Makine Halısında APRE

KONFEKSİYON 201

Bükme işleminde eğer müşteri tarafından
yapılması istenen özel bir talep varsa (halı
içerisine karton tüp konması, halı içerisine
kullanım kılavuzu konulması gibi) bunlar
bükme elemanı tarafından halı bükülürken
yapılmaktadır.

Bükümü tamamlanan halılar taşıyıcı bant Halı İçerisine Karton Tüp Konması
veya eleman yardımı ile poşetlenmek üzere
poşet makinesine götürülür.

5.6.1.2. Otomatik Bükme İşlemi

Konfeksiyon hattından gelen halı sensörler yardımı ile algılanarak otomatik bükme makinesi
besleme bölümüne ulaşması sağlanır. Besleme bölgesinde bant, büküm yönünde çalışır ve
halının büküm makinesine gitmesi sağlanır. Halının büküm makinesine düzgün bir şekilde
beslenmesi için besleme bölgesinde bulunan personel, halıları düzelterek bükme makinesine
göndermektedir.

Otomatik Büküm Makinesinde Büküm Elemanı Tarafından Halının makineye beslenmesi

Konfeksiyon bandından bükme makinesi rezerve yerine gelen halı burada bükülmek için
açılır (halı altındaki konveyör bant halı açılma yönünde döner). Otomatik bükme makinesindeki
bükme silindiri yarım ay şeklindedir. Halı ileri doğru ilerleyerek, halının uç kısmı yarım ay

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

202 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

şeklindeki tüp borunun içine girer. Tüp içindeki başka bir tüp boru halıyı sıkıştırarak tekrar
çıkmamasını sağlayarak halı ucunu sıkıştırır. Kenar yanakları kapanarak silindir dönmeye başlar
ve halı bükülür. Halı bükme işlemi başladıktan belli bir süre sonra, makinenin üst kısmında
bulunan streç besleme parçası, streci bırakarak halının arasına girmesini sağlar. Halı bükülürken
tekrar açılmaması için aynı zamanda streç ile de sarılmış olur. Halı besleme yerindeki sensör,
halı bittikten belli bir süre sonra streç verme işlemini ve bükümü durdurarak bükmeyi tamamlar
(bazı otomatik makineler streç yerine direkt shrink ile halıyı sararak poşetleme işlemini de
burada yapmaktadır). Bükme işleme bittikten sonra yanaklar açılır ve bükülmüş olan halı itici
tarafından itilerek taşıyıcı bant üzerine ilerlemesi sağlanır.

Bükülen Halıların Taşıma Bandına Gönderilmesi

Otomatik Büküm Makinesinin Parçaları

KONFEKSİYON 203

1-Halı itmek için yanak
2-Halıyı içine alarak bükme yapan tüp boru
3-Halıyı sıkı sarmak için baskı
4-Tüp borunun ağzı açık kısmının halı içine girecek şekilde ayarlayan sensör
5-Halı besleme yeri
6-Streç besleme

Otomatik bükme işleminin avantajları:

• Az sayıda eleman çalışması
• Halının istenilen sertlikte bükülmesi
• Bükümlerin düzgün olması
Dezavantajları:

• Üretimin yavaş olması
• Halı içerisine karton boru konulamaması

5.6.1.2.1. Otomatik Büküm Makinesinde Ayarlar

Otomatik büküm makinesinde büküm için gelen halının ebatlarına ve kalitesine göre
ayarlamalar yapılmaktadır. Bu ayarlar arasında streç sayısı ve mesafesi, streç bırakma süresi,
streç sarım gerginliği, halı sarım sertliği ve streç bitim süresi yer almaktadır. Tüm ayarlar
operatör panelinden yapılır.

Streç yerleri panelden sağa-sola hareket ettirilerek ayarlanır. Streçin halı içinde kalma
miktarı ile sarıldıktan sonra halı etrafına dolanma miktarı panelden saniye olarak ayarlanır.

Halı sarım sertliği büküm tüpünün altındaki Otomatik Büküm Makinesi Operatör Paneli
baskı silindiri ile yapılmaktadır. Sıkı sarım için
yüksek baskı, gevşek sarım için düşük baskı
uygulanır. Halı havlarının yatış yönlerine göre
sarım bozuklukları meydana gelebilir. Bu hata
alt baskı silindirinin sağdan veya soldan basıncı
arttırılarak düzeltilebilir.

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

204 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

5.6.1.2.2. Otomatik Büküm Makinesinde Oluşabilecek Arızalar
Sensörlerin herhangi birinde sorun olduğu zaman makine çalışmaz ve panelde hangi
sensörün çalışmadığının bilgisini verir. Sarım için kullanılan tüpün eğrilmesi veya kırılması
durumunda halı bükme işlemi yapılamaz. Streç sarım makinesinin arızalanması durumunda
halı sarılsa bile streç ile tutturulamadığı için tekrar açılacaktır.

5.6.2. Poşetleme (Shrink)
Bükülmüş olan halının, dış etkenlerden (su, toz vb.) zarar görmemesi için naylon ile
kaplanması işlemine poşetleme denilmektedir. Poşetleme, manuel veya otomatik olmak üzere
iki şekilde yapılabilmektedir.

5.6.2.1. Manuel Poşetleme

Halının kendi ebadında naylon kesilir Manuel Poşetleme
ve halı bu naylona sarılıp 180-220oC Poşetlenen Halının Sıcak Tünele Gönderilmesi
arasındaki fırından geçirilerek naylonun
halıyı kaplaması sağlanır.

Halı poşetlemede kullanılan naylon
rulo şeklindedir ve ebatları halı enlerine
göre değişmektedir. Müşteri tarafından
belirtilmediği taktirde naylon kalınlığı için
genellikle 80 mikron kullanılmaktadır.
Naylon (shrink), sehpa üzerine serilir

KONFEKSİYON 205

ve halı naylon üzerine konulur. Halının her Sıcak Fırın Kumanda Panosu
iki tarafından biraz fazla kalacak şekilde Sıcak Fırın Çıkış Fanlarıyla Poşetin Soğutulması
naylon kesilir ve halı naylona sarılarak sıcak
fırın içine gönderilir. Fırın içerisinden geçen
naylon halıyı sarar ve kaplamış olur.

Müşteri taleplerine göre, halı fırın
içerisinden geçirilmeyebilir. Bu durumda
sadece torba şeklindeki naylonlara konulur
ve ağız kısmı bağlanır. Poşetlenen halılar halı
arabaları ile depoya transfer edilir.

Poşetlenmiş olan halı, ısınmış olan tünel
içerisinden belirli bir hızla geçirilir. Tünel
içerisindeki bu ilerleme esnasında geniş veya
fazla olan poşetin, sıcaklığın etkisi ile kendini
çekerek halı üzerine tam oturması sağlanır.
Tünel çıkışındaki fan yardımı ile poşet
soğutularak tekrar açılmaması sağlanır.
Dışa sarım bükülmüş halılar kesinlikle sıcak
tünelden geçirilmez.

Makine üzerindeki panodan, poşetleme
tünelinin sıcaklık ve hız ayarları yapılır. Poşet
içindeki halı sıcak tünelden geçerken çalışan
tarafından makine çıkışındaki soğutma fanı
çalıştırılır.

5.6.2.2. Otomatik Poşetleme

Büküm makinesinden çıkan halı, taşıyıcı bant yardımı ile otomatik poşet makinesine gelir.
Poşet makinesinde, bükülmüş olan halının çaplarına göre ayarlamalar yapılmaktadır. Makine
panelinden halının makine içerisine girebilecek şekilde yön tuşları ile yükseklik ve genişlik
ayarları yapılır. Bu genişlik ve yükseklik ayarlarına göre poşet seçimi yapılır. Panelin ayarlar
kısmından kesim bıçaklarının kesim süresi ve kesim mesafesi ile makinenin hızı ayarlanır.
Makineye tek tarafı açık olan poşet takılır ve makine hazır konuma getirilir.

Halı genişliğine göre poşet ebadı seçilir ve makinenin yan tarafında bulunan sehpa üzerine
yerleştirilir. Halının poşetin içine girebilmesi için, poşet belirli silindirlerden geçirilerek yan U
şekli verilir ve makinenin iç kısmına kadar getirilir. Makinenin tüm ayarları yapılarak start
düğmesine basıldığı zaman bant hareket ederek halının poşet içerisine girmesi sağlanır.

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

206 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Halı, büküm bölgesinden bant yardımı Otomatik Poşetleme Makinesi
ile poşet makinesinin ön kısmına gelir. Poşetin Halı Sarımına Hazır Hale Getirilmesi
Makine girişindeki sensör halıyı algılar ve
poşet ile beraber ilerlemesini sağlar. Yan
tarafı açık olan poşet makine içerisinden
geçerken ambalajlamadan fazla kalan
naylon ucu ultrasonik ısı ile kesilerek
yapıştırılır. Poşetin içine girmiş olan halı,
makine çıkışındaki sensör tarafından
algılanır. Halı otomatik olarak durur ve
kesim bıçağı ön kısımdaki fazla poşeti
keser veya peş peşe giden halılarda
halıların arasını birbirinden ayırır. Daha
sonra bant tekrar çalışır ve halının
arka kısmı kesim bölgesine geldiğinde
buradaki poşet kesilerek halının poşet
içine girmesi sağlanmış olur.

Poşetlenen halı bu şekilde depoya
transfer edilebilir veya sıcak fırından
geçirilerek poşetin daha sıkı olması
sağlanabilir.

Diğer bir otomatik bükme ve Poşet Fazlalıklarının Otomatik Kesim Bıçaklarıyla Kesilmesi

KONFEKSİYON 207

poşetleme sistemi ise, büküm yapılırken, Poşetlenmiş Halıların Sıcak Tünele Gönderilmesi
halının arasına streç yerine poşet sarılarak
hem büküm, hem de poşetleme işleminin
aynı anda yapılmasıdır. Daha sonra halı
uçlarında kalan fazlalıklar bıçaklarla
kesilerek poşetleme tamamlanmış olur.
Bu sistemin dezavantajı, halıya fazla poşet
sarılmış olmasıdır. Bu da poşet maliyetini
artırır.

5.6.3. Rulo Sarma
Uzunluğu 15 metreden fazla olan halılara rulo (80x2500, 100x3000), eni 400 cm ve
boyu 2000-2500-3000 cm olan halılara da duvardan duvara halı denilmektedir.

Rulo halı ve duvardan duvara halıların bükülmesinde kullanılan makineye rulo sarım veya
duvardan duvara sarım makinesi denmektedir.

Rulo sarım makineleri 2 şekilde kullanılmaktadır. Birincisi, etiketten geçtikten sonra
otomasyon makinesinde kenar dikim işlemi yapılan rulonun, bükülmesi için rulo sarım
makinesine getirilerek burada bükme işleminin yapılmasıdır. İkincisi, rulo sarım makinesinin
giriş kısmına otomasyon yaptırılarak, etiket vurulmuş olan rulo halıların direkt buraya getirilmesi
ve kenar overloğu dikilerek büküm işleminin yapılmasıdır.

Rulo sarım makineleri, giriş kısmında iki adet overlok makinesi (otomasyon kısmı), çekim
silindiri, J-Box ve büküm makinesinden oluşmaktadır.

Rulo Sarım Makinesi Büküm Silindirleri

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

208 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Rulo sarım makinesinin giriş kısmında bulunan sensör, halının büküm silindirlerine düzgün
bir şekilde gelmesini sağlar. Kumanda panosu üzerindeki butonlarla büküm silindirlerinin
birbirinden ayrılması sağlanır. Daha sonra, bükülecek olan halı büküm elemanı tarafından
silindirler arasından çekilip tekrar silindirlerin kapanması sağlanır. Halı silindirin üzerindeyken,
bükümden sonra kırılmaması için, içerisine destek borusu yerleştirilir. Halı borunun etrafında
manuel büküm olarak sarılır. Büküm esnasında silindirlerin iki yanında bulunan yanaklar
kapatılarak sabitlenir.

Büküm makinesi operatör panelinden silindirlerin yönleri ve hızları ayarlanır. Makine
üzerinde bulunan 4 adet sensör, rulonun eğri beslenmesi durumunda, rulo sarım makinesinin
bir ray üzerinde sağa-sola kaydırılmasını ve bu şekilde rulonun düzgün bir şekilde beslenmesini
sağlar. Silindirlerin dönme hızları arasındaki fark büküm sıklığını belirler.

J-Box ile büküm makinesi arasında bir kontrol bölgesi oluşturularak, bükülmek üzere gelen
ruloların yüzeyi ve overlokları bu bölgede kontrol edilir. Böylece düzgün ve temiz bir büküm
sağlanmış olur.

Rulo Sarım Makinesinde Kontrol Bölgesi

Bükülmüş olan rulo veya duvardan duvar halıların poşetlenmesi, açık bir alanda rulo
boyunca poşetlerin kesilerek ruloya sarılması ve etrafının koli bantlarıyla yapıştırılması suretiyle
yapılır.

KONFEKSİYON 209

5.7. OYMA

Oyma işlemi, müşteri tarafından belirlenen
desendeki motiflerin belirli bir açıya göre tıraş
makinesi ile oyulması işlemidir.

Oyma işlemi düz bıçak ve kırık bıçak Oymada Kullanılan Tıraş Makinesi
olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır. Düz
bıçak ile yapılan oymada makine bıçakları
normal şekilde, kırık bıçak oymada ise makine
bıçaklarının orta kısmından bir kaç diş kırılarak
yapılan oymadır. Yapılan oymaların kırık veya
düz bıçak olması müşteri tarafından belirlenir.

Oyma işlemi manuel veya otomatik Düz Tıraş Bıçağı
makinelerle olmak üzere iki şekilde
yapılmaktadır. Manuel oyma işlemi de masada
veya otomasyon şeklinde olmak üzere iki şekilde
yapılmaktadır.

5.7.1. Manuel Oyma

Otomasyon masasında yapılan manuel oymada, oyma yapılacak halılar tutkal işleminden
geçmiş veya geçmemiş olabilir. İşletme veya müşteri şartlarına göre tutkallı veya tutkalsız
olarak (genellikle tutkallı şekilde oyma tercih edilir) taşıma arabasındaki halılar otomasyon
oyma masasının arka tarafına getirilir. Halı tutkalsız oyulacak ise çiti işleminden sonra direkt
taşıma arabalarıyla otomasyon oyma masasına getirilir. Tutkallı ise, lark ve tıraş işlemlerinden
sonra otomasyon oyma masasına gönderilir.

Otomasyon Oyma Masası

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

210 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Oyulacak halı önceki halıya veya kılavuz bezine top başı makinesi ile dikilir. Dikilen halı
oyma bölgesine gelene kadar masadaki ileri düğmesine basılır. Oyma bölgesine gelen halıda,
önceden belirlenmiş olan motiflere oyma yapılır ve makine ileri doğru hareket ettirilerek oyma
işlemine devam edilir. Oyma işlemi biten halılar etiket, overlok ve kenar formları dikildikten
sonra büküm ve ambalajlama bölümüne gönderilerek sevk işlemleri tamamlanır.

Masalarda yapılan manuel oymada, konfeksiyon işlemleri (overlok, en kesme, yapıştırma,
gibi) bittikten sonra halılar konfeksiyon arabalarına konularak oyma masalarının bulunduğu
kısma getirilir ve burada halılar tek tek alınarak oyma yapılır.

Manuel Oyma Masası

Oyma işlemi biten halı halı arabasına konularak bükülmesi için konfeksiyon bölümüne
tekrar gönderilir veya oyma bölümü içerisine bükme masası konularak halılar burada bükülür
ve ambalajlanması için arabalara konularak poşet kısmına gönderilir.

Manuel oyma işlemi tıraş makinesi kullanılarak yapılır. Kullanılan tıraş makinesi pnömatik
motorla çalışmaktadır. Motor, tıraş makinesinin ucuna takılmış olan bıçaklara kumanda
etmektedir. Motorun çalışmasıyla beraber, üst bıçağın hareket etmesiyle kesme işlemi
gerçekleşir. Bıçakların hemen üst kısmına yerleştirilen emiş boruları, kesilen havları körük
yardımıyla çekerek toz toplama bölümüne gönderir.

Oyma işleminde, oyma personeli tarafından KONFEKSİYON 211
oyma makinesinin üst kısmında bulunan Körükle Oyma Tozlarının Toplanması
mandala basılarak makinenin çalışması sağlanır.
Makine oyma yapılacak motife belirli bir açıyla
yaklaştırılır ve makine çalıştırılarak ileri doğru
itilir. Makinenin bıçakları tarafından kesilen
havlar, bıçakların üst kısmına yerleştirilmiş emiş
boruları tarafından hemen çekilerek temiz bir
oyma yapılması sağlanır. Oyma bıçakları halı
zeminine kesinlikle değmeyecek şekilde oyma
yapılmalıdır. Oyulacak olan motifin sağından ve
solundan kesilerek oyma işlemi yapılır.

Belirli bir çalışma süresinden sonra
oyma makinesinin bıçaklarının bileylenmesi
gerekmektedir.

5.7.2. Otomatik Oyma Oyma İşlemi

Otomatik oyma işlemiyle halılara Otomatik Oyma Makinesi
uygulanacak oymada, oyma yapılacak desenler
planlama bölümü tarafından otomatik oyma MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON
makinesinin hafızasına kaydedilir. Otomatik
oyma makinesi, belirlenmiş olan motiflere göre
otomatik olarak oyma işlemini gerçekleştirir.
Otomatik oyma işlemi halılar tutkallı iken
yapılır.

212 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Otomatik oyma makineleri oyma işlemini, sisteminde bulunan otomasyon ve PLC kontrol
ile gerçekleştirmekte, böylece zamandan ve maliyetten tasarruf sağlamaktadır. Makinede
bulunan x-y-z-h eksenleri sayesinde bilgisayarda hazırlanmış oyma yolu ile halılarda daha kısa
sürede oyma işlemi gerçekleştirilir.

5.7.3. Oyma İşleminde Temizleme
Oyma işlemi yapılan halıların yüzeyinde kalan tozların hava yardımıyla temizlenmesi
gerekmektedir. Masada tek tek oyulan halıların, oyma işleminden sonra kontrol masasında
hem oyması kontrol edilir, hem de halı yüzeyine hava tutularak temizlenmesi sağlanır.

Otomasyon masasındaki oyma işleminden sonra, halı yüzeyine temas edecek şekilde bir
emiş kanalı oluşturularak tozlar kuvvetli hava yardımıyla çekilir ve toz toplama bölümünde
toplanır veya hava hortumuyla halı yüzeyine hava vurularak tozların halıdan uzaklaştırılması
sağlanır.

5.7.4. Oyma İşleminde Meydana Gelen Hatalar
Oyma işleminde oluşabilecek genel hatalar şu şekilde sıralanabilir:

• Oymacı personel tarafından oyulması gereken motifin dışında başka motifin oyulması

• Oyma bıçağının zemine çok indirilmesiyle zemindeki jütlerin gözükmesi

• Oyma bıçağının açısının çok geniş tutulmasıyla oymanın belirsiz olması

• Motiflerin eksik oyulması

• Halıların temizlenmeden bükülmesi

• Direkt hava hortumuyla temizlenen halılara havanın dik konumda vurulması sonucu
havların dağılması

KONFEKSİYON 213

5.8. KALİTE KONTROL
Apre işlemleri tamamlanarak boyuna yönde kesilen halılar konfeksiyon işleminden
geçerken, gerek çitide gözden kaçan veya lark, tıraş, boyuna kesim esnasında oluşan,
gerekse tüm konfeksiyon sürecinde oluşabilecek hataların tespit edilmesi ve müşteriye sevk
işlemi yapılmadan düzeltilmesi kalite kontrol birimi tarafından sağlanmaktadır. Kalite kontrol
elemanlarının tespit ettiği düzeltilemeyen hataların bulunduğu halıların dokuma tezgâhında
tekrar dokunması için ilgili birimlerle irtibat kurulması kalite kontrol elemanları tarafından
gerçekleştirilmektedir. Kalite kontrol elemanları konfeksiyonun her aşamasında halıları kontrol
ederek olası hataları anında tespit etmekte ve en kolay ve hızlı bir şekilde düzeltilmesini
sağlamaktadırlar.

5.8.1. Konfeksiyon (Yan Tesis) Kalite Kontrol Birimi
Konfeksiyon bölümünde kalite kontrol iki farklı birimden oluşmaktadır. Bunlardan birincisi
Otomasyon Kalite Kontrol, ikincisi ise Karantina Kalite Kontrol birimidir.

5.8.1.1. Otomasyon Kalite Kontrol
Otomasyon Kalite Kontrol kendi içerisinde proses hat kontrolü ve final kontrol olmak üzere
ikiye ayrılır.

Proses Hat Kontrol: Otomasyondan geçmeye başlayan halılara öncelikle etiket ve barkod
işlemleri yapılır. Bu sırada barkodcunun (barkod personeli) halı sırtında görebildiği hatalar
için, kalite kontrol birimi tarafından verilen kırmızı renkli karantina etiketi halı yüzüne yapıştırılır.
Burada temel amaç, hat önündeki kalite kontrolcünün halı sırtında yakalamayacağı hataları,
halı sırtına işlem uygulayan personelin yakalayıp kendi kalite kontrolünü yapmasıdır. Etiket–
barkod işlemlerinden sonra otomasyona (overloğa) gelen halılar, buradan da hat önünde
duran kalite kontrolcünün önüne gelir (etiket ve barkodda uygulanan sistem overlokta da terzi
tarafından halının kenarına kırmızı etiket yapıştırılarak yapılır).

Kalite kontrolcü (kalite kontrol personeli)öncelikle halıda apraj, leke, tel yeri, berk, kafes,
karıştırma, renk dönmesi gibi bariz hataları halı yüzeyinde kontrol eder. Bu kontrollerle birlikte
elindeki teknik spectlere (özellik) ve şartnamelere göre halının olması gereken (standart) en,
boy, hav yüksekliği, desen görseli, çapraz gibi kontrollerini yapar.Bu kontrollerin amacına
uygun olabilmesi için, otomasyona bağlanan her kaliteden üç adet halı kalite kontrolcü
tarafından ayrılır (ayrılan halılarda hata çıkması durumunda bu rakam altıya ve katlarına
doğru çıkabilmektedir). Kalite kontrolcü, kontrol sırasında gördüğü tüm hatalara ilişkin hata
kodunu ve tarihini, kırmızı renkli karantina etiketine yazarak, bunu halının sırtına yapıştırır. Bu
aşamadan sonra halı, otomasyon hattından diğer işlemleri görmek üzere devam eder ve hat
sonundaki kalite kontrol tarafından bükme işlemine girmeden ayrılır (halılar hat sonundaki
kalite kontrolcüye gelene kadar, sürfile, yapıştırma gibi işlemlerde hata olması durumunda,
yine halıya etiket vurularak, son kalite kontrolcü uyarılır).

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

214 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Hat sonundaki kalite kontrol personeli öncelikle halının baş ve son kısmındaki saçak veya
yapıştırmaları kontrol eder. Bu kontrolde herhangi bir hata görülmediyse ve halıda kırmızı bir
etiket yoksa halı hattan devam ettirilir ve bükme -shrink işlemlerine geçilir.

Kalite kontrolcü, kontrolü sırasında halıda hata fark ederse ve/veya halıda kırmızı etiket
vurulmuş olduğunu görürse, halıyı ayırır ve ilgili hata koduna göre halıyı sistem üzerinden
okutur. Okutulan tüm halılar, bilgisayar sistemi üzerinden hangi hatadan, hangi kaliteden, hangi
vardiyadan, hangi ebattan ve hangi bölümden olduğu gibi birçok seçeneği girilerek karantina
bölümüne okutulur (bu sayede ileriki süreçte yapılan analizlerde ve iyileştirme çalışmalarında
önemli veriler alınabilmekte, ayrıca herhangi bir halının geçmişe dönük hareketleri de kontrol
edilebilmektedir).

Hat sonundaki kalite kontrolcü tarafından okutma işlemlerinin bitmesi sonrasında tüm
halılar karantina bölümüne gönderilir. Burada tek istisnai durum, saçak, overlok ve yapıştırma
hataları karantina bölümüne götürülmeksizin havalı masaya, yapıştırma masasına veya oyma
masasına gönderilir. Amaç işlemi hızlandırmak ve gereksiz taşıma ilemini engellemektir.

Final Kalite Kontrol: Halıdaki set parametreler ve teknik spectler için ayrıca bir kontrol
yapılmakta olup, buna final kontrol denmektedir. Burada amaç, çıkan halılar ile üretici firma
tarafından belirlenen teknik şartnamelerin birbiriyle uyumlu ve istenen toleranslar arasında
olup olmadığının belirlenmesidir.

Proses kalite kontrolcü tarafından her kaliteden ayrılan üçer halı, otomasyon hattının
sonundaki kalite kontrolcüye gelir ve ölçüm değerleri için bekletilir. Final kalite kontrolde
öncelikli olarak ağırlık, hav yüksekliği, desen görseli, en, boy gibi standart değerlere bakılır.
Bu değerlerin istenen toleranslarda olması durumunda, halıların sırtındaki kırmızı karantina
etiketi sökülür ve halı bükmeye gönderilir. Bunlardan herhangi birinde veya bir kaçında hata
çıkması durumunda, prosesteki ilk kalite kontrolcüye bilgi verilir ve ayrılan halı sayısı üçten
altıya çıkarılır. Ayrılan problemli halılar ilgili hata koduna göre sistem üzerinden karantinaya
okutulur.

Bu bölümde, proses kalite kontrolde ayrılan halılara ek olarak, hat sonundaki kalite
kontrolcü tarafından da ölçüm için halı ayrılabilmektedir. Ancak hat sonundaki kalite kontrolcü,
prosesten gelen halılar yerine bükme ve shrinkten geçen halıları ayırır. Bunun amacı, son kalite
kontrolcüden sonra herhangi bir kalite kontrol olmaksızın halıların bükme, halı başlığı takma,
shrink işlemlerinde bir problemin olup olmadığını belirlemektir.

Proses ve final kalite kontrolde karşılaşılan tüm hatalar için birim sorumlularına ve alt ekipte
çalışan birim amirlerine, vardiya ustalarına hataların devam etmemesi ve daha fazla üretim
yapılmaması adına anında bilgi verilir (gerekirse üretime müdahale edilip hatlar tamamen
durdurulur).

KONFEKSİYON 215

5.8.1.2. Karantina Kalite Kontrol
Halılar, birincisi otomasyon hattından, ikincisi ise iade kontrolden olmak üzere iki farklı
şekilde karantinaya ayrılabilmektedir.

Her iki durumda da karantinada yapılan işlemler temel olarak aynı olup, aralarındaki
tek fark, halılar karantinadan sağlama çıktıysa, otomasyon hattından gelen halılar sistem
üzerinden firma deposuna gönderilirken, iadeden gelen halılar müşteri deposuna gönderilir.

Otomasyon Hattından Ayrılan Halılar İçin Karantina: Otomasyon kalite kontrolcü
tarafından kırmızı etiket, yani karantina etiketi vurularak ayrılan tüm halılar sistem üzerinden
karantina bölümüne okutulur. Okutulan tüm halılar her vardiyanın sonunda kalite kontrolcüler
tarafından karantina bölümüne geçirilir. Karantina sorumlusu tarafından burada yapılan ilk
işlem, halıları öncelik ve hata durumuna göre ayırmaktır. Örneğin halıda leke ve yağ gibi
temizlenmesi kısmen daha kolay olan halılar ile berk, kafes, tel yeri gibi daha zor olanlar
birbirinden ayrılır. Ayrılan tüm halılar aslında karantina içerisinde ilgili kişilere görev ve
yetkinliklerine göre dağıtılmış olur. Bunun amacı, iş bölümü yaparak süreyi ve personeli daha
aktif ve verimli kullanmaktır.

Çiti makinalarında olduğu gibi karantinada da 2 adet çitici bulunmaktadır. Makinadaki
çiticilerden kaçan veya karantinada düzeltilmesi için bilerek gönderilen halılar, çiti makinaları
sonrası oluşan/oluşabilen belli başlı hatalar bu çiticiler yardımıyla düzeltilmeye çalışılır.
Düzeltilip, sağlama çıkarılan halılar konfeksiyon karantina sorumlusu tarafından son kez
kontrol edilip onay verildikten sonra halı sırtındaki kırmızı karantina etiketi çıkarılarak ve halı
sistem üzerimden sağlam depoya okutularak bükme ve shrink işlemlerine gönderilir. Sağlama
çıkarılamayan veya kalite kontrol sorumlusu tarafından onay verilmeyen halılar ise, yine sitem
üzerinden ilgili hata kodu ve bölüm gibi seçenekler girilerek ve halının sırtına uygunsuz ürün
etiketi vurularak defolu depoya okutulur.

Otomasyon prosesten ayrılan halıların tamamı karantinaya gönderilmekte, sadece
overlok, yapıştırma, saçak, oyma hataları karantinaya ayrılmayıp apredeki ilgili masalarda
düzeltilmektedir. Bu tür halılarda, düzeltilen saçak, overlok, yapıştırma ve oyma hataları
düzeltme işlemi bittikten sonra direkt hatta verilip sağlama gönderilmez. Bunun sebebi de
düzeltildiği düşünülen halılarda aynı problemin ya da başka bir problemin olması veya devam
etmesidir. Bu yüzden, bu halılar da nihayetinde karantinaya gelir, eğer hata düzeltilmiş ise
kırmızı etiketi sökülerek sistem üzerinden sağlam depoya okutulur. İlgili hata düzelmemişse ya
da başka bir hata daha tespit edildiyse, karantinada ya da ilgili bölüm masasında tekrar ikincil
işlemlere verilerek düzeltilmesi istenir. Sistem halı düzeltilinceye kadar ya da düzeltilemeyip
defolu kararı alınıncaya kadar bu şekilde devam eder.

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

216 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

İade Kontrol Bölümünden Ayrılan Halılar için Karantina: Karantinaya üretim – proses
hatlarından halılar gelebildiği gibi müşteriler tarafından iade bölümüne gönderilen halılarda
gelebilmektedir. İade Kontrol bölümünden gelen iade halıların tamamının öncelikle sistem
üzerinden girişi yapılır. Gelen halılarda üretim kaynaklı ya da kullanım kaynaklı düzeltilmesi
mümkün olan herhangi bir hata görülmesi durumunda, öncelikle iade kontrol bölüm sorumlusu
veya personeli tarafından ikincil işlemler uygulanır. Bunun yanında oyma, yapıştırma, overlok,
saçak gibi hatalar görülmesi durumunda, yine ilgili bölüm masalarına gönderilir. İade kontrol
bölümünden karantinaya gelen halılar daha çok tel yeri, çiti, renk dönmesi, karıştırma, apraj
gibi daha spesifik hatalar olup, karantinadaki çiticiler tarafından düzeltilmeye çalışır. İade
bölümünden düzeltilmek üzere gelen halılar karantinadaki son kontrolleri yapıldıktan sonra
sistemden düşürülerek iade bölümüne gönderilir. İade kontrol sorumlusu tarafından da onay
verildikten sonra paket işlemleri yaptırılarak müşteri deposuna gönderilmesi sağlanır. Ayrılan
halılarda üretim kaynaklı olup ta düzeltilemeyen herhangi bir hata olması durumunda, sistem
üzerinden ilgili hata koduna ve bölümüne okutularak iade alınır ve halı sırtına uygunsuz ürün
etiketi vurularak defolu depoya gönderilir.

5.8.1.2.1. Kalite Kontrol Hataları:
Kalite kontrol biriminin işletme içerisinde tespit edebildiği hatalar aşağıda belirtildiği şekilde
sıralanabilir.

Olması Gerekenden Kısa Dokunmuş Halı

KONFEKSİYON 217

Kalite Hatası: Dokunan halının atkı sıklığının yanlış seçilmesi sonucu halıların boylarının
uzun veya kısa gelmesidir. Bu şekilde halı farklı kalitede dokunmuş olur. Halı gereğinden uzun
gelmiş ise motifler sünmüş, halı kısa olmuş ise motifler basık olmuştur.

Yapıştırma Hataları: Halılar
yapıştırma makinesinden çıktığı zaman
yapıştırıcının halı sırtına veya yüzeyine
taşmasıdır. Bu gibi hatalarda halı sırtında
ve yüzeyindeki yapıştırıcılar solvent
bir temizleyici ile temizlenmektedir.
Temizlenemeyen halılar ikinci kalite olarak
ayrılmaktadır.

Yapıştırması eğri olan halılar tekrar
açılarak düzgün bir şekilde yapıştırma

yapılmak suretiyle düzeltilmektedir. Halı Yüzeyine Taşmış Yapıştırıcı

Yapıştırma kırılma noktasındaki havları
fazla olan halılarda halı havları oyma makinesi ile kesilerek düzgün bir yapıştırma görünümü

sağlanmaktadır.

Yapıştırma Hatasının Düzeltilmesi

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

218 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Overlok Hataları: Overlok Yapıştırma Kırılma Noktasındaki Fazla Havların Düzeltilmesi
yapılan halılarda uç kısımların açılması Farklı Renk İpliklerle Yapılmış Overlok
veya tam kapatılmaması durumunda
halılar kalite kontrol elemanı tarafından
tekrar overlok dikilmesi için havalı
masaya gönderilerek düzeltilmesi
sağlanır.

Otomasyonda dikilen halı
kenar rengi ile hatta dikilen overlok
renklerinin farklı olması sonucu ayrılan
halılarda overloklar tekrar sökülerek
doğru renkte dikilir ve paketlemeye
gönderilir.

Aynı Halıya Farklı Renk Overlok Dikilmesi

KONFEKSİYON 219

Halılar kenar overlok renkleri belirtilmemiş olarak otomasyon bölümünden geçerken,
otomasyon personeli tarafından halıya uygun olarak belirlenen renkte iplikle overlok dikilir.
Ancak, daha sonra aynı halı tekrar geldiğinde, önceki dikilen overlokta kullanılan iplik
renginden farklı renkte iplik kullanılarak overlok yapıldığında, aynı renk ve desene sahip iki
halının farklı renkte overloğu olması durumu ortaya çıkar.

Kalite kontrol elemanı bu hatayı tespit ettiği
zaman, farklı olan overlokları tek renk olarak
tekrar dikim yaptırır ve müşteriye sevk edilmesini
sağlar.

Çiti Hatası: Tel yeri, berk ve renk karışma Çiti Hatası
gibi hatalar çiti elemanı tarafından çiti yapılarak
düzeltilmektedir. Bu hatalardan dolayı çiti
yapılırken halı üzerindeki iplik renginin aynısı
ile (lot numarası aynı olacak) çiti işlemi
yapılmalıdır. Farklı bir lot iplik ile yapılan çiti
yerleri belli olacağından halılar kalite kontrolde
ya ikinci kalite olarak ayrılır, ya da çiti yapılan
yer sökülerek uygun renkteki iplikle tekrar çiti
işlemi yapılır.

En Kesme Hataları: Halılar en kesim makinesinde tek tek birbirinden ayrılırken kenar
formu yanlış kesilebilmektedir. Yapıştırma olması gereken halı en kesmecinin yanlış kesmesi
sonucu veya barkod üzerinde kenar formunun yanlış yazması durumunda halının kenar bezi
yanlış kesilebilir. Yanlış kenar formundaki halı kalite kontrol birimi tarafından ayrılarak ikinci
kaliteye gönderilir.

Yapıştırma Olması Gereken Kenar Formuna Overlok Dikilmiş

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

220 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Etiket ve Barkod

Etiket Barkod Hatası: Etiket hatası, halı
üzerine müşteri isteğinin dışında farklı bir etiketin
vurulması sonucu oluşan hatadır. Barkod hataları
ise halı bölümlerin karıştırılması veya etiket vuran
elemanın dikkatsizliği sonucu farklı ebatlara ait halı
barkodlarının başka bir halıya vurulması sonucu
oluşmaktadır.

Etiketin halı üzerine tam yapıştırılamaması Halı Sırtına Tam Yapışmamış Etiket
sonucu, halı dikenli serminlerden geçtiği sırada
etiket serminlere takılarak halıdan ayrılabilir.
Etiket halı üzerinde yanlış yere veya eğri olarak
yapıştırılabilir.

Barkodun etiket üzerine eğri yapıştırılması, barkod üzerindeki bilgilerin yanlış yazılması
(barkodun yanlış halıya vurulması) gibi hatalar da kalite kontrolcü tarafından kontrol
edilmektedir.

Çapraz Hatası

KONFEKSİYON 221

Çapraz Hatası: Dokuma tezgâhında veya apre makinesinin çekim silindirlerinin çekmesi
sonucu halılarda çaprazlık meydana gelmektedir. Çaprazlık oluşan halılar müşteri toleransına
göre ikinci kalite olarak ayrılır.

Oyma Hatası ve Halı Yüzey Temizliği: Müşteri isteklerine göre bazı desenlerin
motiflerine uygun olarak el oyma makinesi ile oyma yapılmaktadır. Oyma yapılırken oyulacak
bölgeye ve oyma derinliklerine çok dikkat edilmelidir. Müşterinin isteği dışında başka bir
yere oyması yapılmış ise oyma hatalı olarak halılar ikinci kaliteye ayrılırlar. Oymanın olması
gerekenden daha derin yapılarak halının zemini göründüğü zaman halı yine ikinci kalite olarak
ayrılmaktadır.

Derin Oyma Yapılmış Halı

Oyma işleminden sonra halıların yüzeyindeki tozların iyice temizlenmesi gerekmektedir.
Halı, yüzeyindeki oyma tozları
kontrol edilmeden ve temizlenmeden
müşteriye gönderildiğinde müşteri
memnuniyetsizliğine yol açacaktır.

Halı motifinin bir kısmı oyulmuş bir Halı Yüzeyinden Temizlenmemiş Oyma Tozları
kısmı oyulmamış olması durumunda,
kalite kontrol elemanı bu hatayı fark
ederek halıyı tekrar oyma bölümüne
götürür ve eksik olan oymaların
tamamlanmasını sağlar. Oyması
tamamlanan halılar tekrar kontrol
edilerek müşteriye sevk edilir.

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

222 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Oyma Yapılan Yerde Fazla Kalan Tüyler Eksik Oyma Yapılmış Halı

Halı kontrol bölümünden geçerken, oyma yapılmış yerlerde fazla kalan tüylerin düzeltilmesi
için oyma bölümüne gönderilir.

Boy Kesim Hatası: Lark makinesi
çıkışında halılar boyuna yönünde
birbirinden ayrılarak halı arabasına
konmaktadır. Boyuna kesme işlemi
kesmeci tarafından manuel veya boyuna
kesim makinesi ile yapılmaktadır. Boyuna
kesme işlemi sırasında kesme elemanının
halıyı kesim yerinden düzgün kesmemesi
veya halının kenar bandından çok kesme
yapılması sonucunda halı bant kısmında
incelme olduğunda halı kalite kontrol
elemanları tarafından ayrılmaktadır. Diğer
halı bandından yapılan kesme miktarı az
olursa, kenar düzeltilir, kontrol yapıldıktan
sonra müşteriye gidebilecek durumda ise
müşteri deposuna sevk edilir. Böyle bir
durumunda kesilerek düzeltilmesi halinde
halının eni diğer halılara göre bir kaç cm
kısa olacaktır.

Halının Boyuna Yönde Hatalı Kesilmesi

KONFEKSİYON 223

Küf Hatası: Halı tutkallama işleminden sonra tam kurutulmadığı zaman veya tutkalın
yapısından dolayı nemli şekilde poşetlendiği zaman, hava almamasından dolayı belli bir
süre sonra küflenme meydana gelecektir. Halının küflenmemesi için lark sonrasında veya
konfeksiyon kalite kontrol elemanları tarafından ara sıra halıların sırt kontrolleri yapılarak
nemli olup olmadığına bakılmalıdır. Nemli olan halılar var ise mutlaka poşetlemeden önce
ayrılarak kurutulmalıdır.

Halıda Küflenme

Desen Hatası: Desen bölümünün Normal Desenli ve Hatalı Desenli Halı
çizdiği desenlerdeki motiflerin halılarda
olmaması veya yerinin farklı olması ve
bu durumun desen kalite kontrolcünün
gözünden kaçması sonucu ortaya çıkan
hatadır. Kalite kontrol elemanı tarafından
desen hatası görülen halılar ayrılır, desen
birimindeki kontrolcü çağırarak desenlerin
düzeltilmesi sağlanarak tekrar dokunması
talep edilir. Desen hatası olan halılar ikinci
kaliteye ayrılarak defolu deposuna transfer
edilir.

Ütü İzi Hatası: Etiket makinesi üzerindeki ütünün gereğinden fazla ısıtılması veya ütü
basım süresinin uzun seçilmesi sonucunda halıya etiket yapıştırılırken halı sırtında iz oluşması
sonucu oluşan hatadır. Ütü izi fazla belirgin değil ise (sadece sararma var ise) halı müşteriye
gönderilebilir. Eğer ütü izi çok fazla ise halı ikinci kalite olarak ayrılmaktadır.

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

224 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

Yırtık: Dokuma veya konfeksiyon
bölümünde taşıma arabaları ile seyahati
esnasında herhangi bir yere çarpması
veya makinelere takılması sonucu halının
yırtılmasıdır. Yırtılmış olan halı kalite kontrol
elemanları tarafından ayrılır, halı üzerine
“yırtık var” yazılarak defolu deposuna
konulur.

Renk Dizimi Hatası: Planlama Yırtık Halı
tarafından tezgâhtaki renk sırasının desen
dairesine yanlış verilmesi sonucu, halı
motifinde çalışması gereken renk yerine
farklı bir rengin çalışmasıyla oluşan hatadır.
Bu hataya palet hatası da denilmektedir.
Bu tür hatalı halılar tamamen ikinci kalite
olarak ayrılır ve stok depoya gönderilir.

Yanmış Halı: Halının tutkallama

işleminden sonra kurutulması esnasında

fırının içerisinde veya tambur üzerinde fazla

kalmasından dolayı, halı yüzeyinde veya

sırtında yanmalar meydana gelecektir. Renk Dizim Hatası
Bu yanmalardan dolayı halı havlarında

dökülmeler meydana gelerek halının ikinci kaliteye ayrılmasına neden olacaktır.

Yüzeyi Yanmış Halı

KONFEKSİYON 225

Boy Başı Bezi Yok: Halıların dokunması esnasında halı araba başı ve sonlarına, halıların
diğer halıya veya kılavuz bezine dikilmesi için boy başı bezleri dokunmaktadır. Herhangi bir
nedenden, boy başı bezinin kesilmesi sonucu boy başı bezi olmadığı için kılavuza halının
kendisi dikilecektir. Bu dikilmeden dolayı halılar ikinci kalite olacaktır.

Sarım/Bükme Hatası: Halı Büküm Hatası
bükme işlemi yapılırken halı havlarının
yatarlarının ters olması veya büküm
elemanının dikkatsizliği, bükme yapmasını
bilmemesinden dolayı halı uç kısımlarında
çıkıntılar meydana gelecektir. Meydana
gelen bu çıkıntılar belirli bir süre sonra
o bölgenin kırılmasına, ezilmesine neden
olarak halının o bölgesinde ezilmeler
meydana getirecektir. Bükümü bozuk olan
halı açıldığı zaman yerde dalga dalga
şeklinde duracaktır.

Hatalı Büküm Sonucu Halıda Oluşan Dalgalanma

Hav Çıkması: Tutkallama işlemi yapıldıktan sonra apre çıkışında halının havlarında çıkma
olup olmadığı kontrol edilmektedir. Eğer havlarda çıkma oluyor ise tutkal karışım oranı, tutkal
silindir hızı gibi ayarların kontrol edilmesi gerekmektedir. Halı havlarının çıkması ve bu durumun

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

226 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

lark çıkışında görülmesi halinde, halı boyuna yönde kesilme yapılmadan tekrar tutkallama
işlemine tabi tutulmaktadır. Halı havlarının çıkmasının konfeksiyon bölümünde görülmesi
durumunda halılar tek tek açılır ve halı sırtlarına manuel olarak tutkal sürülür. Sürülen tutkalın
kuruması için halılar açık havada belirli bir süre bekletilir.

Sırtta Yolunma veya Köpürme: Halının dokuma esnasında serminlerden geçerken
veya herhangi bir yere sürtünmesinden dolayı halı sırtında oluşan yolmalar, dokuma örgü
yapısından kaynaklanan halı sırtındaki boncuklanmalar çiti makinesinde halı sırtı pürmüz ile
yakılarak düzeltilmektedir. Çiti makinesinden sonra oluşan yolmalar için halılar, dikildikten
sonra kalite kontrol elemanları tarafından tekrar çiti bölümüne gönderilir. Halı sırtı yakılarak
düzeltme işlemi yapılır. Yolma işlemi gereğinden fazla olmuş ve havlarda çok fazla çıkma
olmuş ise halılar ikinci kalite olarak ayrılır.

Renk Dönmesi: Halı havlarının yatma yönlerinin karışması sonucu oluşan hatadır. Halı
bükülüp açıldıktan belli bir süre sonra yere serildiği zaman halı yüzeyinin belirli kısımlarında
havların ters yöne yatması ile olaşan hatadır. Halı yüzeyine bakıldığı zaman bazı bölgelerin
parladığı, bazı bölgelerin ise mat olduğu görülmektedir. Böyle durumlarda kalite kontrol
elemanı halıların büküm yönlerinin kontrol edilmesini sağlar veya lark işlemi esnasında havların
aynı yöne yatması sağlanır.

Renk Dönmesi Oluşmuş Halı

Tomruk: Halı yüzeyinin belirli bölgesinde havların hiç çalışmaması veya halı enine yönde
tüm renklerin aynı anda çalışması sonucu oluşan hatadır. Halı yüzeyinde tüm renkler çalıştığı
için hatalı bir görüntü olmaktadır.

KONFEKSİYON 227

Kırık: Büküm esnasında veya arabada tutkallı şekilde uzun süre kalması sonucu, halının
katlanan yerinde iz kalmasıdır. Büküm esnasında halı katlanarak büküm yapıldığı veya düzgün
bir büküm yapılmadığı zaman, halı açıldığında katlanan yerde iz oluşmaktadır. Oluşan bu izler
kalite kontrol elemanı tarafından tespit edilerek o bölgedeki havların ütü ile veya karıştırılarak
düzelmesi sağlanır.

Kırık Halı

Çökme: Halıda kullanılması
gerekenden farklı çökme ipliklerinin
kullanılması sonucu, halıya çökme
işlemi uygulandığında oluşan
istenmeyen izdir. Halı kalite kontrol
elemanı tarafından ikinci kalite
olarak defolu bölümüne gönderilir
ve tekrar yenisinin dokunması için
planlama birimine bilgi verilir.

Makas (Tıraş): Tıraşlama

işleminin istendiği gibi yapılmaması

sonucu oluşan hatadır. Tıraşlama

hatası olan halılarda, halı

yüzeyindeki pürüzlükler tam Çökme Hatası
olarak düzeltilmemiştir. Tıraş

işlemi sırasında halı tüy uzunluğunun yanlış girilmesi sonucu halı yüzeyinin yanması veya halı

havlarının çok kısaltılması, ayrıca tıraş makinesinden geçtiği esnada tıraş bıçaklarının halı

üzerine indirilmesi sonucu oluşan halı yüzeyindeki izlerin tümü makas (tıraş) izleridir. Bu hatalar

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

228 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

halının yüzünü kontrol eden kalite kontrol elemanı tarafından tespit edilerek tıraş bölümü
uyarılır. Halı yüzeyinde çok fazla yanma veya iz olan halılar ikinci kalite olarak defolu depoya
gönderilir.

Tıraş makinesindeki emiş borularının tozu yeterince çekememesi sonucu halı yüzeyinde
kalan tozlar, kalite kontrol bölgesinde temizlenerek halı büküm ve ambalajlamaya gönderilir.

Bıçak İzi: Halı dokuma esnasında yüz yüze dokunduğu ve bu iki halı aradaki bıçak yardımı
ile ayrıldığı için, bıçağın kısalması veya körelmesi durumunda halı yüzeyinde yolunmalar veya
bıçak izleri oluşacaktır. Bıçak değiştirilirken, değişme halı başlarında değil de halının herhangi
bir yerinde yapıldığı zaman yapılan bölgede derin bir bıçak izi oluşmaktadır. Oluşan bu bıçak
izi kalite kontrol elemanları tarafından tıraşlama bölümünde düzeltilmeye çalışılır. Eğer iz çok
derin ise halı ikinci kalite olarak ayrılarak defolu depoya gönderilir.

Düşük Hav: Halı dokuma esnasında olması gereken hav yüksekliğinde olmayıp herhangi
bir nedenden dolayı havların kısa çalışması veya tıraş makinesinde, halı havlarının gerektiğinden
fazla kısaltılması sonucu oluşan hatadır. Bu hata kalite kontrol elemanlarının halı spectlerini
kontrol ederken havların ölçülmesi veya halı m2 ağırlığının düşük gelmesi sonucu tespit edilir.

Lekeli Halı: Halının herhangi bir sebepten, yüzeyinde veya sırtında oluşmuş lekelerdir.
Bu lekeli halılar, kalite kontrol elemanları tarafından solvent temizleyici ile halı yüzeyleri
temizlenmektedir. Temizlenemeyen halılar ikinci kalite olarak ayrılmaktadır.

Apre Hatası: Halı kalite kontrol bölümünde kontrol edildiği zaman, halının tutkalının
sert veya yumuşak olması, halının ıslak olması gibi hataları kontrol edilmektedir. Halı tutkalı
sert veya yumuşak olduğu zaman lark bölümüne bilgi verilir, ıslak olduğu zaman ise halılar
kurutularak ambalaj yapılması sağlanır. Halı tutkalı az olması durumunda halı sırtına fırça ile
tutkal sürülür.

Sürfile Hatası: Halı sürfile yapılırken kullanılan iplik genellikle kenar overlok renklerine
çok yakın veya aynı renktedir. Sürfile ipliği overlok ipliğinden çok farklı renk ile dikilmesi
durumunda halı sürfile kısmı farklı görüneceğinden kalite kontrol bölümü tarafından ayrılarak
tekrar sürfile yapılması sağlanır. Sürfile yapılırken overlok dikişi gibi sürfile dikişi de dikkatli
şekilde yapılmalıdır. Dikişler patlamamalı, sökük veya yırtık olmamalıdır.

Buhar Lekesi: Halı, lark aşamasında buharlama bölümünden geçerken, suyun
yoğunlaşarak halı yüzeyine damlaması sonucu oluşan hatadır. Bu hata halı yüzeyinde nokta
şeklinde izler meydana getirmektedir.

Eğri Halı: Lark işlemi yapılırken topbaşı bezinin eğri dikilmesi veya çekim silindirlerinden
kayması sonucu veya halıda kullanılan jütün pamuk veya naylon olması durumunda halı ısıl

KONFEKSİYON 229

işlem gördüğü zaman eninden veya boyundan çekmeler meydana gelecektir. Bu çekmeler
sonucu halılar eğrilebilir. Bu halılar kalite kontrol elemanı tarafından ikinci kalite olarak
ayrılmaktadır.

Ambalaj Hatası: Halı bükme Eğri Halı
işleminden sonra ambalajlanmaktadır. Ambalaj Hatası
Bu hata, müşteri tarafından bildirilenin
dışında yapılan ambalajlamadır. Ters
bükülmüş (havlar dışa büküm) halılarda
sıcak ambalaj yapıldığı zaman halı
havları dış tarafta olduğundan dolayı
ısı halının havlarını yakmaktadır.
Havları yanmış olan halılar ikinci kalite
olarak ayrılmaktadır. Poşetleme sonrası
halının uç kısmındaki poşetler yetersiz
olduğunda uç kısımlarının açık kalması
da yine ambalaj hatasıdır.

Sararma Hatası: Halıların belirli bir süre güneş ışığında kalması sonucu, halı sırtında veya
havlarında zamanla sararmalar veya deforme olmalar başlamaktadır. Bundan dolayı halılar
güneş ışığında fazla bekletilmemelidir.

Bunların dışında atkı kopuğu, kalın atkı, apraj, berk, bombe, dökme, boncuklanma, tel
yeri ve çözgü ipliği gibi hatalarla da karşılaşılmaktadır. Bu hataların giderilmesine yönelik
açıklamalar için Bkz. 2. Bölüm-ÇİTİ.

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

230 Makine Halıcılığı Sektöründe Mesleki Eğitime İlk Adım

5.9. DEPO VE SEVKİYAT

Depo bölümü, poşetlenmiş halıların düzenli bir şekilde yerleştirilerek sevke hazır halde
bekletildiği yerdir.

Bükülmüş olarak poşetlenen halılar,
poşet makinesinin bitim yerinde depo
girişine konulan halı kafesleriyle depoya
transfer edilerek yerleştirilmektedir. Halı,
poşetleme makinesinden çıktığı anda
okuyucu makine ile barkod üzerindeki
şirket EAN kodu okutularak manuel veya
otomatik olarak mamul depoya (ürün
deposuna) transfer edilir.

Manuel okutmada halı, poşet Halı Kafesi
makinesinden çıktığı zaman depo
personeli tarafından barkot makinesine
okutulur ve kafese konulur. Otomatik
okutmada ise poşetleme makinesinin
çıkışında bulunan ve halıyı her yönden
görebilen okuyucu lazer ışıkları, halının
üzerinde bulunan barkodu otomatik
olarak okur. Okunan halı depo personeli
tarafından ilgili kafese konulur.

İşletme ve depo şartlarına göre
kafeslere isim veya numara verilebilir. Her
bir kafese belirli bir isim verildiği zaman
halı okutma işlemi sırasında öncelikle
kafes numarası okutulur, sonra halı
okutulur. Bu şekilde, sistemden bakıldığı
zaman hangi kafeste hangi müşteriye ait
ne kadar halı bulunduğunu tespit etmek
mümkün olabilmektedir.

Halı konulan kafesler, depo yapısına Üst Üste Konulmuş Halı Kafesleri
göre üst üste veya raf sistemine göre
yerleştirilebilmektedir. Kafesler üst üste
yerleştirilecekse kafes altına ters U
şeklinde demir monte edilerek, hem

KONFEKSİYON 231

forkliftin kafes altına rahat girmesi, hem
de kafesler üst üste konduğu zaman
alttaki kafese tam olarak yerleştirilmesi
sağlanarak kayması önlenmektedir.

İş Güvenliği açısından kafesin Depo Raf Sistemleri
büyüklüğüne veya kapasitesine göre
iki ya da üç kafes üst üste konulabilir.
Raf sisteminde ise kafesler düz olarak
yapılır. Forklift kafes altına girerek
kafesi raf üzerine yerleştirir.

Dört metre enindeki duvardan Üst Üste Konulduğunda Ezilmiş Rulo Halılar
duvara rulo halılarda forkliftin
bıçaklarına takılan milin (bom)
halının içine girmesiyle halının üst
üste konmasının engellemesi ve
böylece ezilmelerin daha az olmasının
sağlanması, raf sisteminin sunduğu
avantajlardan bazılarıdır.

Sevkiyat listesindeki termin tarihlerine göre konfeksiyon bölümünden depoya giriş
yapmış olan halılar sistemden kontrol edilerek, tamamı depoya girmiş ise tır veya konteynır
çağrılarak yükleme yapılır. Yüklemesi yapılacak olan ürünün sistemden kontrolü yapılarak,
hangi kafeslerde veya depo gözlerinde bulunduğu belirlenir. Forklift operatörüne sepetteki
halıların getirilmesi için iş emri verilir. Depo sevkiyat elemanı tarafından depo gözlerindeki
halılar sevkiyat arabalarına konularak yükleme bandı önüne getirilir. Sevk olacak ürünler için
bir sevk emri oluşturulur ve okuyucu cihaz ile barkod üzerindeki EAN kodları okutularak halılar
yüklenmeye başlanır.

Yükleme işlemi bittikten sonra
sistemden depo gözlerinde veya
kafeslerde halı kalıp kalmadığı kontrol
edilir. Eğer yüklemede eksik halı var
ise depo ve konfeksiyon bölümü
ile irtibat kurularak halının nerede
olduğunun tespiti yapılır.

Raflara Yerleştirilmiş Rulo Halılar

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE - KONFEKSİYON

PROJE FAALİYETLERİNDEN GÖRÜNTÜLER

MAKİNE HALICILIĞINDA APRE VE KONFEKSİYON



MAKİNE HALICILIĞINDA APRE VE KONFEKSİYON



MAKİNE HALICILIĞINDA APRE VE KONFEKSİYON



MAKİNE HALICILIĞINDA APRE VE KONFEKSİYON