ชุดการเรียนเรื่องแร่และหิน

แร่

• ถ้ำนำแร่ Aมำขูดกับแร่ B แล้วทำให้แร่ B เป็ นรอยได้ แต่เม่ือนำแร่ B มำขูดแร่ A
ไม่สำมำรถทำให้แร่ A เป็ นรอยได้ แสดงว่ำ แร่ A มคี วำมแขง็ กว่ำแร่

ระดับควำมแขง็ ชื่อแร่ ภำพแร่

1 ทัลก์

2 ยปิ ซัม

แร่

ระดบั ควำมแข็ง ช่ือแร่ ภำพแร่
3 แคลไซต์

4 ฟลูออไรต์

5 อพำไทต์

แร่

ระดบั ควำมแข็ง ชื่อแร่ ภำพแร่
6 ออร์โทเคลส

7 ควอตซ์

8 โทปำส

แร่

ระดับควำมแข็ง ชื่อแร่ ภำพแร่
9 คอรันดัม (พลอย)

10 เพชร

แร่

▪ วธิ ีกำรตรวจสอบแร่จำกควำมแข็งของแร่น้ันมีข้อเสียท่ีอำจจะทำให้เกดิ กำร
จำแนกผดิ ได้ เช่น
• บำงคร้ังแร่ท่ีมีควำมแข็งเท่ำกันจะขูดกันเป็ นรอยได้
• แร่ท่ีถูกขูดเป็ นรอยไม่จำเป็ นว่ำจะต้องเป็ นแร่ที่อ่อนกว่ำ
เสมอไปเพรำะอำจเกิดจำกเนื้อของแร่ที่จบั ตัวกนั ไม่
แน่น
• ควำมแขง็ ของด้ำนต่ำงๆ ของแร่เดียวกนั อำจไม่เท่ำกนั
• แร่ที่ไม่บริสุทธ์ิแร่อื่นเจือปนอยู่อำจมีควำมแขง็ ขึน้ หรือ
น้อยลง

แร่

8. แนวแตกประชิด (Fracture) หมำยถึง แนวแตกบำงๆ ซ่ึงปรำกฏเป็ นแนวขนำน
บำงๆ หลำยแนวบนเนื้อแร่ และมไิ ด้อยู่ในระนำบเดยี วกบั แนวแตกเรียบ
9. ควำมถ่วงจำเพำะ (Specific Gravity) เป็ นอัตรำส่วนระหว่ำงน้ำหนักของสสำร
ต่อน้ำหนักของน้ำ ณ อุณหภูมิหนึ่งๆ (โดยปกติเป็ นอุณหภูมิ 20 C) ถ้ำหำกแร่ชนิด
หนึ่งมีน้ำหนัก 2.5 เท่ำ ของน้ำท่ีมีปริมำตรเท่ำกัน แสดงว่ำ แร่ ชนิดน้ันมีควำม
ถ่วงจำเพำะ 2.5 ควำมถ่วงจำเพำะมักเรียกโดยย่อว่ำ “ถ.พ.” แร่ท่ัวไปมี ถ.พ.
ประมำณ 2.7 ส่วนแร่โลหะจะมี ถ.พ.มำกกว่ำ เช่น แร่ทองมี ถ.พ. 19, แร่เงินมี ถ.พ.
10.5, แร่ทองแดงมี ถ.พ. 8.9 เป็ นต้น

แร่

▪ ควำมถ่วงจำเพำะ เป็ นกำรกำหนดควำมหนำแน่นของแร่ แร่สองชนิดมีขนำด
เท่ำกนั แต่นำ้ หนักอำจไม่เท่ำกัน ควำมถ่วงจำเพำะของแร่จะกำหนดด้วยน้ำหนัก
โดยเทียบกบั นำ้ หนักของนำ้ น้ำมคี วำมถ่วงจำเพำะ 1 ถ้ำแร่มคี วำมถ่วงจำเพำะ 2.7
แสดงว่ำแร่น้ันมคี วำมหนักมำกกว่ำนำ้ 2.7 เท่ำ ควำมถ่วงจำเพำะแบ่งเป็ น 3 ช่วงคือ

• น้อยกว่ำ 2
• ระหว่ำง 2-4.5
• มำกกว่ำ 4.5 ขนึ้ ไป
แร่ท่ีมีควำมถ่วงจำเพำะสูงๆ มำกมักจะเป็ นแร่พวกโลหะ และแร่ท่ีมีควำมเบำ
อำจเป็ นเพรำะว่ำมสี ่วนประกอบอื่นผสมอยู่ และขนึ้ อยู่กบั ของแร่ด้วย

แร่

ควอตซ์ กำลีนำ ทอง
ควำมถ่วงจำเพำะ ควำมถ่วงจำเพำะ ควำมถ่วงจำเพำะ

ประมำณ 2.7 ประมำณ 7.5 ประมำณ 20

แร่

10. กำรเปล่งแสง (luminescence) เป็ นสมบัติกำรเปล่งแสงภำยใต้แสงรังสีเหนือ
ม่วงหรือรังสีเอกซ์ในขณะท่ีส่องแล้วเปล่งแสง เรียกว่ำ กำรเรืองแสง เช่น

- ชีไลต์ ให้แสงสีฟ้ำขำว
- เซอร์คอนหรือเพทำย ให้แสงสีทอง
- ไฮโดรซิงไคต์ ให้แสงสีขำว
- ทับทิม ให้แสงสีแดงหรือชมพู
ภำยหลงั หยุดส่องแสงแล้วยงั คงเปล่งแสงต่อไปได้อกี เรียกว่ำ
กำรพรำยแสง เช่น วลิ เลไมต์ สฟำเลอไรต์

แร่

ไปดูพร้อมกนั น อ ก จ ำ ก นี้ นั ก เ รี ย น
ครับ … ส ำ ม ำ ร ถ ไ ป ดู ส ม บั ติ แ ร่
ทำงกำยภำพเพ่ิมเติมใน
หนังสือเรียนบทที่ 2 เรื่อง
แร่และหิน หน้ำ 16-22 ได้
นะค่ะ

แร่

3. กำรตรวจสอบแร่ทำงเคมี

 กำรตรวจสมบัติทำงเคมขี องแร่น้ันมหี ลำยวธิ ี แต่กำรตรวจสอบข้ันต้นควรใช้วธิ ี
ที่ไม่ยุ่งยำก เช่น

1. กำรละลำยในกรด วธิ ีนีจ้ ะสังเกตปฏิกิริยำท่ีเกิดขนึ้ ระหว่ำงกำรละลำย และสีของ
สำรละลำย ซ่ึงรวมๆ กนั แล้วจะทำให้ทรำบได้ว่ำมีธำตุอะไรบ้ำง กรดท่ีใช้เป็ นตัว
ทำละลำยได้แก่ กรดเกลือ (HCl) กรดดินประสิว (HNO3) กรดกำมะถัน
(H2SO4) แร่ท่ีจะนำมำทดสอบกำรละลำยจะต้องมีลักษณะเป็ นผงละเอียด
ข้นั ตอนมดี ังนี้

1. ทดลองใช้กรดเกลือก่อน ถ้ำไม่ละลำยจึงใช้กรดดินประสิว ถ้ำยังไม่
ละลำยอกี ให้ใช้กรดกำมะถนั

2. ดูปฏิกิริยำที่เกิดขึน้ ว่ำผงแร่มีกำรเปลี่ยนแปลงหรือไม่

ถ้ำละลำย มีฟองหรือไม่ ช้ำหรือเร็ว มีกำรละลำยของสำรเกดิ ขนึ้ หรือไม่

แร่

ตัวอย่ำงกำรเกิดปฏิกิริยำกำรละลำยในกรด

แร่ ผลของปฏิกิริยำ

คำร์บอเนต จะมีฟองเกิดขนึ้ มำก

แมงกำนีสออกไซด์ มกี ลิน่ คลอลีนฉุน

โคบอลต์ ให้สำรละลำยสีชมพู

เหลก็ ให้สำรละลำยสีเหลือง น้ำตำล
หรือ น้ำตำลแดง

นิเกิล ทองแดง ให้สำรละลำยสีเขยี วหรือฟ้ำ

ซัลไฟด์ มกี ล่ินเหมือนกลน่ิ ไข่เน่ำ

แร่

2. การตรวจดสู ขี องเปลวไฟ สีของเปลวไฟจะทาใหร้ วู้ า่ มธี าตุอะไรอยู่
ตัวอยา่ งสีของเปลวไฟของธาตแุ ตล่ ะชนิด

สีของเปลวไฟ ธำตุ สีของเปลวไฟ ธำตุ

แดงเข้ม สทรอนเซียม (Sr) ฟ้ำครำม (เปลว คลอรีน (Cl)
ลเิ ทยี ม (Li) ทองแดงคลอไรต์)

ส้ม แคลเซียม (Ca) เขยี วปนฟ้ำอ่อน ฟอสฟอรัส (P)

เหลืองจดั โซเดยี ม (Na) เขียวปนฟ้ำ สังกะสี (Zn)

เขียวปนเหลือง แบเรียม (Ba) เขียวอ่อน พลวง (Sb)
โมลบิ ดนิ มั (Mo)

โบรอน (B)

เขียวมรกต ทองแดง (Cu) ฟ้ำครำมอ่อนๆ ตะกวั่ (Pb)

ฟ้ำครำม ทองแดง (Cu) ม่วง โพแทสเซียม (K)

แร่

ไปดพู ร้อมกนั
นะคะ …

แร่

4. วงศ์แร่

จดั กลุ่มตำมธำตุท่ีประกอบอยู่
1. ธำตุธรรมชำติ (native element) เช่น แร่ทองคำ (Au) เงิน (Ag) เพชร (C)
2. หมู่แร่ซัลไฟด์ (sulfides) เช่น แร่กำลีนำ (PbS) ไพไรต์ (FeS2)
3. หมู่แร่ซัลโฟซอลต์ (sulfosalts) เช่น แร่เจมซอไนต์ (Pb4FeSb6S14)
4. หมู่แร่ออกไซด์และไฮดรอกไซด์ (oxides & hydroxide) เช่น แร่ฮีมำไทต์

(Fe2O3) ไซโลมเิ ลน (BaMnO9(OH)4)
5 . หมู่แร่เฮไลด์ (halides) เช่น แร่เฮไลต์ (NaCl) ฟลูออไรต์ (CaF2)
6. หมู่แร่คำร์บอเนต (carbonates) เช่น แร่แคลไซต์ (CaCO3)

แร่

7. หมู่แร่ไนเตรต (nitrates) เช่น แร่ไนเตอร์ (KNO3)
8. หมู่แร่บอเรต (borates) เช่น แร่บอแรกซ์ (Na2B4O7.10H2O)
9. หมู่แร่ซัลเฟตและโครเมต (sulfates & chromates) เช่น ยปิ ซัม

(CaSO4.2H2O) โครคอยต์ (PbCrO4)
10. หมู่แร่ทังสเตทและโมลิบเดต (tungstates & molybdates) เช่น

แร่วุลแฟรไมต์ (FeMnWO4) วลุ ฟี ไนต์ (PbMoO4)
11. หมู่แร่ฟอสเฟต อำร์เซเนต และวำนำเดต (phosphates, arsenates &

vanadates) เช่น แร่โมนำไซต์ ((Ce,La,Y,Th)PO4)
12. หมู่แร่ซิลิเกต (silicates) เช่น แร่ควอตซ์ (SiO2) ไมกำ โอลีวนี

กำร์เนต ไพรอกซีน

แร่

สัณฐำนแร่ (mineraloids)
คือ สำรคล้ำยแร่ เป็ นสำรอนินทรีย์ที่เกดิ ขนึ้ ตำมธรรมชำติ มีโครงสร้ำง

ไม่แน่นอน (อสัณฐำน) ดังน้ันจึงไม่ได้รับกำรพิจำรณำให้เป็ นแร่ แต่จัดเป็ นเจลแร่
(minerral gel) วสั ดุประเภทนี้ เกิดขึน้ ภำยใต้อุณหภูมิและควำมดันต่ำ มักจะเกิด
ผุพงั อยู่กับท่ี มีลักษณะเฉพำะท่ีปรำกฏให้เห็น คือ เป็ นรูปพวงองุ่น หรือหินงอก
หินย้อย

เช่น โอปอล ลโิ มไนต์ แอลโลเปน ออบซิเดยี น

ออบซิเดยี น

แร่

5. แร่ประกอบหิน

หิน คือมวลของแข็งท่ีประกอบไปด้วยแร่ชนิดเดียวกัน หรือหลำยชนิด
รวมตัวกันอยู่ตำมธรรมชำติ เนื่องจำกองค์ประกอบของเปลือกโลกส่วนใหญ่เป็ น
สำรประกอบซิลิกอนไดออกไซด์ (SiO2) ดังน้ันหินส่วนใหญ่มักประกอบด้วยแร่
ตระกูลซิลิเกต

นอกจำกน้ันยังมีแร่ตระกูลคำร์บอเนต เนื่องจำกบรรยำกำศโลกในอดีต
ส่วนใหญ่เป็ นคำร์บอนไดออกไซด์ น้ำฝนละลำยแก๊สคำร์บอนไดออกไซด์ บน
บรรยำกำศลงมำสะสมบนพืน้ ดนิ และมหำสมุทร

สิ่งมีชีวิตอำศัยคำร์บอนสร้ำงธำตุอำหำรและร่ำงกำย แพลงตอนบำง
ชนิดอำศัย ซิลิกำสร้ำงเปลือก เมื่อตำยลงทับถมกันเป็ นหินตะกอน หินส่วนใหญ่
บนเปลือกโลกจึงประกอบด้วยแร่ต่ำงๆ โดยบำงเป็ นกลุ่มหินได้ดงั นี้

แร่

แร่ท่ีปรำกฏพบมำกบนเปลือกโลก โดยส่วนใหญ่มำจำกหมู่แร่ซิลิเกต
ตัวอย่ำงแร่ประกอบหินที่สำคัญ ได้แก่

1. กลุ่มแร่ควอตซ์
แร่ควอตซ์มักเกิดเป็ นผลึกหกเหล่ียม ไม่มีแนวแตกเรียบ มีแต่ รอยแตก
โค้งเว้ำรูปฝำหอย มีค่ำควำมแข็ง 7 ถ.พ. 2.56 โดยท่ัวไปมักมีสีใส แต่อำจแสดง
ควำมหลำกสีได้ ถ้ำสีใส เรียก ผลึกหิน (rock crystal) สีเหลือง เรียก ซิตริน
(citrine) หรือสีม่วง เรียก อะมีทีส (amethys)

SiO2

แร่

เรำมำดรู ูปตวั อย่ำงของ
แร่ประกอบหนิ กนั นะค่ะ

แร่

2. กลุ่มแร่เฟลด์สปำร์
ในกำรจำแนกหินอคั นี แร่ในกลุ่มเฟลด์สปำร์ มี 2 ชนิด คือ ออร์โทเคลส

(K-feldspar) และแพลจโิ อเคลส (Na, Ca feldspar) ออร์โทเคลสโดยท่ัวไปสีชมพู
และมีแนวแตกเรียบทำมุม 90o ควำมแข็งประมำณ 6 ถ.พ. อยู่ในช่วง 2.55-2.76
ส่วนเฟลด์สปำร์ชนิดแพลจิโอเคลสจะมีสีขำวหรือเทำ มีแนวแตกเรียบ 2 ชุด และ
มรี ิ้วขนำนแฝดบนผิวหน้ำแนวแตกเรียบ

KAlSi3O2 Ca Na

แร่

3. กลุ่มแร่แอมฟิ โบล
แร่สำมัญของกลุ่มนี้ คือ ฮอร์นเบลนด์ แอกทิโนไลต์ เป็ นแร่ที่มีสีเข้ม

ได้แก่ สีเขียว น้ำตำลเข้มหรือดำ มีค่ำควำมแข็งประมำณ 5-6 ถ.พ. 2.85-3.4 มี
แนวแตกเรียบ 2 ชุด ตัดกนั ทำมุมประมำณ 57o มีควำมวำวแบบแก้ว

Na, Ca, Mg, Fe Al silicate

แร่

4. กลุ่มแร่ไพรอกซีน
แร่สำมัญของกลุ่มนี้ คือ ออไจต์ โดยทั่วไปมีสีเขียวถึงดำและควำมวำว

แบบแก้ว สีผงขำวถึงเทำ ควำมแข็ง 5-7 มีแนวแตกเรียบ 2 ชุด ทำมุมเกือบต้ังฉำก
ถ.พ. 3.2-3.6

Ca, Mg, Fe Al silicate

แร่

5. กลุ่มแร่โกเมน พบในรูปผลึกสำมแกนเท่ำกัน 12 หน้ำ มีสีแดงเข้มถึงน้ำตำล
แกมแดง ควำมวำวแบบแก้วถึงยำงสน มคี วำมแขง็ 6.5-7.5 ถ.พ. 3.5-4.3 ได้แก่ ไพ
โรป แอลมนั ไดต์ แอนดรำไซด์ เป็ นต้น

แอนดรำไซด์

แร่

6. กลุ่มแร่โอลีวนี
แร่สำมญั คือ โอลีวนี โดยท่ัวไปเป็ นสีเขยี ว มีรูปเมด็ กรวด มีค่ำควำมแข็ง

6.5-7 ถ.พ. 3.27-4.37 มีควำมวำวแบบแก้ว แร่โอลีวนี เป็ นแร่ที่สำคัญของโลก
เน่ืองจำกเปลือกสมุทรของเรำประกอบด้วยแร่นี้

(Mg, Fe)2SiO4

แร่

7. กลุ่มแร่ไมกำ
ชนิดที่พบในหินท่ัวไปมี 2 ชนิด คือ มัสโคไวต์ สีขำวโปร่งแสง และไบโอ

ไทต์ สีเขียวแกมดำ แร่กลุ่มนีเ้ ป็ นแผ่นยืดหยุ่นได้ มีควำมวำวแบบมุก ควำมแข็ง 2-5
ถ.พ. 2.76-3.2

Biotite Muscovite
K, Mg, Fe Al silicate K, Al silicate

แร่

8. กลุ่มแร่ดิน
กลุ่มแร่ดิน (clay minerals) เป็ นกลุ่มแร่ไฮดรัสอะลูมินัมซิลิเกต (hydrous

aluminum silicates) ซ่ึงส่วนใหญ่จะใช้ประโยชน์ในอุตสำหกรรมเคร่ืองป้นั ดินเผำ
หรือเซรำมิก แร่ท่ีพบและมีควำมสำคัญ ได้แก่ เคโอลิไนต์ (ดินขำวและบอลล์เคลย์)
เบนทอไนต์ แร่ใยหิน ทัลก์ และไพโรฟิ ลไลต์

เป็ นแร่ประกอบหินท่ีสำคญั เช่นเดยี วกนั มกั ประกอบอยู่ในหนิ ดนิ ดำนและ
ดนิ ได้แก่ เคโอลิไนต์ อลิ ไลต์ และมอนต์มอริลไนต์ เป็ นต้น

kaolinite

แร่

หนูๆ สำมำรถศึกษำรำยละเอยี ดเพม่ิ เติมไปท่ีเวบ็
ไซด์ด้ำนล่ำงนีเ้ ลยค่ะ

http://www.il.mahidol.ac.th/e-media/earth-
science/chapter2_2.html

แร่

อะอ่ะ… เหนื่อยแล้วใช่ไม่ค่ะ หัวข้อ 2.1 เร่ือง
แร่จบแล้วนะคะ แต่ๆ ไปทำแบบทดสอบหลัง

เรียนกันเถอะ T_T

ทดสอบหลังเรียน

คำชี้แจง : ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด
1. ข้อใดคือข้อจำกดั ควำมของแร่
ก. ธำตุหรือสำรประกอบอินทรีย์ท่ีเกิดขึน้ เองตำมธรรมชำติ หรือมนุษย์สงเครำะห์ขนึ้
ข. สำรประกอบอนินทรีย์ที่เกดิ ขึน้ เองตำมธรรมชำติ อำจจะมโี ครงสร้ำงท่ีแน่นอนหรือไม่

แน่นอนก็ได้
ค. ธำตุหรือสำรประกอบอนินทรีย์ที่เกดิ ขนึ้ เองตำมธรรมชำติ มโี ครงสร้ำงท่ีเป็ นระเบียบ
ง. ธำตุที่เป็ นของแข็งท่ีเกิดขึน้ มำในโลกท้ังหมด

ให้นักเรียนใช้เมำส์คลกิ ไปยงั คำตอบท่ีคดิ
ว่ำถูกที่สุด แล้วรอดูเฉลยได้เลยค่ะ

ทดสอบก่อนเรียน

2. ข้อใดไม่ใช่ลักษณะสำคญั ท่ีใช้ในกำรตรวจสอบแร่
ก. ควำมแข็ง
ข. ควำมวำว
ค. ควำมสวยงำม
ง. ควำมละเอียดของสีผง
3. ข้อใดเรียงลำดบั แร่จำกค่ำควำมแข็งจำกน้อยไปหำมำก
ก. ทัลก์ แคลไซต์ โทแพช เพชร
ข. แคลไซต์ ยิปซัม คอรันดมั ควอตซ์
ค. เพชร คอรันดมั โทแพช แคลไซต์
ง. คอรันดัม ยปิ ซัม ทัลก์ ฟลูออไรต์

ทดสอบก่อนเรียน

4. เพชรเกิดจำกอะตอมท่ีมีพนั ธะเคมแี บบใด
ก. เกิดขึน้ เม่ืออะตอมข้ำงเคียงพร้อมท่ีจะให้อิเล็กตรอน แต่ขำดศักยภำพที่จะรับ
อิเล็กตรอนทำให้มีสภำพประจุบวกล้อมรอบด้วยอิเลก็ ตรอนท่ีพร้อมจะหลุดออกจำก
วงจร และมีอิสระเคล่ือนไปได้ทั่วโครงสร้ำง
ข. เกิดขึ้นระหว่ำงอะตอมที่ไม่สำมำรถให้อิเล็กตรอน แต่มีศักยภำพในกำรรับ
อิเล็กตรอน โดยใช้อิเล็กตรอนร่วมกับอะตอมข้ำงเคียง ทำให้วงโคจรวงนอกสุดมี
อเิ ลก็ ตรอนครบ
ค. เกดิ ขึน้ ระหว่ำงอะตอมหรือโมเลกุลที่มีประจุ บำงส่วนขำดดุลในโครงสร้ำง เกิด
ร่วมกับพนั ธะเคมีแบบอ่ืน
ง. เกดิ ขึน้ ระหว่ำงอะตอมท่ีพร้อมให้อเิ ล็กตรอน แต่มศี ักยภำพต่ำใน
กำรรับ กบั อะตอมที่มศี ักยภำพรับอิเล็กตรอน แต่ไม่พร้อมที่จะให้

ทดสอบก่อนเรียน

5. แร่ชนิดใดต่อไปนีม้ คี ่ำควำมถ่วงจำเพำะสูงที่สุด
ก. เพชร
ข. ทอง
ค. เหล็ก
ง. แพลตินัม
6. เม่ือนำแร่ชนิดหนึ่งมำตรวจสอบโดยกำรหยดกรดเกลือลงไปแล้วปรำกฏว่ำเกดิ
ฟองฟ่ ูขึน้ แร่ชนิดนีน้ ่ำจะอยู่ในหมู่แร่ใด
ก. หมู่แร่ธรรมชำติ
ข. หมู่แร่คำร์บอเนต
ค. หมู่แร่ซัลไฟด์
ง. หมู่แร่เฮไลด์

ทดสอบก่อนเรียน

7. แร่ชนิดใดต่อไปนีไ้ ม่ได้จดั อยู่ในวงศ์แร่ธรรมชำติ
ก. ทองคำ
ข. สำรหนู
ค. ควอตซ์
ง. แกรไฟต์
8. จงพจิ ำรณำว่ำข้อควำมใดไม่ถูกต้อง
ก. โคบอลต์ – 60 จัดเป็ นแร่ชนิดหนึ่ง
ข. แร่รัตนชำติจะพบในช้ันหิน
ค. ทองแดงและพลวงจดั เป็ นแร่โลหะ
ง. ถ่ำนหินไม่จัดเป็ นแร่

ทดสอบก่อนเรียน

9. แร่ชนิดหน่ึงเม่ือใช้เล็บขูดไม่เป็ นรอย แต่เมื่อใช้เหรียญขูดสำมำรถทำให้แร่เป็ นรอย
แร่ชนิดนีม้ ีค่ำควำมแขง็ เท่ำไร
ก. น้อยกว่ำ 2.5
ข. 2.5 - 3.5
ค. 3.5 - 5
ง. มำกกว่ำ 5
10. หินแกรนิตสีชมพแู สดงว่ำประกอบด้วยแร่เฟลด์สปำชนิดใด
ก. ออร์โทเคลส
ข. แพลจโิ อเคลส
ค.ออไจต์
ง. มัสโคไวต์

เฉลย

ถูกต้อง นะค่ะ

ยนิ ดดี ้วยค่ะ..

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

เฉลย

ผดิ ค่ะ

สู้ๆ นะคะT_T

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

กิจกรรมทา้ ยบทเรอื่ งแร่

คำชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้ให้ถูกต้อง ทำลงในสมุดส่งคุณครู

1. สมบัตทิ ำงกำยภำพของแร่มอี ะไรบ้ำง ด้วยนะคะ หนูๆ…

2. แร่ทม่ี ีค่ำควำมแข็งสูงสุด คือแร่ชนิดใด

3. แร่ที่มคี ่ำควำมถ่วงจำเพำะสูงสุด คือแร่อะไร

4. กำรตรวจสอบควำมแข็งของแร่ 2 ชนิด คือแร่ A และ แร่ B ปรำกฏ

ว่ำแร่ A สำมำรถขูดแร่ B เป็ นรอย แต่เมือเอำแร่ B มำขูดแร่ A ไม่

เป็ นรอย แร่ชนิดใดมคี วำมแขง็ กว่ำกนั

5. แร่ประเภทใดเมื่อนำไปตรวจสอบโดยกำรหยดกรดเกลือแล้วจะเกิด

เป็ นฟองฟ่ ูขึน้

6. แร่ชนิดหน่ึงเมือนำมำบดละเอียดแล้วไปละลำยในกรดดินประสิว

แล้วได้สำรละลำยสีชมพู แร่ชนิดนีม้ ธี ำตุใดเป็ นองค์ประกอบ

7. กำรแบ่งวงศ์แร่ ใช้อะไรเป็ นตวั แบ่ง และแบ่งได้กว่ี งศ์ อะไรบ้ำง

ทดสอบก่อนเรียน เรื่องวฏั จักรของหิน

คำชี้แจง1. ใ:ห้เรใหีย้นนักเรียนเลือกคำตอบที่ 2. ข้อใดถูกต้องเกย่ี วกับกระบวนกำรทำง

ถูกต้องที่สุด ธรณวี ทิ ยำท่ีทำให้เกดิ วฏั จกั รของหิน

1. ส่วนประกอบท่ีสำคัญของเปลือกโลก ก. กำรหลอมละลำย กำรผุพงั

คืออะไร ข. กำรผุพงั กำรแปรสภำพ

ก. ดนิ ค. กำรหลอมเหลว กำรกดั เซำะและกำร

ข. นำ้ ผุพงั

ค. หิน เพื่อนๆ ใช้เมำส์คลกิ ไปยงั คำตอบท่คี ดิ ง. กำรหลอมเหลว กำรผุพงั และกำรกัด
ง. ทรำย ว่ำถูกทสี่ ุด แล้วรอดเู ฉลยได้เลยค่ะ เซำะกำรแปรสภำพ

ทดสอบก่อนเรียน เรื่องวฏั จกั รของหิน

3. จงพจิ 1ำ.รใณห้ำเรวีย่ำนข้อควำมใดถูกต้อง 4. จงพจิ ำรณำว่ำข้อใดเรียงลำดับกำรเกดิ
ก. กำรเกิดหินแปรต้องมีวตั ถุประสำน หินได้ถูกต้อง
ก. ลำวำ แมกมำ หินช้ัน
ตะกอนที่ทับถมกัน ข. ลำวำ แมกมำ หินอัคนี
ข. หินแปรเกิดจำกหินอัคนีที่เปลี่ยนแปลง ค. แมกมำ ลำวำ หินอัคนี
ง. แมกมำ ลำวำ หินช้ัน
ไป
ค. หินแปรถ้ำถูกแรงอดั ให้ลึกลงไปใต้ผวิ

โลกจะเปลี่ยนแปลงไป15เป. จ็ นงพิจหารินณหาวา่นขอ้ืดความใดถกู ตอ้ ง

หรือแมกมำได้อีก

ง. หินชนวนจดั เป็ นหินตะกอนชนิดหนึ่ง

ทดสอบก่อนเรียน เร่ืองวฏั จักรของหิน

5. หินห1น. ใืดหท้เรี่ไีหยนลออกมำจำกภูเขำไฟ ทำไม่ได้ไม่เป็ นไรนะคะ เรำมำเข้ำ
สู่เนื้อหำเรื่องวฏั จกั รของหิน
ระเบิด เรียกว่ำอะไร ดกี ว่ำ…

ก. แมกมำ

ข. หินอัคนี

ค. ลำวำ

ง. หินแกรนิต เฮ้อ…ทำ

ไม่ได้เลย..

เฉลย

ถูกต้อง นะคะ

ยนิ ดีด้วยค่ะ..

12345

เฉลย

ผดิ ค่ะ

สู้ๆ นะคะT_T

12345

วนั พธุ ท่ี 6 เดือน มกรำคม พ.ศ. 2559 ถ้ำง้นั เรำไปเรียนรู้
พร้อมกนั เลยค่ะ…
เพ่ือนๆ ทรำบไม่ค่ะว่ำหินท่ีปรำกฏตำมทวีปต่ำงๆ
บนโลกนีเ้ กิดขนึ้ อย่ำงไร?? แล้วมีกีป่ ระเภทค่ะ??

อ่อๆ ไม่รู้ค่ะ

เธอๆ รู้ปะๆ

วัฏจักรของหิน(Rock cycle)

ควำมหมำยในเชิงธรณีวทิ ยำ
หิน หมำยถึง มวลสำรที่เป็ นของแข็งซ่ึงเกิดขึ้นเองตำม

ธรรมชำติจำกอนินทรีย์วัตถุ และบำงคร้ังมีอินทรียวัตถุประกอบอยู่
ด้วย หินประกอบด้วยแร่ แต่บำงคร้ังก็ประกอบไปด้วยอินทรียวัตถุ
เป็ นส่วนใหญ่ หินแบ่งออกเป็ น 3 ชนิด ตำมกำรเกิด คือ หินอัคนี หิน
ตะกอน และหินแปร

หนิ ตะกอน หนิ แปร

วฏั จักรของหิน (Rock cycle)

วัฏจักรของหิน (Rock cycle) หมำยถึง กำรเปล่ียนแปลงของหินท้ัง 3
ชนิด จำกหินชนิดหน่ึงไปเป็ นอีกชนิดหนึ่งหรืออำจเปลี่ยนกลับไปเป็ นหินชนิด
เดมิ อีกกไ็ ด้

กล่ำวคือ เมื่อ หินหนืด เย็นตัวลงจะตกผลกึ ได้เป็ น หินอัคนี เม่ือหินอัคนี
ผ่ำนกระบวนกำรผุพงั อยู่กับที่และกำรกร่อนจนกลำยเป็ นตะกอนมีกระแสน้ำ ลม
ธำรน้ำแข็ง หรือคล่ืนในทะเล พดั พำไปสะสมตัวและเกิดกำรแข็งตัวกลำยเป็ นหิน
อันเนื่องมำจำกแรงบีบอัดหรือมีสำรละลำยเข้ำไปประสำนตะกอนเกิดเป็ น หินช้ัน
ขนึ้

วฏั จกั รของหิน (Rock cycle)

เมื่อหินช้ั นได้ รั บควำมร้ อนและแรงกดอัดสู งจะเกิดกำรแปรสภำพ
กลำยเป็ นหินแปร และหินแปรเมื่อได้รับควำมร้อนสูงมำกจนหลอมละลำย ก็จะ
กลำยสภำพเป็ นหินหนืด ซ่ึงเมื่อเย็นตัวลงก็จะตกผลึกเป็ นหินอัคนีอีกคร้ังหนึ่ง
วนเวยี นเช่นนีเ้ รื่อยไปเป็ นวฏั จกั รของหิน

กระบวนกำรเหล่ำนี้อำจข้ำมข้ันตอนดังกล่ำวได้ เช่น จำกหินอัคนีไป
เป็ นหินแปร หรือจำกหินแปรไปเป็ นหินช้ัน

วฏั จกั รของหิน (Rock cycle)

เรำมำดูรูปกำร
เกดิ วฏั จกั รของ
หินดีกว่ำค่ะ

วฏั จกั รกำรเปลยี่ นสถำนภำพของหิน

วฏั จกั รของหิน (Rock cycle)

รูปวฏั จักรกำรเปลย่ี น
สถำนภำพของหิน

เพมิ่ เติมค่ะ

วฏั จกั รกำรเปลยี่ นสถำนภำพของหิน

ทดสอบหลงั เรียน เร่ืองวฏั จักรของหิน

คำชี้แจง1. ใ:ห้เรใหีย้นนักเรียนเลือกคำตอบท่ี 2. ข้อใดถูกต้องเกย่ี วกับกระบวนกำรทำง

ถูกต้องที่สุด ธรณวี ทิ ยำท่ีทำให้เกดิ วฏั จกั รของหิน

1. ส่วนประกอบท่ีสำคัญของเปลือกโลก ก. กำรหลอมละลำย กำรผุพงั

คืออะไร ข. กำรผุพงั กำรแปรสภำพ

ก. ดนิ ค. กำรหลอมเหลว กำรกดั เซำะและกำร

ข. นำ้ ผุพงั

ค. หิน เพื่อนๆ ใช้เมำส์คลกิ ไปยงั คำตอบท่คี ดิ ง. กำรหลอมเหลว กำรผุพงั และกำรกัด
ง. ทรำย ว่ำถูกทสี่ ุด แล้วรอดเู ฉลยได้เลยค่ะ เซำะกำรแปรสภำพ