี ระชากรในวยั ทางานท่สี ูงกว่า มคี วามต้องการซ้อื ความต้องการสร้างฐานะ ทาให้
สามารถขบั เคล่อื นการเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ไดด้ กี ว่า นอกจากน้ี ตลาดเกดิ ใหม่ยงั มปี ัจจยั พน้ื ฐานท่ี
รองรบั การพฒั นาประเทศได้ดีกว่า นัน่ คอื มีหน้ีสาธารณะในระดบั ต่า ในขณะท่ีเงินทุนสารอง
ระหวา่ งประเทศอย่ใู นระดบั สงู ซง่ึ ตา่ งจากประเทศพฒั นาแลว้ จะมหี น้สี าธารณะต่อ GDP (Debt to
GDP) สงู กว่ามาก4
ปัจจุบนั ประเทศตลาดเกดิ ใหม่ขยายตวั ได้ดี บวกกบั ได้รบั ปัจจัยสนับสนุนด้านการค้า
เช่น ความตกลง RCEP ของประเทศเอเชยี แปซฟิ ิกทไ่ี ทยเป็นสมาชกิ ซง่ึ ถอื เป็นความตกลงระดบั
ภูมภิ าคและเป็นตลาดการค้าการลงทุนท่มี ขี นาดใหญ่ท่สี ุดขณะน้ี จะช่วยสรา้ งสภาวะแวดล้อมท่ี
เออ้ื อานวยต่อการค้าและการลงทุน ตลอดจนสง่ เสรมิ การเช่อื มโยงห่วงโซ่มูลค่าและเครอื ข่ายการ
ผลติ ในภูมภิ าค โดยเป็นการรวมฐานการผลติ ทส่ี าคญั ของโลก ไม่ว่าจะเป็นสนิ ค้าเกษตร อาหาร
แปรรูป อิเล็กทรอนิกส์ ยานยนต์และช้ินส่วน ส่ิงทอ และเคร่ืองนุ่งห่ม ครอบคลุมการผลิต
อุตสาหกรรมตงั้ แต่ตน้ น้าถงึ ปลายน้า ตลอดจนการกระจายสนิ คา้ สมู่ อื ผบู้ รโิ ภค
อกี ทงั้ RCEP ช่วยสร้างสมดุลการคา้ และการลงทุนในสองฟากฝัง่ ของโลก โดยเป็นการ
ผนึกกาลังครงั้ สาคญั ของชาติเอเชียและประเทศตลาดเกิดใหม่ท่ีมีจีนเป็นแกนนาความตกลง
4 “ความน่าสนใจในการลงทุนในกล่มุ ประเทศเกดิ ใหม่ (Emerging Market),” SCB, n.d., https://www.scb.co.th/th/personal-
banking/stories/grow-your-wealth/emerging-market.html.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-6 Private & Confidential
4444
เพ่อื ให้ภูมภิ าคน้ีมบี ทบาทมากข้นึ ในเวทีโลก และช่วยคานอทิ ธพิ ลชาตติ ะวนั ตกท่มี ตี ่อประเทศ
สมาชกิ โดยเฉพาะประเทศในอาเซยี น RCEP จะกลายเป็นกลุ่มการคา้ ท่มี หี ่วงโซ่การผลติ เหนียว
แน่น เอ้อื ประโยชน์ต่อการผลติ และการค้าในซกี โลกตะวนั ออก ซง่ึ ไทยกม็ แี นวโน้มได้รบั อานิสงส์
ดงั กล่าวดว้ ย จากการเป็นฐานการผลติ ทส่ี าคญั ฝัง่ เอเชยี โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมทไ่ี ทยยงั คงมี
ความไดเ้ ปรยี บในดา้ นการผลติ และสง่ ออก เช่น ยานยนต์และช้นิ สว่ น เมด็ พลาสตกิ และผลติ ภณั ฑ์
พลาสตกิ เคมภี ณั ฑ์ ยางพาราและผลติ ภณั ฑย์ าง ชน้ิ สว่ นเครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้าและอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์
จากการท่ีไทยมีพรมแดนและการคมนาคมเช่ือมโยงกับกลุ่มประเทศ CLMV ท่ีกาลัง
เติบโต ไทยจงึ ควรใช้โอกาสน้ีผลกั ดนั ความร่วมมอื ทางการค้าและการลงทุนของไทยไปยงั กลุ่ม
ประเทศเกดิ ใหม่เหล่าน้ีใหม้ ากขน้ึ เน่ืองจากไทยถอื เป็นจุดศูนยก์ ลางทางภูมศิ าสตร์ จงึ เป็นโอกาส
สาคญั เม่อื เช่อื มโยงกบั โครงการพฒั นาระเบยี งเศรษฐกจิ พเิ ศษภาคตะวนั ออก (Eastern Economic
Corridor: EEC) ท่มี ุ่งเน้นการลงทุนในอุตสาหกรรมเป้าหมายท่มี มี ูลค่าเพม่ิ สูงต่อเศรษฐกจิ (New
S-curve) ซง่ึ จะช่วยใหส้ ามารถดงึ ดดู เมด็ เงนิ ลงทุนจากต่างชาตไิ ดม้ ากขน้ึ
4.1.2 ปัจจยั ทางลบ
➢ ประเทศมหาอานาจใหม่ของโลก
สงครามการคา้ จนี – สหรฐั อเมรกิ า (Trade war) อาจสง่ ผลกระทบต่อเศรษฐกจิ และธุรกจิ
ของแต่ละประเทศโดยตรง ทงั้ น้ี แนวโน้มดา้ นการลดการพ่งึ พาประเทศอ่นื (Decoupling) กาลงั
เตบิ โตอย่างต่อเน่ือง แต่ด้วยประเดน็ ทางดา้ นการเมอื ง ทาให้สหรฐั อเมรกิ าไม่อาจลดการพ่งึ พา
ประเทศในเอเชีย นอกจากจีนได้ นอกจากน้ี ส่ิงท่ีน่ากังวลคือปัญหาสิทธิมนุษยชน ซ่ึง
ผปู้ ระกอบการของประเทศตา่ งๆ ตอ้ งมนั่ ใจใหไ้ ดว้ ่าในโลกยุคใหม่น้ี ห่วงโซ่การผลติ ของตนจะตอ้ ง
ไม่มกี ารละเมดิ สทิ ธมิ นุษยชน ไม่เช่นนนั้ อาจประสบปัญหากบั การคา้ ระหว่างประเทศได้ เช่น ใน
กรณีท่สี หรฐั อเมรกิ า ผ่านร่างกฎหมายไม่รบั สนิ ค้าจากซินเจยี งเม่อื ช่วงปลายปี 2564 ท่ผี ่านมา
หรอื การทต่ี ลาดจนี กดี กนั สนิ คา้ ต่างชาตทิ พ่ี ดู ถงึ ปัญหาในซนิ เจยี ง โดยแนวโน้มจะเกดิ ขน้ึ เรว็ ๆ น้ี
คอื การย่นื คาร้องขอเข้าร่วม CPTPP ของสหราชอาณาจกั รและจนี ซ่ึงทาให้หลายฝ่ ายจบั ตาว่า
สหรฐั อเมรกิ าจะมที า่ ทอี ย่างไร และจะกลบั เขา้ รว่ ม CPTPP หรอื ไม่
สาหรบั ประเทศจนี แมว้ ่าการเป็นสมาชกิ RCEP มแี นวโน้มจะเพม่ิ GDP ของจนี แตก่ ไ็ ม่
เพยี งพอท่ีจะเทียบเท่าความเสียหายของสงครามการค้ากับสหรฐั อเมริกา และการเบ่ียงเบน
ทางการค้าทเ่ี กดิ จาก CPTPP ของคู่แข่งได้ โดยเฉพาะสาหรบั ผูผ้ ลติ ขนั้ ต้นและขนั้ สูง การศกึ ษา
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-7
พบว่าความตกลง RCEP มแี นวโน้มท่จี ะเพมิ่ GDP แก่จนี เพยี งร้อยละ 0.08 ภายในปี 2573 และ
ในช่วงเวลาเดยี วกนั สงครามการคา้ จะลดสดั สว่ น GDP จนี ลงถงึ รอ้ ยละ 0.325
สงครามการคา้ และผลกระทบต่อไทย
สงครามการคา้ ครงั้ น้ีไดส้ ง่ ผลกระทบทงั้ บวกและลบต่อไทย ในสว่ นของผลกระทบเชงิ ลบ
นนั้ เน่ืองจากทางการสหรฐั อเมรกิ าได้ดาเนินนโยบายขน้ึ กาแพงภาษตี ่อสนิ คา้ นาเขา้ จากจนี ทาให้
จนี นัน้ มอี านาจการซ้อื ท่นี ้อยลงซ่งึ ส่งผลกระทบต่อการส่งออกสนิ ค้าไทยไปยงั จนี เน่ืองจากไทย
เป็นสว่ นหน่งึ ของหว่ งโซอ่ ุปทานการผลติ ของจนี เม่อื จนี มอี านาจการซอ้ื ทน่ี ้อยลง อาจสง่ ผลใหไ้ ทย
สง่ ออกสนิ คา้ เกษตร และแผงวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ สไ์ ดน้ ้อยลงเชน่ เดยี วกนั เน่อื งจากสหรฐั อเมรกิ ากดี
กนั สนิ ค้าเทคโนโลยจี ากจนี ซ่งึ พง่ึ พาช้นิ ส่วนจากไทย ยง่ิ ไปกว่านัน้ ไทยยงั เสย่ี งต่อการทุ่มตลาด
ของชาติมหาอานาจทงั้ สองเน่ืองจากความต้องการระบายสินค้าออกไปยงั ต่างประเทศท่ีไม่ใช่
ค่กู รณีอกี ดว้ ย เช่น ความตกลง RCEP ผนวกกบั ประเดน็ สงครามทางการคา้ จะทาให้จนี ใชโ้ อกาส
น้ีเขา้ มาสวมสทิ ธิ์ (CO) และยงั พบว่าเกดิ การสร้างอานาจทางการตลาดผลไม้ โดยการตงั้ ล้งเอง
แทนเจา้ ของพ้นื ท่ี และใช้กลไกราคาเป็นตวั กาหนดอานาจการต่อรอง ส่งผลให้ล้งไทยต้องปิดตวั
การทุ่มราคาสนิ คา้ ทท่ี ะลกั เขา้ มาจะเป็นอกี ปัญหาหน่ึงทไ่ี ทยเคยไดร้ บั ผลกระทบมาแลว้ และตอ้ งมี
การเตรยี มการตงั้ รบั ในสว่ นน้ี
จากผลกระทบเชงิ บวกและเชงิ ลบทก่ี ล่าวมาขา้ งตน้ สามารถสรุปไดว้ ่าไทยควรเรง่ พฒั นา
ศักยภาพทางการแข่งขนั ในด้านเศรษฐกิจให้มากข้ึน เช่น การพฒั นาโครงสร้างพ้ืนฐานทาง
เศรษฐกจิ เพอ่ื อานวยความสะดวกต่อผปู้ ระกอบการธุรกจิ เสาะหาตลาดทางเลอื กหรอื ตลาดใหม่ใน
การลงทุน พฒั นาศกั ยภาพในการเป็นแหล่งวจิ ยั และพฒั นา (Research and Development) และ
ผลกั ดนั ดา้ นการคา้ ระหว่างประเทศผนวกกบั การพฒั นาอย่างยงั่ ยนื ให้สอดคลอ้ งกลบั BCG ทจ่ี ะ
สามารถต่อยอดและดงึ ดดู นกั ลงทุนต่าง ๆ เขา้ สไู่ ทยไดต้ อ่ ไป
จากทก่ี ล่าวมาทงั้ หมดนนั้ จะเหน็ ไดว้ ่าถงึ แมส้ งครามการคา้ จะเป็นความขดั แยง้ ทางการ
มอื งและเศรษฐกจิ ระหว่างชาติมหาอานาจคอื จนี และสหรฐั อเมรกิ า ก็ส่งผลกระทบต่ออาเซียน
รวมถงึ ไทยเช่นเดยี วกนั ทงั้ น้ีเป็นเพราะว่าชาตติ ่าง ๆ ในอาเซยี นนนั้ มคี วามสมั พันธท์ างเศรษฐกจิ
ต่อชาติมหาอานาจทงั้ สอง โดยจะเห็นได้ว่าชาติท่ีมีปฏิสมั พนั ธ์ทางการค้ากับชาติมหาอานาจ
5 Bermingham And Tang. (2020). China’s Marginal RCEP Gains Will Not Offset Trade War Impact on Economy,
Studies Show. WITA: Washington International Trade Association. https://www.wita.org/blogs/china-rcep-versus-trade-
war/
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-8 Private & Confidential
4444
ค่อนขา้ งมาก เช่น มาเลเซยี เวยี ดนาม สงิ คโปร์ และอนิ โดนีเซยี จะไดร้ บั ผลกระทบค่อนขา้ งมาก
ส่วนชาติท่มี คี วามสมั พนั ธ์ทางการค้ากบั จีนหรอื สหรฐั อเมรกิ า ในปรมิ าณท่ีค่อนข้างน้อย หรอื
สง่ ออกสนิ คา้ ทไ่ี ม่อย่ใู นรายการการขน้ึ ภาษี เช่น บรไู น ฟิลปิ ปินส์ ลาว พม่าและกมั พูชา จะได้รบั
ผลกระทบคอ่ นขา้ งน้อย ในสว่ นของไทยนนั้ เน่อื งจากไทยมปี รมิ าณการคา้ กบั จนี และสหรฐั อเมรกิ า
ค่อนขา้ งมาก ทาใหไ้ ทยไดร้ บั ผลกระทบสงู เช่นเดยี วกนั แต่กไ็ ม่ถงึ กบั ทาใหเ้ ศรษฐกจิ ชะงกั ในทาง
กลบั กัน ไทยมีแนวโน้มท่ีจะได้รับประโยชน์จากสงครามการค้าและเปิดโอกาสให้ไทยพฒั นา
ความสามารถทางเศรษฐกจิ ผนวกกบั ผลจากความตกลง RCEP ไดเ้ รม่ิ มกี ารบงั คบั ใช้ จะส่งผลให้
ไทยมคี วามหลากหลายเพอ่ื รองรบั กบั ความทา้ ทายทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ ในอนาคตต่อไป
➢ การขยายตวั ของประเทศตลาดเกิดใหม่
สงครามการค้าระหว่างสหรัฐอเมริกาและจีน แม้ว่าประธานาธิบดีสหรฐั อเมริกาคน
ปัจจุบนั จะเปล่ียนเป็นโจ ไบเดนท่ีมที ่าทีท่ีประนีประนอมกว่าโดนัลด์ ทรมั ป์ ซ่ึงทาให้สงคราม
การค้าสหรฐั อเมรกิ า-จีน ในรูปแบบการข้นึ ภาษีนาเข้าอาจเริ่มบรรเทาลง แต่อาจจะมสี งคราม
การคา้ ในรูปแบบใหม่เกดิ ขน้ึ โดยนายไบเดนไดใ้ หท้ รรศนะในเชงิ ไม่เหน็ ดว้ ยกบั การทจ่ี นี ไม่เคารพ
กติกาการค้าโลก และมกี ารกล่าวถงึ ประเด็นการละเมดิ ทรพั ย์สนิ ทางปัญญา การทุ่มตลาด การ
อุดหนุนผปู้ ระกอบการจากภาครฐั มาตรฐานด้านสง่ิ แวดลอ้ ม รวมไปถงึ การละเมดิ สทิ ธมิ นุษยชน
เป็นตน้
นอกจากน้ี Tech War ยงั เป็นสมรภูมเิ ดอื ดระหว่างสหรฐั อเมรกิ าและจนี แมน้ โยบายของ
นายไบเดน และประธานาธบิ ดีทรมั ป์ ส่วนใหญ่จะแตกต่างกนั ค่อนข้างมาก แต่ประเดน็ เร่อื งของ
“สงครามเทคโนโลย”ี หรอื “Tech War” กลบั มแี นวคดิ ทใ่ี กลเ้ คยี งกนั โดยนายไบเดนยงั มนี โยบายท่ี
จะกดี กนั ซอฟตแ์ วร์ แอปพลเิ คชนั่ รวมถงึ เทคโนโลยี 5G ของบรษิ ทั จนี ซง่ึ คลา้ ยกบั นโยบายเดิม
ของประธานาธบิ ดที รมั ป์
ดังนัน้ หากสงครามการค้ามีความรุนแรงมากข้ึน จะทาให้อัตราการขยายตัวทาง
เศรษฐกจิ ของประเทศตลาดเกดิ ใหม่ชะลอลงได้ เน่ืองจากทงั้ จนี และสหรฐั อเมรกิ า ต่างกเ็ ป็นค่คู า้ ท่ี
สาคญั ของประเทศตลาดเกดิ ใหม่นนั่ เอง แมก้ ารลงทุนในประเทศตลาดเกดิ ใหม่จะมคี วามน่าสนใจ
แต่กม็ คี วามเสย่ี งทงั้ ในเร่อื งของความผนั ผวนดา้ นอตั ราแลกเปลย่ี น การเปลย่ี นแปลงนโยบายของ
รฐั บาลในประเทศนัน้ ๆ ท่อี าจส่งผลต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจ รวมไปถงึ ความเส่ยี งทางด้าน
สภาพคล่องของตลาด ซง่ึ นกั ลงทนุ เองไม่ควรมองขา้ ม6
6 ibid.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-9
ในส่วนของประเทศเอเชยี นนั้ การขยายความร่วมมอื ทางการคา้ การลงทุนทม่ี ากข้นึ และ
ตลาดเกดิ ใหม่ ผ่านความตกลงทางการคา้ ต่างๆ เช่น RCEP แมว้ ่าจะเป็นการสรา้ งโอกาสในหลาย
ส่วนทเ่ี พมิ่ ข้นึ ซ่งึ ผูป้ ระกอบการและผูบ้ รโิ ภคสามารถศกึ ษาเปรยี บเทยี บเพ่อื วางแผนการซ้อื ขาย
วางแผนการผลติ วางแผนหาจดั หาวตั ถุดบิ หรอื นวตั กรรมใหม่ ๆ ในการผลติ จากประเทศสมาชกิ
เพ่อื ให้ได้รบั สทิ ธปิ ระโยชน์สูงสุด แต่ขณะเดยี วกนั การขยายตลาดท่จี ะเกิดข้นึ น้ียงั เป็นการเพม่ิ
ค่แู ข่งทางการคา้ อกี ทางหน่ึงดว้ ย เน่ืองจากหลายประเทศอย่างจนี อนิ โดนีเซยี และเวยี ดนาม ทม่ี ี
กาลงั แรงงานจานวนมากทงั้ ยงั มคี ่าแรงทถ่ี ูก สนิ ค้าจงึ มรี าคาไม่แพง ทาให้ลูกค้าเกดิ ทางเลอื กใน
การบรโิ ภคมากขน้ึ ดงั นนั้ แนวโน้มขา้ งตน้ จงึ เป็นโอกาสของผทู้ เ่ี ตรยี มการแตเ่ ป็นความเสย่ี งของผู้
ทย่ี งั ไมเ่ ตรยี มตวั นนั่ เอง
ดว้ ยสถานการณ์การค้าโลกในปัจจุบนั ไดเ้ ปล่ยี นแปลงไป และ SME ไดเ้ ขา้ มามบี ทบาท
ในระบบเศรษฐกจิ โลกมากขน้ึ ครอบคลุมภาคธุรกจิ ต่าง ๆ อาทิ การคา้ การบรกิ าร การผลติ และ
ธุรกจิ การเกษตร ดว้ ยเหตุน้ี การจดั ทา FTA ฉบบั ใหม่ ๆ จงึ เรมิ่ ใหค้ วามสาคญั และกาหนดใหม้ บี ท
SME ในความตกลง เพอ่ื เพมิ่ ขดี ความสามารถของ SME ในการใชป้ ระโยชน์จากความตกลง FTA
อย่างครอบคลุมและทวั่ ถึง ยกตวั อย่างเช่น CPTPP ท่ไี ด้มกี ารกาหนดบท SME ในความตกลง
โดยในความตกลง CPTPP จะมรี ายละเอยี ดในเร่อื งการแบ่งปันขอ้ มูลท่กี าหนดใหส้ มาชกิ ต้องมี
เวบ็ ไซตส์ าหรบั เผยแพร่ขอ้ มลู ความตกลง CPTPP และขอ้ มลู ทเ่ี ป็นประโยชน์ต่อ SME รวมถงึ ตอ้ ง
รวบรวมลงิ ก์ของเวบ็ ไซต์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเว็บไซต์ของสมาชกิ อ่นื เว็บไซต์หน่วยงานภาครฐั
และเวบ็ ไซต์ของหน่วยงานท่ใี ห้ขอ้ มูลเก่ยี วกบั กฎระเบยี บทางการคา้ การลงทุน และการประกอบ
ธุรกจิ ซง่ึ ถอื เป็นโอกาสดขี องผูป้ ระกอบการ SME ไทยทจ่ี ะ สามารถเขา้ ถงึ ขอ้ มูลท่เี ป็นประโยชน์
ต่อการทาธุรกิจในประเทศท่ีเป็นสมาชิก CPTPP (ออสเตรเลีย แคนาดา นิวซีแลนด์ ชิลี เปรู
เมก็ ซโิ ก ญป่ี ่นุ บรไู น มาเลเซยี สงิ คโปร์ และเวยี ดนาม) ไดง้ า่ ยขน้ึ ผา่ นระบบออนไลน์
ทงั้ น้ี ส่ิงท่ีเป็นอุปสรรคต่อ SME คอื เร่อื งการปรบั ตัวในยุคท่ีผู้ประกอบการรายใหญ่
สามารถเปล่ยี นห่วงโซ่อุปทานได้อย่างง่ายดาย สงิ่ แรกท่ี SME ทาได้คอื การพฒั นาองค์ความรู้
เพ่อื ใหบ้ รษิ ทั มศี กั ยภาพในการแขง่ ขนั สูงข้นึ แต่ในความเป็นจรงิ แลว้ SME หลายรายไม่มเี งนิ ทุน
และเวลาเพยี งพอในการพฒั นาบุคลากรหรอื ประสทิ ธภิ าพการผลติ การเปิดตลาดดว้ ยการลดภาษี
สนิ คา้ เกษตรระหว่างกนั ค่อนขา้ งสงู จะส่งผลกระทบร้ายแรงต่อเกษตรกรและผู้ผลติ รายเล็ก ๆ ใน
ประเทศกาลงั พฒั นา นอกจากน้ี ความตกลงทางการคา้ เช่น RCEP อาจจะทาใหเ้ กดิ การกวา้ นซอ้ื
ท่ดี นิ ขนานใหญ่ โดยประเทศภาคี RCEP ส่วนใหญ่ไม่อนุญาตให้ชาวต่างชาติซ้ือท่ดี ินเพ่อื การ
เกษตรกรรม แต่นักลงทุนสามารถเช่า ไดร้ บั ใบอนุญาต หรอื สมั ปทานดว้ ยเข่อื นไขท่แี ตกต่างกนั
การถอื กรรมสทิ ธใิ์ นท่ดี นิ ในลกั ษณะน้ีทาให้บรษิ ทั ต่างชาตมิ สี ทิ ธติ์ ่างๆ เหนือทด่ี นิ มากมาย ทงั้ ยงั
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-10 Private & Confidential
4444
ทาใหร้ าคาทด่ี นิ สูงข้นึ มากจนนามาสู่การเกง็ กาไร ทาใหเ้ กษตรกรรายย่อยถูกบบี ออกจากทด่ี นิ ใน
ทส่ี ดุ นอกจากน้ี ยงั มเี น้อื หาในขอ้ ตกลงทส่ี ง่ ผลกระทบต่อการเขา้ ถงึ ทด่ี นิ โดยในหมวดการลงทุนท่ี
กาหนดให้รัฐบาลต้องปฏิบัติต่อนักลงทุนจากประเทศอ่ืนๆ เช่นเดียวกบั นักลงทุนในประเทศ
(national treatment) ซง่ึ หมายความว่า นักลงทุนจากต่างชาตยิ ่อมมสี ทิ ธเิ ช่นเดยี วกบั นกั ลงทุนใน
ประเทศในการกวา้ นซอ้ื ทด่ี นิ เพ่อื เกษตรกรรม จะเหน็ ไดว้ ่าขอ้ กาหนดน้ีเสมอื นเป็นการเอ้ือใหท้ ด่ี นิ
ทอ่ี ย่ใู นมอื เกษตรกรในทอ้ งถนิ่ เปลย่ี นมอื ไปสูบ่ รษิ ทั และนายทุนต่างชาติ7 ทาให้ FTA หลายฉบบั มี
เสยี งต่อตา้ นจาก SME เป็นอย่างมาก และเป็นเรอ่ื งทภ่ี าครฐั ตอ้ งมกี ารอธบิ ายใหช้ ดั เจนต่อไป
สง่ิ ทผ่ี ปู้ ระกอบการ SME ควรใหค้ วามสาคญั ในการทาการคา้ ระหว่างประเทศในปัจจุบนั
คอื การสร้างโอกาสและแต้มต่อจากการใช้สทิ ธิประโยชน์จาก FTA โดยผู้ประกอบการควรเร่ง
เตรยี มความพรอ้ ม เรยี นรทู้ าความเขา้ ใจกฎเกณฑท์ างการค้าต่าง ๆ ของความตกลง เพอ่ื เตรยี ม
วางแผนกลยุทธ์ทางธุรกิจและพัฒนาสินค้าให้สามารถตอบสนองความต้องการของตลาดท่ี
เปล่ยี นแปลงไปตามสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควดิ -19 ซ่ึงผู้บรโิ ภคจะให้ความสาคญั กบั
เรอ่ื งมาตรฐาน คุณภาพ และความปลอดภยั ของสนิ คา้ และบรกิ ารมากขน้ึ จงึ จาเป็นทผ่ี ปู้ ระกอบการ
ต้องปรบั ตัวให้สอดรบั กับสถานการณ์ใหม่แบบ “New Normal” พร้อมสร้างความเช่ือมัน่ และ
ภาพลกั ษณ์ทด่ี ใี ห้กบั สนิ คา้ และบรกิ าร ของตน ตลอดจนเตรยี มพรอ้ มรบั มอื กบั การเปล่ยี นแปลง
ใหม่ ๆ ทอ่ี าจจะเกดิ ขน้ึ ในอนาคตอยเู่ สมอ เพอ่ื ใหธ้ ุรกจิ ประสบความสาเรจ็ อยา่ งยงั่ ยนื
นอกจากนัน้ การเปิดตลาดในระดบั สูง อาจทาให้สนิ ค้าจากประเทศอ่นื ท่รี าคาถูกกว่า
ทะลกั เขา้ มาตตี ลาดในประเทศไทย ดงั ทอ่ี นิ เดยี ซง่ึ ถอนตวั จากขอ้ ตกลงไปเม่อื ปลายปีทแ่ี ลว้ กงั วล
ว่าการลดภาษีระหว่างกนั จะทาให้สนิ ค้าราคาถูกจากจีน และสนิ ค้าเกษตรจากออสเตรเลียและ
นิวซแี ลนดห์ ลงั่ ไหลเขา้ มาตตี ลาดสนิ ค้าในประเทศ ซ่งึ สุดทา้ ยจะส่งผลกระทบกบั ผผู้ ลติ ในทอ้ งถิ่น
ในเชิงการลงทุน ความร่วมมือระหว่างประเทศขนาดใหญ่ท่ีมีความครอบคลุม จะช่วยให้ไทย
เกาะตดิ ไปกบั ห่วงโซ่การผลติ โลกในฝัง่ เอเชยี อย่างเช่น RCEP คาดว่าจะช่วยใหไ้ ทยมโี อกาสได้
อานิสงส์เม็ดเงินลงทุนในอนาคตต่อยอดการผลิตท่ีใช้เทคโนโลยีดงั้ เดิมอย่าง HDDs IC การ
ประกอบวงจรพมิ พ์ และยานยนต์ แต่ไทยกต็ อ้ งเผชญิ การแข่งขนั การดงึ ดดู FDI กลุ่มใหม่กบั ค่แู ข่ง
โดยเฉพาะการลงทุนในกลุ่มเทคโนโลยที เ่ี ป็นหวั ใจหลกั ท่จี ะช่วยยกระดบั โครงสรา้ งการผลติ ของ
ไทยให้ก้าวไปสู่อุตสาหกรรม S-Curve อาทิ การผลิตเซนเซอร์อจั ฉรยิ ะ ช้นิ ส่วนอิเล็กทรอนิกส์
ขนาดนาโน ชปิ ประมวลผลในสนิ คา้ และ IoT อย่างไรกต็ าม อานิสงสท์ จ่ี ะไดร้ บั เมด็ เงนิ ลงทุนยงั ตอ้ ง
ขน้ึ กบั การแขง่ ขนั ช่วงชงิ เมด็ เงนิ ลงทุนใหม่กบั ประเทศในอาเซยี นดว้ ยกนั โดยเฉพาะกบั เวยี ดนาม
และอนิ โดนีเซยี ทต่ี า่ งกไ็ ดอ้ านิสงสน์ ้เี ช่นกนั
7 Post Today. (2563). RCEP ไทยได-้ เสยี อะไรบา้ งจากขอ้ ตกลง RCEP. https://www.posttoday.com/world/638532
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-11
ดงั นนั้ ความพรอ้ มดา้ นการลงทุนเป็นปัจจยั ทน่ี กั ลงทุนใหค้ วามสาคญั จงึ เป็นเร่อื งเร่งด่วน
ทท่ี ุกภาคส่วนต้องร่วมมอื พฒั นาให้เกดิ ข้นึ มาจงึ จะทาให้ไทยมแี รงดงึ ดูดการลงทุนได้เหนือค่แู ข่ง
อาทิ
▪ การจดั ทา FTA เพอ่ื ใชเ้ ป็นเครอ่ื งมอื ลดอปุ สรรคทางการคา้ และการลงทนุ โดยเฉพาะ
กรอบการคา้ ทค่ี ่แู ขง่ มแี ต่ไทยยงั ไม่มี เช่น CPTPP การจดั ทา FTA กบั สหรฐั อเมรกิ า
สหภาพยุโรป รวมถงึ องั กฤษ
▪ การสรา้ งบรรยากาศการลงทุนทช่ี ว่ ยเสรมิ ใหธ้ ุรกจิ มคี วามคล่องตวั พรอ้ มเป็นสง่ิ ช่วย
รบั มอื กบั การเปลย่ี นผา่ นของกระแสเทคโนโลยี
▪ การเตรยี มความพรอ้ มรองรบั กระแสการดาเนินธุรกจิ ทค่ี านึงถงึ สง่ิ แวดล้อม สงั คม
และบรรษทั ภบิ าล (Environmental, Social, and Governance: ESG)
▪ มาตรการของภาครัฐในการส่งเสริมการลงทุนในอุตสาหกรรม S-Curve อย่าง
ต่อเน่อื ง
➢ ความขดั แย้งทางภมู ิรฐั ศาสตร์
รายงานของ WTO ระบุว่ารัสเซียและยูเครนเป็ นผู้ส่งออกสินค้าเกษตรรายใหญ่
โดยเฉพาะขา้ วสาลี ขา้ วโพด ขา้ วบารเ์ ลย และผลติ ภณั ฑด์ อกทานตะวนั ซง่ึ ความขดั แยง้ ทาใหก้ าร
ส่งออกผ่านท่าเรือทางทะเลดาชะลอตวั ส่งผลให้ราคาสินค้าเกษตรสูงข้นึ อันจะกระทบต่อจะ
กระทบต่อประเทศทน่ี าเขา้ สทุ ธสิ นิ คา้ เกษตรและอาหาร โดยเฉพาะประเทศรายไดต้ ่า โดยประเทศ
เหล่าน้ี อาหารและพลงั งานมสี ดั สว่ นทม่ี ากในตะกรา้ การบรโิ ภคทงั้ หมดของประเทศ ซง่ึ ไทยเองก็
ได้รบั ผลกระทบด้านเงนิ เฟ้อเล็กน้อยจากเหตุการณ์ดงั กล่าว นอกจากน้ี เน่ืองจากรสั เซียเป็ นผู้
สง่ ออกป๋ ยุ รายใหญ่ทส่ี ุด มสี ว่ นแบง่ ตลาดโลกสงู ถงึ รอ้ ยละ 15 เม่อื รสั เซยี ระงบั การสง่ ออกป๋ ยุ ในบาง
ประเทศจงึ กระทบต่อราคาป๋ ยุ ทใ่ี ชใ้ นภาคเกษตรกรรม8
รสั เซยี และยเู ครนยงั เป็นผสู้ ง่ ออกทส่ี าคญั ในห่วงโซ่อปุ ทานอุตสาหกรรม โดยเฉพาะเหลก็
และเหล็กกล้า ซ่ึงรสั เซียเป็นผู้ผลิตและส่งออกแร่แพลเลเดียม (Palladium) รายใหญ่ท่ีสุด แร่
ดงั กล่าวใช้ผลิตเคร่อื งฟอกท่อไอเสยี รถยนต์ จึงอาจส่งผลต่ออุตสาหกรรมการผลิตรถยนต์และ
ชน้ิ สว่ นได้
8 ไทยพบั ลกิ า้ . (2565). รายงาน WTO สงครามรสั เซยี – ยเู ครน กบั ความมนั่ คงอาหาร-ผลกระทบการคา้ โลก.
https://thaipublica.org/2022/04/pridi301/
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-12 Private & Confidential
4444
ในภาพรวมผลกระทบทางเศรษฐกจิ จากสถานการณ์รสั เซยี -ยเู ครน ทม่ี ตี ่ออาเซยี น ไทย
และภูฏาน มไี ม่มากนัก เน่ืองจากมูลค่าการค้าระหว่างอาเซยี นกบั รสั เซยี อย่ใู นระดบั ต่า และแทบ
ไม่มกี ารค้าระหว่างภูฏานกบั รสั เซีย อย่างไรก็ดีประเทศอาเซียนท่มี กี ารนาเขา้ วตั ถุดบิ หลกั จาก
รสั เซียอาจไดร้ บั ผลกระทบปานกลาง อาทิ เช้อื เพลงิ แร่และโลหะ และเหล็กและเหลก็ กลา้ ซ่งึ จะ
สง่ ผลไปยงั อุตสาหกรรมอเิ ลก็ ทรอนิกส์ นอกจากน้ี อาจมผี ลกระทบทางออ้ มจากเงนิ เฟ้อ ความผนั
ผวนของตลาดการเงนิ และการขาดชว่ งในห่วงโซ่การผลติ ซง่ึ จะสง่ ผลการฟ้ืนตวั ทางเศรษฐกจิ ของ
อาเซยี นช้าลง ทงั้ น้ีหากสองประเทศจะสามารถเจรจาหาขอ้ ตกลงกนั ได้โดยเรว็ ย่อมจะเป็นการ
เลย่ี งไมใ่ หเ้ กดิ ผลกระทบกบั เศรษฐกจิ โลกและเศรษฐกจิ ไทยไดใ้ นระยะยาว9
ผลกระทบต่อภฏู าน
แม้ว่าภูฏานนั้นมีอินเดียเป็ นคู่ค้าหลัก แต่ย่อมได้รับผลกระทบจากความขัดแย้ง
ระหว่างรสั ซยี และยูเครนอย่างหลกี เลย่ี งไม่ได้ เน่ืองจากภูฏานนนั้ ไดพ้ ง่ึ พงิ การนาเขา้ น้ามนั เพ่อื ใช้
ในการประกอบการทาอาหารจากอนิ เดยี เป็นหลกั โดยอนิ เดยี ได้นาเขา้ ดอกทานตะวนั 90% จาก
ยเู ครนและรสั เซยี การหยุดชะงกั ของการคา้ และการเกง็ กาไรจากปัญหาการขาดแคลนทาให้ราคา
ของสนิ คา้ ดงั กล่าวนนั้ สูงขน้ึ นอกจากน้ี ราคาเชอ้ื เพลงิ ไดพ้ ุ่งขน้ึ สรู่ ะดบั สงู สุด เน่ืองจากรสั เซยี เป็น
หน่ึงในผสู้ ่งออกน้ามนั รายใหญ่ทส่ี ุด ภูฏานจงึ ต้องมกี ารคานึงถงึ ผลกระทบจากเหตุการณ์ในครงั้ น้ี
เน่อื งจากถอื เป็นประเทศทเ่ี น้นการนาเขา้ สนิ คา้ และไม่มที างออกสทู่ ะเล ตน้ ทนุ การขนสง่ สนิ คา้ หลกั
จงึ ถกู กาหนดโดยตน้ ทุนน้ามนั เชอ้ื เพลงิ ทงั้ สน้ิ 10
ผลกระทบต่อไทย
สงครามความขดั แยง้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ระหว่างยูเครนและรสั เซยี เป็นเหตุการณ์ความรุนแรงทท่ี ุก
ประเทศทวั่ โลกใหค้ วามสนใจ แต่ถงึ แมป้ ระเทศไทยจะมรี ะยะทางทห่ี ่างไกลจากสถานการณ์ความ
ขดั แยง้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ แต่ปฏเิ สธไม่ไดว้ ่าในยุคทเ่ี ศรษฐกจิ ทวั่ โลกมกี ารเช่อื มโยงกนั ผ่านการคา้ และการ
ลงทนุ วกิ ฤตสงครามในครงั้ น้จี งึ มผี ลกระทบตอ่ เศรษฐกจิ ไทยดว้ ยเช่นกนั ซง่ึ ผลกระทบทเ่ี กดิ ขน้ึ ต่อ
เศรษฐกจิ ไทยในครงั้ น้มี ี 3 ปัจจยั หลกั ดงั น้ี
9 ประชาชาตธิ รุ กจิ . (2565). เคาะมาตรการสาคญั 19 ประเดน็ อพั เกรด FTA เร่งบงั คบั ใช้ RCEP.
https://www.prachachat.net/economy/news-889656
10 Nationthailand, “Remote Bhutan Also Affected by Russia-Ukraine War,” Nationthailand, March 18, 2022,
https://www.nationthailand.com/international/40013543.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-13
1. ปัญหาดา้ นการคา้
จากการขาดแคลนสนิ ค้าสาคญั ของรสั เซียและยูเครนทไ่ี ม่สามารถส่งออกได้ เน่ืองจาก
ภาวะความไม่สงบและการคว่าบาตรของนานาประเทศ
ประเทศรสั เซียและยูเครนไม่นับเป็นประเทศคู่คา้ หลกั ของไทย เน่ืองจากมมี ูลค่าการคา้
คดิ เป็นสดั ส่วนประมาณ 2% ของมูลค่าการค้ารวมของไทย โดยในปี 2564 ประเทศไทยมีการ
ส่งออกสนิ ค้าไปสู่รสั เซียเป็นตลาดส่งออกลาดบั ท่ี 36 โดยมมี ูลค่าการส่งออก 32,508 ล้านบาท
และมกี ารนาเขา้ สนิ ค้าเป็นลาดบั ท่ี 24 โดยมมี ลู ค่าการนาเขา้ 32,508 ลา้ นบาท ในขณะทป่ี ระเทศ
ไทยมกี ารส่งออกสนิ ค้าไปสู่ยเู ครนเป็นลาดบั ท่ี 74 โดยมมี ูลค่าการส่งออก 4,228 ลา้ นบาท และมี
การนาเขา้ สนิ คา้ ลาดบั ท่ี 57 โดยมมี ลู คา่ การนาเขา้ 8,100 ลา้ นบาท
ถงึ แมท้ งั้ สองประเทศน้ีจะมไิ ดเ้ ป็นประเทศเศรษฐกจิ คคู่ า้ หลกั ของไทย แต่กม็ สี นิ คา้ สาคญั
ทไ่ี ทยจาเป็นตอ้ งพง่ึ พา ในกรณีของรสั เซยี คอื น้ามนั ดบิ โดยมูลค่าการนาเขา้ น้ามนั ดบิ จากรสั เซีย
ในปี 2564 มมี ลู ค่า 26,000 ลา้ นบาท คดิ เป็น 53% ของการนาเขา้ จากรสั เซียทงั้ หมด และคดิ เป็น
สดั สว่ น 5% ของการนาเขา้ น้ามนั ดบิ สว่ นในกรณขี องยเู ครน ไทยนาเขา้ ขา้ วสาลแี ละถวั่ เหลอื งจาก
ยูเครนเพ่อื นามาเป็นอาหารสตั ว์ โดยในปี 2564 มกี ารนาเขา้ ขา้ วสาลจี ากยูเครน 4,200 ลา้ นบาท
คดิ เป็นสดั สว่ น 10% ของการนาเขา้ ขา้ วสาลขี องประเทศไทย
สถานการณ์ความไม่สงบระหว่างสองประเทศมคี วามเป็นไปได้ท่ีจะทวีความรุนแรง
ต่อเน่ือง และขยายวงกวา้ งเป็นความขดั แยง้ ระหว่างภูมภิ าค ดงั นัน้ มโี อกาสเช่นกนั ทผ่ี ลกระทบ
ด้านการค้าจะขยายขอบเขตไปยงั ประเทศในภูมภิ าคยุโรป และส่งผลกระทบมายงั ประเทศไทย
เชน่ กนั ซง่ึ ภูมภิ าคยุโรปถอื ว่าเป็นภูมภิ าคหน่งึ ทส่ี าคญั ต่อการนาเขา้ และการส่งออกสนิ คา้ ของไทย
โดยในปี 2564 ประเทศไทยมมี ูลค่าการค้ากบั ภูมภิ าคยุโรปประมาณ 10% ของมูลค่าการค้ารวม
ของประเทศ ทงั้ น้ี ผูส้ ่งออกและผู้นาเขา้ สนิ ค้าในภูมภิ าคยุโรปจงึ จาเป็นต้องตดิ ตามสถานการณ์
เพอ่ื ประเมนิ ผลอยา่ งใกลช้ ดิ
2. ปัญหาดา้ นราคาสนิ คา้
ราคาสินค้ามีแนวโน้มสูงข้ึนจากปัญหาสินค้าขาดแคลน ส่งผลให้ราคาสินค้าหลาย
ประเภทมกี ารปรบั ตวั เพม่ิ สงู ขน้ึ อยา่ งมนี ยั สาคญั ไม่ว่าจะเป็นสนิ คา้ เกษตร สนิ คา้ อตุ สาหกรรม และ
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-14 Private & Confidential
4444
สนิ คา้ พลงั งาน ทงั้ น้ี ยงั สง่ ผลใหร้ าคาน้ามนั ในตลาดโลกเพม่ิ สงู ขน้ึ และสง่ ผลกระทบโดยตรงต่อค่า
ครองชพี ของประชาชนภายในประเทศทม่ี แี นวโน้มปรบั ตวั สงู ขน้ึ
ช่วงสถานการณ์ความไม่สงบระหว่างสองประเทศน้ีทาให้มกี ารเปล่ยี นแปลงด้านราคา
สนิ ค้าหมวดโภคภณั ฑ์ (Commodity) ไปอย่างรวดเร็ว ทาให้สินค้าหลากหลายประเภทมรี าคา
ปรบั ตวั สูงข้นึ มาก โดยดชั นีรวมของสินค้าโภคภณั ฑ์ (S&P GSCI) ซ่ึงเป็นดชั นีท่ีรวบรวมการ
เปล่ยี นแปลงราคาสนิ คา้ วตั ถุดบิ ต่างๆ ทวั่ โลก มกี ารปรบั ตวั เพม่ิ สูงข้นึ 16% ในสปั ดาห์ท่ผี ่านมา
นับตงั้ แต่มกี ารบุกโจมตียูเครน ซ่ึงถือเป็นการเปล่ยี นแปลงของดชั นีมากท่สี ุดในรอบ 1 สปั ดาห์
นบั ตงั้ แต่ปี 1970 และปัจจุบนั ดชั นี S&P GSCI ยงั คงปรบั ตวั สงู ขน้ึ อย่างต่อเน่อื ง โดยอย่ทู ร่ี ะดบั สงู
ทส่ี ุดนบั ตงั้ แต่ปี 2008
สาเหตุหลกั ทท่ี าให้ดชั นีปรบั ตวั เพมิ่ สูงข้นึ มผี ลมาจากราคาน้ามนั ดบิ ในตลาดโลก โดย
น้ามนั ดบิ ของสหรฐั อเมรกิ า WTI (West Texas Intermediate เป็นน้ามนั ดบิ อา้ งองิ ทส่ี าคญั ในทวปี
อเมรกิ า) ปรบั ตวั เหนือระดบั 115 ดอลลารส์ หรฐั ฯ ต่อบารเ์ รล ทาสถติ ปิ รบั ตวั สงู ทส่ี ุดในรอบ 14 ปี
นับตงั้ แต่ปี 2008 ซ่งึ นักวเิ คราะหต์ ่างเช่อื กนั ว่า มคี วามเป็นไปได้ทร่ี าคาน้ามนั ในตลาดโลกจะทา
ระดบั สงู กว่าทเ่ี คยเกดิ ขน้ึ ในปี 2008 ทร่ี ะดบั 130 ดอลลารส์ หรฐั ฯ ตอ่ บารเ์ รล เน่อื งจากสถานการณ์
ความไมส่ งบยงั คงยดื เยอ้ื และปรมิ าณน้ามนั ทผ่ี ลติ ออกมาอาจไม่มเี พยี งตอ่ ความตอ้ งการ
นอกเหนือจากราคาน้ามนั ทป่ี รบั ตวั เพม่ิ สูงข้นึ ราคาสนิ คา้ ประเภทอ่นื ๆ ท่มี กี ารส่งออก
จากภูมภิ าคท่ีมีความขดั แย้งก็มกี ารปรบั ตวั เพิ่มสูงข้ึน ซ่ึงจะส่งผลกระทบไปในธุรกิจท่ีพ่ึงพา
วตั ถุดบิ เหล่านนั้ เช่น ธุรกจิ อุตสาหกรรมอาหารสตั วแ์ ละการเล้ยี งสตั วท์ ่มี ภี าระต้นทุนเพมิ่ มากข้นึ
จากการปรบั ตวั เพมิ่ ขน้ึ ของขา้ วสาลแี ละขา้ วโพด รวมถงึ อุตสาหกรรมการผลติ ท่มี ตี ้นทุนการผลติ
ดา้ นแร่เหลก็ อะลมู เิ นยี ม ทองแดง ต่างกม็ กี ารปรบั ตวั เพม่ิ สงู ขน้ึ
ทงั้ น้ี ประเทศไทยจาเป็ นต้องนาเข้าน้ามนั ดิบจากต่างประเทศ ส่งผลให้ราคาน้ามัน
เช้อื เพลงิ ภายในประเทศปรบั ตวั สูงข้นึ ตามแนวโน้มราคาน้ามนั ในตลาดโลก การเพม่ิ ขน้ึ ของราคา
น้ามนั ภายในประเทศมผี ลกระทบต่อเน่ืองไปยงั ต้นทุนภาคการผลิตและภาคการขนส่ง ซ่ึงแม้
ภาครฐั จะมมี าตรการในการช่วยเหลอื เช่น การตรึงราคาน้ามนั โดยอาศยั เงนิ กองทุนพลงั งาน แต่ก็
สามารถช่วยพยุงราคาน้ามนั ได้เพยี งส่วนหน่ึงเท่านัน้ เป็นสาเหตุทาให้ผู้ประกอบการในประเทศ
ตอ้ งเผชญิ ปัญหาต้นทุนเพมิ่ ขน้ึ และจาเป็นต้องปรบั ราคาสนิ ค้าอุปโภคบรโิ ภคข้นึ ดว้ ยเช่นกนั ทา
ใหส้ ง่ ผลต่อค่าครองชพี และอตั ราเงนิ เฟ้อปรบั ตวั เพม่ิ สงู ขน้ึ โดยอตั ราเงนิ เฟ้อของประเทศไทยในปี
2565 มแี นวโน้มปรบั ตวั สงู ทส่ี ดุ ในรอบ 14 ปี
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-15
3. ปัญหาดา้ นการท่องเทย่ี ว
จากสถานการณ์ความขัดแย้งท่ีเกิดข้ึนมีโอกาสทวีความรุนแรง จนส่งผลทาให้
นกั ท่องเทย่ี วรสั เซียและนักท่องเทย่ี วจากภูมภิ าคยุโรปไม่สามารถเดนิ ทางมาท่องเท่ยี วในไทยได้
ซง่ึ เป็นขณะเดยี วกบั ชว่ งทไ่ี ทยวางแผนเปิดประเทศเพอ่ื ตอ้ นรบั นกั ทอ่ งเทย่ี ว
ประเทศไทยเป็นสถานท่ที ่องเท่ยี วยอดนิยมของนักท่องเท่ยี วรสั เซีย โดยภายหลงั จาก
การเปิดประเทศเม่อื เดอื นพฤศจกิ ายน ปี 2564 ทผ่ี ่านมา รสั เซยี ถอื เป็นประเทศท่มี นี ักท่องเทย่ี ว
เดนิ ทางเขา้ มาประเทศไทยเป็นอนั ดบั ท่ี 1 ซง่ึ สงครามทเ่ี กดิ ขน้ึ น้ีนอกจากจะทาใหก้ ารเดนิ ทางโดย
เคร่อื งบนิ จากรสั เซยี มคี วามยุ่งยากเพม่ิ มากข้นึ แลว้ ค่าเงนิ รูเบลิ ท่ปี รบั ตวั อ่อนค่าอย่างรุนแรงต่อ
สกลุ เงนิ ดอลลาร์ ทาใหม้ ลู ค่าของรเู บลิ ปรบั ตวั ลดลงกวา่ 40% นนั่ หมายถงึ ตน้ ทุนการทอ่ งเทย่ี วของ
นักท่องเทย่ี วรสั เซยี จะมรี าคาสงู ขน้ึ 40% ทาใหค้ วามสามารถในการจบั จ่ายใชส้ อยของประชาชน
ชาวรสั เซยี ลดลงดว้ ยเช่นกนั ดงั นนั้ ผลกระทบจากสงครามครงั้ น้ีจงึ อาจทาใหก้ ารทอ่ งเทย่ี วของไทย
ไดร้ บั ผลกระทบจากการลดลงของนักท่องเท่ยี วรสั เซียในอนาคต และหากสถานการณ์ทวีความ
รุนแรงเพมิ่ มากข้นึ อาจส่งผลกระทบต่อเน่ืองไปยงั นักท่องเท่ียวชาติอ่ืนๆ ในยุโรป ซ่ึงจะเกิด
ผลกระทบในเชงิ ลบทร่ี นุ แรงต่อเศรษฐกจิ ภาคการท่องเทย่ี วของไทยเพม่ิ มากขน้ึ
โดยสรุป แมส้ ถานการณ์ความขดั แยง้ ทเ่ี กดิ ขน้ึ จะมรี ะยะทางห่างไกลจากประเทศไทย แต่
ผลกระทบท่เี กิดข้นึ ต่อเศรษฐกจิ ไทยสามารถเกิดข้นึ ได้หลายปัจจยั ซ่ึงยงั คงจาเป็นต้องตดิ ตาม
สถานการณ์กนั อยา่ งตอ่ เน่อื ง เพอ่ื ประเมนิ ความรนุ แรงของผลกระทบจากสงครามความไมส่ งบครงั้
น้ี ว่าจะขยายวงกวา้ งไปสู่เศรษฐกจิ ยุโรปและเศรษฐกจิ ทวั่ โลกหรอื ไม่ เพ่อื ภาคธุรกจิ จะไดป้ ระเมนิ
ความเสย่ี งและวางแผนรบั มอื อย่างเหมาะสมตอ่ ไป11
11 นรศิ สถาผลเดชา, “วกิ ฤตสงครามรสั เซยี -ยเู ครน กระทบเศรษฐกจิ ไทยอยา่ งไร,” THE STANDARD, September 6, 2022,
https://thestandard.co/russo-ukrain-crisis-how-does-it-affect-the-thai-economy/.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-16 Private & Confidential
4444
4.2 ความเป็นเมอื ง (Urbanization)
4.2.1 ปัจจยั ทางบวก
➢ เมอื งอจั ฉริยะและการพฒั นาโครงสรา้ งพื้นฐาน
หากพดู ถงึ "สมารท์ ซติ ้-ี เมอื งอจั ฉรยิ ะ" แลว้ ธุรกจิ อุตสาหกรรมท่จี ะได้ประโยชน์อนั ดบั ต้น
ๆ ก็คอื Internet of things (IoT), ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI), และ Big Data ซ่ึง
เป็นสว่ นสาคญั ทส่ี มารท์ ซติ ้ี (Smart City) ขาดไม่ได้ อย่างไรกต็ าม โอกาสทางธุรกจิ ของผปู้ ระกอบการ
อุตสาหกรรมไม่ไดจ้ ากดั อย่ทู ผ่ี มู้ เี ทคโนโลยกี ้าวหน้าเหล่าน้ี แตร่ วมไปถงึ ธุรกิจอน่ื ๆ ดว้ ย
สาหรบั ภฏู าน
เมอื งอจั ฉรยิ ะในความหมายของภูฏานนัน้ หมายถึงศูนย์กลางเมอื งท่มี กี ารวางแผนขนั้
พน้ื ฐาน มสี งิ่ อานวยความสะดวก เช่น ระบบขนสง่ ไฟฟ้า ระบบท่อน้าท้งิ ความสะอาด และความ
ทนั สมยั ของเทคโนโลยโี ดยใชร้ ะบบสารสนเทศและการสอ่ื สารเพ่อื เร่งการเตบิ โตทางเศรษฐกจิ และ
พฒั นาคุณภาพชีวติ ของประชาชนโดยทาให้ท้องถิ่นเกิดการพฒั นา สิ่งเหล่าน้ีสามารถนาไปสู่
ความสุขมวลรวมประชาชาติ (Gross National Happiness Framework) ทัง้ 9 ด้าน ได้แก่
สุขภาพจติ ดี มาตรฐานการครองชพี ธรรมาภบิ าล สุขภาพ การศกึ ษา ความมชี วี ติ ชวี าของชุมชน
ความหลากหลายทางวัฒนธรรมและความยืดหยุ่น การใช้เวลา และความหลากหลายทาง
นเิ วศวทิ ยา
ทงั้ น้ี เม่อื กล่าวถงึ แนวคดิ ของ Smart City นนั้ จะถอื เป็นเร่อื งใหม่สาหรบั ภูฏาน แต่ภูฏาน
ไดม้ คี วามพยายามอย่างมากและแนวคดิ น้ไี ดถ้ ูกบรรจุในแผน Amochhu Land Development and
Township Project (ALDTP) ของประเทศ เพ่ือให้เป็ นเมืองจาลองของภูฏาน ได้มีการริเริ่ม
โครงการพฒั นาเมอื งสู่ “Smart City” 12
จะเหน็ ไดว้ ่าภฏู านมอี ตั ราการเตบิ โตทางเศรษฐกจิ เฉลย่ี รอ้ ยละ 8.4 การพฒั นาไฟฟ้าพลงั
น้าเป็นแหล่งรายไดส้ ้าคญั นอกจากนัน้ ความต้องการพฒั นาโครงสร้างพ้นื ฐานของประเทศ และ
12 Thapa, Kamala. “SMART CITY CONCEPT IN THE CONTEXT OF AMOCHHU LAND.” CDCL, n.d.
https://www.cdcl.bt/wp-content/uploads/2017/07/8.-Smart-city-concept-in-the-context-of-ALDTP-Paper.pdf.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-17
ความพรอ้ มทางดา้ นการท่องเทย่ี วยงั เป็นโอกาสทส่ี าคญั ของเอกชนในการลงทุนด้านการก่อสร้าง
และอุตสาหกรรมต่อเน่ืองดา้ นการบรกิ าร อย่างไรกต็ าม ภูฏานยงั คงมคี วามต้องการสนิ ค้าจ้าพวก
สนิ ค้าอุปโภคบรโิ ภคตลอดจนสนิ ค้าอเิ ล็กทรอนิคส์อนั เป็นโอกาสสาคญั ของผู้ส่งออกไทยในการ
ผลติ และการสง่ ออกสนิ คา้ ดงั กล่าว13
ไทยเอง ก็มีส่วนร่วมในการช่วยเร่งการพัฒนาแก่ภูฏาน จะเห็นได้ว่าท่ีผ่านมานัน้
ความสมั พนั ธ์ระหว่างทงั้ สองประเทศไดด้ าเนินไปอย่างราบร่นื และเก้อื กูลซ่งึ กนั และกนั เช่นในปี
2560 ภูฏานและไทยได้สานสมั พนั ธ์ผ่านเอสซีจแี ละสถาบนั การก่อสร้างแห่งประเทศไทย ภายใต้
กระทรวงอุตสาหกรรม ด้วยการลงนามความร่วมมือเพ่อื ถ่ายทอดทกั ษะการพฒั นาโครงสร้าง
พน้ื ฐานทจ่ี าเป็นต่อการผลติ ฝีมอื แรงงานคุณภาพของประเทศภูฏาน และแลกเปลย่ี นองคค์ วามรอู้ นั
จะเป็นการยกระดบั ขดี ความสามารถในอุตสาหกรรมก่อสรา้ งของทงั้ สองประเทศใหต้ อบโจทย์การ
พัฒนาคุณภาพชีวิตและการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจบนพ้ืนฐานความยงั่ ยืนของสงั คมและ
สง่ิ แวดลอ้ มไดด้ มี ากยง่ิ ขน้ึ 14
สาหรบั ไทย
ในส่วนของไทยเอง ไดม้ คี ณะกรรมการนโยบายเขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (EEC)
ชว้ี ่าในช่วงปี 2563 - 2564 จะเหน็ ว่านักลงทุนจากจนี ยุโรป เยอรมนี ญ่ปี ุ่น มุ่งมาทไ่ี ทยกว่าปกติ
ดว้ ยความสาเรจ็ ของ RCEP ทาใหไ้ ทยเป็นประเทศทน่ี ่าลงทุนมากขน้ึ เพราะจะสามารถเช่อื มโยง
และไดส้ ทิ ธใิ นบางเร่อื งกบั กลุ่มประเทศใน RCEP ซง่ึ อุตสาหกรรมหลกั ๆ จะเป็น 5G อุตสาหกรรม
Wellness หรอื ความงามและการดูแลสุขภาพ อุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้า (EV) ซ่ึงรวมไปถึง
แบตเตอร่ี ชน้ิ สว่ นอเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ใ่ี ชใ้ น EV อุตสาหกรรมการแพทย์ อตุ สาหกรรมรไี ซเคลิ พลาสตกิ
เป็นต้น โดย EEC เปิดรบั นักลงทุนทุกชาติ โดยเฉพาะรายใหญ่ทม่ี เี ทคโนโลยขี นั้ สูง มนี วตั กรรม
จะใชก้ ารเจรจาเฉพาะราย เน่อื งจากนกั ลงทนุ แต่ละรายแต่ละอุตสาหกรรมมหี ว่ งโซก่ ารผลติ สนิ คา้ ท่ี
ยาว สามารถดงึ มาลงทุนทงั้ คลสั เตอรไ์ ด้ ดงั นัน้ การเจรจาจาเป็นต้องใช้การเจรจาเฉพาะรายให้รู้
ความตอ้ งการของนักลงทุนว่าตดิ ขดั เร่อื งใด เพราะแต่ละกลุ่มตอ้ งการเฉพาะดา้ น และสง่ิ ทร่ี ฐั บาล
จะสามารถสนบั สนุนใหไ้ ด้ เช่น เร่อื งของสทิ ธปิ ระโยชน์ดา้ นภาษี ระยะเวลาของวซี ่า ความพรอ้ ม
ของบุคลากรทจ่ี ะมารองรบั ซง่ึ เป้าหมายหลกั คอื การดงึ ลงทุนมาทงั้ คลสั เตอรเ์ ขา้ 7 พน้ื ท่ี ไดแ้ ก่
13 NEDA. “Kingdom of Bhutan,” 2014. https://www.neda.or.th/home/uploads%20-%20Copy/news/29201584337-
Ln37Mx9t.pdf.
14 Team, Brand Buffet. “ไทย-ภูฏาน สานสมั พนั ธพ์ ฒั นาฝีมอื แรงงาน ผา่ นเอสซจี แี ละสถาบนั การก่อสรา้ งแหง่ ประเทศไทย [PR].”
Brand Buffet, October 12, 2016. https://www.brandbuffet.in.th/2016/10/thai-bhutan-co-skill-labor/.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-18 Private & Confidential
4444
▪ เมอื งการบนิ ภาคตะวนั ออก (EECa)
▪ เขตนวตั กรรมระเบยี งเศรษฐกจิ พเิ ศษภาคตะวนั อออก (EECi)
▪ เขตสง่ เสรมิ อตุ สาหกรรมและนวตั กรรมดจิ ทิ ลั (EECd)
▪ เขตสง่ เสรมิ รถไฟความเรว็ สงู เชอ่ื มสามสนามบนิ (EECh)
▪ ศูนยน์ วตั กรรมการแพทยค์ รบวงจรธรรมศาสตร์ (พทั ยา)
▪ การแพทยจ์ โี นมกิ ส์ มหาวทิ ยาลยั บรู พา (บางแสน)
▪ ศูนย์นวัตกรรมดิจิทัลและเทคโนโลยีชนั้ สูงบ้านฉาง ท่ีประกาศเป็นเขตส่งเสริม
เศรษฐกจิ พเิ ศษเพ่อื กิจการพเิ ศษ ซ่ึงจะได้สทิ ธิประโยชน์ไม่ซ้าซ้อนกบั สานักงาน
คณะกรรมการสง่ เสรมิ การลงทุน (BOI)
ทงั้ น้ี ผลงานตลอดชว่ งทผ่ี ่านมานนั้ EEC ทางานสาคญั ไป 4 เร่อื ง คอื
▪ ลงทุนโครงสร้างพน้ื ฐาน ทงั้ รถไฟความเรว็ สูงเช่อื ม 3 สนามบนิ สนามบนิ อู่ตะเภา
ท่าเรอื มาบตาพุดเฟส 3 และท่าเรอื แหลมฉบังเฟส 3 เกิดการลงทุนรวมทงั้ ภาครฐั
และเอกชนสงู ถงึ 655,821 ลา้ นบาท ซ่งึ เป็นสว่ นทภ่ี าครฐั ลงทุนเพยี งรอ้ ยละ 36 แต่
รฐั จะได้รบั ผลตอบแทนคดิ เป็นมูลค่าปัจจุบนั กว่า 440,193 ล้านบาท ทาใหป้ ระเทศ
ก้าวสู่การพ่งึ พาตนเอง ไม่ต้องพ่งึ พาทุนจากต่างประเทศในการพฒั นาโครงสร้าง
พน้ื ฐานทจ่ี าเป็น ประหยดั เงนิ งบประมาณของรฐั
▪ ดึงเอกชนระดับโลกลงทุน 4 ปี (2561-2564) อนุมัติมูลค่าการลงทุน ได้กว่า
1,722,720 ล้านบาท เป็นการลงทุนจากโครงสร้างพ้นื ฐาน 4 โครงการหลกั มูลค่า
รวม 654,921 ล้านบาท การลงทุนอุตสาหกรรมเป้าหมาย 985,799 ล้านบาท เช่น
อุตสาหกรรมปิโตรเคมี ยานยนต์ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ เป็นตน้ และไดว้ างแผนลงทุนระยะ
2 ในอีก 5 ปี ข้างหน้า (2565-2569) ไว้ท่ี 2.2 ล้านล้านบาท เน้นท่ีการดึงดูด
12 อุตสาหกรรมเป้าหมาย ใน 4 แกนธุรกจิ ใหม่ทม่ี ศี กั ยภาพสงู อาทิ ยานยนตไ์ ฟฟ้า
EV ดิจทิ ลั การแพทย์สมยั ใหม่ และโลจิสตกิ ส์ ภายใต้บรบิ ทของเศรษฐกิจสีเขยี ว
(BCG) ซ่ึงทาให้มูลค่าการลงทุนใน EEC เพ่ิมข้นึ ประมาณ 400,000 ล้านบาท/ปี
(จากเดมิ 300,000 ลา้ นบาท/ปี) จะเป็นกลไกหลกั ผลกั ดนั ให้ GDP โตรอ้ ยละ 4.5-5
ตอ่ ปี
▪ ต่อยอดใช้ 5G ในการขบั เคลอ่ื นนวตั กรรมขนั้ สงู สรา้ งคน ชุมชน และโรงงานอจั ฉรยิ ะ
ปัจจุบนั การใช้ 5G ในพน้ื ท่ี EEC ไดต้ ดิ ตงั้ สญั ญาณครบ 100% ถอื เป็นประเทศแรก
ในอาเซยี น ทงั้ น้ีความสาเรจ็ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ไดผ้ ลกั ดนั ใหช้ ุมชนบา้ นฉาง กา้ วสู่ smart city
เกิดศูนย์นวตั กรรมดิจทิ ลั และเทคโนโลยขี นั้ สูง บ้านฉาง (EEC Tech Park) มูลค่า
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-19
ลงทุนกว่า 20,000 ลา้ นบาท คาดว่าก่อสรา้ งในเฟสแรกภายในปี 2567 และในพ้นื ท่ี
เมอื งพทั ยา ไดว้ างโครงสรา้ งพน้ื ฐานเสา 5G ไปแลว้ กว่า 100 เสา อย่รู ะหว่างขยาย
เพมิ่ เตมิ เพอ่ื ใหพ้ ทั ยากา้ วสู่ smart city เช่นกนั รวมทงั้ ในปี 2565 จะนาร่องต้นแบบ
EEC Common Data Lake นาขอ้ มลู Data platform ภาครฐั และเอกชน ใชป้ ระโยชน์
เพอ่ื ต่อยอดธุรกจิ คาดว่าในภาพรวมทาใหเ้ กดิ ธุรกจิ ต่อเน่ือง มมี ลู ค่าสงู กว่า 1 ลา้ น
ลา้ นบาท ไดป้ ระโยชน์เพมิ่ 5 เทา่ จากการลงทุนโครงสรา้ งพน้ื ฐานท่อเสาสาย 2 แสน
ลา้ นบาท และยงั ผลกั ดนั ใหโ้ รงงานใน EEC เป็นการผลติ แบบอุตสาหกรรม 4.0 เกดิ
การใช้ระบบหุ่นยนต์ และระบบอตั โนมตั ิคาดว่าเพม่ิ ประสทิ ธิภาพการผลิตได้กว่า
รอ้ ยละ 30 โดยปัจจุบนั ได้เรม่ิ ทาแล้วกว่า 40 โรงงาน และจะเพมิ่ เป็น 200 โรงงาน
(ขนาดใหญ่รอ้ ยละ 20 ขนาดกลางรอ้ ยละ 30 SME รอ้ ยละ 50) ภายในปี 2565 และ
ภายในปี 2568 โรงงานกว่า 6,000 แห่งใน EEC จะก้าวสู่โรงงานอจั รยิ ะ รวมทงั้ การ
เร่งสร้างบุคลากรเข้ามารองรบั อุตสาหกรรมนวตั กรรมขนั้ สูง โดยร่วมกบั บริษัท
เทคโนโลยชี นั้ นาของโลก เช่น หวั เว่ย ซิสโก้ เป็นต้น ซ่ึงได้ตงั้ เป้าภายใน 4 ปี จะ
สามารถพัฒนาทักษะบุคลากร EEC (New Skill, Up-Skill, Re-Skill) ในด้าน 5G
ดจิ ทิ ลั และ Network ใหไ้ ดไ้ ม่น้อยกวา่ 50,000 คน
▪ พฒั นาด้านสังคม ผ่านแนวคิด 5 สร้าง ได้แก่ สร้างอาชีพ สร้างความรู้ สร้างรัฐ
สวสั ดกิ าร สรา้ งเครอื ขา่ ย และสรา้ งการเขา้ ถงึ สถาบนั การเงนิ เช่น การพฒั นาพ้นื ท่ี
ตลาดลานโพธนิ์ าเกลอื ส่แู หล่งท่องเทย่ี วชุมชนมาตรฐานโลก การพฒั นา Wellness
Center การพฒั นาวิสาหกิจชุมชนส่งเสริมสินค้าโอท็อป การร่วมกับ 7 สถาบัน
การเงินสนับสนุนบริการทางการเงินให้ประชาชน ผู้ค้ารายย่อยในพ้ืนท่ี ซ่ึงได้
ใหบ้ รกิ ารทางการเงนิ ในพน้ื ทอ่ี อี ซี ไี ปแลว้ 37,637 ราย เป็นวงเงนิ รวม 17,245 ลา้ น
บาท และให้บริการค้าประกัน 66,019 ราย วงเงินรวม 84,367 ล้านบาท และ
แผนพฒั นาการเกษตรเป็นตน้ แบบการใชต้ ลาดนาการผลติ ดว้ ยการผลกั ดนั โครงการ
ระเบยี งผลไมภ้ าคตะวนั ออก (EFC) รกั ษาเสถยี รภาพราคาผลไม1้ 5
15 ประชาชาตธิ ุรกจิ . (2565). EEC ลอ็ กเป้าเจรจารายบรษิ ทั -เงอ่ื นไขพเิ ศษ ดงึ เขา้ 7 เขตส่งเสรมิ พเิ ศษ.
https://www.prachachat.net/economy/news-939614
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-20 Private & Confidential
4444
➢ การอพยพยา้ ยถ่ินฐาน
การอพยพยา้ ยถนิ่ ฐานของภฏู าน
ในช่วงกลางปี 2563 จานวนผู้อพยพขา้ มชาตใิ นภูฏานมจี านวน 53,612 คน ซ่งึ คดิ เป็น
ประมาณ 6.9% ของประชากรทงั้ หมด และจากขอ้ มลู ของสหประชาชาติ 8,088 คนในจานวนน้ีเป็น
ผหู้ ญงิ (2.2% ของจานวนผอู้ พยพขา้ มชาต)ิ โดยผลการศกึ ษาพบว่าผยู้ า้ ยถนิ่ ฐานสว่ นใหญเ่ ป็นวยั
หนุ่มสาว อายุระหว่าง 25 ถงึ 29 ปี หรอื ระหว่าง 30 ถงึ 34 ปี นอกจากน้ี ชาวต่างชาตจิ านวนมาก
ทอ่ี าศยั อย่ใู นภูฏานมาจากอนิ เดยี เนปาล สหรฐั อเมรกิ า ออสเตรเลยี และไทย คนเหล่าน้ีสว่ นใหญ่
อพยพไปภูฏานดว้ ยเหตุผลเก่ยี วกบั งาน (96.3%) ส่วนใหญ่เป็นผชู้ าย ในขณะท่ี 49% เป็นผหู้ ญิง
และมผี หู้ ญงิ เพยี ง 10% เท่านนั้ ทย่ี า้ ยมาทน่ี ่ดี ว้ ยเหตผุ ลเร่อื งการแต่งงาน
สามารถสรุปได้ว่า ผู้คนจะย้ายถ่ินฐานด้วยเหตุผลหลกั ส่ปี ระการ ได้แก่ การจ้างงาน
ครอบครัว การศึกษาและการฝึกอบรม เน่ืองจากในพ้ืนท่ีชนบทหลายแห่งไม่มีโรงเรียนอ่ืน
นอกเหนือจากระดบั ประถมศกึ ษา และการแต่งงาน รวมถงึ การเปลย่ี นแปลงสถานภาพการสมรส
(ค่ชู วี ติ เปลย่ี นถน่ิ ทอ่ี ย่ทู งั้ หลงั แตง่ งาน หย่ารา้ ง หรอื หลงั ค่ชู วี ติ เสยี ชวี ติ )
การยา้ ยถนิ่ ฐานเพ่ือการจ้างงานและการศกึ ษาในต่างประเทศยงั คงเป็นเหตุผลหลกั ใน
การย้ายออกจากภูฏานในปัจจุบัน นักเรียนรุ่นใหม่จานวนมากย้ายออกนอกประเทศเพ่ือรับ
การศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษาในต่างประเทศ โดยเฉพาะในประเทศไทย อนิ เดยี และออสเตรเลยี ดว้ ย
ทุนรฐั บาล ในปี พ.ศ. 2563 นักเรยี นชาวภูฏานส่วนใหญ่เขา้ รบั การศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษาเอกชน
ในออสเตรเลยี (นักเรยี น 1,299 คน) อนิ เดีย (1,131 คน) ไทย (27 คน) และสหรฐั อเมรกิ า (23
คน16
การอพยพยา้ ยถนิ่ ฐานของไทย
หากพจิ ารณาดา้ นภูมศิ าสตร์ จะพบวา่ ไทยเป็นจุดศูนยก์ ลางทางภูมศิ าสตรซ์ ง่ึ เป็นโอกาส
สาคญั ทางการคา้ และการลงทุนของไทยเม่อื เช่อื มโยงกบั โครงการพฒั นาระเบยี ง เศรษฐกจิ พเิ ศษ
ภาคตะวันออก (Economic Corridor : EEC) ท่ีมุ่งเน้นการลงทุนในอุตสาหกรรมเป้าหมายท่ีมี
มูลค่าเพมิ่ สูง ต่อเศรษฐกจิ (New S-curve) จะสามารถดงึ ดูดเมด็ เงนิ ลงทุนจากต่างชาตไิ ด้มากข้นึ
16 Migrants & Refugees. “Bhutan.” Migrants & Refugees Section, May 5, 2022. https://migrants-refugees.va/country-
profile/bhutan/.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-21
จึงเช่ือว่าจะเป็นแรงขบั เคล่ือนเศรษฐกิจไทย ให้สามารถก้าวข้ามจากกบั ดกั รายได้ปานกลาง
(Middle Income Trap) ได้
การเกดิ เขตการค้าเสรที ม่ี ขี นาดใหญ่อย่าง RCEP และ CPTPP ย่อมนามาซ่งึ โอกาสและ
การแขง่ ขนั ทร่ี ุนแรง ทงั้ สนิ คา้ ทม่ี รี าคาถูก ฝีมอื แรงงาน และการอพยพยา้ ยถน่ิ ฐานของแรงงาน ท่ี
จะเขา้ มาทงั้ ในช่องทางการคา้ ปกตแิ ละจากการคา้ พาณิชยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ ซง่ึ คาดวา่ จะสง่ ผลกระทบ
ต่อผปู้ ระกอบการโดยเฉพาะ SME และเกษตรกร ดงั นนั้ ทงั้ ภาครฐั และเอกชนจาเป็นตอ้ งปรบั ตวั
ทงั้ ระดบั ยุทธศาสตร์และแผนงานเพ่อื เพม่ิ ศักยภาพการแข่งขนั รองรบั ความท้าทายท่ีจะส่งผล
กระทบ ในดา้ นผลกระทบต่อภาคการเงนิ ของไทย พบวา่ การเปิดตลาดเสรที าใหก้ ารแขง่ ขนั ในภาค
บรกิ ารมคี วามเข้มขน้ ข้นึ โดยภาคการเงนิ จะถูกกดดนั และลดระดบั การป้องกนั จากกฎหมายลง
อาจจะมกี ารผ่อนคลายกฎระเบียบให้มีความยืดหยุ่น มากข้นึ และทาให้บริการทางการเงินถูก
เคล่อื นย้ายตามแรงงานและทุน ซ่งึ การอพยพของแรงงานระหว่างประเทศ เช่น การเคล่อื นย้าย
แรงงานท่ีมที กั ษะสูง ย่อมเป็นผลดีท่ีได้แรงงานท่ีมีศกั ยภาพเพมิ่ มากข้นึ และพร้อมรองรบั การ
ขยายตวั ของเศรษฐกจิ ในยุคหลงั โควดิ -19 แต่อาจกระทบต่อแรงงานทอ้ งถนิ่ ไดเ้ ช่นกนั นอกจากน้ี
การอพยพย้ายถ่ินฐาน โดยเฉพาะในภาคแรงงาน ย่อมจะส่งผลให้เกิดการขยายตวั ทางด้าน
เศรษฐกจิ ทงั้ ดา้ นการคา้ และบรกิ าร การลงทุน การท่องเทย่ี ว รวมถงึ วฒั นธรรม
นอกจากน้ี แนวโน้มการคา้ การลงทุน และความร่วมมอื ของโลก ยงั เป็นอกี หน่ึงปัจจยั ใน
การทาให้เกิดการสร้างเครอื ข่ายห่วงโซ่การผลิตของภูมิภาคใหม่ควบคู่ไปกับการสร้างความ
แขง็ แกร่งใหเ้ ครอื ขา่ ยเดมิ ทม่ี อี ยู่ โดยหากพจิ ารณาจากมมุ มองของไทยนนั้ พบวา่ ไทยมคี วามพรอ้ ม
ในการคงความเป็นฐานการผลติ หลกั ของภูมภิ าคทไ่ี ดร้ บั ประโยชน์จากแผนการยา้ ยฐานการดาเนิน
ธุรกจิ และการผลติ มาอยใู่ กลก้ บั ประเทศแม่ (Nearshoring) ของบรษิ ทั ต่าง ๆ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ใน
อุตสาหกรรมท่ีไทยมีความเป็นผู้นาทางด้านการผลิตและส่งออก เช่น ยานยนต์ ผลิตภัณฑ์
พลาสตกิ เคมภี ณั ฑ์ ยาง และช้นิ สว่ นอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ดงั นนั้ หากมกี ารยา้ ยฐานการผลติ ของบรษิ ทั
ตา่ ง ๆ ย่อมหลกี เลย่ี งไม่ไดท้ จ่ี ะเกดิ การอพยพยา้ ยถนิ่ ฐานตามมาของแรงงานและประชากร
➢ การเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมผ้บู ริโภค
เน่อื งจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควดิ -19 ทาใหพ้ ฤตกิ รรมของผบู้ รโิ ภคและการ
ดาเนินธุรกจิ ของทวั่ โลกมกี ารเปล่ยี นแปลง โดยไดน้ าพาณิชยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกสแ์ ละเทคโนโลยดี จิ ทิ ลั
มาประยุกตใ์ ชใ้ นการดาเนินธรุ กจิ และกจิ กรรมตา่ ง ๆ มากขน้ึ รวมถงึ มปี รมิ าณการซอ้ื ขายออนไลน์
ระหว่างผบู้ รโิ ภคกบั ผผู้ ลติ หรอื เกษตรกรโดยตรงเพมิ่ ขน้ึ
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-22 Private & Confidential
4444
โดยผู้บรโิ ภคในยุคหลงั โควดิ -19 มโี อกาสได้รบั สนิ ค้าและบรกิ ารท่มี คี วามหลากหลาย
มากขน้ึ แต่อาจเกดิ การทะลกั ของสนิ คา้ ทม่ี รี าคาถูกหรอื มคี ุณภาพทไ่ี ม่ได้มาตรฐานจากประเทศคู่
ค้า เข้ามาในไทยเป็นจานวนมาก ทงั้ น้ี ในส่วนท่ไี ทยจะได้รบั ประโยชน์คอื จากสนิ ค้าเกษตรทม่ี ี
ศกั ยภาพจากการขยายตลาดเพมิ่ มากข้นึ โดยเฉพาะเกษตรอนิ ทรยี แ์ ละ Smart Farm แต่ยงั ต้อง
ระวงั ในส่วนของพชื ผกั และผลไม้ ท่มี รี าคาถูกจะเขา้ มาแข่งขนั กบั เกษตรกรไทยอย่างหลกี เลย่ี ง
ไมไ่ ด้
4.2.2 ปัจจยั ทางลบ
➢ เมอื งอจั ฉริยะและการพฒั นาโครงสร้างพ้ืนฐาน
เม่ือมีการกล่าวถึงการเมืองอัจฉริยะและการพฒั นาโครงสร้างพ้ืนฐานย่อมจะนึกถึง
การนาเอาความก้าวหน้าทางเทคโนโลยเี ข้ามาช่วยในการพฒั นาซ่ึงก่อให้เกดิ ประโชน์มากมาย
ตามทไ่ี ด้กล่าวไปข้างต้น ทงั้ น้ี นอกจากการพฒั นาเทคโนโลยแี ล้ว จะต้องมกี ารแก้ไขปัญหาเชงิ
โครงสรา้ งพน้ื ฐานควบคู่จงึ จะเกดิ ประสทิ ธภิ าพสงู สุด ซ่งึ ถอื เป็นขอ้ ทา้ ทาย ยกตวั อย่างเช่นปัญหา
น้าด่มื ของเมยี นมา ปัญหาน้าท่วมฉับพลนั ซ่งึ ไม่สามารถป้องกนั ได้ด้วยเข่อื นของมาเลเซีย และ
ปัญหาการเขา้ ถงึ ของการแพทยใ์ นอนิ โดนีเซยี ซง่ึ ลว้ นแลว้ แต่เป็นปัจจยั พน้ื ฐานทจ่ี าเป็นตอ้ งไดร้ บั
การแก้ไขอย่างเร่งด่วน เน่ืองจากปัญหาเชงิ พน้ื ฐานเบ้อื งต้น จะถอื เป็นรากฐานท่ีสาคญั ในการมุ่ง
พฒั นาสเู่ มอื งอจั ฉรยิ ะในอนาคต
➢ การอพยพยา้ ยถ่ินฐาน
หากกล่าวถงึ การยา้ ยฐานการผลติ ประเทศทด่ี ูมศี กั ยภาพ เช่น เวยี ดนามจะกลายเป็นคู่
คา้ และค่แู ขง่ ทม่ี ศี กั ยภาพเป็นอย่างมากในการดงึ ดดู การลงทุนและใหบ้ รษิ ทั ตา่ ง ๆ ตดั สนิ ใจเขา้ ไป
ตงั้ หรอื ยา้ ยฐานการผลติ เน่ืองจากเวยี ดนามไดม้ กี ารทาความตกลงทางการคา้ กบั นานาประเทศท่ี
สาคญั หลายฉบบั เมอ่ื เทยี บกบั ไทย โดยปัจจบุ นั เวยี ดนามมคี วามตกลง FTA กบั ประเทศค่คู า้ FTA
ถงึ 53 ประเทศ เม่อื เทยี บกบั ไทยมี ทก่ี ารทา FTA กบั ค่คู า้ เพยี ง 18 ประเทศ ดงั นนั้ ในแง่มุมของ
ผู้ผลติ เวยี ดนามจงึ เปรยี บเสมอื น “Gateway” ไปยงั ประเทศปลายทางเพ่อื หวงั ได้สทิ ธปิ ระโยชน์
ต่างๆ ต่อไป ทาให้เวยี ดนามอาจกลายเป็นจุดหมายในการขยายการผลติ หรอื ย้ายฐานการผลติ
และการอพยพของประชากร เช่น แรงงาน อาจมกี ารย้ายตามไป สว่ นในมุมของผบู้ รโิ ภคนัน้ ย่อม
ไดป้ ระโยชน์จากสนิ คา้ นาเขา้ ทม่ี รี าคาถูกกว่า เน่อื งจากตน้ ทุนดา้ นการผลติ และดา้ นภาษที ต่ี ่างของ
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-23
เวยี ดนาม ซ่งึ จะกลายเป็นอกี ความท้าทายสาคญั ท่ที าให้ผู้ประกอบการไทยแข่งขนั ด้านราคาได้
ยากลาบากมากขน้ึ
➢ การเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมผ้บู ริโภค
เน่ืองจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควดิ -19 ทาให้พฤติกรรมของผู้บรโิ ภคและ
การดาเนินธุรกิจของทวั่ โลกมกี ารเปล่ยี นแปลง โดยไดน้ าพาณิชย์อเิ ล็กทรอนิกส์และเทคโนโลยี
ดจิ ทิ ลั มาประยุกตใ์ ชใ้ นการดาเนินธุรกจิ และกจิ กรรมต่าง ๆ มากขน้ึ ทาใหผ้ บู้ รโิ ภค มโี อกาสไดร้ บั
สนิ คา้ และบรกิ ารท่มี คี วามหลากหลายมากข้นึ แต่อาจเกดิ การทะลกั ของสนิ ค้าทม่ี รี าคาถูกหรอื มี
คุณภาพท่ไี ม่ได้มาตรฐานจากประเทศคู่คา้ เขา้ มาในไทยเป็นจานวนมาก และแมว้ ่าไทยจะได้รบั
ประโยชน์คอื จากสนิ ค้าเกษตรท่ีมศี กั ยภาพจากการขยายตลาดเพมิ่ มากข้นึ โดยเฉพาะเกษตร
อินทรยี ์และ Smart Farm แต่ยงั ต้องระวงั ในส่วนของพชื ผกั และผลไม้ ท่ีมีราคาถูกจะเข้ามา
แข่งขนั กบั เกษตรกรไทยอย่างหลีกเล่ียงไม่ได้ ขณะท่ตี ลาดการส่งออกจะถูกกาหนดราคาจาก
ตวั กลางมากขน้ึ เช่น ลง้ ผลไม้ เป็นตน้
นอกจากน้ีพฤติกรรมของผู้บริโภคท่ีเปล่ียนแปลงไปยังเป็ นความท้าทายของ
ผู้ประกอบการการค้าและการลงทุนท่ตี ้องปรบั ผลติ ภณั ฑ์และบรกิ ารให้สอดคล้องกบั แนวโน้มท่ี
เปลย่ี นไป
4.3 ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี
4.3.1 ปัจจยั ทางบวก
เน่ืองจากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควดิ -19 ท่ี
เป็นตวั เร่งใหพ้ ฤตกิ รรมของผบู้ รโิ ภคและการดาเนนิ ธุรกจิ ของทวั่ โลกมกี ารเปลย่ี นแปลงเรว็ ขน้ึ โดย
ไดน้ าพาณิชยอ์ เิ ล็กทรอนิกส์และเทคโนโลยดี จิ ทิ ลั มาประยุกต์ใช้ในการดาเนินธุรกจิ และกจิ กรรม
ต่างๆ มากข้นึ รวมถึงมปี รมิ าณการซ้ือขายออนไลน์ระหว่างผู้บรโิ ภคกับผู้ผลิตหรือเกษตรกร
โดยตรงเพมิ่ ขน้ึ ทงั้ น้ี แนวโน้มการคา้ ยคุ ใหม่ มเี ป้าหมายสรา้ งสภาวะแวดลอ้ มทต่ี อบสนองการก้าว
สู่การค้าโลกยุคดจิ ทิ ลั ทเ่ี ปิดกว้าง เพ่อื ช่วยลดต้นทุนและเพมิ่ โอกาสทางการค้าใหผ้ ู้ประกอบการ
SME และเกษตรกร โดยเฉพาะเร่อื งทรพั ยส์ นิ ทางปัญญา พาณิชยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ และการสง่ เสรมิ
ศกั ยภาพของ SME
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-24 Private & Confidential
4444
ความตกลงทางการค้าสมยั ใหม่ จะช่วยสร้างสภาพแวดลอ้ มทเ่ี อ้อื อานวยต่อการพฒั นา
พาณชิ ยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ ทาใหเ้ กดิ ความคล่องตวั ในการทาธุรกจิ เพม่ิ ความเชอ่ื มนั่ ใหก้ บั ผบู้ รโิ ภคใน
การใชพ้ าณิชยอ์ เิ ล็กทรอนิกส์ เช่น การกาหนดให้ประเทศสมาชกิ มกี ฎหมายหรอื กฎระเบยี บท่จี ะ
คุ้มครองผู้บรโิ ภคออนไลน์จากการกระทาท่ฉี ้อฉลและหลอกลวง การคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล
ออนไลน์ และการจดั การขอ้ ความการคา้ ทางอเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ไ่ี ม่พงึ ประสงค์ ช่วยผลกั ดนั การพฒั นา
ระบบทรพั ยส์ นิ ทางปัญญา ให้ได้รบั การคุม้ ครองทรพั ยส์ นิ ทางปัญญาอย่างเหมาะสมและสะดวก
ยง่ิ ขน้ึ ในประเทศสมาชกิ อ่นื เช่น การกาหนดให้มรี ะบบย่นื คาขอจดทะเบยี นทรพั ย์สนิ ทางปัญญา
อเิ ลก็ ทรอนิกส์ การอานวยความสะดวกในการย่นื คาขอจดทะเบยี นสทิ ธบิ ตั รระหว่างประเทศ การ
อานวยความสะดวกในการย่นื คาขอจดทะเบยี นเคร่อื งหมายการคา้ ระหว่างประเทศ และการเพมิ่
ประสทิ ธภิ าพการคุ้มครองลขิ สทิ ธใิ์ นระบบอนิ เทอร์เน็ต เป็นต้น ซ่งึ จะช่วยลดต้นทุนและอานวย
ความสะดวกการจดทะเบยี นทรพั ยส์ นิ ทางปัญญาในประเทศสมาชกิ พรอ้ มทงั้ เป็นการป้องปราม
การละเมดิ ทรพั ย์สนิ ทางปัญญาของไทย กระตุ้นการสร้างและใช้นวตั กรรมใหม่ในการประกอบ
ธุรกจิ อกี ดว้ ย ทงั้ น้ีมาตรฐานทส่ี ูงขน้ึ ของการคุ้มครองทรพั ยส์ นิ ทางปัญญาจะช่วยใหป้ ระเทศต่างๆ
สามารถดงึ ดูดการลงทุนจากต่างประเทศทม่ี คี ุณภาพสูงและพฒั นาอุตสาหกรรมทม่ี คี วามกา้ วหน้า
ทางเทคโนโลยไี ด้
แนวโน้มความตกลงทางการค้าสมยั ใหม่ จะช่วยให้การรบั ส่งขอ้ มูลขา้ มประเทศทาได้
อย่างอิสระ ผู้ให้บริการสามารถเลือกเปิดบริการด้านระบบคลาวด์ในประเทศสมาชิกโดยไม่
จาเป็นต้องตงั้ เซิร์ฟเวอร์เพม่ิ เติม ส่งผลให้การคา้ ออนไลน์จะไดร้ บั ความสนใจมากขึน้ อกี ทงั้
การบูรณาการกฎระเบยี บเก่ยี วกบั การค้าเชงิ พาณิชยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ระหว่างประเทศ ยงั จะช่วยให้
การคา้ พาณิชยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกสแ์ ละอุตสาหกรรมทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั เศรษฐกจิ ดจิ ทิ ลั สามารถขยายตลาด
และสง่ เสรมิ อุตสาหกรรมในภูมภิ าคเพอ่ื เร่งการเปล่ยี นแปลงเชงิ ดจิ ทิ ลั ใหม้ คี วามก้าวหน้าไดอ้ ย่าง
รวดเรว็ มากยงิ่ ขน้ึ
ในโลกยุคหลงั โควดิ -19 นนั้ สนิ คา้ และบรกิ ารทม่ี โี อกาสเตบิ โตได้ดีระดบั บุคคลนัน้ ลว้ น
เป็นสนิ คา้ ประเภททล่ี ว้ นพง่ึ พาความก้าวหน้าของเทคโนโลยเี ป็นหลกั เช่น คอมพวิ เตอร์ อุปกรณ์
ส่อื สารอิเล็กทรอนิกส์ ท่ีรองรบั การเช่ือมต่ออินเทอร์เน็ตความเร็วสูง เฟอร์นิเจอร์ตกแต่งบ้าน
อปุ กรณ์ทาอาหาร อุปกรณ์ออกกาลงั กายภายในบา้ นหรอื ทพ่ี กั วดิ โี อเกม และเคร่อื งเล่น ผลติ ภณั ฑ์
เพ่อื สุขภาพ อุปกรณ์ท่มี รี ะบบทางานได้โดยไม่ต้องสมั ผสั (Touchless) เช่น ประตู และก๊อกน้า
แบบเซนเซอร์ อสงั หารมิ ทรพั ยใ์ นพ้นื ท่รี อบชุมชนเมอื ง บรกิ ารอนิ เทอร์เน็ต บรกิ ารขนส่งสนิ ค้า
แบบดิลิเวอรี บริการแบบถึงท่ี (On-Site Service) บริการวิดีโอสตรีมมิงแพลตฟอร์ม (Netflix,
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-25
Apple TV+) บริการให้คาปรึกษาหรือแปลผลตรวจสุขภาพในรูปแบบทางไกล (Telehealth,
Telemedicine)
ส่วนสนิ ค้าและบรกิ ารท่มี โี อกาสเตบิ โตได้ดีในระดบั ภาคธุรกจิ นัน้ ย่อมมแี นวโน้มท่ไี ม่
ต่างกนั ในส่วนของการนาเอาประโยชน์จากเทคโนโลยใี นโลกปัจจุบนั มาใชใ้ นการดาเนินการทาง
ธุรกจิ ไดแ้ ก่สนิ คา้ เช่น คอมพวิ เตอร์ ซอฟตแ์ วรแ์ ละแอปพลเิ คชนั เพ่อื สนับสนุนการทางานต่าง ๆ
เคร่อื งมอื ส่อื สารอเิ ล็กทรอนิกส์ อนิ เทอร์เน็ตความเรว็ สูง เทคโนโลยดี ิจิทลั และนวตั กรรม เช่น
ระบบควบคุมอตั โนมตั ิ หุ่นยนต์ การพมิ พส์ ามมติ ิ ปัญญาประดษิ ฐ์ บลอ็ กเชน คลาวด์ การจดั การ
ขอ้ มลู ขนาดใหญ่ ความจรงิ เสมอื น (Virtual Reality) บรกิ ารในเครอื ขา่ ยสงั คมออนไลน์ เชน่ การทา
ตลาดและสอ่ื โฆษณาเพอ่ื เขา้ ถงึ กลุ่มเป้าหมาย และบรกิ ารขนสง่ และโลจสิ ตกิ ส์ เป็นตน้ 17
4.3.2 ปัจจยั ทางลบ
สาหรบั ไทย
จากท่ีได้มีการกล่าวไปข้างต้นถึงคุณประโยชน์ของประเทศภาคีจะได้รับในด้าน
ความกา้ วหน้าของเทคโนโลยี เช่น การทาการคา้ ผ่านช่องทางพาณิชยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์นนั้ จะพบว่า
ไทยยงั จาเป็นตอ้ งพฒั นาในดา้ นน้ีต่อไป โดยจะเหน็ ไดว้ ่าไทยใชแ้ พลตฟอรม์ ของประเทศค่คู า้ และ
ยงั ไม่ได้มกี ตกิ ารองรบั ท่แี น่ชดั นอกจากน้ี พาณิชย์อเิ ล็กทรอนิกส์ขา้ มพรมแดนของไทยยังไม่
สามารถเช่อื มโยงกบั ประเทศเพ่อื นบ้านได้ โดยเพ่อื ให้เท่าทนั ประเทศอ่นื ไทยจงึ อาจต้องมกี าร
เตรยี มการในส่วนน้ีต่อไป การค้าเสรที ่มี ขี นาดใหญ่อย่าง RCEP นามาซ่งึ โอกาสและการแข่งขนั
มากยง่ิ ขน้ึ ทงั้ ดา้ นฝีมอื แรงงานและสนิ คา้ ทม่ี รี าคาถูกจะทะลกั เขา้ มาทงั้ ในช่องทางการคา้ ปกตแิ ละ
จากการค้า พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ซ่ึงอาจส่งผลกระทบต่อผู้ประกอบการโดยเฉพาะ SME และ
เกษตรกรไทยไดห้ ากไม่ไดม้ กี ารเตรยี มตวั รบั มอื
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีล่าสุด เช่น IoT Machine Learning และ Big data
จาเป็นต้องปรบั แนวทางปฏิบตั ดิ ้าน Data Governance18 เพม่ิ เติมในการประกอบธุรกิจทวั่ โลก
17 Trade Policy and Strategy Office. (2563). เศรษฐกจิ หลงั COVID-19 พลกิ วกิ ฤตเป็นโอกาส. TPSO Journal.
http://www.tpso.moc.go.th/sites/default/files/tpso_journal_jul_63_issue_108.pdf
18 Data Governance หรือ การธรรมาภิบาลขอ้ มูล คอื แนวคดิ และกระบวนการสาหรบั การจดั การขอ้ มลู สาหรบั องคก์ รทใ่ี ห้
ความสาคญั กบั ขอ้ มลู เป็นหลกั โดยเชอ่ื ว่าขอ้ มลู นนั้ เป็นทรพั ยส์ นิ ทม่ี คี า่ อยา่ งหน่งึ สาหรบั องคก์ รหรอื ทม่ี กั เรยี กกนั วา่ Data as an
Asset ดงั นัน้ เขาจงึ มองวา่ จะตอ้ งมวี ธิ บี รหิ ารจดั การอยา่ งไรเพอ่ื นามาใชป้ ระโยชน์ไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ ถูกตอ้ งและปลอดภยั เป็น
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-26 Private & Confidential
4444
ความตกลงการคา้ สมยั ใหม่ สามารถเขา้ มามสี ่วนช่วยในดา้ นการกากบั ดแู ลขอ้ มูลระหว่างประเทศ
ซ่ึงถือเป็นความพยายามในการเช่อื มต่อระหว่างความก้าวหน้าของดจิ ิทลั กบั ความสามารถของ
ประเทศตา่ ง ๆ ในการกากบั ดแู ลและควบคุมเศรษฐกจิ และสงั คมดจิ ทิ ลั ทก่ี าลงั มกี ารใชเ้ พม่ิ มากขน้ึ
ความตกลงการคา้ สมยั ใหม่ เช่น RCEP และ CPTPP มคี วามคลา้ ยคลงึ กนั ในประเด็น
การเคล่ือนย้ายของข้อมูล (data mobility) เพ่อื ให้สอดคล้องกบั จุดมุ่งหมายของกฎหมายด้าน
เศรษฐกิจระหว่างประเทศ โดยพบว่าความตกลง RCEP นัน้ เลือกใช้ความตกลง CPTPP เป็น
ตวั อย่างแต่เลอื กทจ่ี ะปรบั เปล่ยี นในสว่ นของการท่ปี ระเทศต่าง ๆ ยงั มคี วามสามารถในการกากบั
ดูแลเชิงนโยบายด้านข้อมูลของตนได้เม่อื เห็นว่าจาเป็น นอกจากน้ี ความต่างอีกประการของ
RCEP หากเทียบกับ CPTPP คือ ภายใต้ CPTPP ประเทศต่างๆ จาเป็นต้องแสดงให้เห็นว่า
มาตรการของตนดาเนนิ การตามวตั ถปุ ระสงคข์ องนโยบายสาธารณะทถ่ี กู ตอ้ งตามกฎหมาย และไม่
เป็นไปตามอาเภอใจ เป็นการเลอื กปฏบิ ตั อิ ย่างไม่ยุตธิ รรม หรอื มขี อ้ จากดั ทางการค้าท่แี อบแฝง
และขอ้ จากดั ต่างๆ นัน้ ตอ้ งไม่ไดม้ ากเกนิ ความจาเป็น และในบางครงั้ คาถามเหล่าน้ีอาจถูกตดั สนิ
ผ่านกระบวนการระงบั ขอ้ พพิ าทระหว่างรฐั และรฐั ในทางตรงกนั ขา้ ม ภายใต้ RCEP แตล่ ะประเทศ
เองจะตอ้ งตดั สนิ ใจว่าสงิ่ ใด “ถอื วา่ จาเป็น” เพอ่ื บรรลวุ ตั ถปุ ระสงคข์ องนโยบายสาธารณะทช่ี อบดว้ ย
กฎหมาย ตามทไ่ี ดม้ กี ารอา้ งองิ ใน footnote ของความตกลงว่า
“The Parties affirm that the necessity behind the implementation of such
legitimate public policy shall be decided by the implementing Party” 19
ภาคภี ายใตค้ วามตกลงอาจสามารถแสดงความคดิ เหน็ ได้ว่ามาตรการเป็นไปโดยพลการ
เลอื กปฏบิ ตั อิ ย่างไม่ยุตธิ รรม หรอื มขี อ้ จากดั ทางการค้าท่แี อบแฝง แต่ไม่สามารถอ้างได้ว่าไม่ได้
ดาเนินการตามวตั ถุประสงคข์ องนโยบายสาธารณะท่ถี ูกต้องตามกฎหมาย หรอื ไม่จาเป็น ภาคี
ต่างๆ ทงั้ น้ี ตรงกนั ข้ามกบั CPTPP ความตกลง RCEP ไม่ได้คาดการณ์ถึงการใช้การระงบั ข้อ
พพิ าทระหว่างรฐั และรฐั สาหรบั ภาระผูกพนั ในการกากบั ดูแลข้อมูลของ Data Governance (แต่
พจิ ารณาว่าประเดน็ น้ี สมาชกิ ภาคสี ามารถนากลบั มาทบทวนได้ ซ่งึ ในกรณีน้ี ค่ภู าคอี าจเลอื กเขา้
ร่วมในข้อพพิ าทระหว่างรฐั และรัฐ) โดยในระหว่างน้ี RCEP จึงยึดถือแนวปฏิบัติรูปแบบของ
สว่ นประกอบสาคญั ในการพฒั นาการบรหิ ารจดั การขอ้ มลู องคก์ ร ทงั้ น้ี การพดู ถงึ ประเดน็ ทงั้ หมดจาเป็นตอ้ งมกี ารผสมผสาน
ระหวา่ งทกั ษะคน กระบวนการภายในและเทคโนโลยที เ่ี หมาะสม
19 Streinz. (2021). RCEP’s Contribution to Global Data Governance. Afronomics Law.
https://www.afronomicslaw.org/category/analysis/rceps-contribution-global-data-governance-0
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-27
การปรึกษาหารือระหว่างภาคีและภายในคณะกรรมการร่วมของ RCEP (RCEP’s Joint
Committee)
สาหรบั ประเดน็ การกากบั ดูแลขอ้ มูล Data Governance อ่นื ๆ ความคล้ายคลงึ ระหว่าง
CPTPP และ RCEP คอื การเน้นเร่อื งการคุม้ ครองขอ้ มูลและความเป็นส่วนบุคคล (ทงั้ น้ี กมั พูชา
ลาว และเมยี นมา อาจต้องใชเ้ วลาถงึ 5 ปี ในการปรบั ตวั ในประเดน็ น้ี) โดย CPTPP ไดเ้ น้นเร่อื ง
การปกป้องข้อมูลส่วนบุคคลเน่ืองด้วยเหตุผลว่าจะเป็นประโยชน์ต่อไปในเชิงเศรษฐกิจ ส่วน
RCEP ได้มกี ารสร้างบทบญั ญตั ใิ หม่ขน้ึ มา ซ่งึ ตวั ขอ้ บทนัน้ สนับสนุนให้กฎระเบยี บในการดาเนิน
ธุรกจิ นนั้ เป็นไปตามหลกั กฎหมายเศรษฐกจิ ระหว่างประเทศ ซ่งึ กาหนดให้ภาคภี ายใต้ความตกลง
นัน้ สนับสนุนให้บรษิ ัทต่างๆ ภายในประเทศตนมกี ารเลือกใช้นโยบายความเป็นส่วนตวั กลุ่ม
ประเทศภาคภี ายใต้ความตกลง RCEP ให้คามนั่ ท่จี ะยดึ มนั่ ในมาตรฐานการปกป้องขอ้ มูล แต่ใน
ขณะเดียวกัน ยังไม่ได้การอ้างอิงอย่างชัดเจนนัก กล่าวโดยสรุปคือ ในประเด็นของ Data
Governance ยึดตาม TPP เป็ นเกณฑ์มาตรฐาน RCEP ดูจะมีข้อจากัดน้อยกว่าหรือมี
ความทะเยอทะยานน้อยกวา่ เม่อื เทยี บกบั CPTPP
ในส่วนบทการค้าอิเล็กทรอนิกส์ของ RCEP นัน้ มขี ้อบทท่รี ะบุถงึ การกากบั ดูแลข้อมูล
Data Governance ท่ีมีผลผูกพนั ซ่ึงนับเป็นครงั้ แรกท่ีจีนเข้าสู่ข้อผูกพันดังกล่าว ความตกลง
RCEP ภายใต้ข้อบทน้ีจึงถือเป็ นสิ่งบ่งช้ีครัง้ แรกว่าข้อกาหนดการกากับดูแลข้อมูล Data
Governance ประเภทใดท่ีจีนยินดียอมรบั โดยข้อบท RCEP น้ีมีการระบุเร่อื งการเคล่ือนย้าย
ขอ้ มูลในรายละเอยี ดทก่ี วา้ งมาก ซ่งึ ถอื เป็นการช่วยลดความเสย่ี งและขอ้ ท้าทายต่อนโยบายการ
กากบั ดแู ลขอ้ มูลภายในประเทศ โดยเฉพาะอย่างยง่ิ การรกั ษาความปลอดภยั ในวงกวา้ งจะช่วยให้
จีนสามารถรกั ษาระบอบการกากับดูแลข้อมูลท่ีมีข้อจากดั ได้โดยไม่ต้องมีการตรวจสอบจาก
ภายนอก ภาษาของขอ้ บทน้ีเร่อื ง Data Governance ทร่ี เิ รมิ่ โดย RCEP มแี นวโน้มทจ่ี ะปรากฏใน
ความตกลงอน่ื ๆ ในอนาคตเมอ่ื ใดทป่ี ระเทศตา่ งๆ พยายามรวมความมงุ่ มนั่ หลกั ในการเคลอ่ื นยา้ ย
ข้อมูลอย่างเสรี แต่ในขณะเดียวกัน รัฐสามารถท่ีจะกากับดูแลนโยบายภายในประเทศได้
เช่นเดยี วกนั โดยการจะกาหนดนโยบายทด่ี ไี ดน้ นั้ ย่อมจาเป็นตอ้ งมรี ากฐานจากการทม่ี กี ารจดั เกบ็
ขอ้ มลู ทด่ี ผี ่านระบบอเิ ลก็ ทรอนิกสแ์ ละความกา้ วหน้าในปัจจุบนั
แมว้ า่ RCEP จะมขี อ้ บทการกากบั ดแู ลขอ้ มลู Data Governance ทแ่ี กไ้ ขแลว้ แต่กย็ งั คง
มกี ารใช้ภาษาและการออกแบบข้อบทท่ียงั คงเหมอื นกบั ความตกลงอ่ืนๆ ท่ไี ด้จดั ทาข้นึ ในช่วง
ศตวรรษท่ี 20 โดยในการท่ีจะให้ความตกลงมคี วามสอดรบั กบั สงั คมปัจจุบนั และพร้อมสาหรับ
ศตวรรษท่ี 21 ตวั ความตกลงเองจาเป็นต้องมคี วามยดื หยุ่นมาก โดยผู้มคี วามสามารถในด้าน
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-28 Private & Confidential
4444
เทคโนโลยแี ละการใชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ อาจสามารถมบี ทบาททส่ี รา้ งสรรคใ์ นการผลกั ดนั ขอ้ บทเหล่าน้ีให้
เกดิ ประโยชน์ได้มากยงิ่ ข้นึ ผ่านการนาเอาเทคโนโลยี เช่น อนิ เทอร์เน็ต Big data และ machine
learning มาประยุกตใ์ ช้
สาหรบั ภฏู าน
นับตงั้ แต่ต้นศตวรรษท่ี 21 ภูฏานได้เห็นความก้าวหน้าอย่างมากในการใช้เทคโนโลยี
และปัจจุบนั สามารถพบเหน็ เทคโนโลยไี ดเ้ กอื บทกุ ทใ่ี นภูฏาน โดยเฉพาะเทคโนโลยสี ารสนเทศและ
การส่อื สาร (ICT) มกี ารเตบิ โตอย่างมากผ่านการสนับสนุนของรฐั บาล แมว้ ่าภูฏานอาจตามหลงั
ประเทศอน่ื อยบู่ า้ ง แตภ่ ฏู านไดพ้ ยายามตามใหท้ นั กบั เทคโนโลยที พ่ี ฒั นาขน้ึ ทุกวนั แต่สถานการณ์
ปัจจุบนั ในภูฏานกาลงั เรยี กรอ้ งหานักประดษิ ฐ์มากขน้ึ การใชเ้ ทคโนโลยใี นภูฏานสามารถเห็นได้
อยา่ งกวา้ งขวาง แต่นวตั กรรมเชน่ น้ีมใี หเ้ หน็ ในปรมิ าณทจ่ี ากดั เทา่ นนั้ ตวั เลขดงั กล่าวเพมิ่ ขน้ึ อย่าง
ทวคี ณู ในชว่ งไม่กป่ี ีทผ่ี ่านมา แตอ่ าจจะไมเ่ พยี งพอทจ่ี ะกา้ วใหท้ นั กบั เทคโนโลยที พ่ี ฒั นาไป ในขณะ
ทก่ี ารพดู ถงึ เมอื งอจั ฉรยิ ะ โดรน ปัญญาประดษิ ฐ์ และเทคโนโลยใี หม่อ่นื ๆ อกี มากมายกาลงั เตบิ โต
ในภูฏาน แต่ประเทศยงั คงต้องการกาลงั คนท่ีมคี วามสามารถในการทางานร่วมกบั เทคโนโลยี
เหลา่ นนั้ ได้ พรอ้ มทงั้ มคี วามสามารถในการคดิ คน้ สงิ่ ใหม่ ๆ เพอ่ื ปรบั ปรุงใหเ้ ท่าทนั และเพอ่ื รองรบั
กบั สถานการณ์ในอนาคตตอ่ ไป20
4.4 สภาวะอากาศโลกเปลย่ี น
4.4.1 ปัจจยั ทางบวก
➢ การลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจก
การจดั ทาความตกลงการคา้ เสรี จะส่งผลให้การคา้ ระหว่างประเทศเพมิ่ ขน้ึ อย่างมากและ
ผลผลติ ทางเศรษฐกจิ จะขยายตวั พรอ้ มกบั การลดอตั ราภาษศี ุลกากรในระดบั ภูมภิ าค แต่อาจนามา
ซง่ึ การเพมิ่ การปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกทวั่ โลก ทงั้ น้ี ในระยะยาว ปัญหาการปลอ่ ยมลพษิ เหล่าน้ีอาจ
สามารถลดลงได้จากการช่วยเหลอื ผ่านเทคโนโลยใี หม่ ๆ จากประเทศพฒั นาแลว้ จะถูกถ่ายทอดสู่
ประเทศกาลังพัฒนา ประเทศต่าง ๆ จึงควรมีการเน้นย้าถึงความจาเป็ นของการนาเอา
20 Rai, Ashik. “Tech in Bhutan - Ashik Rai.” Medium, January 6, 2022. https://medium.com/@ashikwaitforitrai98/tech-in-
bhutan-3024b35cbe02.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-29
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีมาใชค้ วบคู่กบั การยกระดบั มาตรฐานของนโยบายดา้ นสงิ่ แวดลอ้ ม
และสภาพอากาศทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพมากขน้ึ เพอ่ื เป็นการร่วมมอื กนั ในระดบั ระหวา่ งประเทศเพ่อื มุ่งสู่
การลดการปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกทวั่ โลก
นอกจากน้ี เน่ืองจากหลายประเทศ รวมถึงไทยและภูฏานได้ให้คามนั่ ต่อความตกลง
ปารีส (Paris Agreement) ซ่ึงเป็นความตกลงตามกรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการ
เปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศ และเป้าหมายการพัฒนาท่ียงั่ ยืนภายในปี 2030 (Sustainable
Development Goals: SDG) ของสหประชาชาติ การหาจุดสมดุลทต่ี อบโจทยท์ งั้ ในแงข่ องผลกาไร
ทางเศรษฐกจิ ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ และภาระดา้ นสงิ่ แวดลอ้ มภายใตค้ วามตกลง จงึ มคี วามสาคญั ในการมุ่ง
พฒั นาเศรษฐกจิ และสง่ิ แวดลอ้ มอย่างควบค่กู นั นอกจากน้ี ควรมกี ารออกแบบและดาเนินนโยบาย
สงิ่ แวดลอ้ มและสภาพภูมอิ ากาศทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพมากขน้ึ สาหรบั การคา้ ระหวา่ งประเทศ
➢ แหล่งพลงั งานทดแทน
เมอ่ื พจิ ารณาถงึ อตุ สาหกรรมพลงั งานทดแทน ความตกลงทางการคา้ ระหว่างกนั อาจเป็น
ประโยชน์ เน่ืองจากขนั้ ตอนเก่ียวกับการกาหนดกฎแหล่งกาเนิดสินค้า ตลอดจนขนั้ ตอนทาง
ศุลกากรจะเป็นมาตรฐานและง่ายต่อความเข้าใจ ทาให้ห่วงโซ่มูลค่าและห่วงโซ่การผลติ สาหรบั
อุปกรณ์ผลติ พลงั งานสะอาดจะดาเนินการในลกั ษณะทม่ี ปี ระสทิ ธผิ ลมากข้นึ
สาหรบั ภูฏาน
ภูฏานมปี รมิ าณการปล่อยก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์เท่ากบั ศูนย์ และไม่ใช่แค่มสี ภาพการ
ปล่อยคาร์บอนท่ีเป็นกลาง (carbon-neutral) เท่านัน้ แต่ยงั ติดลบ (carbon-negative) อีกด้วย
เน่ืองจากภูฏานมปี รมิ าณป่ าไม้ท่ีปล่อยออกซิเจนมากกว่าปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ท่ีปล่อย
ออกมาปีละ 1.1 ลา้ นตนั อกี ทงั้ ยงั ส่งออกกระแสไฟฟ้าจากพลงั งานทห่ี มุนเวยี นขายใหก้ บั อนิ เดยี
อกี ดว้ ย จงึ ทาใหภ้ ูฏานมปี รมิ าณปลอ่ ยคารบ์ อนตดิ ลบ
ในส่วนของนโยบายภาครฐั นบั ตงั้ แต่ปี 2552 รฐั บาลไดผ้ ลกั ดนั นโยบายหลายอย่างทท่ี า
ใหป้ รมิ าณคาร์บอนลดลงมหาศาล เช่น การผลติ กระแสไฟฟ้าจากพลงั น้า มสี ว่ นอย่างมากในการ
ลดการเผาผลาญพลงั งานฟอสซิล มคี วามร่วมมอื กบั บรษิ ัทรถยนต์ชนั้ นาของโลกอย่าง Nissan
เพ่อื ส่งเสรมิ การใช้รถยนต์พลงั งานไฟฟ้า พร้อมทงั้ รฐั บาลได้ลดราคารถพลงั งานไฟฟ้าและผัน
งบประมาณอุดหนุนราคาหลอดไฟฟ้าประหยดั พลงั งาน มกี ารตงั้ เป้าเป็นรฐั บาลปลอดกระดาษ มี
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-30 Private & Confidential
4444
การลงนามขอ้ ตกลงท่กี าหนดว่าปรมิ าณป่าไม้ของประเทศจะต้องไม่น้อยกว่า 60% ของพน้ื ทท่ี งั้
ประเทศและเพ่อื รกั ษาพน้ื ทป่ี ่า และรฐั บาลไดม้ กี ารปล่อยกระแสไฟฟ้าให้ประชาชนในพน้ื ท่ชี นบท
ไดใ้ ชป้ ราศจากคา่ ใชจ้ ่ายเพอ่ื หวงั ลดการตดั ไมม้ าทาฟืน21
สาหรบั ไทย
การมสี ่วนร่วมท่ีประเทศกาหนด หรือ Nationally Determined Contributions (NDCs)
เป็นกลไกสาคญั เพ่อื บรรลุความตกลงปารสี (Paris Agreement) ในความพยายามกาจดั ปรมิ าณ
ก๊าซเรอื นกระจกจากกจิ กรรมมนุษย์นัน้ ไทยมกี ารกาหนดเป้าหมายการลดการปล่อยก๊าซเรอื น
กระจกใหไ้ ดร้ อ้ ยละ 20-25 หรอื จานวน 111-139 ล้านตนั คาร์บอนไดออกไซด์เทยี บเท่า ภายในปี
2573 ซ่งึ ในปัจจุบนั ประเทศไทยไดม้ กี ารขบั เคลอ่ื นนโยบายดา้ นเศรษฐกจิ และดา้ นพลงั งานใหต้ อบ
โจทย์ทิศทางของโลกและข้อตกลงดงั กล่าวอย่างชดั เจน ทงั้ การขบั เคล่อื นเศรษฐกจิ ผ่านโมเดล
BCG ท่มี ุ่งเน้นการพฒั นาเศรษฐกิจใน 3 ด้าน คอื ด้านเศรษฐกิจชวี ภาพ-เศรษฐกิจหมุนเวียน-
เศรษฐกจิ สเี ขยี ว
ขณะท่ีแผนพฒั นากาลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ. 2561 – 2580 ได้กาหนด
เป้าหมายกาลงั การผลติ ไฟฟ้าจาก 'พลงั งานทดแทน' ใหไ้ ดร้ อ้ ยละ 37 ภายในปี พ.ศ. 2580 โดยจะ
สนบั สนุนการผลติ ไฟฟ้าจากพลงั งานแสงอาทติ ย์ และส่งเสรมิ ยานยนตไ์ ฟฟ้าในประเทศ เพ่อื เพมิ่
การเขา้ ถงึ พลงั งานสะอาด ช่วยลดมลพษิ ทางอากาศ ลดการปลอ่ ยก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์ นาไปสู่
ความมนั่ คงด้านพลงั งานอย่างยงั่ ยนื ให้กับประเทศ เกิดความร่วมมอื ระหว่างภาครฐั และภาค
ประชาชนทส่ี อดประสานกบั ทศิ ทางนโยบายเศรษฐกจิ สเี ขยี วของรฐั บาลและนโยบายการส่งเสรมิ
การใช้พลงั งานทดแทนของกระทรวงพลงั งานเพ่อื นาไปสู่เป้าหมายการลดการปล่อยก๊าซเรอื น
กระจกตามขอ้ ตกลงปารสี ร่วมกนั อยา่ งเป็นรปู ธรรมอกี ดว้ ย
ทงั้ น้ี สานักงานคณะกรรมการกากบั กจิ การพลงั งาน (กกพ.) ซ่งึ ถูกจดั ตงั้ ขน้ึ เพ่อื กากบั
ดแู ลการประกอบกจิ การพลงั งาน ทงั้ กจิ การไฟฟ้า กจิ การก๊าซธรรมชาติ และกจิ การระบบโครงข่าย
พลังงาน การอนุญาตประกอบกิจการพลงั งาน กากับดูแลอัตราค่าบริการ กาหนดมาตรฐาน
ให้บรกิ ารพลงั งานและมาตรฐานความปลอดภยั ในการประกอบกิจการพลงั งาน คุ้มครองสิทธิ
ประโยชน์ผใู้ ชพ้ ลงั งาน รวมทงั้ คุม้ ครองผปู้ ระกอบการใหม้ กี ารแขง่ ขนั อย่างเป็นธรรม สง่ เสรมิ การมี
21 ทมี ขา่ วสง่ิ แวดลอ้ ม. “‘ภูฏาน’ เป็นประเทศแรกและประเทศเดยี วของโลก ทม่ี ปี รมิ าณการปลอ่ ยก๊าซคารบ์ อนเท่ากบั ศูนย.์ ” สานกั
ขา่ วสง่ิ แวดลอ้ ม (GreenNews), March 27, 2019. https://greennews.agency/?p=18755.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-31
สว่ นร่วมของผใู้ ชพ้ ลงั งาน ประชาชน และผไู้ ดร้ บั ผลกระทบจากการประกอบกจิ การพลงั งานในการ
บรหิ ารจดั การและพฒั นาพลงั งานของประเทศ
ทผ่ี ่านมา กกพ. ไดจ้ ดั ตงั้ 'กองทุนพฒั นาไฟฟ้า' มวี ตั ถุประสงคเ์ พอ่ื เป็นทนุ สนบั สนุนใหม้ ี
การใหบ้ รกิ ารไฟฟ้าไปยงั ทอ้ งทต่ี ่างๆ อยา่ งทวั่ ถงึ กระจายความเจรญิ ไปสูท่ อ้ งถนิ่ พฒั นาชมุ ชนใน
ทอ้ งถนิ่ ทไ่ี ดร้ บั ผลกระทบจากการดาเนินงานของโรงไฟฟ้า และสง่ เสรมิ การใช้พลงั งานหมุนเวยี น
และเทคโนโลยใี นการประกอบกจิ การไฟฟ้าทม่ี ผี ลกระทบต่อสง่ิ แวดล้อมน้อย โดยคานึงถงึ ความ
สมดุลของทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสรา้ งความเป็นธรรมใหก้ บั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า พฒั นาหรอื ฟ้ืนฟูชุมชนใน
พน้ื ทร่ี อบโรงไฟฟ้าใหม้ คี วามเจรญิ และมคี ุณภาพชวี ติ ทด่ี ขี น้ึ และภารกจิ สาคญั อกี ประการหน่ึง คอื
การส่งเสรมิ สงั คมและประชาชนให้มคี วามรู้ มสี ว่ นร่วมทางดา้ นไฟฟ้า รวมถงึ สรา้ งความตระหนัก
ในเรอ่ื งของพลงั งานทดแทน พลงั งานหมุนเวยี น22
4.4.2 ปัจจยั ทางลบ
➢ การลดการปล่อยกา๊ ซเรือนกระจก
การค้าระหว่างประเทศท่เี พมิ่ ขน้ึ และการขยายตวั ของกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ อาจนามา
ซ่งึ เพมิ่ การปล่อยก๊าซเรอื นกระจกทวั่ โลกจากการเผาไหมเ้ ช้อื เพลงิ ซ่งึ ทาใหอ้ ตั ราการเตบิ โตเฉลย่ี
ต่อปีของการปล่อยก๊าซเรอื นกระจกทวั่ โลกอาจเพมิ่ ขน้ึ เป็นสองเท่าหากเปรยี บเทยี บกบั ทศวรรษท่ี
ผ่านมา การจากศกึ ษาพบว่าการปล่อยก๊าซเรอื นกระจกในประเทศทก่ี าลงั พฒั นาจะเพมิ่ ขน้ึ ทงั้ น้ี
ในระยะยาว ปัญหาการปล่อยมลพษิ เหล่าน้ีอาจบรรเทาลงได้จากการช่วยเหลอื ผ่านเทคโนโลยี
ใหม่ๆ ทเ่ี ขา้ สู่ประเทศกาลงั พฒั นาจากความตกลงทางการค้า ทช่ี ่วยในการเปิดตลาดการค้าท่เี สรี
มากข้นึ และกว้างขวางข้นึ ได้เช่นกนั ประเทศต่างๆ จงึ ควรมกี ารเน้นย้าถึงความจาเป็นของการ
นาเอาความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีมาใช้ควบคู่กับการยกระดบั มาตรฐานของนโยบายด้าน
สง่ิ แวดล้อมและสภาพอากาศท่มี ปี ระสทิ ธิภาพมากข้นึ เพ่อื เป็นการร่วมมอื กนั ในระดบั ระหว่าง
ประเทศเพอ่ื ม่งุ สกู่ ารลดการปล่อยก๊าซเรอื นกระจกทวั่ โลก23
การกระจายตวั ของการผลติ และการค้าระหว่างประเทศท่เี พม่ิ ข้นึ ทาใหเ้ กิดความกงั วล
เก่ียวกับสภาพอากาศและผลกระทบจากมลภาวะ กล่าวคือ การค้าระหว่างประเทศจะเพ่ิม
22 bangkokbiznews. “‘พลงั งานทดแทน’ เสน้ ทางสเู่ ป้าหมายลด ‘ก๊าซเรอื นกระจก’ ในไทย,” June 10, 2021.
https://www.bangkokbiznews.com/social/942912.
23 Tian et al. (2022). Regional trade agreement burdens global carbon emissions mitigation. Nature Communications.
https://www.nature.com/articles/s41467-022-28004-5
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-32 Private & Confidential
4444
การปล่อยมลพษิ ทงั้ ในระดบั ภูมภิ าคและทวั่ โลก โดยประเทศทพ่ี ฒั นาแลว้ ทม่ี เี ทคโนโลยกี ารผลติ ท่ี
สะอาดและนโยบายดา้ นสงิ่ แวดลอ้ มทเ่ี ขม้ งวดและมมี าตรฐานนนั้ อาจมกี ารเลอื กใชว้ ธิ กี ารยา้ ยฐาน
การผลติ ทก่ี ่อใหเ้ กดิ กา๊ ซเรอื นกระจกไปสู่ประเทศกาลงั พฒั นาแทน เน่ืองจากหลายประเทศทก่ี าลงั
พฒั นายงั มไิ ดม้ มี าตรฐานเชงิ สงิ่ แวดลอ้ มทเ่ี ขม้ งวดเทา่ ใดนกั
จากการพิจารณาความตกลง RCEP พบว่ามีหลายประเทศภาคีท่ียงั คงสถานะเป็น
ประเทศกาลงั พฒั นา ในปี 2561 ปรมิ าณกา๊ ซเรอื นกระจกจากประเทศสมาชกิ RCEP มสี ดั สว่ นทส่ี งู
ถงึ รอ้ ยละ 39.1 ของการปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกจากการเผาไหมเ้ ชอ้ื เพลงิ ทวั่ โลก ดงั นนั้ การเตบิ โต
อย่างรวดเรว็ ของกจิ กรรมการผลติ และการค้าระหว่างประเทศของสมาชกิ ภาคภี ายใต้ความตกลง
RCEP และการกระจายฐานผลติ สู่ประเทศทพ่ี ฒั นาน้อยอาจก่อใหเ้ กดิ การปล่อยมลภาวะทเ่ี พมิ่ ข้นึ
ได้24 ทงั้ น้ี ผลการศึกษาพบว่าการลดอตั ราภาษีจากความตกลง RCEP จะทาให้เกิดการเพิ่ม
การปล่อยก๊าซเรือนกระจกทวั่ โลกร้อยละ 3.1 ต่อปี หากความเข้มข้นของการปล่อยก๊าซไม่
เปลย่ี นแปลง (การปล่อย CO2 ตอ่ หน่วยของผลผลติ ) เน่อื งจากอตั ราการเตบิ โตเฉลย่ี ต่อปีของการ
ปล่อย CO2 ทวั่ โลกจากการเผาไหม้เชอ้ื เพลงิ ในทศวรรษทผ่ี ่านมาอย่ทู ่ีประมาณรอ้ ยละ 1.5 - 3.1
แสดงถงึ อปุ สรรคในระดบั ระหว่างประเทศทต่ี อ้ งการลดการปล่อย CO225
ภาระดา้ นสง่ิ แวดลอ้ มในประเทศกาลงั พฒั นาบางประเทศ เช่น เวยี ดนามและไทยจะพุ่ง
สูงข้นึ และในระยะยาว ควรมีการนาเอาความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีมาใช้ประโยชน์เพ่ือลด
ความเขม้ ขน้ ของมลพษิ โดยเร่งด่วนในประเทศกาลงั พฒั นาจานวนมากเพอ่ื ชดเชยการปลอ่ ยมลพษิ
สว่ นเกนิ ทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ จากการขยายตวั ทางการคา้ และทางเศรษฐกจิ
➢ แหล่งพลงั งานทดแทน
ความตกลงทางการค้า สามารถเป็นอุปสรรคในเชิงการเปล่ียนแปลงสู่การเลือกใช้
พลงั งานทดแทนในระดบั เอเชยี และระดบั โลกได้ หากพจิ ารณาจากความตกลง RCEP จะพบว่ามี
เพยี งการอา้ งองิ เดยี วท่อี ้างถึงการปกป้องสง่ิ แวดลอ้ มในบทท่ี 17 ภายใต้หวั ขอ้ “บทบญั ญตั ิและ
ข้อยกเว้นทวั่ ไป” (General Provisions and Exceptions) ซ่ึงรวมข้อยกเว้นทวั่ ไปในมาตรา XIV
และ XX จากความตกลงทวั่ ไปว่าด้วยภาษีและการค้า (GATT) ปี 2537 ข้อยกเว้นเหล่าน้ีทาให้
สมาชกิ RCEP สามารถเลอื กใช้ “มาตรการดา้ นสงิ่ แวดลอ้ มทจ่ี าเป็นในการปกป้องชวี ติ หรอื สุขภาพ
ของมนุษย์ สตั ว์ หรอื พชื ” ได้ ทงั้ น้ี ความตกลง RCEP มไิ ดม้ ขี อ้ บททม่ี คี วามเขม้ งวดเพยี งพอทจ่ี ะ
24 Ibid.
25 Ibid.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-33
สามารถผลกั ดนั ให้ประเทศท่มี ไิ ด้เน้นมาตรฐานด้านสง่ิ แวดล้อมสามารถปฏิบตั ิตามหรอื ดาเนิน
นโยบายตามได้อย่างจรงิ จงั นอกจากน้ี จะพบว่าความตกลง RCEP มไิ ดม้ กี ารกล่าวถึงประเด็น
สาคญั อน่ื ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การแลกใชพ้ ลงั งานทดแทน การปล่อยคารบ์ อน การลงทนุ ในเทคโนโลยี
คารบ์ อนต่า และการถา่ ยทอดเทคโนโลยสี ะอาดอย่างชดั เจน26
ความตกลงทางการค้า อาจเป็นการอานวยให้ประเทศภาคสี ามารถเขา้ ถงึ แรงงานราคา
ต่าและมาตรฐานด้านสง่ิ แวดล้อมท่ลี ดลงได้อย่างง่ายดายกว่าเดิม ดงั นัน้ จึงมคี วามเป็นไปได้ท่ี
ผู้ผลติ ในบางประเทศภาคอี าจถูกชกั จูงใหใ้ ช้กรอบความตกลงใหม่น้ีในกระบวนการผลติ ทไ่ี ม่เป็น
มิตรต่อสิ่งแวดล้อมแต่บริษัทและโรงงานการผลิตได้กาไรสูงสุดผ่านการผลิตแบบเดิม ๆ ท่ี
กอ่ ใหเ้ กดิ ภาวะโลกรอ้ น
4.5 การแพรร่ ะบาดของโรคติดเชื้อโคโรนาไวรสั 2019
4.5.1 ปัจจยั ทางบวก
สาหรบั ภูฏาน
ความสาเรจ็ ของภูฏานในการควบคุมโควดิ -19 ได้รบั ความช่วยเหลอื จากการสนับสนุน
จากนานาชาติ พร้อมทงั้ มกี ารวางมาตรการทางการคลงั และการเงนิ เพ่อื สร้างเสถียรภาพทาง
เศรษฐกจิ และปกป้องผเู้ ปราะบางในช่วงทเ่ี กดิ โรคระบาด27 รฐั บาลภูฏานประสบความสาเรจ็ ในการ
ควบคุมการระบาดภายในประเทศ 2 ครงั้ ในเดอื นสงิ หาคมและธนั วาคม 2563 ดว้ ยการปิดประเทศ
อยา่ งเขม้ งวดทวั่ ประเทศ อยา่ งไรกต็ าม ภาคการผลติ ไฟฟ้าพลงั น้าทางานไดด้ ีแมจ้ ะเกดิ การระบาด
ของโควดิ -19 กต็ าม
เศรษฐกจิ ดจิ ทิ ลั รวมถงึ e-Trade มแี นวโน้มทจ่ี ะกลายเป็นเสาหลกั ในการเตบิ โตหลงั จาก
วกิ ฤตโควดิ -19 ในภูฏาน รฐั บาลได้ให้ความสาคญั กบั การพฒั นาเทคโนโลยสี ารสนเทศและการ
ส่อื สาร (ICT) อย่างไรกต็ าม ภูฏานยงั คงเผชญิ กบั ขอ้ จากดั ในสภาพแวดลอ้ มของ e-trade อย่บู า้ ง
26 Pastukhova. (2021). The world’s biggest trade bloc is born – what does it mean for the energy transition? Energy
Transition. https://energytransition.org/2021/03/the-worlds-biggest-trade-bloc-is-born-what-does-it-mean-for-the-energy-
transition/
27 IMF. “Containing COVID-19 in the Land of the Thunder Dragon,” n.d.
https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2021/12/Trenches-Containing-COVID-Land-Thunder-Dragon.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-34 Private & Confidential
4444
เช่น การเช่ือมต่ออินเทอร์เน็ตท่ีจากดั ค่าใช้จ่ายสูงในการทาธุรกรรมการชาระเงิน โครงสร้าง
พ้นื ฐานด้านกฎระเบียบท่ีไม่สมบูรณ์ และการอานวยความสะดวกทางการค้าและต้นทุนด้าน
โลจสิ ตกิ สท์ ส่ี งู 28
การแพร่ระบาดไดเ้ ปิดใหภ้ ูฏานไดร้ เิ รม่ิ สงิ่ ใหม่ ๆ ในการเสรมิ สรา้ งศกั ยภาพในระยะยาว
ของเศรษฐกจิ มาตรการดงั กลา่ วสามารถเหน็ ได้จากแผนภาคการทอ่ งเทย่ี ว โดยไดม้ กี ารเรมิ่ สารวจ
แหล่งท่องเทย่ี วใหม่ๆ ภายในประเทศเพ่อื เตรยี มโฆษณาและวางแผนเชงิ การคา้ ต่อไป โดยเฉพาะ
อย่างยง่ิ นักท่องเทย่ี วในกลุ่มของการแสวงบุญ นอกจากน้ียงั มกี ารสารวจทางเลอื กอ่นื ๆ ประกอบ
กบั การประเมนิ ความเสย่ี งและผลประโยชน์ทเ่ี ป็นไปได้ตอ่ ไปอยา่ งรอบคอบ29
สาหรบั ไทย
จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควดิ -19 ได้ส่งผลใหค้ วามตกลงทางการค้าท่ไี ทย
เป็นภาคี เช่น ความตกลง RCEP (ทเ่ี รม่ิ มผี ลบงั คบั ใชใ้ นปี 2565) เป็นหน่งึ ในกลไกสาคญั ทจ่ี ะช่วย
ฟ้ืนฟเู ศรษฐกจิ ของไทยและประเทศสมาชกิ ภายใตค้ วามตกลง โดยภมู ภิ าค RCEP ถอื เป็นฐานการ
ผลติ ทส่ี าคญั และเป็นกลไกหลกั ในการขบั เคล่อื นเศรษฐกจิ โลก ถงึ แมว้ ่าทวั่ โลกจะไดร้ บั ผลกระทบ
จากการแพร่ระบาดของโควดิ -19 แต่สาหรบั การลงทุนในภูมภิ าค RCEP ยงั คงขยายตวั ต่อเน่ือง
ซง่ึ ในปี 2563 ไดร้ บั เมด็ เงนิ ลงทุน (FDI Inflow) มลู คา่ 329,054 ลา้ นดอลลารส์ หรฐั ฯ หรอื คดิ เป็น 1
ใน 3 ของเมด็ เงนิ ลงทุนของโลก ความตกลงทางการคา้ ระหว่างประเทศจะทาใหม้ กี ารลงทุนเพม่ิ
มากขน้ึ เน่ืองจากห่วงโซ่การผลติ ในภูมภิ าคขยายตวั และแขง็ แรงขน้ึ ซ่ึงเป็นผลมาจากการอานวย
ความสะดวกและการลดอุปสรรคทางการคา้ รวมทงั้ ส่งเสรมิ การใช้วตั ถุดบิ ภายในภูมภิ าค ทาให้
เกิดการจ้างงานในภาคอุตสาหกรรมการผลติ และกิจการภาคบริการต่อเน่ืองเพม่ิ มากข้นึ โดย
ประโยชน์จะเกิดอย่างสูงสุดจากความตกลงหากผู้ท่ีได้รับผลประโยชน์ เช่น ผู้ประกอ บการ
เกษตรกร หรือผู้สนใจทาการค้า เร่งใช้ประโยชน์จากความตกลง พร้อมมีการทาความเข้าใจ
กฎระเบยี บท่เี ก่ียวขอ้ งของแต่ละประเทศสมาชิก และศกึ ษาพฤติกรรมของผู้บริโภค ตลอดจน
28 World Bank Group. “Bhutan Development Update: Ramping up e-Trade for a Resilient Recovery.” World Bank, April
29, 2021. https://www.worldbank.org/en/country/bhutan/publication/bhutan-development-update-ramping-up-e-trade-for-a-
resilient-recovery.
29 ADB. “OVERCOMING COVID-19 IN BHUTAN.” ADB, 2021.
https://www.adb.org/sites/default/files/publication/761051/overcoming-covid-19-bhutan-lessons.pdf.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-35
ชอ่ งทางการจาหน่ายทงั้ ตลาดออนไลน์และออฟไลน์ เพอ่ื สรา้ งแตม้ ตอ่ ทางการคา้ ในตลาดไดอ้ ย่างมี
ประสทิ ธภิ าพ30
ความตกลงการค้าสมยั ใหม่ ครอบคลุมถึงการค้าดิจิทลั หรือพาณิชอิเล็กทรอนิกส์ ท่ี
สอดคลอ้ งกบั วถิ ชี วี ติ ใหม่ หรอื New Normal ในยคุ หลงั โควดิ -19 ดงั นนั้ รฐั บาลไทยควรจะผลกั ดนั
การใช้ประโยชน์จากความตกลงใหม่ ๆ เช่น RCEP อย่างเต็มท่ี เพ่อื ใช้เป็นโอกาสในการฟ้ืนฟู
ภาคอุตสาหกรรมการส่งออกของไทย ในยุคหลังโควิด-19 และการมุ่งสู่การเป็ นเศรษฐกิจ
แพลตฟอรม์ กล่าวคอื เศรษฐกจิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการพฒั นาเทคโนโลยที ช่ี ่วยเช่อื มโยงผซู้ อ้ื และผู้ขาย
นายจา้ งและแรงงาน เขา้ มาพบกนั หน้าทเ่ี ช่นน้ีในอดตี เกดิ ข้นึ ผ่านตลาดท่มี ลี กั ษณะชดั เจนทาง
กายภาพ แต่ในโลกของเศรษฐกจิ แพลตฟอร์ม แพลตฟอรม์ ทเ่ี กดิ ข้นึ ในโลกอนิ เทอรเ์ น็ตไดเ้ ขา้ มา
ทาหน้าท่ดี งั กล่าวแทนท่ี โดยแพลตฟอร์มไม่ไดเ้ ป็นผูจ้ า้ งงานหรอื ผู้ขาย แต่เป็นเพยี งตวั กลางใน
การทาหน้าทจ่ี บั คู่ (matching) พฒั นาการอย่างรวดเรว็ ของเศรษฐกจิ แพลตฟอรม์ ถูกขบั เคล่อื นให้
กระจายไปอย่างรวดเรว็ ผ่านการขยายตวั ของการใชโ้ ทรศพั ท์เคล่อื นท่ี เทคโนโลยกี ารเกบ็ ขอ้ มูล
ขนาดใหญ่ และการเขา้ ถงึ อนิ เทอรเ์ นต็ ไดท้ ุกหนแหง่
ทผ่ี ่านมา โครงสรา้ งของเศรษฐกจิ ไทยยงั คงพง่ึ พารายไดจ้ ากการสง่ ออก ดงั นนั้ หากไทย
สามารถเร่งการส่งออกและการค้าการขายกบั คู่คา้ โดยใชป้ ระโยชน์จาก FTA จะถอื เป็นการช่วย
สรา้ งรายไดเ้ ขา้ ประเทศ และสรา้ งงานสรา้ งรายไดใ้ หแ้ รงงานและอุตสาหกรรมต่าง ๆ ของไทยได้
การคา้ และการลงทุนโดยอาศยั ประโยชน์จาก FTA จะมสี ่วนช่วยใหภ้ าคการส่งออกและเศรษฐกจิ
ไทยยุคหลงั โควดิ -19 นนั้ เกดิ ฟ้ืนฟูได้
นอกจากน้ี จากการประชุมในระดบั รฐั มนตรเี ศรษฐกจิ อาเซียนได้เห็นชอบในหลกั การ
ขยายอายุบนั ทกึ ความเขา้ ใจ (MOU) ทอ่ี าเซยี นจะไม่จากดั การสง่ ออกสนิ คา้ จาเป็นในช่วงโควดิ -19
ไปจนถงึ เดอื นพฤศจกิ ายน 2567 และเร่งรดั ประเทศสมาชกิ ใหค้ วามเหน็ ต่อการขยายบญั ชรี ายการ
สนิ คา้ จาเป็น ซง่ึ ไทยเน้นย้าถงึ ความสาคญั ของการประเมนิ ผลกระทบของ MOU เพ่อื ประกอบการ
พจิ ารณาขยายบญั ชรี ายการสนิ คา้ ใหจ้ ากดั เพยี งสนิ คา้ ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั โควดิ -19 และห่วงโซ่การผลติ
เท่านัน้ ทป่ี ระชุมได้ร่วมกนั กาหนดยุทธศาสตร์ด้านความสมั พนั ธ์ทางเศรษฐกจิ กบั ประเทศนอก
อาเซียน เช่น ความตกลง RCEP และแนวทางเจรจาในประเดน็ ใหม่ ๆ ท่เี กิดข้นึ เพ่อื ยกระดบั
ความความตกลงการค้าเสรีของอาเซียนกับคู่เจรจา อาทิ การพัฒนาอย่างยัง่ ยืน แรงงาน
30 ฐานเศรษฐกจิ ดจิ ทิ ลั . (2565). RCEP พลกิ ฟ้ืนเศรษฐกจิ จากวกิ ฤตโควดิ เพม่ิ โอกาสธุรกจิ บรกิ าร ดงึ ดดู การลงทนุ . ฐานเศรษฐกจิ .
https://www.thansettakij.com/economy/509166
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-36 Private & Confidential
4444
สง่ิ แวดลอ้ ม และการจดั ซ้อื จดั จา้ งภาครฐั ซ่งึ ไทยไดเ้ น้นย้าว่าอาเซยี นต้องแสดงบทบาทเชงิ รุกและ
ความเป็นแกนกลางของอาเซียนเพ่อื ขยายความสมั พันธ์กับประเทศนอกภูมิภาค โดยต้องมี
วสิ ยั ทศั น์และจุดยนื ทช่ี ดั เจน ในแถลงการณ์ร่วมของผนู้ า RCEP ในวนั ลงนาม กล่าวถงึ ความรบั รู้
ว่าข้อตกลง RCEP มคี วามสาคญั อย่างยงิ่ ต่อการตอบสนองต่อสถานการณ์การแพร่ระบาดของ
โควดิ -19 ในภูมภิ าค และจะมสี ว่ นสาคญั ในการสร้างความสามารถในการฟ้ืนตวั ของภูมภิ าค ผ่าน
กระบวนการฟ้ืนฟูเศรษฐกจิ หลงั การระบาดใหญ่ทค่ี รอบคลมุ และยงั่ ยนื 31
4.5.2 ปัจจยั ทางลบ
สาหรบั ภฏู าน
รฐั บาลภูฏานประสบความสาเร็จในการควบคุมการระบาดด้วยการปิดประเทศอย่าง
เขม้ งวดทวั่ ประเทศ ในช่วงมกราคมถงึ มถิ ุนายน 2563 ซ่งึ ไดส้ ่งผลกระทบอย่างรุนแรงจากการปิด
พรมแดน ผลผลติ ภาคอตุ สาหกรรมไดร้ บั ผลกระทบอย่างมากจากการหยุดชะงกั ของห่วงโซ่อุปทาน
หลงั จากการเตบิ โตอย่างแขง็ แกรง่ ท่ี 4.3% ในปีงบประมาณ 2561
อตั ราเงนิ เฟ้อดา้ นอาหารเฉลย่ี อย่ทู ่ี 15.6% ในช่วงครง่ึ แรกของปี 2563 ราคาอาหารทส่ี ูง
สง่ ผลใหเ้ กดิ การหยดุ ชะงกั ในกจิ กรรมทางการเกษตร และมแี นวโน้มจะทาลายรายไดข้ องเกษตรกร
ในชนบทจานวนมาก ความต่นื ตระหนกของตลาดแรงงานจากโควดิ -19 ส่งผลกระทบต่อแรงงาน
ภาคบรกิ ารในเขตเมอื งเป็นหลกั รวมถึงผู้ประกอบการท่ตี ้องพ่งึ พาการท่องเทย่ี วทงั้ ทางตรงและ
ทางอ้อม อย่างไรกต็ าม โครงการของรฐั บาลภูฏาน “Druk Gyalpo Relief Kidu (DGRK)” ไดเ้ ขา้
ชว่ ยเหลอื พรอ้ มใหก้ ารสนบั สนุนรายไดแ้ กค่ รวั เรอื นทเ่ี ปราะบางในชว่ งการระบาดของโควดิ -19
ในสว่ นของภาคการทอ่ งเทย่ี วในภฏู าน คาดวา่ จะเรม่ิ มกี ารฟ้ืนตวั บา้ งในช่วงกลางปี 2564
หรือหลังจากนัน้ ผลผลิตภาคบรกิ ารจึงคาดว่าจะลดลง 3.7% ในปี 2563-2564 การขาดแคลน
แรงงาน ราคาปัจจัยการผลิตท่ีสูง และการหยุดชะงักทางการค้าจะยังคงส่งผลกระทบต่อ
อุตสาหกรรมการก่อสร้าง การผลติ และการส่งออกท่ไี ม่ใช่พลงั งานน้า อย่างไรก็ตาม การฟ้ืนตวั
ของเศรษฐกจิ จะขน้ึ อย่กู บั ความรวดเรว็ ในการนาวคั ซนี โควดิ -19 ไปใชท้ วั่ โลก โดยเฉพาะในอนิ เดยี
เน่ืองจากการท่องเท่ยี วและการคา้ เช่ือมโยงระหว่างทงั้ สองประเทศ ความเสย่ี งนัน้ อยู่ในระดบั สูง
31 ประชาชาตธิ รุ กจิ . (2565). เคาะมาตรการสาคญั 19 ประเดน็ อพั เกรด FTA เร่งบงั คบั ใช้ RCEP.
https://www.prachachat.net/economy/news-889656
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-37
เน่ืองจากความไม่แน่นอนท่เี ก่ยี วขอ้ งกบั การแพร่ระบาดอย่างต่อเน่ือง32 จะเหน็ ได้ว่าทางตอนใต้
ของภูฏานทม่ี พี รมแดนตดิ กบั อนิ เดยี ต้องใชม้ าตรการควบคุมทเ่ี ขม้ งวดยง่ิ ขน้ึ และผา่ นการปิดเมอื ง
ทย่ี าวนานขน้ึ กฎระเบยี บท่ีเขม้ งวดของด่านการคา้ ระหว่างประเทศทเ่ี ขา้ และออกในภาคใต้ทาให้
เกดิ ภาวะเงนิ เฟ้อ ความทา้ ทายหลกั ทางเศรษฐกจิ คอื การทาใหจ้ ุดการคา้ ระหว่างประเทศเป็นปกติ
ซง่ึ ขน้ึ อย่กู บั ว่าการระบาดใหญ่ในประเทศอน่ื ๆ เปลย่ี นแปลงไปอย่างไร33
สาหรบั ไทย
ทผ่ี ่านมา การระบาดของไวรสั โควดิ -19 สง่ ผลกระทบต่อเศรษฐกจิ ไทยผ่านการลดลงของ
จานวนนกั ท่องเทย่ี ว และผา่ นห่วงโซ่การผลติ และการขนสง่ สนิ คา้ ระหวา่ งประเทศทเ่ี กดิ จากการปิด
ทาการของหน่วยงานภาครฐั และภาคธุรกจิ ทาใหก้ ารส่งออกสนิ คา้ เรมิ่ มขี อ้ จากดั ในการขยายตวั
มากขน้ึ โดยการแพร่ระบาดทาใหก้ ารผลติ เขา้ สู้ภาวะชะลอตวั เน่ืองจากการขนส่งสนิ ค้าท่ีจากดั
และการผลติ วตั ถุดิบสาหรบั ผลิตสนิ ค้าท่ลี ดลงจากประเทศจนี ดงั นัน้ การแพร่ระบาดของไวรสั
โควิด-19 จึงส่งผลกระทบอย่างมากต่อภาคการท่องเท่ียวและภาคบริการ ไม่ว่าจะเป็นการ
ท่องเทย่ี ว โรงแรม รา้ นอาหาร การบนิ การขนสง่ สนิ คา้ และอาจรวมไปถงึ การเปลย่ี นแปลงห่วงโซ่
อุปทาน เพ่อื เปล่ยี นแหล่งวตั ถุดบิ และการย้ายฐานการผลิตสู่ประเทศท่ีมกี ารกาหนดมาตรการ
รบั มอื ทเ่ี หมาะสมสาหรบั ความไมแ่ น่นอนทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ในอนาคต เช่นเดยี วกบั ภฏู านทอ่ี ตุ สาหกรรม
การท่องเทย่ี วไดร้ บั ผลกระทบจากการแพร่ระบาด
ในช่วงวกิ ฤตการณ์จากโควดิ -19 ท่ยี ดื เยอ้ื มาเป็นเวลานาน ได้สร้างปัญหาให้กบั หลาย
ประเทศ โดยเฉพาะในทางด้านการค้าขายและการติดต่อขนส่งระหว่างกนั มหี ลายประเทศได้
เลอื กใชน้ โยบายปิดประเทศ และมกี ารเรมิ่ กล่าวกนั ถงึ แนวโน้มทโ่ี รคระบาดจะนาไปสู่จุดจบของ
โลกาภิวฒั น์ (End of Globalization) เน่ืองจากประเทศต่าง ๆ จะหนั ไปเน้นค้าขายกันภายใน
ภูมภิ าค หรอื ทเ่ี รยี กวา่ กระแสภมู ภิ าคนยิ ม (Regionalism)
32 World Bank Group, “Bhutan Development Update: Ramping up e-Trade for a Resilient Recovery,” World Bank, April
29, 2021, https://www.worldbank.org/en/country/bhutan/publication/bhutan-development-update-ramping-up-e-trade-for-a-
resilient-recovery.
33 “Containing COVID-19 in the Land of the Thunder Dragon,” IMF, n.d.,
https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2021/12/Trenches-Containing-COVID-Land-Thunder-Dragon.
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-38 Private & Confidential
4444
4.6 การเปลี่ยนแปลงทางสงั คม
4.6.1 ปัจจยั ทางบวก
➢ การเติบโตของจานวนประชากร
ประเทศไทยอย่ใู นอาเซยี นซง่ึ นบั เป็นขุมพลงั ทางเศรษฐกจิ ดว้ ยขนาดของ GDP รวมกนั
สงู ถงึ 2.6 ลา้ นลา้ นดอลล่ารส์ หรฐั ฯ ทาใหอ้ าเซยี นขน้ึ เป็นกลุ่มเศรษฐกจิ ทม่ี ขี นาดใหญ่เป็นอนั ดบั 7
ของโลกในปัจจุบนั ภูมภิ าคน้ีถูกคาดการณ์ว่าจะเป็นตลาดแบบ single market ทม่ี ขี นาดใหญ่เป็น
อนั ดบั สข่ี องโลกภายในปี 2573 รองจากสหรฐั อเมรกิ า จนี และสหภาพยุโรป ขอ้ ดอี กี ประการหน่ึง
คอื อาเซยี นมโี ครงสร้างประชากรท่เี อ้อื ต่อการพฒั นาในโลกปัจจุบนั จากการศกึ ษาพบว่าจานวน
ประชากรทงั้ หมดของอาเซยี นอยทู่ ร่ี าว 660 ลา้ นคน ทาใหอ้ าเซยี นเป็นตลาดทม่ี ปี ระชากรมากทส่ี ุด
เป็นอนั ดบั สาม รองจากจนี และอนิ เดยี ทส่ี าคญั กวา่ นนั้ คอื อายเุ ฉลย่ี ของประชากรในภูมภิ าคคาดว่า
จะอยทู่ ่ี 35 ปีในปี 2583 เมอ่ื เทยี บกบั อายุเฉลย่ี 47 ปีในจนี และ 50 ปีในญป่ี ่นุ 34 จากการทอ่ี าเซยี น
มปี ระชากรวยั ทางานเพมิ่ มากข้นึ จงึ ทาใหไ้ ดเ้ ปรยี บในเชงิ ประชากรท่พี รอ้ มทางาน เม่อื เทยี บกบั
ประเทศอ่นื ๆ และยงั แสดงถงึ โอกาสของตลาดทม่ี แี นวโน้มเตบิ โตขน้ึ ในขณะเดยี วกนั ภฏู านกจ็ ะได้
ประโยชน์จากความตกลงทางการคา้ กบั ไทยทอ่ี าจมขี น้ึ ในอนาคตเชน่ กนั
4.6.2 ปัจจยั ทางลบ
➢ ความไมเ่ ท่าเทียมทางสงั คม
จากการศกึ ษาพบว่าเน่ืองด้วยโควดิ -19 เปรยี บเสมอื นตวั เร่งท่ที าให้ความไม่เท่าเทียม
ภายในประเทศมคี วามชดั เจนและขยายวงกวา้ งมากยงิ่ ขน้ึ ซง่ึ สง่ ผลต่อการเปลย่ี นแปลงสงั คมไม่ว่า
จะเป็นในแงข่ องงานและรายไดข้ องประชากรกลุ่มเปราะบางทไ่ี ดร้ บั ผลกระทบเป็นอย่างมาก เช่น
กลุ่มแรงงานไรฝ้ ีมอื ครวั เรอื นทม่ี รี ายไดต้ ่า แรงงานนอกระบบ แรงงานวยั ตน้ และกลุ่มนกั ศกึ ษาจบ
ใหม่ ผลกระทบรุนแรงโดยเฉพาะในประเทศกาลงั พฒั นาและดอ้ ยพฒั นา นอกจากน้ี ผลกระทบของ
การแพร่ระบาดภายในประเทศนัน้ กระจุกตวั อยู่ในสาขาทต่ี ้องใช้แรงงานเข้มข้น ซ่งึ ต้องการการ
เคล่ือนย้ายของบุคคลต่าง ๆ เช่น การท่องเท่ียว การผลิตเคร่ืองนุ่งห่มและส่ิงทอ โรงแรม
34 Yeong. (2564). สอ่ งอนาคตอาเซยี นในยคุ หลงั การระบาดใหญ่. TMBAM Eastspring.
https://www.tmbameastspring.com/insights/looking-at-asean-s-post-pandemic-future
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 4-39
รา้ นอาหาร และเศรษฐกจิ นอกระบบ อกี ทงั้ ยงั มกี ารคาดการณ์วา่ ความไม่เท่าเทยี มภายในประเทศ
จะรนุ แรงขน้ึ จากการเปลย่ี นแปลงทางดจิ ทิ ลั ของเศรษฐกจิ ในประเทศ
➢ การเปล่ียนแปลงของโครงสรา้ งประชากร
ในปัจจุบัน โลกได้รบั ผลกระทบจากการท่ีประชากรสูงอายุเพ่มิ มากข้นึ และส่งผลให้
ประชากรสว่ นมากลว้ นมปี ัญหาดา้ นสขุ ภาพมากขน้ึ และมกี ารเปลย่ี นแปลงโครงสรา้ งประชากรทจ่ี ะ
ส่งผลต่อคุณภาพชวี ติ ศกั ยภาพทางเศรษฐกจิ และสภาพทางสงั คมในด้านต่าง ๆ รวมถงึ ด้าน
แรงงาน เน่อื งจากประชากรเกดิ ใหม่ไม่สามารถทดแทนกนั ไดท้ นั จงึ สง่ ผลถงึ กาลงั แรงงานในระดบั
โลกท่ีกาลงั เกิดการหดตัวและขาดแคลน ปัญหาดงั กล่าวอาจส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สงั คม
การคา้ และการลงทนุ ของไทยและภฏู าน เน่อื งจากกาลงั แรงงานเป็นปัจจยั การผลติ ทส่ี าคญั ซง่ึ หาก
ไม่สามารถบริหารจดั การหรอื ทดแทนจานวนแรงงานท่ีลดลง ด้วยทุนหรือเทคโนโลยไี ด้อย่าง
ทนั ทว่ งที อาจจะสง่ ผลต่อภาคเศรษฐกจิ และการคา้ ของแตล่ ะประเทศได้
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
4-40 Private & Confidential
4444
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 5-1
บทที่ 5
นโยบาย กฎหมาย และกฎระเบียบของภฏู าน
สำหรบั เน้ือหำในบทน้ี คณะผวู้ จิ ยั ไดท้ ำกำรรวบรวมขอ้ มูลเชงิ ลกึ และวเิ ครำะหน์ โยบำย
กฎหมำย กฎระเบยี บ ตลอดจนมำตรกำรต่ำงๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั กำรนำเขำ้ และสง่ ออกสนิ คำ้ กำรคำ้
บรกิ ำร และกำรลงทุนในภูฏำน เน้อื หำทจ่ี ะนำเสนอแบ่งเป็น 3 สว่ น ไดแ้ ก่ (5.1) นโยบำย กฎหมำย
และกฎระเบยี บดำ้ นกำรค้ำสนิ คำ้ (2) นโยบำย กฎหมำย และกฎระเบยี บด้ำนกำรบรกิ ำรและกำร
ลงทุน (3) นโยบำย กฎหมำย และกฎระเบยี บด้ำนอ่นื ๆ ท่มี แี นวโน้มสำคญั ยงิ่ ขน้ึ ในบรบิ ทกำรคำ้
ปัจจบุ นั
5.1 นโยบาย กฎหมาย และกฎระเบยี บด้านการค้าสินค้า
5.1.1 ระบบภาษีในประเทศ
ภำษีทงั้ หมดในภูฏำนดำเนินกำรโดยกรมสรรพำกรและกรมศุลกำกร (Department of
Revenue and Customs) ปีภำษีเรม่ิ ตงั้ แต่ 1 มกรำคม ถงึ 31 ธนั วำคม โดยบรษิ ทั ต้องย่นื แบบ
แสดงรำยกำรภำษี โดยใชแ้ บบฟอร์ม CIT-2 สำหรบั นิตบิ ุคคลท่จี ดั ตงั้ ข้นึ ภำยใต้พระรำชบัญญตั ิ
บรษิ ทั ไปยงั สำนักงำนสรรพำกรและศุลกำกรประจำภูมภิ ำคภำยในวนั ท่ี 31 มนี ำคมถดั จำกส้นิ ปี
ภำษี
ทงั้ น้ี บรษิ ัทต้องลงทะเบียนขอหมำยเลขผู้เสียภำษีก่อน ไม่ว่ำจะทำงออนไลน์หรือท่ี
สำนกั งำนภำษภี ูมภิ ำคของตน ภำษบี ุคคลธรรมดำสำมำรถย่นื ออนไลน์ไดเ้ ชน่ กนั
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
5-2 Private & Confidential
➢ อตั ราภาษีนาเขา้
ภาษศี ุลกากร
อำกรศุลกำกร (Custom duties) โดยรวมของภูฏำนจะอยู่ท่ีร้อยละ 0 -100 โดยสนิ ค้ำ
ทม่ี อี ำกรสูง เช่น เบยี ร์ เคร่อื งยนตส์ นั ดำปภำยใน ควำมจุกระบอกสบู เกนิ 3,000 ซซี ี ทอ่ี ตั รำสูงถงึ
รอ้ ยละ 100 สว่ นสนิ คำ้ ทอ่ี ตั รำเป็น 0 มหี ลำยรำยกำร เชน่ สนิ คำ้ เกษตรบำงชนิด วคั ซนี
ภาษกี ารขาย
สนิ คำ้ และบรกิ ำรอำจต้องเสยี ภำษกี ำรขำย ซ่งึ จะถูกเก็บ ณ จุดเขำ้ ประเทศภูฏำน (เกบ็ จำก
รำคำ FoB) หรือจุดขำย (เก็บจำกรำคำสินค้ำหรือบริกำรท่ีขำย) อัตรำภำษีจะอยู่ท่ีร้อยละ 0 -100
เช่นกนั โดยทม่ี เี พยี งเบยี รท์ ่ีถูกจดั เก็บในอตั รำดงั กล่ำว ตวั อย่ำงภำษใี นแต่ละสนิ คำ้ และบรกิ ำร เป็น
ดงั น้ี
▪ ซเี มนต์ รอ้ ยละ 5
▪ บรกิ ำรโทรคมนำคม (Tourist SIM) รอ้ ยละ 7
▪ โรงแรมและรำ้ นอำหำร รอ้ ยละ 10
▪ โรงภำพยนตร์ รอ้ ยละ 30
▪ ผปู้ ระกอบกำรเคเบลิ ทวี ี รอ้ ยละ 30
▪ น้ำอดั ลม รอ้ ยละ 30
▪ เบยี ร์ รอ้ ยละ 100
ภาษสี งิ่ แวดลอ้ ม (Green Tax)
รฐั บำลภูฏำนจดั เกบ็ ภำษสี งิ่ แวดลอ้ มสำหรบั สนิ คำ้ ต่ำงๆ ในอตั รำทแ่ี ตกต่ำงกนั โดยมผี ล
บงั คบั ใชใ้ นวนั ท่ี 20 มถิ ุนำยน 2555 ซ่งึ รฐั บำลเรม่ิ จดั เก็บภำษีดงั กล่ำวสำหรบั กำรนำเขำ้ รถยนต์
นอกเหนอื จำกภำษกี ำรขำย (ST) และอำกรศลุ กำกร (CD)
ตวั อย่ำงสนิ ค้ำท่จี ดั เก็บ เช่น ยำนยนต์และเช้อื เพลงิ ปิโตรเลยี ม จะถูกเกบ็ ภำษีในอตั รำ
แตกต่ำงกันไปตำมประเภทเคร่ืองยนต์และควำมจุเคร่ืองยนต์ของรถ เพ่ือเป็นลดกำรปล่อย
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 5-3
ยำนพำหนะโดยลดกำรนำเขำ้ กำรขนส่งทใ่ี ชเ้ ช้อื เพลงิ ฟอสซลิ และสง่ เสรมิ ยำนยนต์ไฟฟ้ำ อกี ทงั้ ยงั
เป็นกำรรกั ษำและป้องกนั สง่ิ แวดลอ้ มอกี ดว้ ย
ในสนิ คำ้ ทม่ี กี ำรจดั เกบ็ Green Tax อตั รำภำษอี ย่รู ะหว่ำงรอ้ ยละ 30 (เคร่อื งยนต์สนั ดำป
ภำยใน ควำมจุกระบอกสบู เกนิ 3,000 ซซี )ี ถงึ รอ้ ยละ 3 เช่น เคร่อื งยนตค์ วำมจุกระบอกสบู ไม่เกนิ
1,500 ซซี ี
➢ ภาษีเงินได้นิติบคุ คล
อตั รำภำษเี งนิ ไดน้ ิตบิ ุคคลในอตั รำรอ้ ยละ 30 เรยี กเกบ็ จำกกำไรสุทธขิ องกจิ กำรทงั้ หมด
ทจ่ี ดทะเบยี นภำยใตพ้ ระรำชบญั ญตั บิ รษิ ทั ทงั้ น้ีผลขำดทุนทเ่ี กดิ ข้นึ ในปีรำยไดส้ ำมำรถยกไปและ
ปรบั ปรงุ ในปีรำยได้ 3 ปีถดั ไป
ธุรกจิ สำมำรถชำระภำษลี ่วงหน้ำรอ้ ยละ 30 ตำมบญั ชกี ำไรขำดทุนคร่งึ ปี หรอื ในกรณีท่ี
ไม่สำมำรถย่นื บญั ชคี รง่ึ ปีดว้ ยเหตุผลอนั สมควร ชำระล่วงหน้ำรอ้ ยละ 50 ของภำษเี งนิ ไดน้ ิตบิ ุคคล
ท่ชี ำระในปีทแ่ี ล้ว ทงั้ น้ี ภำษลี ่วงหน้ำมกี ำหนดชำระภำยในวนั ท่ี 31 สงิ หำคม ของทุกปี ซ่งึ ภำษี
ล่วงหน้ำท่ชี ำระแล้วจะถูกปรบั ปรุงในภำยหลงั ในเวลำท่ยี ่นื แบบแสดงรำยกำรกบั ภำษชี วั่ ครำวท่ี
ตอ้ งชำระ
➢ ภาษีเงินได้ส่วนบุคคล
รำยไดส้ ว่ นบุคคลจะถูกเกบ็ ภำษีในอตั รำก้ำวหน้ำตำมตำรำงด้ำนล่ำง ในกรณีทน่ี ำยจ้ำง
จดั หำทพ่ี กั ให้ มลู คำ่ ค่ำเช่ำควรรวมอยใู่ นรำยไดท้ ป่ี ระกำศเพอ่ื วตั ถุประสงคใ์ นกำรเสยี ภำษี
ตารางที่ 5-1 อตั ราภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา
ช่วงรายได้ อตั ราภาษี (รอ้ ยละ)
ไม่เกนิ BTN 300,000 0
BTN 300,001 - BTN 400,000 10
BTN 400,001 - BTN 650,000 15
BTN 650,001 - BTN 1,000,000 20
BTN 1,000,001 - BTN 1,500,000 25
BTN 1,500,001 เป็นตน้ ไป 30
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
5-4 Private & Confidential
➢ ภาษีอ่ืนๆ
กำรดำเนนิ ธุรกจิ และใชช้ วี ติ อยใู่ นประเทศภฏู ำนจำเป็นตอ้ งชำระภำษอี ่นื ๆ นอกเหนือจำก
ทก่ี ลำ่ วไปแลว้ สรุปไดด้ งั ตำรำงต่อไปน้ี
ตารางท่ี 5-2 อตั ราภาษีอื่นๆ ในประเภทภฏู าน
ภาษี รายละเอียด
ภำษหี กั ณ ทจ่ี ่ำย เงนิ ปันผล:รอ้ ยละ 10
(Withholding Tax) ดอกเบย้ี รอ้ ยละ: 5
คำ่ ลขิ สทิ ธิ์ รอ้ ยละ 5
เงนิ สมทบประกนั สงั คม เงนิ สมทบประกนั สงั คมทจ่ี ่ำยโดยนำยจำ้ งอยำ่ งน้อย 5% ของ
รำยไดพ้ น้ื ฐำนรำยเดอื น
อำกรแสตมป์ BTN 5 ตอ่ ลำยเซน็
ภำษโี รงเรอื น BTN 75 ตอ่ หน่วย
ทะเบยี นรถประจำปี BTN 6,000 (ค่ำธรรมเนยี มและค่ำใชจ้ ำ่ ยต่ำงๆ) + BTN 7,000
(Annual vehicle registration) (ภำษยี ำนยนต)์
ทม่ี ำ: Lloyds Bank และ World Bank’s Doing Business 2020
5.1.2 กฏถิ่นกาเนิดสินค้า1
กฎถนิ่ กำเนิดสนิ คำ้ ใชเ้ ป็นหลกั เกณฑเ์ พ่อื พสิ ูจน์ว่ำสนิ คำ้ มถี น่ิ กำเนิดมำจำกประเทศใด
และเพอ่ื ใหม้ นั่ ใจว่ำประโยชน์ทไ่ี ดร้ บั จำกกำรใหส้ ทิ ธพิ เิ ศษทำงภำษจี ะตกอยกู่ บั สนิ คำ้ ทเ่ี ป็นผลผลติ
ทแ่ี ทจ้ รงิ ของประเทศทไ่ี ด้รบั สทิ ธิ ในแนวทำงกำรออกหนังสอื รบั รองถน่ิ กำเนิดสนิ ค้ำ พ.ศ. 2561
(Guideline for issuance of Certificate of Origin 2018) ของภูฏำน ระบุว่ำหนังสือรับรองถิ่น
กำเนิดสนิ ค้ำ (Certificate of Origin: CoO) เป็นเอกสำรกำรค้ำระหว่ำงประเทศท่สี ำคญั ซ่ึงได้รบั
กำรรบั รองโดยหน่วยงำนท่มี อี ำนำจซง่ึ เป็นท่ยี อมรบั เพ่อื ยนื ยนั ว่ำสนิ คำ้ ในกำรขนส่งทส่ี ง่ ออกนัน้
ไดร้ บั ผลติ หรอื แปรรปู ทงั้ หมด/บำงสว่ นในประเทศใดประเทศหน่งึ
ถน่ิ กำเนิดสนิ คำ้ ของภูฏำนภำยใตข้ อ้ ตกลงกำรคำ้ ทวภิ ำคภี ูมภิ ำคหรอื พหุภำคเี ฉพำะ เชน่
SAFTA แบง่ ออกเป็น 3 ประเภท ไดแ้ ก่
1 https://www.moea.gov.bt/wp-content/uploads/2017/07/Guideline-for-the-issuance-of-Certificate-of-origin.pdf
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
Private & Confidential 5-5
▪ สินค้าท่ีเป็ น “ผลผลิตทัง้ หมด” หรือ “ได้มาทัง้ หมด” จำกภูฏำน (Wholly
produced or Wholly obtained) ว่ำด้วยกำรผลิตสินค้ำโดยไม่มกี ำรนำเข้ำวตั ถุดบิ
จำกตำ่ งประเทศ
▪ สิ นค้าที่ไม่ได้ผลิ ตหรือได้มาทัง้ หมดจากภูฏาน (Not wholly produced or
obtained) จะถอื ว่ำผำ่ นเกณฑถ์ น่ิ กำเนดิ สนิ คำ้ หำก
1) สนิ คำ้ ขนั้ สุดทำ้ ยจดั อยู่ในกำรแบ่งประเภทพกิ ดั อตั รำศุลกำกร ซ่งึ แตกต่ำงจำกท่ี
วตั ถุดบิ ทไ่ี มม่ แี หล่งกำเนดิ ทงั้ หมดทใ่ี ชใ้ นกำรผลติ ถูกจดั ประเภทไว้
2) ผลติ ภณั ฑท์ ่ีผลติ หรอื แปรรูปซ่งึ เป็นผลมำจำกมูลค่ำรวมของวสั ดุ ช้นิ ส่วนหรอื
ผลติ ผลทม่ี ตี ้นกำเนิดจำกประเทศอ่นื หรอื แหลง่ กำเนิดทไ่ี ม่ระบุแน่ชดั ทใ่ี ชไ้ ม่เกิน
รอ้ ยละ 60 ของมลู ค่ำ FOB ของสนิ คำ้ ทผ่ี ลติ หรอื ได้รบั และขนั้ ตอนสุดทำ้ ยของ
กำรผลติ ดำเนินกำรในประเทศภูฏำน
a. ผลติ ภณั ฑ์ท่มี ำจำกประเทศท่ีพฒั นำน้อยท่สี ุด (LDCs) จะได้ผ่อนปรน
เพิ่มเติมอีก ร้อยละ 10 ดงั นัน้ มูลค่ำเพ่มิ ภำยในประเทศ (Domestic
value addition: DVA) สำหรบั สนิ คำ้ ทม่ี ำจำกภูฏำนจะตอ้ งไมต่ ่ำกว่ำรอ้ ย
ละ 30 ในกรณี LDCs
b. DVA = (มูลค่ำ FOB ของสินค้ำส่งออก - มูลค่ำของสินค้ำท่ีไม่มี
แหลง่ กำเนดิ × 100) / มลู ค่ำ FOB ของสนิ คำ้ สง่ ออก
▪ การสะสมในระดบั ภมู ิภาค (Regional Cumulation) สนิ คำ้ ทผ่ี ลติ หรอื แปรรูปในรฐั
ผู้ทำสญั ญำรฐั หน่ึงโดยใชป้ ัจจยั กำรผลติ ท่มี แี หล่งกำเนิดในรฐั ผู้ทำสญั ญำใดๆ จะมี
สทิ ธไิ์ ดร้ บั กำรปฏบิ ตั พิ เิ ศษโดยมเี งอ่ื นไขวำ่
1) กำรใช้วตั ถุดบิ รวม (มูลค่ำของปัจจยั กำรผลติ ดงั กล่ำวบวกมูลค่ำเพม่ิ ในประเทศ
ในกำรผลติ ตอ่ ไป) ไมน่ ้อยกวำ่ รอ้ ยละ 50 ของมลู คำ่ FOB
2) มลู คำ่ กำรผลติ ภำยในประเทศ (มลู คำ่ ของปัจจยั กำรผลติ ทม่ี ำจำกรฐั ผทู้ ำสญั ญำผู้
สง่ ออกบวกกบั มลู คำ่ ภำยในประเทศทเ่ี พมิ่ ขน้ึ ในกำรผลติ ต่อไปในรฐั ผทู้ ำสญั ญำท่ี
สง่ ออก) ไม่น้อยกวำ่ รอ้ ยละ 20 ของมลู คำ่ FOB
3) ผลติ ภณั ฑข์ นั้ สดุ ทำ้ ยเป็นไปตำมเงอ่ื นไขของกำรเปลย่ี นแปลงพกิ ดั อตั รำศุลกำกร
ทร่ี ะดบั 4 หลกั ฃ หรอื กำรเปลย่ี นแปลงกำรจดั ประเภททร่ี ะดบั 6 หลกั (CTSH)
ตำมทต่ี กลงกนั ในกฎเฉพำะผลติ ภณั ฑ์ (Product Specific Rules)
Bolliger & Company (Thailand) Ltd. | Tel. +66 (0) 2 230 6399 | Fax. +66 (0) 2 230 6333
www.bolliger-company.com
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
DTN_Thai-Bhutan_FTA_Inception_Full
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search