WD-I

สรรค์สร้างอย่างไทย
Creatively Thai

ผลงานออกแบบสถาปตั ยกรรมไทย

วนิดา พงึ่ สุนทโรดยศลิ ปินแห่งชาติ

(พมิ พ์ครง้ั ท่ี ๒ ปีพทุ ธศักราช ๒๕๖๒)

Works of Thai architecture by
Wanida Phungsoonthorn National Artist

แด่อาจารย์วนิดา พ่ึงสุนทร ในวาระเจริญอายุครบ ๖๐ ปี
Dedicated to Wanida Phungsoonthorn on the occasion of her 60nd birthday anniversary
จัดพิมพ์ (คร้ังที่ ๒) โดยได้รับการสนับสนุนจากกอง กองทุนส่งเสริมงานวัฒนธรรม

เล่ม ๑ พุทธศักราช ๒๕๓๒-๒๕๔๐

VOLUME 1 : YEAR 1989-1997

สรรค์สร้างอย่างไทย
Creatively Thai

จัดท�ำโดย สถาบันศิลปสถาปัตยกรรมไทยเฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัยศิลปากร







อาจารย์วนิดา พึ่งสุนทร เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรม (แบบประเพณี) ประจ�ำปีพุทธศักราช ๒๕๔๖
จากสำ� นกั งานวฒั นธรรมแหง่ ชาติ กระทรวงวฒั นธรรม เปน็ สถาปนกิ หญงิ ผมู้ คี วามชำ� นาญดา้ นสถาปตั ยกรรมไทย ผลงานออกแบบ
ทถี่ กู เขยี นขนึ้ จากรากฐานศลิ ปสถาปตั ยกรรมในแตล่ ะทน่ี น้ั แสดงถงึ จนิ ตภาพของสถาปตั ยกรรมไทยทโ่ี ดดเดน่ ผสานแนวความคดิ
ทันสมัยเข้ากับสถาปัตยกรรม ท�ำให้งานสถาปัตยกรรมนั้นตอบสนองการใช้งาน สวยงามกลมกลืนตามยุคสมัย เป็นเอกลักษณ์
เฉพาะตน

อาจารยว์ นดิ า พง่ึ สนุ ทร ทา่ นสรา้ งสรรคผ์ ลงานเพอื่ สบื สานงานศลิ ปสถาปตั ยกรรมไทยของชาตอิ ยา่ งมากมาย ทงั้ พระเจดีย์
พระวหิ าร พระอโุ บสถ อาคารประดิษฐานพระบรมรูป ศาลาการเปรียญ พิพิธภณั ฑท์ อ้ งถิ่นและศนู ยก์ ารเรียนรู้หลากหลายทั่วทุก
ภูมิภาค ท่านมีความรักศรัทธาต่องานที่ท่านท�ำ ใส่ใจในรายละเอียดทุกข้ันตอน ด�ำเนินการจนปรากฏผลงานสถาปัตยกรรมไทย
เป็นท่ีประจักษ์ต่อสาธารณะชน เป็นสถาปนิกหญิงผู้มีความมุ่งม่ันและทุ่มเทในการสร้างสรรค์งานด้านสถาปัตยกรรมไทยให้แก่
ประเทศชาติ เป็นแบบอย่างในการทำ� งาน และมีส่วนรว่ มในการสบื สานรักษามรดกทางวัฒนธรรมมาโดยตลอด

ขออ�ำนาจคุณพระศรีรัตนตรัยและสิ่งศักด์ิสิทธ์ิทั้งหลาย โปรดดลบันดาลให้ท่านอาจารย์วนิดา พ่ึงสุนทร จงประสบแต่
ความสขุ ความสำ� เรจ็ สมบรู ณ์ พนู ลาภ ในสง่ิ อนั พงึ ปรารถนาตลอดไป และเปน็ กำ� ลงั ใจใหท้ า่ นมกี ำ� ลงั ใหก้ บั การสรา้ งสรรคง์ าน
สถาปตั ยกรรมไทยใหม้ ั่นคงคปู่ ระเทศชาติสบื ไป.

ชาย นครชยั
อธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม

7

Ajarn Wanida Phungsoonthorn is a woman architect who specializes in Thai architecture and was presented
with a National Artist Award in Architecture (Traditional Section) for 2003 by the Office of the National Culture
Commission, Ministry of Culture. Her designs have been based on the art and architectural characteristics of each
locality that have resulted in unique outcomes reflecting the image and identity of Thai architecture combined with
modern solutions to serve present-day uses and be in harmony with contemporary aesthetic values.

She has produced numerous works in order to preserve precious Thai architecture that can be seen for
example, from the pagodas, viharn, ubosot, multipurpose buildings, local museums and learning centers that she
designed in different parts of the country. She is devoted, has great faith in her work, and is attentive to every detail.
These are apparent in her works as witnessed by the general public. In addition, she is determined to produce
works of Thai architecture as model examples for others to appreciate and be part of the process in the preservation
of our cultural heritage.

May all things sacred be with her and bless her with success, happiness and prosperity for always, and be
of encouragement for her to continue her work so that Thai architecture shall continue to exist along with the
country’s development.

Chai Nakornchai
Director General of the Department of Cultural Promotion

8

อาจารย์วนิดา พ่ึงสุนทร ท่านได้สร้างสรรค์ผลงานทั้งในและต่างประเทศไว้มากมาย อันแสดงถึงเอกลักษณ์ของ
สถาปตั ยกรรมไทยท่งี ดงามและทรงคณุ ค่า จนได้รับการยกยอ่ งเชดิ ชูเกียรตเิ ป็นศลิ ปินแหง่ ชาติ สาขาศิลปะสถาปตั ยกรรม (แบบ
ประเพณี) ประจำ� ปีพุทธศกั ราช ๒๕๔๖ ท่านเปน็ อาจารย์คณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ให้ความร้คู ำ� สั่งสอน
แก่เด็กนักศึกษาทุกรุ่นอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหน่ือย ทั้งยังเป็นสถาปนิกผู้มีความเช่ียวชาญด้านสถาปัตยกรรมไทย ที่มีความงดงาม
หาผใู้ ดเปรียบได้ยาก

ท่านอาจารย์วนิดา มีผลงานทางสถาปัตยกรรมไทยมากมาย อาทิ พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสน และห้องสมุดประชาชน
เฉลิมราชกุมารี วัดจันเสน จังหวัดนครสวรรค์ พระมหาธาตุเฉลิมราชศรัทธา วัดไทยกุสินาราเฉลิมราชย์ เมืองกุสินารา
สาธารณรัฐอินเดีย อาคารเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ๖๐ พรรษา พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดม่วง
จังหวัดราชบรุ ี ศาลาการเปรยี ญวดั นเิ วศธรรมประวตั ิ จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา พระตำ� หนกั สมเดจ็ พระสงั ฆราช วดั นาควชั รโสภณ
(วดั ชา้ ง) จงั หวัดก�ำแพงเพชร ตลอดจนการออกแบบศาสนสถานตา่ งๆ

หนังสือเล่มน้ี จัดท�ำขึ้นโดยสถาบันศิลปสถาปัตยกรรมไทยเฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัยศิลปากร นับเป็นประโยชน์
อย่างย่ิงทจี่ ะช่วยใหผ้ ลงานสร้างสรรคท์ างสถาปตั ยกรรมไทย ของอาจารย์วนดิ า พงึ่ สุนทร เป็นแบบอยา่ งแกอ่ นุชนรนุ่ หลงั และ
เป็นองค์ความรทู้ ่ีเปน็ ประโยชนข์ องชาติอนั สำ� คญั ย่งิ สบื ตอ่ ไป.

คณุ หญิงปัทมา ลสี วสั ดิ์ตระกูล
ประธานกรรมการ กองทุนสง่ เสริมงานวัฒนธรรม

9

Ajarn Wanida Phungsoonthorn has produced many valuable architectural works that exhibit our precious
Thai identity exquisitely both in Thailand and abroad. She has received the National Artist Award in Architecture
(Traditional Section) for 2003, is an instructor who teaches her students tirelessly at the Faculty of Architecture,
Silpakorn University, and an incomparable architect who specializes in Thai architecture.

The works of Ajarn Wanida are numerous. For example, Phra Mahadhat Chedi Sri Chan-sen pagoda and the
Chalermrajkumari community library at Wat Chan-sen temple in Nakorn Sawan province, Phra Mahadhat
Chalermrajsaddha pagoda at Wat Thai Kusinara in Kushinagar, India, Queen Sirikit’s 60th Anniversary Chalermprakiat
Building at Wat Muang Folk Museum in Ratchaburi province, the Multipurpose Hall at Wat Nivet Dhammapravat in
Ayutthaya, Tamnak Somdet Phra Sangkharaj at Wat Nagavatchara Sophon (Wat Chang) temple in Kamphaengphet
province, and several other religious buildings.

This book that has been published by Chalermprakiat Institute of Thai Art and Architecture, Silpakorn
University, is very valuable in terms of making the Thai architectural works by Ajarn Wanida known and become
model examples for subsequent generations to be inspired, as well as being an important source of knowledge.

Khunying Patama Leeswadtrakul
Chairperson of Cultural Promotion Fund Committee

10



นับเป็นความภาคภูมิใจอย่างยิ่งของมหาวิทยาลัยศิลปากร ท่ีมีอาจารย์วนิดา พึ่งสุนทร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะ
สถาปัตยกรรม (แบบประเพณี) ประจ�ำปีพุทธศักราช ๒๕๔๖ เป็นอาจารย์ประจ�ำผู้ทรงคุณวุฒิของมหาวิทยาลัยศิลปากร
ท่านอาจารย์เป็นผู้มีความรู้ความเช่ียวชาญในด้านการออกแบบด้านสถาปัตยกรรมไทย ท�ำการสอนวิชาสถาปัตยกรรมไทย
ที่คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร มาโดยตลอด

อาจารยว์ นดิ า พง่ึ สนุ ทร สรา้ งสรรคผ์ ลงานดา้ นสถาปตั ยกรรมไทยไดอ้ ยา่ งงดงาม มอี ตั ลกั ษณเ์ ฉพาะตน ในการออกแบบ
ทา่ นอาจารยจ์ ะใชเ้ ทคโนโลยกี ารกอ่ สรา้ งและวสั ดสุ มยั ใหม่ เขา้ มาผสมผสานกบั การออกแบบสถาปตั ยกรรมไทยไดอ้ ยา่ งกลมกลืน
และลงตัว ตอบสนองต่อประโยชน์การใช้สอยในยุคสมัยปัจจุบัน ท่านได้มีโอกาสถวายงานรับใช้ใต้เบ้ืองพระยุคลบาทพระบาท
สมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร รชั กาลที่ ๙ และพระบาทสมเดจ็ พระวชริ เกลา้ เจา้ อยหู่ ัว
พร้อมพระบรมวงศานุวงศ์หลายพระองค์ สร้างผลงานด้านสถาปัตยกรรมท่ีงดงามจ�ำนวนมาก ซ่ึงได้ปรากฏเป็นท่ีประจักษ์ท้ังใน
และต่างประเทศ ท่านอาจารย์วนิดา พึ่งสุนทร เป็นผู้มีจิตใจดี มีความรักความเมตตา และเอ้ืออาทรกับทุกคน จึงเป็นท่ีรักของ
ลกู ศษิ ยแ์ ละคนรอบขา้ ง ทา่ นทำ� งานสถาปตั ยกรรมไทยดว้ ยใจรกั มงุ่ มน่ั และทมุ่ เททงั้ แรงกายและแรงใจ จงึ ทำ� ใหผ้ ลงานของทา่ น
มคี วามงดงามเปน็ แบบฉบบั เฉพาะตน ยากจะหาผู้ใดเสมอเหมือน

อีกทั้งท่านอาจารย์ยังเป็นบุคลากรท่ีให้ความอนุเคราะห์ด�ำเนินงานโครงการออกแบบทางด้านสถาปัตยกรรมไทยของทาง
มหาวิทยาลัยศิลปากรมาโดยตลอด มีผลงานทางด้านวิชาการท่ีเป็นประโยชน์แก่วงการการศึกษาและงานออกแบบหลายแห่งที่
โดดเด่นและมีคุณค่า และยังเป็นก�ำลังส�ำคัญในการก่อต้ังสถาบันศิลปสถาปัตยกรรมไทยเฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัย
ศิลปากร ซึ่งเป็นหน่วยงานที่รองรับการออกแบบด้านสถาปัตยกรรมไทยของมหาวิทยาลัยศิลปากรอีกหน่วยงานหน่ึง ที่จะช่วย
ส่งเสรมิ สืบสาน และสร้างสรรค์งานศลิ ปสถาปตั ยกรรมไทยใหย้ ่งั ยืนตอ่ ไป.

ชยั ชาญ ถาวรเวช
อธิการบดี มหาวิทยาลยั ศิลปากร

Silpakorn University is very proud to have Ajarn Wanida Phungsoontorn, National Artist in Architecture
(Traditional Section) 2003, on our faculty staff at the university. She is an expert in designing Thai architecture and
continues to teach at the university’s Faculty of Architecture.

Ajarn Wanida has produced many beautiful works of Thai architecture with unique identity. In her works, she
combines the use of modern technology and construction materials harmoniously with her designs in order to serve
present-day uses. She also had the honor of serving kings Rama IX and X as well as several other members of the
royal family and produced a number of beautiful architectural works that are widely recognized both in the country
and abroad. Ajarn Wanida is a kind-hearted person who is full of care and compassion for everyone. She is
therefore loved by her students and the people around her. She works with passion, determination and dedication,
both physically and mentally. This has in a way made her works turn out so beautiful in her own unique style that
is difficult for anyone else to equal.

Ajarn Wanida has always been cooperative in assisting with the design works of Thai architecture for
Silpakorn University as well. Many of her works are of academic value with outstanding quality, and she has also
been instrumental in setting up the university’s Chalermprakiat Institute of Thai Art and Architecture which is
an organization that serves to produce design works of Thai architecture for the university in order to help
create and perpetuate Thai art and architecture.

Chaicharn Thavornvej
President of Silpakorn University

อาจารยว์ นดิ า พง่ึ สนุ ทร หรอื ”แมน่ ดิ ” ของนกั ศกึ ษาคณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ศลิ ปนิ แหง่ ชาติ (สาขา
ศลิ ปะสถาปตั ยกรรมแบบประเพณี ปี พ.ศ. ๒๕๔๖) ทา่ นเปน็ หนง่ึ ในสถาปนกิ หญงิ ผมู้ คี วามเชยี่ วชาญทางดา้ นสถาปตั ยกรรมไทย
และเปน็ ปชู นยี บคุ คลอนั ทรงคณุ คา่ ยง่ิ ของคณะฯและของประเทศ

ท่านได้แสดงให้เห็นเปน็ ที่ประจกั ษโ์ ดยทัว่ แล้วถึงการอทุ ิศตนเป็นบคุ คลต้นแบบ ทัง้ ในด้านการสอนและการปฏบิ ตั ิงานจริง
ในชีวิตการทํางาน ท่านได้รับเกียรติยกย่องเป็นสถาปนิกหญิงมือเอกด้านสถาปัตยกรรมไทยของประเทศ ในด้านการสอนท่านได้
อบรมสง่ั สอนลกู ศษิ ยด์ ว้ ยความเมตตาโดยไมเ่ หน็ แกเ่ หนด็ เหนอ่ื ย แมล้ ว่ งถงึ วยั อนั ควรแกก่ ารพกั ผอ่ นและชนื่ ชม ผลงานทที่ า่ นได้
รังสรรค์ไว้ที่มีทั้งในและต่างประเทศ สามารถใช้เป็นแบบอย่างในเรื่องความงามและความสมบูรณ์ตามระเบียบแบบแผน วิธีคิด
ควรคา่ แกก่ ารกลา่ วถงึ ยกยอ่ งและอนรุ กั ษเ์ ปน็ สมบตั ขิ องชาติ

หนงั สอื รวบรวมผลงานของทา่ นเลม่ นี้ เปน็ หลกั ฐานชนั้ เยย่ี มทใี่ ชแ้ สดงถงึ ตวั ตน ศกั ยภาพ และความเชย่ี วชาญในงานดา้ น
สถาปตั ยกรรมไทย และเปน็ ความตง้ั ใจของทา่ นทจ่ี ดั พมิ พห์ นงั สอื นเ้ี พอื่ ใหเ้ ยาวชน นกั ศกึ ษา สถาปนกิ นกั ออกแบบและบคุ คลทว่ั ไป
ทส่ี นใจ ไดศ้ กึ ษาหาความรใู้ นเรอื่ งสถาปตั ยกรรมไทย อนั เปน็ เอกลกั ษณป์ ระจาํ ชาติ ตลอดจนเปน็ แนวทางและขอ้ มลู ดา้ นการศกึ ษา
ทจ่ี ะเปน็ ประโยชนต์ อ่ การกอ่ สรา้ งดา้ นสถาปตั ยกรรมไทยตอ่ ไป

คณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ขอกราบแสดงความเคารพ ชน่ื ชม เลอ่ื มใส และขอบคณุ ทที่ า่ นไดเ้ สยี สละ
อุทิศตนเพื่อการเรียนการสอน และขอให้อาจารย์มีสุขภาพแข็งแรงอยู่เป็นขวัญและกําลังใจ เป็นเสาหลักแห่งการเรียนรู้ทางด้าน
สถาปตั ยกรรมไทยซง่ึ เปน็ สมบตั อิ นั ลำ้� คา่ ของชาตสิ บื ตอ่ ไป

กราบครดู ว้ ยความเคารพรกั อยา่ งสงู
อาจารย์ ดร.นนท์ คณุ คำ�้ ชู

คณบดคี ณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร
สงิ หาคม ๒๕๖๒

Ajarn Wanida Phungsoonthorn, National Artist in Architecture (Traditional Section) 2003 - affectionately known
as “Mae Nid” to her students, is an architect who specializes in designing Thai architecture and is a very valuable
asset for the Faculty of Architecture of Silpakorn University and the country.

She is highly dedicated and is a model example with regards to teaching and professional practice which
earned her the reputation as a leading woman architect in Thai architecture. She still teaches her students tirelessly
with compassion even though she could have retired and look back proudly on the works that she had creatively
produced both in the country and abroad. Her works can be taken as true examples of beauty and perfection
according to all principles of design-thinking that deserve to be admired and treasured as national legacies.

This book is a testimony of her merits, potential, and expertise in Thai architecture. It is her intention to print
the book so that students, architects, designers and those who are interested may study and learn about Thai
architecture that possesses cultural identity, for producing works of Thai architecture in the future.

The Faculty of Architecture respectfully thanks Ajarn Wanida and greatly appreciates her sacrifices and
dedication towards teaching and imparting her knowledge and experience on to others. We wish her the best of
health and that she remains our constant inspiration and encouragement as well as the source for studying and
perpetuating Thai architecture which is a precious heritage of our country.

Sincerely with utmost respect,
Non Khuncumchoo, Ph.D.

Dean of Faculty of Architecture, Silpakorn University
August 2019

15

สรรค์สร้างอย่างไทย

16

สรรค์สร้างอย่างไทย

คำ� ปรารภ

ถึงท่านอาจารย์วนิดา พงึ่ สนุ ทร
ตัง้ แต่ พ.ศ. ๒๕๔๐ ลว่ งเลยมา ๒๒ ปีแลว้ ท่พี วกเรากล่มุ ลกู ศษิ ย์ของทา่ นอาจารย์วนดิ า พง่ึ สนุ ทร รวมทง้ั หมด ๕ คนคือ

อรศริ ิ วรี ะ ชยั สทิ ธิ์ สมคดิ และอภริ ดี ไดข้ อรอ้ ง ออ้ นวอนและรบเรา้ ใหท้ า่ นจดั ทำ� หนงั สอื รวบรวมผลงานออกแบบสถาปตั ยกรรมไทย
ทีม่ คี ุณคา่ ของท่านท่ีมีอย่มู ากมายเพอ่ื จดั การตีพิมพเ์ ผยแพร่ โดยพวกลกู ศิษย์ทง้ั ๕ จะเป็นผเู้ รียบเรยี งคำ� อธิบายและแนวคิดจาก
ค�ำบอกเล่าของทา่ นเปน็ เอกสารเชิงวิชาการ หลงั จากท่อี ้อนวอนมาแล้ว ๒ ปี ในทสี่ ุดทา่ นกใ็ จอ่อนพาพวกเราไปศกึ ษาดงู านและ
ถา่ ยภาพผลงานของทา่ นในชว่ งนน้ั เรม่ิ ตงั้ แตพ่ น้ื ทใ่ี กลต้ วั คอื เพชรบรุ ี : วดั วงั พไุ ทร ราชบรุ ี : พพิ ธิ ภณั ฑพ์ น้ื บา้ นวดั มว่ ง นครสวรรค์ :
พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสน ก�ำแพงเพชร : พระต�ำหนักสมเด็จพระสังฆราช วัดนาควัชรโสภณ (วัดช้าง) เชียงใหม่ : มณฑปที่
ประดษิ ฐานรปู จำ� ลองหลวงปสู่ ิม พทุ ธาจาโร วัดถำ�้ ผาปลอ่ ง และยงั เพิม่ สถาปัตยกรรมไทยแบบประเพณีเฉพาะกิจอีก ๒ แห่งคอื
เมรลุ อยของหลวงปสู่ มิ พทุ ธาจาโร (พระญาณสทิ ธาจารย)์ สำ� นกั สงฆว์ ดั ถำ�้ ผาปลอ่ ง อำ� เภอเชยี งดาว จงั หวดั เชยี งใหม่ และเมรลุ อย
ของหลวงปู่ใช่ วัดปาลิไลย์วัลย์ (วัดเขาฉลาก) จังหวัดชลบุรี ผลงานท้ังสองช้ินน้ีท่านอธิบายด้วยภาพถ่ายมากมายท้ังแนวคิด
วิธีการท�ำงาน ความร่วมมือจากชาวบา้ น และวิธกี ารแก้ปญั หาที่เกดิ ขน้ึ ทกุ ข้นั ตอน ท้งั ทเี่ ป็นกายภาพทเี่ กิดขน้ึ ในพืน้ ทีต่ ้ัง ลักษณะ
ทางสุนทรียภาพ ประณีตศิลปท์ ไี่ ดร้ ับความร่วมมอื จากชาวบ้านและผรู้ ่วมงาน รวมถงึ ปัญหาทางเทคนิคทเี่ กิดข้นึ กบั รายละเอยี ด
ของการจัดวางและการพระราชทานเพลิง ซ่ึงดิฉันสนใจมากและรับเป็นผู้เขียนอธิบายรายละเอียดจากการบอกเล่าของท่าน
ซ่ึงท่แี ท้จรงิ คอื การสอนจากครูส่ศู ษิ ยท์ ไี่ ม่สามารถคน้ คว้าจากแหลง่ ความรใู้ ดได้

ลกู ศษิ ยท์ กุ คนทอี่ าสาเปน็ ผถู้ า่ ยทอดแนวคดิ วธิ กี ารคดิ และรายละเอยี ดในการออกแบบผลงานทกุ ชนิ้ ในหนงั สอื เลม่ นต้ี า่ งก็
ตระหนักและอ่ิมเอมกับความรู้ท่ีได้รับจากแนวคิดและแนวทางการออกแบบสถาปัตยกรรมไทยประเพณีทุกชิ้นของท่าน ทั้งท่ี
เป็นการอธิบายจากภาพถ่ายและจากงานออกแบบจริงในสถานท่ีต่างๆ ท่ีท่านพาพวกเราไปอธิบายให้เข้าใจอย่างถ่องแท้ในที่ต้ัง
และตัวสถาปัตยกรรมที่ปรากฏอยู่ในสภาพแวดล้อมจริง ถึงแม้ว่าเวลาจะผ่านไป ๒๒ ปีแล้ว พวกเรายังจดจ�ำทุกอย่างท่ีท่าน
อธบิ ายไดอ้ ย่างแมน่ ยำ� เหมือนเกดิ ขนึ้ ในวันวานน้ีเอง

ในวาระท่ีจะจัดพิมพ์หนังสือ “สรรค์สร้างอย่างไทย” นี้เป็นคร้ังที่ ๒ ลูกศิษย์ทุกคนมีความยินดียิ่ง ไม่เฉพาะแต่ลูกศิษย์ท่ี
ร่วมรับคำ� สัง่ สอนในคร้ังกระโน้น แตร่ วมถึงลกู ศิษย์อืน่ ๆ ของท่านอีกมากมายที่จะไดพ้ บผลงานทมี่ ีคณุ ค่าของทา่ นทไ่ี ด้สร้างสรรค์
ไวใ้ นชว่ งสองทศวรรษทผี่ า่ นมา และพวกเราทกุ คนขอตง้ั จติ อธษิ ฐานดว้ ยความเคารพรกั อยา่ งยงิ่ ขอใหท้ า่ นอาจารยว์ นดิ า พงึ่ สนุ ทร
มสี ุขภาพแขง็ แรง สดชืน่ และมพี ลังสรา้ งสรรค์ต่อไปอยา่ งไม่ส้นิ สุด.

ศาสตราจารย์เกียรตคิ ณุ อรศิริ ปาณินท์
๓๑ สิงหาคม ๒๕๖๒

17

สรรค์สร้างอย่างไทย

MESSAGE

To Ajarn Wanida
It has been 22 years since 1997 that the 5 of us, Ajarn Wanida’s former students Ornsiri, Veera, Chaiyasit,

Somkid and Apiradee first asked her to put together a book on the many Thai architectural works that she had
produced over the years, and that we would be glad to write up the texts about the design concepts and other
information she wanted to convey. Two years later she finally agreed and took us to take pictures of the buildings
that she had designed up until then. Beginning with the nearest, we went to Wat Wang Phusai temple in Phetchaburi,
Wat Muang Folk Museum in Ratchaburi, Phra Mahadhat Chedi Sri Chan-sen pagoda in Nakorn Sawan, Tamnak
Somdet Phra Sangkharaj at Wat Nagavatchara Sophon (Wat Chang) temple in Kamphaengphet, and Luangpu Sim
Buddhajaro Shrine at Tham Pha-plong Monastery in Chiangmai. In addition to that, there were two temporary
structures which were the Cremation Pavilion for Luangpu Sim Buddhajaro at Wat Tham Pha-plong in Chiang-Dao
district, Chiangmai province, and the Cremation Pavilion for Luangpu Chai Sucheevo at Wat Pa-Lilaiwan in Chonburi
that she had to explain to us from numerous photos about the design concepts, the working stages, the people’s
participation, and how problems concerning the physical condition of the sites were solved during each stage.
She also told us about the aesthetic considerations, the artistic details and decorations produced by the participation
of people in the community, as well as the technical aspects involving the arrangements and royal procedures
related to the ceremonies that affected the design and which I was very interested in and so volunteered to write
up the details from her account. It was reminiscent of a teacher explaining to her student about things that cannot
be read or learnt from anywhere else.

All of us were very willing to convey her ideas and the details of what she had to say about the design of
each work in this book, and felt greatly fulfilled to have learnt many things about designing traditional Thai
architecture that she explained to us very clearly from the actual buildings on site as well as from photographs.
Although 22 years have passed, we can still remember everything that she had said vividly as if it were only
yesterday.

On the occasion that this book Creatively Thai is being printed for the second time, we are all (past and
present students) delighted to see the valuable works that she had produced over two decades ago in print again.
And with every respect, we wish Ajarn Wanida the best of health and endless motivation to continue producing
creative works of architecture.

Ornsiri Panin
31 August 2019

18

สรรค์สร้างอย่างไทย

ค�ำขอบคุณ

หนังสือ “สรรค์สร้างอย่างไทย” เล่มน้ี เป็นหนังสือท่ีน�ำเอาหนังสือรวบรวมผลงาน เล่มท่ี ๑ ซ่ึงเคยจัดพิมพ์มาแล้ว
กว่า ๒๐ ปี โดยมีคณาจารย์จากคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร น�ำโดยศาสตราจารย์อรศิริ ปาณินท์
รองศาสตราจารย์สมคิด จิระทัศนกุล รองศาสตราจารย์ ดร.วีระ อินพันทัง รองศาสตราจารย์ ดร.ชัยสิทธิ์ ด่านกิตติกุล ผู้ช่วย
ศาสตราจารย์ ดร.อภิรดี เกษมศุข และผู้ท่ีช่วยเขียนแบบคือ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ณัฏฐกฤษฏ์ ศุภกรพินธคุปต์ คุณโยธิน
วชิระสุดเลขา คณุ พบิ ลู ย์ พฤฒสิ บื ไดร้ ว่ มมอื รว่ มใจจดั ทำ� ให้ เพราะเหน็ วา่ ขา้ พเจา้ ไมย่ อมทำ� ซง่ึ ขา้ พเจา้ ซาบซงึ้ และขอบพระคณุ
มา ณ โอกาสน้ีอกี ครงั้ หน่งึ

เม่ือจัดพมิ พ์หนังสอื รวบรวมผลงานสรา้ งสรรค์สถาปตั ยกรรมไทย เล่มที่ ๒ และ ๓ แล้วเสร็จ คณะผู้จัดท�ำหนงั สือจงึ ด�ำริน�ำ
หนงั สอื ผลงานเล่มที่ ๑ ซึ่งเคยจดั พมิ พน์ านแล้ว นำ� มาปรับปรุงเพอ่ื จดั พิมพ์เป็นครงั้ ที่ ๒ ใหส้ อดคล้องกับหนงั สือเลม่ ที่ ๒ และ ๓
โดยคร้ังนี้ได้รับการสนับสนุนงบประมาณด�ำเนินงานจัดท�ำจาก “หออัครศิลปิน กอง กองทุนส่งเสริมวัฒนธรรม กรมส่งเสริม
วัฒนธรรม กระทรวงวฒั นธรรม”

ในการสร้างสรรค์งานออกแบบสถาปัตยกรรมไทยนั้น มีบุคคลหลายฝ่ายซ่ึงมีส่วนร่วมในการท�ำงานเฉพาะด้าน เช่น
การออกแบบคำ� นวณโครงสรา้ งทางวศิ วกรรม ไดร้ บั ความรว่ มมอื จากผชู้ ว่ ยศาสตราจารยบ์ ญั ชา ชมุ่ เกษร ผชู้ ว่ ยในการเขยี นแบบ
คอมพวิ เตอร์ เชน่ คณุ พบิ ลู ย์ พฤฒสิ บื รวมทง้ั ลกู ศษิ ยอ์ กี หลายๆ คน นอกจากนย้ี งั มผี รู้ ว่ มงานอกี หลายฝา่ ยในการสรรคส์ รา้ งงาน
ศิลปกรรมจนท�ำให้งานสถาปัตยกรรมไทยส�ำเร็จสมบูรณ์ จึงขอขอบคุณบุคคลต่างๆ เหล่าน้ีที่มีส่วนร่วมในการท�ำงานด้วยกัน
มาอย่างยาวนาน

หนังสือเล่มน้ีจัดท�ำเป็นสองภาษา เพราะมุ่งหวังให้เกิดประโยชน์แพร่หลายในวงกว้าง โดยผู้เขียนได้รับความอนุเคราะห์
การแปลภาษาอังกฤษจากผู้ชว่ ยศาสตราจารย์เดน่ วาสกิ ศริ ิ และรวบรวมผลงาน ภาพถา่ ย ออกแบบจัดพมิ พ์จนสำ� เรจ็ เป็นเล่มท่ี
สวยงาม โดยผชู้ ว่ ยศาสตราจารยพ์ รี พัฒน์ สำ� ราญ และคณะทำ� งาน

ในโอกาสน้ีผู้เขยี นขอร�ำลกึ ถึงพระคณุ ของคณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์และมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ตลอดจนครอู าจารย์ ทีไ่ ด้
อบรมประสทิ ธป์ิ ระสาทวิชาความรู้จนได้สรา้ งสรรคง์ านมาได้ถึงทุกวนั น้ี และขอขอบพระคณุ ผู้ทม่ี สี ว่ นเกยี่ วข้องในการสร้างสรรค์
ผลงานสถาปตั ยกรรมไทยของผเู้ ขยี นทไี่ ดก้ ล่าวมาแล้วขา้ งต้น มา ณ โอกาสนี้เป็นอยา่ งมาก ผเู้ ขียนหวงั เปน็ อย่างยิ่งว่าหนังสือ
“สรรค์สรา้ งอย่างไทย” เลม่ นจ้ี ะเป็นประโยชน์สำ� หรบั ผสู้ นใจและเปน็ การสบื สานงานสถาปัตยกรรมไทยใหพ้ ฒั นากา้ วหนา้ สบื ไป.

วนิดา พึง่ สุนทร
ศิลปนิ แหง่ ชาติ สาขาศิลปะสถาปตั ยกรรม (แบบประเพณ)ี

19

ACKNOWLEDGEMENT

This book “Creatively Thai” is a revised edition of the volume that was printed over 20 years ago and compiled
by a group of professors at the Faculty of Architecture, Silpakorn University. The group comprised of Professor
Ornsiri Panin, Associate Professor Somkid Jirathassanakul, Associate Professor Veera Inpuntung, Associate
Professor Chaiyasit Dankittikun and Assistant Professor Apiradee Kasemsook together with Assistant Professor
Nattakrist Supakornpinthakoopt, Mr. Yothin Wachirasudlekha and Mr. Pibul Pruetiseub who assisted with
the drawings and helped put the book together because I was reluctant to do it myself. So I would like to thank
them all once again on the occasion that the book is being reprinted.

After having published volumes 2 and 3, the people who were responsible for compiling them decided that
they would like to revise the first volume and have it republished in the same format as the other two. And through
the support of the Cultural Promotion Fund, Department of Cultural Promotion, Ministry of Culture, this edition has
been made possible.

In designing and producing the works of Thai architecture, many people from different fields were involved
in the process. Structural calculations were made by Assistant Professor Bancha Chumgaysorn, and computer
drawings and graphic presentations were produced by Pibul Pruetisueb together with a few other students for
example. Apart from that, several other people also assisted in the decorative design works. So I would to thank
everyone for having worked hard together on all the undertakings throughout such a long period of time.

This edition is published in two languages so that it may reach a wider audience with texts translated into
English by Assistant Professor Den Wasiksiri while Assistant Professor Peerapat Samran and his team compiled the
information, took additional photographs and organized everything including the artwork for printing which turned
out beautifully.

I take this opportunity to also thank the Faculty of Architecture, Silpakorn University, and the past masters
who imparted their knowledge on to me, and once again thank all those mentioned above, as well as others who
have assisted me throughout in producing works of Thai architecture. Hopefully this book will useful for those who
are interested in Thai architecture so that it may perpetuate and continue to develop further.

Wanida Phungsoonthorn

20



สารบัญ

CONTENTS

พระมหาธาตุเจดีย์ศรจี นั เสน วดั จนั เสน ตำ� หนักสมเด็จพระสังฆราช วดั นาควัชรโสภณ (วัดช้าง)

๒๔ 24Phra Mahadhat Chedi Sri Chan-sen pagoda Tamnak Somdet Phra Sangkharaj, Wat Nagavatchara Sophon
|
๔๐ 40(Wat Chang) temple
|

อาคารเฉลิมพระเกียรติสมเดจ็ พระนางเจ้าสิรกิ ติ ์ิ พระบรมราชินีนาถ 60 พรรษา พระวิหารพระพุทธชนิ ราช วดั สันตสิ งั ฆาราม
พพิ ธิ ภัณฑ์พ้นื บ้านวดั ม่วง
๖๔ 64Viharn Phra Buddha Jinnarat, Wat Santi Sangkharam temple
Queen Sirikit’s 60th Anniversary Chalermprakiat Building, |

๕๐ 50Wat Muang Folk Museum
|

พระอโุ บสถและมณฑปยอดเจดีย์ วดั วังพไุ ทร

๗๖ 76Ubosot and Mondop with Chedi, Wat Wang Phusai temple
|

เมรพุ ระญาณสทิ ธาจารย์ (หลวงปสู่ มิ พทุ ธาจาโร) สำ� นกั สงฆถ์ ำ้� ผาปลอ่ ง หอประดิษฐานรปู จ�ำลองพระญาณสทิ ธาจารย์ (หลวงปู่สมิ พุทธาจาโร) เมรหุ ลวงปู่ใช่ สชุ ีโว(พระครูวิสุทธิสังวร) วัดปาลไิ ลยวัน
สำ� นักสงฆ์ถำ�้ ผาปล่อง
Cremation Pavilion for Luangpu Sim Buddhajaro, ๑๑๒ 112Cremation Pavilion for Luangpu Chai Sucheevo, Wat Pa-Lilaiwan temple
๑๐๒ 102Luangpu Sim Buddhajaro Shrine, Tham Pha-plong Monastery |
๙๒ 92Tham Pha-plong Monastery |
|

ศาลาท่าน�้ำริมบงึ โบราณ วัดจนั เสน ศาลาไทยภาคเหนือ สวนหลวง ร.9

๑๑๘ 118Lakeside Water Pavilion, Wat Chan-sen temple ๑๓๐ 130Northern Thai Style Pavilion, Rama 9th Royal Park
| |



ปีพุทธศักราช ๒๕๓๒-๒๕๓๖

พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสน

วัดจันเสน ต.จนั เสน อ.ตาคลี จ.นครสวรรค์

Phra Mahadhat Chedi Sri Chan-sen pagoda

Wat Chan-sen temple, Chan-sen sub-district, Ta-kli district,
Nakorn Sawan province

ประโยชน์ใช้สอย Function
เป็นพระมหาธาตุเจดีย์ประจ�ำวัดจันเสน ซ่ึงเป็นวัดท่ีต้ังอยู่ใกล้ This pagoda of Wat Chan-sen temple is in the vicinity of

เมืองโบราณจนั เสน อนั เปน็ เมอื งเกา่ สมยั ทวารวดตี อนตน้ โดยหลวงพอ่ โอด Chan-sen ancient community which dates back to the Early
(พระครูนิสัยจริยคุณ) เจ้าอาวาสในขณะนั้น ได้รับมอบศิลปะวัตถุโบราณ Dvaravati period. The abbot of the temple (Luangpoh Aud) had,
ของเมอื งจนั เสนจากประชาชนไวม้ ากมาย ประกอบกบั ในพนื้ ทแี่ ถบนน้ั ยงั ไมม่ ี over the years, accumulated many ancient objects and artifacts
เจดีย์เป็นองค์ประธานของวัดเลย จึงมีด�ำริในการจัดสร้างเจดีย์เป็นอาคาร from the locals at the time when the temple did not yet have a main
ประธานสำ� หรบั ประดษิ ฐานพระบรมสารรี กิ ธาตุ พระพทุ ธรปู สำ� คญั มพี พิ ธิ ภณั ฑ์ pagoda. A project was then conceived to build a chedi to enshrine
เพอ่ื จดั แสดงศลิ ปวตั ถหุ ลากหลายชนดิ ของเมอื งจนั เสน และพน้ื ทซี่ งึ่ สามารถ Buddha’s relics and important Buddha images together with
ใชง้ านในลักษณะอเนกประสงค์ สำ� หรบั ประกอบกิจกรรมต่าง ๆ ได้ดว้ ย a museum for displaying the various objects of the community and
a multipurpose space for holding various activities.

25

สรรค์สร้างอย่างไทย

26

พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสน วัดจันเสน

(บน) แบบผังพ้ืน
(ลา่ ง) แบบรปู ด้าน

27

สรรค์สร้างอย่างไทย

แบบรปู ดา้ นหนา้

28



สรรค์สร้างอย่างไทย

แนวคดิ ในการออกแบบ Concept
ในการออกแบบพระมหาธาตุเจดีย์องค์นี้ จะต้องศึกษารูปแบบของ In designing this pagoda, architecture of the Dvaravati period

สถาปตั ยกรรมสมยั ทวารวดี เพราะสรา้ งในพน้ื ทเี่ มอื งโบราณจนั เสน นอกจาก was carefully studied along with studying the objects and artifacts that
น้ันยังต้องศึกษารายละเอียดเก่ียวกับศิลปวัตถุท่ีมีอยู่ ซึ่งเป็นหลักฐานทาง are significant historical evidence for determining the design concept.
ประวัติศาสตร์ส�ำคัญ อันมีผลต่อแนวคิดในการออกแบบศิลปกรรม ท้ังน้ียัง Information about designing museums also had to be studied
ต้องศึกษาหาข้อมูลอันเก่ียวเนื่องกับการออกแบบพิพิธภัณฑ์ เพื่อออกแบบ concerning the display of objects so that the design reflects the art
พนื้ ทจี่ ดั แสดงศลิ ปวตั ถตุ า่ ง ๆ ดว้ ย ภาพรวมของงานออกแบบจะเปน็ เสมอื น of Dvaravati by modifying them into a contemporary style so as to suit
ภาพสะท้อนศิลปกรรมสมัยทวารวดีที่คล่ีคลายมาสู่ยุคปัจจุบัน และสามารถ present day uses according to the criteria set by Luangpoh Aud.
รองรบั การใช้งานไดอ้ ยา่ งเต็มที่ตามความต้องการของหลวงพ่อโอด Architectural Characteristics

รูปแบบทางสถาปตั ยกรรม Because the design of the pagoda is to reflect Dvaravati
รูปแบบของศิลปะสถาปัตยกรรมของพระมหาธาตุเจดีย์องค์นี้จะส่ือ architecture which no longer exist in good enough condition to be
studied, the designer therefore had to study from architectural remains
ถงึ สมยั ทวารวดี ซงึ่ ในประเทศไทยไมม่ รี ปู แบบของสถาปตั ยกรรมอนั สมบรู ณ์ and available objects such as the patterns on sema stones and
หลงเหลือให้เห็นอย่างชัดเจนเลย ผู้ออกแบบจึงศึกษาค้นคว้าจากหลักฐาน design of religious amulets of the period while the different functions
required by the abbot also had to be incorporated in the design.

30

พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสน วัดจันเสน

31

สรรค์สร้างอย่างไทย

32

พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสน วัดจันเสน

ทางสถาปัตยกรรมเท่าท่ีเหลืออยู่ และศึกษาจากช้ินส่วนของศิลปวัตถุโบราณ The reinforced concrete building is two storeys high with a
เทา่ ทม่ี ี อาทิ การศกึ ษาลวดลายจากใบเสมาใหญส่ มยั ทวารวดี ศลิ ปกรรมตา่ ง ๆ superstructure on top that houses a sculpted image of the revered
ที่ปรากฏให้เห็นได้จากพระเครื่อง พระพิมพ์ สมัยทวารวดี โดยยังคงมี Luangpoh Nak. There is a circumambulatory terrace at the upper
ประโยชนใ์ ชส้ อยสมบูรณต์ ามท่หี ลวงพอ่ โอดตอ้ งการ storey with bell towers placed at each of the four corners whilst the
lower floor has been designed as a podium for the spired mondop
ลกั ษณะอาคารเปน็ อาคารคอนกรตี เสรมิ เหลก็ สองชนั้ ชนั้ บนเปน็ อาคาร style pagoda. The internal space has extra height to serve various
ทรงยอดประดิษฐานหลวงพ่อนาค (จ�ำลอง) ซึ่งเป็นที่เคารพบูชาของชุมชน functions and the floor has three stepped levels with the highest
มลี านประทกั ษณิ โดยรอบ และซมุ้ ระฆงั ทงั้ สม่ี มุ ชน้ั ลา่ งออกแบบเปน็ ลกั ษณะ being at the center where the cast image of Luangpoh Aud is placed
ฐานรบั มณฑปยอดเจดยี ์ ทยี่ ดื ใหส้ งู ขนึ้ เพอ่ื ใชเ้ ปน็ พนื้ ทอี่ เนกประสงค์ ซงึ่ แบง่ and is the area for monks to sit. The next level is stepped down by
ระดับพื้นที่ใช้งานไว้ 3 ระดับ ตรงกลางเป็นระดับสูงสุด ประดิษฐานรูปหล่อ approximately 35 centimeters for the congregation to sit, and the
หลวงพอ่ โอด ซง่ึ ทางวดั มีอยู่แล้ว และเปน็ พน้ื ที่น่ังของพระสงฆ์ ระดบั ถัดมา lowest level is for general circulation with display-cabinets containing
ลดระดับลงประมาณ 35 เซนติเมตร เป็นพ้ืนท่ีนั่งของฆราวาส และระดับที่ artifacts from prehistory and Dvaravati periods that were discovered
ตำ�่ สดุ เปน็ พนื้ ทท่ี างเดนิ รอบซง่ึ จดั ตง้ั ตจู้ ดั แสดงศลิ ปวตั ถตุ า่ ง ๆ เปน็ พพิ ธิ ภณั ฑ์ in the area and its vicinity.
สมัยทวารวดีและก่อนประวัติศาสตร์ ซึ่งขุดพบในบริเวณเมืองโบราณจันเสน
และเมอื งใกล้เคยี ง

33

34

สรรค์สร้างอย่างไทย

35

สรรค์สร้างอย่างไทย

36

พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสน วัดจันเสน

ลักษณะเด่นของงาน Prominent Feature
เป็นพระมหาธาตุเจดีย์ ซ่ึงมีประโยชน์ใช้สอยหลายอย่างในอาคาร The pagoda is a mixed-use building in Thai style architecture

เดียวกัน เป็นงานออกแบบศิลปะสถาปัตยกรรมไทยที่สื่อถึงศิลปกรรมสมัย that reflects the art of Dvaravati period. The design integrates new
ทวารวดี การออกแบบไดบ้ รู ณาการเทคโนโลยีต่างๆ มาประสานเขา้ กบั ศิลปะ technology with Thai architecture such as bringing natural light into
สถาปัตยกรรมไทย อาทิ การน�ำแสงสว่างธรรมชาติเข้าสู่พื้นท่ีใช้สอยภายใน the interior space through clerestory openings, and has paintings
ผ่านช่องแสงที่ซ่อนอยู่บริเวณฐานปัทม์ชั้นกลาง การซ่อนรางน้�ำฝนส�ำหรับ that relate the story of the Life of Buddha around the base of the
ช่วยรับน้�ำและระบายน้�ำที่หน้ากระดานฐานปัทม์ หรือการเล่าเร่ืองราวของ above pagoda that conveys a sense of the Dvaravati period by
พทุ ธประวตั ทิ จ่ี ดั วางอยบู่ รเิ วณคอสองตรงกลางอาคารทผี่ สานไปกบั โครงสร้าง means of using artistic features that have also been applied to other
รับองค์เจดีย์ตอนบน โดยลักษณะจิตรกรรมดังกล่าวก�ำหนดให้มีรูปแบบที่ parts of the design.
ส่ือความหมายถึงศิลปกรรมสมัยทวารวดี และน�ำเอกลักษณ์ส�ำคัญทาง
ศลิ ปกรรมสมัยน้ันมาเป็นตน้ แบบให้กบั งานศลิ ปกรรมอกี หลายสว่ น เป็นต้น

37

สรรค์สร้างอย่างไทย

คุณคา่ และความสำ� คญั Value and Significance
พระมหาธาตุเจดีย์ศรีจันเสนถือเป็นพระมหาเจดีย์ส�ำคัญที่สุดในแถบ This pagoda is considered to be the most important in the

อ�ำเภอตาคลี ท่ีมีศิลปกรรมสะท้อนถึงเมืองโบราณจันเสนและมีพิพิธภัณฑ์ district of Ta-kli. It exhibits the art of ancient Chan-sen and has the
แสดงเรอ่ื งราวเมอื งโบราณจนั เสนทส่ี มบรู ณท์ สี่ ดุ เพยี งแหง่ เดยี วในประเทศไทย only museum in the country that displays the most comprehensive
อันเป็นส่ิงสะท้อนถึงศรัทธาที่ผนวกเข้ากับประวัติศาสตร์ท่ีมีมาอย่างยาวนาน history of the community. It also reflects the long-standing faith in
ของพุทธศาสนาในพ้ืนท่ีแถบนี้ โดยได้รับความร่วมมือจากท้องถิ่นและ Buddhism of the people in this area and is a testimony of people
โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ นกั วชิ าการจากมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากรทมี่ าศกึ ษาคน้ ควา้ และ participation in collaboration with academics from Silpakorn
กำ� หนดขอ้ มลู การจดั แสดง ทงั้ คณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์ และคณะโบราณคดี University who came to study and worked out the content for display.
ซ่ึงน�ำโดย ศาสตราจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม, ศาสตราจารย์ปราณี วงษ์เทศ, The Faculty of Architecture and Faculty of Archaeology led by
รองศาสตราจารย์สุรพล นาถะพินธุ รวมถึงนักศึกษาด้วย ผลลัพธ์ของการ Professor Srisakdi Vallipodama, Professor Pranee Vongthes and
จัดการพิพิธภัณฑ์ดังกล่าวก่อให้เกิดความสนใจจากนักวิชาการและบุคคล Associate Professor Surapol Nathapinthu along with the students,
ทว่ั ไปตลอดมา จนเป็นทก่ี ำ� เนดิ ”ยุวมคั คเุ ทศก„์ อกี ดว้ ย นับเปน็ ความรว่ มมอื came up with an exhibition that received constant interest from
อย่างยาวนานของ ”บา้ น วดั โรงเรียน„ (บวร) ตามพระราชด�ำริของพระบาท scholars and the general public to the point that it gave birth to
สมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร “young guides” and became a model example of cooperation
between home, temple and school that was advocated by King
นบั แตก่ ารเกดิ ขน้ึ ของพระมหาธาตเุ จดยี ศ์ รจี นั เสนเปน็ ตน้ มา ความเจรญิ Rama 9.
และศรัทธาได้ร้อยใจให้ศาสนา ผู้คน ชุมชน และวัฒนธรรม ผูกรวมกันเป็น
หนึ่งเดียว สร้างความเข้มแข็งให้ชุมชน จนได้รับการยกย่องให้เป็นวัดพัฒนา Since the construction of Phra Mahadhat Chedi Sri Chan-sen
ตน้ แบบของภาคกลางในที่สุด pagoda, faith and prosperity has unified religion, people, community,
and culture, giving strength to the community and consequently
earning the temple its reputation as an exemplary model for
developing temples in the central region of Thailand.

38

สรรค์สร้างอย่างไทย

39

40

ปีพุทธศักราช ๒๕๓๒-๒๕๓๓

ต�ำหนักสมเด็จพระสังฆราช

วัดนาควัชรโสภณ (วัดชา้ ง) อ.เมอื ง จ.ก�ำแพงเพชร

Tamnak Somdet Phra Sangkharaj

Wat Nagavatchara Sophon (Wat Chang) temple,
Mueang district, Kamphaengphet province

ประโยชนใ์ ชส้ อย Function
สรา้ งเปน็ พระตำ� หนกั สำ� หรบั สมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช This building was built as an accommodation for the Supreme

สกลมหาสังฆปรินายก (เจริญ สุวฑฺฒโน) ประทับในคราวท่ีเสด็จมาปฏิบัติ Patriarch, Somdet Phra Yanasangvorn and his group while residing
พระกรณียกิจยังพื้นที่นี้และจังหวัดใกล้เคียง โดยมีพ้ืนที่ซึ่งสามารถรับรอง in Kamphaengphet. It also has a space for receiving devotees who
พระสงฆ์ผู้ติดตามได้ และมีพ้ืนที่รับแขกส�ำหรับพุทธศาสนิกชนเพื่อเฝ้า wish to be in his presence and receive his blessings.
รับประทานพรและพระโอวาทดว้ ย Concept

แนวคิดในการออกแบบ The concept was to design a traditional Thai style group of
บ้านเรือนในอดีตสมัยสุโขทยั เป็นตน้ มา จะสรา้ งดว้ ยไม้ จงึ ไม่ปรากฏ buildings raised high above the ground that can be used effectively
and has free flowing space. In designing this building therefore, it was
ให้เห็นถึงสมัยปัจจุบัน ดังนั้นการออกแบบพระต�ำหนักสมเด็จพระสังฆราช important to study ancient dwellings of the Sukhothai period. However,
จงึ ตอ้ งศกึ ษาคน้ ควา้ สนั นษิ ฐานรปู แบบและคำ� นงึ ถงึ ประโยชนใ์ ชส้ อยในปัจจุบัน because such buildings were built of timber and no longer exist, it
ใช้วัสดุและเทคโนโลยีในปัจจุบัน โดยสร้างเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก was necessary to imagine what they would be like while also taking
เพ่ือการดูแลรักษาง่าย การใช้งานต้องการให้มีพื้นท่ีส�ำหรับใช้งานหลายส่วน modern day requirements, building technology and materials into
ท้ังพระสงฆ์ที่ตามเสด็จ และประชาชนที่จะมาเข้าเฝ้าได้ด้วย จึงก�ำหนดการ consideration. As a result the structure has been built of reinforced
ออกแบบให้มีลักษณะเป็นกลุ่มอาคารแบบเรือนไทย มีที่ว่างที่เล่ือนไหล concrete for easy maintenance and has spaces that can adequately
(Flow of Space) มีใตถ้ ุนสูง เพ่ือใหส้ ามารถใช้ประโยชนไ์ ดเ้ ป็นอย่างดี serve the needs of the users, devotees and general visitors.

41

สรรค์สร้างอย่างไทย

แบบรปู ด้านข้าง

รูปแบบทางสถาปตั ยกรรม Architectural Characteristics
เป็นหมู่เรือนไทยตามแนวคิดเอกลักษณ์ไทย แต่ออกแบบให้เป็น Designed with the concept of Thai identity in mind, the units

เรือนที่มีหลังคาต่อเนื่องกัน เพื่อความสะดวกในการใช้งาน ให้สามารถดูแล are grouped in traditional Thai style but with continuous roofing so
องค์สมเด็จพระสังฆราชได้สะดวก แม้ว่าอาคารจะมีการใช้สอยในลักษณะ that each function may be easily accessed and the Patriarch may
อาคารสาธารณะแต่ได้ออกแบบให้มีสัดส่วนอาคารเป็นลักษณะกุฏิขนาดเล็ก use the facilities conveniently. Although it is a semi-public building,
ตอ่ เนอ่ื งกนั โดยออกแบบใหเ้ ปน็ กลมุ่ อาคารคอนกรตี เสรมิ เหลก็ แทนการใช้ each unit is connected and relatively modest in size. The structure
วัสดุไม้ส�ำหรับเรือนไทยตามแบบประเพณี ซ่ึงจะช่วยให้คงทนถาวร ง่ายต่อ is built of reinforced concrete instead of timber as in the traditional
การดูแลรักษา ประหยัดงบประมาณในการก่อสร้าง คงไว้ซึ่งลักษณะและ style Thai dwelling units, so that it is long-lasting and easy to carry
บรรยากาศของเรอื นไทย out care and maintenance as well as being more economical
to build while still retaining the atmosphere of Thai style living.

42

ต�ำหนักสมเด็จพระสังฆราช วัดนาควัชรโสภณ

แบบรูปดา้ นหน้า

(ซ้าย) แบบผงั พื้นชน้ั บน (ขวา) แบบผงั พื้นช้นั ลา่ ง

43

สรรค์สร้างอย่างไทย

44

ต�ำหนักสมเด็จพระสังฆราช วัดนาควัชรโสภณ

ลกั ษณะเดน่ ของงาน Prominent Feature
เป็นเรือนลักษณะไทยท่ีสนองประโยชน์ใช้สอยเป็นพระต�ำหนัก This is a Thai style building designed to serve necessary

สมเด็จพระสังฆราช อยา่ งสมพระเกียรติ เปน็ กุฏิพเิ ศษที่รองรบั การใช้งานได้ requirements and various other uses. The units are grouped in
หลายกิจกรรม ตามความต้องการที่เพิ่มมากขึ้น กล่าวได้ว่าเป็นการจัดกลุ่ม a different arrangement from the conventional grouping of units so
เรือนไทยหมู่ในลักษณะใหม่ท่ีมีความพอเพียงเหมาะสมต่อการใช้งานจริงใน that modern day functions could be used effectively. The ends of
ปัจจุบัน มีการตกแต่งลวดลายประกอบปั้นลมหลังคาเพ่ือส่ือความหมายถึง the gabled roofs are decorated with artistic ornaments in the
ฐานานุศักดิ์ของงานสถาปัตยกรรมกับผู้เป็นเจ้าของอาคาร ซ่ึงงานตกแต่งที่ Sukhothai style to give status to the building and its occupants.
เกย่ี วเนอ่ื งกบั งานศลิ ปกรรมมคี วามสอดคลอ้ งกบั ศลิ ปกรรมอยา่ งสโุ ขทยั ดว้ ย

45

สรรค์สร้างอย่างไทย

46

ต�ำหนักสมเด็จพระสังฆราช วัดนาควัชรโสภณ

47

สรรค์สร้างอย่างไทย

คณุ คา่ และความสำ� คญั Value and Significance
เปน็ พระตำ� หนกั ทป่ี ระทบั ของสมเดจ็ พระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสงั ฆราช This building was the place where the Supreme Patriarch,

สกลมหาสงั ฆปรนิ ายก ในคราวเสดจ็ ยงั จงั หวดั กำ� แพงเพชร ตวั สถาปตั ยกรรม Somdet Phra Yanasangvorn, resided during his residence in
แสดงออกถึงคุณค่าความงามทางศิลปะสถาปัตยกรรมไทยท่ีสอดคล้องกับ Kamphaengphet province. The architecture is harmonious with its
พ้ืนที่ต้ัง ท้ังในแง่ศิลปกรรมเกี่ยวเน่ืองและรูปแบบขนาดสัดส่วนอาคารที่มี setting and reflects the beauty of Thai art and architecture in terms
ความพอเพียง พอดี เหมาะสมกบั วดั นอกจากน้นั อาคารหลงั นี้ยงั เปน็ ความ of its modest scale and proportions suited to the temple. It is also
ภาคภูมิให้ชุมชนได้ร�ำลึกถึงความส�ำคัญท่ีสถาปัตยกรรมหลังนี้ได้ท�ำหน้าท่ี the pride of the community that commemorates the occasion when
ส�ำคัญแทนชุมชนในการรับรองสมเด็จพระสังฆราชและเป็นอนุสรณ์ใน His Holiness the Supreme Patriarch resided and performed his
การรำ� ลึกถงึ การเสด็จมาประกอบพระกรณียกจิ ณ ที่แหง่ น้ีดว้ ย. tasks in the province.

48

สรรค์สร้างอย่างไทย

49

50