modul tuisyen mpdca sains spm 2020

Penolakan Cahaya Berwarna
Contoh

Penapis warna

1. Penapis warna primer membenarkan hanya warnanya sendiri melaluinya, warna-warna
lain diserap.

Contoh – Penapis merah hanya membenarkan cahaya warna merah sahaja melaluinya
- Penapis biru hanya membenarkan cahaya warna biru sahaja melaluinya.
- Penapis hijau hanya membenarkan cahaya warna hijau sahaja melaluinya.

2. Penapis warna sekunder menyerap semua warna cahaya kecuali warnanya sendiri dan

warna-warna primer yang menghasilkannya.

Contoh – Penapis magenta
penapis kuning

Cahaya putih kuning Cahaya putih magenta
hijau merah
merah
Biru

Penapis sian sian
Cahaya putih
hijau
biru

98

3. Warna hitam terhasil apabila semua warna cahaya diserap dan tiada warna cahaya
dipantulkan.

4. Warna putih terhasil apabila tiada warna cahaya yang diserap kerana semua warna cahaya
dipantulkan.

Persamaan fungsi antara mata dengan kamera.

Mata FUNGSI Kamera
koroid
Untuk mengelakkan pantulan cahaya supaya imej Dalaman kamera
kelihatan jelas dicat hitam

Anak mata dan iris Untuk mengawal amaun cahaya yang masuk Bukaan dan
diafragma

Kanta mata Untuk memfokuskan cahaya supaya imej yang nyata, Kanta cembung
songsang dan lebih kecil terbentuk

Otot silia Untuk memfokus cahaya supaya imej yang lebih tajam Pelaras fokus
dan jelas terhasil.

retina Tempat imej terbentuk. filem

Kepentingan Warna Dalam Kehidupan

1 Percetakan Gambar berwarna dicetak dengan menggunakan empat jenis warna melalui

empat plat yang berasingan mengikut urutan iaitu warna kuning , magenta ,
sian dan hitam.

2 Pendawaian Kod warna antarabangsa digunakan dalam pendawaian elektrik. Wayar hidup

elektrik perang , wayar neutral biru dan wayar bumi kuning berbelang hijau

3 Kawalan lalu Lalu lintas di simpang jalan di kawal oleh lampu isyarat berwarna merah ,

lintas kuning dan hijau

4. Amaran Warna yang cerah pada haiwan berfungsi untuk memberi amaran kepada
musuhnya. Contohnya katak beracun

5. Penyamaran Warna haiwan yang menyerupai warna habitat dapat melindungi haiwan
daripada pemangsa. Contohnya arnab artik mempunyai warna yang sama

dengan warna salji

6. Menarik Burung merak mempunyai bulu pelepah yang berwarna – warni untuk menarik
perhatian perhatian burung betina bagi tujuan pembiakan

99

Bahagian B – Soalan Struktur
1. Rajah 1 di bawah menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji bagaimana imej
terbentuk oleh kanta cembung.
(a) Lengkapkan Rajah 1 di bawah untuk menunjukkan bagaimana imej terbentuk oleh
kanta cembung.

objek

Rajah 1
(a) Ukur dan tuliskan jarak imej dari kanta.

________________________________________________________________
(b) Adakah imej yang dibentuk dalam 1 (a) nyata atau maya? Berikan satu sebab.

__________________________________________________________________
(c) Nyatakan satu ciri lain imej yang terbentuk dalam 1 (a).

________________________________________________________________
(d) Berapakah saiz imej yang terbentuk dalam 1 (a)?

________________________________________________________________

100

2. Rajah 2 menunjukkan eksperimen untuk mengkaji pembentukan imej oleh kanta cekung.
Objek

2F F F 2F

Rajah 2
(a) Lengkapkan Rajah 2 untuk menunjukkan pembentukan imej itu oleh kanta cekung.
(b) Ukur dan tulis SAIZ imej tersebut

_______________________________________________________________________.

(c) Nyatakan dua ciri imej yang terbentuk di 2(a).
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

(d) Apakah kesan kepada saiz imej apabila objek di letakkan di titik F
________________________________________________________________________

101

3. Satu objek X diletakkan di hadapan sebuah kamera lubang jarum seperti yang
ditunjukkan dalam bawah.

Rajah 3
(a) Lengkapkan Rajah 3 untuk menunjukkan imej yang dibentuk oleh kamera lubang

jarum.
(b) Ukur dan tuliskan saiz imej yang terbentuk di dalam 3 (a).

___________________________________________________________________
(c) Apakah yang akan berlaku kepada imej sekiranya saiz lubang jarum yang lebih besar

digunakan?
___________________________________________________________________
(d) Apakah yang akan berlaku kepada imej sekiranya kamera lubang jarum digerakkan
sehingga ke titik Y?
___________________________________________________________________

102

4. Rajah 4 menunjukkan satu eksperimen yang dijalankan untuk mengkaji kesan pertindihan
cahaya yang berwarna primer.

projektor

Rajah 4

Jadual 4 menunjukkan pemerhatian daripada eksperimen yang dijalankan.

Penapis berwarna A dan B Warna sekunder pada skrin di C
Merah dan biru Magenta
Merah dan hijau X
Hijau dan biru Y

Jadual 4

(a) Apakah warna X dan Y?

_______________________________________________________________

(b) Nyatakan hipotesis yang boleh dibuat daripada Jadual 4.

_______________________________________________________________

103

(c) Nyatakan pembolehubah dalam eksperimen ini:
(i) Pembolehubah yang dimanipulasi
________________________________________________________
(ii) Pembolehubah yang bergerakbalas
________________________________________________________

(d) Apakah yang berlaku apabila tiga cahaya berwarna primer iaitu merah, biru dan
hijau bertindih?
________________________________________________________________

5. Rajah 5.1 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji bagaimana spectrum terbentuk.

Rajah 5.1
(a) Selepas melalui P, apakah yang berlaku kepada cahaya putih?

__________________________________________________________
(b) Nyatakan warna-warna yang terbentuk dalam spektrum dari Q ke R.

___________________________________________________________

104

(c) Mengapakah warna yang dinyatakan dalam (b) dibiaskan pada sudut yang
berbeza?
___________________________________________________________

(d) Nyatakan satu fenomena semulajadi di mana spektrum terbentuk.
___________________________________________________________

(e) Apakah yang terjadi apabila satu prisma yang sama diletakkan terbalik seperti
yang ditunjukkan dalam Rajah 5.2?
___________________________________________________________

Rajah 5.2

105

6. Satu sinar cahaya putih dipancarkan melalui penapis X seperti yang ditunjukkan dalam
Rajah 6.1

Rajah 6.1
(a) i. Jika cahaya biru terbentuk pada skrin putih, apakah warna penapis X?

___________________________________________________________
ii. Berikan satu sebab bagi jawapan anda dalam (a) i.
____________________________________________________________
(b) Namakan proses yang berlaku dalam (a) i.
___________________________________________________________
(c) Jika penapis X adalah penapis yang berwarna magenta, apakah warna cahaya yang
terbentuk pada skrin putih?
____________________________________________________________

106

(d) Satu penapis Y diletakkan di hadapan penapis X seperti yang ditunjukkan dalam
Rajah 6.2, dan cahaya putih dipancarkan melalui kedua-dua penapis.

Rajah 6.2
Jika cahaya hijau dan cahaya merah boleh melalui penapis X dan cahaya hijau
terbentuk pada skrin, apakah warna penapis Y?
___________________________________________________________
( e) Apabila penapis merah digunakan sebagai penapis X dan penapis sian
sebagai penapis Y, tiada cahaya terbentuk pada skrin. Mengapa?
_____________________________________________________________

107

Bahagian C- Soalan Esei
7. Kaji pernyataan berikut

Seorang murid menjalankan eksperimen untuk mengkaji jarak fokus kanta
cembung. Dia mendapati jarak fokus kanta cembung bergantung kepada ketebalan
kanta.

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas.

(1 markah)

(b) Anda dibekalkan satu kanta cembung tebal, satu kanta cembung nipis, pemegang

kanta, skrin putih dan satu radas lain. Huraikan satu eksperimen untuk mengkaji

hipotesis anda dalam 7 (a) berdasarkan kriteria berikut;

(i) Tujuan eksperimen (1markah)

(ii) Kenal pasti pembolehubah (2 markah)

(iii) Senarai radas dan bahan (1 markah)

(iv) Prosedur atau kaedah (4 markah)

(v) Penjadualan data (1 markah)

Lembaran Jawapan Jawapan
Soalan

Hipotesis Jika ______________________________________________________,
maka______________________________________________________

Tujuan Untuk mengkaji ______________________________________________
___________________________________________________________

Pembolehubah Dimanipulasi
_________________________________________________

108

Dimalarkan
__________________________________________
Bergerakbalas
___________________________________________

Bahan dan radas

(Lukis gambarajah atau nyatakan langkah-langkah)

Kaedah

Penjadualan data

MV1 +MV2 :
Tiada bacaan
/hasil dalam RV

109

8. Kaji pernyataan berikut.

Seorang penyanyi yang memakai baju berwarna putih ingin kelihatan memakai pakaian
yang berwarna semasa membuat persembahan di atas pentas. Beliau telah meminta
penyelia pentas untuk memasang lampu sorot gabungan cahaya berwarna merah dan
cahaya berwarna hijau dan gabungan cahaya warna merah dan biru ke arahnya. Penyanyi
tersebut mendapati baju putihnya berubah menjadi berwarna kuning dan warna magenta.
Situasi ini menunjukkan bahawa percampuran 2 jenis warna primer yang berbeza
menghasilkan satu warna sekunder yang berbeza.

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas.
[1 markah]

(b) Dengan menggunakan sumber warna putih, penapis warna hijau, penapis warna
merah dan radas lain yang bersesuaian, huraikan satu eksperimen untuk menguji
hipotesis di 8(a).

Huraian anda haruslah mengandungi aspek-aspek berikut:

(i) Tujuan eksperimen [1 markah]
(ii) Mengenal pasti pembolehubah [2 markah]
(iii) Senarai radas dan bahan [1 markah]
(iv) Prosedur dan kaedah [4 markah]
(v) Penjadualan data [1 markah]

Soalan Jawapan Markah

Hipotesis (1 markah)

Tujuan (1 markah)

110

Dimanipulasi

__________________________________________

Dimalarkan (2 markah)

Pembolehubah

__________________________________________

Bergerakbalas
__________________________________________

Bahan dan (1 markah)
radas

(Lukis gambarajah atau nyatakan langkah-langkah)

(4 markah)

Kaedah

Penjadualan Warna penapis cahaya Warna pada skrin putih
data Merah dan hijau
Merah dan biru
MV + RV

(1 markah)

111

9. a) Terangkan proses penyerakkan cahaya dan berikan dua contoh fenomena

semulajadi yang berlaku disebabkan oleh penyerakkan cahaya, (4 markah)

b) Seorang murid menjalankan eksperimen untuk membentuk imej maya oleh kanta

cembung. Terangkan bagaimana murid ini boleh membentuk imej maya berdasarkan

radas yang ditunjukkan dalam rajah 9.

Jawapan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek berikut

(i) Mengenalpasti masalah (1 markah)

(ii) Nyatakan kedudukan objek di X atau Y atau Z (1 markah)

(iii) Menggunakan anak panah ( ) sebagai objek , lukis rajah sinar untuk

menunjukkan pembentukan imej. Lengkapkan rajah 9 untuk mendapatkan

jawapan anda (2 markah)

(iv) Nyatakan dua ciri imej yang terbentuk di 9(b)(ii) (2 markah)

Rajah 9
112

Soalan Jawapan Markah
Penerangan (2 markah)

a Contoh 2 (2 markah)
Contoh 1 (1 markah)
Mengenalpasti masalah (1 markah)
(2 markah)
b(i)
(2 markah)
b(ii)
b(iii) Lukis pada Rajah 10

Ciri 1

b(iv) Ciri 2

113

BAB 8 :BAHAN KIMIA DALAM PERINDUSTRIAN

Sifat Aloi dan Kegunaannya

Pengaloian ialah proses pencampuran satu jenis logam dengan logam yang lain atau
dengan karbon.
Aloi merupakan campuran yang mempunyai sekurang-kurangnya satu jenis unsur
logam.
Sifat Aloi :lebih keras , kuat , tahan kakisan dan membaiki rupa bentuk logam

+ Proses Pengaloian

Duralumin Keluli Gangsa

Contoh-contoh
Aloi

Piuter Loyang

Kegunaan aloi dalam bidang sains, teknologi dan masyarakat:

Nitinol digunakan untuk menampal lubang pada jantung pesakit
tanpa pembedahan.Aloi ini digunakan dalam penghasilan pelbagai
produk perubatan baharu berdasarkan sifat kemulurannya yang
tinggi.

114

Kandungan sifat khas dan kegunaan aloi yang biasa dijumpai

Aloi Komposisi Sifat Khas Kegunaan
Ringan , kuat dan keras Rangka
Duralumin Aluminium 95% kapalterbang,kapal dan
Keras , kuat dan tahan basikal lumba
Kuprum 3% kakisan
Rangka bangunan,
Magnesium 1% Jambatan , kenderaan
dan mesin
Mangan 1% Pingat , piala ,pisau ,
dan patung hiasan
Keluli Besi 99% Alat muzik , loceng
dan tombol pintu
Karbon 1% Barang perhiasan
seperti dulang , pasu
Gangsa Kuprum 88% Berkilau , keras dan tahan dan teko
Timah 12% kakisan Duit syiling
Kuat , berkilat dan tahan
Loyang Kuprum 75% kakisan ,
Zink 25% Teguh , berkilat dan tahan
97% kakisan
Piuter Timah 3%
Antimoni
Kuprum 75% Kuat , berkilat
25%
Kuprunikel Kuprum
Nikel

Akronim untuk Aloi

Gang Ku Ti Yang Ku Zi
Gangsa = Kuprum + Timah loYANG= KUprum+ ZInk

LI SI BON TER MAH ANTI RUM
keluLI = beSI + karBON piuTER = tiMAH

+ANTImoni +kupRUM

115

Sifat aloi

Lebih keras Lebih kuat Lebih tahan kakisan

Aloi lebih keras berbanding logam tulen Pemerhatian
Lekukan pada bongkah logam
lebih dalam berbanding bongkah
aloi
Inferens
Logam lebih lembut/ aloi lebih
keras

Aloi lebih tahan kakisan berbanding logam tulen Pemerhatian
Hubungkait antara sifat aloi dengan susunan zarahnya Paku besi berkarat dan paku
keluli tidak berkarat

Inferens
Paku keluli lebih tahan kakisan
/paku besi tidak tahan kakisan

116

Hubungan antara Sifat Aloi dengan Susunan Zarahnya

Susunan atom dalam logam tulen
• Logam tulen adalah lembut dan kurang kuat kerana lapisan atom logam tulen

mudah menggelongsor di atas satu sama lain apabila dikenakan daya.
Keadaan ini juga menyebabkan ia mudah ditempa dan dimulur

Susunan atom dalam aloi

• Aloi terdiri daripada atom –atom logam dan bendasing yang disusun secara
tidak teratur

• Atom asing mencegah atom – atom logam tulen daripada menggelongsor di
antara satu sama lain.

• Aloi adalah keras dan kuat
• Atom asing mencegah atom – atom logam daripada menggelongsor di antara

satu sama lain.

Penggunaan Ammonia dalam Industri
Sifat Ammonia
1. Gas tidak berwarna
2. Sangat larut dalam air
3. Berbau tengik (berbau@ terasa tidak sedap)
4. Kurang tumpat daripada air
5. Bersifat alkali

117

Baja ( Ammonium Bahan letupan
Nitrat )

Agen Penyejuk

Kegunaan Bahan pencuci
Ammonia

Pewarna dan cat Membuat asid
nitrik
Mencegah
pengumpalan

latek

Penghasilan Ammonia secara Industri

Nama proses: Proses Terlalu tinggi – menguraikan
Haber molekul ammonia kepada gas
hidrogen dan oksigen.
Suhu : 450-550ºC Terlalu rendah – melambatkan
penghasilan ammonia.
Nitrogen
Ammonia
Hidrogen Tekanan: 220-250 atm
Mangkin: besi/ferum Mangkin: bahan untuk
mempercepatkan tindakbalas

Pembuatan Urea Suhu : 2000 C

Tekanan : 200 atm

Ammonia + Karbon dioksida Urea + air

118

Bahan Sisa Industri Membebaskan Berpadu dengan air hujan
sulfur dioksida dan dan membentuk hujan asid
Pembakaran nitrogen dioksida yang menghakis bangunan .
bahan api Menyebabkan tanah tidak
fosil Membebaskan gas subur
karbon dioksida
Menyebabkan berlakunya
Membebaskan kesan rumah hijau
habuk dan debu seterusnya pemanasan
global, Kesannya bumi
menjadi sangat panas

Menyebabkan penyakit
seperti batuk , asma dan
bronkitis

Pembuangan Sinaran alfa , Menyebabkan
sisa radioaktif beta dan gama kemandulan, kecacatan
fetus
Pembuangan Sisa kelapa mutasi dan kanser
bahan sisa sawit
industri Sisa kelapa sawit jika
pertanian Sisa getah dibakar secara terbuka
boleh mencemarkan
Baja kimia yang udara
berlebihan dan
Bahan kimia daripada
pestisid pemprosesan getah seperti
119 ammonia dan asid yang
menyebabkan pencemaran
air

Baja kimia seperti fosfat dan
nitrat larut dalam air dan
mengalir ke dalam kolam
menyebabkan eutrofikasi .
Pestisid adalah tidak
terbiodegradasi dan ianya akan
terkumpul dalam tumbuhan dan
haiwan. Seterusnya terkumpul
dalam badan manusia jika
tumbuhan dan haiwan dimakan.

Kaedah Pengawalan Pembuangan Bahan Sisa Industri

1. Menggunakan teknologi 2. Penguatkuasa Undang -undang
• Sesetengah sisa toksik
boleh dirawat dahulu • Kerajaan perlu mengambil
sebelum dibuang . tindakan yang sewajarnya
• Sesetengah sisa pertanian untuk mengawal pembuangan
boleh diproses dan sisa industri.
digunakan semula
• Pasangkan pemendak 3. Kitar Semula
elektrostatik
Pada cerobong asap kilang • Sisa industri digunakan semula
dan bina oleh industri yang lain. Sisa
cerobong asap yang tinggi organik daripada pemprosesan
untuk boleh digunakan membuat
mengurangkan perabot.
pengeluaran gas toksik
5. Kerjasama Sejagat

• Kebanyakan Negara mengalami
kesan negatif akibat pencemaran.
Maka, hal ini menjadi
tanggungjawab semua negara
untuk bekerjasama mengatasi
masalah pencemaran.

4. Pendidikan

• Mengadakan kempen kepada pelajar dan orang
awam untuk memberikan maklumat tentang
kepentingan memelihara alam sekitar

• Isu-isu pencemaran alam sekitar telah disepadukan
dalam kurikulum pendidikan di negara kita untuk
memupuk kesedaran dalam kalangan generasi
muda.

120

BAHAGIAN A

1. Rajah 1 menunjukkan eksperimen untuk mengkaji ketahanan terhadap pengaratan
aloi dan logam tulen.

Rajah 1

( a ) ( i ) Perhatikan keadaan kedua – dua paku selepas dua hari .
Tulis jenis paku dalam petak yang disediakan

Jenis Paku Keadaan paku

............................................... Warna berubah

............................................... Warna tidak berubah

(ii) Nyatakan satu inferens berdasarkan pemerhatian di 1 ( a ) ( i )
____________________________________________________________

(b) (i) Nyatakan pembolehubah yang dimalarkan dalam eksperimen ini .
_________________________________________________________

(ii) Nyatakan pembolehubah bergerakbalas dalam eksperimen ini.
_________________________________________________________

(c) Paku keluli ialah aloi. Nyatakan definisi secara operasi bagi aloi.
____________________________________________________________
121

2. Rajah 2 menunjukkan suatu eksperimen yang dijalankan oleh sekumpulan pelajar
untuk membandingkan kekerasan kuprum dan gangsa.

Rajah 2

Jadual 2 di bawah menunjukkan diameter lekukan yang terhasil pada setiap bongkah
kuprum dan gangsa apabila pemberat dijatuhkan dari ketinggian yang ditetapkan.

Bongkah Kuprum Gangsa

Diameter lekukan 3.5 2.3
Jadual 2

(a) Nyatakan satu pemerhatian pada bongkah gangsa
____________________________________________________________

(b) Nyatakan inferens berdasarkan pemerhatian di 2 (a)
____________________________________________________________

(c) Nyatakan pemboleh ubah dalam eksperimen ini.
(i) Pemboleh ubah dimanipulasikan: ___________________________
(ii) Pemboleh ubah bergerak balas: ____________________________

122

(d) Lukis rajah yang berlabel untuk menunjukkan struktur molekul gangsa.

BAHAGIAN B

3. Jadual 3 menunjukkan dua contoh aloi dan kegunaannya

Aloi Kandungan
Aloi W
99.5% besi
Loyang 0.5% karbon
75% kuprum

25% zink

Jadual 3
(a) Berdasarkan Jadual 3

(i) Namakan aloi W: ___________________________
(ii) Namakan proses untuk menghasilkan aloi W : ______________
(iii) Nyatakan atom asing dalam loyang : ______________________

(b) Padankan aloi dengan kegunaannya

123

(c) Maklumat berikut adalah berkaitan suatu aloi
• Boleh mengalirkan elektrik tanpa rintangan
• Ia digunakan dalam kereta api berkelajuan tinggi

Apakah aloi itu ?
_________________________________________________________
4. Rajah 4 menunjukkan proses penghasilan ammonia melalui proses Z.

Rajah 4

(a) Nyatakan gas X dan gas Y.

X: ________________ Y: ___________________

(b) Nyatakan nisbah gas X dan gas Y dalam proses Z.
________________________________________________

(c) Namakan proses Z.
_________________________________________________

(d) Lengkapkan syarat penghasilan ammonia.
(i) Suhu : ___________________
(ii) Tekanan : ___________________
(iii) Mangkin :___________________

124

BAHAGIAN C

5. Kaji pernyataan berikut.
Pn Wardah membeli dua buah kuali . Kuali besi didapati sudah berkarat sedangkan
kuali keluli masih belum berkarat. Situasi ini menunjukkan kakisan bergantung kepada
bahan yang digunakan untuk membuat objek tersebut.

Kuali keluli Kuali Besi

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas [1 markah]

(b) Dengan menggunakan paku besi, paku keluli , air suling dan radas lain,

huraikan satu eksperimen untuk menguji hipotesis anda di 5(a ) berdasarkan

kriteria berikut.

(i) Tujuan eksperimen [9 markah]
(ii) Mengenalpasti pembolehubah
(iii) Senarai radas dan bahan
(iv) Prosedur atau kaedah
(v) Penjadualan data

125

Jawapan :

Soalan Jawapan
a) Hipotesis

b) (i) Tujuan

(ii)pemboleh ubah Dimanipulasi :
Bergerak balas :
(iii)Senarai radas dan Dimalarkan :
bahan

(senaraikan semua bahan dan Rajah
radas yang dibekalkan dan
tambahkan
sekurang-kurangnya satu)

(iv)Prosedur/kaedah

(rajah /cara guna CV, MV dan
RV menggunakan radas/bahan
yang telah disenaraikan )

Kaedah

(v)Penjadualan data
126

6(a) Nyatakan dua ciri logam dan berikan dua contoh logam.
(b) Rajah 6.1 dan Rajah 6.2 menunjukkan bahan yang berbeza digunakan untuk membina
dua buah jambatan.

Rajah 6.1

Rajah 6.2
Kaji Rajah 6.1 dan Rajah 6.2.
Berdasarkan ciri kekuatan bahan, pilih bahan yang paling sesuai untuk membina
jambatan yang dapat menampung beban yang besar.
Terangkan jawapan anda berdasarkan aspek-aspek berikut.
(i) Tujuan pemilihan
(ii) Perbandingan antara ciri-ciri yang mempengaruhi kekuatan antara kedua-dua

jambatan itu.
(iii) Pilih jambatan yang terbaik yang boleh menampung kenderaan berat melaluinya

dan tahan lama.
(iv) Nyatakan satu sifat kekuatan yang ada pada jambatan yang dipilih dan nyatakan

mengapa.

127

JAWAPAN Jawapan
Soalan 2 ciri logam
6 (a) (i)

(b) (ii)

2 contoh logam

(i)

(ii)

(i) Tujuan pemilihan :

(ii) Perbandingan
1.
2.
2.

(iii) Pilih jambatan terbaik :

(iv) Satu sifat kekuatan jambatan yang dipilih

128

7.(a) Nyatakan dua jenis bahan pencemar dan kesan buruk pelupusan bahan buangan
industri kimia dan pertanian yang tidak terancang terhadap kesihatan manusia

(b) Rajah 7 menunjukkan fenomena yang berlaku di suatu kawasan.

Hujan asid

Gas toksik

Kilang Bangunan terkakis

Organisma akuatik mati

Hutan termusnah
pH tasik dan sungai menurun

Rajah

Terangkan bagaimana untuk mengatasi masalah ini.
Penerangan anda perlu mengandungi aspek berikut:

(i) Kenalpasti masalah
(ii) Terangkan dua kaedah untuk menyelesaikan masalah
(iii)Pilih kaedah terbaik dan terangkan pilihan anda

129

Jawapan Jawapan Kesan kepada kesihatan manusia
Bahan pencemar
Soalan
7 (a)

(b) (i) kenalpasti masalah

(ii) 2 kaedah penyelesaian dan penerangan
1.

2.
(iii)kaedah terbaik dan penerangan

130

BAB 9 : MIKROORGANISMA DAN KESANNYA TERHADAP BENDA HIDUP

9.1 PENGELASAN MIKROORGANISMA

Mikroorganisma merupakan hidupan seni yang tidak dapat dilihat dengan mata kasar
manusia tetapi hanya boleh dilihat menerusi mikroskop.

VIRUS Huraian
Ciri
• Bukan sel hidup
Rupa bentuk • Tidak mempunyai nukleus, sitoplasma, membran sel

Saiz dan dinding sel
• Terdiri daripada lapisan protein dan bahan baka
Habitat • Mikroorganisma paling seni kerana boleh melalui
Cara pembiakan
penapis porselin
• 0.02 µm hingga 0.4 µm
• Dalam sel hidup
• Luar sel hidup membentuk hablur
• Secara replikasi

131

Struktur Virus

BAKTERIA

Ciri Huraian
Rupa bentuk
§ Organisma unisel (satu sel)

§ Dikelaskan ikut bentuk

Bentuk Kelas Contoh

Sfera Kokus

Rod Basilus
Spirilum
Pilin, pusar
atau lingkaran

132

Koma Vibrio

Saiz 0.2 µm – 2.0 µm
Habitat Udara, air, tanah, makanan, tumbuhan, haiwan, organisma mati
Cara pemakanan Saprofit atau parasit
Pembiakan § Belahan dedua
§ Keadaan tidak sesuai membentuk spora

KULAT HURAIAN
CIRI Organisma unisel (contoh: yis) dan multisel (contoh: Mukor)
10µm - 100µm
Rupa bentuk Kawasan lembap dan gelap
Saiz Menghasilkan spora kecuali yis secara pertunasan
Habitat Saprofit dan parasit
Cara pembiakan
Cara pemakanan

Contoh-contoh Kulat
133

PROTOZOA Huraian
Ciri
§ Organisma unisel
Rupa bentuk § Mikroorganisma terbesar
5µm hingga 250µm
Saiz
Habitat § Badan organisma
§ Tanah dan kawasan berair
Cara pembiakan Pengkonjugatan dan belahan dedua
Cara pemakanan
§ Parasit
§ Dapat makanan daripada persekitaran

Contoh-contoh Protozoa

134

ALGA Huraian
Ciri Organisma unisel dan multisel
1µm hingga 10 000 µm
Rupa bentuk Kawasan lembap , berair dan bercahaya
Saiz Belahan dedua dan pengkonjugatan
Habitat Mempunyai klorofil , maka boleh sintesis makanan sendiri secara
Cara pembiakan fotosintesis
Cara pemakanan

Contoh-contoh Alga

135

9.2 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PERTUMBUHAN MIKROORGANISMA
136

9.3 PERANAN MIKROORGANISMA BERFAEDAH DALAM KEHIDUPAN
SEHARIAN

137

9.4 KESAN MIKROORGANISMA BERBAHAYA KEPADA MANUSIA

Patogen Penyakit Cara Tempat Gejala Cara pencegahan

B Jangkitan jangkitan • Vaksinasi
A • Mendidihkan air
K Taun • Air Usus besar • Cirit –
T minuman
E tercemar birit
R
I akibat • Muntah
A
tinja • Hilang

pesakit bendalir

• Makanan badan

dicemari

oleh

vektor

lalat

Tibi Udara Peparu • Batuk • Vaksinasi
berdarah • BCG
Sifilis Hubungan Organ
seks pembiakan • Hilang • Elak hubungan seks
berat rambang
badan
Gonorea
• Kudis pd
organ
pembiakan

• Demam

• Sakit pada
organ
pembiakan

• Keluarkan
nanah dari
zakar

138

Patogen Penyakit Cara Jangkitan Tempat Gejala Cara
Demam Vektor nyamuk
V denggi aedes jangkitan pencegahan
I
R Hepatitis • Hubungan Salur • Demam • Hapuskan
U B jenis
S darah kuat tempat air
AIDS • Pemindahan
darah • Sakit pada bertakung

• Hubungan sendi & • Penyemburan
seks
otot insektisid
• Pemindahan
darah • Bintik • Bela ikan gapi

• Perkongsian merah dalam kolam
jarum
suntikan pada kulit • Sembur

• Hilang minyak atas

selera permukaan air

makan

• Muntah

Hati • Hilang • Vaksinasi

berat • Elak

badan hubungan

• Kulit seks dgn

menjadi pesakit

kuning

Sistem • Berat • Elak hubungan
pertahanan badan seks rambang

badan menurun

• Hilang

keupayaan

ketahanan

badan

Panau Sentuhan Kulit • Tompok Elak berkongsi
putih pd barangan pesakit
K kulit

U Kurap • Celah jari
kaki
L menjadi
merah
A
• Rambut
T gugur

139

Malaria Vektor nyamuk Aliran • Demam • Hapuskan

P tiruk betina darah kuat tempat air

R • Gigil bertakung

O kesejukan • Penyemburan

T • Anemia insektisid

O • Bela ikan gapi

Z dalam kolam
O • Sembur
A minyak atas

permukaan air

Disentri • Makanan Usus • Sakit perut • Pengendalian

• Air tercemar • Cirit-birit makanan bersih

CARA JANGKITAN PENYAKIT

140

9.5 PENCEGAHAN JANGKITAN PENYAKIT YANG DISEBABKAN OLEH

MIKROORGANISMA Kaedah Pensterilan
Kawalan Vektor

Pengimunan
Kawalan Vektor

Lalat Nyamuk



Cara Pencegahan Cara Pencegahan

v Menutup makanan dengan tudung v Menggunakan kelambu semasa tidur
salji v Menghapuskan tempat pembiakan

v Menghapuskan tempat pembiakan lalat
lalat v Menyembur minyak di atas

v Menjaga kebersihan dapur dan permukaan air
persekitan rumah v Membela ikan gapi di dalam kolam

untuk makan larva dan pupa nyamuk

141

Pensterilan

Penggunaan Haba Penggunaan Bahan Kimia Penggunaan sinaran

1 Autoklaf 1 Antiseptik 1 Sinar ultraungu

v Mensterilkan radas v Digunakan pd kulit v Digunakan dalam
makmal dan alat v Contoh:
perubatan makmal dan hospital
Iodine, asid borik,
v Distimkan dibawah akriflavin untuk menghapuskan
tekanan tinggi pada suhu v Dapat membunuh
1200C selama 20 minit bakteria, mikroorganisma dalam
v Tiada kesan terhadap
v Dapat hapus spora virus udara
bakteria
2 Disinfektan v Sesuai digunakan utk
2 Pendidihan
v Digunakan pada alat-alat yang tidak
v Suhu 1000C selama 20 bangunan dan radas
minit tahan haba
v Contoh: formalin, lisol,
v Tidak bunuh spora asid karbolik 2 Sinaran gama
bakteria
v Dapat memusnahkan
v Mensteril air minuman
dan alat pembedahan bakteria termasuk

sporanya

v Untuk mensterilkan alat

berubatan

142

KEIMUNAN

KEIMUNAN

AKTIF PASIF

(Badan menghasilkan antibodi sendiri) (Badan menerima antibodi dari luar)

Semula jadi Buatan Semula jadi Buatan

Diperoleh Diperolehi Antibodi Diperoleh
selepas sembuh melalui diperoleh melalui
daripada pemvaksinan daripada ibu suntikan
penyakit. kepada fetus
Contoh: Vaksin atau semasa Contoh :
Contoh : lepas untuk Tibi, penyusuan Tetanus,
sembuh daripada Rubella bayi Rabies dan
demam campak Difteria
dan beguk

143

GRAF KEIMUNAN
Graf keimunan aktif semula jadi
Keimunan diperolehi selepas sembuh
daripada penyakit

Graf keimunan aktif buatan
Suntikan pertama- meransang penghasilan

antibodi
Suntikan kedua – meningkatkan aras antibodi

Graf keimunan pasif buatan
Antiserum disuntik untuk melawan
pathogen . Keimunan akan berkurangan
apabila individu sembuh daripada penyakit

144

Perbandingan antara Keimunan Aktif dan Keimunan Pasif

Keimunan aktif Persamaan Keimunan pasif

Menentang Patogen

Perbezaan

Vaksin Bahan yang disuntik Antiserum
Patogen yang mati atau Antibodi
Kandungan bahan yang
dilemahkan disuntik Membunuh patogen
Merangsang sel darah dalam badan
Fungsi bahan yang
putih hasil antibodi disuntik Sedang menghidapi
Sihat penyakit
Jenis pesakit yang diberi Cepat
Lambat keimunan
Sementara
Tahan lama Tempoh memperoleh
keimunan

Ketahanan keimunan

145

9.6 CARA MERAWAT PENYAKIT YANG DISEBABKAN OLEH
MIKROORGANISMA

RAWATAN RAWATAN TRADISIONAL
RAWATAN MODEN
Penggunaan sumber semulajadi
seperti herba atau bahagian
haiwan tertentu untuk membuat
ubat

§ `Penggunaan Antibiotik • Penggunaan antiserum

1. Antibiotik ialah bahan kimia yang diekstrak 1. Antiserum : serum yang
daripada kulat dan bakteria. mengandungi antibodi
yang diekstrak daripada
2. Boleh menghalang pertumbuhan kulat dan haiwan
bakteria
2. Pencegahan penyakit :
Penyakit Nama Antibiotik rabies, tetanus, difteria
Malaria Kuinina, Klorokuina, paludrin
• Penggunaan ubat sintetik

Sifilis, gonorea Penisilin 1. Ubat sintetik ialah bahan
Tibi Streptomisin yang dibuat untuk tujuan
Kolera Akromisin, tetrasiklin rawatan

2. Boleh menghalang
pertumbuhan atau
membunuh patogen

Kawasan jernih (bakteria mati) § Pembedahan
§ Radioterapi

1. Kaedah rawatan
menggunakan radioaktif

146

SOALAN STRUKTUR
1. Rajah 1 di bawah menunjukkan keputusan eksperimen untuk mengkaji kesan satu

antibiotik yang mempunyai kepekatan berbeza ke atas pertumbuhan bakteria.

Rajah 1
a) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

_____________________________________________________________________
b) Nyatakan pembolehubah dalam eksperimen ini :

i) Pembolehubah dimanipulasi
___________________________________________________________________

ii)Pembolehubah bergerak balas
____________________________________________________________________

c) Apakah pemerhatian bagi eksperimen ini
_____________________________________________________________________

d) Nyatakan definisi secara operasi bagi antibiotik berdasarkan eksperimen ini.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

147