หนังสือฐานราก

องค์ความรู้จากงานวจิ ยั และนวัตกรรม
เพื่อถา่ ยทอดเทคโนโลยีสู่ชมุ ชนฐานราก

ต้ังแต่ ปี พ.ศ. 2560-2564

เครือข่ายวิจัยอุดมศึกษาภาคกลางตอนล่าง (C)
สถาบันแม่ข่าย: มหาวิทยาลัยศิลปากร



องค์ค์ วามรู้้�จากงานวิจิ ััยและนวััตกรรม
เพื่อ�่ ถ่่ายทอดเทคโนโลยีสี ู่ช่� ุุมชนฐานราก

ตั้ง� แต่่ ปีี พ.ศ. 2560-2564

เครืือข่่ายวิจิ ััยอุดุ มศึกึ ษาภาคกลางตอนล่า่ ง (C)
สถาบัันแม่่ข่่าย: มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร

องค์ค์ วามรู้้จ� ากงานวิิจัยั และนวััตกรรมเพื่อ�่ ถ่่ายทอดเทคโนโลยีี
สู่�่ชุมุ ชนฐานราก ตั้้ง� แต่่ ปีี พ.ศ. 2560-2564

เครืือข่า่ ยวิิจััยอุดุ มศึึกษาภาคกลางตอนล่่าง (C)
พิมิ พ์ค์ รั้ง�้ ที่่� 1 มีีนาคม พ.ศ. 2565 จำนวน 200 เล่่ม
สงวนลิขิ สิิทธิ์ ์� ตามพระราชบัญั ญััติกิ ารพิมิ พ์์ ห้า้ มมิใิ ห้ท้ ำซ้ำ้ หรือื ลอกเลีียนแบบ
โดยไม่ไ่ ด้้รัับอนุุญาต
ข้้อมููลทางบรรณานุุกรมของหอสมุุดแห่่งชาติิ
เครือื ข่า่ ยวิจิ ััยอุุดมศึึกษาภาคกลางตอนล่า่ ง.
องค์ค์ วามรู้จ�้ ากงานวิจิ ััยและนวััตกรรมเพื่่อ� ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุมชน
ฐานราก ตั้ง้� แต่่ ปีี พ.ศ. 2560-2564.--กรุงุ เทพฯ : มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร, 2565.
1. วิจิ ััยและนวััตกรรม. 2. ฐานราก. I. ชื่�อเรื่�อง
ISBN 978-974-641-809-6
จัดั พิมิ พ์แ์ ละเผยแพร่่โดย เครือื ข่่ายวิิจััยอุุดมศึกึ ษาภาคกลางตอนล่า่ ง (C)
สถาบันั แม่ข่ ่า่ ย: มหาวิิทยาลััยศิลิ ปากร
สำนัักงานบริหิ ารการวิจิ ััยนวััตกรรมและการสร้า้ งสรรค์์
มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร วิทิ ยาเขตพระราชวัังสนามจัันทร์์
นครปฐม 73000
โทรศััพท์์ 034255808
โทรสาร 034255808
โทรศััพท์์เคลื่�อนที่�่ 061-6284101
e-mail: [email protected]

คำนำ

โครงการวิิจััยและนวััตกรรมเพื่่�อถ่่ายทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุมชนฐานราก
เป็น็ การสนัับสนุนุ ให้เ้ กิดิ การถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุมชนฐานราก เพื่่อ� ตอบสนอง
นโยบายและยุุทธศาสตร์์แห่่งรััฐ ในการพััฒนากำลัังคนเพื่่�อตอบสนองต่่อความ
ต้อ้ งการพััฒนาประเทศ และส่ง่ เสริมิ ให้ส้ ถาบันั อุดุ มศึกึ ษามีีส่ว่ นร่ว่ มในการเสริมิ
สร้้างความเข็ม็ แข็ง็ ของเศรษฐกิิจฐานราก และสร้้างกลไกเชื่อ� มโยงกัับเครืือข่่าย
ชุุมชนท้้องถิ่�น โดยนำองค์์ความรู้้�จากผลงานวิิจััยและพััฒนาภููมิิปััญญาท้้องถิ่�น
มาถ่่ายทอดทัักษะความรู้้� และเทคโนโลยีีที่่�เหมาะสมแก่่ชุุมชน ให้้สามารถยก
ระดัับขีีดความสามารถการผลิิตและการจััดการของเศรษฐกิิจชุุมชน รวมถึึง
การสร้้างมููลค่่าเพิ่่�มของผลิิตภััณฑ์์อย่่างต่่อเนื่่�อง เพิ่่�มโอกาสในการสร้้างอาชีีพ
รายได้้ และการพึ่่ง� พาตนเอง ทำให้เ้ กิดิ ผลกระทบต่อ่ การสร้า้ งความเข้ม้ แข็ง็ ทาง
สัังคมอย่่างยั่ง� ยืนื
นัับตั้�้งแต่่ปีี พ.ศ. 2560 ถึึง 2564 เครืือข่่ายบริิหารวิิจััยอุุดมศึึกษา
ภาคกลางตอนล่่าง มีีการจััดสรรทุุนวิิจััยภายใต้้ข้้อกำหนดทุุนอุุดหนุุนโครงการ
วิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกชนในเชิิงพาณิิชย์์ จำนวน 39 โครงการ
จากนัักวิิจััยภายในเครืือข่่ายฯ ที่�่มีีข้้อค้้นพบอัันเป็็นองค์์ความรู้้�ที่�่สำคััญและ
น่่าสนใจมาก หนัังสืือเล่่มนี้้จ� ึึงเป็น็ การรวบรวมองค์์ความรู้�้จากการวิจิ ััยดัังกล่า่ ว
เพื่่�อให้้ผู้�้ที่่�เกี่�่ยวข้้องและผู้้�ที่�่สนใจได้้นำไปใช้้ประโยชน์์ได้้ในวงกว้้างต่่อไป
คณะผู้�้จัดทำหนัังสืือขอขอบคุุณนัักวิิจััยและผู้�้เข้้าร่่วมกระบวนการวิิจััย รวมถึึง
ผู้้�มีีส่่วนเกี่่�ยวข้้องทุุกฝ่่ายที่่�ร่่วมกัันสร้้างองค์์ความรู้�้ในครั้�้งนี้้�ด้้วย และหวัังว่่า
หนัังสืือเล่่มนี้้�จะเป็็นประโยชน์์ต่่อการนำไปประยุุกต์์ใช้้เพื่่�อการพััฒนาความ
เข้้มแข็ง็ ของประเทศได้ต้ ่อ่ ไป

คณะผู้้จ� ััดทำ

(ก)



สารบััญ

หน้้า

คำนำ ก

สารบัญั ค

โครงการวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่อ่� ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีสี ู่ช�่ ุมุ ชนฐานราก 1
ประจำปีงี บประมาณ 2560 สำนักั งานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจัยั และนวัตั กรรม (สป.อว.)

การเผยแพร่่การพััฒนาศัักยภาพการสููบน้้ำด้้วยพลัังงาน 2
แสงอาทิติ ย์์

การจััดการความรู้้�การพััฒนาผลิิตภััณฑ์์จัักสานจากป่่านศร 5
นารายณ์์

การถ่่ายทอดเทคโนโลยีีการเลี้�ยงเป็็ดไข่่แบบต้้นทุุนต่่ำ 11
เพื่่อ� พััฒนาเศรษฐกิจิ ชุมุ ชน

การพััฒนาเครื่อ� งดื่ม� เสริมิ โภชนาการจากถั่ว� เมล็ด็ รวมผ่า่ นการ 14
งอกเพื่่�อผู้้�สู งอายุุ

ผลของการออกกำลัังกายแบบฟ้้อนไทยทรงดำประยุุกต์์ต่่อ 18
โอกาสเสี่ย�่ งต่อ่ การเกิดิ โรคหลอดเลือื ดสมองและคุณุ ภาพชีีวิติ
ในผู้้�สูงอายุทุ ี่�่มีีโรคความดัันโลหิติ สููง

การพััฒนาเครื่อ� งมือื ฝึกึ การลงน้้ำหนััก และการทรงตััวสำหรัับ 22
ผู้�้ ป่ว่ ยโรคหลอดเลือื ดสมองที่ม�่ ีีความผิดิ ปกติใิ นการยืนื การเดินิ
และการทรงตััว

แบคทีีเรีียเอนโดไฟท์ผ์ ลิติ กรดอินิ โดลแอซีีติกิ ที่แ่� ยกได้จ้ ากข้า้ ว 25
ไร่่พื้้น� เมือื งและผลที่่ม� ีีต่อ่ การเจริญิ เติบิ โตของข้้าว

(ค)

สารบัญั (ต่่อ)

หน้้า
ใบสัับปะรดวััสดุุทางเลืือกสำหรัับการผลิิตเชื้�อเพลิิงชีีวมวล 29
อััดเม็็ด
โครงการวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่อ�่ ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีสี ู่ช่� ุมุ ชนฐานราก 33
ประจำปีงี บประมาณ 2561 สำนักั งานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวััตกรรม (สป.อว.)
การปรัับปรุุงคุุณภาพน้้ำและพััฒนากิิจกรรมเพื่่�อการจััดการ 34
ฟาร์์มเพาะเลี้ �ยงสััตว์์น้้ำชายฝั่ �งด้้วยวััสดุุพื้้�นถิ่ �นของจัังหวััด
สมุุทรสงคราม
การวิิจััยและถ่่ายทอดเทคโนโลยีีระบบผลิิตไฟฟ้้าจากเซลล์์ 39
สุุริิยะแบบไฮบริิดจ์์ เพื่่�อดููดน้้ำลึึกใต้้ดิินสำหรัับกระบวนการ
ผลิิตผัักปลอดภััย: กรณีีศึึกษา กลุ่�มวิิสาหกิิจชุุมชนปลููกผััก
ปลอดภััยบ้้านห้้วยพระ ตำบลห้้วยพระ อำเภอดอนตููม
จัังหวััดนครปฐม
การลดของเสีียทางการเกษตรด้ว้ ยวิธิ ีีการหมัักปุ๋๋ย� และการเพิ่่ม� 43
มููลค่า่ ผลผลิติ ด้ว้ ยการเพาะเห็ด็ ตามปรััชญาเศรษฐกิจิ พอเพีียง
การใช้้ประโยชน์์กรดอิินโดลแอซีีติิกที่�่ผลิิตโดยแบคทีีเรีียเพื่่�อ 47
การปลููกข้า้ ว
การจััดการความรู้�้การใช้้ประโยชน์์จากกากชานอ้้อยเพื่่�อเป็็น 51
อาหารสััตว์์ อำเภอบ้า้ นโป่ง่ จัังหวััดราชบุรุ ีี
การวิจิ ััยและการถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีีเพื่่อ� พััฒนาประสิทิ ธิภิ าพ 54
การผสมพัันธุ์์�ด้้วยเทคนิิคน้้ำเชื้ �อแช่่แข็็งแบบง่่ายสู่่�การเพิ่่�ม
ผลผลิติ วััวลานเพชรบุรุ ีี

(ง)

สารบััญ (ต่่อ)

หน้้า
โรงเรืือนอััจฉริยิ ะตน แบบสําํ หรัับการเพาะปลููกหน่อ่ ไมฝรั่่ง� 57
การใช้้ปุ๋๋�ยอิินทรีีย์์คุุณภาพสููงอััดเม็็ดเพื่่�อเพิ่่�มผลิิตภาพและ 61
ลดผลกระทบทางด้า้ นสิ่�งแวดล้อ้ มของระบบการผลิติ ข้้าว
การพััฒนาผลิิตภััณฑ์์ต้้านเชื้�อแบคทีีเรีียที่่�เป็็นมิิตรต่่อ 64
สิ่ �งแวดล้้อมจากสารสกััดเปลืือกส้้มโอและการบููรณาการ
การใช้้ประโยชน์์อย่่างมีีส่่วนร่่วมของชุุมชน ตำบลบางเตย
อำเภอสามพราน จัังหวััดนครปฐม
การถ่า่ ยทอดองค์ค์ วามรู้�้การผลิิตน้้ำยาซีีเอ็ม็ ทีี และการตรวจ 69
น้้ำนมด้้วยน้้ำยาซีีเอ็็มทีีเพื่่�อลดปััญหาโรคเต้้านมอัักเสบของ
โคนม
การตรวจสอบประสิิทธิิภาพของน้้ำยาตรวจสอบโรคเต้้านม 73
อัักเสบที่่�ผลิิตขึ้ �นเองสำหรัับฟาร์์มโคนมรายย่่อยในเขตพื้้�นที่�่
จัังหวััดเพชรบุรุ ีี
โครงการพััฒนาการท่่องเที่่�ยวเชิิงดิิจิิตอลของชุุมชนคลอง 76
มหาสวััสดิ์์�
การพััฒนาผลิิตภััณฑ์์อาหารจากมะนาวและบรรจุุภััณฑ์์ของ 80
กลุ่�มอาชีีพบ้้านหนองมะกอก ตำบลวัังจัันทร์์ อำเภอแก่่ง
กระจาน จัังหวััดเพชรบุุรีี

(จ)

สารบัญั (ต่่อ)

หน้้า
โครงการวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่อ�่ ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีสี ู่ช�่ ุมุ ชนฐานราก 84
ประจำปีงี บประมาณ 2562 สำนักั งานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา
วิทิ ยาศาสตร์์ วิิจัยั และนวััตกรรม (สป.อว.)

การพััฒนาและส่ง่ เสริมิ ผลิติ ภััณฑ์ก์ ล้ว้ ยอบพลัังงานแสงอาทิติ ย์์ 85
วิิสาหกิิจชุุมชน ตำบลอ่า่ งหิิน
ศึกึ ษาความเปนไปไดใ นการเพาะปลููกสตรอเบอรรี่ด่� ว ยแนวคิดิ 89
เกษตรอััจฉริยิ ะในพื้้น� ที่�่นครปฐม
การพััฒนารููปแบบการป้้องกัันการหกล้้มของผู้้�สู งอายุุแบบมีี 92
ส่่วนร่ว่ มของชุุมชน
ผลของการยืืดกล้้ามเนื้้�อน่่องด้้วยสิ่�งประดิิษฐ์์จากเศษวััสดุุ 95
เหลือื ใช้ท้ างการเกษตรต่อ่ การทรงตััวเพื่่อ� ลดความเสี่ย่� งในการ
หกล้้มในผู้้�สู งอายุุ
การถ่่ายทอดเทคโนโลยีีระบบควบคุุมห้้องอบกล้้วยพลัังงาน 99
แสงอาทิิตย์์อััจฉริยิ ะ
การพััฒนารููปแบบการทำนาข้้าวอินิ ทรีีย์ใ์ นจัังหวััดเพชรบุรุ ีี 102
การพััฒนานวััตกรรมแปรรููปอาหารจากกล้้วยของวิิสาหกิิจ 107
ชุุมชนกลุ่�มแม่่บ้้านเกษตรกร ตำบลจอมประทััด อำเภอ
วััดเพลง จัังหวััดราชบุุรีี

(ฉ)

สารบัญั (ต่่อ)

หน้้า
โครงการวิจิ ัยั และนวัตั กรรมเพื่อ่� ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีสี ู่ช่� ุมุ ชนฐานราก 112
ประจำปีงี บประมาณ 2563 สำนักั งานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจััยและนวัตั กรรม (สป.อว.)

การสร้้างแพลตฟอร์์มปั่่�น ชิิม ชิิล เพื่่�อส่่งเสริิมการท่่องเที่่�ยว 113
เชิิงนิิเวศในพื้้�นที่�่บางกะเจ้้า จัังหวััดสมุุทรปราการ ด้้วย
เทคโนโลยีีเหมือื งข้อ้ มููล
การพััฒนาแปลงปลููกพริิกหวานแบบขั้�้นบัันไดด้้วยแนวคิิด 116
ระบบอััตโนมััติใิ นพื้้น� ที่�่ อำเภอนครชััยศรีี
การปรัับปรุุงพััฒนาเรืือหางยาวเพื่่�อช่่วยเพิ่่�มรายได้้ให้้ชุุมชน 120
และลดปััญหาสิ่ง� แวดล้้อม
การพััฒนาแหล่่งเรีียนรู้�้เกษตรอิินทรีีย์์ด้้วยแนวคิิดเกษตร 123
อััจฉริยิ ะเพื่่อ� ส่ง่ เสริมิ การท่อ่ งเที่ย�่ วเชิงิ เกษตรและถ่า่ ยทอดองค์์
ความรู้้ส� ู่่�ชุมชนฐานราก
การจััดการปุ๋๋�ยแบบแม่่นยำร่่วมกัับการจััดการน้้ำแบบเปีียก 127
สลัับแห้้งเพื่่�อเพิ่่�มสมรรถนะการผลิิต และลดผลกระทบทาง
ด้า้ นสิ่ง� แวดล้้อมของระบบการผลิติ ข้า้ ว

(ช)

สารบัญั (ต่่อ)

หน้้า
โครงการการศึึกษาศัักยภาพเพื่่�อยกระดัับการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่่�ของ 132
เครืือข่่าย (Preliminary Research) โครงการพััฒนาเครืือขาย
สถาบัันอุุดมศึึกษาเพื่่�อการวิิจััยและนวััตกรรมเพื่่�อถายทอด
เทคโนโลยีสี ู่่�ชุุมชนฐานราก ประจำปีีงบประมาณ 2564 สํํานักั งาน
ปลัดั กระทรวงการอุุดมศึกึ ษา วิทิ ยาศาสตร วิจิ ััยและนวััตกรรม

การพััฒนารููปแบบการจััดทองเที่่�ยวเชิิงสุุขภาพของชุุมชน 133
กํําแพงแสน จัังหวััดนครปฐม
แนวทางการบููรณาการภููมิปิ ัญั ญาพื้้น� ถิ่น� เพื่่อ� ส่ง่ เสริมิ ศัักยภาพ 136
การท่่องเที่่�ยวเชิิงสุุขภาพ อำเภอสามร้้อยยอด จัังหวััด
ประจวบคีีรีีขัันธ์์
นวััตกรรมการจััดการการท่่องเที่�่ยวเชิิงสุุขภาพด้้วยเกษตร 140
อิินทรีีย์์และเกษตรปลอดภััย เพื่่�อรองรัับการท่่องเที่�่ยวตาม
แนววิิถีีใหม่่
การศึึกษาข้้อมููลเส้้นทางการท่่องเที่่�ยวเพื่่�อนํําไปสู่�่การบููรณา 145
การแผนการจััดการท่่องเที่่�ยวบริิการเชิิงสุุขภาพในพื้้�นที่�่
กรุุงเทพมหานครฝั่่�งธนบุรุ ีี
การพััฒนาขอเสนอเชิิงนโยบายสํําหรัับการขัับเคลื่�อนอุุตสาห 149
กรรมการทองเที่�่ยวโดยชุุมชนเพื่่�อยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตและ
เศรษฐกิจิ ฐานรากเชิงิ สรางสรรคของจัังหวััดราชบุรุ ีี
การพััฒนาชุมุ ชนต้น้ แบบเพื่่อ� รองรัับการท่อ่ งเที่ย่� วเชิงิ ส่ง่ เสริมิ 154
สุุขภาพสํําหรัับนัักท่่องเที่่�ยวผู้้�สู งอายุุ อำเภอเมืือง จัังหวััด
เพชรบุุรีี

(ซ)

สารบััญ (ต่่อ)

หน้้า
การศึกึ ษาศัักยภาพและแนวทางการพััฒนาแหล่ง่ ท่อ่ งเที่ย่� วเชิงิ 157
พหุุวััฒนธรรมแบบมีีส่่วนร่่วมของชุุมชน เพื่่�อยกระดัับ
อุตุ สาหกรรมการท่อ่ งเที่ย�่ วในจัังหวััดสมุทุ รสาครสู่ค�่ วามยั่ง� ยืนื
การศึกึ ษาปริมิ าณคาร์บ์ อนไดออกไซด์ต์ ่อ่ ประชากรและปัจั จััย 161
ที่่�เกี่�่ยวข้้องต่่อการพััฒนาเป็็นแหล่่งท่่องเที่�่ยวเชิิงนิิเวศของ
อำเภอบางบ่่อ จัังหวััดสมุุทรปราการ
การเพิ่่�มมููลค่่าและกระจายผลิิตภััณฑ์์โอทอป จากทรััพยากร 164
พื้้น� ถิ่น� เพื่่อ� การท่่องเที่�่ยวจัังหวััดสุุพรรณบุรุ ีี
การออกแบบโปรแกรมการท่่องเที่่�ยวและแนวทางการ 166
สร้้างแพลตฟอร์์มแอปพลิิเคชัันบนมืือถืือเพื่่�อส่่งเสริิมตลาด
การท่่องเที่�่ยวเชิิงสุุขภาพและสุุขภาวะที่่�ดีีตามกรอบแนวทาง
ของอุปุ สงค์ใ์ นพื้้�นที่่จ� ัังหวััดสมุทุ รสงคราม

(ฌ)



โครงการวิจิ ััยและนวััตกรรมเพื่่อ� ถ่่ายทอดเทคโนโลยีีสู่�่
ชุุมชนฐานราก ประจำปีีงบประมาณ 2560

สำนักั งานปลััดกระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจััยและนวัตั กรรม (สป.อว.)

การเผยแพร่ก่ ารพัฒั นาศัักยภาพการสููบน้้ำด้้วยพลัังงานแสงอาทิติ ย์์
Publication of the Potential Development
of Solar Water Pumping

คณะผู้้ว� ิจิ ัยั :

ดร. ชานนท์์ บุญุ มีีพิิพิธิ
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสิินทร์์
ดร. ภานุุวััฒน์์ อุุส่่าห์เ์ พีียร
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสินิ ทร์์
นายวิิทยา แก้ว้ สุุริยิ วงค์์
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสิินทร์์
ดร. กมลรรณ อููปเงินิ
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุรุ ีี
ร่ว่ มกัับ ชุมุ ชนหมู่่� 1 ตำบลอ่่างหิิน อำเภอปากท่อ่ จัังหวััดราชบุรุ ีี
และองค์์การบริหิ ารส่่วนตำบลอ่า่ งหิิน อำเภอปากท่อ่ จัังหวััดราชบุรุ ีี

วััตถุปุ ระสงค์์ของการวิจิ ััย:

1. ศึึกษาระบบผลิิตไฟฟ้้าพลัังงานแสงอาทิิตย์์สำหรัับระบบสููบน้้ำ
พลัังงานแสงอาทิิตย์์
2. ประเมิินศัักยภาพพื้้�นที่�ต่ ััวอย่า่ ง
3. เผยแพร่่และฝึกึ อบรมการใช้ง้ านระบบสููบน้้ำพลัังงานแสงอาทิิตย์์

วิธิ ีีดำเนินิ การวิจิ ััย:

1. ศึึกษาศัักยภาพการสููบน้้ำพลัังงานแสงอาทิิตย์์ กรณีีศึึกษาองค์์การ
บริิหารส่ว่ นตำบลอ่า่ งหิิน
2. พััฒนาชุุดคลััตช์์ไฟฟ้้าควบคุุมการทำงานระบบปั๊๊�มสููบน้้ำพลัังงาน
แสงอาทิิตย์์

2

3. จััดทำคู่่�มืือการพััฒนานวััตกรรมเพื่่อ� เผยแพร่่
4. ประสานงานติดิ ต่อ่ พื้้น� ที่ก�่ รณีีศึกึ ษา องค์ก์ ารบริหิ ารส่ว่ นตำบลอ่า่ งหินิ
อำเภอปากท่่อ จัังหวััดราชบุุรีี
5. เผยแพร่่และฝึกึ อบรม

ผลการวิจิ ััย:

บริิบทของชุุมชนในพื้้�นที่�่กรณีีศึึกษาองค์์การบริิหารส่่วนตำบลอ่่างหิิน
เป็น็ ผู้�้สูงอายุเุ ป็น็ ส่ว่ นใหญ่่ ทำอาชีีพเกษตรกรรมประเภทพืชื สวน และพืชื ไร่่ โดย
ทั้�้งหมดอาศััยแหล่่งน้้ำจากธรรมชาติิและแหล่่งน้้ำสาธารณะ สำหรัับการทำพืืช
สวน เช่่น มะเขืือ พริิก แตง ถั่ว� เป็็นต้้น และพืชื ไร่ป่ ระเภทอ้้อยทั้้ง� หมด ดัังนั้้น�
การนำองค์์ความรู้�้ที่�่ถููกพััฒนาจากกระบวนการวิิจััยเผยแพร่่และส่่งเสริิมให้้กัับ
ชุุมชนนีี พบว่่า เกษตรกรในพื้้�นที่่�ตััวอย่่างให้้ความสนใจเป็็นอย่่างดีี แต่่ยัังไม่่
สามารถส่่งเสริิมให้้เกิิดการใช้้งานได้้อย่่างสมบููรณ์์ เป็็นผลจากปััจจััยการทำ
เกษตรกรรมส่ว่ นใหญ่ม่ ีีพื้้น� ที่ข่� นาดใหญ่แ่ ละใช้น้ ้้ำจำนวนมาก บางพื้้น� ที่แ�่ หล่ง่ น้้ำ
มีีขนาดต่่ำกว่่าพื้้�นที่�่เกษตรกรรม จึึงมีีความจำเป็็นต้้องอาศััยระบบปั๊๊�มน้้ำที่่�มีี
ขนาดใหญ่ข่ึ้น� และปัจั จััยสำคััญเกษตรกรทั้ง�้ หมดที่เ�่ ป็น็ ผู้้�สูงอายุุไม่ม่ ีีองค์ค์ วามรู้�้
ในเรื่�องที่�่ส่่งเสริิม จึึงทำให้้ยัังไม่่มีีการใช้้งานระบบพลัังงานแสงอาทิิตย์์ได้้อย่่าง
ชััดเจน แหล่ง่ น้้ำในชุุมชน (หมู่่�ที่่� 1) พบว่า่ มีีประสิิทธิิภาพและความสามารถใน
การทำการเกษตรกรรมทุกุ รููปแบบได้ไ้ ม่ต่ ลอดทั้ง้� ปีี เป็น็ ผลจากไม่ม่ ีีการทำลำธาร
แม่น่ ้้ำ ลำคลองที่จ่� ะสามารถส่ง่ น้้ำได้ต้ ลอดทั้ง้� ปีี จึงึ ทำให้ส้ ่ว่ นกลางมีีงบประมาณ
ในการขยายขนาดของแหล่ง่ น้้ำปัจั จุบุ ัันให้้มีีขนาดใหญ่่ขึ้น� เพื่่อ� เพิ่่�มปริมิ าณการ
กัักเก็บ็ ให้เ้ พีียงพอกัับการทำเกษตรกรรม ซึ่ง� ยัังไม่ค่ รอบคลุมุ ทั้ง้� หมู่่�บ้า้ น หรือื ทั้ง�้
ตำบลได้้ ผลจากการขยายแหล่ง่ น้้ำ พบว่า่ คุณุ ภาพของแหล่ง่ น้้ำสามารถทำการ
เกษตรกรรมได้้ แต่่ไม่่สามารถทำการอุุปโภคและบริิโภคได้้ การพััฒนาระบบ
คลััตช์์รถยนต์์เป็็นชุุดควบคุุมการทำงาน พบว่่า ระบบจะลดปริิมาณพลัังงาน
ไฟฟ้้าในการเริ่�มต้้นทำงานในระบบ และไม่่ก่่อให้้เกิิดการสะสมความร้้อนการ

3

พลัังงานไฟฟ้้าที่�ไ่ ม่ส่ ามารถทำให้้ระบบทำงานได้้ ผลการทดสอบแต่่ละประเภท
แสดงให้เ้ ห็น็ การใช้พ้ ลัังงานไฟฟ้า้ ในการเริ่ม� ต้น้ ระบบที่ม่� ีีอยู่�ในปัจั จุบุ ันั และระบบ
ที่่พ� ััฒนา จะแสดงให้เ้ ห็น็ ความแตกต่า่ งของพลัังงานไฟฟ้า้ ที่แ�่ ตกต่่างกััน ระบบ
คลััตช์จ์ ะลดการใช้พ้ ลัังงานไฟฟ้า้ ในการเริ่ม� ต้น้ ทำงานอย่า่ งเห็็นได้ช้ ััด ตลอดจน
การทำงานในรอบทำงานปกติินั้�้น จะมีีปริิมาณสม่่ำเสมอ และเมื่่�อระบบคลััตช์์
ทำงานก็็ยัังไม่่ทำให้้ปริิมาณการใช้้พลัังงานไฟฟ้้าขณะเริ่ �มต้้นนั้้�นน้้อยกว่่าไม่่มีี
ระบบ ดัังนั้้�น ระบบคลััตช์์จึึงเป็็นการควบคุุมปริิมาณการใช้้พลัังงานไฟฟ้้าที่่�จะ
รัักษาอายุุการทำงานของระบบที่�่ยืืนยาวขึ้�น เนื่่�องด้้วยระบบคลััตช์์จะลดการ
สะสมอุณุ หภููมิิในมอเตอร์์ได้ส้ ููง
หมายเหตุุ: งานวิิจััยนี้้�อยู่่�ระหว่่างการยื่่�นคำขอจดทะเบีียนอนุุสิิทธิิบััตร เรื่�อง
“การควบคุมุ ระบบส่่งกำลัังด้ว้ ยแม่่เหล็็กไฟฟ้า้ สถานะ

“ศึกึ ษาและพััฒนานวััตกรรมเพื่่�อสัังคมและชุุมชน”

4

การจัดั การความรู้้�การพััฒนาผลิติ ภัณั ฑ์์จัักสานจากป่่านศรนารายณ์์
The Knowledge Management for Develop the Wickerwork

Products from Sisal Agave
คณะผู้้�วิิจััย:

ผููชว ยศาสตราจารย ดร. เชิิดพงษ ขีีระจิิตต
มหาวิทิ ยาลััยเกษตรศาสตร์์ วิิทยาเขตกำแพงแสน
ผููชว ยศาสตราจารย ดร.ภััทราพร ภุุมรินิ ทร
อาจารยมธุรุ ดา กีีฬา
นางสาวเพ็ญ็ ทิพิ ย แยมศรีี
ร่ว่ มกัับ สหกรณก ารเกษตรหุุบกะพง จําํ กััด
และเกษตรกรในพื้้�นที่่ห� ุบุ กะพง

วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการวิจิ ััย:

1. เพื่่�อศึึกษาและรวบรวมความต้้องการองค์์ความรู้้�ภููมิิปััญญาท้้องถิ่�น
การพััฒนาผลิติ ภััณฑ์จ์ ัักสานจากป่่านศรนารายณ์ข์ องเกษตรกร
2. เพื่่�อพััฒนาแนวทางในการส่ง่ เสริมิ และถ่่ายทอดองค์์ความรู้�้ที่่�เหมาะ
สมในการพััฒนาผลิิตภััณฑ์จ์ ัักสานจากป่า่ นศรนารายณ์ใ์ ห้้กัับเกษตรกร
3. เพื่่�อเพิ่่�มศัักยภาพในการจััดจำหน่่าย และการพััฒนาผลิิตภััณฑ์์
จัักสานจากป่่านศรนารายณ์์ให้้มีีความหลากหลาย รองรัับความต้้องการของ
ตลาดมากขึ้ น�

วิิธีีดำเนินิ การวิจิ ัยั :

1. คณะผู้�้ วิจิ ััยได้้ทำการแบ่ง่ กิจิ กรรมการวิิจััยย่อ่ ยออกเป็็น 2 กิิจกรรม
โดยมีีรายละเอีียดวิธิ ีีการดำเนินิ งาน ดัังนี้้�

5

กิิจกรรมที่�่ 1: การศึึกษาแนวทางการพััฒนาองค์์ความรู้�้ ภููมิิปััญญา
ท้้องถิ่�นการพััฒนาผลิิตภััณฑ์์จัักสานจากป่่านศรนารายณ์์ มีีวิิธีีการดำเนิินการ
ดัังนี้้�
1. ลงพื้้น� ที่่ส� ำรวจชุมุ ชน เพื่่อ� ศึกึ ษาสภาพปัญั หาและความต้อ้ งการ
ที่�แ่ ท้้จริิงของเกษตรกรในชุมุ ชน
2. นำองค์์ความรู้�้ที่่�รวบรวมมาทำการวิิเคราะห์์เพื่่�อจััดทำเนื้้�อหาที่�่
ถููกต้อ้ งและเหมาะสม
3. จััดประชุุมกลุ่�มย่่อยนัักวิิชาการทางด้้านการพััฒนาผลิิตภััณฑ์์
เพื่่อ� ระดมความคิดิ เห็น็ เกี่ย่� วกัับความเหมาะสมและความเป็น็ ไปได้ใ้ นการพััฒนา
หลัักสููตรการฝึึกอบรมเชิงิ ปฏิิบััติกิ าร และเอกสารเผยแพร่ค่ วามรู้�้
4. จััดทำหลัักสููตรฝึกึ อบรมเชิงิ ปฏิบิ ััติกิ าร และเอกสารเผยแพร่ค่ วาม
รู้้� ตามผลการจััดประชุมุ กลุ่�มย่่อย
5. นำหลัักสููตรฝึกึ อบรมเชิงิ ปฏิบิ ััติกิ าร และเอกสารเผยแพร่ค่ วามรู้�้
ไปทำการตรวจสอบความถููกต้อ้ งเหมาะสม โดยผู้�เ้ ชี่�่ยวชาญด้้านเนื้้�อหา
6. แก้้ไขหลัักสููตรฝึึกอบรมเชิิงปฏิิบััติิการ และเอกสารเผยแพร่่
ความรู้้� ตามคำแนะนำของผู้้�เชี่�่ยวชาญ ก่่อนนำไปใช้้ถ่่ายทอดความรู้�้ให้้กัับ
เกษตรกรต่่อไป
กิจิ กรรมที่�่ 2: การถ่า่ ยทอดองค์ค์ วามรู้ก�้ ารพััฒนาผลิติ ภััณฑ์จ์ ัักสานจาก
ป่า่ นศรนารายณ์์ มีีวิิธีีการในการดำเนินิ การ ดัังนี้้�
1. จััดการฝึึกอบรมเชิิงปฏิิบััติิการให้้กัับเกษตรกร ภายใต้้การ
แลกเปลี่่�ยนเรีียนรู้้�ร่่วมกัันของเกษตรกร นัักวิิชาการ และนัักวิิจััยโดยใช้้
กระบวนการมีีส่ว่ นร่่วม จากนั้้�นจึงึ ทำเก็็บข้อ้ มููลด้้วยแบบประเมิินผลการเรีียนรู้้�
ของเกษตรกรที่่�ได้้รัับการอบรมความรู้้� โดยเป็็นแบบทดสอบก่่อนอบรม
(pre-test) และแบบวััดผลสััมฤทธิ์์� (post-test) ซึ่ง� ผ่า่ นการทดสอบความเชื่อ� มั่น�
ด้้วย Spearman-Brown โดยมีีค่่าความเชื่�อมั่�นอยู่�ที่่� 0.72 รวมทั้้�งเก็็บข้้อมููล
ความพึงึ พอใจของเกษตรกรที่่�มีีต่อ่ การอบรมความรู้�้ดังกล่า่ วด้ว้ ยแบบสอบถาม

6

2. จััดเวทีีชุมุ ชมให้ก้ ัับเกษตรกร และเจ้้าหน้า้ ที่�่ผู้�้ มีีส่ว่ นเกี่�ย่ วข้้องได้้
ร่ว่ มกัันแสดงความคิดิ เห็น็ ภายใต้ก้ ารแลกเปลี่่ย� นเรีียนรู้�้ ร่่วมกััน

ผลการวิิจััย:

กิิจกรรมที่�่ 1: การศึึกษาแนวทางการพััฒนาองคความรููภููมิิปญญา
ทองถิ่�น การพััฒนาผลิติ ภััณฑจัักสานจากปานศรนารายณ
1. ผลการศึึกษาความตองการองคความรููภููมิิปญญาทองถิ่�นการ
พััฒนาผลิติ ภััณฑจัักสานจากป่า่ นศรนารายณของเกษตรกร พบวา 1) เกษตรกร
มีีความตองการที่่�จะพััฒนาผลิิตภััณฑจัักสานเดิิมใหมีีความทัันสมััย ตรงตาม
ความตองการของลููกคามากขึ้�น โดยเฉพาะสิินคาที่่�เปนเครื่�องแตงกาย
2) เกษตรกรตองการพััฒนาผลิิตภััณฑจัักสานที่่�เปนเอกลัักษณของตนเอง
รวมถึึงตราสััญลัักษณสิินคาที่ส่� ามารถทําํ ใหนัักทองเที่ย่� วสามารถจดจํําสินิ คาได
และบงบอกถึึงที่�่มาของสิินคาที่�่เปนจุุดเดนในเรื่ �องของสิินคาภายใตโครงการ
พระราชประสงค 3) เกษตรกรมีีความตอ งการในการพััฒนาความรูในเรื่�องของ
เทคนิคิ ในการใชสี และการยอ มสีีผลิติ ภััณฑ การพััฒนารููปแบบผลิติ ภััณฑจัักสาน
ตามความตองการของตลาด การเพิ่่�มมููลคาผลิิตภััณฑ และการพััฒนาตลาด
สิินคา ผลิิตภััณฑจัักสานจากปานศรนารายณ
2. ผลการประชุุมกลุุมยอยนัักวิิชาการทางดานการออกแบบ
ผลิิตภััณฑ สรุุปไดวา แนวทางในการพััฒนาผลิิตภััณฑจัักสานจากปานศรนา
รายณ ควรดํําเนิินการ ดัังนี้้� 1) การพััฒนาผลิติ ภััณฑจะตองพััฒนาบนพื้้�นฐาน
ของคุุณสมบััติเิ ดน ของวััสดุทุ ี่�น่ ํํามาใช ซึ่ง� คุุณลัักษณะเดน ของปานศรนารายณท ี่่�
มีีความเหนีียวและทนทาน จึึงมีีความเหมาะสมที่�่จะนํํามาใชในการพััฒนา
ผลิติ ภััณฑของใชแ ละของตกแตง เชน ตะกราใสสิ่่ง� ของ และชุดุ รองจาน รองแกว
ใหดููมีีความทัันสมััย แตคงไวซึ่�งเอกลัักษณความเปนสิินค้้าหััตถกรรม 2) สีีที่�ค่ วร
ใชในการยอมปานเพื่่�อนํํามาใชจั กสานเปนผลิิตภััณฑที่�่บงบอกถึึงความเปน
เอกลัักษณของชุุมชน ควรเปนสีีที่�่เกี่่�ยวของกัับประวััติิความเปนมา และสภาพ

7

พื้้น� ที่่� ซึ่�งสรุุปไดวา ควรเนนปานใหมีีสีีน้ํํ�าเงิินเขม (Navy blue color) หมายถึึง
พื้้น� ที่ท่� ี่ต�่ ิดิ กัับทะเล ซึ่ง� เปนสถานที่ท่� องเที่ย่� วที่ส่� ําํ คััญประจําํ จัังหวััดเพชรบุรุ ีี และ
สีีเหลือื ง ซึ่ง� เปนสีีประจําํ รััชกาลที่่� 9 ผููทรงพระราชทานที่่ด� ินิ ทํํากินิ แกเ กษตรกร
ในพื้้�นที่�่ 3) การออกแบบตราสััญลัักษณและปายสินิ คา (Label) ควรออกแบบ
ใหดููเรีียบงาย ทัันสมััย และสามารถบงบอกถึึงความเปนเอกลัักษณของสิินคา
โดยขนาดของปายสินิ คาจะมีีขนาด 1 นิ้้ว� x 9 เซนติเิ มตร ซึ่�งเลข 1 หมายถึงึ
การเริ่�มตน และเลข 9 หมายถึึง รััชกาลที่่� 9 โดยใชสีเหลืืองแถบน้้ำตาล เพื่่�อ
ใหผููที่ซ�่ื้อ� สินิ คา เกิดิ ความภาคภููมิใิ จในสินิ คา และทราบแหลงที่ม�่ าในการผลิติ จาก
หุุบกะพง ซึ่ง� เปนโครงการพระราชประสงค
3. ผลการประชุุมกลุุมยอยรวมกัับเกษตรกร และเจาหนาที่่�
สหกรณก ารเกษตรหุุบกะพง จํํากััด ผููมีีสวนเกี่�ย่ วของในการพิจิ ารณาการจััดทํํา
หลัักสููตรฝกอบรมเชิิงปฏิิบััติิการ เรื่�อง การพััฒนาผลิิตภััณฑจัักสานจาก
ปานศรนารายณ และเอกสารเผยแพรความรู สรุปุ ไดวา เกษตรกรมีีความตอ ง
การในการพััฒนาผลิิตภััณฑจากปานศรนารายณ ในเรื่�องของการเพิ่่�มชองทาง
ในการจําํ หนา ยสินิ คา ผา นทางตลาดสินิ คา ออนไลน และการใชสีในการออกแบบ
ผลิิตภััณฑ
กิิจกรรมที่่� 2: การถายทอดองคความรูการพััฒนาผลิิตภััณฑจัักสาน
จากปานศรนารายณ
1. การประเมิินผลการอบรมของเกษตรกรที่่�เขารวมโครงการฯ
ซึ่�งไดรัับการเผยแพรและถ่่ายทอดความรู เรื่�อง การจััดการความรูการพััฒนา
ผลิติ ภััณฑจากปานศรนารายณ พบวา คะแนนผลสััมฤทธิ์์�หลัังการฝกอบรมของ
เกษตรกร สููงกวา คะแนนกอ นอบรม อยา งมีีนััยสําํ คััญทางสถิิติทิ ี่่�ระดัับ .05 และ
มีีความพึงึ พอใจตอ การอบรมเชิงิ ปฏิบิ ััติกิ าร เรื่อ� ง “การจััดการความรูการพััฒนา
ผลิิตภััณฑจากปานศรนารายณ”อยูในระดัับมากที่่ส� ุดุ (คาเฉลี่ย�่ 4.17)
2. ผลการจััดเวทีีชุมุ ชน เพื่่อ� การประชาพิจิ ารณ พบวา 1) การพััฒนา
ผลิิตภััณฑจากปานศรนารายณ จํําเปนอยางยิ่�งที่่�จะตองมีีการพััฒนา

8

อยางเปนระบบ ตั้้�งแตการนํําวััตถุุดิิบที่�่นํํามาใช เชน การจััดการแปลงตน
ปานศรนารายณ การกํําจััดแมลง และวััชพืืช การดููแลรัักษา จนกระทั่่�งการ
เก็บ็ เกี่ย่� วผลผลิติ ใหมีีประสิทิ ธิภิ าพ 2) ควรมีีการสงเสริิมการใชสีธรรมชาติิ และ
กระบวนการในการยอมสีีที่่�ถููกตองตามหลัักวิิชาการ เพื่่�อยกระดัับสิินคาใหมีี
มาตรฐาน สามารถสงออกไปยัังตา งประเทศได 3) การประยุกุ ตใ ชฝาย หรือื ไหม
เขามาเปนวััตถุุดิบิ ในการทอรวมกัับปานศรนารายณ จะทํําใหผลิิตภััณฑมีีความ
นุุมขึ้�น สามารถนํําไปใชในการตััดเย็็บผลิิตภััณฑในรููปแบบตาง ๆ ใหมีีความ
ทัันสมััย ตรงตามความตองการของลููกคาที่่�หลากหลายได และ 4) เจาหนาที่�่
สหกรณการเกษตรหุุบกะพง จํํากััด จะเปนผููรัับผิิดชอบดํําเนิินการในการ
พััฒนาชองทางการจััดจํําหนายผานทางตลาดสิินคาออนไลนโดยมีีคณะผููวิิจััย
เปนพี่เ่� ลี้ย� งคอยชวยเหลือื ในการชี้้�แนะ และใหการสนัับสนุนุ

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจััย:

1. จากผลงานวิิจััย แสดงใหเห็็นวา รููปแบบการจััดการความรูภายใต
กระบวนการมีีสวนรวมของเกษตรกร ซึ่�งประกอบไปดวย 5 ขั้�้นตอน คืือ
1) การรวบรวมองคความรู 2) การวิิเคราะหองคความรู 3) การแลกเปลี่่�ยน
องคความรู 4) การถายโอนองคความรู และ 5) การจััดเก็บ็ ฐานขอมููลองคความ
รู สามารถนําํ มาประยุุกตใ ช ในการสงเสริิมและพััฒนาการเกษตรไดเ ปนอยางดีี
สามารถทํําใหเกษตรกรมีีความรู ความเขาใจที่่�เพิ่่�มมากขึ้�น รวมทั้�้งเกษตรกรมีี
ความพึงึ พอใจตอ การถายทอดความรููดัังกลาว สามารถตอบสนองตอ ความตอง
การของเกษตรกรไดอ ยา งแทจริงิ
2. การพััฒนาผลิิตภััณฑจากปานศรนารายณใหประสบผลสํําเร็็จ
จํําเปนอยางยิ่ �งที่่�จะตองบููรณาการองคความรู จากหลายหนวยงานเขามา
มีีสวนรวม เชน องคความรูในดานการจััดการแปลงตนปานศรนารายณ
การกํําจััดแมลง และวััชพืืช การดููแลรัักษา การเก็็บเกี่่�ยวผลผลิิต รวมไปถึึง
องคความรูในเรื่�องของการใชสี ธรรมชาติิในการพััฒนาผลิิตภััณฑจัักสานจาก

9

ปานศรนารายณ เนื่่�องจากปจจุุบัันเกษตรกรยัังคงใชสีีเคมีีในการยอม
ทํําใหสิินคาไมสามารถสงออกไปขายยัังตางประเทศได รวมทั้�้งกอใหเกิิด
มลภาวะตอสิ่�งแวดลอม ทั้�้งในดิิน และในน้ํ�า ซึ่�งจากการถวายรายงานผลการ
ดํําเนินิ งานวิจิ ััยแดพระเจา วรวงศเธอ พระองคเ จา โสมสวลีี พระวรราชาทินิ ััดดา
มาตุุ ในงานตลาดนััดวิจิ ััย ณ มหาวิทิ ยาลััยเกษตรศาสตร วิิทยาเขตกําํ แพงแสน
เมื่่�อวัันที่�่ 2 ธัันวาคม 2560 ทรงมีีกระแสรัับสั่่�งและความหวงใยตอเรื่�อง
นี้้�ดวยเชนกััน จึึงเปนหนาที่�่ของคณะนัักวิิจััย และเจาหนาที่่�ผููมีีสวนเกี่�่ยวของที่่�
จะตองพััฒนาและชว ยเหลืือเกษตรกรตอ ไปในอนาคต
3. หนวยงานทั้้�งภาครััฐ และเอกชนควรมีีการสงเสริิมและ
สนัับสนุุนใหสิินคาและผลิิตภััณฑจัักสานจากปานศรนารายณไดมีีการออกงาน
จํําหนายสิินคาในงานเทศกาลตาง ๆ เพื่่�อเปนการประชาสััมพัันธใหประชาชน
ทั่่�วไปไดรูจักสินิ คา เพิ่่ม� มากขึ้�น

“การจััดการความรู้้� และกระบวนการมีีส่่วนร่่วมของชุมุ ชน
คืือเสาหลัักในการพััฒนาชุมุ ชนให้เ้ ข้้มแข็ง็ และยั่�งยืนื ”

10

การถ่่ายทอดเทคโนโลยีีการเลี้�ยงเป็็ดไข่แ่ บบต้้นทุุนต่่ำ
เพื่�่อพัฒั นาเศรษฐกิิจชุมุ ชน

Technology Transfer of Laying Duck Low Cost Raising
for Improving Community Economy

คณะผู้ว้� ิจิ ัยั :

ผู้�้ ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.พิิเชษฐ ศรีีบุญุ ยงค์์
มหาวิิทยาลััยศิลิ ปากร วิทิ ยาเขตสารสนเทศเพชรบุุรีี
ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ภััทราพร ภุมุ รินิ ทร์์
ดร. จัันทร์์จิิรา สิทิ ธิิยะ
ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.ยุวุ เรศ เรืืองพานิิช
ร่่วมกัับ เกษตรกรผู้�เ้ ลี้�ยงเป็ด็ ไข่ไ่ ล่่ทุ่�ง จัังหวััดเพชรบุรุ ีี

วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการวิจิ ััย:

1. เพื่่�อสร้้างโรงเรืือนเป็็ดไข่่ต้้นแบบ เพื่่�อให้้เกษตรกรสามารถนำไป
ประยุกุ ต์์ใช้้สร้้างโรงเรือื นเองได้้
2. เพื่่อ� วิจิ ััยและคิดิ ค้น้ สููตรอาหารต้น้ ทุนุ ต่่ำสำหรัับเลี้ย� งเป็ด็ ไข่่ โดยเน้น้
การใช้ว้ ััตถุดุ ิบิ ทางการเกษตรที่ห�่ าได้้ง่า่ ยในเขตพื้้น� ที่จ่� ัังหวััดเพชรบุรุ ีี
3. เพื่่อ� แก้ป้ ัญั หาเรื่อ� งปริมิ าณผลผลิติ ไข่่ และการสููญหายของเป็ด็ ไข่ไ่ ล่ทุ่่�ง
4. เพื่่�อพััฒนาเศรษฐกิจิ และเพิ่่�มรายได้้ให้้แก่เ่ กษตรกรผู้เ้� ลี้ย� งเป็ด็ ไข่่

วิธิ ีีดำเนินิ การวิจิ ัยั :

1. สำรวจประเด็น็ ปััญหาและความต้อ้ งการของเกษตรกรผู้เ้� ลี้ย� งเป็ด็ ไข่่
แบบไล่่ทุ่ �ง
2. ออกแบบโรงเรือื นต้น้ แบบ และก่่อสร้า้ งโรงเรือื นต้้นแบบ

11

3. สำรวจวััตถุดุ ิบิ ทางการเกษตรในเขตจัังหวััดเพชรบุรุ ีีที่จ่� ะสามารถนำ
มาใช้ป้ ระกอบสููตรอาหารเป็ด็ ไข่ไ่ ด้้
4. คิิดค้น้ สููตรอาหาร และวิเิ คราะห์์โภชนะของสููตรอาหารที่่�ได้้
5. นำเป็็ดลงเลี้ย� งในโรงเรืือนต้้นแบบและเลี้�ยงโดยสููตรอาหารที่ค�่ ิดิ ค้น้
ขึ้�น เพื่่�อดููสมรรถภาพการผลิติ ของเป็็ด และวิเิ คราะห์์ความคุ้�มค่า่ ทางเศรษฐกิิจ
6. จััดโครงการอบรมและถ่่ายทอดเทคโนโลยีีสู่�่เกษตรกรผู้้�เลี้�ยงเป็็ดไข่่
ในเขตจัังหวััดเพชรบุุรีีและจัังหวััดใกล้เ้ คีียงที่่ส� นใจ

ผลการวิจิ ัยั :

เกษตรกรที่�่เลี้�ยงแบบเป็็ดไล่่ทุ่�งประสบปััญหาหลายประการ เช่่น
เป็ด็ หาย ไข่่หาย ไม่ส่ ามารถควบคุมุ ฝููงเป็ด็ ได้้ ปัญั หาด้้านโรค ปัญั หาการหยุดุ ไข่่
ของเป็ด็ ในช่ว่ งที่ฝ่� นตก ทำให้เ้ กษตรกรขาดรายได้้ ปัญั หาเป็ด็ ขาดอาหารในช่ว่ ง
ฤดููแล้้ง เนื่่�องจากชาวนาไม่่ได้้ท่่านา จึึงไม่่มีีแหล่่งอาหารตามธรรมชาติิให้้เป็็ด
ทำให้ผ้ ลผลิติ ไข่น่ ้อ้ ยหรือื ไม่ไ่ ข่่ เกษตรกรผู้เ�้ ลี้ย� งเป็ด็ ไข่เ่ พีียงอย่า่ งเดีียวจึงึ ขาดราย
ได้้จากการที่่�เป็็ดหยุุดไข่่ในช่่วงที่่�ฝนตกหรืือในช่่วงฤดููแล้้งที่�่เป็็ดได้้รัับอาหารไม่่
เพีียงพอ จากการสำรวจความคิิดเห็็นและความต้้องการของเกษตรกรผู้�้เลี้�ยง
เป็ด็ ไข่ใ่ นเขตจัังหวััดเพชรบุรุ ีี พบว่า่ ปัญั หาของการเลี้ย� งเป็ด็ ไข่ไ่ ล่ทุ่่�งมีีปัญั หาหลััก
คืือ การสููญหายของเป็็ดระหว่่างการเลี้�ยง การหยุุดไข่่ของเป็็ดในช่่วงที่�่ฝนตก
และปริิมาณไข่่น้้อยหรืือไม่่ไข่่ในช่่วงฤดููแล้้งเนื่่�องจากการขาดแคลนอาหาร
คณะผู้�้ วิจิ ััยจึงึ ได้ท้ ำการออกแบบโรงเรืือนเลี้�ยงเป็ด็ ไข่่ และออกแบบสููตรอาหาร
ที่ใ�่ ช้ว้ ััตถุดุ ิบิ ทางการเกษตรที่ม�่ ีีในท้อ้ งที่จ�่ ัังหวััดเพชรบุรุ ีี และจากการทดลองเลี้ย� ง
เป็ด็ ไข่ใ่ นโรงเรือื นต้น้ แบบด้ว้ ยสููตรอาหารที่ค่� ิดิ ค้น้ ขึ้น� มานั้น้� พบว่า่ จากการเลี้ย� ง
เป็็ดไข่่ 350 ตััว เป็็นระยะเวลา 5 เดืือน มีีผลกำไรจากการขายไข่่เป็็ดวัันละ
ประมาณ 189 บาท โดยคิิดที่่�ราคาขายไข่่เป็็ดฟองละ 3 บาท และเมื่่�อนำ
องค์ค์ วามรู้ท�้ ี่ไ�่ ด้จ้ ากการวิจิ ััยไปอบรมเกษตรกรผู้เ้� ลี้ย� งเป็ด็ ไล่ทุ่่�ง พบว่า่ เกษตรกร
มีีความสนใจ และมีีความต้อ้ งการที่จ�่ ะต่อ่ ยอดงานวิิจััยโดยการเสริิมสมุนุ ไพรใน

12

อาหารเป็็ดและการผลิิตไข่่เป็ด็ อินิ ทรีีย์์เพื่่�อเพิ่่�มมููลค่า่ ให้แ้ ก่ไ่ ข่่เป็ด็ ดัังนั้�้น ผู้้�วิจิ ััย
จัักได้น้ ำแนวคิดิ นี้้ไ� ปวิจิ ััยเพื่่�อต่่อยอดต่อ่ ไปในอนาคต

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจััย:

1. งานวิจิ ััยนี้้ใ� ช้ส้ ููตรอาหารที่ค�่ ิดิ ค้น้ ขึ้น� จากวััตถุดุ ิบิ อาหารที่ม่� ีีในท้อ้ งถิ่น�
แต่ใ่ นพื้้น� ที่เ่� ขตจัังหวััดเพชรบุรุ ีียัังมีีวััตถุทุ างการเกษตรท้อ้ งถิ่น� ที่เ่� ป็น็ วััสดุเุ หลือื ใช้้
อีีกหลายอย่า่ ง เช่น่ เปลือื กตาล ซึ่ง� อาจมีีศัักยภาพในการนำมาเป็น็ วััตถุดุ ิบิ อาหาร
เป็็ดได้้ จึึงเป็็นวััตดุุดิิบที่�่มีีความน่่าสนใจในการนำมาวิิจััยเพื่่�อใช้้เป็็นวััตถุุดิิบ
อาหารสััตว์ต์ ่่อไป
2. การวิิจััยในครั้�้งนี้้�ไม่่ได้้ศึึกษาถึึงผลกระทบต่่อสิ่�งแวดล้้อม ซึ่�งในการ
ศึึกษาต่่อไปควรมีีการศึึกษาถึึงผลกระทบต่่อสิ่�งแวดล้้อมด้้วย เช่่น การลดการ
แพร่่ระบาดของโรค

13

การพััฒนาเครื่่�องดื่�่มเสริมิ โภชนาการจากถั่�วเมล็ด็ รวม
ผ่า่ นการงอกเพื่�อ่ ผู้ส�้ ููงอายุุ

The Development of Supplemental Nutrition Drink
from Mix Germinated Legumes for Elderly Persons

ภายใต้ช้ ุุดโครงการ เรื่อ� ง การพััฒนารููปแบบคุุณภาพชีีวิติ ผู้้�สูงอายุุ
แบบองค์์รวมกรณีีศึกึ ษา เทศบาลตำบลดอนยายหอม อำเภอเมือื ง

จัังหวััดนครปฐม

คณะผู้้�วิิจััย:

ผู้�้ ช่่วยศาสตราจารย์ศ์ ุุภศิิษฏ์์ อรุณุ รุ่�งสวััสดิ์์�
มหาวิิทยาลััยคริสิ เตีียน
อาจารย์น์ ิิอร ชุุมศรีี
อาจารย์์ทัับกฤช ขุุมทรััพย์์
อาจารย์์เกรีียงไกร การชััยศรีี
อาจารย์์ทวิิวรรณ สารีีบท
ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร. เพ็็ญศรีี เปลี่ย่� นขำ
แพทย์์หญิงิ บุุษยมาส บุศุ ยารััศมีี
ร่ว่ มกัับ เทศบาลตำบลดอนยายหอม อำเภอเมือื งนครปฐม จัังหวััดนครปฐม

วัตั ถุุประสงค์ข์ องการวิิจัยั :

1. เพื่่�อศึกึ ษาระยะเวลาการเพาะงอกถั่�วที่�เ่ หมาะสมต่่อปริิมาณโปรตีีน
และความสามารถในการต้้านอนุุมููลอิิสระ
2. เพื่่�อพััฒนาสููตรการผลิิตเครื่�องดื่�มถั่�วรวมผ่่านการงอก โดยศึึกษา
คุณุ ภาพทางด้า้ นประสาทสััมผััส สมบััติทิ างกายภาพ เคมีี และจุลุ ินิ ทรีีย์์ ปริมิ าณ
สารประกอบกาบาและความสามารถในการต้้านอนุุมููลอิิสระของเครื่ �องดื่ ม�

14

3. เพื่่อ� ศึกึ ษาผลการบริโิ ภคเครื่อ� งดื่ม� ถั่ว� รวมผ่า่ นการงอกต่อ่ ระดัับไขมััน
ในเลือื ดในผู้�้สูงอายุุ

วิธิ ีดี ำเนินิ การวิิจััย:

การทดลองวิจิ ััยแบ่่งเป็็น 3 ขั้น้� ตอน คืือ ขั้น้� ตอนที่่� 1 การศึกึ ษาสภาวะ
การงอกที่่�เหมาะสมของถั่ว� ขั้น้� ตอนที่�่ 2 การพััฒนาสููตรการผลิติ เครื่อ� งดื่ม� จาก
ถั่�วเมล็็ดรวมที่�่ผ่่านการงอก โดยการศึึกษาสมบััติิด้้านกายภาพ ทางเคมีีและ
คุุณภาพทางประสาทสััมผััสของผลิิตภััณฑ์์ และขั้�้นตอนที่�่ 3 ศึึกษาการบริิโภค
เครื่อ� งดื่�มที่่ม� ีีต่อ่ ระดัับไขมัันในเลืือดในผู้�้สูงอายุุที่่�มีีภาวะไขมัันผิดิ ปกติิ
ขั้�น้ ตอนที่่� 1 ศึึกษาระยะเวลาการเพาะงอกที่�่เหมาะสมที่่� 0 16 และ 24
ชั่�วโมง ต่อ่ ปริิมาณโปรตีีนและความสามารถในการต้า้ นอนุมุ ููลอิสิ ระ
ขั้น้� ตอนที่�่ 2 พััฒนาสููตรการผลิติ เครื่อ� งดื่ม� จากถั่ว� เมล็ด็ รวมผ่า่ นการงอก
ในอััตราส่่วนที่�่เหมาะสมด้้วยการประเมิินคุุณภาพทางด้้านประสาทสััมผััส
วิิเคราะห์์สมบััติิทางกายภาพ เคมีีและจุุลิินทรีีย์์ ปริิมาณสารประกอบกาบา
(GABA) และความสามารถในการต้้านอนุมุ ููลอิสิ ระ
ขั้น้� ตอนที่่� 3 ศึกึ ษาผลการบริโิ ภคเครื่อ� งดื่ม� ถั่ว� รวมผ่า่ นการงอกต่อ่ ระดัับ
ไขมัันในเลือื ดในผู้�้สูงอายุุที่ม่� ีีภาวะไขมัันผิดิ ปกติิ

ผลการวิิจัยั :

1. การงอกถั่ว� มีีแนวโน้ม้ ทำให้ป้ ริมิ าณโปรตีีนลดลงในขั้น้� ตอนการแช่น่ ้้ำ
และมีีแนวโน้้มเพิ่่�มเมื่ �อระยะเวลาการงอกเพิ่่�มขึ้�น ขณะที่�่ความสามารถในการ
ต้า้ นอนุุมููลอิสิ ระมีีแนวโน้้มเพิ่่ม� ขึ้�นตามระยะเวลาการงอก
2. เครื่�องดื่�มถั่ว� รวมผ่า่ นการงอกผสมกัับถั่่�วเมล็็ดแห้ง้ ที่�่ไม่ผ่ ่่านการงอก
ในอััตราส่ว่ น 1.67:1 หรือื 5:3 มีีน้้ำตาลมะพร้า้ วร้อ้ ยละ 5 เป็็นสููตรเครื่อ� งดื่�มที่่�
มีีพลัังงาน 35.67 kcal/100g สารประกอบกาบา 1.07 mg/100 g และความ
สามารถในการต้า้ นอนุมุ ููลอิสิ ระ (ORAC) เฉลี่่�ย 774.69 µmole TE

15

3. เครื่อ� งดื่ม� ถั่ว� รวมผ่า่ นการงอกเป็น็ เครื่อ� งดื่ม� ที่เ�่ หมาะสมกัับผู้�้สูงอายุทุ ี่�่
มีีภาวะไขมัันผิิดปกติิ ใช้้รัับประทานเป็็นอาหารมื้้�อว่่างที่�่มีีผลช่่วยลดระดัับ
คอเลสเตอรอลรวม และแอลดีีแอล-โคเลสเตอรอล (LDL-c) ได้อ้ ย่า่ งมีีนััยสำคััญ
ทางสถิิติิ

ข้้อเสนอแนะจากงานวิจิ ััย:

1. การทดลองนี้้�มีีข้อ้ จำกััดเรื่�องจำนวนผู้เ้� ข้า้ ร่ว่ มโครงการ จึงึ ควรมีีการ
ทดสอบในกลุ่ �มตััวอย่่างที่่�มากขึ้ �นโดยแบ่่งเป็็นกลุ่ �มควบคุุมที่่�รัับประทานยาลด
ไขมัันอย่่างเดีียวกัับกลุ่ �มทดลองที่�่รัับประทานยาควบคู่่�กัับการบริิโภคเครื่ �องดื่ �ม
ถั่�วรวมผ่่านการงอก ทั้�้งนี้้�สามารใช้้เป็็นข้้อมููลในการศึึกษาวิิจััยทางคลิินิิก
เชิงิ โภชนาการเบื้้อ� งต้้น (Nutrition preclinical trial) ที่่�มีีประโยชน์์ต่่อไป
2. จากการสรุปุ โครงการวิจิ ััยโดยมีีการสอบถามผู้ใ้� ช้จ้ ริงิ พบว่า่ ผู้�้สูงอายุุ
มีีความต้้องการให้้มีีการผลิิตเพื่่�อจำหน่่ายเชิิงการค้้าและมองเห็็นประโยชน์์เมื่่�อ
รัับประทานเครื่อ� งดื่ม� อย่า่ งต่่อเนื่่อ� ง ถ้้ามีีการสนัับสนุุนหรือื มีีความต้อ้ งการจาก
ผู้�้ ประกอบการจะสามารถขยายงานวิิจััยเพื่่�อผลิิตเชิิงการค้้า โดยจััดการผลิิตให้้
ผ่า่ นการรัับรองและขึ้น� ทะเบีียนจากองค์์การอาหารและยา (อย.)
3. เครื่�องดื่�มถั่�วรวมผ่่านการงอกมีีสารต้้านอนุุมููลอิิสระและเป็็นเครื่�อง
ดื่ม� ให้พ้ ลัังงานต่่ำสามารถรัับประทานเป็น็ อาหารมื้้อ� ว่า่ งที่ม�่ ีีประโยชน์ต์ ่อ่ ผู้้�สูงอายุุ
ที่่ม� ีีปัจั จััยเสี่�่ยงต่่อโรคหััวใจขาดเลือื ดหรืือโรคไม่่ติิดต่่ออื่น� ๆ ควบคู่่�กัับการรัักษา
ทางการแพทย์์

“ฐานรากดัังเมล็ด็ เชิงิ พาณิิชย์ด์ ัังดอกผล
เสริิมรากชีีวิติ ให้ม้ั่�นคง ดำรงตนอย่่างยั่ง� ยืืน”

16

17

ผลของการออกกำลังั กายแบบฟ้อ้ นไทยทรงดำประยุกุ ต์์
ต่อ่ โอกาสเสี่ย� งต่่อการเกิิดโรคหลอดเลืือดสมองและคุุณภาพชีีวิิต

ในผู้ส�้ ููงอายุุที่�มีโี รคความดันั โลหิิตสููง
Effects of Applied Thai Songdam Dance Exercise
on Risk of Stroke and Quality of life in Elderly

Persons with Hypertension

ภายใต้้ชุุดโครงการ เรื่�อง การพััฒนารููปแบบคุณุ ภาพชีีวิิตผู้�้สูงอายุุ
แบบองค์์รวมกรณีีศึกึ ษา เทศบาลตำบลดอนยายหอม อำเภอเมือื ง

จัังหวััดนครปฐม

คณะผู้้�วิจิ ััย:

อาจารย์์หทััยชนก หมากผินิ
อาจารย์ว์ รรณนิศิ า ธนััคฆเศรณีี
อาจารย์์ทิพิ ย์์สุุดา บานแย้ม้
อาจารย์ส์ ััตพร เจริิญสุขุ
นางสาวทิิพย์์สิิตา แก้ว้ หนองเสม็็ด
ร่ว่ มกัับ เทศบาลตำบลดอนยายหอม อำเภอเมือื งนครปฐม จัังหวััดนครปฐม

วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการวิจิ ััย:

1. เพื่่�อออกแบบโปรแกรมการออกกํําลัังกายสํําหรัับผู้้�สู งอายุุที่่�มีีโรค
ความดัันโลหิติ สููง
2. เพื่่�อศึึกษาผลของการออกกํําลัังกายแบบฟ้้อนไทยทรงดํําประยุุกต์์
ต่อ่ โอกาสเสี่่�ยงต่่อการเกิิดโรคหลอดเลือื ดสมองและคุุณภาพชีีวิติ ในผู้�้สูงอายุทุ ี่่ม� ีี
โรคความดัันโลหิิตสููง

18

วิธิ ีีดำเนิินการวิจิ ััย:

1. คณะผู้�้ วิจิ ััยได้ท้ ําํ การทดสอบท่า่ รําํ และทดสอบจัังหวะการก้า้ วเดินิ ที่�่
มีีการเพิ่่�มความเร็็วของเพลงในแบบไทยทรงดํําประยุุกต์์ โดยได้้ทํําการวััดค่่า
ความดัันโลหิติ อััตราการเต้น้ ของหััวใจ และอััตราการหายใจ ก่่อนและหลัังการ
ออกกํําลัังกาย ในผู้้�สูงอายุุที่่�มีีโรคความดัันโลหิิตสููง (กลุ่�มทดสอบนํําร่่อง หรืือ
pilot study) เพื่่�อทดสอบว่่าโปรแกรมการออกกํําลัังกายแบบไทยทรง
ดํําประยุุกต์์นั้�้นมีีความเหมาะสม และไม่่ได้้ส่่งผลกระทบหรืืออัันตรายใด ๆ
ในผู้้�สูงอายุทุ ี่�ม่ ีีภาวะความดัันโลหิิตสููง แล้ว้ จึงึ นําํ โปรแกรมดัังกล่า่ วมาใช้้จริิงกัับ
กลุ่�มตััวอย่่าง โดยจััดให้้มีีการซัักซ้้อมท่่ารํําและการก้้าวเดิินในจัังหวะต่่าง ๆ
จําํ นวน 2 ครั้้�ง ก่่อนเริ่�มโปรแกรมการออกกํําลัังกายจริงิ
2. คััดกรองกลุ่�มตััวอย่า่ งตามเกณฑ์ก์ ารคััดเข้้าและเกณฑ์ก์ ารคััดออก
3. กลุ่�มตััวอย่า่ งลงนามในใบยิินยอมเข้้าร่่วมการวิจิ ััย
4. ผู้้�วิิจััยทํําการซัักประวััติิเพื่่�อเก็็บข้้อมููลส่่วนบุุคคล ตรวจประเมิิน
น้ํ�าหนััก ส่่วนสููง ค่า่ ดััชนีีมวลกาย (BMI: body mass index) ค่่าความดัันโลหิติ
ค่่าคอเลสเตอรอล (cholesterol) ค่่าไตรกลีีเซอไรด์์ (triglyceride) ค่่าไขมัันที่�่
มีีความหนาแน่่นสููง (HDL) และค่่าไขมัันที่่�มีีความหนาแน่่นต่ํ�า (LDL) ของอาสา
สมััครก่อ่ นการทดลอง
5. อาสาสมััครจะได้้รัับการประเมิินโอกาสเสี่�่ยงต่่อการเกิิดโรคหลอด
เลือื ดสมองด้ว้ ยโปรแกรมวิเิ คราะห์ข์ ้อ้ มููลโอกาสเสี่ย�่ งต่อ่ โรคหััวใจและหลอดเลือื ด
(Thai CV Risk V1.0 Beta3) และสอบถามคุุณภาพชีีวิิตด้้วยแบบสอบถาม
เอสเอฟ-36 ฉบัับภาษาไทย ปรัับปรุงุ พ.ศ. 2548 ที่เ่� วลาก่อ่ นและหลัังการทดลอง
(สััปดาห์ท์ ี่�่ 0 และ 10 ของระยะเวลาการทดลอง ตามลําํ ดัับ)
6. ผู้�้ วิจิ ััยทําํ การสุ่่�มแบบกลุ่�ม (cluster random sampling) เพื่่�อแบ่่ง
อาสาสมััครออกเป็็น 2 กลุ่�ม ๆ ละ 30 คน คืือ กลุ่�มผู้้�สูงอายุุที่�ม่ ีีโรคความดััน
โลหิติ สููงที่ไ่� ด้ร้ ัับออกกําํ ลัังกายแบบไทยทรงดําํ ประยุกุ ต์์ (กลุ่�มทดลอง) และกลุ่�ม

19

ผู้�้สู งอายุุที่�่มีีโรคความดัันโลหิิตสููงที่�่ไม่่ได้้รัับการออกกํําลัังกายแบบไทยทรงดํํา
ประยุกุ ต์์ (กลุ่�มควบคุุม)
7. กลุ่�มทดลองได้้รัับโปรแกรมการออกกํําลัังกายแบบไทยทรงดํํา
ประยุกุ ต์์ 50 นาทีีต่อ่ ครั้ง�้ 3 ครั้ง�้ ต่อ่ สััปดาห์์ เป็น็ ระยะเวลาต่อ่ เนื่่อ� งกััน 10 สััปดาห์์
ซึ่�งกลุ่�มทดลองได้้รัับการออกกํําลัังกายในวัันอัังคาร พุุธ และ พฤหััสบดีี เวลา
10.00-11.00 น. ณ ห้้องประชุุมเทศบาลตํําบลดอนยายหอม ตั้้�งแต่่เดืือน
มิถิ ุุนายน-สิิงหาคม 2560
8. กลุ่�มควบคุุมจะได้้รัับแผ่่นพัับความรู้้�เกี่�่ยวกัับการป้้องกัันโรค
หลอดเลือื ดสมอง และดํําเนิินชีีวิติ ตามปกติิที่่บ� ้้าน

ผลการวิิจัยั :

การออกกํําลัังกายแบบฟ้้อนไทยทรงดํําประยุุกต์์ สามารถส่่งเสริิมให้้
ผู้�้สูงอายุุมีีคุุณภาพชีีวิิตที่�่ดีีขึ้้�น และมีีแนวโน้้มที่�่ส่่งผลให้้โอกาสเสี่�่ยงต่่อการเกิิด
โรคหลอดเลืือดสมองลดลงได้้ในระยะยาว ดัังนั้�้น การประยุุกต์์การออกกํําลััง
กายแบบฟ้้อนไทยทรงดําํ ให้้เป็น็ โปรแกรมออกกําํ ลัังกายอาจเป็็นทางเลืือกหนึ่่ง�
ในการส่่งเสริิมสุุขภาพในผู้�้สู งอายุุ และถืือเป็็นการบููรณาการภููมิิปััญญาไทยใน
ท้อ้ งถิ่น� มาใช้้ในการดููแลตนเองของผู้้�สูงอายุุได้้

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจััย:

1. ควรเพิ่่�มระยะเวลาของโปรแกรมการออกกํําลัังกายให้้นานขึ้�นเป็็น
อย่า่ งน้อ้ ย 12 สััปดาห์์
2. ศึึกษาเปรีียบเทีียบการออกกํําลัังกายแบบไทยทรงดํําประยุุกต์์กัับ
การออกกํําลัังกายชนิิดอื่ น�

20

21

การพัฒั นาเครื่�่องมืือฝึึกการลงน้้ำหนักั และการทรงตััวสำหรัับผู้้�ป่ว่ ย
โรคหลอดเลืือดสมองที่�มีคี วามผิดิ ปกติิในการยืืน การเดินิ และการทรงตัวั

Development of Weight-Baring and Balance Training
Instrument for Stroke Patients with Abnormality Standing,

Walking and Balance

ภายใต้้ชุดุ โครงการ เรื่อ� ง การพััฒนารููปแบบคุุณภาพชีีวิิตผู้�้สูงอายุุ
แบบองค์ร์ วมกรณีีศึกึ ษา เทศบาลตำบลดอนยายหอม อำเภอเมืือง

จัังหวััดนครปฐม

คณะผู้�้วิจิ ัยั :

อาจารย์์สาวิติ รีี วงษ์์ษา
อาจารย์์ศุภุ ชััย ยิ่ง� เจริิญ
อาจารย์์ ดร.กิิตติพิ ัันธุ์� อรุณุ พลัังสัันติิ
อาจารย์์ ดร.เบญจพร เอนกแสน
นางญานิิศา เข็็มทรััพย์์
ร่ว่ มกัับ เทศบาลตำบลดอนยายหอม อำเภอเมือื งนครปฐม จัังหวััดนครปฐม

วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการวิจิ ััย:

1. พััฒนาเครื่อ� งมือื ฝึกึ ลงน้้ำหนัักและการทรงตััวในผู้�้ ป่ว่ ยโรคหลอดเลือื ด
สมอง ที่�่เหมาะสมกัับการใช้้งานในชุุมชน สะดวกในการใช้้ในราคาที่�่ชุุมชน
สามารถจััดหาใช้ไ้ ด้้
2. ศึึกษาประสิิทธิิผลของเครื่�องมืือลงน้้ำหนัักและการทรงตััวในกลุ่�ม
ผู้้�ป่ว่ ยโรคหลอดเลือื ดสมองในชุุมชนจัังหวััดนครปฐม

22

วิธิ ีดี ำเนินิ การวิจิ ัยั :

การวิิจััยนี้้�แบ่่งออกเป็็น 3 ช่ว่ ง ดัังนี้้�
1. สร้า้ งเครื่�องมือื ฝึกึ การลงน้้ำหนััก และการทรงตััว
2. ทดสอบความเที่่�ยงตรง และความเชื่อ� มั่ �นของเครื่�องมือื
3. ศึกึ ษาผลของเครื่อ� งมือื ลงน้้ำหนัักและการทรงตััวในผู้�้ ป่ว่ ยโรคหลอด
เลืือดสมองในชุุมชน

ผลการวิิจัยั :

ผลการศึกึ ษาครั้ง�้ นี้้� ได้พ้ ััฒนาเครื่อ� งมือื การฝึกึ ลงน้้ำหนัักและการทรงตััว
ให้ก้ ัับผู้้�ป่ว่ ยโรคหลอดเลือื ดสมองที่ม่� ีีความเที่ย�่ งตรง และความเชื่อ� มั่่น� ของเครื่อ� ง
มือื ที่ส�่ ููง การนำมาใช้ใ้ นกรณีีศึกึ ษาผู้้�ป่ว่ ยโรคหลอดเลือื ดสมอง โดยการฝึกึ ผู้�้ ป่ว่ ย
ในการลงน้้ำหนัักทั้้�งสองข้้าง ฝึึกการถ่่ายเทน้้ำหนัักไปขาซ้้าย-ขวา ฝึึกการก้้าว
ขาไปข้า้ งหน้า้ -ถอยหลััง ฝึกึ การก้า้ วขึ้น� -ก้า้ วลง อีีกทั้�้งยัังมีี feedback จากการ
มองสััญญาณไฟ ให้ผ้ ู้�้ ป่ว่ ยเรีียนรู้้�ด้ว้ ยตััวเองว่า่ ขณะนี้้ม� ีีการลงน้้ำหนัักทั้ง�้ สองข้า้ ง
ที่่�ใกล้้เคีียงกััน เพื่่อ� กระตุ้�นให้ผ้ ู้้�ป่ว่ ยลงน้้ำหนัักขาได้ด้ ีีขึ้้น� ผลการศึึกษาสรุปุ ได้้ว่่า
จากการฝึึกลงน้้ำหนัักบนเครื่�องนี้้� ส่่งผลทำให้้ความสามารถในการทรงตััวและ
การเดินิ ในผู้้�ป่ว่ ยดีีขึ้้น� หลัังได้ร้ ัับการฝึกึ เป็น็ ระยะเวลา 4 สััปดาห์อ์ ย่า่ งมีีนััยสำคััญ
ทางสถิิติิ

ข้้อเสนอแนะจากงานวิจิ ััย:

1. การศึึกษานี้้เ� ป็น็ กรณีีศึกึ ษา (pilot study) ควรเพิ่่�มขนาดประชากร
ที่�ใ่ ช้้ในการศึึกษาวิิจััยในอนาคต
2. ควรมีีการศึกึ ษาเปรีียบเทีียบกัับกลุ่�มควบคุุม
3. ไม่่มีีการประเมิินผลระยะยาวจึึงทำให้้ไม่่สามารถสรุุปได้้ว่่าผลจาก
การฝึึกคงอยู่�ในระยะเฉีียบพลััน หรืือระยะยาว ซึ่�งควรทำการศึึกษาต่่อไปใน
อนาคต

23

24

แบคทีเี รียี เอนโดไฟท์์ผลิติ กรดอินิ โดลแอซีตี ิิกที่�แยกได้้
จากข้้าวไร่พ่ ื้้�นเมืืองและผลที่ม� ีีต่อ่ การเจริญิ เติิบโตของข้้าว
Indole Acetic Acids (IAA) Producing Bacterial Endophyte
Isolated from Indigenous Upland Rice and Its Effect on

Rice Growth

คณะผู้�้วิิจัยั :

อาจารย์์ ดร. เสาวภา เขีียนงาม
มหาวิิทยาลััยศิลิ ปากร
รองศาสตราจารย์์ ดร. พรรณธิภิ า ณ เชีียงใหม่่
มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร
อาจารย์์ ดร. ศิิรพรรณ สุุคนธสิิงห์์
มหาวิทิ ยาลััยเกษตรศาสตร์์
อาจารย์์ ดร. สรารััตน์์ มนต์ข์ ลััง
มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร
นายไสว แจ่่มแจ้้ง
เกษตรกร อำเภอบ้า้ นแหลม จัังหวััดเพชรบุุรีี
นางสาวพิิมพ์ใ์ จ มีตุ้�ม
มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร
ร่่วมกัับ เกษตรกร อำเภอบ้า้ นแหลม จัังหวััดเพชรบุุรีี

วััตถุุประสงค์ข์ องการวิจิ ััย:

1. ศึกึ ษาสภาวะที่เ่� หมาะสมในการผลิติ กรดอินิ โดลแอซีีติกิ จากแบคทีีเรีีย
ที่่�แยกได้จ้ ากข้้าวไร่่พื้้�นเมืือง
2. ศึกึ ษาผลของกรดอินิ โดลแอซีีติกิ ต่อ่ การเจริญิ เติบิ โตของข้า้ ว

25

3. การถ่่ายทอดเทคโนโลยีีการผลิิตไปยัังตััวแทนเกษตรกรหรืือ
หน่่วยงานที่เ่� กี่�ย่ วข้้อง

วิิธีีดำเนิินการวิจิ ัยั :

1. ศึกึ ษาสภาวะที่เ่� หมาะสมในการผลิติ กรดอินิ โดลแอซีีติกิ (IAA) จาก
แบคทีีเรีียที่่แ� ยกได้้จากข้้าวไร่พ่ ื้้น� เมือื ง
2. ศึกึ ษาผลของกรดอินิ โดลแอซีีติกิ (IAA) ต่่อการเจริญิ เติบิ โตของข้้าว
3. การถ่่ายทอดเทคโนโลยีีการผลิิตไปยัังตััวแทนเกษตรกรหรืือ
หน่ว่ ยงานที่่เ� กี่่ย� วข้้อง

ผลการวิจิ ัยั :

แบคทีีเรีียไอโซเลทที่่�แยกได้้จากข้้าวไร่่พื้้�นเมืืองที่่�ได้้ทำการคััดเลืือกไว้้
ได้แ้ ก่่ RD4-1-1 มีีความสามารถในการผลิิต IAA เท่ํ�ากัับ 49.21 ug/ml สภาวะ
เพาะเลี้�ยงเพื่่อ� เพิ่่�มปริิมาณ IAA ทำได้้โดยการเพาะเลี้�ยงแบคทีีเรีีย RD4-1-1 ใน
อาหารเหลว Nutrient broth (NB) ที่ม�่ ีีน้้ำตาลแมนนิทิ อลเป็็นแหล่่งคาร์บ์ อน
และแอลทริปิ โตเฟนความเข้ม้ ข้น้ 500 ไมโครกรััมต่อ่ มิิลลิิลิติ ร ที่�ค่ วามเป็น็ กรด
ด่า่ ง 6.5 ด้้วย 1.0 เปอร์เ์ ซ็น็ ต์์หััวเชื้�อที่อ�่ ุณุ หภููมิิ 30 องศาเซลเซีียส นาน 3 วััน
พบว่า่ สามารถเพิ่่ม� ปริิมาณ IAA ได้ถ้ ึึง 3.28 เท่า่ (161.39 ug/ml) การศึึกษา
สภาวะการเก็บ็ รัักษาผลิติ ภััณฑ์์ IAA จากแบคทีีเรีียเอนโดไฟท์์ พบว่า่ นำ culture
broth IAA ที่่�ผ่า่ นการฆ่่าเชื้อ� แล้้วมาเก็็บในตู้�้เย็น็ อุุณหภููมิิ 4 องศาเซลเซีียส IAA
ที่่�ได้้มีีความเสถีียรมากกว่่า 1 เดืือน และเมื่ �อทำการพิิสููจน์์เอกลัักษณ์์ของ
แบคทีีเรีียเอนโดโฟท์์ พบว่า่ เป็น็ Enterobacter cancerogenus ซึ่ง� เบื้้อ� งต้้น
พบว่า่ ผลิติ ภััณฑ์์ IAA ที่ไ่� ด้จ้ ากแบคทีีเรีียเอนโดไฟท์ไ์ อโซเลท RD4-1-1 สามารถ
เพิ่่�มเปอร์์เซ็็นต์์การเกิิดรากและลดเปอร์์เซ็็นต์์การเกิิดโรคกัับข้้าวนาสวนพัันธุ์�
กข 31 ได้้ จากการใช้้ที่�ค่ วามเข้ม้ ข้น้ 2.5 uM ผลการศึึกษากัับการเจริญิ เติิบโต
ของข้า้ ว พบว่า่ การใช้้ 2.5 µM RD4-1-1 IAA โดยการแช่เ่ มล็ด็ และการฉีีดพ่่น

26

ต้้นอ่่อนโดยเฉลี่�่ยสามารถเพิ่่�มค่่าลัักษณะต่่าง ๆ ได้้แก่่ ความเร็็วในการงอก
ความสููง และการเกิดิ รากพิเิ ศษ (adventitious root) ของทั้้�งข้้าวนาสวนและ
ข้้าวไร่่ ได้ด้ ีีกว่า่ ความเข้ม้ ข้้นอื่�น ๆ แต่่ทั้�้งนี้้� ข้้าวแต่่ละพัันธุ์�ตอบสนองต่อ่ การใช้้
ความเข้้มข้้นฮอร์์โมนและแหล่่งของฮอร์์โมนแตกต่่างกััน การศึึกษาผลของ
กรดอินิ โดลแอซีีติกิ ต่อ่ การงอกของข้า้ วในสภาวะเค็ม็ ทั้ง�้ บนอาหารเพาะเลี้ย� งและ
ในดิิน พบทั้้�งที่�เ่ หมือื นและแตกต่่างกััน ดัังนี้้� ผลของ RD4-1-1 IAA ต่อ่ การงอก
ของข้้าวนํําสวน พบว่่า เฉพาะความเร็็วในการงอกได้้รัับผลกระทบเนื่่�องจาก
ระดัับความเค็็ม โดยความเค็็มที่�่กระทบต่่อความเร็็วในการงอกแตกต่่างกัันใน
ข้า้ วทั้ง้� สองพัันธุ์์�ต่างกััน โดยระดัับความเค็ม็ เริ่ม� ต้น้ ที่ส�่ ่ง่ ผลให้ค้ วามเร็ว็ ในการงอก
ลดลงในข้้าว กข 31 และ กข 41 ได้้แก่่ 8 dS/m และ 6 dS/m ตามลำดัับ ทั้�้งนี้้�
ข้้าวพัันธุ์� กข 31 มีีความเร็็วในการงอกดีีที่�่สุุดที่่�ระดัับการใช้้ความเข้้มข้้นของ
ฮอร์์โมน 2.5 µM RD4-1-1 IAA ที่่ร� ะดัับความเค็็ม 0-8 dS/m และใช้้ที่่� 50 µM
RD4-1-1 IAA ที่ร�่ ะดัับความเค็็ม 10 dS/m สำหรัับพัันธุ์� กข 41 มีีความเร็ว็ ใน
การงอกดีีที่ส�่ ุดุ ที่่�ระดัับการใช้้ความเข้้มข้้นของฮอร์์โมน 2.5 µM RD4-1-1 IAA
ที่�ค่ วามเค็็ม 0-6 ds/m แต่่เมื่่�อระดัับความเค็ม็ เพิ่่�มขึ้�นเป็น็ 8-10 dS/m ระดัับ
ความเข้ม้ ข้น้ ของฮอร์โ์ มน IAA ที่ใ่� ห้ค้ ่า่ สููงสุดุ เพิ่่ม� เป็น็ 50 µM RD4-1-1 IAA แสดง
ให้้เห็็นว่า่ ข้้าวพัันธุ์� กข 31 มีีความสามารถในการทนเค็ม็ ได้้สููงกว่า่ พัันธุ์� กข 41
สำหรัับการศึึกษาข้า้ ว กข 31 ที่�่ปลููกในดิินเค็ม็ พบว่่า ความเร็ว็ ในการงอกและ
ความสููงต้้นอ่่อนข้้าวได้้รัับอิิทธิิพลทั้�้งระดัับความเค็็ม ความเข้้มข้้นของการใช้้
ฮอร์์โมน และปฏิิกิิริิยาร่่วมระหว่่างความเค็็มและความเข้้มข้้นของฮอร์์โมน
ที่ค�่ วามเค็ม็ ในดินิ 0-6 dS/m พบว่า่ การใช้ค้ วามเข้ม้ ข้น้ ของฮอร์โ์ มนที่ร�่ ะดัับ 25
µM RD4-1-1 IAA ส่่งผลต่่อการเพิ่่�มความเร็ว็ ในการงอกเฉลี่่ย� ดีีที่่�สุุด ตามลำดัับ
ขณะที่่�ระดัับความเค็็มที่่�เพิ่่�มขึ้�นเป็็น 8 dS/m และ 10 dS/m พบว่่า การใช้้
ฮอร์โ์ มนที่่ค� วามเข้้มข้น้ 50 µM RD4-1-1 IAA มีีการความเร็็วในการงอกสููงสุุด
ทั้�้งนี้้� ระหว่่างการศึึกษาการงอกของข้้าวในสภาวะบนอาหารเพาะเลี้�ยงและใน
ดิิน สิ่�งที่�เ่ หมืือนกัันจากการเปรีียบเทีียบผลที่เ�่ กิิดกัับข้า้ วพัันธุ์� กข 31 คืือ ระดัับ

27

ความเค็็มที่ก่� ระทบการงอกที่�่ระดัับตั้้�งแต่่ 8 dS/m เป็็นต้้นไป แต่่ที่�่แตกต่่างกััน
คืือ ความเข้้มข้้นของฮอร์์โมนที่�่ใช้้ ทั้้�งนี้้� บนอาหารเพาะเลี้�ยงที่่�ระดัับความเค็็ม
ระดัับต่่ำมีีการใช้้น้้อยกว่่าการเลี้�ยงในดิินเค็็ม คืือเท่่ากัับ 2.5 และ 25 µM
RD4-1-1 IAA ตามลำดัับ
ผลการถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีี พบว่า่ เกษตรกรที่เ่� ข้า้ รัับการอบรมให้ค้ วาม
สนใจเป็็นอย่า่ งดีี และมีีความสนใจในการนำผลิิตภััณฑ์์ IAA ที่ไ่� ด้จ้ ากแบคทีีเรีีย
เอนโดไฟท์์ไปทดลองกัับการปลููกข้้าวของต้้นในฤดููการถััดไป

ข้้อเสนอแนะจากงานวิจิ ััย:

การศึึกษาผลของฮอร์์โมน IAA ที่่�ระดัับความเข้้มข้้นที่�่แตกต่่างกัันต่่อ
การงอกของข้า้ วภายในการปลููกในสภาพดินิ เค็็มควรมีีการศึกึ ษาในระดัับแปลง
เนื่่�องจากผลของการศึึกษาบนอาหารเพาะเลี้ �ยงพบความแตกต่่างกัับการศึึกษา
ในสภาพดิินเค็็มระดัับห้อ้ งปฏิบิ ััติกิ ารเช่น่ กััน

28

ใบสัับปะรดวััสดุทุ างเลืือกสำหรับั การผลิติ เชื้�อเพลิิงชีวี มวลอััดเม็ด็
Pineapple Leaves Used as Alternative Material for Biomass

Pellet Production
คณะผู้�ว้ ิจิ ััย:

อาจารย์์ ดร.อุุไรวรรณ พงสา
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสินิ ทร์์ วิทิ ยาเขตวัังไกลกัังวล
อาจารย์์ประสาน แสงเขีียว
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสิินทร์์ วิทิ ยาเขตวัังไกลกัังวล
อาจารย์์ประสิทิ ธิ์์� แพงเพชร
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลพระนคร
อาจารย์์ภููเมศวร์์ แสงระยัับ
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสิินทร์์
ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์นิิวััฒน์์ มููเก็็ม
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสินิ ทร์์
อาจารย์์วิชิ ััย พุ่�มจัันทร์์
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลรััตนโกสิินทร์์
ร่่วมกัับ องค์์การบริิหารส่่วนตำบลร่่อนทอง อำเภอบางสะพาน
จัังหวััดประจวบคีีรีีขัันธ์์

วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการวิิจัยั :

1. เพื่่�อศึึกษาสมบััติิของเชื้�อเพลิิงชีีวมวลอััดเม็็ดจากใบสัับปะรดและ
ใบสัับปะรดผสมขี้ �เลื่ �อย
2. เพื่่�อศึกึ ษาสมบััติิของเชื้�อเพลิิงชีีวมวลอััดเม็ด็ ที่�ใ่ ช้ต้ ััวประสานน้้ำแป้ง้
มัันสำปะหลัังที่่อ� ััตราส่่วนต่า่ ง ๆ

29

วิธิ ีีดำเนิินการวิิจััย:

1. ศึกึ ษาปัญั หาและรวบรวมข้้อมููลสภาพปััจจุุบันั ในพื้้น� ที่่�เป้า้ หมาย
2. ศึึกษาและทบทวนการนำชีีวมวลมาใช้้เป็็นวััตถุุดิิบเชื้�อเพลิิงชีีวมวล
และการอััดเม็ด็ ชีีวมวล
3. ออกแบบและสร้า้ งเครื่อ� งอััดเม็ด็ เชื้อ� เพลิงิ ชีีวมวลต้น้ แบบและทดสอบ
การใช้ง้ านเบื้้�องต้้น
4. เตรีียมวััตถุุดิิบชีีวมวลจากเหลืือทิ้้�งทางการเกษตรในท้้องถิ่�นและ
อุปุ กรณ์์วิิจััย
5. อััดขึ้น� รููปเชื้อ� เพลิิงชีีวมวลอััดเม็ด็
6. ทดสอบและวิเิ คราะห์์สมบััติิด้า้ นต่า่ ง ๆ ของเชื้�อเพลิิงชีีวมวลอััดเม็็ด
7. วิเิ คราะห์์ผลและสรุปุ ผลการดำเนิินการวิิจััย
8. ถ่่ายทอดความรู้้�และเทคโนโลยีีการอััดเม็็ดเชื้�อเพลิิงชีีวมวล และ
จััดทำรายงานฉบัับสมบููรณ์์

ผลการวิจิ ััย:

ใบสัับปะรดวััสดุเุ หลือื ทิ้้ง� ทางการเกษตรเป็น็ แหล่ง่ ชีีวมวลทางเลือื กใหม่่
ที่่�มีีศัักยภาพ สามารถนำมาผลิิตเป็็นเชื้�อเพลิิงชีีวมวลผสมอััดเม็็ดสำหรัับใช้้เป็็น
พลัังงานความร้้อนทดแทนด้้วยวิิธีีการอััดเย็็น โดยใช้้น้้ำแป้้งมัันสำปะหลัังเป็็น
ตััวประสานแล้้วอััดขึ้ �นรููปด้้วยเครื่ �องอััดเม็็ดแบบหััวอััดแนวราบที่่�ประกอบขึ้้�น
สััดส่่วนองค์์ประกอบที่่�ศึึกษา ได้้แก่่ อััตราส่่วนชีีวมวลผสม ปริิมาณแป้้ง
มัันสำปะหลััง และอััตราส่่วนผสมชีีวมวลต่่อน้้ำแป้้งมัันสำปะหลััง พบว่่า
อััตราส่ว่ นผสมชีีวมวลต่อ่ น้้ำแป้ง้ มัันสำปะหลัังเป็น็ ปัจั จััยสำคััญต่อ่ ความสามารถ
ในการอััดเม็็ดและความหนาแน่่นของเชื้�อเพลิิงชีีวมวลอััดเม็็ด จากการ
เปรีียบเทีียบสมบััติทิ างกายภาพและสมบััติทิ างเชื้อ� เพลิงิ ของเชื้อ� เพลิงิ ชีีวมวลอััด
เม็็ดจากใบสัับปะรด ขี้�เลื่�อย และชีีวมวลผสมและขี้ �เลื่�อยในอััตราส่่วน 50:50
โดยน้้ำหนััก โดยใช้อ้ ััตราส่ว่ นผสมชีีวมวลต่อ่ ตััวประสานเท่า่ กัับ 4:4 โดยน้้ำหนััก

30

และแป้ง้ มัันสำปะหลััง 15% โดยน้้ำหนัักของตััวประสาน พบว่า่ เชื้อ� เพลิงิ ชีีวมวล
อััดเม็็ดจากใบสัับปะรดมีีคุุณสมบััติิที่�่ดีีสุุด มีีความสามารถในการอััดเม็็ดและ
คงรููปดีี มีีค่า่ ดััชนีีความคงทนสููง 97.43 และค่า่ ปริมิ าณผงฝุ่�นไม่เ่ กินิ 1% ความ
หนาแน่่น เม็ด็ และความหนาแน่่นรวมมีีค่่า 758.07 และ 486.41 กิิโลกรััมต่อ่
ลููกบาศก์์เมตร ตามลำดัับ มีีค่่าความร้้อน 17.53 เมกะจููลต่่อกิิโลกรััม และ
มีีประสิิทธิภิ าพการใช้ง้ านเชิงิ ความร้้อนสููงประมาณ 49.36%

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจัยั :

1. จากการศึกึ ษา พบว่า่ ใบสัับปะรดเป็็นชีีวมวลที่�่สามารถแปรรููปเป็็น
วััตถุดุ ิบิ ในการผลิติ เชื้อ� เพลิงิ ชีีวมวลอััดเม็ด็ ได้้ แต่ค่ วรปรัับปรุงุ ประสิทิ ธิภิ าพของ
เครื่อ� งอััดเม็ด็ เชื้�อเพลิิงชีีวมวลต้้นแบบ เพื่่�อเพิ่่ม� อััตราการผลิติ ให้ส้ ููงขึ้น�
2. ควรวิิเคราะห์์องค์์ประกอบโดยละเอีียดของเชื้�อเพลิิงชีีวมวล
(Ultimate analysis) เพิ่่ม� เติิม
3. ควรมีีการวิเิ คราะห์ค์ วามคุ้�มค่่าทางเศรษฐศาสตร์แ์ ละเศรษฐศาสตร์์
สิ่ง� แวดล้อ้ มหรือื การวิเิ คราะห์ผ์ ลประโยชน์ด์ ้า้ นสิ่ง� แวดล้อ้ มของการผลิติ เชื้อ� เพลิงิ
ชีีวมวลอััดเม็ด็ จากใบสัับปะรดเพิ่่�มเติิม
4. ควรศึึกษาการใช้้ตััวประสานชนิิดอื่�น ๆ ที่่�มีีราคาถููกกว่่าแป้้งมััน
สำปะหลััง ในการอััดขึ้น� รููป เพื่่อ� ลดต้น้ ทุนุ ในการผลิติ เชื้อ� เพลิงิ ชีีวมวลอััดเม็ด็ จาก
ใบสัับปะรด

31

32

โครงการวิจิ ััยและนวััตกรรมเพื่่อ� ถ่่ายทอดเทคโนโลยีีสู่�่
ชุุมชนฐานราก ประจำปีีงบประมาณ 2561

สำนักั งานปลััดกระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจััยและนวัตั กรรม (สป.อว.)

การปรัับปรุงุ คุุณภาพน้้ำและพััฒนากิจิ กรรมเพื่อ�่ การจัดั การฟาร์์ม
เพาะเลี้ย� งสััตว์์น้้ำชายฝั่่ง� ด้้วยวัสั ดุุพื้้�นถิ่�นของจังั หวััดสมุุทรสงคราม
Water Quality Improvement and Activity Development for
Coastal Aquaculture Farming by Local Materials of Samut

Songkhram Province

คณะผู้้ว� ิจิ ัยั :

รองศาสตราจารย์์ ดร.สร้อ้ ยดาว วิินิิจนัันทรััตน์์
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี
นางสาวภาวิิณีี พััฒนจัันทร์์
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุุรีี
ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ศิวิ วรรณ พููลพัันธุ์�
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุุรีี
ดร.จิริ ทยา พัันธุ์์�สุุข
มหาวิิทยาลััยมหิดิ ล
นายบััณฑิติ ติิรชุลุ ีี
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุรุ ีี
นางเรณูู สุุขล้ว้ น
เกษตรกร อำเภออััมพวา จัังหวััดสมุุทรสงคราม
นายธาณีี ดาวเรืือง
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุรุ ีี
นางสาวรััตติิกานต์์ เนีียมจัันทร์์
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุรุ ีี
ร่่วมกัับ ฟาร์์มเพาะเลี้�ยงสััตว์์น้้ำชายฝั่�ง ตำบลยี่่�สาร อำเภออััมพวา
จัังหวััดสมุุทรสงคราม

34

วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการวิิจััย:

1. เพื่่�อปรัับปรุุงคุณุ ภาพน้้ำและเลนตะกอนด้้วยเทคโนโลยีีที่ล่� ดปััญหา
สิ่�งแวดล้อ้ มและประหยััดพลัังงาน โดยใช้ว้ ััสดุพุ ื้้�นถิ่น�
2. เพื่่�อพััฒนากิิจกรรมในพื้้�นที่�่ให้้เกิดิ ความมั่่�นคงทางด้้านอาหาร และ
ความยั่�งยืืนของทรััพยากร สิ่�งแวดล้้อมและพลัังงาน

วิิธีดี ำเนินิ การวิิจัยั :

การศึึกษาวิิจััยนี้้�ใช้้พื้้�นที่�่ทำการเกษตร ในจัังหวััดสมุุทรสงคราม เป็็น
กรณีีศึึกษา โดยศึกึ ษากิจิ กรรมที่เ่� กิิดขึ้น� ในชุุมชน และเลือื กใช้ว้ ััสดุุพื้้น� ถิ่�นเพื่่�อใช้้
ในการจััดการคุุณภาพน้้ำ เลนตะกอน และการใช้ท้ รััพยากรอย่่างยั่�งยืนื เพื่่�อนำ
มาใช้้กัับการเพาะเลี้�ยงสััตว์์น้้ำ และการเพาะปลููกพืืช โดยแบ่่งออกเป็็น
2 โครงการย่อ่ ย ได้แ้ ก่่ โครงการย่อ่ ยที่�่ 1 การใช้ว้ ััสดุพุ ื้้น� ถิ่น� เพื่่อ� ปรัับปรุงุ คุณุ ภาพ
น้้ำและเลนตะกอน และโครงการย่อ่ ยที่�่ 2 พััฒนาเลนตะกอนด้ว้ ยวััสดุพุ ื้้น� ถิ่น� เพื่่อ�
ใช้้เป็็นแหล่่งธาตุุอาหารในการเพาะปลููกพืืช โดยเน้้นกิิจกรรมการลงมืือปฏิิบััติิ
การสอบถามความพึึงพอใจ การประเมิินทางด้้านเทคนิิค เศรษฐศาสตร์์และ
สิ่ง� แวดล้อ้ ม โดยแบ่ง่ เป็็น 3 ระยะการศึกึ ษา คืือ
ระยะที่�่ 1 (ปีีที่�่ 1) ตรวจวััดคุุณภาพน้้ำ เลนตะกอน และจััดหาวััสดุุ
พื้้น� ถิ่น� เพื่่อ� นำมาใช้เ้ ป็น็ วััสดุุกรองและวััสดุุเพาะชาปลููกต้้นกล้้า
ระยะที่่� 2 (ปีีที่�่ 2) ติิดตามผลคุุณภาพน้้ำ และเลนตะกอน การปลููกพืชื
ชนิดิ ต่า่ ง ๆ โดยใช้ว้ ััสดุเุ หลือื ใช้ต้ ่า่ ง ๆ เช่น่ เศษถ่า่ นไม้้ น้้ำหมัักชีีวภาพ ขุยุ มะพร้า้ ว
มาปรัับปรุุงเลนตะกอน และใช้้เป็็นวััสดุุปลููกพืืช
ระยะที่่� 3 (ปีีที่่� 3) การนำวััสดุกุ รองจากการปรัับปรุุงคุุณภาพน้้ำมาใช้้
เป็็นสารปรัับปรุุงดิิน การใช้้สารสกััดจากเปลืือกไม้้โกงกาง และน้้ำส้้มควัันไม้้
เพื่่อ� เป็น็ สารชะลอการปลดปล่อ่ ยธาตุอุ าหาร การพััฒนาเป็น็ ผลิติ ภััณฑ์จ์ ำหน่า่ ย
และประเมิินประสิทิ ธิภิ าพเชิิงนิิเวศ

35

โครงการวิจิ ััยนี้้ไ� ด้ท้ ำการศึกึ ษาเฉพาะระยะที่่� 1 เป็น็ การศึกึ ษาเบื้้อ� งต้น้
โดยการตรวจวิิเคราะห์์คุุณภาพน้้ำ เลนตะกอน และการนำวััสดุพุ ื้้น� ถิ่�นเหลือื ทิ้้ง�
มาใช้ใ้ ห้เ้ กิดิ ประโยชน์์ โดยมีีกิจิ กรรมที่พ�่ ััฒนาได้แ้ ก่่ วางระบบกรองด้ว้ ยวััสดุพุ ื้้น�
ถิ่�นในพื้้�นที่�่เพาะเลี้�ยงสััตว์์น้้ำ (โครงการย่่อย 1) และการนำวััสดุุพื้้�นถิ่�นมาใช้้
ประโยชน์เ์ พื่่อ� เป็น็ ภาชนะสำหรัับการเพาะปลููก (โครงการย่อ่ ย 2)

ผลการวิิจัยั :

โครงการวิิจััยนี้้�ได้้รวบรวมผลการศึึกษาเบื้้�องต้้นของการปรัับปรุุง
คุณุ ภาพน้้ำ และพััฒนากิจิ กรรมเพื่่อ� การจััดการฟาร์ม์ เพาะเลี้ย� งเลี้ย� งปููและกุ้�ง ที่่�
มีีการผลิิตถ่่านไม้้จากโกงกาง ในพื้้�นที่�่ชุุมชนยี่�่สาร อำเภออััมพวา จัังหวััด
สมุทุ รสงคราม โดยกิิจกรรมที่�ส่ ่ง่ เสริิมให้้กัับชุุมชน ได้แ้ ก่่ การปรัับปรุงุ คุณุ ภาพ
น้้ำด้ว้ ยวััสดุพุ ื้้�นถิ่�น และการนำเลนตะกอนจากการเพาะเลี้�ยงสััตว์น์ ้้ำไปผสมกัับ
วััสดุุเหลืือทิ้้�งในท้้องที่�่ เพื่่�อสร้้างนวััตกรรมการทำวััสดุุเพาะปลููก และภาชนะ
เพาะปลููกที่�่เป็็นเอกลัักษณ์์ของชุุมชนยี่่�สาร โดยทำการวิิเคราะห์์คุุณภาพน้้ำ
เลนตะกอน และสำรวจวััสดุุพื้้�นถิ่�นในบริิเวณฟาร์์มเพาะเลี้�ยง และในอำเภอ
อััมพวา ที่่�มีีปริิมาณมาก และมีีศัักยภาพในการนำมาใช้้ประโยชน์์ โดยนำวััสดุุ
พื้้�นถิ่�นเหลืือทิ้้ง� ได้้แก่่ เปลือื กไม้โ้ กงกาง เปลือื กหอยแมลงภู่� เปลือื กหอยแครง
ขี้�เถ้า้ เศษถ่่าน และขุุยมะพร้า้ ว มาศึึกษาในห้อ้ งปฏิิบััติิการเพื่่อ� คััดเลืือกสััดส่่วน
ที่เ่� หมาะสมในการนำไปใช้ป้ ระโยชน์์ ผลการศึกึ ษา พบว่า่ คุณุ ภาพน้้ำในบ่อ่ เพาะ
เลี้ย� งผ่า่ นเกณฑ์ม์ าตรฐานคุณุ ภาพน้้ำผิวิ ดินิ และคุณุ ภาพน้้ำทะเล ยกเว้น้ ปริมิ าณ
โลหะหนัักในบ่อ่ เพาะเลี้ย� งมีีปริมิ าณสัังกะสีี ตะกั่�ว และนิิกเกิลิ และในคลองขุดุ
ยี่ส�่ าร มีี ตะกั่�ว นิิกเกิลิ ปรอท ค่า่ สููงเกิินมาตรฐานน้้ำผิิวดินิ ประเภทที่�่ 3 และ
ปริิมาณโลหะหนัักในเลนตะกอนมีีค่่าผ่่านเกณฑ์์คุุณภาพดิินเพื่่�อเกษตรกรรม
ยกเว้น้ ปรอท ไม่่ผ่า่ นเกณฑ์ม์ าตรฐานดินิ ชายฝั่�งทะเล วััสดุุพื้้�นถิ่น� ที่่�เหมาะสมใน
การนำมาใช้้กัับพื้้�นที่�่เพาะเลี้�ยงสััตว์์น้้ำเพื่่�อการอนุุบาลสััตว์์น้้ำได้้แก่่ ถ่่านไม้้
โกงกาง เศษถ่่านไม้้ และเปลืือกหอยแมลงภู่� โดยสามารถลดปริมิ าณโลหะหนััก

36