PRINSIP AKAUN FORM 4 TEXTBOOK KSSM

BUKU CATATAN PERTAMA 95 Revolusi Perindustrian di Eropah telah memperluas penggunaan Buku Catatan Pertama malah perakaunan menjadi nadi kemajuan kilang-kilang pada waktu itu. Tanpa Buku Catatan Pertama, akauntan syarikat tidak mampu menyediakan laporan kewangan tahunan perniagaan. Buku Catatan Pertama sangat penting kerana segala kesilapan dalam catatan perakaunan boleh dirujuk semula dalam Buku Catatan Pertama. Buku Catatan Pertama khususnya jurnal sangat penting kepada perniagaan yang baru didaftarkan atau ditubuhkan. Segala modal yang dibawa masuk akan direkodkan dalam Buku Catatan Pertama. Catatan penutupan akaun melalui catatan jurnal dalam Buku Catatan Pertama perlu dibuat sekiranya perniagaan itu hendak ditutup atau diteruskan pada tempoh perakaunan akan datang. Buku Catatan Pertama perlu direkodkan pada setiap masa berdasarkan waktu sebenar bagi mengelakkan kesilapan dan mengurangkan catatan pembetulan dan pelarasan. 95 STANDARD KANDUNGAN 4 Buku Catatan Pertama Jurnal Am Jurnal Khas Buku Tunai Buku Tunai Runcit Modul Jurnal merupakan salah satu Buku Catatan Pertama. Akaun_chap 04 new new BBT.indd 95 10/10/2016 12:26:46 PM

96 4.1 BUKU CATATAN PERTAMA Pengenalan Buku Catatan Pertama ialah buku catatan asal yang merekodkan segala urus niaga perniagaan. Semua urus niaga akan direkodkan terlebih dahulu dalam Buku Catatan Pertama sebelum dipindahkan ke dalam lejar. Jenis-jenis Buku Catatan Pertama Jurnal Buku catatan asal atau Buku Catatan Pertama yang digunakan untuk merekodkan semua urus niaga perniagaan mengikut kronologi dan urutan tarikh. Buku Tunai Buku yang merekodkan semua penerimaan dan pembayaran wang tunai dan cek. Buku Tunai Runcit Buku yang merekodkan perbelanjaan harian yang melibatkan pembayaran amaun yang kecil dan tidak sesuai dibayar dengan cek. Kegunaan Buku Catatan Pertama Kegunaan Buku Catatan Pertama bertujuan untuk meminimumkan kesilapan dan ketinggalan catatan urus niaga dalam perniagaan. Oleh itu, Buku Catatan Pertama merupakan alat kawalan dalam sistem merekodkan urus niaga. Murid boleh: • Menjelaskan maksud Buku Catatan Pertama. • Menyenaraikan jenis-jenis Buku Catatan Pertama. • Menerangkan kegunaan Buku Catatan Pertama. STANDARD PEMBELAJARAN Buku Tunai Runcit Jurnal Jenis-jenis Buku Catatan Pertama Buku Tunai 1 Berikan maksud Buku Catatan Pertama. 2 Nyatakan jenis-jenis Buku Catatan Pertama. Buku Catatan Pertama merupakan bahagian yang penting dalam proses perakaunan. Semua urus niaga perlu direkodkan dalam Buku Catatan Pertama sebelum dipindahkan ke dalam lejar. TIP LATIHAN MINDA 4.1 Daya Fikir Bolehkah urus niaga direkodkan dalam lejar tanpa direkodkan terlebih dahulu dalam Buku Catatan Pertama? Akaun_chap 04 new new BBT.indd 96 10/10/2016 12:26:46 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 97 Murid boleh: • Menjelaskan tujuan penyediaan Jurnal Am. • Melakar dan menerangkan format Jurnal Am termasuk lajur folio. • Mengenal pasti urus niaga catatan pembukaan, belian dan jualan aset bukan semasa secara kredit, ambilan barang niaga dan aset bukan semasa, modal tambahan selain tunai dan bank, catatan penutup, catatan pelarasan, pembetulan kesilapan serta realisasi. • Merekodkan urus niaga secara manual atau menggunakan aplikasi TMK berdasarkan pernyataan urus niaga dan dokumen sumber. 4.2 JURNAL AM STANDARD PEMBELAJARAN Tujuan Penyediaan Jurnal Am Jurnal Am disediakan bagi merekodkan semua urus niaga yang tidak boleh direkodkan dalam mana-mana Buku Catatan Pertama yang lain. Urus niaga yang direkodkan dalam Jurnal Am ialah: Catatan pembukaan Belian dan jualan aset bukan semasa secara kredit Ambilan barang niaga dan aset bukan semasa Modal tambahan selain tunai dan bank Catatan penutupan Format Jurnal Am Jurnal Am JA1 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Sept 1 Nama Akaun Didebitkan LAX XX Nama Akaun Dikreditkan LAX XX (Keterangan) XX XX 1 Tarikh urus niaga berlaku 2 • Nama akaun yang didebitkan • Nama akaun yang dikreditkan • Catatan debit dan kredit tersebut adalah berasaskan catatan bergu iaitu satu akaun didebitkan dan satu lagi akaun dikreditkan 3 Penerangan ringkas berkaitan urus niaga terlibat 4 Rujukan halaman dalam lejar 5 Merekodkan jumlah akaun yang didebitkan 6 Merekodkan jumlah akaun yang dikreditkan 7 Jumlah di bahagian debit mesti sama dengan jumlah di bahagian kredit 8 Rujukan halaman 1 dalam Jurnal Am 1 2 4 5 6 8 3 Keterangan bagi setiap urus niaga perlu direkodkan dalam Jurnal Am. TIP 7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 97 10/10/2016 12:26:46 PM

98 Urus Niaga Jurnal Am Contoh-contoh berikut merupakan urus niaga yang akan direkodkan dalam Jurnal Am: Catatan Pembukaan Belian Aset Bukan Semasa secara Kredit Jualan Aset Bukan Semasa secara Kredit CONTOH 3 2016 Jan 13 Ali Enterprise membeli tiga buah rak pameran bernilai RM800 secara kredit daripada Kedai Perabot Yap Seng untuk kegunaan perniagaan restorannya. 23 Sebuah mesin taip terpakai dibeli secara kredit dengan harga RM330 daripada Perniagaan Norlida. CONTOH 4 2016 Jan 17 Pasar Mini AAA menjual sebuah mesin daftar tunai terpakai bernilai RM600 secara kredit kepada Kedai Buku Che Ros. 28 Sebuah meja pejabat terpakai bernilai RM400 dijual secara kredit kepada Perniagaan Husna. CONTOH 1 Pada 1 Januari 2016, Encik Farid memulakan perniagaan dengan membawa masuk tunai berjumlah RM35 000 ke dalam bank dan perabot bernilai RM2 400 ke dalam perniagaannya. CONTOH 2 Baki-baki berikut diambil daripada Kedai Kek Zahra pada 1 Mei 2016: 2016 RM Mei 1 Inventori 2 000 Tunai di tangan 1 100 Tunai di bank 13 300 Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisarah 1 650 Modal 16 000 Ambilan Barang Niaga CONTOH 5 2016 Jan 9 Pemilik mengambil barang niaga bernilai RM450 untuk kegunaan peribadi. 24 Pemilik mengambil barang niaga bernilai RM120 untuk dihadiahkan kepada anaknya. Akaun_chap 04 new new BBT.indd 98 10/10/2016 12:26:47 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 99 Modal Tambahan Selain Tunai dan Bank CONTOH 11 CONTOH 7 2016 Jan 5 Pemilik membawa masuk kenderaan persendirian bernilai RM50 000 ke dalam perniagaan. 8 Pemilik membawa masuk mesin pencetak peribadi bernilai RM345 untuk kegunaan perniagaan. CONTOH 9 Kadar bayaran RM240 belum lagi dijelaskan. CONTOH 10 Encik Muhamad telah membawa masuk sebuah sofa miliknya bernilai RM450 ke dalam perniagaan tetapi direkodkan dengan nilai RM540. Pada tarikh pembubaran Perniagaan Perkongsiaan Muhibah, kelengkapan kedai dijual dengan harga RM15 000. Cek diterima dan dibankkan. CONTOH 8 Pindahkan baki Akaun Belian RM45 600 ke dalam Akaun Perdagangan dan Untung Rugi. Catatan Penutupan Catatan ini dibuat dalam Jurnal Am dan dipindahkan ke dalam lejar untuk menutup Akaun Hasil dan Akaun Belanja. Catatan Pelarasan Catatan dalam Jurnal Am bagi merekodkan pelarasan untuk mengemas kini baki akaun pada akhir tempoh perakaunan. Pembetulan Kesilapan Jurnal Am digunakan untuk membetulkan kesilapan catatan merekodkan urus niaga. Realisasi Catatan berkaitan urus niaga pembubaran perniagaan perkongsian. CONTOH 6 2016 Jan 19 Pemilik mengambil rak pameran bernilai RM160 untuk kegunaan peribadi. 24 Pemilik mengambil komputer pejabat bernilai RM1 200 untuk kegunaan peribadi. Ambilan Aset Bukan Semasa Akaun_chap 04 new new BBT.indd 99 10/10/2016 12:26:47 PM

100 Merekodkan Urus Niaga Catatan Pembukaan Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 1 Mei 2016 yang menjual permainan kanak-kanak: MEMO Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Tarikh: 1 Mei 2016 Baki-baki aset dan liabiliti pada 1 Mei 2016: RM Inventori 2 650 Tunai di tangan 1 400 Tunai di bank 13 800 Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisara 1 650 Modal 16 200 ––––––––––––––––––– (Pengurus) Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Am JA1 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Mei 1 Inventori LA1 2 650 Tunai BT1 1 400 Bank BT1 13 800 Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisara LB1 1 650 Modal LA2 16 200 (Aset, liabiliti dan modal pada tarikh ini) 17 850 17 850 (b) Secara berkomputer 1 Sediakan format Jurnal Am Jurnal Am mempunyai lima lajur iaitu Tarikh, Butir, Folio, Debit dan Kredit. 2 Masukkan teks dan angka Tajuk dan teks Jurnal Am dimasukkan ke lajur dan baris yang tertentu. INFO Modal dihitung dengan rumus berikut: Modal = Aset – Liabliti Alisha A B C D E 1 Jurnal Am JA1 2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 3 2016 RM RM 4 Mei 1 Inventori LA1 2650 5 Tunai BT1 1400 6 Bank BT1 13800 7 Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisara LB1 1650 8 Modal LA2 16200 9 (Aset, liabiliti dan modal pada tarikh ini) 17850 17850 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 100 10/10/2016 12:26:47 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 101 Belian Aset Bukan Semasa secara Kredit Pada 10 Mei 2016, Kedai Permainan Alisha membeli perabot daripada Kedai Perabot Yap Seng. ASAL INVOIS Kedai Perabot Yap Seng Lot 158 Jalan Kangkung, 09000 Kulim, Kedah. 04-490 4884 INV001 Kepada: Tarikh: 10 Mei 2016 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Rak Pameran 80.00 16 1 280.00 2. Meja Kaunter 260.00 1 260.00 1 540.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 154.00 JUMLAH 1 386.00 Ringgit: Satu ribu tiga ratus lapan puluh enam sahaja Syarat: 10% 5 hari, 5% 10 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. ––––––––––––––––––– ––––––––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Am JA2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Mei 10 Perabot LA3 1 386 Kedai Perabot Yap Seng LA4 1 386 (Belian perabot secara kredit daripada Kedai Perabot Yap Seng) (b) Secara berkomputer Jika urus niaga terus direkodkan dalam lejar tanpa catatan jurnal, kita mungkin akan melakukan kesilapan mencatat. TIP Alisha YapSeng Daya Fikir Apakah tujuan peniaga membeli Aset Bukan Semasa? A B C D E 1 Jurnal Am JA2 2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 3 2016 RM RM 4 Mei 10 Perabot LA3 1386 5 Kedai Perabot Yap Seng LA4 1386 6 (Belian perabot secara kredit daripada Kedai Perabot Yap Seng) 7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 101 10/10/2016 12:26:47 PM

102 Ambilan Barang Niaga Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 9 Mei 2016: MEMO Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Tarikh: 9 Mei 2016 Pemilik mengambil barang permainan bernilai RM450 untuk tujuan kegunaan peribadi (hadiah hari jadi anaknya). ––––––––––––––––––– (Pengurus) Jualan Aset Bukan Semasa secara Kredit Pada 13 Mei 2016, Kedai Permainan Alisha menjual rak pameran kepada Kedai Buku Wan Che Ros. SALINAN INVOIS INV002 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Kepada: Tarikh: 13 Mei 2016 Kedai Buku Wan Che Ros 894 Taman Cendana, Jalan Keladi, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Rak Pameran 120.00 6 720.00 720.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 72.00 JUMLAH 648.00 Ringgit: Enam ratus empat puluh lapan sahaja Syarat: 10% 5 hari, 5% 10 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. ––––––––––––––––––– ––––––––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Alisha Invois ini berkaitan dengan jualan rak pameran secara kredit. (Rak pameran ini dibeli pada 10 Mei 2016) TIP Wan Che Ros Alisha Jurnal Am JA3 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Mei 13 Kedai Buku Wan Che Ros LA5 648 Perabot LA3 648 (Jualan perabot secara kredit kepada Kedai Buku Wan Che Ros) (b) Secara berkomputer A B C D E 1 Jurnal Am JA3 2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 3 2016 RM RM 4 Mei 13 Kedai Buku Wan Che Ros LA5 648 5 Perabot LA3 648 6 (Jualan perabot secara kredit kepada Kedai Buku Wan Che Ros) Akaun_chap 04 new new BBT.indd 102 10/10/2016 12:26:47 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 103 Ambilan Aset Bukan Semasa Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 19 Mei 2016: MEMO Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Tarikh: 19 Mei 2016 Pemilik mengambil rak pameran bernilai RM160 untuk kegunaan peribadi. ––––––––––––––––––– (Pengurus) Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Am JA5 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Mei 19 Ambilan LA6 160 Perabot LA3 160 (Ambilan perabot untuk kegunaan peribadi) (b) Secara berkomputer Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Am JA4 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Mei 9 Ambilan LA6 450 Belian LA7 450 (Ambilan barang niaga untuk kegunaan peribadi) (b) Secara berkomputer Alisha A B C D E 1 Jurnal Am JA4 2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 3 2016 RM RM 4 Mei 9 Ambilan LA6 450 5 Belian LA7 450 6 (Ambilan barang niaga untuk kegunaan peribadi) A B C D E 1 Jurnal Am JA5 2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 3 2016 RM RM 4 Mei 19 Ambilan LA6 160 5 Perabot LA3 160 6 (Ambilan perabot untuk kegunaan peribadi) 7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 103 10/10/2016 12:26:47 PM

104 Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Am JA6 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Mei 20 Kenderaan LA9 50 000 Modal LA2 50 000 (Membawa masuk kenderaan untuk kegunaan perniagaan) (b) Secara berkomputer 1 Nyatakan tiga urus niaga yang direkodkan dalam Jurnal Am. 2 Rekodkan urus niaga berikut dalam Jurnal Am: (a) Ambilan inventori bernilai RM450 untuk kegunaan peribadi. (b) Pemilik membawa masuk kenderaan peribadi bernilai RM12 000 ke dalam perniagaan. 3 Jurnal Am berikut diperoleh daripada rekod perakaunan seorang peniaga: Jurnal Am Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Jun 2 P LA1 240 Q LA2 240 (Ambilan perabot pejabat untuk kegunaan keluarga) Apakah P dan Q? LATIHAN MINDA 4.2 Modal Tambahan Selain Tunai dan Bank Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 20 Mei 2016: MEMO Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Tarikh: 20 Mei 2016 Pemilik membawa masuk kenderaan peribadi bernilai RM50 000 ke dalam perniagaan. ––––––––––––––––––– (Pengurus) Alisha Memo ini berkaitan dengan kenderaan yang dibawa masuk sebagai modal tambahan. TIP A B C D E 1 Jurnal Am JA6 2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 3 2016 RM RM 4 Mei 20 Kenderaan LA9 50000 5 Modal LA2 50000 6 (Membawa masuk kenderaan untuk kegunaan perniagaan) 7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 104 10/10/2016 12:26:48 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 105 Jurnal Jualan Jurnal Jualan JJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 Mei 10 Kedai B Syarikat C RM X X 31 Akaun Jualan (Kt) XX Murid boleh: • Menjelaskan tujuan penyediaan Jurnal Khas. • Melakar dan menerangkan format Jurnal Khas termasuk lajur folio. • Menjelaskan fungsi setiap jenis Jurnal Khas. • Merekodkan urus niaga berdasarkan maklumat pernyataan urus niaga dan dokumen sumber dalam Jurnal Khas secara manual atau menggunakan aplikasi TMK. • Menutup Jurnal Khas. 4.3 STANDARD PEMBELAJARAN JURNAL KHAS Tujuan penyediaan Jurnal Khas adalah untuk merekodkan urus niaga yang kerap berlaku dalam perniagaan. Format Jurnal Khas Jurnal Belian Jurnal Belian JB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 Mei 10 Kedai A Syarikat B RM X X 31 Akaun Belian (Dt) XX 1 Tarikh urus niaga berlaku 2 Nama-nama Akaun Belum Bayar 3 Nama-nama Akaun Belum Terima 4 Rujukan halaman dalam lejar 5 Nombor siri yang tercatat di hujung atas setiap dokumen 6 Nilai bersih setelah ditolak diskaun niaga 7 Tarikh akhir tempoh/bulan 8 Jumlah di akhir bulan dipindahkan ke dalam Akaun Belian 9 Jumlah di akhir bulan dipindahkan ke dalam Akaun Jualan 1 2 1 3 4 5 4 5 6 6 7 8 7 9 Jurnal Belian Jurnal Pulangan Jualan Jurnal Jualan Jurnal Pulangan Belian Jurnal Pembayaran Tunai Jurnal Penerimaan Tunai Jurnal Khas • Jurnal Belian akan dibuka setelah invois belian diterima daripada pembekal. • Nota kredit yang diterima daripada pembekal akan direkodkan dalam Jurnal Pulangan Belian. TIP Akaun_chap 04 new new BBT.indd 105 10/10/2016 12:26:48 PM

106 Jurnal Pulangan Belian Jurnal Pulangan Belian JPB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 Mei 10 Kedai A Syarikat B RM X X 31 Akaun Pulangan Belian (Kt) XX 1 Tarikh urus niaga berlaku 2 Nama-nama Akaun Belum Bayar 3 Nama-nama Akaun Belum Terima 4 Rujukan halaman dalam lejar 5 Nombor siri yang tercatat di hujung atas setiap dokumen Jurnal Pulangan Jualan Jurnal Pulangan Jualan JPJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 Mei 10 Kedai B Syarikat C RM X X 31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) XX 1 2 1 3 4 5 4 5 7 8 7 9 6 6 6 Nilai bersih setelah ditolak diskaun niaga 7 Tarikh akhir tempoh/bulan 8 Jumlah di akhir bulan dipindahkan ke dalam Akaun Pulangan Belian 9 Jumlah di akhir bulan dipindahkan ke dalam Akaun Pulangan Jualan Jurnal Penerimaan Tunai Jurnal Penerimaan Tunai Tarikh Butir No. Resit Folio Tunai (Dt) Bank (Dt) Diskaun Diberi (Kt) Akaun Belum Terima (Kt) Jualan (Kt) Lain-lain Akaun (Kt) Jurnal Pembayaran Tunai Jurnal Pembayaran Tunai Tarikh Butir No. Cek Folio Tunai (Kt) Bank (Kt) Diskaun Diterima (Dt) Akaun Belum Bayar (Dt) Belian (Dt) Lain-lain Akaun (Dt) Analisis Penerimaan Analisis Pembayaran 1 Tarikh urus niaga berlaku 2 Nama-nama akaun yang terlibat 3 Nombor dokumen sumber 4 Rujukan halaman dalam lejar 5 Penerimaan tunai 6 Penerimaan cek 7 Potongan yang diberi kepada Akaun Belum Terima 8 Jumlah dikreditkan kepada Akaun Belum Terima 9 Merekodkan jumlah penerimaan daripada jualan barang niaga 10 Merekodkan jumlah penerimaan daripada lain-lain akaun 11 Nombor cek yang digunakan 12 Pembayaran tunai 13 Pembayaran cek 14 Potongan yang diterima daripada Akaun Belum Bayar 15 Jumlah didebitkan kepada Akaun Belum Bayar 16 Merekodkan jumlah pembayaran belian barang niaga 17 Merekodkan jumlah pembayaran daripada lain-lain akaun 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 11 4 12 13 14 15 16 17 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 106 10/10/2016 12:26:48 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 107 Jurnal Khas dan Fungsinya Jurnal Belian Digunakan bagi merekodkan belian barang niaga dan perkhidmatan secara kredit. Pembeli akan menerima invois asal daripada pembekal. Invois asal merupakan dokumen sumber bagi penyediaan Jurnal Belian. Jika berlaku kesilapan harga seperti harga terkurang caj daripada harga sebenar dalam invois, maka pembekal akan mengeluarkan satu nota debit kepada pembeli bagi memaklumkan perkara tersebut. Nota debit juga merupakan sumber maklumat kepada Jurnal Belian. Jurnal Pulangan Belian Digunakan bagi merekodkan pulangan barang niaga kepada pembekal. Antara sebab barang niaga dipulangkan ialah barang rosak, kesilapan saiz atau jenama atau pemulangan bekas-bekas kosong seperti botol atau tin kepada pembekal. Nota kredit (asal) yang diterima daripada pembekal merupakan dokumen yang menjadi sumber maklumat kepada Jurnal Pulangan Belian. Jurnal Jualan Digunakan bagi merekodkan jualan barang niaga dan perkhidmatan secara kredit. Pembeli akan menerima invois asal manakala peniaga akan menyimpan invois salinan sebagai sumber maklumat untuk direkodkan dalam Jurnal Jualan. Jika berlaku kesilapan harga seperti harga terkurang caj daripada harga sebenar dalam invois, maka nota debit (asal) akan diserahkan kepada pembeli. Manakala nota debit (salinan) akan menjadi sumber maklumat untuk direkodkan dalam Jurnal Jualan. Jurnal Pulangan Jualan Digunakan bagi merekodkan pulangan barang niaga daripada pembeli. Antara sebab barang niaga dipulangkan adalah seperti barang rosak, kesilapan saiz atau jenama atau pemulangan bekas-bekas kosong oleh pembeli. Nota kredit (salinan) yang disimpan oleh peniaga menjadi sumber rujukan untuk direkodkan dalam Jurnal Pulangan Jualan. • Jurnal Pulangan Belian juga dikenali sebagai Jurnal Pulangan Keluar. • Jualan barang niaga secara tunai tidak direkodkan dalam Jurnal Jualan. • Jurnal Pulangan Jualan juga dikenali sebagai Jurnal Pulangan Masuk. TIP Daya Fikir Bolehkah urus niaga jualan aset terpakai direkodkan dalam Jurnal Jualan? INFO Untuk mengetahui lebih lanjut tentang Jurnal Belian, sila imbas QR Code berikut: http://study.com/academy/lesson/ purchases-journal-definitionexample.html Akaun_chap 04 new new BBT.indd 107 10/10/2016 12:26:48 PM

108 Jurnal Penerimaan Tunai Digunakan bagi merekodkan semua penerimaan tunai dan cek. Jurnal ini akan merekodkan penerimaan hasil daripada jualan, kutipan daripada Akaun Belum Terima dan lain-lain penerimaan tunai. Jurnal Pembayaran Tunai Merekodkan segala pembayaran tunai dan cek. Jurnal ini akan merekodkan belian barang niaga, bayaran kepada Akaun Belum Bayar dan lain-lain pembayaran tunai. Merekodkan Urus Niaga Jurnal Belian Kedai Permainan Alisha menerima invois dan nota debit berikut daripada pembekal-pembekalnya: ASAL INVOIS INV1211 Syahirah Toys Trading Lot 174 Jalan Pahang, 10500 Georgetown, Pulau Pinang. 04-291 5622 Kepada: Tarikh: 2 Mei 2016 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Kereta Kawalan Jauh 30.00 100 3 000.00 2. Anak Patung 15.00 120 1 800.00 4 800.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 480.00 JUMLAH 4 320.00 Ringgit: Empat ribu tiga ratus dua puluh sahaja 5% 10 hari Angkutan dibayar K. & K. di K. ––––––––––––– ––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Alisha Syahirah ASAL INVOIS INV1651 Kedai Permainan Gembira No 4 Galeri Arked Mara, Jalan Masjid Kapitan, 10540 Georgetown, Pulau Pinang. 04-233 9893 Kepada: Tarikh: 8 Mei 2016 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Bola 5.00 100 500.00 2. Kad Bergambar 10.00 150 1 500.00 3. Belon 5.00 200 1 000.00 3 000.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 300.00 JUMLAH 2 700.00 Ringgit: Dua ribu tujuh ratus sahaja 5% 7 hari Angkutan dibayar K. & K. di K. ––––––––––––– ––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Alisha Yusof JURNAL PENERIMAAN TUNAI: Jurnal khas yang merekodkan semua penerimaan secara tunai dan cek. JURNAL PEMBAYARAN TUNAI: Jurnal khas yang merekodkan semua pembayaran secara tunai dan cek. GLOSARI Daya Fikir Nyatakan pembayaran lain selain belian barang niaga dan bayaran kepada Akaun Belum Bayar yang direkodkan dalam Jurnal Pembayaran Tunai. Akaun_chap 04 new new BBT.indd 108 10/10/2016 12:26:48 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 109 ASAL NOTA DEBIT Kedai Permainan Gembira No 4 Galeri Arked Mara, Jalan Masjid Kapitan, 10540 Georgetown, Pulau Pinang. 04-233 9893 ND16/051 Kepada: Tarikh: 18 Mei 2016 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Akaun tuan/puan telah didebitkan seperti berikut: Butiran Jumlah (RM) 150 unit kad bergambar dalam INV1651 bertarikh 8 Mei 2016 yang berharga RM10 seunit terkurang caj RM4 seunit. 600.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 60.00 Jumlah 540.00 Ringgit: Lima ratus empat puluh sahaja ––––––––––––––––––– ––––––––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Belian JB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Mei 2 Syahirah Toys Trading LB2 INV1211 4 320 8 Kedai Permainan Gembira LB3 INV1651 2 700 18 Kedai Permainan Gembira LB3 ND16/051 540 31 Akaun Belian (Dt) LA7 7 560 (b) Secara berkomputer 1 Sediakan format Jurnal Belian Jurnal Belian mempunyai lima lajur iaitu Tarikh, Butir, Folio, No. Dokumen dan Jumlah. 2 Masukkan teks dan angka Tajuk dan teks Jurnal Belian dimasukkan ke dalam lajur dan baris yang tertentu. 3 Masukkan formula Formula untuk menghitung Jurnal Belian pada sel E7 adalah seperti berikut: Sel E7: =sum(E4:E6) • Nota debit ini berkaitan dengan urus niaga belian barang niaga terkurang caj daripada Kedai Permainan Gembira. Maklumat nota debit ini direkodkan dalam Jurnal Belian. • Jumlah bersih setelah ditolak diskaun niaga merupakan jumlah yang akan dipindahkan ke dalam Jurnal Belian. TIP Alisha Yusof Akaun_chap 04 new new BBT.indd 109 10/10/2016 12:26:49 PM

110 Jurnal Jualan Kedai Permainan Alisha mengeluarkan invois dan nota debit berikut kepada pelanggan-pelanggannya: SALINAN INVOIS INV0133 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Kepada: Tarikh: 11 Mei 2016 Syarikat Mainan Mei Wah 251 Jalan Keladi, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Kereta Kawalan Jauh 50.00 20 1 000.00 2. Anak Patung 25.00 60 1 500.00 2 500.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 250.00 JUMLAH 2 250.00 Ringgit: Dua ribu dua ratus lima puluh sahaja 10% 15 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––––– –––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Mei Wah Alisha SALINAN INVOIS INV0136 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Kepada: Tarikh: 14 Mei 2016 Murni Toys Sdn. Bhd. 22A Jalan Sungai Ular, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Bola 7.00 60 420.00 2. Kad Bergambar 15.00 80 1 200.00 1 620.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 162.00 JUMLAH 1 458.00 Ringgit: Satu ribu empat ratus lima puluh lapan sahaja 10% 15 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––––– –––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Murni Alisha A B C D E 1 Jurnal Belian JB1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Mei 2 Syahirah Toys Trading LB2 INV1211 4320 5 8 Kedai Permainan Gembira LB3 INV1651 2700 6 18 Kedai Permainan Gembira LB3 ND16/051 540 7 31 Akaun Belian (Dt) LA7 7560 8 9 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 110 10/10/2016 12:26:49 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 111 SALINAN NOTA DEBIT Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 ND10/105 Kepada: Tarikh: 28 Mei 2016 Syarikat Mainan Mei Wah 251 Jalan Keladi, 09000 Kulim, Kedah. Akaun tuan/puan telah didebitkan seperti berikut: Butiran Jumlah (RM) 20 unit kereta kawalan jauh dalam invois INV0133 terkurang caj RM10 seunit. 200.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 20.00 Jumlah 180.00 Ringgit: Satu ratus lapan puluh sahaja ––––––––––––––––––– ––––––––––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Jualan JJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Mei 11 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 INV0133 2 250 14 Murni Toys Sdn. Bhd. LJ2 INV0136 1 458 28 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 ND10/105 180 31 Akaun Jualan (Kt) LA10 3 888 (b) Secara berkomputer Mei Wah Alisha Nota Debit ini berkaitan dengan urus niaga jualan barang niaga secara kredit dan terkurang caj kepada Syarikat Mainan Mei Wah. Maklumat nota debit (salinan) ini direkodkan dalam Jurnal Jualan. TIP A B C D E 1 Jurnal Jualan JJ1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Mei 11 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 INV0133 2250 5 14 Murni Toys Sdn. Bhd. LJ2 INV0136 1458 6 28 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 ND10/105 180 7 31 Akaun Jualan (Kt) LA10 3888 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 111 10/10/2016 12:26:49 PM

112 Jurnal Pulangan Belian Kedai Permainan Alisha menerima nota kredit berikut daripada pembekal-pembekalnya: ASAL NOTA KREDIT NK16/1211 Syahirah Toys Trading Lot 174 Jalan Pahang, 10500 Georgetown, Pulau Pinang. 04-291 5622 Kepada: Tarikh: 8 Mei 2016 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Bil Butiran Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Kereta Kawalan Jauh 15 30.00 450.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 45.00 JUMLAH 405.00 Ringgit: Empat ratus lima sahaja ––––––––––––––––––– (Pengurus) ASAL NOTA KREDIT Kedai Permainan Gembira No 4 Galeri Arked Mara, Jalan Masjid Kapitan, 10540 Georgetown, Pulau Pinang. 04-233 9893 NK16/1651 Kepada: Tarikh: 16 Mei 2016 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Bil Butiran Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Kad Bergambar (Barang dipulangkan kerana rosak) 50 10.00 500.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 50.00 JUMLAH 450.00 Ringgit: Empat ratus lima puluh sahaja ––––––––––––––––––– (Pengurus) Syahirah Yusof Nota kredit ini berkaitan dengan urus niaga pulangan barang niaga kepada Syahirah Toys Trading. Maklumat nota kredit ini direkodkan dalam Jurnal Pulangan Belian. TIP Nota kredit ini berkaitan dengan urus niaga pulangan barang niaga kepada Kedai Permainan Gembira. Maklumat nota kredit ini direkodkan dalam Jurnal Pulangan Belian. TIP Akaun_chap 04 new new BBT.indd 112 10/10/2016 12:26:49 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 113 Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Pulangan Belian JPB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Mei 8 Syahirah Toys Trading LB2 NK16/1211 405 16 Kedai Permainan Gembira LB3 NK16/1651 450 31 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA11 855 (b) Secara berkomputer Jurnal Pulangan Jualan Kedai Permainan Alisha mengeluarkan nota kredit berikut kepada pelanggan-pelanggannya: SALINAN NOTA KREDIT NK11/0139 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Kepada: Tarikh: 21 Mei 2016 Syarikat Mainan Mei Wah 251 Jalan Keladi, 09000 Kulim, Kedah. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Bil Butiran Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Kereta Kawalan Jauh 10 50.00 500.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 50.00 JUMLAH 450.00 Ringgit: Empat ratus lima puluh sahaja –––––––––––––– (Pengurus) Alisha SALINAN NOTA KREDIT NK11/0142 Kedai Permainan Alisha 584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. 04-485 7605 Kepada: Tarikh: 24 Mei 2016 Murni Toys Sdn. Bhd. 22A Jalan Sungai Ular, 09000 Kulim, Kedah. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Bil Butiran Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Kad Bergambar 20 15.00 300.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 30.00 JUMLAH 270.00 Ringgit: Dua ratus tujuh puluh sahaja –––––––––––––– (Pengurus) Alisha A B C D E 1 Jurnal Pulangan Belian JPB1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Mei 8 Syahirah Toys Trading LB2 NK16/1211 405 5 16 Kedai Permainan Gembira LB3 NK16/1651 450 6 31 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA11 855 7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 113 10/10/2016 12:26:49 PM

114 Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal: (a) Secara manual Jurnal Pulangan Jualan JPJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Mei 21 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 NK11/0139 450 24 Murni Toys Sdn. Bhd. LJ2 NK11/0142 270 31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA12 720 (b) Secara berkomputer Perekodan Urus Niaga dalam Jurnal daripada Pernyataan Urus Niaga CONTOH 12 Maklumat berikut menunjukkan baki aset dan liabiliti Kedai Buku Muthu pada 1 Jun 2016: RM Tunai di tangan 2 500 Tunai di bank 12 600 Premis 60 000 Inventori 25 000 Akaun Belum Bayar: Syarikat Maidin 3 250 Urus niaga berikut berlaku sepanjang bulan Jun 2016: Jun 1 Pemilik membawa masuk perabot daripada rumah RM850 untuk kegunaan perniagaan. 3 Hantar invois kepada Kedai Nurhuda RM4 200 pada harga senarai dengan diskaun niaga 10%. 5 Hantar invois kepada Siew Ling kerana menjual barang niaga bernilai RM2 760 dengan diskaun niaga 10%. 9 Beli barang niaga daripada Pembekal Lingam RM3 500 pada harga senarai dengan diskaun niaga 10%. 13 Kedai Nurhuda memulangkan barang niaga bernilai RM400 yang dijual kepadanya pada 3 Jun. 14 Terima invois daripada Syarikat Maidin kerana beli barang niaga bernilai RM3 200 dengan diskaun niaga 10%. 15 Terima nota kredit daripada Pembekal Lingam kerana memulangkan barang niaga bernilai RM180 yang dibeli pada 9 Jun. Rekodkan urus niaga di atas dalam jurnal yang sesuai. A B C D E 1 Jurnal Pulangan Jualan JPJ1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Mei 21 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 NK11/0139 450 5 24 Murni Toys Sdn. Bhd. LJ2 NK11/0142 270 6 31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA12 720 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 114 10/10/2016 12:26:49 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 115 Penyelesaian Secara manual Jurnal Am JA1 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2016 RM RM Jun 1 Tunai BT1 2 500 Bank BT1 12 600 Premis LA1 60 000 Inventori LA2 25 000 Akaun Belum Bayar: Syarikat Maidin LB1 3 250 Modal LA3 96 850 (Aset, modal dan liabiliti pada tarikh ini) 100 100 100 100 1 Perabot LA4 850 Modal LA3 850 (Membawa masuk perabot sebagai modal tambahan) Jurnal Belian JB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Jun 9 Pembekal Lingam LB2 3 150 14 Syarikat Maidin LB1 2 880 30 Akaun Belian (Dt) LA5 6 030 Jurnal Jualan JJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Jun 3 Kedai Nurhuda LJ1 3 780 5 Siew Ling LJ2 2 484 30 Akaun Jualan (Kt) LA6 6 264 Jurnal Pulangan Belian JPB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Jun 15 Pembekal Lingam LB2 162 30 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA7 162 Jurnal Pulangan Jualan JPJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2016 RM Jun 13 Kedai Nurhuda LJ1 360 30 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA8 360 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 115 10/10/2016 12:26:49 PM

116 Secara berkomputer Formula: D10 =sum(D4:D9) E10 =sum(E4:E9) Formula: E6 =sum(E4:E5) Formula: E6 =sum(E4:E5) A B C D E 1 Jurnal Am JA1 2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 3 2016 RM RM 4 Jun 1 Tunai BT1 2500 5 Bank BT1 12600 6 Premis LA1 60000 7 Inventori LA2 25000 8 Akaun Belum Bayar: Syarikat Maidin LB1 3250 9 Modal LA3 96850 10 (Aset, modal dan liabiliti pada tarikh ini) 100100 100100 11 12 1 Perabot LA4 850 13 Modal LA3 850 14 (Membawa masuk perabot sebagai modal tambahan) 15 A B C D E 1 Jurnal Belian JB1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Jun 9 Pembekal Lingam LB2 3150 5 14 Syarikat Maidin LB1 2880 6 30 Akaun Belian (Dt) LA5 6030 7 A B C D E 1 Jurnal Jualan JJ1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Jun 3 Kedai Nurhuda LJ1 3780 5 5 Siew Ling LJ2 2484 6 30 Akaun Jualan (Kt) LA6 6264 7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 116 10/10/2016 12:26:49 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 117 1 Nyatakan jurnal yang sesuai untuk merekodkan urus niaga berikut: (a) Ambilan inventori untuk tujuan promosi. (b) Belian inventori secara kredit. (c) Pulangkan barang rosak kepada pembekal. (d) Jualan inventori secara kredit. 2 Rekodkan urus niaga berikut dalam Jurnal Khas yang sesuai: 2016 Feb 4 Hantar invois bernilai RM2 400 kepada Kedai Juara. 6 Kedai Juara pulangkan barang rosak bernilai RM210. 12 Hantar invois bernilai RM1 800 kepada Pasar Mini Ida. 3 Rekodkan urus niaga berikut dalam jurnal khas yang sesuai: 2016 Mac 5 Belian secara kredit daripada Perniagaan Fadilah berjumlah RM1 000. 15 Belian tunai daripada Perniagaan Haziq berjumlah RM2 000. 20 Jualan secara kredit kepada Perniagaan Yap berjumlah RM2 000. 30 Jualan tunai kepada Perniagaan Hoe berjumlah RM8 000. 30 Pulangan barang niaga yang rosak kepada Perniagaan Yap berjumlah RM50. LATIHAN MINDA 4.3 Formula: E5 =sum(E4) Formula: E5 =sum(E4) A B C D E 1 Jurnal Pulangan Belian JPB1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Jun 15 Pembekal Lingam LB2 162 5 30 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA7 162 6 A B C D E 1 Jurnal Pulangan Jualan JPJ1 2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 3 2016 RM 4 Jun 13 Kedai Nurhuda LJ1 360 5 30 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA8 360 6 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 117 10/10/2016 12:26:50 PM

118 4.4 BUKU TUNAI Tujuan Penyediaan Buku Tunai Kebanyakan urus niaga yang dilakukan dalam perniagaan adalah melalui transaksi secara tunai ataupun cek. Oleh itu, urus niaga tersebut kerap kali direkodkan dalam Akaun Tunai dan Akaun Bank. Jadi, Buku Tunai akan digunakan bagi mengatasi kekerapan membuka lejar tersebut. Buku Tunai merupakan Buku Catatan Pertama atau lejar untuk merekodkan penerimaan dan pembayaran tunai atau cek dalam semua urus niaga perniagaan. Format Buku Tunai Tiga Lajur Termasuk Lajur Folio Buku Tunai BT1 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 1 Tarikh urus niaga berlaku 2 Merekodkan lejar yang terlibat dalam urus niaga 3 Rujukan muka surat lejar dalam lejar catatan bergunya dibuat 4 Merekodkan diskaun diberi dalam Akaun Belum Terima 5 Merekodkan amaun penerimaan wang tunai 6 Merekodkan amaun penerimaan cek 7 Merekodkan diskaun diterima daripada Akaun Belum Bayar 8 Merekodkan amaun pembayaran wang tunai 9 Merekodkan amaun pembayaran cek Murid boleh: • Menjelaskan tujuan penyediaan Buku Tunai. • Melakar dan menerangkan format Buku Tunai tiga lajur termasuk lajur folio. • Merekodkan urus niaga berdasarkan pernyataan urus niaga dan dokumen sumber secara manual atau menggunakan aplikasi TMK. • Mengimbang Buku Tunai dan menyatakan kedudukan baki Tunai dan baki Bank. • Menjumlahkan lajur-lajur diskaun. STANDARD PEMBELAJARAN Peraturan merekodkan Buku Tunai • Debit – penerimaan tunai • Kredit – pembayaran tunai TIP CONTOH 13 Maklumat berikut diperoleh daripada Perniagaan Tudung Husna pada bulan Januari 2016: Jan 1 Baki Buku Tunai: Tunai RM2 600 Bank RM200 (Kredit) 3 Terima cek daripada Sanimah bernilai RM1 520. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Urus Niaga berdasarkan Pernyataan Urus Niaga dan Dokumen Sumber Akaun_chap 04 new new BBT.indd 118 10/10/2016 12:26:50 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 119 5 Menerima cek daripada Ghaous RM7 000. Diskaun diberi RM500. 9 Menjual barang niaga secara tunai RM1 690. Cek Sanimah bertarikh 3 Januari bernilai RM1 520 didapati tak laku. 11 Bayar premium insurans RM1 000 dengan tunai. 13 Mengeluarkan cek bernilai RM3 800 untuk membeli alatan pejabat. 20 Terima hasil jualan barang niaga RM2 420 dan dibankkan. Beli barang niaga dengan cek RM1 500. 27 Bayar Perniagaan Wanjah dengan cek RM5 600. Diskaun diterima RM400. Rekodkan urus niaga di atas dalam Buku Tunai. Penyelesaian Secara manual Buku Tunai BT1 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM Jan 1 Baki b/b JA1 2 600 Jan 1 Baki b/b JA1 200 3 Sanimah LJ1 1 520 9 Sanimah (Cek tak laku) LJ1 1 520 5 Ghaous LJ2 500 7 000 9 Jualan LA2 1 690 11 Insurans LA3 1 000 20 Jualan LA2 2 420 13 Alatan Pejabat LA4 3 800 31 Baki h/b 1 680 20 Belian LA5 1 500 27 Perniagaan Wanjah LB1 400 5 600 31 Baki h/b 3 290 500 4 290 12 620 400 4 290 12 620 Feb 1 Baki b/b 3 290 Feb 1 Baki b/b 1 680 LA6 LA7 Secara berkomputer Formula Sel Formula D12 =SUM(D4:D9) E12 =SUM(E4:E9) F12 =SUM(F4:F9) J12 =SUM(J4:J11) K12 =SUM(K4:K11) L12 =SUM(L4:L11) F9 =L12 – (SUM(F4:F8)) K11 =E12 – (SUM(K4:K10)) A B C D E F G H I J K L 1 Buku Tunai BT1 2 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 3 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM 4 Jan 1 Baki b/b JA1 2600 Jan 1 Baki b/b JA1 200 5 3 Sanimah LJ1 1520 9 Sanimah (Cek tak laku) LJ1 1520 6 5 Ghaous LJ2 500 7000 7 9 Jualan LA2 1690 11 Insurans LA3 1000 8 20 Jualan LA2 2420 13 Alatan Pejabat LA4 3800 9 31 Baki h/b 1680 20 Belian LA5 1500 10 27 Perniagaan Wanjah LB1 400 5600 11 31 Baki h/b 3290 12 500 4290 12620 400 4290 12620 13 Feb 1 Baki b/b 3290 Feb 1 Baki b/b 1680 14 LA6 LA7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 119 10/10/2016 12:26:50 PM

120 CONTOH 14 Pada 1 Julai 2016, Buku Tunai Pasar Segar Hafsah yang menjalankan perniagaan kedai runcit menunjukkan butir-butir seperti berikut: RM Tunai di tangan 2 800 Tunai di bank 12 000 Berikut ialah dokumen-dokumen berkaitan dengan penerimaan dan pembayaran tunai sepanjang bulan Julai: Tarikh: 2 Julai 2016 Penerima: Kedai Ramli Untuk: Rak pameran Baki akhir 12 000 00 Deposit – – Jumlah 12 000 00 Cek ini 4 000 00 Baki 8 000 00 BMMB 123102 RESIT RASMI Syarikat Peruncit Mei Shan No. 44 Persiaran Anak Bukit, 06500 Alor Setar, Kedah. 04-739 9889 ASAL R0010 Tarikh: 4 Julai 2016 Diterima daripada: Pasar Segar Hafsah Sebanyak: Satu ribu satu ratus enam puluh sahaja Untuk bayaran: Belian barang niaga RM1 160.00 Tunai/No. Cek: BMMB123103 ––––––––––––––––––––– (Pengurus) Mei Shan SALINAN BIL TUNAI BT004 Pasar Segar Hafsah No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim, 09000 Kulim, Kedah. 04-495 9595 Kepada: Tarikh: 9 Julai 2016 Restoran Warisan Sejati Lot 235 Jalan Bukit Awi, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Tepung 10 kampit 2.50 25.00 2. Beras 16 kampit 25.00 400.00 3. Gula Pasir 20 pek 2.50 50.00 4. Susu Cair 40 tin 3.25 130.00 5. Minyak Masak 14 kampit 2.50 35.00 JUMLAH 640.00 Ringgit: Enam ratus empat puluh sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––– (Pengurus) Hafsah BAUCAR PEMBAYARAN No: 007/1001 Pasar Segar Hafsah No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim, 09000 Kulim, Kedah. 04-495 9595 Kepada: Tarikh: 11 Julai 2016 Encik Ibrahim Yusof Bil Keterangan Jumlah (RM) 1. Bayaran sewa kedai, bulan Julai 2016 800.00 Ringgit: Lapan ratus sahaja Tunai/No. Cek: –––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Ibrahim Hafsah Akaun_chap 04 new new BBT.indd 120 10/10/2016 12:26:50 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 121 MEMO Pasar Segar Hafsah No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim, 09000 Kulim, Kedah. 04-495 9595 Tarikh: 28 Julai 2016 Kepada: Pengurus Akaun Rekodkan cek daripada Ismail & Anak-anak Trading berjumlah RM900 (No. Cek MBB1011977) yang dipulangkan oleh pihak bank dengan perkataan Rujuk Kepada Penyuruh Bayar. ––––––––––––– (Pengurus) MEMO Pasar Segar Hafsah No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim, 09000 Kulim, Kedah. 04-495 9595 Tarikh: 20 Julai 2016 Pemilik mengambil wang tunai sebanyak RM400.00 untuk menjelaskan bil telefon kediaman. ––––––––––– (Pengurus) SLIP DAFTAR TUNAI Pemborong Ekonomi Ahmad Mazlan No. 151 Jalan Gangsa, Taman Gangsa, 06500 Alor Setar, Kedah. 04-751 7510 26 Julai 2016 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Jeruk Buah RM3.00 10 RM30.00 Minyak Masak RM6.00 40 RM240.00 Rempah Kari RM5.00 30 RM150.00 Jumlah RM420.00 Tunai RM500.00 Baki RM80.00 Terima kasih. RESIT RASMI Pasar Segar Hafsah No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim, 09000 Kulim, Kedah. 04-495 9595 SALINAN R333 Tarikh: 22 Julai 2016 Diterima daripada: Ismail & Anak-anak Trading Sebanyak: Sembilan ratus sahaja (Diskaun tunai RM100.00) Untuk bayaran: Menjelaskan hutang pada 30 Jun 2016 RM900.00 Tunai/No. Cek: MBB1011977 –––––––––––––––– (Pengurus) Hafsah Hafsah Hafsah BANK BERJAYA BERHAD SALINAN No. 12G Lorong Putra 1/A2 Taman Putra, Jalan Kilang Lama, Kilang Lama 09000 Kulim, Kedah. 04-495 3993 SIMPANAN 29 Julai 2016 CEK-CEK CAWANGAN INI CEK-CEK CAWANGAN TEMPATAN CEK-CEK BANK TEMPATAN CEK-CEK TEMPAT LAIN NAMA: Pasar Segar Hafsah NO. AKAUN: 2012938989 WANG TUNAI RM SEN RINGGIT: Satu Ribu Dua Ratus Sahaja 1 200 00 RINGGIT NO. CEK TEMPAT Jumlah Tunai Baki JUMLAH 1 200 00 TOLAK KOMISEN JUMLAH BERSIH 1 200 00 Untuk Kegunaan Pejabat Diluluskan Oleh: Akaun_chap 04 new new BBT.indd 121 10/10/2016 12:26:50 PM

122 RESIT RASMI Syarikat Peruncit Mei Shan No. 44 Persiaran Anak Bukit, 06500 Alor Setar, Kedah. 04-739 9889 ASAL R989 Tarikh: 30 Julai 2016 Diterima daripada: Pasar Segar Hafsah Sebanyak: Tiga ribu empat ratus sahaja (Diskaun tunai RM340.00) Untuk bayaran: Menjelaskan hutang pada 25 Jun 2016 RM3 400.00 Tunai/No. Cek: BMMB123104 ––––––––––––––––––––– (Pengurus) Rekodkan urus niaga di atas dalam Buku Tunai. Penyelesaian Secara manual Buku Tunai BT1 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM Jul 1 Baki b/b JA1 2 800 12 000 Jul 2 Perabot LA1 4 000 9 Jualan LA3 640 4 Belian LA2 1 160 22 Ismail & Anak-anak Trading LJ1 100 900 11 Sewa LA4 800 20 Ambilan LA5 400 29 Tunai K 1 200 26 Belian LA2 420 28 Ismail & Anak-anak Trading (Cek tak laku) LJ1 900 29 Bank K 1 200 30 Syarikat Peruncit Mei Shan LB1 340 3 400 31 Baki h/b 620 4 640 100 3 440 14 100 340 3 440 14 100 Ogos 1 Baki b/b 620 4 640 LA6 LA7 Fakta Penting Urus niaga 29 Julai ialah Catatan Kontra. Catatan Kontra merupakan pemindahan wang tunai dari bank ke pejabat atau dari pejabat ke bank. Catatan Kontra ini melibatkan lajur bank dan lajur tunai pada halaman yang sama dalam Buku Tunai iaitu satu lajur didebitkan dan satu lajur dikreditkan. Pindahan berlaku dalam dua keadaan: 1 Pindahan wang tunai dari bank ke pejabat. Dokumen perniagaan yang terlibat ialah keratan cek. 2 Pindahan wang tunai dari pejabat ke bank. Dokumen perniagaan yang terlibat ialah slip wang masuk. Mei Shan • Resit rasmi ini dikeluarkan oleh Syarikat Peruncit Mei Shan berkaitan dengan belian barang niaga secara tunai menggunakan cek. • Kreditkan Buku Tunai lajur bank. TIP Akaun_chap 04 new new BBT.indd 122 10/10/2016 12:26:50 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 123 Mengimbangkan Buku Tunai dan Menyatakan Kedudukan Baki Tunai dan Baki Bank Buku Tunai yang dibuka hendaklah diimbangkan pada akhir tempoh perakaunan. Baki bank dan baki tunai Jika jumlah di bahagian debit melebihi jumlah di bahagian kredit, maka baki h/b terletak di bahagian kredit. Oleh itu, baki b/b pada awal bulan yang berikut akan terletak di bahagian debit. Baki bank Jika jumlah di bahagian kredit melebihi jumlah di bahagian debit, maka baki h/b terletak di bahagian debit. Oleh itu, baki b/b pada awal bulan yang berikut akan terletak dibahagian kredit. Secara berkomputer • Sekiranya jumlah lajur bank di bahagian kredit lebih besar daripada jumlah lajur bank di bahagian debit, maka baki akhir bank ialah overdraf. (a) h/b bermaksud hantar ke bawah (b) b/b bermaksud bawa ke bawah • Baki bawa ke bawah tunai mesti di bahagian debit sahaja. TIP Formula Sel Formula D13 =SUM(D4:D8) E13 =SUM(E4:E8) F13 =SUM(F4:F8) J13 =SUM(J4:J12) K12 =E13 – (SUM(K4:K11)) L12 =F13 – (SUM(L4:L11)) A B C D E F G H I J K L 1 Buku Tunai BT1 2 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 3 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM 4 Jul 1 Baki b/b JA1 2800 12000 Jul 2 Perabot LA1 4000 5 9 Jualan LA3 640 4 Belian LA2 1160 6 22 Ismail & Anak-anak Trading LJ1 100 900 11 Sewa LA4 800 7 20 Ambilan LA5 400 8 29 Tunai K 1200 26 Belian LA2 420 9 28 Ismail & Anak-anak Trading (Cek tak laku) LJ1 900 10 29 Bank K 1200 11 30 Syarikat Peruncit Mei Shan LB1 340 3400 12 31 Baki h/b 620 4640 13 100 3440 14100 340 3440 14100 14 Ogos 1 Baki b/b 620 4640 15 LA6 LA7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 123 10/10/2016 12:26:50 PM

124 CONTOH 16 Cara-cara mengimbangkan Buku Tunai: 1 Menjumlahkan kedua-dua bahagian debit dan kredit. 2 Jumlah yang lebih besar ditulis di bahagian jumlah debit dan kredit. 3 Perbezaan antara jumlah debit dengan jumlah kredit dikira dan ditulis sebagai baki h/b. 4 Bawa baki h/b ke bawah di bahagian bertentangan dengan menulis baki b/b. CONTOH 15 Buku Tunai BT1 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM Jan 1 Baki b/b JA1 1 800 2 450 Jan 2 Belian LA3 1 195 9 Jualan LA1 640 4 Alatan Pejabat LA4 700 22 Komisen LA2 75 11 Insurans LA5 240 29 Jualan LA1 3 250 13 Ambilan LA6 400 26 Belian LA3 420 31 Baki h/b 1 620 3 640 2 440 5 775 2 440 5 775 Feb 1 Baki b/b 1 620 3 640 Menjumlahkan Lajur-lajur Diskaun Lajur diskaun diterima dan diberi dijumlahkan sebelum dipindahkan ke dalam lejar. Daya Fikir Mengapakah Buku Tunai perlu diimbangkan? Buku Tunai BT1 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM Jul 1 Baki b/b JA1 1 640 15 250 Jul 2 Belian LA3 239 1 195 9 Jualan LA1 100 320 4 Perabot LA4 700 22 Komisen LA2 175 11 Kadar Bayaran LA5 240 29 Jualan LA1 325 3 250 26 Belian LA3 42 420 31 Baki h/b 1 540 16 540 425 1 960 18 675 281 1 960 18 675 Ogos 1 Baki b/b 1 540 16 540 LA6 LA7 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 124 10/10/2016 12:26:51 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 125 CONTOH 17 Pada 1 Oktober 2016, Syarikat SMS Trading mempunyai baki tunai di tangan dan di bank masing-masing berjumlah RM800 dan RM8 600. Urus niaga berikut berlaku sepanjang bulan Oktober 2016: 2016 RM Okt 3 Keluar wang tunai daripada bank untuk kegunaan pejabat 1 000 4 Bayar belanja angkutan dengan tunai 140 8 Bayar Syarikat Kavitha dengan cek untuk menjelaskan 3 700 hutangnya berjumlah RM3 800 11 Jualan tunai dibankkan 1 720 13 Terima cek daripada Park Liew dan diskaun diberikan 1 440 kepadanya berjumlah RM80 14 Beli perabot pejabat dengan cek 1 300 15 Cek Park Liew dipulangkan oleh pihak bank dengan perkataan “Rujuk kepada Penyuruh Bayar” dan diskaun diberi kepadanya dibatalkan 18 Terima komisen dengan cek 540 20 Beli barang niaga dibayar dengan cek 3 000 21 Jualan tunai 2 400 24 Pindahkan wang dari pejabat ke bank 1 400 27 Ambilan tunai untuk kegunaan peribadi 1 000 29 Bayar sewa dengan cek 600 30 Bayar gaji pekerja dengan cek 1 500 Sediakan Buku Tunai. Penyelesaian Buku Tunai BT1 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM Okt 1 Baki b/b JA1 800 8 600 Okt 3 Tunai K 1 000 3 Bank K 1 000 4 Angkutan LA3 140 11 Jualan LA1 1 720 8 Syarikat Kavitha LA4 100 3 700 13 Park Liew 80 1 440 14 Perabot LA5 1 300 18 Komisen LA2 540 15 Park Liew (Cek tak laku) 1 440 21 Jualan LA1 2 400 24 Tunai K 1 400 20 Belian 3 000 24 Bank K 1 400 27 Ambilan LA6 1 000 29 Sewa LA7 600 30 Gaji LA8 1 500 31 Baki h/b 1 660 1 160 80 4 200 13 700 100 4 200 13 700 Nov 1 Baki b/b 1 660 1 160 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 125 10/10/2016 12:26:51 PM

126 1 Nyatakan dua tujuan penyediaan Buku Tunai. 2 Urus niaga berikut diambil daripada rekod perakaunan Perniagaan Bajri: 2016 Ogos 1 Tunai di tangan RM3 200 Tunai di bank RM15 700 4 Beli barang niaga dengan cek RM1 860 7 Terima cek daripada Razi RM2 000 10 Jualan tunai RM1 400 11 Ambilan tunai RM260 14 Terima komisen secara tunai RM820 16 Bayar cek kepada Syarikat Zoa RM2 400 dan terima diskaun RM120 21 Beli alat tulis pejabat secara tunai RM30 26 Jualan tunai RM700 31 Tunai daripada pejabat dibankkan RM950 Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai. 3 Urus niaga berikut diambil daripada buku Perniagaan Aydah Maju: 2016 RM Jun 1 Baki tunai di tangan 2 250 Baki tunai di bank 8 335 2 Terima cek daripada Kedai Khalil 1 700 3 Keluarkan wang tunai dari bank untuk kegunaan pejabat 1 000 5 Jualan tunai 1 400 7 Bank pulangkan cek Kedai Khalil bertanda “Rujuk kepada Penyuruh Bayar” 1 700 8 Beli mesin dengan cek 2 500 10 Terima komisen dengan cek 950 12 Bayar hutang Perniagaan Murni dengan cek dan terima diskaun berjumlah RM45 1 050 13 Beli barang niaga secara tunai 840 14 Terima cek pinjaman dari Bank SME untuk kegunaan perniagaan 5 000 15 Ambilan tunai untuk kegunaan peribadi 800 18 Terima cek daripada Encik Jerry dan memberi diskaun sebanyak RM40 970 19 Beli barang niaga dengan cek 1 250 20 Beli alat tulis secara tunai 70 21 Jualan tunai 1 680 23 Beli komputer dengan cek 2 780 25 Masukkan tunai perniagaan ke dalam bank 500 26 Bayar gaji pekerja dengan cek 1 200 28 Bayar sewa kedai dengan tunai 700 Sediakan Buku Tunai. Imbangkan Buku Tunai dan bawa bakinya ke bawah. LATIHAN MINDA 4.4 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 126 10/10/2016 12:26:51 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 127 4.5 BUKU TUNAI RUNCIT Tujuan Penyediaan Buku Tunai Runcit Kegunaan Buku Tunai Runcit adalah untuk pembayaran amaun kecil yang kerap berlaku dalam perniagaan seperti bayaran minuman tetamu dan upah cuci pejabat. Buku Tunai Runcit dianggap Buku Catatan Pertama kerana segala perbelanjaan akan direkodkan ke dalam buku ini sebelum dipindahkan ke dalam lejar. Tujuan penggunaan Buku Tunai Runcit: Mengurangkan catatan belanja yang kerap berlaku bagi amaun yang kecil dalam buku tunai. Mengelakkan pembayaran menggunakan cek untuk perbelanjaan yang amaunnya kecil. Seorang juruwang khas ditugaskan bagi mengawal rekod dan pembayaran tunai runcit. Sistem Panjar Sistem Panjar Runcit digunakan bagi menguruskan dana tunai runcit perniagaan. Juruwang akan memperuntukkan sejumlah wang tunai pada awal setiap bulan bagi menjelaskan perbelanjaan yang amaunnya kecil. Pada setiap hujung bulan pula akan dihitung jumlah perbelanjaan yang telah dibayar. Sekeping cek akan dikeluarkan untuk tujuan rekupmen bagi wang yang telah dibelanjakan. Format Buku Tunai Runcit Buku Tunai Runcit BTR1 Tarikh Butir Folio No. Baucar Penerimaan (Debit) Pembayaran (Kredit) Analisis Bayaran Pos Tambang Alat Tulis Belanja Am Folio Pelbagai RM RM RM RM RM RM RM 1 Tarikh urus niaga berlaku 2 Nama-nama akaun yang terlibat 3 Rujukan halaman dalam lejar 4 Nombor dokumen sumber 5 Rekodkan peruntukan tunai runcit yang diterima daripada ketua juruwang 6 Rekod bayaran runcit yang dilakukan mengikut catatan perbelanjaan dalam baucar 7 Lajur khas bagi merekodkan urus niaga runcit yang kerap berlaku 8 Merekodkan urus niaga yang berlaku sekali-sekala dalam organisasi perniagaan Murid boleh: • Menerangkan tujuan penyediaan Buku Tunai Runcit. • Menjelaskan Sistem Panjar. • Melakar dan menerangkan format Buku Tunai Runcit termasuk lajur folio. • Merekodkan perbelanjaan runcit berdasarkan pernyataan urus niaga secara manual atau menggunakan aplikasi TMK. • Menjumlahkan lajur analisis, mengimbangkan Buku Tunai Runcit dan merekodkan rekupmen. • Menganalisis dokumen sumber dan mengklasifkasikannya untuk menentukan perbelanjaan runcit berasaskan sistem panjar. STANDARD PEMBELAJARAN 1 2 3 4 5 6 7 8 Penerimaan wang oleh juruwang runcit perlu direkodkan dalam Jurnal Am. TIP SISTEM PANJAR: Jumlah yang telah dibelanjakan dalam tempoh tersebut akan menggantikan semula jumlah asal. GLOSARI Akaun_chap 04 new new BBT.indd 127 10/10/2016 12:26:51 PM

128 CONTOH 18 Kedai Buku Maisarah menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar bermula pada 1 April 2016. Ketua juruwang hanya akan memberikan wang peruntukan sebulan sekali iaitu pada setiap awal bulan. Berikut ialah penerimaan dan penggunaan wang dalam bulan April 2016: 2016 No. Baucar RM April 1 Menerima cek daripada ketua juruwang untuk memulakan Buku Tunai Runcit 600 3 V01 Alat tulis dan kertas 90 5 V02 Bayar belanja membaiki pintu pejabat 60 7 V03 Baiki paip pejabat 40 9 V04 Pos laju 50 13 V05 Pinjaman Azahar 120 26 V06 Surat berdaftar 30 29 V07 Upah mencuci 70 Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 30 April 2016 dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat, pos dan pelbagai. Penyelesaian Secara manual Buku Tunai Runcit BTR1 Tarikh Butir Folio No. Baucar Penerimaan (Debit) Pembayaran (Kredit) Analisis Bayaran Alat Tulis Pos Belanja Pejabat Folio Pelbagai 2016 RM RM RM RM RM RM April 1 Bank BT1 600 3 Alat Tulis dan Kertas V01 90 90 5 Baiki Pintu V02 60 60 7 Baiki Paip V03 40 40 9 Pos Laju V04 50 50 13 Pinjaman Azahar V05 120 LA4 120 26 Surat Berdaftar V06 30 30 29 Upah Mencuci V07 70 70 600 460 90 80 170 120 31 Baki h/b 140 LA1 LA2 LA3 600 600 Mei 1 Baki b/b 140 Bank BT2 460 Perbelanjaan Runcit berdasarkan Pernyataan Urus Niaga PERBELANJAAN RUNCIT: Pembelian kecil-kecilan yang tidak praktikal untuk membuat pembelian melalui pesanan tempatan. GLOSARI Daya Fikir Apakah yang dimaksudkan dengan Sistem Panjar? INFO Untuk mengetahui Buku Tunai Runcit dengan lebih lanjut, sila imbas QR Code berikut: http://alhudaakaun.blogspot. my/2008/08/wang-panjarcek-banyak-digunakan-dalam. html?m=1 (Diakses pada 9 September 2016) Akaun_chap 04 new new BBT.indd 128 10/10/2016 12:26:51 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 129 INFO Tunai runcit melibatkan jumlah pembayaran bagi amaun yang kecil. Belanja yang berjumlah besar tidak dibayar dengan tunai runcit. Sebagai contoh, belian aset dan gaji. Menjumlahkan Lajur Analisis, Mengimbangkan Buku Tunai Runcit dan Merekodkan Rekupmen Semua lajur analisis bayaran akan dihitung pada setiap hujung bulan dengan menjumlahkan keseluruhan perbelanjaan dan pembayaran yang dibuat. Jumlah yang diperoleh akan dipindahkan ke dalam Lejar Am yang berkaitan. Cara-cara mengimbangkan Buku Tunai Runcit: 1 Jumlahkan kedua-dua belah penerimaan (debit) dan pembayaran (kredit). Jumlah yang lebih besar ditulis di bahagian jumlah kedua-dua belah. 2 Beza antara jumlah penerimaan (debit) dan pembayaran (kredit) dikira dan ditulis baki h/b. 3 Bawa baki h/b ke bawah di bahagian bertentangan dengan menulis baki b/b. Secara berkomputer Formula Sel Formula F13 =SUM(F6:F12) G13 =SUM(G6:G12) H13 =SUM(H6:H12) I13 =SUM(I6:I12) K13 =SUM(K6:K12) F14 =F15–F13 Pada akhir bulan, jumlah yang telah dibelanjakan akan dibayar semula supaya jumlah baki panjar runcit pada bulan berikutnya cukup seperti yang sepatutnya. Jurnal Am Tarikh Butir F Dt Kt 2016 Mei 31 Tunai Runcit Bank (Bayaran balik dana tunai runcit) 235 235 TIP A B C D E F G H I J K 1 Buku Tunai Runcit BTR1 2 Tarikh Butir Folio No. Baucar Penerimaan (Debit) Pembayaran (Kredit) Analisis Bayaran 3 Alat Tulis Pos Belanja Pejabat Folio Pelbagai 4 2016 RM RM RM RM RM RM 5 April 1 Bank BT1 600 6 3 Alat Tulis dan Kertas VO1 90 90 7 5 Baiki Pintu VO2 60 60 8 7 Baiki Paip VO3 40 40 9 9 Pos Laju VO4 50 50 10 13 Pinjaman Azahar VO5 120 LA4 120 11 26 Surat Berdaftar VO6 30 30 12 29 Upah Mencuci VO7 70 70 13 600 460 90 80 170 120 14 31 Baki h/b 140 LA1 LA2 LA3 15 600 600 16 Mei 1 Baki b/b 140 17 Bank BT2 460 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 129 10/10/2016 12:26:52 PM

130 Buku Tunai Runcit BTR1 Tarikh Butir Folio No. Baucar Penerimaan (Debit) Pembayaran (Kredit) Analisis Bayaran Alat Tulis Pos Belanja Am Folio Pelbagai 2016 RM RM RM RM RM RM April 1 Bank BT1 500 3 Alat Tulis dan Kertas V01 45 45 5 Baiki Lampu V02 30 30 9 Surat Berdaftar V03 25 25 13 Pinjaman Abu V04 120 LA4 120 26 Pos Laju V05 15 15 500 235 45 40 30 120 31 Baki h/b 265 LA1 LA2 LA3 500 500 Mei 1 Baki b/b 265 Bank BT2 235 Rekupmen panjar runcit dibuat berdasarkan perbezaan baki panjar runcit. Sekiranya rekupmen panjar runcit sesebuah perniagaan tersebut bernilai RM500 manakala baki panjar runcit pada hujung bulan tersebut bernilai RM265, maka rekupmen panjar runcit yang perlu dibuat melalui cek adalah bernilai RM235. CONTOH 19 Kedai Komputer Adam menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar bermula pada 1 Ogos 2016. Ketua juruwang memasukkan tunai ke dalam panjar runcit berjumlah RM400 pada 1 Ogos 2016. Berikut ialah dokumen penerimaan dan penggunaan wang dalam bulan Ogos 2016: ASAL BIL TUNAI A1021 Kedai Buku Aishah Sdn. Bhd. 118-G Lorong Kedidi 2/1, Taman Kedidi, 09000 Kulim, Kedah. 04-490 7007 Kepada: Tarikh: 7 Ogos 2016 Kedai Komputer Adam Lot. 898 Jalan Keladi, Taman Keladi, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Buku Tulis 1.50 2 3.00 2. Kertas A4 10.00 1 10.00 JUMLAH 13.00 Ringgit: Tiga belas sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––––– (Pengurus) Shila BAUCAR TUNAI RUNCIT V02 Kedai Komputer Adam Lot. 898 Jalan Keladi, Taman Keladi, 09000 Kulim, Kedah. 04-495 2015 Tarikh: 9 Ogos 2016 Kuantiti Keterangan Jumlah (RM) 1 unit Tambang teksi ke lapangan terbang Pulau Pinang 35.00 JUMLAH 35.00 Ringgit: Tiga puluh lima sahaja Tunai/No. Cek: –––––––––––– –––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Audi Fahmi Adam Menganalisis Dokumen Sumber dan Mengklasifikasikannya Akaun_chap 04 new new BBT.indd 130 10/10/2016 12:26:52 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 131 SLIP DAFTAR TUNAI Kedai Runcit Hamidi Lot. 512 Jalan Rambai, Taman Rambai, 09000 Kulim, Kedah. 04-733 7337 16 Ogos 2016 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Kopi Kapal Api RM7.00 2 RM14.00 Gula RM2.50 2 RM5.00 Jumlah RM19.00 Tunai RM20.00 Baki RM1.00 Terima kasih. SLIP DAFTAR TUNAI Kedai Makan Asam Pedas Lot. 253 Jalan Kulim Lunas, 09000 Kulim, Kedah. 04-495 5101 29 Ogos 2016 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Set Asam Pedas Ikan Pari RM8.50 2 RM17.00 Jus Buah RM2.50 2 RM5.00 Jumlah RM22.00 Tunai RM25.00 Baki RM3.00 Terima kasih. Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 31 Ogos 2016 dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat, tambang dan pelbagai. Penyelesaian Buku Tunai Runcit BTR1 Tarikh Butir Folio No. Baucar Penerimaan (Debit) Pembayaran (Kredit) Analisis Bayaran Alat Tulis Tambang Belanja Pejabat Folio Pelbagai 2016 RM RM RM RM RM RM Ogos 1 Bank BT1 400 7 Alat Tulis V01 13 13 9 Tambang V02 35 35 16 Kopi dan Gula V03 19 19 27 Upah Mencuci V04 50 50 29 Makan dan Minum V05 22 22 400 139 13 35 91 31 Baki h/b 261 LA1 LA2 LA3 400 400 Sept 1 Baki b/b 261 Bank BT2 139 Slip daftar tunai merekodkan urus niaga bayaran makan dan minum pembekal perniagaan. TIP ASAL BIL TUNAI A1332 Kedai Perkhidmatan Cuci-cuci Taman Bukit Mertajam, 14000 Bukit Mertajam, Pulau Pinang. 04-692 2996 Kepada: Tarikh: 27 Ogos 2016 Kedai Komputer Adam Lot. 898 Jalan Keladi, Taman Keladi, 09000 Kulim, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Mencuci Pejabat 50.00 ½ hari 50.00 JUMLAH 50.00 Ringgit: Lima puluh sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––––– (Pengurus) keely Akaun_chap 04 new new BBT.indd 131 10/10/2016 12:26:52 PM

132 PINTASAN MINDA 1 Pada 1 Jun 2017, Puan Mardziah memulakan perniagaan Prima Elektrik Enterprise yang menjual barang-barang elektrik di pekan Malim Nawar, Perak. Beliau membawa masuk modal sebanyak RM95 000 yang terdiri daripada: RM Premis 60 000 Tunai di tangan 2 000 Tunai di bank 28 000 Alatan Pejabat 5 000 Dokumen-dokumen berikut menunjukkan urus niaga Prima Elektrik Enterprise sepanjang bulan Jun 2017: Tarikh: 1 Jun 2017 Penerima: Kerani akaun Untuk: Tunai Runcit Baki akhir 28 000 00 Deposit – – Jumlah 28 000 00 Cek ini 200 00 Baki 27 800 00 BMMB 3218721 RESIT RASMI KEDAI PERABOT SURIA Lot 25, Jalan Haji Zaki, 31400 Ipoh, Perak. 05-265 4715 ASAL R4320 Tarikh: 2 Jun 2017 Diterima daripada: Prima Elektrik Enterprise Sebanyak: Lapan ratus lima puluh sahaja Untuk bayaran: Rak peragaan RM850.00 Tunai/No. Cek: –––––––––––––––––– (Pengurus) Suria ASAL INVOIS INV3262 SYARIKAT MOSHIMO SDN. BHD. 28 Jalan Nirwana, 31400 Ipoh, Perak. 05-238 7190 Kepada: Tarikh: 3 Jun 2017 Prima Elektrik Enterprise 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Peti Sejuk 1 200.00 12 14 400 2. Televisyen 1 500.00 8 12 000 26 400 Tolak Diskaun Niaga 20% 5 280 JUMLAH 21 120 Ringgit: Dua puluh satu ribu seratus dua puluh sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) SALINAN INVOIS INV7868 PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 Kepada: Tarikh: 4 Jun 2017 RSH Sdn. Bhd. 96 Jalan Ampang, 31900 Kampar, Perak. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Peti Sejuk 1 600.00 6 9 600 2. Televisyen 1 800.00 5 9 000 18 600 Tolak Diskaun Niaga 10% 1 860 JUMLAH 16 740 Ringgit: Enam belas ribu tujuh ratus empat puluh sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Mardziah Leon Rosa Mardziah Akaun_chap 04 new new BBT.indd 132 10/10/2016 12:26:52 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 133 SLIP DAFTAR TUNAI Kedai Alat Tulis Cheah 12 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2128 5 Jun 2017 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Pen RM2.00 5 RM10.00 Pensil RM5.00 1 RM5.00 Jumlah RM15.00 Tunai RM15.00 Baki – Terima kasih. ASAL NOTA KREDIT NK1312 SYARIKAT MOSHIMO SDN. BHD. 28 Jalan Nirwana, 31400 Ipoh, Perak. 05-238 7190 Kepada: Tarikh: 6 Jun 2017 Prima Elektrik Enterprise 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Bil Butir Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Peti Sejuk (dikembalikan kerana rosak) 1 200 1 200 Tolak Diskaun Niaga 20% 240 JUMLAH 960 Ringgit: Sembilan ratus enam puluh sahaja –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Mardziah Leon SALINAN BIL TUNAI BT004 PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 Kepada: Tarikh: 8 Jun 2017 Encik Wong Wai Lun Bil Butir Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Peti Sejuk 1 1 500 1 500 JUMLAH 1 500 Ringgit: Seribu lima ratus sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––– (Pengurus) ASAL BIL TUNAI BT5051 PERNIAGAAN CITRA 287 Jalan Selasih, 31600 Gopeng, Perak 05-451 2335 Kepada: Tarikh: 15 Jun 2017 Prima Elektrik Enterprise 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. Bil Butir Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Mesin Pengisar 12 100 1 200 JUMLAH 1 200 Ringgit: Seribu dua ratus sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––– (Pengurus) RESIT RASMI PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 SALINAN R3000 Tarikh: 10 Jun 2017 Diterima daripada: RSH Sdn. Bhd. Sebanyak: Lapan ribu sahaja Untuk bayaran: Menjelaskan sebahagian daripada hutang RM8 000.00 Tunai/No. Cek: RHB1987652 –––––––––––– (Pengurus) RESIT RASMI SYARIKAT MOSHIMO SDN. BHD. 28 Jalan Nirwana, 31400 Ipoh, Perak. 05-238 7190 ASAL R6378 Tarikh: 13 Jun 2017 Diterima daripada: Prima Elektrik Enterprise Sebanyak: Lapan belas ribu seratus empat puluh empat sahaja (Diskaun tunai RM2 016.00) Untuk bayaran: Menjelaskan invois INV3262 RM18 144.00 Tunai/No. Cek: MBB3218722 –––––––––––– (Pengurus) Mardziah Razif Mardziah Leon Akaun_chap 04 new new BBT.indd 133 10/10/2016 12:26:52 PM

134 SLIP DAFTAR TUNAI Kedai Glory Mia 23 Jalan Melur, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2765 16 Jun 2017 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Pewangi Pejabat RM2.00 15 RM30.00 Jumlah RM30.00 Tunai RM40.00 Baki RM10.00 Terima kasih. MEMO PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 Tarikh: 17 Jun 2017 Mengambil seunit mesin pengisar bernilai RM100.00 untuk tujuan promosi. –––––––––––– (Pengurus) Mardziah SALINAN INVOIS INV7869 PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 Kepada: Tarikh: 20 Jun 2017 Kedai Reza 82 Jalan Aman, 32600 Seri Iskandar Bota, Perak. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Peti Sejuk 1 600.00 4 6 400 2. Mesin Pengisar 150.00 10 1 500 7 900 Tolak Diskaun Niaga 10% 790 JUMLAH 7 110 Ringgit: Tujuh ribu seratus sepuluh sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Reza Mardziah RESIT RASMI PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 SALINAN R3001 Tarikh: 22 Jun 2017 Diterima daripada: RSH Sdn. Bhd. Sebanyak: Tiga ribu lima ratus sahaja Untuk bayaran: Sewa RM3 500.00 Tunai/No. Cek: BIMB2187502 ––––––––––– (Pengurus) Mardziah BAUCAR TUNAI RUNCIT BTR1002 PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 04-477 2360 Tarikh: 23 Jun 2017 Keterangan Jumlah (RM) Bayaran upah mencuci bilik mesyuarat 80.00 JUMLAH 80.00 Ringgit: Lapan puluh sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––– –––––––––––– (Penerima) (Pengurus) SALINAN NOTA KREDIT NK1000 PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 Kepada: Tarikh: 24 Jun 2017 Kedai Reza 82 Jalan Aman, 32600 Seri Iskandar Bota, Perak. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Unit Butir Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 2 Mesin Pengisar (dikembalikan kerana rosak) 150 300 Tolak Diskaun Niaga 10% 30 JUMLAH 270 Ringgit: Dua ratus tujuh puluh sahaja –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Zita Mardziah Reza Mardziah Tarikh: 18 Jun 2017 Penerima: Prima Elektrik Enterprise Untuk: Kegunaan perniagaan Baki akhir 17 656 00 Deposit – – Jumlah 17 656 00 Cek ini 3 000 00 Baki 14 656 00 BMMB 3218722 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 134 10/10/2016 12:26:53 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 135 SLIP DAFTAR TUNAI Kedai Alat Tulis Cheah 12 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2128 26 Jun 2017 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Fail 2 inci RM4.00 5 RM20.00 Fail 3 inci RM2.00 10 RM20.00 Jumlah RM40.00 Tunai RM40.00 Baki – Terima kasih. RESIT RASMI PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-477 2360 SALINAN R3002 Tarikh: 25 Jun 2017 Diterima daripada: Kedai Reza Sebanyak: Enam ribu seratus lima puluh enam sahaja (Diskaun tunai RM684.00) Untuk bayaran: Menjelaskan invois INV7869 RM6 156.00 Tunai/No. Cek: AMB1982765 ––––––––––– (Pengurus) Mardziah BAUCAR PEMBAYARAN BR1000 PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 04-477 2360 Tarikh: 28 Jun 2017 Keterangan Jumlah (RM) Gaji bulan Jun 2017 500.00 JUMLAH 500.00 Ringgit: Lima ratus sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––– –––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Nina ASAL INVOIS INV5310 PERNIAGAAN ELEKTRIK WAH 54 Jalan Haji Said, 31400 Ipoh, Perak. 05-249 9761 Kepada: Tarikh: 29 Jun 2017 Prima Elektrik Enterprise 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Kipas Angin 200.00 5 1 000 1 000 Tolak Diskaun Niaga 20% 200 JUMLAH 800 Ringgit: Lapan ratus sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Mardziah Mardziah Wah Berdasarkan dokumen-dokumen perniagaan yang diberi, anda dikehendaki menyediakan: (a) Jurnal Am (b) Jurnal Belian (c) Jurnal Jualan (d) Jurnal Pulangan Belian (e) Jurnal Pulangan Jualan (f) Buku Tunai (g) Buku Tunai Runcit (dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat dan pelbagai) Akaun_chap 04 new new BBT.indd 135 10/10/2016 12:26:53 PM

136 Penyelesaian Jurnal Am JA1 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2017 RM RM Jun 1 Premis LA1 60 000 Tunai BT1 2 000 Bank BT1 28 000 Alatan Pejabat LA2 5 000 Modal LA3 95 000 (Memulakan perniagaan dengan aset dan modal) 95 000 95 000 17 Promosi LA4 100 Belian LA5 100 (Ambilan barang niaga untuk tujuan promosi) Jurnal Belian JB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2017 RM Jun 3 Syarikat Moshimo Sdn. Bhd. LB1 INV3262 21 120 29 Perniagaan Elektrik Wah LB2 INV5310 800 30 Akaun Belian (Dt) LA5 21 920 Jurnal Jualan JJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2017 RM Jun 4 RSH Sdn. Bhd. LJ1 INV7868 16 740 20 Kedai Reza LJ2 INV7869 7 110 30 Akaun Jualan (Kt) LA6 23 850 Jurnal Pulangan Belian JPB1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2017 RM Jun 6 Syarikat Moshimo Sdn. Bhd. LB1 NK1312 960 30 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA7 960 Jurnal Pulangan Jualan JPJ1 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah 2017 RM Jun 24 Kedai Reza LJ2 NK1000 270 30 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA8 270 (a) (b) (e) (d) (c) Akaun_chap 04 new new BBT.indd 136 10/10/2016 12:26:53 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 137 Buku Tunai BT1 Tarikh Butir Folio Diskaun Diberi Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Diterima Tunai Bank 2017 RM RM RM 2017 RM RM RM Jun 1 Modal LA3 2 000 28 000 Jun 1 Tunai Runcit BTR1 200 8 Jualan LA6 1 500 2 Perabot LA10 850 10 RSH Sdn. Bhd. LJ1 8 000 13 Syarikat Moshimo Sdn. Bhd. LB1 2 016 18 144 18 Bank K 3 000 22 Sewa Diterima LA9 3 500 25 Kedai Reza LJ2 684 6 156 15 Belian LA5 1 200 18 Tunai K 3 000 28 Gaji LA11 500 30 Baki h/b 3 950 24 312 684 6 500 45 656 2 016 6 500 45 656 Jul 1 Baki b/b 3 950 24 312 LA13 LA12 Jul 1 Tunai Runcit BTR1 165 (f) (g) GERAK KERJA 1 Pada 1 Mac 2018, Encik Amine memulakan perniagaan Pusat Perabot Amine yang menjual pelbagai jenis perabot di Jitra, Kedah. Beliau membawa masuk modal sebanyak RM49 000 yang terdiri daripada: RM Tunai di tangan 3 000 Tunai di bank 40 000 Alatan Pejabat 6 000 Dokumen-dokumen berikut menunjukkan urus niaga Pusat Perabot Amine sepanjang bulan Mac 2018: Buku Tunai Runcit BTR1 Tarikh Butir Folio No. Baucar Penerimaan (Debit) Pembayaran (Kredit) Analisis Bayaran Alat Tulis Belanja Pejabat Folio Pelbagai 2017 RM RM RM RM RM Jun 1 Bank BT1 200 5 Pen dan Pensil 15 15 16 Pewangi 30 30 23 Upah Cuci 80 80 26 Fail 40 40 200 165 55 110 30 Baki h/b 35 LA14 LA15 200 200 Jul 1 Baki b/b 35 Bank BT1 165 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 137 10/10/2016 12:26:53 PM

138 Tarikh: 1 Mac 2018 Penerima: Kerani akaun Untuk: Tunai Runcit Baki akhir 40 000 00 Deposit – – Jumlah 40 000 00 Cek ini 200 00 Baki 39 800 00 BMMB 1376280 RESIT RASMI KEDAI KOMPUTER MAJU Lot 25, Jalan Haji Salleh, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4714 ASAL R7123 Tarikh: 2 Mac 2018 Diterima daripada: Pusat Perabot Amine Sebanyak: Satu ribu lapan ratus sahaja Untuk bayaran: Komputer RM1 800.00 Tunai/No. Cek: MBB1376281 ––––––––––––––––– (Pengurus) Alif ASAL INVOIS INV6712 PEMBEKAL PERABOT IZATI 54 Jalan Seri Ayu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4762 Kepada: Tarikh: 3 Mac 2018 Pusat Perabot Amine No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Set Sofa 2 000 7 14 000 2. Almari Pakaian 800 10 8 000 22 000 Tolak Diskaun Niaga 20% 4 400 JUMLAH 17 600 Ringgit: Tujuh belas ribu enam ratus sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Amine Izati ASAL NOTA KREDIT NK2276 PEMBEKAL PERABOT IZATI 54 Jalan Seri Ayu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4762 Kepada: Tarikh: 6 Mac 2018 Pusat Perabot Amine No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Bil Butir Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Almari Pakaian (dikembalikan kerana rosak) 800 800 Tolak Diskaun Niaga 20% 160 JUMLAH 640 Ringgit: Enam ratus empat puluh sahaja –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Amine Izati SALINAN BIL TUNAI BT1000 PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4360 Kepada: Tarikh: 4 Mac 2018 Encik Faiq Aiman Bil Butir Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Set Sofa 1 2 000 2 000 2. Almari Pakaian 1 950 950 JUMLAH 2 950 Ringgit: Dua ribu sembilan ratus lima puluh sahaja Tunai/No. Cek: BBC1824638 ––––––––––––– (Pengurus) RESIT RASMI PEMBEKAL PERABOT IZATI 54 Jalan Seri Ayu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4762 ASAL R3002 Tarikh: 8 Mac 2018 Diterima daripada: Pusat Perabot Amine Sebanyak: Lapan ribu sahaja Untuk bayaran: Menjelaskan sebahagian invois INV6712 RM8 000.00 Tunai/No. Cek: MBB1376282 –––––––––––– (Pengurus) Amine Izati Akaun_chap 04 new new BBT.indd 138 10/10/2016 12:26:53 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 139 SALINAN INVOIS INV4000 PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4360 Kepada: Tarikh: 10 Mac 2018 Kedai Perabot Aisya Lot 34 Jalan Kampung Padang, 06000 Jitra, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Set Sofa 2 400 4 9 600 2. Almari Pakaian 1 200 4 4 800 14 400 Tolak Diskaun Niaga 10% 1 440 JUMLAH 12 960 Ringgit: Dua belas ribu sembilan ratus enam puluh sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Aisya Amine SLIP DAFTAR TUNAI Kedai Alat Tulis Lim No.11 Jalan Cahaya, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4228 12 Mac 2018 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Fail RM3.00 8 RM24.00 Pen RM4.00 2 RM8.00 Jumlah RM32.00 Tunai RM32.00 Baki – Terima kasih. SALINAN NOTA KREDIT NK1100 PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4360 Kepada: Tarikh: 14 Mac 2018 Kedai Perabot Aisya Lot 34 Jalan Kampung Padang, 06000 Jitra, Kedah. Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Bil Butir Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Set Sofa (dikembalikan kerana rosak) 2 400 2 400 Tolak Diskaun Niaga 10% 240 JUMLAH 2 160 Ringgit: Dua ribu seratus enam puluh sahaja –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Amine RESIT RASMI PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 05-477 2360 SALINAN R5001 Tarikh: 15 Mac 2018 Diterima daripada: Kedai Perabot Aisya Sebanyak: Sembilan ribu tujuh ratus dua puluh sahaja (Diskaun tunai RM1 080) Untuk bayaran: Menjelaskan invois INV4000 RM9 720.00 Tunai/No. Cek: RHB1967534 –––––––––––– (Pengurus) Aisya Amine MEMO PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4360 Tarikh: 17 Mac 2018 Mengambil satu set sofa bernilai RM1 600.00 untuk kegunaan keluarga. ––––––––––––– (Pengurus) Amine Akaun_chap 04 new new BBT.indd 139 10/10/2016 12:26:53 PM

140 BAUCAR TUNAI RUNCIT BTR1002 PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4360 Tarikh: 19 Mac 2018 Keterangan Jumlah (RM) Bayaran upah membaiki pintu 90.00 JUMLAH 90.00 Ringgit: Sembilan puluh sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––– –––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Shima Amine ASAL INVOIS INV6810 PEMBEKAL PERABOT IZATI 54 Jalan Seri Ayu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4762 Kepada: Tarikh: 20 Mac 2018 Pusat Perabot Amine No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Set Sofa 2 000 2 4 000 4 000 Tolak Diskaun Niaga 20% 800 JUMLAH 3 200 Ringgit: Tiga ribu dua ratus sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. –––––––––––– –––––––––– (Penerima) (Pengurus) Amine Izati SLIP DAFTAR TUNAI Kedai Alat Tulis Lim No.11 Jalan Cahaya, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4228 22 Mac 2018 Butiran Harga seunit Unit Jumlah Kunci Kabinet RM1.00 8 RM8.00 Kunci Pintu RM1.00 12 RM12.00 Jumlah RM20.00 Tunai RM20.00 Baki – Terima kasih. BAUCAR PEMBAYARAN BR3001 PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4360 Tarikh: 24 Mac 2018 Keterangan Jumlah (RM) Gaji bulan Mac 2018 600.00 JUMLAH 600.00 Ringgit: Enam ratus sahaja Tunai/No. Cek: ––––––––––––– –––––––––––– (Penerima) (Pengurus) Nina Amine Tarikh: 29 Mac 2018 Penerima: Encik Ah Lok Untuk: Sewa kedai Baki akhir 42 670 00 Deposit – – Jumlah 42 670 00 Cek ini 1 200 00 Baki 41 470 00 BMMB 1376283 RESIT RASMI PUSAT PERABOT AMINE No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4360 SALINAN R5002 Tarikh: 30 Mac 2018 Diterima daripada: Pusat Perabot Izati Sebanyak: Lapan ratus Untuk bayaran: Komisen RM800.00 Tunai/No. Cek: AMB1346783 ––––––––––– (Pengurus) Amine Berdasarkan dokumen-dokumen perniagaan yang diberi, anda dikehendaki menyediakan: (a) Jurnal Am (b) Jurnal Belian (c) Jurnal Jualan (d) Jurnal Pulangan Belian (e) Jurnal Pulangan Jualan (f) Buku Tunai (g) Buku Tunai Runcit (dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat dan pelbagai) Akaun_chap 04 new new BBT.indd 140 10/10/2016 12:26:53 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 141 1 Nyatakan tujuan penyediaan Buku Tunai Runcit. 2 Apakah yang dimaksudkan dengan Sistem Panjar? 3 Pada 1 Januari 2016, ketua juruwang Perniagaan Amirul telah memberikan dana tunai runcit berjumlah RM400 kepada kerani akaun untuk membiayai belanja runcit bagi bulan tersebut. Sepanjang bulan itu, sejumlah RM320 telah digunakan untuk perbelanjaan runcit. Berapakah jumlah wang yang akan dibayar balik oleh ketua juruwang kepada kerani akaun pada awal Februari? 4 Perniagaan Shira menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar dengan nilai panjar berjumlah RM400. Pada 1 Oktober 2016, baki tunai runcit peniaga tersebut ialah sebanyak RM40. 2016 RM Oktober 1 Bayaran balik oleh ketua juruwang X 4 Pewangi 35 6 Kertas dan dakwat 26 17 Minuman pelanggan 50 21 Alas meja 45 23 Kertas karbon 20 25 Sampul surat 30 28 Gula dan kopi pejabat 15 30 Bunga pejabat 29 31 Pembaikan pintu pejabat 70 Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 31 Oktober 2016 dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat, minuman dan pelbagai. 5 Perniagaan Seri Lobak menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar. Baki Buku Tunai Runcit pada 1 Mac 2017 ialah RM40. Urus niaga yang berlaku sepanjang bulan Mac adalah seperti berikut: 2017 RM Mac 1 Terima sekeping cek daripada ketua juruwang sebagai bayaran balik tunai yang telah dibelanjakan pada bulan Februari 260 4 Sampul surat 8 5 Alas meja 25 6 Pewangi 28 10 Surat khabar dan majalah pejabat 45 12 Minuman mesyuarat 35 15 Setem dan sampul surat 12 18 Bunga meja pejabat 18 20 Belanja membaiki tingkap pejabat 40 22 Fail dan kertas karbon 22 25 Gula dan kopi pejabat 12 29 Belanja membaiki paip pejabat 20 Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 1 April 2017 dengan menunjukkan lajur analisis alat tulis, belanja pejabat, minuman dan pelbagai. LATIHAN MINDA 4.5 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 141 10/10/2016 12:26:54 PM

142 Terma Perakaunan dalam Buku Catatan Pertama Baca petunjuk-petunjuk dengan teliti. Kemudian lengkapkan silang kata berikut dengan terma perakaunan yang tepat. 5 3 2 4 1 8 6 7 10 9 MELINTANG 1 Modal dikira dengan menggunakan persamaan ; aset tolak liabiliti. 6 Jurnal disediakan bagi merekodkan semua urus niaga yang tidak boleh direkodkan dalam mana-mana Buku Catatan Pertama yang lain. 7 Buku merupakan Buku Catatan Pertama yang akan merekodkan penerimaan dan pengeluaran tunai atau bank dalam semua urus niaga perniagaan. 9 Sistem Runcit digunakan bagi menguruskan dana tunai runcit perniagaan. 10 digunakan sebagai dokumen sokongan bagi pengeluaran wang untuk kegunaan perbelanjaan runcit. MENEGAK 2 Catatan dibuat bagi menentukan semua maklumat urus niaga berkaitan sesuatu tempoh perakaunan direkodkan bagi tempoh tersebut sahaja. 3 Jurnal digunakan bagi merekodkan urus niaga tertentu yang kerap berlaku dalam perniagaan. 4 khas ditugaskan bagi mengawal rekod dan pembayaran tunai runcit. 5 Buku Catatan Pertama terdiri daripada , buku tunai dan buku tunai runcit. 8 Jurnal digunakan bagi merekodkan jualan barang niaga secara kredit. AKTIVITI PENGAYAAN Akaun_chap 04 new new BBT.indd 142 10/10/2016 12:26:54 PM

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA 143 BUKU CATATAN PERTAMA Buku catatan asal yang merekodkan semua urus niaga perniagaan. Semua urus niaga akan direkodkan terlebih dahulu dalam Buku Catatan Pertama sebelum dipindahkan ke dalam lejar. Terdiri daripada • Jurnal – Jurnal Am – Jurnal Khas • Buku Tunai • Buku Tunai Runcit Jurnal Am • Digunakan untuk merekodkan segala urus niaga yang tidak direkodkan dalam Jurnal Khas. • Urus niaga yang direkodkan dalam Jurnal Am: – Catatan permulaan perniagaan – Jualan dan belian aset bukan semasa secara kredit – Ambilan barang niaga untuk kegunaan perniagaan atau kegunaan peribadi – Membawa masuk aset sebagai modal tambahan – Pembetulan kesilapan – Catatan pelarasan – Merekodkan pembubaran perniagaan – Catatan penutupan dan pindahan baki-baki akaun Jurnal Khas • Jurnal Jualan digunakan untuk merekodkan urus niaga jualan barang niaga secara kredit kepada peniaga. • Jurnal Belian digunakan bagi merekodkan urus niaga belian barang niaga secara kredit daripada pembekal. • Jurnal Pulangan Jualan digunakan untuk merekodkan urus niaga pulangan barang niaga yang dibuat oleh pelanggan. • Jurnal Pulangan Belian digunakan bagi merekodkan urus niaga pulangan barang niaga kepada pembekal. • Jurnal Penerimaan Tunai digunakan untuk merekodkan urus niaga penerimaan tunai. • Jurnal Pembayaran Tunai digunakan untuk merekodkan urus niaga pembayaran tunai. 143 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 143 10/10/2016 12:26:54 PM

144 Buku Tunai • Digunakan untuk mengatasi kekerapan membuka akaun lejar tunai dan bank. • Buku Catatan Pertama yang akan merekodkan penerimaan dan pengeluaran tunai atau cek dalam semua urus niaga perniagaan. • Catatan Kontra merupakan pemindahan wang tunai dari bank ke pejabat atau dari pejabat ke bank. • Catatan Kontra ini melibatkan lajur bank dan lajur tunai di halaman yang sama dalam Buku Tunai iaitu satu lajur didebitkan dan satu lajur lagi dikreditkan. Buku Tunai Runcit • Merekodkan semua jenis perbelanjaan perniagaan yang melibatkan amaun yang kecil dan tidak sesuai dibayar menggunakan cek. • Sistem Panjar Runcit digunakan untuk merekodkan Buku Tunai Runcit. • Fungsi Buku Tunai Runcit adalah untuk mengurangkan catatan perbelanjaan kecil yang kerap berlaku dalam Buku Tunai. • Sistem Panjar akan memperuntukkan sejumlah wang yang digunakan untuk menampung perbelanjaan runcit seperti bayaran pos, belanja am dan lain-lain. • Jumlah wang yang telah dibelanjakan perlu direkodkan semula dengan membayar balik wang yang telah dibelanjakan ke dalam Buku Tunai Runcit. 144 Akaun_chap 04 new new BBT.indd 144 10/10/2016 12:26:54 PM