Geografi-Tingkatan-1

Pertanian Perlomb
• Kegia
• Kegiatan pertanian di
Dataran Kedah–Perlis, petrol
Dataran Kelantan dan Kerteh
Delta Rajang menjadikan (Saraw
kawasan tersebut kawa
berpenduduk padat tumpu

12. Faktor

Perikanan P
• Kawasan perikanan juga menjadi •

kawasan tumpuan penduduk •
• Kawasan perikanan berpenduduk

sederhana padat, contohnya
Semporna (Sabah), Tumpat
(Kelantan) dan Kemaman
(Terengganu)

13. Fakto

Infrastruktur Pendi

• Kawasan yang mempunyai • Kaw
kemudahan seperti bekalan kem
air, elektrik, kemudahan sepe
telekomunikasi serta ting
kemudahan pengangkutan
menjadi tumpuan penduduk • Seb
Pen
• Kawasan pedalaman (UPS
berpenduduk jarang kerana serta
tidak mempunyai kemudahan Mala
sosial yang lengkap (Joh
Mala

Sekiranya anda diberi pilihan untuk tinggal
akan anda pilih? Terangkan sebab-sebab anda m

bongan Kerteh, Terengganu
atan perlombongan
leum dan gas asli di
h (Terengganu) dan Miri
wak) menyebabkan
asan tersebut menjadi
uan penduduk

r Ekonomi

Perindustrian
• Sektor perindustrian mampu menyediakan

peluang pekerjaan yang menggalakkan
penghijrahan penduduk
• Sebagai contoh, kawasan perindustrian di
Bayan Lepas (Pulau Pinang), Shah Alam
(Selangor), Batu Berendam (Melaka) dan
Nilai (Negeri Sembilan)

or Sosial

idikan

wasan yang mempunyai

mudahan pendidikan

erti pusat pengajian

ggi menjadi pilihan

bagai contoh, Universiti

ndidikan Sultan Idris Universiti Pendidikan

SI), Tanjung Malim (Perak) Sultan Idris (UPSI),
a Universiti Teknologi Tanjung Malim, Perak

aysia (UTM), Skudai

hor) dan Universiti Kebangsaan

aysia (UKM), Bangi (Selangor)

l di sesuatu kawasan, kawasan manakah yang
memilih kawasan tersebut.

91

Pembukaan Bandar Baharu
• Pembukaan bandar baharu dapat menarik

penduduk berhijrah
• Perpindahan pusat pentadbiran persekutua

menyebabkan kawasan tersebut berpendu

4 Dasar Ke
Governa

Pewartaan Hutan
Simpan dan Taman Negara
• Langkah kerajaan mewartakan

kawasan tertentu sebagai hutan
simpan dan taman negara demi
kelestarian alam menjadikan
kawasan tersebut berpenduduk jarang
• Sebagai contoh, Taman Negara
(Pahang), Taman Negara (Pulau
Pinang) dan Hutan Simpan Royal
Belum (Perak)

Hutan Simpan Royal Belum, Perak

Glosari

Kelestarian: Keadaan (hutan, persekitaran dan la
terpelihara seperti asal

Governan: Fungsi yang berkaitan dengan dasa

Kemajuan teknologi memungkinkan
kawasan pedalaman diteroka untuk tujuan
petempatan manusia. Terangkan sejauh
mana kemajuan teknologi dapat mengubah
kawasan berpenduduk jarang kepada kawasan
berpenduduk padat.

92

k lebih banyak

an ke Putrajaya
uduk padat

erajaan/ Putrajaya
an

Tanah Rancangan

• Pembukaan kawasan pertanian melalui
Rancangan Tanah Persekutuan (FELDA)
menyebabkan kawasan tersebut
berpenduduk sederhana padat

• Sebagai contoh, kawasan Felda
Kampung Sertik (Pahang) dan Felda
Sahabat (Sabah)

Kawasan perkampungan FELDA

ain-lain) yang tidak berubah atau yang
ar kerajaan dan pentadbiran

Mahir

Pilih satu kawasan di Malaysia dan kenal
pasti taburan penduduk di kawasan
tersebut. Jelaskan faktor-faktor yang
mempengaruhi taburan penduduknya.

abc IMBAS

Pend
di Mal

Taburan Penduduk

Penduduk padat
• Lebih daripada

200 orang bagi
sekilometer persegi

Penduduk
sederhana
• 50 hingga 200

orang bagi
sekilometer persegi

Penduduk jarang
• Kurang daripada

50 orang bagi
sekilometer persegi

Penduduk Mala
yang berbilang
hidup bersatu p
Oleh itu, Malay
berkembang m
dalam pelbaga

S KEMBALI

duduk
laysia

aysia Faktor yang
g kaum Mempengaruhi Taburan
padu.
ysia dapat Penduduk
maju
ai bidang. Fizikal
Bentuk muka bumi:
• Tanah pamah
• Tanah tinggi
• Pinggir laut

dan saliran

Ekonomi
• Pertanian
• Perlombongan
• Perikanan
• Perindustrian

Sosial
• Infrastruktur
• Pendidikan

Dasar Kerajaan/
Governan
• Pembukaan bandar

baharu
• Pewartaan taman

negara dan
hutan simpan
• Tanah rancangan

93

Cabaran

A. Lengkapkan jadual di bawah.

Ciri Taburan Penduduk
1. Lebih daripada 200 orang bagi

sekilometer persegi
2. 50 hingga 200 orang bagi

sekilometer persegi
3. Kurang daripada 50 orang bag

sekilometer persegi

B. Cari perkataan tersembunyi berpand

Petunjuk

1. Kawasan berpenduduk meleb
sekilometer persegi.

2. Tertumpu di kawasan pertania
3. Nama tempat berpenduduk ja
4. Bentuk muka bumi yang menj
5. Faktor taburan penduduk yang
6. Kawasan berpenduduk sederh

akibat pengaruh aktiviti ini.
7. Kemudahan bekalan elektrik, a
8. Berkaitan peranan yang dima
9. Pembukaan kawasan baru un
10. Faktor yang melibatkan pusat

dan swasta.

94

n Prestasi

Kepadatan

gi

dukan petunjuk yang diberikan.

bihi 200 orang bagi
an.
arang.
jadi tumpuan penduduk.
g berkaitan bentuk muka bumi.
hana padat di pesisir pantai
air dan telekomunikasi.
ainkan oleh pihak berkuasa.
ntuk kegiatan pertanian.
pengajian tinggi awam

KH IF S E KA P
T A N AH R A NC
E K UA L A S E L
H P ER I K ANA
I A PZ P H RA L
DG BE A P OK Z
SOSI A L AEN
CO ER D F NA Z
D T SR F E HL A
P X T I H R UA T
A K RY E T GNN
D I OD N L K I C
AO E L UMAT E
T S F Z GAHA D
S RI INSF RA

C. Bahagikan kelas kepada beberapa
mengumpulkan maklumat tentang
taburan penduduk di Malaysia. B
masing-masing di dalam kelas.

D. Lakukan pemerhatian berkaitan den
tempat tinggal anda. Nyatakan fakt
penduduk tersebut.

P I TA F G TO K
C A N GA N A Z G
L K ED F T NS O
A N HI N I AA V
L K DU P M H T E
Z A JO N P PU R
N Z AH Q W AM N
Z L YR X G MA A
A T AS S G AY N
T T LK E AHI I
N A AT I N L F S
C U MA K Z AM A
E D AU H U I K S
D A UV E P R F U
A ST R UKT U R
a kumpulan. Setiap kumpulan diminta
salah satu faktor yang mempengaruhi
Bentangkan hasil dapatan kumpulan

ngan jenis taburan penduduk di kawasan
tor-faktor yang mempengaruhi taburan

95

BAB PETEM

9 DI MA

Gambar di atas menunjukkan Kuala
Lumpur pada tahun 1900-an. Kegiatan
perlombongan bijih timah telah
menyebabkan Kuala Lumpur semakin
berkembang menjadi sebuah kawasan
petempatan yang dihuni oleh ramai
penduduk. Dapatkah anda menceritakan
jenis dan pola petempatan di Kuala
Lumpur pada tahun 1900-an berbanding
dengan sekarang?

Sumber: Arkib Negara Malaysia

Standard Pembelajaran
Pada akhir pengajaran dan pembelajaran
murid dapat:
• Membincangkan jenis petempatan

yang terdapat di Malaysia.
• Menjelaskan dengan contoh empat

pola petempatan di Malaysia.
• Membezakan fungsi petempatan

bandar dan luar bandar di Malaysia.

96

MPATAN
ALAYSIA

1. Jenis petempatan di Malaysia

Apakah jenis petempatan yang
terdapat di Malaysia?

Jenis petempatan di Malaysia EKSPLORASI BAB

2. Pola petempatan di M

Berpusat

Berjajar
Bagaimanakah cara hendak

3. Fungsi petempatan ba

Ekonomi

Nyatakan fungsi petempatan

Malaysia

Berkelompok

Berselerak
mengenali pola petempatan tersebut?

andar dan luar bandar

Fungsi Sosial

Kerajaan /
Governan

n bandar dan petempatan luar bandar.

97

9.1 JENIS-JENIS PETE

Pertambahan jumlah penduduk pada setiap ta
dan pertambahan kawasan kediaman ata
terbahagi kepada dua jenis, iaitu petempatan
Petempatan Bandar
Petempatan bandar merujuk kepada kawas
penduduk yang padat.

Bandaraya Georgetown, Pulau Pinang

98

EMPATAN DI MALAYSIA

ahun menyebabkan berlakunya perubahan
au petempatan. Petempatan di Malaysia
n bandar dan petempatan luar bandar.

san petempatan yang mempunyai jumlah

Ciri Petempatan Bandar di Malaysia

1. Jumlah penduduk melebihi
10 000 orang

2. Mempunyai kemudahan asas
yang pelbagai

3. Kawasan kediaman berciri
moden

4. Kegiatan ekonomi melibatkan
sektor:
• perindustrian
• perniagaan
• pembinaan
• pentadbiran
• perkhidmatan

Info

GEOGRAFI

Bandaraya Miri, Sarawak merupakan bandar
raya pertama di Malaysia yang bukan
berstatus ibu negeri. Pada 20 Mei 2005,
bandar raya ini telah diberi gelaran sebagai
“Bandaraya Peranginan”.
Sumber: Majlis Bandaraya Miri

Petempatan Luar Bandar
Petempatan luar bandar merujuk kepada
kepadatan penduduk yang rendah.

Ciri Petempatan Luar Bandar di Malaysia

1. Jumlah penduduk kurang daripada
10 000 orang

2. Kemudahan asas yang minimum

3. Kawasan kediaman sederhana dan
berciri tradisional

4. Kegiatan ekonomi terhad kepada sek

• pertanian • penternakan

• industri desa

Terokai maklumat berkaitan bandar terbesar
di dunia dan kongsi maklumat tentang kegiatan
ekonomi yang menjadi teras kepada pembanguna
bandar tersebut dengan rakan sekelas anda.

Sumber: http://eravisi.com/geo/tg1/ms027

Info

GEOGRAFI

Pelan Induk Pembangunan Luar Bandar (PIPLB)
merupakan satu langkah kerajaan bagi membangun
kawasan luar bandar. PIPLB menggariskan visi untuk
menjadikan luar bandar sebagai kawasan yang
ekonominya berdaya maju, masyarakatnya sejahte
dan persekitaran lestari.

Sumber: Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah

a kawasan petempatan yang mempunyai
a

Kawasan kampung

ktor:

an
Kebun cili

nkan
k
era

Aktiviti penternakan lembu

99

9.2 POLA PETEMPATA

Pola petempatan ialah corak atau reka bentu
sesuatu tempat atau kawasan. Secara umu
yang wujud di Malaysia, iaitu berpusat, ber

Petempatan Berpusat

• Rumah atau bangunan dibina secara
rapat di sesuatu kawasan yang menjadi
tumpuan penduduk

• Terdapat di kawasan persimpangan jalan
raya atau taman perumahan, contohnya
petempatan di Bandar Tun Razak
(Kuala Lumpur)

• Terdapat kemudahan yang melibatkan
pusat perniagaan, pelabuhan dan rumah
ibadat

Petempatan Berkelompok

• Susun atur rumah adalah secara
berkelompok dan terancang di sesuatu
kawasan

• Terdapat juga di kawasan petempatan
Rancangan Pembangunan Tanah
Persekutuan seperti Felda Trolak (Perak),
Felda Air Tawar (Johor) dan Felda
Sahabat (Sabah)

100

AN DI MALAYSIA

uk susunan kawasan kediaman manusia di
umnya, terdapat empat pola petempatan
rkelompok, berjajar dan berselerak.

Petempatan Berjajar

• Rumah atau bangunan dibina di sepanjan
jalan raya dan di tepi pantai

• Kelihatan tersusun secara deretan dan
hampir seragam

• Terdapat di kawasan pinggir laut dan
sepanjang sungai, contohnya di sepanja
Sungai Rajang (Sarawak) dan pesisir
pantai Kuala Besut (Terengganu)

Petempatan Berselerak

• Rumah dan bangunan dibina secara
berselerak dan berjauhan antara satu
sama lain

• Kelihatan bertaburan dan tidak seragam
• Terdapat di kawasan kampung, kebun

kecil getah dan sayur, contohnya di Bukit
Tinggi (Pahang) dan Kundasang (Sabah)

Aktiviti

Objektif: Membina model pola petempatan
Bahan: Penutup botol, kadbod terpakai dan alat
Kaedah: 1. Pilih satu pola petempatan yang

bersesuaian dengan tempat tinggal a
2. Hasilkan satu model pola petempatan

tersebut.
3. Labelkan ciri-ciri pola petempatan yan

anda hasilkan.
4. Pamerkan hasil kerja anda di sudut pam

kelas atau di pusat sumber sekolah.

ng
ang

m
t

t tulis Ketahui maklumat lanjut berkaitan pola
anda. petempatan melalui laman web berikut:

ng Sumber: http://eravisi.com/
meran geo/tg1/ms028

101

9.3 FUNGSI PETEMPA
LUAR BANDAR

Kawasan petempatan bandar dan luar ba
petempatan merujuk kepada peranan ba
merangkumi ekonomi, sosial dan kerajaan/

Fungsi Petempatan Bandar

Bandar Pelancongan B
• Bandar yang terkenal dengan •

pelbagai aktiviti pelancongan •
• Menawarkan pelbagai peluang
•
pekerjaan dalam sektor peniagaan
dan sektor pelancongan
• Sebagai contoh, Port Dickson
(Negeri Sembilan) dan Bandaraya
Melaka (Melaka)

Bandar Perlombongan 1 Ekonom
• Bandar yang berkembang
Berkem
akibat penerokaan sumber dengan
mineral pemba
• Menawarkan pelbagai sesuatu
peluang pekerjaan petemp
kegiatan perlombongan dalam m
dan cari gali pendap
• Sebagai contoh, Bintulu pendud
(Sarawak) dan Kerteh negara
(Terengganu) yang
berfungsi sebagai bandar
perlombongan petroleum
dan gas asli

Bandar Teknologi Maklumat
• Bandar yang berperanan mengem

telekomunikasi (ICT)
• Terdapat pelbagai peluang pekerjaa

termasuk pemasaran dan pengaturc
• Sebagai contoh, Cyberjaya (Selangor

(Kuala Lumpur)

102

ATAN BANDAR DAN

andar mempunyai fungsi tersendiri. Fungsi
agi sesuatu kawasan petempatan yang
/governan.

Bandar Pelabuhan
• Bandar yang melibatkan urusan

import dan eksport
• Penduduk terlibat dalam sektor

perkapalan dan penguatkuasaan maritim
• Sebagai contoh, Pasir Gudang (Johor),

Klang (Selangor), Georgetown (Pulau
Pinang), Bintulu (Sarawak) dan Teluk
Sepanggar (Sabah)

mi: Bandar Perindustrian
• Bandar yang
mbang seiring
n fungsi mempunyai pelbagai
angunan kegiatan industri
u kawasan • Kebanyakan
patan bandar penduduk bekerja
menjana dalam bidang
patan pengeluaran,
duk dan kejuruteraan dan
a teknikal
• Sebagai contoh,
Shah Alam (Selangor)
dan Perai (Pulau
Pinang)

mbangkan teknologi maklumat dan

an yang melibatkan penggunaan ICT
caraan komputer
r) dan Taman Teknologi Malaysia

Bandar Diraja
• Bandar yang menjadi tempat terletakny

atau raja
• Wujud peluang pekerjaan sampingan k

aktiviti pelancongan
• Sebagai contoh, Pekan (Pahang), Kuala

Bandar Satelit 2 Sosial:
• Berperanan sebagai
Merujuk
bandar sokongan kepada fun
kepada bandar utama bandar dal
• Peluang pekerjaan menyediak
dalam pelbagai sektor kemudahan
• Sebagai contoh, perkhidmat
Petaling Jaya kepada pen
(Selangor) dan
Senawang (Negeri
Sembilan)

Bandar Pertahanan 3 Kerajaan/
• Menempatkan
Merujuk kep
pangkalan tentera yang berka
yang menjadikan dasar keraj
bandar ini pentadbiran
berkembang sebagai
kawasan petempatan
yang lebih besar
• Sebagai contoh,
Lumut (Perak) dan
Port Dickson (Negeri
Sembilan)

Bandar Pentadbiran
• Berfungsi sebagai ibu negeri, ibu negara
• Menawarkan pelbagai bentuk perkhidm
• Sebagai contoh, Putrajaya sebagai Pusa

manakala Kota Kinabalu (Sabah), Kuant
sebagai ibu negeri

ya istana, iaitu kediaman rasmi bagi sultan
kepada penduduk setempat disebabkan
a Kangsar (Perak) dan Arau (Perlis)

ngsi Bandar Pendidikan
lam • Terdapat institusi
kan
n pendidikan tinggi yang
tan menawarkan peluang
nduduk pendidikan
• Wujud peluang pekerjaan
sebagai pensyarah
atau kakitangan institusi
pendidikan tinggi
• Sebagai contoh, Universiti
Pendidikan Sultan Idris
(UPSI), Tanjung Malim
(Perak)

/Governan: Bandar Sempadan
• Berfungsi sebagai pintu
pada fungsi
aitan dengan keluar masuk negara
jaan dan • Kegiatan pelancongan
n
dan perdagangan
yang rancak
• Sebagai contoh,
Rantau Panjang
(Kelantan) dan
Padang Besar (Perlis)

a atau pusat pentadbiran
matan kepada penduduk

at Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
tan (Pahang) dan Kangar (Perlis) berperanan

103

Fungsi Petempatan Luar Bandar

Petempatan luar bandar mempunyai fungs
bandar. Perbezaan ini dapat dilihat dari segi e

Ekonomi

• Terdapat pelbagai kegiatan ekonomi, iaitu pe
perlombongan dan industri desa yang men
peluang pekerjaan

• Pertanian di kawasan luar bandar merangku
getah, kelapa sawit dan sayur-sayuran

• Penternakan lembu, kambing serta pentern
• Perlombongan melibatkan penerokaan sum
• Industri desa membolehkan penduduk me

seperti kraftangan dan makanan

• Petempatan luar ba
sosial seperti ruma
pos, bekalan air da

Kerajaan/Governan

• Perkhidmatan pengurusan pentadbiran terd
• Penduduk dapat menyelesaikan urusan m

penghulu, ketua kampung, tok batin, tuai ru
yang menjadi wakil kepada kerajaan dan m
serta tanggungjawabnya terhadap masya
• Balai raya juga berperanan sebagai pusat
kemasyarakatan

Dapatkah anda bayangkan B
keadaan negara kita sekiranya terdapat d
petempatan luar bandar sahaja? Apakah a
yang akan berlaku? b

104

si yang berbeza daripada petempatan
ekonomi, sosial dan kerajaan/governan.

ertanian, penternakan,
nawarkan
umi penanaman padi,
nakan ikan air tawar
mber mineral
enghasilkan produk

Sosial
andar turut mempunyai kemudahan
ah ibadat, klinik kesihatan, perkhidmatan
an elektrik

rdapat di luar bandar
mereka melalui pejabat
umah atau penggawa
menjalankan peranan
arakat setempat

kegiatan

Aktiviti

Bahaskan tajuk ‘Petempatan bandar lebih baik
daripada petempatan luar bandar’. Persembahkan
aktiviti perbahasan kumpulan anda dengan
bantuan guru di hadapan kelas.

Petempatan di Malaysia abc IMBAS

Jenis Petempatan

Bandar
• Jumlah penduduk melebihi

10 000 orang
• Kemudahan perkhidmatan dan

sosial yang lebih moden
• Peluang pekerjaan dalam

pelbagai sektor

Pola Petempatan

Berpusat Berkelompok

Fungsi Petempatan Ek
•
Bandar
So
Ekonomi: •
• Bandar perindustrian
• Bandar pelabuhan Ke
• Bandar perlombongan •
• Bandar pelancongan
• Bandar Teknologi Maklumat
Sosial:
• Bandar pendidikan
• Bandar satelit
• Bandar diraja
Kerajaan/Governan:
• Bandar pentadbiran
• Bandar pertahanan
• Bandar sempadan

S KEMBALI

Luar Bandar
• Jumlah penduduk kurang

daripada 10 000 orang
• Kemudahan perkhidmatan sosial

yang minimum
• Peluang pekerjaan yang terhad

kepada sektor tertentu sahaja

Berjajar Berselerak

Luar Bandar
konomi:
Penglibatan penduduk dalam kegiatan
pertanian, penternakan, perlombongan
dan industri desa
osial:
Terdapat kemudahan seperti rumah
ibadat, klinik, pejabat pos, perkhidmatan
telefon, bas dan teksi
erajaan/Governan:
Terdapat kemudahan urusan pentadbiran
seperti pejabat penghulu dan balai raya

105

Cabaran

A. Berdasarkan jenis petempatan dalam
segi jenis petempatan, jumlah pendud

X
Perbandingan

Ciri-ciri Foto
Jenis Petempatan
Jumlah Penduduk
Kegiatan Ekonomi

106

n Prestasi

m foto X dan Y, buat perbandingan dari
duk dan kegiatan ekonomi.

n foto X dan Y Y
X Foto Y

B. Lakarkan pola petempatan dalam ra
bagi setiap pola tersebut.

1.

Berpusat Pola Pe
3.

Berjajar
C. Huraikan fungsi-fungsi petempatan b

Petempatan

1. Petempatan Bandar

2. Petempatan Luar Bandar

D. Kumpulkan maklumat tentang kawasa
petempatan. Jelaskan fungsi ekonom
kertas mahjung. Tampalkan hasil ke
anda.

ajah di bawah. Kemudian, tuliskan ciri-ciri
2.

etempatan Berkelompok
4.

Berselerak

bagi jenis petempatan di bawah.

Fungsi Petempatan

Ekonomi Sosial Kerajaan/
Governan

an tempat tinggal anda berdasarkan fungsi
mi, sosial dan governan dan tulis di atas
erja murid di sudut mata pelajaran kelas

107

BAB BENTUK

10 DAN SA
ASIA TE
90°1

27°18'0"N

22°12'0"N

17°6'0"N

Terdapat 11 buah negara di Asia Tenggara12°0'0"N
termasuk Malaysia. Tahukah anda nama
negara-negara tersebut? Bagaimanakah
keadaan bentuk muka buminya?
6°54'0"N

Standard Pembelajaran 1°48'0"N

Pada akhir pengajaran dan pembelajaran3°18'0"S
murid dapat:
8°24'0"S
• Menyatakan nama negara-negara di
Asia Tenggara. 90°1

• Menjelaskan dengan contoh bentuk
muka bumi di Asia Tenggara.

• Menjelaskan dengan contoh sungai
dan tasik utama di Asia Tenggara.

108

K MUKA BUMI
ALIRAN DI
ENGGARA

1. Negara-negara di Asia Tenggara

18'0"E 95°24'0"E 100°30'0"E 105°36'0"E 110°42'0"E 115°48'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 131°6'0"E 136°12'0"E 141°18'0"E

27°18'0"N

22°12'0"N

17°6'0"N

14oU

12°0'0"N

Laut China Selatan Laut Sulu 6°54'0"N

0o 1°48'0"N

3°18'0"S

Lautan Hindi

104oT 122oT 8°24'0"S

95°24'0"E 100°30'0"E 105°36'0"E 110°42'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 136°12'0"E 141°18'0"E
Sebutkan nama negara-negara18'0"E 115°48'0"E 131°6'0"E

yang terletak di Asia Tenggara.

EKSPLORASI BAB

2. Bentuk muk

90°18'0"E 95°24'0"E 100°30'0"E 105°36'0"E 110°42'0"E 115°48'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 131°6'0"E 136°12'0"E 141°18'0"E

U 27°18'0"N

Danau Toba, Indones22°12'0"N

Lautan Pasifik Apakah bentuk mu

17°6'0"N

12°0'0"N

Laut Sulu 6°54'0"N3. Sungai dan

1°48'0"N

3°18'0"S

122oT 8°24'0"S

90°18'0"E 95°24'0"E 100°30'0"E 105°36'0"E 110°42'0"E 115°48'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 131°6'0"E 136°12'0"E 141°18'0"E

Sungai Mekong, Vietn

Nyatakan sungai d

ka bumi di Asia Tenggara

sia Gunung Pinatubo, Filipina

uka bumi di Asia Tenggara?
tasik utama di Asia Tenggara

nam Tonle Sap, Kemboja

dan tasik utama di Asia Tenggara.

109

10.1 NEGARA-NEGAR

Asia Tenggara terletak di bahagian tenggara
latitud 11° S hingga 28° U dan longitud 93° T
di Asia Tenggara. Asia Tenggara meliputi ka

90°18'0"E

27°18'0"N

Malaysia 22°12'0"N
Myanmar
Kemboja 17°6'0"N
Vietnam
12°0'0"N 14oU
Laos 0o
Thailand 6°54'0"N 90°1P8'e0t"aE 10.

110 1°48'0"N

3°18'0"S

8°24'0"S

RA DI ASIA TENGGARA

a Benua Asia. Kedudukannya antara

T hingga 135° T. Terdapat 11 buah negara

awasan seluas 4 506 600 km persegi. 136°12'0"E
95°24'0"E 100°30'0"E 105°36'0"E 110°42'0"E 115°48'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 131°6'0"E 14

MYANMAR Hanoi
Naypyidaw LAOS
Vientiane

THAILAND

Bangkok VIETNAM

KEMBOJA
Phnom Penh

Laut China Selatan

MALAYSIA BRUNEI DARUSSALAM
Bandar Seri Begawan

Kuala Lumpur MALAYSIA

SINGAPURA

Lautan Hindi INDONESIA

• Jakarta

104oT 115°48'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 131°6'0"E 136°12'0"E 14
.1 K9e5d°2u4d'0u"kEan neg1a0r0a°-3n0e'0g"aEra di A1s0i5a°3T6e'0n"Eggara 110°42'0"E

Asia Tenggara terbahagi kepada Tanah
Tenggara.
• Negara yang terletak di Tanah Besar A

(Semenanjung Malaysia), Myanmar, Th
• Negara yang terletak di Kepulauan As

Sarawak), Singapura, Brunei Darussala

95°24'0"E 100°30'0"E 105°36'0"E 110°42'0"E 115°48'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 131°6'0"E 136°12'0"E

Lautan Pasifik

Manila Petunjuk

Ibu Negara
Sempadan
Antarabang

Laut China Selatan FILIPINA
Laut Sulu
Bandar Seri Begawan
MALAYSIA

122oT • Dili
TIMOR LESTE

95°24'0"E 100°30'0"E 105°36'0"E 110°42'0"E 115°48'0"E 120°54'0"E 126°0'0"E 131°6'0"E 136°12'0"E

Besar Asia Tenggara dan Kepulauan Asia27°18'0"N
Asia Tenggara ialah Malaysia
hailand, Kemboja, Laos dan Vietnam.22°12'0"N
sia Tenggara ialah Malaysia (Sabah dan
am, Indonesia, Timor Leste dan Filipina.17°6'0"N

141°18'0"E12°0'0"N
U
6°54'0"N
Brunei Darussalam

gsa
Singapura

Timor Leste

1°48'0"N

3°18'0"S Indonesia

8°24'0"S

141°18'0"E Filipina

111

10.2 BENTUK MUKA BU

Bentuk muka bumi di Asia Tenggara terdir
pamah dan kawasan pinggir laut. Terdapat
di Indonesia dan Filipina.

Pinggir Laut

• Semua negara di Asia Tenggara
mempunyai pinggir laut kecuali Laos.

• Laut yang terdapat di Asia Tenggara
adalah seperti Laut Andaman, Laut China
Selatan, Laut Jawa, Laut Sulawesi dan
Laut Sulu.

• Pinggir laut di Asia Tenggara cetek dan
dikenali sebagai pentas benua.

Tanah Pamah

• Tanah pamah banyak terdapat di delta
dan lembah sungai.

• Kawasan yang subur dan sesuai untuk
kegiatan pertanian seperti
penanaman padi.

• Kawasan ini berpenduduk padat kerana
petempatan dan jaringan perhubungan
mudah dibina.

• Sebagai contoh, Delta Sungai Mekong
(Vietnam), Delta Sungai Irrawaddy
(Myanmar) dan Lembah Menam Chao
Phraya (Thailand).

112

UMI DI ASIA TENGGARA

ri daripada kawasan tanah tinggi, tanah
juga gunung berapi di beberapa kawasan

Myanmar

Laos

14oU Thailand

Laut Kemboja
Andaman Vietnam

Laut China Selatan Laut Sulu

Brunei Darussalam

Malaysia Malaysia

0o Singapura

Indonesia

Lautan Hindi

104oT
Peta 10.2 Bentuk muka bumi di Asia Tenggara

Tanah Tinggi

• Tanah tinggi di Asia Tenggara terdiri da
banjaran gunung lipat tua.

• Banjaran tinggi berpunca dari Banjaran H
Tenggara bermula di Banjaran Arakan Y

• Banjaran-banjaran lain adalah seperti B
Bilauktaung (Thailand) dan Banjaran Cro

Lautan Pasifik G
Petunjuk •
•
Tanah pamah
Tanah tinggi •

Filipina Pergunungan
Laut Sulu
Gunung berapi
Sempadan
Antarabangsa

Laut China Selatan

Laut Sulawesi

Lautan Hindi 122oT Timor Leste

Peta 10.2 Bentuk muka bumi di Asia Tenggara

Glosari

Gunung lipat muda: Gunung yang terbentuk akib
Gunung lipat tua: Gunung yang terbentuk akib

aripada banjaran gunung lipat muda dan
Himalaya di utara dan menganjur ke Asia
Yoma (Myanmar).
Banjaran Annam (Vietnam), Banjaran
ocker (Malaysia).

Gunung berapi
• Kebanyakan gunung berapi terdapat

di Indonesia dan Filipina.
• Beberapa gunung berapi yang masih

aktif di Indonesia ialah Gunung Merapi,
Gunung Kerinci dan Gunung Krakatau.
• Gunung Mayon dan Gunung Pinatubo
pula merupakan gunung berapi yang
masih aktif di Filipina.

Anda telah belajar
tentang bentuk

muka bumi Malaysia
dalam Bab 6 dan
Bab 7. Ingatkah
anda bagaimana

keadaan muka bumi
Malaysia?

bat proses mampatan kerak bumi sejak 35 juta tahun
bat proses mampatan kerak bumi sejak 200 juta tahun

113

10.3 SUNGAI DAN TAS
DI ASIA TENGGA

Terdapat banyak sungai dan tasik di Asia T
muka buminya. Sungai dan tasik mempuny
penduduk di Asia Tenggara.

Sungai Mekong

• Sungai yang terpanjang di Asia Tenggara (4
• Sungai ini berpunca dari Dataran Tibet di ut

Myanmar, Thailand, Laos, Kemboja dan bera
• Lebih 90 juta penduduk bergantung hidup pa
• Kawasan lembah sungai subur sesuai untuk
• Lebih 140 000 km persegi padi sawah ditana

Sungai Irrawaddy

• Sungai yang terpenting dan terpanjang di
• Sungai ini mengalir dari utara hingga ke se
• Sungai ini merupakan jalan perhubungan

penduduk untuk sumber air dan sumber p
• Delta Irrawaddy sesuai dijadikan kawasan

penanaman padi.

Menam Chao Phraya

• Sungai yang terpenting dan terpanjang di Th
• Sungai ini mengalir dari utara Thailand menu
• Lembah Chao Phraya kaya dengan tanih alu
• Sungai ini merupakan jalan pengangkutan ut
• Bandar raya Bangkok terkenal dengan pasar

‘Venice Timur’.
• Sungai ini juga penting untuk mengangkut ka

Info

GEOGRAFI

Menam Chao Phraya ialah nama sungai yang terp
Thai bermaksud sungai. Perkataan ‘danau’ dalam
Kemboja masing-masing membawa maksud tasik
sebagai Danau Toba manakala tasik yang terbesa

114

SIK UTAMA
ARA

Tenggara yang mengairi pelbagai bentuk
yai peranan dan kepentingannya kepada

880 km).
tara, mengalir melalui Yunan (China),
akhir di Vietnam.
ada Sungai Mekong terutama pesawah padi.
k kegiatan pertanian.
am di lembangan Sungai Mekong.

Myanmar (2 293 km).
elatan dan berakhir di Laut Andaman.
dan pengangkutan serta menjadi tumpuan
protein.
n pertanian terutama untuk

hailand (372 km).
uju ke Teluk Siam.
uvium yang subur untuk penanaman padi.
tama di Thailand.
ar terapung sehingga diberi nama jolokan

ayu balak dan barangan pukal.

panjang di Thailand. ‘Menam’ dalam bahasa
bahasa Indonesia dan ‘tonle’ dalam bahasa
k. Oleh itu, Tasik Toba di Indonesia dikenali
ar di Kemboja dikenali sebagai Tonle Sap.

Tonle Sap

• Tonle Sap terletak di bahagian barat Kembo
tasik air tawar semula jadi terbesar di Asia T
(2 569 km persegi).

• Tasik ini membekalkan sumber air untuk ke
domestik penduduk Kemboja.

• Sistem pengairan berpunca dari tasik ini me
terusan yang digunakan untuk penanama
meluas.

• Perikanan air tawar merupakan kegiatan ek
terpenting dan dijalankan sepanjang tahun

• Pada musim kemarau, tasik ini akan menja
kegiatan perikanan giat dijalankan.

• Tasik ini juga merupakan kawasan pelanco
kapal dapat mudik ke kawasan tasik melal
Mekong untuk membawa pelancong.

Danau Toba

• Danau Toba terletak di Sumatera Utara, I
yang terkenal sebagai kawasan pelanco

• Tasik ini terbentuk di kawasan pergunung
• Tasik ini merupakan tasik vulkanik yang

akibat ledakan gunung berapi antara 73
75 000 tahun yang lalu.
• Saiz Danau Toba ialah 100 km panjang da
serta dianggarkan sedalam 500 m menja
tasik vulkanik paling dalam di dunia.
• Terdapat sebuah pulau yang besar di ten
tasik ini, iaitu Pulau Samosir yang terbentu
pergerakan magma di bawah tasik.
• Tasik ini membekalkan sumber air untuk k
domestik dan aktiviti pertanian.

Glosari

Terusan: Sungai buatan

Vulkanik: Proses pembentukan atau fen

Lembangan: Tanah pamah yang rendah a

Barangan pukal: Barangan dalam kuantiti yan

oja merupakan
Tenggara

eperluan

embentuk
an padi secara

konomi
n.
adi cetek dan

ongan dan Tonle Sap, Kemboja
lui Sungai

Indonesia
ongan.
gan.
terbentuk
000 hingga

an 30 km lebar
adikannya

ngah-tengah Danau Toba, Indonesia
uk akibat

keperluan

nomena gunung berapi
atau lembah
ng besar dan banyak

115