A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
จดุ ประกายความคดิ ตัวช้วี ดั
ศ ๒.๑ ป.๖/๑
ภาระงาน/ช้ินงาน
แบบบันทกึ การบรรยายบทเพลง
ท่ีชืน่ ชอบ
ep 1 ขัน้ สังเกตSt
จากภาพนักเรียนคดิ ว่า มีสิ่งใดบา้ งท่ีท�าให้ รวบรวมขอ้ มูล
บทเพลงไพเราะและสมบูรณ์
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม
๑. องคป์ ระกอบดนตรี ดงั นี้
องค์ประกอบดนตรี หมายถึง ส่วนต่าง ๆ ของดนตรีท่ีน�ามาประกอบกัน • นักเรียนคิดว่าเพลง ๑ เพลง
เปน็ บทเพลง ท�าใหบ้ ทเพลงมคี วามสมบูรณ์ ไพเราะน่าฟงั องค์ประกอบดนตรี มีดังนี้ ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ
เนื้อร้อง โน้ตเพลง เครื่องดนตรี จังหวะ
องค์ประกอบดนตรแี ละศัพทส์ งั คตี 85 ท�ำ นอง)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เ ก่ี ย ว กั บ อ ง ค์ ป ร ะ ก อ บ ด น ต รี แ ล ะ
ศัพท์สังคีต จากหนังสือเรียนและ
แหล่งเรียนรู้อื่น ๆ จากนั้นนำ�ข้อมูล
มาแลกเปล่ยี นเรียนร้กู ัน
85 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้
๑.๑ จังหวะ
จังหวะในเพลงน้ันเป็นส่วนย่อยของท�านองเพลง ซ่ึงแบ่งเป็นระยะ
๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง เทา่ ๆ กนั และมีความสมา่� เสมอ จงั หวะยงั เป็นส่ิงท่ีก�าหนดความชา้ -เรว็ ของบทเพลง
ความคิดเหน็ โดยใช้ค�ำ ถาม ดังนี้ จงั หวะแบ่งออกเป็น ๓ แบบ ดังน้ี
• องค์ประกอบดนตรีมีอะไรบ้าง ๑) จงั หวะพ้ืนฐาน คือ จังหวะทีอ่ ยู่ ๒) จงั หวะฉงิ่ คอื การใช้ฉงิ่ เป็นเคร่ือง
ในใจของผบู้ รรเลงและผ้ขู ับรอ้ ง โดย ก�ากับจงั หวะเสยี ง “ฉง่ิ ” เป็นจงั หวะเบา
(ตัวอย่างคำ�ตอบ
ทำ�นอง ไมต่ อ้ งมเี ครอ่ื งใหส้ ญั ญาณจงั หวะใด ๆ เสยี ง “ฉบั ” เปน็ จงั หวะหนกั
จงั หวะ
องค์ประกอบ เสยี ง จังหวะ
ดนตรี ๓) จังหวะหน้าทับ คือ การใช้ท�านองเครื่องหนังเป็นเครื่องก�าหนดจังหวะ
คตี ลกั ษณ์ โดยมากนยิ มใชห้ นา้ ทบั ปรบไกเ่ ปน็ เกณฑน์ บั จงั หวะ เชน่ ตหี นา้ ทบั ปรบไก่ ๑ เทยี่ ว
นับเปน็ ๑ จังหวะ
พนื้ ผวิ ของดนตรี การประสานเสยี ง
)
ฉงิ่
เครือ่ งดนตรปี ระกอบจงั หวะฉิง่
ตะโพน กลองแขก
86 ศิลปะ ป.๖
โทน ร�ามะนา
เครอื่ งดนตรีประกอบจังหวะหน้าทับ
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ปรบไก่ เป็นชื่อของหน้าทับประเภทหนึ่ง ซ่ึงมีส่วนสัดค่อนข้างยาวสำ�หรับ
ตปี ระกอบกบั เพลงทม่ี ที ำ�นองดำ�เนินประโยควรรคตอนเปน็ ระเบยี บ
สุดยอดคู่มือครู 86
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
๑.๒ ท�ำนอง ขัน้ คดิ วเิ คราะห์
ท�านอง คือ เสียงที่มีระดับสูง-ต�่า สั้น-ยาว ที่น�ามาผสมผสานกัน และสรุปความรู้
ให้สอดคล้องกับจังหวะของเพลง ทา� นองเป็นส่ิงท่ีช่วยให้ผู้ฟังสามารถจดจา� เพลงได้ ๔. นักเรียนจับคู่กันวิเคราะห์องค์ประกอบ
และเข้าใจเพลงมากขึน้ ดนตรีแต่ละประเภท จากน้ันจับคู่
๑.๓ เสยี ง องค์ประกอบดนตรีกับข้อความให้
สัมพันธ์กัน (แต่ละองค์ประกอบ
เสยี ง คือ สิ่งท่รี ับรูไ้ ดด้ ว้ ยหู เสียงเกิดจากการส่ันสะท้อนของแหลง่ กา� เนดิ สามารถใชซ้ ํา้ ได้) ดงั ตัวอย่าง
เสยี ง เสยี งเปลยี่ นแปลงไดเ้ มอื่ แหลง่ กา� เนดิ เสยี งมกี ารสน่ั ทแ่ี ตกตา่ งกนั เสยี งมสี มบตั ิ
ดงั นี้
เสียง • จังหวะ • ท�ำ นอง • เสียง
๑) ระดบั เสียง ๒) ความสั้น-ยาว ๓) ความเข้ม ๔) คณุ ภาพ ความหนัก-เบาของเสียง เสียง
คอื ระดับสูง-ต่า� ของเสยี ง ของเสียง ของเสยี ง ทำ�ใหเ้ พลงสมบูรณ์ ทำ�นอง
ของเสยี งทเี่ กดิ จาก คือ สิ่งท่ีก�าหนด คือ ความหนัก- เป็นสิ่งที่เกิดจาก ทำ�นอง
การเรียงเสยี งให้สมั พันธ์ จังหวะ
การสัน่ สะเทือน ลีลาจังหวะ ซึ่ง เบาของเสยี งที่ คุณภาพเสียงท่ี กับจังหวะ จังหวะ
ของเสียงท่มี ี ความสัน้ -ยาว ท�าใหเ้ พลง แตกตา่ งกนั ทา� ให้ ส่งิ ท่ีนำ�มาเรยี บเรียง
จดั ระดับเสียง และความดงั
ความถแ่ี ตกตา่ งกนั ของเสียงดูได้จาก สามารถบ่งบอก เกิดลักษณะของ
ให้ผ้ฟู งั เข้าใจไดง้ ่ายข้นึ
ลักษณะตัวโน้ต แล ะรั บรู ้ ไ ด ้ ถึ ง คุณภาพเสียงที่
สิ่งทกี่ ำ�หนดความช้า-เร็ว
หรอื ไดย้ นิ จาก ความรู้สึก และ ทา� ใหผ้ ฟู้ งั สามารถ ของเพลง
การบรรเลงดนตรี อารมณต์ า่ ง ๆ แ ย ก แ ย ะ เ สี ย ง ใช้ฉิง่ เปน็ เครอื่ งก�ำ กบั
เครอื่ งดนตรไี ด้
องค์ประกอบดนตรแี ละศพั ท์สังคีต 87
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การแยกเสียงของเครอ่ื งดนตรีทไ่ี ดย้ นิ จะตอ้ งพิจารณาจากสงิ่ ใด
๑ ระดับเสยี ง ๒ คณุ ภาพของเสียง
๓ ความเข้มของเสียง ๔ ความส้นั -ยาวของเสียง
(เฉลย ๒ เพราะคณุ ภาพของเสยี งเกิดจากแหล่งก�ำ เนดิ เสยี งที่แตกตา่ งกนั ท�ำ ให้เกิด
ลักษณะของคุณภาพเสียงทท่ี ำ�ใหผ้ ู้ฟงั สามารถแยกแยะเสียงของเครื่องดนตรีได้)
87 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขนั้ คดิ วิเคราะห์
St
และสรุปความรู้
๑.๔ การประสานเสยี ง
การประสานเสยี ง คอื การเกิดเสียงพรอ้ มกนั ๒ เสยี งขึ้นไปตามลลี าของ
๕. นักเรียนจับคู่กันวิเคราะห์องค์ประกอบ เพลง ลักษณะของการประสานเสียง มีดงั นี้
ดนตรีแต่ละประเภท จากน้ันจับคู่
องค์ประกอบดนตรีกับข้อความให้ ๑) การประสานเสียงโดยการบรรเลงเคร่ืองดนตรีชนิดเดียวกัน คือ การบรรเลง
สัมพันธ์กัน (แต่ละองค์ประกอบ ท�านองหลักเสียงหนึ่ง และบรรเลงท�านองประสานอีกเสียงหน่ึงควบคู่กันไป จะใช้กับ
เครอ่ื งดนตรีประเภททดี่ �าเนินท�านอง เชน่ ระนาด ฆ้อง ขิม
สามารถใช้ซํ้าได้) ดังตัวอยา่ ง
เพลงแขกบรเทศ (สองชั้น)
• การประสานเสียง
(ทางฆอ้ งวง)
• พื้นผวิ ของดนตรี
ทอ่ นท ่ี ๑
• คตี ลักษณ์
- - - ซ - - ล ล - - - ด� - - ล ล - - ซ ซ - ล - ซ - - - - - ม - ม
เสียงในแนวตงั้ -แนวนอน พืน้ ผิวของดนตรี - - - ซ - ล - - - - - ด - ล - - - ซ - - - ล - ซ - - - ท - - - -
ตามหลักประพนั ธ์เพลง - ล - - ซ ม - - ด� ด� - - ร� ร � - ม� - ม� - ม� - ม� - - ม � ม � - - ร � ร� - ด�
- - ซ ม - - ร ด - - - ร - - - ม - ซ - ล - ซ - ม - - - ร - - - ด
ก า ร เ กิ ด เ สี ย ง พ ร้ อ ม กั น กลับต้น
๒ เสียงข้ึนไป ตามลีลา การประสานเสยี ง ทอ่ นที ่ ๒
ของเพลง
- - ม � ม� - ร � - - ด � ด � - - ซ ซ - ล - ล - - ล ซ - ล - ร� - - ด � ด � - ร�
- ม - - - ร - ด - - - ร - - - ม - ซ - ม - ร - ม - ร - ด - - - ร
รปู แบบโครงสรา้ งของเพลง คตี ลักษณ์ - ล - - ซ ม - - ด � ด � - - ร � ร � - ม� - ม � - ม� - ม� - - ม � ม � - - ร� ร � - ด�
ทกี่ �ำ หนดขน้ึ โดยผปู้ ระพนั ธ์
- - ซ ม - - ร ด - - - ร - - - ม - ซ - ล - ซ - ม - - - ร - - - ด
กลบั ตน้
88 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 88
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
เพลงแขกบรเทศ (สองชั้น) ขนั้ คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
ทอ่ นท่ี ๑ - - - ด� ลลลล -ซซซ (ทางระนาด) ๖. นกั เรียนฟงั เพลงไทย ๑ เพลง จากน้ัน
ทฺ ลฺ ซฺ ลฺ ทฺ ด ร ม ซ ล ร� ด� รว่ มกนั วเิ คราะหเ์ พลงตามองคป์ ระกอบ
- - -ซ ลลลล - ล - ซ - - - ม ม มมม ดนตรีประเภทต่าง ๆ เป็นแผนภาพ
ทล ซ ม ฟซลซ ฟมรด ความคดิ
ทล ซม ซม รด
ทา� นองกลบั ตน้ แลว้
ท่อนท่ ี ๒
- ม� ม�ม� - ร� - ด� ร� ม� ร� ด� - ซ - ล ด� ซ ล ซ ร ม ซ ล ม� ร� ด� ซ ล ท ด� ร�
ท ซ ล ซ ด� ล ท ด� ร� ม� ร� ด� ท ล ซ ม ซ ล ร� ด� ท ล ซ ม ฟ ซ ล ซ ฟ ม ร ด
ทา� นองกลับต้นแล้ว
๒) การประสานเสียงระหว่างเครื่องดนตรีต่างชนิดกัน คือ การบรรเลง
ด้วยการใช้เคร่ืองดนตรีต่างชนิดกัน และน�ามาดัดแปลง จังหวะท�านองใหม่ให้เหมาะสมกับ
เครอื่ งดนตรชี นดิ นน้ั จนเกดิ การบรรเลงทม่ี จี งั หวะและทา� นองเดยี วกนั มกี ารบรรเลงพรอ้ มกนั
๓) การประสานเสียงโดยการแปรท�านอง คือ การบรรเลงที่มีการดัดแปลง
พลกิ แพลงทา� นองของนกั ดนตรี ทา� ใหเ้ กดิ การประสานเสยี งขน้ึ แตจ่ ะถอื ทา� นองหลกั เปน็ สา� คญั
๑.๕ พ้ืนผวิ ของดนตรี
พื้นผิวของดนตรี คือ ลักษณะแนวเสียงต่าง ๆ ในเพลง ท้ังเสียงที่เกิดข้ึน
ในแนวตัง้ และแนวนอนตามหลกั ของดนตรีไทย
๑.๖ คีตลกั ษณ์
คีตลักษณ์ คือ ลักษณะหรือรูปแบบโครงสร้างของเพลงที่ก�าหนดขึ้น
โดยผปู้ ระพนั ธ์เพลง
คำ� ถำมท้ำทำย
สิ่งใดบ้างทท่ี า� ใหก้ ารบรรเลงดนตรีมีความไพเราะ
องคป์ ระกอบดนตรีและศัพทส์ ังคตี 89
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
องค์ประกอบดนตรมี ีความส�ำ คญั อย่างไร
๑ ทำ�ใหเ้ พลงมีความละเอยี ด (เฉลย ๓ เพราะองค์ประกอบดนตรี
๒ ทำ�ใหผ้ บู้ รรเลงเล่นดนตรเี ก่งขึ้น เป็นส่ิงท่ีทำ�ให้เพลงมีความสมบูรณ์
๓ ทำ�ใหเ้ พลงสมบูรณไ์ พเราะนา่ ฟัง มีความไพเราะนา่ ฟัง)
๔ ทำ�ใหเ้ นือ้ เพลงมีความหมายแปลกใหม่
89 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 2 ข้นั คิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้
๗. นักเรียนพิจารณาบัตรคำ�ศัพท์สังคีต ๒. ศัพทส์ ังคีต
บนกระดาน ดังนี้
กรอ กวาด ขับ
กรอ ขับ เดยี่ ว
การบรรเลงเครื่องดนตรี การบรรเลงเคร่ืองดนตรี การเปลง่ เสยี งออกไปเหมอื น
เอือ้ น โอด เถา ประเภทตี เช่น ระนาด ประเภทตี เช่น ระนาด การร้อง แต่มักใช้ในท�านอง
ฆ้องวง ใช้ ๒ มือตีสลับกัน ฆ้องวง โดยใช้ไม้ตี ลากไป ท่ีมีความยาวไม่แน่นอน เช่น
ขย้ี ครวญ ทอด ถ่ี ๆ เป็นการรัวเสียงเดียว บนเครอ่ื งดนตรี (ลกู ระนาด ขับเสภา
หรือลูกฆ้อง) การกวาดจะ
กวาด ครวญ ก ว า ด จ า ก เ สี ย ง สู ง ไ ป ต่� า เด่ียว
วิธีการร้องท่ีมีการสอดแทรก หรือเสียงต่�าไปสูงก็ได้
จากน้ันสุ่มเลือกตัวแทนนักเรียน เสียงเอื้อนยาว ๆ ใช้เฉพาะ การบรรเลงดว้ ยเครอ่ื งดนตรี
อธิบายความหมายของศัพท์สังคีต เพลงท่ีมีอารมณ์โศกเศร้า ประเภทด�าเนินท�านอง
แต่ละบตั รคำ�หน้าชนั้ เรยี น อย่างเดียว เช่น ระนาด
ศัพท์สังคีต ฆ้องวง ซอ ซึ่งอาจมีฉ่ิง ฉาบ
๘. นักเรียนร่วมกันสรุปความรู้เก่ียวกับ โหม่ง ประกอบจังหวะด้วย
องค์ประกอบดนตรี และศัพท์สังคีต เถา
เป็นความคิดรวบยอด เอ้ือน
ห ม า ย ถึ ง เ พ ล ง เ ดี ย ว กั น คือ ค�าศัพท์เฉพาะที่ใช้กับ
๙. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แตจ่ ะมอี ตั ราจงั หวะลดหลนั่ วิชาดนตรีและการขับร้อง ในการขับร้อง คือ การร้อง
โดยร่วมกันบอกว่าองค์ประกอบ กันไป คือ สามช้ัน สองชั้น เพื่อให้ทราบรายละเอียด ทา� นองโดยใชเ้ สยี งเปลา่ ไมม่ ี
ดนตรีด้านใดที่ทำ�ให้เพลงไพเราะ และชั้นเดียว โดยบรรเลง ในส่ิงท่ีเรียนได้ง่ายข้ึน ถ ้ อ ย ค� า อ อ ก เ สี ย ง ค ล ้ า ย
เพราะอะไร แล้วสรุปความคิด ติดต่อกัน สระเออ ในการบรรเลงดนตรี
รวบยอด หมายถึง การท�าส�าเนียงให้
ติดต่อกันสนิท จะเป็นจาก
๑๐. นักเรียนเลือกเพลงท่ีตนเองชื่นชอบ ขย้ี เสยี งสงู ไปต่�า หรอื เสียงต่า� ไป
มากท่ีสุด ๑ เพลง จากนั้นวางแผน วิธีบรรเลงดนตรี โดยเพิ่ม
ข้ันตอนการปฏิบตั งิ าน พยางค์ในประโยคเพลง ทอด สูงก็ได้
ให้มากข้ึนกว่าการบรรเลง โอด
ปกติ เช่น บรรเลงประโยค การผ่อนจังหวะให้ช้าลง วิธีการด�าเนินท�านองเพลง
เพลงน้ันให้เร็วข้ึนเป็น โดยมากมักจะบรรเลง อย่างหนึ่ง ซ่ึงด�าเนินไปอย่าง
หลายครั้งในเวลาเท่าเดิม ก่อนจะจบเพลง โหยหวน และโศกซึ้ง
90 ศลิ ปะ ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ศัพทส์ ังคตี ข้อใดใชร้ อ้ งในเพลงทม่ี อี ารมณ์โศกเศรา้
๑ ทอด (เฉลย ๓ เพราะการครวญจะใชร้ ้องสอดแทรก
๒ ขบั เสยี งเอื้อนยาว ๆ ใช้กบั เพลงทมี่ อี ารมณโ์ ศกเศรา้ )
๓ ครวญ
๔ เถา
สุดยอดคู่มือครู 90
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
กิจกรรมพัฒนำกำรอ่ำน St St St asean
ให้นักเรียนอา่ นค�าและความหมายของค�าต่อไปนี้ ep 3 ข้นั ปฏิบัติ
และสรปุ ความรู้
ค�าศัพท์ คา� อ่าน ความหมาย หลงั การปฏบิ ัติ
ตะโพน ตะ-โพน ชอื่ กลองสองหน�้ ชนดิ หนงึ่ หวั สอบท�้ ยสอบ กล�งปอ่ ง ๑๑. นักเรียนฟังการบรรเลงเพลงท่ี
มีข�รอง ตีด้วยมือ ใช้บรรเลงกำ�กับจังหวะหน้�ทับ เลือกไว้ แล้วเขียนบรรยายบทเพลง
ในวงป่ีพ�ทย์ ท่ีฟังตามองค์ประกอบด้านต่าง ๆ
โดยการใชศ้ พั ทส์ งั คตี ลงในแบบบนั ทกึ
หน้�ทบั หน�้ -ทับ เสียงตีเครื่องดนตรีท่ีขึงด้วยหนังจำ�พวกเลียนเสียง และตรวจสอบความถกู ตอ้ ง พรอ้ มหา
ม�จ�กทับ (โทน) เชน่ ตะโพน กลองแขก แนวทางปรับปรุงแกไ้ ข
๑๒. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงท่ีเข้าใจเป็น
ความรูร้ ว่ มกนั ดังน้ี
เว็บไซต์แนะนำ� • การเรียนรู้เร่ือง องค์ประกอบ
องคป์ ระกอบของดนตรี www.panyathai.org.th ดนตรีและศัพท์สังคีตจะทำ�ให้เข้าใจ
เพลง อารมณ์ของเพลงได้ง่ายข้ึน
ผงั สรปุ สำระส�ำคญั และเกิดความซาบซงึ้ ในเพลงมากขึ้น
องคป์ ระกอบดนตรี ส่ิงที่ทำ�ให้เพลงมีคว�มสมบูรณ์ ep 4
และท�ำ ให้เข�้ ใจเพลงได้ง�่ ยข้นึ
ขัน้ สื่อสารและนำ� เสนอ
องคป์ ระกอบดนตรี ศพั ทท์ ใ่ี ชเ้ ฉพ�ะในดนตรี และก�รขบั รอ้ ง ๑๓. นกั เรยี นออกมาบรรยายองคป์ ระกอบ
และศัพทส์ ังคีต เพื่อให้ทร�บร�ยละเอียดในส่ิงท่ีเรียน ของบทเพลงที่ช่ืนชอบหน้าช้ันเรียน
ศัพท์สงั คตี ในดนตรไี ดง้ �่ ยขนึ้ โดยเพ่ือนและครูร่วมกันประเมินผล
และตรวจสอบความถูกตอ้ ง
องคป์ ระกอบดนตรีและศพั ท์สังคีต 91
5ep ข้นั ประเมนิ เพื่อเพมิ่ คณุ ค่า
บรกิ ารสังคม
และจติ สาธารณะ
๑๔. นักเรียนร่วมกันจัดทำ�ป้ายประกาศ
ศัพท์สังคีตท่ีควรรู้และตกแต่งให้
สวยงาม เพ่ือเผยแพร่ความรู้ให้กับ
ผู้อื่น
ศพั ทส์ ังคีต
91 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้ีวัด กิจกรรมการเรยี นรู้
ศ ๒.๑ ป.๖/๑ ๑. ให้นักเรียนฟังเพลงท่ีช่ืนชอบ ๑ เพลง แล้ววิเคราะห์ว่าเพลงนั้นมี
องค์ประกอบดนตรีอย่างไรบ้าง
๒. ให้นักเรียนส�ารวจความชื่นชอบเพลงของเพ่ือน ๆ ในช้ันเรียนว่า
เพ่ือนในชั้นเรียนส่วนใหญ่ชอบเพลงใดมากท่ีสุด และเพลงนั้นมี
องค์ประกอบดนตรีอย่างไร แล้วออกมาน�าเสนอหน้าช้ันเรียน
๓. ให้นักเรียนเลือกฟังเพลงไทยเดิมท่ีน่าสนใจ ๑ เพลง แล้วบอกว่า
เพลงนั้นมีการใช้ศัพท์สังคีตใดบ้าง ศัพท์สังคีตนั้นมีลักษณะอย่างไร
๔. ให้นักเรียนสรุปความส�าคัญขององค์ประกอบดนตรีและศัพท์สังคีต
ลงในแผนภาพความคิด ดังน้ี
ความส�าคัญ
ขององค์ประกอบดนตรี
และศัพท์สังคีต
แนวค�ำตอบ คา� ถามพัฒนากระบวนการคิด
๑. การประสานเสียงระหว่างเคร่ืองดนตรีต่างชนิดกันมีลักษณะอย่างไร
๑. เปน็ การบรรเลงด้วยเครือ่ งดนตรี ๒. การแปรท�านองยึดถือส่ิงใดเป็นส�าคัญ
ตา่ งชนดิ กนั มาดดั แปลงจงั หวะท�ำ นองใหม่ ๓. พื้นผิวของดนตรีท�าให้เพลงแตกต่างกันอย่างไร
๔. ศัพท์สังคีตมีประโยชน์ต่อผู้ฟังเพลงอย่างไร
ให้เหมาะสมกันจนเป็นเพลงที่มีจังหวะและ ๕. การกรอต่างจากการกวาดอย่างไร
ทำ�นองเดียวกัน
๒. จะถือทำ�นองหลกั เปน็ สำ�คญั 92 ศลิ ปะ ป.๖
๓. ทำ�ให้เพลงมเี สียงแตกตา่ งกันไป
๔. ท�ำ ใหผ้ ้ฟู งั เขา้ ใจเพลงได้งา่ ยขึ้น
๕. การกรอจะใช้ ๒ มอื ตสี ลบั กนั ถี่ ๆ
เป็นการรัวเสียงเดียว ส่วนการกวาดจะใช้
ไม้ตีลากไปบนเครอ่ื งดนตรี
สุดยอดคู่มือครู 92
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เปา้ หมายการเรยี นรู้
๒หน่วยการเรียนรู้ท่ี มาตรฐานการเรยี นรู้
เแคลระเอ่ื คงรดอ่ื นงตดรนีไตทรยีสากล มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
ดนตรีอย่างอิสระ ช่ืนชม และประยุกต์ใช้
ในชีวติ ประจำ�วนั
ตัวชีว้ ัด สมรรถนะส�ำ คญั ของผู้เรียน
● จำ� แนกประเภทและบทบำทหนำ้ ทเี่ ครือ่ งดนตรไี ทยและเครอื่ งดนตรีทมี่ ำจำกวัฒนธรรมต่ำง ๆ
๑. ความสามารถในการส่ือสาร
(ศ ๒.๑ ป.๖/๒) ๒. ความสามารถในการคิด
ผงั สาระการเรียนรู้ ๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ติ
เครือ่ งดนตรีไทย ๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
และเครือ่ งดนตรสี ากล
คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
เครื่องดนตรพี ้ืนบ้าน ประเภทของ
ของไทยในแตล่ ะภาค เคร่อื งดนตรีสากล ใฝเ่ รยี นรู้
ตวั ชี้วัดท่ี ๔.๑ ตัง้ ใจ เพยี รพยายาม
ประเภทและบทบาทหน้าท่ขี อง เครื่องสาย เครอ่ื งเปา่ ลมไม้ ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกิจกรรม
เคร่อื งดนตรีพน้ื บา้ นของไทยในแต่ละภาค เครอื่ งตกี ระทบ การเรยี นรู้
เคร่อื งเป่าลม
เคร่ืองดนตรีพ้นื บา้ น เครอ่ื งดนตรี ทองเหลือง มุ่งมัน่ ในการทำ�งาน
ภาคเหนือ พ้ืนบ้านภาคกลาง ตวั ชีว้ ดั ที่ ๖.๑ ตงั้ ใจและรับผิดชอบ
เครือ่ งดนตรี เครือ่ งดนตรีประเภท ในการปฏบิ ัตหิ น้าทก่ี ารงาน
เคร่ืองดนตรพี นื้ บ้าน พืน้ บา้ นภาคใต้ ลิม่ น้วิ (คีย์บอรด์ )
ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ รกั ความเปน็ ไทย
ตัวชีว้ ดั ที่ ๗.๑ ภาคภูมใิ จใน
สาระสา� คัญ ขนบธรรมเนียมประเพณี ศิลปะ
วัฒนธรรมไทยและมคี วามกตญั ญกู ตเวที
เครื่องดนตรีพ้ืนบ้ำนของไทยในแต่ละภำคและเคร่ืองดนตรีสำกล แต่ละประเภทมีลักษณะ
รูปร่ำง เสียงและวิธีกำรบรรเลงท่ีแตกต่ำงกัน เม่ือน�ำมำบรรเลงร่วมกันจะท�ำให้เกิดควำมไพเรำะ
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุดประกายโครงงา น
นักเรียนแบ่งกลุ่มสำ�รวจวัสดุเหลือใช้ในท้องถิ่น แล้วร่วมกันประดิษฐ์
เครอ่ื งดนตรไี ทยหรอื เครื่องดนตรีสากลท่สี นใจ กลุม่ ละ ๑ ชนิด และทดลองเลน่
93 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตวั ชีว้ ัด จุดประกายความคิด
ศ ๒.๑ ป.๖/๒
ภาระงาน/ช้ินงาน
ป้ า ย ป ร ะ ก า ศ เ ค ร่ื อ ง ด น ต รี พ้ื น บ้ า น
ของไทย
ep 1 ข้นั สงั เกตSt
รวบรวมข้อมูล จากภาพมีเคร่ืองดนตรอี ะไรบ้าง
และเปน็ วงดนตรีของภาคใด
๑. นักเรยี นร่วมกันสนทนา โดยใชค้ �ำ ถาม
ดงั นี้ ๑. เครอ่ื งดนตรีพืน้ บ้านของไทยในแต่ละภาค
• นักเรียนรู้จักเคร่ืองดนตรีไทย เครือ่ งดนตรีพ้นื บำ้ นของไทยในแตล่ ะภำค เป็นสง่ิ ทสี่ ร้ำงควำมบนั เทงิ สนุกสนำนให้กบั
ชนิดใดบ้าง และเครื่องดนตรีดังกล่าว คนในท้องถ่ิน แบ่งออกเปน็ ๔ ประเภท ได้แก่ เครอ่ื งดดี เครอ่ื งสี เครื่องตี และเครื่องเป่ำ
จัดอยู่ในประเภทใด (ตัวอย่างคำ�ตอบ
ขลุ่ย เป็นเคร่ืองดนตรีประเภทเป่า ระนาด
และฆ้องวง เป็นเครอื่ งดนตรีประเภทตี)
• เครื่องดนตรีท่ีนักเรียนรู้จักเป็น
เคร่ืองดนตรขี องภาคใด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ภาคกลาง)
94 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 94
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 1asean
เครื่องดนตรพี น้ื บ้านของไทยในแตล่ ะภาค ข้ันสงั เกต
รวบรวมข้อมลู
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เคร่ืองดดี เชน่ เครอื่ งส ี เชน่ สะลอ้ เครอื่ งตี เชน่ กลองยำว เครอื่ งเปา่ เช่น ป่แี น เกี่ยวกับเคร่ืองดนตรีไทยท่ีตนเองรู้จัก
พิณ ซึง กลองชำตรี กลองทัด ป่ีกำหลอ แคน พ ร้ อ ม บ อ ก ป ร ะ เ ภ ท เ ค ร่ื อ ง ด น ต รี
โปงลำง แลว้ สรปุ ค�ำ ตอบเปน็ แผนภาพความคดิ
ดงั ตัวอย่าง
ซึ่งในแต่ละภำคมีควำมแตกต่ำงกัน ทั้งวิธีกำรบรรเลง รูปร่ำงลักษณะของเคร่ืองดนตรี
เครอ่ื งดนตรแี ต่ละประเภทจึงมีบทบำทหน้ำท่แี ตกตำ่ งกนั ดังน้ี เครอ่ื งดนตรไี ทย
๑.๑ ประเภทและบทบาทหนา้ ทขี่ องเครอื่ งดนตรพี น้ื บา้ นของไทยในแตล่ ะภาค เครื่องดดี เครื่องสี เคร่อื งตี เครือ่ งเป่า
เครอ่ื งดนตรพี น้ื บำ้ นของไทยในแตล่ ะภำคเปน็ เครอ่ื งดนตรที เี่ กดิ มำจำกภมู ปิ ญั ญำ
พิณ สะลอ้ รำ�มะนา ขลุย่
ท้องถ่ินของคนในแต่ละภูมิภำค สร้ำงสรรค์ประดิษฐ์ขึ้นมำเพื่อสร้ำงควำมสนุกสนำน จะเข้ ซอดว้ ง กลองยาว แคน
ผ่อนคลำยกันในยำมว่ำง หรือใช้เพ่ือประกอบพิธีกรรม เทศกำล งำนบุญ ประเพณีต่ำง ๆ โปงลาง
ในทอ้ งถ่ิน ซง่ึ เครอ่ื งดนตรีพื้นบ้ำนของไทย ๔ ภำค มีลกั ษณะ ดังน้ี
๑) เครอ่ื งดนตรีพ้ืนบา้ นภาคเหนือ
เครื่องดนตรีพื้นบ้ำนภำคเหนือมีทั้งเครื่องดนตรีประเภทดีด สี ตี และเป่ำ
ซึ่งมีลักษณะและบทบำทหน้ำที่ในกำรบรรเลงแตกต่ำงกัน เคร่ืองดนตรีพื้นบ้ำนภำคเหนือ
ที่ควรรู้จกั มีดงั นี้
(๑) เคร่อื งดนตรพี ้นื บ้านภาคเหนือประเภทเคร่ืองดีด
พิณเพียะ มีคนั ทวน มสี ำยทัง้ แบบ ๒ สำย และ พิณเพยี ะ
๔ สำย กะโหลกพิณเพียะท�ำด้วยเปลือกน�้ำเต้ำ
ตัดคร่ึงหรือกะลำมะพร้ำว เวลำดีดใช้กะโหลก
ประกบติดหน้ำอกขยับเปิดปิดให้เกิดเสียงก้อง
กังวำน
บทบาทหน้าที ่ : ใช้บรรเลงทำ� นองดีดคลอไปกบั
บทขบั ร้อง
เคร่อื งดนตรไี ทยและเครื่องดนตรสี ากล 95
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เคร่อื งดนตรพี ้นื บา้ นข้อใดในอดีตมีหนา้ ทต่ี ีบอกสญั ญาณ
๑ กลองสะบดั ชยั (เฉลย ๑ เพราะกลองสะบัดชยั เปน็ กลองขนาดใหญ่
๒ ระนาดเอก มเี สยี งดงั กังวาน ในอดตี จงึ นำ�มาตีเพื่อบอกเหตกุ ารณ์
๓ กลองยาว หรือสญั ญาณต่าง ๆ)
๔ ทับ
95 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขน้ั คิดวิเคราะห์St
และสรุปความรู้ (๒) เครื่องดนตรพี น้ื บา้ นภาคเหนอื ประเภทเครอ่ื งสี
๓. นกั เรยี นวเิ คราะหจ์ �ำ แนกวา่ เครอ่ื งดนตร ี สะลอ้ เปน็ เครือ่ งดนตรปี ระเภทสี มีทงั้ ๒ สำย
ชนิดต่าง ๆ ท่ีได้ศึกษาและรวบรวม และ ๓ สำย คันชักจะอยู่ด้ำนนอกตัวสะล้อ
ขอ้ มลู ในขอ้ ๒ เปน็ คร่ืองดนตรีพนื้ บา้ น ด้ำนหลังกะโหลกเจำะเป็นรูปลวดลำยต่ำง ๆ
ของภาคใดบ้าง โดยสรุปเป็นแผนภาพ เวลำสีใช้ยำงสนถู ท�ำให้เกดิ เสยี ง
ความคดิ ดังตวั อย่าง บทบาทหน้าท่ี : ใช้บรรเลงท�ำนองประกอบ
กำรแสดงร่วมกับบทเพลงได้ทุกชนิด บรรเลง
เครอื่ งดนตรีพน้ื บ้านของไทย รว่ มเข้ำกับวงดนตรีตำ่ ง ๆ ได้ สะล้อ
ในแตล่ ะภาค
(๓) เครอ่ื งดนตรีพื้นบา้ นภาคเหนือประเภทเครอื่ งตี
ภาคเหนอื ภาคกลาง ภาคตะวนั ออก- ภาคใต้ กลองสะบัดชัย เป็นกลองสองหน้ำ
สะล้อ จะเข้ ขลุ่ย เฉียงเหนือ ร�ำ มะนา ขนำดใหญ่ หน้ำกลองหุ้มด้วยหนัง
ซอด้วง ขึงด้วยหมุด ตัวกลองประดับด้วย
กลองยาว พณิ ไมแ้ กะสลกั ทำ� ใหด้ ูสวยงำม
โปงลาง บทบาทหน้าที่ : ในอดีตใช้ตีบอก
แคน สัญญำณ เช่น ตีบอกสัญญำณกำร
โจมตีข้ำศึก ปัจจุบันใช้ตีประกอบ
ขบวนแห่ หรอื แสดงในงำนต่ำง ๆ กลองสะบัดชัย
(๔) เครอ่ื งดนตรีพนื้ บา้ นภาคเหนอื ประเภทเครอื่ งเป่า
ปีแ่ น เป็นป่ปี ระเภทลนิ้ คู่ ทำ� ด้วยไม้เนอ้ื แข็ง มี ๒ ขนำด คอื ปแี่ น
ขนำดเล็กและขนำดใหญ่ ถำ้ ขนำดเลก็ เรยี กวำ่ แนนอ้ ย
ขนำดใหญเ่ รียกวำ่ แนหลวง
บทบาทหนา้ ท ี่ : ใชบ้ รรเลงรว่ มกบั ฆอ้ ง กลองแอว กลองตะโลด้ โปด๊
ใช้บรรเลงประกอบกำรฟ้อน
96 ศลิ ปะ ป.๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
กลองแอว มีล�ำ ตัวกลองยาว ภายในชุดกลอง หนา้ กลอง ขงึ ดว้ ยหนังวัว
มี ๓ ขนาด คอื กลองแอวเล็ก กลองแอวกลาง กลองหลวง
สุดยอดคู่มือครู 96
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
28 Step 2asean
๒) เครอ่ื งดนตรพี นื้ บ้านภาคกลาง ๔.๑ ขัน้ คดิ วเิ คราะห์
เครื่องดนตรีพื้นบำ้ นภำคกลำงท่ีถือว่ำเป็นเคร่ืองดนตรีประจ�ำภำคและเป็นที่ และสรปุ ความรู้
รจู้ กั กนั ทว่ั ไป ไดแ้ ก่ กลองยำว ทชี่ ำวบำ้ นชอบนำ� มำบรรเลงเพอ่ื สร้ำงควำมสนกุ สนำนในงำน แต่ ๔. นั ก เ รี ย น พิ จ า ร ณ า ภ า พ เ ค รื่ อ ง ด น ต รี
เนือ่ งจำกภำคกลำงเปน็ ภมู ิภำคทเี่ ปน็ แหล่งอำรยธรรมของประเทศ เปน็ ถิ่นที่ตง้ั ของเมืองหลวง พื้นบ้านชนิดต่าง ๆ จากนั้นร่วมกัน
ตง้ั แตอ่ ดตี จนถงึ ปจั จบุ นั มปี ระชำชนมำกมำยหลำยกลมุ่ อำศยั อยู่ จงึ ทำ� ใหเ้ กดิ ควำมหลำกหลำยทำง วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ อ ภิ ป ร า ย เ กี่ ย ว กั บ
วัฒนธรรมและควำมเป็นอยู่ ส่งผลให้ดนตรีพ้ืนบ้ำนภำคกลำงมีควำมหลำกหลำย เครอื่ งดนตรใี นภาพ ดังตัวอย่าง
เป็นกำรผสมผสำนกันระหว่ำงวัฒนธรรมรำษฎร์และวัฒนธรรมหลวง ท�ำให้วงดนตรีพื้นบ้ำน
ภำคกลำงมีกำรน�ำเคร่ืองดนตรีไทยมำผสมผสำนในวงดนตรีด้วย ซึ่งเครื่องดนตรีไทยท่ีน�ำมำ ช่ือเครื่องดนตรี คือ แคน
ใช้บรรเลง นอกจำกจะปรำกฏในภำคกลำงแล้ว ในภำคอ่ืน ๆ ยังได้น�ำเครื่องดนตรีเหล่ำน้ี เปนเครอ่ื งดนตรีประเภทใด เปา
ไปใชบ้ รรเลงร่วมด้วย เคร่ืองดนตรีพื้นบ้ำนภำคกลำงทีค่ วรรจู้ กั มดี งั น้ี เปน เครอ่ื งดนตรพี ้ืนบานของภาคใด
ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื
(๑) เคร่ืองดนตรพี นื้ บ้านภาคกลางประเภทเครื่องดดี มีหนาท่ีบรรเลงอยา งไร บรรเลงประกอบการ
ขับรอ งหรือบรรเลงรว มกบั วงโปงลาง
จะเข้ เป็นเครื่องดีด มี ๓ สำย ตวั จะเข้ มี ๒ ตอน ๔.๒ ชื่อเครือ่ งดนตรี คอื โทนชาตรี
คือ ตอนหัวและตอนหำง ระหว่ำงตัวจะเข้มีแป้น เปนเครือ่ งดนตรปี ระเภทใด ตี
รองรับสำยเรียกว่ำ นม มี ๑๑ อัน เพื่อส�ำหรับ จะเข้ ๔.๓ เปนเครื่องดนตรพี ้นื บานของภาคใด ภาคใต
นว้ิ กด เวลำบรรเลงใช้ไมด้ ดี มหี นาที่บรรเลงอยางไร บรรเลงประกอบการ
บทบาทหน้าที่ : ใช้บรรเลงด�ำเนินท�ำนองใน แสดงมโนราห และหนังตะลงุ
วงดนตรีไทยประเภทตำ่ ง ๆ มเี สียงสดใส ไพเรำะ
ช่อื เครอื่ งดนตรี คอื พิณเพียะ
(๒) เคร่ืองดนตรพี นื้ บา้ นภาคกลางประเภทเคร่ืองสี ๔.๔ เปน เครือ่ งดนตรีประเภทใด ดดี
เปนเครือ่ งดนตรีพนื้ บานของภาคใด ภาคเหนอื
ซอด้วง เป็นเคร่ืองสี มีเสียงสูง ก้องกังวำนเวลำสี กระบอกซอ ๔.๕ มีหนา ทบ่ี รรเลงอยางไร บรรเลงดดี คลอ
ท�ำด้วยไมเ้ น้ือแข็ง ลักษณะคลำ้ ยด้วงดักสตั ว์ ขงึ หนงั ด้ำนหน่ึงด้วย ไปกบั บทขับรอง
หนงั สตั ว์ มหี ยอ่ งและสำย ๒ สำยพำดขำ้ ม ปลำยบนผกู ตดิ กบั ลกู บดิ ซอด้วง
คนั ชกั สว่ นทเี่ ปน็ หำงมำ้ อยรู่ ะหวำ่ งสำยทง้ั ๒ สำย ขนำดคอ่ นขำ้ งเลก็ ช่อื เครือ่ งดนตรี คือ ระนาดเอก
บทบาทหนา้ ท ่ี : ใชบ้ รรเลงดำ� เนนิ ทำ� นองใหก้ บั วงดนตรไี ทย ประเภท เปน เคร่ืองดนตรีประเภทใด ตี
ตำ่ ง ๆ เปน เครื่องดนตรพี ื้นบานของภาคใด ภาคกลาง
มีหนา ทบ่ี รรเลงอยางไร บรรเลงเปนทาํ านอง
เครอ่ื งดนตรไี ทยและเครื่องดนตรสี ากล 97 ๔.๖ เพลงทมี่ ีความไพเราะ
ชื่อเครอ่ื งดนตรี คอื กลองสะบัดชัย
เปนเครื่องดนตรปี ระเภทใด ตี
เปนเครอ่ื งดนตรีพ้นื บานของภาคใด ภาคเหนอื
มหี นา ทีบ่ รรเลงอยา งไร ตบี อกสญั ญาณและ
ใชประกอบขบวนแห
ชือ่ เครอื่ งดนตรี คอื ซออู
เปนเครื่องดนตรปี ระเภทใด สี
เปน เครื่องดนตรีพื้นบานของภาคใด ภาคกลาง
มีหนาท่ีบรรเลงอยา งไร บรรเลงในวงดนตรีไทย
บรรเลงเสยี งทมุ ตา่ํ นมุ นวลใหก ับบทเพลง
97 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 2 ขั้นคิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้ (๓) เคร่อื งดนตรีพน้ื บา้ นภาคกลางประเภทเคร่อื งตี
๕. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า กลองยาว เป็นเครื่องตี ตัวกลองท�ำด้วยไม้ลักษณะกลมกลวง กลองยาว
เ กี่ ย ว กั บ ก า ร อ นุ รั ก ษ์ ด น ต รี ไ ท ย ขงึ หน้ำกลองด้วยหนงั มรี ปู รำ่ งยำว ใช้สะพำยเวลำตี
โดยใชค้ �ำ ถาม ดังนี้ บทบาทหน้าท ี่ : ใช้บรรเลงในจงั หวะทีส่ นกุ สนำน คึกคกั เร้ำใจ
เช่น ใชบ้ รรเลงประกอบขบวนแห่ งำนประเพณีหรือร�ำเถิดเทิง
• ถ้านักเรียนเป็นนักดนตรีไทย
ช่ือดังของประเทศ นักเรียนจะนำ� (๔) เคร่อื งดนตรพี ้ืนบา้ นภาคกลางประเภทเคร่อื งเป่า
เครอ่ื งดนตรพี น้ื บา้ นชนดิ ใดมาบรรเลง
แสดงให้ชาวตา่ งชาติชม เพราะอะไร ขลุ่ย เป็นเคร่ืองเป่ำ มักท�ำจำกไม้รวก ไม้ชิงชงั ปจั จุบนั ขลุ่ยอู้
ใช้วัสดุอื่น เช่น พลำสติก เจำะรูตำมยำว มีระยะห่ำง ขลุ่ยเพียงออ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ กลองสะบัดชัย เพราะ พอควร ส�ำหรับเอำน้ิวปิดและเปิดให้เป็นเพลง ขลยุ่ หลบี
เป็นกลองที่มีเสียงดังกังวาน ฟังแล้วจะให้ เม่ือเป่ำ ขลยุ่ มีหลำยชนิด เช่น
ความรสู้ กึ คกึ คกั และมลี ลี าการตที โี่ ลดโผน ขลุ่ยอู้ เป็นขลุ่ยขนำดยำวและใหญ่กว่ำขลุ่ยเพียงออ
น่าสนใจ) มเี สยี งต�ำ่ ใช้เฉพำะในวงปพ่ี ำทย์ดกึ ดำ� บรรพ์
ขลุ่ยเพียงออ เป็นขลุ่ยขนำดกลำง ใช้เป่ำและเป็น
๖. นักเรียนร่วมกันสรุปความรู้เก่ียวกับ หลักเทียบเสียงในวงเครอ่ื งสำย
เครอ่ื งดนตรพี นื้ บา้ นภาคตา่ ง ๆ ของไทย ขลุ่ยหลีบ เป็นขลุ่ยขนำดเล็ก มีเสียงสูงแหลม
เปน็ ความคิดรวบยอด ใช้เป่ำเขำ้ ค่กู บั ขลุ่ยเพียงออในวงเครื่องสำย
บทบาทหนา้ ท ่ี : ทำ� หนำ้ ทดี่ ำ� เนนิ ทำ� นอง สอดแทรกทำ� นอง
๗. นั ก เ รี ย น แ บ่ ง ก ลุ่ ม ส่ ง ตั ว แ ท น ม า ให้เกิดควำมไพเรำะในบทเพลงท้งั เสยี งสงู
จับสลากเลือกหัวข้อศกึ ษา ดังน้ี เสียงท้มุ ต่ำ�
• ภาคเหนอื คา� ถามท้าทาย
• ภาคกลาง
• ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ถา้ นักเรยี นจะจดั งานบวช จะน�าเครือ่ งดนตรพี นื้ บา้ น
• ภาคใต้ ภาคกลางชนิดใดไปบรรเลงในงาน เพราะเหตใุ ด
จากน้ันแต่ละกลุ่มร่วมกันวางแผน
ข้ันตอนการปฏบิ ัตงิ าน
98 ศลิ ปะ ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เครอ่ื งดนตรีพ้นื บ้านในขอ้ ใดเป็นเครอื่ งดดี
๑ ซงึ ซอดว้ ง (เฉลย ๓ เพราะพิณและพิณเพียะเป็นเคร่ืองดนตรี
๒ สะล้อ จะเข้ ท่ที �ำ ใหเ้ กิดเสยี งดนตรีด้วยวธิ ีการดดี จงึ เป็น
๓ พิณ พิณเพียะ เครอ่ื งดนตรีประเภทดดี )
๔ กลองชาตร ี ทบั
สุดยอดคู่มือครู 98
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก
St ขั้นปฏบิ ตั ิ
และสรปุ ความรู้
๓) เครือ่ งดนตรีพนื้ บ้านภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ (ภาคอีสาน) หลังการปฏบิ ัติ
(๑) เครอื่ งดนตรีพื้นบ้านภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ประเภทเครอ่ื งดีด
๘. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั สบื คน้ ขอ้ มลู
พณิ บำงครัง้ ชำวอสี ำนเรียกวำ่ ซงุ หรอื เตง่ พณิ เกี่ยวกับเคร่ืองดนตรีพื้นบ้านของไทย
ตวั พณิ ท�ำจำกไมข้ นุน มีลูกบิด หยอ่ ง และสำยพิณ ตามภาคท่ีจับสลากได้ แล้วเลือก
สว่ นสำยพณิ ทำ� มำจำกโลหะผสม เวลำบรรเลงจะใช้ เ ค ร่ื อ ง ด น ต รี ที่ ช่ื น ช อ บ ใ น ภ า ค น้ั น
วัสดทุ ี่เปน็ แผน่ บำง เช่น ไมไ้ ผ่เหลำ หรอื ปกิ๊ กตี ำรด์ ีดได้ มา ๓ ชนิด จากน้ันร่วมกันจัดทำ�
บทบาทหน้าที่ : พิณใช้บรรเลงท�ำนองหรือดีดแนว ป้ายประกาศเก่ียวกับเคร่ืองดนตรี
ประสำนเสียง หรือบรรเลงประสมวงดนตรีอื่น ๆ และ ท่เี ลอื กแลว้ ตกแต่งให้สวยงาม
บรรเลงประกอบกำรแสดง
๙. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันประเมิน
(๒) เครอ่ื งดนตรพี ื้นบ้านภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ประเภทเคร่ืองสี ตรวจสอบความถูกต้องของผลงาน
พร้อมเสนอแนวทางปรับปรุงแก้ไข
ซอบ้ัง หรือซอกระบอก ท�ำจำกไม้ไผ่ เป็นซอของ ใหด้ ขี นึ้
ชำวผูไ้ ทย (ภไู ท) มีเสียงเบำ
บทบาทหน้าท่ี : ใช้บรรเลงร่วมกับเครื่องดนตรี
ชนิดอื่น มีเสียงไพเรำะอ่อนหวำน ใช้บรรเลงท�ำนอง
ประกอบฟอ้ นผไู้ ทย (ภูไท)
ซอบง้ั
(๓) เครื่องดนตรพี นื้ บ้านภาคตะวันออกเฉยี งเหนือประเภทเครื่องตี
โปงลาง มีลักษณะคล้ำยระนำด แต่จะแขวนในแนวดิ่ง โปงลาง
มีเสียงลดหลน่ั กนั ไปตำมขนำดลูกระนำด
บทบาทหน้าที่ : ใช้บรรเลงท�ำนองร่วมกับวงดนตรี
ต่ำง ๆ เพื่อสร้ำงควำมสนุกสนำน มีเสียงก้องกังวำน
สดใส
เคร่อื งดนตรีไทยและเครอ่ื งดนตรสี ากล 99
เสริมความรู้ ครูควรสอน
หย่อง เป็นอุปกรณ์ที่ใช้รองรับสายของเครื่องดนตรีประเภทเคร่ืองสาย
เพ่ือรบั แรงสัน่ สะเทอื นจากสายลงส่ตู วั เครอ่ื งดนตรี ใหเ้ สียงกงั วานข้นึ
99 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ
St St St แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้ (๔) เคร่ืองดนตรีพื้นบา้ นภาคตะวันออกเฉยี งเหนือประเภทเครื่องเป่า
๑๐. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงท่ีเข้าใจเป็น แคน เป็นเคร่ืองดนตรีท่ีท�ำจำกไม้ไผ่ชนิดหนึ่ง แคน
ความรูร้ ่วมกัน ดงั นี้ มีขนำดต่ำง ๆ ประกอบเข้ำกันเป็นตัวแคน
เป็นเครื่องเป่ำท่ีมีลน้ิ โลหะ กำรเป่ำแคนจะใช้กำร
• เคร่ืองดนตรีไทยแบ่งเป็น ๔ เปำ่ ลมเขำ้ และดดู ลมออก มเี สยี งสดใส สนกุ สนำน
ประเภท ตามลักษณะการใช้งาน บทบาทหน้าท่ี : ใช้บรรเลงประกอบกำรขับร้อง
แ ต่ ล ะ ป ร ะ เ ภ ท มี รู ป ร่ า ง ลั ก ษ ณ ะ หรือบรรเลงในวงดนตรตี ำ่ ง ๆ เชน่ วงโปงลำง
แตกต่างกัน แต่เมื่อนำ�มาบรรเลง
ร่วมกันจะทำ�ให้เกดิ ความไพเราะ ๔) เครอ่ื งดนตรพี ืน้ บ้านภาคใต้
ดนตรีพื้นบ้ำนภำคใต้จะเน้นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีและเครื่องเป่ำ
ep 4
เปน็ หลกั เครอ่ื งดนตรพี ืน้ บำ้ นภำคใตท้ คี่ วรร้จู กั มีดงั น้ี
(๑) เครอ่ื งดนตรพี ้ืนบา้ นภาคใต้ประเภทเครือ่ งตี
ข้นั สอ่ื สารและน�ำเสนอ กลองชาตรี ใช้บรรเลงในวงปี่พำทย์ชำตรี เล่นคู่กับ กลองชาตรี
โทนชำตรี ที่ท�ำให้มีขนำดเล็กเพื่อพกพำได้สะดวก
๑๑. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม นำ � เ ส น อ ในกำรขนย้ำยไปมำขณะเดินทำงไปแสดง มีเสียงดัง
ป้ายประกาศเครื่องดนตรีพ้ืนบ้าน ตุ๊ก บำงคร้งั เรยี ก กลองต๊กุ
ของตนเองหน้าช้ันเรียน โดยเพื่อน บทบาทหนา้ ท่ี : ใชบ้ รรเลงในวงปพี่ ำทย์ และบรรเลง
กลุ่มอื่นและครูร่วมกันประเมินผล ประกอบกำรแสดงหนังตะลงุ
และตรวจสอบความถูกต้อง
(๒) เครือ่ งดนตรพี ื้นบ้านภาคใต้ประเภทเครอ่ื งเป่า
5ep ข้ันประเมินเพ่อื เพ่มิ คุณค่า ป่กี าหลอ เปน็ ปท่ี ท่ี �ำดว้ ยไม้ เลำป่ีมรี ู ๗ รู มรี ูดำ้ นล่ำง ป่ีกาหลอ
บริการสงั คม หัวแม่มือ ๑ รู ปำกล�ำโพงปี่เป็นปำกบำน เพื่อใช้
และจติ สาธารณะ ขยำยเสียง
บทบาทหน้าที่ : ใช้บรรเลงในวงดนตรีกำหลอ
๑๒. นักเรียนนำ�ป้ายประกาศเก่ียวกับ บรรเลงในงำนศพ
ดนตรีพื้นบ้านไปติดบริเวณโรงเรียน
หรือชุมชนในจุดที่น่าสนใจ เพื่อ ค�าถามทา้ ทาย
เผยแพรค่ วามรู้ใหก้ ับผ้อู ื่น
นักเรียนรจู้ ักเคร่อื งดนตรีพนื้ บา้ นภาคใต้ชนิดใดอีกบ้าง
และเคร่อื งดนตรนี ้นั มีเสียงอยา่ งไร
100 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 100
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กจิ กรรมการเรยี นรู้ท่ี ๑ ศ ๒.๑ ป.๖/๒
๑. ให้นักเรียนเลือกเครื่องดนตรีพื้นบ้ำนที่สนใจ ๑ ชนิด แล้วบอกบทบำท
หน้ำที่ของเคร่ืองดนตรีน้ัน
๒. ให้นักเรียนฟังกำรบรรเลงดนตรีพ้ืนบ้ำนภำคใดก็ได้ ๑ ภำค แล้วบันทึก
ผลกำรฟังลงในแบบบันทึก ดังนี้
แบบบันทึกการฟังการบรรเลงดนตรีพ้ืนบ้าน
๑. กำรบรรเลงดนตรีที่ฟังเป็นดนตรีพ้ืนบ้ำนของภำค
๒. เครื่องดนตรีพื้นบ้ำนท่ีใช้ในกำรบรรเลง ได้แก่
๓. ควำมรสู้ กึ ทไ่ี ดฟ้ งั
๔. เสยี งของเครอื่ งดนตรี
๕. เครื่องดนตรีใดที่มีบทบำทในกำรบรรเลงน้ี
๓. ใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั จดั ทำ� ปำ้ ยรณรงค์ กำรอนรุ กั ษด์ นตรพี นื้ บำ้ น โดยแบง่ เปน็
๓-๔ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มออกแบบป้ำย และน�ำเสนอผลงำนหน้ำช้ันเรียน
คา� ถามพฒั นากระบวนการคิด แนวค�ำตอบ
๑. เคร่ืองดนตรีพื้นบ้ำนของไทยในแต่ละภำคมีควำมส�ำคัญอย่ำงไร
๒. เครื่องดนตรีใดบ้ำงท่ีมีบทบำทหน้ำที่คล้ำยกัน ๑. เป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น ทำ�ให้คน
๓. เพรำะเหตุใดในสมัยอดีตจึงใช้กลองสะบัดชัยตีบอกสัญญำณ ในทอ้ งถน่ิ ผอ่ นคลาย ไดร้ บั ความสนกุ สนาน
๔. เคร่ืองดนตรีพ้ืนบ้ำนสะท้อนให้เห็นถึงส่ิงใด
๕. กำรอนุรักษ์ดนตรีพื้นบ้ำนมีแนวทำงอย่ำงไรบ้ำง ๒. สะลอ้ กบั ซอดว้ ง
๓. เพราะกลองสะบดั ชัยมเี สยี งดังกังวาน
เคร่อื งดนตรไี ทยและเครื่องดนตรสี ากล 101 ใหค้ วามรสู้ กึ เรา้ ใจ
๔. วถิ ชี วี ิต ประเพณี วฒั นธรรม
และความเปน็ อยขู่ องคนในท้องถ่นิ
๕. ชมการแสดงดนตรพี น้ื บ้านเปน็ ประจ�ำ
ทุกคร้งั ทีม่ โี อกาส ฝึกเลน่ ดนตรีพ้ืนบา้ น
101 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้วี ดั จดุ ประกายความคดิ
Stศ ๒.๑ ป.๖/๒
ภาระงาน/ชน้ิ งาน นักเรียนจะใช้เครื่องดนตรสี ากลชนดิ ใดบา้ ง
มาบรรเลงเพอื่ สร้างบรรยากาศในการจดั งานในภาพ
ป้ายประกาศเครอ่ื งดนตรีสากล
ep 1 ข้นั สังเกต
รวบรวมขอ้ มูล
๑. นักเรยี นร่วมกนั สนทนา โดยใช้ค�ำ ถาม
ดังน้ี
• นักเรียนรู้จักเคร่ืองดนตรีสากล
ชนิดใดบ้าง (ตัวอย่างคำ�ตอบ กลองชุด
กตี าร์ ไวโอลิน)
๒. สุ่ ม เ ลื อ ก ตั ว แ ท น นั ก เ รี ย น อ ธิ บ า ย
เก่ียวกับลักษณะเคร่ืองดนตรีสากล
ทตี่ นเองรจู้ กั หน้าช้ันเรยี น
๒. ประเภทของเคร่ืองดนตรีสากล
เครื่องดนตรีสากลแต่ละประเภทมีรูปร่าง ลักษณะและวิธีการบรรเลง
ท่ีแตกต่างกัน และมีลักษณะเสียงแตกต่างกันไปตามลักษณะของเคร่ืองดนตร ี
เครื่องดนตรีสากล แบ่งออกเปน็ ๕ ประเภท ดงั นี้
102 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 102
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๒.๑ เครอื่ งสาย Step 1asean
ข้ันสังเกต
รวบรวมขอ้ มูล
เครื่องสาย เป็นเครื่องดนตรีที่มีสำยเป็นหลัก สำยของเคร่ืองดนตรีอำจเป็นโลหะผสม ๓. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เอ็นขงึ ให้ตงึ และปรบั ระดับเสยี งได้ เกดิ เสียงโดยกำรสีหรอื ดีด เกี่ยวกับเครื่องดนตรีสากลที่ตนเอง
บทบาทหนา้ ท่ี : ใช้บรรเลงด�ำเนินท�ำนองเพลงและประสำนเสียง รู้จักมาให้มากท่ีสุด แล้วเขียนสรุป
เป็นแผนภาพความคดิ ดงั ตัวอยา่ ง
ไวโอลนิ วิโอลา เชลโล ดับเบิลเบส กลองชดุ
กตี าร์ ทรัมเป็ต
ฟลตู เคร่ืองดนตรี เปยี โน
สากล
กีตาร์ ฮาร์ป แมนโดลิน แบนโจ เมโลเดียน อิเล็กโทน
ไวโอลนิ
ค�าถามท้าทาย
นกั เรยี นคิดว่าไวโอลนิ มเี สียงที่ให้
ความรสู้ กึ อย่างไร
เคร่อื งดนตรีไทยและเครอ่ื งดนตรีสากล 103
รอบรู้อาเซียนและโลก
a saeseaann
แบนโจท�ำ ใหเ้ กดิ เสยี งดว้ ยการดดี นยิ มเลน่ ในกลมุ่ นกั รอ้ ง นกั ดนตรชี าวอเมรกิ นั
เป็นเครื่องดนตรีท่ีถือกำ�เนิดขึ้นโดยพวกทาสนิโกรผิวดำ�ทางตอนใต้ของ
ทวปี อเมรกิ า
103 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คดิ วิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒.๒ เครอ่ื งเปา่ ลมไม้
๔. นักเรียนวิเคราะห์จำ�แนกประเภทของ เครื่องเป่าลมไม้ เป็นเคร่ืองดนตรีที่ท�ำให้เกิดเสียงด้วยกำรเป่ำลมผ่ำนช่องไปในท่อท�ำให้
เครอื่ งดนตรีสากลชนดิ ตา่ ง ๆ ทต่ี นเอง เกิดเสียงต่ำง ๆ เป็นเคร่ืองดนตรีท่ีท�ำจำกไม้ แต่ปัจจุบันบำงชนิดท�ำจำกโลหะ และวัสดุ
รวบรวมได้ในข้อ ๓ เป็นแผนภาพ สงั เครำะห์
ความคดิ ดงั ตัวอย่าง บทบาทหน้าท่ี : ใช้บรรเลงด�ำเนินท�ำนอง
เครือ่ งดนตรีสากล ๑) เคร่อื งเปา่ ลมไม้ชนิดไม่ใชล้ นิ้ เชน่ ฟลูต ปกิ โกโล ขลยุ่ รีคอรเ์ ดอร์
เคร่อื งสาย เคร่ืองเป่าลม เคร่ืองเปา่ ลม เครือ่ งดนตรี เครื่องตี
ไวโอลิน ไม้ ทองเหลือง ปร(คะเียภบ์ ทอลร่ิม์ดน) ้วิ กระทบ
กีตาร์ กลองชุด
เบสไฟฟา้ ฟลูต ทรมั เป็ต เปยี โน
อเิ ล็กโทน
เมโลเดยี น
ฟลตู ปกิ โกโล ขลยุ่ รคี อร์เดอร์
๒) เครอ่ื งเปา่ ลมไมช้ นดิ ใชล้ น้ิ คลารเิ นต็ แซก็ โซโฟน
แบ่งเป็น ๒ ประเภท ไดแ้ ก่
(๑) ประเภทล้นิ เดีย่ ว
เชน่ คลำริเนต็ แซก็ โซโฟน
(๒) ประเภทลนิ้ คู่
เช่น โอโบ บำสซูน องิ ลิชฮอร์น
คอนทรำบำสซูน
โอโบ บาสซูน องิ ลิชฮอรน์ คอนทราบาสซนู
104 ศิลปะ ป.๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ปิกโกโล เป็นเคร่ืองดนตรีที่มีเสียง คลาริเน็ตและฟลตู มสี ง่ิ ใดท่ตี า่ งกัน
สดใสและแหลมมาก เมอื่ น�ำ ไปบรรเลง
ในวงออร์เคสตราจะได้ยินเสียงของ ๑ ประเภทเครอ่ื งดนตรี (เฉลย ๓ เพราะคลาริเน็ตเป็นเครอื่ งเปา่ ลมไม้
ปกิ โกโลชดั เจน
๒ วธิ กี ารเกิดเสียง ชนดิ ล้นิ เดีย่ ว แต่ฟลตู เปน็ เครอ่ื งเป่าลมไม้
๓ ลิน้ เปา่ ชนดิ ไม่ใช้ล้ิน)
๔ วสั ดทุ ่ใี ช้ทำ�เครอื่ งดนตรี
สุดยอดคู่มือครู 104
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๒.๓ เครื่องเป่าลมทองเหลือง Step 2asean
ข้ันคิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
เคร่ืองเป่าลมทองเหลือง เป็นเคร่ืองดนตรีท่ีท�ำจำกโลหะ เฟรนช์ฮอร์น ๕. นักเรียนพิจารณาภาพเคร่ืองดนตรี-
เป็นประเภทกลุ่มแตร เป็นเครื่องดนตรีท่ีมีปำกเป่ำหรือ ทรอมโบน สากลชนิดต่าง ๆ จากน้ันร่วมกัน
ท่ีเรียกว่ำ ก�ำพวด ท�ำให้เกิดเสียงโดยกำร เป่ำลมให้เกิด อภิปรายเก่ียวกับเคร่ืองดนตรีในภาพ
กำรส่ันสะเทือนที่ริมฝีปำกของผู้เป่ำเข้ำไปในปำกเป่ำ โดยใชค้ �ำ ถาม ดงั นี้
เคร่ืองเป่ำลมทองเหลืองจะมีท่อลมท�ำด้วยโลหะขนำด
ตำ่ ง ๆ • จากภาพคือเคร่ืองดนตรีชนิดใด
และเป็นเคร่ืองดนตรปี ระเภทใด
บทบาทหน้าที่ : ใช้บรรเลงด�ำเนินท�ำนองเพลงและ
ประสำนเสยี งไปพรอ้ มกับเคร่อื งดนตรอี น่ื • เคร่ืองดนตรีในภาพมีลักษณะ
อย่างไร
๖. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้
เ ก่ี ย ว กั บ เ ค ร่ื อ ง ด น ต รี ส า ก ล เ ป็ น
ความคดิ รวบยอด
ทรัมเป็ต ทูบา คอร์เน็ต
ยูโฟเนียม ซูซาโฟน บาริโทน
ความรรู้ อบโลก ค�าถามทา้ ทาย
ซูซำโฟน เป็นเคร่ืองเป่ำลม- ถ้าจะบรรเลงดนตรีในงานบวช
ทองเหลืองท่ีใหญ่ที่สุด ต้ังข้ึนให้กับ จะเลอื กเครอื่ งเป่าลมทองเหลอื ง
จอหน์ ฟลิ ปิ ซซู ำ นกั ประพนั ธเ์ พลงผคู้ วบคมุ
วงดนตรีของอเมริกำ ชนดิ ใด เพราะเหตใุ ด
เคร่ืองดนตรไี ทยและเครือ่ งดนตรีสากล 105
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ เสริมความรู้ ครูควรสอน
เคร่ืองดนตรีสากลขอ้ ใดเปน็ เคร่อื งเปา่ ลมทองเหลืองทัง้ หมด ยูโฟเนียม เป็นเคร่ืองดนตรีที่มี
๑ ทรอมโบน ทูบา (เฉลย ๑ เพราะเป็นเคร่ืองเป่าลมทองเหลือง เสียงนุ่มนวล ทุ้มลึก และหนักแน่น
๒ ทรัมเปต็ ฮาร์ป ส่วนข้อ ๒ ทรัมเป็ตเป็นเครื่องเป่าลมทองเหลือง ใช้บรรเลงเสยี งตา่ํ ได้ดี คำ�วา่ ยโู ฟเนยี ม
๓ มาราคสั ไซโลโฟน แตฮ่ าร์ปเปน็ เคร่ืองสาย ขอ้ ๓ มาราคสั และไซโลโฟน มาจากภาษากรีก หมายถงึ เสียงดี
๔ แมนโดลนิ แบนโจ เป็นเคร่ืองตกี ระทบ ข้อ ๔ แมนโดลินและแบนโจเป็น
105 สุดยอดคู่มือครู
เครอื่ งสาย)
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คิดวเิ คราะห์
St St และสรปุ ความรู้
๒.๔ เคร่ืองตีกระทบ
๗. นักเรียนแบ่งกลุ่ม แล้วส่งตัวแทน เครอ่ื งตกี ระทบ เป็นเครอื่ งดนตรที เี่ กดิ จำกกำรเคำะหรอื กำรส่ันสะเทอื น ระฆังราว
จบั สลากเลือกหัวข้อศกึ ษา ดังนี้ เพ่อื ใหเ้ กิดเสียง
บทบาทหน้าที่ : ใช้ก�ำกับจังหวะให้กับเพลง และบำงเครื่องตี
• กลมุ่ ท่ ี ๑ เคร่ืองสาย ใชด้ ำ� เนินท�ำนองและประสำนเสยี งได้
• กลุ่มท ่ี ๒ เคร่อื งเป่าลมไม้
• กลมุ่ ท ่ี ๓ เครอ่ื งเปา่ ลมทองเหลอื ง ๑) เครื่องตีที่มีระดับเสียงแน่นอน คือ
• กลุ่มท่ี ๔ เคร่อื งตกี ระทบ
• กลุม่ ท่ ี ๕ เครื่องดนตรีประเภท เครอ่ื งตีท่มี ีระดบั เสียงสูง-ตำ�่
ลมิ่ นวิ้ (คียบ์ อรด์ ) มาริมบา ไวปราโฟน ไซโลโฟน เบลไลรา
จากน้ันแต่ละกลุ่มร่วมกันวางแผน
๒) เคร่ืองดนตรีที่มีระดับเสียงไม่แน่นอน คือ เครื่องดนตรีท่ีไม่มีระดับ
ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั ิงาน
เสียงสงู -ต่�ำเปน็ เครอ่ื งก�ำกบั จงั หวะ
ep 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ
แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้
๘. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั สบื คน้ ขอ้ มลู กลองเบส กลองสแนร์ กลองทิมพะนี
เก่ียวกับเคร่ืองดนตรีสากลประเภท
ที่จับสลากได้ แล้วเลือกเคร่ืองดนตรี
๕ ช นิ ด จ า ก น้ั น ร่ ว ม กั น จั ด ทำ �
ป้ายประกาศ อธิบายข้อมูลเก่ียวกับ
เครื่องดนตรีที่เลือก แล้วตกแต่ง
ให้สวยงาม
กลองคองกา กลองบองโก กลองชุด
106 ศลิ ปะ ป.๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
กลองบองโก เป็นกลองคู่ มี ๒ ลูก เล็ก ๑ ลูก ใหญ่ ๑ ลูก ขณะที่ตีกลอง
ผู้ตีกลองจะหนีบกลองท้ัง ๒ ใบ ให้อยู่ระหว่างขาทั้ง ๒ ข้าง ด้วยหัวเข่า
หรือวางตงั้ ไวบ้ นขาต้ังโลหะ แลว้ ใชป้ ลายนิว้ มือและฝ่ามือตี
สุดยอดคู่มือครู 106
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ข้ันปฏบิ ัติ
และสรุปความรู้
หลังการปฏบิ ตั ิ
๒.๕ เครอื่ งดนตรีประเภทลมิ่ นว้ิ (คยี บ์ อรด์ )
เคร่ืองดนตรีประเภทลิ่มน้ิว (คีย์บอร์ด) เป็นเครื่องดนตรีท่ีมีล่ิมนิ้วส�ำหรับกด เพ่ือให้ ๙. นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันประเมิน
เกดิ เสยี งสงู -ตำ่� ตำ่ ง ๆ หรอื เรยี กอกี อยำ่ งหนง่ึ วำ่ คยี ์ เมอ่ื กดคยี จ์ ะทำ� ใหก้ ลไกภำยในตวั เครอื่ ง ตรวจสอบความถูกต้องของผลงาน
เกิดกำรส่ันสะเทอื น และเกดิ เป็นเสียงตำ่ ง ๆ พร้อมเสนอแนวทางปรับปรุงแก้ไข
บทบาทหน้าท ี่ : ใช้บรรเลงดำ� เนนิ ท�ำนอง มที งั้ เสยี งสดใส ไพเรำะ นุ่มนวล อ่อนหวำน ใหด้ ขี ึ้น
ออร์แกน ๑๐. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจเป็น
ความรู้รว่ มกัน ดังนี้
เปียโน เครอ่ื งดนตรี อิเล็กโทน
• เครื่องดนตรีสากลแต่ละประเภท
มีรูปร่างและเสียงที่แตกต่างกัน
มีบทบาทหน้าท่ีการใช้งาน การดูแล
รกั ษาทแ่ี ตกตา่ งกนั เมอื่ น�ำ มาบรรเลง
ร่วมกันจะทำ�ให้เกิดความไพเราะ
น่าฟงั
ประเภทลิ่มน้ิว
คีย์บอร์ดไฟฟ้า แอกคอร์เดียน
เมโลเดียน
ค�าถามท้าทาย
เคร่ืองดนตรีประเภทลม่ิ นว้ิ ชนดิ ใด
ทีเ่ หมาะแกก่ ารบรรเลงเด่ียวมากที่สุด เพราะเหตใุ ด
เครอื่ งดนตรไี ทยและเครอ่ื งดนตรีสากล 107
รอบรู้อาเซียนและโลก
a saeseaann
เปยี โนเปน็ เคร่อื งดนตรที ีพ่ ัฒนามาจากเครอ่ื งดนตรชี นิดใด
๑ ฮารป์ ซิคอรด์
๒ คยี บ์ อร์ด
107 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St Step 4
ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ กิจกรรมพัฒนาการอ่าน
๑๑. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม นำ � เ ส น อ ให้นักเรยี นอ่านคา� และความหมายของค�าต่อไปนี้
ป้ายประกาศเคร่ืองดนตรีสากลของ
ตนเองหน้าชั้นเรียน โดยเพื่อน ค�าศัพท์ คา� อ่าน ความหมาย
แ ล ะ ค รู ร่ ว ม กั น ป ร ะ เ มิ น ผ ล แ ล ะ บรรเลง บนั -เลง กำรทำ� เสยี งเพลงด้วยเคร่อื งดนตรี
ให้ขอ้ เสนอแนะเพ่ิมเตมิ
ภูมปิ ัญญำ พมู -ปนั -ยำ พ้ืนเพควำมรู้ควำมสำมำรถ
5ep ขน้ั ประเมินเพอ่ื เพมิ่ คุณค่า
บริการสังคม วัฒนธรรม วดั -ทะ-นะ-ทำ� สงิ่ ทที่ �ำควำมเจรญิ งอกงำมให้แกห่ มคู่ ณะ
และจติ สาธารณะ
วถิ ชี ีวิต วิ-ถ-ี ชี-วดิ ทำงดำ� เนนิ ชวี ติ
๑๒. นักเรียนรวบรวมผลงานของตนเอง
และเพ่ือน ๆ มาจัดเป็นนิทรรศการ ผังสรุปสาระส�าคัญ
เ ค รื่ อ ง ด น ต รี พื้ น บ้ า น ข อ ง ไ ท ย
และเคร่อื งดนตรีสากล เพ่อื เผยแพร่ เครอ่ื งดนตรีพ้นื บ้าน เคร่ืองดนตรีพื้นบ้ำนของไทยในแต่ละ
ความรู้ให้กับผู้อื่น ของไทยในแต่ละภาค ท้องถ่ิน มีลักษณะแตกต่ำงกันไปเป็น
เครื่องดนตรไี ทยและ เอกลักษณ์ของท้องถิ่น สะท้อนให้เห็นถึง
เครือ่ งดนตรีสากล ภูมิปัญญำ วิถีชีวิตของคนในท้องถ่ิน
เป็นมรดกท้องถ่ินที่ควรอนุรักษ์ไว้ให้คงอยู่
สืบไป
ประเภทของ เคร่ืองดนตรีสำกลแต่ละประเภทมีรูปร่ำง
เครอื่ งดนตรีสากล ลักษณะ วิธีกำรบรรเลงและเสียงที่แตกตำ่ ง
กนั เมอื่ นำ� มำบรรเลงรว่ มกนั จะทำ� ใหเ้ กดิ เปน็
เพลงท่ีไพเรำะ
108 ศิลปะ ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
A. ไวโอลิน B. แซก็ โซโฟน C. ทรัมเปต็
D. เบลไลรา E. อเิ ลก็ โทน F. คลารเิ นต็
ข้อใดเปน็ เคร่อื งดนตรีประเภทเดียวกัน
๑ B, F ๒ B, C (เฉลย ๑ เพราะเป็นเครอ่ื งเป่าลมไม้
๓ A, D ๔ E, F เหมอื นกัน)
สุดยอดคู่มือครู 108
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กจิ กรรมการเรียนรทู้ ่ี ๒ ศ ๒.๑ ป.๖/๒
๑. ให้นักเรียนชมกำรแสดงดนตรีสำกล แล้วบันทึกผลลงในแบบบันทึก ดังน้ี
แบบบันทึกการชมการแสดงดนตรีสากล
๑. กำรแสดงน้ีใช้เครื่องดนตรีสำกลประเภทใดบ้ำง
๒. มีเคร่ืองดนตรีสำกลอะไรบ้ำง
๓. เครื่องดนตรีสำกลท่ีใช้มีหน้ำท่ีอะไรบ้ำง
๔. บทเพลงที่บรรเลงมีจังหวะอย่ำงไร
๕. นักเรียนรู้สกึ อย่ำงไรเมือ่ ชมกำรแสดงนี้
๒. ให้นักเรียนส�ำรวจควำมชื่นชอบดนตรีสำกลของตนเอง แล้วบอกว่ำ แนวคำ� ตอบ
เคร่ืองดนตรีที่ช่ืนชอบเป็นเครื่องดนตรีประเภทใด มีบทบำทหน้ำท่ีใด
ในวงดนตรี ๑. ใชบ้ รรเลงด�ำ เนินทำ�นองและประสานเสียง
๒. คึกคกั ต่นื เต้น เรา้ ใจ
คา� ถามพัฒนากระบวนการคดิ ๓. เปยี โน ไวโอลิน แซ็กโซโฟน
๑. เคร่ืองดนตรีสำกลประเภทเครื่องสำยมีหน้ำท่ีอย่ำงไร ๔. กลองชดุ มารมิ บา กลองทิมพะนี
๒. เครื่องเป่ำลมทองเหลืองให้ควำมรู้สึกอย่ำงไรเมื่อบรรเลง ๕. ฟลูตไม่ใช้ล้ิน ส่วนคลาริเน็ตใช้ล้ินเดี่ยว
๓. เครื่องดนตรีชนิดใดบ้ำงท่ีเหมำะสมในกำรใช้บรรเลงเดี่ยว
๔. เครื่องดนตรีสำกลชนิดใดบ้ำงที่มีหน้ำที่ก�ำกับจังหวะ ในการเปา่
๕. ฟลูตและคลำริเน็ตแตกต่ำงกันอย่ำงไร
เครอ่ื งดนตรีไทยและเคร่อื งดนตรสี ากล 109
109 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เปา้ หมายการเรียนรู้
มาตรฐานการเรียนรู้ ๓หน่วยการเรียนรู้ที่
มาตรฐาน ศ ๒.๑ เครือ่ งหมายและ
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง สญั ลักษณท์ างดนตรี
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
ดนตรีอย่างอิสระ ชื่นชม และประยุกต์ใช้
ในชีวติ ประจำ�วัน
สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รยี น ตัวชีว้ ัด
๑. ความสามารถในการส่ือสาร ● อ่าน เขยี นโนต้ ไทยและโน้ตสากลท�านองงา่ ย ๆ (ศ ๒.๑ ป.๖/๓)
๒. ความสามารถในการคิด
๓. ความสามารถในการแก้ปญั หา ผังสาระการเรียนรู้ เครอื่ งหมายและ
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชีวติ สญั ลกั ษณ์ทาง
๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี โน้ตเพลงไทย
ดนตรี
คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์
โนต้ เพลงสากล
ใฝ่เรียนรู้
ตัวชว้ี ัดท่ี ๔.๑ ต้ังใจ เพียรพยายาม สญั ลกั ษณ์โนต้ การบันทึกโน้ต สัญลักษณ์โนต้ กุญแจประจา� หลกั
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้ เพลงไทย เพลงไทย เพลงสากล
มงุ่ มน่ั ในการท�ำ งาน การอ่านโนต้ โนต้ เพลงไทย บันไดเสียง ตวั หยดุ
ตัวชีว้ ัดท่ี ๖.๑ ตง้ั ใจและรับผดิ ชอบ เพลงไทย อตั ราจงั หวะ ๒ ช้ัน เส้นก้นั ห้อง เครอื่ งหมาย
ในการปฏิบัติหนา้ ทกี่ ารงาน การอา่ น ก�าหนดจงั หวะ
โนต้ เพลง
รกั ความเปน็ ไทย
ตัวชี้วัดท่ี ๗.๓ อนุรักษ์และสืบทอด สาระสา� คญั
ภมู ปิ ัญญาไทย
เครื่องหมายและสัญลักษณ์ทางดนตรีเป็นส่ิงท่ีใช้แทนจังหวะและเสียง ท�าให้ผู้ขับร้องและบรรเลงดนตรี
เข้าใจจังหวะ ท�านองของเพลง สามารถบรรเลงเพลงได้ถูกต้องตามจังหวะและมีความไพเราะ
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
นักเรียนแบ่งกลุ่ม รวบรวม ออกแบบและจัดทำ�สมุดโน้ตเพลงไทย
กลุม่ ละ ๒๐ เพลง
สุดยอดคู่มือครู 110
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
จุดประกายความคิด ตวั ช้ีวัด
เพลง จับมือกันไว้ ศิลปิน : ธงไชย แมคอินไตย์ ศ ๒.๑ ป.๖/๓
อยากจะท�าอะไร อย่างท่ีเคยคิดไว้ จะไปดวงดาว อาจจะไกลเกินไป Stภาระงาน/ช้นิ งาน
แต่ท�าไม่ได้ ดังใจ หากเราน้ันคิดไว้ คนเดียว
อยู่คนเดียวล�าพัง แบกความหวังนั้นไว้ อาจจะเจอทางไกล อาจจะดูคดเคี้ยว อา่ นเขยี นโน้ตเพลงไทยที่ชน่ื ชอบ
ไม่นานในใจ คงจะระอา หากเดินไปคนเดียว จะหลงทาง
ถ้าหลายดวงใจ ช่วยกันฟันฝ่า ถ้าแม้นมีเรา ช่วยกันทุกอย่าง ep 1 ขั้นสงั เกต
หันหน้ากันมา แล้วร่วมใจ ถึงแม้ทางไกล ก็ไม่กลัว
หลายหลายก�าลัง รวมแล้วก็ยิ่งใหญ่ แม้บางที ทางนั้นจะมืดมัว รวบรวมข้อมูล
หากฝันจะไกล ก็ไม่ท้อ อย่างน้อย มือเราจับกันไว้
จับมือไว้ แล้วไปด้วยกัน จับมือไว้ แล้วไปด้วยกัน ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม
เหมือนว่าไม่มีวัน จะพรากไป (พรากไป) เหมือนว่าไม่มีวัน จะพรากไป (พรากไป) ดังน้ี
ท�าอะไร ได้ดังฝันใฝ่ ถ้าเราร่วมใจ ท�าอะไร ได้ดังฝันใฝ่ ถ้าเราร่วมใจ
จุดหมายท่ีฝันกันไว้ ก็คงไม่เกินมือเรา จุดหมายท่ีฝันกันไว้ ก็คงไม่เกินมือเรา • โน้ตเพลงไทยท่ีนักเรียนเคยเห็น
จุดหมายที่ฝันกันไว้ ก็คงไม่เกินมือเรา มีลักษณะอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
เป็นตัวโน้ตพยัญชนะภาษาไทย เขียนใน
จากเนอื้ เพลง ถา้ นกั เรียนเปน็ ผู้ขบั ร้อง ตาราง ๘ ช่อง)
จะถ่ายทอดอารมณ์เพลงอยา่ งไร
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกยี่ วกบั โนต้ เพลงไทย จากหนงั สอื เรยี น
และแหล่งเรยี นร้อู ืน่ ๆ
๑. โนต้ เพลงไทย
โน้ตเพลงไทยเป็นส่ิงท่ีท�าให้ผู้ขับร้องและบรรเลงดนตรีเข้าใจเพลงมากข้ึน
ท�าให้สามารถขับร้องและบรรเลงดนตรีได้ถูกต้อง ซึ่งโน้ตเพลงไทยจะแตกต่างจาก
โน้ตเพลงสากล คือ โน้ตเพลงไทยจะใช้สัญลักษณ์ภาษาไทย ส่วนโน้ตเพลงสากล
จะใชส้ ัญลกั ษณ์ตัวโน้ตลักษณะตา่ ง ๆ ส่งิ ที่เกี่ยวขอ้ งกบั โน้ตเพลงไทย มีดังนี้
เครอื่ งหมายและสัญลกั ษณท์ างดนตรี 111
111 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คิดวิเคราะห์
St
และสรุปความรู้ ๑.๑ สญั ลักษณ์โนต้ เพลงไทย
๓. นกั เรยี นพจิ ารณาตวั อยา่ งโนต้ เพลงไทย ตัวโน้ต คือ เคร่ืองหมายและสัญลักษณ์ที่ใช้เขียนแทนเสียงดนตรี
แ ล้ ว นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ ว่ า ในโน้ตเพลงไทย จะใช้ภาษาไทยแทนเสยี ง ซ่งึ มีลักษณะ ดังนี้
ประกอบด้วยตัวโน้ตหรือสัญลักษณ์ เสียงสงู
อะไรบ้าง และทำ�หน้าท่ีอะไรในเพลง ท = ที
แล้วสรปุ เป็นแผนภาพความคิด ล = ลา ส�าหรบั โน้ตทม่ี เี สยี งสงู จะใช้ � เขียนไว้บนตัวโน้ต
๔. นักเรียนจับคู่ ร่วมกันวิเคราะห์ ซ = ซอล และโน้ตทม่ี เี สยี งตา�่ จะใช้ ฺ เขยี นไวด้ า้ นล่างตัวโน้ต
ฟ = ฟา เช่น ด� ม� ฟํ ล� โด มี ฟา ลา เสียงสูง
และเขียนสัญลักษณ์โน้ตเพลงไทยที่ ม = มี
กำ�หนด แลว้ อา่ นออกเสยี งใหถ้ ูกต้อง ร = เร ฟฺ ซฺ รฺ ทฺ ฟา ซอล เร ที เสียงต�า่
ดังตวั อย่าง ด = โด
โด มี ฟา เร เสียงสงู (ดํ มํ ฟํ ร)ํ
ซอล ลา ที มี เสยี งต่าํ (ซ ฺ ล ฺ ทฺ ม)ฺ เสยี งต่ํา
มี โด เร ที เสียงต่าํ (ม ฺ ดฺ รฺ ทฺ) ๑.๒ การบันทึกโน้ตเพลงไทย
ลา ลา มี ซอล เสยี งสูง (ลํ ลํ มํ ซ)ํ
การบันทึกโน้ตเพลงไทย จะแบ่งเปน็ ๘ ห้องตอ่ ๑ บรรทัด และในแตล่ ะ
หอ้ ง จะบันทึกโนต้ ๔ ตวั ๓ ตัว ๒ ตวั ๑ ตวั หรือไมม่ ีตัวโน้ตกไ็ ด้ ซง่ึ หากห้องใดไม่มี
การบันทึกโน้ตจะใช้สัญลักษณ์ - แทนต�าแหน่งของตัวโน้ตที่อยู่ในห้องเป็นการบอก
ความยาวของเสียงตัวโน้ตทอ่ี ย่ขู า้ งหนา้ ให้มีเสียงยาวขนึ้
�_ ความยาวเสยี งเทา่ กับ ๑/๔ จงั หวะ
�__ ความยาวเสียงเทา่ กบั ๑/๒ จงั หวะ
�___ ความยาวเสยี งเทา่ กบั ๓/๔ จงั หวะ
�____ ความยาวเสยี งเทา่ กบั ๑ จงั หวะ
112 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 112
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๑.๓ การอา่ นโน้ตเพลงไทย St Step 2asean
โน้ตเพลงไทย มีการอ่านจากซ้ายไปขวา และต้องอ่านโดยให้เวลาเท่ากัน
ทกุ บรรทดั ขนั้ คดิ วเิ คราะห์
และสรุปความรู้
๑.๔ โน้ตเพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ช้ัน
อัตราจังหวะ ๒ ช้ัน คือ อัตราจังหวะปานกลาง เพลงไทยอัตราจังหวะ ๕. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น อ่ า น โ น้ ต เ พ ล ง ไ ท ย
๒ ช้ัน นิยมใช้บรรเลงประกอบการแสดงโขน ละคร เพราะเป็นเพลงที่มีจังหวะ เพลงลาวดวงเดือน แล้ววิเคราะห์ว่า
เหมาะสมในการรา่ ยร�า และใชด้ า� เนนิ เรอื่ ง เปน็ เพลงทฟ่ี งั สบาย ๆ ไมช่ า้ หรอื เรว็ จนเกนิ ไป มีอัตรา จังหวะอ ย่างไร โด ย ค รู
ตัวอยา่ งโนต้ เพลงไทยอตั ราจงั หวะ ๒ ช้ัน คอยตรวจสอบความถูกต้องและ
ใหค้ ำ�แนะนำ�เพม่ิ เตมิ
เพลงลาวดวงเดือน
๖. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปความรู้
ความเข้าใจเก่ียวกับโน้ตเพลงไทยเป็น
แผนภาพความคิด
เนื้อร้อง-ทำ�นอง พระเจ้�บรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม ๗. นักเรียนเลือกเพลงไทยท่ีช่ืนชอบ
มาคนละ ๑ เพลง แล้ววางแผนขน้ั ตอน
โอ้ละหนอดวงเดือนเอย พี่มาเว้ารักเจ้าสาวค�าดวง การปฏิบัตงิ าน
โอ้ว่าดึกแล้วหนอพี่ขอลาล่วง อกพี่เป็นห่วงรักเจ้าดวงเดือนเอย
ขอลาแล้วเจ้าแก้วโกสุม (เอื้อน) พี่นี้รักเจ้าหนอขวัญตาเรียม ep 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ
จะหาไหนมาเทียมโอ้เจ้าดวงเดือนเอย เกสรดอกไม้ แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้
หอมกลิ่นเกสร คล้ายเจ้าสูเรียมเอย
หอมกลิ่นคล้าย หอมนั้นยังบ่เลย ๘. นักเรียนเขียนบันทึกโน้ตเพลงไทย
หอมกลิ่นกรุ่นครัน เอ๋ยเราละเหนอ ท่ี ต น เ อ ง ชื่ น ช อ บ แ ล้ ว ฝึ ก อ่ า น
เนื้อหอมทรามเชย
จนคล่องแคล่ว
คา� ถามทา้ ทาย
นักเรยี นจะแตง่ เพลงอัตราจังหวะ ๒ ชัน้
ทีม่ ีเนอื้ ร้องเกี่ยวกบั อะไร เพราะเหตุใด
เครื่องหมายและสัญลักษณท์ างดนตรี 113
113 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St St St ep 3 ขั้นปฏิบัติ เพลงลาวดวงเดือน (ทางบรรเลง)
แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมัตริู้
ท่อนที่ ๑ - ด รม - ซ - ด� - - - ร� ด� ด� ด� ด� ซ ล ด� ล ซม - ซ
๙. นักเรียนจับคู่กับเพ่ือนและร่วมกัน -ม ซม - ด� - ล - - ด� ล -ซ -ม รม ซ ม รด- ร
ฝึ ก อ่ า น โ น้ ต เ พ ล ง ข อ ง ต น เ อ ง ---- - - - - ด� ล ซ ด� - ร� - ม� - ซ� - - - ด� - ร� - ม� ซ� ร� ม� ร� ด� ล
ให้เพ่ือนฟังและบันทึกผลลงใน ---ล ซซซซ ---- - ซ -ล - - ด� ล ซมซล ซ ล ด� ล -ซซซ
แบบบันทึก แล้วร่วมกันประเมิน ---ม รรรร - ดรม - ซ - ด� - - - ร� ด� ด� ด� ด� ซ ล ด� ล ซม - ซ
ตรวจสอบความถูกต้อง - - - - - ด� - ม - ม ซม - ด� - ล - - ด� ล -ซ -ม รม ซ ม รด - ร
---ล ซซซซ ด� ล ซ ด� - ร� - ม� - ซ� - - - ด� - ร� - ม� ซ� ร� ม� ร� ด� ล
๑๐. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจเป็น ---ล ซซซซ ---- -ซ -ล - - ด� ล ซมซล - ด� ร� ม� -ร-ด
ความรรู้ ว่ มกนั ดงั น้ี ---ม รรรร
- - - - - ด� - ม - ม� ซ� ร� ม� ร� ด� ล - - ด� ล ซมซล -ด-ร -ม-ซ
• การศึกษาเก่ียวกับการบันทึก
และการอ่านโน้ตเพลงไทย ทำ�ให้ ทอ่ นท่ี ๒
เข้าใจโน้ตเพลง จังหวะ ทำ�นอง
และอารมณ์ของเพลงง่ายขน้ึ - - - ร� ด� ด� ด� ด�
ep 4 (ดํ รํ ดํ ล ดํ ซ ล ดํ) ด� ร� ด� ล ด� ซ ล ด� (ซ ล ซ ม ซ ร ม ซ) ซลซม ซรมซ
(ดํ รํ ดํ ล ดํ ซ ล ดํ) ด� ร� ด� ล ด� ซ ล ด� (ดํ ร ดํ ล - ซ - ม) ด� ร� ด� ล -ซ-ม
ขั้นสือ่ สารและน�ำเสนอ -ซ-ด ---- -ร-ม --รซ ---- รมซม รด-ร
---- ล ซ ด� ล ซมซร --ลซ ม ซ ล ด�
ดรมซ - ด� ร� ม� - ล - ด�
----
๑๑. นกั เรยี นแตล่ ะคอู่ อกมาอา่ นโนต้ เพลง - - - - ด ร ม ซ ล ซ ด� ล ซ ม ซ ร - ด� ร� ม� - ล - ด� - - ล ซ ม ซ ล ด�
ของตนเองหน้าช้ันเรียน โดยเพื่อน
และครูคอยตรวจสอบความถูกต้อง ท่อนที่ ๓ - ด� - ม ซ ล ซ ด� (ซ ล ซ ดํ ซ ล ซ ม) ซ ล ซ ด� ซลซม
และใหค้ ำ�แนะนำ�เพมิ่ เติม - ล - ด� ด� ซ ล ด� (ซ ล ซ ม ซ ร ม ซ) ซลซม ซรมซ
(- ดํ - ม ซ ล ซ ดํ) ซลซม
5ep ขัน้ ประเมนิ เพื่อเพิ่มคุณคา่ - - ร ม ซ ล ซ ด� - ด� - ม ซ ล ซ ด� (ซ ล ซ ดํ ซ ล ซ ม) ซ ล ซ ด� ซ ล ด� ซ
บริการสังคม - ล - ด� มลซม - - ร� ม ซ ล ซ ม ซลซม -ร-ด
และจติ สาธารณะ (- ดํ - ม ซ ล ซ ดํ) - ด� - ม ซ ล ด� ซ - - - - - ด� - ล -ซ -ม - ล - ด�
- - ร ม ซ ล ซ ด� ---- -มรด - ล ด� ร� ด� ล ด� ซ ลซมซ - ล - ด�
๑๒. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันฝึกแต่ง (- ดํ - ม ซ ล ดํ ซ) ---- -มรด - ล ด� ร� ด� ล ด� ซ ลซมซ
เนอื้ รอ้ งเพลงไทยอยา่ งงา่ ยทมี่ เี นอื้ หา -- -- -มรซ
เกยี่ วกบั โรงเรยี น แลว้ เขยี นโนต้ เพลง -- -- -มรซ
ดงั กลา่ วและฝกึ รอ้ งใหไ้ พเราะถกู ตอ้ ง
แลว้ น�ำ ไปรอ้ งในกจิ กรรมของโรงเรยี น 114 ศลิ ปะ ป.๖
ที่เกี่ยวข้อง เพ่ือสร้างความสุข
และความบนั เทิงให้กบั ผอู้ นื่
สุดยอดคู่มือครู 114
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กิจกรรมการเรยี นรูท้ ่ี ๑ ศ ๒.๑ ป.๖/๓
๑. ให้นักเรียนเลือกเพลงไทย ๑ เพลง แล้วฝึกเขียนโน้ตและอ่าน
ออกเสียงโน้ตให้ถูกต้อง
๒. ให้นักเรียนฝึกอ่านโน้ตเพลงไทย เช่น ลาวดวงเดือน แล้วออกมาอ่าน
หน้าชั้นเรียนทีละคน
ค�าถามพัฒนากระบวนการคดิ แนวคำ� ตอบ
๑. ถ้าอ่านโน้ตเพลงไม่ถูกต้องจะเกิดผลอย่างไร ๑. ท�ำ ให้บรรเลงหรือขบั รอ้ งไม่ถกู ต้อง
๒. การเขียนโน้ตเพลงมีประโยชน์อย่างไร ตามจังหวะ
๓. การบันทึกโน้ตเพลงไทยท่ีมีเสียงสูงและต่�าแตกต่างกันอย่างไร ๒. ท�ำ ใหท้ ราบจังหวะ ทำ�นองของเพลง
๔. เพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ช้ัน ให้ความรู้สึกอย่างไร ๓. การบนั ทกึ โนต้ เพลงไทยที่มีเสยี งสูง
๕. เพราะเหตุใดจึงนิยมใช้เพลงไทยอัตราจังหวะ ๒ ช้ัน บรรเลงประกอบ จะใส่ ํ ไวบ้ นตวั โนต้ ส่วนเสยี งตํา่ จะใส่ .
การแสดงโขน ละคร ไวด้ ้านล่างตวั โนต้
๔. นมุ่ นวล สบายๆผอ่ นคลายไมช่ า้ ไมเ่ รว็ มาก
๕. เพราะเปน็ เพลงทม่ี จี ังหวะปานกลาง
ไม่ช้าและไม่เร็วเกินไปเหมาะแก่การบรรเลง
ดำ�เนนิ เร่อื งราวในการแสดง
เครอื่ งหมายและสญั ลักษณ์ทางดนตรี 115
115 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตวั ชี้วัดSt ๒. โน้ตเพลงสากล
ศ ๒.๑ ป.๖/๓ โน้ตเพลงสากล เป็นสัญลักษณ์ท่ีใช้กันอย่างแพร่หลาย และมีรูปแบบ
เป็นมาตรฐานซง่ึ มเี คร่ืองหมายและสญั ลักษณต์ า่ ง ๆ ท่ใี ช้บนั ทกึ โนต้ ดังน้ี
ภาระงาน/ชน้ิ งาน ๒.๑ สญั ลักษณโ์ นต้ เพลงสากล
อ่าน เขยี นโน้ตดนตรีสากล ตัวโน้ต เป็นสัญลักษณ์ที่ใช้แทนความส้ันและยาวของเสียงดนตรี ซ่ึงมี
ลกั ษณะของตวั โนต้ ดังนี้
ep 1 ข้นั สังเกต
โน้ตตัวกลม โน้ตตัวขาว โน้ตตัวด�า โน้ตตัวเขบ็ต โน้ตตัวเขบ็ต โน้ตตัวเขบ็ต
รวบรวมข้อมูล หนึ่งช้ัน สองชั้น สามชั้น
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม ๒.๒ กญุ แจประจา� หลกั
ดังน้ี กุญแจประจ�าหลัก เป็นสิ่งที่ใช้ก�าหนดระดับเสียงของตัวโน้ต ท่ีบันทึก
• โน้ตเพลงสากลที่นักเรียนเคยเห็น ลงบนบรรทัด ๕ เส้น แบง่ ออกเป็น ดงั นี้
มีลักษณะอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ๑) กญุ แจซอล
เป็นตวั โน้ตเขียนเรยี งกนั บนบรรทดั ๕ เส้น) การเขียนกุญแจซอล จะเริ่มเขียนหัวกุญแจจากเส้นท่ี ๒ ของ
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล บรรทดั ๕ เส้น ซง่ึ โนต้ ตวั ใดกต็ ามทอ่ี ยู่บนคาบเสน้ ท่ี ๒ โนต้ ตวั นนั้ คอื โน้ตตัวซอล
เกยี่ วกบั โนต้ เพลงสากล จากหนงั สอื เรยี น
และแหล่งเรยี นรู้อ่ืน ๆ จากน้นั รว่ มกัน ๕ ๔ ๕๑๔๓๒
บอกว่าโน้ตเพลงสากลมีเคร่ืองหมาย ๒
และสญั ลกั ษณท์ ใ่ี ชบ้ นั ทกึ โนต้ อะไรบา้ ง เส้นท่ี ๒→ ๑
๓ ๖
๓. นักเรียนสังเกตภาพตัวโน้ตเพลงสากล
จากน้ันร่วมกันบอกว่า เป็นสัญลักษณ์ การอ่านกุญแจซอล การอ่านโน้ตที่มีกุญแจซอลเป็นกุญแจ
ทใี่ ชแ้ ทนสงิ่ ใด และลกั ษณะของตวั โนต้ ประจ�าหลักนั้น เม่ือทราบว่าโน้ตตัวใดก็ตามท่ีอยู่บนเส้นที่ ๒ เป็นโน้ตตัวซอล
เปน็ อยา่ งไรและมตี วั โนต้ อะไรบา้ ง กส็ ามารถไลต่ ามลา� ดบั ได้ ดงั นี้
๔. นกั เรยี นชมการสาธติ การเขยี นและอา่ น โด เร มี ฟา ซอล ลา ที
กุญแจประจ�ำ หลัก ดังนี้
116 ศลิ ปะ ป.๖
• กญุ แจซอล
• กุญแจฟา เสริมความรู้ ครูควรสอน
จากนน้ั รว่ มกนั บอกวา่ กญุ แจประจ�ำ หลกั
0 โนต้ ตวั กลม มอี ตั ราจังหวะ ๔ จงั หวะ
แตล่ ะตัวมวี ิธีเขยี นและอ่านอยา่ งไร
h โนต้ ตัวขาว มีอัตราจงั หวะ ๑ จงั หวะ
สุดยอดคู่มือครู 116
q โนต้ ตวั ดำ� มีอตั ราจงั หวะ ๑ จงั หวะ
๒๘๔๑๑๑
e โน้ตตัวเขบต็ หนง่ึ ช้นั มอี ตั ราจงั หวะ จังหวะของตวั ด�ำ
x โนต้ ตวั เขบ็ตสองชน้ั มอี ตั ราจังหวะ จังหวะของตวั ดำ�
r โน้ตตัวเขบต็ สามชนั้ มอี ตั ราจงั หวะ จงั หวะของตวั ด�ำ
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๒) กญุ แจฟา St Step 2asean
การเขยี นกญุ แจฟา จะเรม่ิ เขยี นหวั กญุ แจจากเสน้ ที่ ๔ ของบรรทดั
ขั้นคิดวิเคราะห์
๕ เส้น ซึ่งเป็นตวั ก�าหนดชอื่ โนต้ ตัวแรกของกญุ แจฟา และสรุปความรู้
เส้นที่ ๔→๑ ๒ ๑๔๕๒๓ ๕. นักเรียนฝึกเขียนตัวโน้ตบนบรรทัด
๕ เส้นท่ีมีกุญแจประจำ�หลัก จากนั้น
๓ รว่ มกนั วเิ คราะหแ์ ละแสดงความคดิ เหน็
โดยใชค้ ำ�ถาม ดังนี้
การอา่ นกญุ แจฟา การอา่ นโนต้ ทม่ี กี ญุ แจฟาเปน็ กญุ แจประจ�าหลกั
หากโน้ตตัวใดที่ถูกบันทึกบนคาบเส้นท่ี ๔ คือ โน้ตตัวฟา และอ่านโน้ตตัวอ่ืน • การเร่ิมเขียนกุญแจซอล จะต้อง
วธิ เี ดยี วกับการอ่านโนต้ ท่ีมีกุญแจซอลเปน็ กุญแจประจ�าหลกั ป ฏิ บั ติ อ ย่ า ง ไ ร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
เร่ิมเขียนหัวกุญแจคาบเส้นท่ี ๒ ของบรรทัด
๕ เสน้ )
• ตัวโน้ตที่เขียนคาบเส้นที่ ๒ ของ
๒.๓ บนั ไดเสยี ง บรรทัด ๕ เส้น คือโน้ตตวั ใด (ตวั ซอล)
บันไดเสียง คอื เสียงของตัวโนต้ ทีถ่ ูกนา� มาเรียงไวต้ ามลา� ดบั จากเสยี งต่า� • การเร่ิมเขียนกุญแจฟา จะต้อง
ไปหาเสียงสูง เรียกว่า บันไดเสียงขาขึ้น และเสียงสูงลงมาหาเสียงต�่า เรียกว่า ป ฏิ บั ติ อ ย่ า ง ไ ร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
บนั ไดเสียงขาลง
เริ่มเขียนหัวกุญแจคาบเส้นท่ี ๔ ของบรรทัด
๕ เสน้ )
๖. นักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับ
ตัวโน้ตสากลและกุญแจประจำ�หลัก
โดยใชค้ ำ�ถามกระตุ้นความคดิ ดงั นี้
บนั ไดเสยี งขาขึ้น-ขาลง • ตัวโน้ตท่ีเขียนบนบรรทัด ๕ เส้น
ในตำ�แหน่งเดียวกัน แต่ใช้กุญแจ
บันไดเสียงซีเมเจอร์ (C major) เป็นบันไดเสียงที่มีการไล่เสียง ประจำ�หลักต่างกัน เสียงของตัวโน้ต
โดยเร่มิ จากเสยี งโด และไลเ่ สียงขึ้นไปตามล�าดับคือ โด เร มี ฟา ซอล ลา ที โด ซึ่งใน จะเป็นอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
การไลเ่ สยี งน้ันเมื่อไลเ่ สยี งครบทงั้ ๘ เสยี ง คือ โดต่า� ถึงโดสูงเรยี กว่า 1 octave หรือ
คู่แปด และถ้าไล่เสียงจากเปียโนจะเร่ิมกดเสียงโดเป็นเสียงแรก และไล่เสียงข้ึนไป ทำ�ให้ตัวโน้ตมีเสียงต่างกัน โดยกุญแจ
เรื่อย ๆ โดยกดแต่คยี ์สขี าวไม่กดคยี ์สีด�าจนถงึ โดสูง
ประจำ�หลกั จะก�ำ หนดเสยี งของตวั โนต้ )
เคร่อื งหมายและสญั ลกั ษณท์ างดนตรี 117
ep 1 ขัน้ สังเกต
รวบรวมข้อมลู
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ๗. นักเรียนสังเกตภาพบันไดเสียงขาข้ึน
ข้อใดกลา่ วถกู ตอ้ งเกย่ี วกับกุญแจประจำ�หลัก และขาลงและศึกษาความรู้เก่ียวกับ
๑ เนอื้ เพลงที่มกี ุญแจฟาจะมเี สียงฟาถงึ โดเทา่ นัน้
๒ เน้อื เพลงทมี่ ีกุญแจซอลจะมีเสียงโดถึงซอลเท่าน้นั บนั ไดเสยี ง จากหนงั สอื เรยี นหนา้ ๑๑๗
๓ กญุ แจประจำ�หลกั ที่ตา่ งกนั ท�ำ ใหเ้ ขยี นตวั โน้ตตา่ งกนั
๔ กญุ แจประจำ�หลกั ท่ีตา่ งกนั ท�ำ ให้การออกเสยี งตัวโนต้ ตา่ งกัน จากนั้นร่วมกันบอกว่า การไล่ระดับ
(เฉลย ๔ เพราะกญุ แจประจ�ำ หลกั เป็นส่ิงทกี่ �ำ หนดเสียงของตวั โนต้ ทบี่ ันทกึ เ สี ย ง ข อ ง ตั ว โ น้ ต ใ น บั น ไ ด เ สี ย ง
บนบรรทดั ๕ เสน้ ทำ�ใหก้ ารออกเสยี งตวั โน้ตต่างกนั ) มีอะไรบ้าง มีการไล่ระดับอย่างไร
และบนั ไดเสยี งซเี มเจอร์ คอื บนั ไดเสยี ง
อยา่ งไร 117 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขนั้ คดิ วเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้
โนต้ บทเพลงไทยส�กลในบันไดเสยี งซเี มเจอร์ (C major)
๘. นักเรียนพิจารณาโน้ตเพลง พรปีใหม่ เพลงพรปีใหม่
บนกระดาน จากนน้ั รว่ มกนั วเิ คราะหว์ า่
ใ น โ น้ ต เ พ ล ง ดั ง ก ล่ า ว มี ตั ว โ น้ ต ทำ�นอง พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
หรือสญั ลักษณท์ างดนตรีอะไรบ้าง คำ�ร้อง พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพพ็ญรปศใ ิรหิ ม
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบมกี ญุ แจซอลเครอ่ื งหมาย ส วัส ดี วัน ป ใหม พา ให บรร ดา เรา ทาน รื่น
- รมย ฤกษ-ยาม ดี เปรม-ปรีดิ์ชื่น ชม ตาง สุข สม นิ - ยม ยิน
ประจุด เส้นน้อย โน้ตตัวดำ� โน้ตตัวขาว - ดี ขา วิง วอน ขอ พร จาก ฟา ให บรร ดา ปวงทาน สุข
- ศรี โปรด ประ ทานพร โดย ปรา นี ให ชาว ไทย ลวน มี โชค
เสน้ กั้นหอ้ ง) - ชัย ให บรร ดา ปวง ทาน สุข สันต ทุก วัน ทุก คืนชื่น-ชมใหสม ฤ
๙. นักเรียนฟังเพลงพรปีใหม่พร้อมกับ - ทัย ให รุง เรืองใน วัน ป ใหม ผอง ชาว ไทย จง ส - วัส
- ดี ต-ลอด ป จง มี สุข ใจ ต-ลอด ไป นับ แต บัด
ดู โ น้ ต เ พ ล ง ป ร ะ ก อ บ ไ ป ด้ ว ย แ ล ะ
ฝึกร้องตาม จากนั้นร่วมกันอภิปราย
เกี่ยวกับโน้ตเพลงดังกล่าว โดยใช้
คำ�ถาม ดงั น้ี
• ก า ร อ่ า น แ ล ะ ร้ อ ง โ น้ ต เ พ ล ง
ต้องมีทักษะอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
เข้าใจระดับเสียงสูง-ต่ําของตัวโน้ตและ
สัญลกั ษณต์ า่ ง ๆ เป็นโนต้ เพลง)
• โน้ตเพลงในบันไดเสียงเมเจอร์
มีลักษณะอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
เปน็ โนต้ เพลงทป่ี ระกอบดว้ ยตวั โนต้ ๘เสยี ง
จัดเรียงบนบรรทัด ๕ เส้น มีการไล่เสียง
เ ต็ ม เ สี ย ง ห รื อ มี เ สี ย ง ขั้ น ค ร่ึ ง เ สี ย ง
ไมม่ เี คร่อื งหมายแปลงเสียง)
- นี้ ให สิ้น ทุกขสุข เก-ษมเปรม ปรีดิ์ ส - วัส ดี วัน ป ใหม เทอญ
118 ศลิ ปะ ป.๖
เสริมความรู้ ครูควรสอน
เพลงพรปีใหม่ เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ลำ�ดับท่ี ๑๓ ในพระบาทสมเด็จ-
พระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระราชประสงค์
ที่จะพระราชทานพรปีใหม่แก่พสกนิกรชาวไทย ทรงพระราชนิพนธ์
ในเดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๔๙๔
สุดยอดคู่มือครู 118
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๒.๔ ตัวหยดุ St Step 1asean
ตัวหยดุ หมายถึง สัญลกั ษณท์ ่ีทา� ใหเ้ สยี งเงียบหรอื หยุดชว่ั ครู่ แต่จงั หวะ
ขั้นสงั เกต
ยังคงดา� เนินไปตลอด ตัวหยุดจะเขยี นบนบรรทดั ๕ เสน้ เหมอื นกบั ตวั โนต้ รวบรวมขอ้ มลู
ตวั หยุดแตล่ ะตวั มีลักษณะและอัตราจังหวะ ดังนี้
๑๐. นักเรียนสังเกตภาพตัวหยุด จากน้ัน
ศึกษาและรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับ
ตวั หยุด จากหนังสือเรยี นหน้า ๑๑๙
ตัวหยุดตัวกลม อัตราจังหวะเท่ากับโน้ตตัวกลม จากน้ันร่วมกันบอกว่า ตัวหยุด
คืออะไร มีอะไรบ้าง และมีอัตรา-
ตัวหยุดตัวขาว อัตราจังหวะเท่ากับโน้ตตัวขาว จังหวะอยา่ งไร
ตัวหยุดตัวด�า อัตราจังหวะเท่ากับโน้ตตัวด�า ep 2 ขน้ั คิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้
ตัวหยุดตัวเขบ็ตหนึ่งชั้น อัตราจังหวะเท่ากับโน้ตตัวเขบ็ตหนึ่งชั้น ๑๑. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และ
แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับตัวหยุด
ตัวหยุดตัวเขบ็ตสองชั้น อัตราจังหวะเท่ากับโน้ตตัวเขบ็ตสองชั้น โดยใชค้ ำ�ถาม ดงั นี้
ตัวหยุดตัวเขบ็ตสามชั้น อัตราจังหวะเท่ากับโน้ตตัวเขบ็ตสามชั้น • ตัวหยุดมีหน้าที่อย่างไรในโน้ต-
เพลง (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ท�ำ ให้เสียงเงียบ
๒.๕ เสน้ กั้นหอ้ ง
เส้นกั้นห้องมีลักษณะเป็นเส้นตรงแนวตั้งที่ขีดขวางบรรทัด ๕ เส้น ไปช่ัวครู่ แต่จังหวะยังคงดำ�เนินต่อไป
เพ่ือกั้นแบ่งโน้ตในแต่ละห้อง ให้มีจ�านวนจังหวะตามที่เคร่ืองหมายก�าหนดจังหวะ ตามเดิม)
ก�าหนดไว้ และใช้เส้นกน้ั หอ้ งคู่ เมือ่ ต้องการใช้กน้ั จบตอนหรอื จบท่อนเพลง • ตัวหยุดของตัวโน้ตแต่ละตัว
มีอัตราจังหวะอย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีอัตราจังหวะเท่ากับ
ตัวโน้ต)
เสน้ กน้ั หอ้ ง เส้นจบเพลง
เครอ่ื งหมายและสัญลักษณท์ างดนตรี 119
119 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 1 ขน้ั สงั เกต
St St รวบรวมขอ้ มลู
๒.๖ เคร่ืองหมายกา� หนดจงั หวะ
เคร่ืองหมายก�าหนดจังหวะ มีลักษณะเป็นตัวเลข ๒ ตัว ท่ีเขียนซ้อนกัน
๑๒. นักเรียนสังเกตภาพเครื่องหมาย คล้ายเลขเศษส่วน ใช้เพื่อแสดงจังหวะ และอัตราจังหวะของเพลง ซ่ึงจะเขียนกา� กับ
กำ�หนดจังหวะและศึกษาความรู้ ไว้หลงั กุญแจประจา� หลัก เชน่
เกี่ยวกับเคร่ืองหมายกำ�หนดจังหวะ
จากหนังสือเรียนหน้า ๑๒๐ จากน้ัน 24
ร่วมกันบอกว่าเครื่องหมายกำ�หนด ๑ หอ งเพลง มี ๒ จังหวะ
จังหวะในภาพคืออะไร มีหน้าท่ี 34
อย่างไร
๑ หอ งเพลง มี ๓ จงั หวะ
ep 2 ขัน้ คิดวิเคราะห์ 44
และสรปุ ความรู้ ๑ หอ งเพลง มี ๔ จงั หวะ
๑๓. นกั เรยี นฟงั โนต้ เพลงทมี่ เี ครอ่ื งหมาย เลขตัวบน เป็นเลขที่ก�าหนดว่าเพลงจะแบ่งออกเป็นห้องละก่ีจังหวะ
กำ � ห น ด จั ง ห ว ะ แ บ บ ต่ า ง ๆ ตามตวั เลขทก่ี า� หนด ดังนี้
แล้วร่วมกันอภิปราย และแสดง
ความคิดเห็น โดยใช้ค�ำ ถาม ดงั น้ี ตัวเลข ๑ ห้องเพลงมี
2 ๒ จังหวะ
• เครื่องหมายกำ�หนดจังหวะ 3 ๓ จังหวะ
มีความสำ�คัญต่อบทเพลงอย่างไร 4 ๔ จังหวะ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ใช้แสดงจังหวะและ เลขตวั ลา่ ง เปน็ เลขทก่ี า� หนดวา่ โนต้ ลกั ษณะใดจะเปน็ เกณฑต์ วั ละ ๑ จงั หวะ
ดงั นี้
อัตราจังหวะของเพลง เพื่อแสดงให้เห็น
ตัวเลข กําหนดตัวโน้ตเป็นตัวละ ๑ จังหวะ
ว่าโน้ตในแต่ละห้องเพลงมีกี่จังหวะ 1 โน้ตตัวกลม ( )
2 โน้ตตัวขาว ( )
เพ่ือให้ผู้ขับร้องและบรรเลงดนตรี 4 โน้ตตัวด�า ( )
8 โน้ตตัวเขบ็ตหน่ึงช้ัน ( )
สามารถขับร้องและบรรเลงได้ถูกต้อง 16 โน้ตตัวเขบ็ตสองช้ัน ( )
และง่ายขนึ้ )
120 ศิลปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 120
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๒.๗ การอ่านโน้ตเพลง St Step 1asean
การอ่านโน้ตเพลง ผู้อ่านจะต้องรู้ถึงระดับเสียงสูง-ต�่าของตัวโน้ตท่ีบันทึก
ขัน้ สังเกต
ลงบนบรรทัด ๕ เส้น และต้องมีความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับสัญลักษณ์ของตัวโน้ต รวบรวมข้อมูล
เพ่ือให้สามารถอ่านโน้ตเพลงได้ง่ายข้ึน การอ่านสัญลักษณ์ของตัวโน้ตท่ีเขียนชื่อ
ตัวโนต้ เป็นภาษาองั กฤษ มลี กั ษณะการอา่ น ดังน้ี ๑๔. นกั เรยี นฟงั ตวั อยา่ งการอา่ นโนต้ เพลง
และศึกษาความรู้เก่ียวกับการอ่าน
do re mi fa sol la ti โนต้ เพลง จากหนงั สอื เรยี นหนา้ ๑๒๑
จากน้ันร่วมกันสนทนาและบอกว่า
การอ่านตัวโน้ตต้องมีความเข้าใจ
โด เร มี ฟา ซอล ลา ที พ้ืนฐานอย่างไร และมีลักษณะ
ตัวอย่างเชน่ การอา่ นอย่างไร
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้
จากโน้ตเพลงจะมีตัวโน้ต ๖ ตัว ได้แก่ โด เร มี ฟา ซอล ลา และจะซ้�ากัน ๑๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
และมีลักษณะของตัวโน้ต ๒ ลักษณะ คือ โน้ตตัวด�าและตัวขาว ค ว า ม คิ ด เ ห็ น เ กี่ ย ว กั บ ก า ร อ่ า น
โน้ตเพลง โดยใชค้ �ำ ถาม ดังน้ี
เครอื่ งหมายและสญั ลกั ษณท์ างดนตรี 121
• การอ่านโน้ตเพลงบนบรรทัด
๕ เส้น ส่ิงสำ�คัญที่ผู้อ่านควรรู้
คือสิง่ ใด (ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ ระดบั เสียง
สงู -ต่าํ ของตวั โนต้ บนบรรทัด ๕ เสน้ )
• ถ้าผู้อ่านมีความเข้าใจพื้นฐาน
เ ก่ี ย ว กั บ สั ญ ลั ก ษ ณ์ ข อ ง ตั ว โ น้ ต
จะส่งผลดีอย่างไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
ทำ�ให้สามารถอ่านโน้ตเพลงได้ถูกต้อง
และง่ายขนึ้ )
๑๖. นกั เรยี นรว่ มกนั สรปุ ความรู้ ความเขา้ ใจ
ดงั นี้
• การอ่านโน้ตต้องมีความเข้าใจ
เร่ืองเครื่องหมายกำ�หนดจังหวะ
ท่ี กำ � ห น ด ไ ว้ ใ น แ ต่ ล ะ ห้ อ ง เ พ ล ง
และเขา้ ใจสญั ลกั ษณต์ วั โนต้ จะท�ำ ให้
อ่านโน้ตเพลงและเข้าใจโน้ตเพลง
ไดง้ ่ายขึ้น
121 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 3 ขั้นปฏบิ ัติ
แหลละังสกราุปรปควฏาิบมัตริู้
London Bridge
๑๗. นักเรียนฝึกอ่านและร้องโน้ตเพลง
หน้า ๑๒๒ จากการชมการสาธติ หรือ Andante Traditional
อาจชมจากสือ่ อนิ เทอร์เน็ตหรอื อื่น ๆ
โดยครูคอยตรวจสอบความถูกต้อง 44 4 fall - ing down,
และใหค้ ำ�แนะน�ำ อยา่ งใกล้ชิด
๑๘. นกั เรยี นจบั คกู่ บั เพอื่ น เลอื กบทเพลง Lon - don bridge is
ไทยสากลหรือเพลงสากลท่ีชอบ
๑ ทอ่ นของเพลงทเ่ี ลอื ก แลว้ ฝกึ เขยี น
โน้ตเพลงดังกล่าวลงบนบรรทัด fall - ing down, fall - ing down.
๕ เส้น แล้วฝึกร้องโน้ตเพลงที่เขียน
แลว้ บันทึกผลลงในแบบบนั ทกึ
fall - ing down,
๑๙. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจ Lon - don bridge is
เปน็ ความรรู้ ว่ มกัน ดงั น้ี
dy.
• โน้ตเพลงสากลเป็นเคร่ืองหมาย My fair la -
แ ล ะ สั ญ ลั ก ษ ณ์ ที่ ใ ช้ แ ท น จั ง ห ว ะ
และเสียงของดนตรี ทำ�ให้ผู้ขับร้อง Twinkle, Twinkle Little Star
และผู้บรรเลงดนตรีเข้าใจได้ง่าย
สามารถขับร้องและบรรเลงเพลง Moderato Traditional
ได้ถูกตอ้ งและไพเราะ
42 1 4 4
star; won - der
twin - kle, lit - tle
Twin - kle, How I
what you are, Up a - bove the world so high,
Like a dia - mond in the sky, Twin - kle, twin - kle,
lit - tle star; How I won - der what you are.
122 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 122
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 4asean
St St
กจิ กรรมพัฒนาการอา่ น ขน้ั สื่อสารและนำ� เสนอ
ใหน้ ักเรยี นอา่ นคา� และความหมายของค�าต่อไปนี้ ๒๐. นักเรียนแต่ละคู่ออกมาอ่านโน้ต
ดนตรีสากลหน้าช้ันเรียน โดยเพ่ือน
คา� ศัพท์ คา� อา่ น ความหมาย และครรู ว่ มกนั ตรวจสอบความถกู ตอ้ ง
และใหค้ �ำ แนะน�ำ เพ่ิมเตมิ
บรรเลง บนั -เลง การทา� เสยี งเพลงดว้ ยเคร่อื งดนตรี
5ep ขน้ั ประเมนิ เพ่อื เพิม่ คุณค่า
สัญลักษณ์ สัน-ยะ-ลกั ส่ิงทีก่ า� หนดนิยมกนั ข้นึ เพอ่ื ให้ใช้หมายความแทน บริการสังคม
อีกสิง่ หนงึ่ และจิตสาธารณะ
ผังสรุปสาระสา� คัญ
โน้ตเพลงไทย โ น้ ต เ พ ล ง ไ ท ย เ ป็ น เ ค ร่ื อ ง ห ม า ย แ ล ะ ๒๑. นักเรียนร่วมกันประเมินผลงานของ
เคร่อื งหมายและ สัญลักษณ์ที่ใช้ในเพลงไทย เพ่ือให้ ตนเอง เพอ่ื หาแนวทางในการพฒั นา
สัญลักษณท์ างดนตรี ผู้ขับร้องและบรรเลงดนตรีสามารถอ่านโน้ต ผลงานให้ดีข้ึน
เพลงและขับร้องบรรเลงดนตรีได้ถกู ตอ้ ง
๒๒. นักเรียนร่วมกันจัดทำ�ป้ายนิเทศ
โนต้ เพลงสากล โ น้ ต เ พ ล ง ส า ก ล เ ป็ น เ ค ร่ื อ ง ห ม า ย แ ล ะ เกี่ยวกับเคร่ืองหมายและสัญลักษณ์
สัญลักษณ์ที่ใช้แทนจังหวะและเสียงของ ทางดนตรีที่ควรรู้จัก เพ่ือเผยแพร่
ดนตรี ท�าให้ผู้ขับร้องและบรรเลงดนตรี ความรใู้ ห้กบั ผอู้ ่ืน
เข้าใจเพลงได้ง่าย สามารถขับร้องและ
บรรเลงเพลงไดถ้ กู ตอ้ งและไพเราะ ๒๓. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันแต่งเพลง
และเขยี นโนต้ เพลงงา่ ย ๆ ทมี่ ีเน้ือหา
เคร่อื งหมายและสญั ลกั ษณท์ างดนตรี 123 ในเรื่องที่สนใจ จากนั้นร่วมกัน
ฝึกร้องและบรรเลงดนตรีที่สามารถ
เล่นได้ประกอบเพลง แล้วนำ�ไป
ร่วมกิจกรรมการแสดงของโรงเรียน
หรือชุมชนในโอกาสท่ีเกี่ยวข้อง
เพื่อสร้างความสุขและความบันเทิง
ให้กับผู้อน่ื
123 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้ีวัด กจิ กรรมการเรยี นรทู้ ่ี ๒
ศ ๒.๑ ป.๖/๓ ๑. ให้นักเรียนเขียนแผนผังการกระจายอัตราจังหวะของตัวโน้ตโดยเร่ิมจาก
โน้ตตัวกลมไปจนถึงโน้ตตัวเขบ็ตสามช้ัน
๒. ใหน้ กั เรยี นเขยี นตวั โนต้ ลงในบรรทดั ๕ เสน้ ใหส้ มั พนั ธก์ บั กญุ แจประจา� หลกั
ท่ีก�าหนดให้ จากนั้นออกมาอ่านหน้าชั้นเรียน
๓. ให้นักเรียนเขียนตัวโน้ตลงบนบรรทัด ๕ เส้น ให้สัมพันธ์กับเคร่ืองหมาย
ก�าหนดจังหวะ จากนั้นออกมาอ่านหน้าช้ันเรียน
แนวคำ� ตอบ ค�าถามพฒั นากระบวนการคดิ
๑. ใชก้ �ำ หนดเสยี งของตัวโน้ต ๑. กุญแจประจ�าหลักมีความส�าคัญอย่างไร
๒. เป็นบันไดที่มกี ารไล่เสียงเต็มเสยี ง ๒. บันไดเสียงซีเมเจอร์มีลักษณะอย่างไร
มีเสียงขั้นคร่ึงเสียง มีตัวโน้ต ๘ เสียง ๓. เครอื่ งหมายใดทที่ า� ใหเ้ สยี งเงยี บไปชวั่ ครแู่ ตจ่ งั หวะยงั คงดา� เนนิ ตอ่ ไปตามเดมิ
๔. การอ่านโน้ตเพลงควรมีทักษะอย่างไร
และไมม่ ีเคร่อื งหมายแปลงเสียง ๕. เคร่ืองหมายก�าหนดจังหวะมีความส�าคัญต่อเพลงอย่างไร
๓. ตัวหยดุ
๔. เข้าใจระดับเสยี งสงู -ตาํ่ ของตวั โน้ต 124 ศิลปะ ป.๖
สัญลกั ษณต์ า่ ง ๆ ในโนต้ เพลง
๕. เพื่อแสดงให้เห็นว่าโน้ตในแต่ละห้องเพลง
มกี จี่ งั หวะเพอ่ื ใหผ้ ขู้ บั รอ้ งและบรรเลงดนตรี
สามารถขบั รอ้ งและบรรเลงดนตรไี ดถ้ กู ตอ้ ง
และง่ายขน้ึ
สุดยอดคู่มือครู 124
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เปา้ หมายการเรียนรู้
๔หน่วยการเรียนรู้ที่ มาตรฐานการเรยี นรู้
มาตรฐาน ศ ๒.๑
หลกั การรอ้ งเพลง เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ตวั ชว้ี ดั ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ
● ใช้เครอ่ื งดนตรีบรรเลงประกอบการร้องเพลง ดน้ สด ที่มจี ังหวะและทา� นองงา่ ย ๆ (ศ ๒.๑ ป.๖/๔) ดนตรีอย่างอิสระ ชื่นชม และประยุกต์ใช้
ในชีวติ ประจำ�วนั
ผงั สาระการเรียนรู้
สมรรถนะสำ�คญั ของผเู้ รยี น
หลกั การรอ้ งเพลง
๑. ความสามารถในการสือ่ สาร
๒. ความสามารถในการคิด
๓. ความสามารถในการแก้ปญั หา
๔. ความสามารถในการใชท้ ักษะชีวิต
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
การขบั รอ้ งเพลง คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
ใฝ่เรียนรู้
การรอ้ งเพลงประกอบดนตรีไทย หลกั การขับร้องเพลงไทย ตัวช้ีวดั ที่ ๔.๑ ตงั้ ใจ เพยี รพยายาม
การดน้ สด การสรา้ งสรรคร์ ปู แบบจงั หวะและ ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้
มุ่งม่ันในการท�ำ งาน
ทา� นองด้วยเคร่อื งดนตรี ตัวชวี้ ดั ท่ี ๖.๑ ต้ังใจและรับผดิ ชอบ
ในการปฏิบัตหิ นา้ ท่กี ารงาน
สาระส�าคญั รักความเป็นไทย
ตัวช้ีวัดท่ี ๗.๓ อนุรักษ์และสืบทอด
การขับร้องเพลงตามหลักการขับร้องจะท�าให้ขับร้องเพลงได้ไพเราะ ถูกต้องตรงตามจังหวะ ภูมิปญั ญาไทย
ถ่ายทอดอารมณ์ของเพลงได้ถูกต้อง ท�าให้ผู้ฟังเข้าใจเพลง และเกิดความซาบซ้ึง
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุดประกายโครงงาน
นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันเลือกเพลงท่ีชื่นชอบ และสร้างสรรค์ทำ�นองเพลง
ด้วยเครอ่ื งดนตรที ีถ่ นดั ขน้ึ มา ๑ เพลง
125 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตวั ชี้วัด จดุ ประกายความคิด
Stศ ๒.๑ ป.๖/๔
ภาระงาน/ชน้ิ งาน ถ้านกั เรยี นเปน็ กรรมการ
ตดั สินการประกวด
แบบบันทึกการสร้างสรรค์บทเพลง
โดยใชด้ นตรีประกอบจังหวะและท�ำ นอง ร้องเพลงจะเลือกบคุ คล
ทรี่ อ้ งเพลงอยา่ งไร
ep 1 ข้ันสังเกต
รวบรวมข้อมูล
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยใช้คำ�ถาม
ดังนี้
• นักเรียนช่ืนชอบนักร้องคนใด
มากท่ีสุด เพราะอะไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ
นภัทร อินทร์ใจเอ้ือ (กัน เดอะสตาร์)
เพราะมีน้ําเสียงดี ร้องเพลงได้ไพเราะ
หลายแนว)
• นกั เรยี นเคยมปี ระสบการณเ์ ขา้ รว่ ม
กิจกรรมการร้องเพลงหรือไม่ อย่างไร
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ เคย โดยเขา้ ร่วมประกวด
รอ้ งเพลงในกจิ กรรมวันแมแ่ ห่งชาติ)
126 ศิลปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 126
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
St Step 1asean
ข้นั สงั เกต
รวบรวมข้อมลู
การขบั รอ้ งเพลง ๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เก่ียวกับการขับร้องเพลงประกอบ
การขบั รอ้ ง คอื การเปลง่ เสยี งออกมาเปน็ ถอ้ ยค�าใหค้ รบถว้ นถกู ตอ้ งตามจงั หวะ ดนตรีไทย จากหนังสือเรียนและ
และทา� นองทก่ี �าหนดไว้ เสยี งที่เปล่งออกมาจะตอ้ งสัมพันธ์เขา้ กับท�านอง แหล่งเรียนรู้อื่น ๆ แล้วร่วมกันบอกว่า
๑. การร้องเพลงประกอบดนตรีไทย การร้องเพลงประกอบดนตรีไทย
มีอะไรบ้าง โดยเขียนสรุปคำ�ตอบท่ีได้
การรอ้ งเพลงทม่ี กี ารบรรเลงดนตรปี ระกอบ ผรู้ อ้ งจะตอ้ งขบั รอ้ งใหต้ รงกบั เป็นแผนภาพความคดิ ดงั ตวั อยา่ ง
จังหวะและท�านอง จะต้องสอดคล้องกับเสียงของดนตรีท่ีบรรเลง ซ่ึงมีลักษณะ
การขบั ร้อง ดังน้ี
๑.๑ การรอ้ งรบั หรือการรอ้ งสง่ คอื การขับรอ้ งท่ีผู้ร้องจะร้อง การรอ้ งรบั การร้องสอด
ไปจนเกอื บจบทอ่ นเพลง จากนน้ั ดนตรกี จ็ ะบรรเลงรบั รอ้ งและ หรอื รอ้ งส่ง
บรรเลงตอ่ ไปจนจบทอ่ นเพลงและบรรเลงเพลงรบั รอ้ ง และถา้
มีการขับร้องเพลงในท่อนต่อไป ดนตรีจะบรรเลงส่งร้อง เพื่อ การร้องเพลง
ใหผ้ ขู้ บั รอ้ งสามารถรอ้ งถกู จงั หวะและทา� นอง เมอื่ รอ้ งเกอื บจบ ประกอบ
เพลงดนตรีจะบรรเลงรับร้องอีกครั้งจนจบเพลงและบรรเลง ดนตรีไทย
เพลงรบั ตอนจบเพลงจะมีการบรรเลงเรว็ ขึน้
การร้องเพลง ๑.๒ การรอ้ งสอด คอื การรอ้ งสอดแทรกกบั การบรรเลงดนตรี การรอ้ งคลอ
ประกอบ ในเพลงท่อนใดทอ่ นหนง่ึ ของเพลง
ดนตรีไทย ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้
๑.๓ การร้องคลอ คือ การร้องเพลงท่ีมีการบรรเลงดนตรี ๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
พร้อม ๆ กัน นิยมร้องกับวงปี่พาทย์ไม้นวม วงเครื่องสาย ความคิดเห็นเก่ียวกับการร้องเพลง
วงมโหรี หรือร้องคลอไปกบั ซอสามสาย ประกอบดนตรไี ทย โดยใชค้ �ำ ถาม ดงั น้ี
หลกั การร้องเพลง 127 • การรอ้ งสง่ แตกตา่ งจากการรอ้ งสอด
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ อยา่ งไร (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ การรอ้ งสง่ ผรู้ อ้ ง
ข้อใดหมายถึงการร้องรบั จะร้องไปเกือบจบท่อนเพลงและมีดนตรี
๑ ผู้รอ้ งรอ้ งจนจบเพลงแลว้ มดี นตรีบรรเลงรับ
๒ ผู้รอ้ งรอ้ งเพลงไปพร้อมกบั การบรรเลงดนตรี บ ร ร เลง รั บ ต่ อ ไ ปจ น จ บท่ อ นเ พ ล ง
๓ ผ้รู อ้ งรอ้ งเกอื บจบท่อนเพลงดนตรีจึงบรรเลงรับ
๔ ผูร้ ้องรอ้ งในท�ำ นองของตนเอง แลว้ ดนตรบี รรเลงรบั ถ้ามีการขับร้องต่อในท่อนต่อไป ดนตรี
(เฉลย ๓ เพราะการรอ้ งรับ คือ การทีผ่ รู้ ้องจะร้องไปจนเกือบจบท่อนเพลง
จากนนั้ ดนตรจี ะบรรเลงรบั ไปจนจบทอ่ นเพลง) จะบรรเลงส่ง ส่วนการร้องสอดเป็นการ
บรรเลงดนตรี สอดแทรกการขับร้อง)
• การร้องเพลงประกอบดนตรีไทย
ผขู้ บั รอ้ งควรปฏบิ ตั อิ ยา่ งไรเพอื่ ใหเ้ พลง
มีความไพเราะ น่าฟัง (ตัวอย่างคำ�ตอบ
ผู้ร้องจะต้องขับร้องให้ตรงกับจังหวะ
และทำ�นอง สอดคล้องกับเสียงของดนตรี
ท่บี รรเลง)
127 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 2 ข้ันคดิ วเิ คราะห์
และสรุปความรู้ เพลงแขกบรเทศ (สองชั้น)
๔. นักเรียนฟังเพลงแขกบรเทศทั้งแบบ เนื้อร้อง พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
มีการขับร้องเพลงประกอบดนตรีไทย
แ ล ะ แ บ บ ด น ต รี ไ ท ย บ ร ร เ ล ง พุทธานุภาพ นำาผล เกิดสรรพมงคลน้อยใหญ่
แ ล้ ว ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ แ ส ด ง เทวาอารักษ์ทั่วไป ขอให้เป็นสุขสวัสดี
ความคดิ เหน็ โดยใช้คำ�ถาม ดังน้ี ธรรมานุภาพ นำาผล เกิดสรรพมงคลเสริมศรี
เทพช่วยรักษาปรานี ให้สุขสวัสดีทั่วกัน
• นักเรียนชอบการขับร้องเพลง สังฆานุภาพ นำาผล เกิดสรรพมงคลแม่นมั่น
ป ร ะ ก อ บ ด น ต รี แ บ บ ใ ด ม า ก ที่ สุ ด เทเวศร์คุ้มครองป้องกัน สุขสวัสดิ์สันต์ทั่วไป
เพราะอะไร (ตัวอย่างคำ�ตอบ การร้อง
ไปพร้อมดนตรี เพราะจะทำ�ให้ผู้ฟังได้รับ เพลงแขกบรเทศ (จังหวะสองชั้น)
ความรู้สึกจากเนื้อร้อง และเสียงดนตรี
ไปพร้อม ๆ กนั ) ท่อน ๑ - - - ด- - ล ล ล+ - ซ ซ ซ- - ล - +ซ - - - ม- (ทางฆ้องวง)
- - - นุ - ภาพ -(อ อ)- (- เออ้ - เออ่ - เองิ - เอย) - - - นาำ
๕. นักเรียนฝึกขับร้องเพลงแขกบรเทศ - - - ซ- - ล ล ล+ - ม - ม+
(สองช้ัน) จากนั้นร่วมกันอภิปรายและ - - - พทุ -(อือ-) - ธา ด ด - ร- ร ร - ล+ - ซ - ล- - ซ - ม+ ม ม - ร- - ผล - (ออื )
แสดงความคิดเห็นวา่ การขบั ร้องเพลง -(ออื -) - พ - มง - คล (- เออ - เอ้อ - เออ - เอย) - - - น้อย ร ร - ด+
ประกอบดนตรีไทย ควรปฏิบตั อิ ย่างไร - ล ซ ม- ซ ม ร ด+ - - ใหญ่ (อือ)
- - - เกิด - - - สรร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เปล่งเสียงให้ถูกต้อง
ตามจังหวะและทำ�นอง โดยให้สัมพันธ์ ท่อน ๒ - - - ซ - ล - - - ซ - ม - ซ - ล - ร - ด ด ด - ร
และสอดคลอ้ งกับเสียงดนตรีทบี่ รรเลง) - - - อา - รกั ษ์ - - (- เอ้อ - เออ - เอ่อ เองิ เออ้ ) - - - ทั่ว - - - ไป
- - - ม ร ร ร ร
- - - เท - - - วา ด ด - ร ร ร - ม - ซ - ล - ซ - ม ม ม - ร ร ร - ด
- - - เปน็ - สขุ - - (- เออ - เอ้อ - เองิ - เอย) - - - สวัส - - - ดี
- ล ซ ม ช ม ร ด
- - - ขอ - - - ให้
(เอื้อน)
128 ศลิ ปะ ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 128
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
๒. หลักการขบั รอ้ งเพลงไทย ข้ันคดิ วิเคราะห์
การปฏิบัติตามหลักการขับร้องเพลงไทยจะท�าให้สามารถขับร้องเพลงได้ และสรปุ ความรู้
ไพเราะ ถ่ายทอดอารมณ์เพลงมาสู่ผู้ฟังได้ถูกต้อง ท�าให้ผู้ฟังเกิดความซาบซึ้ง ๖. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
ซ่งึ หลกั การขบั รอ้ งเพลงไทย มีดงั น้ี ความคิดเห็น โดยใช้คำ�ถาม ดงั น้ี
• การขับร้องเพลงไทยมีหลักการ
๒. ออกเสียงพยัญชนะ อย่างไร (ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ
สระ ค�าควบกล�้าให้ถูกต้อง
๑. ศึกษาท�าความ ชัดเจน และแบ่งวรรคตอน ๓. ฝึกการเอื้อน โดยการ ๒. ออกเสยี งและ
เข้าใจกับเนื้อเพลง ปิดปากให้เสียงออกทางจมูก
เพื่อให้เข้าใจความหมาย ของเพลงให้ถูกต้อง และเปิดปากให้เสียงออกมาจาก แบง่ วรรคตอนของ
ของเพลง และถ่ายทอด ตามจังหวะ ท�านองเพลง ล�าคอ ซ่ึงในการร้องเพลงไทย
อารมณ์ของเพลง การท�าเสียง เออ เอย เอิง เอ๋ย เพลงใหถ้ กู ตอ้ ง
๑. ศึกษาทำ�ความ ตามจงั หวะและท�ำ นอง
ได้ถูกต้อง เป็นส่ิงส�าคัญในการ เข้าใจกับเน้อื เพลง เพลง
ร้องเพลงไทย ๓. ฝกึ การเอ้อื น
๗. มสี มาธิในการ หลักการ ๔. ร้องให้ตรงเสยี ง
ร้องเพลง รวมถงึ ขับร้อง
๗. มีสมาธิในการ มีมารยาทในการแสดง เพลงไทย
ร้องเพลง รวมถึงมีมารยาท ท่าทางประกอบ
ในการแสดงท่าทางประกอบ หลักการ ๔. การร้องให้ตรงเสียง
เพลงให้มีความเหมาะสม ขับร้องเพลงไทย โดยเปล่งเสียงร้อง ๖. มีอารมณ์รว่ ม ๕. ฝึกการหายใจ )
กบั เพลง เข้า-ออก
กับเพลงด้วย ให้ตรงกับระดับเสียงเพลง
สัมพันธ์กับเสียงดนตรี
๖. การมีอารมณ์ร่วม ๕. การหายใจ จะต้อง ๗. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
กับบทเพลง ผู้ร้องควรมี ฝึกการหายใจเข้า-ออก ความคิดเห็นเก่ียวกับหลักการขับร้อง
อารมณ์ ความรู้สึกให้ ให้สัมพันธ์กับเน้ือเพลง เพลงไทย โดยใชค้ ำ�ถาม ดงั นี้
เข้ากับเนื้อหาของเพลง และวรรคตอนของเพลง
• การเอ้ือนเสียงมีความสำ�คัญต่อ
เพ่ือที่จะร้องเพลง หลกั การรอ้ งเพลง 129 การขับรอ้ งเพลงไทยอย่างไร
ได้ไพเราะข้ึน
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ท�ำ ใหเ้ พลงมคี วามไพเราะ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
และมีความเป็นเอกลักษณข์ องเพลงไทย)
• การปฏิบัติตามหลักการขับร้อง
เพลงไทยจะทำ�ให้การขับร้องเพลงไทย
เป็นอย่างไร(ตัวอย่างค�ำ ตอบ ทำ�ใหเ้ พลง
มคี วามถกู ตอ้ ง ไพเราะ นา่ ฟัง)
ขอ้ ใดคอื หลกั การขบั ร้องเพลงไทยท่ีถกู ต้อง (เฉลย ๔ เพราะการขับร้องเพลงไทย ผู้ขับร้อง
๑ รอ้ งในทำ�นองของตนเอง
ควรศึกษาทำ�ความเข้าใจกับเน้ือเพลงก่อนร้อง
๒ อ่านเนือ้ ครง้ั เดียวแลว้ ร้องเลย
ออกเสยี งพยญั ชนะชดั เจนฝกึ การเออื้ นฝกึ หายใจ
๓ รอ้ งเพลงใหม้ นี า้ํ เสยี งท่ีแปลกใหม่ มีอารมณ์รว่ มกับเพลง จะท�ำ ใหส้ ามารถขับร้องเพลง
๔ ทำ�ความเข้าใจกับเน้ือเพลงก่อนร้อง ไดถ้ ูกตอ้ ง ไพเราะ)
129 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คิดวิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ตวั อยา่ ง เพลงไทยทใ่ี ช้ขับร้อง
๘. นกั เรยี นรว่ มกนั วเิ คราะหเ์ ปรยี บเทยี บ เพลงลาวเซิ้งหรือลาวจ้อย
ความเหมือนและความแตกต่าง
ร ะ ห ว่ า ง ก า ร ขั บ ร้ อ ง เ พ ล ง ไ ท ย เนื้อร้อง พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ในบทละครเรื่องพระลอ
กบั การดน้ สดเป็นแผนภาพความคดิ ทำานอง ลาวเซิ้งหรือลาวจ้อย
ดงั ตัวอยา่ ง สร้อยแสงแดงพระพราย ขนเขียวลายระยับ
ปีกสลับเบญจรงค์ เลื่อมลายยงหงสบาท (ดนตรี)
ขอบตาชาดพระพริ้ง สิงคลิ้งหงอนพรายพรรณ
ขานขันเสียงเอาใจ เดือยหงอนใสสีล�ายอง (ดนตรี..)
การขับรอ้ ง ส่ิงที่ การด้นสด สองเท้าเทียมนพมาศ ปานฉลุชาดทารงค์
เพลงไทย เหมือนกัน
เป็นการขบั รอ้ งเพลงไทย เปน็ การขบั ร้อ ง เ พ ล ง เปน็ การขับรอ้ งทเ่ี ป็น ปู่ก็ใช้ให้ผีลง ผีก็ลงแก่ไก่ (ดนตรี...)
ไก่แก้วไซร้บ่มิกลัว ขุกผกหัวองอาจ
ทีม่ กี ารบรรเลงดนตรีไทย ท่ตี ้องปฏบิ ตั ิตา ม ห ล กั ก า ร การคิดคำ�ร้องใหมท่ นั ที ผาดผันตีปีกป้อง ร้องเรื่อยเฉื่อยฉาดฉาน
ประกอบการขบั รอ้ ง มี ๓ ลักษณะ ขับร้องเพลงใ ห ถ้ กู ต อ้ ง ซึง่ ผรู้ ้องจะต้องมีปฏภิ าณ
ไดแ้ ก่ การร้องรับหรอื ร้องสง่ จึงจะทำ�ใหเ้ พ ล ง ไหวพริบในการขับรอ้ ง
ร้องสอด และรอ้ งคลอ มคี วามไพ เ ร า ะ เปน็ รปู แบบของคำ�กลอน ๓. การด้นสด
และใชก้ ารเอ้อื นเสยี ง น่าฟัง ทมี่ ีการสัมผสั คำ� การด้นสด หรือเพลงปฏิพากย์ คือ การขับร้องที่เป็นการคิดค�าร้องใหม่
เพ่ือใหเ้ พลงมคี วามไพเราะ ในทนั ที ซง่ึ การรอ้ งดน้ สดผขู้ บั รอ้ งจะตอ้ งมปี ฏภิ าณไหวพรบิ ในการขบั รอ้ ง การดน้ สด
มักใช้เนื้อร้องแบบค�ากลอน มีการสัมผัสค�า และซ้�าวรรคสุดท้าย เพ่ือให้ผู้ร้อง
นา่ ฟงั คนต่อไปมีเวลาคิดเน้ือร้องต่อไปได้ และมีการน�าเคร่ืองดนตรีมาบรรเลงประกอบ
เพื่อสร้างความสนุกสนาน เช่น ฉิ่ง ร�ามะนา กลองแขก เพลงที่มีการด้นสด เช่น
๙. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพ่ิมคุณค่า เพลงฉ่อย ลา� ตัด เพลงพน้ื บ้านภาคตา่ ง ๆ
โดยใชค้ ำ�ถาม ดงั น ้ี
การร้องล�าตัด
• ถา้ ตอ้ งการขบั รอ้ งเพลงใหไ้ พเราะ
ควรปฏบิ ัตติ นอยา่ งไร 130 ศิลปะ ป.๖
๑๐. นั ก เ รี ย น แ ล ะ ค รู ร่ ว ม กั น ส รุ ป
ความรเู้ กย่ี วกบั หลกั การขบั รอ้ งเพลง
เปน็ ความคดิ รวบยอด
๑๑. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ร่วมกันเลือก
เพลงที่ช่ืนชอบมากลุ่มละ ๑ เพลง
และร่วมกันวางแผนข้ันตอนการ
ปฏบิ ัติงาน
เสริมความรู้ ครูควรสอน
• เพลงฉ่อย เป็นเพลงพื้นเมือง มีช่ือเรียกอีกอย่างหน่ึงว่า เพลงไอ้เป๋ เน่ืองจาก
เพลงฉ่อยยุคแรกมีพ่อเพลงชือ่ ตาเป๋
• ล�ำ ตัด เป็นการแสดงท่มี าจากการแสดงพื้นบา้ นของแหลมมลายู เปน็ การขบั ร้อง
เชอื ดเฉอื นกนั ด้วยเพลง มที งั้ การเกย้ี วพาราสี ตอ่ วา่ เสียดสีกนั
สุดยอดคู่มือครู 130
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ตวั อยา่ ง เพลงที่มีการด้นสด St Step 2asean
ข้นั คิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้
เพลงเกี่ยวข้าว ๑๒. นกั เรยี นชมตวั อยา่ งการแสดงการรอ้ ง
ด้นสด เช่น เพลงเก่ียวข้าว จากนั้น
ชะเอิง เอิงเอย ชะเอิง เอิงเงย การสัมผัสระหว่างวรรค ร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับหลักการ
(ลูกคู่รับ) เฮ้ เอ้า เฮ้ เฮ้ ในการดน้ สดเป็นแผนภาพความคิด
แขกอาสาที่มาก็ สาย ทั้งวัวทั้ง ควาย พะรุงพะรัง ๑๓. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส รุ ป ค ว า ม รู้
ความเข้าใจเก่ียวกบั ดน้ สด ดังนี้
พี่ขี่ไอ้เผือกออกหน้า มีสร้อยระย้าตามหลัง
• ก า ร ด้ น ส ด เ ป็ น ก า ร ขั บ ร้ อ ง
พี่ขี่ไอ้ทุยลุยซัง ไปกระทั่งนาเอย การร้องซ�้าวรรค ทใ่ี ชป้ ฏภิ าณไหวพรบิ มกี ารสมั ผสั ค�ำ
(ลูกคู่รับ) พี่ขี่ไอ้ทุยลุยซัง ไปกระทั่งนาเอย และซํา้ วรรคสดุ ท้าย
(ลูกคู่รับย้อนต้น พร้อม ๆ กัน) ๑๔. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันอภิปราย
เพื่อหาแนวทางในการสร้างสรรค์
๔. การสรา้ งสรรค์รปู แบบจงั หวะและทา� นองดว้ ยเคร่อื งดนตรี รู ป แ บ บ จั ง ห ว ะ แ ล ะ ทำ � น อ ง
การสร้างสรรค์เพลงและดนตรี เป็นการฝึกความคิดสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ด้วยเครอ่ื งดนตรใี นรูปแบบใหม่
ทางดนตรี โดยการน�ารูปแบบเก่ามาดัดแปลงหรือผสมผสานกับรูปแบบใหม่ ep 3 ข้ันปฏบิ ตั ิ
ซ่ึงสามารถสร้างสรรค์ได้ด้วยเครื่องดนตรี การสร้างสรรค์ทางดนตรีสามารถท�าได้ แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มตั ริู้
โดยวิธตี า่ ง ๆ ดงั น้ี
๑๕. นักเรียนแบ่งกลุ่มสร้างสรรค์ทาง
๑. ประดษิ ฐท์ า่ ทางประกอบจงั หวะของดนตรแี ละการเคลอ่ื นไหวรา่ งกายตาม ดนตรี โดยเลือกดัดแปลงเพลง
จงั หวะเพลง ที่สนใจกลุ่มละ ๑ เพลง จากน้ัน
เ ลื อ ก ใ ช้ ด น ต รี ป ร ะ ก อ บ จั ง ห ว ะ
๒. ดดั แปลงเนือ้ เพลงใหม่ อ ย่ า ง ง่ า ย ที่ ส า ม า ร ถ บ ร ร เ ล ง ไ ด้
๓. เปลย่ี นจังหวะและท�านองดนตรีให้มีรปู แบบใหม่ แล้วฝึกซ้อมร้องเพลงและบรรเลง
๔. วาดภาพตามจนิ ตนาการจากการฟงั เพลงได้ ดนตรีประกอบจังหวะพร้อมกับ
๕. ประดิษฐ์สิ่งของในท้องถ่ินเป็นเคร่ืองดนตรีน�ามาบรรเลงผสมกับ บนั ทกึ ผลลงในแบบบนั ทกึ
เครอ่ื งดนตรหี ลกั
การสร้างสรรคท์ างดนตรีนอกจากจะเกิดพฒั นาการทางดนตรี
ในรูปแบบใหม่ ๆ เปน็ การฝกึ คิดจินตนาการทางดา้ นดนตรี
กอ่ ใหเ้ กดิ เปน็ การสร้างสรรค์ทางดนตรีทนี่ ่าสนใจ
หลักการรอ้ งเพลง 131
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ข้อใดไมใ่ ชก่ ารสรา้ งสรรค์ดนตรี (เฉลย ๒ เพราะการสร้างสรรคด์ นตรเี ป็นการ
๑ ดดั แปลงเนื้อเพลงใหม่
ดดั แปลงเนอ้ื เพลงใหม่การประดษิ ฐท์ า่ ประกอบ
๒ ใชเ้ นื้อรอ้ ง ทำ�นองของเพลงอ่นื จังหวะเพลง การนำ�จังหวะและทำ�นองเพลง
๓ ประดิษฐท์ า่ ทางประกอบจังหวะเพลง มาเปล่ียนใหม่ ซ่ึงไม่ใช่การนำ�เน้ือร้อง ทำ�นอง
๔ เปล่ียนจังหวะและทำ�นองเพลงใหม่ เพลงอื่นมาใช้ทำ�ใหม่)
131 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St St St ep 3 ขั้นปฏิบัติ กจิ กรรมพัฒนาการอ่าน
แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมตั ริู้
ใหน้ ักเรยี นอา่ นค�าและความหมายของค�าตอ่ ไปน้ี
๑๖. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจ
เป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ คา� ศพั ท์ คา� อ่าน ความหมาย
• การคิดสร้างสรรค์ส่ิงใหม่ ๆ ฉ่อย ฉอ่ ย ชอื่ เพลงส�าหรบั วา่ แกก้ นั ระหวา่ งชายกบั หญงิ เปน็ เพลง
ทางดนตรีนอกจากเกิดการพัฒนา ปฏพิ ากย์ ปะ-ติ-พาก ทน่ี ยิ มวา่ ปากเปลา่ โดยอาศยั ปฏภิ าณเปน็ ส�าคญั เมอ่ื วา่
ท า ง ด น ต รี ใ น รู ป แ บ บ ใ ห ม่ ๆ จบบทแลว้ ลกู คู่จะรบั พร้อมกันว่า ชา ฉา ชา ฉาด ชา
แล้วยังเป็นการฝึกจินตนาการและ หน่อยแม่
นำ � ค ว า ม ส า ม า ร ถ ด้ า น ต่ า ง ๆ
มาผสมผสานจนเกิดเป็นผลงาน การกลา่ วตอบ การพูดโตต้ อบ
สร้างสรรคท์ างดนตรีทีไ่ พเราะได้
สร้างสรรค์ ส้าง-สัน สรา้ งใหม้ ีใหเ้ ป็นข้นึ
ep 4
ผงั สรุปสาระสา� คัญ
ขนั้ สือ่ สารและนำ� เสนอ หลกั การร้องเพลง การขบั รอ้ งเพลงทไ่ี พเราะ ผขู้ บั รอ้ งควรปฏบิ ตั ติ ามหลกั การ
ขับร้องเพลง เพ่ือให้สามารถถ่ายทอดอารมณ์เพลงและ
๑๗. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาร้องเพลง 132 ศลิ ปะ ป.๖ ขบั รอ้ งเพลงไดถ้ ูกต้อง
ประกอบดนตรีหน้าชั้นเรียน โดย
เพ่ือนและครูร่วมกันประเมินผล การฝึกฝนตามหลักการขับร้องอย่างสม่�าเสมอ จะท�าให้
ชื่นชมและให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ขับรอ้ งเพลงได้ถูกตอ้ งไพเราะ
5ep ขน้ั ประเมินเพื่อเพม่ิ คุณคา่ การขบั รอ้ งเพลง
บริการสงั คม
และจติ สาธารณะ การสร้างสรรค์ทางดนตรี เป็นการฝกึ ความคดิ จินตนาการ
ต่าง ๆ ทที่ า� ใหเ้ กดิ รูปแบบดนตรแี นวใหม่
๑๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มเลือกหัวข้อเรื่อง
เก่ียวกับท้องถิ่นที่สนใจ ๑ เรื่อง การดน้ สดเปน็ การขบั รอ้ งทใ่ี ชป้ ฏภิ าณไหวพรบิ มกี ารสมั ผสั
จากนั้นฝึกร้องด้นสดให้สัมพันธ์ ค�าและซ้�าวรรคสุดท้าย เป็นการขับร้องท่ีแสดงถึง
กั บ เ ร่ื อ ง ท่ี เ ลื อ ก โ ด ย เ ลื อ ก ใ ช้ ความเป็นไทย
เ ค รื่ อ ง ด น ต รี ป ร ะ ก อ บ จั ง ห ว ะ
และท�ำ นองอยา่ งงา่ ย แลว้ น�ำ แนวทาง
การดน้ สดไปสรา้ งสรรคใ์ นหวั ขอ้ เรอื่ ง
อ่ืน ๆ เพ่มิ เตมิ และเขา้ รว่ มกจิ กรรม
ก า ร แ ส ด ง บ น เ ว ที ข อ ง โ ร ง เ รี ย น
หรือชุมชน เพื่อสร้างความสุข
และความบนั เทิงให้กบั ผู้อืน่ ตอ่ ไป
สุดยอดคู่มือครู 132
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กจิ กรรมการเรยี นรู้ ศ ๒.๑ ป.๖/๔
๑. ให้นักเรียนเลือกเพลงท่ีชื่นชอบ ๑ เพลง แล้วฝึกขับร้อง จากนั้นออกมา
ร้องเพลงที่หน้าชั้นเรียน
๒. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔-๕ คน เลือกเพลงที่สนใจ และฝึกการสร้างสรรค์
ทางดนตรีโดยดัดแปลงจังหวะเพลงท่ีเลือก และใช้เครื่องดนตรีง่าย ๆ มาประกอบ
จังหวะ จากนั้นออกมาแสดงผลงานหน้าชั้นเรียน
๓. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๔ กลุ่ม ให้แต่ละกลุ่มร่วมกันร้องด้นสด โดยครูก�าหนด
หัวข้อการด้นสด ดังตัวอย่างต่อไปน้ี
โรงเรียนของฉัน ธรรมชาติในท้องถ่ิน โลกของเรา เหตุการณ์ในปัจจุบัน
และให้แต่ละกลุ่มจับสลากเลือกหัวข้อ แล้วร้องด้นสดทีละกลุ่ม โดยครูและเพ่ือน
กลุ่มอ่ืนเป็นผู้ประเมินผล
๔. ให้นักเรียนสรุปความส�าคัญของหลักการขับร้องเพลง โดยเขียนลงในแผนภาพ
ความคิด ดังนี้
ความส�าคัญ
ของหลักการ
ขับร้องเพลง
ค�าถามพัฒนากระบวนการคดิ แนวค�ำตอบ
๑. การร้องส่งแตกต่างจากการร้องสอดอย่างไร ๑. การรอ้ งสง่ ผรู้ อ้ งจะรอ้ งไปเกอื บจบทอ่ นเพลง
๒. การปฏิบัติตามหลักการขับร้องเพลงจะท�าให้การร้องเพลงเป็นอย่างไร และมดี นตรบี รรเลงรบั ตอ่ ไปจนจบทอ่ นเพลง
๓. การเอ้ือนมีความส�าคัญต่อเพลงไทยอย่างไร ถ้ามีการขับร้องต่อในท่อนต่อไปดนตรี
๔. การด้นสดมีลักษณะอย่างไร จะบรรเลงสง่ ส่วนการรอ้ งสอด คอื
๕. การศึกษาท�าความเข้าใจเน้ือเพลงก่อนร้องมีประโยชน์อย่างไร
การบรรเลงดนตรีสอดแทรกการขบั ร้อง
หลกั การรอ้ งเพลง 133 ๒. ท�ำ ใหร้ อ้ งเพลงได้ถูกต้อง ไพเราะ
๓. ท�ำ ใหเ้ พลงมคี วามไพเราะ
และเปน็ เอกลักษณ์
๔. เป็นการคดิ ค�ำ รอ้ งและบรรเลงดนตรี
ใหม่ในทนั ที ใช้เนอ้ื รอ้ งแบบค�ำ กลอน
มสี มั ผัสค�ำ
๕. ทำ�ใหถ้ ่ายทอดอารมณเ์ พลง
มาส่ผู ้ฟู งั ไดถ้ ูกต้อง
133 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เป้าหมายการเรียนรู้
มาตรฐานการเรยี นรู้ ๕หน่วยการเรียนรู้ที่
มาตรฐาน ศ ๒.๑
เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่าง กหลารกั วกเิ าครรฟาะังหเเ์พพลลงงและ
สรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วพิ ากษว์ จิ ารณค์ ณุ คา่
ดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อ ตัวชว้ี ดั
ดนตรีอย่างอิสระ ชื่นชม และประยุกต์ใช้ ๑. บรรยายความรู้สกึ ทีม่ ตี ่อดนตร ี (ศ ๒.๑ ป.๖/๕)
ในชีวิตประจ�ำ วนั ๒. แสดงความคดิ เหน็ เก่ียวกบั ทา� นอง จังหวะ การประสานเสียง และคุณภาพเสยี ง
ของเพลงที่ฟงั (ศ ๒.๑ ป.๖/๖)
สมรรถนะสำ�คัญของผเู้ รยี น
ผังสาระการเรียนรู้
๑. ความสามารถในการส่ือสาร
๒. ความสามารถในการคิด การวิเคราะห์
๓. ความสามารถในการแก้ปัญหา เพลงและหลักการ
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ติ
๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี ฟังเพลง
คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์ การวิเคราะห์เพลง หลักการฟังเพลง
ใฝ่เรียนรู้ เนือ้ หาในเพลง องคป์ ระกอบในเพลง
ตัวชี้วัดท่ี ๔.๑ ตงั้ ใจ เพยี รพยายาม
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้ คณุ ภาพเสยี งในเพลง
มุ่งมั่นในการทำ�งาน สาระส�าคญั
ตวั ช้วี ัดท่ี ๖.๑ ตั้งใจและรบั ผิดชอบ
ในการปฏิบตั ิหน้าทกี่ ารงาน การวิเคราะห์เพลงและการฟังเพลง จะท�าให้ผู้วิเคราะห์และผู้ฟังเข้าใจเพลง
เข้าใจองค์ประกอบของเพลง เกิดความซาบซ้ึงในเพลงท่ีฟัง
รักความเป็นไทย
ตัวชี้วัดท่ี ๗.๓ อนุรักษ์และสืบทอด
ภูมิปัญญาไทย
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
นั ก เ รี ย น แ บ่ ง ก ลุ่ ม ร่ ว ม กั น สำ � ร ว จ เ พ ล ง ท่ี เ ป็ น ที่ นิ ย ม ห รื อ ช่ื น ช อ บ ข อ ง
คนในทอ้ งถน่ิ แลว้ เลอื ก ๑ เพลง น�ำ มาวเิ คราะหท์ �ำ นอง จงั หวะ การประสานเสยี ง
และคุณภาพเสียงของเพลง
สุดยอดคู่มือครู 134
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือครู พว ศิลปะ ป.6 2564
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search