A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตวั ชวี้ ัด
จดุ ประกายความคิด ศ ๒.๑ ป.๖/๕St
ศ ๒.๑ ป.๖/๖
ชนใดทไี่ ม่มีดนตรกี าร ในสนั ดาน เปน็ คนชอบกลนกั
อีกใครฟงั ดนตรไี ม่เหน็ เพราะ เขานนั้ เหมาะคดิ ขบถอปั ลกั ษณ์ ภาระงาน/ชิ้นงาน
หรืออุบายม่งุ ร้ายฉมงั นกั มโนหนกั มืดมัวเหมอื นราตรี
และดวงใจย่อมดา� สกปรก ราวนรก ชนเช่นกลา่ วมาน่ี แบบบนั ทึก การวิเคราะห์เพลง
ไมค่ วรใครไว้ใจในโลกน้ี เจ้าจงฟังดนตรีเถดิ ชืน่ ใจ
ep 1 ขน้ั สงั เกต
จากบทละครเรื่อง เวนิสวานิช
พระราชนิพนธ์แปลในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี ๖ รวบรวมข้อมูล
จากบทพระราชนพิ นธน์ ี้ นักเรียนคิดวา่ ดนตรี ๑. นักเรยี นรว่ มกนั สนทนา โดยใชค้ �ำ ถาม
มีความส�าคัญอยา่ งไร ดงั นี้
๑. การวเิ คราะหเ์ พลง • นักเรียนชอบเพลงไทยเพลงใด
มากท่ีสุด เพราะอะไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
เพลง หมายถงึ ส�าเนยี งขบั รอ้ ง ท�านองดนตรีทสี่ รา้ งขึน้ โดยมีเนือ้ เพลง จังหวะ เพลงลาวเสี่ยงเทียน เพราะเป็นเพลง
ท�านอง การสัมผัสค�า การใช้ถ้อยค�าตามหลักดนตรี เป็นส่วนประกอบของเพลง ท่ีมีทำ�นองไพเราะ เน้ือเพลงเกี่ยวกับ
ซ่ึงทา� ให้เพลงมคี วามไพเราะ พระพุทธศาสนา)
การวิเคราะห์เพลงแต่ละเพลงนั้น ผู้ฟังและผู้วิเคราะห์เพลงต้องมีความเข้าใจ
องค์ประกอบของดนตรี เพ่ือท่ีจะท�าให้เข้าใจและวิเคราะห์เพลงนั้นได้ถูกต้อง • ในการเลอื กฟงั เพลง นกั เรยี นเลอื ก
ซึ่งองค์ประกอบของดนตร ี มีดงั น้ี จากสิ่งใด (ตัวอย่างคำ�ตอบ ศิลปิน
ที่ร้องเพลง ทำ�นองและจังหวะของดนตรี
การวิเคราะหเ์ พลงและหลกั การฟังเพลง 135 ความหมายของเพลง)
135 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 1 ขน้ั สงั เกต
St
รวบรวมขอ้ มูล ๑.๑ เน้อื หาในเพลง
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล เพลงแต่ละเพลงจะมีเน้ือหาและความหมายที่แตกต่างกัน ซึ่งสามารถ
บ่งบอกอารมณ์และความรู้สึกของเพลงน้ันให้ผู้ฟังได้เข้าใจและซาบซ้ึงไปกับเพลง
เกย่ี วกบั การวเิ คราะหเ์ พลงและหลกั การ เนื้อหาในเพลงแต่ละเพลงจะมีลักษณะอย่างไรน้ันขึ้นอยู่กับความต้องการของ
ผ้ปู ระพนั ธ์เพลง เชน่
ฟังเพลง จากหนังสือเรียนและ
แหลง่ เรียนรอู้ ่ืน ๆ เพลง ใกล้รุ่ง
ทำ�นอง : พระร�ชนิพนธ์ในพระบ�ทสมเด็จพระมห�ภูมิพลอดุลยเดชมห�ร�ช บรมน�ถบพิตร
คำ�ร้อง : พระเจ้�วรวงศ์เธอ พระองค์เจ้�จักรพันธ์เพ็ญศิริ ร่วมกับ ศ�สตร�จ�รย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
ได้ยินเสียงแว่วดังแผ่วมาแต่ไกลไกล
ชุ่มชื่นฤทัยหวานใดจะปาน
ฟังเสียงบรรเลงขับเพลงประสาน
จากทิพย์วิมานประทานกล่อมใจ
ใกล้ยามเมื่อแสงทองส่อง
ฉันคอยมองจ้องฟ้าเรืองรำาไร
ลมโบกโบยมาหนาวใจ
รอช้าเพียงไรตะวันจะมา
เพลิดเพลินฤทัยฟังไก่ประสานเสียงกัน
ดอกมะลิวัลย์อวลกลิ่นระคนมณฑา
โอ้ในยามนี้เพลินหนักหนาแสงทองนวลผ่องนภา
แสนเพลินอุราสำาราญ
หมู่มวลวิหคบินผกมาแต่รังนอน
เฝ้าเชยชิดช้อนลิ้มชมบัวบาน
ยินเสียงบรรเลงดังเพลงขับขาน
สอดคล้องกังวานซาบซ่านจับใจ
เพลงใกลร้ ่งุ มเี นือ้ หาเกี่ยวกบั
ความหวงั ความสดใสของวันใหม่
136 ศิลปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 136
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
เพลง เราสู้ ขน้ั คดิ วเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
ทำ�นอง : พระร�ชนิพนธ์ในพระบ�ทสมเด็จพระมห�ภูมิพลอดุลยเดชมห�ร�ช บรมน�ถบพิตร
คำ�ร้อง : น�ยสมภพ จันทรประภ� ๓. นกั เรยี นฟงั เพลง ใกล้ร่งุ และเพลง เราสู้
แล้วร่วมกันวิเคราะห์เนื้อหาในเพลงว่า
บรรพบุรุษของไทยแต่โบราณ มี ลั ก ษ ณ ะ อ ย่ า ง ไ ร แ ล ะ ผู้ ป ร ะ พั น ธ์
ปกบ้านป้องเมืองคุ้มเหย้า ต้องการสือ่ ถงึ เร่ืองใด
เสียเลือดเสียเนื้อมิใช่เบา
หน้าที่เรารักษาสืบไป
ลูกหลานเหลนโหลนภายหน้า
จะได้มีพสุธาอาศัย
อนาคตจะต้องมีประเทศไทย
มิยอมให้ผู้ใดมาทำาลาย
ถึงขู่ฆ่าล้างโคตรก็ไม่หวั่น
จะสู้กันไม่หลบหนีหาย
สู้ตรงนี้สู้ที่นี่สู้จนตาย
ถึงเป็นคนสุดท้ายก็ลองดู
บ้านเมืองเราเราต้องรักษา
อยากทำาลายเชิญมาเราสู้
เกียรติศักดิ์ของเราเราเชิดชู
เราสู้ไม่ถอยจนก้าวเดียว
เพลงเราสู้ มีเนือ้ หาเก่ยี วกับ
ความรักชาติ ปกป้องบา้ นเมอื ง
การวเิ คราะหเ์ พลงและหลักการฟงั เพลง 137
137 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 2 ขัน้ คดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้ เพลง เขมรไทรโยค
๔. นักเรียนฟังเพลง เขมรไทรโยค คำ�ร้อง-ทำ�นอง : สมเด็จพระเจ้�บรมวงศ์เธอ เจ้�ฟ้�กรมพระย�นริศร�นุวัดติวงศ์
และเพลง ลาวดวงเดือน แล้วร่วมกัน บรรยายความ ตามไท้ เสด็จยาตร
วิเคราะห์เนื้อหาในเพลงว่ามีลักษณะ ยังไทรโยค ประพาส พนาสณฑ์
อย่างไร และผู้ประพันธ์ต้องการส่ือ ไม้ไล่ หลายพันธ์ุคละ ขึ้นปะปน
ถึงเรื่องใด ที่ชายชล เขาชะโงก เป็นโตรกธาร
นำ้าพุพุ่งซ่า ไหลฉ่าฉาดฉาน
เห็นตระการ มันไหลจ้อกโครม จ้อกโครม
มันดัง จ้อก จ้อก จ้อก จ้อก โครมโครม
นำ้าใส ไหลจนดู หมู่มัสยา
กี่เหล่าหลายว่ายมา ก็เห็นโฉม
ยินปักษา ซ้องเสียง เพียงประโคม
เมื่อยามเย็น พยับโพยม ร้องเรียกรัง
เสียงนกยูงทอง มันร้องโด่งดัง
หูเราฟัง มันดังกะโต้งโห่ง
มันดัง กอก กอก กอก กอก กะโต้งโห่ง
เพลงเขมรไทรโยค มเี นอ้ื หาเกย่ี วกับ
การบรรยายถงึ ธรรมชาตทิ ีส่ วยงาม
เพลง ลาวดวงเดือน
คำ�ร้อง-ทำ�นอง : พระเจ้�บรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม
โอ้ละหนอดวงเดือนเอย พี่มาเว้ารักเจ้าสาวคำาดวง
โอ้ว่าดึกแล้วหนอพี่ขอลาล่วง อกพี่เป็นห่วงรักเจ้าดวงเดือนเอย
ขอลาแล้วเจ้าแก้วโกสุม (เอื้อน) พี่นี้รักเจ้าหนอขวัญตาเรียม
จะหาไหนมาเทียมเจ้าดวงเดือนเอย
หอมกลิ่นเกสร เกสรดอกไม้ หอมกลิ่นคล้าย
คล้ายเจ้าสูเรียมเอย หอมกลิ่นกรุ่นครัน หอมนั้นยังบ่เลย
เนื้อหอมทรามเชย เอ๋ยเราละหนอ
เพลงลาวดวงเดือน มีเนื้อหาเกยี่ วกบั
ความคิดถึง ความอาลยั ถงึ คนรัก
138 ศลิ ปะ ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เพลงลาวดวงเดอื นมีเนือ้ หาเก่ียวกับส่งิ ใด
๑ ความงามของธรรมชาติ (เฉลย ๓ เพราะเพลงลาวดวงเดือนเป็นเพลง
๒ ความหวงั ในวันใหม่ ท่ีมีเน้ือหาเกี่ยวกับความคิดถึงคนรักท่ีต้องพราก
๓ ความคิดถึงคนรัก จากกนั ไป ความอาลยั อาวรณ)์
๔ การต่อสเู้ พ่ือชาติ
สุดยอดคู่มือครู 138
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
๑.๒ องค์ประกอบในเพลง ข้ันคดิ วเิ คราะห์
องค์ประกอบในเพลงมี ดังน้ี และสรุปความรู้
๑) จังหวะ เป็นสิ่งท่ีใช้ควบคุมความช้า-เร็วของเพลง ตามผู้ประพันธ์เพลง ๕. นักเรียนจับคู่ ร่วมกันอ่านข้อความ
แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ จงั หวะเคาะ และจงั หวะท�านอง และวิเคราะห์ แล้วเขียนเคร่ืองหมาย
✓ ลงใน ถ้าข้อความถูกต้อง
๒) ท�านอง เป็นเสียงสูง-ต�่า สั้น-ยาว น�ามาเรียบเรียงต่อเนื่องกันโดยอาศัย และเขียนเครื่องหมาย ✗ ลงใน
ลกั ษณะของตวั โนต้ และตวั หยดุ เปน็ ตวั กา� กบั ความสนั้ -ยาวของเสยี ง และมบี รรทดั ๕ เสน้ ถ้าข้อความไมถ่ กู ตอ้ ง ดงั ตวั อยา่ ง
และกุญแจประจ�าหลักเป็นตัวก�ากับระดับเสียงสูง-ต่�าของเพลงในแต่ละห้องเพลง ทั้งน้ี
ในการบรรเลงอาจใช้วิธีการไล่เสียงจากเสียงต�่าไปหาเสียงสูง เช่น บันไดเสียง C major ๑. เพลงลาวดวงเดือนเปน็ เพลง ✗
เป็นการไลเ่ สียงต้ังแตเ่ สียงโดต�า่ ไล่ขึน้ ตามล�าดบั ถึงโดสงู ดังตวั อยา่ ง เกย่ี วกับความรักชาติ
๒. เพลงเขมรไทรโยคเป็นเพลง
โด เร มี ฟา ซอล ลา ที โด ท่ีฟงั แล้วรสู้ ึกสดชื่น ผ่อนคลาย ✓
๓. ผู้บรรเลงดนตรีจะต้องบรรเลง
๓) การประสานเสียง เกิดจากการขับร้องหรือการบรรเลงเครื่องดนตรีต้ังแต ่
๒ คนขึ้นไป โดยมีการขับร้องท่ีอาจจะใช้ระดับเสียงท่ีแตกต่างกันหรือเหมือนกัน ดนตรีให้เหมาะสมกับเสยี งผรู้ ้อง ✓
แตต่ ้องมคี วามกลมกลืนกนั ตามหลกั การทางดนตรี ๔. ส่งิ สำ�คัญทท่ี ำ�ใหเ้ พลงมคี วาม
ไพเราะคอื ผูข้ ับรอ้ งและผูบ้ รรเลง ✗
เท่านนั้
ความรเู้ พม่ิ เตมิ ๕. ทำ�นองเพลงเป็นสิ่งทท่ี �ำ ให้ผู้ฟัง
จำ�ได้วา่ เพลงน้นั เปน็ อย่างไร ✓
จังหวะเคาะ (Beat) เป็นหน่วยบอกช่วงเวลาของดนตรี ปฏิบัติโดยการ
เคาะจังหวะให้ด�าเนินไปอย่างสม�่าเสมอจนจบเพลง ๖. เสยี งร้องไมม่ ีผลตอ่ ความไพเราะ
จังหวะท�านอง (Rhythm) เป็นช่วงเวลาท่ีเสียงดังออกมา มีท้ังเสียงส้ัน เสียงยาว ของเพลง
สลับกันไป หรือบางคร้ังสลับด้วยความเงียบ โดยมีจังหวะเคาะเป็นตัวควบคุม ส่ิงที่เป็น ✗
ตัวบอกความส้ัน-ยาว และความเงียบของเสียงคือ ตัวโน้ตและตัวหยุด (Note and Rest)
๗. เพลงจะช้าหรือเร็วขึ้นอยู่กับการ
บรรเลงดนตรขี องผบู้ รรเลง ✗
คา� ถามทา้ ทาย ๘. การตั้งใจฟังเพลงจะทำ�ให้ผู้ฟัง
เข้าใจความหมายของเพลง ✓
ส่ิงใดของเพลงทเ่ี ม่อื ได้ฟงั แล้วท�าให้
นักเรยี นสามารถจ�าเพลงน้ันได้ ง่ายข้ึน
การวเิ คราะห์เพลงและหลักการฟงั เพลง 139 ๙. การฟังเพลงทำ�ให้ทราบถึงความ
ไพเราะของเสยี ง ✓
๑๐. เพลงที่อ่อนหวานหรือโศกเศรา้
จะเป็นเพลงทีม่ ีจังหวะเรว็
✗
๑๑. การวเิ คราะหเ์ พลงทดี่ คี วรวเิ คราะห์
ความหมายของเพลงเท่านนั้ ✗
๑๒. การประสานเสียง ผู้ร้องและ
ผู้บรรเลงจะต้องบรรเลงและร้อง
ในระดบั เสยี งเดยี วกนั และพรอ้ มกนั ✓
139 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ
St แหลละงั สกราุปรปควฏาบิ มัตริู้
๑.๓ คณุ ภาพเสยี งในเพลง
คุณภาพเสียง คือ ลักษณะท่ีดีของเสียงที่ใช้ในเพลง เป็นสิ่งท่ีท�าให้เพลง
๖. นักเรียนฟังเพลง แล้วนักเรียนร่วมกัน มคี วามไพเราะมากขึ้น โดยคุณภาพเสียงแบง่ ออกเป็น ๒ ลกั ษณะ ดงั น้ี
วิเคราะห์เพลงเป็นแผนภาพความคิด
แล้วร่วมกนั สรปุ ความคดิ รวบยอด ๑) คณุ ภาพเสียงรอ้ ง
ผู้ขับร้องจะต้องมีลักษณะน�้าเสียงที่ดีเหมาะสมกับลักษณะของเพลง
๗. นักเรียนร่วมกันสรุปหลักการฟังเพลง และท�านองเพลง มีการควบคุมเสียงร้องตามเสียงดนตรีได้อย่างกลมกลืน
ท่ีถูกต้องและวิเคราะห์ผลท่ีเกิดขึ้น คุณภาพเสียง ควบคุมจังหวะของเพลงได้เปน็ อย่างดี
เปน็ แผนภาพความคดิ ดงั ตัวอยา่ ง ในเพลง ๒) คุณภาพเสยี งดนตรี
หลกั การฟงั เพลงที่ถูกต้อง ผลทเ่ี กิดขน้ึ ดนตรีทบ่ี รรเลงประกอบเพลง ควรมเี สียงทไี่ พเราะ โดยใชเ้ คร่ืองดนตร ี
ที่มีสภาพสมบูรณ์ มีเสียงท่ีไม่ผิดเพี้ยน บรรเลงได้ถูกต้องตามจังหวะ
- มีสมาธใิ นการฟงั เพลง ถ้าปฏิบตั ิ เข้าใจความหมายของ และท�านอง รวมท้งั สอดคล้องกบั เสียงของผขู้ บั รอ้ งไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
- ฟงั เพลงบอ่ ย ๆ เพลงและซาบซึ้งไปกับ
- บอกได้วา่ เพลงมลี กั ษณะเด่นอย่างไร เพลงไดง้ า่ ย
- ทราบวา่ เพลงมจี ังหวะและทำ�นอง ผลท่เี กดิ ขึน้ ๒. หลกั การฟังเพลง
เพลงเปน็ อยา่ งไร
- สามารถบอกได้ว่าเมอื่ ฟังเพลงแลว้ ไม่เข้าใจความหมาย การฟังเพลง นอกจากจะฟังเพ่ือความผ่อนคลายแล้ว เม่ือผู้ฟังฟังเพลงด้วย
รู้สึกอยา่ งไร ข อ ง เ พ ล ง แ ล ะ ไ ม่ ความตั้งใจ และมีสมาธิยังจะท�าให้สามารถวิเคราะห์ เข้าใจ และซาบซึ้งกับเพลง
ส า ม า ร ถ เ ข้ า ใ จ ไ ด้ ว่ า ได้มากขึ้น โดยการฟังเพลงท่ีถูกต้องมีหลักการ ดังน้ี
ถ้าไมป่ ฏบิ ัติ เ พ ล ง นั้ น มี ลั ก ษ ณ ะ
อยา่ งไร หลักการฟังเพลง
๘. นักเรียนเลือกเพลงท่ีตนเองชื่นชอบ ต้ังใจฟังเพลง ฟังเพลงบ่อย ๆ ผฟู้ งั ควรทราบวา่ ผู้ฟังสามารถ ผู้ฟังสามารถ ผู้ฟังสามารถ
๑ เ พ ล ง แ ล้ ว ว า ง แ ผ น ขั้ น ต อ น มีสมาธิในการ เพ่ือฝึกวิเคราะห์ เพลงมี บอกได้ว่า บอกได้ว่า บอกได้ว่า
การปฏบิ ตั งิ าน ฟงั เพลงทกุ ครง้ ความหมาย จังหวะช้าหรือ รูปแบบของ อารมณ์ที่เกิดขึ้น เพลงที่ฟังมี
และก่อนการ อารมณ์ จังหวะ เร็ว มีลักษณะ เพลง มที งั้ หมด ในเพลง ลักษณะเด่น
ฟังเพลงควร และท�านอง ท�านองเป็น ก่ีท่อนเพลง สอดคล้องกับ อย่างไร มี
ทราบช่ือ ของเพลง อย่างไร มีการ ซ�้าหรือเปล่ียน จังหวะหรือ เทคนคิ ทที่ า� ให้
ผู้ประพันธ์ โดยฟังเพลง ประสานเสียง ท�านองเพลง ท�านองเพลง เพลงมี
และผู้ขับร้อง หลาย ๆ หรือไม่ ในแต่ละ และเน้ือร้อง ความไพเราะ
เพลง ประเภท ท่อนเพลงหรือไม่ ของเพลงหรอื ไม่ ได้อย่างไร
140 ศิลปะ ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
คณุ ภาพเสียงในเพลงมลี ักษณะอยา่ งไร (เฉลย ๒ เพราะคุณภาพเสียงในเพลง
๑ เสยี งรอ้ งต่างกบั เสียงดนตรี
เสียงร้องและเสียงดนตรีควรมีความ
๒ เสยี งร้องเหมาะกบั เสยี งดนตรี กลมกลนื กนั จะทำ�ให้เพลงมคี วามไพเราะ
๓ เสยี งร้องและเสยี งดนตรีตอ้ งทนั สมยั นา่ ฟัง)
๔ เสียงรอ้ งและเสยี งดนตรตี ้องแปลกใหม่
สุดยอดคู่มือครู 140
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ข้ันปฏบิ ัติ
St และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบตั ิ
Stปลอดภยั ไว้ก่อน
๙. นักเรียนฟังการบรรเลงเพลงท่ีตนเอง
ในการฟังเพลง ควรฟังเพลงด้วยเสียงท่ีเหมาะสม ไม่ดังจนเกินไป เพราะเสียง เลือกแล้ววิเคราะห์เพลงดังกล่าวลงใน
ท่ีดังมาก ๆ เม่ือฟังแล้วจะท�าให้เป็นอันตรายต่อหูได้ แบบบันทกึ ดงั ตวั อย่าง
กิจกรรมพฒั นาการอา่ น แบบบันทกึ การวิเคราะหเ์ พลง
ใหน้ กั เรียนอ่านค�าและความหมายของคา� ตอ่ ไปนี้ ๑. ชื่อเพลง (เพลง ปา่ ดงพงพี)
๒. เพลงน้ีมีเน้ือหาเกี่ยวกับสิ่งใด
คา� ศัพท์ ค�าอ่าน ความหมาย (การรว่ มมือกันอนรุ กั ษ์ธรรมชาต)ิ
ความหมายของเพลงนบ้ี อกถึงอะไร
คุณภาพ คนุ -นะ-พาบ ลกั ษณะท่ดี เี ดน่ ของบุคคลหรอื สง่ิ ของ (ใหค้ นไทยทุกคนรักธรรมชาต ิ มคี วามขยนั
หมนั่ เพยี ร)
ทกั ษะ ทกั -สะ ความช�านาญ ๓. จงั หวะเพลงเปน็ จังหวะชา้ หรอื จงั หวะเรว็
(เรว็ )
วิเคราะห์ วิ-เคราะ แยกออกเปน็ ส่วน ๆ เพือ่ ศกึ ษาใหถ้ อ่ งแท้ ๔. ท�ำ นองเพลงเปน็ อย่างไร (เป็นทำ�นองที่
หนักแน่น เข้มแข็ง ฟังแลว้ รสู้ กึ คึกคัก ฮกึ เหมิ )
เว็บไซต์แนะน�า ๕. การประสานเสียงระหว่างผู้ขับร้องและ
องค์ประกอบในบทเพลง www.dontrithai.com การบรรเลงดนตรี มีความเหมาะสมกัน
หรอื ไม่ (เหมาะสม)
ผงั สรปุ สาระสา� คญั การวิเคราะห์เพลงให้ถูกต้อง ผู้วิเคราะห์ต้องมี ๖. เสยี งของผู้ขับรอ้ งเปน็ อยา่ งไร
การวิเคราะหเ์ พลง ความเข้าใจในองค์ประกอบของดนตรี เพ่ือให้ (ไพเราะ นุม่ นวล)
สามารถวิเคราะห์เพลงไดถ้ กู ต้อง เกดิ ความเข้าใจ ๗. การบรรเลงดนตรีเปน็ อย่างไร
การวิเคราะหเ์ พลงและ และซาบซึง้ ไปกบั เพลง (บรรเลงดนตรไี ดเ้ หมาะสมกบั เนอ้ื เพลง
หลกั การฟงั เพลง และผู้ขบั รอ้ ง)
๘. นักเรียนชอบการบรรเลงดนตรีของเพลงนี้
หลักการฟงั เพลง การมหี ลกั การฟงั เพลงจะทา� ใหผ้ ฟู้ งั สามารถเขา้ ใจ หรือไม่ (ชอบ)
จังหวะ ท�านอง ความหมายของเพลง และควรมี ๙. นกั เรียนฟงั เพลงนแ้ี ล้วรสู้ กึ อยา่ งไร
สมาธิในการฟังเพลงทุกครั้ง เพ่ือให้สามารถ (รูส้ ึกคกึ คึก เรา้ ใจ และรืน่ เริง)
ฟังเพลงได้ชัดเจนข้ึน และซาบซึ้งไปกับเพลง ๑๐. ถ้าจะดัดแปลงเพลงนี้นักเรียนจะดัดแปลง
ไดง้ า่ ยข้นึ อยา่ งไร (เพ่มิ จงั หวะใหเ้ ร็วขึ้น)
การวิเคราะห์เพลงและหลักการฟังเพลง 141 ๑๐. นั ก เ รี ย น ป ร ะ เ มิ น ต ร ว จ ส อ บ
5ep ขัน้ ประเมินเพ่อื เพม่ิ คุณคา่ ep 4 ความถูกต้องของผลงาน พร้อมหา
บรกิ ารสงั คม แนวทางปรับปรุงแก้ไขใหด้ ขี ้นึ
และจิตสาธารณะ ๑๑. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น
ข้นั สือ่ สารและน�ำเสนอ ความรู้ร่วมกัน ดังนี้
๑๓. นักเรียนร่วมกันจัดทำ�แผ่นพับ
ตัวอย่างเพลงท่ีมีเน้ือหาปลูกฝังให้ ๑๒. นักเรียนนำ�เสนอการวิเคราะห์ • การวิเคราะห์เพลง จะทำ�ให้ผู้ฟัง
คนไทยมีความรักและสามัคคีกัน เ พ ล ง ข อ ง ต น เ อ ง ห น้ า ช้ั น เ รี ย น เข้าใจความหมายและองค์ประกอบ
เพ่อื สรา้ งความสุขให้กบั สงั คม โดยเพอื่ นและครรู ว่ มกนั ประเมนิ ผล ของเพลงมากขึ้น
และตรวจสอบความถูกต้อง • การศึกษาหลักการฟังเพลงทำ�ให้
เกิดความซาบซ้ึงในการฟังเพลง ทำ�ให้
ผู้ฟังเพลงเข้าใจความหมายอารมณ์
ของเพลงมากขึน้ 141 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวชี้วัด กจิ กรรมการเรยี นรู้
ศ ๒.๑ ป.๖/๕ ๑. ให้นักเรียนส�ารวจความช่ืนชอบในการฟังเพลงของตนเองและเพื่อนในช้ันเรียน
ศ ๒.๑ ป.๖/๖ ๕ คน
๒. ครูเปิดเพลงประเภทใดก็ได้ให้นักเรียนฟัง ๑ เพลง แล้วให้นักเรียนแต่ละคน
บรรยายอารมณ์และความรู้สึกของตนเอง เม่ือได้ฟังเพลงน้ัน
๓. ให้นักเรียนเลือกฟังเพลงท่ีชื่นชอบ ๑ เพลง และวิเคราะห์เพลงน้ัน
แล้วออกมาน�าเสนอท่ีหน้าช้ันเรียน
๔. ให้นักเรียนสรุปความรู้เก่ียวกับประโยชน์ของการวิเคราะห์เพลงและหลักการ
ฟังเพลงลงในแผนภาพความคิด ดังน้ี
ประโยชน์ของ
การวิเคราะห์เพลง
และหลักการฟังเพลง
แนวคำ� ตอบ ค�าถามพฒั นากระบวนการคดิ
๑. เน้ือหาในเพลง องค์ประกอบของเพลง ๑. การวิเคราะห์เพลง ผู้วิเคราะห์ควรมีความรู้ในเรื่องใด
และคุณภาพเสยี งในเพลง ๒. เนื้อหาของเพลงแสดงให้เห็นถึงสิ่งใด
๒. อารมณ์และความรสู้ กึ ของเพลง ๓. จังหวะมีความส�าคัญต่อเพลงอย่างไร
๓. เปน็ สงิ่ ที่ควบคุมความช้า-เรว็ ของเพลง ๔. องค์ประกอบในดนตรีมีความส�าคัญต่อเพลงอย่างไร
๔. ท�ำ ให้เพลงมีความไพเราะ นา่ ฟัง ๕. การตั้งใจฟังเพลงจะส่งผลต่อผู้ฟังอย่างไร
๕. ทำ�ใหเ้ ขา้ ใจเพลง เกิดความซาบซึ้งในเพลง
142 ศลิ ปะ ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การตัง้ ใจฟงั เพลงจะส่งผลอยา่ งไร
๑ ผฟู้ งั ไม่ตอ้ งฟังเพลงอีก (เฉลย ๔ เพราะการต้ังใจฟงั เพลง จะท�ำ ให ้
๒ ผู้ฟังจะรอ้ งเพลงไดไ้ พเราะ ผฟู้ งั เพลงเขา้ ใจความหมายของเพลงเกดิ อารมณ์
๓ ผฟู้ ังเข้าใจประวตั ขิ องนกั ร้อง และความรสู้ กึ คล้อยตามไปกับเพลง)
๔ ผู้ฟังเข้าใจความหมายของเพลง
สุดยอดคู่มือครู 142
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เปา้ หมายการเรียนรู้
๖หน่วยการเรียนรู้ที่ มาตรฐานการเรยี นรู้
ววิ ฒั นาการดนตรีไทย มาตรฐาน ศ ๒.๒
เ ข้ า ใ จ ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ร ะ ห ว่ า ง ด น ต รี
ประวตั ศิ าสตร์ และวฒั นธรรม เห็นคณุ คา่
ของดนตรีท่ีเป็นมรดกทางวัฒนธรรม
ภูมิปัญญาท้องถ่ิน ภูมิปัญญาไทยและ
สากล
ตัวชี้วัด สมรรถนะสำ�คญั ของผเู้ รยี น
๑. อธบิ ายเร่ืองราวของดนตรีไทยในประวตั ศิ าสตร ์ (ศ ๒.๒ ป.๖/๑) ๑. ความสามารถในการสื่อสาร
๒. จ�าแนกดนตรที ่ีมาจากยคุ สมัยทตี่ ่างกัน (ศ ๒.๒ ป.๖/๒) ๒. ความสามารถในการคดิ
๓. อภปิ รายอิทธิพลของวัฒนธรรมตอ่ ดนตรีในท้องถ่ิน (ศ ๒.๒ ป.๖/๓) ๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ติ
ผังสาระการเรียนรู้ ๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
ดนตรไี ทยใน ววิ ฒั นาการ คุณลักษณะอนั พึงประสงค์
ประวตั ิศาสตร์ ดนตรไี ทย
อทิ ธิพลของวฒั นธรรมตอ่ ดนตรี
ในท้องถ่ิน
สมยั สุโขทัย สมัยอยธุ ยา ภาคตะวนั ออก ภาคใต้ ใฝ่เรียนรู้
สมยั ธนบุรี สมัยรตั นโกสนิ ทร์ เฉียงเหนือ ภาคเหนอื ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตัง้ ใจ เพยี รพยายาม
ภาคกลาง ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้
สาระสา� คัญ มงุ่ ม่นั ในการทำ�งาน
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๖.๑ ตงั้ ใจและรับผดิ ชอบ
๑. ดนตรีไทยเป็นส่ิงที่มีมาตั้งแต่สมัยอดีตมีการพัฒนาเร่ือยมาจนปัจจุบัน เป็นส่ิงท่ีสร้างความสุข สนุกสนาน ในการปฏบิ ัติหน้าทีก่ ารงาน
บนั เทงิ ใจให้กบั คนในชาต ิ และเป็นมรดกที่แสดงถงึ เอกลกั ษณ์ของชาติที่มีคุณคา่ และควรคา่ แก่การส่งเสริม อนรุ กั ษส์ ืบไป
๒. ดนตรีท้องถ่ินมีอิทธิพลต่อคนในท้องถิ่นเป็นส่ิงที่แสดงถึงวัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิตของคนในท้องถ่ิน รกั ความเป็นไทย
ซ่งึ แต่ละภมู ภิ าคจะแตกต่างกัน ถอื เป็นมรดกทอ้ งถน่ิ ท่คี วรส่งเสริม อนุรกั ษ ์ และสืบทอดใหค้ งอยู่ต่อไป ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๗.๑ภาคภมู ใิ จในขนบธรรมเนยี ม
ประเพณี ศลิ ปะ วฒั นธรรมไทยและมคี วาม
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 กตญั ญูกตเวที
นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเลือกเคร่ืองดนตรีไทยมา ๑ ชนิด จากนั้นนักเรียน
สบื คน้ ขอ้ มลู ประวตั คิ วามเปน็ มา ลกั ษณะเครอื่ งดนตรี รวบรวมขอ้ มลู เรยี บเรยี ง
และนำ�เสนอความรใู้ นรูปแบบที่น่าสนใจ
143 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตวั ชีว้ ัด จดุ ประกายความคิด
ศ ๒.๒ ป.๖/๑
ศ ๒.๒ ป.๖/๒
ภาระงาน/ชน้ิ งาน
นิทรรศการ วิวัฒนาการดนตรีไทย
ep 1 ขั้นสงั เกตSt
รวบรวมข้อมลู จากภาพนกั เรียนคิดวา่ ในสมัยอยธุ ยา
มกี ารบรรเลงดนตรดี ว้ ยวงอะไร
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม
ดงั นี้
• ในสมยั โบราณคนไทยนยิ มบรรเลง
ดนตรเี พื่อวัตถุประสงคใ์ ด
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเพอ่ื การสรา้ งขวญั ก�ำ ลงั ใจ
เพ่ือความสุข เพ่อื ความเป็นสริ มิ งคล)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เ กี่ ย ว กั บ วิ วั ฒ น า ก า ร ด น ต รี ไ ท ย
จากหนงั สอื เรยี นและแหลง่ เรยี นรอู้ นื่ ๆ
๑. ดนตรีไทยในประวตั ิศาสตร์
ดนตรีไทยเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติที่อยู่คู่กับคนไทยมาช้านาน
เป็นส่ิงท่ีสร้างความบันเทิงใจ ผ่อนคลายความเหน็ดเหนื่อยให้กับคนไทย และใช้
ประกอบในพิธีกรรมมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ดนตรีไทยมีความเกี่ยวข้องกับ
ประวตั ศิ าสตรไ์ ทยในแต่ละยคุ สมยั ดังนี้
144 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 144
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
๑.๑ สมยั สโุ ขทยั ขัน้ คดิ วิเคราะห์
ในสมัยสุโขทัยเป็นสมัยเริ่มต้นประวัติศาสตร์ของชาติไทย เพราะมี และสรปุ ความรู้
หลักฐานการบันทึกปรากฏไว้เด่นชัด โดยมีจารึกเรื่องราวต่าง ๆ ท่ีเก่ียวกับดนตร ี
ในประโยคทว่ี า่ “ดมบงคมกลอง ดว้ ยเสยี งพาทยเ์ สยี งพณิ „ หมายถงึ ระดมประโคมกลอง ๓. นกั เรยี นพิจารณาบตั รคำ� สมยั สุโขทยั
ด้วยเสียงพาทย์ เสียงพิณ แสดงให้เห็นว่าดนตรีไทยมีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย บนกระดาน จากน้ันร่วมกันอภิปราย
ซ่ึงมลี กั ษณะดนตรที ี่เกดิ ข้นึ ดังนี้ และแสดงความคิดเห็น โดยใช้คำ�ถาม
๑. วงบรรเลงพณิ มผี ูบ้ รรเลง ๑ คน ทา� หนา้ ทีด่ ีดพณิ และขบั รอ้ งไปด้วย ดังนี้
เปน็ ลกั ษณะของการขับลา� น�า
๒. วงขบั ไม ้ มีคนเลน่ ๓ คน คอื คนขบั ลา� นา� คนไกวบณั เฑาะว์เพ่ือให้ • ดนตรไี ทยในสมยั สโุ ขทยั มลี กั ษณะ
จังหวะ และคนสีซอสามสายคลอเสียงคนขับล�าน�า วงขับไม้มักใช้กับพิธีหลวง ดนตรีอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ
ในสมัยน้ัน เช่น พิธสี มโภชพระมหาเศวตฉัตร พิธีสมโภชพระยาชา้ งเผอื ก
๓. วงปพ่ี าทย์ เปน็ ลกั ษณะของวงปีพ่ าทย์เคร่ือง ๕ มี ๒ ชนดิ ดงั น้ี วงบรรเลงพณิ วงขบั ไม้
๑) วงปี่พาทย์เคร่ืองห้าอย่างเบา ประกอบด้วยเครื่องดนตร ี
ชนดิ เลก็ ๆ จา� นวน ๕ ชนิ้ คอื ป ่ี กลองชาตร ี ทบั (โทน) ฆอ้ งค ู่ และฉงิ่ ใชบ้ รรเลงประกอบ ดนตรีไทย
การแสดงละครชาตรี ในสมัยสุโขทยั
๒) วงปพ่ี าทยเ์ ครอื่ งหา้ อยา่ งหนกั ประกอบดว้ ยเครอื่ งดนตรจี า� นวน วงมโหรี วงปพี่ าทย์
๕ ชิน้ คอื ปใี่ น ฆอ้ งวงใหญ ่ ตะโพน กลองทัด และฉิ่ง ใชบ้ รรเลงประโคมในงานพธิ ี วงปีพ่ าทยเ์ ครื่องหา้
และบรรเลงประกอบการแสดงมหรสพตา่ ง ๆ อย่างเบา
ปี่ใน วงป่ีพาทย์เคร่อื งห้า )
อยา่ งหนกั
กลองทัด
ตะโพน ฆ้องวงใหญ่ ฉิ่ง
วงปพ่ี าทยเ์ คร่อื งหา้ อย่างหนกั (สโุ ขทัย)
วิวฒั นาการดนตรไี ทย 145
เสริมความรู้ ครูควรสอน
บัณเฑาะว์ เป็นกลอง ๒ หน้า วิธีการบรรเลง
จะใช้มือไกวบัณเฑาะว์ให้ลูกตุ้มมากระทบ
หนงั หนา้ กลองใหเ้ ปน็ จงั หวะ ใชบ้ รรเลงประกอบ
ขับไม้ในงานพระราชพิธี
บัณเฑาะว์
145 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขน้ั คดิ วิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๔. วงมโหรี เป็นลักษณะของวงดนตรีที่น�าวงบรรเลงพิณกับวงขับไม้มา
๔. นกั เรียนพิจารณาบัตรค�ำ สมยั อยธุ ยา ผสมกนั เปน็ ลกั ษณะของวงมโหรเี ครอื่ งสี่ ประกอบดว้ ยผบู้ รรเลง ๔ คน คอื ผขู้ บั ลา� นา�
บนกระดาน จากน้ันวิเคราะห์จำ�แนก และตกี รบั พวง ใหจ้ งั หวะ ผสู้ ซี อสามสายคลอเสยี งรอ้ ง ผดู้ ดี กระจบั ป ่ี และผตู้ ที บั (โทน)
เครื่องดนตรีท่ีอยู่ในวงดนตรีประเภท ควบคุมจังหวะ
ต่าง ๆ ในสมัยอยุธยา โดยเขียนชื่อ
เคร่ืองดนตรีลงในวงดนตรีให้ถูกต้อง กรับพวง
(ช่ือเครื่องดนตรีสามารถใช้ได้มากกว่า
๑ ครัง้ ) ดังตัวอย่าง
กระจับปี่ ซอด้วง ทับ (โทน)
วงมโหรีเครื่องหก ซออู้ ซอสามสาย กระจบั ปี่
(กระจับปี่ ซอสามสาย
กรบั พวง โทน กรับพวง รำามะนา ขลุ่ย)
(ซออู้ สมัยอยุธยา ซอด้วง ซอสามสาย ๑.๒ สมัยอยธุ ยา
จะเข้ ซอสามสาย จะเข้ ขลุ่ย ในสมัยอยุธยาเป็นสมัยที่บ้านเมืองเกิดศึกสงครามบ่อยคร้ัง เมื่อยาม
ปราศจากสงครามบ้านเมืองสงบสุข ประชาชนจะมีความสุข มีการร้องร�าท�าเพลง
โทน รำามะนา ฉิ่ง) จัดงานร่ืนเริงต่าง ๆ ในสมัยอยุธยาเป็นสมัยท่ีดนตรีมีการพัฒนาขึ้น ประชาชนนิยม
เล่นดนตรแี ละมกี ารแสดงต่าง ๆ ดนตรีในสมยั อยธุ ยา มีดงั น้ี
วงเครื่องสาย รำามะนา
๑) วงปพ่ี าทยเ์ ครอื่ งหา้ มกี ารนา� ระนาดมาไวใ้ นวงดนตรปี ลายสมยั อยธุ ยา
ขลุ่ย ๒) วงมโหรี ในสมัยอยุธยาจะใช้ผู้หญิงบรรเลง โดยมีผู้บรรเลง ๔ คน
โทน ฉิ่ง ประกอบด้วย ผู้ดีดกระจับปี่ ผู้สีซอสามสาย ผู้ตีทับหรือโทน ผู้ตีกรับพวงบรรเลง
ขบั ร้องไปด้วย ตอ่ มาเพิม่ เครื่องดนตรอี ีก ๒ ชนดิ คือ ร�ามะนาและขลุย่ จงึ กลายเปน็
วงมโหรีเครือ่ งหก
146 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 146
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
๓) วงเครื่องสาย มีซออู้ ซอด้วง จะเข้ ขลุ่ย เป็นเครื่องบรรเลงท�านอง ขั้นคดิ วเิ คราะห์
และโทน รา� มะนา และฉ่ิง เปน็ เคร่ืองประกอบจังหวะ และสรุปความรู้
๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์จำ�แนกว่าใน
สมัยสุโขทัย อยุธยา และธนบุรี
มี เ ค ร่ื อ ง ด น ต รี ใ ด เ กิ ด ข้ึ น บ้ า ง
โดยเขียนสรุปคำ�ตอบเป็นแผนภาพ
ความคิด ดงั ตวั อย่าง
ซออู้ ซอด้วง จะเข้ ขลุ่ย สมยั สโุ ขทัย
เคร่อื งดนตรี กลองทดั
ท่เี กดิ ข้ึน ตะโพน
ในสมัยตา่ ง ๆ ฉงิ่
โทน ร�ามะนา ฉ่ิง
๑.๓ สมยั ธนบุรี สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี
ในสมัยธนบุรีมีเคร่ืองดนตรีของชาติต่าง ๆ เข้ามาในประเทศ เช่น
มอญ แขก ฝร่ัง ญวน เขมร มีวงพิณพาทย์รามัญของชาติมอญ น�ามาบรรเลง ซอดว้ ง ปี่มอญ
วงพิณพาทย์รามัญหรือวงปี่พาทย์มอญท่ีน�ามาบรรเลง จะใช้เคร่ืองดนตรี เช่น ขลุย่ เปงิ มางคอก
ฆอ้ งมอญ ป่มี อญ ตะโพนมอญ เปิงมางคอก แต่วงดนตรีไทยยังคงมีเพียงวงปพี่ าทย์ จะเข้ ฆ้องมอญ
วงเคร่อื งสาย และวงมโหรเี ทา่ น้ัน
ฆ้องมอญ ปี่มอญ ตะโพนมอญ เปิงมางคอก
ววิ ฒั นาการดนตรไี ทย 147
147 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขั้นคิดวิเคราะห์
St St ๑.๔ สมัยรตั นโกสินทร์
และสรปุ ความรู้ ดนตรีไทยในสมัยรัตนโกสินทร์พัฒนามาจากสมัยอดีตมาก เหตุการณ์ที่
๖. นักเรียนแบ่งเป็น ๙ กลุ่ม ให้ เกีย่ วขอ้ งกับดนตรีไทยในสมัยนี ้ แบง่ ออกเป็นเหตกุ ารณ์ในรชั กาลตา่ ง ๆ ดงั น้ี
แต่ละกลุ่มจับสลากเลือกรัชกาล
ในสมยั รตั นโกสนิ ทร์ (รชั กาลท่ี ๑-๑๐) อดีต
กลุ่มละ ๑ รัชกาล จากน้ันร่วมกัน
วิเคราะห์ในรัชกาลที่จับสลากได้ รัชกาลท ี่ ๑ มีการเพมิ่ กลองทดั ๑ ลกู ในวงปพี่ าทย์
ดนตรไี ทยมีววิ ัฒนาการอยา่ งไร
รชั กาลท ่ี ๒ ไดเ้ รม่ิ มกี ารบรรเลงปพี่ าทย์ประกอบเสภา และเพม่ิ ฆอ้ งวงในวงมโหรี
๗. นักเรียนแบ่งกลุ่มและร่วมกัน
วางแผนขั้นตอนการปฏบิ ตั ิงาน รชั กาลท ่ี ๓ มกี ารประดษิ ฐร์ ะนาดทมุ้ ฆอ้ งวงเลก็ ไวใ้ นวงปพ่ี าทยเ์ ครอ่ื งค ู่เพมิ่ ขลยุ่ หลบี
ระนาดทุ้ม และฆ้องวงเลก็ ในวงมโหร ี เรียกวา่ วงมโหรเี ครื่องคู่
รัชกาลท่ี ๔ มีการประดิษฐ์ระนาดทุ้มเหล็กและระนาดเอกเหล็ก เม่ือไปรวมอยู่กับ
วงปพี่ าทย ์ จงึ เรยี กวา่ วงปพี่ าทยเ์ ครอื่ งใหญ ่ และเพมิ่ ระนาดทอง ซออ ู้ ซอดว้ งในวงมโหร ี
เรียกว่า วงมโหรีเครอื่ งใหญ่
ep 3 ขน้ั ปฏิบัติ รชั กาลท่ ี ๕ มีการปรับปรุงวงป่ีพาทย์ โดยใช้ไม้นวมตีระนาดแทนไม้แข็ง เพิ่มซออู้
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มัตริู้ ขลยุ่ เพียงออ และตัดเคร่อื งดนตรีทีม่ ีเสยี งแหลมออก และเพ่ิมเครอื่ งดนตรีทม่ี ีเสยี งทุม้
เข้ามา และนำาฆอ้ งชยั ๗ ลูก มาเทยี บเสียง เรยี กว่า วงปพ่ี าทย์ดกึ ดำาบรรพ์
๘. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั คน้ หาภาพ รัชกาลที่ ๖ เป็นสมัยที่ดนตรีไทยเจริญรุ่งเรืองมาก มีการจัดตั้งกรมมหรสพ
เคร่ืองดนตรีท่ีเกิดขึ้นในสมัยต่าง ๆ กรมโขนหลวง กรมพิณพาทย์หลวง กรมเครื่องสายฝรั่งหลวง กรมช่างมหาดเล็ก
จากนั้นร่วมกันออกแบบ และจัด สำาหรับสร้างและซ่อมเครื่องดนตรี
นิทรรศการ ววิ ฒั นาการดนตรไี ทย รัชกาลที่ ๗ พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา้ เจา้ อยูห่ วั ทรงตัง้ วงเครือ่ งสายสว่ นพระองค ์
โดยพระองคท์ รงซอดว้ ง สมเดจ็ พระบรมราชนิ ที รงซออู ้ และพระองคท์ รงพระราชนพิ นธ์
๙. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น บทเพลงไทยไว้คือ เพลงราตรีประดับดาว เพลงเขมรลออองค์เถา และเพลงโหมโรง
ความรู้รว่ มกนั ดังนี้ คลื่นกระทบฝั่งสามชั้น หลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ ดนตรีไทย
เสื่อมถอยลง จนสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ ๒
• ดนตรีไทยเป็นศิลปวัฒนธรรม รัชกาลที่ ๙ ทรงให้การสนับสนุนวงการดนตรีไทยตลอดรัชกาล ทรงให้มีการรวบรวม
ท่ีลํ้าค่าและอยู่คู่กับคนไทยมาตั้งแต่ เพลงไทยต่าง ๆ ไม่ให้เสื่อมสูญไป โดยมีการบันทึกโน้ตเพลงให้ถูกต้อง และจัดพิมพ์ขึ้นเป็น
อดีตจนถึงปัจจุบัน ดังนั้น จึงควร หลักฐาน นำาวิชาดนตรีไปเผยแพร่ให้เป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย
อนุรักษ์สืบไว้ให้คนรุ่นหลังได้รู้จัก ร ัชกาลที่ ๑๐ ทรงให้การสนบั สนุนวงการดนตรีไทยอย่างต่อเนื่อง และทรงไดส้ ืบทอด
ตอ่ ไป พระอัจฉริยภาพด้านดนตรีตามรอยพระยุคลบาทของรัชกาลที่ ๙ เรื่อยมา
St 4ep อนาคต
148 ศิลปะ ป.๖
ข้ันส่อื สารและน�ำเสนอ
๑๐. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ (เฉลย ๑ เพราะในสมยั รชั กาลที่ ๓
รปู แบบการจดั นทิ รรศการววิ ฒั นาการ มกี ารประดิษฐร์ ะนาดทุ้ม ฆ้องวงเล็ก
ดนตรีไทยหน้าชั้นเรียน โดยเพื่อน ข้อใดสมั พันธก์ นั ไว้ในวงปพี่ าทย์เคร่อื งคู่)
กลุ่มอ่ืนและครูร่วมกันประเมินผล ๑ ฆอ้ งวงเล็ก - รชั กาลที่ ๓
และตรวจสอบความถกู ต้อง ๒ ระนาดทอง - รชั กาลที่ ๙
๓ ระนาดมโหรี - รัชกาลท่ี ๗
๔ เพลงสายฝน - รัชกาลที่ ๕
สุดยอดคู่มือครู 148
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวช้ีวัด
กิจกรรมการเรียนรู้ที่ ๑ ศ ๒.๒ ป.๖/๑
ศ ๒.๒ ป.๖/๒
๑. ให้นักเรียนเลือกเหตุการณ์ท่ีเก่ียวข้องกับดนตรีไทยมา ๑ สมัย แล้วอธิบาย
ววิ ัฒนาการของดนตรีในสมัยนั้น พร้อมท้ังบอกผลที่เกิดขึน้ ท่ีส่งผลมาจนถึงปัจจุบนั
ลงในแผนภาพความคดิ ดงั น้ี
ววิ ฒั นาการของดนตรไี ทย ผลท่ีเกิดขน้ึ ซงึ่ สง่ ผลมาจนปัจจุบัน
ในสมัย
คอื
๒. ให้นักเรียนสรุปเหตุการณ์ที่เก่ียวกับดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัยลงในแผนภาพ
ความคิด ดังน้ี
อดีต อนาคต
สมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี สมัยรัตนโกสินทร์
คา� ถามพัฒนากระบวนการคดิ แนวคำ� ตอบ
๑. วงดนตรีประเภทใดเกิดข้ึนในสมัยสุโขทัย ๑. วงบรรเลงพิณ วงขับไม ้ วงป่พี าทยเ์ ครอ่ื งหา้
๒. วงดนตรีไทยสมัยอยุธยาแตกต่างจากสมัยสุโขทัยอย่างไร อย่างเบา วงป่ีพาทย์เครื่องห้าอย่างหนัก
๓. ดนตรีไทยสมัยธนบุรีมีลักษณะอย่างไร และวงมโหรี
๔. สมัยรัชกาลใดท่ีการดนตรีเจริญรุ่งเรือง เพราะอะไร
๕. เหตุการณ์ดนตรีในสมัยอยุธยาส่งผลมาจนถึงปัจจุบันอย่างไร ๒. มีการพัฒนาวงมโหรีให้ผู้หญิงบรรเลงและ
เพม่ิ เครอื่ งดนตรรี �ำ มะนาและขลยุ่ ใหเ้ กดิ เปน็
ววิ ฒั นาการดนตรไี ทย 149 วงมโหรเี ครือ่ งหกและเกดิ วงเคร่ืองสายข้ึน
๓. ดนตรไี ทยไม่ไดเ้ ปล่ยี นแปลงมาก
แตไ่ ด้เร่ิมมวี งปพี่ าทย์มอญเข้ามา
๔. รชั กาลที่ ๖ เพราะมกี ารจัดตัง้ กรมตา่ ง ๆ
ท่ีเกย่ี วกับดนตรมี ากมาย
๕. ทำ�ให้เกิดวงดนตรีไทยท่ีใช้บรรเลงมาถึง
ปจั จบุ นั แตม่ กี ารปรบั ปรงุ รปู แบบใหม้ คี วาม
สมบูรณ์มากขึ้น และเป็นท่ีรู้จักกันทั่วไป
ได้แก ่ วงปพ่ี าทย ์ วงมโหรี และวงเครื่องสาย
149 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้ีวัด ๒. อิทธพิ ลของวฒั นธรรมต่อดนตรีในท้องถน่ิ
ศ ๒.๒ ป.๖/๓ วัฒนธรรม หมายถึง ส่ิงที่ทา� ความเจริญงอกงามให้แก่หมู่คณะ เป็นส่ิงท่ีแสดง
ภาระงาน/ชนิ้ งาน ใหเ้ หน็ ถงึ วถิ ชี วี ติ ของคนในทอ้ งถน่ิ วฒั นธรรมจงึ มอี ทิ ธพิ ลตอ่ การดา� รงชวี ติ ของมนษุ ย์
แบบบนั ทกึ ดนตรีพื้นบ้าน เพราะเป็นส่ิงท่ีท�าให้สังคมเกิดการเปล่ียนแปลง นอกจากน้ียังส่งผลถึงวัฒนธรรม
St St ep 1 ขั้นสังเกต ด้านดนตรใี นท้องถน่ิ อีกด้วย
รวบรวมข้อมลู วัฒนธรรมของแต่ละท้องถิ่นมีลักษณะแตกต่างกันและมีอิทธิพลต่อดนตร ี
๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า ว่ า ด น ต รี ในท้องถนิ่ ดงั น้ี ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ
ใ น ท้ อ ง ถิ่ น ข อ ง นั ก เ รี ย น เ กิ ด ขึ้ น ลั ก ษ ณ ะ ท า ง ด น ต รี พ้ื น บ้ า น ข อ ง
จากส่ิงใด ภาคเหนอื ภาคตะวันออกเฉียงเหนือจะได้รับ
ลกั ษณะเดน่ ของดนตรพี น้ื บา้ น อทิ ธพิ ลดา้ นวฒั นธรรมของประเทศลาว
ep 2 ขั้นคดิ วิเคราะห์ ภาคเหนอื จะมคี วามออ่ นหวาน และกมั พชู า ทา� ใหม้ ลี กั ษณะทางดนตรี
นุ่มนวล สะท้อนวัฒนธรรม ที่หลากหลาย เน้นความเรียบง่าย
และสรปุ ความรู้ ด้านวิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของ สนุกสนาน สะท้อนวัฒนธรรม
ชาวเหนือท่ีมีความเรียบง่าย การด�ารงชีวิตของชาวอีสานที่มีความ
๒. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ว่าอิทธิพล มีจิตใจอ่อนโยน ด�ารงชีวิต เป็นอย่ทู เ่ี รยี บงา่ ย อยแู่ บบธรรมชาติ
หลักท่ีทำ�ให้ดนตรีในแต่ละท้องถิ่น แบบธรรมชาติ
มีความแตกต่างกันคืออิทธิพลด้านใด
เพราะอะไร แล้วร่วมกันสรุปความคิด ภาคกลาง ภาคใต้
รวบยอด ลักษณะของดนตรีภาคกลาง ลักษณะทางดนตรีพื้นบ้านภาคใต้
จะมคี วามสนกุ สนาน ครกึ ครน้ื จะมีความคึกคัก สนุกสนาน เป็น
๓. นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพิ่มคุณค่า ส ะ ท้ อ น ถึ ง วั ฒ น ธ ร ร ม ด้ า น ดนตรที ใี่ ชใ้ นพธิ กี รรม และประกอบ
เกี่ยวกับความรัก ความภาคภูมิใจ ความเป็นอยู่ อาชีพ อุปนิสัย การแสดง สะท้อนวิถีชวี ติ ความเช่อื
ในความเป็นไทย โดยร่วมกันเสนอ ของคนภาคกลาง ที่ประกอบ ในส่ิงศักดิ์สิทธ์ิ อุปนิสัยของชาวใต้
แนวทางการอนุรักษ์ดนตรีพื้นบ้าน อาชีพเกษตรกรรม มีอุปนิสัย ทีเ่ ข้มแข็ง จิตใจดี มีน้�าใจ
(ตวั อยา่ งแนวทางการอนรุ กั ษด์ นตรพี นื้ บา้ น ชว่ ยเหลอื กนั รกั ความสนกุ สนาน
ฝกึ เลน่ ดนตรพี นื้ บา้ นจดั ประกวดการแสดง
ดนตรพี ้นื บ้าน) 150 ศิลปะ ป.๖
๔. นักเรียนแบ่งกลุม่ และร่วมกนั วางแผน
ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั งิ าน
สุดยอดคู่มือครู 150
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก
St ข้ันปฏิบัติ
St St และสรุปความรู้
หลังการปฏบิ ัติ
กจิ กรรมพฒั นาการอา่ น
๕. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม ร่ ว ม กั น สำ � ร ว จ
ใหน้ ักเรยี นอ่านค�าและความหมายของคา� ตอ่ ไปนี้ ดนตรีพื้นบ้านในท้องถ่ินของตนเอง
แลว้ บนั ทกึ ลงในแบบบนั ทกึ ดงั ตวั อยา่ ง
ค�าศพั ท์ คา� อา่ น ความหมาย
จารกึ จา-รกึ เขียนหรือจารให้เป็นรอยลึก เป็นตัวอักษร หรือภาพ แบบบนั ทึกดนตรีพ้นื บ้าน
เป็นตน้ บนแผ่นศลิ า โลหะ หรอื ดิน เปน็ ตน้
มหรสพ มะ-หอ-ระ-สบ การเลน่ รนื่ เรงิ มีโขนละคร เป็นต้น ๑. นักเรยี นอาศัยอย่ใู นภมู ภิ าคใด
ววิ ัฒนาการ (ภาคกลาง)
อทิ ธพิ ล วิ-วัด-ทะ-นา-กาน กระบวนการเปล่ียนแปลงหรอื คลีค่ ลาย ๒. เครือ่ งดนตรีพ้ืนบ้านทส่ี �ำ คัญมีอะไรบ้าง
(กลองยาว กรบั ฉ่ิง ขล่ยุ )
อิด-ทิ-พน อา� นาจท่สี ามารถบนั ดาลใหผ้ อู้ ื่นต้องคล้อยตาม ๓. ดนตรีพื้นบ้านในท้องถิ่นของนักเรียน
หรอื ทา� ตาม มีลักษณะเด่นอย่างไร
(มีความสนุกสนาน ร่นื เรงิ และครนื้ เครง)
เว็บไซต์แนะนา� ๔. ยกตวั อยา่ งวฒั นธรรมประเพณใี นทอ้ งถน่ิ
ดนตรีไทยและเคร่ืองดนตรีไทย http://www.siamnt.net/instrument_culture/ ของนกั เรียนทม่ี ดี นตรีเกีย่ วข้อง
(ประเพณใี นวนั สงกรานต ์ ประเพณใี นงานบวช)
ผังสรุปสาระสา� คัญ ดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัยมีความแตกต่างกัน ๕. ดนตรีพ้ืนบ้านในท้องถิ่นของนักเรียน
ดนตรไี ทยในประวตั ศิ าสตร์ มีวิวัฒนาการทางดนตรีเร่ือยมาจนถึงปัจจุบัน มักใช้ในโอกาสใดบา้ ง
ท�าให้ลักษณะทางดนตรีไทยมีการพัฒนาขึ้น (งานร่นื เริงต่าง ๆ งานวดั )
วิวัฒนาการ และเปน็ สง่ิ ทแี่ สดงถงึ ความเปน็ ชาตไิ ทยทค่ี วรคา่
ดนตรไี ทย แกก่ ารอนุรกั ษ์ไว้สืบไป ๖. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น
ความรู้ร่วมกัน ดังน้ี
อทิ ธพิ ลของวัฒนธรรม วฒั นธรรมของแตล่ ะทอ้ งถน่ิ มคี วามแตกตา่ งกนั • วัฒนธรรมในท้องถิ่นมีผลทำ�ให้
ต่อดนตรใี นทอ้ งถนิ่ ท�าให้ลักษณะทางดนตรีของแต่ละท้องถิ่นมี ด น ต รี พ้ื น บ้ า น ข อ ง แ ต่ ล ะ ท้ อ ง ถ่ิ น
ความแตกต่างกัน ซึ่งสะท้อนถึงวิถีชีวิตของ แ ต ก ต่ า ง กั น อ อ ก ไ ป ต า ม วิ ถี ชี วิ ต
คนในแต่ละท้องถิ่น ความเป็นอยู่ อุปนิสัยที่มี ความเป็นอย่ขู องคนในทอ้ งถน่ิ นนั้
ความแตกต่างกัน อีกท้ังเป็นมรดกท้องถ่ิน
ทคี่ วรคา่ แกก่ ารอนุรักษ์ไวส้ บื ไป
วิวฒั นาการดนตรีไทย 151 ep 4
5ep ข้ันประเมนิ เพอ่ื เพ่มิ คณุ ค่า ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ
บริการสงั คม
และจติ สาธารณะ ๗. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ น�ำ เสนอแบบบนั ทกึ
ดนตรีพ้ืนบ้านหน้าช้ันเรียน โดยเพื่อน
๘. นักเรียนร่วมกันเลือกฝึกซ้อมและ และครูร่วมกันตรวจสอบความถูกต้อง
บรรเลงดนตรีในท้องถ่ิน เพื่อเป็น และเสนอแนะเพิ่มเตมิ
การอนุรักษว์ ัฒนธรรมในทอ้ งถ่ินสู่
คนร่นุ หลัง
151 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้ีวัด กิจกรรมการเรียนรทู้ ี่ ๒
ศ ๒.๒ ป.๖/๓
๑. ให้นักเรียนส�ารวจลักษณะวัฒนธรรมในท้องถ่ินว่าคนในท้องถิ่นมีวิถีชีวิต
ความเป็นอยู่ ประเพณีอย่างไร แล้วออกมาน�าเสนอหน้าช้ันเรียน
๒. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มร่วมกันอภิปรายเก่ียวกับ
อิทธิพลของวัฒนธรรมที่มีต่อดนตรีในท้องถิ่น
๓. ให้นักเรียนเสนอแนวทางการอนุรักษ์ดนตรีพ้ืนบ้าน พร้อมบอกผลที่เกิดข้ึน
ถ้าร่วมกันอนุรักษ์และไม่ร่วมกันอนุรักษ์ลงในแผนภาพความคิด ดังนี้
ถ้าร่วมกัน ผลท่ีเกิดข้ึน
อนุรักษ์
แนวทางการอนุรักษ์
ดนตรีพ้ืนบ้าน
ผลท่ีเกิดข้ึน
ถ้าไม่ร่วมกัน
อนุรักษ์
แนวคำ� ตอบ ค�าถามพฒั นากระบวนการคิด
๑. ดนตรพี นื้ บ้านภาคกลางสะท้อนถึงความเปน็ อยู่ของคนในภาคอยา่ งไร
๑. ความสนกุ สนาน เรยี บงา่ ย ๒. เพราะเหตใุ ดลักษณะทางดนตรขี องภาคต่าง ๆ จงึ มคี วามแตกต่างกนั
การประกอบอาชีพ ๓. อุปนสิ ัยของชาวเหนอื สะท้อนถงึ ลักษณะทางดนตรอี ย่างไร
๒. เพราะไดร้ ับอิทธพิ ลจากวฒั นธรรมตา่ งชาติ ๔. ดนตรพี น้ื บ้านภาคใต้มลี ักษณะเดน่ อยา่ งไร
๓. ดนตรเี นบิ ชา้ ออ่ นหวาน ไพเราะ นมุ่ นวล ๕. วัฒนธรรมมีอทิ ธพิ ลตอ่ ดนตรใี นท้องถน่ิ อย่างไร
๔. เฉียบขาด รุกเร้า ดุดนั
๕. ทำ�ให้ดนตรีมีความหลากหลายและสะทอ้ น 152 ศิลปะ ป.๖
ถึงวัฒนธรรม วถิ ชี วี ิตของคนในท้องถนิ่
สุดยอดคู่มือครู 152
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน รอบรู้อาเซียนและโลก
สาระที่ ๓ asean
นาฏศิลป์ตัวชี้วัด
ผังสาระการเรียนรู้นาฏศิลป์
ศ ๓.๑ สร้างสรรคก์ ารเคลื่อนไหวและการแสดง หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ๑
ตวั ช้ีวดั ที่ ๑ โดยเน้นการถา่ ยทอดลลี าหรืออารมณ์ นาฏศิลปส์ รา้ งสรรค์
ตัวชว้ี ดั ท่ี ๒ ออกแบบเครื่องแตง่ กาย หรอื อปุ กรณป์ ระกอบ หน่วยการเรียนรทู้ ี่ ๑
การแสดงอย่างงา่ ย ๆ นาฏศลิ ปส์ ร้างสรรค์
ตัวชวี้ ดั ท่ี ๓ แสดงนาฏศิลป์และละคร หน่วยการเรียนร้ทู ่ี ๒ หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ ๓
ตัวช้วี ัดที่ ๔ ง่าย ๆ นาฏยศัพท์และ การแสดงนาฏศิลป์
ตัวชว้ี ัดที่ ๕
ภาษาท่าทางนาฏศิลปไ์ ทย และละคร
บรรยายความรสู้ กึ ของตนเองท่มี ีต่องานนาฏศิลป์ หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ๕
และการละครอย่างสร้างสรรค์ บทบาทหน้าทข่ี องงานนาฏศลิ ป์
และการละคร
แสดงความคดิ เห็นในการชมการแสดง หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี ๔ มารยาทใน
การชมการแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร
ตัวชี้วดั ที่ ๖ อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างนาฏศิลปแ์ ละ หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๕
ศ ๓.๒ การละครกับสิ่งทป่ี ระสบในชวี ิตประจ�าวนั บทบาทหน้าที่ของงานนาฏศิลป์
และการละคร
ตัวชว้ี ดั ที่ ๑ อธบิ ายสง่ิ ที่มีความสา� คญั ต่อการแสดงนาฏศลิ ป์ หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี ๖ ประวตั ิ
และละคร นาฏศิลปแ์ ละการละครของไทย
ตวั ชีว้ ัดที่ ๒ ระบุประโยชนท์ ี่ไดร้ บั จากการแสดงหรือการชม หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ ๔ มารยาท
การแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร ในการชมการแสดงนาฏศลิ ป์
และละคร
153 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เป้าหมายการเรยี นรู้
มาตรฐานการเรยี นรู้ ๑หน่วยการเรียนรู้ที่
มาตรฐาน ศ ๓.๑
เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่าง นาฏศลิ ป์สรา้ งสรรค์
สร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์
คุณค่านาฏศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก ตวั ชีว้ ัด
ความคิดอย่างอิสระ ชื่นชม และประยุกต์
ใช้ในชีวิตประจำ�วนั ๑. สรา้ งสรรคก์ ารเคล่อื นไหวและการแสดงโดยเนน้ การถ่ายทอดลีลาหรืออารมณ์ (ศ ๓.๑ ป.๖/๑)
๒. ออกแบบเครื่องแตง่ กายหรอื อุปกรณป์ ระกอบการแสดงอย่างง่าย (ศ ๓.๑ ป.๖/๒)
สมรรถนะสำ�คญั ของผ้เู รยี น
ผังสาระการเรยี นรู้
๑. ความสามารถในการสอื่ สาร
๒. ความสามารถในการคิด นาฏศลิ ป์
๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา สรา้ งสรรค์
๔. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวติ
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ กำรประดษิ ฐ์ท่ำทำง งำนออกแบบ
ใฝเ่ รียนรู้ ประกอบเพลงพื้นเมอื ง นำฏศลิ ป์
ตวั ช้ีวดั ที่ ๔.๑ ตงั้ ใจ เพยี รพยายาม
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้ ระบ�ำชำวนำ หลักกำรออกแบบ
องค์ประกอบ
มุ่งมนั่ ในการทำ�งาน ในกำรแสดง
ตัวชีว้ ดั ท่ี ๖.๑ ตง้ั ใจและรับผดิ ชอบ
ในการปฏิบัตหิ นา้ ที่การงาน สาระสา� คัญ
รักความเป็นไทย ๑. การประดิษฐ์ท่าทางประกอบเพลงพ้ืนเมือง เป็นการสร้างสรรค์การเคลื่อนไหวการแสดงให้สอดคล้องกับ
ตัวช้วี ัดที่ ๗.๑ ภาคภมู ใิ จในขนบธรรมเนยี ม วถิ ชี วี ิต อาชพี ของคนในท้องถิ่น
ประเพณี ศลิ ปะ วฒั นธรรมไทย
และมคี วามกตญั ญกู ตเวที ๒. การออกแบบนาฏศิลป์เป็นสิ่งที่ท�าให้การแสดงน่าสนใจ ซ่ึงในการออกแบบควรใช้หลักการออกแบบ
โดยคา� นงึ ถงึ ความประหยดั ปลอดภยั และการใชป้ ระโยชน์
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุดประกายโครงงาน
นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันออกแบบเคร่ืองแต่งกายประกอบการแสดงนาฏศิลป์
โดยเลอื กใช้วสั ดุในท้องถ่ินอย่างใดอยา่ งหนึง่ เปน็ องคป์ ระกอบหลกั
สุดยอดคู่มือครู 154
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
จุดประกายความคิด ตัวชว้ี ัด
ศ ๓.๑ ป.๖/๑
ศ ๓.๑ ป.๖/๒
ภาระงาน/ช้ินงาน
สรา้ งสรรคท์ า่ ร�ำ ประกอบเพลง
ประจ�ำ โรงเรยี น
ep 1 ข้ันสงั เกตSt
จากภาพนักเรียนจะน�าท่าทางใดมาใชป้ ระดษิ ฐ์ รวบรวมข้อมลู
เปน็ ทา่ รา� ได้บา้ ง
๑. นกั เรียนรว่ มกันสนทนา โดยใชค้ ำ�ถาม
ท่าร�าที่คิดประดิษฐ์ข้ึนใหม่โดยศิลปินหรือผู้มีความรู้ทางด้านนาฏศิลป์รุ่นใหม่ ดังนี้
โดยนับจากผ้ทู ีเ่ รยี นโรงเรียนนาฏศลิ ป์ กรมศลิ ปากรตง้ั แต่รนุ่ ท่ี ๑ เปน็ ต้นมา เรยี กว่า
นาฏศลิ ป์สรา้ งสรรค์ การคิดประดิษฐ์ท่าร�าใหม่ ๆ จะต้องมจี ดุ มุ่งหมายและมเี หตผุ ล • ถ้านักเรียนต้องการสร้างสรรค์
อ้างองิ ไดใ้ นการคดิ ประดษิ ฐ์ทา่ ร�านัน้ การแสดงนาฏศิลป์ไทยขึ้นมา ๑ ชุด
นักเรียนจะสร้างสรรค์เก่ียวกับสิ่งใด
เพราะอะไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ การแสดง
นาฏศิลป์เกี่ยวกับการทำ�นา เพราะเป็น
อาชพี หลกั ทส่ี อ่ื ถงึ อาชพี ของคนในทอ้ งถน่ิ )
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกี่ยวกับนาฏศิลป์สร้างสรรค์ จาก
หนงั สอื เรียนและแหล่งเรียนร้อู ืน่ ๆ
นาฏศิลป์สรา้ งสรรค์ 155
155 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 1 ข้ันสังเกต
St St
รวบรวมขอ้ มลู
๓. นกั เรยี นสงั เกตภาพการประดษิ ฐท์ า่ ทาง ๑. การประดษิ ฐ์ท่าทางประกอบเพลงพื้นเมอื ง
ประกอบเพลงพ้ืนเมืองการแสดง
ระบ�ำ ชาวนา จากนน้ั ศกึ ษาและรวบรวม ระบ�ำชำวนำ
ขอ้ มลู จากหนงั สอื เรยี นหนา้ ๑๕๖-๑๖๕ ระบ�ำชำวนำ เกิดจำกท่ำร�ำที่คิดประดิษฐ์ขึ้น โดยท่ำนผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี
แล้วร่วมกันสนทนา และบอกว่า
การแสดงระบ�ำ ชาวนา มกี ารสรา้ งสรรค์ ผู้เป็นละครสืบทอดมำจำกในวัง นับเป็นปูชนียบุคคลทำงด้ำนนำฏศิลป์ ผลงำนของ
ทำ่ นจดั อยใู่ นนำฏศลิ ปอ์ นรุ กั ษ์ แตด่ ว้ ยตอ้ งกำรทจี่ ะใหผ้ เู้ รยี นไดเ้ หน็ และเรยี นรสู้ ง่ิ ใหม่
eกpาร2แสดงอขยน้ั า่ คงิดไรวบเิ ค้ารงาะห์ ที่งดงำม เพื่อน�ำไปเป็นตัวอย่ำงต่อไป จึงน�ำมำแสดงไว้ในนำฏศิลป์สร้ำงสรรค์
และสรปุ ความรู้ ระบ�ำชำวนำ เป็นกำรแสดงที่สื่อควำมหมำยให้เห็นถึงเรื่องรำวกำรท�ำนำ ต้ังแต่
เรมิ่ ไถนำพรวนดนิ ก่อน แลว้ จึงเรม่ิ ปลูกขำ้ วด้วยกำรหวำ่ นเมล็ดข้ำวสพู่ ้ืนดนิ จำกนน้ั
๔. นั ก เ รี ย น ช ม ก า ร แ ส ด ง ร ะ บำ � ช า ว น า ชว่ ยกนั เก็บเก่ียว ด้วยท่ำรำ� ทำงนำฏศิลป์ที่งดงำมกลมกลนื สื่อควำมหมำยไดช้ ัดเจน
แ ล้ ว ร่ ว ม กั น แ ส ด ง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น ดนตรปี ระกอบกำรแสดงมที ว่ งทำ� นองทไี่ พเรำะ สนกุ สนำน เรม่ิ ตน้ จำกจงั หวะทชี่ ำ้ กอ่ น
โดยใชค้ ำ�ถาม ดังน้ี แลว้ จึงคอ่ ยเรว็ ขึ้นตำมลีลำกำรแสดง รำยละเอียดของกำรแสดง มีดงั น้ี
• ระบ�ำ ชาวนาสะทอ้ นถงึ คนในทอ้ งถน่ิ ๑) ผู้แสดง แสดงเปน็ คู่ชำยหญิง อย่ำงน้อย ๒ ค่ขู น้ึ ไป
อย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ สะท้อนถึง ๒) การแตง่ กาย
ฝา่ ยชาย แต่งกำยสวมเสื้อมอ่ ฮอ่ ม นุ่งกำงเกงเตยี่ วสะดอ มีผำ้ ขำวม้ำ
การประกอบอาชพี และวถิ ชี วี ติ ความเปน็ อยู่ คำดเอว สวมหมวกปกี
ฝ่ายหญิง สวมเส้ือแขนกระบอก คอกลมสีกรมท่ำ นุ่งผ้ำโจงกระเบน
ของคนในท้องถ่นิ ) สดี ำ� สวมงอบ
๓) อุปกรณก์ ารแสดง ช่อรวงข้ำว และเคียวเกย่ี วขำ้ ว
• การประดิษฐ์ท่ารำ�ระบำ�ชาวนา ๔) ท�านองเพลงประกอบการแสดง ไพเรำะ สนุกสนำน
ประดิษฐ์เลียนแบบจากทา่ ทางใด ๕) ดนตรีประกอบการแสดง ใชว้ งปี่พำทย์
(ตัวอย่างคำ�ตอบ กรรมวิธีและข้ันตอน
ในการท�ำ นา ตั้งแต่เริ่มจนถงึ การเกบ็ เกีย่ ว) 156 ศิลปะ ป.๖
• นกั เรยี นคดิ วา่ ระบ�ำ ชาวนามรี ปู แบบ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
คลา้ ยการแสดงนาฏศลิ ปใ์ ด
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ เต้นก�ำ รำ�เคียว)
๕. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ
แสดงความคดิ เหน็ วา่ ในการสรา้ งสรรค์
ก า ร แ ส ด ง ต้ อ ง คำ � นึ ง ถึ ง สิ่ ง ใ ด บ้ า ง
เป็นแผนภาพความคดิ ดังตวั อย่าง
ผแู้ สดง การแต่งกาย การแสดงระบำ�ชาวนา ฝ่ายชายควรสวมเส้อื ชนิดใด
๑ เส้ือแขนกระบอก (เฉลย ๓ เพราะการแสดงระบำ�ชาวนา ฝา่ ยชาย
ดนตรี การสรา้ งสรรค์ ๒ เสือ้ ราชปะแตน จะแตง่ กายโดยการสวมเสื้อมอ่ ฮ่อม นุ่งกางเกง
ประกอบ การแสดง
การแสดง ๓ เสอ้ื มอ่ ฮ่อม เตี่ยวสะดอ มีผา้ ขาวมา้ คาดเอว สวมหมวก)
อปุ กรณก์ ารแสดง
๔ เสอื้ แขนสน้ั
ท�ำ นองเพลงประกอบการแสดง
สุดยอดคู่มือครู 156
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ทา่ รา� ประกอบเพลงระบ�าชาวนา St Step 2asean
ขนั้ คิดวเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
ท่าร�าท่ี ๑ ท่าร�าที่ ๒ ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๔-๖ คน แล้วแบ่ง
ผู้แสดงเป็นฝ่ายชาย-หญิง ซ่ึงผู้หญิง
สามารถแสดงเปน็ ฝา่ ยชายได้ แลว้ รว่ มกนั
วางแผนขั้นตอนการฝึกปฏิบัติท่ารำ�
ประกอบเพลงชาวนา
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายก้าวเท้าซ้ายไป อธบิ ายท่ารา� ผู้แสดงฝ่ายชายใช้มือซ้ายท�าท่า ep 3 ขั้นปฏบิ ัติ
ด้านข้าง เท้าขวาเปิดส้นเท้าเล็กน้อย มือซ้าย เรียกชาวนาอีกคนหน่ึงเข้ามาร่วมกันท�านา แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้
ยกข้ึนป้องหน้าอยู่เหนือศีรษะ งอข้อศอก ก้าวเท้าซ้าย เท้าขวาเปิดส้นเท้า
ตั้งฉากกับพื้น ๗. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
เพลงระบำ�ชาวนา ท่าท่ี ๑-๔ จากน้ัน
ท่าร�าที่ ๓ ท่าร�าท่ี ๔ ฝึกปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ
ความถกู ตอ้ ง และใหค้ �ำ แนะน�ำ เพมิ่ เตมิ
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายใช้มือขวาท�าท่า อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายหันหน้าออก
เรียกชาวนาอีกคนหนึ่งเข้ามาร่วมกันท�านา ท้ัง ๓ คน ก้าวเท้าซ้ายตรงมาด้านหน้า
ก้าวเท้าขวา เท้าซ้ายเปิดส้นเท้า เท้าขวาวางด้านหลัง มือทั้งสองอยู่ใน
ลักษณะจับคันไถไถนา
นาฏศลิ ปส์ รา้ งสรรค์ 157
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ระบำ�ชาวนามีรูปแบบการแสดงคล้ายกบั การแสดงใด
๑ ฟ้อนผูไ้ ทย (ภไู ท) (เฉลย ๒ เพราะเต้นกำ�รำ�เคียวเป็นการแสดง
๒ เตน้ กำ�ร�ำ เคียว ท่ีถ่ายทอดถึงการประกอบอาชีพทำ�นาเหมือนกัน
๓ ระบำ�ตารกี ีปสั แต่การแสดงเต้นกำ�รำ�เคียวจะเป็นการขับร้อง
๔ รำ�เถดิ เทิง โตต้ อบกนั เป็นเพลง)
157 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ
แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมตั ริู้
ท่าร�าที่ ๕ ท่าร�าท่ี ๖
๘. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
เพลงระบำ�ชาวนา ท่าท่ี ๕-๗ จากน้ัน
ฝึกปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ
ความถกู ตอ้ ง และใหค้ �ำ แนะน�ำ เพม่ิ เตมิ
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายทั้ง ๓ คน อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายด้านขวาและ
หนั หลงั กลบั ไปดา้ นหลงั มอื ทงั้ สองจบั คนั ไถ ด้านซ้ายหันกลับมาด้านหน้า คนกลาง
ไถนา เท้าก้าวในลักษณะเดิม หันหลัง มือทั้งสองจับคันไถไถนา
ท่าร�าท่ี ๗
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายด้านขวาช้ีมือไปด้านข้างชวนเพ่ือนอีก ๒ คน เข้าไปพัก
158 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 158
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก
St ข้ันปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลังการปฏิบตั ิ
ท่าร�าท่ี ๘ ท่าร�าที่ ๙
๙. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
เพลงระบำ�ชาวนา ท่าที่ ๘-๑๑ จากนั้น
ฝึกปฏิบัติตาม โดยครูคอยตรวจสอบ
ความถกู ตอ้ ง และใหค้ �ำ แนะน�ำ เพมิ่ เตมิ
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายหญิงเดินเรียงกัน อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายหญิงปฏิบัติท่าเดิม
ออกมาร�าใช้มือขวาท�าท่าหว่านเมล็ดข้าว แต่โปรยเมล็ดข้าวด้วยมือซ้าย มือขวา
เท้าขวาก้าวเฉียงไปด้านข้าง เท้าซ้ายเปิดส้นเท้า ไพล่หลัง ศีรษะเอียงมาด้านซ้ายมือ
มือซ้ายไพล่หลัง มือขวาหงายฝ่ามือข้ึน
ลักษณะน้ิวคล้ายกับก�าลังโปรยสิ่งของ ท่าร�าท่ี ๑๑
ศีรษะเอียงมาด้านขวามือ
ท่าร�าท่ี ๑๐
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายหญิงใช้มือขวา อธบิ ายทา่ รา� ผู้แสดงฝ่ายหญงิ อยู่ในลกั ษณะ
ทา� ทา่ หวา่ นเมลด็ ขา้ วเปน็ วงกลม กา้ วเทา้ ขวา เดินเข้าวงกลม เท้าซ้ายก้าวเฉียงมาด้านหน้า
เฉียงออกด้านข้าง เท้าซ้ายเปิดส้นเท้า เท้าขวาเปิดส้นเท้า มือขวาไพล่หลัง มือซ้าย
เล็กน้อย มือซ้ายไพล่หลัง มือขวาโปรย โปรยเมล็ดข้าว ศีรษะเอียงมาด้านซ้าย
เมล็ดข้าว ศีรษะเอียงไปด้านขวามือ
นาฏศลิ ปส์ ร้างสรรค์ 159
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ทว่ งท�ำ นองเพลงระบ�ำ ชาวนาให้อารมณ์ความรสู้ กึ อยา่ งไร
๑ โศกเศร้า เสียใจ (เฉลย ๔ เพราะการแสดงระบำ�ชาวนาเป็น
๒ เบื่อหนา่ ย ซึมเศร้า การแสดงท่ีมีจังหวะสนุกสนาน ถ่ายทอดลีลาท่ารำ�
๓ ฮกึ เหมิ แขง็ แกรง่ ในการทำ�นาทส่ี นุกสนานรนื่ เริง)
๔ สนกุ สนาน เพลดิ เพลิน
159 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 3 ขนั้ ปฏิบัติ
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มัตริู้
ท่าร�าท่ี ๑๒ ท่าร�าที่ ๑๓
๑๐. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
เพลงระบำ�ชาวนาท่าท่ี ๑๒-๑๕
จากน้ันฝึกปฏิบัติตาม โดยครู
ค อ ย ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง
และใหค้ �ำ แนะนำ�เพม่ิ เตมิ
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายหญิงหันล�าตัวมา อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายหญิงหันล�าตัวไป
ด้านหน้า เท้าขวาก้าวไขว้ มือซ้ายไพล่หลัง ด้านซ้ายมือ มือซ้ายอยู่ในลักษณะท่า
มือขวาโปรยเมล็ดข้าวมาด้านหน้า ศีรษะ โปรยเมล็ดข้าว มือขวาไพล่หลัง ศีรษะเอียง
เอียงไปด้านขวา เป็นรูปแถวหน้ากระดาน ไปดา้ นซา้ ยมอื เพอื่ เดนิ กลบั มาพรอ้ มอปุ กรณ์
ท่าร�าท่ี ๑๔ ท่าร�าที่ ๑๕
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายและฝ่ายหญิง อธิบายท่าร�า ผู้แสดงอยู่ในลักษณะท่าเดิม
เดนิ จบั คตู่ ามจงั หวะออกมา เทา้ ขวาแตะดว้ ย แต่เอียงตัวกลับมาด้านขวา ขาซ้ายยกข้ึน
จมูกเท้า เท้าซ้ายวางด้านหลังของเท้าขวา ตั้งฉากกับพ้ืน กางแขนซ้ายและขวายกข้ึน
มือซ้ายถือรวงข้าว มือขวาถือเคียว ระดับไหล่
มือประสานกัน ล�าตัวเอียงไปด้านซ้ายมือ
160 ศิลปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 160
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก
St ขั้นปฏิบตั ิ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ัติ
ท่าร�าท่ี ๑๖ ท่าร�าที่ ๑๗
๑๑. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
เพลงระบำ�ชาวนา ท่าท่ี ๑๖-๑๙
จากน้ันฝึกปฏิบัติตาม โดยครู
ค อ ย ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง
และใหค้ ำ�แนะนำ�เพ่ิมเติม
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงหันล�าตัวกลับไป อธิบายท่าร�า ผู้แสดงหันล�าตัวกลับอีก
อีกด้านหน่ึงในลักษณะแถวตอน เท้าขวา ด้านหน่ึง ยกขาขวาขึ้นตั้งฉากกับพื้น
แตะด้วยจมูกเท้า เท้าซ้ายวางราบลงกับพื้น กางแขนออก ถือเคียวและรวงข้าวระดับ
แขนทั้งสองประสานกันระดับหน้าอก หน้าอก มือถือเคียวจะสูงกว่ามือที่ถือ
รวงข้าว จากนั้นผู้แสดงแปรแถว ให้ผู้แสดง
ท่าร�าที่ ๑๘ จับคู่ชาย-หญิง
ท่าร�าที่ ๑๙
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงหันล�าตัวไปด้าน อธิบายท่าร�า ผู้แสดงหันล�าตัวกลับไป
ซ้ายมือ เท้าขวาแตะลงบนพื้น มือทั้งสอง อีกด้านหนึ่ง ขาซ้ายยกข้ึนต้ังฉากกับพ้ืน
ประสานกันระดับหน้าอก โดยมือถือเคียวจะอยู่สูงกว่ามือที่ถือ
รวงข้าว จากน้ันผู้แสดงหันล�าตัวกลับมา
ด้านหน้า
นาฏศลิ ปส์ ร้างสรรค์ 161
161 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 3 ขัน้ ปฏบิ ัติ
แหลละังสกราปุรปควฏาิบมัตริู้
ท่าร�าท่ี ๒๐ ท่าร�าที่ ๒๑ ท่าต่อเน่ืองจากท่าท่ี ๒๐
๑๒. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
เพลงระบำ�ชาวนา ท่าที่ ๒๐-๒๔
จากนั้นฝึกปฏิบัติตาม โดยครู
ค อ ย ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง
และใหค้ �ำ แนะน�ำ เพิม่ เตมิ
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงยกเท้าขวาลักษณะกระทืบเท้าตามจังหวะไปทางขวา มือซ้ายถือรวงข้าว
ระดับต้นขา มือขวาถือเคียวอยู่ใต้รวงข้าวและก้มตัวลงเล็กน้อย หันใบหน้าเข้าหาคู่ มือท�าท่า
เก่ียวข้าว
ท่าร�าท่ี ๒๒ ท่าร�าท่ี ๒๓ ท่าต่อเนื่องจากท่าท่ี ๒๒
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงยกเท้าซ้ายขึ้นกระทืบเท้าไปทางซ้ายจนครบจังหวะ มือซ้ายถือรวงข้าว
ระดับต้นขา มือขวาถือเคียวอยู่ใต้รวงข้าวเล็กน้อย ก้มล�าตัวลงเล็กน้อย หันใบหน้าเข้าหาคู่
มือท�าท่าเกี่ยวข้าว
ท่าร�าท่ี ๒๔
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายหญิงหันล�าตัวเข้าหา
ด้านใน เท้าขวาแตะลงบนพื้น มือท้ังสอง
ประสานกันระดับอก ผู้แสดงฝ่ายชายยืดล�าตัวขึ้น
มือประสานกันระดับหน้าอก หันใบหน้า
เข้าหากัน
162 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 162
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก
ท่าร�าท่ี ๒๕ ท่าร�าท่ี ๒๖
St ขัน้ ปฏิบตั ิ
และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏิบตั ิ
๑๓. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
เพลงระบำ�ชาวนา ท่าท่ี ๒๕-๒๘
จากน้ันฝึกปฏิบัติตาม โดยครู
ค อ ย ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง
และใหค้ ำ�แนะนำ�เพิ่มเติม
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายและฝ่ายหญิง อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายหญิงหันล�าตัวออก
ยืนให้ด้านข้างล�าตัวขนานกัน โดยฝ่ายชาย ด้านนอก ฝ่ายชายหันล�าตัวเข้าด้านใน
อยู่ด้านนอก แขนทั้งสองข้างกางออกให้ เท้าด้านในแตะพื้นเล็กน้อย มือท้ังสอง
รวงข้าวชนกัน (ทิศที่ ๑) จากนั้นผู้แสดง ประสานกันระดับหน้าอก (ทิศที่ ๒)
หมุนล�าตัวกลับไปทีละทิศตามเข็มนาฬิกา
จนครบส่ีทิศ
ท่าร�าที่ ๒๗ ท่าร�าท่ี ๒๘
อธบิ ายทา่ ร�า ผแู้ สดงเดินตามจงั หวะ ฝ่ายชาย อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายหันล�าตัวออก
และฝ่ายหญิงยืนให้ด้านข้างล�าตัวขนานกัน ด้านนอก ฝ่ายหญิงหันล�าตัวเข้าด้านใน
โดยฝ่ายชายอยู่ด้านใน แขนท้ังสองข้าง เท้าด้านในแตะพ้ืนเล็กน้อย มือทั้งสอง
กางออกให้รวงข้าวชนกัน ใบหน้าเอียง ประสานกันระดับหน้าอก จากน้ันผู้แสดง
เขา้ หากนั จากนน้ั ผแู้ สดงหมนุ ตวั กลบั (ทศิ ท่ี ๓) เดินตามจังหวะ (ทิศท่ี ๔)
การหมุนล�าตัวท�าดังน้ี ท่าที่ ๑ ยกเท้าซ้าย ก้าวเท้าซ้ายเป็นจังหวะท่ี ๑ ก้าวเท้าขวาในจังหวะ
ท่ี ๒ จังหวะท่ี ๓ วางเท้าซ้ายลงหลัง จังหวะที่ ๔ (เท้าขวาจรด
เท้าขวายก) ท�าสลับกันไป
นาฏศลิ ปส์ ร้างสรรค์ 163
163 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 3 ขนั้ ปฏิบัติ
แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
ท่าร�าที่ ๒๙ อธิบายท่าร�า ผู้แสดงยกเท้าซ้ายขึ้นตั้งฉาก
๑๔. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ ท่าร�าที่ ๓๐ กับพื้น มือท้ังสองกางออกให้เคียวและ
เพลงระบำ�ชาวนา ท่าท่ี ๒๙-๓๒ รวงข้าวของผู้แสดงหญิงและชายซ้อนกัน
จากน้ันฝึกปฏิบัติตาม โดยครู ศีรษะตั้งตรง จากนั้นผู้แสดงแปรแถวเป็น
ค อ ย ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง แถวตอน ๒ แถว
และให้ค�ำ แนะนำ�เพิม่ เติม
ท่าร�าท่ี ๓๑
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงแตะเท้าขวาเฉียง อธิบายท่าร�า ผู้แสดงหันล�าตัวมาด้านหน้า
ไปด้านข้างเล็กน้อย มือทั้งสองประสานกัน ยกขาซ้ายข้ึนตั้งฉากกับพื้น กางแขนออก
ระดับต่�ากว่าหน้าอกเล็กน้อย ศีรษะ ให้เคียวและรวงข้าวของผู้แสดงหญิง
หันมาด้านหน้า และชายซ้อนกัน
ท่าร�าที่ ๓๒ อธิบายท่าร�า ผู้แสดงก้าวเท้าด้านใน
ไขว้ออกจากกัน เท้าด้านนอกเปิดส้นเท้า
แขนทั้งสองข้างกางออก ผู้แสดงฝ่ายชาย
เอียงศีรษะซ้าย ผู้แสดงฝ่ายหญิง
เอียงศีรษะขวา
164 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 164
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก
ท่าร�าท่ี ๓๓ ท่าร�าที่ ๓๔
St ขั้นปฏิบตั ิ
St และสรปุ ความรู้
หลังการปฏบิ ัติ
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงก้าวเท้าด้านนอก อธิบายท่าร�า ผู้แสดงแตะเท้าซ้ายลงพื้น มือซ้าย ๑๕. นักเรียนชมการสาธิตท่ารำ�ประกอบ
ไขว้เข้าหากัน เท้าด้านในเปิดส้นเท้า แขน ถือรวงข้าวระดับหน้าขา มือขวาถือเคียวมา เพลงระบำ�ชาวนา ท่าท่ี ๓๓-๓๖
ท้ังสองข้างกางออกให้เคียวและรวงข้าว ด้านหน้าอยู่ระดับศีรษะ โดยให้แถวอยู่ใน จากนั้นฝึกปฏิบัติตาม โดยครู
สูงระดับไหล่ ผู้แสดงฝ่ายชายเอียงศีรษะซ้าย ลักษณะวงกลม ค อ ย ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง
ผแู้ สดงฝ่ายหญงิ เอยี งศรี ษะขวา จากนน้ั ผแู้ สดง และให้ค�ำ แนะน�ำ เพ่ิมเติม
แปรแถวเป็นวงกลม ท่าร�าที่ ๓๖
ท่าร�าที่ ๓๕ ๑๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติท่ารำ�
ประกอบเพลงระบำ�ชาวนา โดย
ส ร้ า ง ส ร ร ค์ ก า ร เ ค ลื่ อ น ไ ห ว แ ล ะ
รูปแบบการแสดง จากท่าท่ี ๑-
ทา่ ท่ี ๓๖ จากนน้ั บนั ทกึ ผลการปฏบิ ตั ิ
ลงในแบบบนั ทึก ดังตวั อย่าง
แบบบนั ทึกการแสดงท่าร�ำ ระบำ�ชาวนา
รายการปฏบิ ตั ิ ผลการปฏิบตั ิ
๑. ความถูกต้องของจังหวะ ดี พอใช้ ควรปรับปรงุ
ในการร�ำ ✓
อธิบายท่าร�า ผู้แสดงเดินย�่าเท้าตามจังหวะ อธิบายท่าร�า ผู้แสดงฝ่ายชายหันล�าตัวเข้าหา ๒. ความถกู ตอ้ งของท่าร�ำ ✓
มือซ้ายถือรวงข้าวยกขึ้นระดับศีรษะ มือขวา ฝ่ายหญิง แตะปลายเท้าขวาลงบนพ้ืน ฝ่ายหญิง ๓. ความกลา้ แสดงออก ✓
ถือเคียวระดับต้นขา ใบหน้าก้มลง จากน้ันผู้แสดง ยืนในลักษณะท่าเดิม ฝ่ายชายยกมือซ้ายขึ้นใน ๔. ความสวยงามของท่าร�ำ ✓
หมุนตัวกลับมาด้านหน้า ผู้แสดงฝ่ายหญิง ระดบั ศรี ษะ มอื ขวาควา่� เคยี วลงอยใู่ นระดบั หนา้ ขา ๕. ความพรอ้ มเพรยี งของทา่ ร�ำ
ใช้เท้าขวาแตะพื้น มือซ้ายถือรวงข้าวระดับใบหน้า หันใบหน้าเข้าหาคู่ จากน้ันเดินย่�าเท้าตามจังหวะ ✓
มือขวาถือเคียวคว�่าลงระดับเข็มขัด งอศอก จนจบเพลง
เลก็ นอ้ ย ผแู้ สดงฝ่ายชายใชเ้ ทา้ ขวาแตะพนื้ มอื ซา้ ย ๑๗. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
ถือรวงข้าวระดับใบหน้า มือขวาถือเคียวคว่�าลง
ระดับเข็มขัด งอศอกเล็กน้อย หลังการปฏิบัติ โดยใชค้ �ำ ถาม ดังน้ี
• การแสดงระบำ�ชาวนาให้ความ
นาฏศิลป์สร้างสรรค์ 165
รู้ สึ ก อ ย่ า ง ไ ร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
ep 4 • ระบำ�ชาวนาเป็นการแสดง สนกุ สนาน)
ที่สอดแทรกข้อคิดเกี่ยวกับ • นักเรียนควรปรับปรุงส่ิงใด
ขั้นส่อื สารและนำ� เสนอ เ รื่ อ ง ใ ด (ตัวอย่างคำ�ตอบ ใ น ก า ร แ ส ด ง (ตัวอย่างคำ�ตอบ
๑๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาแสดง ความสามคั คี ชว่ ยเหลือกันทำ�นา) ความพร้อมเพรยี งของทา่ รำ�)
ท่ารำ�ระบำ�ชาวนาหน้าช้ันเรียน • นกั เรยี นไดร้ บั ประโยชนจ์ าก • นักเรียนจะปรับปรุงการแสดง
โดยเพื่อนกลุ่มอ่ืนและครูร่วมกัน การแสดงระบำ�ชาวนาอย่างไร อยา่ งไร (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ แสดงอารมณ์
ประเมนิ ผลและตรวจสอบความถกู ตอ้ ง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ได้รับความรู้ มากขนึ้ เชน่ ย้มิ แยม้ มคี วามสุข)
และเสนอแนะเพ่มิ เติม เก่ยี วกบั การท�ำ นา) 165 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 3 ขน้ั ปฏิบตั ิ
แหลละังสกราุปรปควฏาิบมัตริู้
๑๙. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั สรา้ งสรรค์ ๒. งานออกแบบนาฏศลิ ป์
ทา่ ร�ำ และออกแบบอปุ กรณส์ �ำ หรบั ใช้ ๒.๑ องคป์ ระกอบในการแสดง
ประกอบการแสดงเพลงประจ�ำ โรงเรยี น การแสดงนาฏศิลป์ที่มีความสวยงามและสมบูรณ์จะต้องประกอบด้วย
จากน้ันร่วมกันฝึกซ้อม ประเมิน
องค์ประกอบต่าง ๆ ทีใ่ ช้ในการแสดง ดงั นี้
ผลงาน พร้อมหาแนวทางปรับปรุง
แกไ้ ขให้ถูกตอ้ งพร้อมเพรยี งกนั อุปกรณ์ประกอบการแสดง
๒๐. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น ในการจัดการแสดงควรใช้วัสดุเหลือใช้ หรือหาได้ง่ายตามท้องถ่ินมาประดิษฐ์
ความร้รู ว่ มกนั ดงั น้ี เป็นอุปกรณ์ประกอบการแสดง และต้องมีความเหมาะสมกับการแสดงด้วย
• ระบ�ำ ชาวนาเปน็ การแสดงทมี่ ลี ลี า เช่น การแสดงระบำาตารีกีปัส มีพัดประกอบการแสดง อาจมีการประดิษฐ์พัด
ท่ารำ�ส่ือความหมายถึงการทำ�นา จากกระดาษท่ีใชแ้ ลว้ ตกแต่งใหส้ วยงาม หรอื ระบำาโคมจะมกี ารใช้ขวดนำา้ พลาสติก
มาทาำ เป็นโคม
เ ป็ น ศิ ล ป ะ ก า ร แ ส ด ง ข อ ง ไ ท ย ท่ี เครื่องแต่งกาย จะต้อง องคป์ ระกอบ ฉาก ควรตกแตง่ ออกแบบ
สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ วถิ ชี วี ติ การประกอบ มีความเหมาะสมกับชุด ในการแสดง ให้เหมาะสมกับการแสดง
อาชีพเกษตรกรรม เป็นมรดกที่มี การแสดง เช่น การแสดง เพื่อให้การแสดงมีความ
คุณค่าและควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้ ระบำาไก่ ชุดที่ใช้แสดง สมบรู ณ์ สวยงาม น่าสนใจ
ให้คงอยู่สบื ไป ควรเปน็ ชดุ ทคี่ ลา้ ยลกั ษณะ เช่น การแสดงระบำาชาวนา
• งานออกแบบนาฏศิลป์เป็น ของไก่ เพ่ือความสวยงาม มีการออกแบบฉากเป็น
สมจรงิ ในการแสดง กองฟาง ทอ้ งทุ่งนา
ก า ร อ อ ก แ บ บ ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ อุ ป ก ร ณ์
องค์ประกอบในการแสดงต่าง ๆ ท่ี
ใช้ในการแสดง ซ่ึงควรสอดคล้อง
กับการแสดง และควรนำ�วัสดุที่มีอยู่
มาใช้ให้เกิดประโยชน์ อีกทั้งควร
ค�ำ นึงถึงการใช้ประโยชน์ใหม้ ากทสี่ ุด
การแสดงระบ�ำไก่ ทมี่ กี ำรแตง่ กำยเลยี นแบบลักษณะของไก่
166 ศิลปะ ป.๖
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
นักเรยี นแบ่งกลมุ่ ๓-๔ กลมุ่ แต่ละกลุม่ ร่วมกันออกแบบและประดิษฐอ์ ุปกรณ์
สำ�หรบั ใช้ในการแสดงระบ�ำ ชาวนา กลุ่มละ ๑ ช้นิ
สุดยอดคู่มือครู 166
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 4asean
St
๒.๒ หลกั กำรออกแบบ ขนั้ สอ่ื สารและน�ำเสนอ
การออกแบบเครื่องแต่งกาย การประดิษฐ์อุปกรณ์และฉากประกอบ
๒๑. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม นำ � เ ส น อ
การแสดงควรคา� นึงถงึ สงิ่ ตา่ ง ๆ ดงั นี้ ท่ารำ�ประกอบเพลงประจำ�โรงเรียน
หน้าช้ันเรียน โดยเพื่อนและครู
ประหยัด ในการประดิษฐ์อุปกรณ์การแสดงควรค�านึงถึงวัสดุท่ีน�ามาใช้ คอยใหค้ ำ�แนะน�ำ เพมิ่ เตมิ
เพื่อเป็นการประหยัดค่าใช้จ่าย ประหยัดวัสดุ โดยน�าวัสดุเหลือใช้ เช่น
เศษผา้ ขวดพลาสติก กระดาษ มาตกแต่งในเชิงสร้างสรรค์ ๒๒. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ
ผ ล ง า น ก า ร อ อ ก แ บ บ น า ฏ ศิ ล ป์
หลักการ ประโยชน์ ในการออกแบบสร้างสรรค์อุปกรณ์ หน้าชั้นเรียน โดยเพื่อน ๆ และครู
ออกแบบ ควรค�านึงถึงประโยชน์ด้วย โดยอุปกรณ์ที่ประดิษฐ์ข้ึน รว่ มกนั ประเมนิ ผล และใหข้ อ้ เสนอแนะ
ควรน�าไปใช้ต่อได้อีก เช่น การประดิษฐพ์ ดั การประดิษฐ์ เพิ่มเตมิ
งอบ เมอื่ ใชใ้ นการแสดงเสรจ็ แล้วสามารถนา� ไปใชต้ อ่ ได้
ปลอดภัย ในการประดษิ ฐอ์ ปุ กรณป์ ระกอบการแสดงควรคา� นงึ ถงึ ความ
ปลอดภัย คือ ต้องไม่ใช้อุปกรณ์ หรือวัสดุอันตราย เช่น ของมีคม
สที ม่ี ีสารอันตราย
ค�ำถำมทำ้ ทำย
นักเรียนจะเลือกใชว้ สั ดุธรรมชาติใด
มาประดษิ ฐ์อปุ กรณ์ประกอบการแสดง
เซ้งิ กระตบิ ข้าว เพราะอะไร
การประดิษฐ์อุปกรณ์การแสดง ควรใช้วัสดุที่มีอยู่อย่างคุ้มค่า หรือใช้วัสดุ
เหลือใช้ เพราะนอกจากจะช่วยให้ประหยัดแล้ว ยังช่วยลดปัญหาภาวะโลกร้อน
เมอ่ื ประดษิ ฐช์ นิ้ งานเสรจ็ แลว้ ควรเกบ็ วสั ดุ อปุ กรณใ์ หเ้ รยี บรอ้ ย ไมว่ างเกะกะ เพราะ
อาจท�าให้ผู้อื่นได้รับอันตรายได้
นาฏศิลปส์ รา้ งสรรค์ 167
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การออกแบบอุปกรณ์การแสดงควรคำ�นึงถึงส่ิงใด
๑ วัสดุที่น�ำ มาใชต้ ้องมีราคาแพง
๒ สามารถน�ำ ไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้อีก
๓ ต้องมคี วามสวยงามเลศิ หรู (เฉลย ๒ เพราะอปุ กรณก์ ารแสดงท่ีดตี ้อง
๔ ใช้อุปกรณท์ ่หี ายาก สามารถน�ำ ไปประยกุ ต์ใชไ้ ด้อีก เพือ่ ลดค่าใช้จา่ ย)
167 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
กิจกรรมพฒั นาการอ่าน
5ep ข้ันประเมนิ เพ่อื เพม่ิ คุณค่า
บริการสังคม
และจติ สาธารณะ
๒๓. นักเรียนประเมินผลการปฏิบัติท่ารำ� ให้นักเรียนอ่านคา� และความหมายของคา� ตอ่ ไปนี้
ระบำ�ชาวนาของกลุ่มตนเอง เพื่อหา
แนวทางในการพัฒนาใหด้ ีขึน้ คา� ศัพท์ ค�าอ่าน ความหมาย
๒๔. นกั เรยี นฝกึ ซอ้ มการแสดงระบ�ำ ชาวนา โจงกระเบน โจง-กระ-เบน ม้วนชายผ้านุ่งแล้วสอดไปใต้หว่างขา ดึงข้ึนไปเหนือ
ให้สวยงามพร้อมเพรียง แล้วนำ�ไป ขอบผ้าน่งุ ดา้ นหลังระดบั บั้นเอว
เ ข้ า ร่ ว ม กิ จ ก ร ร ม ก า ร แ ส ด ง ข อ ง
โ ร ง เ รี ย น ห รื อ ชุ ม ช น ใ น โ อ ก า ส ม่อฮอ่ ม หมอ้ -ห้อม เรียกเสื้อคอกลม แขนส้ันผ่าอกตลอด มกั ยอ้ มสนี �า้ เงนิ
ที่เก่ียวข้อง เพ่ือสร้างความสุข เข้มหรือด�าว่า เสื้อหม้อห้อม เขียนเป็นม่อห้อมหรือ
มอ่ ฮอ่ ม
และความบนั เทงิ ใหก้ ับผูอ้ ่ืน เว็บไซต์แนะนา�
๒๕. นักเรียนร่วมกันคัดเลือกการแสดง องค์ประกอบในการแสดง www.banramthai.com
ของกลุ่มที่ดีท่ีสุด จากนั้นร่วมกัน
ฝึกซ้อมและนำ�การแสดงไปแสดง
ในกิจกรรมต่าง ๆ ของโรงเรียน ผังสรุปสาระส�าคญั
เพ่ือสร้างความสุขความเพลิดเพลิน
ให้กบั ผอู้ ่นื นาฏศลิ ป์ กำรประดษิ ฐ์ ก า ร ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ ท่ า ท า ง ป ร ะ ก อ บ เ พ ล ง
๒๖. นักเรียนร่วมกันรวบรวมผลงาน สร้างสรรค์ ท่ำทำงประกอบ พื้นเมือง จะท�าให้การแสดงมีความ
เพลงพนื้ เมอื ง สวยงาม น่าสนใจ และมีเอกลักษณ์
การออกแบบนาฏศลิ ปไ์ ปจดั ปา้ ยนเิ ทศ งำนออกแบบ แสดงให้เห็นถึงคุณคา่ ของการแสดง
เพือ่ เผยแพร่ความรู้ให้กบั ผอู้ ื่น การมหี ลกั การออกแบบนาฏศลิ ปเ์ ปน็ สงิ่ ที่
นำฏศลิ ป์ ท�าให้การแสดงน่าสนใจ และในการ
ออกแบบควรค�านึงถึงความประหยัด
ความมีประโยชน์และความปลอดภัย
ในการออกแบบการแสดง
168 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 168
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กจิ กรรมการเรียนรู้ ศ ๓.๑ ป.๖/๑
๑. ครูแสดงท่าร�าประกอบเพลงระบ�าชาวนาให้นักเรียนดูทีละท่าแล้วปฏิบัติตาม ศ ๓.๑ ป.๖/๒
ศ ๓.๑ ป.๖/๑
จนถูกต้อง พร้อมเพรียงกัน จากนั้นให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๖ คน ฝึกแสดง
ระบ�าชาวนา จากนั้นออกมาแสดงหน้าชั้นเรียน
๒. ให้นักเรียนเลือกการแสดงที่จะจัดข้ึนในงานโรงเรียน ๑ การแสดง แล้วออกแบบ
อุปกรณ์หรือเคร่ืองแต่งกายส�าหรับการแสดงน้ัน โดยออกแบบลงใน
กระดาษวาดเขียน แล้วออกมาน�าเสนอหน้าชั้นเรียน
๓. ให้นักเรียนเลือกการแสดงพื้นเมืองท่ีสนใจ ๑ การแสดง แล้วเปรียบเทียบ
การแสดงทเ่ี ลอื กกบั การแสดงระบา� ชาวนา โดยเขยี นลงในแผนภาพความคดิ ดงั น้ี
การแสดง การแสดง
การแต่งกาย การแต่งกาย
อุปกรณ์การแสดง สิ่งท่ี อุปกรณ์การแสดง
ลักษณะการแสดง เหมือนกัน
ลักษณะการแสดง
คา� ถามพัฒนากระบวนการคดิ แนวคำ� ตอบ
๑. ระบ�าชาวนาสะท้อนถึงสิ่งใดของคนในท้องถ่ินได้บ้าง
๒. การสร้างสรรค์ท่าทางประกอบเพลงมีประโยชน์อย่างไร ๑. อาชีพ ความชว่ ยเหลอื กนั
๓. ส่ิงส�าคัญส�าหรับการออกแบบอุปกรณ์การแสดงคืออะไร ๒. ท�ำ ให้เข้าใจบทเพลงมากขนึ้
๔. การออกแบบนาฏศิลป์ตามหลักการออกแบบมีประโยชน์อย่างไร ๓. ต้องเหมาะสมกบั การแสดง
๕. อุปกรณ์การแสดงส่งผลต่อการแสดงอย่างไร ๔. ทำ�ใหก้ ารออกแบบมีข้ันตอน
ผลงานทอ่ี อกมามีความสวยงามสมบรู ณ์
นาฏศลิ ป์สร้างสรรค์ 169 ๕. ท�ำ ให้การแสดงนา่ สนใจ และสวยงาม
169 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เป้าหมายการเรยี นรู้
มาตรฐานการเรยี นรู้ ๒หน่วยการเรียนรู้ท่ี
มาตรฐาน ศ ๓.๑
เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่าง นท่าาทฏายงศนัพาทฏ์แศลลิ ะปภ์ไาทษยา
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณ์ คณุ คา่
นาฏศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิด ตัวชี้วัด
อย่างอิสระ ช่นื ชม และประยุกต์ใช้ในชวี ติ ● แสดงนาฏศิลป์และละครง่าย ๆ (ศ ๓.๑ ป.๖/๓)
ประจำ�วนั
ผงั สาระการเรียนรู้ นาฏยศพั ท์
สมรรถนะส�ำ คัญของผเู้ รยี น และภาษาทา่
ทางนาฏศลิ ปไ์ ทย
๑. ความสามารถในการสือ่ สาร
๒. ความสามารถในการคดิ นาฏยศพั ท์ ภาษาทา่
๓. ความสามารถในการแก้ปัญหา
๔. ความสามารถในการใช้ทกั ษะชีวิต ลักคอ กดี กนั
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
ขย่ันเท้า ศรศลิ ป์ (ยงิ ธน)ู
คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์ ป้องหนา้
ใฝ่เรียนรู้ สาระสา� คญั
ตวั ชี้วดั ที่ ๔.๑ ตง้ั ใจ เพยี รพยายาม นาฏยศัพท์และภาษาท่า เป็นส่ิงที่ใช้ในการแสดงนาฏศิลป์ เพื่อส่ือท่าทางในการแสดงและ
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้ สือ่ ความหมายในการแสดงแทนค�าพดู ทา� ให้การแสดงมเี อกลักษณแ์ ละมคี วามสมบูรณ์สวยงาม
ม่งุ ม่นั ในการทำ�งาน
ตัวชวี้ ัดท่ี ๖.๑ ตง้ั ใจและรับผดิ ชอบ
ในการปฏิบตั ิหนา้ ท่กี ารงาน
รกั ความเป็นไทย
ตัวช้ีวัดท่ี ๗.๓ อนุรักษ์และสืบทอด
ภูมปิ ญั ญาไทย
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเลือกภาษาท่าทางนาฏศิลป์ไทยที่ชื่นชอบ ๕ ท่า
จากนั้นร่วมกันสืบค้นตัวอย่างภาพท่ีปฏิบัติภาษาท่าดังกล่าวมานำ�เสนอ
แลกเปลีย่ นความร้กู ัน
สุดยอดคู่มือครู 170
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตวั ชว้ี ดั
จุดประกายความคดิ ศ ๓.๑ ป.๖/๓
ภาระงาน/ช้ินงาน
แบบบันทกึ ผลการปฏิบัตินาฏศิลป์
และภาษาท่าทางนาฏศลิ ป์ไทย
ep 1 ขนั้ สังเกตSt
จากภาพตวั ละครในภาพกา� ลังสอื่ ใหเ้ ห็น รวบรวมข้อมลู
ถึงอารมณ์อยา่ งไร
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม
ดงั น้ี
• นาฏยศัพท์และภาษาท่ามีความ
เกย่ี วขอ้ งกบั การแสดงนาฏศลิ ปอ์ ยา่ งไร
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกี่ยวกับนาฏยศัพท์และภาษาท่าทาง
นาฏศิลปไ์ ทยเพ่ิมเตมิ จากหนังสือเรยี น
และแหลง่ เรยี นรู้อน่ื
๑. นาฏยศพั ท์
นาฏยศัพท์ เป็นค�าท่ีใช้เรียกชื่อกิริยาท่าทางในการฝึกหัดการแสดง
นาฏศิลป์ไทย เช่น จีบ ตั้งวง ประเท้า จรดเท้า ซึ่งนาฏยศัพท์เป็นพื้นฐานที่ใช้ใน
การรา่ ยร�า เปน็ แบบแผน นาฏยศพั ทท์ ส่ี ามารถฝกึ ปฏบิ ัติได้ มดี ังนี้
นาฏยศพั ทแ์ ละภาษาท่าทางนาฏศิลปไ์ ทย 171
เสริมความรู้ ครูควรสอน
• จรดเทา้ คอื อาการของเท้าข้างใดข้างหน่ึงทีว่ างอยู่ขา้ งหลัง นํ้าหนักตัวจะอยู่
ที่เท้าหลงั เทา้ หน้าจะใช้เพียงปลายจมกู เทา้ แตะเบา ๆ ไว้กับพื้น
• ประเทา้ คือ อาการทีส่ บื เนอ่ื งจากการจรดเทา้ โดยยกจมูกเท้าขึน้ ใชส้ น้ เท้า
วางกบั พน้ื ย่อเข่าลงพรอ้ มทัง้ แตะจมกู เทา้ ลงกับพ้นื แลว้ ยกเทา้ ข้นึ
171 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
St St ๑.๑ ลักคอ
และสรปุ ความรู้
๓. นักเรียนพิจารณาบัตรภาพนาฏยศัพท์ การลกั คอ เปน็ ทา่ รา� ทใ่ี ชช้ ว่ งไหลแ่ ละคอ การลกั คอจะลกั คอขา้ งใดกอ่ นกไ็ ด ้
และภาษาท่าทางนาฏศลิ ป์ไทย จากน้ัน ถ้าจะลักคอข้างซ้าย ต้องกดไหล่ขวาลง
นักเรียนร่วมกันวิเคราะหว์ า่ คือท่าใด ขณะที่คอตัง้ ตรง หน้ามองตรง เอนศีรษะ
ไปทางดา้ นซา้ ย ให้รู้สกึ ว่าเส้นคอด้านข้าง
ตึงพอประมาณ ถ้าจะลักคอข้างขวา
ep 3 ข้นั ปฏบิ ัติ ต้องกดไหล่ซ้ายลง ขณะท่ีคอต้ังตรง
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มตั ริู้
หน้ามองตรง เอนศีรษะไปทางด้านขวา
๔. นั ก เ รี ย น ฝึ ก ป ฏิ บั ติ น า ฏ ย ศั พ ท์
การลักคอ โดยครูคอยตรวจสอบ ให้รู้สึกว่าเส้นคอด้านข้างดึงพอประมาณ
ความถูกต้อง และแนะนำ�เพิ่มเติม
ให้นักเรียนปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง ทา่ ลกั คอสว่ นใหญจ่ ะใชก้ บั ตวั ละครทเี่ ปน็
สวยงาม
ตัวนาง ตวั นาง ตัวพระ
๕. นั ก เ รี ย น ฝึ ก ป ฏิ บั ติ น า ฏ ย ศั พ ท์
การขย่ันเท้า โดยครูคอยตรวจสอบ ๑.๒ การขยั่นเท้า ลักคอ
ความถูกต้อง และแนะนำ�เพ่ิมเติม
การขยั่นเท้า เป็นท่าร�าท่ีใช้เท้าในการเคล่ือนที่ของตัวละคร ถ้าจะขย่ัน
ดว้ ยเทา้ ขวา ใหว้ างเทา้ ขวาไวข้ า้ งหนา้ เทา้ ซา้ ยอยดู่ า้ นหลงั เปดิ สน้ เทา้ ขน้ึ (เปน็ ลกั ษณะ
การวางดว้ ยจมกู เทา้ ) เมอ่ื จะเคลอ่ื นทใี่ ชจ้ มกู เทา้ ยนั พนื้ ขยบั เทา้ ขวาขน้ึ พน้ พน้ื เลก็ นอ้ ย
เมอื่ วางเทา้ ขวาลงพน้ื ยกเทา้ ซา้ ยขนึ้ จากพน้ื เลก็ นอ้ ยแลว้ วางลง ทา� สลบั กนั ถ ่ี ๆ เหมอื น
ให้นักเรียนปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง กับการย่�าเท้า ท่ีส�าคัญต้องวางเท้าไว้ด้านหน้าและด้านหลังโดยใช้จมูกเท้ายันพื้น
เป็นส�าคัญ ถ้าจะขยั่นด้วยเท้าซ้าย ให้วางเท้าซ้ายไว้ข้างหน้า ขณะขยั่นเท้าจะต้องม ี
สวยงาม ยดื ยุบอยเู่ สมอ สา� หรับตัวพระตอ้ งเปิดเข่าพอสมควร
ตวั นาง ขยั่นเท้า ตัวพระ
172 ศิลปะ ป.๖ (เฉลย ๑ เพราะการป้องหนา้ เป็นการใช้มอื
สอ่ื ความหมาย)
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ขอ้ ใดสัมพันธก์ นั
๑ ปอ้ งหนา้ - มือ
๒ ขยัน่ - มอื
๓ เอียง - เทา้
๔ ตง้ั วง - เทา้
สุดยอดคู่มือครู 172
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ขัน้ ปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลงั การปฏบิ ัติ
๑.๓ ป้องหน้า
ตวั นาง ตวั พระ ๖. นั ก เ รี ย น ฝึ ก ป ฏิ บั ติ น า ฏ ย ศั พ ท์
การป้องหน้า เปน็ ท่าร�าทีใ่ ชม้ ือ ปอ้ งหน้า การป้องหน้า โดยครูคอยตรวจสอบ
ลักษณะการใช้มือ คือ ต้ังมือ หรือต้ังวง ความถูกต้อง และแนะนำ�เพ่ิมเติม
ระดับสายตาแล้วหักข้อมือไปทางฝ่ามือ ให้นักเรียนปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง
มักใช้มือเดียว ส่วนใหญ่ใช้มือซ้าย สวยงาม
ป้องหน้าเป็นการบอกว่า มาถึงท่ีหมาย
หรือต้องการให้ดนตรีจบการบรรเลง ๗. นักเรียนฝึกปฏิบัติภาษาท่า ท่ากีดกัน
การป้องหน้าใช้ได้ท้ังการยืนและน่ังของ โดยครูคอยตรวจสอบความถูกต้อง
ตวั ละคร และแนะนำ�เพิ่มเติมให้นักเรียนปฏิบัติ
๒. ภาษาทา่ ไดอ้ ย่างถูกต้องสวยงาม
ภาษาท่า เปน็ การน�าทา่ ทางการเคล่อื นไหว อารมณ์การแสดงออกทแ่ี ตกตา่ งกัน
ของมนษุ ยม์ าประดษิ ฐเ์ ปน็ ทา่ ทางใหส้ วยงาม มรี ปู แบบมาตรฐานมากขน้ึ ทา� ใหส้ ามารถ
ส่ือความหมายให้ผู้ชมเข้าใจว่าภาษาท่านั้นหมายถึงอะไร ภาษาท่าที่ควรรู้จักและ
น�าไปฝกึ ปฏบิ ตั ิ มดี งั นี้
๒.๑ ก ดี กัน
ผู้แสดงฝ่ายชาย : กางแขนออกสองข้าง
ระดับไหล ่ เอียงศรี ษะทางซา้ ย
ผู้แสดงฝ่ายหญิง : มือซ้ายตั้งวงเหยียด-
แขนตึงระดับไหล่ให้ขนานกับแขนขวา
ของฝ่ายชาย มือขวาตั้งวงระดับชายพก
หนั ศรี ษะเข้าหาฝ่ายชาย
ทา่ กดี กนั
นาฏยศพั ทแ์ ละภาษาท่าทางนาฏศิลป์ไทย 173
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
นักเรียนคิดสถานการณ์ส้ัน ๆ ๑ สถานการณ์ แล้วแสดงท่าทางประกอบ
สถานการณ์น้ัน และให้เพือ่ นในช้นั เรยี นร่วมกนั ทายวา่ เป็นสถานการณ์เกย่ี วกบั
อะไร
173 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ขั้นปฏิบตั ิ
St แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
St ๒.๒ ศรศิลป ์ (ยงิ ธนู)
๘. นั ก เ รี ย น ฝึ ก ป ฏิ บั ติ ภ า ษ า ท่ า ผู้แสดงฝ่ายชาย : แขนซ้าย
ท่าศรศิลป์ โดยครูคอยตรวจสอบ เหยียดตึง มือซ้ายตั้งวงระดับไหล่
ความถูกต้อง และแนะนำ�เพ่ิมเติม มือขวาจีบปรกข้าง เอียงศีรษะ
ให้นักเรียนปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง ข้างขวา เท้าขวาวางกับพ้ืน
สวยงาม เท้าซ้ายยกขึ้นตั้งฉากกับพ้ืน
โดยใชส้ น้ เทา้ จรดทขี่ าอกี ขา้ งหนงึ่
๙. นักเรียนจับคู่ร่วมกันฝึกปฏิบัติ ในระดับหน้าแข้ง ในลักษณะ
นาฏยศพั ทแ์ ละภาษาทา่ ทางนาฏศลิ ป์ เดี่ยวขา
ไทย แล้วบันทึกผลการปฏิบัติของ ผู้แสดงฝ่ายหญิง : มือปฏิบัติ
ตนเองลงในแบบบันทกึ ดังตัวอย่าง เช่นเดียวกับฝ่ายชาย แต่ก้าวไขว้
เท้าขวา และเท้าซ้ายวางหลัง
แบบบันทกึ ผลการปฏบิ ัติ ทา่ ศรศิลป์ (ยงิ ธนู)
รายการ ผลการปฏบิ ตั ิ
ดมี าก ดี พอใช้
เวบ็ ไซตแ์ นะนำ�
๑. การลักคอ ✓ นาฏยศัพท์และภาษาท่า www.banramthai.com
๒. การขย่นั เท้า ✓ ผงั สรุปสำระส�ำคญั
๓. การปอ้ งหนา้ ✓
๔. ท่ากดี กนั ✓
๕. ท่าศรศิลป ์ ✓
๑๐. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น นาฏยศัพท์ นาฏยศัพท์เป็นคำาที่ใช้เรียกท่าทางในการ
รา่ ยรำา เป็นพ้ืนฐานในการแสดงนาฏศลิ ป์
ความร้รู ่วมกัน ดงั น้ี นาฏยศพั ทแ์ ละ ภาษาท่าเป็นท่าทางท่ีใช้ในการร่ายรำา
• นาฏยศัพท์เป็นคำ�ที่ใช้เรียกชื่อ ภาษาท่า เพ่ือสื่อความหมายแทนคำาพูดในการ
แสดงนาฏศลิ ป์ ทาำ ใหผ้ ชู้ มเขา้ ใจการแสดง
กิริยาท่าทางในการแสดงนาฏศิลป์ ทางนาฏศิลป์ไทย
ซึ่งเป็นพ้ืนฐานในการแสดงนาฏศิลป์ ภาษาท่า
ทำ�ให้การแสดงมีความสวยงาม
นา่ สนใจ 174 ศิลปะ ป.๖
• ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ไทยเป็น
การน�ำ ทา่ ทางการเคลอื่ นไหว อารมณ์
ความรู้สึกของมนุษย์มาประดิษฐ์ ep 4
เป็นท่าเพื่อส่ือความหมายให้ผู้ชม
เข้าใจการแสดง ขั้นสอื่ สารและนำ� เสนอ
๑๑. นักเรียนแต่ละคู่ออกมาปฏิบัติ
น า ฏ ย ศั พ ท์ แ ล ะ ภ า ษ า ท่ า ท า ง
นาฏศลิ ปไ์ ทยหนา้ ชน้ั เรยี น โดยเพอ่ื น
และครูคอยตรวจสอบความถูกต้อง
สุดยอดคู่มือครู 174 และใหค้ ำ�แนะนำ�เพ่มิ เติม
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
5aseanSt
กิจกรรมกำรเรยี นรู้ ep ขัน้ ประเมินเพือ่ เพิ่มคุณค่า
๑. ครูสาธิตท่านาฏยศัพท์ลักคอ ขย่ันเท้า และป้องหน้า ให้นักเรียนดูทีละท่า บรกิ ารสังคม
แล้วปฏิบัติตาม จากน้ันให้นักเรียนจับคู่กับเพ่ือนฝึกปฏิบัติ แล้วออกมา และจติ สาธารณะ
แสดงหน้าชั้นเรียน
๒. ครูสาธิตภาษาท่า กีดกัน และศรศิลป์ (ยิงธนู) ให้นักเรียนดูทีละท่าและ ๑๒. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ คู่ ป ร ะ เ มิ น ผ ล
ปฏิบัติตาม จากนั้นให้นักเรียนจับคู่กับเพ่ือนฝึกปฏิบัติภาษาท่า แล้วออกมา การปฏิบัติท่านาฏศัพท์ และภาษาท่า
แสดงหน้าชั้นเรียน ของคู่ตนเอง เพื่อหาแนวทางในการ
๓. ให้นักเรียนสรุปความส�าคัญของนาฏยศัพท์และภาษาท่า ลงในแผนภาพ พฒั นาให้ดีขนึ้
ความคิด ดังนี้
๑๓. นกั เรยี นรว่ มกนั น�ำ ทา่ นาฏยศพั ทแ์ ละ
ภาษาท่าท่ีฝึกปฏิบัติในบทเรียนน้ี
ไ ป ส ร้ า ง ส ร ร ค์ ท่ า ท า ง ป ร ะ ก อ บ
สถานการณ์สั้น ๆ แล้วนำ�ไปแสดง
ใหเ้ พอื่ น ๆ ในโรงเรยี นดู เพอ่ื เผยแพร่
ความรูแ้ ละสรา้ งความสขุ ใหก้ บั ผู้อนื่
ความส�าคัญของ ตัวชี้วัด
นาฏยศัพท์
และภาษาท่า ศ ๓.๑ ป.๖/๓
คำ� ถำมพัฒนำกระบวนกำรคิด แนวค�ำตอบ
๑. นาฏยศัพท์มีความส�าคัญต่อการแสดงนาฏศิลป์ไทยอย่างไร ๑. ทำ�ใหก้ ารแสดงมีความสวยงาม
๒. การขย่ันเท้า น้�าหนักเท้าจะอยู่ส่วนใดเป็นหลัก ๒. ปลายเท้าหนา้
๓. สถานการณ์ใดท่ีควรใช้นาฏยศัพท์ป้องหน้า ๓. เดนิ ทางมาถงึ ทห่ี มายแลว้
๔. ภาษาท่าใดที่แสดงอารมณ์ ความรู้สึก ๔. รกั โกรธ ดใี จ เสยี ใจ
๕. หากผู้ชมรู้จักนาฏยศัพท์และภาษาท่า จะท�าให้ชมการแสดงเป็นอย่างไร ๕. ชมการแสดงได้เข้าใจและสนุกสนาน
ไปกับการแสดง
นาฏยศพั ทแ์ ละภาษาท่าทางนาฏศิลปไ์ ทย 175
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
“ศรศลิ ป”์ เปน็ ภาษาทา่ ท่ใี ช้ในสถานการณ์ใด
(เฉลย ๑ เพราะภาษาท่า “ ศรศิลป์„
๑ เจา้ ชายยงิ ธนใู สส่ ตั วร์ ้าย
๒ แมท่ ัพพุ่งหอกเข้าใส่คู่ต่อสู้ มีลักษณะคล้ายการยิงธนู จึงเหมาะท่ีจะใช้
๓ ในลานวัดมกี ารเลน่ เกมปาเป้า ในสถานการณ์เจ้าชายยิงธนูใส่สัตว์ร้าย
๔ นกั มวยขน้ึ ชก มากทสี่ ดุ )
175 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เปา้ หมายการเรียนรู้
มาตรฐานการเรยี นรู้ ๓หน่วยการเรียนรู้ที่
มาตรฐาน ศ ๓.๑
เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่าง การแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
นาฏศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิด
อยา่ งอิสระ ชน่ื ชม และประยุกตใ์ ช้ในชวี ิต
ประจำ�วนั
สมรรถนะส�ำ คญั ของผู้เรยี น
๑. ความสามารถในการสอ่ื สาร ตัวช้วี ัด
๒. ความสามารถในการคดิ ● แสดงนาฏศิลป์และละครง่าย ๆ (ศ ๓.๑ ป.๖/๓)
๓. ความสามารถในการแก้ปญั หา
๔. ความสามารถในการใช้ทกั ษะชีวิต ผงั สาระการเรียนรู้ ระบำ� ตำรีกปี ัส
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
ร�ำวงมำตรฐำน
คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
การแสดงนาฏศลิ ป์
ใฝ่เรียนรู้ และละคร
ตวั ชวี้ ดั ท่ี ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายาม
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้ ละครสรำ้ งสรรค์ ฟอ้ นเลบ็
มงุ่ มน่ั ในการท�ำ งาน สาระสา� คัญ
ตัวชว้ี ดั ท่ี ๖.๑ ต้งั ใจและรบั ผิดชอบ การแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละครไทยเปน็ ส่ิงท่ีสร้างความสขุ บนั เทิงใจใหก้ ับคนในชาติ เป็นการแสดง
ในการปฏิบัติหนา้ ทีก่ ารงาน ที่เป็นเอกลักษณ์สะท้อนศิลปวัฒนธรรมของชาติ และมีความงดงาม ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรม
ของชาติท่ีมีคณุ ค่าตอ่ คนในชาติที่ควรร่วมกนั ส่งเสริม อนุรักษ ์ และสืบทอดต่อไป
รักความเป็นไทย
ตวั ชวี้ ดั ที่ ๗.๓ อนุรักษแ์ ละสบื ทอด
ภูมิปญั ญาไทย
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 จุดประกายโครงงาน
นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันประดิษฐ์หุ่นที่ใช้สำ�หรับการแสดงละครหุ่น
จากเศษวัสดุเหลอื ใช้มา ๑ ชนิด
สุดยอดคู่มือครู 176
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตวั ชว้ี ัด
จดุ ประกายความคดิ ศ ๓.๑ ป.๖/๓
ภาระงาน/ชน้ิ งาน
การแสดงนาฏศิลป์ไทย
Step 1 ขั้นสังเกต
การแสดงนาฏศิลปใ์ นภาพ รวบรวมข้อมูล
มีลักษณะเดน่ อยา่ งไรบา้ ง
๑. นกั เรยี นสงั เกตภาพจดุ ประกายความคดิ
๑. รา� วงมาตรฐาน จากนั้นร่วมกันสนทนาและบอกว่า
การแสดงนาฏศลิ ปใ์ นภาพมลี กั ษณะเดน่
๑.๑ ประวัติความเป็นมา อย่างไรบ้าง
ร�ำวงมำตรฐำน เป็นการแสดงท่ีพัฒนามาจากการเล่นร�าโทน เป็นการร้องร�า ๒. นักเรียนร่วมกันสนทนาแลกเปลี่ยน
ของชาวบา้ นตามความถนดั เนน้ ความสนกุ สนานรน่ื เรงิ ไมม่ แี บบแผน ตอ่ มา พ.ศ. ๒๔๘๗ ประสบการณ์ โดยใช้ค�ำ ถาม ดงั นี้
สมยั จอมพล ป.พิบูลสงคราม เปน็ นายกรฐั มนตรี รฐั บาลไดต้ ระหนกั ถึงความส�าคัญ
ของการเล่นรื่นเริงประจ�าชาติ จึงได้มอบหมายให้กรมศิลปากรปรับปรุงรูปแบบ • นกั เรยี นเคยชมการแสดงนาฏศลิ ป-์
การเลน่ รา� โทนให้มีมาตรฐาน ไทยในชุดการแสดงอะไรบ้าง อย่างไร
การแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร 177 (ตัวอย่างคำ�ตอบ เคยชม การแสดงโขน
ตอนยกรบ โดยเคยชมจากโทรทศั น)์
• นักเรียนเคยชมการแสดงรำ�วง
มาตรฐานหรือไม่ อย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เคยชม โดยชมจาก
การแสดงบนเวทใี นงานประเพณสี งกรานต)์
• นกั เรยี นเคยมสี ว่ นรว่ มในการแสดง
ร�ำ วงมาตรฐานหรอื ไม่ อย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เคยมีส่วนร่วมในการ
แสดงรำ�วงมาตรฐาน เพลงงามแสงเดอื น)
177 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 1 ข้ันสงั เกต
St St รวบรวมข้อมลู
๑.๒ บทเพลงและเคร่ืองดนตรีประกอบการแสดง
ร�าวงมาตรฐานใช้เครื่องดนตรมี ากกวา่ ฉิ่ง กรับ และโทน อาจใช้ดนตรบี รรเลง
๓. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล ได้ทัง้ วง จะเป็นดนตรีไทยหรือดนตรีสากลกไ็ ด ้ เพลงและท่ารา� ประกอบเพลง มที ัง้ หมด
เกี่ยวกับรำ�วงมาตรฐานในประเด็น ๑๐ เพลง ได้แก่ เพลงงามแสงเดือน เพลงชาวไทย เพลงร�าซิมาร�า เพลงคืนเดือนหงาย
ต่อไปน้ี เพลงดวงจันทร์วันเพ็ญ เพลงดอกไม้ของชาติ เพลงหญิงไทยใจงาม ดวงจันทร์ขวัญฟ้า
เพลงยอดชายใจหาญ และเพลงบชู านักรบ เรยี กวา่ รา� วงมาตรฐาน
• ประวัติความเป็นมา
• บทเพลงและเครอื่ งดนตรปี ระกอบ ๑.๓ การแต่งกายและอุปกรณ์การแสดง
การแสดง ผู้แสดงสามารถแต่งกายได้ท้ัง
• การแตง่ กายและอปุ กรณก์ ารแสดง แบบไทยพื้นเมือง ไทยประยุกต์และแบบ
• โอกาสท่ีใชใ้ นการแสดง สากล
• ลกั ษณะทา่ ร�ำ เพลงหญงิ ไทยใจงาม
จากน้ันนำ�ความรู้ที่ได้มาแลกเปลี่ยน
เรยี นรกู้ นั แลว้ สรปุ ความรเู้ ปน็ แผนภาพ การแต่งกายรา� วงมาตรฐาน
ความคิด
๑.๔ โอกาสที่ใช้ในการแสดง
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
การแสดงร�าวงส่วนใหญ่เป็นการร�าวงเข้าคู่กันของหนุ่มสาว เพ่ือความ
และสรปุ ความรู้ สนกุ สนานรน่ื เรงิ เพมิ่ ความใกลช้ ดิ สนทิ สนมและท�าความคนุ้ เคยซงึ่ กนั และกนั ในปจั จบุ นั
มีการจดั ร�าวงมาตรฐานใหเ้ ปน็ สว่ นหน่ึงในการสมาคมแบบสากลท่วั ไปรว่ มกับการลีลาศ
๔. นกั เรยี นฟงั เพลงและชมการแสดงร�ำ วง ๑.๕ ลักษณะท่าร�า
มาตรฐานเพลงหญงิ ไทยใจงาม จากนน้ั
รว่ มกนั วเิ คราะหแ์ ละแสดงความคดิ เหน็ เพลงหญงิ ไทยใจงาม
โดยใชค้ ำ�ถาม ดังนี้
คำ� ร้อง ทำ่ นผ้หู ญิงละเอียด พบิ ลู สงครำม ท่ำร�ำ ทำ่ พรหมสี่หนำ้ และท่ำยงู ฟ้อนหำง
• เพลงหญงิ ไทยใจงาม มคี วามหมาย
เกี่ยวกับเรื่องใด (ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ� นอง ครเู อ้อื สุนทรสนำน แสงดาวประดบั ส่งใหเ้ ดือนงามเดน่
คณุ ความดีท่ีเห็นเสริมให้เด่นเลศิ งาม
กลา่ วถงึ หนา้ ของหญงิ สาวทง่ี ดงามเปรยี บกบั เดือนพราวดาวแวววาวระยบั รูปงามพิลาสใจกล้ากาจเรืองนาม
หญงิ ไทยใจงามย่ิงเดอื นดาวพราวแพรว
ดวงจันทร์อยู่แล้ว ถ้ามีความดีด้วยจะทำ�ให้ ดวงหนา้ โสภาเพียงเดือนเพญ็
ขวญั ใจหญิงไทยส่งศรชี าติ
เกียรติยศก้องปรากฏทว่ั คาม
ความงามเปน็ เลศิ และเป็นศรีแก่ชาต)ิ 178 ศลิ ปะ ป.๖
• เพลงหญิงไทยใจงาม มีจงั หวะและ
ท�ำ นองอยา่ งไร (จงั หวะเรว็ สนกุ สนาน)
• เม่ือนักเรียนแสดงรำ�วงมาตรฐาน
เพลงหญิงไทยใจงาม ควรแสดงสีหน้า
ทา่ ทางอย่างไรจงึ จะเหมาะสม
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ยิ้มแย้ม แจ่มใส
สนุกสนาน เพลิดเพลิน)
สุดยอดคู่มือครู 178
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ทา่ ท่ี ๑ ท่าพรหมสห่ี น้า St Step 2asean
ขั้นคิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
๕. นักเรียนพิจารณาภาพท่าพรหมสี่หน้า
กับท่ายูงฟ้อนหางที่ใช้ประกอบเพลง
หญิงไทยใจงาม พรอ้ มกับชมการสาธติ
ประกอบทีละท่า จากน้ันร่วมกัน
วิเคราะห์เปรียบเทียบการปฏิบัติว่า
มีความเหมือนและความแตกต่างกัน
อย่างไร เป็นแผนภาพความคิด
ดังตวั อยา่ ง
ท่าพรหมส่หี น้า ท่าพรหมสีห่ นา้ สิง่ ท่ี ทา่ ยงู ฟ้อนหาง
เหมือนกนั
ประกอบเน้ือร้อง : เดือนพราว
การปฏิบัติทา่ ร�ำ มอื จีบควา่ํ เป็นท่าร�ำ ท่ีใช ้ป ร ะ ก อ บ การปฏิบัตทิ า่ ร�ำ มอื ต้ังวง
ทัง้ สองข้าง แล้วคลายมือ เพลงหญิงไท ย ใ จ ง า ม ท้ังสองข้าง แทงปลายมือสง่ ไป
จีบหงายมือในทา่ ตั้งวงบัวบาน ท่เี ป็นแบบแผ น ด้านหลงั ให้แขนท้งั สองข้าง
ลกั ษณะเท้า วางเทา้ หลงั กา้ ว- เหยยี ดตึงควํ่าฝา่ มือ ปลายน้ิว
ก้าว-วางเทา้ หลงั สลบั ขา้ ง เหยียดตึงและเชดิ ขนึ้ ลักษณะ
ไปจนจบเพลง การก้าวเทา้ เหมือนทา่ พรหมส่ีหน้า
ep 3 ข้ันปฏิบัติ
แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
ปฏิบัติท่าท่ี ๑ ๖. นักเรียนฝึกร้องเพลงหญิงไทยใจงาม
เท้า : วางเท้าขวาเปิดส้นหลัง แล้วยกส้นเท้าเล็กน้อยกระทุ้งเท้าขวา ต า ม ตั ว อ ย่ า ง ก า ร ร้ อ ง จ น ส า ม า ร ถ
มือ : จีบคว่�าสองมือข้างตัวระดับเอว พลิกข้อมือท้ังสองข้ึนคลายมือจีบ ร้องเพลงได้ถูกต้อง พรอ้ มเพรียงกนั
เป็นหงายมือในท่าต้ังวงบัวบาน
ศีรษะ : เอียงด้านซ้าย ๗. นักเรียนจับคู่ฝึกปฏิบัติท่ารำ�ประกอบ
เพลงหญิงไทยใจงาม จากการชม
การแสดงนาฏศิลปแ์ ละละคร 179 การสาธิต แล้วบันทึกผลการปฏิบัติ
ลงในแบบบันทกึ ดังตัวอยา่ ง
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
แบบบนั ทึกการปฏิบัตทิ า่ ร�ำ ร�ำ วงมาตรฐาน
เพลงหญิงไทยใจงามใชท้ า่ ร�ำ ใด
๑ ท่าพรหมสี่หนา้ - ท่ายงู ฟอ้ นหาง รายการปฏิบตั ิ ผลการปฏบิ ัติ
๒ ท่าร�ำ สา่ ย - ท่าชะนีร่ายไม้ (เฉลย ๑ เพราะเพลงหญิงไทยใจงาม
๓ ท่าร�ำ ยั่ว - ท่าขัดจางนาง เปน็ เพลงทีม่ ีท่ารำ�เป็นแบบแผน โดยใชท้ ่ารำ� ๑. ความถูกต้องของทา่ ร�ำ ดี พอใช้ ควรปรับปรงุ
๔ ท่าสอดสรอ้ ยมาลา ทา่ พรหมสีห่ น้า และทา่ ยูงฟอ้ นหาง) ✓
๒. ความถูกตอ้ งของจังหวะในการร�ำ ✓
๓. ความสวยงามของทา่ ร�ำ ✓
๔. ความพรอ้ มเพรียงของทา่ ร�ำ ✓
๕. ความกล้าแสดงออก ✓
179 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St St St ep 3 ขนั้ ปฏบิ ตั ิ ทา่ ที่ ๒ ท่ายูงฟ้อนหาง
แหลละังสกราุปรปควฏาิบมตั ริู้
๘. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจเป็น
ความรูร้ ว่ มกัน ดังนี้
• รำ�วงมาตรฐาน เป็นการแสดง
พื้นเมือง มีความสนุกสนาน นิยม
แสดงในงานรื่นเรงิ
ep 4
ขนั้ สือ่ สารและน�ำเสนอ ท่ายูงฟอ้ นหาง
๙. นักเรียนออกมาแสดงร�ำ วงมาตรฐาน ประกอบเน้ือร้อง : ดาวแวววาวระยับ
หนา้ ชั้นเรียน (ทลี ะ ๔-๕ คู)่ โดยเพ่อื น ๆ
และครรู ว่ มกนั ประเมนิ ผล ตรวจสอบ
ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง แ ล ะ ใ ห้ คำ � แ น ะ นำ �
เพมิ่ เตมิ
5ep ขน้ั ประเมนิ เพ่ือเพิ่มคณุ คา่
บรกิ ารสงั คม
และจติ สาธารณะ
๑๐. นักเรียนประเมินความพึงพอใจ ปฏิบัติท่าท่ี ๒
ในการปฏิบัติท่ารำ�วงมาตรฐานคู่ของ เท้า : วางเท้าขวา (เต็มเท้า) ก้าวเท้าซ้าย-ขวา-วางเท้าซ้ายด้านหลังเปิดส้นเท้า
ตนเอง เพ่ือหาแนวทางในการพัฒนา มือ : แทงปลายมือในท่าพรหมสี่หน้า ส่งไปด้านหลัง แขนเหยียดตึง คว่ําฝ่ามือ
ให้ดขี นึ้ ตอ่ ไป โดยให้ปลายน้ิวมือเชิดข้ึน
ศีรษะ : เอียงด้านขวา
๑๑. นักเรียนฝึกซ้อมการแสดงรำ�วง
ม า ต ร ฐ า น เ พ ล ง ห ญิ ง ไ ท ย ใ จ ง า ม 180 ศิลปะ ป.๖
ใหส้ วยงามพรอ้ มเพรยี งกนั แลว้ น�ำ ไป
ร่วมแสดงในกิจกรรมของโรงเรียน
ห รื อ ชุ ม ช น ท่ี มี ค ว า ม เ กี่ ย ว ข้ อ ง
เพอ่ื เผยแพรก่ ารแสดงร�ำ วงมาตรฐาน
ให้เป็นท่ีรู้จักและอนุรักษ์ให้คงอยู่
ตอ่ ไป
สุดยอดคู่มือครู 180
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตวั ชว้ี ัด
เนื้อร้อง แสงดาวประดับ ส่งให้เดือนงามเด่น เสริมให้เด่นเลิศงาม Stศ ๓.๑ ป.๖/๓
ปฏิบัติ ท่าท่ี ๑ ท่าที่ ๒ ท่าที่ ๒
ภาระงาน/ชิน้ งาน
เนื้อร้อง ดวงหน้า โสภาเพียงเดือนเพ็ญ คุณความดีท่ีเห็น ใจกล้ากาจเรืองนาม
ปฏิบัติ ท่าท่ี ๑ ท่าท่ี ๒ ท่าที่ ๑ ท่าท่ี ๒ แบบบันทกึ การแสดงระบำ�ตารีกีปสั
ขวัญใจ
เน้ือร้อง ท่าที่ ๑ หญิงไทยส่งศรีชาติ รูปงามพิลาส ep 1 ขนั้ สังเกต
ปฏิบัติ ท่าท่ี ๒ ท่าที่ ๑
รวบรวมขอ้ มลู
เนื้อร้อง เกียรติยศ ก้องปรากฏทั่วคาม หญิงไทยใจงาม ยิ่งเดือนดาวพราวแพรว ๑. นักเรียนสังเกตภาพการแสดงระบำ�
ปฏิบัติ ท่าท่ี ๑ ท่าที่ ๒ ท่าที่ ๑ ท่าท่ี ๒ ตารีกีปัส จากหนังสือเรียนหน้า ๑๘๑
จากน้ันร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม
๒. ระบ�าตารกี ีปัส ดงั นี้
• นักเรียนรู้จักการแสดงนาฏศิลป์
๒.๑ ประวัติความเป็นมา
ระบำ� ตำรกี ีปสั ค�าวา่ ตำรี หมายถงึ ระบา� กปี สั หมายถึง พัด เป็นศิลปะ ในภาพหรอื ไม่ อยา่ งไร (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ
การแสดงพ้ืนเมืองของภาคใต้ โดยเฉพาะในจังหวัดปัตตานี การแสดงชุดน้ีได ้ รจู้ กั เป็นการแสดงระบ�ำ ตารกี ีปัส)
น�าออกแสดงครง้ั แรกในงานชมุ นมุ ลูกเสอื แห่งชาต ิ ทจี่ ังหวดั ชลบุร ี เม่ือ พ.ศ. ๒๕๒๒ • การแสดงในภาพเป็นการแสดง
แสดงโดยคณะลูกเสือจังหวัดปัตตานี ต่อมาได้น�าไปแสดงในพิธีการแข่งขันกีฬาเขต
(ปัจจบุ นั คอื การแข่งขนั กีฬาแหง่ ชาติ) ครัง้ ท ่ี ๑๔ พ.ศ. ๒๕๒๔ เจ้าภาพการแข่งขัน นาฏศลิ ป์ประเภทใด เพราะเหตใุ ด
ในครง้ั นน้ั คือ จงั หวัดปัตตานี (ตวั อย่างคำ�ตอบประเภทระบำ�เพราะแสดง
เป็นหมู่ เน้นความสวยงาม พร้อมเพรียง
ไม่แสดงเปน็ เร่ืองราว)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกยี่ วกบั ระบ�ำ ตารกี ปี สั จากหนงั สอื เรยี น
และแหล่งเรียนรู้อื่น ๆ ในประเด็น
ต่อไปน้ี
• ประวตั ิความเป็นมา
ระบ�าตารีกีปัส • บทเพลงและเคร่ืองดนตรีประกอบ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ การแสดงนาฏศลิ ปแ์ ละละคร 181 การแสดง
• การแต่งกายและอุปกรณก์ ารแสดง
ข้อใดเปน็ การแสดงนาฏศิลปพ์ ้นื เมอื งภาคใต้
๑ ระบ�ำ มา้ ระบำ�เก็บใบชา • โอกาสท่ีใชใ้ นการแสดง
๒ รำ�มโนราหบ์ ชู ายัญ ร�ำ สีนวล • ลกั ษณะทา่ ร�ำ ระบ�ำ ตารีกีปัส
๓ ระบำ�ตารกี ปี สั ระบ�ำ รอ่ นแร ่ จ า ก น้ั น ร่ ว ม กั น นำ � ค ว า ม รู้ ที่ ไ ด้
๔ ระบำ�ชาวนา ระบำ�มาเลเซยี -ไทยอธษิ ฐาน
(เฉลย ๓ เพราะเปน็ การแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคใต้ทงั้ คู่ มาแลกเปล่ียนเรียนรู้กัน แล้วสรุป
ความรู้ท่ีไดเ้ ปน็ แผนภาพความคดิ
ส่วนขอ้ ๑ ระบ�ำ มา้ เปน็ ระบำ�เบด็ เตลด็ ระบ�ำ เกบ็ ใบชาเป็นการแสดงนาฏศิลป์พืน้ เมืองภาคเหนอื
ขอ้ ๒ รำ�มโนราห์บชู ายัญเปน็ การแสดงนาฏศิลป์พืน้ เมืองภาคใต้ ส่วนร�ำ สนี วลเปน็ การแสดงนาฏศิลป์
พืน้ เมืองภาคกลาง
ข้อ ๔ ระบำ�ชาวนาเป็นการแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคกลาง ส่วนระบำ�มาเลเซีย-ไทยอธิษฐาน 181 สุดยอดคู่มือครู
เปน็ ระบำ�ทป่ี รับปรงุ ขนึ้ ใหม)่
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขนั้ คิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒.๒ บทเพลงและเคร่ืองดนตรีประกอบการแสดง
๓. นักเรียนฟังเพลงประกอบการแสดง การแสดงระบ�าตารีกีปัสใช้ ขลุ่ย ร�ำมะนำ
ระบ�ำ ตารีกปี สั จากนน้ั ร่วมกันวิเคราะห์ ท�านองเพลงตาเรยี นเนรายัง เป็นเพลง ฆ้อง
โดยใช้ค�ำ ถาม ดังน้ี ท่ีมีท�านองไพเราะ สนุกสนาน เร้าใจ
มีการผสมผสานระหว่างเครื่องดนตรี
• ดนตรขี องเพลงประกอบการแสดง พ้ืนเมืองกับเคร่ืองดนตรีตะวันตก
ระบำ�ตารีกีปัส มีลักษณะอย่างไร ได้แก่ ขลุ่ย ร�ามะนา ไวโอลิน ฆ้อง
แมนโดลิน และมาราคัส
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีจังหวะเร็ว คึกคัก
สนกุ สนาน)
• ขณะแสดงระบำ�ตารีกปี สั นักเรียน ไวโอลิน
ควรถ่ายทอดอารมณอ์ ยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ยมิ้ แยม้ รา่ เรงิ )
๒.๓ การแต่งกายและอุปกรณ์ แมนโดลิน มำรำคัส
การแสดง
การแต่งกาย แบง่ ออกเปน็ ๒ ลกั ษณะ ดงั นี้
๑) ผแู้ สดงชาย-หญิง
ฝา่ ยชาย : สวมเสือ้ ตอื โละหรอื เสื้อแขนยาว
คอต้ัง สวมกางเกงขายาวและนุ่งผ้าทอยกดอก
หรือซอแกะ ทับกางเกงเหนือเข่าอีกชั้นหนึ่ง
คาดเข็มขัด สวมหมวกหนีบซอแกะ หรืออาจ
โพกผ้าท่ีเยบ็ จบี ส�าเร็จบนศรี ษะ เรียกว่า สตาแง
ฝา่ ยหญงิ : สวมเสอ้ื บานง ตดั เยบ็ ดว้ ยลกู ไม ้
นุ่งผ้านุ่งเรียกว่า ผ้าซอแกะ หรือปาเต๊ะ สวมใส่
กำรแต่งกำยระบ�ำตำรีกีปัส เคร่ืองประดับประเภทสร้อยคอ ต่างหู และทัด
แบบผู้แสดงชำย-หญิง ดอกไม้ซัมเปง
182 ศิลปะ ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ข้อใดกล่าวถึงระบ�ำ ตารีกีปสั ได้ถกู ต้องท่ีสดุ
๑ การจดั แสดงครัง้ แรกในงานเฉลิมฉลองการครองรัฐของรายา
๒ ใชเ้ ครอ่ื งดนตรไี ทยในการบรรเลงทงั้ หมด (เฉลย ๔ เพราะการแสดงระบำ�ตารีกีปัสจะใช้
๓ การแสดงศลิ ปะพน้ื เมืองของชาวมสุ ลมิ ท�ำ นองเพลงตาเรยี นเนรายงั บรรเลงประกอบการแสดง)
๔ ใชท้ ำ�นองเพลงตาเรียนเนรายงั
สุดยอดคู่มือครู 182
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
๒) ผู้แสดงหญงิ ลว้ น สวมเสอ้ื ในนาง ตัดเยบ็ ep 2
จากผ้าก�ามะหยี่ นุ่งผ้าโสร่งปาเต๊ะหรือผ้าซอแกะ
มีผ้าผืนใหญ่คลุมไหล่ แล้วนา� มาผูกบริเวณด้านหน้า ขั้นคดิ วเิ คราะห์
ให้สวยงาม สวมเครื่องประดับ เข็มขัด สร้อยคอ และสรปุ ความรู้
ตา่ งหู ดอกไม้ซัมเปง
๔. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เปรียบเทียบ
ลักษณะการแต่งกายของฝ่ายหญิง
แบบผู้แสดงชาย-หญิง และผู้แสดง
ห ญิ ง ล้ ว น ว่ า มี ค ว า ม เ ห มื อ น ห รื อ
การแต่งกายระบ�าตารีกีปัส แตกต่างกันอย่างไร เป็นแผนภาพ
แบบผู้แสดงหญิงล้วน ความคดิ
๕. นักเรียนร่วมกันอภิปรายและแสดง
อุปกรณ์การแสดง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น ว่ า ร ะ บำ � ต า รี กี ปั ส
ระบ�าตารีกีปัสมีอุปกรณ์การแสดงที่ส�าคัญ คือ สามารถนำ�ไปใช้แสดงในโอกาสใด
ได้บ้าง
พัดเป็นอุปกรณ์ประกอบ พัดท่ีประดิษฐ์ด้วยขนสัตว์ สีสวยงาม ถือคนละ
การแสดงระบ�าตารีกีปัส
๒ เลม่
๒.๔ โอกาสทใ่ี ช้ในการแสดง
ระบา� ตารกี ปี สั เปน็ การแสดงทมี่ คี วามสนกุ สนาน จงึ นยิ มนา� มาแสดงในงาน
เทศกาลหรอื วนั ส�าคัญตา่ ง ๆ เชน่ งานฉลองการครองรฐั ของรายา วนั ฮารีรายอ และ
ยังเป็นการแสดงที่นิยมจัดมาแสดงเพื่อความบันเทิงในงานเก่ียวกับการแสดงทาง
ศลิ ปวฒั นธรรมและการทอ่ งเท่ียว
๒.๕ ลักษณะทา่ ระบ�าตารีกีปัส
ท่าที ่ ๑ ทา่ ออก
ผูแ้ สดงถอื พดั ๒ มอื กางแขนออกข้างล�าตวั วิ่งซอยเท้า
การแสดงนาฏศลิ ป์และละคร 183
183 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 3 ขน้ั ปฏิบตั ิ
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มัตริู้
ท่าที่ ๒ ทา่ ร�าประกอบทา� นอง
๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔-๖ คน
จากนนั้ ชมการสาธติ ทา่ ร�ำ ระบ�ำ ตารกี ปี สั ผ้แู สดงยา่ํ เท้าใหล้ งจงั หวะและพร้อมเพรยี งกับมือทีถ่ ือพัดสลบั ขึน้ ลง
ท่าที่ ๑-๓ แล้วนักเรียนฝึกปฏิบัติตาม หมายเหต ุ : ท่านมี้ ักใชป้ ฏบิ ัติเป็น ทา่ รับ เพื่อแปรแถว
โดยครูคอยตรวจสอบความถูกต้อง
และใหค้ �ำ แนะน�ำ เพิม่ เติม
ทา่ ที่ ๓ ท่ารา� ประกอบท�านอง
ผู้แสดงถือพดั ตามแนวนอนระดบั เอว ขยับพัดข้นึ และตบเทา้ ตามจงั หวะ
เอยี งศรี ษะขา้ งท่ถี อื พัดขนึ้ และหมนุ รอบตัวเองไป-กลบั
184 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 184
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือครู พว ศิลปะ ป.6 2564
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search