มาตรฐานและแนวทางปฏิบัติงานทีมเฝ้าระวังสอบสวนควบคุมโรคและภัยสุขภาพ ปี 2563

140 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค เช้ือสาเหตุ แหลง่ รงั โรค/การตดิ ตอ่ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดับความ
ไขเ้ วสต์ไนล์ West Nile Virus แหลง่ รงั โรค : นก อกี ำ ฟักตัว and Quarantine เสย่ี ง*
(West Nile Family Flaviviridae พำหะนำ� โรค : ยุงพำหะ ไดแ้ ก ่
Fever) อำกำรโดยท่ัวไป  คือ  มีไข้  ปวดศีรษะ  3–15  • Case: isolation room with  Risk group 
Culex, Aedes, ปวดตำมตัว  อำจมีผื่นแดงที่ผิวหนัง  วัน bed  net  and  standard  2
Anopheles ผู้ติดเช้ือส่วนมำกไม่มีอำกำร  (80%)  precaution
กำรตดิ ต่อ : จึงสำมำรถแบ่งอำกำรออกเป็น 3 แบบ • Contact:  self  or  social 
•ไมต่ ดิ ตอ่ จำกคนสู่คน หรอื จำก • Mild Illness (WN Fever) สว่ นใหญ ่ isolation  with  repellent 
สตั วส์ ู่คนโดยตรง จะหำยไดเ้ อง  for a maximal incubation 
•คน และมำ้  เปน็  accidental  • Severe  Illness  (meningoen- period (quarantine +/–) 
host cephalitis)  • PPE:  None  but  need 
มอี ำกำรทำงระบบประสำท ผปู้ ว่ ย  r e p e l l e n t   d u r i n g 
จ�ำนวนน้อยกว่ำร้อยละ  1  อำจมี  operation 
อำกำรรนุ แรง ถำ้ อำยุมำกกว่ำ 50  • Note: Vector control
อั ต ร ำ ป ่ ว ย ต ำ ย จ ะ สู ง ข้ึ น เ ป ็ น 
3–15%
• Muscle Weakness or Paralysis 
อำจแสดงอำกำรด้วยกล้ำมเน้ือ 
อ่อนแรง  หรือเป็นอัมพำต  หรือ 
มีอำกำรคล้ำย stroke

โรค เชอ้ื สาเหตุ แหล่งรงั โรค/การตดิ ต่อ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดับความ
ไขล้ าสซา Lassa virus ฟกั ตวั and Quarantine เสยี่ ง*
(Lassa Fever) Family Arenaviridae
แหล่งรังโรค : หนู   • ผู้ติดเชอื้  รอ้ ยละ 80 ไม่แสดงอำกำร 6–21 วนั • Case:  negative  pressure  Risk group 
(genus Mastomys)  • ผู้ตดิ เชอ้ื ทแี่ สดงอำกำรมักจะมีอำกำร isolation  room  with  4
รนุ แรง โดยจะมไี ข ้ ปวดศรี ษะ เจบ็ คอ  contact  and  airborne 
กำรติดต่อ :  ไอ อำเจยี น ทอ้ งรว่ ง เจบ็ หนำ้ อก และ  precaution
•สัตวส์ ู่คน : กำรสูดละอองฝอย   ปวดบรเิ วณชอ่ งทอ้ ง มอี ำกำรตำอกั เสบ  • Contact:  quarantine 
หรอื กำรสมั ผสั จำกอุจจำระ/  คออักเสบและเป็นหนอง  รำยที่มี  contact  in  single  room 
ปสั สำวะ ของหนทู ่ีตดิ เช้ือตำม  อำกำรรุนแรงจะมีอำกำรเลือดออก  for a maximal incubation 
พ้นื ผิว  ช็อก  บวมท่ีหน้ำและคอ  ปริมำณ  period 
•คนสู่คน : ติดตอ่ ทำงสำรคดั หลั่ง  เกล็ดเลือดลดลงและกำรท�ำงำนของ  • PPE: Level C 
เกล็ดเลือดผิดปกติ  บำงรำยอำจม ี • Note: Protocol like Ebola 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 141 อำกำรหูหนวกจำกพยำธิสภำพท ่ี virus disease
เสน้ ประสำทสมองคทู่  ี่ 8
• หญงิ ตง้ั ครรภ ์ รอ้ ยละ 95 มคี วำมเสย่ี ง 
ต่อทำรกในครรภ์อำจถึงเสียชีวิต 
โดยเฉพำะในชว่ งไตรมำสท่ี 3

โรค เชอ้ื สาเหตุ  แหล่งรงั โรค/การติดตอ่อาการระยะ Concept of Isolation ระดับความ
ไ ข ้ เ ห ลื อ ง Yellow fever virus ฟักตวั and Quarantine เสยี่ ง*
(Yellow Fe- Family Flaviviridae142 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563
ver) พำหะ :  ยุ ง   A e d e s แ ล ะ  อำกำร แบง่ ออกเปน็  2 ระยะ คือ  3–6 วัน • Case:  isolation  room  Risk group 
  Haemogogus • ระยะเฉียบพลัน (acute phase) จะม ี with bed net and stan- 2
  (พบในทวปี อเมรกิ ำเทำ่ นนั้ )  อำกำรไขส้ งู เฉยี บพลนั  ปวดกลำ้ มเนอ้ื   dard precaution
  โดยยุงตัวเต็มวัยสำมำรถ  รว่ มกบั ปวดหลัง ปวดศรี ษะ หนำวสั่น  • Contact: self or social 
  ปลอ่ ยเชอ้ื ผำ่ นไปยงั ไขท่ จี่ ะ  เบื่ออำหำร  คล่ืนไส้  อำเจียน  และ  isolation  with  repel-
  กลำยเป็นลูกยุงต่อไป  ชพี จรเตน้ ชำ้ ผดิ ปกตหิ ลงั จำก 3–4 วนั   lent for a maximal in-
  (Vertical transmission)  ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมีอำกำรดีขึ้น  cubation period (quar-
อวัยวะต่ำง ๆ  ไม่ถูกท�ำลำยส่วน  antine +/–)
กำรติดตอ่  : ติดต่อจำกคนสู่คน  รอ้ ยละ 15 ของผปู้ ว่ ยจะเขำ้ สรู่ ะยะท ่ี 2 • PPE:  None  but  need 
โดยมียงุ เปน็ พำหะ  • ระยะโลหิตเป็นพิษ  (toxic  phase)  repellent during oper-
ภำยใน 24 ชว่ั โมง จะมอี ำกำรไขก้ ลบั   ation 
กำรปอ้ งกนั โรคท่สี ำ� คัญ : กำรไดร้ บั   ตวั เหลอื งปวดทอ้ ง อำเจยี น มเี ลอื ดออก  • Note:  Vector  control 
  วคั ซนี   จำกปำกจมูก  ตำ  กระเพำะอำหำร  and  similar  Zika  con-
อำเจียน  และถ่ำยเป็นเลือด  จนถึงไต trol
วำย มโี ปรตนี ปสั สำวะ (albuminuria) 
และปสั สำวะไมอ่ อก (anuria) ครงึ่ หนง่ึ  
ข อ ง ผู ้ ป ่ ว ย ร ะ ย ะ โ ล หิ ต เ ป ็ น พิ ษ 
จะเสียชีวิตภำยใน 10–14 วัน 

โรค เช้อื สาเหตุ แหลง่ รังโรค/การตดิ ต่อ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดับความ
ฟักตวั and Quarantine เสีย่ ง*

โรคตดิ เชอื้ Nipah virus แหลง่ รงั โรค : คำ้ งคำวกนิ ผลไม ้ โดย มอี ำกำรคลำ้ ยไขห้ วดั มไี ขส้ งู   ปวดเมอื่ ย 4–20  • Case:  negative  pres- Risk group 
ไ ว รั ส นิ ป า ห ์ Family Paramyxoviridae ค ้ ำ ง ค ำ ว จ ะ ไ ม ่ มี กล้ำมเนื้อ  บำงรำยอำจมีอำกำรของ วนั sure  isolation  room  4
(Nipah virus อำกำร  เชื้ออยู่ใน  ระบบทำงเดินหำยใจร่วมด้วยหรืออำจ with close contact and 
disease) ปัสสำวะ  และผลไม้  มีอำกำรไข้ร่วมกับอำกำรทำงระบบ airborne precaution
ท่ีค้ำงคำวกิน ประสำท  สมองอกั เสบ (Encephalitis)  • Contact:  quarantine 
เช่น วงิ เวียนศีรษะ เดนิ โซเซ ซมึ  สับสน  contact in single room 
กำรตดิ ตอ่  : สำมำรถตดิ ตอ่ ไดห้ ลำยทำง  หรือชัก  มีกำรเคล่ือนไหวของลูกตำ  for a maximal incuba-
ดงั น ้ี ผิดปกติ  แขนและขำกระตุก  ควำมดัน tion period 
1)  สตั วส์ คู่ น ไดแ้ ก ่ ตดิ จำกสกุ รท่ี โลหติ และชพี จรแปรปรวน และอำจถึง  • PPE: Level C 
ติดเชอื้  โดย เสยี ชีวิตได้ • Note:  Protocol  like 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 143 - Direct contact Ebola virus disease
- Contact with body flu- • Potential bio–weapon 
ids class C
- Aerosolization  of  respi-
ratory or urinary secre-
tions
2)  ติดจำกค้ำงคำว  โดยสัมผัส
สำรคดั หล่ัง หรอื รับประทำน
ผลไม้/น้�ำตำลสด  ที่ค้ำงคำว
กินไว้
• คนสคู่ น โดยกำรสมั ผสั สำรคดั หลงั่

144 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค เช้อื สาเหตุ แหลง่ รังโรค/การติดตอ่ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดับความ
ฟักตัว and Quarantine เสย่ี ง*

โรคตดิ เชอื้ Hendra virus  แหลง่ รงั โรค : ค้ำงคำวกินผลไม้  ไข้สูง  ปวดศีรษะ  เจ็บคอ  วิงเวียน  ซึม  16–9  • Case:  negative  pres- Risk group 
ไวรสั เฮนดรา Family Paramyxoviridae โดยค้ำงคำวจะไม่มี และสบั สน หรอื อำกำรคลำ้ ยไขห้ วดั ใหญ่  วัน sure  isolation  room  4
(Hendra virus อำกำร  เช้ืออยู่ใน  ปอดอักเสบ  ในรำยท่ีมีอำกำรรุนแรง  with close contact and 
disease) ปสั สำวะ และผลไม้ จะมอี ำกำรระบบทำงเดนิ หำยใจลม้ เหลว  airborne precaution
ที่ ค ้ ำ ง ค ำ ว กิ น  สมองอกั เสบ และอำจถงึ ข้ันเสียชีวติ ได้ • Contact:  quarantine 
โดยม้ำจะติดเชื้อ contact in single room 
จำกกำรกินผลไม้  for a maximal incuba-
ที่ปนเปื้อนปัสสำวะ tion period 
ห รื อ น้� ำ ล ำ ย ข อ ง  • PPE: Level C 
คำ้ งคำวทม่ี เี ชอื้  และ • Note:  ถึงแม้จะไม่มี 
อำจท�ำให้ม้ำแสดง หลักฐำนกำรแพร่เช้ือจำก 
อำกำรป่วยได้ คนสู่คน  แต่เนื่องจำกเป็น 
ไวรสั ตระกลู เดยี วกบั นปิ ำห ์
กำรติดตอ่  : ค น ติ ด จ ำ ก ส ำ ร  จึงใช้มำตรกำรสูงสุด  คือ 
คั ด ห ลั่ ง ข อ ง ม ้ ำ ท ่ี เหมือนโรคติดเช้ือไวรัส 
ติดเช้ือ  แตย่ งั ไม่พบ  อโี บลำ
รำยงำนคนติดจำก
คำ้ งคำว หรอื คนสคู่ น

โรค เชื้อสาเหตุ แหล่งรงั โรค/การติดต่อ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดบั ความ
ฟกั ตัว and Quarantine เส่ยี ง*

โรคตดิ เชอ้ื Ebola virus  แหล่งรงั โรค : ค้ำงคำวกินผลไม ้ • มีไข้สูงทันทีทันใด  อ่อนเพลีย  21–2 วนั • Case:  negative  pres- Risk group 
ไวรสั อโี บลา Family Flaviviridae  นับเป็นแหล่งรังโรค ปวดศีรษะ  ปวดกล้ำมเนื้อ  และ  sure  isolation  room  4
(Ebola virus มี 5 สำยพนั ธ์ุ ได้แก่  ต ำ ม ธ ร ร ม ช ำ ต ิ เจ็บคอ ตำมดว้ ยอำกำร อำเจียน ทอ้ ง with close contact and 
disease) - Zaire ebolavirus (EBOV)  ทั้งนี้ยังพบกำรติด เ สี ย   แ ล ะ มี ผื่ น นู น แ ด ง ต ำ ม ตั ว  airborne precaution
- Sudan  ebolavirus  เ ช้ื อ ใ น สั ต ว ์ ทั้ ง ท่ี  (maculo–papular rash)  • Contact:  quarantine 
(SUDV)  แสดงอำกำรและไม่ • กรณีอำกำรรุนแรง  มีเลือดออกง่ำย  contact in single room 
- Burdibugyo  ebolavirus  แสดงอำกำร  เช่น  โดยเกิดท้ังเลือดออกภำยในและ  for a maximal incuba-
(BDBV)  สตั วต์ ระกลู ลงิ  แอน-  ภำยนอกร่ำงกำย  มักเกิดร่วมกับ  tion period 
- Tai  Forest  ebolavirus  ทิโลป  สัตว์เลี้ยงลูก  ภำวะตับถูกท�ำลำย  ไตวำย  หรือ  • PPE: Level C 
(TAFV)  ด้วยนมขนำดเล็ก  อำกำรของระบบประสำทส่วนกลำง  • Note:  see  in  special 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 145 - Reston  ebolavirus  รวมถงึ สตั วเ์ ลยี้ งและ ชอ็ ก และเสยี ชีวติ guideline
(RESTV)  ปศุสตั ว์  ได้แก ่ สนุ ขั   • ระยะแพร่เชื้อของโรค  เฉพำะช่วงที่มี 
สกุ ร เปน็ ต้น อำกำรป่วย  โดยโอกำสกำรแพร่เช้ือ 
3 สำยพนั ธแ์ุ รก พบอตั รำปว่ ย กำรตดิ ต่อ :  จะต่�ำในช่วงแรกท่ีผู้ป่วยเริ่มมีอำกำร 
ตำย รอ้ ยละ 90–25  • สตั วส์ ู่คน  ดังนั้น  กำรตรวจจับผู้ป่วยให้ได้ต้ังแต ่
2 สำยพนั ธหุ์ ลงั  พบอำกำรไม่ อำกำรน้อย ๆ จึงมีควำมสำ� คญั สูง
รนุ แรง โดยทงั้  5 สำยพนั ธเ์ุ คย 1) ติดจำกกำรสัมผัสเลือด  หรือ 
มีกำรระบำดในทวีปแอฟริกำ  เครอ่ื งในของลงิ ทต่ี ดิ เชอื้ โดยตรง
ซงึ่  RESTV เปน็ สำยพนั ธท์ุ เ่ี คย
พ บ ท่ี ฟ ิ ลิ ป ป ิ น ส ์ แ ล ะ ลิ ง ท่ี 2) ติดจำกกำรช�ำแหละสัตว์เล้ียง
ฟิลปิ ปินส์ส่งไปสหรัฐอเมรกิ ำ ลูกดว้ ยนม

3) ยังไม่พบข้อมูลกำรติดเช้ือ 
ผำ่ นละอองฝอยทลี่ อยในอำกำศ
ชดั เจน
• คนสู่คน 
1) ติดจำกกำรสัมผสั  สำรคดั หลง่ั  
อำท ิ เลือด น้�ำอสจุ ิ ฯลฯ หรอื
อวยั วะของผู้ตดิ เชือ้ โดยตรง
2) ตดิ ตอ่ ผำ่ นเขม็ ฉดี ยำทปี่ นเปอ้ื นเชอื้
3) ตดิ จำกกำรสมั ผัสศพโดยตรง

146 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค เช้ือสาเหตุ แหล่งรงั โรค/การติดต่อ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดับความ
ฟกั ตวั and Quarantine เส่ียง*
เหมอื น Ebola
โรคติดเชื้อ Maburg virus เหมือน Ebola ไข้สูงเฉียบพลัน  อ่อนเพลีย  ปวดกล้ำม-  21–2 วนั Risk group 
ไวรัสมาร์บวร์ก Family Flaviviridae เนือ้ และปวดศีรษะมำก เจบ็ คอ อำเจียน  4
(Maburg virus (Family เดียวกบั  Ebola)  ท้องเสีย  และมีผื่นนูนแดงตำมตัว 
disease) มีอำกำรเลือดออกง่ำยซึ่งมักเกิดร่วมกับ 
ภำวะตับถูกท�ำลำยไตวำย  มีอำกำรทำง 
ระบบประสำทส่วนกลำง  ช็อก  อวัยวะ 
หลำยระบบเส่ือมหน้ำที่  และอำจถึงข้ัน 
เสยี ชีวิตได้

โรคทางเดนิ SARS coronavirus แหลง่ รังโรค : ค้ำงคำวกนิ แมลง ไข้สูง  ปวดตำมตัว  ปวดศีรษะ  บำงรำย  10–2 วนั • Case:  negative  pres- Risk group 
หายใจ Family Coronaviridae กำรตดิ ต่อ :  ติดต่อจำกคนสู่คน อำจมีอำกำรของระบบทำงเดินหำยใจ  sure  isolation  room  3
เฉยี บพลัน R0 = 2–5   ทำงละอองฝอย  เล็กนอ้ ย อำจมอี ำกำรถำ่ ยเหลว อำกำร with close contact and 
รุนแรง หรือ ปอดอักเสบ  และอำจถึงข้ันเสียชีวิต  airborne precaution
โรคซาร์ส CFR 9.4 % • Contact:  quarantine 
(Severs contact in single room 
Acute for a maximal incuba-
Respiratory tion period 
Syndrome– • PPE: Level C 
SARS) • Note:  see  in  special 
topic

โรค เช้ือสาเหตุ แหลง่ รังโรค/การติดต่อ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดับความ
ฟกั ตวั and Quarantine เสยี่ ง*

โรคติดเช้ือ MERS coronavirus แหล่งรงั โรค : อฐู มไี ข ้ ไอ หอบเหนอื่ ย บำงรำยจะมอี ำกำร  16–2 วนั  เหมือน SARS Risk group 
ทางเดนิ หายใจ Coronaviridae ทำงระบบทำงเดนิ อำหำร ไดแ้ ก ่ อจุ จำระ  3
ตะวนั กลาง R0 < 1 กำรติดตอ่  :  ร่วง  และคลื่นไส้  หรืออำเจียน  ในกรณ ี
(Middle East • สัตว์ส่คู น : ตดิ จำกกำรสมั ผัสอูฐ/ ที่มีอำกำรรุนแรงจะมีภำวะปอดบวม 
Respiratory ด่มื ผลติ ภัณฑจ์ ำกอูฐ หรือไตวำยได ้ CFR 35.7 %
Syndrome– • คนสู่คน  :  ติดต่อผ่ำนทำงละออง
MERS) ฝอย

วัณโรคด้อื ยา เชือ้ แบคทีเรีย Mycobacte- แหล่งรังโรค : – วัณโรคที่มีกำรด้ือยำ  4  ขนำนร่วมกัน  – • Case:  negative  pres- Risk group 
หลายขนาน rium ซง่ึ มหี ลำยชนดิ  เชอ้ื ที่ ได้แก่  sure  isolation  room  3
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 147 ชนิดรนุ แรงมาก พบบอ่ ยที่สดุ และเปน็ ปัญหำ กำรติดตอ่  : ติ ด ต ่ อ โ ด ย ก ำ ร สู ด - ไอโซไนอะซดิ  (Isoniazid)  with close contact and 
(Extensively ในประเทศไทย คอื  เช้ือ  หำยใจเอำละอองฝอย  - ไรแฟมพิซนิ  (Rifampicin)  airborne precaution
drug–resistant Mycobacterium tuber- ท่ีมีเชื้อวัณโรคเข้ำสู่  - กลุ่มยำฟลูออโรควิโนโลน  (Fluoro- • Contact:  quarantine 
Tuberculosis: culosis ปอด quinolones)  contact in single room 
XDR–TB) - กลมุ่ ยำทำงเลอื กท ่ี 2 ทเ่ี ปน็ ยำชนดิ ฉดี   for a maximal incuba-
(Second–line injectable drugs)  tion period 
ผู้ป่วยจะมีอำกำรไอเร้ือรังหรือไอเป็น  • PPE: Level C 
เลอื ด เบื่ออำหำร น้ำ� หนักลด อ่อนเพลีย 
มีไข ้ เจบ็ หน้ำอก หอบเหนือ่ ย สำมำรถ 
แพรเ่ ชอื้ สผู่ อู้ น่ื ไดใ้ นรำยทมี่ อี ำกำรรนุ แรง 
จะมีอำกำรระบบกำรหำยใจล้มเหลว 
และอำจถงึ ขน้ั เสียชีวิตได้

148 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค เชือ้ สาเหตุ แหลง่ รงั โรค/การตดิ ตอ่ อาการ ระยะ Concept of Isolation ระดบั ความ
โรคติดเชื้อไวรัส SARS Coronavirus–2 ฟกั ตัว and Quarantine เส่ยี ง*
โคโรนา 2019 Family Coronaviridae แหลง่ รงั โรค : อยู่ระหว่ำงกำรรักษำ มไี ข ้ ไอ นำ้� มกู  เจบ็ คอ ไมไ่ ดก้ ลนิ่  กำรรบั รส 2–14 เหมือน SARS
(Coronavirus กำรตดิ ต่อ : ติดต่อจำกคนสู่คนทำง ผดิ ปกติ หำยใจเร็ว หำยใจเหน่อื ย หรือ วนั Risk group 
Disease 2019 : ละอองฝอย  หำยใจลำ� บำก หรือมภี ำวะปอดอกั เสบ 3
COVID–19)

ค�าอธบิ าย Risk group [อา้ งอิงจากองคก์ รอนามัยโลก ค.ศ. 2004]

Risk group 1 : เช้ือท่ีไม่มีควำมเส่ียงหรือเสี่ยงน้อยต่อบุคคลและชุมชน ได้แก่ เชื้อโรคท่ีไม่ก่อให้เกิดโรคในคนและสัตว์ เช่น เช้ือ Lactobacillus acidophilus เป็นต้น 
ให้กำรดูแลโดยใชร้ ะดับควำมปลอดภัยพน้ื ฐำนระดับท ่ี 1 (Basic Biosafety level 1) ไมต่ ้องอำศยั เคร่อื งมอื พเิ ศษ

Risk group 2 : เชอื้ กลมุ่ นม้ี คี วำมเสย่ี งปำนกลำงสำ� หรบั บคุ คล แตม่ คี วำมเสย่ี งนอ้ ยสำ� หรบั ชมุ ชน เปน็ เชอ้ื โรคทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ โรคในคนหรอื สตั ว ์ แตไ่ มเ่ ปน็ อนั ตรำยรำ้ ยแรงตอ่ ผทู้ ำ� งำน 
ในห้องปฏิบัติกำร ชุมชน ปศุสัตว์หรือส่ิงแวดล้อม โรคท่ีเกิดมีวิธีป้องกันและมีธีกำรรักษำท่ีได้ผล และควำมเสี่ยงต่อกำรแพร่เช้ือมีจ�ำกัด เช่น เช้ือ Bacillus
cereus เป็นตน้  กำรดูแลตอ้ งใชร้ ะดบั ควำมปลอดภยั สงู กวำ่ กลมุ่ แรก คือ Basic biosafety level 2 ซ่งึ ต้องม ี biological safety cabinet

Risk group 3 : เชื้อกลุ่มน้ีมีควำมเสี่ยงสูงต่อบุคคล แต่มีควำมเส่ียงน้อยต่อชุมชน เป็นเชื้อก่อโรคร้ำยแรงในคนหรือสัตว์ท่ีปกติจะไม่แพร่จำกคนหรือสัตว์ที่ติดเช้ือไปยังคนหรือ 
สตั ว์อน่ื  โรคทีเ่ กิดมวี ธิ ีป้องกนั และวิธรี กั ษำที่ได้ผล เชอ้ื ในกลุ่มนเี้ ชน่  เช้อื  Mycobacterium bovis เป็นต้น กำรดูแลใช ้ biosafety level 3 ซึ่งมีหลกั กำรเหมือน 
biosafety level 2 แตต่ อ้ งเพม่ิ มำตรกำรปอ้ งกันกำรสมั ผัสและควบคมุ กำรเข้ำไปในบรเิ วณทม่ี เี ช้อื

Risk group 4 :  เชื้อที่มีควำมเส่ียงสูงส�ำหรับบุคคลและชุมชน ได้แก่ เช้ือท่ีก่อโรคร้ำยแรงในคนและสัตว์ที่สำมำรถแพร่ไปยังบุคคลอ่ืนหรือสัตว์อ่ืนโดยทำงตรงหรือทำงอ้อม โรคท่ีเกิดยังไม่ม ี
วธิ ปี อ้ งกนั และไมม่ วี ธิ รี กั ษำทไี่ ดผ้ ล เชน่  เชอ้ื  Ebola เปน็ ตน้  กำรดแู ลตอ้ งอำศยั  biosafety level 4 ซง่ึ นอกจำกจะใชห้ ลกั กำรของ biosafety level 3 แลว้ ยงั ตอ้ งเพม่ิ ระบบ 
กรองอำกำศและเปน็ หอ้ งระบบควำมดนั ลบ ตอ้ งใช ้ biological safety cabinet

แนวทางการตรวจทางหอ้ งปฏบิ ตั ิการ สา� หรับโรคติดตอ่ อันตราย

1. กาฬโรค

ประเภท Bubonic Pneumonic Septicemic
ชนิดตัวอยา่ ง
ภาชนะใส่ตวั อยา่ ง Pus aspirate Sputum/suction  Blood

วิธีตรวจ Sterile container  Sterile container  -  ขวด  Hemoculture  ส�ำหรับกำรตรวจ
การขนสง่ เพำะเช้ือ
สถานที่ตรวจตวั อย่าง
-  Sterile  container  ส�ำหรับกำรตรวจ 
PCR 

Bacterial culture Bacterial culture Bacterial culture
PCR PCR PCR, [Ag–dipstick]

Cold chain Cold chain Bact. C/S = non cold chain
PCR, Ag = Cold chain

-  ศูนย์วทิ ยำศำสตร์สขุ ภำพโรคอบุ ตั ใิ หม ่ คณะแพทยศำสตร์ 
  โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ์ สภำกำชำดไทย

ชนดิ ตวั อยา่ ง 2. ไขท้ รพิษ
ภาชนะใส่ตวั อย่าง Throat swab, Nasopharyngeal swab, Acute serum and whole blood
วธิ ีตรวจ Sterile container 
- Real–time PCR
การขนสง่ - consensus (c) PCR + Sequencing  
สถานท่ตี รวจตวั อย่าง
[Serology, Virus isolation–Not available in Thailand]
Cold chain with UN box
- Real–time PCR ตรวจทีส่ ถำบนั วจิ ยั วทิ ยำศำสตรส์ ำธำรณสขุ  กรมวทิ ยำศำสตร์กำรแพทย์
- Consensus  PCR  +  Sequencing  ตรวจที่ศูนย์วิทยำศำสตร์สุขภำพโรคอุบัติใหม่  คณะ

แพทยศำสตร์ โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ ์ สภำกำชำดไทย

ชนิดตวั อยา่ ง 3. Crimean–Congo haemorrhagic fever
ภาชนะใส่ตวั อย่าง Blood (EDTA/Plasma), Tissue
วิธตี รวจ Tissue ใช้ Sterile container 
Bunyaviridae family cPCR and sequencing
การขนส่ง [Serology, Ag, Virus Isolation, IFA–Not available in Thailand]
สถานท่ีตรวจตัวอย่าง
Cold chain with UN box
-  ศนู ย์วทิ ยำศำสตรส์ ขุ ภำพโรคอุบตั ิใหม่ คณะแพทยศำสตร์ 
  โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ์ สภำกำชำดไทย

มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 149

ชนิดตวั อย่าง 4. West Nile Fever
ภาชนะใส่ตวั อยา่ ง Blood (EDTA/Plasma), CSF, Tissue
วธิ ตี รวจ
ตวั อยำ่ ง CSF/Tissue ใช้ Sterile container
การขนส่ง - Real–time PCR
สถานทีต่ รวจตวั อย่าง - Flavivirus Family cPCR  

[Serology, Virus isolation–Not available in Thailand]

Cold chain 
- กรมวิทยำศำสตรก์ ำรแพทย ์
- ศนู ย์วิทยำศำสตรส์ ุขภำพโรคอุบัติใหม ่ คณะแพทยศำสตร์ 

โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ์ สภำกำชำดไทย

ชนิดตวั อยา่ ง 5. Lassa Fever
ภาชนะใสต่ ัวอย่าง Blood (EDTA/Plasma) 
วิธีตรวจ Sterile 
Arenaviridae family cPCR with sequencing
การขนสง่ [Serology, Ag, Virus Isolation–Not available in Thailand]
สถานท่ีตรวจตัวอย่าง
Cold chain with UN box
-  ศูนย์วิทยำศำสตร์สขุ ภำพโรคอุบตั ิใหม ่ คณะแพทยศำสตร์ 
  โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ ์ สภำกำชำดไทย

ชนดิ ตวั อย่าง 6. Yellow Fever
ภาชนะใสต่ วั อย่าง Blood (EDTA/Plasma) 
วิธีตรวจ
Sterile 
การขนส่ง - Yellow Fever Virus Real–time PCR
สถานท่ีตรวจตวั อย่าง - Flavivirus Family cPCR  

[Serology, Virus isolation–Not available in Thailand]
Cold chain
- กรมวิทยำศำสตรก์ ำรแพทย ์
- ศูนยว์ ิทยำศำสตรส์ ุขภำพโรคอุบัตใิ หม ่ คณะแพทยศำสตร ์  

โรงพยำบำลจฬุ ำลงกรณ ์ สภำกำชำดไทย

ชนิดตัวอยา่ ง 7. Nipah virus disease และ 8. Hendra virus disease
ภาชนะใสต่ ัวอยา่ ง Blood (EDTA/Plasma)/Sputum/CSF 
วิธตี รวจ Sterile 
- Nipah: Real–time PCR, RT–PCR
- Paramyxovirus cPCR with sequencing (Niv, HeV)  

[Serology, virus isolation, IFA–Not available in Thailand]

150 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ัตงิ านทีมเฝา้ ระวงั สอบสวนควบคุมโรคและภัยสุขภาพ 2563

การขนส่ง 7. Nipah virus disease และ 8. Hendra virus disease (ตอ่ )
สถานทีต่ รวจตวั อยา่ ง Cold chain with UN box
- กรมวิทยำศำสตรก์ ำรแพทย์ 
- ศูนยว์ ทิ ยำศำสตร์สุขภำพโรคอบุ ัตใิ หม่ คณะแพทยศำสตร ์

โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ์ สภำกำชำดไทย

ชนิดตวั อยา่ ง 9. Ebola virus deisease และ 10. Marburg virus disease
- Blood (EDTA/Plasma)/Serum
ภาชนะใสต่ ัวอยา่ ง - Tissue/Oral swab
วิธีตรวจ Sterile 
- Real–time PCR, RT–PCR
การขนส่ง - Filovirus cPCR with sequencing  
สถานทต่ี รวจตัวอย่าง [Serology, virus isolation–Not available in Thailand]
Cold chain with UN box
- กรมวทิ ยำศำสตรก์ ำรแพทย ์
- ศนู ยว์ ิทยำศำสตรส์ ขุ ภำพโรคอุบตั ิใหม ่ คณะแพทยศำสตร ์

โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ์ สภำกำชำดไทย

11. SARS และ 12. MERS

ชนิดตวั อย่าง - NP + throat swab in a VTM/UTM
- Sputum/ET secretion
- Lung tissue
- Pair sera

ภาชนะใส่ตวั อย่าง - VTM/UTM for swab
- Sterile container for sputum/suction

วิธตี รวจ - Real–time PCR
- Betacoronavirus genus cPCR + sequencing
- Viral culture
- Seroconversion by NT

การขนสง่ Cold chain 

สถานท่ตี รวจตวั อยา่ ง SARS: 
- Real–time PCR ตรวจท่ีกรมวิทยำศำสตร์กำรแพทย์ 
- cPCR + sequencing ตรวจท่ีศูนยว์ ทิ ยำศำสตรส์ ุขภำพโรคอบุ ัติใหม ่  

คณะแพทยศำสตร์ โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ์ สภำกำชำดไทย
MERS: 
- กรมวิทยำศำสตร์กำรแพทย์ 
- ศูนยว์ ทิ ยำศำสตรส์ ุขภำพโรคอบุ ตั ิใหม ่ คณะแพทยศำสตร์           

โรงพยำบำลจุฬำลงกรณ์ สภำกำชำดไทย
- สถำบันบ�ำรำศนรำดูร

มาตรฐานและแนวทางปฏิบัติงานทีมเฝ้าระวังสอบสวนควบคุมโรคและภยั สขุ ภาพ 2563 151

ชนดิ ตวั อย่าง 13. XDR–TB
ภาชนะใส่ตัวอยา่ ง Sputum/ET secretion/Tracheal suction secretion
วธิ ีตรวจ Sterile container
- Molecular testing เช่น Line probe assays (LPAs) 
การขนสง่ - TB culture & DST
สถานทตี่ รวจตัวอย่าง Cold chain 
ตำมแนวทำงวัณโรคแหง่ ชำติ

ชนิดตัวอยา่ ง 14. COVID–19*
ภาชนะใส่ตวั อย่าง - Nasopharyngeal swab/Nasopharyngeal aspirate/Nasopharyngeal wash
วิธีตรวจ - Sputum/ET secretion/Tracheal suction secretion
- VTM/UTM for swab
- Sterile container for sputum/suction
- Real–time PCR
- Viral culture

การขนส่ง Cold chain 
สถานทต่ี รวจตัวอย่าง - สถำบนั วจิ ยั วิทยำศำสตร์สำธำรณสขุ  NIH กรมวิทยำศำสตรก์ ำรแพทย์
- ศนู ยว์ ิทยำศำสตรก์ ำรแพทยท์ ่เี ปิดใหบ้ ริกำร
- ศูนยว์ ทิ ยำศำสตร์สขุ ภำพโรคอบุ ัตใิ หม่ สภำกำชำดไทย (TRC–EID) 
- หอ้ งปฏิบัตกิ ำรอืน่  ๆ ทก่ี รมวิทยำศำสตรก์ ำรแพทย์ประกำศ

*หมายเหตุ :  เนื่องจำกโรคตดิ เชือ้ ไวรสั โคโรนำ 2019 (Coronavirus Disease 2019 : COVID–19) เปน็ โรคติดตอ่ อุบัติใหม่
      ดงั นั้นองค์ควำมร้อู ำจมีกำรปรบั เปลีย่ นได้

152 มาตรฐานและแนวทางปฏิบัตงิ านทีมเฝ้าระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563

แนวทางการเกบ็ ส่ิงส่งตรวจ สา� หรบั โรคติดต่ออันตราย

ขอ้ ควรระมดั ระวังในการเกบ็ ส่งิ ส่งตรวจ

    1.  หลกี เลี่ยงอปุ กรณท์ ี่มสี ำรประกอบท่ีอำจยบั ยั้งกระบวนกำร PCR ได้แก่
          -  Heparin (ให้ใช ้ EDTA: Ethylene Diamine Tetraacetic Acid แทน) 
          -  กำรสวมถุงมือชนดิ มีแปง้  
          -  ชุดสวอปท่ที ำ� จำกไม้ (ใหใ้ ชด้ ำ้ มพลำสติกแทน) 
          -  ส�ำลีจำกพืชธรรมชำต ิ (ใหใ้ ชว้ สั ด ุ Rayon แทน) 
          -  แอลกอฮอล์
          -  เหงอ่ื
    2.  หลีกเล่ยี งกำรใชว้ ัสดแุ บบแก้ว ควรเลือกใช ้ Sterile container แบบพลำสติก 
    3.  กำรติดฉลำกต้องติดลงบนอุปกรณ์เก็บสิ่งส่งตรวจ โดยฉลำกควรมีข้อมูลท่ีระบุถึงผู้เก็บส่ิงส่งตรวจ ชนิด และวันท ่ี
เก็บสิง่ ส่งตรวจ เชน่

ช่ือ–สกลุ  ............................. 
วันทเ่ี กบ็  ..../..../.............
ชนิดตวั อยำ่ งทเ่ี ก็บ ..............
    4.  หลังจำกเกบ็ สิง่ ส่งตรวจต้องพนั  parafilm รอบฝำภำชนะเกบ็ ส่งิ ส่งตรวจทกุ ครั้งเพอ่ื ปอ้ งกนั กำรร่วั ซมึ  โดยห้ำมใช ้
กระดำษกำว เทปกำว
    5.  กำรบรรจสุ ่ิงส่งตรวจคนบรรจแุ บบ 3 ชั้น โดย
      ชิ้นท่ี 1 บรรจุสิ่งส่งตรวจใส่ถุงซิปล็อก 1 ถุงต่อสิ่งส่งตรวจ 1 ตัวอย่ำง หำกสิ่งส่งตรวจเป็นของเหลว เช่น เลือด 
ปัสสำวะ หรอื มีเดยี เล้ยี งเชื้อ ควรห่อด้วยกระดำษซบั  
      ชนั้ ที่ 2 นำ� ส่งิ ส่งตรวจท่ีบรรจุแลว้  1 ชน้ั  บรรจลุ งในถุงซิปล็อกที่มีขนำดใหญ่ข้ึนหรือกลอ่ งพลำสติก 
      ชั้นที่ 3 น�ำส่ิงส่งตรวจท่ีบรรจุ 2 ชั้นแล้ว บรรจุลงในกระติกเก็บควำมเย็นหรือกล่องโฟม และปิดรอบฝำกล่อง 
ด้วยเทปกำว
    6.  กรณีตรวจหำเชื้อไวรัส ควรรักษำอุณหภูมิให้เย็น 4–8 องศำเซลเซียส ตลอดกำรขนส่ง โดยใส่เจลเก็บควำมเย็น 
(Gel Cool Pack, Ice pack) ลงในกระติกหรือกล่องโฟม 
    7.  กรณสี ง่ ตรวจโรคตดิ ตอ่ อนั ตรำยทอี่ ยใู่ นกลมุ่  Risk group 4 หรอื โรคอบุ ตั ใิ หมท่ ไี่ มท่ รำบสำเหต ุ ใหน้ ำ� สง่ ดว้ ยกลอ่ ง 
UN box โดยประสำนขอไดท้ ่ีกรมวิทยำศำสตรก์ ำรแพทย์
    8.  ควรจดั ท�ำฉลำก Biohazard ส�ำหรับกำรส่งตรวจโรคตดิ ตอ่ อนั ตรำย

มาตรฐานและแนวทางปฏิบตั ิงานทีมเฝ้าระวงั สอบสวนควบคุมโรคและภยั สุขภาพ 2563 153

การเกบ็ ตวั อยา่ ง Throat Swab

อุปกรณ์

  1. Viral Transport Media (VTM) หรอื  Universal Transport Media (UTM)
  2. Rayon Tipped Swab กำ้ นพลำสติก 
  3. ไม้กดลน้ิ
  4. กระตกิ หรอื กลอ่ งโฟมพรอ้ ม Ice pack
  5. สต๊ิกเกอร ์ หรอื  Label ติดหลอดเก็บตวั อยำ่ ง
  6. พำรำฟลิ ์ม (Parafilm)
  7. ถงุ ซิปลอ็ กขนำดเลก็ สำ� หรบั บรรจุส่งิ สง่ ตรวจ
  8. ถงุ ซปิ ล็อกขนำดใหญห่ รอื กระปุกพลำสตกิ

วิธกี ารเกบ็ ตวั อยา่ ง Throat Swab ส่งตรวจดว้ ยวิธี PCR

  1.  ให้ผู้ป่วยอ้ำปำกค้ำงไว้ ใช้ไม้กดลิ้นกดที่โคนลิ้นผู้ป่วย แล้วใช้ก้ำน swab ถูบริเวณทอนซิลและบริเวณ posterior 
    pharynx ทลี ะข้ำง ให้ครบทง้ั  2 ข้ำง 
  2.  จุ่มก้ำน swab ลงในหลอด VTM/UTM แล้วหมุดก้ำน swab ในน�้ำยำ VTM/UTM เพื่อให้สำรคัดหลั่งท่ีติดมำกับ 
    Rayon หลุดในน�ำ้ ยำ VTM/UTM มำกทสี่ ุด แลว้ หกั ด้ำมก้ำน swab ทงิ้  เพือ่ ปิดฝำหลอด VTM/UTM 
  3.  ปิดฝำหลอดให้สนิท พันรอบฝำด้วย Parafilm เพ่ือกันกำรรั่วซึม พร้อมตรวจเช็คควำมถูกต้องของสติ๊กเกอร ์
    ทีร่ ะบ ุ ชือ่  ชนดิ ส่ิงสง่ ตรวจ และวนั ท่เี กบ็ สิง่ สง่ ตรวจ
  4.  นำ� หลอด VTM/UTM ใสใ่ นถงุ ซปิ ลอ็ กชน้ั ท ่ี 1 เชด็ ถงุ ดว้ ยแอลกอฮอล ์ 70% แลว้ ใสใ่ นถงุ ซปิ ลอ็ ก หรอื กระปกุ พลำสตกิ  
    ชน้ั ท ่ี 2 และเชด็ ถงุ ซปิ ลอ็ กชน้ั ท ่ี 2 ดว้ ยแอลกอฮอล ์ 70% แลว้ ใสใ่ นถงุ ซปิ ลอ็ กชน้ั ท ่ี 3 เชด็ ถงุ ซปิ ลอ็ กดว้ ยแอลกอฮอล ์ 70% 
  5.  น�ำแชเ่ ยน็ ในกระติกหรือกลอ่ งโฟมทมี่ ี Ice pack เพอ่ื สง่ ตรวจหำเชอ้ื ตอ่ ไป

154 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ัตงิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคุมโรคและภัยสุขภาพ 2563

การเก็บตวั อย่าง Nasopharyngeal Swab

อุปกรณ์

  1. Viral Transport Media (VTM) หรือ Universal Transport Media (UTM) 
  2. Dacron หรอื  Rayon swab ทก่ี ำ้ นทำ� ดว้ ยลวดหรอื พลำสตกิ ออ่ น ถำ้ สง่ ตรวจไวรสั ตอ้ งไมเ่ คลอื บสำร calcium alginate 

Nasopharyngeal swab ชนดิ ลวด (polyester tipped)  Nasopharyngeal swab ชนิดดำ้ มพลำสติก (Flocked tyde) 
  3. กระตกิ หรือกลอ่ งโฟมพร้อม Ice pack
  4. สต๊กิ เกอร์ หรือ Label ตดิ หลอดเกบ็ ตวั อย่ำง
  5. พำรำฟลิ ์ม (Parafilm)
  6. ถงุ ซปิ ล็อกขนำดเลก็ สำ� หรบั บรรจสุ ิง่ สง่ ตรวจ
  7. ถุงซปิ ล็อกขนำดใหญห่ รอื กระปกุ พลำสตกิ

วิธกี ารเก็บตวั อย่าง Nasopharyngeal Swab สง่ ตรวจดว้ ยวธิ ี PCR

1.  ใช ้ Dacron หรอื  Rayon swab ทไ่ี มม่  ี calcium alginate สอดเขำ้  
  รูจมูก แล้วค่อย ๆ เลื่อนลงไปในโพรงจมูกอย่ำงช้ำ ๆ ให้ทิศทำง 
  ของลวดปลำยอ่อนต้ังฉำกกับใบหน้ำ  (ดังรูป) จนชนกับผนังของ 
  Nasopharynx 
2.  เม่ือชนกับผนังของ Nasopharynx แล้วหมุน swab 3 วินำที 
  แล้วค่อย ๆ ดึงกำ้ น swab ออกมำไมเ่ ร็วหรือช้ำเกินไป 
3.  จุ่มก้ำน swab ลงในหลอด VTM/UTM แล้วหมุดก้ำน swab 
  ในน�้ำยำ VTM/UTM เพ่ือให้สำรคัดหล่ังท่ีติดมำกับ Rayon 
  หลุดในน้�ำยำ VTM/UTM มำกที่สุด แล้วหักด้ำมก้ำน swab ทิ้ง 
  เพอื่ ปดิ ฝำหลอด VTM/UTM 
  4.  ปิดฝำหลอดให้สนิท พันรอบฝำด้วย Parafilm เพ่ือกันกำรร่ัวซึม พร้อมตรวจเช็คควำมถูกต้องของสติ๊กเกอร์ท่ีระบุ ชื่อ 
    ชนิดสง่ิ ส่งตรวจ และวนั ทีเ่ กบ็ สงิ่ ส่งตรวจ
  5.  น�ำหลอดเก็บตัวอย่ำงใส่ในถุงซิปล็อกชั้นที่ 1 เช็ดถุงด้วยแอลกอฮอล์ 70% แล้วใส่ในถุงซิปล็อก หรือกระปุกพลำสติก 
    ชั้นท่ี 2 และเช็ดถุงซิปลอ็ กดว้ ยแอลกอฮอล์ 70% 
  6.  น�ำแชเ่ ยน็ ในกระตกิ หรือกลอ่ งโฟมทมี่ ี Ice pack เพอ่ื สง่ ตรวจหำเชอื้ ต่อไป

ข้อพงึ ระวัง

  1.  กรณีท่ีผู้ถูกเก็บส่ิงส่งตรวจมีน�้ำมูก ให้ส่ังน�้ำมูกก่อนเก็บตัวอย่ำงเพ่ือป้องกันเมือกเหนียวของน�้ำมูกเคลือบปลำยก้ำน 
    swab ท�ำให้ไมส่ ำมำรถเกบ็ เชือ้ ไดเ้ ท่ำท่คี วร
  2.  กรณีส่งตรวจโรคติดต่ออันตรำยหรือโรคอุบัติใหม่ไม่ทรำบสำเหตุควรเก็บ Throat swab และ Nasopharyngeal swab 
    ใส่ใน VTM/UTM เดยี วกัน

มาตรฐานและแนวทางปฏิบัตงิ านทีมเฝ้าระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 155

การปอ้ งกันตนเองของผสู้ อบสวนโรค Covid–19, SARS, MERS

  ใหผ้ ปู้ ว่ ยใสห่ นำ้ กำกอนำมยั  ผสู้ มั ภำษณต์ อ้ งสวมอปุ กรณป์ อ้ งกนั รำ่ งกำยสว่ นบคุ คล (Personal protective equipment: PPE) 
ดังต่อไปนี้เป็นระดับต�่ำสุด และต้องยึดหลักกำรป้องกันโรคติดเชื้อระบบทำงเดินหำยใจและกำรติดเช้ือจำกกำรสัมผัสอย่ำง 
เคร่งครัด ได้แก่ กำรล้ำงมือทุกครั้งหลังกำรสอบสวนผู้ป่วยแต่ละรำย ระดับของอุปกรณ์ป้องกันตนเองที่ใช้ขณะสอบสวนโรค 
ขึ้นกบั อำกำรของผปู้ ่วยและกิจกรรมทดี่ ำ� เนนิ กำร ดงั นี้

สมั ภาษณ์ (โดยไมไ่ ด้เกบ็ ตัวอย่างสง่ ตรวจ) เกบ็ ตัวอย่างสง่ ตรวจ
จากระบบทางเดินหายใจ
อุปกรณป์ ้องกันตนเอง ผู้ปว่ ยไมม่ อี าการไอ ผปู้ ว่ ย
หรือมีอาการไอเพยี งเลก็ นอ้ ย มีอาการไอมาก +
หมวกคลมุ ผม +
Goggle or face shield – +/– –
Surgical mask +
N95 ข้นึ ไป –+ +
ถุงมือ (ใชแ้ ล้วทง้ิ )  +
ชดุ กำวนผ์ ำ้ แบบคลมุ เตม็ ตวั +–
หรือชดุ หม ี มีผ้ำคลมุ ศีรษะ
–+

+/– +

++

156 มาตรฐานและแนวทางปฏิบัติงานทีมเฝ้าระวงั สอบสวนควบคุมโรคและภัยสุขภาพ 2563

การสวมและถอดอปุ กรณป์ ้องกันการติดเชื้อแบบสารคดั หล่ัง

แนวทางการสวมใส PPE
เต็มรูปแบบ (ชุด Coverall)

1 234

- สวมหน้ากาก N95 หรือ P100 - สวมถุงหุ้มขา - สวมถุงมือช้ันใน - สวมชุดป้องกัน
สำหรับผู้ท่ีทำหน้าที่ disinfection (ไนไตรท์ 12 น้ิว) หากมีสายคล้องน้ิว
- ทำ Fit test โดยใช้มือ 2 ข้าง 6 ให้คล้องทับถุงมือช้ันใน
7
ทาบที่หน้ากาก 8

5

- สวมรองเท้าบูท - สวมแว่นครอบตา - สวมหมวกคลุมผม - ดึง hood
ดึงให้ชุดคลุมทับรองเท้าบูท (goggles) คลุมให้ครอบแว่นตาและใบหน้า
10 แกะเทปกาวที่ติดอยู่กับชุดป้องกัน
เพื่อปิดทับรอยซิปอีกช้ันหน่ึง

9

- สวมถุงมือคู่ท่ี 2 - สวม face shield
โดยให้ถุงมือคลุมชุดกาวน์ทั้งสองข้าง

เผยแพร่ : 13 ส.ค. 2563

มาตรฐานและแนวทางปฏิบตั งิ านทมี เฝ้าระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 157

การสวมและถอดอุปกรณป์ อ้ งกนั การติดเชือ้ แบบสารคดั หลง่ั

แนวทางการถอด PPE
เต็มรูปแบบ (ชุด Coverall)

123

- ถอดถุงมือชั้นนอก - ถอด face shield - ถอดชุดป้องกัน โดยรูดซิปจากบนลงล่าง
โดยจับสายรัดทางด้านหลัง - ดึงชุดจากหลังศีรษะไปด้านหลัง
4
5 ถอดชุดให้หลุดออกจากไหล่และลำตัว

6

- ถอดรองเท้าบูท - ถอดถุงหุ้มขา - ถอดถุงมือชั้นใน
ก้าวเข้ามายืนในผ้าชุบน้ํายาฆ่าเช้ือที่เตรียมไว้ แล้วก้าวไปสวมรองเท้าคู่ใหม่ - ล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล

- ท้ิงชุดป้องกันและรองเท้าบูท 9
ในถุงขยะพร้อมกัน

78

- ถอดหมวกคลุมผม - ถอดแว่นครอบตา (goggles) - ถอดหน้ากาก N95
- ล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล โดยจับสายรัดด้านข้างยกขึ้นเหนือศีรษะ - ดึงสายรัดด้านล่างมาข้างหน้า แล้วดึงไว้ใต้คาง

เผยแพร่ : 13 ส.ค. 2563 - ล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล - ดึงสายรัดด้านบนมาข้างหน้า
- ล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล

158 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ัตงิ านทีมเฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภยั สขุ ภาพ 2563

การสวมและถอดอุปกรณ์ป้องกันการตดิ เชื้อแบบละอองฝอย

เผยแพร่ : 10 ส.ค. 2563

แนวทางการสวมใส PPE ชุดกาวน

123

พรอ2-มสขทวาํางมFหทiนtาบาtกeทาsี่หกtนโาNดกย9าใ5กชมือ - สวมถุงหุมขา -(ไสนวไตมรถทุงม1ือ2ชนั้น้ิวใน)

4 5 6

- สหวากมมชุีดสากยาควนลอแขงนนยิ้วาว - สวมgแoวgนgคleรsอบตา - สวมหมวกคลุมผม
ใหคลองทับถุงมือชั้นใน
8 9
7

- ฟกใุงรหกณครลีทะใุมจหําาแหสยวัตวขนถมอตกงhาาสแรoลาทoระี่อใdคบาัดหจหนมลีาก่ังาร ใหค-ลุมสชวุดมกถาุงวมนือทค้ังูท2่ี 2ขาง - สวม Face Shield

มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ัตงิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภัยสุขภาพ 2563 159

การสวมและถอดอปุ กรณป์ ้องกันการติดเช้อื แบบละอองฝอย

แนวทางการถอด PPE ชุดกาวน

123

- ถอดถุงมือช้ันนอก โดย- จถับอสดายFรaัดcทeางSดhาieนlหdลัง โดย-จถับอทดางhดoานodหลัง

4 5 6

-โดถยอถดอชุดดกจาากวนดาแนขนหลยังาว แลวกา-วไถปอสดวถมุงรหอุมงขเทาาคูใหม - ถอดถุงมือชั้นใน
และรวบทิ้งโดยจับจากดานใน
8 9
7

โด-ยถจอับดจหากมทวากงคดลาุมนผหมลัง โดย-จับถสอาดยแรวัดนทคารงอดบานตาหลัง - ถอดหนากาก N95
โดยดึงสายรัดดานลางมาขางดึงไวใตคาง
เผยแพร่ : 10 ส.ค. 2563
แลวดึงสายรัดดานบนมาขางหา

160 มาตรฐานและแนวทางปฏิบตั ิงานทมี เฝ้าระวังสอบสวนควบคุมโรคและภัยสุขภาพ 2563

ตวั อย่าง การจดั การดา้ นอนามัยสง่ิ แวดลอ้ มเบื้องต้น กรณกี ารระบาดของโรคมือ เท้า ปาก
อุปกรณ์ปอ้ งกนั ในการลา้ งของเลน่ /ของใช้ กรณกี ารระบาดของโรคมอื เทา้ ปาก

หน้ำกำกอนำมยั ที่สำมำรถกรองกล่ินได้ แว่นครอบตำ

เอ๊ียมกนั สำรเคมี ถงุ มอื ไนไตรป้องกันน้ำ� มันกนั สำรเคมี รองเท้ำบูท
กะละมังท่ี 4
การลา้ งของเล่น/ของใช้ กรณีการระบาดของโรคมือ เท้า ปาก

กะละมังที่ 1 กะละมงั ที่ 2 กะละมงั ที่ 3

ขัดลำ้ งของเล่น/ของใช้ ลำ้ งฟอง แช่ของเลน่ /ของใช้ ลำ้ งของเลน่ /ของใช้
ด้วยนำ�้ ยำล้ำงจำน  จำกน�้ำยำลำ้ งจำน ในน�้ำผสมน�ำ้ ยำ  ดว้ ยนำ้� สะอำด 
หรือผงซักฟอก  หรอื ผงซกั ฟอก sodium hypochlorite 
ดว้ ยน�ำ้ สะอำด  ทคี่ วำมเขม้ ข้น 600 ppm.  โดยควรลำ้ งในนำ้� ไหลผ่ำน 
เพอื่ ชะลำ้ งสงิ่ สกปรก เชือ้ โรค  โดยควรลำ้ งในน�้ำไหลผำ่ น เป็นเวลำ 10-15 นำที แลว้ นำ� ไปตำกแดดใหแ้ ห้ง
และชว่ ยลดแรงตงึ ผิว

มาตรฐานและแนวทางปฏิบัตงิ านทีมเฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 161

การผสมคลอรนี เพ่ือการท�าลายเชอ้ื ในสง่ิ แวดล้อม กรณกี ารระบาดของโรคมอื เทา้ ปาก

ปรมิ ำณคลอรนี ทีต่ ้องใช ้ =  ควำมเข้มข้นของสำรละลำยคลอรนี ทต่ี ้องกำร (ppm) x ปริมำณสำรละลำยทต่ี อ้ งกำร (ลติ ร)
(ผง,กรมั  /นำ�้ , มลิ ลิลติ ร)                              ควำมเข้มขน้ ของสำรตัง้ ตน้  (%) x 10 (คำ่ คงท่)ี

คลอรนี =  600 ppm x 20 ลิตร
            6 x 10 
=  200 มิลลิลติ ร

คลอรนี 25 ml คลอรนี 60 ml คลอรีน 100 ml
250 ml 600 ml 1,000 ml

การเตรียมน้�ายาทา� ลายเชอื้ โดยใชน้ า�้ ยาฟอกขาว
ผสมสำรตง้ั ตน้ ทม่ี ี Sodium hypochlorite (NaOCl) 6% = 60.000 ppm เชน่  น้�ำยำฟอกผ้ำขำว มคี วำมเขม้ ขน้ เทำ่ กบั  600 ppm

NaOCl 1 มลิ ลิลติ ร ตอ่  น�้ำ 100 มิลลลิ ติ ร
น�ำ้  1 กะละมัง (ขนำดใหญ ่ เสน้ ผำ่ ศนู ยก์ ลำง 40 ซม. สูง 16 ซม.) ปรมิ ำตร 20 ลติ ร เท่ำกบั  20,000 มิลลิลติ ร

น�้ำยำฟอกผ้ำขำว 1 ฝำ มปี รมิ ำตร 10 มิลลลิ ิตร

NaOCl ปริมำตรน้�ำ (มลิ ลลิ ติ ร) NaOCl 20 x 1,000
(มิลลิลิตร) NaOCl 1 มิลลลิ ติ ร ต่อ น้ำ�  100 มิลลลิ ิตร 100

=  200 มิลลิลติ ร

ดงั นั้น  หำกตอ้ งผสมนำ้� ยำทำ� ลำยเชอื้ มคี วำมเขม้ ขน้ คลอรนี เทำ่ กบั  600 ppm ในนำ�้  20 ลติ ร
  ตอ้ งใช้ NaOCl 200 มิลลิลิตร เทำ่ กบั  200/10 = 20 ฝำ

162 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั ิงานทีมเฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563

การเกบ็ รักษาและนา� สง่ ส่ิงส่งตรวจ

การเก็บรกั ษา

  หลังเก็บส่ิงส่งตรวจแล้วควรน�ำส่งทันที แต่ในกรณีท่ียังไม่สำมำรถน�ำส่งได้ ให้น�ำสิ่งส่งตรวจแช่เย็นในอุณหภูมิระหว่ำง 
2–8 องศำเซลเซียส แล้วน�ำส่งภำยใน 72 ช่ัวโมง กรณีที่ไม่สำมำรถส่งตรวจภำยใน 72 ช่ัวโมง ให้เก็บในตู้แช่แข็ง –70 องศำ– 
เซลเซยี ส 
  ทง้ั นค้ี วรปรกึ ษำหอ้ งปฏบิ ตั กิ ำรทจ่ี ะสง่ ตรวจกอ่ นนำ� สง่ หรอื กอ่ นแชแ่ ขง็ ทกุ ครง้ั  เนอ่ื งจำกระยะเวลำและกำรรกั ษำอณุ หภมู  ิ
มผี ลตอ่ กำรตรวจทำงห้องปฏบิ ตั กิ ำร

การน�าสง่ ตัวอยา่ ง

  1.  หลังเก็บสิ่งส่งตรวจแล้ว ให้บรรจุภำชนะที่เก็บสิ่งส่งตรวจลงในถุงซิปล็อก กรณีเก็บตัวอย่ำงโรคติดต่ออันตรำยหรือ 
โรคอบุ ตั ใิ หมใ่ หบ้ รรจุแบบ 3 ชัน้
  2.  ตรวจเช็คจ�ำนวนและข้อมูลบนฉลำกส่ิงส่งตรวจให้ตรงกับทะเบียนน�ำส่งส่ิงส่งตรวจ กรณีรำยละเอียดของส่ิงส่งตรวจ 
บนฉลำกไม่ตรวจกับทะเบียนน�ำส่ง ให้ปรับแก้ตรงกันและในกรณีท่ี  (กรณีรำยละเอียดของส่ิงส่งตรวจยำวเกินกว่ำขนำด 
สลำก) ให้ระบหุ มำยเหตเุ พอ่ื แจง้ ห้องปฏิบัตกิ ำรให้ยดึ ขอ้ มูลใดเปน็ หลกั
  3.  บรรจุส่ิงส่งตรวจลงในกล่องโฟมที่มี Ice Pack และจัดเรียงตัวอย่ำงในแนวตั้ง ปิดฝำกล่องโฟมให้สนิทพันเทปกำว 
ให้เรียบร้อยเพอ่ื ปอ้ งกันฝำกลอ่ งเปิดระหว่ำงกำรขนสง่  
  4.  ติดใบปะหน้ำกลอ่ งเพ่ือระบสุ ถำนท ี่ และชอ่ งทำงตดิ ตอ่ ผู้น�ำสง่  และห้องปฏิบตั กิ ำรที่รับสิ่งสง่ ตรวจ 
  5.  ในกำรส่งสิ่งส่งตรวจให้ส่งพร้อมหนังสือน�ำส่งตัวอย่ำง ทะเบียนน�ำส่งสิ่งส่งตรวจ และแบบส่งส่ิงส่งตรวจ เพื่อแสดง 
รำยละเอียดกำรสง่ ตรวจสง่ิ ส่งตรวจ
ตัวอย่างการบรรจแุ ละนา� ส่ง

มาตรฐานและแนวทางปฏิบัติงานทีมเฝา้ ระวังสอบสวนควบคุมโรคและภยั สุขภาพ 2563 163

การสนับสนนุ คา่ ตรวจวิเคราะห์ โดยกองระบาดวทิ ยา กรมควบคมุ โรค

การสนับสนุนคา่ ตรวจวิเคราะห์เพ่อื การตรวจวินิจฉยั โรค
1. โรคติดต่ออันตราย ตาม พ.ร.บ. โรคติดต่อ พ.ศ. 2558 (ยกเว้นโรค XDR–TB และโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนำ 2019 

(COVID-19) โดยเบิกจ่ำยตำมกลไก สปสช.) กองระบำดวิทยำเบิกจ่ำยทุกรำย ต้ังแต่ผู้ป่วยเข้ำเกณฑ์สอบสวนโรค (PUI) 
โดยนิยำมผู้ป่วยเข้ำเกณฑ์สอบสวนโรค (PUI) เป็นไปตำมเกณฑ์ในกำรเฝ้ำระวัง รำยงำน และสอบสวนโรค (Patients under 
investigated: PUI) สำ� หรับโรคตดิ ต่ออันตรำยและโรคตดิ ตอ่ ระหว่ำงประเทศ

2. โรคทต่ี อ้ งใชท้ กั ษะและเครอื่ งมอื ตรวจขน้ั สงู ทห่ี อ้ งปฏบิ ตั กิ ารปกตไิ มส่ ามารถตรวจได ้ (Biosafety Level 3–BSL3) 
ไดแ้ ก่ 

2.1 โรคติดเช้ือที่ท�าให้เกิดอาการไข้เลือดออก ได้แก่ โรคที่เกิดจำกกำรติดเช้ือ Guanarito virus, Junin virus 
        (ยกเว้น the candid 1# vaccine strain), Machupo virus, Sabia virus

2.2 โรคตดิ เชอื้ ท่ที �าให้เกดิ อาการไข้สมองอกั เสบ ไดแ้ ก่ Tick–borne encephalitis virus complex
2.3 โรคติดเชอื้ ท่ที �าใหเ้ กดิ อาการแสดงทางผวิ หนัง ได้แก่ Herpesvirus simiae (Herpes B หรือ Monkey B virus), 
        Variola minor virus (Whitepox) 
2.4 Disease X เป็นโรคที่มีควำมสำมำรถในกำรแพร่กระจำยได้อย่ำงรวดเร็ว และในปัจจุบันยังไม่มีกำรค้นพบ 
        ยำรักษำหรอื กำรปอ้ งกันใด ๆ 
3. โรคที่อาจเก่ียวข้องกับอาวุธชีวภาพ (และไม่อยู่ใน 12 โรคติดต่ออันตราย) สนับสนุนเฉพำะอำวุธชีวภำพ 
กลุม่  A และ C
3.1 อาวุธชีวภาพกลุ่ม A เป็นอำวุธชีวภำพท่ีสำมำรถเผยแพร่หรือถ่ำยทอดจำกคนสู่คนได้ง่ำย ส่งผลให้อัตรำ 
        กำรตำยสูงและมีผลกระทบด้ำนสำธำรณสุขเป็นอย่ำงมำก อำจท�ำให้เกิดควำมตื่นตระหนกในสังคม ตัวอย่ำง 
        อำวธุ ชวี ภำพกลมุ่  A เชน่  Anthrax, Botulism, Tularemia, Machupo virus
3.2 อาวุธชีวภาพกลุ่ม C เป็นเช้ืออุบัติใหม่ท่ีสำมำรถปรับเปล่ียนพันธุวิศวกรรมในอนำคตให้สำมำรถ 
        ผลิตได้ง่ำย สำมำรถแพร่กระจำยได้ในวงกว้ำงและก่อให้เกิดอัตรำกำรป่วยและอัตรำตำยตำยสูง ท�ำให้เกิด 
        ผลกระทบทำงสำธำรณสุขเป็นอยำ่ งมำก ตัวอย่ำงอำวธุ ชวี ภำพกลุม่  C เชน่  Hantavirus
4. โรคพิษสนุ ัขบา้  กรณผี ู้ป่วยเสยี ชวี ิตสงสัยโรคพิษสนุ ขั บำ้
การสนบั สนุนคา่ ตรวจวเิ คราะห์เพ่ือการสอบสวนโรค
1. โรคติดตอ่ อุบตั ใิ หม่ที่เกิดทั้งในและต่างประเทศ เชน่

1.1 โรคไข้หวัดนก ต้งั แต่ผู้ปว่ ยสงสยั
1.2 โรคติดเชอ้ื ไวรัสซกิ า โดยเบกิ จำ่ ย 4 กรณ ี ไดแ้ ก่
          1)  หญงิ ตงั้ ครรภท์ มี่ ผี น่ื  รว่ มกบั อำกำรอยำ่ งนอ้ ย 1 อำกำร ไดแ้ ก ่ ไข ้ ตำแดงหรอื ปวดขอ้  (PUI Pregnancy) 
          2)  ทำรกแรกเกดิ ทพี่ บควำมผดิ ปกต ิ ไดแ้ ก ่ ศรี ษะเลก็  หรอื พบหนิ ปนู จบั ในเนอ้ื สมอง (brain calcification) 
            หรอื กุมำรแพทย์สงสยั  Congenital Zika syndrome  (อำยุไม่เกิน 1 เดือนหลังคลอด) 
          3)  ผู้ป่วยกลุ่มอำกำรกิลแลง–บำร์เร (Guillain–Barre Syndrome) และผู้ป่วยโรคทำงระบบประสำท 
            อกั เสบอ่นื  ๆ ภำยหลังติดเช้ือ
          4)  หญงิ ตงั้ ครรภห์ ลงั คลอด ท่ีมผี ลยนื ยนั กำรติดเช้ือระหว่ำงต้งั ครรภโ์ ดยตรวจทัง้ มำรดำและบตุ ร 

164 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคุมโรคและภยั สุขภาพ 2563

1.3 Leishmaniasis กรณกี ำรสอบสวนเม่อื พบผ้ปู ่วยยืนยนั
1.4 โรคตดิ เช้ือแบคทเี รีย ได้แก่ Lyme Fever, Rocky Mountain Spot Fever
1.5 โรคตดิ เชอื้ ไวรัส ไดแ้ ก ่ Hantavirus, Rift Valley Fever, Monkey Pox
1.6 โรคตดิ เชอ้ื ปรสิตและหนอนพยาธิ ไดแ้ ก่ Trypanosomiasis, Onchocerciasis
2. เหตกุ ารณท์ เ่ี ขา้ เกณฑส์ อบสวนของ JIT กรมควบคมุ โรค (สว่ นกลาง) ตามเงอ่ื นไขการสอบสวนโรคของทมี ปฏบิ ตั กิ าร
สอบสวนควบคมุ โรค (Joint Investigation Team: JIT)
3. เหตกุ ารณก์ ารสอบสวนโรคท่นี อกเหนอื จากขอ้ 1–2 แต่อยู่ตามเกณฑด์ ังต่อไปน้ี
    3.1  เหตุกำรณ์กำรสอบสวนโรคท่ีเป็นส่วนหน่ึงของหลักสูตร FETP, FETH, FEMT และนักเรียนในหลักสูตร 
        เปน็ ผสู้ อบสวนหลกั
    3.2  เหตกุ ำรณก์ ำรสอบสวนโรคทผี่ บู้ ริหำรกรมควบคุมโรคให้ควำมสนใจ
โดยมเี อกสาร/หลกั ฐานประกอบการเบิกจ่าย ประกอบด้วย
  1.  หนังสอื เรียกเก็บเงนิ จำกหน่วยงำนทต่ี รวจ และ
  2.  หนังสือน�ำส่งส่ิงส่งตรวจจำก สคร./กรว. ทั้งนี้ต้อง สคร./กรว. ต้องบันทึกข้อมูลในฐำนข้อมูล Event–based DDC 
    กรมควบคมุ โรค (กรณโี รค MERS ตอ้ งบนั ทึกขอ้ มลู ในฐำนข้อมูล MERs–CoV) และ
  3.  ผลกำรตรวจวเิ ครำะห์ทำงหอ้ งปฏิบัติกำรตัวจริง และ
  4.  หนังสืออ้ำงถึง อนื่  ๆ (ถ้ำมี) 

มาตรฐานและแนวทางปฏิบตั ิงานทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคุมโรคและภยั สุขภาพ 2563 165

แนวทางขอรับการสนับสนนุ คา่ ตรวจวเิ คราะห์ จากกองระบาดวทิ ยา (กรว.)

หนว่ ยงำนในพ้นื ท่ี พบเหตุกำรณ์ผิดปกติ
สคร./ สปคม. และ

จะด�ำเนินกำรเกบ็ สิ่งส่งตรวจ

แจง้  สคร./ สปคม.

พิจำรณำตำมเกณฑ์ ไม่เขำ้ เกณฑ์ พิจำรณำตำมเกณฑ์ ไมเ่ ขำ้ เกณฑ์ แจ้งให้
สนบั สนนุ ของ กรว. สนบั สนุนของ หน่วยงำน
สคร./ สปคม.
ทรำบ

เข้ำเกณฑ์

เข้ำเกณฑ์ ดำ� เนนิ ตำมแนวทำงของ
สคร./ สปคม.

แจง้ ให้หน่วยงำนในพ้นื ท่ี
ส่งตวั อย่ำงไปยัง

ห้องปฏิบตั กิ ำรท่กี ำ� หนด

แจง้ เหตุกำรณแ์ ละบันทกึ ขอ้ มลู
ในฐำนขอ้ มลู  Event–based DDC

ส่งเอกสำรประกอบกำร เอกสารประกอบการขอสนับสนนุ คา่ ตรวจ
ขอสนบั สนุนคำ่ ตรวจให ้ กรว.   1.  ส�ำเนำหนงั สือส่งตัวอย่ำง
  2.  รำยกำรตวั อยำ่ งทสี่ ง่ ตรวจ
กรว. ชอ่ งทางการส่ง
ลงทะเบยี นในฐำนขอ้ มูล   หำกส่งรปู แบบกระดำษ
กำรเบิกจ่ำยคำ่ ตรวจ   ใหส่ ่ง fax : 0 2590 3845
ทำงห้องปฏิบัติกำร   ไฟล์ scan หรอื ไฟล์รปู ภำพ ใหส้ ง่
  Email : [email protected]

166 มาตรฐานและแนวทางปฏิบตั ิงานทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563

เกณฑ์ในการเฝ้าระวัง รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI)
ส�าหรบั โรคติดต่ออนั ตรายและโรคตดิ ต่อระหวา่ งประเทศ ข้อมลู ปรับปรงุ ณ วันที่ 5 ธันวาคม 2562

1. กาฬโรค พน้ื ท่ที ีพ่ บ ประเทศท่พี บ สถานทก่ี กั กัน สถานท่สี ง่ ตรวจ
อาการ ประวตั ปิ จั จัยเส่ยี ง การระบาดของโรค การระบาดของโรคลา่ สุด ผสู้ งสัย/ผู้ปว่ ย ทางห้องปฏิบัติการ

1.1 ก ำ ฬ โ ร ค ต ่ อ ม น้� ำ เ ห ลื อ ง  รว่ มกบั  มปี ระวตั เิ สย่ี งอยำ่ งนอ้ ย  :  พ.ศ. 2553-2558 มีรำยงำน  :  จีน (พฤศจิกำยน 2562)  PUI: ห้องแยกควำม Lab centers: 
  (Bubonic plague) ได้แก่   หนึ่งข้อดังตอ่ ไปน้ี   ผู้ป่วย 3,248 รำยท่ัวโลก  :  สำธำรณรฐั  ประชำธปิ ไตย  ดันลบ โรงพยำบำล - Thai NIH, DMSc (culture) 
  ต่อมน�้ำเหลืองโตที่รักแร้ หรือ  :  มีประวัติเดินทำงมำจำกพื้นท ี่   ผู้เสยี ชวี ิต 584 รำย    คองโก (กนั ยำยน 2562)  ของรฐั ในทอ้ งท่ ี - TRC-EID (Realtime 
  ขำหนบี  รว่ มกบั อำกำรอยำ่ งนอ้ ย    ท่ีเป็นโรคประจ�ำถิ่น พ้ืนที่  :  มกี ำรระบำดลำ่ สดุ ใน พ.ศ. 2560  :  มำดำกำสกำร์  Confirmed:    RT-PCR) 
  หนงึ่ อำกำร ไดแ้ ก ่ 1. ไขเ้ ฉยี บพลนั     ระบำด หรอื เขตตดิ โรคกำฬโรค    ทปี่ ระเทศมำดำกำสกำร ์ (ชว่ ง    (สิงหำคม 2562)  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 167   หรือ 2. มีอำกำรอักเสบของ    ภำยใน 14 วัน    เดอื นสงิ หำคม–ตลุ ำคม 2560)  :  บรำซิล (เมษำยน 2562)  ระดับเขตหรือ  Samples: 
  ต่อมน้�ำเหลือง ได้แก่ ปวด  :  สัมผัสกับผู้ป่วยกำฬโรค  :  มีกำรรำยงำนโรคเป็นประจ�ำ  ระดับกรม  Blood/Pus/Sputum/ 
  บวม แดง ร้อน    ภำยใน 14 วัน    ในทวีปเอเชีย แอฟริกำ  Throat swab 
:  สัมผัสหนูโดยตรง หรือ สัตว์    ตะวนั ออกกลำง และอเมรกิ ำ- 
1.2  กำฬโรคชนิดโลหิตเป็นพิษ     รงั โรคอนื่  ๆ หรอื  ถกู หมดั กดั     เหนือ  Other tests: 
  (Septicemia plague) ไดแ้ ก ่   Bacterial septicemia 1
  ไข้สูงเฉียบพลัน หรือแพทย์ 
  วินจิ ฉยั  โลหิตเป็นพษิ  

1.3  กำฬโรคปอด (Pneumonic  
  plague) ได้แก่ ปอดอักเสบ  
  ได้แก่ 1.ไข้ 2.ไอ และ 3.หอบ  
  หรอื แพทยว์ นิ จิ ฉยั ปอดอกั เสบ 

1.4  กำฬโรคคอหอย (Pharyngeal  
  plague) ไดแ้ ก ่ คอหอยอกั เสบ  
  (Pharyngitis) และตอ่ มนำ�้ เหลอื ง 
  ท่บี รเิ วณคออกั เสบ 

168 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 เกณฑใ์ นการเฝ้าระวงั รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรับโรคตดิ ตอ่ อันตรายและโรคตดิ ต่อระหวา่ งประเทศ ข้อมูลปรบั ปรงุ ณ วนั ที่ 5 ธันวาคม 2562

2. ไข้เลือดออกไครเมยี นคองโก พืน้ ท่ที ีพ่ บ ประเทศทีพ่ บการระบาด สถานท่กี ักกัน สถานท่ีสง่ ตรวจทาง
อาการ ประวตั ิปัจจยั เสยี่ ง การระบาดของโรค ของโรคลา่ สดุ ผ้สู งสยั /ผปู้ ่วย หอ้ งปฏบิ ัตกิ าร

ผู้ปว่ ยท่มี ีอำกำร ดังต่อไปนี้ รว่ มกบั  มปี ระวตั เิ สยี่ งอยำ่ งนอ้ ย  :  มีรำยงำน endemic ในกลุ่ม  :  ปำกีสถำน   PUI: หอ้ งแยก Lab centers : BSL3 เทา่ นนั้  
1. ไข้ต้ังแต่ 38 องศำเซลเซียส   หนง่ึ ขอ้ ดังต่อไปนี ้   ประเทศแอฟริกำ บอลข่ำน    (พฤศจกิ ำยน 2562)  ควำมดันลบ  -  TRC-EID  
  ข้นึ ไป และ  :  มีประวัติเดินทำงมำจำกพื้นท ี่   ตะวนั ออกกลำง เอเชยี ตะวนั ตก  :  อนิ เดีย   โรงพยำบำลของรัฐ    (Conventional RT-PCR +
2. อำกำรทำงเดินอำหำร ได้แก่     ที่เป็นโรคประจ�ำถ่ิน พ้ืนท่ี    และเอเชยี ใต ้   (กันยำยน 2562)  ในท้องท่ ี   sequencing) 
  ปวดท้อง คลื่นไส้ อำเจียน     ร ะ บ ำ ด ห รื อ เ ข ต ติ ด โ ร ค  :  พนื้ ทร่ี ะบำด (WHO สงิ หำคม  :  ยูกันดำ   Confirmed: 
  ท้องเสยี  และ    ไข้เลือดออกไครเมียนคองโก    2562) ได้แก่ จีน ไต้หวัน    (สิงหำคม 2562)  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ Samples :
3. เลือดออก หรือมีภำวะเลือด    ภำยใน 14 วัน    อินเดีย ปำกีสถำน อิหร่ำน  :  สหรฐั อำหรับ เอมเิ รตส์   ระดับเขต หรือ   Blood/Tissue necropsy 
  ออกง่ำย (Viral hemorrhagic   :  เคยถกู เหบ็ ทมี่ เี ชอ้ื กดั     อัฟกำนิสถำน ตุรกี โอมำน    (สงิ หำคม 2562)  ระดบั กรม 
  fever syndrome)  :  สัมผัสเลือดหรือเน้ือเย่ือของ    อซุ เบกสิ ถำน รสั เซยี  บลั กำเรยี   :  สำธำรณรัฐ แอฟรกิ ำใต ้ Other tests :
  ค น   ห รื อ สั ต ว ์ ท่ี ติ ด เ ช้ื อ    แ อ ล เ บ เ นี ย   ส ำ ธ ำ ร ณ รั ฐ    (พฤษภำคม 2562)  :  VHF families PCR: 
  ไขเ้ ลือดออกไครเมยี นคองโก    แอฟริกำใต้ ซูดำน และมอริ-  :  นำมิเบีย     Arenavirus family,  
  เตเนียน    (พฤษภำคม 2562)    Bunyavirus family,  
  Flavivirus family,  
  Filovirus family 
:  Tropical Africa Malaria/ 
  Dengue/YF/Rift Valley 
  Fever etc. 

เกณฑใ์ นการเฝ้าระวัง รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรับโรคตดิ ตอ่ อนั ตรายและโรคติดต่อระหว่างประเทศ ขอ้ มูลปรบั ปรุง ณ วันที่ 5 ธันวาคม 2562

3. ไข้เวสตไ์ นล์ พืน้ ท่ที พ่ี บ ประเทศที่พบการระบาด สถานท่ีกกั กนั สถานทสี่ ่งตรวจ
อาการ ประวตั ปิ ัจจัยเสีย่ ง การระบาดของโรค ของโรคล่าสดุ ผู้สงสัย/ผู้ปว่ ย ทางหอ้ งปฏิบัตกิ าร

1. ผู้ป่วยท่มี ีอำกำรไข ้ และมอี ำกำร  รว่ มกบั  มปี ระวตั เิ ดนิ ทำงมำจำก  :  พบกำรระบำดในทวปี แอฟรกิ ำ  :  อติ ำล ี   PUI: ห้องแยกท่ีมี  Lab centers: 
  ทำงระบบประสำทอย่ำงน้อย  พ้ืนท่ีท่ีเป็นโรคประจ�ำถ่ิน พื้นท ่ี   ยโุ รป อเมรกิ ำเหนอื  ตะวนั ออก    (พฤศจิกำยน 2562)  มงุ้ ลวด โรงพยำบำล  - Thai NIH  
  หน่ึงข้อดังต่อไปนี้ ระดับควำม  ร ะ บ ำ ด ห รื อ เ ข ต ติ ด โ ร ค    กลำง และเอเชียตะวนั ตก  :  กรซี    ของรฐั ในท้องที ่   (Real-time RT-PCR) 
  รู้สึกตัวเปล่ียนแปลง หรือ  ไข้เวสตไ์ นล ์ ภำยใน 30 วัน  :  พ้ืนท่ีระบำด (2562) ใน    (พฤศจกิ ำยน 2562)  Confirmed: - TRC-EID  
  มีอำกำรชัก หรือมีอำกำรกล้ำม    ประเทศกรซี  โรมำเนยี  ไซปรสั   :  เยอรมนั    หอ้ งแยกโรค ระดับ    (1. Real-time RT-PCR 
  เนอ้ื อ่อนแรง หรอื     อิตำลี ฮังกำรี บัลแกเรีย    (พฤศจกิ ำยน 2562)  เขต หรอื ระดบั กรม    2. Conventional RT-PCR
2. แพทยว์ นิ จิ ฉยั เปน็ ไขส้ มองอกั เสบ    เซอร์เบีย สหรัฐอเมริกำ  :  โรมำเนยี    * ไม่จ�ำเป็นต้องใช้    + sequencing) 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 169   อิสรำเอล แคนำดำ และ    (ตุลำคม 2562)  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ - BIDI  
  โรมำเนยี   :  ฮงั กำรี  
  (ตลุ ำคม 2562)    (Real-time RT-PCR) 
:  บัลแกเรีย   - Mahidol university
  (สงิ หำคม 2562)    (Real-time RT-PCR) 
:  สหรฐั อเมริกำ  Samples:
  (สงิ หำคม 2562)    Blood/CSF 
:  บรำซลิ    Other tests: 
  (กุมภำพนั ธ์ 2562)    MeningoEncephalitis 
  pathogen panel 

170 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 เกณฑใ์ นการเฝ้าระวัง รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรบั โรคติดต่ออนั ตรายและโรคตดิ ต่อระหวา่ งประเทศ ขอ้ มูลปรับปรงุ ณ วนั ท่ี 5 ธันวาคม 2562

4. ไข้เหลอื ง พืน้ ท่ีทีพ่ บ ประเทศท่พี บการระบาด สถานทีก่ ักกนั สถานท่ีส่งตรวจ
อาการ ประวตั ิปจั จัยเสยี่ ง การระบาดของโรค ของโรคล่าสดุ ผสู้ งสัย/ผู้ปว่ ย ทางห้องปฏบิ ัติการ

ผทู้ มี่ อี ำกำรไขต้ ง้ั แต ่ 38 องศำเซลเซยี ส  รว่ มกบั  มปี ระวตั เิ ดนิ ทำงมำจำก  พ้ืนท่ีท่ีมีการกระจายของเช้ือ :  ไนจเี รีย   PUI: ห้องแยกที่มี  Lab centers:
ขึ้นไป  พื้นที่ท่ีเป็นโรคประจ�ำถิ่น พื้นท ี่ ในทวีปอเมริกาใต้ : บรำซิล    (พฤศจกิ ำยน 2562)  มุ้งลวดโรงพยำบำล  - Thai NIH  
ระบำดหรอื เขตตดิ โรคไข้เหลอื ง  โคลอมเบีย เอกวำดอร์ เปรู  :  เวเนซเุ อลำ  ของรัฐในทอ้ งท่ ี   (Real-time RT-PCR) 
อาการที่พบได้: ไข้ หนำวสัน่   ภำยใน 14 วัน และ ไม่ได้รับ  เวเนซุเอลำ กำยอำนำ ซูรินำเม    (พฤศจิกำยน 2562)  Confirmed: - TRC-EID  
ปวดศรี ษะ ปวดกลำ้ มเนอื้  ปวดหลงั   วัคซีนป้องกันโรคไข้เหลือง  โบลิเวีย และปำรำกวัย :  โกตดิววั ร์   ห้องแยกโรค ระดับ    (1. Real-time RT-PCR  
เบ่ืออำหำร คล่ืนไส้ และอำเจียน  10 วันก่อนเดินทำงเข้ำพ้ืนท ่ี   (กรกฎำคม 2562)  เขต หรอื  ระดบั กรม    2. Conventional RT-PCR
ผปู้ ว่ ยมกั มไี ขส้ งู  รว่ มกบั ชพี จรเตน้ ชำ้   ระบำดหรือเขตติดโรค  พ้ืนท่ีที่มีการกระจายของเช้ือ :  บรำซิล   * ไม่จ�ำเป็นต้องใช้    + sequencing) 
ผิดปกติ  ในทวปี แอฟรกิ า : เซเนกลั  กนิ  ี     (พฤษภำคม 2562)  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ - BIDI  
กนิ -ี บสิ เซำ เซยี รร์ ำลโี อน ไลบเี รยี   :  ยูกนั ดำ  
สำธำรณรัฐอิสลำมมอริเตเนีย    (พฤษภำคม 2562)    (Real-time RT-PCR) 
ไนเจอร ์ บรู ก์ นิ ำฟำโซ มำล ี ชำด  :  เปร ู   - Mahidol university 
ไนจีเรีย โกตดิวัวร์ เบนิน โตโก     (กมุ ภำพนั ธ ์ 2562)    (Real-time RT-PCR) 
กำนำ แคเมอรูน สำธำรณรัฐ- :  โบลเิ วยี    Samples:
แอฟรกิ ำกลำง ซดู ำน เซำทซ์ ดู ำน     (กมุ ภำพันธ์ 2562)    Blood 
เอธิโอเปีย เคนยำ ยกู ันดำ  Other tests:
สำธำรณรฐั ประชำธปิ ไตยคองโก  -  VHF Families 
แองโกลำ สำธำรณรัฐคองโก  -  Tropical Africa infection 
กำบอง และบุรุนด ี

เกณฑ์ในการเฝ้าระวงั รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรบั โรคตดิ ตอ่ อนั ตรายและโรคติดตอ่ ระหว่างประเทศ ขอ้ มลู ปรบั ปรงุ ณ วันที่ 5 ธันวาคม 2562

5. ไขล้ าสซา พนื้ ทท่ี ่พี บ ประเทศท่พี บการระบาด สถานทกี่ กั กนั สถานทีส่ ่งตรวจทาง
อาการ ประวัตปิ จั จยั เสยี่ ง การระบาดของโรค ของโรคลา่ สุด ผูส้ งสัย/ผูป้ ่วย หอ้ งปฏบิ ัติการ

ผู้ท่ีมีอำกำรไข้ตั้งแต่ 38 องศำ-  ร่วมกับ มีประวัติเดินทำงมำ  :  พบคร้ังแรกใน พ.ศ. 2512  :  ไนจเี รีย   PUI: หอ้ งแยก  Lab centers: BSL3 เทา่ นน้ั
เซลเซยี สขน้ึ ไป จำกพื้นที่ท่ีเป็นโรคประจ�ำถ่ิน    และเป็นโรคประจ�ำถ่ินใน    (พฤศจกิ ำยน 2562)  ควำมดนั ลบ  - TRC-EID  
พื้นที่ระบำดหรือเขตติดโรค    กลมุ่ ประเทศแอฟรกิ ำตะวนั ตก  :  เซยี รร์ ำลโี อน  โรงพยำบำลของรฐั (Conventional RT-PCR
อาการทพี่ บได:้  ไข ้ ปวดศรี ษะ เจบ็ คอ  ไข้ลำสซำ ภำยใน 21 วนั   :  พ้ืนท่ีระบำดพบในประเทศ    (พฤศจกิ ำยน 2562)  ในท้องท่ ี + sequencing) 
ไอ อำเจียน ท้องร่วง เจ็บหน้�ำอก    แอฟรกิ ำ ตะวันตก ได้แก ่ :  ไลบีเรีย   Confirmed:
และปวดบริเวณช่องท้อง มีอำกำร    ไนจเี รยี  ไลบเี รยี  เซยี รร์ ำลโี อน    (สงิ หำคม 2562)  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ Samples:
ตำอกั เสบ คออกั เสบและเปน็ หนอง    กนิ  ี สำธำรณรฐั  แอฟรกิ ำกลำง  :  กนิ  ี   ระดับเขต หรอื Blood/Tissue necropsy 
บำงรำยทมี่ อี ำกำรรนุ แรงจะมอี ำกำร    มำลี บูร์กินำฟำโซ โกตดิวัวร์    (กมุ ภำพันธ์ 2562)  ระดบั กรม 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 171 เลอื ดออก ชอ็ ก มอี ำกำรบวมทหี่ นำ้     กำนำเบนนิ  และ โตโก  :  โตโก   Other tests:
และคอ บำงรำยอำจมอี ำกำรหหู นวก    (มกรำคม 2562)  : VHF families PCR: 
จำกพยำธิสภำพท่ีเส้นประสำท  Arenavirus family, 
สมองคทู่ ี ่ 8  Bunyavirus family, 
Flavivirus family,  
Filovirus family 
: Tropical Africa infection 
Malaria/Dengue/YF/Rift 
Valley Fever etc. 

172 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 เกณฑ์ในการเฝา้ ระวัง รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรับโรคติดตอ่ อันตรายและโรคติดต่อระหวา่ งประเทศ ข้อมูลปรับปรุง ณ วนั ท่ี 5 ธันวาคม 2562

6. โรคติดเชื้อไวรัสนิปาห์ พ้ืนท่ที ีพ่ บ ประเทศท่พี บการระบาด สถานทกี่ กั กัน สถานที่สง่ ตรวจทาง
อาการ ประวัตปิ ัจจยั เสยี่ ง การระบาดของโรค ของโรคล่าสุด ผู้สงสยั /ผปู้ ่วย ห้องปฏบิ ตั ิการ

1. ผู้ป่วยที่มีอำกำรทำงติดเชื้อใน  ร่วมกับ มีประวัติเสี่ยงข้อใด  : พบการระบาดในคน ได้แก ่ :  อินเดยี    PUI: ห้องแยก  Lab centers: BSL3 เทา่ นน้ั
  ระบบทำงเดินหำยใจ เช่น มีไข้  ข้อหน่งึ ดังต่อไปนี้    อินเดีย บังคลำเทศ มำเลเซีย    (กรกฎำคม 2562)  ควำมดันลบ   - Thai NIH  
  ตั้งแต่ 38 องศำเซลเซียสขึ้นไป  :  สมั ผสั สำรคดั หลงั่ จำกคำ้ งคำว    และสิงคโปร์  :  บังคลำเทศ   โรงพยำบำลของรฐั   (Real-time RT-PCR) 
  ไอ หำยใจเหน่ือย หรือ หำยใจ    กนิ ผลไมโ้ ดยตรง เชน่  ปสั สำวะ  : พ้ืนท่ีพบเช้ือในค้างคาวกิน   (มนี ำคม 2562)  ในท้องท่ี  - TRC-EID  
  ลำ� บำก หรือ  :  รบั ประทำนอำหำรทปี่ นเปอ้ื น    ผลไม ้ ไดแ้ ก ่ อนิ เดยี  บงั คลำเทศ  Confirmed: (1. Real-time RT-PCR 
2. ป่วยที่มีกำรติดเช้ือในระบบ    ปัสสำวะค้ำงคำวกินผลไม้    ไ ท ย ม ำ เ ล เ ซี ย   กั ม พู ช ำ  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ  2. Conventional RT-PCR 
  ประสำท เช่น มีไข้ต้ังแต่ 38    เช่น น�้ำตำลสดท่ีไม่ผ่ำน    อินโดนีเซีย ปำปัวนิวกนิ  ี และ  ระดเั ขต หรอื + sequencing) 
  องศำเซลเซียสข้ึนไปคอแข็ง    ควำมร้อน หรือผลไม้ในปำ่     ออสเตรเลีย  ระดบั กรม 
  ซึมลง ระดับควำมรู้สึกตัว  :  สัมผัสสัตว์ป่วยสงสัยติดเชื้อ  Samples: 
  เปลีย่ นแปลง มีอำกำรชกั     ไวรัสนิปำห์ เช่น สุกร สุนัข   Blood/sputum/CSF 
  แมว มำ้  แพะ แกะ เป็นตน้  
:  สัมผัสสำรคัดหล่ังจำกผู้ป่วย  Other tests:
  ติดเชอ้ื ไวรสั นิปำหโ์ ดยตรง  MeningoEncephalitis 
:  มีประวัติเดินทำงมำจำกพื้นท ่ี pathogen Panel 
  ระบำดหรอื เขตตดิ โรคตดิ เช้ือ 
  ไวรัสนปิ ำห์ 

เกณฑใ์ นการเฝา้ ระวัง รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรบั โรคติดตอ่ อนั ตรายและโรคติดตอ่ ระหวา่ งประเทศ ข้อมูลปรบั ปรุง ณ วันที่ 5 ธนั วาคม 2562

7. โรคติดเชอื้ ไวรสั อีโบลา พนื้ ที่ท่ีพบ ประเทศท่พี บการระบาด สถานทกี่ ักกนั สถานที่ส่งตรวจทาง
อาการ ประวตั ิปัจจัยเสย่ี ง การระบาดของโรค ของโรคลา่ สดุ ผสู้ งสัย/ผปู้ ว่ ย หอ้ งปฏิบัตกิ าร

ผู้ที่มีอำกำรไข้ต้ังแต่ 38 องศำ-  ร่วมกับ มีประวัติสัมผัสโรค  : เป็นโรคประจ�ำถ่ินในแถบ  :  สำธำรณรฐั ประชำธปิ ไตย  PUI: หอ้ งแยก Lab centers: BSL3 เทา่ นนั้
เซลเซยี ส ข้นึ ไป ในชว่ ง 21 วนั กอ่ นเรม่ิ ปว่ ย ขอ้ ใด  ประเทศแอฟริกำ    คองโก  ควำมดนั ลบ  - Thai NIH  
ข้อหน่งึ  ต่อไปนี ้ : วันที่ 18 กรกฎำคม 2562    (พฤศจิกำยน 2562)  โรงพยำบำลของรัฐ (Real-time RT-PCR) 
อาการท่ีพบได้: มีไข้สูงทันทีทันใด  : อำศยั อย ู่ หรอื  เดนิ ทำงมำจำก  องคก์ ำร อนำมยั โลกประกำศ    ยกู ันดำ  ในท้องท ่ี - TRC-EID  
ออ่ นเพลยี  ปวดศรี ษะ ปวดกลำ้ มเนอ้ื   พนื้ ทที่ เ่ี ปน็ โรคประจำ� ถน่ิ  พนื้ ท ี่ ใหก้ ำรระบำดของไวรสั อโี บลำ    (มิถนุ ำยน 2562)  Confirmed: (1. Real-time RT-PCR 
และเจ็บคอ ตำมด้วยอำกำร  ระบำดหรือเขตตดิ โรคตดิ เชอื้   เป็นสถำนกำรณ์ฉุกเฉินด้ำน  ห้องแยกควำม 2. Conventional RT-PCR 
อำเจยี น อจุ จำระรว่ ง ทอ้ งเสยี  และ  ไวรัสอีโบลำ  สำธำรณสุขระหว่ำง ประเทศ  ดันลบ ระดับเขต  + sequencing) 
มีผื่น ในกรณีอำกำรรุนแรง จะม ี : ดูแลใกล้ชิดและสัมผัสผู้ป่วย  (PHEIC) หลังจำกน้ันยังพบ  หรือ ระดับกรม 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 173 เลอื ดออกงำ่ ย โดยเกดิ ทง้ั เลอื ดออก  หรือศพของผู้ป่วยที่สงสัย  กำรระบำดอย่ำงต่อเนื่องใน  Samples:
ภำยในและภำยนอกร่ำงกำย ภำวะ  ติดเชื้อไวรัสอโี บลำ  สำธำรณรฐั ประชำธปิ ไตยคองโก  Blood/Tissue necropsy 
ตบั ถกู ทำ� ลำย และไตวำย  : สัมผัสโดยตรงกับสัตว์จ�ำพวก  และยูกนั ดำ 
คำ้ งคำว หน ู ลงิ  สตั วป์ ำ่ เทำ้ กบี   Other tests:
ทมี่ ำจำกพนื้ ทร่ี ะบำดหรอื เขต  - VHF families PCR: 
ตดิ โรคติดเช้ือไวรัสอีโบลำ  - Tropical Africa infection 

174 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 เกณฑ์ในการเฝ้าระวงั รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรับโรคตดิ ต่ออันตรายและโรคติดต่อระหวา่ งประเทศ ข้อมลู ปรบั ปรงุ ณ วนั ที่ 5 ธนั วาคม 2562

8. โรคเมอรส์ พื้นท่ีทพี่ บ ประเทศทีพ่ บการระบาด สถานที่กักกนั สถานทสี่ ง่ ตรวจทาง
อาการ ประวัติปัจจัยเสย่ี ง การระบาดของโรค ของโรคล่าสดุ ผ้สู งสยั /ผู้ป่วย ห้องปฏบิ ัตกิ าร

กรณที ี่ 1 ผู้ป่วยติดเชื้อระบบทำง  กรณีท่ี 1 ร่วมกับ:  :  พน้ื ทร่ี ะบาด สำ� หรบั กรณที  ี่ 1.1  :  ซำอุดีอำระเบยี   PUI: ห้องแยก Lab centers:
  เดนิ  หำยใจสว่ นบน ไดแ้ ก ่   มีประวัติเดินทำงมำจำกพื้นท ่ี และ 1.2 (WHO: สิงหำคม    (พฤศจกิ ำยน 2562)  ควำมดันลบ - Thai NIH
  ไอ นำ้� มกู  เจบ็ คอ เปน็ ตน้     ระบำดหรือ เขตติดโรคเมอร์ส  2562) ได้แก่ บำห์เรน อิหร่ำน  :  สหรัฐอำหรับ เอมิเรตส์   โรงพยำบำลของรฐั (Real-time RT-PCR) 
กรณที ่ี 2 ผปู้ ว่ ยปอดบวมทม่ี ปี ระวตั  ิ   ในช่วงเวลำ 14 วันก่อนวันเริ่ม  จอรแ์ ดน คเู วต คเู วต เลบำนอน    (ตลุ ำคม 2562)  ในท้องที่ 
ป่วย และมีลักษณะอย่ำงใด  โอมำน กำตำร์ ซำอุดีอำระเบีย  Confirmed: - TRC-EID  
  เส่ียง หมำยถึง ผู้ป่วย    อย่ำงหน่ึงตอ่ ไปน ี้ ซีเรีย สหรัฐอำหรับ เอมิเรตส ์ หอ้ งแยกควำมดนั ลบ (1. Real-time RT-PCR 
  ปอดบวมทม่ี  ี ประวตั เิ สย่ี ง  1. มีอุณหภูมิกำยมำกกว่ำหรือ  และเยเมน  ระดับเขต หรือ 2. Conventional RT-PCR 
  อยำ่ งใดอยำ่ งหนงึ่  ในชว่ ง    เท่ำกับ 38 องศำเซลเซียส  : กลมุ่ ประเทศตะวนั ออกกลาง  ระดับกรม  + sequencing) 
  14 วนั  กอ่ นเร่มิ ปว่ ย  2. มี ป ร ะ วั ติ เ ข ้ ำ รั บ บ ริ ก ำ ร ใ น  สำ� หรบั กรณที  ่ี 1.3 และ 2 ไดแ้ ก ่
  โรงพยำบำลในพ้ืนที่ระบำด  บำห์เรน อียิปต ์ อหิ รำ่ น ตุรกี - BIDI  
กรณที ี่ 3 ผู้ป่วยปอดบวมรุนแรง    ในชว่ ง 14 วันกอ่ นวันเร่มิ ปว่ ย  อิรกั  อิสรำเอล จอรแ์ ดน คเู วต  (Real-time RT-PCR) 
  หรือภำวะระบบทำงเดิน  3. สัมผัสอูฐหรือด่ืมนมอูฐในช่วง  เลบำนอน โอมำน กำตำร์ 
  หำยใจลม้ เหลวเฉยี บพลนั     14 วันก่อนวนั เร่ิมป่วย  ซำอดุ ีอำระเบีย ซีเรยี   - Regional DMSc  
  (Acute Respiratory  4. สมั ผสั ใกลช้ ดิ กบั ผปู้ ว่ ยโรคเมอรส์   สหรฐั อำหรับเอมเิ รตส์ เยเมน  (Real-time RT-PCR) 
  Distress Syndrome:    ในชว่ ง 14 วันก่อนวนั เรมิ่ ปว่ ย  และดนิ แดนปำเลสไตน์ 
  ARDS) ท่ีไม่ทรำบเช้ือ  กรณีท่ี 2 ร่วมกบั - Mahidol University
  สำเหต ุ (ปอดบวม รนุ แรง  :  มปี ระวตั เิ ดนิ ทำงมำจำกประเทศ  หมายเหต ุ พน้ื ทรี่ ะบำดจะมกี ำร  (Prof. Pilaipun)  
  หมำยถงึ  ผปู้ ว่ ย ปอดบวม    ตะวันออกกลำงในช่วงเวลำ  ปรบั ปรุงทกุ  6 เดอื น  (Viral isolation) 
  ทตี่ อ้ งใสเ่ ครอ่ื งชว่ ยหำยใจ)    14 วันก่อนวนั เร่ิมป่วย 
  ถึงแม้ไม่มีประวัติเส่ียง  :  เป็นบุคลำกรทำงกำรแพทย์ที่  Samples:
  ดูแลผู้ป่วย ปอดบวม หรือ  Respiratory tract swab/
sputum 

  กต็ ำม    เจำ้ หนำ้ ทห่ี อ้ งปฏบิ ตั กิ ำรทต่ี รวจ  Other tests:
  ตวั อยำ่ งจำกระบบทำงเดนิ หำยใจ  Endemic and novel 
:  ผสู้ มั ผสั ใกลช้ ดิ  “ผปู้ ว่ ยเขำ้ ขำ่ ย”  pathogen such as AI 
  หรอื  “ผปู้ ว่ ยยนื ยนั ” โรคเมอรส์   or novel influenza 
:  ผู้ป่วยปอดบวมเป็นกลุ่มก้อน 
  (พบผู้ป่วย ต้ังแต่ 2 คนข้ึนไป) 
  ในชุมชนหรือที่ท�ำงำนเดียวกัน 
  หรือมีควำมเช่ือมโยงทำง 
  ระบำดวทิ ยำ 

เกณฑ์ในการเฝา้ ระวัง รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรับโรคตดิ ต่ออันตรายและโรคติดต่อระหว่างประเทศ ข้อมูลปรับปรุง ณ วันท่ี 5 ธนั วาคม 2562

9. โรคตดิ เช้ือไวรัสมารบ์ วรก์ พ้ืนทที่ พ่ี บ ประเทศทพ่ี บการระบาด สถานทีก่ กั กัน สถานทีส่ ่งตรวจทาง
อาการ ประวัตปิ ัจจยั เสยี่ ง การระบาดของโรค ของโรคลา่ สดุ ผูส้ งสัย/ผู้ป่วย ห้องปฏิบตั ิการ

ผู้ท่ีมีอำกำรไข้ ต้ังแต่ 38 องศำ-  รว่ มกบั  มีประวัตเิ สย่ี ง ดังนี้  ประเทศที่พบกำรระบำด ได้แก่  :  มำดำกัสกำร ์ PUI: ห้องแยก Lab centers: BSL3 เทา่ นัน้
เซลเซยี สขึน้ ไป : สัมผัสสำรคัดหลั่งของสัตว ์ เคนยำ แทนซำเนีย แองโกลำ    (พฤศจิกำยน 2560)  ควำมดันลบ - Thai NIH  
ที่เปน็  พำหะ ไดแ้ ก่ คำ้ งคำว  สำธำรณรฐั ประชำธปิ ไตยคองโก  :  เคนยำ  โรงพยำบำลของรฐั (Real-time RT-PCR) 
อาการที่พบได้: ไข้สูงเฉียบพลัน  : สัมผัสสำรคัดหลั่งของผู้ป่วย  หมายเหต ุ พ้ืนทรี่ ะบำดจะ   (พฤศจิกำยน 2560)  ในท้องท่ี  - TRC-EID  
ออ่ นเพลยี  ปวดกลำ้ มเนอ้ื  ปวดศรี ษะ  เชน่  เลือด น�ำ้ ลำย  ปรับปรุงทุก 6 เดือน  Confirmed: (1. Real-time RT-PCR 
ตำมมำด้วยอำกำรเจ็บคอ อำเจียน  : มีประวัติเดินทำงมำจำกพื้นท ี่ หอ้ งแยกควำมดนั ลบ  2. Conventional RT-PCR 
ท้องเสีย และมีผ่ืนนูนแดงตำมตัว  ระบำดหรือเขตติดโรคติดเชือ้   ระดบั เขต หรอื + sequencing) 
บำงรำยมีอำเจียน ถ่ำยเป็นเลือด  ไวรสั มำรบ์ วรก์   ระดับกรม 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 175 เลือดก�ำเดำไหล เลือดออกตำม  Samples:
ไรฟัน มีภำวะตับถูกท�ำลำย ไตวำย  Blood/Tissue necropsy 
และ มีอำกำรทำงระบบประสำท 
สว่ นกลำง  Other tests:
- VHF families PCR: 
- Tropical Africa infection 

176 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 เกณฑใ์ นการเฝ้าระวงั รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรบั โรคติดต่ออนั ตรายและโรคติดตอ่ ระหว่างประเทศ ข้อมลู ปรับปรงุ ณ วนั ที่ 5 ธันวาคม 2562

10. โรคตดิ เช้ือไวรสั เฮนดรา พืน้ ท่ีทพ่ี บ ประเทศทพี่ บการระบาด สถานที่กกั กนั สถานท่ีสง่ ตรวจทาง
อาการ ประวตั ปิ จั จยั เส่ียง การระบาดของโรค ของโรคล่าสดุ ผสู้ งสัย/ผู้ป่วย ห้องปฏบิ ัตกิ าร

1. ผู้ป่วยที่มีอำกำรทำงติดเช้ือ  ร่วมกับ มีประวัติเสี่ยงข้อใด  พ.ศ. 2547 และ 2551 มรี ำยงำน  :  ออสเตรเลยี   PUI: ห้องแยก Lab centers: BSL3 เท่านน้ั
ในระบบทำงเดินหำยใจ เช่น  ขอ้ หนึง่ ดังตอ่ ไปนี้  ในประเทศออสเตรเลีย    (กรกฎำคม 2559)  ควำมดันลบ  - TRC-EID
มีไข้ต้ังแต่ 38 องศำเซลเซียส  : สัมผัสสำรคัดหล่ังจำกม้ำที่  โรงพยำบำลของรัฐ (Conventional RT-PCR 
ข้ึนไป ไอ หำยใจเหนื่อย หรือ  ติดเช้อื   ในท้องที ่ + sequencing)
หำยใจล�ำบำก หรอื : สัมผัสปัสสำวะของค้ำงคำว  Confirmed:
2. ผู้ป่วยท่ีมีกำรติดเชื้อในระบบ  แมไ่ ก่  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ  Samples:
ป ร ะ ส ำ ท   เ ช ่ น   มี ไ ข ้ ตั้ ง แ ต ่ : เดินทำงมำจำกพ้ืนที่ระบำด  ระดับเขต หรอื   Blood/sputum/CSF 
38 องศำเซลเซียสขนึ้ ไป คอแข็ง  หรือเขตติดโรคติดเชื้อไวรัส  ระดับกรม 
ซึมลง ระดับควำมรู้สึกตัว  เฮนดรำ  Other tests:
เปลี่ยนแปลง มีอำกำรชกั   MeningoEncephalitis 
pathogen Panel 

เกณฑ์ในการเฝ้าระวงั รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรับโรคติดตอ่ อันตรายและโรคตดิ ตอ่ ระหว่างประเทศ ข้อมลู ปรบั ปรงุ ณ วันที่ 5 ธันวาคม 2562

11. โรคซาร์ส พน้ื ทท่ี ีพ่ บ ประเทศทพ่ี บการระบาด สถานท่ีกักกนั สถานที่ส่งตรวจทาง
อาการ ประวตั ปิ ัจจยั เสยี่ ง การระบาดของโรค ของโรคลา่ สุด ผสู้ งสยั /ผู้ปว่ ย หอ้ งปฏิบตั กิ าร

ผู้ปว่ ยท่ีมีอำกำรตำมเกณฑ ์ ดงั น้ี  ร่วมกับ มีประวัติในช่วงเวลำ  : พ.ศ. 2546 พบผู้ป่วยใน  :  จีน   PUI: หอ้ งแยก Lab centers:
กรณที ่ี 1 ผู ้ ป ่ ว ย ท่ี มี ไ ข ้ ตั้ ง แ ต  ่ 10 วันก่อนวันเร่ิมป่วย อย่ำงใด  ประเทศจีน ฮ่องกง สิงคโปร์  (เมษำยน 2546)  ควำมดันลบ  - Thai NIH  
  38  องศำเซลเซียสข้ึนไป  อย่ำงหน่ึงตอ่ ไปนี้  และหลำยประเทศ ในยุโรป  โรงพยำบำลของรัฐ (Real-time RT-PCR) 
  รว่ มกบั  ไอ หำยใจเหนอื่ ย  : มีประวัติใกล้ชิดกับผู้ป่วย  ทม่ี ปี ระวตั เิ ดนิ ทำงไปประเทศ  ในทอ้ งที่  - TRC-EID  
  หรือหำยใจ ล�ำบำก  ทส่ี งสยั  กำรตดิ เชอ้ื โรคซำรส์   จีนและฮ่องกง หลังจำกน้ัน  Confirmed: (1. Real-time RT-PCR 
: เดินทำงมำจำกพ้ืนท่ีระบำด  ไมม่ กี ำรรำยงำนผปู้ ว่ ยรำยใหม ่ หอ้ งแยกควำมดนั ลบ  2.Conventional RT-PCR 
กรณีที่ 2 ผทู้ เี่ สยี ชวี ติ จำกโรคตดิ เชอ้ื   : หรือเขตติดโรคโรคซำรส์   ระดับเขต หรือ + sequencing) 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 177   ทำงเดนิ หำยใจเฉยี บพลนั   อำศัยอยู่ในพ้ืนที่ระบำดหรือ  ระดับกรม 
  ท่ีหำสำเหตไุ มไ่ ด้  เขตติดโรคโรคซำรส์   Samples:

: สัมผัสสัตว์ท่ีเป็นแหล่งรังโรค  Respiratory tract swab/
ซำร์ส เช่น ชะมด  sputum 

Other tests:
Endemic and novel 
pathogen such as AI or 
novel influenza 

178 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 เกณฑใ์ นการเฝา้ ระวงั รายงาน และการสอบสวนโรค (Patients under investigated: PUI) ส�าหรบั โรคติดต่ออนั ตรายและโรคตดิ ตอ่ ระหวา่ งประเทศ ขอ้ มลู ปรบั ปรุง ณ วันที่ 5 ธนั วาคม 2562

12. ไขท้ รพิษ พนื้ ท่ที พ่ี บ ประเทศที่พบการระบาด สถานทีก่ ักกนั สถานที่ส่งตรวจทาง
อาการ ประวตั ิปจั จัยเสีย่ ง การระบาดของโรค ของโรคลา่ สุด ผู้สงสยั /ผู้ป่วย ห้องปฏบิ ัตกิ าร

ผูป้ ่วยทีม่ อี ำกำร ดังต่อไปนี้  รว่ มกบั  มปี ระวตั เิ สยี่ งอยำ่ งนอ้ ย  :  พ.ศ. 2504 ประเทศไทย  :  โซมำเลีย   PUI: หอ้ งแยก Lab centers: BSL3 เท่านั้น
1. ไข้ (อุณหภูมิร่ำงกำยมำกกว่ำ   หนึ่งข้อดังต่อไปนี้    มกี ำรระบำด ของโรคไขท้ รพษิ     (พ.ศ. 2520)  ควำมดนั ลบ  -  Thai NIH  
  38.3 องศำเซลเซียส) และ  :  มีประวัติเดินทำงมำจำกพื้นท ่ี   ครงั้ สุดท้ำย  โรงพยำบำลของรฐั   (Real-time RT-PCR)
2. ผ่ืนขึ้นหลังจำกมีไข้ 2 - 4 วัน    ระบำดหรอื เขตตดิ โรคไขท้ รพษิ   :  พ.ศ. 2520 พบผู้ป่วยโรค  ในทอ้ งท่ ี - TRC-EID  
  และ    ภำยใน 30 วัน    ไขท้ รพษิ รำยสดุ ทำ้ ยทปี่ ระเทศ  Confirmed:   (Conventional RT-PCR 
3. ลักษณะผ่ืนแบบแบนรำบ ต่อมำ  :  สั ม ผั ส กั บ ผู ้ ป ่ ว ย ส ง สั ย    โซมำเลีย  หอ้ งแยกควำมดนั ลบ   + sequencing) 
  จ ะ นู น ข้ึ น เ ป ็ น ตุ ่ ม ก ล ม  ๆ    โรคไขท้ รพิษ ภำยใน 30 วนั   :  พ.ศ. 2523 WHO ประกำศโรค  ระดับเขต หรือ
  ขนำดใหญ ่ ซงึ่ มรี อยบมุ๋ ตรงกลำง  :  สงสัยเกิดจำกอำวุธชีวภำพ    ไขท้ รพษิ  ถกู กวำดลำ้ งหมดไป  ระดับกรม  Samples:
  หรอื ตดิ เชอ้ื จำกหอ้ งปฏบิ ตั กิ ำร    จำกโลก Eradicated  Blood/Skin biopsy/
:  ปัจจุบันไม่มีกำรระบำดของ  Skin lesion swab 
  โรคไข้ทรพิษ แต่สำมำรถเกิด 
  ในคนได้อีกจำกอำวุธชีวภำพ  Other tests:
  หรอื กำรตดิ จำกหอ้ งปฏบิ ตั กิ ำร  Zoonotic pox such as 
  (มีกำรเก็บเช้ือไวรัสชนิดน ้ี monkey pox, cow pox 
  ที่ประเทศสหรัฐอเมริกำ และ  or another animal pox 
  รสั เซีย) 

สถาบันท่ีมีห้องตรวจทางห้องปฏบิ ัติการ ทม่ี ี BSL3 ไดแ้ ก่ เอกสารอ้างอิง :  https://www.who.int/csr/don/en/ 
1. Thai NIH คือ สถำบนั วิจัยวิทยำศำสตรส์ ำธำรณสุข กรมวิทยำศำสตรก์ ำรแพทย์      :  http://www.promedmail.org/
2. TRC EID คอื  ศนู ยว์ ิทยำศำสตร์สขุ ภำพโรคอบุ ัติใหม ่ สภำกำชำดไทย

BIDI คอื  สถำบันบ�ำรำศนรำดูร กรมควบคุมโรค  สอบถามข้อมูลเพิม่ เตมิ ท ี่ :  ทีมตระหนักรู้สถำนกำรณ์ (SAT) ประจ�ำสปั ดำห ์ กรมควบคุมโรค  
Regional DMSC คือ ศูนย์วิทยำศำสตร์กำรแพทย ์ กรมวทิ ยำศำสตรก์ ำรแพทย์            โทร. 02-590-0694, 02-590-3839 
DDC คือ กรมควบคุมโรค          :  ทมี ปฏบิ ตั ิกำรสอบสวนควบคุมโรค (JIT)) ประจำ� สัปดำห์ กรมควบคมุ โรค  
DMSc คือ กรมวทิ ยำศำสตร์กำรแพทย์           โทร. 092-5167939, 02-5903810 
        :  สำยด่วนกรมควบคุมโรค 1422

มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 179

180 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 เงื่อนไขการออกสอบสวนโรคของทีมปฏิบตั ิการสอบสวนโรค (Joint Investigation Team: JIT) กองระบาดวทิ ยา  (ฉบบั ปรับปรุง มกรำคม 2563)
1.  เป็นเหตกุ ำรณท์ ม่ี ีควำมสำ� คัญสงู  มผี ลกระทบตอ่ สุขภำพ สังคม เศรษฐกจิ เป็นวงกวำ้ ง หรือ
2.  เปน็ เหตกุ ำรณท์ ไี่ ม่เคยเกดิ มำก่อน หรอื ก�าหนดเวลา
3.  เหตกุ ำรณ์กำรระบำดท่ีเขำ้ ตำมเกณฑ ์ ต่อไปนี้ การสอบสวนโรค
(B=Best practice,
โรค อ�าเภอ/ศบส. จงั หวัด/กทม. เขต ส่วนกลาง
-  ต้ังแตผ่ ู้ป่วยเข้ำเกณฑ์ -  ต้งั แต่ผ้ปู ่วยเข้ำเกณฑ์ -  ตัง้ แต่ผูป้ ่วยเขำ้ เกณฑ์ L=Law)
กาฬโรค -  ตง้ั แตผ่ ้ปู ว่ ยเขำ้ เกณฑ์ สอบสวนภำยใน 12 ชวั่ โมง หลงั
(Plague; Bubonic, สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  รบั แจ้ง (ทกุ ระดับ, L) 
Pneumonic, -  ตงั้ แต่ผู้ปว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ตงั้ แต่ผปู้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ตั้งแตผ่ ูป้ ่วยเขำ้ เกณฑ์ สอบสวนภำยใน 12 ชั่วโมง
Septicemic) -  ต้งั แตผ่ ู้ป่วยเขำ้ เกณฑ์ หลงั รบั แจ้ง (ทกุ ระดับ, L) 
ไขท้ รพิษ สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  (แจง้  WHO) 
(Smallpox) -  ตง้ั แตผ่ ้ปู ว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ตง้ั แตผ่ ปู้ ่วยเข้ำเกณฑ์ -  ตง้ั แตผ่ ้ปู ว่ ยเขำ้ เกณฑ์ สอบสวนภำยใน 12 ช่ัวโมง 
หลงั รบั แจง้  (ทกุ ระดับ, L) 
ไข้เลือดออก -  ตั้งแต่ผ้ปู ่วยเขำ้ เกณฑ์ สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI) 
ไครเมียนคองโก สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนภำยใน 12 ชัว่ โมง
(Crimean–Congo -  ต้ังแต่ผู้ป่วยเข้ำเกณฑ์ -  ต้ังแต่ผูป้ ่วยเข้ำเกณฑ์ -  ตัง้ แต่ผู้ปว่ ยเขำ้ เกณฑ์ หลงั รบั แจง้  (ทกุ ระดบั , L) 
hemorrhagic fever; -  ตง้ั แตผ่ ู้ปว่ ยเข้ำเกณฑ์ สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI) 
CCHF) สอบสวนโรค (PUI) 
ไข้เวสตไ์ นล์
(West Nile fever)

โรค อา� เภอ/ศบส. จังหวดั /กทม. เขต สว่ นกลาง ก�าหนดเวลา
การสอบสวนโรค
ไข้เหลอื ง -  ตง้ั แตผ่ ปู้ ว่ ยเขำ้ เกณฑ์ -  ตง้ั แตผ่ ู้ป่วยเข้ำเกณฑ์ -  ตัง้ แต่ผปู้ ่วยเข้ำเกณฑ์ -  ตงั้ แตผ่ ู้ป่วยเขำ้ เกณฑ์ (B=Best practice,
(Yellow fever) สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI) 
L=Law)
โรคตดิ เชือ้ ไวรสั นิปาห์ -  ตั้งแต่ผ้ปู ว่ ยเขำ้ เกณฑ์ -  ตั้งแต่ผู้ปว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ตงั้ แต่ผ้ปู ่วยเข้ำเกณฑ์ -  ผ้ปู ว่ ยเข้ำขำ่ ย หรอื  ยนื ยนั สอบสวนภำยใน 12 ช่ัวโมง
(Nipah virus สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  หลงั รบั แจ้ง (ทุกระดบั , L) 
disease) สอบสวนภำยใน 12 ชวั่ โมง
-  ต้ังแต่ผปู้ ่วยเข้ำเกณฑ์ -  ตง้ั แต่ผปู้ ่วยเขำ้ เกณฑ์ หลงั รับแจ้ง (ทุกระดบั , L) 
สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI) 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 181 โรคตดิ เช้อื -  ตัง้ แตผ่ ูป้ ว่ ยเขำ้ เกณฑ์ -  ตงั้ แต่ผ้ปู ่วยเขำ้ เกณฑ์ สอบสวนภำยใน 12 ชั่วโมง
ไวรัสมารบ์ วรก์ สอบสวนโรค (PUI)  -  ตง้ั แต่ผปู้ ่วยเข้ำเกณฑ์ -  ต้งั แต่ผู้ป่วยเข้ำเกณฑ์ สอบสวนโรค (PUI)  หลงั รบั แจง้  (ทกุ ระดับ, L) 
(Marburg virus สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI) 
disease)
-  ตง้ั แต่ผ้ปู ว่ ยเขำ้ เกณฑ์ -  ต้งั แต่ผู้ปว่ ยเข้ำเกณฑ์
ไขล้ าสซา -  ต้งั แตผ่ ู้ป่วยเขำ้ เกณฑ์ สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  -  ตง้ั แต่ผปู้ ว่ ยเขำ้ เกณฑ์ สอบสวนภำยใน 12 ชั่วโมง
(Lassa fever) สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  หลังรบั แจ้ง (ทุกระดบั , L) 
-  ต้งั แต่ผปู้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ต้งั แตผ่ ูป้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์ สอบสวนภำยใน 12 ช่ัวโมง
โรคตดิ เช้อื ไวรสั อโี บลา -  ตั้งแต่ผู้ป่วยเข้ำเกณฑ์ สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  -  ตงั้ แต่ผปู้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์ หลงั รบั แจ้ง (ทุกระดบั , L) 
(Ebola virus สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI) 
disease; EVD) -  ตง้ั แต่ผู้ปว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ต้ังแต่ผูป้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์ สอบสวนภำยใน 12 ช่วั โมง
สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  -  ผ้ปู ่วยเขำ้ ขำ่ ย หรอื ยนื ยัน หลังรบั แจ้ง (ทุกระดบั , L) 
โรคติดเชอ้ื ไวรสั เฮนดรา -  ตั้งแต่ผปู้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์
(Hendra virus สอบสวนโรค (PUI)  -  ผูป้ ว่ ยเข้ำข่ำย หรอื ยนื ยนั สอบสวนภำยใน 12 ชัว่ โมง
disease) หลงั รับแจ้ง (ทุกระดับ, L) 

โรคซาร์ส -  ตัง้ แต่ผปู้ ว่ ยเขำ้ เกณฑ์
(Severe Acute Re- สอบสวนโรค (PUI) 
spiratory
Syndrome; SARS)

182 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค อา� เภอ/ศบส. จงั หวัด/กทม. เขต สว่ นกลาง ก�าหนดเวลา
-  ตง้ั แตผ่ ปู้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ต้ังแต่ผปู้ ว่ ยเข้ำเกณฑ์ -  ผูป้ ว่ ยเขำ้ ขำ่ ย หรอื ยืนยัน การสอบสวนโรค
โรคเมอร์ส -  ตงั้ แต่ผู้ป่วยเข้ำเกณฑ์ (B=Best practice,
(Middle East สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI)  สอบสวนโรค (PUI) 
Respiratory L=Law)
Syndrome; MERS) -  ผูป้ ่วยยนื ยนั รำยใหม่ หรือ  สอบสวนภำยใน 12 ชว่ั โมง 
วัณโรคปอด ผู้ป่วยกลบั เปน็ ซ้ำ� ทุกรำย หลงั รบั แจง้  (ทุกระดบั , L) 
(Pulmonary
Tuberculosis) -  ผู้ป่วยยนื ยนั ทเี่ ป็นบคุ ลำกร  -  วัณโรคปอดด้อื ยำดงั ตอ่ ไปน ี้ -  วัณโรคปอดดือ้ ยำหลำยขนำน  กรณี XDR–TB 
ทำงกำรแพทย์ทกุ รำย 1) วณั โรคปอดดื้อยำหลำยขนำน  ชนดิ รุนแรงมำก (XDR-TB)  สอบสวนภำยใน 12 ช่วั โมง
-  กรณพี บผ้ปู ่วยยืนยันเปน็    ชนดิ รุนแรง (Pre XDR-TB)  รำยแรกในจงั หวดั ที่ไมเ่ คยม ี หลงั รบั แจง้  (ทุกระดับ, L) 
กล่มุ ก้อนตัง้ แต ่ 2 รำยขึ้นไป   2) วณั โรคปอดดอ้ื ยำหลำยขนำน  ผู้ป่วย
ในสถำนท่เี ดียวกนั  ภำยใน   ชนิดรนุ แรงมำก (XDR-TB)  
3 เดอื น กรณีเรือนจำ� ให้  ทุกรำย 
พจิ ำรณำตำมควำมจ�ำเป็น
-  วณั โรคปอดด้อื ยำดงั ตอ่ ไปน้ี 
1) วณั โรคปอดดอ้ื ยำ  
Rifampicin (RR-TB) 
2) วณั โรคปอดดอื้ ยำหลำยขนำน  
(MDR-TB) 

โรคอบุ ตั ใิ หม่ หรอื โรคทน่ี า� -  ผู้ปว่ ยสงสยั ทุกรำย  -  ผปู้ ่วยสงสัยทกุ รำย  -  ผู้ปว่ ยสงสัยทุกรำย  -  ผู้ปว่ ยสงสยั ทกุ รำย  สอบสวนภำยใน 12 ช่ัวโมง
เข้าจากต่างประเทศ หลังรบั แจ้ง (ทกุ ระดบั , B) 
(Emerging infectious
disease; EIDs)

ไขก้ าฬหลังแอ่น -  ผ้ปู ว่ ยสงสัยทกุ รำย -  ผู้ป่วยยืนยันทุกรำย -  ผปู้ ว่ ยยนื ยนั เป็นกลุ่มก้อน  -  ผ้ปู ว่ ยยนื ยนั ตงั้ แต่ 2 รำย  สอบสวนภำยใน 24 ชว่ั โมง 
(Meningococcemia ตง้ั แต ่ 2 รำยขน้ึ ไปในสถำนที่  ขน้ึ ไป ในพ้ืนที่มำกกวำ่   หลังรบั แจง้  (ทุกระดับ, B) 
or Meningococcal เดียวกนั  หรอื มีควำมเช่อื มโยง  1 จังหวัด ทีม่ คี วำมเชื่อมโยง
meningitis) กนั กัน

โรค อ�าเภอ/ศบส. จงั หวัด/กทม. เขต ส่วนกลาง ก�าหนดเวลา
ไข้สมองอกั เสบ -  ผูป้ ว่ ยสงสยั ทกุ รำย -  ผปู้ ่วยยนื ยนั ทกุ รำย -  ผูป้ ว่ ยยนื ยัน รำยที ่ 2   การสอบสวนโรค
(Japanese B -  ผู้ป่วยสงสยั ทกุ รำย  -  พบผปู้ ว่ ยสงสยั เป็นกล่มุ กอ้ น  (B=Best practice,
Encephalitis) ในจังหวดั ภำยในระยะเวลำ  
ไขส้ มองอกั เสบ ตั้งแต่ 2 รำยขึ้นไป ในอ�ำเภอ  1 เดอื น นับจำกรำยล่ำสดุ L=Law)
ไมร่ ะบุเชอ้ื สาเหตุ เดียวกัน ภำยใน 1 เดอื น  -  พบผ้ปู ่วยสงสัยเปน็ กลุม่ ก้อน 
(Encephalitis, -  กรณที สี่ งสัยเปน็ เช้อื อุบัตใิ หม ่ ตัง้ แต ่ 5 รำยขึ้นไป ในอ�ำเภอ -  ผ้ปู ว่ ยยืนยัน รำยท ี่ 2 ใน สอบสวนภำยใน 24 ชว่ั โมง 
unspecified) เดียวกัน ภำยใน 1 เดือน  จังหวดั ภำยในระยะเวลำ  หลังรับแจ้ง (อำ� เภอ, B) 
-  กรณที ่ีสงสัยเปน็ เช้อื อบุ ัติใหม่  1 เดอื น นบั จำกรำยลำ่ สุด
เย่อื หุ้มสมองอักเสบ
จากพยาธิ -  พบผปู้ ่วยสงสัยเปน็ กล่มุ กอ้ น  -  กรณที ยี่ นื ยนั เปน็ เชอ้ื อบุ ตั ใิ หม ่ กรณีสงสยั  Nipah 
(Eosinophilic ตงั้ แต่ 5 รำยขึ้นไป ภำยใน   -  กรณีพบกำรระบำดเป็น  Hendra West Nile 
meningitis) 1 เดือน ทส่ี งสัยมำจำกแหล่ง  กลมุ่ ก้อนทีห่ ำสำเหตไุ มไ่ ด ้ Lassa tick–borne 
มือเท้าปาก, เดียวกัน มำกกวำ่  10 รำย ภำยใน   encephalitis Lyme 
แผลปากเปอื่ ย 2 เดือน สอบสวนภำยใน 12 ช่ัวโมง
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 183 และโรคตดิ เช้อื -  ผปู้ ว่ ยสงสยั ทมี่ ีภำวะ  หลังรับแจ้ง 
เอนเทอโรไวรสั แทรกซอ้ นรนุ แรง  (ทกุ ระดบั  L , B) 
(HFMD, Herpangina,
Enterovirus -  ผปู้ ว่ ยสงสัยเสยี ชีวิตทกุ รำย  -  พบผปู้ ่วยสงสยั เปน็ กลุม่ ก้อน  -  หรอื เสียชวี ติ ทุกรำย -  พบผปู้ ่วยสงสยั กล่มุ กอ้ น  สอบสวนภำยใน 24 ช่ัวโมง 
infection) -  กรณพี บผปู้ ่วยสงสยั เปน็   ต้งั แต่ 2 รำยข้นึ ไป ภำยใน   ตั้งแต ่ 5 รำยขึ้นไป ภำยใน   หลังรับแจ้ง (อ�ำเภอ, B) 
1 เดือน ที่สงสยั มำจำกแหลง่   1 เดอื น ท่สี งสัยมำจำกแหล่ง 
กลมุ่ กอ้ นตง้ั แต่ 2 รำยขึ้นไป  เดียวกนั เดียวกันและกระจำยไป 
ภำยใน 1 เดือนทสี่ งสยั   มำกกว่ำ 1 จังหวดั
มำจำกแหลง่ เดียวกนั  

-  พบผ้ปู ว่ ยสงสยั เปน็ กลุ่มกอ้ น -  ผ้ปู ว่ ยสงสัยท่ีมีภำวะ  -   ผูป้ ว่ ยทีม่ ีภำวะแทรกซอ้ น  สอบสวนภำยใน 24 ชัว่ โมง 
  ต้ังแต่ 2 รำยขึ้นไป ใน  แทรกซ้อนรนุ แรง  รุนแรง หรือเสยี ชีวติ  ต้งั แต่   หลงั รับแจ้ง (อำ� เภอ, B) 
  1 สปั ดำห ์ จำกสถำนทเ่ี ดยี วกนั -  หรือเสียชีวิตทุกรำย 2 รำยข้นึ ไปในจงั หวดั เดียวกนั
  เชน่  โรงเรยี น ศนู ยร์ บั เลย้ี งเดก็  
-  ผปู้ ว่ ยสงสยั ทม่ี ภี ำวะแทรกซอ้ น
  รนุ แรง เช่น ปอดบวมน�ำ้  
กลำ้ มเนือ้ หัวใจอักเสบ  
สมองอกั เสบ กลำ้ มเนอ้ื  
ออ่ นแรงเฉยี บพลนั ทุกรำย
-  ผปู้ ่วยสงสยั เสยี ชีวิตทุกรำย

184 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค อ�าเภอ/ศบส. จังหวัด/กทม. เขต ส่วนกลาง กา� หนดเวลา
การสอบสวนโรค
(B=Best practice,

L=Law)

เมลอิ อยโดสสิ -  กรณพี บมีกำรระบำด (จำ� นวน -  ผู้ปว่ ยสงสัยเสียชวี ิตทุกรำย -  ผู้ป่วยยืนยันเป็นกล่มุ ก้อน  -  ผู้ป่วยยืนยนั เป็นกลุ่มก้อน  สอบสวนภำยใน 1 สัปดำห ์
(Melioidosis) ผปู้ ่วยมำกกวำ่ คำ่ มธั ยฐำน  หมำยเหต ุ : ต้งั แต ่ 5 รำย ขน้ึ ไป ต้ังแต ่ 5 รำยขนึ้ ไป หลังรบั แจง้  (อำ� เภอ, B) 
5 ป)ี   -  กรณพี ้ืนท ่ี Endemic area  
-  ผปู้ ่วยสงสัยเสยี ชวี ติ ทุกรำย ให้สอบสวนกรณีผปู้ ว่ ยยนื ยัน 
หมำยเหต ุ : เสียชีวติ ทุกรำย
-  กรณีพน้ื ท ี่ Endemic area   -  ผปู้ ว่ ยยืนยนั ท่มี อี ำกำรรุนแรง 
ให้สอบสวนกรณผี ู้ปว่ ยยืนยนั   เป็นกลมุ่ ก้อนตัง้ แต ่ 2 รำย 
เสยี ชวี ติ ทกุ รำย ขึ้นไป ทีอ่ ย่ใู นชุมชนเดยี วกนั   
-  ผปู้ ว่ ยยนื ยนั ทม่ี อี ำกำรรนุ แรง  ภำยใน 1 เดือน 
เป็นกล่มุ ก้อนตั้งแต ่ 2 รำย 
ขน้ึ ไป ทีอ่ ยู่ในชุมชนเดียวกนั   
ภำยใน 1 เดือน 

ตาแดงจากไวรัส -  กรณีพบกำรระบำดเปน็   -  กรณีพบกำรระบำดเป็น  -  กรณพี บผปู้ ว่ ยทมี่ ภี ำวะ  -  กรณเี กดิ จำกเชอ้ื ไวรสั สปชี ใ่ี หม ่ ไม่กำ� หนดเวลำ
(Viral conjunctivitis) กลมุ่ กอ้ นในสถำนทีท่ ่มี ีคน  กลุ่มกอ้ นในสถำนท่ีท่ีมีคน  แทรกซอ้ นทำงสำยตำทุกรำย  ทไ่ี มเ่ คยพบมำกอ่ น  หมำยเหตุ :
อยู่รวมกันจำ� นวนมำก เชน่    อยู่จำ� นวนมำก และควบคมุ   เช่น สูญเสยี กำรมองเหน็   สำยพนั ธ์ุท่เี คยพบ ได้แก่
โรงเรียน คำ่ ยทหำร เรอื นจ�ำ   กำรระบำดไมไ่ ด้ 1. EV (COXA, EV70) 
เปน็ ตน้ 2. Adeno virus

กลุม่ ไขห้ วดั นก -  ผปู้ ว่ ยสงสยั ทุกรำย -  ผปู้ ว่ ยสงสัยทกุ รำย -  ผูป้ ว่ ยน่ำจะเปน็ ทกุ รำย -  ผปู้ ว่ ยยืนยนั ทุกรำย สอบสวนภำยใน 24 ชวั่ โมง
(Avian Influenza) หลงั รับแจง้  (อ�ำเภอ, B)

โรค อ�าเภอ/ศบส. จงั หวัด/กทม. เขต สว่ นกลาง ก�าหนดเวลา
ไขห้ วัดใหญ่ การสอบสวนโรค
(Influenza) (B=Best practice,

ปอดอกั เสบ L=Law)
(Pneumonai)
-  กรณพี บผปู้ ว่ ยสงสัยเป็น -  กรณพี บผูป้ ว่ ยสงสยั เปน็   -  กำรระบำดในสถำนพยำบำล  -  กรณีพบผู้ป่วยสงสัยเป็น  สอบสวนภำยใน 24 ช่วั โมง
  กลุม่ ก้อน ต้ังแต่ 5 รำยขึ้นไป   กลุ่มกอ้ น ต้ังแต ่ 10 รำยข้ึนไป  2 รำย ขน้ึ ไป (NI)  กลุ่มก้อน ในกรณีเช้ือไข้หวัด  หลงั รับแจ้ง (อ�ำเภอ, B) 
ภำยใน 1 สปั ดำห์  ภำยใน 2 สปั ดำห์ ในสถำนที่  -  กรณีพบผู้ป่วยสงสัยเป็น  ใหญต่ ำมฤดกู ำล ตง้ั แต ่ 50 รำย 
  ในสถำนท่ีเดยี วกัน เช่น   เดียวกัน เช่น ท่ีทำ� งำน  กลุ่มก้อน ในกรณีเช้ือไข้หวัด  ข้ึนไป ในสถำนที่หรือชุมชน 
ทีท่ �ำงำน โรงเรยี น โรงเรียน ใ ห ญ ่ ต ำ ม ฤ ดู ก ำ ล   ตั้ ง แ ต  ่ เดยี วกันภำยใน 1 สัปดำห์ 
-  กรณีผู้ป่วยสงสัยเสยี ชีวติ   -  กรณีผปู้ ว่ ยสงสัยเสยี ชวี ติ   20 รำยขึ้นไป ในสถำนที่หรือ  -  กรณีพบผู้ป่วยสงสัยเสียชีวิต 
ทกุ รำย ทุกรำย ชมุ ชนเดยี วกนั  ภำยใน 1 สปั ดำห ์ ตั้งแต่ 2 รำยขึ้นไปในสถำนท ี่
-  กรณีพบผู้ป่วยสงสัยเสียชีวิต   หรือชมุ ชนเดียวกัน
ต้ังแต่ 2 รำยขึ้นไป ที่มีควำม  -  มีกำรระบำดสถำนที่ 2 แห่ง 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 185 สัมพนั ธ์กนั ทำงระบำดวทิ ยำ ข้ึนไป ภำยใน 1 เดอื น
-  ผู้ป่วยทุกรำยท่ีตรวจพบเช้ือ 
ไขห้ วัดใหญส่ ำยพันธุใ์ หม ่

-  ผู้ปว่ ยปอดอักเสบทีเ่ ป็น -  ผู้ปว่ ยปอดอักเสบที่เป็น -  กรณีผู้ป่วยสงสัยโรคติดต่อ -  กรณผี ปู้ ว่ ยนำ่ จะเปน็ โรคตดิ ตอ่   – สอบสวนภำยใน  
บคุ ลำกรทำงกำรแพทย์/ บุคลำกรทำงกำรแพทย/์ อุบัติใหม่ เช่น ไข้หวัดนก,  อุบัติใหม่ เช่น ไข้หวัดนก,  24 ชว่ั โมง หลงั รบั แจง้   
สำธำรณสขุ ทกุ รำย สำธำรณสขุ ทุกรำย MERS, SARS, Nipah virus,  MERS, SARS, Nipah virus,   (อ�ำเภอ, B) 
Hendra virus, Hanta virus,  Hendra virus, Hanta virus,  – กรณีสงสยั  MERS,  
-  กรณีผปู้ ว่ ยปอดอักเสบ  -  กรณีผปู้ ่วยปอดอักเสบ กำฬโรค กำฬโรค SARS, Nipah virus,  
เสยี ชวี ติ ทไี่ ม่ทรำบสำเหต ุ เสยี ชวี ติ ท่ไี มท่ รำบสำเหตุ Hendra virus, Hanta  
ทกุ รำย ตัง้ แต่ 2 รำยขน้ึ ไป ที่มคี วำม virus, กำฬโรค  
เชอื่ มโยงทำงระบำดวทิ ยำ
สอบสวนภำยใน 
  12 ชว่ั โมง หลงั รบั แจ้ง 
(ทกุ ระดับ, L) 

186 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค อา� เภอ/ศบส. จงั หวดั /กทม. เขต สว่ นกลาง ก�าหนดเวลา
โรคลีเจียนแนร์ -  ผปู้ ว่ ยยืนยัน ทีม่ ปี ระวตั ิกำร  การสอบสวนโรค
(Legionnaires’ (B=Best practice,
disease) รกั ษำในประเทศไทย ตง้ั แต่
  2 รำยข้นึ ไป ภำยใน 1 เดือน  L=Law)
ไข้เอนเทอรคิ   ทสี่ งสยั ติดเชอ้ื จำกสถำนที ่
ไทฟอยด/์ -  ผปู้ ่วยยืนยันทุกรำย   -  ผูป้ ว่ ยยืนยนั  ท่มี ปี ระวตั กิ ำร  -  ผปู้ ่วยยืนยนั  ท่ีมีประวตั ิกำร  สอบสวนภำยใน 72 ช่วั โมง
พาราไทฟอยด์ ท่ีมปี ระวัติกำรรักษำใน รักษำในประเทศไทย ตงั้ แต ่ หรอื ชมุ ชนเดยี วกัน  รักษำในประเทศไทย ต้งั แต่ หลงั รับแจ้ง 
(Enteric fever/ ประเทศไทย -  ผปู้ ว่ ยยืนยันเป็นกลมุ่ ก้อน  (อำ� เภอ, B) 
Typhoid fever/   2 รำยขึ้นไป ภำยใน 1 เดือน    ทีไ่ ด้รบั รำยงำนจำกหน่วยงำน   3 รำยข้ึนไป ภำยใน 1 เดือน 
Paratyphoid fever) -  ผู้ป่วยยนื ยนั เปน็ กล่มุ กอ้ น ทีส่ งสัยตดิ เชอื้ จำกสถำนท่ี    สำธำรณสขุ ต่ำงประเทศ     ที่สงสัยติดเชอื้ จำกสถำนท ่ี
โบทูลซิ มึ   ท่ีไดร้ ับรำยงำนจำกหน่วยงำน หรอื ชมุ ชนเดยี วกนั  
(Infantile,   สำธำรณสขุ ตำ่ งประเทศ   ทสี่ งสัยติดเชอื้ จำกโรงแรม/  หรือชุมชนเดยี วกนั  
foodborne, wound, -  ผูป้ ว่ ยยืนยนั เป็นกล่มุ กอ้ น  สถำนท่เี ดียวกนั -  ผู้ป่วยยนื ยนั เปน็ กลุม่ กอ้ น 
inhalation ท่สี งสยั ตดิ เช้อื จำกโรงแรม/    ท่ีไดร้ บั รำยงำนจำกหนว่ ยงำน -  ควบคุมกำรระบำดไมไ่ ด ้     ท่ไี ดร้ บั รำยงำนจำกหนว่ ยงำน
Botulism) สถำนที่เดยี วกัน   สำธำรณสุขต่ำงประเทศ   ภำยใน 2 เดอื น   สำธำรณสุขตำ่ งประเทศ  
-  กรณีเสยี ชีวิตทกุ รำย
ทีส่ งสัยติดเชอ้ื จำกโรงแรม/  ท่สี งสัยตดิ เชื้อจำกโรงแรม/ 
สถำนท่ีเดยี วกัน -  ผู้ป่วยสงสัยทกุ รำย สถำนทเี่ ดียวกัน

-  พบผูป้ ่วยสงสยั เป็นกลมุ่ กอ้ น -  ควบคมุ กำรระบำดไม่ได ้   -  พบผ้ปู ว่ ยสงสยั เปน็ กล่มุ ก้อน   สอบสวนภำยใน 24 ชว่ั โมง 
  ทีเ่ หน็ ได้ชัดเจน เช่น ต้ังแต่  ภำยใน 1 เดือน จำกเหตกุ ำรณ์เดียวกนั  ตงั้ แต ่   หลงั รบั แจ้ง (อำ� เภอ, B) 
  5 รำยขึ้นไปภำยใน 2 สปั ดำห์ 2 จงั หวดั ข้ึนไป
-  กรณเี สยี ชวี ิตทกุ รำย -  กรณีเสียชีวติ ทุกรำย

-  ผปู้ ว่ ยสงสยั ทุกรำย -  ผู้ป่วยสงสยั ทุกรำย -  ผู้ป่วยสงสัยทุกรำย สอบสวนภำยใน 24 ชว่ั โมง 
หลงั รบั แจง้  (ทุกระดบั , B) 

โรค อ�าเภอ/ศบส. จงั หวดั /กทม. เขต ส่วนกลาง ก�าหนดเวลา
อุจจาระร่วง/ การสอบสวนโรค
อาหารเป็นพิษ/บดิ (B=Best practice,
(Acute diarrhea/
Food poisoning/ L=Law)
Dysentery)
เหด็ พิษ -  พบผูป้ ว่ ยอจุ จำระร่วงเปน็   -  พบผปู้ ่วยอจุ จำระร่วงเป็น  -  พบผปู้ ่วยอุจจำระร่วงเปน็   -  พบผปู้ ว่ ยอจุ จำระร่วงเป็น  สอบสวนภำยใน 24 ชว่ั โมง 
(Mushroom กลุ่มกอ้ นที่เห็นไดช้ ัดเจน   กลุ่มก้อน ตงั้ แต ่ 10 รำย  กลมุ่ กอ้ น ตัง้ แต ่ 50 รำยข้ึนไป  กล่มุ กอ้ น ต้ังแต่ 2 จงั หวดั   หลังรับแจง้  (อำ� เภอ, B) 
Poisoning) ในชุมชนเดยี วกนั ภำยใน 2 วนั ข้นึ ไป ท่ไี ม่ทรำบแหลง่ โรค  จำกเหตกุ ำรณ์เดียวกนั   ข้นึ ไปจำกเหตุกำรณ์เดียวกนั  
-  กรณผี ้ปู ว่ ยอุจจำระร่วง  หรอื ควบคุมกำรระบำดไม่ได้ -  กรณผี ปู้ ่วยอจุ จำระร่วง  -  กรณีเสียชีวติ  ตัง้ แต ่ 2 รำยขน้ึ
อหวิ าตกโรค เสียชวี ติ ทกุ รำย -  กรณผี ปู้ ่วยอจุ จำระรว่ ง  เสยี ชีวติ ทุกรำย ไปในเหตุกำรณเ์ ดียวกนั
(Cholera) เสยี ชวี ติ ทกุ รำย
พยาธทิ ริคิเนลสสิ
(Trichinosis) -  พบผู้ป่วยสงสยั เป็นกลุ่มกอ้ น  -  พบผปู้ ว่ ยสงสยั เป็นกลุม่ กอ้ น  - - สอบสวนภำยใน 24 ชวั่ โมง 
ตัง้ แต ่ 2 รำยข้นึ ไป ในชุมชน  ตง้ั แต่ 5 รำยขึ้นไป โดยทไ่ี ม่  หลงั รับแจง้  (อำ� เภอ, B) 
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 187 เดียวกนั ทรำบแหล่งโรคหรอื ควบคุม 
กำรระบำดไม่ได้
-  กรณเี สยี ชวี ติ ทกุ รำย
-  กรณีเสยี ชีวิตทกุ รำย

-  ผู้ปว่ ยยนื ยันทุกรำย -  ผ้ปู ่วยยืนยันทุกรำย  -  พบผปู้ ว่ ยยืนยนั ตงั้ แต ่ 2 รำย   -  ควบคมุ กำรระบำดไมไ่ ด ้ สอบสวนภำยใน 24 ช่วั โมง
-  ผปู้ ่วยสงสยั เป็นกลุ ่มก้อน  -  ผปู้ ่วยยืนยนั เปน็ กลมุ่ ก้อน  ในจงั หวดั เดยี วกนั ภำยใน   โดยมีผ้ปู ่วยยนื ยนั ต้งั แต่   หลงั รบั แจ้ง (อ�ำเภอ, B) 
10 วนั   10 รำยขน้ึ ไป ในอำ� เภอ  สอบสวนภำยใน 72 ชวั่ โมง
ตั้งแต ่ 2 รำยขึ้นไป   ต้ังแต ่ 2 รำยขน้ึ ไป   -  กรณีเสยี ชีวิตทุกรำย เดียวกนั  ใน 1 สปั ดำห์ หลังรบั แจง้  (อำ� เภอ, B) 
(สงสยั แหล่งโรคเดยี วกัน)  (สงสยั แหลง่ โรคเดียวกัน) 
-  ผู้ป่วยสงสยั เปน็ กล่มุ กอ้ น   -  ผู้ป่วยยืนยนั เป็นกลุ่มก้อน  
ต้ังแต ่ 5 รำยขน้ึ ไป  ตง้ั แต่ 5 รำยขน้ึ ไป 
ในเหตกุ ำรณ์เดียวกนั   ในเหตกุ ำรณเ์ ดียวกนั   
(สงสัยแหลง่ โรคเดียวกัน)  (สงสัยแหลง่ โรคเดยี วกนั ) 

188 มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวงั สอบสวนควบคมุ โรคและภยั สุขภาพ 2563 โรค อา� เภอ/ศบส. จังหวัด/กทม. เขต สว่ นกลาง กา� หนดเวลา
โรคติดเช้ือ -  ผู้ปว่ ยสงสัยเสยี ชีวิตทุกรำย -  ผูป้ ่วยยืนยันเป็นกลุม่ ก้อน  การสอบสวนโรค
สเตรป็ โตคอคคัสซูอิส -  ผู้ป่วยยนื ยนั เปน็ กลุ่มก้อน  -  ผู้ปว่ ยยืนยันเสยี ชวี ติ ทกุ รำย -  ผู้ปว่ ยยนื ยนั เป็นกลุ่มก้อน   (B=Best practice,
(Streptococcus -  ผู้ปว่ ยยืนยนั เปน็ กลุม่ กอ้ น  ต้ังแต ่ 2 รำยขึน้ ไป   ต้ังแต ่ 2 รำยข้ึนไป  
suis infection) ตง้ั แต่ 2 รำยข้นึ ไป ที่สงสยั   ขำ้ มจงั หวดั  และสงสยั   ในจงั หวดั ใหม่ท่ไี มเ่ คย  L=Law)
บรเู ซลโลสิส แหล่งโรคเดยี วกนั ตง้ั แต ่ 2 รำยข้ึนไป ภำยใน  แหลง่ โรคเดยี วกัน รำยงำนมำก่อน  สอบสวนภำยใน 72 ช่วั โมง 
(Brucellosis) -  ผปู้ ่วยสงสยั ทกุ รำย เดือนเดยี วกันข้ำมอ�ำเภอ   หลงั รบั แจง้  (อ�ำเภอ, B) 
และสงสยั แหลง่ โรคเดยี วกนั
พิษสุนัขบา้ -  ผู้ปว่ ยสงสัยทุกรำย 
(Human Rabies) -  ผู้ป่วยสงสยั เปน็ กล่มุ กอ้ น  -  ผปู้ ่วยยนื ยันเสียชีวิต -  ผปู้ ว่ ยยนื ยนั เสียชีวติ -  ผูป้ ่วยยนื ยนั เปน็ กลมุ่ กอ้ น สอบสวนภำยใน 72 ช่วั โมง 
เลปโตสไปโรสิส -  ผปู้ ่วยยนื ยนั เป็นกลุ่มกอ้ น -  ผูป้ ว่ ยยืนยันเปน็ กล่มุ กอ้ น   ตัง้ แต ่ 5 รำยขน้ึ ไป   หลงั รับแจ้ง (อ�ำเภอ, B) 
(Leptospirosis) ตงั้ แต่ 2 รำยขึน้ ไป ในตำ� บล  ท่ีเกยี่ วข้องกบั สอบสวนภำยใน 24 ช่วั โมง 
แอนแทรกซ์ เดียวกนั  ภำยใน 2 สปั ดำห์ ตัง้ แต ่ 2 รำยขึ้นไป ตงั้ แต ่ 2 รำยขน้ึ ไป หลงั รบั แจ้ง (อำ� เภอ, B)
(Cutaneous, -  ผูป้ ว่ ยสงสัยเสยี ชวี ติ ทกุ รำย -  ผู้ปว่ ยยนื ยันทสี่ งสยั ตดิ เช้ือ -  ผปู้ ว่ ยยืนยันที่สงสัยตดิ เชือ้   1) ปศุสตั ว ์ หรือ
Intestinal, 2) หอ้ งปฏบิ ตั ิกำร หรอื  
Pulmonary จำกหอ้ งปฏิบัติกำรทกุ รำย จำกหอ้ งปฏิบัติกำร หรือ 
Anthrax) โรงพยำบำลทกุ รำย โรงพยำบำล
-  พบผูป้ ่วยยนื ยนั ขำ้ มจังหวดั
-  ผปู้ ่วยยืนยนั ทุกรำย -  ผูป้ ่วยยืนยนั ทุกรำย
-  ผปู้ ว่ ยสงสัยที่ไมส่ ำมำรถ จำกเหตุกำรณเ์ ดยี วกัน 

สบื ค้นประวตั สิ มั ผสั สตั ว์ได้

-  พบผู้ป่วยสงสยั เปน็ กลุ่มก้อน  -  มผี ้ปู ่วยสงสยั เปน็ กลมุ่ กอ้ น   -  ผปู้ ว่ ยยนื นันเสียชวี ติ ตั้งแต ่   สอบสวนภำยใน 72 ชว่ั โมง 
ท่ไี ม่ใช่กลมุ่ เส่ียงโดยปกต ิ   ตั้งแต่ 10 รำยข้นึ ไป และ  2 รำยขน้ึ  ไปท่ีมคี วำมสัมพันธ์  หลงั รับแจง้  (อำ� เภอ, B) 
เช่น เท่ียวล่องแก่ง หรือหลงั ควบคมุ กำรระบำดไมไ่ ด ้ กันทำงระบำดวทิ ยำ ภำยใน  
นำ้� ท่วมใหญ่  ภำยใน 1 เดือน 1 เดือน

-  ผูป้ ่วยสงสยั ทุกรำย   -  ผ้ปู ว่ ยสงสยั ทกุ รำย   -  ผ้ปู ่วยสงสยั ทกุ รำย   -  ผู้ปว่ ยสงสัยทกุ รำย   สอบสวนภำยใน 24 ชวั่ โมง 
ทุกประเภท ทกุ ประเภท ทุกประเภท ทุกประเภท หลงั รบั แจง้  (อ�ำเภอ, B)

โรค อ�าเภอ/ศบส. จงั หวดั /กทม. เขต สว่ นกลาง กา� หนดเวลา
โรคเรือ้ น การสอบสวนโรค
(Leprosy) (B=Best practice,
ไขเ้ ด็งกี่/
ไข้เลือดออกเด็งก/ี่ L=Law)
ไข้เลือดออกเดง็ กีท่ ี่มี
ภาวะแทรกซอ้ นรนุ แรง -  ผ้ปู ว่ ยสงสยั ทกุ รำย -  ผปู้ ว่ ยยนื ยันทกุ รำย -  ผู้ป่วยยืนยนั ทกุ รำย -  เมอ่ื พ้นื ทขี่ อควำช่วยเหลอื สอบสวนภำยใน 7 วัน 
(DF/DHF/DSS/EDS) จำกทีมสว่ นกลำงให้ลงพื้นท่ี หลังรับแจง้  (อำ� เภอ, B)
สอบสวนโรคเร้ือน

-  ผูป้ ่วยเขำ้ ข่ำยไข้เดง็ ก่/ี   -  ตง้ั แตพ่ บผู้ป่วยเข้ำขำ่ ย  -  ตั้งแตพ่ บผู้ป่วยเข้ำขำ่ ย  -  ผูป้ ว่ ยสงสยั เปน็ กลุ่มก้อน  สอบสวนภำยใน 24 ช่วั โมง 
สงสยั ไขเ้ ลือดออกรำยแรก  ไขเ้ ด็งก่ี/สงสยั ไข้เลือดออก ไขเ้ ด็งกี่/สงสยั ไขเ้ ลือดออก ทม่ี อี ำกำรรนุ แรง เชน่    หลังรับแจ้ง (อ�ำเภอ, B)
(Index case) ของชุมชน     ต่อเนื่อง เป็นเวลำ 4 สัปดำห์     ต่อเน่ือง เป็นเวลำ 8 สัปดำห์   กล้ำมเนอ้ื หวั ใจอกั เสบ  
(เชน่  หมูบ่ ้ำนหรอื พ้ืนท่ซี อย)  ในต�ำบลเดยี วกัน ในต�ำบลเดียวกนั   (Myocarditis) สมองอกั เสบ  
  นับจำกวันเร่ิมป่วยของผู้ป่วย  -  *กรณพี นื้ ที่เขตเมอื ง ได้แก่   -  *กรณีพื้นท่เี ขตเมือง ไดแ้ ก่  เป็นต้น
มาตรฐานและแนวทางปฏบิ ตั งิ านทมี เฝา้ ระวังสอบสวนควบคมุ โรคและภัยสขุ ภาพ 2563 189 รำยสดุ ทำ้ ย 28 วัน  กทม./พทั ยำ/เทศบำลนคร/  กทม/พัทยำ/เทศบำลนคร/
-  ผู้ปว่ ยสงสัยเสยี ชีวติ ทุกรำย เทศบำลเมอื ง นบั เป็นหมูบ่ ำ้ น เทศบำลเมอื ง นับเป็นหม่บู ำ้ น
-  มีกำรระบำดในชุมชน   -  กรณีผู้ป่วยสงสัยไข้เลือดออก  -  ผู้ปว่ ยสงสัยทกุ รำย 
(จ�ำนวนผู้ป่วยมำกกวำ่ ค่ำ เสยี ชีวติ ทุกรำย ที่มีอำกำรรนุ แรง เชน่  
มัธยฐำน 5 ป ี หรอื เป็นกลมุ่   -  ผ้ปู ว่ ยสงสัยทกุ รำย  กลำ้ มเนอ้ื หัวใจอักเสบ  
กอ้ น 2 รำยขึ้นไปที่มคี วำม ทีม่ อี ำกำรรุนแรง เชน่    (Myocarditis) สมองอกั เสบ  
สมั พันธ์ทำงระบำดวทิ ยำ กลำ้ มเนอื้ หวั ใจอกั เสบ   เป็นต้น
-  *กรณีพน้ื ทเ่ี ขตเมอื ง ไดแ้ ก่   (Myocarditis) สมองอักเสบ  
กทม./พทั ยำ/เทศบำลนคร/  เป็นต้น
เทศบำลเมือง ชมุ ชน =  
100 เมตร
-  ผู้ป่วยสงสยั ทุกรำยทมี่  ี
อำกำรรนุ แรง เชน่   
กล้ำมเนื้อหัวใจอกั เสบ  
(Myocarditis)  
สมองอกั เสบ เป็นต้น