modul tuisyen mpdca sains spm 2020

Proses Penghasilan Alkohol

1. Alkohol boleh diperoleh melalui proses penapaian karbohidrat seperti
glukosa, kanji, gandum, barli dan anggur

2. Proses penapaian adalah penukaran karbohidrat (gula) kepada etanol
(alkohol) dan karbon dioksida oleh yis.

zimase

Glukosa + yis etanol + karbon dioksida + haba

12.3 : 3. Enzim zimase dalam yis bertindak balas ke atas karbohidrat,
menukarkannya kepada etanol dan karbon dioksida dibebaskan. Karbon
dioksida mengeruhkan air kapur.

4. Etanol yang dihasilkan bukan diperoleh dengan menyulingkan campuran
glukosa dan yis.

Lemak dan Kesannya Kepada Kesihatan

1.

Memberikan
tenaga dan
mengekalkan suhu

badan

LEMAK

Sebatian organik: Wujud sebagai
terdiri dari karbon, lemak tepu atau
lemak tak tepu
hidrogen dan
oksigen

2. Perbezaan ciri-ciri antara lemak tepu dan lemak tak tepu

Lemak Tepu Ciri-ciri Lemak Tak Tepu
Haiwan Tumbuhan
Pepejal Sumber Cecair
Keadaan pada suhu
Tinggi Rendah
Tinggi bilik Rendah
Ikatan tunggal Takat lebur Ikatan ganda dua atau
ganda tiga
Kandungan kolesterol
Struktur molekul
antara atom karbon

198

12.4 : 3. Kesan Lemak Tepu dan Lemak Tak Tepu kepada Kesihatan
a. Lemak tepu (lemak haiwan) menjejaskan kesihatan kita kerana
kandungan kolesterol yang tinggi. Pengenapan kolesterol dalam
salur darah boleh menyebabkan strok, tekanan darah tinggi dan
serangan jantung
b. Lemak tak tepu bagus untuk kesihatan kerana ia boleh menurunkan
aras kolesterol dalam darah. Risiko untuk mendapat penyakit
berkaitan kolesterol juga boleh dikurangkan.

Kelapa Sawit Serta Kepentingannya Kepada Pembangunan Negara

Mesokarp (sabut)
Endokarp(tempurung)
Is(siraubnugt)(kernel)

Rajah: Struktur Buah Kelapa Sawit

1. Sebahagian besar minyak kelapa sawit diekstrak daripada sabut. Isirung
menghasilkan minyak yang berkualiti tinggi

2. Proses Pengekstrakan Minyak Kelapa Sawit daripada Buah Kelapa Sawit

Buah Kelapa Sawit

Pensterilan-memusnahkan enzim pengurai minyak dan membunuh
mikroorganisma

Penanggalan – menanggalkan buah daripada tandan

Pencernaan - mencerna dan menghancurkan buah kelapa sawit

Pengekstrakan-minyak diekstrak daripada sabut dan isirung menghasilkan
minyak kelapa sawit mentah

Minyak sawit mentah Isirung
Penulenan minyak sawit Pengekstrakan minyak isirung

Minyak Sawit tulen Minyak isirung tulen

199

12.5 : Proses Membuat Sabun

1. Sabun dihasilkan daripada lemak haiwan atau minyak sayuran. Sabun
ialah garam asid lemak yang terhasil daripada tindakbalas atara alkali dan
asid lemak. Proses ini dikenali sebagai saponifikasi

2. Campuran alkali (natrium hidroksida) dan minyak dipanaskan. Molekul
minyak terurai kepada gliserol dan asid lemak. Asid lemak bertindak
balas dengan alkali untuk membentuk garam natrium (sabun) dan air.
Garam biasa ditambahkan untuk membolehkan sabun pepejal terapung di
permukaan

Tindakan Pencucian oleh molekul sabun

Ekor hidrokarbon Kepala ionik
(Bahagian hidrofobik) (bahagian hidrofilik)

Bahagian ekor larut Bahagian kepala
dalam kotoran minyak larut dalam air
atau gris

1. Molekul sabun mengurangkan ketegangan permukaan air dan
membolehkan air membasahi permukaan bahan

2. Ekor hidrokarbon mengemulsikan dan memecahkan gris kepada titisan-
titisan kecil

3. Apabila air dikocak, kepala ionik molekul sabun dibawa ke atas dan
menarik ekor hidrokarbon bersamanya

4. Oleh itu, gris ditanggalkan daripada permukaan bahan oleh molekul sabun

200

12.6 : Polimer Semula jadi

MONOMER - Molekul kecil yang
bergabung untuk membentuk polimer.
Contoh: glukosa, asid amino, etena dan

kloroetena

POLIMER - Rantaian molekul panjang
yang terdiri daripada molekul-molekul

kecil (monomer).
Contoh: kanji,protein,plastik dan nilon

POLIMER SEMULA JADI - POLIMER SINTETIK -
Diperolehi secara semulajadi Polimer yang dihasilkan oleh
daripada benda hidup seperti manusia melalui tindak balas

haiwan dan tumbuhan. kimia.
Contoh : kanji,protein, lemak, Contoh: plastik, getah sintetik
kapas, sutera dan selulosa dan gentian sintetik. polimer
sintetik biasanya dihasilkan
daripada petroleum dan gas

asli

201

Berasal Sejenis Asid (asid
daripada polimer formik)
bendalir semula jadi
likat yang yang terbentuk dicampurkan
dihasilkan daripada ke dalam
oleh pokok gabungan
getah dan monomer- lateks untuk
dikenali penggumpalan
sebagai GETAH
lateks atau ASLI manakala
susu getah alkali (larutan
Bersifat
lembut,kenyal, ammonia)
tidak tahan haba boleh

dan tidak menghalang
mengalirkan arus penggumpalan
elektrik atau haba
lateks

202

Pemvulkanan ialah proses penambahan
sulfur kepada getah asli untuk
menjadikannya lebih kuat dan keras,lebih
kenyal dan lebih tahan haba

GETAH
TERVULKAN

Semasa proses pemvulkanan, atom sulfur
membentuk struktur rangkai silang antara

molekul-molekul getah. struktur ini
menghalang molekul- molekul getah
tervulkan daripada menggelongsor di atas

satu sama lain

Getah Asli Panaskan dengan sulfur Getah Tervulkan
(getah tak tervulkan) (Pemvulkanan)

Getah tak tervulkan Getah tervulkan
(getah asli) Lebih kuat dan keras
Lebih kenyal
Lebih lembut Lebih tahan haba

Kurang kenyal

Tidak tahan haba

Jadual: Perbandingan antara getah asli dan getah tervulkan

203

Soalan Struktur

1. Rajah menunjukkan dua set radas yang digunakan untuk menyediakan etanol. Set
A dan Set B menggunakan bahan-bahan yang berbeza seperti yang dilabel di
bawah.

a. Nyatakan
(i) pembolehubah dimalarkan:

(ii) pembolehubah dimanipulasikan :

b. Apakah yang dapat kamu perhatikan selepas dua set radas itu dibiarkan
selama tiga hari?

Set Larutan dalam Air kapur

kelalang kon

A

B

c. Apakah inferens yang dapat kamu buat daripada pemerhatian itu?

2. Rajah menunjukkan langkah-langkah membuat sabun daripada minyak kelapa
sawit dalam sebuah makmal.

204

a. Namakan proses dalam langkah 1.
b. Lukis dan labelkan radas yang diperlukan untuk mengasingkan sabun

itu daripada campuran dalam langkah 3 dalam ruang yang disediakan.

c. Nyatakan tujuan menambah bahan P.
d. Bagaimana anda dapat buktikan bahawa produk itu ialah sabun?

3. Rajah di bawah menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji perbezaan ciri
antara getah asli dan getah tervulkan.

Getah asli disepit di atas kaki retort dan panjang awalnya disukat. Satu pemberat
seberat 20 g digantung kepada kepingan itu seperti yang ditunjukkan di atas.
Panjang yang baru disukat dan direkod di dalam jadual di bawah. Pemberat
dikeluarkan dan panjang akhir kepingan getah disukat sekali lagi. Eksperimen
diulang dengan getah tervulkan dan keputusannya direkodkan.

205

Kepingan getah Panjang Panjang Perubahan Panjang
Getah asli awal dengan panjang akhir (cm)
(cm) pemberat
Getah tervulkan (cm) 9.4
7.5 (cm)
7.5
7.5 10.8

7.5

a. Hitung dan isi tempat kosong, perubahan panjang dalam kepingan
getah apabila pemberat digantung pada kepingan itu.

b. i Getah yang manakah lebih kenyal?

ii Berikan satu sebab untuk jawapan anda.

iii Nyatakan sifat baik getah lain selain yang disebutkan dalam (b)
(i) di atas.

c. Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan satu definisi secara operasi bagi
getah tervulkan.

4. Rajah menunjukkan keratan rentas struktur buah kelapa sawit.

a. Bahagian buah kelapa sawit yang manakah menghasilkan paling
banyak minyak?

b. Namakan proses untuk menghasilkan minyak kelapa sawit daripada
buahnya.

206

c. Nyatakan dua tujuan pensterilan di dalam proses penghasilan minyak
kelapa sawit daripada buahnya.

i)
ii)
d. Namakan satu vitamin yang boleh diekstrak daripada minyak kelapa

sawit.
e. Cadangkan satu industri yang berpotensi yang boleh dilakukan dengan

sisa kelapa sawit.
5. Rajah 1.1 dan Rajah 1.2 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji tindakan larutan X

dan larutan Y terhadap lateks

a. Nyatakan pemerhatian daripada eksperimen ini.
_____________________________________________________________

b. Namakan larutan X dan dan larutan Y.
______________________________________________________________
207

c. Nyatakan satu pembolehubah dimalarkan.
______________________________________________________________

d. Berikan definisi secara operasi bagi asid.
_____________________________________________________________

Bahagian C : Soalan Esei

6. Kaji maklumat berikut

Encik Zulkifly ingin menjual lateks (susu getah) dan getah beku. Dia
mencampurkan susu getah itu dengan larutan beralkali untuk mengekalkan
bentuk cecairnya. Untuk menghasilkan getah beku, dia mencampurkan susu
getah dengan asid.

a. Berdasarkan maklumat di atas, tulis satu hipotesis yang sesuai.
[1 markah]

b. Anda diberikan larutan ammonia, asid etanoik, rod kaca, penitis dan
bahan lain.

Huraikan satu eksperimen yang boleh anda jalankan di dalam makmal
bagi membuktikan hipotesis itu.

Huraian anda hendaklah merangkumi perkara berikut: [1markah]
i) Tujuan eksperimen. [1markah]
ii) Mengenal pasti pemboleh ubah
iii) Senarai radas dan bahan [2 markah]
iv) Prosedur [4 markah]
v) Penjadualan data
[1 markah]

a) Hipotesis
(H=MV + RV)

b) (i) Tujuan Untuk mengkaji hubungan antara
………………………………… dan
(Untuk mengkaji ……………………………………

hubungan antara MV + (Parameter + Bahan)

RV)

(ii) Pembolehubah

Pembolehubah

dimanipulasi (MV)

Pembolehubah
bergerakbalas (RV)

Pembolehubah dimalarkan

(CV)

(iii) Senarai radas & bahan Tulis semula bahan dan radas yang diberikan di
dalam soalan
(Senaraikan semua
***Lukis gambarajah berlabel lengkap
alat/bahan MV, RV & CV) DAN

(iv) Kaedah

(Diagram/cara guna CV,

208

MV & RV menggunakan Tulis langkah-langkah

alat / bahan yang telah
disenaraikan)

(v) Penjadualan data
(Mesti Lukis Jadual)
MV RV
Data 1
Data 2

7. a. Terangkan proses pemvulkanan getah dan nyatakan dua ciri getah tervulkan.
[4 markah]

b. Rajah 7 menunjukkan tiga ciri contoh objek dalam kehidupan harian yang
diperbuat daripada getah sintetik.

GETAH SINTETIK

Rajah 7
Kaji maklumat pada Rajah 7 dan bina konsep tentang getah sintetik.
Jawapan anda hendaklah berdasarkan aspek-aspek berikut :
i) Kenalpasti dua ciri sepunya
ii) Berikan satu contoh objek lain yang diperbuat daripada getah sintetik.
iii) Berikan satu contoh getah asli dan nyatakan satu cirinya
iv) Hubungkaitkan ciri-ciri sepunya untuk membina konsep sebenar getah

sintetik
[6 markah]

209

BAB 13 GERAKAN
MENGANALISA PERGERAKAN KENDERAAN DI DARAT

Roda hadapan Roda
belakang

injak hab
Rantai besi
gegancu

• Basikal adalah kenderaan tanpa enjin.
• Gegancu dan hab adalah dua roda bergigi yang berfungsi menggerakkan roda basikal.
• Gegancu dan hab dihubungkan dengan rantai besi.
• Prinsip operasi sebuah basikal:

Pedal digerakkan bagi memutarkan gegancu

Gegancu menggerakkan rantai besi dan
seterusnya memutarkan hab

Hab menggerakkan roda belakang

Basikal bergerak ke hadapan

211

Enjin Enjin
Petrol Empat Diesel Empat
Lejang Lejang

Enjin
Petrol Dua
Lejang

Enjin Petrol Empat Lejang Ciri-ciri Enjin Diesel Empat Lejang
Lejang ambilan/aruhan Kitaran Lejang ambilan/aruhan
- Omboh turun ke bawah - Omboh turun ke bawah
- Injap kemasukan terbuka - Injap kemasukan terbuka
- Injap ekzos tertutup - Injap ekzos tertutup udara disedut
- Campuran petrol dan udara
masuk ke dalam silinder
disedut masuk ke dalam
silinder

Lejang mampatan Lejang mampatan
- Omboh bergerak ke atas - Omboh bergerak ke atas
- Kedua-dua injap tertutup - Kedua-dua injap tertutup
- Campuran petrol dan udara - udara dimampatkan dan menjadi

dimampatkan panas
- diesel dipancit ke dalam silinder

212

Lejang Kuasa Lejang Kuasa
- Kedua-dua injap tertutup - Kedua-dua injap tertutup
- Percikan bunga api dari palam - Udara termampat yang panas

pencucuh menyalakan menyalakan diesel dan
campuran petrol dan udara membebaskan gas panas
yang termampat dan berlaku - Gas panas yang terhasil memaksa
letupan omboh bergerak ke bawah
- Gas panas yang terhasil
memaksa omboh bergerak ke
bawah

Lejang Ekzos Ketebalan Lejang Ekzos
- Omboh bergerak ke atas dinding - Omboh bergerak ke atas
- Injap ekzos terbuka silinder - Injap ekzos terbuka
- Injap kemasukan masih - Injap kemasukan masih tertutup
Kecekapan - Gas ekzos didesak keluar dari
tertutup Kuasa
- Gas ekzos didesak keluar dari Palam silinder

silinder pencucuh - tebal
- Nipis
- lebih cekap
- kurang cekap - lebih berkuasa
- kurang berkuasa - tiada palam pencucuh
- menggunakan palam

pencucuh

213

• Laju ditakrifkan sebagai jarak dilalui per unit masa

Laju = Jarak (m)
masa (s)

• Halaju adalah kadar perubahan jarak yang dilalui dalam arah tertentu.
• Unit bagi halaju adalah ms-1
• Pecutan pula adalah kadar perubahan halaju dengan masa.
• Unit bagi pecutan adalah ms-2

Halaju akhir – Halaju awal
Pecutan =

masa (s)

• Inersia adalah sifat semulajadi yang dipunyai oleh sesuatu objek yang menentang
perubahan samada dalam keadaan pegun ataupun bergerak.

• Inersia dipengaruhi oleh jisim sesuatu objek. Semakin besar jisim sesuatu objek,
semakin besar inersianya.

• Ciri –ciri keselamatan yang digunakan dalam kenderaan bagi mengurangkan
kecederaan akibat inersia:
- Tali pinggang keselamatan, melindungi pemandu dan penumpang
dari kecederaan apabila kenderaan diberhentikan secara tiba-tiba
atau ketika berlaku kemalangan.
- Alas kepala, mencegah leher pemandu dan penumpang dari
tercedera apabila kenderaan dilanggar dari belakang.
- Beg udara, melindungi pemandu dan penumpang dari berlanggar
dengan bahagian-bahagian keras dalam kenderaan seperti papan
pemuka.

214

• Momentum sesuatu objek adalah hasil darab jisim dan halajunya.

momentum = jisim(kg) x halaju

• Unit bagi momentum adalah kg ms-1
• Momentum sesuatu objek dipengaruhi oleh jisim dan halaju. Momentum menjadi

besar apabila jisim objek besar dan halajunya tinggi.

• Tekanan ditakrifkan sebagai daya yang bertindak ke atas seunit luas permukaan.

Tekanan (P) = Daya (F)
Luas permukaan (A)

• Unit bagi tekanan ialah( Nm-2) atau pascal (Pa)
• Tekanan dipengaruhi oleh :

i) daya yang bertindak
- semakin besar daya, semakin besar tekanan terhasil.

ii) luas permukaan terlibat
- semakin kecil luas permukaan terlibat, semakin besar tekanan yang
dikenakan.

gajah mengenakan tekanan yang lebih ke atas
lantai apabila berdiri dengan satu kaki.

215

Pemindahan Tekanan dalam cecair

• Prinsip Pascal menyatakan bahawa tekanan yang bertindak ke atas cecair dalam bekas
tertutup akan dipindahkan secara seragam melalui cecair itu dalam semua arah.

• Prinsip ini digunakan dalam sistem hidraulik.

beban

daya

Omboh Omboh
kecil besar

bendalir

• Tekanan yang dikenakan oleh omboh kecil dipindahkan sepenuhnya kepada omboh

besar F1
• Tekanan yang dikenakan pada omboh kecil = A1

• Tekanan yang dikenakan pada omboh besar = F2
A2

• Oleh itu, prinsip hidraulik adalah

F1 = F2
A1 A2

216

Kenderaan di atas air bergerak menggunakan
- tenaga manusia, contohnya bot dan sampan
- tenaga angin misalnya kapal layar
- tenaga dari enjin misalnya kapal, hidrofoil dan hoverkraf.
Bot/sampan

- Bot digerakkan dengan dayung.
- Apabila air ditolak ke belakang oleh dayung, momentum ke belakang dihasilkan.
- Momentum ke hadapan yang sama magnitudnya dengan momentum ke belakang

terhasil dan menggerakkan bot ke hadapan
Kapal layar

- Kapal layar bergerak menggunakan tenaga angin. Kapal layar mempunyai satu
atau lebih layar. Apabila angin bertiup, pergerakan angin disekat oleh layar.
Momentum angin dipindahkan ke layar dan menyebabkan kapal bergerak.

217

Kapal

- Kapal besar menggunakan enjin diesel ataupun tenaga nuklear bagi menggerakkan
bebalingnya. Jumlah air yang besar ditolak ke belakang dengan pantas oleh
bebaling menghasilkan momentum ke belakang yang besar. Momentum ke
hadapan yang sama dengan magnitud momentum ke belakang menggerakkan
kapal ke hadapan.

Hidrofoil
- Hidrofoil mempunyai sayap di bawah air. Apabila ia bergerak perlahan ia

bergerak seperti kapal-kapal lain. Tenaga dari enjin diesel memutarkan bebaling
dan menolak air ke belakang. Momentum ke
belakang menghasilkan momentum ke hadapan dan
menggerakkan hidrofoil ke hadapan.
- Apabila hidrofoil memecut laju, aliran air di
bawahnya menghasilkan daya angkatan @ tujahan.
Daya ini akan mengangkat badan hidrofoil dari air.
Geseran hidrofoil dengan air dikurangkan dan ia
bergerak laju.
Hoverkraf
- Hoverkraf adalah kenderaan yang terapung di atas kusyen
udara apabila bergerak. Ia boleh meredah lautan dan daratan.
Kipas ditengahnya menyedut udara dari atmosfera dan
mengembangkan kusyen udara di bawahnya. Kusyen udara
mengurangkan seretan air laut dan badan hoverkraf. Oleh itu
hoverkraf hanya memerlukan kuasa yang rendah untuk
menggerakkannya.

218

BENTUK KENDERAAN YANG MEMUDAHKAN PERGERAKANNYA DALAM AIR

Objek yang bergerak dalam air perlu mengatasi daya seretan yang menentang
pergerakannya. Semakin besar luas permukaan objek yang bersentuhan dengan air,
semakin besar daya seretan yang bertindak ke atasnya.
Objek berbentuk larus boleh bergerak dalam air dengan daya rintangan air atau
seretan yang sedikit.

Bahagian bawah kenderaan di air yang tenggelam dalam air adalah berbentuk larus,
dengan itu kenderaan tersebut boleh bergerak laju dalam air.

Enjin jet Perbezaan Enjin roket
Jet mempunyai sayap Struktur Roket mempunyai badan berbentuk
berbentuk aerofoil larus
Jet memerlukan landasan Cara Roket dilancarkan secara menegak ke
yang panjang untuk terbang pelancaran atas
Enjin jet mendapat bekalan Enjin roket mendapat bekalan oksigen
oksigen dari atmosfera Sumber dari tangki oksigen cecair yang
oksigen dibawanya
Kerosin, paraffin atau nafta Hidrogen cecair
Daya tujah yang dihasilkan Bahan api Daya tujah yang dihasilkan adalah
lebih kecil Daya tujah sangat besar

219

Prinsip Bernoulli – Apabila kelajuan bendalir meningkat, tekanan yang terhasil
adalah rendah.

LATIHAN:
SOALAN STRUKTUR:
1. Sekumpulan pelajar menjalankan satu eksperimen untuk mengkaji hubungan antara jisim suatu
objek dengan tekanan. Rajah 1 di bawah menunjukkan susunan radas dalam eksperimen ini.

Rajah 1
Jadual 1 di bawah menunjukkan pemerhatian eksperimen tersebut.

Set Kedalaman lekukan (cm)
M2
N6

Jadual 1
220

(a).Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.
_________________________________________________________________
(b )Apakah pembolehubah
i. dimanipulasikan:

________________________________________________________________
ii. bergerak balas:

________________________________________________________________
(c) Berapakah kedalaman lekukan pada plastisin jika 5 pemberat seberat 100 g setiap satu
digunakan?
__________________________________________________________________
(d) Apakah kesimpulan yang boleh dibuat daripada eksperimen ini?
____________________________________________________________

2. Rajah di bawah menunjukkan satu carta pita yang terdiri daripada lima sektor pita detik yang
berturutan yang digamkan sebelah menyebelah untuk menunjukkan gerakan troli menuruni satu
cerun landasan. Setiap bahagian pita detik mempunyai sepuluh detik. Selang masa antara dua
detik ialah 0.02 s.

221

Jadual di bawah menunjukkan maklumat tentang panjang dan laju setiap keratan.

Keratan pita detik 1 2 34

Panjang bahagian (cm) 35 30 ……… 20

Halaju (cm s -1) 175 150 ……… 100

(a) Cari panjang keratan 3 bagi pita detik daripada carta pita di atas dan rekodkan dalam
jadual di atas.

(b) (i) Hitung masa yang diambil untuk setiap keratan.
(ii) Daripada jawapan (b) (i), hitung halaju bagi keratan 3.

(c) Daripada carta pita dan jadual di atas, nyatakan jenis pergerakan yang dibuat oleh troli.

(d) Keratan 5 bagi pita detik adalah sama dengan keratan 4 dan juga mempunyai 10 detik.
Dengan menggunakan jadual di atas, ramalkan halaju bagi keratan 5.

222

3. Rajah menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji hubungan antara inersia dan jisim. Tiga
tin dihayun bersama dan masa yang diambil oleh tin untuk berhenti direkodkan.

Tin A BC
3 5 ............
Masa yang diambil oleh
tin untuk berhenti (minit)

(a) Nyatakan hipotesis eksperimen ini.

(b) Apakah pembolehubah dimalarkan dalam eksperimen ini?

(c) Tin yang manakah lebih mudah untuk mengayun?

(d) Tuliskan satu inferens daripada keputusan eksperimen ini.

(e) Ramalkan masa yang diambil oleh tin C untuk berhenti. Catatkan dalam jadual di atas.
(f) Apakah definisi secara operasi bagi inersia dalam eksperimen ini?

223

4. Rajah 4 menunjukkan eksperimen untuk mengkaji hubungan diantara berat plastisin di udara
dan di dalam air dengan daya tujah.

0 Neraca Spring 0
Neraca Spring
5
5
10
10 N
N

Plastisin

Udara Air

Rajah 4

(a) Nyatakan berat plastisin di udara berserta unitnya.

(b) Nyatakan satu pemerhatian bagi eksperimen pada Rajah 5.

(c) Nyatakan satu inferens berdasarkan pemerhatian dalam 5(b).
(d) Nyatakan pembolehubah yang dimanipulasikan dalam eksperimen ini.
(e) Ramalkan bacaan neraca jika plastisin itu dimasukan ke dalam air laut.
(f) Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan definisi secara operasi bagi daya tujah.

224

5. Rajah 5menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji Prinsip Bernoulli.

Rajah 5.1
(a) Nyatakan satu pemerhatian tentang paras air dalam Rajah 6.

____________________________________________________________________
(b) Nyatakan inferens yang dapat dibuat berdasarkan pemerhatian di 6 (a)

____________________________________________________________________
(c) Nyatakan pembolehubah bergerak balas dalam eksperimen ini.

____________________________________________________________________
(d) Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan definisi secara operasi bagi Prinsip Bernoulli.

____________________________________________________________________
(e) Rajah 5.2 menunjukkan susunan radas lain untuk mengkaji Prinsip Bernoulli.

Diagram 5.2
(i) Lukiskan paras air dalam tiub kaca X, Y and Z apabila udara mengalir ke

dalam tiub kaca.
(ii) Susun tiub kaca X,Y dan Z mengikut kelajuan udara yang mengalir

melaluinya mengikut tertib menaik.
_______________________________________________________________

225

(f) Tandakan (√) pada petak yang disediakan bagi menunjukkan radas yang
menggunakan Prinsip Bernoulli.

6. Rajah 6 menunjukkan pita detik yang diperoleh daripada gerakan troli yang menuruni
landasan condong. Troli itu mengambil masa 6 saat untuk turun daripada atas landasan ke
bawah landasan itu.

Keratan 1 Keratan 2 Keratan 3 Keratan 4

Rajah 6

Jadual 6 menunjukkan maklumat tentang keratan pita detik di atas.

Keratan pita detik 123 4
5.0
Panjang keratan / cm 2.0 4.0
……….

Jadual 6
(a) Ukur panjang Keratan 2 pita detik itu dan catatkan dalam Jadual 1.

_______________________________________________________________

226

(b) Dengan menggunakan Jadual 6, lukis carta palang pada kertas graf di bawah.

(c) Dengan menggunakan carta palang anda di (b), nyatakan jenis gerakan troli itu.
_________________________________________________________

(d) Keratan 5 pita detik adalah selepas Keratan 4 dan juga mewakili jarak waktu 1
saat. Dengan menggunakan Rajah 6, ramalkan ukuran panjang Keratan 5.
Panjang : __________________cm

7. Rajah menunjukkan keadaan operasi bagi enjin empat lejang.

(a) (i) Nyatakan jenis bahan api yang digunakan dalam enjin di atas.
(ii) Beri satu sebab untuk jawapan kamu.
227

(b) (i) Namakan keadaan lejang bagi rajah di atas.
(ii) Terangkan mengapa omboh ditolak ke bawah.

(c) Namakan satu kenderaan yang menggunakan enjin ini.
(d) Nyatakan satu kelebihan enjin ini berbanding enjin-enjin lejang yang lain.

8. Rajah 8 menunjukkan sebuah kapal terapung dalam keadaaan pegun pada permukaan laut.

Rajah 8

(a) Nyatakan bentuk yang sesuai bagi kenderaan di air untuk mengurangkan
rintangan air.
_______________________________________________________________

(b) Namakan daya R dan S yang bertindak pada kapal itu.
R : ____________________________________________________________
S :_____________________________________________________________

(c) Tandakan (✓) prinsip yang terlibat dalam Rajah 11.

Bernoulli Archimedes Pascal

(d) Apakah yang akan berlaku kepada kapal sekiranya daya R lebih tinggi
daripada daya S? Huraikan jawapan anda.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

228

(e) Nyatakan satu contoh lain bagi kenderaan di air yang menggunakan prinsip
yang sama seperti dalam Rajah 9.

_______________________________________________________________

SOALAN ESEI:

1. Kaji situasi berikut

Ahmad mempunyai dua jenis kenderaan yg berbeza. Beliau menggunakan kenderaan
pacuan empat roda dengan tayar yang lebar apabila melalui jalan berlumpur dan
lembut untuk mengurangkan tekanan dan tidak terbenam. Tetapi ketika Ahmad ingin
ke bandar, beliau menggunakan kenderaan sedan dengan tayar yang kurang lebar
bagi memudahkan pergerakan kenderaannya di jalan raya yang keras dan rata.

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat situasi di atas

[1 markah]

(b) Dengan menggunakan blok kayu 3 cm x 3cm x 6 cm, logam pemberat 400 g,

plastisin, dan alat radas yang lain, huraikan satu eksperimen di makmal sekolah

untuk menguji hipotesis anda di 10(a) berdasarkan kriteria yang berikut:

i. Tujuan eksperimen [1 markah]

ii. Kenal pasti pembolehubah [2 markah]

iii. Senarai radas dan bahan [1 markah]

iv. Prosedur/Kaedah [4 markah]

v. Penjadualan data [1 markah]

229

FORMAT BAHAGIAN C

a) HIPOTESIS ..............................................................................................
(H=MV + RV ) ..............................................................................................

b) (i)TUJUAN(Untuk Untuk mengkaji ...................................................................
mengkaji MV + RV ) ..............................................................................................

(ii) PEMBOLEHUBAH ……………………………………………………………………

# Pembolehubah ……………………………………………………………………
dimanipulasi (MV) (Parameter + bahan)
……………………………………………………………………
# Pembolehubah
bergerakbalas (RV)

# Pembolehubah
dimalarkan (CV)

(iii) SENARAI BAHAN & Tulis semula bahan dan radas yang diberikan
RADAS di dalam soalan :
……………………………………………………………………
(Senaraikan semua ….…………………………………………………………………
alat/bahan MV,RV dan CV)

……………………………………………………………………

(iv) KAEDAH Lukis gambarajah atau

(Diagram/Cara guna

CV,MV dan RV
menggunakan alat/bahan
yang telah disenaraikan)

230

Langkah-langkah

(v)PENJADUALAN MV1 + MV2 : Tiada bacaan / hasil dalam RV

DATA
(Mesti Lukis Jadual)

MV RV

MV 1

MV 2

2 (a) Huraikan bagaimana kapal selam boleh menyelam dan bergerak di bawah
permukaan air.Penerangan anda perlu mengaplikasi Prinsip Archimedes.

(4 Markah)

231

(b) Rajah 1 dan Rajah 2 menunjukkan perbezaan antara ciri keselamatan dua buah
kenderaan.

Rajah 1

Rajah 2

Berdasarkan ciri keselamatan, pilih kenderaan yang paling sesuai untuk kegunaan anda,
berdasarkan kriteria yang berikut:

i) Tujuan pemilihan
ii) Ciri – ciri kenderaan Rajah 1 dan Rajah 2.
iii) Pilih kenderaan terbaik berserta alasan.

(6 Markah)

232

BAB 14 Peningkatan Pengeluaran Makanan dan Teknologi Makanan
Perkembangan dPalearmkemTebkannoglaongiDMalakmanTaenknologi Makanan

Tujuan Memproses Makanan:
• membunuh mikroorganisma
• memudahkan pencernaan makanan
• menjadikan makanan tahan lama
• meningkatkan kandungan nutrien dalam makanan
• memudahkan pengangkutan, penggunaan, penyimpanan dan pembungkusan

Perkembangan teknologi dalam pemprosesan makanan

Jenis Pengawetan Kebaikan Kelemahan
§ Lebih tahan § Sebahagian
1. Pengetinan
(a) Makanan dipanaskan pada suhu 850Cdan lama nutrient dan
dimasukkan ke dalam tin atau botol yang § Bebas daripada vitamin
telah disterilkan. dimusnahkan oleh
(b) Tin makanan dipateri dan dipanaskan pendedahan haba yang tinggi.
dengan stim di bawah tekanan serta pada kepada mikrob § Rasa dan tekstur
1210C. dan spora makanan berubah

2. Pempasteuran § Mengekalkan §Spora bakteria
(a) Sesuai untuk mengawet susu segar rasa dan nutrient tidak dapat
dan jus buah-buahan makanan. dimusnahkan
(b) Susu segar dipanaskan sehingga 630C
selama 30 minit atau pada suhu 720C § Kebanyakan §Perlu disimpan
selama 15 saat dan disejukkan segera mikrob dapat dalam peti sejuk
dimusnahkan pada suhu 40C

§Hanya tahan
dalam tempoh
yang singkat.

3. Penyejukbekuan § Rasa dan nutrien § Bakteria dan spora
(a) Makanan disejukbekukan secara makanan tidak dapat
perlahan pada suhu 00C dikekalkan dimusnahkan.
(b) Bagi penyejukbekuaan segera,
makanan disejukbekukan pada suhu kurang § Makanan boleh § Menghentikan
-180C. disimpan proses
sehingga pertumbuhan dan
beberapa bulan pembiakan
bakteria sahaja.

233

4. Pembungkusan Vakum §Mengekalkan § Sesuai untuk
(a) Udara dikeluarkan daripada bekas rasa makanan makanan tertentu
makanan. §Vitamin di sahaja
(b) Makanan disimpan dalam keadaan dalam makanan
kedap udara. tidak
(c) Sesuai untuk menyimpan makanan dimusnahkan
yang mudah rosak akibat pengoksidaan
§ Boleh disimpan § Nutrien dan
5. Pendehidratan untuk tempoh vitamin dalam
Terdapat tiga kaedah di mana air disingkirkan yang panjang makanan
daripada makanan: dimusnahkan
§ Rasa makanan
(a) Menjemur makanan di bawah cahaya dikekalkan § Bakteria dan spora
matahari belum
§ Rasa makanan dimusnahkan
(b) Mengeringkan makanan dengan haba yang dikekalkan
tinggi § Bakteria dan spora
§ Vitamin tidak
(c) Menvakumkan makanan sehingga kering. dikekalkan dimusnahkan
6. Pendinginan
§ Semua mikrob § Nutrien dan
(a) Sesuai kepada buah-buahan, sayur- dapat vitamin dalam
sayuran dan hasil tenusu sahaja. dimusnahkan makanan
dimusnahkan
(b) Makanan disimpan dalam tempat
dingin pada suhu kira-kira 00C - 50C § Rasa mungkin
berubah
7. Penyinaran
(a) Sinar gama digunakan untuk § Kemungkinan
mengawet makanan. bahan makanan
(b) Memperlahankan proses percambahan dicemari sinaran
biji benih, pertunasan sayuran berubi,dan radioaktif.
pematangan buah-buahan.

Tujuan Penggunaan Bahan Kimia
§ Mengawet makanan
§ Mengekalkan kualiti makanan
§ Menambahkan rasa makanan
§ Menambahkan nutrisi makanan
§ Menjadikan makanan lebih menarik

234

Jenis bahan kimia Contoh Fungsi
1 Bahan awet § Asid benzoik Mengganggu pertumbuhan dan
2 Pewarna § Sulfur dioksida pembiakan mikrob dalam bahan makanan
3 Peluntur § Sunset yellow Makanan kelihatan lebih cantik dan
4 Perisa § carmoisine menarik
§ Benzoil peroksida Melunturkan warna supaya makanan
5 Penstabil § Klorin lebih menarik
§ Vanilin Menambahkan rasa dan bau bahan
6 Pemanis § Mononatrium makanan
7 Pengantioksida
glutamat Menghalang proses pemendapan cecair
8 Pengemulsi § Gelatin dan memekatkan makanan
§ Kanji
§ Agar-agar Menambahkan rasa manis pada makanan
§ Sorbitol
§ Aspartam Melambatkan pengoksidaan lemak dalam
§ Asid askorbik makanan dan mencegah ketengikan
§ Tokoferol minyak
§ Asid sitrik Membaurkan dua bahan yang tidak
§ Pektin terlarutcampur seperti lemak dan air.
§ lesitin Memberi hasil yang sekata, lembut dan
bertekstur

Kesan Penggunaan Bahan Kimia Yang Berlebihan Terhadap Kesihatan Manusia

Bahan Kimia Kesan

1 Bahan awet Keracunan makanan, gangguan saraf dan alergi

2 Pewarna Jangka masa panjang menyebabkan kanser dan keracunan makanan

3 Perisa Menjadi punca rambut gugur, denyutan jantung meningkat dan

sesak nafas

4 Pemanis Mungkin menyebabkan penyakit kanser pada pundi kencing

5 Pengantioksida Menjadi punca rambut gugur, merosakkan hati, ginjal dan otak dan

mengganggu pertumbuhan

235

Peningkatan Pengeluaran Makanan Negara

Usaha Peningkatan Kualiti dan Kuantiti Makanan

1. Penggunaan Baka Yang Bermutu 2. Penggunaan Teknologi Moden

§ Mengeluarkan hasil yang banyak § Tanaman dan ternakan diubah suai

§ Mengeluarkan hasil yang berkualiti secara genetik

§ Mengeluarkan makanan dan ternakan § Penggunaan baja kimia dan pestisid

yang cepat terhasil Alat dan mesin moden

§ Mengeluarkan hasil yang lebih tahan mempercepatkan proses penanaman,

terhadap serangan penyakit dan pemungutan dan pemprosesan

perosak makanan

3. Pendidikan dan Bimbingan Untuk 4. Penyelidikan dan Pembangunan

Para Petani Berterusan

§ Memperkenalkan teknik pertanian § Mengkaji teknik pertanian yang

yang terkini berkesan

§ Memperkenalkan baka yang bermutu § Mengkaji dan menghasilkan baka yang

§ Membimbing penggunaan baja, racun bermutu tinggi

serangga dan kawalan biologi § Mengkaji dan mempelbagaikan

Jenis makanan

§ Mengkaji dan menghasilkan baja

organik dan inorganik

§ Mengeluarkan racun perosak yang

efektif

§ Meneroka kawasan tanah

pertanian baru.

5. Penggunaan Tanah dan Kawasan 6. Pengurusan Tanah Yang Cekap

Perairan Secara Optimum § Memelihara kesuburan tanah

§ Mengadakan sistem pengairan yang § Mencegah hakisan tanah

berkesan § Menjalankan sistem bersepadu

§ Menggunakan kawasan perairan § Menjalankan tanaman bercampur

terbiar sebagai tapak akuakultur

§ Menentukan jenis tanaman yang

sesuai dengan tanah dan kawasan

perairan.

236

Sumbangan Teknologi Dalam Pengeluaran Makanan

1. Penyelidikan pengeluaran makanan dijalankan oleh MARDI,MPOB dan Jabatan
Pertanian.

2. Penyelidikan meningkatkan teknologi pengeluaran makanan seimbang dengan
pertambahan penduduk.

3. Ketidakseimbangan pertambahan penduduk dengan pengeluaran makanan
menyebabkan:
(a) Masalah kekurangan makanan
(b) Malnutrisi
(c) Kebuluran
(d) Ketenteraman sosial terganggu

Pemilihan Makanan Yang Diproses

• Akta Makanan 1983 digubal bertujuan untuk melindungi orang ramai daripada
ancaman kepada kesihatan serta penipuan yang berkaitan dengan pembuatan,
penjualan, pengedaran dan penggunaan makanan.

• Peraturan Makanan 1985 mewajibkan pengeluar melabelkan makanan
• Label Makanan mesti mengandungi:

Nama Makanan
Kandungan makanan/Ramuan
Tarikh luput
Nama dan alamat pengilang/pengimpot/pembungkus makanan
Kuantiti/Berat bersih
Cara penyimpanan

PePnedniddikidanikKanonPsuemngerguna

• Dijalankan secara formal /tidak formal

• Tujuan: Membantu orang ramai

§ Menyedari hak pengguna

§ Mengetahui tanggungjawab mereka kepada alam sekitar

§ Mempunyai kebolehan memilih semasa membeli

§ Hak Pengguna:

§ Hak untuk memilih § Hak mendapat pendidikan pengguna

§ Hak mendapat maklumat § Hak mendapat gantirugi

§ Hak mendapat perlindungan § Hak memberi pendapat

237

SOALAN STRUKTUR:
1. Rajah menunjukkan label makanan bagi sardin yang telah diproses.

SYARIKAT ADAMHAWA SDN. BHD
Jalan Kempas 8, Kulim

Bahan-bahan:Ikan sardin,
tomato, garam, gula, minyak
sayuran, bawang, Perisa dan
pengawet yang dibenarkan

a) Apakah kaedah pemprosesan makanan yang sesuai dalam rajah di atas?
____________________________________________________________________

b) Kenalpasti satu bahan kimia yang dinyatakan pada label itu.
____________________________________________________________________

c) Apakah fungsi perisa dalam makanan ini?
____________________________________________________________________

d) Maklumat manakah pada label makanan adalah paling penting dipertimbangkan
semasa membeli makanan?
_____________________________________________________________________

e) Berikan satu sebab bagi jawapan anda.
_____________________________________________________________________

238

2. Rajah di bawah menunjukkan empat jenis makanan.

A : Ikan B : Anggur

C :Susu D : Ubi kentang

(a) Nyatakan kaedah pemprosesan makanan yang sesuai untuk setiap makanan di atas.
A:
B:
C:
D:

(b) Apakah tujuan makanan diproses?

(c) (i) Terangkan kaedah pemprosesan ubi kentang dilakukan?
(ii) Nyatakan satu kebaikan menggunakan kaedah dalam (c) (i).

(d) Namakan makanan lain yang boleh diproses melalui kaedah di A.
239

3. Rajah menunjukkan jenis-jenis makanan yang perlu disimpan dalam tempat yang sesuai
sebelum ia digunakan oleh pengguna.

(a) Apakah kaedah yang terbaik untuk mengawet makanan di atas?
(b) Apakah suhu yang sesuai untuk kaedah di atas?
(c) Mengapakah kaedah ini sesuai untuk mengawet makanan di atas?
(d) Nyatakan satu kebaikan kaedah ini.
(e) Nyatakan satu kekurangan kaedah ini.

240

4. Rajah menunjukkan beberapa makanan yang diproses dan dibungkus di dalam tin.

(a) Mengapakah udara perlu dipaksa keluar daripada tin sebelum mematerinya?
(b) Bagaimanakah makanan yang ditin disteril?
(c) Nyatakan satu keburukan pemprosesan makanan secara pengetinan.
(d) Apakah kaedah alternatif lain bagi proses pembungkusan makanan di atas?
(e) Apakah prinsip pemprosesan makanan dalam (d)?
(f) Namakan satu contoh makanan yang dibungkus dengan kaedah yang dinyatakan

dalam (d).

241

5. Rajah menunjukkan makanan yang diubah suai secara genetik.

(a) Mengapakah makanan diubah suai secara genetik?
(b) Bagaimanakah suatu spesies tumbuhan diubah suai secara genetik?
(c) Makanan yang diubah suai secara genetik boleh membantu untuk meningkatkan kualiti

dan kuantiti makanan. Nyatakan satu sebab bagaimana makanan itu boleh dipertingkat
dari segi kuantiti dan kualiti.
(d) Nyatakan dua keburukan yang mungkin bagi makanan yang diubah suai secara genetik.
(e) Selain daripada bioteknologi untuk meningkatkan pengeluaran makanan, cadangkan
kaedah lain yang dapat membantu untuk meningkatkan pengeluaran makanan.
6. Rajah menunjukkan usaha-usaha untuk meningkatkan kualiti dan kuantiti makanan.

242

(a) Nyatakan dua ciri baka yang baik.
(b) Bagaimanakah baka yang berkualiti meningkatkan pengeluaran makanan?
(c) Namakan satu institut di Malaysia yang terlibat dalam penyelidikan dan pembangunan

pertanian.
(d) Nyatakan dua cara penyelidikan dan pembangunan boleh menambah baik pengeluaran

makanan.
7. Rajah 6.1 dan Rajah 6.2 menunjukkan label yang terdapat pada dua jenama sos cili

yang berbeza.

Rajah 6.1

243

Rajah 6.2
a) Berdasarkan pada Rajah 6.1 dan 6.2,
i) Label makanan manakah yang mematuhi Peraturan-peraturan Makanan 1985?
_____________________________________________________________________
ii) Berikan satu alasan bagi jawapan anda di a) i)
_____________________________________________________________________
b) i) Bahan manakah yang digunakan sebagai bahan awet dalam sos cili jenama W?
_____________________________________________________________________
c) Kedua-dua jenama menggunakan pewarna tiruan dalam produk mereka.
Adakah anda setuju dengan penggunaan pewarna tiruan dalam makanan? Wajarkan
jawapan anda.

i)
________________________________________________________________
________________________________________________________________

ii) Nyatakan satu fungsi bahan awet makanan dalam b)i)
__________________________________________________________________

244

SOALAN ESEI
1. Kaji penyataan berikut.

Seorang peraih ikan menaburkan garam ke atas ais yang digunakan untuk menutup dan
mengawet ikan.

(a) Cadangkan satu hipotesis berdasarkan penyataan di atas.

_______________________________________________________________
[1 mark/markah]

(b) Huraikan satu eksperimen untuk menguji hipotesis anda. Penerangan anda hendaklah
mengandungi kriteria yang berikut.

Bahan dan Radas
Bikar, ais, termometer, dan radas lain.

i. Tujuan eksperimen [1 mark/markah]
ii. Mengenal pasti pemboleh ubah [2 marks/markah]
iii. Senarai radas dan bahan [1 mark/markah]
iv. Prosedur atau kaedah [4 marks/markah]
v. Penjadualan data [1 mark/markah]

2. (a) Susu dapat diawet melalui kaedah pempasteuran dan pensterilan. Bandingkan kedua-dua
kaedah tersebut.
[4 markah]

(b) Seorang petani mempunyai ladang buah yang terletak di lereng bukit. Hakisan tanah
berlaku di ladangnya selepas beberapa tahun. Apakah yang boleh dilakukan oleh petani
tersebut untuk mengatasi masalah ini ? Masukkan maklumat berikut dalam jawapan
anda.

245

i. Mengenalpasti masalah [1 markah]
ii. Penjelasan masalah [1 markah]
iii. Kaedah mengatasinya [3 markah]
iv. Pemilihan kaedah terbaik dan berikan alasan pilihan anda [1 markah]

Rangka Jawapan: JAWAPAN MARKAH
1 markah
FORMAT 1 markah
a) Mengenalpasti masalah
b) Penjelasan masalah 3 markah

c) Kaedah mengatasi 1.
masalah

2.
246

3.

d) Pemilihan kaedah terbaik
dan berikan alasan pilihan
anda

1 markah
13. (a) Kebanyakan makanan yang diproses sekarang ini, ditambah dengan pelbagai jenis bahan

kimia untuk tujuan – tujuan tertentu. Terangkan dua jenis bahan kimia dan fungsinya .
[4 markah]

(b) Seorang penternak mendapati lembu tenusunya mengeluarkan susu yang semakin
bertambah . Terangkan bagaimanakah penternak tersebut dapat mengelakkan susu
daripada cepat masam dan cepat rosak. Jawapan anda hendaklah berdasarkan kriteria
berikut.

247

i. Mengenalpasti masalah [1 markah]
ii. Penjelasan masalah [1 markah]
iii. Kaedah penyelesaian masalah [1 markah]
iv. Langkah – langkah kaedah penyelesaian masalah [3 markah]

248