แนวทางการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถนศึกษาตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561

แนวทางการพฒั นาระบบ
การประกันคณุ ภาพการศกึ ษาภายในสถานศกึ ษา
ตามกฎกระทรวงการประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา พ.ศ. 2561

กลุม่ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจดั การศึกษา
สานักงานเขตพนื้ ทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษาลาปาง เขต 1

สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน

ก

คำนำ

กระทรวงศกึ ษาธิการ มีการปฏิรูประบบการประเมินและการประกนั คุณภาพการศึกษา โดยมี
การปรับปรุงมาตรฐานและประเด็นพิจารณาให้สะท้อนถึงคุณภาพอย่างแท้จริง กำหนดเกณฑ์และ
รายการประเมินแบบองค์รวม (Holistic Assessment) ซึ่งเป็นการประเมินโดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์
(Evidence Based) ลดภาระการจัดทำเอกสารที่ใช้ในการประเมิน ยึดหลักการตัดสินระดับคุณภาพ
ตามหลักการตัดสินโดยอาศัยความเชี่ยวชาญ (Expert Judgment) ของผู้ประเมิน และใช้การตรวจทาน
ผลการประเมินโดยคณะกรรมการประเมินในระดับเดียวกัน (Peer Review) ปรับกระบวนทัศน์ใน
การประเมินที่มีเป้าหมายเพื่อการพัฒนาบนพื้นฐานบริบทของสถานศึกษา มีการประกาศใช้
กฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 ในการปรับปรุงระบบ หลักเกณฑ์ และวิธีการ
ประกันคุณภาพการศึกษาเพื่อให้มี กลไกการปฏิบัติที่เอื้อต่อการดำเนินการตามมาตรฐานการศึกษา
ของแต่ละระดับ และเกิดประสิทธิภาพในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา และประกาศใช้มาตรฐาน
การศึกษาระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานศูนย์การศึกษา
พิเศษ ประกาศ ณ วันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ. 2561 เพื่อเป็นหลักในการเทียบเคียงสำหรับสถานศึกษา
หน่วยงานต้นสังกัด และสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาในการพัฒนา ส่งเสริม สนับสนุน กำกับดูแล
และติดตามตรวจสอบคุณภาพการศกึ ษา

ดังนั้น เพื่อเป็นการส่งเสริมและสนับสนุนการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพศึกษา
ของสถานศึกษาให้มีความเข้มแข็งตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ.2561 ข้าพเจ้า
จึงได้จัดทำเอกสารแนวทางการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ตาม
กฎกระทรวง การประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ.2561 ขึ้น เพื่อให้สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการส่งเสริม สนับสนุน นิเทศ ติดตาม และช่วยเหลือ สถานศึกษาใน
การดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษา และสถานศึกษาสามารถใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงาน
การประกนั คณุ ภาพภายในของสถานศึกษาให้เข้มแข็งต่อไป

ข้าพเจ้า ขอขอบคุณผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกท่านที่ให้คำแนะนำในการจัดทำเอกสารแนวทาง
การพฒั นาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในของสถานศึกษาน้ีให้สมบรู ณ์ และหวังเป็นอย่าง
ยงิ่ ว่าสถานศกึ ษาในสงั กดั จะไดร้ บั ประโยชนจ์ ากเอกสารฉบับนี้ และใช้เป็นแนวทางในการพฒั นาระบบ
การประกันคณุ ภาพภายในสถานศกึ ษาให้มีคุณภาพ บรรลตุ ามเป้าหมายทกี่ ำหนดไว้ได้อยา่ งยั่งยืน

นายนพดล ถาวร
ศึกษานิเทศก์

ข

คำชี้แจง

หลังจากกระทรวงศึกษาธิการได้ออกกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561
นโยบายปฏิรูประบบการประเมินและการประกันคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา และประกาศ
มาตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานศูนย์
การศกึ ษาพิเศษ พ.ศ. 2561 สำหรับใหส้ ถานศกึ ษาใช้เปน็ แนวทางดำเนนิ งานเพอ่ื การประกันคุณภาพ
ภายในสถานศึกษา และเตรียมการสำหรับการประเมินคุณภาพภายนอก ข้าพเจ้าจึงได้จัดทำเอกสาร
แนวทางการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษา ตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพ
การศึกษา พ.ศ. 2561 สำหรับให้สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาลำปาง เขต 1 และ
สถานศึกษาในสังกัดใช้เป็นแนวทางในการปฏิบตั ิเพื่อการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพภายในของ
สถานศึกษาใหเ้ ข้มแข็ง

โดยแนวทางการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในของสถานศึกษา มีเนื้อหา
สาระครอบคลุมรายละเอียดตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 ซึ่งนำเสนอ
หลักการ เหตุผล แนวคิด และกรณีตัวอย่างเกี่ยวกับการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพภายใน
สถานศกึ ษา ดงั นี้

หน่วยที่ 1 แนวทางการพัฒนาระบบการประกนั คณุ ภาพการศึกษา
หน่วยท่ี 2 การกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา
หนว่ ยท่ี 3 แผนพฒั นาการจดั การศึกษาของสถานศึกษา
หน่วยที่ 4 การประเมินคณุ ภาพในตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา
หน่วยที่ 5 การตดิ ตามผลการดำเนนิ การให้มีคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา
หน่วยท่ี 6 การจัดทำรายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษา

ค

สารบัญ

หน้า

คำนำ ก

คำช้ีแจง ข

สารบญั ค

หน่วยท่ี 1 แนวทางการพฒั นาระบบการประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา 1

แนวคิดและหลกั การเก่ยี วกบั การประกนั คณุ ภาพการศึกษา 1

แนวทางการพัฒนาระบบการประกันคณุ ภาพภายในของสถานศึกษา 2

กฎกระทรวง การประกนั คณุ ภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 5

แนวปฏบิ ัตกิ ารดำเนนิ งานการประกนั คณุ ภาพการศึกษา

ระดบั การศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน พ.ศ. 2561 6

หน่วยที่ 2 การกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศกึ ษา 11

แนวคดิ และหลกั การกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา 11

มาตรฐานการศกึ ษา 13

แนวทางการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา 15

ข้ันตอนการกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา 19

ตวั อย่างการกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาและกำหนดคา่ เป้าหมาย 21

หน่วยท่ี 3 การจดั ทำแผนพฒั นาการจดั การศกึ ษาของสถานศึกษา 31

แนวคิด หลกั การ และความสำคัญแผนพฒั นาการจัดการศึกษาของสถานศกึ ษา 33

กระบวนการจัดทำแผนพฒั นาการจัดการศึกษาของสถานศึกษา

และแผนปฏบิ ัติการประจำปี 35

ขั้นตอนการจดั ทำแผนพฒั นาการจัดการศึกษาของสถานศกึ ษา 38

ข้นั ตอนการจัดทำแผนปฏบิ ัตกิ ารประจำปี 52

หนว่ ยท่ี 4 การประเมนิ คุณภาพในตามมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศกึ ษา 60

แนวคดิ เก่ียวกับการประเมนิ คณุ ภาพภายในตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา 60

มาตรฐานการศกึ ษา คำอธิบาย และระดับคุณภาพ 59

รปู แบบและแนวทางการประเมนิ คณุ ภาพภายในของสถานศกึ ษาแนวใหม่ 82

แนวทางการประเมินคณุ ภาพภายในตามมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา 91

ตัวอยา่ งเคร่อื งมือประเมนิ คณุ ภาพภายในตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา 95

ตัวอย่างรายงานผลการประเมินคุณภาพภายในของสถานศกึ ษา 105

ง

สารบญั (ตอ่ ) หน้า
118
หนว่ ยที่ 5 การตดิ ตามผลการดำเนินการใหม้ คี ณุ ภาพตามมาตรฐานการศกึ ษา 118
วตั ถปุ ระสงคก์ ารตดิ ตามผลการดำเนนิ การให้มีคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา 119
รูปแบบการติดตามผลการดำเนินการใหม้ คี ุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา 120
กระบวนการติดตามผลการดำเนินการใหม้ คี ณุ ภาพตามมาตรฐานการศึกษา 122
กระบวนการสรปุ ผลและรายงานผลการติดตามตรวจสอบคุณภาพการศกึ ษา 125
ตัวอย่างเคร่ืองมอื การติดตามตรวจสอบคุณภาพการศกึ ษา 128
129
หน่วยที่ 6 การจดั ทำรายงานผลการประเมนิ ตนเองของสถานศึกษา 132
ขน้ั ตอนการจัดทำรายงานผลการประเมนิ ตนเองของสถานศึกษา 135
โครงสร้างของรายงานผลการประเมนิ ตนเองของสถานศึกษา 171
ตัวอย่างรายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษา 173
174
บรรณานุกรม
ภาคผนวก 177

กฎกระทรวงการประกันคณุ ภาพการศกึ ษา พ.ศ. 2561 182
ประกาศกระทรวงศกึ ษาธิการ เรอื่ ง ให้ใชม้ าตรฐานการศึกษา ระดบั ปฐมวยั
ระดับการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน และระดับการศกึ ษาขัน้ พื้นฐานศูนยก์ ารศึกษาพเิ ศษ
ประกาศสำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน เรื่อง แนวปฏิบตั ิ
การดำเนนิ งานประกันคุณภาพการศึกษาระดับการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน พ.ศ. 2561

ผู้จดั ทำ 185
ประวตั ิผ้จู ดั ทำ 186

หนว่ ยท่ี 1
แนวทางการพัฒนาระบบการประกนั คุณภาพการศึกษา

1. แนวคิดและหลักการเก่ียวกับการประกันคุณภาพการศกึ ษา

“การจัดการศึกษาต้องเป็นไปเพื่อพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ
สติปัญญา ความรู้ และคุณธรรม มจี ริยธรรมและวฒั นธรรมในการดำรงชวี ติ สามารถอยู่รว่ มกับผู้อื่นได้
อย่างมีความสุข โดยจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งปลูกฝังจิตสำนึกที่ถูกต้อง มีความภาคภูมิ ใจใน
ความเป็นไทย รู้จักรักษาผลประโยชน์ส่วนรวมและของประเทศชาติ รวมทั้งส่งเสริมศาสนา ศิลปะ
วัฒนธรรมของชาติ การกีฬา ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภูมิปัญญาไทย และความรู้อันเป็นสากล ตลอดจน
อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีความสามารถในการประกอบอาชีพ รู้จักพึ่งตนเอง
มีความริเริ่มสร้างสรรค์ ใฝ่รู้ และเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่อง” เป็นความมุ่งหมายของการจัด
การศึกษา ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ.
2545 และได้กำหนดหลักการสำคัญข้อหนึ่ง คือ ให้มีการกำหนดมาตรฐานการศึกษาและจัดระบบ
ประกันคุณภาพการศึกษาทุกระดับและประเภทการศึกษา โดยที่กำหนดให้ “มาตรฐานและ
การประกันคุณภาพการศึกษา” เป็นภารกิจสำคัญหมวดหนึ่งที่สถานศึกษาและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
ต้องดำเนินการ อีกทั้งต้องเป็นไปตามระบบ หลักเกณฑ์ และวิธีการที่กระทรวง ศึกษาธิการเป็น
ผูก้ ำหนดดว้ ย

การประกันคุณภาพการศึกษาเป็นกลไกสำคัญประการหนึ่งที่สามารถขับเคลื่อนการพัฒนา
คุณภาพการศึกษาให้ดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง ปฏิบัติงานได้อย่างเป็นระบบ มีคุณภาพตามมาตรฐาน
ผู้ปกครอง ชุมชน องค์กรหรือสถานประกอบการ มีความมั่นใจว่าการจัดการศึกษาของสถานศึกษา
มีคุณภาพได้มาตรฐาน นักเรียนที่จบการศึกษามีความรู้ความสามารถ มีทักษะ และมีคุณลักษณะท่ี
พึงประสงค์ตามที่หลักสูตรสถานศึกษากำหนด กระบวนการประกันคุณภาพการศึกษา จึงเป็นเครื่องมือ
ท่มี คี วามสำคญั อย่างยงิ่ ในการจดั การศึกษาในปัจจบุ ัน และต้องดำเนินการอย่างตอ่ เน่อื ง

ในการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพภายในของสถานศึกษาให้เข้มแข็ง มีประสิทธิภาพ
และดำเนินการอย่างยั่งยืน ผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายในสถานศึกษาต้องมีการทำงานที่มุ่งประโยชน์ที่จะเกิด
แก่ผู้เรียนเป็นสำคัญ ระบบการประกันคณุ ภาพภายในของสถานศึกษาจะเป็นสว่ นหน่ึงของการบริหาร
การศึกษาที่แท้จริง และมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนเป็นวิถีชีวิตในการทำงานของทุกคนเป็น
วฒั นธรรมขององคก์ รทย่ี ึดคุณภาพผเู้ รยี น

2

สำหรบั ระดับเขตพ้นื ท่ีการศึกษาและหน่วยงานต้นสังกดั จะทำหน้าท่ี สง่ เสรมิ สนับสนุน และ
ร่วมพัฒนาสถานศึกษาให้สามารถดำเนินการได้อย่างราบรื่น ตลอดทั้งเสริมสร้างให้สถานศึกษาเป็น
องคก์ รท่ีไดร้ ับการยอมรับตามมาตรฐานการศกึ ษาอยา่ งแท้จริง

2. แนวทางการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพภายในของสถานศกึ ษา

ระบบการประกันคณุ ภาพการศึกษาภายในสถานศกึ ษา (Internal Quality Assurance) เป็น
ระบบที่สถานศึกษาสร้างความมั่นใจ (Assure) แก่ผู้รับบริการ ทั้งผู้เรียน ผู้ปกครอง ชุมชน ตลอดจน
องค์กรหรอื สถานประกอบการที่รบั ผูเ้ รยี นเข้าศึกษาต่อหรือทำงานวา่ สถานศกึ ษาสามารถจัดการศึกษา
ให้มีคุณภาพได้ตามมาตรฐานที่สถานศึกษากำหนด ผู้สำเร็จการศึกษามีความรู้ความสามารถ ทักษะ
และมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามที่หลักสูตรสถานศึกษากำหนดและสังคมคาดหวัง สามารถ
ดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข รวมทั้งสร้างประโยชน์ให้แก่ครอบครัวและชุมชนตาม
ความเหมาะสม ด้วยการบริหารจัดการที่มีคุณภาพทั้งองค์กร โดยใช้หลักการมีส่วนร่วมบุคลากรใน
สถานศึกษาโดยเฉพาะครูและผู้บริหารตระหนักถึงเป้าหมาย คือ ผลประโยชน์ที่เกิดกับผู้เรียนเป็น
อนั ดบั แรก ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศกึ ษา จงึ เปน็ กลไกสำคญั ประการหน่ึงใน
การพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาที่ผู้เกี่ยวข้องสามารถตรวจสอบได้และถูกก ำหนดให้
สถานศกึ ษาทุกแห่งต้องดำเนินการตามท่ีกำหนดไว้ในพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ และประกาศ
กฎกระทรวง

ดังนั้น การพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ยึดหลักการ
3 ประการ คอื

1. การกระจายอำนาจ (Decentralization) สถานศึกษามีอิสระและมีความคล่องตัวใน
การบริหารและตัดสินใจดำเนินงานทั้งด้านการบริหารงานวิชาการ งบประมาณ บุคลากรและ
ทรัพยากร การจัดสิ่งอำนวยความสะดวกและผู้สอนทำบทบาทหน้าที่ในการสอน จัดกิจกรรมและ
พัฒนาสื่อเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนให้บรรลุผลตามจุดหมายของหลักสูตรได้อย่างเต็มท่ี
สามารถจดั การศึกษาได้สอดคลอ้ งกบั สภาพพ้ืนท่ี ความต้องการของชุมชนและสังคมได้มากทีส่ ดุ

2. การเปิดโอกาสการมีส่วนร่วมในการทำงาน (Participation) หน่วยงานทั้งภาครัฐ
ภาคเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้ประกอบการ ภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมทั้งปราชญ์ชาวบ้าน
เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนทั้งในฐานะเป็นคณะกรรมการสถานศึกษา หรือ
คณะทำงานในส่วนอื่น ๆ ของสถานศึกษา โดยมีการร่วมกันคิด ตัดสินใจ สนับสนุน ส่งเสริม และ
ติดตามตรวจสอบการดำเนินงานตลอดจนรว่ มภาคภมู ใิ จในความสำเรจ็ ของสถานศกึ ษา

3

3. การแสดงภาระรับผิดชอบที่ตรวจสอบได้ (Accountability) มาตรฐานการศึกษาของ
สถานศึกษาเป็นเป้าหมาย (Goals) ที่ผู้เรียน ผู้ปกครอง และชุมชนต้องได้รับรู้เพื่อการพัฒนาร่วมกัน
และเพื่อการติดตามตรวจสอบการดำเนินงานของสถานศึกษาว่าสามารถนำพาผู้เรียนไปสู่มาตรฐาน
ตามที่ไดก้ ำหนดร่วมกนั ไว้หรือไม่ จากเป้าหมายและจุดเน้นการพัฒนาดังกล่าว สถานศึกษาต้องสร้าง
การมีส่วนร่วมในการจัดทำแผนพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา (School Improvement Plan) เลือก
กลวิธีการพัฒนาที่เหมาะสม และสามารถทำให้เกิดผลได้อย่างเป็นรูปธรรม มีการประชาสัมพันธ์
เป้าหมายและจุดเน้นที่ต้องการพัฒนาให้ทุกฝ่ายได้รับรู้ เพื่อเป็นสัญญาประชาคมและเพื่อให้ทุกฝ่าย
ท่เี กย่ี วข้องมที ิศทางการทำงานทีช่ ดั เจนสู่เปา้ หมายเดยี วกนั

จากหลักการดังกล่าวข้างต้น การประกันคุณภาพการศึกษาจึงมีกระบวนการดำเนินการที่
สัมพันธ์ตอ่ เน่อื งกัน 3 ขน้ั ตอน คือ

1. การประเมินคุณภาพภายใน เป็นการประเมินคุณภาพการจัดการศกึ ษา การติดตามและ
การตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา กระทำโดยบุคลากรของสถานศึกษา
หรือโดยสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา หรอื โดยหนว่ ยงานต้นสังกัดที่มีหนา้ ทีก่ ำกบั ดูแลสถานศกึ ษา

ทั้งนี้ เพื่อนำผลจากการประเมินไปใช้ในการวางแผนพัฒนา กิจกรรม/โครงการพัฒนา
ที่จดั ทำขน้ึ จงึ ตง้ั อยบู่ นฐานความเปน็ จริง มีความเปน็ ไปได้และสำเร็จผลในเวลาอนั เหมาะสม

2. การติดตามตรวจสอบคุณภาพการศึกษา เป็นการติดตามตรวจสอบความก้าวหน้าของ
การปฏิบัตติ ามแผนพฒั นาคุณภาพการศึกษาของสถานศกึ ษา และจดั ทำรายงานการตดิ ตามตรวจสอบ
คุณภาพการศึกษา พร้อมท้งั เสนอแนะมาตรการเรง่ รัดการพฒั นาคุณภาพการศึกษา

เมื่อจะตรวจสอบความก้าวหน้า สถานศึกษาจะต้องมีข้อมูลสารสนเทศที่แสดงแนวโน้ม
ผลการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนและคุณภาพการบริหารจัดการของสถานศึกษา ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมี
การวางระบบการเกบ็ รวบรวมข้อมลู และสารสนเทศเก่ยี วกบั ผูเ้ รยี นและการปฏบิ ัตงิ านเป็นประจำทุกปี
มีวิธีการเก็บข้อมูลที่ไม่ยุ่งยากและเกิดจากการปฏิบัติจริง ข้อมูลสารสนเทศที่จะแสดงแนวโน้ม
ผลการพัฒนาคุณภาพผู้เรยี นและคุณภาพการบริหารจัดการของสถานศึกษาไดไ้ ม่ควรจะน้อยกว่า 3 ปี
การศึกษา ดังนั้นครูทุกคนต้องสามารถแสดงข้อมูลผลการเรียนของผู้เรียนได้เป็นรายบุคคล
รายห้องเรียน รายชั้น รายกลุ่มสาระจนเป็นข้อมูลรวมระดับสถานศึกษาได้ หรือโครงการอื่น ๆ ที่
สถานศึกษาดำเนินการก็จะต้องสามารถตอบได้ว่า เหตุใดจึงเพิ่มกิจกรรมใหม่ขึ้นหรือปรบั ลดกิจกรรม
บางอย่างลง ข้อมูลสารสนเทศเหล่าน้จี ะถูกนำไปสรปุ รายงานให้คณะกรรมการสถานศึกษาทราบ เพื่อ
ร่วมกนั หาแนวทางพัฒนาตอ่ ไป

4

3. การพัฒนาคุณภาพการศึกษา เป็นกระบวนการพัฒนาการศึกษาเข้าสู่คุณภาพที่สอดคล้อง
กับมาตรฐานการศึกษาของชาติ โดยมีการกำหนดมาตรฐานการศึกษา การจัดระบบและโครงสร้าง
การวางแผนและการดำเนินงานตามแผน รวมทั้ง “สร้างจิตสำนึก” ให้เห็นว่าการพัฒนาคุณภาพ
การศึกษานั้นจะต้องดำเนินการอยา่ งต่อเน่ืองและเป็น “ความรับผิดชอบรว่ มกัน” ของทุกคน

การพัฒนาคุณภาพการศึกษาเป็นคำที่มีความหมายกว้างมาก แต่ในระดับสถานศึกษาน้ัน
แท้จริงแล้วคือหน้าที่หลักของสถานศึกษาในการจัดการเรียนการสอนโดยมีคุณภาพที่ต้อ งการให้เกิด
กับผู้เรียนเป็นเป้าหมาย ซึ่งในปัจจุบันกำหนดในรูปของมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา ฉะน้ัน
ในการคิดกิจกรรม/โครงการหรือพัฒนานวัตกรรมใดต้องสะท้อนผลที่เกิดกับผู้เรียนได้ อย่างไรก็ตาม
การดำเนินงานจะบรรลุผลสำเร็จได้ต้องเกิดจากผู้ปฏิบัติงานทุกคนทำงานอย่างเป็นระบบ ทำงาน
ร่วมกันได้ดี รับฟังและยอมรบั ความคดิ เห็นของกันและกัน เลือกแนวทางที่ดที ี่สุด ยอมรับผลที่เกิดขน้ึ
รว่ มกันและพรอ้ มทจี่ ะแกไ้ ขใหด้ ีข้นึ

การประเมินคุณภาพ

การประกันคุณภาพ

การพฒั นาคุณภาพ การตดิ ตาม ตรวจสอบ
การศกึ ษา คุณภาพการศกึ ษา

แผนภาพท่ี 1 องคป์ ระกอบของระบบการประกันคณุ ภาพภายในของสถานศึกษา

5

3. กฎกระทรวง การประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561

ตามประกาศกฎกระทรวง การประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 ให้ไว้ ณ วันที่ 20
กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 135 ตอนที่ 11 ก ลงวันที่ 23 กุมภาพันธ์
2561 รัฐมนตรวี ่าการกระทรวงศกึ ษาธิการออกกฎกระทรวงไว้ ดงั ต่อไปนี้

ข้อ 1 ให้ยกเลิกกฎกระทรวงว่าด้วยระบบ หลักเกณฑ์ และวิธีการประกันคุณภาพการศึกษา
พ.ศ. 2553

ข้อ 2 ในกฎกระทรวงน้ี
“การประกันคุณภาพการศึกษา” หมายความว่า การประเมินผลและการติดตาม ตรวจสอบ
คุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาแต่ละระดับและประเภทการศึกษา โดยมีกลไก
ในการควบคุม ตรวจสอบระบบการบริหารคุณภาพการศึกษาที่สถานศึกษาจัดขึ้น เพื่อให้เกิด
การพัฒนาและสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องและสาธารณชนว่าสถานศึกษานั้นสามารถ
จัดการศกึ ษาได้อย่างมีคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา และบรรลเุ ป้าประสงค์ของหนว่ ยงานต้นสังกัด
หรือหน่วยงานที่กำกับดูแล “สำนักงาน” หมายความว่า สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมิน
คุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน)
ขอ้ 3 ให้สถานศกึ ษาแต่ละแห่งจัดให้มีระบบการประกนั คุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา
โดยการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาให้เป็นไปตามมาตรฐานการศึกษาแต่ละระดับและ
ประเภทการศึกษาที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการประกาศกำหนด พร้อมทั้งจัดทำแผนพัฒนา
การจัดการศึกษาของสถานศึกษาที่มุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา และดำเนินการตามแผนที่กำหนดไว้
จัดให้การประเมินผลและตรวจสอบคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ติดตามผลการดำเนินการ
เพื่อพัฒนาสถานศึกษาให้มีคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา และจัดส่งรายงานผลการประเมินตนเอง
ใหแ้ กห่ นว่ ยงานต้นสงั กดั หรือหนว่ ยงานท่ีกำกบั ดูแลสถานศกึ ษาเปน็ ประจำทุกปี
เพื่อให้การดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาตามวรรคหนึ่งเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
ให้หน่วยงานต้นสังกัดหรือหน่วยงานที่กำกับดูแลสถานศึกษามีหน้าที่ในการให้คำปรึกษา ช่วยเหลือ
และแนะนำสถานศกึ ษา เพ่อื ให้การประกนั คณุ ภาพการศึกษาของสถานศึกษาพัฒนาอยา่ งต่อเนือ่ ง
ข้อ 4 เมอ่ื ไดร้ บั รายงานผลการประเมนิ ตนเองของสถานศึกษาตามข้อ 3 แลว้ ให้หน่วยงานต้น
สังกัดหรือหน่วยงานที่กำกับดูแลสถานศึกษาจัดส่งรายงานดังกล่าวพร้อมกับประเด็นต่าง ๆ ที่ต้องการให้มี
การประเมินผลและการติดตามตรวจสอบซึ่งรวบรวมได้จากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหรือจากผู้มีส่วนได้
ส่วนเสียกับสถานศึกษาแห่งนั้นให้แก่สำนักงานเพื่อใช้เป็นข้อมูลและแนวทางในการประเมินคุณภาพ
ภายนอก
ให้สำนักงานดำเนินการประเมินผลและติดตามตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา
ของสถานศึกษา และจัดส่งรายงานผลการประเมินและการติดตามตรวจสอบดังกล่าว พร้อม

6

ข้อเสนอแนะให้แก่สถานศึกษาและหน่วยงานต้นสังกัดหรือหน่วยงานที่กำกับดูแลสถานศึกษานั้น ๆ
เพื่อให้สถานศึกษาใชเ้ ป็นแนวทางในการปรบั ปรุงและพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาต่อไป

ในการดำเนินการตามวรรคสอง สำนักงานอาจจัดให้บุคคลหรือหน่วยงานที่ได้รับการรับรอง
จากสำนักงานดำเนินการประเมินผลและติดตามตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของ
สถานศกึ ษาได้

ให้หน่วยงานต้นสังกัดหรือหน่วยงานที่กำกับดูแลสถานศึกษานั้นติดตามผลการดำเนินการ
ปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาตามวรรคสอง เพื่อนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพ
และมาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา

ข้อ 5 ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการมีอำนาจตีความและวินิจฉัยปัญหาอันเกี่ยวกับ
การปฏบิ ัตติ ามกฎกระทรวงน้ี

4. แนวปฏิบัติการดำเนินงานการประกันคุณภาพการศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.
2561

โดยที่มีประกาศใช้กฎกระทรวง การประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 ลงวันที่ 20
กุมภาพันธ์ 2561 ได้กำหนดระบบ หลักเกณฑ์ และวิธีการประกันคุณภาพการศึกษา อันส่งผลให้
การดำเนินงานการประกันคุณภาพการศึกษาทั้งหน่วยงานต้นสังกัดหรือหน่วยงานกำกับดูแล และ
หนว่ ยงานภายนอกทีส่ ะท้อนสภาพการดำเนินงานที่แท้จริงและเกิดประสิทธภิ าพ และกำหนดแนวทาง
ในการขับเคลื่อนการประกันคุณภาพการศึกษาสอดคล้องกับหลักการประกันคุณภาพการศึกษา และ
มีกลไกปฏิบัติที่เอื้อต่อการดำเนินงานตามมาตรฐานการศึกษาแต่ละระดับให้เกิดประสิทธิภาพใน
การพัฒนาคุณภาพการศกึ ษา

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน จึงได้จัดทำแนวปฏิบัติการดำเนินงาน
การประกันคุณภาพการศึกษาขึ้นเพื่อให้หน่วยงานต้นสังกัด สำนักงานบริหารการศึกษาพิเศษ
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาทั้งประถมศึกษาและมัธยมศึกษา ใช้เป็นแนวปฏิบัติในการดำเนินการ
เพื่อการพัฒนา ส่งเสริมกำกับ ดูแล และติดตามตรวจสอบคุณภาพการศึกษาให้เกิดประสิทธิภาพ
ต่อการพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษาโดยมรี ายละเอียด ดังน้ี

ระดบั สถานศกึ ษา
ใหส้ ถานศึกษาระดับการศึกษาขนั้ พน้ื ฐานดำเนนิ การดังต่อไปน้ี
1. ให้สถานศึกษาแต่ละแห่งจัดให้มีระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา
เพื่อให้เกิดการพัฒนา และเพื่อเป็นกลไกในการควบคุม ตรวจสอบคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา
ให้เกดิ การพฒั นาและสร้างความเช่อื ม่นั ใหก้ บั สังคม ชมุ ชน และผู้มสี ่วนเกย่ี วข้อง

7

2. จดั ให้มีระบบการประกันคุณภาพการศกึ ษาภายในสถานศึกษา ดงั นี้
2.1 กำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาให้เป็นไปตามมาตรฐานการศึกษาระดับ

การศึกษาปฐมวัย และหรือระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานที่กระทรวงประกาศใช้ และให้สถานศึกษา
กำหนดเป้าหมายความสำเร็จตามมาตรฐานของสถานศึกษาตามบริบท ทั้งนี้ สามารถเพิ่มเติม
มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา นอกเหนือจากที่กระทรวงศึกษาธิการประกาศใช้ได้ โดยให้
สถานศึกษาและผเู้ ก่ยี วข้องดำเนนิ การและรบั ผดิ ชอบร่วมกัน

2.2 จัดทำแผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษา ที่สอดคล้องกับสภาพปัญหาและ
ความต้องการจำเป็นของสถานศกึ ษาอย่างเปน็ ระบบ โดยสะทอ้ นคณุ ภาพความสำเรจ็ อย่างชดั เจนตาม
มาตรฐานการศกึ ษาของสถานศกึ ษา

2.3 ดำเนนิ การตามแผนพัฒนาการจัดการศกึ ษาของสถานศกึ ษา
2.4 ประเมินผลและตรวจสอบคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา โดยกำหนด
ผรู้ ับผิดชอบ และวธิ กี ารที่เหมาะสม
2.5 ติดตามผลการดำเนินการเพื่อพัฒนาสถานศึกษาให้มีคุณภาพตามมาตรฐานของ
สถานศึกษา และนำผลการตดิ ตามไปใช้ประโยชนใ์ นการปรับปรุงพัฒนา
2.6 จัดทำรายงานผลการประเมินตนเอง (Self-Assessment Report : SAR) ตาม
มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา นำเสนอรายงานผลการประเมินตนเองต่อคณะกรรมการ
สถานศึกษาขั้นพื้นฐานให้ความเห็นชอบ และจัดส่งรายงานดังกล่าวต่อสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
เปน็ ประจำทกุ ปี
2.7 พัฒนาสถานศกึ ษาให้มีคณุ ภาพโดยพิจารณาจากรายงานผลการประเมนิ ตนเอง (Self-
Assessment Report : SAR) และตามคำแนะนำของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาหรือสำนักงาน
คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน เพื่อให้การประกันคุณภาพการศึกษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
และพัฒนาอยา่ งตอ่ เน่ือง
3. สถานศึกษาแต่ละแห่งให้ความร่วมมือกับสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพ
การศึกษา (สมศ.) ในการประเมินคุณภาพภายนอกของสถานศึกษา เพื่อปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพ
การศึกษาตามข้อเสนอแนะของสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.)
และหน่วยงานต้นสังกัดหรือหน่วยงานที่กำกับดูแล เพื่อนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานของ
สถานศึกษา

8

ระดับสำนกั งานเขตพื้นที่การศึกษา/สำนกั บริหารงานการศึกษาพเิ ศษ
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา/สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ ในฐานะหน่วยงานต้นสังกัด
หรอื หน่วยงานที่กำกับดูแล ดำเนนิ การดังต่อไปนี้
1. ศึกษา วิเคราะห์ รายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษา ตลอดจนให้คำปรึกษา
ช่วยเหลือและแนะนำสถานศึกษา เพ่ือการพัฒนาระบบประกันคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาแต่
ละแหง่ อยา่ งต่อเนอื่ ง
2. รวบรวม และสังเคราะห์รายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษา (Self-Assessment
Report : SAR) พร้อมกับประเด็นต่าง ๆ ที่ต้องการให้มีการประเมินผลและการติดตามตรวจสอบ
ซึ่งรวบรวมได้จากหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องหรือจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียกับสถานศึกษาแห่งนั้น และจัดส่ง
ไปยังสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) เพ่อื ใช้เป็นข้อมลู และแนวทาง
ในการประเมนิ คณุ ภาพภายนอก
3. ติดตามผลการดำเนินงาน ปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา ตาม
ข้อเสนอแนะของสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) เพื่อนำไปสู่
การพัฒนาคณุ ภาพและมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา
4. ให้ความร่วมมือกับสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.)
ในการประเมนิ คุณภาพภายนอก
5. อาจมอบหมายบุคคลที่ไม่ได้เป็นผู้ประเมินเข้าร่วมสังเกตการณ์ และให้ข้อมูลเพิ่มเติมใน
กระบวนการประเมนิ คุณภาพภายนอก
ระดบั สำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พืน้ ฐาน
1. ส่งเสริม สนับสนุน ให้คำปรึกษา ช่วยเหลือ ต่อสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา เพื่อการพัฒนา
ระบบการประกนั คณุ ภาพการศึกษา
2. ศึกษา วิเคราะห์ สรุปผลรายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษา (Self-Assessment
Report : SAR) และรวบรวมประเด็นที่ต้องการให้มีการประเมินผลและติดตามตรวจสอบซึ่งรวบรวม
ได้จากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหรือผู้มีส่วนได้ส่วนเสียกับสถานศึกษา ไปยังสำนักงานรับรองมาตรฐาน
และประเมินคุณภาพการศกึ ษา (สมศ.) เพอื่ ใชเ้ ป็นข้อมลู และแนวทางในการประเมินคุณภาพภายนอก
3. ติดตามผลการดำเนินงาน ปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา ตาม
ข้อเสนอแนะของสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) เพื่อนำไปสู่
การพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา
4. ประสานความร่วมมือกับสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.)
ในการจัดบุคคลร่วมเป็นผู้ประเมินคุณภาพภายนอกกับสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมิน
คุณภาพการศึกษา (สมศ.)

9

5. อาจมอบหมายบุคคลที่ไม่ได้เป็นผู้ประเมินเข้าร่วมสังเกตการณ์ และให้ข้อมูลเพิ่มเติมใน
กระบวนการประเมนิ คุณภาพภายนอก

จากแนวทางที่ให้สถานศึกษาดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาตามกฎกระทรวงดังกล่าว
จะเห็นวา่ เปน็ การวางระบบการทำงานอย่างเป็นขัน้ ตอน (วงจร PDCA) 4 ขั้นตอน ดังแสดงในแผนภาพท่ี 2

• จัดส่งรายงานผลการประเมิน ปรบั ปรุง วางแผน • การกำหนดมาตรฐานการศึกษา
ตนเอง (Act) (Plan)
• การจัดทำแผนพัฒนาการจดั
• การพฒั นาต่อเน่อื ง การศึกษา

ตรวจสอบ ดำเนนิ การ
• การตดิ ตามผลการดำเนินงาน (Check) (Do) • การดำเนนิ การตามแผน

• การประเมินผลและตรวจสอบ
คุณภาพการศกึ ษา

แผนภาพที่ 2 ระบบการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา

จากแผนภาพดังกล่าว สามารถอธบิ ายได้ดังนี้
การวางแผน : การดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาของ สถานศึกษา เริ่มจากการกำหนด
มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา โดยสถานศึกษากำหนดมาตรฐานและเป้าหมายความสำเร็จ
ตามบริบทของสถานศึกษา อาทิ เน้นการเป็นผู้นำด้านวิชาการ การให้ผู้เรียนมีอาชีพตามความฝัน
การพฒั นาใหผ้ ู้เรียนมีความสามารถรอบดา้ น การสง่ เสริม และพัฒนาอาชพี ของท้องถ่นิ การเนน้ ความเปน็ เลิศ
ด้านวิทยาศาสตร์ หรือภาษา ต่างประเทศ เป็นต้น ทั้งนี้ มาตรฐานและเป้าหมายความสำเร็จควรระบุ
ให้เป็นรูปธรรมชัดเจน สอดคล้องกับวิสัยทัศน์ พันธกิจ รวมทั้งอัตลักษณ์และเอกลักษณ์ของสถานศึกษา
สถานศึกษาอาจเพิ่มเติมมาตรฐานการศึกษาและเป้าหมายความสำเร็จที่ท้าทาย แผนพัฒนาการจัด
การศึกษาของสถานศึกษาในแต่ละรอบปตี ้องมีโครงการ/กจิ กรรมท่ีเชื่อมโยงไปสเู่ ปา้ หมายความสำเร็จ
ตามมาตรฐานการศึกษาที่กำหนดไว้ ช่วงระยะเวลาดำเนินโครงการ/กิจกรรมตามแผนขึ้นอยู่กับ
ความเหมาะสมตามบรบิ ทของสถานศกึ ษา ทัง้ น้ี แผนพัฒนาการจดั การศึกษาของสถานศึกษาต้องผ่าน
การระดมความคิดจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง และควรมีการวิเคราะห์เชิงกลยุทธ์อย่างรอบด้านและ
รอบคอบ โดยอาจใชว้ ธิ ี SWOT Analysis, Balanced Scorecard หรือวธิ ีการอื่น ๆ ทเี่ หมาะสม

10

การดำเนินการ : สถานศึกษาดำเนินการตามแผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษา
ท่ีกำหนดไว้

การตรวจสอบ : ขณะดำเนินการตามแผนที่กำหนดไว้ สถานศึกษาควรมีการตรวจสอบ
ติดตามผลการดำเนินงานเป็นระยะ ๆ เพื่อปรับปรุงและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น ประเมินผลการดำเนินงาน
เมื่อจบโครงการ รวบรวมข้อมูลสารสนเทศจากผลการดำเนินงานเพื่อนำไปจัดทำรายงานผลการประเมิน
ตนเอง การตรวจสอบและตดิ ตามการดำเนนิ โครงการ/กิจกรรมชว่ ยให้งานบรรลเุ ป้าหมายความสำเร็จ
สง่ ผลให้เกิดคณุ ภาพตามมาตรฐานการศึกษาตามท่สี ถานศึกษากำหนดไว้

การปรบั ปรุงพฒั นา : เมอ่ื ส้ินปีการศึกษา สถานศึกษาประเมนิ ผล สรปุ และจดั ทำรายงานผล
การประเมินตนเอง จัดส่งให้แก่หน่วยงานต้นสงั กัดหรือหน่วยงานที่กำกับดูแลสถานศึกษาเป็นประจำ
ทุกปี โดยสถานศึกษาใช้ข้อมูลจากรายงานผลการประเมินตนเองเป็นสารสนเทศในการพัฒนา
สถานศึกษาในปีการศึกษาถัดไป ส่วนหน่วยงานตน้ สงั กัดหรือหน่วยงานท่ีกำกับดูแลสถานศึกษาจะนำ
ข้อมูลและสารสนเทศจากรายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษาไปสังเคราะห์สรุปประเด็น
สำคัญเพื่อการพัฒนาและส่งให้สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การ
มหาชน) เพ่อื เตรียมรบั การประเมนิ คุณภาพภายนอก ตอ่ ไป

การดำเนินงานทั้ง 4 ขั้นตอน มีความสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกันเป็นวงจร โดยมีมาตรฐาน
การศึกษาของสถานศึกษาเป็นเป้าหมายในการขับเคลือ่ นการพัฒนาคุณภาพการศึกษาในสถานศกึ ษา
ผู้มีบทบาทสำคัญ คือ ผู้บริหารสถานศึกษา ซึ่งจะเป็นผู้ผลักดันให้บุคลากรในสถานศึกษา คณะกรรมการ
สถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และชุมชนมีส่วนร่วมในการกำหนดทิศทางการทำงานตลอดทั้งสนับสนุน
ส่งเสริม ให้กำลังใจผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายให้ปฏิบัติงานอย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลอย่าง
เตม็ ท่ี

หน่วยท่ี 2
การกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศกึ ษา

แนวคิดและหลักการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา

การกำหนดมาตรฐานการศึกษามีเป้าหมายสำคัญ เพื่อวางแนวทางในการพัฒนาคุณภาพ
การจัดการศึกษา เป็นเรื่องจำเป็นในการพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาที่ผู้บริหารสถานศึกษา ครู
และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการจัดการศึกษาจะต้องมีความรู้ความเข้าใจ แนวคิดและหลักการพื้นฐาน
เกี่ยวกับมาตรฐานการศึกษา ความหมาย ความสำคัญ แนวคิดและประโยชนข์ องมาตรฐานการศึกษา
รายละเอียดและความสัมพันธ์ของมาตรฐานการศึกษาระดับต่าง ๆ แนวทางและขั้นตอนการจัดทำ
มาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา การประยกุ ตแ์ นวคิดสู่การปฏิบตั ิ ซง่ึ จะเปน็ ประโยชน์ต่อผู้บริหาร
สถานศึกษา ครู หรือผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาที่สอดคล้อง
กับความตอ้ งการจำเปน็ และบรบิ ทของสถานศึกษา

ความหมายของมาตรฐานการศกึ ษา

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545
ให้นิยามมาตรฐานการศึกษาว่า เป็นข้อกำหนดเกี่ยวกับคุณลักษณะ คุณภาพ ที่พึงประสงค์ เพื่อใช้
เป็นหลักในการเทียบเคียงสำหรับการส่งเสริม และกำกับดูแล การตรวจสอบ การประเมินผล และ
การประกันคณุ ภาพทางการศึกษา โดยให้แนวทางการจัดการศึกษาไวว้ ่า การจัดการศึกษาต้องยึดหลัก
ว่าผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้ และถือว่าผู้เรียนมีความส ำคัญที่สุด
กระบวนการจัดการศึกษาต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ
เน้นความสำคัญทั้งความรู้ คุณธรรม กระบวนการเรียนรู้ และบูรณาการตามความเหมาะสมให้
สถานศึกษาพัฒนากระบวนการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ รวมทั้งการส่งเสริมให้ผู้สอนสามารถ
วิจยั เพือ่ พฒั นาการเรียนรู้ทเ่ี หมาะสมกบั ผู้เรียนในแตล่ ะระดบั การศึกษา

ดงั นน้ั มาตรฐานการศึกษาที่ต้องการให้เกดิ ข้ึนในสถานศึกษา จึงเก่ยี วข้องกับปัจจัย กระบวนการ
และผลผลิตของการจัดการศึกษา เพื่อการกำกับ ติดตาม ดูแล ตรวจสอบ และประกันคุณภาพของ
สถานศึกษา มาตรฐานการศึกษาจึงไม่ได้หมายถึงระดับคุณภาพด้านใดด้านหนึ่งเท่านั้น แต่รวมถึง
ผลผลติ ทางการศกึ ษาทีเ่ กิดกับตวั ผูเ้ รยี น โดยเฉพาะผลสมั ฤทธ์ิ ทางการเรยี น กระบวนการจัดการเรยี น
การสอนของครู ผบู้ ริหารสถานศกึ ษา หรอื กระบวนการบรหิ ารจดั การศึกษา

12

ความสำคญั ของมาตรฐานการศกึ ษา

ผลจากการปฏิรูปการศกึ ษาที่ผ่านมาทำใหช้ ุมชนเข้ามามสี ่วนร่วมในการจดั การศึกษามากขึน้
ทั้งทางตรงในรูปแบบของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และทางอ้อมในรูปแบบของสมาคม
ผปู้ กครอง ศษิ ย์เก่า หนว่ ยงานองค์กรภาครฐั ภาคเอกชน รวมทง้ั สถานประกอบการตา่ ง ๆ สิ่งทเี่ ห็นได้ชัด
คือสถานศึกษาเป็นผู้จัดทำหลักสูตร เพื่อจัดการเรียนรู้ให้แก่ผู้เรียนให้มีคุณภาพตามเป้าหมาย
วิสัยทัศน์ ความต้องการและบริบทของท้องถ่ิน โดยมคี ณะกรรมการสถานศึกษาพิจารณาให้ความเห็นชอบ
การที่สถานศึกษามีอิสระในการบรหิ ารจัดการการศึกษาด้วยตนเองย่อมทำใหค้ ุณภาพผเู้ รียน คุณภาพ
การบริหารจัดการการศึกษา แตกต่างกันไป ดังนั้น การพัฒนาการจัดการศึกษาอย่างเป็นระบบและ
มีคุณภาพ ก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง ต้องอาศัยการทำงานเชิงระบบ (System Approach) การประกัน
คุณภาพภายในของสถานศึกษาโดยมีมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาเป็นเป้าหมายความส ำเร็จ
จึงมีความสำคัญในการที่ผู้บริหารสถานศึกษาจะใช้เป็นกลไกในการขับเคลื่อนการพัฒนาคุณภาพ
การศึกษาของสถานศกึ ษา

นอกจากนี้ การกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษายังมีความสำคัญต่อการวางรากฐาน
ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา การวางนโยบาย การกำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ ในการพัฒนาการจัด
การศึกษาทั้งในปัจจุบันและอนาคตตามสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว อีกทั้งยังมี
ความสำคัญในการใช้เปน็ ฐานข้อมูลสนับสนุนการกำหนดคุณภาพที่ต้องการ เพอื่ การวางแผนระยะส้ัน
ระยะกลาง และระยะยาวได้ ดังนั้น มาตรฐานการศึกษาที่สถานศึกษากำหนดขึ้นต้องครอบคลุมท้ัง
ด้านคุณภาพผู้เรียน คุณภาพการบริหารและการจัดการ และคุณภาพการจัดการเรียนการสอนที่เน้น
ผเู้ รยี นเป็นสำคญั ซ่ึงเปน็ หวั ใจสำคัญที่สะท้อนคุณภาพของการจดั การศึกษาท่ีแทจ้ รงิ

ประโยชนข์ องมาตรฐานการศกึ ษา

การกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา มปี ระโยชนด์ งั นี้
1. ชว่ ยใหส้ ามารถกำหนดเป้าหมาย นโยบายและแนวทางใน การพัฒนาการจดั การศึกษาของ
สถานศกึ ษาไดช้ ดั เจน
2. สามารถกำหนดยุทธศาสตร์ และแนวทางในการจัดทำแผนพัฒนาการจัดการศึกษาได้ตรง
ตามความตอ้ งการของสถานศกึ ษา
3. ใช้เป็นเครื่องมอื ในการกำกับการตรวจสอบ การนิเทศ การติดตามและประเมินผล เพื่อให้
ระบบการประกันคณุ ภาพการศกึ ษาของสถานศึกษาเขม้ แข็ง
4. มขี ้อมูลสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกบั สถานภาพและความกา้ วหนา้ ของการจดั การศึกษา

13

5. เพื่อเป็นมาตรฐานการศึกษาสำหรับการประกันคุณภาพภายนอกของสถานศึกษาและเปน็
ข้อมลู พื้นฐานสำหรับการพัฒนามาตรฐานการศึกษาในระยะต่อไป

มาตรฐานการศกึ ษา

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545
มาตรา 5 (3) ไดก้ ำหนดการจัดระบบ โครงสรา้ ง และกระบวนการจัดการศึกษาให้ยึดหลักทส่ี ำคัญข้อหนึ่ง
คือ มีการกำหนดมาตรฐานการศึกษา และจัดระบบประกันคุณภาพการศึกษาทุกระดับและประเภท
การศึกษา โดยมาตรา 31 ให้กระทรวงมีอำนาจหน้าที่กำกับดูแล การศึกษาทุกระดับและทุกประเภท
กำหนดนโยบาย แผนและมาตรฐานการศึกษา และมาตรา 48 ให้หน่วยงานต้นสังกัดและสถานศกึ ษา
จัดให้มีระบบประกัน คุณภาพภายในสถานศึกษา และให้ถือว่าการประกันคุณภาพภายในเป็น
ส่วนหนึ่งของการบริหารการศึกษาที่ต้องดำเนินการอย่างต่อเนื่อง โดยมีการจัดทำรายงานประจำปี
เสนอต่อหน่วยงานต้นสังกัด หน่วยงานที่เกี่ยวข้องและเปิดเผยต่อสาธารณชน เพื่อนำไปสู่การพัฒนา
คุณภาพมาตรฐานการศึกษาและเพื่อรับรอง การประกันคุณภาพภายนอก รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ
จึงประกาศให้ใช้มาตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานและระดับการศึกษา
ข้ันพ้นื ฐานศนู ย์การศึกษาพเิ ศษ ประกาศ ณ วนั ที่ 6 สิงหาคม 2561 ดงั นี้

มาตรฐานการศกึ ษา ระดับปฐมวัย พ.ศ.2561 มจี ำนวน 3 มาตรฐาน ไดแ้ ก่
มาตรฐานที่ 1 คณุ ภาพของเด็ก
มาตรฐานที่ 2 กระบวนการบรหิ ารและการจัดการ
มาตรฐานท่ี 3 การจัดประสบการณ์ท่เี นน้ เดก็ เป็นสำคัญ
แตล่ ะมาตรฐานมีรายละเอยี ดดังน้ี
มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของเดก็

1.1 มีพัฒนาการดา้ นร่างกาย แขง็ แรง มสี ุขนสิ ยั ทีด่ ี และดูแลความปลอดภยั ของ
ตนเองได้

1.2 มพี ฒั นาการด้านอารมณ์ จติ ใจ ควบคุม และแสดงออกทางอารมณ์ได้
1.3 มีพฒั นาการด้านสังคม ช่วยเหลือตนเอง และเปน็ สมาชิกทดี่ ีของสังคม
1.4 มพี ฒั นาการด้านสตปิ ัญญา สอื่ สารได้ มีทักษะการคดิ พื้นฐาน และแสวงหา

ความร้ไู ด้
มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบรหิ ารและการจัดการ

2.1 มหี ลักสูตรครอบคลมุ พฒั นาการท้งั 4 ด้าน สอดคล้องกับบริบทของท้องถนิ่
2.2 จดั ครใู หเ้ พียงพอกบั ช้ันเรียน
2.3 ส่งเสริมใหค้ รมู ีความเชย่ี วชาญดา้ นการจดั ประสบการณ์

14

2.4 จดั สภาพแวดลอ้ มและส่อื เพ่อื การเรียนรู้ อยา่ งปลอดภัย และเพยี งพอ
2.5 ให้บริการสอ่ื เทคโนโลยสี ารสนเทศและสื่อการเรยี นรู้เพื่อสนับสนุน

การจดั ประสบการณ์
2.6 มีระบบบรหิ ารคุณภาพที่เปดิ โอกาสให้ผูเ้ กย่ี วข้องทกุ ฝา่ ยมีส่วนร่วม
มาตรฐานที่ 3 การจดั ประสบการณท์ ีเ่ นน้ เด็กเปน็ สำคัญ
3.1 จัดประสบการณ์ที่สง่ เสริมให้เดก็ มพี ฒั นาการทุกด้านอยา่ งสมดุลเต็มศักยภาพ
3.2 สรา้ งโอกาสใหเ้ ด็กไดร้ บั ประสบการณ์ตรง เล่นและปฏิบัตอิ ยา่ งมีความสขุ
3.3 จัดบรรยากาศท่ีเอ้ือต่อการเรยี นรใู้ ช้สื่อและเทคโนโลยที ่ีเหมาะสมกับวัย
3.4 ประเมินพัฒนาการเด็กตามสภาพจรงิ และนำผลการประเมินพัฒนาการเด็ก

ไปปรับปรุง การจดั ประสบการณแ์ ละพฒั นาเด็ก

มาตรฐานการศกึ ษาระดบั การศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน พ.ศ. 2561 มจี ำนวน 3 มาตรฐาน ไดแ้ ก่
มาตรฐานท่ี 1 คณุ ภาพของผูเ้ รยี น

1.1 ผลสัมฤทธ์ทิ างวชิ าการของผู้เรยี น
1.2 คณุ ลกั ษณะท่ีพึงประสงค์ของผเู้ รยี น
มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบรหิ ารและการจัดการ
มาตรฐานท่ี3 กระบวนการจัดการเรยี นการสอนที่เนน้ ผ้เู รียนเปน็ สำคัญ
แตล่ ะมาตรฐานมรี ายละเอยี ดดงั น้ี
มาตรฐานที่ 1 คณุ ภาพของผู้เรียน
1.1 ผลสมั ฤทธ์ทิ างวชิ าการของผู้เรียน
1) มคี วามสามารถในการอา่ น การเขียน การส่ือสาร และการคิดคำนวณ
2) มคี วามสามารถในการคิดวิเคราะห์ คิดอย่างมวี ิจารณญาณ อภิปราย
แลกเปลีย่ นความคิดเห็น และแกป้ ัญหา
3) มีความสามารถในการสรา้ งนวัตกรรม
4) มีความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร
5) มผี ลสมั ฤทธิ์ทางการเรียนตามหลักสตู รสถานศึกษา
6) มีความรู้ ทกั ษะพนื้ ฐาน และเจตคตทิ ่ีดตี ่องานอาชีพ
1.2 คุณลักษณะทพ่ี ึงประสงค์ของผเู้ รยี น
1) การมีคุณลักษณะและค่านยิ มที่ดีตามทสี่ ถานศึกษากำหนด
2) ความภมู ิใจในท้องถิน่ และความเป็นไทย
3) การยอมรบั ท่จี ะอย่รู ว่ มกันบนความแตกต่างและหลากหลาย

15

4) สุขภาวะทางรา่ งกายและจิตสงั คม
มาตรฐานที่ 2 กระบวนการบริหารและการจัดการ

2.1 มเี ปา้ หมายวสิ ยั ทัศน์และพันธกจิ ที่สถานศึกษากำหนดชัดเจน
2.2 มีระบบบรหิ ารจัดการคณุ ภาพของสถานศึกษา
2.3 ดำเนนิ งานพฒั นาวชิ าการทเี่ น้นคุณภาพผู้เรยี นรอบด้านตามหลักสูตร

สถานศึกษา และทุกกลุ่มเป้าหมาย
2.4 พัฒนาครแู ละบุคลากรให้มีความเช่ียวชาญทางวชิ าชีพ
2.5 จดั สภาพแวดลอ้ มทางกายภาพและสังคมทีเ่ อื้อตอ่ การจดั การเรียนรู้

อย่างมีคณุ ภาพ
2.6 จัดระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อสนับสนนุ การบรหิ ารจัดการและการเรียนรู้
มาตรฐานที่ 3 กระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เนน้ ผู้เรยี นเป็นสำคัญ
3.1 จดั การเรียนรู้ผ่านกระบวนการคิดและปฏบิ ตั จิ รงิ และสามารถนำไปประยุกต์

ใช้ในชีวิตได้
3.2 ใชส้ ื่อ เทคโนโลยีสารสนเทศ และแหลง่ เรียนรู้ทีเ่ อื้อต่อการเรยี นรู้
3.3 มกี ารบริหารจัดการชั้นเรยี นเชงิ บวก
3.4 ตรวจสอบและประเมนิ ผเู้ รียนอย่างเปน็ ระบบ และนำผลมาพฒั นาผู้เรยี น
3.5 มีการแลกเปล่ียนเรียนรู้และใหข้ ้อมลู สะท้อนกลับเพ่ือพัฒนาและปรับปรุง

การจัดการเรยี นรู้

แนวทางการกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศกึ ษา

กระบวนการพัฒนาการศึกษาให้มีคุณภาพท่ีสอดคล้องกับมาตรฐาน การศึกษาของชาติ พ.ศ.
2561 ตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพ พ.ศ. 2561 สถานศึกษาต้องมีการกำหนดมาตรฐาน
การศึกษาของสถานศึกษาให้เป็นไปตามกรอบมาตรฐานการศึกษา ระดับปฐมวัย ระดับการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน ตามที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการประกาศไว้ ซึ่งสถานศึกษาต้องกำหนดเป้าหมาย
หรือภาพความสำเร็จตามตามบริบทของสถานศึกษาที่มีความท้าทาย เป็นไปได้ และเห็นผลสำเร็จ
เชิงประจักษ์ เชื่อมโยงถึงคุณภาพผู้เรียน สถานศึกษาบางแห่งที่มีเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ใน
การผลิตผเู้ รยี นใหม้ คี ณุ ภาพเฉพาะทางกส็ ามารถเพ่มิ เติมมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาได้

กรอบมาตรฐานการศึกษาขั้นพื้นฐานที่กระทรวงศึกษาธิการประกาศใช้ไปนั้น ไดผ้ า่ นการพิจารณา
วิเคราะห์ความเชื่อมโยงกับมาตรฐานการศึกษาของชาติแล้ว อย่างไรก็ดีในการจัดทำมาตรฐาน
การศึกษาของสถานศึกษานั้น สถานศึกษาควรพิจารณาคุณลักษณะผู้เรียนจากผลลัพธ์ที่พึงประสงค์
ของการศึกษาในมาตรฐานการศึกษาของชาติเพื่อเติมเต็มมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาให้

16

เด่นชัดและครบถ้วนตามที่ชาติต้องการ เช่น นักเรียนมีทักษะในการเขียน โปรแกรม ทักษะการเป็น
ผ้ปู ระกอบการ ทักษะในการออกแบบ ทักษะการเป็นผูน้ ำ ทกั ษะการบรหิ ารการเงนิ เปน็ ตน้ ซงึ่ การวเิ คราะห์
ความต้องการจำเป็นการใช้ข้อมูลสารสนเทศของสถานศึกษา ผนวกกับการรู้ทันกระแสการเปลี่ยนแปลง
ของโลกจะเป็นประโยชน์ต่อการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาที่เป็นรูปธรรม และ
เปน็ อตั ลักษณข์ องสถานศกึ ษา อนั นำไปสกู่ ารยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษาของประเทศต่อไป

การกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศกึ ษา

มาตรฐานการศึกษาเป็นข้อกำหนดเกี่ยวกับคุณภาพการศึกษาสำหรับสถานศึกษาที่จัด
การศึกษาระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานทุกแห่งนำไปใช้เป็นเป้าหมายหรือกรอบทิศทางในการกำหนด
มาตรฐานของสถานศึกษาตนเอง ทั้งน้ีสถานศึกษาอาจเพ่ิมเติมอัตลักษณ์ความโดดเดน่ ของสถานศึกษา
ในด้านต่าง ๆ ขึ้นมาได้ เพื่อความสมบูรณ์ของมาตรฐาน และเพื่อใช้ในการประเมินตนเองของสถานศึกษา
ในแต่ละปีการศึกษาว่าสามารถบริหารการศึกษาในสถานศึกษาได้บรรลุเป้าหมายหรือไม่ ผู้เรียนมี
คุณภาพตามที่ตั้งเป้าหมายหรือไม่ และนอกจากนี้การกำหนดและประเมินตามมาตรฐานการศึกษา
ของสถานศกึ ษายังเป็นข้อมูลสำคัญท่ีสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา หรือหน่วยงานตน้ สังกัดยังสามารถ
นำไปเป็นเป้าหมายในการกำกับ ดูแล ตรวจสอบและการประเมนิ คุณภาพในภาพรวม เพ่อื นำข้อมูลมา
ใชว้ างแผนยกระดับคุณภาพให้สูงขึ้นในการที่จะบรรลมุ าตรฐานการศึกษานน้ั เปน็ หนา้ ที่ของหน่วยงานทาง
การศึกษาระดับต่าง ๆ ในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานต้องร่วมกันดำเนินการ
ดงั นี้

ระดบั สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน
สำนักงานคณะกรรมกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน เป็นหน่วยงานต้นสังกัดสูงสุดใน
การกำหนดมาตรฐานการศึกษา มีหน้าที่ในการประสานความร่วมมือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมากำหนด
ทิศทางในการดำเนินงานด้านการศกึ ษาเพอื่ ไปส่เู ป้าหมายเดียวกนั
ระดับสำนักงานเขตพ้นื ท่กี ารศกึ ษา
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีบทบาทสำคัญในการนำมาตรฐานการศึกษาที่กำหนดมาเป็น
เป้าหมายการพัฒนาในภาพรวมระดบั สำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษา อาจกำหนดมาตรฐานและประเด็น
พจิ ารณาที่เน้นบริบทหรือเอกลักษณ์ท้องถ่ินเพ่ิมเตมิ อีกก็ได้ ดำเนนิ การส่งเสริม สนับสนุนสถานศึกษา
ใหม้ ีระบบการประกันภายในท่เี ข้มแข็ง นำผลการประเมนิ คุณภาพภายในและภายนอกมาใชเ้ ป็นข้อมูล
พน้ื ฐานในการวางแผนพฒั นา ศกึ ษาวเิ คราะห์รายงานผลการประเมนิ ตนเองของสถานศกึ ษา ตลอดจน
ให้คำปรึกษา ช่วยเหลือและแนะนำสถานศึกษา เพื่อการพัฒนาระบบประกันคุณภาพการศึกษาของ
สถานศึกษาแต่ละแห่งอย่างต่อเนื่อง ติดตามผลการดำเนินงาน การปรับปรุง และพัฒนาคุณภาพ

17

การศึกษาของสถานศึกษาตามข้อเสนอแนะของสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพ
การศกึ ษา (สมศ.) เพื่อนำไปสู่การพฒั นาคณุ ภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา

ระดบั สถานศกึ ษา
สถานศึกษา เป็นหน่วยงานทางการศึกษาที่มีความสำคัญที่สุด ที่นำเอามาตรฐานการศึกษา
ขน้ั พ้ืนฐาน มาตรฐานการศึกษาสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาและอัตลกั ษณ์ของสถานศกึ ษาท่ีโดดเด่น
ในด้านต่าง ๆ มาเชื่อมโยงกันแล้วกำหนดเป็นมาตรฐานของสถานศึกษา การกำหนดมาตรฐาน
การศึกษาของสถานศึกษาเป็นภารกิจสำคัญที่สถานศึกษาต้องดำเนินการตามตามกฎกระทรวง
การประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ.2561 โดยพิจารณาความสอดคล้องระหว่างมาตรฐานการศึกษาชาติ
มาตรฐานการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงศึกษาธิการ มาตรฐานการศึกษาของสำนักงานเขตพื้นท่ี
การศกึ ษา ซง่ึ สามารถนำมากำหนดเปน็ แผนภาพท่ี 3 การกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา
และกระบวนการการกำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา ดังนี้

18

มาตรฐานการศกึ ษา มาตรฐานการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน นโยบายจดุ เน้นของหนว่ ยงานตน้ สงั กดั
ของชาติ กระทรวงศกึ ษาธิการประกาศใช้
จดุ เน้น บรบิ ท ความตอ้ งการ
ยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี การกำหนดมาตรฐาน เอกลกั ษณ์และอตั ลกั ษณข์ องสถานศึกษา
พ.ศ. 2561-2580 การศกึ ษาของสถานศกึ ษา
นโยบายจุดเน้นของเขตพ้นื ท่กี ารศึกษา
แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และ
สังคมแห่งชาติ ฉบบั ที่ 12 เตรียมความพร้อมการกำหนด การจดั การเรยี นการสอน
มาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา • วิเคราะห์ หลักสูตร / มาตรฐาน
แผนการศกึ ษาแห่งชาติ การเรียนรู้
พ.ศ. 2560-2579 วิเคราะห์ความสมั พนั ธ์ • วิเคราะหผ์ ู้เรยี น
ของมาตรฐานการศกึ ษา • ออกแบบการเรยี นรู้
การบรหิ ารจดั การ • แผนจดั การเรียนรู้ท่มี คี ุณภาพ
วิเคราะห์ กำหนดมาตรฐานการศึกษา • กิจกรรมการเรยี นรทู้ ม่ี ีคุณภาพ
ของสถานศึกษาและค่าเป้าหมาย • การวดั และประเมินผล
• วิสยั ทัศน์ • ปรบั ปรุงการเรียนการสอน
• พันธกิจ
• เป้าประสงค์
• ยทุ ธศาสตร์
• กลยุทธ์
• แผนงาน
• โครงการ
• กิจกรรม

ตรวจสอบและทบทวน
มาตรฐานการศกึ ษา

ประกาศใช้

มาตรฐานการศึกษา
ของสถานศึกษา

แผนภาพท่ี 3 การกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา

19

ขน้ั ตอนการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา

กระบวนการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา เปน็ ข้นั ตอนหรอื วิธีการดำเนินงานท่ี
เกี่ยวข้องกับผู้บริหารสถานศึกษา คณะครู ตัวแทนผู้ปกครอง คณะกรรมการสถานศึกษา สามารถ
ดำเนนิ การตามขัน้ ตอน ต่อไปนี้

ข้นั ตอนที่ 1 เตรียมความพร้อมการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา
1. แตง่ ตง้ั คณะกรรมการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของ สถานศึกษา ประกอบดว้ ย ผบู้ รหิ าร
สถานศกึ ษา คณะครู คณะกรรมการ สถานศกึ ษาตวั แทนผู้ปกครองชุมชน และผู้เกีย่ วข้องอนื่ ๆ
2. สร้างความรู้ ความเข้าใจและความตระหนักถึงความสำคัญของการพัฒนาคุณภาพ
การศึกษา เห็นความสำคัญและความเชื่อมโยงของมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา มาตรฐาน
การศกึ ษาข้นั พ้ืนฐานที่กระทรวงศึกษาธิการประกาศใช้ มาตรฐานการศึกษาของชาติ แนวทางการกำหนด
มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา และประโยชน์ของการกำหนดมาตรฐานการศึกษาของ
สถานศกึ ษา
ขน้ั ตอนที่ 2 วิเคราะห์ความสมั พนั ธข์ องมาตรฐานการศึกษา
การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของมาตรฐานการศึกษา เป็นขั้นตอนสำคัญที่จะต้องศึกษาและ
วิเคราะห์ข้อมูลสารสนเทศหลายสว่ นประกอบการพิจารณาท่ีจะนำมากำหนดโครงสร้างของมาตรฐาน
การศึกษาของสถานศึกษา เชน่ มาตรฐานการศึกษาขั้นพ้นื ฐานเพ่ือการประกันคณุ ภาพทกี่ ระทรวงศึกษาธิการ
ประกาศใช้ นโยบายหน่วยงานต้นสังกัด หลักสูตรสถานศึกษา จุดเน้น บริบท ความต้องการของ
ท้องถิ่นและชุมชน เอกลักษณ์และอัตลักษณ์ของสถานศึกษา รวมทั้งด้านวิสัยทัศน์ พันธกิจ นโยบาย
เปา้ หมาย สภาพแวดลอ้ มภายในและภายนอกสถานศกึ ษา เป็นตน้ สถานศกึ ษานำข้อมลู ท่ีได้มาวเิ คราะห์
ความสัมพันธ์ในสาระและประเด็นสำคัญต่าง ๆ เชื่อมโยงไปสู่มาตรฐานการศึกษาระดับต่าง ๆ สรุป
เป็นภาพเป้าหมายท่ีสถานศึกษาตอ้ งการ
ข้ันตอนที่ 3 กำหนดมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศกึ ษาและค่าเป้าหมาย
จากภาพเป้าหมายที่สถานศึกษาต้องการที่สถานศึกษา กำหนดเป็นมาตรฐานการศึกษาของ
สถานศกึ ษาท่ีครอบคลุมคุณภาพสำคัญ 3 ดา้ น คอื คณุ ภาพของผู้เรียน คุณภาพการบริหารและการจัดการ
และคุณภาพการจดั การเรียนการสอนที่เนน้ ผู้เรยี นเป็นสำคัญ มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาควร
สะท้อนถึงเป้าหมายหรือภาพความสำเร็จที่เด่นชัด เป็นรูปธรรม สถานศึกษาสามารถกำหนดมาตรฐาน
การศึกษาเพิ่มเติมเพื่อให้เห็นความโดดเด่นเฉพาะทางได้ มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาไม่
จำเป็นต้องมีจำนวนมากและสามารถปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสมกับยุคสมันหรือความต้องการ
ยกระดับใหส้ งู ขนึ้
การกำหนดค่าเป้าหมายความสำเร็จของแตล่ ะมาตรฐานการศึกษาและประเด็นการพิจารณา
ตามท่ีสถานศกึ ษากำหนด โดยพิจารณาเปรียบเทียบกับผลการดำเนนิ งานในรอบปกี ารศึกษาที่ผ่านมา

20

ของสถานศึกษา จะต้องเหมาะสมกับบริบทและมีความเป็นไปได้ที่จะให้บรรลุผล ซึ่งการกำหนด
ค่าเป้าหมายความสำเร็จดังกล่าวสามารถระบุเป้าหมายเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ หรือเป้าหมาย
เชงิ ปรมิ าณกบั เชิงคุณภาพผสมผสานกันในแต่ละมาตรฐานการศึกษาและประเดน็ การพิจารณา ดังนี้

1) ระบุค่าเป้าหมายเชิงปริมาณเป็นจำนวน ร้อยละ หรือค่าเฉลี่ย โดยใช้ข้อมูลสารสนเทศ
ที่ผ่านมาเป็นฐานในการกำหนดเป้าหมายที่ท้าทาย เช่น ร้อยละของจำนวนนักเรียนที่ได้รับรา งวัล
ค่าเฉล่ียผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรยี น จำนวนครูทีผ่ ่านการอบรมการวจิ ัย จำนวนนักเรียนกลุ่มเสีย่ ง จำนวน
กิจกรรมเสรมิ หลักสตู ร เป็นต้น

2) ระบคุ า่ เปา้ หมายเชงิ คุณภาพ เช่น เพิ่มขน้ึ สูงขึ้น ก้าวหน้าข้นึ มแี นวโน้มดขี ้นึ ชดั เจน กำลังพัฒนา
ปานกลาง ดี ดีเลิศ ยอดเยย่ี ม ซึ่งจะต้องมีเกณฑ์ระดบั คุณภาพกำกับด้วย

ขน้ั ตอนที่ 4 ตรวจสอบและทบทวนมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา
การตรวจสอบและทบทวนมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา เป็นการพิจารณาทบทวน
เนอ้ื หาสาระที่กำหนดในมาตรฐานการศกึ ษาและประเด็นการพจิ ารณา และคา่ เป้าหมายความสำเร็จท่ี
สถานศึกษาได้กำหนดขึ้นถึงความครอบคลุม ความเหมาะสม ความสอดคล้อง และนำไปสู่การปฏิบัติ
สามารถบรรลเุ ป้าหมายได้จริง โดยให้ผ้เู กยี่ วข้องทุกฝ่ายร่วมพิจารณาให้ความเหน็ ชอบ แล้วจึงเสนอ
คณะกรรมการสถานศึกษาพิจารณาให้ความเหน็ ชอบ
ข้นั ตอนที่ 5 ประกาศใช้มาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษา
สถานศึกษาประกาศใช้มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาและค่าเป้าหมายความสำเร็จ
ที่ผ่านความเห็นชอบจากคณะกรรมการสถานศึกษาแล้ว สถานศึกษาควรเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้
ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกฝ่ายทราบ เพื่อให้ทุกฝ่ายร่วมกันขับเคลื่อนและยกระดับคุณภาพการศึกษาของ
สถานศึกษาให้บรรลุเป้าหมายที่ต้องการ การประชาสัมพันธ์ทำได้หลายช่องทาง เช่น การแจ้งในท่ี
ประชุม ติดประกาศ แจ้งในเว็บไซตข์ องโรงเรยี น เป็นต้น

21

ตวั อยา่ ง

ประกาศโรงเรยี น................................................
เรือ่ ง ให้ใช้มาตรฐานการศกึ ษา ระดบั ปฐมวัย และระดับการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน

เพอื่ การประกันคุณภาพภายในสถานศกึ ษ
………………………………………

โดยที่มีประกาศใช้กฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 นโยบาย
การปฏิรปู การศกึ ษาในทศวรรษทีส่ องที่กำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตรใ์ นการพฒั นาคุณภาพคนไทย
และการศึกษาไทยในอนาคต มีนโยบายปฏิรูประบบการประเมินและการประกันคุณภาพทั้งภายใน
และภายนอกของทุกระดับก่อนจะมีการประเมินคุณภาพในรอบต่อไป และประกาศกระทรวงศึกษาธิการ
เรื่อง ให้ใช้มาตรฐานการศึกษา ระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานและระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน
ศูนย์การศึกษาพิเศษ ลงวันที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2561 จำเป็นต้องปรับปรุงมาตรฐานการศึกษาให้
สอดคล้องกัน จึงให้ยกเลิกประกาศโรงเรียน…………………….. เรื่อง ให้ใช้มาตรฐานการศึกษาระดับ
ปฐมวัย และระดับการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน เพื่อการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา ลงวันท่ี……………………………

ฉะนั้น อาศัยอำนาจตามความในมาตรา 9 (3) มาตรา 48 แห่งพระราชบัญญัติ
การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และท่แี กไ้ ขเพิ่มเตมิ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 กฎกระทรวงการประกัน
คุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 และประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง ให้ใช้มาตรฐานการศึกษา
ระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานศูนย์การศึกษาพิเศษ
ประกอบกับมติคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ในการประชุม ครั้งที่ …………….เมื่อ
วันที่…………………….. พ.ศ. 2561 โรงเรียน…………………….จึงประกาศให้ใช้มาตรฐานการศึกษาระดบั
ปฐมวัย และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน เพื่อใช้เป็นหลักในการพัฒนา ส่งเสริม สนับสนุน กำกับ
ดแู ลและตดิ ตามตรวจสอบคุณภาพการศกึ ษา ตามเอกสารแนบท้ายประกาศฉบบั นี้

ทั้งน้ี ให้ใช้มาตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย และระดับการศึกษาขัน้ พื้นฐาน ตั้งแต่
ปกี ารศึกษา 2561 เปน็ ต้นไป

ประกาศ ณ วนั ท่ี 1 กนั ยายน พ.ศ. 2561

(........................................................)
ผู้อำนวยการโรงเรยี น.......................................

22

มาตรฐานการศกึ ษาระดบั ปฐมวัย
แนบท้ายประกาศโรงเรียน………………………………….. เร่อื ง ให้ใช้มาตรฐานการศึกษา

ระดับปฐมวยั และระดับการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน
ฉบับลงวันท่ี 1 กนั ยายน พ.ศ. 2561

มาตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย พ.ศ. 2561 มีจำนวน 3 มาตรฐาน ได้แก่
มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของเด็ก
มาตรฐานที่ 2 กระบวนการบรหิ ารและการจดั การ
มาตรฐานที่ 3 การจดั ประสบการณ์ที่เน้นเดก็ เปน็ สำคัญ
แตล่ ะมาตรฐานมีรายละเอียดดังนี้

มาตรฐานที่ 1 คณุ ภาพของเด็ก
1.1 มพี ัฒนาการดา้ นร่างกาย แข็งแรง มีสุขนสิ ยั ทีด่ ี และดูแลความปลอดภัยของตนเองได้
1.2 มพี ฒั นาการด้านอารมณ์ จิตใจ ควบคุม และแสดงออกทางอารมณ์ได้
1.3 มีพัฒนาการดา้ นสงั คม ช่วยเหลือตนเอง และเปน็ สมาชิกท่ดี ีของสงั คม
1.4 มพี ฒั นาการดา้ นสตปิ ญั ญา สือ่ สารได้ มที ักษะการคดิ พื้นฐาน และแสวงหาความรู้ได้

มาตรฐานที่ 2 กระบวนการบรหิ ารและการจดั การ
2.1 มีหลักสูตรครอบคลมุ พัฒนาการทัง้ 4 ด้าน สอดคล้องกับบรบิ ทของท้องถ่นิ
2.2 จัดครใู ห้เพยี งพอกับชั้นเรียน
2.3 ส่งเสริมให้ครมู ีความเช่ียวชาญด้านการจัดประสบการณ์
2.4 จัดสภาพแวดล้อมและสอ่ื เพอื่ การเรียนรู้ อย่างปลอดภัย และเพยี งพอ
2.5 ใหบ้ รกิ ารส่อื เทคโนโลยีสารสนเทศและส่ือการเรียนรู้เพ่ือสนบั สนนุ การจัดประสบการณ์
2.6 มีระบบบรหิ ารคุณภาพท่เี ปิดโอกาสให้ผู้เกย่ี วข้องทกุ ฝ่ายมสี ว่ นรว่ ม

มาตรฐานท่ี 3 การจัดประสบการณ์ทเี่ น้นเด็กเปน็ สำคญั
3.1 จดั ประสบการณ์ท่สี ง่ เสริมใหเ้ ดก็ มพี ัฒนาการทุกดา้ นอยา่ งสมดุลเตม็ ศักยภาพ
3.2 สร้างโอกาสใหเ้ ด็กไดร้ ับประสบการณ์ตรง เล่นและปฏิบัติอย่างมีความสขุ
3.3 จัดบรรยากาศท่ีเอ้ือต่อการเรยี นรใู้ ช้สื่อและเทคโนโลยที ี่เหมาะสมกับวยั
3.4 ประเมนิ พฒั นาการเด็กตามสภาพจรงิ และนำผลการประเมนิ พัฒนาการเด็กไปปรับปรุง
การจัดประสบการณแ์ ละพัฒนาเดก็

23

มาตรฐานการศึกษาระดบั การศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน
แนบท้ายประกาศโรงเรียน………………………………….. เรือ่ ง ใหใ้ ช้มาตรฐานการศึกษา

ระดับปฐมวยั และระดบั การศึกษาขั้นพน้ื ฐาน
ฉบับลงวันที่ 1 กนั ยายน พ.ศ. 2561

มาตรฐานการศึกษาระดบั การศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2561 มีจำนวน 3 มาตรฐาน ไดแ้ ก่
มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของผเู้ รียน
1.1 ผลสัมฤทธ์ทิ างวชิ าการของผู้เรยี น
1.2 คุณลกั ษณะทพ่ี ึงประสงคข์ องผู้เรยี น
มาตรฐานที่ 2 กระบวนการบรหิ ารและการจดั การ
มาตรฐานท่ี 3 กระบวนการจัดการเรยี นการสอนทีเ่ นน้ ผู้เรียนเปน็ สำคัญ

แตล่ ะมาตรฐานมีรายละเอยี ดดงั น้ี
มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของผูเ้ รียน

1.1 ผลสัมฤทธ์ทิ างวิชาการของผู้เรียน
1) มีความสามารถในการอ่าน การเขยี น การสื่อสาร และการคดิ คำนวณ
2) มคี วามสามารถในการคดิ วิเคราะห์ คดิ อยา่ งมวี จิ ารณญาณ อภิปรายแลกเปลี่ยน
ความคิดเห็น และแกป้ ญั หา
3) มีความสามารถในการสร้างนวตั กรรม
4) มีความสามารถในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
5) มีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนตามหลักสูตรสถานศึกษา
6) มคี วามรู้ ทักษะพื้นฐาน และเจตคติที่ดีตอ่ งานอาชีพ

1.2 คุณลกั ษณะท่พี ึงประสงค์ของผูเ้ รียน
1) การมีคุณลักษณะและค่านิยมท่ดี ีตามท่ีสถานศกึ ษากำหนด
2) ความภมู ิใจในท้องถ่นิ และความเปน็ ไทย
3) การยอมรับทจี่ ะอยรู่ ่วมกนั บนความแตกตา่ งและหลากหลาย
4) สุขภาวะทางรา่ งกาย และจติ สงั คม

มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบริหารและการจัดการ
2.1 มเี ปา้ หมายวิสยั ทศั นแ์ ละพนั ธกจิ ทส่ี ถานศึกษากำหนดชัดเจน
2.2 มรี ะบบบรหิ ารจัดการคุณภาพของสถานศึกษา
2.3 ดำเนินงานพัฒนาวชิ าการทเ่ี นน้ คุณภาพผูเ้ รียนรอบดา้ นตามหลกั สตู รสถานศึกษา
และทกุ กลุ่มเป้าหมาย
2.4 พฒั นาครูและบุคลากรให้มคี วามเชยี่ วชาญทางวิชาชีพ

24

2.5 จัดสภาพแวดลอ้ มทางกายภาพและสงั คมท่เี อื้อตอ่ การจดั การเรียนรู้อย่างมคี ุณภาพ
2.6 จดั ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศเพื่อสนับสนนุ การบริหารจดั การและการจัดการเรียนรู้
มาตรฐานท่ี 3 กระบวนการจดั การเรียนการสอนท่ีเน้นผู้เรยี นเป็นสำคญั
3.1 จัดการเรียนรผู้ า่ นกระบวนการคิดและปฏบิ ัตจิ ริง และสามารถนำไปประยุกต์ใชใ้ นชีวิตได้
3.2 ใช้สอื่ เทคโนโลยสี ารสนเทศ และแหลง่ เรยี นรู้ท่ีเอ้ือต่อการเรยี นรู้
3.3 มกี ารบริหารจัดการชน้ั เรยี นเชงิ บวก
3.4 ตรวจสอบและประเมินผเู้ รยี นอยา่ งเปน็ ระบบ และนำผลมาพฒั นาผ้เู รียน
3.5 มกี ารแลกเปลี่ยนเรยี นรแู้ ละใหข้ ้อมูลสะท้อนกลับเพือ่ พฒั นาและปรับปรงุ การจดั การเรยี นรู้

มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของเด็ก ตัวอย่างการกำหนดตัวช้ีวัดความสำเรจ็ และค่า
(ตามแผนพัฒนาการจดั

ประเด็นการพิจารณา ตวั ช้ีว
(กำหนดกรอบการประ

1.1 มีพัฒนาการด้านรา่ งกาย แขง็ แรง มีสุขนิสยั 1.1.1 เด็กมนี ำ้ หนกั และส่วนสูง ต
ที่ดีและดแู ลความปลอดภัยของตนเองได้ กระทรวงสาธารณสุข
1.1.2 เด็กสามารถเคลอื่ นไหวร่า
1.2 มีพฒั นาการดา้ นอารมณ์ จิตใจ ควบคมุ และแสดงออกทาง อยู่ในระดบั 3 ขึ้นไป
อารมณไ์ ด้ 1.1.3 เด็กสามารถใชม้ อื และตาป
1.3 มพี ัฒนาการดา้ นสังคม ชว่ ยเหลือตนเอง และเปน็ สมาชกิ 1.1.4 เด็กสามารถดแู ลรกั ษาสขุ ภ
ท่ดี ขี องสงั คม นสิ ยั ได้เหมาะสมตามวยั อยู่ในระ
1.4 มพี ฒั นาการดา้ นสติปัญญา สอ่ื สารได้ มที กั ษะการคิด 1.1.5 เดก็ สามารถปฏิบตั ติ ามขอ้
พืน้ ฐาน และแสวงหาความรไู้ ด้ สภาวะทเี่ สยี่ งต่อโรค สง่ิ เสพติด
และสถานการณ์ทเ่ี สยี่ งอันตราย

นำคา่
หากป
เชน่ ปี 2561 ประเด็นก
ซ่ึงไมบ่ รรลตุ ามค่าเปา้ หม

าเป้าหมายตามมาตรฐานการศกึ ษาระดับปฐมวยั การกำหนดค่าเปา้ หมายปี 2561
ดการศกึ ษา ระยะ 4 ป)ี โดยการหาค่าเฉล่ยี จากปี 2558 -2560

วดั ความสำเร็จ ค่าเปา้ หมาย ปีการศกึ ษา
ะเมินตามประเดน็ การพจิ ารณา) (ร้อยละ/ระดับคุณภาพ)

2561 2562 2563 2564

ตามเกณฑ์มาตรฐานของกรมอนามยั 75.58 78.58 81.58 84.58

างกายได้อย่างคลอ่ งแคลว่ และทรงตวั ได้ สว่ นปี 2562 -2564
กำหนดเพมิ่ ขึ้น + 3
ประสานสัมพันธไ์ ด้ อยใู่ นระดบั 3 ขนึ้ ไป
ภาพอนามัยของตนเองและปฏิบตั ิจนเป็น
ะดบั 3 ขนึ้ ไป
อตกลงเกย่ี วกับความปลอดภยั หลีกเลีย่ ง
ด และระวังภัยจากบคุ คล ส่งิ แวดลอ้ ม
อยใู่ นระดับ 3 ขนึ้ ไป

าเป้าหมายที่กำหนดในแตล่ ะปจี ัดทำเปน็ ประกาศคา่ เปา้ หมายเปน็ รายปี
ปไี หนไมบ่ รรลตุ ามคา่ เปา้ หมายทีก่ ำหนดไว้ ปตี ่อไปให้ใช้ค่าเปา้ หมายเดมิ
การพิจารณา ท่ี 1.1 กำหนดคา่ เป้าหมาย รอ้ ยละ 75.58 ผลการประเมนิ ไดร้ อ้ ยละ 74.92
มายท่ีกำหนดไว้ ดังนน้ั ในปี 2562 ประเด็นการพิจารณา ท่ี 1.1 จึงประกาศค่าเปา้ หมาย

เทา่ กับปี 2561 คือ รอ้ ยละ 75.58

25

26

ประกาศโรงเรยี น................................................
เรอ่ื ง กำหนดค่าเปา้ หมายมาตรฐานการศกึ ษาเพื่อการประกันคณุ ภาพภายในสถานศกึ ษา

……………………………………………………………………
โดยที่มีประกาศใช้กฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2561 นโยบาย
การปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สองที่กำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตร์ในการพัฒนาคณุ ภาพคนไทยและ
การศึกษาไทยในอนาคต มีนโยบายปฏิรูประบบการประเมินและการประกันคุณภาพทั้งภายในและ
ภายนอกของทุกระดับก่อนจะมีการประเมินคุณภาพในรอบต่อไป และประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง
ให้ใช้มาตรฐานการศึกษา ระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานและระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานศูนย์
การศกึ ษาพเิ ศษ ลงวนั ที่ 6 สงิ หาคม พ.ศ. 2561 โรงเรียน………จงึ ปรบั ปรงุ มาตรฐานการศึกษาระดบั ปฐมวัย
ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ในการประชุม
คร้งั ท…่ี …เมือ่ วันที่………………พ.ศ. 2561 จึงประกาศใหใ้ ชม้ าตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย ระดบั การศกึ ษา
ขั้นพ้นื ฐาน เพื่อการประกันคณุ ภาพภายในสถานศึกษา ฉบับลงวนั ท่ี 1 กนั ยายน พ.ศ. 2561
เพื่อให้การพัฒนาคุณภาพมาตรฐานการศึกษาของโรงเรียน……………….. จึงกำหนด
ค่าเป้าหมายมาตรฐานการศึกษาเพื่อการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา ทั้งระดับปฐมวัย และระดับ
การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน ในปกี ารศึกษา 2561 ตามเอกสารแนบทา้ ยประกาศฉบับนี้

ประกาศ ณ วันท่ี 1 กันยายน พ.ศ. 2561

(........................................................)
ผู้อำนวยการโรงเรยี น.......................

27

กำหนดคา่ เป้าหมายมาตรฐานการศกึ ษาระดับปฐมวัย
แนบทา้ ยประกาศโรงเรียน………………………………….. เรอ่ื ง กำหนดค่าเปา้ หมายมาตรฐานการศึกษา

เพ่ือการประกนั คุณภาพการศึกษาภายในสถานศกึ ษา
ฉบับลงวันที่ 1 กนั ยายน พ.ศ. 2561

กำหนดค่าเป้าหมายความสำเร็จ ในระดับมาตรฐานการศึกษา คา่ เปา้ หมาย
มาตรฐานการศึกษา ดีเลิศ
ดีเลศิ
มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของเด็ก ดีเลศิ
มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบรหิ ารและการจดั การ
มาตรฐานท่ี 3 การจดั ประสบการณ์ทเี่ น้นเดก็ เปน็ สำคญั ค่าเป้าหมาย

มาตรฐานที่ 1 คณุ ภาพของเดก็ (รอ้ ยละ/ระดับคณุ ภาพ)

ประเด็นการพิจารณา/ตัวชีว้ ดั ความสำเร็จ 80.00

1.1 มพี ฒั นาการด้านรา่ งกาย แขง็ แรง มีสุขนสิ ยั ท่ีดีและดแู ลความปลอดภัย 80.00
ของตนเองได้ 80.00
80.00
1.2 มีพฒั นาการดา้ นอารมณ์ จิตใจ ควบคุม และแสดงออกทางอารมณ์ได้
1.3 มพี ัฒนาการดา้ นสงั คม ช่วยเหลอื ตนเอง และเป็นสมาชิกท่ดี ขี องสังคม คา่ เปา้ หมาย
1.4 มีพฒั นาการดา้ นสติปญั ญา สอ่ื สารได้ มที ักษะการคิดพื้นฐาน และแสวงหา
(รอ้ ยละ/ระดับคณุ ภาพ)
ความรไู้ ด้
ดเี ลิศ
มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบรหิ ารและการจดั การ ดีเลิศ
ดเี ลิศ
ประเดน็ การพจิ ารณา/ตวั ช้ีวดั ความสำเรจ็ ดีเลศิ
ดเี ลิศ
2.1 มีหลกั สตู รครอบคลุมพฒั นาการท้ัง 4 ด้าน สอดคล้องกับบรบิ ทของท้องถิน่
2.2 จัดครูใหเ้ พยี งพอกับช้ันเรียน ดเี ลศิ
2.3 ส่งเสรมิ ให้ครูมีความเช่ียวชาญดา้ นการจดั ประสบการณ์
2.4 จัดสภาพแวดล้อมและส่อื เพอื่ การเรียนรู้ อยา่ งปลอดภัย และเพียงพอ
2.5 ใหบ้ ริการสอื่ เทคโนโลยสี ารสนเทศและส่ือการเรยี นรู้ เพ่อื สนบั สนุน

การจัดประสบการณ์
2.6 มรี ะบบบรหิ ารคุณภาพทีเ่ ปิดโอกาสให้ผู้เก่ียวข้องทกุ ฝา่ ยมสี ่วนร่วม

28

มาตรฐานท่ี 3 การจดั ประสบการณ์ท่เี น้นเดก็ เป็นสำคัญ ค่าเป้าหมาย

ประเดน็ การพิจารณา/ตัวชว้ี ัดความสำเรจ็ (รอ้ ยละ/ระดับคุณภาพ)

3.1 จัดประสบการณ์ที่สง่ เสริมใหเ้ ดก็ มีพัฒนาการทุกด้านอย่างสมดลุ เต็มศักยภาพ 80.00
3.2 สรา้ งโอกาสให้เด็กได้รับประสบการณ์ตรง เล่นและปฏิบัตอิ ยา่ งมีความสุข
3.3 จดั บรรยากาศท่ีเอื้อต่อการเรียนร้ใู ช้สอื่ และเทคโนโลยที ีเ่ หมาะสมกับวยั 80.00
3.4 ประเมินพัฒนาการเด็กตามสภาพจรงิ และนำผลการประเมินพัฒนาการเด็ก
80.00
ไปปรับปรงุ การจดั ประสบการณ์และพัฒนาเดก็
80.00

29

กำหนดค่าเปา้ หมายมาตรฐานการศึกษาระดับการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน
แนบทา้ ยประกาศโรงเรยี น………………………………….. เรอ่ื ง กำหนดค่าเปา้ หมายมาตรฐานการศึกษา

เพอ่ื การประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา
ฉบับลงวันท่ี 1 กันยายน พ.ศ. 2561

กำหนดคา่ เปา้ หมายความสำเร็จในระดับมาตรฐานการศึกษา คา่ เปา้ หมาย
มาตรฐานการศึกษา ดีเลศิ

มาตรฐานที่ 1 คุณภาพของผ้เู รียน ดีเลศิ
1.1 ผลสัมฤทธ์ทิ างวชิ าการของผเู้ รียน ดเี ลศิ
1.2 คุณลักษณะอังพึงประสงค์ของผู้เรียน

มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบริหารและการจดั การ
มาตรฐานที่ 3 กระบวนการจัดการเรียนการสอนท่เี น้นผู้เรียนเปน็ สำคญั

มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของผู้เรียน

1.1 ผลสมั ฤทธิท์ างวิชาการของผเู้ รยี น

ประเด็นการพิจารณา/ตวั ช้ีวดั ความสำเร็จ ค่าเปา้ หมาย

(ร้อยละ/ระดบั คณุ ภาพ)

1) มีความสามารถในการอ่าน การเขยี น การส่อื สาร และการคดิ คำนวณ 80.00

2) มคี วามสามารถในการคดิ วิเคราะห์ คิดอยา่ งมีวิจารณญาณ อภปิ รายแลกเปลย่ี น 80.00

ความคิดเหน็ และแกป้ ญั หา

3) มีความสามารถในการสรา้ งนวตั กรรม 80.00

4) มคี วามสามารถในการใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสาร 80.00

5) มีผลสมั ฤทธิท์ างการเรียนตามหลักสตู รสถานศึกษา 80.00

6) มีความรู้ ทักษะพืน้ ฐาน และเจตคตทิ ่ีดตี อ่ งานอาชีพ 80.00

1.2 คณุ ลักษณะองั พึงประสงคข์ องผ้เู รยี น คา่ เป้าหมาย

ประเดน็ การพิจารณา/ตวั ชี้วดั ความสำเรจ็ (รอ้ ยละ/ระดับคณุ ภาพ)

1) การมีคุณลกั ษณะและคา่ นิยมที่ดีตามทสี่ ถานศกึ ษากำหนด 80.00
2) ความภมู ใิ จในท้องถ่นิ และความเป็นไทย
3) การยอมรบั ท่ีจะอยู่รว่ มกนั บนความแตกต่างและหลากหลาย 80.00
4) สขุ ภาวะทางรา่ งกาย และจติ สงั คม
80.00

80.00

30

มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบริหารและการจดั การ ค่าเป้าหมาย

ประเดน็ การพิจารณา/ตวั ชี้วัดความสำเรจ็ (รอ้ ยละ/ระดับคณุ ภาพ)

2.1 มีเปา้ หมายวสิ ัยทศั นแ์ ละพนั ธกจิ ท่สี ถานศึกษากำหนดชดั เจน ดเี ลศิ
2.2 มรี ะบบบริหารจดั การคณุ ภาพของสถานศึกษา ดเี ลศิ
2.3 ดำเนนิ งานพฒั นาวชิ าการที่เน้นคุณภาพผู้เรยี นรอบดา้ น ดีเลศิ

ตามหลักสตู รสถานศึกษาและทุกกลุ่มเปา้ หมาย ดเี ลิศ
2.4 พัฒนาครแู ละบคุ ลากรให้มีความเชย่ี วชาญทางวชิ าชพี ดีเลิศ
2.5 จดั สภาพแวดล้อมทางกายภาพและสงั คมท่ีเอ้อื ต่อการจัดการเรยี นรู้
ดีเลศิ
อยา่ งมีคุณภาพ
2.6 จดั ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อสนบั สนุนการบรหิ ารจดั การและ

การจัดการเรียนรู้

มาตรฐานที่ 3 กระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผ้เู รียนเปน็ สำคญั ค่าเป้าหมาย

ประเดน็ การพจิ ารณา/ตัวช้วี ัดความสำเรจ็ (รอ้ ยละ/ระดบั คุณภาพ)

3.1 จัดการเรยี นรู้ผ่านกระบวนการคิดและปฏบิ ัติจรงิ และสามารถนำไปประยุกตใ์ ช้ 80.00
ในชีวติ ได้
80.00
3.2 ใช้สอ่ื เทคโนโลยสี ารสนเทศ และแหลง่ เรียนรู้ที่เอ้ือต่อการเรยี นรู้ 80.00
3.3 มกี ารบริหารจัดการชนั้ เรียนเชงิ บวก 80.00
3.4 ตรวจสอบและประเมินผู้เรียนอยา่ งเปน็ ระบบ และนำผลมาพัฒนาผเู้ รียน 80.00
3.5 มีการแลกเปล่ียนเรยี นรู้และใหข้ ้อมูลสะท้อนกลบั เพ่ือพัฒนาและปรบั ปรุง

การจัดการเรียนรู้

หนว่ ยที่ 3
แผนพฒั นาการจัดการศึกษาของสถานศกึ ษา

ตามท่ีกระทรวงศึกษาธกิ ารไดอ้ อกกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ.2561 และ
ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ลงวันท่ี 23 กุมภาพันธ์ 2561 และได้กำหนดไวช้ ัดเจนให้สถานศึกษา
แต่ละแห่ง “จัดทำแผนพฒั นาการจดั การศึกษาของสถานศึกษา ท่ีมุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา
และดำเนินการตามแผนพัฒนาที่กำหนดไว้” และสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้
จัดทำแนวทางปฏิบตั ิการดำเนนิ การประกันคณุ ภาพการศึกษา เพือ่ ใหห้ น่วยงานในสังกดั ดำเนินการได้
อย่างถูกต้อง เหมาะสม เป็นไปในทิศทางเดียวกับประกาศสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
เรื่อง แนวปฏิบัติการดำเนินงานประกันคุณภาพการศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2561
กำหนดใหส้ ถานศกึ ษาระดบั การศึกษาขนั้ พืน้ ฐานดำเนินการ โดยในข้อ 2 ตอ้ งจัดทำแผนพัฒนาการจัด
การศึกษาให้สอดคล้องกับสภาพปัญหาและความต้องการจำเป็นของสถานศึกษาอย่างเป็นระบบ
โดยสะท้อนคุณภาพความสำเร็จอย่างชัดเจนตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา การพัฒนา
คุณภาพการจัดการศึกษาตามบทบาทหน้าที่และความรบั ผิดชอบของสถานศึกษาจึงต้องขับเคลือ่ นให้
สอดคล้องเหมาะสมกับพื้นฐานของแนวคิด หลักการและความสำคญั ของการวิเคราะห์ ใช้และพัฒนา
ที่อิงต่อการวางแผนพัฒนาโดยใช้แผนพัฒนาการจัดการศึกษาสู่ความมีคุณภาพตามมาตรฐานของ
สถานศึกษาเป็นสำคัญ เป็นไปตามเจตนาของการสร้างระบบการประกันคุณภาพทางการศึกษาที่มี
ประสิทธภิ าพ ดงั แสดงในแผนภาพท่ี 4

เปา้ หมายการพัฒนา

คุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา

เน้ือหา แผนพัฒนาการจดั แนวคดิ /หลกั การ
การศกึ ษา
• หลกั สตู รสถานศกึ ษา • พฒั นาคณุ ภาพตาม
• การจัดประสบการณ์การ แผนปฏิบัตกิ ารประจำปี มาตรฐานการศึกษา
เรียนรู้ ของสถานศึกษา
• กระบวนการเรียนรู้ • การบริหารจดั การ
• การส่งเสริมการเรียนรู้ รายงานผลการปฏบิ ัตกิ าร
• การวดั และประเมินผล ประจำปีของสถานศึกษา • มสี ว่ นร่วม
• การพัฒนาบุคลากร
• ใชผ้ ลการประเมินคุณภาพ
ทั้งภายในและภายนอก

• การใช้งบประมาณและ
ทรัพยากร

แผนภาพที่ 4 กรอบแนวคดิ การจดั ทำแผนพัฒนาคณุ ภาพการจดั การศึกษาของสถานศึกษา

32

จากแผนภาพดังกล่าว จะเห็นได้ว่าแผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษา มีความสำคัญ
อย่างยิ่งต่อระบบการประกันคุณภาพภายในของสถานศึกษา ทั้งนี้ เนื่องจากแผนพัฒนาการจัดการศึกษา
จะเปน็ เครือ่ งมอื ในการส่ือสารใหผ้ ู้ท่ีเกยี่ วข้องท้ังผู้บริหารสถานศกึ ษา ครู ผู้เรยี น กรรมการสถานศึกษา
ผู้ปกครอง ชุมชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้รับรู้และเข้าใจในการบริหารและจัดการคุณภาพที่มี
การแสดงเป้าหมาย ทิศทางการดำเนินงาน ที่ชัดเจน มีแนวทางปฏิบัติเพื่อนำไปสู่ทิศทางที่ต้องการ
โดยการขับเคล่ือนทย่ี ึดสถานศึกษาเป็นฐานด้วยความร่วมมือและความรบั ผิดชอบของบุคลากรภายใน
สถานศกึ ษา ตลอดการกำกบั ดแู ล ส่งเสรมิ สนับสนุนจากหนว่ ยงานต้นสังกดั

ดังนั้น การนำเสนอกระบวนการจัดทำแผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษาในที่น้ี
จึงขอนำเสนอรายละเอยี ดของข้นั ตอนที่นำไปสู่การตอบ คำถาม ดังแผนภาพท่ี 5

 วิสัยทัศน์
ในอนาคต….เราตอ้ งการไปสู่จดุ ใด

 วเิ คราะหบ์ ริบท
ปจั จุบัน….เราอยู่ ณ จดุ ใด จดุ เดน่ จุดทีค่ วรพฒั นา
ของสถานศึกษา

เราจะไปสู่จุดนั้น….ได้อย่างไร พนั ธกจิ

 กลยุทธ/์ แผนงาน
เราจะตอ้ งทำหรือปรับเปล่ยี น….อะไรบา้ ง โครงการ/กิจกรรม

แผนภาพที่ 5 คำถามเพ่อื นำไปสู่กระบวนการจดั ทำแผนพัฒนาการจัดการศกึ ษาของสถานศกึ ษา

33

แนวคดิ หลักการ และความสำคญั แผนพัฒนาการจัดการศกึ ษาของสถานศกึ ษา

การพัฒนาคุณภาพการศึกษาตามเป้าหมายของการจัดการศึกษาตามพระราชบัญญัติ
การศึกษาแห่งชาติ พุทธศักราช 2542 ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 เน้นให้มีการปฏิบัติ
อย่างเปน็ ระบบและดำเนนิ การอย่างต่อเนื่องโดยส่งเสรมิ ให้หน่วยปฏิบตั ิ คือ สถานศึกษามีการวางแผน
พัฒนา ที่ยึดสภาพปัญหา ความต้องการ และให้ความสำคัญกับการใช้ข้อมูลสารสนเทศ เป็นปัจจัย
หลักในการวางแผนร่วมกันระหว่างบุคลากรทั้งภายในและภายนอกสถานศึกษาที่มีส่วนเกี่ยวข้อง
สถานศึกษาจะต้องมีการระดมสมองในการวิเคราะห์สภาพภายในและภายนอก เพื่อให้ได้ข้อสรุปใน
การพัฒนาการจัดการศกึ ษาของสถานศกึ ษาทต่ี อบสนองความต้องการของบุคลากรภายในสถานศึกษา
ที่เป็นผู้ให้บริการและสอดคล้องกับความปรารถนาของผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการรับบริการทาง
การศกึ ษา

ทงั้ น้ี สถานศกึ ษาจะต้องมีการแต่งต้ังคณะกรรมการที่ประกอบดว้ ย บุคลากรผูม้ สี ว่ นเก่ยี วข้อง
กับการพัฒนาสถานศึกษา ได้แก่ ผู้แทนของครูผู้สอน ผู้แทนของกรรมการสถานศึกษา ผู้แทนของ
ผู้ปกครองผู้เรียน ผู้แทนขององค์การ หน่วยงานและสถาบัน ตลอดจนสถานประกอบการต่าง ๆ ใน
ชุมชนให้เขา้ มา ร่วมคิดร่วมจัดทำแผนพฒั นาการจดั การศกึ ษาร่วมกบั ผู้บริหารสถานศกึ ษา เพือ่ ช่วยกนั
กำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ เป้าหมาย เงื่อนไขและภาพแห่งความสำเร็จ ซึ่งครอบคลุมภารกิจและ
ความรับผดิ ชอบในการพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาของสถานศึกษา

แผนพฒั นาการจัดการศกึ ษาของสถานศึกษาดังกล่าวจะต้องมงุ่ เน้นกระบวนการสรา้ งคุณภาพ
ตามมาตรฐานการศึกษาที่สถานศึกษากำหนด ถือเป็นแผนระยะยาวที่สถานศึกษาจะต้องใช้เป็น
แนวทางสำหรับการจัดทำแผนปฏิบัติการประจำปี ในการกำหนดโครงการพัฒนาในแต่ละด้านที่ตรง
กับความต้องการ ยกระดับคุณภาพของการศึกษาของสถานศึกษาต่อไป การจัดทำแผนพัฒนาการจัด
การศึกษาที่มุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา และแผนปฏิบัติการประจำปี จำเป็น
อย่างยิ่งที่จะต้องดำเนินการอย่างมีคุณภาพและมีประสิทธิภาพ ชัดเจน เหมาะสม และถูกต้องตาม
หลักวิชาการ ซึ่งมีหลักการ แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพทางการศึกษา เช่น
SWOT Analysis การบริหารงานเชงิ ระบบ (PDCA) เปน็ ตน้

34

กระบวนการวเิ คราะห์บรบิ ทของสถานศกึ ษา (SWOT Analysis)

SWOT Analysis เป็นกระบวนการวิเคราะห์บริบทของสถานศึกษา เพื่อให้ได้ผลสรุปสำหรับ
กำหนดวิสัยทัศน์และกลยุทธ์เพื่อพัฒนาสถานศึกษาที่มีความชัดเจน จากข้อมูลที่เกี่ยวข้องทั้งภายใน
และภายนอกสถานศึกษา SWOT เป็นคำยอ่ มาจากคำวา่ Strengths Weaknesses Opportunities
และ Threats โดยมีความหมาย ดงั นี้

ช่วยใหบ้ รรลุ ทำให้ไม่บรรลุ
วัตถุประสงค์ วัตถปุ ระสงค์

ปัจจัย ัปจจัย จุดเด่น จุดท่ีควร
ภายนอก ภายใน พัฒนา

โอกาส อปุ สรรค

แผนภาพท่ี 6 กระบวนการวิเคราะห์บรบิ ทของสถานศึกษา (SWOT Analysis)

Strengths คือ จดุ แขง็ หรอื จดุ เด่น หมายถงึ การดำเนินงานภายในสถานศึกษาท่ีบรรลุวตั ถุประสงค์
Weaknesses คือ จุดอ่อนหรือจุดที่ควรพัฒนา หมายถึง การดำเนินงานภายในสถานศึกษา
ที่ยงั ไมบ่ รรลวุ ตั ถปุ ระสงค์
Opportunities คอื โอกาส หมายถึง ปจั จยั หรือสภาพแวดล้อมภายนอกที่เอ้ือประโยชน์ต่อ
การดำเนนิ การของสถานศกึ ษาใหบ้ รรลวุ ตั ถุประสงค์
Threats คอื อปุ สรรค หมายถงึ ปัจจัยและสถานการณ์ภายนอกทีท่ ำให้งานไม่บรรลวุ ตั ถุประสงค์

35

วงจรการบริหารงานเชิงระบบ (PDCA)

การทำงานที่ประสบความสำเร็จได้เร็วและย่ังยืนล้วนสะท้อนใหเ้ หน็ ว่ามีการดำเนนิ งานอย่าง
เป็นขั้นเป็นตอน มีระบบที่ตรวจสอบได้ วงจรเดมมิ่ง (Deming Cycle) เป็นกระบวนการดำเนินงาน
เชิงระบบรูปแบบหนึ่งใช้กันอย่างแพร่หลาย PDCA มาจากคำว่า Plan (วางแผน) Do (ปฏิบัติ)
Check (ตรวจสอบ) และ Act (ปรบั ปรุงและพัฒนา) ดงั แสดงในแผนภาพท่ี 7

(ฝา่ ยบริหาร)

P
วางแผน

P
วางแผน

(ฝา่ ยบริหาร) A D D
ปฏิบัติ ปฏิบตั ิ
A ปรบั ปรุงและ
ปรบั ปรงุ และ พฒั นา

C C
ตรวจสอ
ตรวจส
อบ

(ผูต้ รวจสอบและฝา่ ยบริหาร)

แผนภาพท่ี 7 วงจรคณุ ภาพ PDCA

ข้ันตอนการดำเนินงาน สรปุ ไดด้ ังน้ี
ข้นั วางแผน (Plan) เป็นการกำหนดกรอบงานทีต่ ้องการแกป้ ญั หา/ต้องการปรบั ปรงุ เปลยี่ นแปลง
รวมถงึ การพฒั นาสิ่งใหม่ ๆ โดยพิจารณาว่าตอ้ งนำข้อมลู อะไรบ้างท่เี กยี่ วข้องมาวิเคราะห์ แลว้ กำหนด

ทางเลือกในการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง การวางแผนจะช่วยให้สามารถคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นใน

อนาคต และช่วยลดความสญู เสียตา่ ง ๆ ทีอ่ าจจะเกิดข้นึ ได้

36

ขั้นปฏิบัติ (Do) เป็นการลงมือปรับปรุง เปลี่ยนแปลง และพัฒนาตามทางเลือกที่กำหนดไว้
ในแผน ขณะเดียวกนั มีการตรวจสอบระหว่างการปฏบิ ัติด้วยว่าดำเนนิ ไปในทิศทางท่ีกำหนดไวห้ รือไม่

ขั้นตรวจสอบ (Check) เป็นการประเมินผลที่ได้รับจากการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง และพัฒนา
ซึ่งทำให้ทราบว่าการปฏิบัติบรรลุวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่กำหนดไว้หรือไม่ โดยกำหนดความถ่ี
ของการตรวจสอบตามความเหมาะสม

ขน้ั ปรับปรงุ และพัฒนา (Act) เป็นการพิจารณาผลการตรวจสอบและอาจจะนำผลการตรวจสอบ
มาดำเนินการ 2 กรณี คอื

กรณีที่ 1 ถ้ามีผลการปฏิบัติงานที่ดี ให้นำกระบวนการปฏิบัตินั้นมาจัดทำเป็นมาตรฐาน
การปฏิบตั ิงานของสถานศกึ ษา

กรณีที่ 2 ถ้าผลงานยังไม่บรรลุวัตถุประสงค์ ต้องนำผลการประเมินมาพิจารณาว่าควร
ดำเนินการอยา่ งไรต่อไป เพอ่ื ให้บรรลผุ ลตามท่กี ำหนดไว้

เมื่อนำวงจรเดมมิ่งมาใช้ในการทำงานอย่างต่อเนื่อง จะทำให้การทำงานมีการพฒั นาไปอย่าง
ต่อเนอื่ งไม่หยดุ น่งิ ดงั แผนภาพที่ 8

P

P D P AD
A A
C
C C D มาตรฐาน
มาตรฐาน มาตรฐาน
ปรับปรงุ
อยา่ งต่อเนอ่ื ง

ปรับปรงุ และยกระดบั
มาตรฐานให้สงู ขึ้น

แผนภาพท่ี 8 วงจรเดมมิ่งกับการทำงานอย่างต่อเน่ือง

37

กระบวนการจัดทำแผนพฒั นาการจดั การศึกษาของสถานศกึ ษา และแผนปฏิบตั กิ ารประจำปี

การจัดทำแผนพัฒนาการจัดการศึกษาที่มุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา
อาศัยหลักการและแนวคิดการบริหารจัดการ โดยใช้วงจรคุณภาพนั้นแสดงให้เข้าใจอย่างง่าย ๆ ดัง
แผนภาพที่ 9

วิเคราะหส์ ภาพปัญหาและความต้องการ SWOT
Analysis

การวางแผน กำหนดวิสยั ทศั น์ พันธกจิ เป้าหมาย
(P)
จดั ทำแผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษา
ที่มุ่งคณุ ภาพตามมาตรฐานการศกึ ษา
ของสถานศกึ ษา (ระยะ 3-5 ป)ี

การปฏิบัติ จดั ทำแผนปฏิบัตกิ ารประจำปี
(D) ดำเนนิ การตามแผน

ตรวจสอบ ตดิ ตาม ตรวจสอบและประเมนิ
และประเมิน

ปรับปรงุ พัฒนาและปรับปรุงการดำเนินงาน
และพฒั นา

แผนภาพท่ี 9 หลกั การและแนวคดิ การบริหารจัดการโดยใช้วงจรคุณภาพกับการจัดทำแผนพัฒนา
คณุ ภาพการจัดการศึกษาของสถานศึกษา

38

ขั้นตอนการจดั ทำแผนพฒั นาการจัดการศึกษาของสถานศกึ ษา (ระยะ 3-5 ปี)
การจัดทำแผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษาที่มุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา

ของสถานศึกษา (ระยะ 3-5 ปี) สถานศกึ ษาสามารถดำเนินการได้ตามข้ันตอน ดงั แผนภาพท่ี 10

แตง่ ตัง้ คณะกรรมการ

รวบรวมข้อมูลสารสนเทศเกี่ยวกบั สภาพภายในและสภาพภายนอกของสถานศึกษา

วิเคราะห์ข้อมูลเก่ียวกบั สภาพภายในและสภาพภายนอกของสถานศึกษา

นำผลการวเิ คราะห์สภาพภายในและสภาพภายนอกของสถานศกึ ษา
ประมวลเปน็ วิสัยทศั น์ พนั ธกจิ และเปา้ หมายของสถานศึกษา

กำหนดกลยุทธ์ ตวั ชว้ี ดั ความสำเร็จ และชอ่ื โครงการ/กิจกรรม

จัดทำแผนพฒั นาการจัดการศึกษาของสถานศกึ ษา
ทมี่ ุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศกึ ษาของสถานศึกษา

แผนภาพท่ี 10 หลักการและแนวคิดการบรหิ ารจัดการโดยใชว้ งจรคุณภาพกับการจดั ทำแผนพัฒนา
การจัดการศกึ ษาของสถานศึกษา

ขนั้ ที่ 1 แต่งต้ังคณะทำงาน
คณะทำงานควรประกอบด้วยคณะบุคคลจากหลายฝ่ายทั้งในและนอกสถานศึกษา

เช่น หัวหน้างาน ผู้แทนครู คณะกรรมการสถานศึกษา ผู้แทนผู้ปกครอง ผู้แทนหน่วยงาน องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรเอกชน และชุมชน ตามความเหมาะสม เพื่อให้คณะทำงานดำเนินการ
รวบรวม วิเคราะห์ สงั เคราะห์ขอ้ มลู สารสนเทศที่เกีย่ วข้อง

39

ขนั้ ท่ี 2 ศกึ ษารวบรวมข้อมูลสารสนเทศเกี่ยวกบั สภาพภายในและสภาพภายนอก
ของสถานศึกษา

เป็นการศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับการศึกษาในทุกระดับ โดยการศึกษาและวิเคราะห์
ข้อมูลเกี่ยวกับการศึกษาของโลก การศึกษานโยบาย จุดเน้นของประเทศ และวิเคราะห์สภาพภายใน
และภายนอกของสถานศึกษา เช่น แผนการศึกษาชาติ ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี นโยบายการจัดการศึกษา
ของรัฐบาลกระทรวงศึกษาธิการ หน่วยงานต้นสังกัด วิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกของสถานศึกษา
เช่น วิเคราะห์สภาพสังคม วัฒนธรรม เทคโนโลยี สภาพเศรษฐกิจ การเมือง และกฎหมายที่จะมี
ผลกระทบกับสถานศึกษา วิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายในสถานศึกษาจุดแข็ง จุดอ่อน ในการจัด
การศึกษาของสถานศึกษาที่เกี่ยวกับโครงสร้าง การบริหารภายในสถานศึกษา เช่น การวิเคราะห์
Swot Analysis เป็นต้น เพื่อเป็นข้อมูลในการพิจารณา กำหนดทิศทางการพัฒนาคุณภาพการศึกษา
ของสถานศกึ ษาที่มคี วามสอดคลอ้ งกบั นโยบายและส่ิงท่ีตอ้ งการพัฒนาคุณภาพการศึกษาให้เท่าทันกับ
สังคมยคุ ใหม่ของสถานศกึ ษา

ข้ันที่ 3 นำผลการวเิ คราะห์สภาพภายในและภายนอกของสถานศึกษา ประมวลเป็น
วสิ ยั ทศั น์พันธกิจและเปา้ หมายของสถานศกึ ษา

นำผลการวิเคราะห์สภาพภายในและภายนอกของสถานศึกษา ประมวลเป็น
วิสยั ทัศน์ พนั ธกจิ และเปา้ หมายของสถานศึกษา มแี นวทางขั้นตอนการดำเนินการ ดังน้ี

3.1 วิสัยทัศน์ (vision) เป็นทิศทางหรอื สภาพสถานศกึ ษาที่พึงปรารถนาในอนาคต
ของสถานศึกษา ควรมกี ารกำหนดระยะเวลาทีช่ ดั เจน อาจจะเปน็ 3 หรอื 5 ปี ทีม่ คี วามเป็นไปได้ โดย
เมื่อสถานศึกษาได้พัฒนาคุณภาพสถานศึกษาจนประสบความสำเร็จตามวิสัยทัศน์แล้ว สถานศึกษาควร
แก้ไขและพัฒนาจุดที่ควรพัฒนาให้ดีขึ้น คง หรือ เพิ่ม จุดเด่นของสถานศึกษาให้มากขึ้น จนบรรลุ
วิสยั ทัศน์ของสถานศึกษา และเมอ่ื ครบรอบระยะเวลาของวิสัยทัศน์ที่กำหนดสถานศึกษาสามารถปรับ
วสิ ยั ทัศนข์ องสถานศึกษาเพอื่ พฒั นาคุณภาพสถานศึกษาใหส้ ูงข้ึน

วิสัยทัศน์ที่ดี ควรมีลักษณะที่เป็นภาพเชิงบวกที่สะท้อนถึงความเป็นเลิศของ
สถานศึกษา คำนึงถึงผู้เรียนเป็นสำคัญ มีความชัดเจนและสามารถนำไปปฏิบัติได้ เกิดจากการมีส่วน
ร่วมของทกุ ฝา่ ยในสถานศกึ ษา และครอบคลุมสภาพปญั หาและความตอ้ งการจำเป็น

ตวั อย่างวิสัยทศั นข์ องสถานศึกษาระยะ 3 ปี
“ภายในปี………………. โรงเรียน………………………. มุ่งพัฒนาให้ผู้เรียนมีมาตรฐาน
ด้านความรู้พื้นฐาน โดดเด่นด้านการคิด มีจิตรักการใฝ่รู้ เน้นครูสู่ผู้เรียนเป็นสำคัญ บริหารร่วม
สร้างสรรค์ สัมพันธช์ มุ ชน ประสิทธผิ ลหลกั สูตรสถานศึกษา ประชาชนพงึ พอใจ”

40

3.2 การกำหนดพันธกิจของสถานศึกษา (Mission) ดำเนินการโดยนำวิสัยทัศน์

ของสถานศึกษา แต่ละคำ แต่ละข้อความ แต่ละส่วน มากำหนดภาระงาน ซึ่งเป็นแนวทางการดำเนินงาน

เพือ่ ให้บรรลผุ ลตามกิจกรรมคำสำคญั (Keywords)/ขอ้ ความในวสิ ยั ทัศน์ของสถานศึกษา

ตวั อย่าง การกำหนดพนั ธกจิ

วิสยั ทัศน์ พันธกจิ

มุ่งพฒั นาใหผ้ ูเ้ รียนมีมาตรฐานดา้ นความรู้ 1. จดั กิจกรรมสง่ เสรมิ ใหผ้ ้เู รยี นมีความร้แู ละ

พื้นฐาน โดดเด่นดา้ นการคิด มจี ิตรกั การใฝ่รู้ ทักษะท่จี ําเป็นตามหลักสูตรสถานศกึ ษา

เน้นครสู ่ผู ู้เรยี นเปน็ สำคัญ บริหารร่วม 2. จดั กิจกรรมส่งเสรมิ ให้ผเู้ รียนมีความสามารถ

สรา้ งสรรค์ สมั พนั ธ์ ชุมชน ประสิทธิผลหลักสตู ร ในการคิดอยา่ งเป็นระบบ คดิ สร้างสรรค์

สถานศึกษา ประชาชนพงึ พอใจ ตดั สนิ ใจแกป้ ัญหาได้อย่างมสี ตสิ มเหตผุ ล

3. จัดกิจกรรมส่งเสรมิ ใหผ้ ู้เรยี นมีทักษะ

ในการแสวงหาความรดู้ ว้ ยตนเอง รักเรยี นรู้

และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง

4. ส่งเสรมิ และพฒั นาให้สถานศึกษามกี ารจัด

หลักสูตรและกระบวนการเรยี นการสอน

ทเ่ี น้นผู้เรียนเปน็ สำคญั

5. ส่งเสรมิ และพัฒนาใหส้ ถานศกึ ษามกี ารจัด

กจิ กรรมพัฒนาคุณภาพผู้เรยี นอย่างหลากหลาย

และใชแ้ หลง่ เรยี นรอู้ ย่างคุ้มค่า

6. สง่ เสรมิ ใหผ้ มู้ ีส่วนเก่ียวข้องทุกฝ่ายมีส่วนร่วม

ในการจัดการศกึ ษาของสถานศึกษา

7. สง่ เสรมิ การสร้างอตั ลกั ษณ์ของสถานศกึ ษา

ใหโ้ ดดเด่น

8. พฒั นาคณุ ภาพสถานศึกษาตามแนวทาง

ปฏริ ปู การศึกษาในทศวรรษที่สอง

41

3.3 การกำหนดเป้าหมาย (Golas) ดำเนินการโดยนาํ พันธกิจแต่ละข้อมาพิจารณา

วา่ ถ้าดำเนินการตามพันธกจิ ทีก่ ำหนดแลว้ จะเกิดผลผลติ อะไร ผลผลติ ท่จี ะเกิดขึ้นน้ัน คอื เป้าหมายท่ี

ต้องการ ซงึ่ จะต้องตอบการบรรลุวิสยั ทศั นข์ องสถานศึกษาได้อยา่ งครบถว้ น

ตวั อยา่ ง การกำหนดเปา้ หมาย

พนั ธกิจ เป้าหมาย

1. จดั กจิ กรรมส่งเสรมิ ให้ผู้เรียนมคี วามรู้และ 1. ผเู้ รียนมีความรู้และทักษะที่จำเปน็

ทกั ษะทีจ่ าํ เป็นตามหลกั สูตรสถานศกึ ษา ตามหลกั สูตรสถานศึกษา

2. จดั กิจกรรมสง่ เสรมิ ใหผ้ ู้เรยี นมคี วามสามารถ 2. ผูเ้ รยี นมีความสามารถในการคดิ อย่างเป็น

ในการคิดอยา่ งเปน็ ระบบ คิดสร้างสรรค์ ระบบ คดิ สรา้ งสรรค์ ตดั สนิ ใจ แก้ปญั หาได้

ตดั สนิ ใจแกป้ ญั หาได้อย่างมสี ติสมเหตผุ ล อยา่ งมสี ตสิ มเหตผุ ล

3. จัดกจิ กรรมสง่ เสรมิ ให้ผู้เรยี นมที กั ษะ 3. ผเู้ รียนมที ักษะในการแสวงหาความรู้ดว้ ย

ในการแสวงหาความรดู้ ้วยตนเอง รกั เรียนรู้ ตนเอง รักเรียนรู้ และพฒั นาตนเองต่อเนื่อง

และพฒั นาตนเองอย่างต่อเน่ือง

4. ส่งเสรมิ และพัฒนาใหส้ ถานศกึ ษามีการจัด 4. สถานศกึ ษามกี ารจดั หลักสูตรและ

หลกั สูตรและกระบวนการเรยี นการสอน กระบวนการเรียนการสอนทเี่ นน้ ผู้เรยี นเป็น

ท่เี น้นผูเ้ รยี นเป็นสำคญั สำคญั

5. ครจู ดั การเรยี นการสอนทีเ่ น้นผู้เรยี นเป็น

สำคัญ

5. ส่งเสริมและพฒั นาให้สถานศึกษามีการจัด 6. สถานศกึ ษามกี ารจดั กจิ กรรมพัฒนาคุณภาพ

กิจกรรมพฒั นาคุณภาพผ้เู รยี นอย่างหลากหลาย ผู้เรียนอยา่ งหลากหลาย

และใชแ้ หลง่ เรียนรู้อย่างคุ้มค่า 7. สถานศกึ ษามีการใช้แหล่งเรยี นรพู้ ฒั นา

คุณภาพผเู้ รยี นอยา่ งคุ้มคา่

6. ส่งเสรมิ ให้ผมู้ ีสว่ นเก่ยี วขอ้ งทกุ ฝ่ายมีส่วนรว่ ม 8. ผมู้ สี ว่ นเกีย่ วขอ้ งทุกฝา่ ยมีสว่ นรว่ มในการจัด

ในการจัดการศกึ ษาของสถานศกึ ษา การศกึ ษาของสถานศกึ ษา

7. สง่ เสรมิ การสรา้ งอัตลกั ษณ์ของสถานศกึ ษา 9. สถานศกึ ษามีอัตลกั ษณท์ ี่โดดเด่น

ให้โดดเด่น

8. พัฒนาคุณภาพสถานศึกษาตามแนวทาง 10. สถานศึกษามีการพัฒนาคุณภาพ

ปฏิรูปการศกึ ษาในทศวรรษที่สอง สถานศึกษาตามแนวทางปฏริ ูปการศึกษาใน

ทศวรรษที่สอง

42

ขั้นที่ 4 กำหนดกลยทุ ธ์(Strategies) ตัวช้ีวดั ความสำเร็จ(Key Performance Indicators) และ
ชือ่ โครงการ/กิจกรรม

เมอื่ กำหนดวสิ ยั ทศั น์ พนั ธกิจ และเปา้ หมายของสถานศึกษาชัดเจนแล้ว ให้นำข้อมูล

วิสัยทัศน์ พันธกิจ เป้าหมายเหล่านั้นไปเป็นฐานคิดในการกำหนด กลยุทธ์ ตัวชี้วัดความสำเร็จ และ
ช่อื โครงการ/กจิ กรรม

4.1 การกำหนดกลยุทธ์
การกำหนดกลยทุ ธ์ระดับองค์กร ซ่ึงเปน็ กลยทุ ธ์ของโรงเรียน ดำเนนิ การโดยนํา

เป้าหมายมาจัดหมวดหมู่หรือกลุ่มตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา แล้วนํากลุ่มเป้าหมายมา

พิจารณาว่าจะใช้ข้อความ หรือคําใดที่ครอบคลุมสื่อความได้ชัดเจน สำหรับตั้งเป็นชื่อกลยุทธ์ (ของ

โรงเรยี น) เชน่
กลยทุ ธ์ : พฒั นาคุณภาพผ้เู รยี น

กลยทุ ธ์ : พฒั นาคุณภาพการจดั การศึกษา

กลยุทธ์ : สรา้ งเสริมสังคมแหง่ การเรยี นรู้
กลยทุ ธ์ : ส่งเสริมอัตลกั ษณ์ของสถานศกึ ษาใหโ้ ดดเด่น

กลยุทธ์ : พฒั นาคุณภาพสถานศกึ ษาตามแนวทางปฏริ ปู การศกึ ษาในทศวรรษทสี่ อง
ตวั อย่าง การกำหนดกลยทุ ธ์

เป้าหมาย กลยทุ ธ์

1. ผู้เรียนมีความรู้และทักษะท่ีจำเปน็ ตามหลกั สูตรสถานศึกษา 1. พัฒนาคณุ ภาพผู้เรียน
2. ผู้เรียนมีความสามารถในการคดิ อย่างเป็นระบบ คิดสรา้ งสรรค์ 2. พัฒนาคณุ ภาพการจดั การศึกษา
ตดั สนิ ใจ แกป้ ญั หาไดอ้ ย่างมสี ติสมเหตุผล 3. สร้างเสรมิ สงั คมแหง่ การเรียนรู้

3. ผ้เู รยี นมีทกั ษะในการแสวงหาความรู้ดว้ ยตนเอง รักเรียนรู้
และพฒั นาตนเองตอ่ เน่ือง
4. สถานศกึ ษามกี ารจดั หลักสตู รและกระบวนการเรียนการสอน
ทเ่ี นน้ ผเู้ รยี นเป็นสำคัญ

5. ครจู ัดการเรยี นการสอนทเี่ นน้ ผเู้ รยี นเป็นสำคัญ

6. สถานศกึ ษามีการจดั กจิ กรรมพฒั นาคุณภาพผ้เู รียนอยา่ ง
หลากหลาย

7. สถานศึกษามกี ารใชแ้ หล่งเรยี นร้พู ฒั นาคุณภาพผ้เู รยี นอย่าง
คุ้มคา่

43

เป้าหมาย กลยุทธ์
8. ผมู้ ีส่วนเกยี่ วข้องทุกฝา่ ยมีส่วนรว่ มในการจดั การศึกษาของ
สถานศึกษา 4. สง่ เสริมอตั ลกั ษณข์ องสถานศึกษา
9. สถานศึกษามอี ัตลกั ษณท์ ่โี ดดเดน่ ใหโ้ ดดเด่น
5. พัฒนาคณุ ภาพสถานศึกษาตาม
10. สถานศกึ ษามีการพฒั นาคุณภาพสถานศึกษาตามแนวทาง แนวทางปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษ
ปฏิรูปการศกึ ษาในทศวรรษที่สอง ท่ีสอง

4.2 การกำหนดตัวชวี้ ัดความสำเร็จ

การกำหนดตัวชี้วัดความสำเร็จ ดำเนินการโดยนําเป้าหมายมาพิจารณาว่าแต่ละ

เป้าหมาย ชี้วัดความสำเร็จได้จากตัวบุคคลหรืองาน หรือ หน่วยงาน เช่น นักเรียน ครู ผู้บริหาร บุคลากร

งานสารสนเทศ งานวัดผล ประเมินผล หรอื ชมุ ชน ฯลฯ ดังตวั อย่าง

ตัวอย่าง การกำหนดตวั ช้ีวดั ความสำเร็จ

เป้าหมาย ตวั ชีว้ ัดความสำเรจ็

1. ผเู้ รยี นมีความรแู้ ละ 1. รอ้ ยละของผู้เรยี นท่ีมรี ะดับผลการเรยี นผา่ นเกณฑ์การประเมิน

ทกั ษะทจี่ ำเป็นตามหลักสูตร ทกุ รายวิชา

สถานศึกษา 2. รอ้ ยละของผเู้ รียนทมี่ ีทักษะกระบวนการในระดับดีขนึ้ ไป

3. ร้อยละของผเู้ รยี นมสี ุขภาพจิต สขุ ภาพกายตามเกณฑม์ าตรฐาน

4. รอ้ ยละของผูเ้ รียนทรี่ ว่ มกิจกรรมด้านดนตรี กีฬา ศิลปะ

5. รอ้ ยละของผูเ้ รยี นสามารถระบุอาชีพสุจริตในท้องถ่ินได้

2. ผูเ้ รยี นมีความสามารถใน 6. รอ้ ยละของผเู้ รียนทม่ี ีความสามารถในการคดิ อย่างเปน็ ระบบ

การคิดอยา่ งเป็นระบบ คิดสร้างสรรค์ ตดั สนิ ใจแกป้ ัญหาได้อย่างมีสติสมเหตผุ ล

คดิ สรา้ งสรรค์ ตัดสนิ ใจ 7. รอ้ ยละของผเู้ รียนมีความสามารถในการอ่าน คิดวเิ คราะห์ และ

แก้ปัญหาได้อย่างมสี ติ เขยี นในระดับผา่ นเกณฑข์ ัน้ ต่ำขน้ึ ไป

สมเหตผุ ล

3. ผเู้ รียนมีทกั ษะใน 8. ร้อยละของผู้เรยี นท่สี ามารถใช้ Internet สบื คน้ ขอ้ มูล

การแสวงหาความรู้ 9. รอ้ ยละของผู้เรยี นที่สามารถสบื คน้ ข้อมูลความรู้จากห้องสมดุ และ

ด้วยตนเอง รักเรยี นรู้ และ แหลง่ เรยี นรอู้ ื่น

พัฒนาตนเองต่อเน่ือง 10. รอ้ ยละของผูเ้ รียนท่ีมคี ุณภาพดา้ นรกั การทำงานในระดับดขี ้นึ ไป

44

เปา้ หมาย ตัวช้วี ดั ความสำเรจ็
11. ร้อยละของผเู้ รียนท่รี ว่ มปฏิบตั ิงานกบั ผูอ้ ืน่
4. สถานศกึ ษามกี ารจัด
หลกั สตู รและกระบวน 12. สถานศกึ ษามหี ลักสตู รสถานศึกษาทไ่ี ด้รบั การเหน็ ชอบจาก
การเรยี นการสอนทเี่ นน้ คณะกรรมการสถานศึกษาทีส่ ามารถตรวจสอบได้
ผ้เู รียนเป็นสำคัญ 13. สถานศกึ ษามงี าน/โครงการ/กจิ กรรม ทสี่ ่งเสรมิ คณุ ภาพผู้เรียน
5. ครจู ัดการเรยี นการสอน โดยตรงอย่างน้อยปีละ 10 รายการ
ท่ีเน้นผเู้ รยี นเป็นสำคญั
14. รอ้ ยละของครทู ีม่ แี ผนการจัดการเรียนรูท้ เี่ น้นผู้เรยี นเป็นสําคัญ
6. สถานศึกษามีการจัด 15. ร้อยละของครูท่มี เี คร่ืองมือวดั และประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ
กิจกรรมพัฒนาคุณภาพ 16. ร้อยละของครูทีม่ ีรายงานการวิจัยในช้นั เรยี น คนละ 1 เรอ่ื ง/
ผ้เู รียนอย่างหลากหลาย ภาคเรยี นหรอื ปีการศกึ ษา

7. สถานศกึ ษามีการใช้ 17. สถานศกึ ษาจดั กจิ กรรมพัฒนาผเู้ รยี นเพือ่ มุ่งยกระดบั ผลสัมฤทธิ์
แหล่งเรยี นรู้พัฒนาคุณภาพ ทางการเรยี นและคุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์
ผู้เรียนอย่างคุ้มคา่ 18. รอ้ ยละของผู้เรยี นที่มคี ณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ในระดับดีขึน้ ไป
19. สถานศกึ ษามขี ้อมลู หลกั ฐาน การรว่ มกิจกรรมระหว่างโรงเรยี น
8. ผูม้ สี ่วนเกยี่ วขอ้ งทุกฝา่ ย กับชมุ ชนอย่างน้อยภาคเรียนละ 2 ครัง้
มีส่วนร่วมในการจัด
การศึกษาของสถานศึกษา 20. สถานศกึ ษามีการนําภมู ิปัญญาท้องถิ่นมารว่ มจัดการเรียนรู้
อยา่ งน้อย 2 ครงั้ /ภาคเรียน
21. สถานศึกษามีการใชแ้ หลง่ เรยี นรู้อยา่ งน้อยภาคเรียนละ 2 ครง้ั
ต่อระดับการศึกษา

22. สถานศกึ ษาจดั ประชมุ คณะกรรมการสถานศกึ ษาอยา่ งนอ้ ย
ภาคเรียนละ 2 ครัง้
23. สถานศึกษามีการจัดแสดงแผนภูมโิ ครงสรา้ งของสถานศึกษา
อย่างชดั เจน
24. สถานศึกษามคี ู่มือการปฏิบัติงานของสถานศกึ ษาครบทุกกลมุ่ /
ทกุ งาน
25. สถานศกึ ษามีแผนพัฒนาการจดั การศึกษาของสถานศึกษาท่ีมุ่ง
คุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาและแผนปฏบิ ัติการ
ประจำปี