ดนตรี ม.4-6 (พว.)

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ใช้กระบวนการ BBL & PBL GPAS เน้นการทำงานของสมอง เพิ่มผลสัมฤทธิ์ด้วย ข้อสอบเน้นสมรรถนะ โครงงานบูรณาการ สู่อาเซียนและโลก ทักษะศตวรรษที่ ๒๑ จัดการเรียนรู้ตามแนวทาง Backward Design เฉลยคำ ตอบ ละเอียดทุกข้อ พว.หลักสูตรฯ ๒๕๕๑หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ดนตรี ม.๔-๖ นวัตกรรม ความรู้ความเข้าใจ สื่อเสริม QR CODE ๔-๖ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒๑ BBL5Steps มาตรฐานสากล ศตวรรษที่ คู่มือครูใช้คู่กับหนังสือเรียน

การถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึก ของงานดนตรีจากแต่ละวัฒนธรรม รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย การนำดนตรี ไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ เทคนิคการถ่ายทอดอารมณ์เพลง ด้วยการร้อง บรรเลง เครื่องดนตรีเดี่ยวและรวมวง โน้ตดนตรีไทย ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม วงดนตรีสากล วงดนตรีไทย แนวทางและวิธีการ ในการส่งเสริม อนุรักษ์ดนตรีไทย บทบาทดนตรี ในการสะท้อนสังคม เกณฑ์ในการประเมิน ผลงานดนตรี โน้ตดนตรีสากล รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีสากลแต่ละยุคสมัย สังคีตกวี ลักษณะเด่นของดนตรี ในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๘) ดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๘ บทบาทของดนตรีในสังคม (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๔, ม.๔-๖/๕) หน่วยการเรียนรู้ที่ ๖ ยุคสมัยของดนตรี (ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๑, ม.๔-๖/๒) หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๔) หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๕, ม.๔-๖/๖) หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ดนตรี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ ๖ กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ - ผังสาระการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๗, ศ ๒.๒ ม.๔-๖/๓) หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑, ม.๔-๖/๒) หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี (ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓)

คู่มือครูใช้คู่กับหนังสือเรียน website : www.iadth.com กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ดนตรี สงวนลิขสิทธิ์ สำ�นักพิมพ์ บริษัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด พ.ศ. ๒๕๖๔ สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมัติ ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙ แฟกซ์ : ทุกหมายเลข, แฟกซ์อัตโนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖ ๔-๖

พิเศษ สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 2 55% 10 ดนตรี ม.๔-๖ วงดนตรีไทย ดนตรีคือ ระดับเสียงขึ้นลงอย่�งมีระเบียบ ที่เกิดจ�กอุปกรณ์ก�รบรรเลงด้วยก�รดีด สีตีเป่� เรียกว่� เครื่องดนตรีที่ทำ�ให้เกิดเสียงอันไพเร�ะน่�ฟัง เครื่องดนตรีจะมีรูปแบบหรือลักษณะของ เครื่องดนตรีต�มถิ่นกำ�เนิดของแต่ละช�ติแต่ละภ�ษ�ทำ�ให้มีเสียงที่แตกต่�งกันไปรวมถึงท่วงทำ�นอง ในก�รบรรเลงและวิธีก�รทำ�ให้เกิดเป็นทำ�นองอันไพเร�ะเหล่�นี้ส�ม�รถสร้�งคว�มบันเทิงให้กับผู้ฟังได้ ดนตรีในแต่ละช�ติจะมีลักษณะเฉพ�ะของช�ตินั้น ๆ ซึ่งเร�จะสังเกตเห็นคว�มแตกต่�งได้ จ�กทำ�นองเพลงและลักษณะของเครื่องดนตรี ลักษณะก�รประสมเครื่องดนตรีเป็นวงดนตรีไทยในปัจจุบันมี๓ ลักษณะดังนี้ วงปี่พาทย์ วงเครื่องสาย วงมโหรี วงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่ วงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่ วงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์ วงปี่พ�ทย์น�งหงส์ วงปี่พ�ทย์มอญ วงปี่พ�ทย์ช�ตรี วงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว วงเครื่องส�ยเครื่องคู่ วงเครื่องส�ยผสม วงเครื่องส�ยปี่ชว� วงมโหรีเครื่องเดี่ยว วงมโหรีเครื่องคู่ วงมโหรีเครื่องใหญ่ วงดนตรีไทย นั ก เรี ย น เ ค ย เ ห็ น วงดนตรีไทยบรรเลง ในงานอะไรบ้าง จุดประกายความคิด ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 GPAS Steps 1. ตั้งคำ�ถาม ตั้งสมมุติฐาน เพื่อกระตุ้น ประสบการณ์ให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ 2. สังเกตและรวบรวมข้อมูลจากแหล่งเรียนรู้ อย่างหลากหลาย เพื่อให้ผู้เรียนรู้จัก เลือกข้อมูลที่ต้องการ 3. จัดกระทำ�ข้อมูลด้วยการคิดวิเคราะห์ (จำ�แนก จัดหมวดหมู่ หาความสัมพันธ์ เปรียบเทียบ ฯลฯ) โดยใช้แผนภาพจัด ความคิดอย่างเป็นระบบ สรุปสาระสำ�คัญ สังเคราะห์เป็นความคิดรวบยอด 4. คิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าโดยเชื่อมโยงกับ หลักคุณธรรมจริยธรรมค่านิยมหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อสร้างความเป็น พลเมืองไทยและพลโลกที่มีคุณภาพ แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด 5. สร้างทางเลือกโดยออกแบบหรือคิดสร้างสรรค์ แนวทางอย่างหลากหลาย แล้วตัดสินใจ เลือกแนวทางที่ดีที่สุด 6. วางแผนขั้นตอนการปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพ เพื่อนำ�ไปสู่ความสำ�เร็จ เป้าหมายการเรียนรู้ ระบุเป้าหมายการเรียนรู้ในหลักสูตรตามแนวทาง Backward Design ซึ่งประกอบด้วย - มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด - สมรรถนะสำ�คัญของผู้เรียน - คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ภาระงาน/ชิ้นงาน กำ�หนดภาระงานหรือชิ้นงานของผู้เรียน ซึ่งเป็นหลักฐานแสดงความเข้าใจ กิจกรรมเสริมสร้างศักยภาพการเรียนรู้ในศตวรรษที่21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ และสารประโยชน์มากมายสำ�หรับครู การพัฒนาคุณภาพผู้เรียนที่สอดคล้องกับ เสริมสร้างศักยภาพการเรียนรู้ตาม การอธิบายเป้าหมาย การเรียนรู้และการทำ� ชิ้นงานที่ผู้เรียนจะได้ คะแนนอย่างชัดเจนทำ�ให้ผู้เรียน เห็นทิศทางในการเรียนเป็นการ ขจัดความกังวลใจ และสร้าง ความรู้สึกเชิงบวกให้แก่ผู้เรียน การใช้คำ�ถาม หรือกำ�หนดปัญหา ที่ผู้เรียนต้องพบในชีวิต (Problem BasedLearning:PBL) เพื่อสร้างความรู้สึกตื่นเต้นท้าทาย กระตุ้นอารมณ์ให้ผู้เรียนสนใจ อยากเรียนรู้ อยากสืบสอบ ซึ่งส่งผลต่อการเรียนรู้ที่ดี การรวบรวมข้อมูล จากสิ่งแวดล้อม และแหล่งเรียนรู้ อย่างหลากหลาย ผ่านระบบ ประสาทสัมผัส (ways of knowing) ทั้งการเห็น(ทางตา) การได้ยิน (ทางหู) การสัมผัส(ทางกาย) การได้กลิ่น(ทางจมูก) การรับรส(ทางปาก) ทำ�ให้สมอง เกิดการเรียนรู้และมีพัฒนาการ เพราะสิ่งแวดล้อมคือตัวกระตุ้น พัฒนาการสมอง และสิ่งแวดล้อม ที่หลากหลายทำให้สมองเรียนรู้ได้ดี การจัดข้อมูลของสมอง จะใช้การคิดหา ความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับ ประสบการณ์เดิม เปรียบเทียบ จัดกลุ่ม และสรุปเป็นหลักการ ของตนเองกิจกรรมที่เน้นการคิด จึงทำให้สมองเกิดการเรียนรู้ และครูต้องฝึกให้ผู้เรียนใช้ แผนภาพความคิด (Graphic Organizers) เพื่อจัดข้อมูลอย่างเป็นระบบ สร้างการคิดอย่างมีแบบแผน การคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า ทำ�ให้ผู้เรียนเห็นความสำ�คัญของสิ่งนั้น ข้อมูลที่มีความสำคัญมีความหมายต่อชีวิต สมองจะสนใจและตอบสนอง จึงส่งข้อมูลเหล่านั้นเข้าสู่กระบวนการเรียนรู้ โดยเชื่อมโยงกับความรู้ และทักษะที่มีอยู่เดิม สร้างความหมายให้มากยิ่งขึ้น Step 1 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Step 2 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล

พิเศษ 3 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 55% วงดนตรีไทยและสากล 11 ๑. วงปี่พาทย์ วงปี่พ�ทย์ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� มีลักษณะก�รประสมวง ๓ ลักษณะคือวงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่และวงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่นอกจ�กนี้ก�รบรรเลง เครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์ยังส�ม�รถแบ่งวงปี่พ�ทย์ออกเป็น ๔ ลักษณะต�มก�รใช้ไม้ตีคือวงปี่พ�ทย์- ไม้แข็งเครื่องคู่วงปี่พ�ทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ่วงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องคู่และวงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องใหญ่ วงปี่พ�ทย์แต่ละประเภทมีลักษณะแตกต่�งกันดังนี้ ๑.๑ วงปี่พาทย์เครื่องห้า ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ ระน�ดเอก ปี่ใน ฆ้องวงใหญ่ กลองทัด ตะโพน และฉิ่ง ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงโขนละคร และหนังใหญ่ ◆ บทเพลงท่ี่บรรเลงในวงดนตรีเป็นเพลงที่ใช้ประกอบก�รแสดงโขน ละคร ซึ่งมี ม�กม�ยหล�ยเพลง และใช้เพลงหน้�พ�ทย์บรรเลงประกอบกิริย�ของตัวละครในเรื่อง เพลงประเภทนี้ โดยทั่วไปไม่มีบทร้อง เช่นเพลงเสมอเพลงตระนิมิตเพลงรัว ฉิ่ง กลองทัดระนาดเอก ตะโพน ฆ้องวงใหญ่ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องห้า ๑.๒ วงปี่พาทย์เครื่องคู่ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก ตะโพนกลองทัดฉิ่งฉ�บเล็กโหม่งกรับปี่ในและปี่นอก ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง และบรรเลงในง�นทั่วไป เช่น ง�นทำ�บุญขึ้นบ้�นใหม่ ง�นโกนจุกง�นเลี้ยงพระ ง�นแต่งง�น ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีบทเพลงที่บรรเลงมีหล�กหล�ยต�มโอก�สที่ใช้มีทั้ง เพลงบรรเลงเป็นชุดและเพลงชนิดเดี่ยว ปี่ใน รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Applying the Communication Skill asean 7. เขียนขั้นตอนการปฏิบัติงานจริงและ ลงมือปฏิบัติตามแผน ประเมินความสำ�เร็จ ของงานและประเมินการทำ�งานเชิงระบบ เพื่อปรับปรุงและแก้ปัญหา แล้วสรุป เป็นความคิดรวบยอด 8. นำ�ความเข้าใจที่เกิดจากการปฏิบัติ มาสร้างองค์ความรู้หรือสรุปเป็นหลักการ 10. เชื่อมโยงความรู้ไปสู่การทำ�ประโยชน์ให้กับ ท้องถิ่น สังคม สิ่งแวดล้อม ในระดับ ประเทศ อาเซียน และโลก ตามวุฒิภาวะ ข อง ผู้ เรี ย น แ ล้ ว ประ เ มิ น ค่านิ ย ม นิสัยแห่งการคิดการกระทำ� 9. สื่อสารและนำ�เสนอผลงานหรือความสำ�เร็จ เพื่อขยายความรู้ในรูปแบบการอภิปราย การรายงาน นำ�เสนอด้วยแผงโครงงาน PowerPoint Presentation เป็นต้น กิจกรรมเสริมสร้างศักยภาพการเรียนรู้ในศตวรรษที่21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ และสารประโยชน์มากมายสำ�หรับครู การเรียนรู้ของสมอง (Brain Based Learning) มาตรฐานสากลในศตวรรษที่ 21 การเคลื่อนไหวและ การลงมือปฏิบัติทำให้ สมองพัฒนาทั้งสองด้าน เมื่อผู้เรียนนำหลักการจากศาสตร์ แขนงต่าง ๆ ไปปฏิบัติหรือลงมือ แก้ปัญหามากขึ้น ความรู้จะยิ่งถักทอ ขยายกว้างขึ้น เกิดทักษะการคิด ริเริ่มสร้างสรรค์(creativethinking) การคิดแก้ปัญหา (problem solving thinking)การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (critical thinking)ผู้เรียนได้พัฒนา ความคิดทั้งระบบ และสามารถ สร้างองค์ความรู้ไปพร้อมๆกัน เกิดความเข้าใจที่ลุ่มลึกและเป็น ความเข้าใจที่คงทน สามารถนำ�ไป ประดิษฐ์ผลงาน สร้างผลิตภัณฑ์ จัดทำ�โครงงาน(ProjectBased Learning:PBL) พัฒนาพหุปัญญา และขยายผลสู่สังคมตามมาตรฐาน สากลและวิสัยทัศน์ในศตวรรษที่21 Step 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ Step4 ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคมและจิตสาธารณะ Active Learning

พิเศษ สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 4 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 สุดยอดคู่มือครู 42 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 42 ดนตรี ม.๔-๖ การสร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีเกิดขึ้นจากเหตุปัจจัยหลายอย่าง ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับ วิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของมนุษย์ จึงทำาให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีขึ้นเพื่อสร้างความ ผ่อนคลาย เพลิดเพลิน ปัจจัยที่ทำาให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานดนตรี มีดังนี้ ในท้องถิ่นของนักเรียนมีความเชื่อเกี่ยวกับดนตรีอย่างไรบ้าง ๑. ความเชื่อกับการสร้างสรรค์งานดนตรี ดนตรีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมาพร้อมกับมนุษย์ ส่วนรูปแบบหรือความแตกต่างของดนตรี อยู่ที่สังคมและลักษณะความเป็นอยู่ วิถีชีวิตของคนในสังคม ในสมัยโบราณ มนุษย์มีการล่าสัตว์เพื่อ เป็นอาหารและเครื่องนุ่งห่ม ประวัติดนตรีตะวันตกกล่าวว่า นักล่าสัตว์จะใช้หนังสัตว์คลุมตัว คลุมหน้า ใช้ธนูเป็นอาวุธ โดยจับคันธนูด้านหนึ่ง แล้วใช้มือหนึ่งดีดสายธนูให้เกิดเสียงเพื่อล่อกวางเรนเดียร์ ให้ออกมา ทั้งยังเชื่อกันว่าสามารถทำาให้สัตว์เชื่องลงได้ด้วยวิธีนี้ จึงเกิดเป็นเครื่องดนตรีประเภทดีด ขึ้น นอกจากนั้นมนุษย์ยังมีการปรบมือ กระทืบเท้า ตีเกราะ เคาะไม้ จึงเกิดเป็นเสียงต่าง ๆ ที่ทำาให้เกิด เสียงดนตรีและมนุษย์ยังเชื่ออีกว่าเสียงเหล่านี้สามารถรักษาโรคได้ และสามารถเรียกร้องธรรมชาติได้ เช่น เรียกฝน หรือร้องขอให้นำาความเจริญมาสู่กลุ่มชนของตน ดนตรีมีความเกี่ยวข้อง กับชีวิตประจำาวันของ นักเรียนอย่างไรบ้าง ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม จุดประกายความคิด ตัวชี้วัด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓ ภาระงาน/ชิ้นงาน จัดทำผลก รสำ รวจก รแสดงดนตรีใน ท้องถิ่น โดยใช้ไมโครซอฟต์ออฟฟิศเพ เวอร์พอยต์ ๑. นักเรียนร่วมกันสนทน โดยใช้คำถ ม ดังนี้ • ในท้องถิ่นของนักเรียนมีคว มเชื่อ เรื่องใดม กที่สุด และมีก รนำดนตรี เข้ไปเกี่ยวข้องอย่ งไร ๒. นักเรียนร่วมกันสนทน โดยใช้คำถ ม ดังนี้ • ก รแสดงดนตรีลักษณะใดที่ แสดงถึงวิถีชีวิตของคนในสังคม (ตัวอย่างคำาตอบ การบรรเลงดนตรี ในงานอุปสมบท) • เพร ะเหตุใด ดนตรีในแต่ละ วัฒนธรรมจึงมีคว มแตกต่ งกัน (ตัวอย่างคำาตอบ เครื่องดนตรีหรือ วิธีการขับร้องที่แตกต่างกัน การใช้เสียง ประสานและบันไดเสียงที่แตกต่างกัน และรูปแบบของจังหวะและอัตราจังหวะ ของดนตรีที่แตกต่างกัน) ๓. นักเรียนแบ่งกลุ่มศึกษ และรวบรวม ข้อมูลเกี่ยวกับปัจจัยในก รสร้งสรรค์ ผลง นดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม จ กหนังสือเรียนและแหล่งเรียนรู้ ที่หล กหล ย Step 1ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 สุดยอดคู่มือครู 42 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 42 ดนตรี ม.๔-๖ การสร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีเกิดขึ้นจากเหตุปัจจัยหลายอย่าง ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับ วิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของมนุษย์ จึงทำาให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานด้านดนตรีขึ้นเพื่อสร้างความ ผ่อนคลาย เพลิดเพลิน ปัจจัยที่ทำาให้เกิดการสร้างสรรค์ผลงานดนตรี มีดังนี้ ในท้องถิ่นของนักเรียนมีความเชื่อเกี่ยวกับดนตรีอย่างไรบ้าง ๑. ความเชื่อกับการสร้างสรรค์งานดนตรี ดนตรีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมาพร้อมกับมนุษย์ ส่วนรูปแบบหรือความแตกต่างของดนตรี อยู่ที่สังคมและลักษณะความเป็นอยู่ วิถีชีวิตของคนในสังคม ในสมัยโบราณ มนุษย์มีการล่าสัตว์เพื่อ เป็นอาหารและเครื่องนุ่งห่ม ประวัติดนตรีตะวันตกกล่าวว่า นักล่าสัตว์จะใช้หนังสัตว์คลุมตัว คลุมหน้า ใช้ธนูเป็นอาวุธ โดยจับคันธนูด้านหนึ่ง แล้วใช้มือหนึ่งดีดสายธนูให้เกิดเสียงเพื่อล่อกวางเรนเดียร์ ให้ออกมา ทั้งยังเชื่อกันว่าสามารถทำาให้สัตว์เชื่องลงได้ด้วยวิธีนี้ จึงเกิดเป็นเครื่องดนตรีประเภทดีด ขึ้น นอกจากนั้นมนุษย์ยังมีการปรบมือ กระทืบเท้า ตีเกราะ เคาะไม้ จึงเกิดเป็นเสียงต่าง ๆ ที่ทำาให้เกิด เสียงดนตรีและมนุษย์ยังเชื่ออีกว่าเสียงเหล่านี้สามารถรักษาโรคได้ และสามารถเรียกร้องธรรมชาติได้ เช่น เรียกฝน หรือร้องขอให้นำาความเจริญมาสู่กลุ่มชนของตน ดนตรีมีความเกี่ยวข้อง กับชีวิตประจำาวันของ นักเรียนอย่างไรบ้าง ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม จุดประกายความคิด ตัวชี้วัด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๓ ภาระงาน/ชิ้นงาน จัดทำผลก รสำ รวจก รแสดงดนตรีใน ท้องถิ่น โดยใช้ไมโครซอฟต์ออฟฟิศเพ เวอร์พอยต์ ๑. นักเรียนร่วมกันสนทน โดยใช้คำถ ม ดังนี้ • ในท้องถิ่นของนักเรียนมีคว มเชื่อ เรื่องใดม กที่สุด และมีก รนำดนตรี เข้ไปเกี่ยวข้องอย่ งไร ๒. นักเรียนร่วมกันสนทน โดยใช้คำถ ม ดังนี้ • ก รแสดงดนตรีลักษณะใดที่ แสดงถึงวิถีชีวิตของคนในสังคม (ตัวอย่างคำาตอบ การบรรเลงดนตรี ในงานอุปสมบท) • เพร ะเหตุใด ดนตรีในแต่ละ วัฒนธรรมจึงมีคว มแตกต่ งกัน (ตัวอย่างคำาตอบ เครื่องดนตรีหรือ วิธีการขับร้องที่แตกต่างกัน การใช้เสียง ประสานและบันไดเสียงที่แตกต่างกัน และรูปแบบของจังหวะและอัตราจังหวะ ของดนตรีที่แตกต่างกัน) ๓. นักเรียนแบ่งกลุ่มศึกษ และรวบรวม ข้อมูลเกี่ยวกับปัจจัยในก รสร้งสรรค์ ผลง นดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม จ กหนังสือเรียนและแหล่งเรียนรู้ ที่หล กหล ย Step 1ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล การรวบรวมข้อมูลเพื่อสร้างฐานการเรียนรู้ กระตุ้นอารมณ์ตื่นเต้น สร้างความรู้สึกเชิงบวก สนุกสนาน น่าสนใจ ทำ ให้สมองตื่นตัวพร้อมเรียนรู้ซึ่งมี๒ วิธีดังนี้ วิธีที่ ๑ การใช้คำ ถามหรือกำ หนดปัญหาที่ผู้เรียนต้องพบในชีวิต วิธีที่ ๒ ให้ผู้เรียนอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ โดยใช้ระบบประสาทสัมผัสรับรู้ข้อมูล เรียนรู้ จากของจริง สิ่งใกล้ตัว ภาพ บัตรคำ ฯลฯ รวมทั้งได้สืบค้นจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ ด้วยตนเอง ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) Step 1 กระบวนการเรียนรู้ BBL อย่างแท้จริง ตามมาตรฐานสากลและวิสัยทัศน์ในศตวรรษที่ ๒๑ GPAS Steps

พิเศษ 5 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill 49 สุดยอดคู่มือครู สร้างสรรค์งานดนตรี 49 เครื่องดนตรีที่ใช้เทคโนโลยีเข้ามามีส่วนช่วย เช่น อิเล็กโทน (electone) เป็นเครื่องดนตรีที่มี การนำาไฟฟ้าและเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาทำาให้เครื่องดนตรีมีเสียงและจังหวะที่หลากหลาย นอกจากนี้ ยังมีเครื่องดนตรีที่ใช้ระบบขยายเสียง เช่น เปียโนไฟฟ้า กีตาร์ไฟฟ้า ออร์แกนไฟฟ้า แอกคอร์เดียนไฟฟ้า สิ่งเหล่านี้ถือเป็นการนำาเทคโนโลยีมาใช้สร้างสรรค์เพื่อให้เกิดผลงานดนตรี หรือการแสดงคอนเสิร์ต ในปัจจุบันมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วยสร้างสรรค์ให้การแสดงมีความน่าสนใจ มีการใช้ระบบไฟฟ้า แสง สี ระบบเสียงอิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ นำามาผสมผสาน ในการสร้างสรรค์งานดนตรีและมีการนำา เครื่องสแครชแผ่น (scratch) มาสร้างระบบเสียงให้ทันสมัย มีเสียงดนตรีที่แปลกใหม่มากขึ้น การ บันทึกเสียงมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วย เพื่อให้ดนตรีมีเสียงที่ไพเราะมากขึ้น จึงเห็นได้ว่าเทคโนโลยีในปัจจุบันมีส่วนสร้างสรรค์ดนตรีให้น่าสนใจมากยิ่งขึ้น ทำาให้ดนตรี มีการพัฒนามากขึ้น การแสดงคอนเสิร์ตมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาใช้ในการแสดง ทำาให้การแสดงมีความน่าสนใจมากยิ่งขึ้น คำ�ถ�มท้�ท�ย ในชีวิตประจำาวันของนักเรียน นำาดนตรีมาใช้ทำากิจกรรมใดบ้าง ๔. เทคโนโลยีกับการสร้างสรรค์งานดนตรี สรุป ดนตรีมีความเกี่ยวข้องกับมนุษย์มาช้านาน ทำาให้ดนตรีเกิดการพัฒนาเรื่อยมาจนเกิดการ สร้างสรรค์ดนตรีขึ้น สิ่งที่มีส่วนทำาให้ดนตรีเกิดการสร้างสรรค์ได้แก่ ความเชื่อ ศาสนา วิถีชีวิต และเทคโนโลยีสิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ทำาให้เกิดดนตรีขึ้น ทำาให้มนุษย์เกิดความผ่อนคลาย และนำา มาพัฒนาดนตรีให้มีรูปแบบแปลกใหม่ ทันสมัยมากขึ้น และสร้างสรรค์ขึ้นเพื่อตอบสนองความ ต้องการของมนุษย์ในสังคมอีกด้วย เสริมความรู้ ครูควรสอน ออร์แกน หรือ Organ มาจากภาษาละติน Organum เป็นชื่อเรียกเครื่องดนตรี ชนิดหนึ่งที่มีชื่อว่า Hydraulis ต้นกำาเนิดของเสียงมาจากลม ออร์แกนที่ใหญ่ ที่สุดในโลกมีจำานวนไพป์ถึง ๓๓,๐๐๐ ไพป์ (ไพป์ คือ ท่อลม) ๔. นักเรียนแต่ละคนเล่าประสบการณ์ ในการชมการแสดงคอนเสิร์ต หรือการ แสดงดนตรีต่าง ๆ ว่ามีการนำาเทคโนโลยี มาใช้ในการแสดงอย่างไรบ้าง และทำาให้ การแสดงนั้นเป็นอย่างไร ๕. นักเรียนร่วมกันอภิปรายและแสดงความ คิดเห็น โดยใช้คำาถาม ดังนี้ • ปัจจัยใดบ้างที่มีผลต่อการสร้างสรรค์ ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม (ตัวอย่างคำาตอบ ปัจจัยด้านวิถีชีวิต ปัจจัยด้านเทคโนโลยี) • เพราะเหตุใดจึงต้องมีการสร้างสรรค์ งานดนตรี(ตัวอย่างคำาตอบ ดนตรีเป็น สื่อกลางในการสื่อสาร ความบันเทิง และ สร้างความเป็นหนึ่งเดียวกันทั้งในชีวิตประจำาวันและในการประกอบพิธีกรรม) ๖. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้ เกี่ยวกับปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงาน ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม เป็นความคิด รวบยอด ๗. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าด้าน การใช้ชีวิตอยู่อย่างพอเพียง โดยร่วมกัน แสดงความคิดเห็นว่าการดำารงชีวิต ของคนในสังคมเมือง และคนในสังคมชนบทมีความแตกต่างกันอย่างไร และ ส่งผลต่องานดนตรีอย่างไรบ้าง ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 1ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill 49 สุดยอดคู่มือครู สร้างสรรค์งานดนตรี 49 เครื่องดนตรีที่ใช้เทคโนโลยีเข้ามามีส่วนช่วย เช่น อิเล็กโทน (electone) เป็นเครื่องดนตรีที่มี การนำาไฟฟ้าและเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาทำาให้เครื่องดนตรีมีเสียงและจังหวะที่หลากหลาย นอกจากนี้ ยังมีเครื่องดนตรีที่ใช้ระบบขยายเสียง เช่น เปียโนไฟฟ้า กีตาร์ไฟฟ้า ออร์แกนไฟฟ้า แอกคอร์เดียนไฟฟ้า สิ่งเหล่านี้ถือเป็นการนำาเทคโนโลยีมาใช้สร้างสรรค์เพื่อให้เกิดผลงานดนตรี หรือการแสดงคอนเสิร์ต ในปัจจุบันมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วยสร้างสรรค์ให้การแสดงมีความน่าสนใจ มีการใช้ระบบไฟฟ้า แสง สี ระบบเสียงอิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ นำามาผสมผสาน ในการสร้างสรรค์งานดนตรีและมีการนำา เครื่องสแครชแผ่น (scratch) มาสร้างระบบเสียงให้ทันสมัย มีเสียงดนตรีที่แปลกใหม่มากขึ้น การ บันทึกเสียงมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วย เพื่อให้ดนตรีมีเสียงที่ไพเราะมากขึ้น จึงเห็นได้ว่าเทคโนโลยีในปัจจุบันมีส่วนสร้างสรรค์ดนตรีให้น่าสนใจมากยิ่งขึ้น ทำาให้ดนตรี มีการพัฒนามากขึ้น การแสดงคอนเสิร์ตมีการนำาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาใช้ในการแสดง ทำาให้การแสดงมีความน่าสนใจมากยิ่งขึ้น คำ�ถ�มท้�ท�ย ในชีวิตประจำาวันของนักเรียน นำาดนตรีมาใช้ทำากิจกรรมใดบ้าง ๔. เทคโนโลยีกับการสร้างสรรค์งานดนตรี สรุป ดนตรีมีความเกี่ยวข้องกับมนุษย์มาช้านาน ทำาให้ดนตรีเกิดการพัฒนาเรื่อยมาจนเกิดการ สร้างสรรค์ดนตรีขึ้น สิ่งที่มีส่วนทำาให้ดนตรีเกิดการสร้างสรรค์ได้แก่ ความเชื่อ ศาสนา วิถีชีวิต และเทคโนโลยีสิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ทำาให้เกิดดนตรีขึ้น ทำาให้มนุษย์เกิดความผ่อนคลาย และนำา มาพัฒนาดนตรีให้มีรูปแบบแปลกใหม่ ทันสมัยมากขึ้น และสร้างสรรค์ขึ้นเพื่อตอบสนองความ ต้องการของมนุษย์ในสังคมอีกด้วย เสริมความรู้ ครูควรสอน ออร์แกน หรือ Organ มาจากภาษาละติน Organum เป็นชื่อเรียกเครื่องดนตรี ชนิดหนึ่งที่มีชื่อว่า Hydraulis ต้นกำาเนิดของเสียงมาจากลม ออร์แกนที่ใหญ่ ที่สุดในโลกมีจำานวนไพป์ถึง ๓๓,๐๐๐ ไพป์ (ไพป์ คือ ท่อลม) ๔. นักเรียนแต่ละคนเล่าประสบการณ์ ในการชมการแสดงคอนเสิร์ต หรือการ แสดงดนตรีต่าง ๆ ว่ามีการนำาเทคโนโลยี มาใช้ในการแสดงอย่างไรบ้าง และทำาให้ การแสดงนั้นเป็นอย่างไร ๕. นักเรียนร่วมกันอภิปรายและแสดงความ คิดเห็น โดยใช้คำาถาม ดังนี้ • ปัจจัยใดบ้างที่มีผลต่อการสร้างสรรค์ ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม (ตัวอย่างคำาตอบ ปัจจัยด้านวิถีชีวิต ปัจจัยด้านเทคโนโลยี) • เพราะเหตุใดจึงต้องมีการสร้างสรรค์ งานดนตรี(ตัวอย่างคำาตอบ ดนตรีเป็น สื่อกลางในการสื่อสาร ความบันเทิง และ สร้างความเป็นหนึ่งเดียวกันทั้งในชีวิตประจำาวันและในการประกอบพิธีกรรม) ๖. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้ เกี่ยวกับปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงาน ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม เป็นความคิด รวบยอด ๗. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าด้าน การใช้ชีวิตอยู่อย่างพอเพียง โดยร่วมกัน แสดงความคิดเห็นว่าการดำารงชีวิต ของคนในสังคมเมือง และคนในสังคมชนบทมีความแตกต่างกันอย่างไร และ ส่งผลต่องานดนตรีอย่างไรบ้าง ขั้นคิดวิเคราะห์ และสรุปความรู้ Step 2 Step 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล สมองจะเกิดการเรียนรู้ทันทีเมื่อประเมินได้ว่า เรื่องที่กำ ลังเรียนมีความหมายและสำ คัญต่อการดำ เนินชีวิต ดังนั้น ในการสอนควรให้ผู้เรียนคิดประเมินเพื่อสร้างความหมายของความรู้ในมิติคุณธรรม จริยธรรม และ ค่านิยมหลัก ๑๒ ประการ ผู้เรียนจะกระตือรือร้นเมื่อร่างกายได้เคลื่อนไหว มีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้ทำ ให้สมองพัฒนา มีศักยภาพ ในการคิดมากขึ้น สมองจะใช้การคิดหาความสัมพันธ์ของสิ่งต่าง ๆ เพื่อเปรียบเทียบ จัดกลุ่ม และสร้างเป็นหลักการ ของตนเอง โดยใช้แผนภาพมาช่วยจัดความคิดเหล่านี้ให้เป็นระบบชัดเจน ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) Step 2

พิเศษ สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 6 รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill asean 139 สุดยอดคู่มือครู เว็บไซต์แนะนำา ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม 139 ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย โฆษณา โคด-สะ -นา เผยแพร่ข้อความออกไปยังสาธารณชนป่าวประกาศ มหรสพ มะ -หอ- ระ -สบ การเล่นรื่นเริงมีโขนละคร เป็นต้น ราษฎร์ ราด พลเมืองของประเทศ ดนตรีพื้นบ้าน www.panyathai.or.th ผังสรุปสาระสำาคัญ ดนตรีในแต่ละ วัฒนธรรม ลักษณะเด่นของดนตรี ในแต่ละวัฒนธรรม การถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึกของงานดนตรี จากแต่ละวัฒนธรรม ภาคเหนือ ดนตรีมีสำาเนียงและทำานองที่พริ้วไหว อ่อนหวานนุ่มนวล ภาคกลาง ดนตรีมีความหลากหลายเกี่ยวข้องกับการ ประกอบอาชีพ การโต้ตอบชิงไหวชิงพริบ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ดนตรีมีจังหวะเรียบง่าย ทำานองสนุกสนานเร้าใจสร้างความสนุกสนาน ภาคใต้ ดนตรีมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม มีทั้งการโต้ตอบซักถามเรื่องราว ภาคเหนือ อ่อนหวานนุ่มนวล ภาคกลาง คึกคักสนุกสนาน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เร้าใจสนุกสนาน ภาคใต้ สนุกสนานครื้นเครง กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่ม แล้วส่ง ตัวแทนออกมาจับสลากตามหัวข้อดังนี้ • ภาคเหนือ • ภาคกลาง • ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ • ภาคใต้ จากนั้นแต่ละกลุ่มเลือกการแสดงดนตรี พื้นบ้านในหัวข้อที่จับสลากได้๑ การแสดง แล้วร่วมกันฝึกซ้อมการแสดง โดยเน้นการ ถ่ายทอดอารมณ์และความรู้สึกตามลักษณะ ของวัฒนธรรมดนตรีที่เลือก ๙. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกันดังนี้ • ดนตรีพื้นบ้านภาคเหนือจะมีการ ถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกของคนในท้องถิ่น ที่แสดงถึงวัฒนธรรม และวิถีชีวิตของ ชาวเหนือที่มีจังหวะช้าอ่อนหวานผ่อนคลาย และเรียบง่าย • ดนตรีพื้นบ้านภาคกลางจะมีการ ถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกที่หลากหลาย ทั้งสนุกสนาน อ่อนหวาน และโศกเศร้า สะท้อนวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของภาคกลาง ทำาให้คนในท้องถิ่นเกิดความสนุกสนาน • ดนตรีพื้นบ้านของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีความสนุกสนาน มีจังหวะ ทำานองเร้าใจ ถ่ายทอดให้เห็นวิถีชีวิตและ ประเพณีที่เรียบง่ายของชาวอีสาน สร้าง ความสนุกสนานให้กับคนในท้องถิ่น • ภาคใต้เป็นภาคที่มีดนตรีพื้นบ้านที่เป็น เอกลักษณ์เฉพาะตัวถ่ายทอดความรู้สึกและ อารมณ์ที่เข้มแข็งหนักแน่น สะท้อนถึง วิถีชีวิต วัฒนธรรม ประเพณีและอุปนิสัย ของชาวใต้ Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๑๑. นักเรียนร่วมกันนำาการแสดงดนตรีพื้นบ้าน ของแต่ละกลุ่มไปร่วมแสดงในกิจกรรมของ โรงเรียนหรือชุมชน เพื่อสร้างความสุข และ ร่วมอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย ๑๐. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาแสดงดนตรี- พื้นบ้านในหัวข้อกลุ่มของตนเองหน้าชั้นเรียน โดยเพื่อนกลุ่มอื่นและครูร่วมกันประเมินผล และชื่นชมผลงาน ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill asean 139 สุดยอดคู่มือครู เว็บไซต์แนะนำา ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม 139 ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย โฆษณา โคด-สะ -นา เผยแพร่ข้อความออกไปยังสาธารณชนป่าวประกาศ มหรสพ มะ -หอ- ระ -สบ การเล่นรื่นเริงมีโขนละคร เป็นต้น ราษฎร์ ราด พลเมืองของประเทศ ดนตรีพื้นบ้าน www.panyathai.or.th ผังสรุปสาระสำาคัญ ดนตรีในแต่ละ วัฒนธรรม ลักษณะเด่นของดนตรี ในแต่ละวัฒนธรรม การถ่ายทอดอารมณ์ ความรู้สึกของงานดนตรี จากแต่ละวัฒนธรรม ภาคเหนือ ดนตรีมีสำาเนียงและทำานองที่พริ้วไหว อ่อนหวานนุ่มนวล ภาคกลาง ดนตรีมีความหลากหลายเกี่ยวข้องกับการ ประกอบอาชีพ การโต้ตอบชิงไหวชิงพริบ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ดนตรีมีจังหวะเรียบง่าย ทำานองสนุกสนานเร้าใจสร้างความสนุกสนาน ภาคใต้ ดนตรีมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม มีทั้งการโต้ตอบซักถามเรื่องราว ภาคเหนือ อ่อนหวานนุ่มนวล ภาคกลาง คึกคักสนุกสนาน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เร้าใจสนุกสนาน ภาคใต้ สนุกสนานครื้นเครง กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ๘. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่ม แล้วส่ง ตัวแทนออกมาจับสลากตามหัวข้อดังนี้ • ภาคเหนือ • ภาคกลาง • ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ • ภาคใต้ จากนั้นแต่ละกลุ่มเลือกการแสดงดนตรี พื้นบ้านในหัวข้อที่จับสลากได้๑ การแสดง แล้วร่วมกันฝึกซ้อมการแสดง โดยเน้นการ ถ่ายทอดอารมณ์และความรู้สึกตามลักษณะ ของวัฒนธรรมดนตรีที่เลือก ๙. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกันดังนี้ • ดนตรีพื้นบ้านภาคเหนือจะมีการ ถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกของคนในท้องถิ่น ที่แสดงถึงวัฒนธรรม และวิถีชีวิตของ ชาวเหนือที่มีจังหวะช้าอ่อนหวานผ่อนคลาย และเรียบง่าย • ดนตรีพื้นบ้านภาคกลางจะมีการ ถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกที่หลากหลาย ทั้งสนุกสนาน อ่อนหวาน และโศกเศร้า สะท้อนวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของภาคกลาง ทำาให้คนในท้องถิ่นเกิดความสนุกสนาน • ดนตรีพื้นบ้านของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีความสนุกสนาน มีจังหวะ ทำานองเร้าใจ ถ่ายทอดให้เห็นวิถีชีวิตและ ประเพณีที่เรียบง่ายของชาวอีสาน สร้าง ความสนุกสนานให้กับคนในท้องถิ่น • ภาคใต้เป็นภาคที่มีดนตรีพื้นบ้านที่เป็น เอกลักษณ์เฉพาะตัวถ่ายทอดความรู้สึกและ อารมณ์ที่เข้มแข็งหนักแน่น สะท้อนถึง วิถีชีวิต วัฒนธรรม ประเพณีและอุปนิสัย ของชาวใต้ Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ๑๑. นักเรียนร่วมกันนำาการแสดงดนตรีพื้นบ้าน ของแต่ละกลุ่มไปร่วมแสดงในกิจกรรมของ โรงเรียนหรือชุมชน เพื่อสร้างความสุข และ ร่วมอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย ๑๐. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาแสดงดนตรี- พื้นบ้านในหัวข้อกลุ่มของตนเองหน้าชั้นเรียน โดยเพื่อนกลุ่มอื่นและครูร่วมกันประเมินผล และชื่นชมผลงาน ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ (Applying and Constructing the Knowledge) Step 3 การนำ หลักการที่สร้างขึ้นไปปฏิบัติลงมือทำ ลงมือแก้ปัญหา ทำ ให้สมองต่อยอดความรู้ที่มีอยู่เดิม เกิดความรู้ ที่ซับซ้อนขึ้น ยิ่งปฏิบัติเป็นประจำ จะเกิดความชำ นาญ กลายเป็นความเข้าใจที่คงทน ซึ่งเรียกว่า องค์ความรู้หรือปัญญา

พิเศษ 7 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill 67 สุดยอดคู่มือครู เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ โน้ตดนตรีไทยและสากล 67 เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี www.music.thaimarchingband.org ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ นิทรา คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย ทฤษฎี ทฺริด-สะ -ดี ความเห็น ลักษณะที่คิดคาดเอาตามหลักวิชา เพื่อ เสริมเหตุผลและรากฐานให้แก่ปรากฏการณ์หรือ ข้อมูลในภาคปฏิบัติซึ่งเกิดขึ้นมาอย่างมีระเบียบ นิด-ทฺรา การหลับการนอนหลับ ปักษา ปัก-สา นก โน้ตดนตรีไทย และสากล โน้ตดนตรีสากล โน้ตดนตรีไทย เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ เครื่องหมายที่เป็น เลขเศษส่วนหลังกุญแจประจำาหลัก เลขบนคือ จำานวน จังหวะในแต่ละห้องเพลง เลขล่าง คือ ลักษณะจังหวะ ของโน้ตเพลง เครื่องหมายประจำากุญแจเสียง เป็นเครื่องหมายที่บังคับ โน้ตให้มีเสียงเป็นไปตามชนิดของเครื่องหมายนั้น ประกอบด้วยชาร์ปและแฟลต เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้อง ง่ายและเป็นเพลงสั้นๆ เพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น เพลงสามชั้น เป็นเพลงที่มี จังหวะช้า กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น ๑๔. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำาเสนอ โน้ตเพลงไทยและร้องเพลงไทย ตามโน้ตเพลงที่เลือกหน้าชั้นเรียน โดยเพื่อนกลุ่มอื่นและครูร่วมกัน ประเมินผลและตรวจสอบความ ถูกต้อง ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 ๑๕. นักเรียนร่วมกันรวบรวมโน้ตเพลงไทยแล้วจัดทำาแฟ้มโน้ตเพลงไทย เพื่อใช้ในการบรรเลง ดนตรีไทย และเพื่อเผยแพร่ความรู้ แก่ผู้ที่สนใจศึกษา Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะมีความสำาคัญต่อผู้บรรเลงดนตรีอย่างไร ๑ ทำาให้บรรเลงได้เก่งขึ้น ๒ ทำาให้บรรเลงได้ไพเราะขึ้น ๓ ทำาให้บรรเลงได้ถูกต้อง ๔ ทำาให้มีเทคนิคในการบรรเลงมากขึ้น ๕ ทำาให้มีเทคนิคในการบรรเลงแปลกใหม่มากขึ้น (เฉลย ๓ เพราะเครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ จะทำาให้เข้าใจจังหวะของบทเพลง ได้ง่าย สามารถบรรเลงและขับร้องเพลงได้ถูกต้องตรงตามจังหวะของบทเพลง) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill 67 สุดยอดคู่มือครู เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ โน้ตดนตรีไทยและสากล 67 เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี www.music.thaimarchingband.org ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ นิทรา คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย ทฤษฎี ทฺริด-สะ -ดี ความเห็น ลักษณะที่คิดคาดเอาตามหลักวิชา เพื่อ เสริมเหตุผลและรากฐานให้แก่ปรากฏการณ์หรือ ข้อมูลในภาคปฏิบัติซึ่งเกิดขึ้นมาอย่างมีระเบียบ นิด-ทฺรา การหลับการนอนหลับ ปักษา ปัก-สา นก โน้ตดนตรีไทย และสากล โน้ตดนตรีสากล โน้ตดนตรีไทย เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ เครื่องหมายที่เป็น เลขเศษส่วนหลังกุญแจประจำาหลัก เลขบนคือ จำานวน จังหวะในแต่ละห้องเพลง เลขล่าง คือ ลักษณะจังหวะ ของโน้ตเพลง เครื่องหมายประจำากุญแจเสียง เป็นเครื่องหมายที่บังคับ โน้ตให้มีเสียงเป็นไปตามชนิดของเครื่องหมายนั้น ประกอบด้วยชาร์ปและแฟลต เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้อง ง่ายและเป็นเพลงสั้นๆ เพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น เพลงสามชั้น เป็นเพลงที่มี จังหวะช้า กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น ๑๔. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำาเสนอ โน้ตเพลงไทยและร้องเพลงไทย ตามโน้ตเพลงที่เลือกหน้าชั้นเรียน โดยเพื่อนกลุ่มอื่นและครูร่วมกัน ประเมินผลและตรวจสอบความ ถูกต้อง ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 ๑๕. นักเรียนร่วมกันรวบรวมโน้ตเพลงไทยแล้วจัดทำาแฟ้มโน้ตเพลงไทย เพื่อใช้ในการบรรเลง ดนตรีไทย และเพื่อเผยแพร่ความรู้ แก่ผู้ที่สนใจศึกษา Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะมีความสำาคัญต่อผู้บรรเลงดนตรีอย่างไร ๑ ทำาให้บรรเลงได้เก่งขึ้น ๒ ทำาให้บรรเลงได้ไพเราะขึ้น ๓ ทำาให้บรรเลงได้ถูกต้อง ๔ ทำาให้มีเทคนิคในการบรรเลงมากขึ้น ๕ ทำาให้มีเทคนิคในการบรรเลงแปลกใหม่มากขึ้น (เฉลย ๓ เพราะเครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ จะทำาให้เข้าใจจังหวะของบทเพลง ได้ง่าย สามารถบรรเลงและขับร้องเพลงได้ถูกต้องตรงตามจังหวะของบทเพลง) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ รอบรู้อาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า Self-Regulating เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Applying the Communication Skill 67 สุดยอดคู่มือครู เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ โน้ตดนตรีไทยและสากล 67 เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี www.music.thaimarchingband.org ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ นิทรา คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย ทฤษฎี ทฺริด-สะ -ดี ความเห็น ลักษณะที่คิดคาดเอาตามหลักวิชา เพื่อ เสริมเหตุผลและรากฐานให้แก่ปรากฏการณ์หรือ ข้อมูลในภาคปฏิบัติซึ่งเกิดขึ้นมาอย่างมีระเบียบ นิด-ทฺรา การหลับการนอนหลับ ปักษา ปัก-สา นก โน้ตดนตรีไทย และสากล โน้ตดนตรีสากล โน้ตดนตรีไทย เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ เครื่องหมายที่เป็น เลขเศษส่วนหลังกุญแจประจำาหลัก เลขบนคือ จำานวน จังหวะในแต่ละห้องเพลง เลขล่าง คือ ลักษณะจังหวะ ของโน้ตเพลง เครื่องหมายประจำากุญแจเสียง เป็นเครื่องหมายที่บังคับ โน้ตให้มีเสียงเป็นไปตามชนิดของเครื่องหมายนั้น ประกอบด้วยชาร์ปและแฟลต เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้อง ง่ายและเป็นเพลงสั้นๆ เพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น เพลงสามชั้น เป็นเพลงที่มี จังหวะช้า กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น ๑๔. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำาเสนอ โน้ตเพลงไทยและร้องเพลงไทย ตามโน้ตเพลงที่เลือกหน้าชั้นเรียน โดยเพื่อนกลุ่มอื่นและครูร่วมกัน ประเมินผลและตรวจสอบความ ถูกต้อง ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 ๑๕. นักเรียนร่วมกันรวบรวมโน้ตเพลงไทยแล้วจัดทำาแฟ้มโน้ตเพลงไทย เพื่อใช้ในการบรรเลง ดนตรีไทย และเพื่อเผยแพร่ความรู้ แก่ผู้ที่สนใจศึกษา Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะมีความสำาคัญต่อผู้บรรเลงดนตรีอย่างไร ๑ ทำาให้บรรเลงได้เก่งขึ้น ๒ ทำาให้บรรเลงได้ไพเราะขึ้น ๓ ทำาให้บรรเลงได้ถูกต้อง ๔ ทำาให้มีเทคนิคในการบรรเลงมากขึ้น ๕ ทำาให้มีเทคนิคในการบรรเลงแปลกใหม่มากขึ้น (เฉลย ๓ เพราะเครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ จะทำาให้เข้าใจจังหวะของบทเพลง ได้ง่าย สามารถบรรเลงและขับร้องเพลงได้ถูกต้องตรงตามจังหวะของบทเพลง) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ (Applying the Communication Skill) การถ่ายทอดความรู้ความคิด ความรู้สึก โดยใช้ภาษา แสดงถึงความสามารถในการสื่อสารหรือปัญญา ด้านภาษา กระบวนการนี้ทำ ให้ผู้เรียนได้แลกเปลี่ยนความรู้ทัศนคติซึ่งกันและกัน ถ้านำ เสนอโดยใช้คอมพิวเตอร์ หรือสื่ออิเล็กทรอนิกส์ผู้เรียนก็จะได้พัฒนาทักษะด้านเทคโนโลยีด้วย การสื่อสารและนำ เสนอเป็นการสร้างอารมณ์เชิงบวกได้อย่างดีเมื่อผู้อื่นชื่นชอบผลงานของตน ชื่นชม ความสำ เร็จของตน ผู้เรียนจะเกิดความภาคภูมิใจ เกิดแรงบันดาลใจที่จะสร้างสรรค์ผลงานต่อๆ ไป Step4

พิเศษ สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 8 เมื่อสมองของผู้เรียนได้รับการเสริมแรงเชิงบวกอย่างสมํ่าเสมอจากสิ่งที่ทำ จะกระตุ้นให้คิดสร้างสรรค์ สิ่งที่เป็นประโยชน์เพิ่มขึ้นอีก หล่อหลอมเป็นนิสัยแห่งการคิดการกระทำ ในตัวผู้เรียน สามารถขยายผลไปสู่สังคมได้ ตามมาตรฐานสากลและวิสัยทัศน์ในศตวรรษที่ ๒๑ ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 สุดยอดคู่มือครู 136 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 136 ดนตรี ม.๔-๖ ๔.๔ สำาเนียง สำาเนียงที่ใช้ในบทร้องจะมีสำาเนียงทางภาคใต้มีสำาเนียงห้าวและห้วน ในภาคใต้ ตอนล่างมีอาณาเขตติดต่อกับประเทศมาเลเซียจึงทำาให้มีสำาเนียงของมาเลเซียสอดแทรกด้วย ๔.๕ องค์ประกอบของบทเพลง บทเพลงพื้นบ้านภาคใต้ส่วนใหญ่จะมีจังหวะ และทำานองที่หนักแน่น คึกคัก ให้ความ รู้สึกสนุกสนาน การขับร้องและบรรเลงดนตรีมีการประสานเสียงกันได้สอดคล้องเหมาะสม ทำาให้ผู้ฟัง เกิดความคล้อยตามสนุกสนานทำาให้บทเพลงพื้นบ้านภาคใต้มีองค์ประกอบที่สมบูรณ์ ๔.๒ วงดนตรี วงดนตรีพื้นบ้านภาคใต้ใช้ประกอบการแสดงงานต่างๆมีดังนี้ ● วงดนตรีหนังตะลุง ใช้ประกอบการแสดงหนังตะลุง ● วงดนตรีกาหลอใช้บรรเลงในงานศพ ● วงดนตรีโนรา ใช้บรรเลงประกอบการแสดงโนรา ● วงดนตรีรองเง็ง ใช้บรรเลงประกอบการแสดงรองเง็ง ๔.๓ ภาษา เนื้อร้อง ภาษาที่ใช้ในบทเพลงเป็นภาษาท้องถิ่น ภาษายาวีและภาษามลายู เนื้อร้องของ บทเพลงมีหลากหลาย ใช้คำาไม่ยืดเยื้อ มีทั้งการโต้ตอบซักถามเรื่องราว การเกี้ยวพาราสีการบอก ข่าวสาร มีเนื้อหาที่สนุกสนานและใช้ร้องประกอบการละเล่นต่าง ๆ เช่น เพลงเรือ มีการร้องโต้ตอบ ในเชิงเกี้ยวกันระหว่างหนุ่มสาวเพลงบอกใช้ร้องบอกข่าวเหตุการณ์ต่างๆหรือร้องเพื่อเชิญชวนโฆษณา การบรรเลงดนตรีพื้นบ้านภาคใต้ คำ�ถ�มท้�ท�ย วัฒนธรรมภาคใต้แตกต่างจากภาคอื่นอย่างไร ดนตรี ม.๔-๖ ๑๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๓-๕ คน จากนั้น แต่ ละ ก ลุ่ม เ ลื อ กดนตรีพื้นบ้าน ก ลุ่ม ละ ๒วัฒนธรรมแล้วเปรียบเทียบความเหมือนและ ความแตกต่างของดนตรีพื้นบ้านที่เลือก โดย จัดทำาเป็นไมโครซอฟต์ออฟฟิศเพาเวอร์พอยต์ ๑๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกันดังนี้ • ดนตรีพื้นบ้านของไทยแบ่งออกเป็น ๔ ภาค ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ซึ่งดนตรีแต่ละภาค ก็จะมีลักษณะเด่นที่แตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลาย ๆ ด้าน ดนตรีพื้นบ้าน เป็นสิ่งที่สร้างความสุข ความสามัคคีให้กับ คนในท้องถิ่นเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เยาวชน รุ่นหลังควรรักษาไว้ ๑๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำาเสนอผลการ เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่าง ของดนตรีพื้นบ้านที่เลือกหน้าชั้นเรียน โดย เพื่อนกลุ่มอื่นและครูร่วมกันประเมินผล และตรวจสอบความถูกต้อง ๑๙. นักเรียนร่วมกันจัดนิทรรศการเกี่ยวกับดนตรี พื้นบ้าน เพื่อเผยแพร่ความรู้โดยภายในงาน ประกอบด้วยรายละเอียดของดนตรีพื้นบ้าน ภาคต่าง ๆ และจัดแสดงดนตรีพื้นบ้าน เพื่อ สร้างความสุขและความบันเทิงแก่ผู้ชม นิทรรศการ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ข้อใดเป็นลักษณะเด่นของดนตรีในวัฒนธรรมภาคใต้ ๑ อ่อนหวานเนิบช้า ๒ สำาเนียงแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ ๓ แบ่งกลุ่มวัฒนธรรมดนตรีเป็น ๓ กลุ่ม ๔ เน้นเครื่องตีและเป่าจังหวะสนุกสนาน ๕ ดนตรีมีความไพเราะนุ่มนวล (เฉลย ๔ เพราะดนตรีพื้นบ้าน ภาคใต้ส่วนใหญ่เป็นเครื่องตีและ เป่า มีลักษณะเรียบง่าย ประดิษฐ์ จ า ก วั ส ดุ ใ น ท ้ อ ง ถิ่ น บ ท เ พ ล ง ส่วนใหญ่มีจังหวะหนักแน่น คึกคัก) เครื่องดนตรีข้อใดเป็นเครื่องดนตรีพื้นเมือง ของชาวมาเลย์ ๑ กัมบุส(Gambus) ๒ รือบับ(Rebab) รอบรู้อาเซียนและโลก ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 สุดยอดคู่มือครู 136 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล Gathering ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 136 ดนตรี ม.๔-๖ ๔.๔ สำาเนียง สำาเนียงที่ใช้ในบทร้องจะมีสำาเนียงทางภาคใต้มีสำาเนียงห้าวและห้วน ในภาคใต้ ตอนล่างมีอาณาเขตติดต่อกับประเทศมาเลเซียจึงทำาให้มีสำาเนียงของมาเลเซียสอดแทรกด้วย ๔.๕ องค์ประกอบของบทเพลง บทเพลงพื้นบ้านภาคใต้ส่วนใหญ่จะมีจังหวะ และทำานองที่หนักแน่น คึกคัก ให้ความ รู้สึกสนุกสนาน การขับร้องและบรรเลงดนตรีมีการประสานเสียงกันได้สอดคล้องเหมาะสม ทำาให้ผู้ฟัง เกิดความคล้อยตามสนุกสนานทำาให้บทเพลงพื้นบ้านภาคใต้มีองค์ประกอบที่สมบูรณ์ ๔.๒ วงดนตรี วงดนตรีพื้นบ้านภาคใต้ใช้ประกอบการแสดงงานต่างๆมีดังนี้ ● วงดนตรีหนังตะลุง ใช้ประกอบการแสดงหนังตะลุง ● วงดนตรีกาหลอใช้บรรเลงในงานศพ ● วงดนตรีโนรา ใช้บรรเลงประกอบการแสดงโนรา ● วงดนตรีรองเง็ง ใช้บรรเลงประกอบการแสดงรองเง็ง ๔.๓ ภาษา เนื้อร้อง ภาษาที่ใช้ในบทเพลงเป็นภาษาท้องถิ่น ภาษายาวีและภาษามลายู เนื้อร้องของ บทเพลงมีหลากหลาย ใช้คำาไม่ยืดเยื้อ มีทั้งการโต้ตอบซักถามเรื่องราว การเกี้ยวพาราสีการบอก ข่าวสาร มีเนื้อหาที่สนุกสนานและใช้ร้องประกอบการละเล่นต่าง ๆ เช่น เพลงเรือ มีการร้องโต้ตอบ ในเชิงเกี้ยวกันระหว่างหนุ่มสาวเพลงบอกใช้ร้องบอกข่าวเหตุการณ์ต่างๆหรือร้องเพื่อเชิญชวนโฆษณา การบรรเลงดนตรีพื้นบ้านภาคใต้ คำ�ถ�มท้�ท�ย วัฒนธรรมภาคใต้แตกต่างจากภาคอื่นอย่างไร ดนตรี ม.๔-๖ ๑๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๓-๕ คน จากนั้น แต่ ละ ก ลุ่ม เ ลื อ กดนตรีพื้นบ้าน ก ลุ่ม ละ ๒วัฒนธรรมแล้วเปรียบเทียบความเหมือนและ ความแตกต่างของดนตรีพื้นบ้านที่เลือก โดย จัดทำาเป็นไมโครซอฟต์ออฟฟิศเพาเวอร์พอยต์ ๑๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ ร่วมกันดังนี้ • ดนตรีพื้นบ้านของไทยแบ่งออกเป็น ๔ ภาค ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ซึ่งดนตรีแต่ละภาค ก็จะมีลักษณะเด่นที่แตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลาย ๆ ด้าน ดนตรีพื้นบ้าน เป็นสิ่งที่สร้างความสุข ความสามัคคีให้กับ คนในท้องถิ่นเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เยาวชน รุ่นหลังควรรักษาไว้ ๑๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำาเสนอผลการ เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่าง ของดนตรีพื้นบ้านที่เลือกหน้าชั้นเรียน โดย เพื่อนกลุ่มอื่นและครูร่วมกันประเมินผล และตรวจสอบความถูกต้อง ๑๙. นักเรียนร่วมกันจัดนิทรรศการเกี่ยวกับดนตรี พื้นบ้าน เพื่อเผยแพร่ความรู้โดยภายในงาน ประกอบด้วยรายละเอียดของดนตรีพื้นบ้าน ภาคต่าง ๆ และจัดแสดงดนตรีพื้นบ้าน เพื่อ สร้างความสุขและความบันเทิงแก่ผู้ชม นิทรรศการ Step 3 ขั้นปฏิบัติ และสรุปความรู้ หลังการปฏิบัติ ขั้นสื่อสารและน�าเสนอ Step4 Step5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า บริการสังคม และจิตสาธารณะ ข้อใดเป็นลักษณะเด่นของดนตรีในวัฒนธรรมภาคใต้ ๑ อ่อนหวานเนิบช้า ๒ สำาเนียงแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ ๓ แบ่งกลุ่มวัฒนธรรมดนตรีเป็น ๓ กลุ่ม ๔ เน้นเครื่องตีและเป่าจังหวะสนุกสนาน ๕ ดนตรีมีความไพเราะนุ่มนวล (เฉลย ๔ เพราะดนตรีพื้นบ้าน ภาคใต้ส่วนใหญ่เป็นเครื่องตีและ เป่า มีลักษณะเรียบง่าย ประดิษฐ์ จ า ก วั ส ดุ ใ น ท ้ อ ง ถิ่ น บ ท เ พ ล ง ส่วนใหญ่มีจังหวะหนักแน่น คึกคัก) เครื่องดนตรีข้อใดเป็นเครื่องดนตรีพื้นเมือง ของชาวมาเลย์ ๑ กัมบุส(Gambus) ๒ รือบับ(Rebab) รอบรู้อาเซียนและโลก ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Self-Regulating) Step5

พิเศษ 9 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู เป็นความรู้สำคัญที่เป็น ความเข้าใจที่คงทนที่ผู้เรียนจะได้รับ สาระส�ำคัญ เป็นหัวข้อที่ผู้เรียนจะได้เรียน ในหน่วยการเรียนรู้นี้ ผังสาระการเรียนรู้ เป็นเป้าหมายในการพัฒนาผู้เรียน ที่ผู้เรียนจะได้รับและปฏิบัติได้ ในหน่วยการเรียนรู้นี้ ตัวชี้วัด หนวยการเรียนรูที่ ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและวงดนตรีแต่ละประเภท(ศ ๒.๑ม.๔-๖/๑) ๒. จำ�แนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรีทั้งไทยและส�กล(ศ ๒.๑ม.๔-๖/๒) วงดนตรีไทยและวงดนตรีส�กลแต่ละประเภทมีรูปแบบก�รบรรเลงก�รใช้เครื่องดนตรีและบทเพลง ที่แตกต่�งกันไปขึ้นอยู่กับคว�มเหม�ะสมของวงและโอก�สในก�รบรรเลงสร้�งอ�รมณ์คว�มรู้สึกต่�งๆ ให้กับผู้ฟัง วงดนตรีไทย วงดนตรีสากล วงดนตรีไทย และสากล วงปี่พาทย์ วงแจ๊ส วงออร์เคสตรา วงเครื่องสาย วงคอมโบ วงโยธวาทิต วงมโหรี วงสตริงคอมโบ แตรวง ๑ วงดนตรีไทยและสากล ผังสาระการเรียนรู้ ตัวชี้วัด สาระสำาคัญ หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ดนตรีชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔-๖ กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ เล่มนี้ได้จัดทำ�ขึ้นตาม มาตรฐานการเรียนรู้ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีเนื้อหา กิจกรรม และคำ�ถามที่เหมาะสมกับพัฒนาการของผู้เรียน กระตุ้นกระบวนการคิดวิเคราะห์ให้กับผู้เรียน ซึ่งสอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง (BrainBasedLearning) ค�ำชี้แจงในการใช้หนังสือเรียน ที่ได้รับการออกแบบให้สอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง

พิเศษ สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 10 เป็นคำถามกระตุ้นความคิดของผู้เรียน ให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ ค�ำถามท้าทาย เป็นคำถามที่กระตุ้นความคิด ให้ผู้เรียนฝึกใช้ความคิดสร้างสรรค์ เกี่ยวกับเรื่องที่จะเรียน จุดประกายความคิด ๑. สมัยก่อนสุโขทัย (สมัยน่านเจ้า) 88 ดนตรี ม.๔-๖ รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยมีมากมายและมีการพัฒนาขึ้นในแต่ละยุคสมัยซึ่งสามารถแบ่ง ออกเป็นสมัยต่างๆดังนี้ สมัยก่อนสุโขทัย (สมัยน่านเจ้า) สมัยรัตนโกสินทร์ เส้นเวลาแสดง ยุคสมัยของดนตรีไทย สมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี รัชกาลที่๑ รัชกาลที่ ๒ รัชกาลที่๖ รัชกาลที่ ๓ รัชกาลที่ ๗ รัชกาลที่ ๔ รัชกาลที่ ๘ รัชกาลที่ ๙ รัชกาลที่๕ ในสมัยนี้ไม่มีหลักฐานแน่นอน เป็นเพียงข้อสันนิษฐานจากการอ้างอิงหลายบทความ กล่าวว่าได้พบเพลงไทยโบราณยุคน่านเจ้า ดร.อุทิศ นาคสวัสดิ์ ได้กล่าวว่า กษัตริย์ไทยแห่ง อาณาจักรน่านเจ้าได้ส่งวงดนตรีไปแสดงในราชสำานักจีน ณ กรุงชีอานฟูข้อสันนิษฐานนี้แสดงให้เห็นถึง ความเจริญทางด้านดนตรีไทย หรือการเกิดดนตรีไทยตั้งแต่ก่อนสมัยสุโขทัย และกล่าวว่าเครื่องดนตรีไทย ที่นำาไปแสดงนั้น คือ เครื่องดนตรีประเภทเป่า ได้แก่ แคน ขลุ่ย และปี่ และยังมีข้อสันนิษฐานว่า เครื่องดนตรีประเภทดีด สีก็เกิดขึ้นในสมัยนี้ด้วย ได้แก่ กระจับปี่ พิณ ซึง ซอและสะล้อ ซึ่งลักษณะ อดีต ปัจจุบัน การแสดงดนตรีไทย ทั้ง ๒ ภาพ มีความ เหมือนและแตกต่าง กันอย่างไร รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย จุดประกายความคิด 34 ดนตรี ม.๔-๖ เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่�ลมไม้เครื่องเป่�ลมทองเหลือง และเครื่องตีเป็นวงดนตรีที่เกิดขึ้นตั้งแต่สมัยโรมัน ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีมีดังนี้ - กลุ่มเครื่องเป่าลมไม้(Woodwinds) ได้แก่ ฟลูตปิกโกโลแซ็กโซโฟนและคล�ริเน็ต - กลุ่มเครื่องเป่าลมทองเหลือง (Brass) ได้แก่ ทรัมเป็ต คอร์เน็ต เฟรนช์ฮอร์น ทรอมโบนยูโฟเนียมและทูบ� - กลุ่มเครื่องตี(Percussion) ได้แก่กลองสแนร์กลองใหญ่และฉ�บ ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง วงโยธว�ทิตเป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงในหล�ยโอก�สเช่น - บรรเลงเพื่อถว�ยพระเกียรติยศแด่พระมห�กษัตริย์และพระบรมวงศ�นุวงศ์ - บรรเลงเพื่อประกอบก�รสวนสน�มของทห�ร และก�รเดินแถว - บรรเลงเพื่อนำ�ขบวนพ�เหรด - จัดบรรเลงเพื่อก�รประกวดแข่งขันในระดับประเทศและต่�งประเทศ ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีบทเพลงที่ใช้บรรเลงจะเป็นเพลงจังหวะม�ร์ชต่�ง ๆ ที่ให้คว�มรู้สึกคึกคักตื่นเต้นเร้�ใจ เช่นม�ร์ชร�ชวัลลภม�ร์ชบริพัตร ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงโยธว�ทิต เครื่องดนตรีส่วนใหญ่เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ใน วงออร์เคสตร� จึงมีลักษณะก�รใช้และก�รบรรเลงเช่นเดียวกัน จะแตกต่�งกันในประเภทเครื่องตีซึ่ง มีดังนี้ กลองเล็กหรือกลองสแนร์ใช้กำ�กับจังหวะตีเป็นเสียงรัว กลองใหญ่ เป็นเครื่องดนตรีที่ให้คว�มคึกคักตื่นเต้น ฉ�บใช้ตีกำ�กับจังหวะ คำ�ถ�มท้�ท�ย ในงานกีฬาสีของโรงเรียนนักเรียนบรรเลงเพลงมาร์ชเพลงใด ฟังแล้วรู้สึกอย่างไร วงโยธวาทิต ๒. วงโยธวาทิต (Military band)

พิเศษ 11 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู เป็นหัวข้อคำถามกระตุ้น ให้ผู้เรียนได้ฝึกคิด พร้อมกับมีคำตอบให้ จุดประกายความรู้ เป็นหัวข้อความรู้ที่เพิ่มเติม จากเนื้อหาเพื่อให้ผู้เรียนได้รับความรู้ ที่นอกเหนือจากบทเรียนเพิ่มขึ้น ความรู้เพิ่มเติม วงดนตรีไทยและสากล 21 ขิมเป็นเครื่องดนตรีที่มาจากประเทศใด ขิมเป็นเครื่องดนตรีของประเทศจีน และได้เริ่มเข้า สู่ประเทศไทยในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ โดยชาวจีนที่เข้ามา อาศัยในประเทศไทย นำามาบรรเลงในวงเครื่องสายจีน ประกอบการแสดงงิ้ว ๒.๓ วงเครื่องสายปี่ชวา เป็นลักษณะก�รรวมวงกลองแขกเข้�กับวงเครื่องส�ย แบ่งเป็นเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องเล็ก และเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องใหญ่ เครื่องดนตรีที่สำ�คัญในวงเครื่องส�ยปี่ชว� คือเครื่องดนตรีประเภทเป่� ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ● วงเคร่ื่องสายปี่ชวาเครื่องเล็ก ประกอบด้วยปี่ชว� ขลุ่ยหลีบซออู้ซอด้วงจะเข้กลองมล�ยูหรือกลองแขกฉิ่ง และฉ�บเล็ก ● วงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องใหญ่ ประกอบด้วย ปี่ชว� ขลุ่ยหลีบ ซอด้วง ๒ คัน ซออู้๒ คันจะเข้๒ ตัวกลองแขก๑คู่ฉิ่งฉ�บเล็กกรับเสภ� และโหม่ง ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลงบรรเลงประกอบก�รแสดง และในพิธีมงคลทั่วไป ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี ก�รบรรเลงด้วยวงเครื่องส�ยปี่ชว�จะมีคว�มรวดเร็ว รุกเร้�กว่�วงเครื่องส�ยชนิดอื่น วงเครื่องส�ยปี่ชว�มีกระบวนก�รโหมโรงเป็นแบบเฉพ�ะ เช่น ทั้งวงบรรเลงเพลงโหมโรงเสภ� เพลงใดเพลงหนึ่งแล้วจบด้วยก�รเดี่ยวปี่ชว� ก�รบรรเลงเพลงโหมโรงเป็นก�รบรรเลงเป็นชุดติดต่อกันไป คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านักเรียนฟังเพลงที่บรรเลงด้วยวงเครื่องสายจะรู้สึกอย่างไร เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องเล็ก ซอด้วง ซออู้ ฉาบเล็ก จะเข้ ฉิ่ง ขลุ่ยหลีบ กลองแขก ปี่ชวา จุดประก�ยคว�มรู้ ความรู้เพิ่มเติม ยุคสมัยของดนตรี 113 เพลงทยอย คือ หน้าพาทย์ชนิดหนึ่ง ใช้บรรเลงในการแสดงกิริยาอารมณ์โศกเศร้าในเวลา เคลื่อนที่ เช่น ขณะที่เดินไปก็ร้องไห้ไปด้วย ความสามารถและผลงาน พระประดิษฐ์ไพเร�ะนับว่�เป็นอัจฉริยะท�งดนตรีผู้หนึ่ง ท่�นส�ม�รถเล่นดนตรีไทยได้ ทุกชนิดโดยเฉพ�ะปี่และมีผลง�นท�งดนตรีม�กม�ยดังนี้ ๑. เป็นต้นตำ�รับในก�รแต่งเพลงประเภทลูกล้อลูกขัด เช่น เพลงทยอยนอก ทยอยเขมร เชิดจีน จนได้รับสมญ�น�มว่� เจ้�แห่งเพลงทยอย เพลงทยอยนอก เป็นแม่บทของเพลงลูกล้อลูกขัด แทรกลูกเล่นไว้อย่�งพิสด�ร มีก�รล้อต่อลูกขัด ดัง เบ� และมีเดี่ยวอวดฝีมือกันอยู่ในเพลงเสร็จ ไม่มี เพลงใดเทียบเท่� เพลงเชิดจีนเป็นเพลงที่ท่�นแต่งขึ้นด้วยวิธีที่ประหล�ดกว่�เพลงอื่น คือ ลีล�ของเพลง มีทั้งเชิงล้อเชิงชนทีหนีทีไล่ล่อหลอกกันไประหว่�งเครื่องนำ�กับเครื่องต�มอย่�งสนุกสน�นทำ�นองเร่งเร้� กระตุ้นให้ชวนฟังตลอดเวล� ซึ่งพระบ�ทสมเด็จพระปิ่นเกล้�เจ้�อยู่หัวโปรดม�กถึงกับเลื่อนบรรด�ศักดิ์เป็น พระประดิษฐ์ไพเร�ะทั้งๆที่ทรงตั้งเป็นหลวงประดิษฐ์ไพเร�ะเพียงเดือนเดียว ๒. ท่�นเป็นต้นตำ�รับก�รเดี่ยวเครื่องดนตรีต่�ง ๆ ท่�นประดิษฐ์เป็นท�งเดี่ยว เช่น พญ�โศก ส�รถีแขกมอญ ล้วนมีคว�มไพเร�ะเพร�ะพริ้งทั้งสิ้น โดยเฉพ�ะเพลงทยอยเดี่ยว ท่�นแต่งไว้สำ�หรับเดี่ยวปี่อวดฝีมือภ�ยหลังนำ�ม�แต่งเป็นท�งเดี่ยวของเครื่องดนตรีอื่นๆ ๓. ท่�นเป็นผู้มีคว�มสังเกต สนใจในสิ่งต่�ง ๆ ที่ได้ยินได้ฟัง ส�ม�รถนำ�ม�คิดสร้�งสรรค์ ขึ้นใหม่อย่�งไพเร�ะ เช่น วันหนึ่งขณะที่ท่�นเดินกลับจ�กสอนดนตรีในวัง ผ่�นม�ได้ยินพวกจีนกำ�ลัง เล่นมโหรีจีนกันอยู่ ท่�นก็ให้ลูกศิษย์ที่ม�ด้วยกัน ๒ คน ช่วยจำ�เพลงไว้พอไปถึงบ้�นก็ได้นำ�เพลง ที่ได้ยินม�เรียบเรียงประดิษฐ์ขึ้นเป็นเพลงชุดจีน ๔ เพลง คือ เพลงจีนแส เพลงอ�เฮีย เพลง ชมสวนสวรรค์และเพลงแป๊ะ ผลง�นของท่�นมีอีกม�กม�ยในก�รแต่งเพลง เช่น เพลงแขกมอญบ�งช้�ง ๓ ชั้น แขกบรเทศ ๓ ชั้นกำ�สรวลสุร�งค์๓ ชั้นโหมโรงขวัญเมือง พระอ�ทิตย์ชิงดวงท่�นเป็นต้นสกุลดุริย�งกูร

พิเศษ สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 12 เป็นหัวข้อความรู้ที่ให้ผู้เรียนรู้จัก ระมัดระวังในการทำกิจกรรมต่างๆ โดยสอดแทรกหัวข้อที่สัมพันธ์กับเรื่องที่เรียน ปลอดภัยไว้ก่อน เป็นกิจกรรมให้ผู้เรียนได้ฝึกอ่าน คำศัพท์ภาษาไทยในหน่วยการเรียนรู้ พร้อมกับมีคำอ่านและความหมาย กิจกรรมพัฒนาการอ่าน เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ 50 ดนตรี ม.๔-๖ ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย เทพยดา เทบ - พะ - ยะ - ดา เทวดา กังสดาล กัง - สะ - ดาน ระฆังวงเดือน ความเชื่อ www.prapayneethai.com สร้างสรรค์งานดนตรี ความเชื่อกับการ สร้างสรรค์งานดนตรี ความเชื่อเกี่ยวกับวัฒนธรรม ประเพณีต่าง ๆ ทำาให้พัฒนา เป็นดนตรี จากนั้นจึงนำาดนตรี มาใช้บรรเลงประกอบพิธีกรรม เพื่อความศักดิ์สิทธิ์ และ ส ร้ า ง บ ร ร ย า ก า ศ ใ น ง า น พิธีกรรม ดนตรีไทยและสากลจะมี การสร้างสรรค์บทเพลงที่ เกี่ยวข้องกับศาสนา เพื่อเป็น สื่อนำาในการเข้าใจในศาสนา และใช้ประกอบในพิธีกรรม มนุษย์ใช้ดนตรีในการ ประกอบพิธีกรรมและใช้ บรรเลงเพื่อความบันเทิง ทำาใ ห้ ม นุ ษ ย์ ผ่ อ น ค ล า ย สบายใจ การนำาเทคโนโลยีใหม่ ๆ มา สร้างสรรค์ในงานดนตรี ทำาให้ เกิดสิ่งที่แปลกใหม่มีเสียงและ จังหวะที่หลากหลาย ทำาให้ ดนตรีน่าสนใจ วิถีชีวิตกับการสร้างสรรค์ งานดนตรี ศาสนากับการสร้างสรรค์ งานดนตรี เทคโนโลยีกับการ สร้างสรรค์งานดนตรี กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงานดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม 36 ดนตรี ม.๔-๖ เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงร่วมกับก�รขับร้องไม่จำ�กัดชนิดและจำ�นวนของเครื่องดนตรีแต่ที่นิยม ใช้มีดังนี้ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ ทรัมเป็ต เทเนอร์แซ็กโซโฟน อัลโตแซ็กโซโฟน ทรอมโบนเปียโนกีต�ร์เบสและกลองชุด ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นทุกประเภท เพื่อคว�มสนุกสน�น เฉลิมฉลอง คำ�ถ�มท้�ท�ย วงคอมโบและวงสตริงคอมโบแตกต่างกันอย่างไร เป็นวงดนตรีขน�ดเล็กใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง บรรเลงร่วมกับกลองชุดและเครื่องดนตรี บ�งชนิดเพื่อเพิ่มสีสันสร้�งคว�มสนุกสน�นและเพิ่มคว�มไพเร�ะม�กขึ้นเช่นเปียโนอิเล็กโทน ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีเช่นกีต�ร์เบสกีต�ร์คอร์ด ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง บรรเลงได้ในง�นทุกประเภท ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรีบรรเลงทุกบทเพลงต�มคว�มเหม�ะสมของง�น ประกอบก�รลีล�ศหรือเต้นรำ�บรรเลงในห้องอ�ห�รหรือสถ�นเริงรมย์ต่�งๆ ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรีเพลงทุกประเภท ได้แก่ เพลงลูกทุ่ง เพลงลูกกรุง เพลงส�กลและเพลงภ�ษ�ต่�งๆ ในการใช้เครื่องดนตรีควรใช้อย่างถูกวิธี เช่น ไม่นำาขลุ่ยมาเคาะ ตีแทนไม้กลอง ไม่นำา ไม้ตีระนาดไปตีเพื่อน เพราะจะทำาให้เกิดอันตราย และเครื่องดนตรีเสียหาย เครื่องดนตรีที่ใช้ไฟฟ้า ต้องมีความระมัดระวัง เช่น กีตาร์ไฟฟ้า ในการเสียบปลั๊ก ควรระมัดระวังไม่ให้สายไฟฟ้าเปียกน้ำ� หรือเสียบปลั๊กเครื่องดนตรีในขณะที่มือหรือตัวเปียกน้ำ� อาจทำาให้เกิดไฟฟ้าชอร์ตเป็นอันตรายถึง ชีวิตได้ ◆ บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงดนตรีเป็นบทเพลงที่มีคว�มไพเร�ะ ให้คว�มรู้สึกสนุกสน�น หรือโศกเศร้�ได้เช่นเพลงTigerRagของเบนนีกู๊ดแมน ๕. วงคอมโบ (Combo band) สรุป วงดนตรีสากลแต่ละประเภทมีการใช้เครื่องดนตรีที่แตกต่างกันไปตามแต่ละวง และใช้บรรเลง ในโอกาสที่แตกต่างกัน โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้เกิดความสนุกสนาน ผ่อนคลาย หรือโศกเศร้า บทเพลงที่ใช้มีหลากหลายรูปแบบ หลายจังหวะ ขึ้นอยู่กับประเภทของวง และโอกาสที่ใช้บรรเลง ๖. วงสตริงคอมโบ (String combo band) ปลอดภัยไว้ก่อน

พิเศษ 13 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู เป็นหัวข้อความรู้ปลูกฝัง จิตสำนึกของผู้เรียน ให้รู้จักอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม วงดนตรีไทยและสากล 37 เว็บไซต์แนะนำา อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การใช้และบำารุงรักษาเครื่องดนตรีเป็นสิ่งที่ทำาให้เครื่องดนตรีมีอายุการใช้งานยาวนาน เครื่องดนตรีไม่เสียหาย เป็นการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม คือ ทำาให้ไม่เกิดการสูญเสียทรัพยากรทางธรรมชาติ ในการนำามาทำาเครื่องดนตรีใหม่ ให้นักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของคำ�ต่อไปนี้ วงดนตรีสากล www.thaigoodview.com พระเมรุ ที่เผ�ศพ เดิมผูกหุ่นทำ�เป็นภูเข�ตั้งที่เผ�ขึ้นบนนั้น ของหลวงทำ�เป็นเรือนโถง เครื่องยอดหรือมณฑป ครอบที่เผ� เรียกว่� พระเมรุ คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย เกียรติยศ เกียด-ติ-ยด เกียรติโดยฐ�นะตำ�แหน่งหน้�ที่หรือช�ติชั้นวรรณะ พระ - เมน, พระ - เม- รุ มล�ยู มะ -ล� -ยู ชื่อช�ติหนึ่งอยู่ในประเทศม�เลเซียและเก�ะต่�งๆ ตอนใต้ของแหลมมล�ยู สมโภช สม- โพด ง�นเลี้ยง ง�นฉลองในพิธีมงคลเพื่อคว�มยินดีร่�เริง กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น เว็บไซต์แนะนำา ผังสรุปสาระสำาคัญ โน้ตดนตรีไทยและสากล 67 เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรี www.music.thaimarchingband.org ให้นักเรียนอ่านคำาและความหมายของคำาต่อไปนี้ นิทรา คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย ทฤษฎี ทฺริด-สะ -ดี ความเห็น ลักษณะที่คิดคาดเอาตามหลักวิชา เพื่อ เสริมเหตุผลและรากฐานให้แก่ปรากฏการณ์หรือ ข้อมูลในภาคปฏิบัติซึ่งเกิดขึ้นมาอย่างมีระเบียบ นิด-ทฺรา การหลับการนอนหลับ ปักษา ปัก-สา นก โน้ตดนตรีไทย และสากล โน้ตดนตรีสากล โน้ตดนตรีไทย เครื่องหมายกำาหนดอัตราจังหวะ เครื่องหมายที่เป็น เลขเศษส่วนหลังกุญแจประจำาหลัก เลขบนคือ จำานวน จังหวะในแต่ละห้องเพลง เลขล่าง คือ ลักษณะจังหวะ ของโน้ตเพลง เครื่องหมายประจำากุญแจเสียง เป็นเครื่องหมายที่บังคับ โน้ตให้มีเสียงเป็นไปตามชนิดของเครื่องหมายนั้น ประกอบด้วยชาร์ปและแฟลต เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชั้น เพลงสองชั้นเป็นเพลงที่ร้อง ง่ายและเป็นเพลงสั้นๆ เพลงอัตราจังหวะ ๓ ชั้น เพลงสามชั้น เป็นเพลงที่มี จังหวะช้า กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น เป็นหัวข้อที่ให้ผู้เรียนสามารถ ค้นหาข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่อง ที่เรียนจากเว็บไซต์ที่เกี่ยวข้อง เว็บไซต์แนะน�ำ

พิเศษ สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู 14 เป็นหัวข้อความรู้ในด้านอาชีพต่าง ๆ ให้ผู้เรียนได้รู้จักอาชีพที่หลากหลาย อาชีพน่ารู้ เป็นหัวข้อคำศัพท์ภาษาอังกฤษ ที่เกี่ยวกับเรื่องที่เรียน โดยมี คำศัพท์คำอ่านและความหมาย ค�ำศัพท์ส�ำคัญ เว็บไซต์แนะนำา ยุคสมัยของดนตรี 125 คำ�ศัพท์สำ�คัญ author (ออ′ เธอร์) ผู้ประพันธ์ composer (คัมโพ′ เซอะ) คีตกวีนักแต่งเพลงหรือดนตรี famous (เฟม′ เมิส) มีชื่อเสียง โด่งดัง genius (จี′ เนียส) อัจฉริยบุคคล great teacher (เกรท′ทีเชอะ) ปรม�จ�รย์ musician (มิวซิซ′ เชียน) นักดนตรี workmanship (เวิร์ค′ เมินชิพ) ฝีมือคว�มเชี่ยวช�ญ ให้นักเรียนอ่�นคำ�และคว�มหม�ยของคำ�ต่อไปนี้ คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย คฤหัสถ์ คะ - รึ-หัด ผู้ครองเรือนผู้ไม่ใช่นักบวช ฆร�ว�ส คะ - ร� - ว�ด คนผู้อยู่ครองเรือน คนทั่วไปที่ไม่ใช่บรรพชิต หรือ นักบวช ดุษฎี ดุด-สะ -ดี คว�มยินดีคว�มชื่นชม บัณเฑ�ะว์ บัน- เด�ะ กลองสองหน้�ขน�ดเล็กชนิดหนึ่ง มีหลักอยู่ตอนบน ผูกตุ้มห้อยลงม�ท�งหน้�กลองใช้ไกวให้ตุ้มแกว่ง กระทบหน้�กลองทั้ง ๒ ข้�ง มูรธ�ภิเษก มู- ระ -ท� - พิ- เสก น้ำ�รดพระเศียรในง�นร�ช�ภิเษกหรือพระร�ชพิธีอื่นๆ เศวตฉัตร สะ - เหวด-ตะ -ฉัด ฉัตรข�ว ใช้เป็นเครื่องหม�ยแห่งคว�มเป็นพระเจ้�แผ่นดิน สังคีตกวีไทย www.eduzones.com คีตกวีเอกของโลก www.mwk.ac.th กิจกรรมพัฒน�คว�มส�ม�รถในก�รอ่�น อาชีพนักประวัติศาสตร์ดนตรี เว็บไซต์แนะนำา 98 ดนตรี ม.๔-๖ ปัจจุบันบทเพลงไทยมีเกิดขึ้นหลายรูปแบบทั้งบทเพลงไทยสากล บทเพลงไทยลูกทุ่งที่ได้รับ ความนิยม และเป็นที่ชื่นชอบแก่ผู้ฟังทุกเพศทุกวัย ทำาให้มีการพัฒนารูปแบบบทเพลงที่ทันสมัย ทันเหตุการณ์ตอบสนองความต้องการของผู้ฟังได้จนทำาให้เกิดศิลปินและวงดนตรีต่าง ๆ มากมาย ในปัจจุบัน คำ�ถ�มท้�ท�ย ดนตรีในปัจจุบันมีความแตกต่างกับสมัยอดีตอย่างไร สรุป รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัยมีความแตกต่างกัน แต่ละสมัยมี การพัฒนาบทเพลงและวงดนตรีขึ้นมาเรื่อย ๆ จนถึงปัจจุบัน มีการทำาบทเพลงและวงดนตรีที่ ทันสมัย เข้ากับยุคและเหตุการณ์และนำาดนตรีไทยมาประยุกต์ใช้ในงานแสดงต่าง ๆ ทำาให้การ ดนตรีไทยยังคงอยู่และเป็นที่รู้จักแก่เยาวชนรุ่นหลัง นักประวัติศาสตร์ดนตรี เป็นอาชีพที่เกี่ยวกับการศึกษาค้นคว้า รวบรวมประวัติศาสตร์ของ ดนตรีในยุคสมัยต่าง ๆ รวบรวมเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับดนตรี มีทั้งดนตรีไทยและสากล เป็นอาชีพสำาคัญอาชีพหนึ่งที่ทำาให้คนรุ่นต่อ ๆ ไปได้ทราบเรื่องราวประวัติศาสตร์ทางดนตรี ที่นักประวัติศาสตร์ดนตรีได้รวบรวมเก็บข้อมูลไว้ ยุคสมัยของดนตรีไทย www.panyathai.or.th เบนนีกู๊ดแมน ได้รับฉายาว่าเป็นราชาแห่งเพลงอะไร เบนนีกู๊ดแมน ได้รับฉายาว่าเป็น ราชาเพลงสวิง หรือคิงออฟสวิง (King of Swing) เป็นนักคลาริเน็ตชาวอเมริกัน จุดประก�ยคว�มรู้

พิเศษ 15 สุดยอดคู่มือครู สุดยอดคู่มือครู เป็นคำถามท้ายหน่วยการเรียนรู้ ให้ผู้เรียนได้ฝึกคิดวิเคราะห์ ค�ำถามพัฒนากระบวนการคิด เป็นกิจกรรมให้ผู้เรียนได้ฝึกปฏิบัติ และพัฒนาทักษะทางด้านการคิด และความรู้ประจำหน่วยการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ 38 ดนตรี ม.๔-๖ วงดนตรีไทย และสากล วงดนตรีไทย วงดนตรีสากล วงปี่พาทย์ เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� ใช้บรรเลงได้ทั้งง�นมงคล ง�นอวมงคล และก�รแสดงประเภทโขน ละคร วงออร์เคสตรา ประกอบด้วยเครื่องส�ย เครื่องเป่�ลมไม้เครื่องเป่�- ลมทองเหลืองและเครื่องตีมักใช้ประกอบก�รแสดงอุปร�กรหรือละคร โอเปร� (Opera) วงโยธวาทิต ประกอบด้วยเครื่องเป่�ลมไม้เครื่องเป่�ลมทองเหลือง และเครื่องตีใช้บรรเลงในก�รสวนสน�มนำ�ขบวนพ�เหรด แตรวง ประกอบด้วยเครื่องเป่�ลมทองเหลืองและเครื่องตีเป็น วงดนตรีที่ใช้บรรเลงกล�งแจ้ง วงคอมโบ เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงร่วมกับก�รขับร้องในง�น ทุกประเภท เพื่อคว�มสนุกสน�น เฉลิมฉลอง ประกอบก�รลีล�ศหรือ เต้นรำ� วงแจ๊ส พัฒน�ม�จ�กกลุ่มคนดำ�ในอเมริก� ใช้บรรเลงในโอก�ส ต่�งๆในก�รร้องหรือประกอบก�รเต้นรำ� เพื่อสร้�งคว�มสนุกสน�น วงสตริงคอมโบ เป็นดนตรีขน�ดเล็กใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง บรรเลงร่วมกับกลองชุด วงเครื่องสาย เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทดีดและสี เป็นหลักใช้บรรเลงในง�นทั่วไปในบริเวณไม่กว้�งหรือโล่งจนเกินไป วงมโหรี ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์และวงเครื่องส�ย แต่เพิ่มซอส�มส�ยและซอส�มส�ยหลิบใช้บรรเลงในง�นมงคลไม่นิยม ใช้บรรเลงในง�นศพ ผังสรุปสาระสำาคัญ กิจกรรมการเรียนรู ยุคสมัยของดนตรี 99 ๑. วงดนตรีไทยและบทเพลงไทยในปัจจุบันมีความโดดเด่นอย่างไร ๒. ในสมัยใดที่เริ่มมีการนำาดนตรีของต่างชาติเข้ามาผสมผสาน ๓. นักเรียนคิดว่าการจัดการเรียนการสอนดนตรีควรมีการพัฒนาอย่างไรให้เกิดประโยชน์ต่อผู้เรียน ๔. นักเรียนมีวิธีการอนุรักษ์บทเพลงไทยและวงดนตรีไทยอย่างไร ๕. นักเรียนคิดว่าในอนาคตบทเพลงไทยและวงดนตรีไทยจะเป็นอย่างไร ๑. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัย ๒. ให้นักเรียนค้นคว้าบทเพลงไทยในสมัยรัตนโกสินทร์จากนั้นจัดแสดงบนป้ายแสดงผลงาน ภายในห้องเรียน ๓. ให้นักเรียนเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลงและดนตรีในสมัยอยุธยา และสมัย รัตนโกสินทร์แล้วออกมานำาเสนอหน้าชั้นเรียน ๔. ให้นักเรียนสรุปเกี่ยวกับบทเพลงและวงดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัย เป็นแผนภาพ ดังตัวอย่าง ต่อไปนี้ สมัยสุโขทัย สมัยก่อนสุโขทัย สมัยรัตนโกสินทร์ สมัยธนบุรี บทเพลงและวงดนตรีไทย สมัยอยุธยา ในแต่ละยุคสมัย ๑ รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทยแต่ละยุคสมัย คำถามพัฒนากระบวนการคิด เป็นการสรุปความคิดรวบยอด ของเนื้อหาในแต่ละหัวข้อ ของหน่วยการเรียนรู้ ผังสรุปสาระส�ำคัญ

ดนตรี กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔-๖ หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ผู้เรียบเรียง ผู้ช่วยศาสตราจารย์อรวรรณ ขมวัฒนา นาวาอากาศตรีหญิงวีร์สุดา บุนนาค ผู้ตรวจ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ชูเกียรติ วงฆ้อง อาจารย์จุรี ทรงสกุล อาจารย์พรพรรณ วัฑฒนายน บรรณาธิการ อาจารย์นรีรัตน์ พินิจธนสาร

สงวนลิขสิทธิ์ สำ�นักพิมพ์ บริษัทพัฒน�คุณภ�พวิช�ก�ร (พว.) จำ�กัด พ.ศ. ๒๕๖๔ สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) ๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมัติ ๑๕ ส�ย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙ แฟกซ์ : ทุกหม�ยเลข, แฟกซ์อัตโนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖ website : www.iadth.com

คำนำ หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ดนตรีชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔-๖ กลุ่มสาระการเรียนรู้ ศิลปะ ได้จัดทำาตามมาตรฐานการเรียนรู้ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลางของ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับ วงดนตรีไทยและสากล สร้างสรรค์งานดนตรีโน้ตดนตรีไทยและสากล คุณภาพงาน ดนตรีดนตรีประยุกต์ยุคสมัยของดนตรีดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม และบทบาทของ ดนตรีในสังคม เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้สอนและผู้เรียน หนังสือเรียนเล่มนี้จึงได้จัดทำาเนื้อหา ที่ทันสมัย มีกิจกรรมการเรียนรู้และคำาถามพัฒนากระบวนการคิดที่เหมาะสมกับวัย ของผู้เรียน กระตุ้นกระบวนการคิด นอกจากนี้ยังได้สอดแทรกข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพน่ารู้ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ปลอดภัยไว้ก่อน เว็บไซต์แนะนำา คำาศัพท์สำาคัญ จุดประกายความรู้ ความรู้เพิ่มเติม และกิจกรรมพัฒนาความสามารถในการอ่าน ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเรียนเล่มนี้จะช่วยพัฒนาผู้เรียนได้เต็ม ตามศักยภาพ คณะผู้จัดทำ�

สารบัญ หน้� ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๗ • วงดนตรีไทย ๑๐ • วงดนตรีสากล ๓๐ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและส�กล ๙ • ปัจจัยในการสร้างสรรค์ผลงาน ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม ๔๒ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๒ สร้�งสรรค์ง�นดนตรี ๔๑

สารบัญ • โน้ตดนตรีสากล ๕๔ • โน้ตดนตรีไทย ๖๑ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและส�กล ๕๓ • เทคนิคและการถ่ายทอดอารมณ์เพลงด้วย การร้อง บรรเลงเครื่องดนตรีเดี่ยว และรวมวง ๗๐ • เกณฑ์ในการประเมินผลงานดนตรี ๗๗ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๔ คุณภ�พง�นดนตรี ๖๙ • การนำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ ๘๑ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ ๘๐ หน้�

บรรณ�นุกรม ๑๕๒ • ลักษณะเด่นของดนตรีในแต่ละ วัฒนธรรม ๑๒๙ • การถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกของ งานดนตรีจากแต่ละวัฒนธรรม ๑๓๗ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม ๑๒๘ • บทบาทดนตรีในการสะท้อนสังคม ๑๔๕ • แนวทางและวิธีการในการ ส่งเสริมอนุรักษ์ดนตรีไทย ๑๔๗ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๘ บทบ�ทของดนตรีในสังคม ๑๔๔ • รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีไทย แต่ละยุคสมัย ๘๘ • รูปแบบบทเพลงและวงดนตรีสากล แต่ละยุคสมัย ๑๐๐ • สังคีตกวี ๑๑๐ หน่วยก�รเรียนรู้ที่ ๖ ยุคสมัยของดนตรี ๘๗ หน้�

ศ ๒.๑ สาระที่ ๒ ดนตรี ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและ วง ดนตรีแต่ละประเภท ๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม สร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน ๒. จำาแนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรี ทั้งไทยและสากล ๔. อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลใน อัตราจังหวะต่าง ๆ ๕. ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพ ของการแสดง ๖. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการ ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม ๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน ๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ ศ ๒.๑ สาระที่ ๒ ดนตรี ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและ วง ดนตรีแต่ละประเภท ๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม สร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน ๒. จำาแนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรี ทั้งไทยและสากล ๔. อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลใน อัตราจังหวะต่าง ๆ ๕. ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพ ของการแสดง ๖. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการ ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม ๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน ๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ ศ ๒.๑ สาระที่ ๒ ดนตรี ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและ วง ดนตรีแต่ละประเภท ๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม สร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน ๒. จำาแนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรี ทั้งไทยและสากล ๔. อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลใน อัตราจังหวะต่าง ๆ ๕. ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพ ของการแสดง ๖. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการ ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม ๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน ๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์

ศ ๒.๑ สาระที่ ๒ ดนตรี ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและ วง ดนตรีแต่ละประเภท ๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม สร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน ๒. จำาแนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรี ทั้งไทยและสากล ๔. อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลใน อัตราจังหวะต่าง ๆ ๕. ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพ ของการแสดง ๖. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการ ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม ๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน ๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ ศ ๒.๑ สาระที่ ๒ ดนตรี ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและ วง ดนตรีแต่ละประเภท ๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม สร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน ๒. จำาแนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรี ทั้งไทยและสากล ๔. อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลใน อัตราจังหวะต่าง ๆ ๕. ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพ ของการแสดง ๖. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการ ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม ๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน ๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ ศ ๒.๒ ๑. วิเคราะห์รูปแบบของดนตรีไทยและดนตรี สากลในยุคสมัยต่าง ๆ ๒. วิเคราะห์สถานะทางสังคมของนักดนตรี ในวัฒนธรรมต่าง ๆ ๓. เปรียบเทียบลักษณะเด่นของดนตรีใน วัฒนธรรมต่าง ๆ ๔. อธิบายบทบาทของดนตรีในการสะท้อน แนวความคิดและค่านิยมที่เปลี่ยนไปของ คนในสังคม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๖ ยุคสมัยของดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๖ ยุคสมัยของดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๘ บทบาทของดนตรีในสังคม ๕. นำาเสนอแนวทางในการส่งเสริมและ อนุรักษ์ดนตรีในฐานะมรดกของชาติ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๘ บทบาทของดนตรีในสังคม

๙ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill ศ ๒.๑ สาระที่ ๒ ดนตรี ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและ วง ดนตรีแต่ละประเภท ๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม สร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน ๒. จำาแนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรี ทั้งไทยและสากล ๔. อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลใน อัตราจังหวะต่าง ๆ ๕. ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพ ของการแสดง ๖. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการ ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม ๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน ๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ ศ ๒.๑ สาระที่ ๒ ดนตรี ผังสาระการเรียนรู้ดนตรี ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและ วง ดนตรีแต่ละประเภท ๓. อธิบายเหตุผลที่คนต่างวัฒนธรรม สร้างสรรค์งานดนตรีแตกต่างกัน ๒. จำาแนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรี ทั้งไทยและสากล ๔. อ่าน เขียน โน้ตดนตรีไทยและสากลใน อัตราจังหวะต่าง ๆ ๕. ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเน้นเทคนิคการแสดงออกและคุณภาพ ของการแสดง ๖. สร้างเกณฑ์สำาหรับประเมินคุณภาพการ ประพันธ์และการเล่นดนตรีของตนเอง และผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม ๗. เปรียบเทียบอารมณ์และความรู้สึกที่ได้รับ จากงานดนตรีที่มาจากวัฒนธรรมต่างกัน ๘. นำาดนตรีไปประยุกต์ใช้ในงานอื่น ๆ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วงดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ สร้างสรรค์งานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ โน้ตดนตรีไทยและสากล หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ คุณภาพงานดนตรี หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ ดนตรีในแต่ละวัฒนธรรม หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ ดนตรีประยุกต์ หนวยการเรียนรูที่ ๑. เปรียบเทียบรูปแบบของบทเพลงและวงดนตรีแต่ละประเภท(ศ ๒.๑ม.๔-๖/๑) ๒. จำ�แนกประเภทและรูปแบบของวงดนตรีทั้งไทยและส�กล(ศ ๒.๑ม.๔-๖/๒) วงดนตรีไทยและวงดนตรีส�กลแต่ละประเภทมีรูปแบบก�รบรรเลงก�รใช้เครื่องดนตรีและบทเพลง ที่แตกต่�งกันไปขึ้นอยู่กับคว�มเหม�ะสมของวงและโอก�สในก�รบรรเลงสร้�งอ�รมณ์คว�มรู้สึกต่�งๆ ให้กับผู้ฟัง วงดนตรีไทย วงดนตรีสากล วงดนตรีไทย และสากล วงปี่พาทย์ วงแจ๊ส วงออร์เคสตรา วงเครื่องสาย วงคอมโบ วงโยธวาทิต วงมโหรี วงสตริงคอมโบ แตรวง ๑ วงดนตรีไทยและสากล ผังสาระการเรียนรู้ ตัวชี้วัด สาระสำาคัญ เปาหมายการเรียนรู มาตรฐานการเรียนรู มาตรฐาน ศ ๒.๑ เขาใจและแสดงออกทางดนตรีอยาง สรางสรรค วิเคราะห วิพากษวิจารณคุณคา ดนตรี ถายทอดความรูสึก ความคิดตอ ดนตรีอยางอิสระ ชื่นชม และประยุกตใช ในชีวิตประจําวัน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จดุ ประกายโครงงาน นักเรียนแบงกลุมรวมกันสรางสรรควงดนตรีประยุกตขึ้นมา ๑ วง โดยการประสมเครื่องดนตรีไทย และเครื่องดนตรีสากลเขาดวยกัน สมรรถนะสําคัญของผูเรียน ๑. ความสามารถในการสื่อสาร ๒. ความสามารถในการคิด ๓. ความสามารถในการใชทักษะชีวิต คุณลักษณะอันพึงประสงค ใฝเรียนรู ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน การเรียนและเขารวมกิจกรรมการเรียนรู มุงมั่นในการทํางาน ตัวชี้วัดที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน การปฏิบัติหนาที่การงาน รักความเปนไทย ตัวชี้วัดที่ ๗.๓ อ นุ รั ก ษ แ ล ะ สื บ ท อ ด ภูมิปญญาไทย

สุดยอดคูมือครู ๑๐ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ 10 ดนตรี ม.๔-๖ วงดนตรีไทย ดนตรีคือ ระดับเสียงขึ้นลงอย่�งมีระเบียบ ที่เกิดจ�กอุปกรณ์ก�รบรรเลงด้วยก�รดีด สีตีเป่� เรียกว่� เครื่องดนตรีที่ทำ�ให้เกิดเสียงอันไพเร�ะน่�ฟัง เครื่องดนตรีจะมีรูปแบบหรือลักษณะของ เครื่องดนตรีต�มถิ่นกำ�เนิดของแต่ละช�ติแต่ละภ�ษ�ทำ�ให้มีเสียงที่แตกต่�งกันไปรวมถึงท่วงทำ�นอง ในก�รบรรเลงและวิธีก�รทำ�ให้เกิดเป็นทำ�นองอันไพเร�ะเหล่�นี้ส�ม�รถสร้�งคว�มบันเทิงให้กับผู้ฟังได้ ดนตรีในแต่ละช�ติจะมีลักษณะเฉพ�ะของช�ตินั้น ๆ ซึ่งเร�จะสังเกตเห็นคว�มแตกต่�งได้ จ�กทำ�นองเพลงและลักษณะของเครื่องดนตรี ลักษณะก�รประสมเครื่องดนตรีเป็นวงดนตรีไทยในปัจจุบันมี๓ ลักษณะดังนี้ วงปี่พาทย์ วงเครื่องสาย วงมโหรี วงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่ วงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่ วงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์ วงปี่พ�ทย์น�งหงส์ วงปี่พ�ทย์มอญ วงปี่พ�ทย์ช�ตรี วงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว วงเครื่องส�ยเครื่องคู่ วงเครื่องส�ยผสม วงเครื่องส�ยปี่ชว� วงมโหรีเครื่องเดี่ยว วงมโหรีเครื่องคู่ วงมโหรีเครื่องใหญ่ วงดนตรีไทย นั ก เรี ย น เ ค ย เ ห็ น วงดนตรีไทยบรรเลง ในงานอะไรบ้าง จุดประกายความคิด ตัวชี้วัด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน - แผนภาพความคิดเปรียบเทียบ วงดนตรีไทย - วาดภาพเครื่องดนตรีไทย ๑. นักเรียนรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนําวงปพาทยมาใชบรรเลง ในงานใด เพราะอะไร ๒. นักเรียนชมการแสดงดนตรีไทย โดยมี การแสดงของวงดนตรีประเภทตาง ๆ และ บรรเลงบทเพลงที่หลากหลาย จากนั้นรวมกัน สนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • นักเรียนมีความรูสึกอยางไรในการที่ ไดชมการแสดงของวงดนตรีไทย (ตัวอยาง คําตอบ ชื่นชอบ ประทับใจ) • วงดนตรีไทยแตละวงมีความแตกตางกัน หรือไม (ตัวอยางคําตอบ แตกตางกัน) • วงดนตรีที่ชมใชเครื่องดนตรีใดบาง (ตัวอยางคําตอบ ระนาดเอก ระนาดทุม ซออู ซอดวง ตะโพน) ๓. นักเรียนแบงกลุม ๒ กลุม รวมกันเลนเกม “ฉันคือเครื่องดนตรีอะไร” โดยครูเปดเพลง ที่บรรเลงโดยวงดนตรีไทย จากนั้นนักเรียน ๒ กลุม รวมกันแขงขันบอกวามีเครื่องดนตรี ชนิดใดบางที่บรรเลงในวงดนตรีนั้น ๔. นักเรียนรวมกันสนทนาวา การจัดประเภท วงดนตรีไทยออกเปนวงที่มีลักษณะตาง ๆ สงผลดีในดานใดบาง เสริมความรู ครูควรสอน วงเครื่องสายปชวา เกิดขึ้นในปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว เปนการประสมระหวางวงเครื่องสายกับกลองแขก Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

๑๑ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill วงดนตรีไทยและสากล 11 ๑. วงปี่พาทย์ วงปี่พ�ทย์ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� มีลักษณะก�รประสมวง ๓ ลักษณะคือวงปี่พ�ทย์เครื่องห้� วงปี่พ�ทย์เครื่องคู่และวงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่นอกจ�กนี้ก�รบรรเลง เครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์ยังส�ม�รถแบ่งวงปี่พ�ทย์ออกเป็น ๔ ลักษณะต�มก�รใช้ไม้ตีคือวงปี่พ�ทย์- ไม้แข็งเครื่องคู่วงปี่พ�ทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ่วงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องคู่และวงปี่พ�ทย์ไม้นวมเครื่องใหญ่ วงปี่พ�ทย์แต่ละประเภทมีลักษณะแตกต่�งกันดังนี้ ๑.๑ วงปี่พาทย์เครื่องห้า ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ ระน�ดเอก ปี่ใน ฆ้องวงใหญ่ กลองทัด ตะโพน และฉิ่ง ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงโขนละคร และหนังใหญ่ ◆ บทเพลงท่ี่บรรเลงในวงดนตรีเป็นเพลงที่ใช้ประกอบก�รแสดงโขน ละคร ซึ่งมี ม�กม�ยหล�ยเพลง และใช้เพลงหน้�พ�ทย์บรรเลงประกอบกิริย�ของตัวละครในเรื่อง เพลงประเภทนี้ โดยทั่วไปไม่มีบทร้อง เช่นเพลงเสมอเพลงตระนิมิตเพลงรัว ฉิ่ง กลองทัดระนาดเอก ตะโพน ฆ้องวงใหญ่ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องห้า ๑.๒ วงปี่พาทย์เครื่องคู่ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก ตะโพนกลองทัดฉิ่งฉ�บเล็กโหม่งกรับปี่ในและปี่นอก ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รขับร้อง และบรรเลงในง�นทั่วไป เช่น ง�นทำ�บุญขึ้นบ้�นใหม่ ง�นโกนจุกง�นเลี้ยงพระ ง�นแต่งง�น ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีบทเพลงที่บรรเลงมีหล�กหล�ยต�มโอก�สที่ใช้มีทั้ง เพลงบรรเลงเป็นชุดและเพลงชนิดเดี่ยว ปี่ใน เสริมความรู ครูควรสอน หนังใหญ เปนมหรสพของไทยอยางหนึ่ง ตัวหนังใชแผนหนังวัวฉลุ เปนรูปตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ มีไมผูกทาบตัวหนังสองขางยื่นยาวลงมา เปนที่จับ ใชลักษณะการเคลื่อนไหวของเงาในการนําเสนอคลายหนังตะลุง ทางภาคใต ๕. นักเรียนรวมกันสนทนาวา เครื่องดนตรี ที่ใชบรรเลงในวงปพาทยมีอะไรบาง ๖. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพ วงดนตรีบนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับ วงปพาทยเครื่องหาและวงปพาทย เครื่องคู จากนั้นรวมกันสนทนาเกี่ยวกับ วงดนตรีทั้ง ๒ วง วงปพาทยเครื่องหา วงปพาทยเครื่องคู ¢Ñ鹤ԴÇÔà¤ÃÒÐˏ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ Step 2 ๗. นั ก เ รี ย น วิ เ ค ร า ะ ห เ ป รี ย บ เ ที ย บ ความเหมือนและความแตกตางของ วงปพาทยไมแข็งและวงปพาทยไมนวม เปนแผนภาพความคิด Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ วงดนตรีไทย

สุดยอดคูมือครู ๑๒ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ 12 ดนตรี ม.๔-๖ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องคู่ ๑.๓ วงปี่พาทย์เครื่องใหญ่ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ระน�ดเอกเหล็ก ระน�ดทุ้มเหล็ก ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็กตะโพนกลองทัดฉิ่งฉ�บเล็กฉ�บใหญ่กรับโหม่งปี่ในและปี่นอก ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นทั่วไปต�มโอก�สต่�งๆ ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีวงปี่พ�ทย์เครื่องใหญ่เป็นวงดนตรีที่นิยมม�กในสมัย พระบ�ทสมเด็จพระจุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัว รัชก�ลที่ ๕ มีก�รประกวด ประชันกันเป็นที่สนุกสน�น ครึกครื้น มีทั้งผู้สนใจฟังและสนใจบรรเลงจำ�นวนม�ก บทเพลงที่บรรเลงจึงมีคว�มหล�กหล�ยต�ม โอก�สที่บรรเลง เพลงที่บรรเลงมีทั้งเพลงบรรเลงเป็นชุด เพลงชนิดเดี่ยว เช่น เพลงเขมรพวงเถ� เพลงกร�วใน เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องใหญ่ ระนาดเอกเหล็ก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดทุ้มเหล็ก โหม่ง ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองทัด กรับ ฉิ่ง ปี่นอก ตะโพน ปี่ใน ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม โหม่ง ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองทัด กรับ ฉิ่ง ตะโพน ปี่ใน ปี่นอก ฉาบเล็ก ¢Ñ鹤ԴÇÔà¤ÃÒÐˏ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ Step 2 ๘. นักเรียนวิเคราะหขอแตกตางของเครื่องดนตรี ในวงปพาทยเครื่องใหญ วงปพาทยเครื่องคู และวงปพาทยเครื่องหา แลวรวมกัน แสดงความคิดเห็นวา นักเรียนชอบวงปพาทย วงใดมากที่สุด เพราะเหตุใด ๙. นักเรียนรวมกันอภิปรายความแตกตาง ของวงปพาทยเครื่องหา วงปพาทยเครื่องคู และวงปพาทยเครื่องใหญ จากนั้นเขียน คําตอบเปนแผนภาพความคิด ๑๐. นักเรียนจับคูกันเลือกเครื่องดนตรีใน วงปพาทยที่ชื่นชอบมา ๑ ชิ้น แลววาดภาพ เครื่องดนตรีที่เลือก พรอมเขียนบอกเหตุผล ที่เลือกเครื่องดนตรีดังกลาว ๑๑. นักเรียนรวมกันสรุปสิ่งที่เขาใจเปนความรู รวมกัน ดังนี้ • วงปพาทยแตละประเภทมีรูปแบบ การบรรเลงการใชเครื่องดนตรี บทเพลง ที่แตกตางกัน ขึ้นอยูกับความเหมาะสม ของวง และโอกาสในการบรรเลงทําใหผูฟง เกิดอารมณความรูสึกแตกตางกันออกไป Step 3 ¢Ñé¹»¯ÔºÑµÔ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ ËÅѧ¡Òû¯ÔºÑµÔ ๑๒. นักเรียนออกมานําเสนอภาพวาดเครื่องดนตรี หนาชั้นเรียน ตามหัวขอ ดังนี้ • ชื่อเครื่องดนตรี • ใชบรรเลงในวงปพาทยใด • เหตุผลที่เลือก โดยเพื่อนและครูรวมกันประเมินผลและ ตรวจสอบความถูกตอง ¢Ñé¹Ê×èÍÊÒÃáÅйíÒàÊ¹Í Step4 เสริมความรู ครูควรสอน การประชัน คือ การแขงขันเพื่อใหรูวาใครจะแสดงไดดีหรือเกงกวากัน เครื่องดนตรีในขอใดที่วงปพาทยเครื่องใหญมีความแตกตางจากวงปพาทยเครื่องคู ๑ โหมง ฉิ่ง กรับ ๒ ตะโพน ปนอก ปใน ๓ กลองทัด ระนาดทุม ฆองวงเล็ก ๔ ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุมเหล็ก ฉาบใหญ ๕ ฉาบเล็ก ฆองวงใหญ ปใน (เฉลย ๔ เพราะเครื่องดนตรีวงปพาทยเครื่องคูไมมีระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุมเหล็ก และฉาบใหญ) ๑๓. นักเรียนรวมกันนําภาพวาดเครื่องดนตรี ไปจัดปายนิเทศ เพื่อเผยแพรความรู และเปน แนวทางแกผูที่สนใจศึกษา Step5 ¢Ñé¹»ÃÐàÁÔ¹à¾×èÍà¾ÔèÁ¤Ø³¤‹Ò ºÃÔ¡ÒÃÊѧ¤Á áÅШԵÊÒ¸ÒóРขอสอบเนนสมรรถนะ

๑๓ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill วงดนตรีไทยและสากล 13 ๑.๔ วงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ระน�ดทุ้มเหล็ก ฆ้องวงใหญ่ ตะโพน ฆ้องหุ่ย (ใช้ตีแทนโหม่ง) กลองตะโพน (ใช้ตีแทนกลองทัด) กลองแขก ขลุ่ยเพียงออขลุ่ยอู้ซออู้ฉิ่ง และกรับพวง ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงละครดึกดำ�บรรพ์หรือบรรเลงในง�น ที่จัดในอ�ค�ร เนื่องจ�กเป็นวงดนตรีที่มีเสียงทุ้มเบ� จึงไม่เหม�ะแก่ก�รจัดภ�ยนอกอ�ค�ร ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีวงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์เป็นวงดนตรีประกอบก�รแสดง ละครดึกดำ�บรรพ์เพลงที่ใช้ส่วนใหญ่ใช้เพลงสองชั้นเพื่อประกอบก�รร่�ยรำ� เช่นเพลงล�วสวยรวยเพลง ล�วดำ�เนินทร�ย ๑.๕ วงปี่พาทย์นางหงส์ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี เครื่องดนตรีที่นำ�ม�ใช้ประกอบด้วยปี่ชว� ๑ เล� กลองมล�ยู๑ คู่ โดยตัดปี่ในออกและใช้ปี่ชว�แทน ใช้กลองมล�ยูแทนตะโพนและ กลองทัด เครื่องดนตรีที่ใช้ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองมล�ยูฉิ่ง ฉ�บเล็กระน�ดเอกเหล็กระน�ดทุ้มเหล็กโหม่งและปี่ชว� ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นศพ ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีบรรเลงเพลงน�งหงส์ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฉิ่ง ตะโพน กรับพวง ระนาดทุ้มเหล็ก กลองตะโพน ฆ้องหุ่ย ขลุ่ยเพียงออ ซออู้ ขลุ่ยอู้ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์ กลองแขก เสริมความรู ครูควรสอน กลองแขก ที่ใชบรรเลงในวงดนตรีไทย ไดตนแบบมาจากชวา เดิมใชบรรเลงรวมกับ ปชวา เรียกวา วงปชวา กลองแขก ตัวชี้วัด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน จัดทํารายงานเกี่ยวกับประเภทของวงปพาทย ๑. นักเรียนรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • ถานักเรียนไดไปตางประเทศ นักเรียนจะนําวงปพาทยประเภทใด ไปแสดง เพราะอะไร ๒. นั ก เ รี ย น ร ว ม กั น ส น ท น า เ กี่ ย ว กั บ วงดนตรีไทย โดยใชคําถาม ดังนี้ • ว ง ด น ต รี ไ ท ย ที่ นั ก เ รี ย น รู จั ก มี ว ง อ ะ ไ ร บ า ง ( ตั ว อ ย า ง คํ า ต อ บ วงปพาทยเครื่องคู วงปพาทยเครื่องใหญ) • วงดนตรีไทยที่นักเรียนรูจักบรรเลง เพลงใดบาง (ตัวอยางคําตอบเพลงเสมอ เพลงบรรเลงเปนชุด) • วงดนตรีไทยที่นักเรียนรูจักใช เครื่องดนตรีใดบรรเลงบาง (ตัวอยาง คําตอบ ระนาดเอก ระนาดทุม ฆองวงใหญ ฆองวงเล็ก) ๓. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพบนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับ วงปพาทยดึกดําบรรพและวงปพาทย- นางหงส แลวรวมกันสนทนาเกี่ยวกับ วงดนตรีทั้ง ๒ วง วงปพาทยดึกดําบรรพ วงปพาทยนางหงส ปชวา เปนเครื่องเปาที่มีตนกําเนิดเสียงมาจากการสั่นสะเทือนของลิ้นปสันนิษฐานวา ไดรับอิทธิพลและดัดแปลงมาจากปไฉนของอินเดีย รอบรูอาเซียนและโลก Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

สุดยอดคูมือครู ๑๔ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ 14 ดนตรี ม.๔-๖ ๑.๖ วงปี่พาทย์มอญ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงไม้แข็ง มีลักษณะ ก�รประสมวง แบ่งเป็น ๓ ประเภทซึ่งมีก�รใช้เครื่องดนตรีแตกต่�งกันดังนี้ ● วงปี่พาทย์มอญเครื่องห้า เครื่องดนตรีที่ใช้ได้แก่ ระน�ดเอก ฆ้องมอญวงใหญ่ ตะโพนมอญ เปิงม�งคอกฉิ่งปี่มอญ และฆ้องโหม่ง ระนาดเอก ฆ้องมอญวงใหญ่ ฉิ่ง ตะโพนมอญ ปี่มอญ เปิงมางคอก ฆ้องโหม่ง เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์มอญเครื่องห้า พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ มีการประโคมเพลงนางหงส์ประกอบพระราชพิธี (ที่มา : www.palaces.thai.net) ๔. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพ วงดนตรีบนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับ วงปพาทยมอญ แลวนักเรียนรวมกัน สนทนาเกี่ยวกับวงปพาทยมอญ ๕. นักเรียนรวมกันบอกลักษณะเดน ของวงปพาทยมอญ แลวเขียนสรุป คํ า ต อ บ เ ป น แ ผ น ภ า พ ค ว า ม คิ ด ดังตัวอยาง วงปพาทยมอญ ใชบรรเลง งานศพ เพลงที่ใช บรรเลงเปน เพลงมอญ ลักษณะเดนของ วงปพาทยมอญ ปมอญ ฆองมอญ ตะโพนมอญ เปงมางคอก เสริมความรู ครูควรสอน วิธีบรรเลงเปงมางคอก ๑. ตีทีละลูก คือ ใชมือทั้งสองตีลงบนหนาเปงแตละลูก โดยใชมือซายตีทางดาน เสียงต ําและมือขวาตีทางดานเสียงสูง ตีแลวเปดมือเพื่อใหเสียงดังกังวาน ๒. ตีรัว คือ การตีดวยมือทั้งสองลงที่ลูกเปงดวยความเร็วเรียงจากสูงไปหาต ํา และจากต ําไปหาสูง ๓. ตีเสียงปะ คือ การตีดวยมือ (สวนมากเปนมือขวา) ลงที่เปงมางลูกใดลูกหนึ่ง ดวยกําลังแรงตี แลวหามเสียงโดยกดแนบฝามือชิดติดกับหนาหนัง Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

๑๕ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill วงดนตรีไทยและสากล 15 ● วงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่ เครื่องดนตรีที่ใช้ได้แก่ระน�ดเอกระน�ดทุ้ม ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก เปิงม�งคอก ตะโพนมอญ ฆ้องโหม่ง ปี่มอญ ฉิ่ง ฉ�บเล็ก ฉ�บใหญ่และกรับ ฆ้องโหม่ง ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก เปิงมางคอก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ตะโพนมอญ ปี่มอญ ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ ฉิ่ง กรับ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่ ● วงปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ่ เครื่องดนตรีที่ใช้ได้แก่ ระน�ดเอก ระน�ดทุ้ม ระน�ดเอกเหล็กระน�ดทุ้มเหล็ก ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็กเปิงม�งคอกตะโพนมอญ กรับฉิ่ง ฉ�บเล็กฉ�บใหญ่ ฆ้องโหม่ง และปี่มอญ เปิงมางคอก ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก ฆ้องโหม่ง ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฉาบใหญ่ กรับ ฉิ่ง ฉาบเล็ก ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุ้มเหล็ก ตะโพนมอญ ปี่มอญ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ่ เสริมความรู ครูควรสอน ปมอญ มีลักษณะ ๒ ทอนเหมือนปชวา แตขนาดใหญและยาวกวาทอนลําโพง ทําดวยทองเหลือง หรือโลหะ ฆองมอญ นิยมแกะสลักลายเปนรูปกินนร เรียกวา “หนาพระ” และรูปกินรี เรียกวา “หนานาง” มีเทารองตรงกลางราน ๖. นักเรียนรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • วงปพาทยมอญมีกี่ประเภท (๓ ประเภท) • วงปพาทยมอญเครื่องหาใช เครื่องดนตรีชนิดใดบาง (ระนาดเอก ฆ อ ง ม อ ญ ว ง ใ ห ญ ต ะ โ พ น ม อ ญ เปงมางคอก ฉิ่ง ปมอญ ฆองโหมง) • ว ง ป พ า ท ย ม อ ญ เ ค รื่ อ ง คู ใ ช เครื่องดนตรีชนิดใดบาง (ระนาดเอก ระนาดทุม ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเล็ก ตะโพนมอญ เปงมางคอก ฆองโหมง ปมอญ ฉิ่ง ฉาบเล็บ ฉาบใหญ และกรับ) • วงปพาทยมอญเครื่องใหญใช เครื่องดนตรีชนิดใดบาง (ระนาดเอก ระนาดทุม ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุมเหล็ก ฆองมอญวงใหญ ฆ อ ง ม อ ญ ว ง เ ล็ ก เ ป ง ม า ง ค อ ก ต ะ โ พ น ม อ ญ ก รั บ ฉิ่ ง ฉ า บ เ ล็ ก ฉาบใหญ ฆองโหมง และปมอญ) • วงปพาทยมอญใชบรรเลงใน โอกาสใด (ใชบรรเลงในงานศพ) • วงปพาทยมอญบรรเลงบทเพลง ใดบาง (ตัวอยางคําตอบ เพลงมอญรองไห เพลงพมานิมิตร) Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

สุดยอดคูมือครู ๑๖ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ 16 ดนตรี ม.๔-๖ คำ�ถ�มท้�ท�ย ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีเช่น เพลงมอญร้องไห้ลักษณะเพลงมอญจะเป็นเพลง ที่มีจังหวะช้� ทำ�นองเยือกเย็นฟังแล้วโหยหวน เป็นเพลงเศร้�เข้�กับวงดนตรีปี่พ�ทย์มอญในเวล� ที่บรรเลงในง�นศพ แต่ในบ�งครั้งบรรเลงเพลงทั่วไปที่มีจังหวะและทำ�นองที่หนักแน่นแสดงคว�มสง่�ง�ม หรือคว�มสนุกสน�นร่�เริง เช่นเพลงพม่�นิมิตรำ�พม่�-มอญ ๑.๗ วงปี่พาทย์ชาตรี ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ โทนช�ตรีกลองช�ตรีฆ้องคู่ฉิ่งกรับและปี่นอก ◆ โอก�สที่ใช้ในก�รบรรเลง ใช้บรรเลงประกอบก�รแสดงหนังตะลุง และโนร�ช�ตรี ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีบทเพลงประกอบก�รแสดงโนร�ช�ตรี ฉิ่ง กลองชาตรี ฆ้องคู่ ปี่นอก โทนชาตรี กรับ ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ปี่พ�ทย์มอญเป็นวงดนตรีของช�วร�มัญใช้บรรเลงในง�นมงคล และง�นศพ มีก�รกล่�วว่� ปี่พ�ทย์มอญเข้�สู่พิธีหลวงครั้งแรกในง�นพระเมรุสมเด็จพระเทพศิรินทร�บรมร�ชินีแต่ครั้งรัชก�ลพระบ�ทสมเด็จพระจอมเกล้�เจ้�อยู่หัวด้วยพระองค์ทรงพระดำ�ริว่�สมเด็จ พระเทพศิรินทร�บรมร�ชินีทรงมีเชิื้อส�ยมอญ จึงเป็นก�รเกิดประเพณีว่� ถ้�เป็นง�นพระศพหลวงแล้วต้อง มีปี่พ�ทย์มอญร่วมประโคมด้วยต่อม�หลวงประดิษฐ์ไพเร�ะ(ศรศิลปบรรเลง) ได้ริเริ่มนำ�ม�ประโคมใน ง�นศพของคนทั่วไป เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงปี่พาทย์ชาตรี ถ้าที่บ้านนักเรียนจัดงานทำาบุญขึ้นบ้านใหม่จะนำาวงดนตรีไทย วงใดไปบรรเลง ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงปี่พ�ทย์ เครื่องดนตรีในวงปี่พ�ทย์ส่วนใหญ่จะเป็นเครื่องดนตรีประเภท ตีและเครื่องดนตรีประเภทเป่� ซึ่งแบ่งหน้�ที่ก�รบรรเลงออกเป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ดำ�เนินทำ�นองและ เครื่องดนตรีที่ใช้กำ�กับจังหวะมีดังนี้ ๗. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพ วงดนตรีบนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับ วงปพาทยชาตรี แลวรวมกันสนทนา เกี่ยวกับวงปพาทยชาตรี ๘. นักเรียนวิเคราะหเปรียบเทียบวา กลองทัดกับกลองชาตรี มีความ แตกตางกันอยางไร ๙. นักเรียนรวมกันอภิปรายความ แตกตางของวงปพาทยดึกดําบรรพ วงปพาทยนางหงส วงปพาทยมอญ แ ล ะ ว ง ป พ า ท ย ช า ต รี จ า ก นั้ น เขียนสรุปคําตอบเปนแผนภาพ ความคิด วงปพาทยชาตรี ¢Ñ鹤ԴÇÔà¤ÃÒÐˏ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ Step 2 เสริมความรู ครูควรสอน หนังตะลุง เปนศิลปะการแสดงทองถิ่นอยางหนึ่งของภาคใต ที่มีการขับรอง เปนสําเนียงทองถิ่น หรือเรียกวา “การวาบท” โดยมีคนเชิดหนังเพียงคนเดียว ตลอดทั้งเรื่อง เรียกวา “นายหนัง” เราในฐานะเยาวชนไทยควรศึกษา และรวมกันอนุรักษการแสดงหนังตะลุงไว เพื่อใหเยาวชนรุนหลังไดรูจักสืบไป Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

๑๗ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill เครื่องดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี วงดนตรีไทยและสากล 17 ● เครื่องดนตรีประเภทดำ�เนินทำ�นอง ๑. ระน�ดเอก ทำ�หน้�ที่บรรเลงเป็นผู้นำ�วงมีลีล�ก�รบรรเลงและลูกเล่นต่�งๆโดย ยึดทำ�นองหลักจ�กฆ้องวงใหญ่ ๒. ระน�ดทุ้ม ทำ�หน้�ที่บรรเลงล้อหรือขัดกับระน�ดเอกแต่ยึดทำ�นองหลัก จ�กฆ้องวงใหญ่เช่นกัน ๓. ระน�ดเอกเหล็ก ทำ�หน้�ที่คล้�ยกับระน�ดเอกแต่ลีล�ก�รบรรเลงไม่ละเอียด เท่�ระน�ดเอก ๔. ระน�ดทุ้มเหล็ก ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองห่�งๆไม่ขัดหรือล้อเช่นระน�ดทุ้ม ๕. ฆ้องวงใหญ่ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเป็นหลักของวง ๖. ฆ้องวงเล็ก ทำ�หน้�ที่สอดแทรกก�รบรรเลงให้น่�ฟัง เช่นเก็บสะบัดต�ม ทำ�นองเพลงอ�จมีบรรเลงล้อหรือขัดในบ�งโอก�ส ๘.ปี่ใน ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเป็นตัวเชื่อมในก�รบรรเลงส�ม�รถช่วยให้ ก�รบรรเลงมีชีวิตชีว� ๙.ปี่นอก ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเดิมใช้ประกอบในก�รแสดงโขนละครนอก มีเสียงสูงม�ก ๑๐.ปี่มอญ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองใช้ในวงปี่พ�ทย์มอญ ๑๑. ฆ้องหุ่ย ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินลีล�ไปต�มทำ�นองเพลง ใช้ในวงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์ ๑๒. ขลุ่ยเพียงออ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินลีล�ไปต�มเนื้อเพลงหรือเชื่อมประส�นเสียง ก�รดำ�เนินทำ�นอง ทำ�หน้�ที่คล้�ยขลุ่ยเพียงออส่วนใหญ่ใช้ในวงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์ ๗.ปี่ชว� ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเพลง เป็นเครื่องดนตรีที่บรรเลงร่วม ในวงปี่พ�ทย์น�งหงส์เท่�นั้น ๑๓. ขลุ่ยอู้ Step 3 ¢Ñé¹»¯ÔºÑµÔ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ ËÅѧ¡Òû¯ÔºÑµÔ ๑๐. นักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับหนาที่ ของเครื่องดนตรีแตละชนิดที่ใชในวงปพาทย จากนั้นแบงกลุม ๗ กลุม แลวแตละกลุมสงตัวแทนออกมา จับสลากเลือกประเภทของวงปพาทย แลวรวมกันจัดทํารูปเลมรายงาน โดยกําหนดหัวขอการจัดทํารายงาน ดังนี้ • ชื่อวงดนตรี • เครื่องดนตรีที่ใช • หนาที่ของเครื่องดนตรี ในวงดนตรี • โอกาสที่ใชบรรเลง • บทเพลงที่ใชบรรเลง • ความแตกตางจากวงดนตรี ประเภทอื่น ๆ เสริมความรู ครูควรสอน สะบัด เปนวิธีการบรรเลงแทรกเสียงเขามาในเวลาบรรเลงทํานองเก็บอีก ๑ พยางค รวมเปน ๓ พยางค ซึ่งขึ้นอยูกับผูบรรเลงวาจะแทรกตรงไหน ทํานองตรงที่แทรกนั้นเรียกวา “สะบัด”

สุดยอดคูมือครู ๑๘ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ เครื่องดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี 18 ดนตรี ม.๔-๖ ๑.ฉิ่ง ๒.ฉ�บเล็ก ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะคล้�ยฉิ่งในลักษณะหยอกล้อกับฉิ่ง ช่วยให้ ก�รบรรเลงครึกครื้น ๓.ฉ�บใหญ่ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะ โดยตียืนพื้นคล้�ยก�รตบมือเข้�จังหวะ ๔. โหม่ง ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะใหญ่ๆ ๕. ฆ้องคู่ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะ ใช้บรรเลงเฉพ�ะวงปี่พ�ทย์ช�ตรีเท่�นั้น ๖.กรับ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะ โดยตียืนพื้นคล้�ยก�รตบมือเข้�จังหวะ เช่นเดียวกับฉ�บใหญ่ ๗.กรับพวง ทำ�หน้�ที่เช่นเดียวกับกรับ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะในก�รบรรเลงดนตรีไทย และก�รขับร้องเพลงไทย ๘.กรับเสภ� ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะในก�รบรรเลงก�รขับร้องเป็นสำ�คัญ ● เครื่องดนตรีที่ใช้กำ�กับจังหวะ ๙.ตะโพน(ไทย) ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับสำ�หรับวงปี่พ�ทย์โดยเฉพ�ะ ๑๐.กลองตะโพน ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะแทนกลองทัดใช้บรรเลงในวงปี่พ�ทย์ดึกดำ�บรรพ์ ๑๑.กลองทัด ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะบรรเลงเข้�คู่กับตะโพน ในก�รประกอบจังหวะ หน้�พ�ทย์ที่สำ�คัญ ๑๒.กลองมล�ยู ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับมี๒ ใบตีสลับกันไปม�ใช้ใน วงปี่พ�ทย์น�งหงส์เพื่อบรรเลงประโคมศพ ๑๓.กลองแขก ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับมี๒ ใบตีสลับกันไปม� ๑๔.ตะโพนมอญ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับเช่นเดียวกับตะโพนไทย ๑๕. เปิงม�งคอก ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับที่มีลีล�สนุกสน�นเน้นทำ�นองเพลง ๑๖.กลองช�ตรี มีชื่อเรียกอีกอย่�งหนึ่งว่� “กลองตุ๊ก”ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะต�มเสียง ของกลอง ใช้สำ�หรับทำ�จังหวะประกอบเพลงภ�ษ�ต่�งๆ Step 3 ¢Ñé¹»¯ÔºÑµÔ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ ËÅѧ¡Òû¯ÔºÑµÔ ๑๑. นักเรียนรวมกันสรุปสิ่งที่เขาใจเปน ความรูรวมกัน ดังนี้ • วงปพาทยแตละประเภทมี รูปแบบการบรรเลง การใชเครื่องดนตรี และบทเพลงที่แตกตางกัน ขึ้นอยูกับความเหมาะสมของวงและ โอกาสในการบรรเลงทําใหผูฟง เกิดอารมณความรูสึกแตกตางกันไป ¢Ñé¹Ê×èÍÊÒÃáÅйíÒàÊ¹Í Step4 ๑๒. นักเรียนแตละกลุมออกมานําเสนอ รายงานหนาชั้นเรียน โดยเพื่อน และครูรวมกันประเมินผลและให ขอเสนอแนะเพิ่มเติม ๑๓. นักเรียนรวมกันรวบรวมรูปเลม รายงานไปจัดไวในหองสมุดของ โรงเรียน เพื่อเผยแพรความรูแก ผูสนใจศึกษา Step5 ¢Ñé¹»ÃÐàÁÔ¹à¾×èÍà¾ÔèÁ¤Ø³¤‹Ò ºÃÔ¡ÒÃÊѧ¤Á áÅШԵÊÒ¸ÒóРกาเมลัน เปนวงปพาทยของอินโดนีเซีย ลักษณะของเครื่องดนตรีสวนใหญ ทําจากทองเหลืองประกอบดวย ฆองเดี่ยว ฆองชุดระนาดโลหะ ฉาบ และยังมีเครื่อง ดนตรีประเภทขลุย ซอ ใชกลองเปนเครื่องประกอบจังหวะ วงกาเมลันใชบรรเลง ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและสังคม โดยชาวบาหลีเชื่อวา ถาไมมีการบรรเลงดนตรี ของวงกาเมลัน พิธีกรรมหรืองานนั้นจะไมสมบูรณ นักดนตรีของวงกาเมลันมักเปน ผูชายลวนหรือผูหญิงลวน โดยชายและหญิงนั้นจะไมเลนดนตรีรวมวงกัน รอบรูอาเซียนและโลก

๑๙ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill คำ�ถ�มท้�ท�ย เครื่องดนตรีประเภทดำ�เนินทำ�นองและกำ�กับจังหวะ มีคว�มสำ�คัญต่อวงดนตรีอย่�งไร วงดนตรีไทยและสากล 19 เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทดีดและสีเป็นหลัก วงเครื่องสายแบ่งได้ ดังนี้ ๒.๑ วงเครื่องสายเครื่องเดี่ยวและวงเครื่องสายเครื่องคู่ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีเครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายเครื่องเดี่ยว ได้แก่ จะเข้ ซอด้วง ซออู้ โทน รำามะนา ฉิ่ง และขลุ่ยเพียงออ ส่วนเครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายเครื่องคู่ ได้แก่ จะเข้ ๒ ตัว ซอด้วง ๒ คัน ซออู้ ๒ คัน โทน รำามะนา ฉิ่ง ฉาบเล็ก โหม่ง กรับ ขลุ่ยเพียงออ และขลุ่ยหลีบ ◆ โอกาสที่ใช้บรรเลง นิยมใช้บรรเลงในงานมงคล งานพระราชพิธี และพิธีต่าง ๆ ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี เพลงร้องรับหรือเพลงบรรเลงทั่วไป เช่น เพลงเถา เพลงตับ เพลงเดี่ยวต่าง ๆ เช่น เพลงเขมรไทรโยค เพลงลาวดำาเนินทราย เพลงตับวิวาห์พระสมุทร ฉิ่ง ซอด้วง จะเข้ ซออู้ โทน ขลุ่ยเพียงออ รำ�มะน� สรุป วงปี่พ�ทย์ เป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทตีและเป่� ใช้บรรเลงได้ทั้งในง�นมงคล และง�นอวมงคล ในง�นอวมงคลนิยมบรรเลงด้วยวงปี่พ�ทย์น�งหงส์ วงปี่พ�ทย์เป็นวงดนตรีไทย ที่มีเสียงไพเร�ะ สนุกสน�น บ�งครั้งก็บรรเลงให้โศกเศร้�โหยหวนได้ บทเพลงที่ใช้ในวงปี่พ�ทย์มี หล�กหล�ยทั้งจังหวะช้�และเร็ว ๑๗. โทนชาตรี ทำาหน้าที่กำากับจังหวะหน้าทับ มี ๒ ลูกมักตีล้อกันให้ความ สนุกสนาน ใช้บรรเลงในเพลงออกภาษาในสำาเนียงจังหวะตะลุง ๑๘. ฆ้องหุ่ย ทำาหน้าที่กำากับจังหวะอยู่ในจำาพวกฆ้อง นอกจากนั้นยังเป็นเครื่องดำาเนินทำานองด้วย ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์ดึกดำาบรรพ์เท่านั้น เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว ๒. วงเครื่องสาย ตัวชี้วัด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน อภิปรายเกี่ยวกับประเภทของวงเครื่องสาย ๑. นักเรียนรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • เครื่องดนตรีไทยประเภทเครื่องสาย ชนิดใดที่นักเรียนคิดวามีเสียงไพเราะที่สุด เพราะอะไร ๒. นักเรียนฟงซีดีการบรรเลงเพลงไทย ที่บรรเลงโดยวงดนตรีไทย จากนั้นนักเรียน รวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • นักเรียนคิดวาบทเพลงนี้บรรเลงโดย วงดนตรีประเภทใด (ตัวอยางคําตอบ วงเครื่องสาย) • นักเรียนคิดวาบทเพลงนี้ใชเครื่องดนตรีใดบรรเลงบาง (ตัวอยางคําตอบ ซออู จะเข ระนาดเอก) • นักเรียนฟงบทเพลงนี้แลวเกิดความรูสึก อยางไร (ตัวอยางคําตอบ ผอนคลาย) ๓. นักเรียนดูบัตรคํา วงเครื่องสาย ที่ติด บนกระดาน จากนั้นนักเรียนฟงคําอธิบายวา วงเครื่องสายเปนวงดนตรีที่ประกอบดวย เครื่องดนตรีประเภทดีดและสีเปนหลัก จากนั้นนําบัตรคําและบัตรภาพวงดนตรี ติดบนกระดาน ดังนี้ วงเครื่องสายเครื่องเดี่ยว วงเครื่องสายเครื่องคู ๔. นักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับวงเครื่องสายเครื่องเดี่ยว วงเครื่องสายเครื่องคู แลวรวมกัน สนทนาเกี่ยวกับวงดนตรีทั้ง ๒ ประเภท เสริมความรู ครูควรสอน เพลงตับ เปนเพลงที่นําเพลงหลาย ๆ เพลงมาขับรองและบรรเลงติดตอกัน Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

สุดยอดคูมือครู ๒๐ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ 20 ดนตรี ม.๔-๖ ซอด้วง ฉิ่ง กรับ ฉาบเล็ก ซออู้ ขลุ่ยเพียงออ จะเข้ จะเข้ ขลุ่ยหลีบ จะเข้ จะเข้ โทน รำามะนา ขิม ซอด้วง ซออู้ ขลุ่ยหลีบ ขลุ่ยเพียงออ ฉิ่ง ฉาบเล็ก โหม่ง โหม่ง กรับ ๒.๒ วงเครื่องสายผสม ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงเครื่องส�ยเครื่องเดี่ยว และวงเครื่องส�ยเครื่องคู่ แล้วผสมกับเครื่องดนตรีที่ไม่มีบรรเลงอยู่ในวงดนตรีไทย เช่น ขิม ออร์แกน เปียโนไวโอลิน ซึ่งเครื่องดนตรีที่นำ�ม�ผสมจะเป็นผู้ดำ�เนินทำ�นองนำ�ในก�รขึ้นต้นบทเพลง ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงเพื่อคว�มบันเทิงในแนวที่แตกต่�งจ�กวงเครื่องส�ย ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีใช้เช่นเดียวกับวงเคร่ื่องส�ยหรือวงปี่พ�ทย์เช่น เพลง ตับวิว�ห์พระสมุทรปัจจุบันมีก�รนำ�เพลงไทยส�กลในทำ�นองเพลงไทยเดิมเข้�ม�บรรเลงม�กขึ้นเนื่องจ�ก มีทำ�นองที่คุ้นหูเช่นเพลงเขมรพวง เพลงเขมรพ�ยเรือ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงเครื่องสายเครื่องคู่ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายผสมขิม โทน รำามะนา ๕. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพ วงดนตรีบนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับ วงเครื่องสายผสม แลวรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • เครื่องดนตรีชนิดใดที่นิยมนํามา บรรเลงในวงเครื่องสายผสม (ตัวอยาง คําตอบ ขิม ออรแกน ไวโอลิน) • วงเครื่องสายผสมใชบรรเลงใน โอกาสใด(ตัวอยางคําตอบ ใชบรรเลง เพื่อความบันเทิง) • ว ง เ ค รื่ อ ง ส า ย ผ ส ม บ ร ร เ ล ง บทเพลงใดบาง (ตัวอยางคําตอบ เพลงตับวิวาหพระสมุทร เพลงเขมรพวง เพลงเขมรพายเรือ) วงเครื่องสายผสม ขิมเปนเครื่องดนตรีที่มาจากประเทศใด ๑ ทิเบต ๒ จีน รอบรูอาเซียนและโลก Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

๒๑ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill วงดนตรีไทยและสากล 21 ขิมเป็นเครื่องดนตรีที่มาจากประเทศใด ขิมเป็นเครื่องดนตรีของประเทศจีน และได้เริ่มเข้า สู่ประเทศไทยในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ โดยชาวจีนที่เข้ามา อาศัยในประเทศไทย นำามาบรรเลงในวงเครื่องสายจีน ประกอบการแสดงงิ้ว ๒.๓ วงเครื่องสายปี่ชวา เป็นลักษณะก�รรวมวงกลองแขกเข้�กับวงเครื่องส�ย แบ่งเป็นเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องเล็ก และเครื่องส�ยปี่ชว�เครื่องใหญ่ เครื่องดนตรีที่สำ�คัญในวงเครื่องส�ยปี่ชว� คือเครื่องดนตรีประเภทเป่� ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรี ● วงเคร่ื่องสายปี่ชวาเครื่องเล็ก ประกอบด้วยปี่ชว� ขลุ่ยหลีบซออู้ซอด้วงจะเข้กลองมล�ยูหรือกลองแขกฉิ่ง และฉ�บเล็ก ● วงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องใหญ่ ประกอบด้วย ปี่ชว� ขลุ่ยหลีบ ซอด้วง ๒ คัน ซออู้๒ คันจะเข้๒ ตัวกลองแขก๑คู่ฉิ่งฉ�บเล็กกรับเสภ� และโหม่ง ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลงบรรเลงประกอบก�รแสดง และในพิธีมงคลทั่วไป ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี ก�รบรรเลงด้วยวงเครื่องส�ยปี่ชว�จะมีคว�มรวดเร็ว รุกเร้�กว่�วงเครื่องส�ยชนิดอื่น วงเครื่องส�ยปี่ชว�มีกระบวนก�รโหมโรงเป็นแบบเฉพ�ะ เช่น ทั้งวงบรรเลงเพลงโหมโรงเสภ� เพลงใดเพลงหนึ่งแล้วจบด้วยก�รเดี่ยวปี่ชว� ก�รบรรเลงเพลงโหมโรงเป็นก�รบรรเลงเป็นชุดติดต่อกันไป คำ�ถ�มท้�ท�ย ถ้านักเรียนฟังเพลงที่บรรเลงด้วยวงเครื่องสายจะรู้สึกอย่างไร เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงเครื่องสายปี่ชวาเครื่องเล็ก ซอด้วง ซออู้ ฉาบเล็ก จะเข้ ฉิ่ง ขลุ่ยหลีบ กลองแขก ปี่ชวา จุดประก�ยคว�มรู้ ๖. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพ บนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับ วงดนตรีจนทุกคนเขาใจ แลวรวมกัน สนทนา ดังนี้ • วงเครื่องสายปชวาเครื่องเล็ก ใชเครื่องดนตรีชนิดใดบาง (ปชวา ขลุยหลีบ ซออู ซอดวง จะเข กลองมลายูหรือกลองแขก ฉิ่ง และ ฉาบเล็ก) • วงเครื่องสายปชวาเครื่องใหญ ใชเครื่องดนตรีชนิดใดบาง (ปชวา ขลุยหลีบ ซอดวง ๒ คัน ซออู ๒ คัน จะเข ๒ ตัว กลองแขก ๑ คู ฉิ่ง ฉาบเล็ก กรับเสภา และโหมง) • วงเครื่องสายปชวาใชบรรเลง ในโอกาสใด(ตัวอยางคําตอบ บรรเลง ประกอบการแสดงรําอาวุธ เชน กริช กระบี่กระบอง และงานมงคลทั่วไป) • วงเครื่องสายปชวาบรรเลง บทเพลงใดบาง (ตัวอยางคําตอบ บรรเลงเพลงโหมโรง เชน เพลงเรื่องชมสมุทร เพลงโฉลก) จากนั้นเขียนสรุปคําตอบเปนแผนภาพ ความคิด วงเครื่องสายปชวา Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

สุดยอดคูมือครู ๒๒ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ เครื่องดนตรีในวงเครื่องส�ยมีครบทุกประเภททั้งประเภทดีดสีตีและเป่� แต่เครื่องดนตรี ประเภทดีดสีและเป่�จะมีส่วนสำ�คัญในก�รดำ�เนินทำ�นองเพลงส่วนเครื่องดนตรีประเภทตีมีส่วนสำ�คัญ ในก�รกำ�กับจังหวะ ● เครื่องดนตรีที่ใช้ดำ�เนินทำ�นอง เครื่องดนตรี เครื่องดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี หน้าที่ในวงดนตรี 22 ดนตรี ม.๔-๖ ๑. จะเข้ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเข้�กับวงต�มเนื้อร้องหรือสอดแทรกกับ เครื่องดนตรีดำ�เนินทำ�นองอื่น ๒. ซอด้วง ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองเพลงหลักตลอดก�รบรรเลง ๓. ซออู้ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองแต่อ�จมีช่วงที่ล้อหรือขัดกับซอด้วงให้มี คว�มไพเร�ะในก�รบรรเลง ๔. ขลุ่ยเพียงออ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองต�มแนวเนื้อเพลงและทำ�เสียงสอดประส�น กับขลุ่ยหลีบ ๕. ขลุ่ยหลีบ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองนำ�วงห�กร่วมบรรเลงกับขลุ่ยเพียงออก็จะมี ช่วงที่หยอกล้อและขัดกันบ้�งให้มีคว�มไพเร�ะน่�ฟังขึ้น ๖. ขลุ่ยอู้ ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองคล้�ยขลุ่ยเพียงออ ๗.ปี่ชว� ทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นองนำ�วงแทนซอด้วงในวงเครื่องส�ยปี่ชว� ๑. โทนและรำ�มะน� ทำ�หน้�ที่ควบคุมจังหวะหน้�ทับโดยตีสอดสลับกันไปม�ระหว่�งโทน กับรำ�มะน� ๒.ฉิ่ง ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะถี่ต�มอัตร�จังหวะของเพลง ๓.ฉ�บ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะเช่นเดียวกับฉิ่งแต่มีบ�งช่วงที่บรรเลงหยอกล้อ กับฉิ่ง ๔.กรับ ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะใหญ่เช่นเดียวกับโหม่ง ๕. โหม่ง ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะใหญ่เช่นเดียวกับกรับ ๖.กลองแขก ทำ�หน้�ที่กำ�กับจังหวะหน้�ทับ ● เครื่องดนตรีที่ใช้กำ�กับจังหวะ ๗. นักเรียนดูบัตรภาพเครื่องดนตรี บนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายหนาที่ ของเครื่องดนตรีแตละชนิด จะเข ซอดวง ซออู กรับ ขลุยหลีบ ขลุยอู ปชวา โทน-รํามะนา ขลุยเพียงออ กลองแขก ฉิ่ง ฉาบ โหมง ๘. นักเรียนแบงกลุม ๒ กลุม เลนเกม “หนาที่ฉัน” โดยนักเรียนฟงคําอธิบาย วิธีการเลนเกม ดังนี้ ครูคว ําบัตรภาพ เครื่องดนตรีคละกัน จากนั้นครูหยิบ บัตรภาพ ๑ ใบ นักเรียนทั้ง ๒ กลุม แขงขันกันยกมือตอบวาเครื่องดนตรี ในภาพทําหนาที่ใดในวงดนตรี กลุมใด ตอบถูกมากที่สุดเปนฝายชนะ ¢Ñ鹤ԴÇÔà¤ÃÒÐˏ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ Step 2 Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

๒๓ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill สรุป วงเครื่องสายเป็นวงดนตรีที่ใช้เครื่องดนตรีประเภทดีดและสีเป็นหลัก ใช้บรรเลงได้ใน งานทั่วไป ในบริเวณไม่กว้างหรือโล่งจนเกินไป เป็นวงดนตรีที่มีเสียงนุ่มนวล ไพเราะ อ่อนหวาน ฟังแล้วให้ความรู้สึกสบาย ผ่อนคลาย แต่ก็สามารถบรรเลงให้เกิดความคึกคัก สนุกสนานได้ เช่นกัน บทเพลงที่ใช้บรรเลงมีหลากหลายทั้งจังหวะช้าและเร็ว วงดนตรีไทยและสากล 23 เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงปี่พ�ทย์และวงเครื่องส�ยเข้�ด้วยกัน วงมโหรี เป็นวงดนตรีที่ใช้เป็นเครื่องขับกล่อมพระมห�กษัตริย์และพระบรมวงศ�นุวงศ์ในพระร�ชวัง ส่วนใหญ่เป็น ผู้หญิงบรรเลง ต่อม�เมื่อนิยมใช้บรรเลงทั่วไปจึงมีผู้ช�ยม�ร่วมบรรเลงด้วย ดังนั้นก�รนำ�เครื่องดนตรี ของวงปี่พ�ทย์เข้�ม�ใช้บรรเลงในวงมโหรีจึงมีขน�ดเล็กกว่�เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงปี่พ�ทย์ของเดิม โดยเฉพ�ะเครื่องดนตรีประเภทตีเช่น ระน�ด ฆ้องวง กลองทัด ตะโพน กลองแขก เมื่อเปลี่ยนขน�ด เครื่องดนตรีแล้วเสียงของเครื่องดนตรีก็เปลี่ยนไปเช่นกัน วงมโหรีมีเครื่องดนตรีประเภทสีเพิ่มขึ้นคือ ซอส�มส�ยและซอส�มส�ยหลีบมีลักษณะก�รประสมวงเป็น ๓ ลักษณะดังนี้ ๓.๑ วงมโหรีเครื่องเดี่ยว ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ จะเข้ซอส�มส�ย ซอด้วง ซออู้ระน�ดเอกมโหรี ฆ้องวงใหญ่มโหรีโทนมโหรีรำ�มะน�มโหรีฉิ่ง และขลุ่ยเพียงออ ระนาดเอกมโหรี จะเข้ ซอด้วง ซอสามสาย ซออู้ รำามะนามโหรี โทนมโหรี ฆ้องวงใหญ่มโหรี ขลุ่ยเพียงออ ฉิ่ง เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงมโหรีเครื่องเดี่ยว ๓. วงมโหรี ๙. นักเรียนแบงกลุม ๕ กลุม แลว แตละกลุมสงตัวแทนกลุมออกมา จับสลากเลือกประเภทของวงเครื่องสาย แลวแตละกลุมรวมกันสรุปหัวขอ เพื่อใชอภิปราย โดยกําหนดหัวขอ ดังนี้ • ชื่อวงดนตรี • เครื่องดนตรีที่ใช • โอกาสในการบรรเลง • บทเพลงที่ใชบรรเลง • ความแตกตางจากวงดนตรีอื่น ๆ ๑๐. นักเรียนรวมกันสรุปสิ่งที่เขาใจเปน ความรูรวมกัน ดังนี้ • วงเครื่องสายแตละประเภทมี รูปแบบการบรรเลง การใชเครื่องดนตรี แ ล ะ บ ท เ พ ล ง ที่ แ ต ก ต า ง กั น เ ป น วงดนตรีที่ใหเสียงนุมนวล ออนหวาน ทําใหผูฟงเกิดอารมณและความรูสึก ที่แตกตางกันออกไป ๑๑. นักเรียนแตละกลุมสงตัวแทนออกมา กลุมละ ๑-๒ คน แลวอภิปรายเกี่ยวกับ วงดนตรีของกลุมตนเองหนาชั้นเรียน โดยเพื่อนและครูคอยตรวจสอบ ความถูกตองและใหคําแนะนําเพิ่มเติม Step 3 ¢Ñé¹»¯ÔºÑµÔ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ ËÅѧ¡Òû¯ÔºÑµÔ ¢Ñé¹Ê×èÍÊÒÃáÅйíÒàÊ¹Í Step4 ๑๒. นักเรียนรวมกันนําความรูเกี่ยวกับ วงเครื่องสายแตละประเภทไปจัด ปายนิเทศ เพื่อเผยแพรความรูแกผูอื่น Step5 ¢Ñé¹»ÃÐàÁÔ¹à¾×èÍà¾ÔèÁ¤Ø³¤‹Ò ºÃÔ¡ÒÃÊѧ¤Á áÅШԵÊÒ¸ÒóÐ

สุดยอดคูมือครู ๒๔ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ ๓.๓ วงมโหรีเครื่องใหญ่ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ จะเข้๒ ตัว ซอส�มส�ย ซอส�มส�ยหลีบ ซอด้วง ๒ คัน ซออู้๒ คัน ระน�ดเอกมโหรีระน�ดทุ้มมโหรีระน�ดเอกเหล็กมโหรีระน�ดทุ้มเหล็กมโหรีฆ้องวงใหญ่มโหรีฆ้องวงเล็กมโหรีฉิ่ง ฉ�บเล็ก โทนมโหรีรำ�มะน�มโหรีกรับพวง โหม่ง ขลุ่ยเพียงออ ขลุ่ยหลีบและขลุ่ยอู้ 24 ดนตรี ม.๔-๖ ๓.๒ วงมโหรีเครื่องคู่ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีได้แก่ จะเข้๒ ตัว ซอส�มส�ย ซอส�มส�ยหลีบ ซอด้วง ๒ คัน ซออู้๒ คัน ระน�ดเอกมโหรีระน�ดทุ้มมโหรีฆ้องวงใหญ่มโหรีฆ้องวงเล็กมโหรีฉิ่ง ฉ�บเล็กโทนมโหรีรำ�มะน�มโหรีกรับพวง โหม่ง ขลุ่ยเพียงออและขลุ่ยหลีบ ซอสามสาย ซอสามสายหลีบ จะเข้ จะเข้ระนาดเอก มโหรี ระนาดทุ้มมโหรี ซอด้วง ขลุ่ยเพียงออ ฆ้องวงใหญ่มโหรี ฆ้องวงเล็กมโหรี ฉาบเล็ก ฉิ่ง โหม่ง กรับพวง โทนมโหรี รำามะนามโหรี ขลุ่ยหลีบ ซออู้ ซอด้วง ซออู้ ระนาดทุ้มมโหรี ระนาดเอกมโหรี ระนาดเอกเหล็กมโหรี ระนาดทุ้มเหล็กมโหรี ซอสามสาย ซอสามสายหลีบ ขลุ่ยหลีบ ขลุ่ยอู้ ฆ้องวงใหญ่มโหรี ฆ้องวงเล็กมโหรี โหม่ง กรับพวง ฉาบเล็ก ฉิ่ง โทนมโหรี รำามะนามโหรี ขลุ่ยเพียงออ จะเข้ จะเข้ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงมโหรีเครื่องคู่ เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในวงมโหรีเครื่องใหญ่ ตัวชี้วัด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน จัดทํารายงานดนตรีไทยประเภทวงมโหรี ๑. นักเรียนรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • ถาที่บานนักเรียนทําบุญขึ้นบานใหม นักเรียนจะนําวงดนตรีไทยวงใดมาบรรเลง เพราะอะไร ๒. นักเรียนชมการบรรเลงวงดนตรีไทยประกอบ การแสดง แลวรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • การแสดงนี้นักเรียนคิดวาใชวงดนตรีอะไร บรรเลงประกอบการแสดง (ตัวอยางคําตอบ วงปพาทยเครื่องคู วงเครื่องสายปชวาเครื่องเล็ก) • นักเรียนคิดวาใชเครื่องดนตรีใดบาง (ตัวอยางคําตอบ ซออู ซอดวง จะเข ระนาดเอก ระนาดทุม) • นักเรียนรูสึกอยางไรที่ไดชมการแสดงนี้ (ตัวอยางคําตอบ สนุกสนาน ประทับใจ) ๓. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพวงดนตรี บนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับวงมโหรี จนทุกคนเขาใจ แลวรวมกันสนทนาเกี่ยวกับ วงมโหรี ๔. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพวงดนตรี บนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายเกี่ยวกับวงมโหรี ดังกลาว แลวรวมกันสนทนาเกี่ยวกับวงมโหรี จากนั้นเขียนสรุปคําตอบเปนแผนภาพความคิด วงมโหรี วงมโหรีเครื่องเดี่ยว วงมโหรีเครื่องคู วงมโหรีเครื่องใหญ เสริมความรู ครูควรสอน กรับพวง เปนเครื่องดนตรีประกอบจังหวะ ทําดวยไมผสมโลหะ เปนแผนบาง ๆ สลับกัน รอยเชือกติดกันเปนพวง เดิมใชเปนอาณัติสัญญาณ เชน ในการเสด็จออกทองพระโรง ของพระเจาแผนดิน เรียกวา “รัวกรับ” Tro (โทร) หรือซอกัมพูชา เปนเครื่องดนตรีพื้นเมืองของกัมพูชา ตัวซอทําจาก กะลามะพราวชนิดพิเศษ ปลายขางหนึ่งถูกปดดวยหนังสัตว สายทั้งสามทํามาจากไหม มีลักษณะคลายกับซอสามสายของไทย รอบรูอาเซียนและโลก Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

๒๕ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill ความรู้เพิ่มเติม วงดนตรีไทยและสากล 25 ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง ใช้บรรเลงในง�นมงคลเป็นสำ�คัญ ไม่นิยมใช้ในง�นศพ ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรีก�รประสมวงมโหรีถือเป็นลักษณะก�รประสมวง ที่มีวิวัฒน�ก�รสูงสุดของวงดนตรีไทย เพร�ะรวมเอ�เครื่องดนตรีไทยไว้ทุกประเภท บทเพลงที่บรรเลง เช่นโหมโรงมโหรีต้นเพลงฉิ่ง ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงมโหรีเครื่องดนตรีในวงมโหรีมีเครื่องดนตรีประเภทดีด ประเภทสี ประเภทตีและประเภทเป่�ครบถ้วนและเครื่องดนตรีทุกชนิดมีอยู่ในวงปี่พ�ทย์และวงเครื่องส�ยซึ่งได้อธิบ�ย ลักษณะก�รทำ�หน้�ที่ของแต่ละเครื่องดนตรีไว้แล้ว ดังนั้นจะกล่�วถึงเฉพ�ะเครื่องดนตรีประเภทสีคือ ซอส�มส�ยและซอส�มส�ยหลีบดังนี้ - ซอสามสาย ทำ�หน้�ที่คลอเสียงร้อง และดำ�เนินทำ�นองสอดแทรกไปต�ม แนวเนื้อร้องนอกจ�กนั้นยังใช้ดำ�เนินทำ�นองในบ�งโอก�ส - ซอสามสายหลีบ ทำ�หน้�ที่เช่นเดียวกับซอส�มส�ย เป็นซอส�มส�ยที่ปรับปรุง ขึ้นใหม่ประม�ณปล�ยรัชสมัยของพระบ�ทสมเด็จพระนั่งเกล้�เจ้�อยู่หัว รัชก�ลที่ ๓ มีขน�ดเล็กกว่� และเสียงแหลมเล็กกว่�ซอส�มส�ย คำ�ถ�มท้�ท�ย นักเรียนจะนำาวงมโหรีไปใช้บรรเลงในงานใดบ้าง สรุป วงมโหรี เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีของวงปี่พาทย์ และวงเครื่องสาย แต่จะเพิ่มซอสามสาย และซอสามสายหลีบเข้ามาบรรเลง ใช้บรรเลงในงานมงคลต่าง ๆ มีการบรรเลงบทเพลงทั้งช้าและเร็ว ให้ความเพลิดเพลินแก่ผู้ฟัง ไม่นิยมใช้บรรเลงในงานศพ วงบัวลอย เป็นวงดนตรีไทยที่ใช้ประโคมในงานศพ ประกอบด้วย ปี่ชวา ๑ เลา กลองมลายู ๔ ใบ ฆ้องโหม่ง ๑ ใบ ต่อมาภายหลังลดกลองมลายูเหลือ ๒ ใบ ที่เรียกว่าวงบัวลอยนั้นเพราะ เพลงที่บรรเลงเป็นหลัก คือ เพลงบัวลอย (ที่มา : สารานุกรมศัพท์ดนตรีไทย ภาคคีตะ-ดุริยางค์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน) เสริมความรู ครูควรสอน วงบัวลอย บรรเลง ๓ โอกาส คือ การประโคมยามค ําหลังพระสวด พระอภิธรรมเสร็จ การประชุมเพลิง และเผาจริง เนื่องจากเปนเพลงที่ใชใน งานอวมงคล จึงมักจะเลนกันในเขตวัด และไมนิยมเลนพร ําเพรื่อ ทําให วงบัวลอยเปนที่สืบทอดกันในวงแคบ ¢Ñ鹤ԴÇÔà¤ÃÒÐˏ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ Step 2 ๕. นักเรียนรวมกันอภิปรายความแตกตาง ของวงมโหรีแตละประเภท จากนั้น เขียนสรุปเปนแผนภาพความคิด ๖. นักเรียนแบงกลุม ๓ กลุม แลว แตละกลุมสงตัวแทนกลุมออกมา จับสลากเลือกประเภทของวงมโหรี แลวแตละกลุมทํารายงานเกี่ยวกับ วงดนตรีที่จับสลากได โดยกําหนด หัวขอการรายงาน ดังนี้ • ชื่อวงดนตรี • เครื่องดนตรีที่ใช • โอกาสที่ใชบรรเลง • บทเพลงที่ใชบรรเลง • จุดเดนของวงดนตรี ๗. นักเรียนรวมกันสรุปสิ่งที่เขาใจเปน ความรูรวมกัน ดังนี้ • วงมโหรีเปนวงดนตรีที่ประกอบ ดวยเครื่องดนตรีของวงปพาทยและ วงเครื่องสายผสมกัน ใชบรรเลงใน งานมงคลตาง ๆ มีรูปแบบการบรรเลง และบทเพลงที่แตกตางกัน ทําใหผูฟง เกิดอารมณและความรูสึกแตกตาง กันออกไป Step 3 ¢Ñé¹»¯ÔºÑµÔ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ ËÅѧ¡Òû¯ÔºÑµÔ

สุดยอดคูมือครู ๒๖ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ กิจกรรมการเรียนรู เว็บไซต์แนะนำา 26 ดนตรี ม.๔-๖ คำ�ศัพท์สำ�คัญ auspicious (ออสพิช′ เชิส) ง�นมงคลเป็นมงคล ceremony (เซอ′ ริโมนี) ง�นพิธี combine (คัมไบนฺ′) ประสมรวมกัน connect (คะเนคทฺ′) เชื่อมกับเชื่อมต่อ cremation (ครี′ เมทชัน) ง�นศพ perform (เพอร์ฟอร์ม′) บรรเลง แสดง practice (แพรค′ทิส) ปฏิบัติพิธีก�ร วงดนตรีไทย ๑.๑ ก ข ๑. ให้นักเรียนสังเกตภ�พ แล้วตอบคำ�ถ�ม ๑ วงดนตรีไทย www.thaigoodview.com ¢Ñé¹Ê×èÍÊÒÃáÅйíÒàÊ¹Í Step4 ๘. นักเรียนแตละกลุมออกมานําเสนอ รายงานในหัวขอกลุมของตนเอง หนาชั้นเรียน โดยเพื่อนและครู รวมกันประเมินผลและใหขอเสนอแนะ เพิ่มเติม ๙. นักเรียนรวมกันรวบรวมรูปเลม รายงานไปมอบใหฝายหองสมุด ของโรงเรียน เพื่อเผยแพรความรู แกนักเรียนในโรงเรียน และผูที่สนใจ ศึกษา Step5 ¢Ñé¹»ÃÐàÁÔ¹à¾×èÍà¾ÔèÁ¤Ø³¤‹Ò ºÃÔ¡ÒÃÊѧ¤Á áÅШԵÊÒ¸ÒóРศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ ตัวชี้วัด วงปพาทยชนิดหนึ่งที่นิยมและสามารถนําไปใชบรรเลงไดทั้งงานมงคลและงานอวมงคล คือวงปพาทยชนิดใด ๑ วงปพาทยมอญ ๒ วงปพาทยนางหงส ๓ วงปพาทยชาตรี ๔ วงปพาทยเสภา ๕ วงปพาทยเครื่องหา (เฉลย ๑ เพราะเดิมวงปพาทยมอญเปนเครื่องดนตรีของชาวรามัญอยางหนึ่ง ซึ่งใชบรรเลงในกรณีตาง ๆ ไมวาจะเปนงานมงคลและงานอวมงคล แตคนไทยสวนใหญนิยมใชบรรเลงในงานศพ สืบเนื่องมาจาก มีการนําวงปพาทยมอญไปบรรเลงในงานพระบรมศพกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย ดวยเหตุนี้เองจึงได เปนความเชื่อและยึดถือมาโดยตลอดวาวงปพาทยมอญเลนเฉพาะงานศพเทานั้น) ขอสอบเนนสมรรถนะ

๒๗ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill วงดนตรีไทยและสากล 27 ค ✤ วงดนตรีในภ�พ กข และคมีคว�มเหมือนและแตกต่�งกันในด้�นใดอย่�งไร ✤ วงปี่พ�ทย์บ�งประเภทใช้บรรเลงในโอก�สที่แตกต่�งกันเพร�ะอะไร ✤ ให้นักเรียนศึกษ�ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับวงปี่พ�ทย์ประเภทอื่น ๆ โดยให้ร�ยละเอียด ในด้�นเครื่องดนตรีและจำ�นวนเครื่องดนตรีแต่ละชนิดและโอก�สในก�รบรรเลง ✤ นักเรียนคิดว่�ก�รบรรเลงวงปี่พ�ทย์แต่ละประเภทส่วนใหญ่บรรเลงเพลงแบบใด และ สื่ออ�รมณ์ที่เหมือนหรือแตกต่�งกันอย่�งไร ๑.๒ ก ข แนวคําตอบ (๑.๑ เพราะเพลงที่ใชบรรเลงในวงปพาทย แตละประเภทไดกําหนดใหบรรเลงในงานที่ แตกตางกัน เชน เพลงลาวดําเนินทราย ใชบรรเลงประกอบละครหรือใชบรรเลง ทั่วไป แตเพลงนางหงสใชบรรเลงเฉพาะ งานอวมงคล (งานศพ) เทานั้น) เครื่องดนตรีประเภทซอสามสายมีใชเฉพาะในวงดนตรีไทยตามขอใด ๑ วงบรรเลงพิณ-วงขับไม ๒ วงปพาทยเครื่องหา-วงบรรเลงพิณ ๓ วงเครื่องสาย-วงปพาทย ๔ วงมโหรี-วงขับไม ๕ วงปพาทยนางหงส-วงมโหรี (เฉลย ๔ เพราะแตเดิมวงมโหรีในสมัยอยุธยาดัดแปลงมาจากวงขับไม จะมีเครื่องดนตรี ที่เลนไมเหมือนวงชนิดอื่นก็คือ มีการบรรเลงซอสามสายคลอเสียงคนขับรอง ปจจุบัน มี ๓ ขนาด คือ มโหรีเครื่องเดี่ยว มโหรีเครื่องคู และมโหรีเครื่องใหญ การแบงหนาที่บรรเลง เหมือนปพาทยและเครื่องสายรวมกัน และมีคนขับรองตามตองการ) ขอสอบเนนสมรรถนะ

สุดยอดคูมือครู ๒๘ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ 28 ดนตรี ม.๔-๖ ✤ วงดนตรีในภาพ กข และคมีความเหมือนและแตกต่างกันในด้านใดอย่างไร ✤ การบรรเลงวงมโหรีในภาพ ก ข และ ค ส่วนใหญ่บรรเลงเพลงแบบใด และสื่ออารมณ์ ที่เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร ๑.๓ ก ข ✤ วงดนตรีในภาพ กและ ขมีความเหมือนกันอย่างไร ✤ ให้นักเรียนศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับวงเครื่องสายประเภทอื่น ๆ โดยให้รายละเอียด ในด้านเครื่องดนตรีและจำานวนเครื่องดนตรีแต่ละชนิดและโอกาสในการบรรเลง ✤ นักเรียนคิดว่าวงเครื่องสายแต่ละประเภทส่วนใหญ่บรรเลงเพลงแบบใด และสื่ออารมณ์ ที่เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร ค (๑.๓ ก า ร บ ร ร เ ล ง เ พ ล ง ใ น ว ง เ ค รื่ อ ง ส า ย แตละประเภทสวนใหญจะบรรเลงเพลง ในลักษณะของการบรรเลงไปเรื่อย ๆ เ พื่ อ ขั บ ก ล อ ม ผู ฟ ง ทํ า ใ ห รู สึ ก ส บ า ย ผอนคลายเหมือนกัน) เครื่องดนตรีไทยประเภทซออูจะใชเฉพาะในวงปพาทยชนิดใด ๑ วงปพาทยนางหงส ๒ วงปพาทยเครื่องหา ๓ วงปพาทยดึกดําบรรพ ๔ วงปพาทยมอญ ๕ วงปพาทยชาตรี (เฉลย ๓ เพราะการประสมของวงดนตรีไทยที่ถือเปนมาตรฐานในปจจุบันมี ๓ แบบ คือ วงปพาทย วงเครื่องสาย และวงมโหรี สวนวงปพาทยเปนวงดนตรีไทยที่ประกอบดวยป และเครื่องตีประเภทตาง ๆ หลายชนิดเปนที่นาสังเกตวาจะมีเครื่องสี คือ ซออูอยูชนิดเดียว ที่ปรากฏในเครื่องดนตรีของวงปพาทยดึกดําบรรพ) แนวคําตอบ (๑.๒ • ก า ร บ ร ร เ ล ง เ พ ล ง ใ น ว ง ป พ า ท ย สวนใหญจะบรรเลงเพลงในลักษณะของ การประชันกันทําใหเสียงไพเราะและเกิด ความสนุกสนาน ครึกครื้นเหมือนกัน แตยังมีวงปพาทยบางประเภทที่นิยมบรรเลง ในงานศพ บทเพลงที่บรรเลงก็จะโศกเศรา โหยหวน ใหความรูสึกที่แตกตาง •การบรรเลงเพลงของวงมโหรีในภาพ ก ข และ ค สวนใหญจะบรรเลงเพลงที่มี ทั้งจังหวะชาและจังหวะเร็วเพื่อขับกลอม ผูฟงทําใหรูสึกเพลิดเพลินเหมือนกัน) ขอสอบเนนสมรรถนะ

๒๙ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill คำถามพัฒนากระบวนการคิด วงดนตรีไทยและสากล 29 วงปี่พาทย์ ลักษณะของวง เหมือนกัน วงปี่พ�ทย์และ วงมโหรีคือ วงเครื่องสาย ลักษณะของวง เหมือนกัน วงเครื่องส�ย และวงมโหรีคือ เหมือนกัน ๓ วง คือ เหมือนกัน วงปี่พ�ทย์และ วงเครื่องส�ยคือ วงมโหรี ลักษณะของวง ๒. ให้นักเรียนจำ�แนกคว�มเหมือนและคว�มแตกต่�งของวงดนตรีไทยแต่ละประเภทว่�แต่ละวง มีลักษณะอย่�งไร มีสิ่งใดที่เหมือนหรือแตกต่�งกัน โดยเขียนสรุปเป็นแผนภ�พ ดังตัวอย่�ง ต่อไปนี้ ๑. ก�รฟังเครื่องดนตรีที่บรรเลงเพียงชิ้นเดียวกับก�รฟังเครื่องดนตรีหล�ยๆชนิดที่บรรเลงเป็น วงดนตรีให้คว�มรู้สึกต่�งกันอย่�งไร ๒. นักเรียนเคยชมหรือฟังก�รบรรเลงวงดนตรีประเภทใดแล้วนักเรียนรู้สึกอย่�งไร ๓. บทเพลงที่ใช้บรรเลงในวงปี่พ�ทย์แตกต่�งจ�กวงเครื่องส�ยอย่�งไร ๔. วงปี่พ�ทย์มีลักษณะเครื่องดนตรีต่�งจ�กวงเครื่องส�ยอย่�งไร ๕. ในง�นพิธีมงคลส�ม�รถเลือกใช้วงดนตรีใดไปบรรเลงได้บ้�ง ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๑ ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ตัวชี้วัด แนวคําตอบ ๑. ใหความรูสึกแตกตางกัน เพราะการฟง เครื่องดนตรีชิ้นเดียวจะไมใหอารมณ ที่หลากหลาย แตการฟงเครื่องดนตรี ที่บรรเลงเปนวงดนตรีจะใหอารมณ ที่หลากหลายจากเสียงของเครื่องดนตรี ตาง ๆ ๒. วงดนตรีประเภทเครื่องสาย รูสึก นุมนวลและออนหวาน ๓. วงปพาทยใชบรรเลงประกอบการแสดง สวนวงเครื่องสายจะเปนบทเพลง ที่บรรเลงทั่วไป ๔. วงปพาทยจะใชเครื่องตีและเปาเปนหลัก สวนวงเครื่องสายจะใชเครื่องสาย เปนหลัก ๕. วงเครื่องสาย วงมโหรี เครื่องดนตรีไทยหลักที่เพิ่มจากปพาทยเครื่องหาเปนปพาทยเครื่องคูคือขอใด ๑ ระนาดเอกเหล็ก-ระนาดทุมเหล็ก ๒ ระนาดทุมเหล็ก-ระนาดทุม ๓ ระนาดทุม-ฆองวงเล็ก ๔ ระนาดเอกเหล็ก-ฆองวงเล็ก ๕ ระนาดทุมเหล็ก-ฆองวงเล็ก (เฉลย ๓ เพราะเครื่องดนตรีในวงปพาทยเครื่องหาประกอบดวย ปใน ระนาดเอก ฆองวงใหญ ตะโพน กลองทัด และฉิ่ง เมื่อพัฒนาไปเปนปพาทยเครื่องคูจึงเพิ่มระนาดทุม ฆองวงเล็ก ปนอก และฉาบเล็ก กลายไปเปนเครื่องคู) ขอสอบเนนสมรรถนะ

สุดยอดคูมือครู ๓๐ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ วงออร์เคสตรา 30 ดนตรี ม.๔-๖ วงดนตรีส�กล เป็นวงดนตรีของช�ติตะวันตก ประกอบด้วยเครื่องดนตรีส�กลประเภทต่�ง ๆ นำ�ม�ผสมเป็นวงดนตรีส�กลโดยก�รนำ�เครื่องดนตรีประเภทต่�ง ๆ ม�บรรเลงร่วมกัน ซึ่งส�ม�รถ จัดรูปแบบของวงดนตรีส�กลได้ดังนี้ วงออร์เคสตร�หรือวงดุริย�งค์ส�กลประกอบด้วยเครื่องดนตรี๔ กลุ่มได้แก่กลุ่มเครื่องส�ยเป็น เครื่องดนตรีหลักของวงกลุ่มเครื่องเป่�ลมไม้กลุ่มเครื่องเป่�ลมทองเหลือง และกลุ่มเครื่องตีซึ่งมีดังนี้ ◆ เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีมีดังนี้ - กลุ่มเครื่องสาย (Strings) ได้แก่ ไวโอลิน(Violin) วิโอล� (Viola) เชลโล(Cello) ดับเบิลเบส(Doublebass) และฮ�ร์ป(Harp) - กลุ่มเครื่องเป่าลมไม้(Woodwinds) ได้แก่ ปิกโกโล (Piccolo) ฟลูต (Flute) โอโบ(Oboe) อิงลิชฮอร์น(Cor Anglais)คล�ริเน็ต(Clarinet)บ�สซูน(Bassoon) เบสคล�ริเน็ต(Bass clarinet) และคอนทร�บ�สซูน(Contrabassoon) - กลุ่มเครื่องเป่าลมทองเหลือง (Brass) ได้แก่ ทรัมเป็ต (Trumpet) ทรอมโบน (Trombone) ทูบ� (Tuba) และเฟรนช์ฮอร์น(Frenchhorn) - กลุ่มเครื่องตีหรือเครื่องประกอบจังหวะ (Percussion) ได้แก่ กลองใหญ่ (Bass drum) ฉ�บ (Cymbals) ไทรแองเกิล (Triangle) กรับสเปนหรือแคสท�เน็ตส์ (Castanets) รำ�มะน�หรือแทมบูรีน(Tambourine) เบล(Bells)ก๊อง (Gong)กลองทิมพะนี (Timpanidrum)และ ไซโลโฟน(Xylophone) บัณฑิต อึ้งรังษี เป็นผู้ชนะเลิศ การแข่งขันมาร์เซลวิล่า ซึ่งเป็นการแข่งขัน อำานวยเพลงรายการใหญ่ระดับโลก ๑. วงออร์เคสตรา (Orchestra) วงดนตรีสากล ตัวชี้วัด ศ ๒.๑ ม.๔-๖/๒ ภาระงาน/ชิ้นงาน วาดภาพเครื่องดนตรีสากล และเขียนบรรยายประกอบภาพ ๑. นักเรียนรวมกันสนทนา โดยใชคําถาม ดังนี้ • ถาวงออรเคสตราไมมีผูอํานวยเพลงจะเกิดอะไรขึ้น ๒. นักเรียนรวมกันสนทนาเกี่ยวกับ ประสบการณการชมดนตรีสากล โดยใชคําถาม ดังนี้ • นักเรียนรูจักหรือเคยชมการแสดง ดนตรีสากลหรือไม วงอะไร (ตัวอยางคําตอบ เคย โดยชมการแสดง วงโยธวาทิต) ๓. นักเรียนดูบัตรคําและบัตรภาพ บนกระดาน ดังนี้ จากนั้นนักเรียนฟงการอธิบายลักษณะ ของวงออรเคสตรา แลวรวมกันสนทนา เกี่ยวกับวงออรเคสตรา จากนั้นเขียน สรุปคําตอบเปนแผนภาพความคิด วงออรเคสตรา เสริมความรู ครูควรสอน เชลโล เปนชื่อยอของ Violoncello ซึ่งเปนเครื่องดนตรีในตระกูลเครื่องสาย ที่มีความโคงมนเชนเดียวกับไวโอลินและวิโอลา ในชวงเวลาที่ผานมา เชลโล มีพัฒนาการของรูปทรงที่หลากหลายกวาจะเปนดังเชนที่เห็นในปจจุบัน และ ตองใชเวลานานกวาจะเปนที่ยอมรับในฐานะเครื่องดนตรีสําหรับการแสดงเดี่ยว อิงลิชฮอรน หรือคอรแองเกล (Cor Anglais) ชื่อ Anglais ในภาษาฝรั่งเศส ตรงกับภาษาอังกฤษวา English สวนคําวา Cor ในภาษาฝรั่งเศสตรงกับ ภาษาอังกฤษวา Horn Step 1 ¢Ñé¹Êѧࡵ ÃǺÃÇÁ¢ŒÍÁÙÅ

๓๑ สุดยอดคูมือครู รอบรูอาเซียนและโลก ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา Self-Regulating เสริมความรู ครูควรสอน ตัวชี้วัด ขั้นปฏิบัติและสรุปความรูหลังการปฏิบัติ Applying and Constructing the Knowledge ขั้นสื่อสารและนําเสนอ Applying the Communication Skill ความรู้เพิ่มเติม วงดนตรีไทยและสากล 31 ◆ โอก�สที่ใช้บรรเลง วงดนตรีออร์เคสตร�ใช้บรรเลงเพลงประเภทซิมโฟนี(Symphony) ซึ่งเป็นบทเพลงที่มีก�รพัฒน�จนสมบูรณ์ที่สุด รวมถึงก�รบรรเลง ก�รร้องที่มีคว�มย�วม�กกว่� ๑ท่อนเพลงจนม�กที่สุดคือ ๔ ท่อนเพลงหรือที่เรียกว่�มี๔ กระบวนเพลงดังนี้ ◆ บทเพลงที่บรรเลงในวงดนตรี วงออร์เคสตร�หรือวงดุริย�งค์ส�กลมักใช้ประกอบก�รแสดงอุปร�กรหรือละครโอเปร� (Opera)ซึ่งจะใช้ผู้แสดงในวงดนตรีไม่เกิน๖๐คนก�รแสดงเพื่อฟังเพลงโดยเฉพ�ะแต่ผู้แสดงประกอบ ในวงดุริย�งค์หรือวงออร์เคสตร�จะม�กกว่� ๖๐คนขึ้นไปบทเพลงที่บรรเลงของวงออร์เคสตร�ในดนตรี ยุคคล�สสิก เช่น ซิมโฟนีหม�ยเลข ๙๔ ใน G เมเจอร์ของไฮเดิน หรือบทเพลงอุปร�กร เรื่อง ค�ร์เมน ของยอร์บิเซต์ ท่อนที่๑เล่นในจังหวะเร็วและแข็งขันเรียกว่� อัลเลโกร (Allegro) ท่อนที่ ๒ เล่นในจังหวะเรียบและเรื่อยๆเรียกว่� อันดันเต(Andante) ท่อนที่ ๓ เล่นในจังหวะสั้นๆและเร็วป�นกล�ง เรียกว่� สแกร์ตโซ (Scherzo) ท่อนที่ ๔ เล่นในจังหวะเร็วๆดังและรุนแรง เรียกว่� ฟีน�เล (Finale) ก�รใช้เครื่องดนตรีในวงออร์เคสตร� เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงเพลงซิมโฟนีคำ�ว่�ซิมโฟนี คือเสียงที่นำ�ม�ผสมหรือรวมกันซึ่งเป็นก�รรวมผู้เล่นเครื่องดนตรีต่�งๆเข้�ไว้เป็นวงอย่�งน้อย๖๐คน ขึ้นไปจำ�นวนเครื่องดนตรีและผู้บรรเลงในวงออร์เคสตร�หรือวงดุริย�งค์มีดังนี้ วายเอสโอ หรือ ยูทูบ ซิมโฟนี ออร์เคสตรา เป็นวงซิมโฟนีออนไลน์วงแรกของโลก เป็น วงดนตรีที่ถือกำาเนิดทางออนไลน์ ประกอบด้วยนักดนตรี ๙๖ คน จาก ๓๓ ประเทศ เพลงที่ บรรเลงมีบทเพลงซิมโฟนีของนักประพันธ์ชื่อดัง ซึ่งมีบทเพลงที่พิเศษคือ เพลงอินเทอร์เน็ต ซิมโฟนีหมายเลข ๑ อีรอยกา ของ ตันตุน นักประพันธ์ชาวจีน แต่งขึ้นเพื่อการแสดงนี้ โดยเฉพาะ (ที่มา : คมชัดลึก) เสริมความรู ครูควรสอน โอเปรา หรืออาจเรียกวา อุปรากร เปนศิลปะการแสดงบนเวที เปนละครที่ ดําเนินโดยใชดนตรีเปนหลักหรือทั้งหมด ถือเปนสวนหนึ่งของดนตรีคลาสสิก ใหความสําคัญกับบทเพลงและดนตรีประกอบการรอง ¢Ñ鹤ԴÇÔà¤ÃÒÐˏ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ Step 2 ๔. นักเรียนแบงกลุม กลุมละ ๕-๖ คน ชมการแสดงของวงออรเคสตรา จากนั้นแตละกลุมรวมกันวิเคราะห จําแนกเครื่องดนตรีและลักษณะของ วงออรเคสตราลงในแบบบันทึก

สุดยอดคูมือครู ๓๒ ขั้นสังเกต รวบรวมขอมูล Gathering ขั้นคิดวิเคราะหและสรุปความรู Processing GPAS 5 Steps บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ขอสอบเนนสมรรถนะ 32 ดนตรี ม.๔-๖ ● เคร่ื่องดนตรีประเภทเครื่องส�ยได้แก่ ๑. ไวโอลินแยกเป็นไวโอลินมือ๑มีผู้เล่น๑๔-๒๐คน ไวโอลินมือ ๒ มีผู้เล่น๑๒-๑๘ คน ๒. วิโอล� มีผู้เล่น ๘-๑๒ คน ๓. เชลโลมีผู้เล่น ๘-๑๐คน ๔. ดับเบิลเบสมีผู้เล่น ๘-๑๐คน ● เคร่ื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่�ลมไม้ได้แก่ ๑. ฟลูต มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงที่สดใส ร่�เริงอ่อนหว�นทำ�หน้�ที่ดำ�เนินทำ�นอง ๒. ปิกโกโล มีผู้เล่น ๑ คน มีเสียงสูงกว่�ฟลูต และใช้เล่นในแนวทำ�นองเสียงสูง ๓. โอโบ มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงอ่อนนุ่ม อ่อนหว�นและส�ม�รถให้เสียงสูงได้ ๔. อิงลิชฮอร์น มีผู้เล่น ๑ คน ให้เสียงลักษณะ เดียวกับโอโบ แต่มีลักษณะเสียงต่ำ�กว่� เป็นเสียงโศกเศร้�ได้ดี ๕. คล�ริเน็ต มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงนุ่มลึกและ สลับเล่นแนวทำ�นองหลักกับทำ�นองรอง ๖. เบสคล�ริเน็ต มีผู้เล่น ๑ คน ให้เสียงต่ำ�กว่�เสียง ของคล�ริเน็ต ๗. บ�สซูน มีผู้เล่น ๒ คน ให้เสียงต่ำ�ที่สุดใน บรรด�เครื่องเป่�ลมไม้สร้�งคว�มน่�กลัว แต่ก็ให้เสียงสดใสได้ ๘. คอนทร�บ�สซูน มีผู้เล่น ๑ คน ให้เสียงต่ำ�กว่�บ�สซูน ใช้กับกลุ่มเครื่องเป่�ลมไม้ ¢Ñ鹤ԴÇÔà¤ÃÒÐˏ áÅÐÊÃØ»¤ÇÒÁÃÙŒ Step 2 ๕. นักเรียนแบงกลุม ๓ กลุม เลนเกม “บอกหนาที่ใหฉันหนอย” โดยครู นําบัตรภาพเครื่องดนตรีที่ใชในวง อ อ ร เ ค ส ต ร า ม า ว า ง ค ว ํ า บ น โ ต ะ ใหคละกัน จากนั้นนักเรียนฟง คําอธิบายวิธีการเลนเกม ดังนี้ แลว แตละกลุมสงตัวแทนกลุมละ ๑ คน วิ่งมาหยิบบัตรภาพ กลุมใดวิ่งมาหยิบ บัตรภาพไดกอน มีสิทธิตอบวา บัตรภาพเครื่องดนตรีนั้นทําหนาที่ใด ในวงออรเคสตรา ถาตอบถูกได ๒ คะแนน ถาตอบผิดใหกลุมที่มา ลําดับถัดไปมีสิทธิตอบ กลุมใดได คะแนนมากที่สุดเปนกลุมชนะ ๖. นักเรียนนําคําตอบที่ไดจากการ เลนเกมมาสรุปเปนแผนภาพความคิด