Thema's Burgerschap voor MBO 3-4 2022

6 Catcallers

‘Sexy girl, waar ga je naartoe?’ Bron 6

‘Ik wil seks met jou.’ ‘Hey rokje.’ Noa Jansma (20) maakte sel es met
Zomaar twee van de opmerkingen ‘catcallers’ – mannen en jongens die
die tegen mbo-studente Ambrien haar iets toeriepen. Noa: ‘Eigenlijk
Moeniralam (16) geroepen worden. draai ik de machtspositie om: zij
‘Vooral als ik ’s avonds naar huis ga, komen in mijn privacy, maar door
ben ik meer op m’n hoede. En ik heb de sel es online te plaatsen kom
m’n telefoon altijd in m’n hand.’ ik aan hun privacy.’ Naar: Trouw

a Lees bron . at vind jij van de actie van oa? aat dit te ver of niet? Leg je antwoord uit.
b ekijk bron de foto op bladzijde . e otterdamse gemeenteraad verbood sissen na uiten en andere

vormen van seksuele intimidatie op straat. Maar volgens de rechter is dat verbod in strijd met de vrijheid
van meningsuiting. Bedenk een argument waarom de gemeenteraad het verbod wilde invoeren. Geef ook je
eigen mening.

7 Wat vind jij normaal?

a Geef bij de onderstaande situaties aan of jij het gedrag wel of niet vindt kunnen. Wel Niet

1. Iemand noemt een collega telkens ‘een lekker ding’, als die daar niet bij is.
2. Iemand vraagt een vriend naar zijn of haar seksleven.
3. Iemand zegt tegen een collega dat hij/zij er aantrekkelijk uitziet.

. emand vertelt dagelijks aan jou en je collega s een auwe seksgrap over vrouwen.
. emand stuurt een seksueel plaatje naar de hatsApp groep met collega s.
6. Iemand geeft – als grap – een collega een klap tegen de billen.
7. Iemand vraagt een collega om samen uit eten te gaan, als een date.

b Vorm groepen van vier. Vergelijk in de groep jullie antwoorden op de situaties in vraag a.

Over welke situaties verschillen jullie van mening? arkeer deze zinnen en verklaar de verschillen.

ekijk via de code de website en doe de test: Hoe ok irt jij?

c Hoe ok irt jij? at zegt de test?

Seksuele gezondheid 299

8 Op de werkvloer

Bron 7

a elke van de twee groepen blauw en paars zorgt vaker voor seksueel grensoverschrijdend gedrag?
b Maak de zin kloppend. In de sector BOUW / ZORG hebben werknemers vaker last dan in andere sectoren.
c Geef een verklaring voor de conclusies in vraag a en b. Bedenk er twee.
d tel dat jij of iemand anders een opmerking van een klant gast of cli nt ongewenst vindt hoe kun je dan het

beste reageren vind je? eef een voorbeeld.

Seks? Geen ja, dan nee!

Iedereen hee het recht om zelf te bepalen wat er met Sexting en exposing
zijn lichaam gebeurt. Dat is een grondrecht, het recht Sommige jongeren doen aan sexting: het versturen van
op onaantastbaarheid van het lichaam. Daarom is het seksueel getinte berichten, foto’s en lmpjes. Aan de ene
stra aar als je iemand betast of zoent tegen zijn of haar kant hoort dat bij het ontdekken van je seksualiteit.
wil in. Dat heet aanranding. Bij het binnendringen van Maar aan de andere kant zitten er wel risico’s aan het
iemands lichaam tegen iemands wil in, spreek je van versturen van seksuele foto’s of lmpjes. Iemand kan jou
verkrachting. met een naaktfoto of seks lmpje chanteren, door
Toch ontkomen daders van seksuele misdrijven vaak bijvoorbeeld om geld of meer beelden te vragen. Soms
aan vervolging. Dat is soms omdat slachto ers uit verspreidt iemand intieme beelden van een ander om
schaamte geen aangi e doen. Andere keren blijkt het die te vernederen of om wraak te nemen, bijvoorbeeld
vervolgen van de dader lastig. Volgens de wet moet als de relatie uitgaat. Dat heet exposing en is stra aar.
namelijk bewezen worden dat de seks is afgedwongen
met geweld of onder dreiging daarvan. Maar het is
bekend dat veel slachto ers ‘bevriezen’: het lukt hun niet
om zich te verzetten. De minister van Justitie wil daarom
de wet veranderen. Straks hebben beide partners de
verplichting om te onderzoeken of de ander wel écht
seks wil. Onvrijwillige seks is dan altijd stra aar. Ofwel:
‘Geen ja, dan nee.’

300

Als iemand vraagt om een naaktfoto … Wist je dat?

tel dat iemand je vraagt om een naaktfoto van jezelf te
sturen. at kun je dan doen? Op onuitwisbaar.nu vind je tips
om tot een goed besluit te komen. Zijn seksueel getinte
beelden van jou online gedeeld, praat er dan met iemand
over. eel slachtoffers van e posing schamen zich zo dat ze
geen hulp zoeken. Maar het is goed te bedenken dat juist de
anderen fout zaten door seksuele beelden te delen. Op
helpwanted.nl vind je informatie, maar je kunt ook met
iemand praten of chatten over je situatie.

9 Het verhaal van Nicky

a Bekijk de video over Nicky. Nicky vertelt dat het belangrijk

voor haar was om aangifte te doen. aarom was dat?

b Veel slachtoffers van verkrachting doen geen aangifte. Bedenk daarvoor twee redenen.
c e minister wil in de wet zetten dat er sprake is van verkrachting als n van de sekspartners geen

toestemming heeft gegeven. enk je dat deze wet burgers beter zal beschermen?

10 Anticonceptie

a at weet jij van anticonceptie?

can de code en doe de uiz.

b Je wilt niet zwanger worden of geen zwangerschap veroorzaken.

Wat moet je doen als: Uitleg:
jij de pil een keer bent vergeten / jouw
vriendin de pil is vergeten en je toch seks wilt.

het condoom scheurt tijdens de seks.

je ouders anticonceptie nog niet nodig vinden
maar jij wel.

c Waarom gebruiken sommige mensen een condoom, terwijl de vrouw ook nog de pil of een ander

antieconceptiemiddel gebruikt? edenk twee redenen.

Seksuele gezondheid 301

11 Kwetsbaar

ACTUEEL

1 op de 10 studentes had seks zonder instemming Bron 8
AMSTERDAM – Eén op de tien Goeman van Amnesty vindt dat het
vrouwelijke studenten hee tijdens haar allemaal sneller moet. ‘Dit onderzoek en Minister Yesilgöz van Justitie
studie seks gehad zonder dat zij daarmee ook de misstanden bij e Voice laten zien
instemde. Dat blijkt uit onderzoek van hoe nodig dat is.’ Minister Yesilgöz van
I&O Research in opdracht van Amnesty Justitie beloo : ‘Overal waar ik het kan
International. De Landelijke Studenten- versnellen, zal ik het absoluut doen.’
vakbond (LSVb) spreekt van een Volgens het nieuwe wetsvoorstel is iemand
‘hardnekkig’ en ‘wijdverspreid’ probleem. al stra aar als hij/zij had kunnen weten
Het kabinet wil in 2024 een nieuwe Wet dat iemand geen seks wilde en toch
seksuele misdrijven invoeren. Martine doorzette. Naar: RTL Nieuws, EenVandaag

a In het artikel is sprake van AANRANDING / VERKRACHTING, want:

b oe een peiling in de klas. ie is het eens of oneens met de volgende stellingen?

Aantal studenten dat Aantal studenten dat
het eens is het oneens is

1. Een vrouw weet wat ze kan verwachten als ze met
een man meegaat.

2. Als een vrouw geen seks wil, moet ze dat duidelijk
maken.

. eks is alleen fijn als er duidelijk wederzijdse
instemming is.

c ekijk de antwoorden bij b. omen uit de peiling belangrijke verschillen naar voren? oem er twee.

Heb je daarvoor een verklaring?

Veilig vrijen je bang bent voor een zwangerschap, kun je als meisje
eventueel ook een morning-a erpil slikken.
Als je er samen voor kiest om seks te hebben, hoort seks
jn te zijn. Maar ook jne seks is niet altijd veilig. Je kunt en anticonceptie camper begon in aan een tour langs twaalf
steden om tijdens de introductiedagen aan wo hbo en mbo studenten
via seks een soa (seksueel overdraagbare aandoening) voorlichting te geven over veilig vrijen.
oplopen.
Ben je seksueel actief met een man? Dan kun je een soa
het beste voorkomen door een condoom te gebruiken.
Bij seks met een vrouw gebruik je dan een be apje. Als
je toch onveilige seks hebt gehad, is het goed om je te
laten testen op soa’s.
Om een zwangerschap te voorkomen moet je bij
geslachtsgemeenschap anticonceptie gebruiken, zoals
een condoom, een spiraaltje of de anticonceptiepil. Als

302

Wat past bij jou? Wist je dat?

Hoe zorg je voor goede en passende anticonceptie? r zijn allerlei
handige websites die jou helpen om een goede keuze te maken.
Meiden, kijk op: anticonceptievoorjou.nl
Jongens, kijk op: tr be re u l
Nog meer informatie over anticonceptie, relaties en seksualiteit
vind je op sense.info.

12 Eerlijk over soa’s Wel Niet

a anneer kun je een soa oplopen?

ij tong zoenen
Bij strelen
Bij aanraking van elkaars geslachtsdelen
Bij geslachtsgemeenschap

b Er zijn veel verschillende soa’s. Noem er drie.
c tel dat je onveilige seks hebt gehad maar je hebt geen klachten. aarom is het dan toch belangrijk om een

soa test te doen?

d Als je weet dat je een soa hebt kan het best ongemakkelijk zijn om je sekspartner s daarover in te lichten.

Zou jij dat toch wel doen? Zo ja hoe?

13 Condooms

a an alle volwassenen gebruikt tot procent geen condoom bij een onenightstand. Hoe denk je dat dat komt?
b Condooms worden gebruikt als anticonceptiemiddel. Wie is er volgens jou verantwoordelijk voor het meenemen

van een condoom? Leg je keuze uit.

Jongen Meisje Beiden

Seksuele gezondheid 303

14 Zwanger, wat nu?

‘Ik denk dat ik de pil heb uitgespuugd na een stapavond’ Bron 9
Mei Ling (17) zat in het eerste jaar van haar mbo-opleiding pedagogisch
medewerker toen ze zwanger bleek. ‘Ik ging veel uit in het weekend en
moest van de alcohol vaak overgeven. Ik denk dat ik de pil eruit heb
gespuugd na zo’n avond. Toen ik het mijn ouders vertelde, was mijn
vader eerst boos. Mijn moeder was gelukkig direct heel zorgzaam.
Tijdens de zwangerschap ben ik gewoon naar school gegaan. Ik heb het
grote geluk dat ik bij mijn ouders kan blijven wonen. Ze passen op als
dat nodig is. Ik wil nu eerst mijn school afmaken.’

Naar: De Telegraaf

Zo’n 8 procent van de vrouwen tot 24 jaar raakt ongepland zwanger. Velen van hen studeren dan nog.

a at kan een vrouw doen in de volgende situaties als ze geen kind wil? aak de zinnen kloppend en zet de

woorden op de juiste plek. Kies uit: abortuspil / morningafterpil.
Binnen vijf dagen na onveilige seks kan een vrouw een zwangerschap voorkomen met een:

Als een vrouw overtijd is en zwanger is, kan ze een zwangerschap afbreken met een:

b Vrouwen die jong moeder zijn geworden, hebben minder vaak een diploma en gemiddeld een lager inkomen

dan andere vrouwen. Leg uit waarom dat een gevolg kan zijn van jong moeder worden.

c Bedenk, naast angst voor een laag inkomen, nóg een reden waarom een jonge vrouw haar zwangerschap zou

willen afbreken.

d Lees bron . Het kan ook anders gaan. oor welke omstandigheid kon ei Ling haar opleiding w l afmaken?
e tel twee tieners zijn zwanger. ie beslist volgens jou over het wel of niet afbreken van de zwangerschap?

Alleen de jongen. Alleen het meisje. Het meisje samen met haar familie.

amen. amen maar het meisje beslist. Anders, namelijk

304

P Portfolio-opdracht

Muziek en seksualiteit
Liefde en lust zijn geliefde onderwerpen in de muziek. Met name
op rapmuziek is vaak kritiek vanwege de vrouwonvriendelijke
teksten en seksistische clips. Bij deze opdracht werk je met een
klasgenoot. Jullie gaan samen een podcast maken met als
onderwerp ‘muziek en seksualiteit’.
De opdracht ontvang je van je docent of bekijk je in de digitale
leeromgeving. Voeg de podcast toe aan je portfolio.

Begrippen

Aanranding Afdwingen of opdringen van een seksuele Seksueel grensoverschrijdend gedrag Seksuele
handeling, zonder dat er sprake is van het uitspraak of handeling waarbij het slachto er zich
binnendringen van iemands lichaam. onprettig voelt of waarbij het slachto er aangerand of
verkracht wordt.
Anticonceptie Middel dat zwangerschap voorkomt.
Ook wel: voorbehoedsmiddel. Seksuele moraal Opvattingen over seksueel gedrag en
seksualiteit die in een samenleving of een bepaalde groep
Exposing Verspreiden van intiem of seksueel getint geaccepteerd zijn.
beeldmateriaal van iemand anders, met de bedoeling
iemand te schande te maken of wraak te nemen. Sexting Versturen van seksueel getinte berichtjes of
beelden.
LHBTI A orting van lesbiennes, homoseksuelen,
biseksuelen, transgender personen en interseksuelen. Soa A orting van seksueel overdraagbare aandoening.
Ook wel: geslachtsziekte.
Seksualiteit Alles wat je doet, denkt of ziet wat zorgt
voor seksuele opwinding. Verkrachting Seksueel binnendringen van iemands
lichaam tegen iemands wil.

Seksuele gezondheid 305

De Tweede

SP 9 GroenLinks 8 D66 24

De Socialistische Partij is de meest GroenLinks wil een inclusieve Democraten 66 noemt zich ‘sociaal-
linkse partij. De SP vindt solidariteit samenleving. De partij wil rijkdom liberaal’. De partij wil veel vrijheid
belangrijk: de partij wil dat de eerlijker verdelen en de klimaatcrisis voor burgers, maar ook steun bieden
overheid zorgt voor een meer gelijke aanpakken. als dat nodig is. D66 vindt onderwijs
verdeling van de welvaart. en klimaat belangrijk.

PvdA 9

De Partij van de Arbeid is een linkse,
sociaaldemocratische partij. De PvdA
is voor een sterke overheid en wil de
ongelijkheid tussen mensen
verkleinen.

BIJ1 1

‘Allemaal anders, maar toch
gelijkwaardig.’ Dat staat voor BIJ1
voorop. De partij wil racisme en
discriminatie bestrijden.

DENK 3

Denk wil een rechtvaardige samen-
leving en een eerlijke verdeling van
de welvaart. Diversiteit is een kracht
van de Nederlandse samenleving.

Partij voor de Dieren 6

De Partij voor de Dieren zet de
belangen van natuur en dieren
voorop bij alle keuzes. De partij streeft
naar een duurzame samenleving.

Volt 2 Publieke tribune Verslaglegger

Volgens Volt kunnen grote problemen De vergaderingen van de Tweede Een verslaglegger
zoals klimaatverandering en Kamer zijn openbaar. Je mag er schrijft op wie wat zegt.
migratie alleen opgelost worden gewoon naartoe, en dan zit je hier.
door meer samenwerking in Europa.
Bode
Onafhankelijk Een bode verzorgt koffie en thee

Lid Omtzigt 1 voor vak K, en geeft berichten
Lid Gündogan 1 door van medewerkers.
Fractie Den Haan 1
Groep Van Haga 3 Vak-K
Hier zitten de leden van het kabinet (K)

als zij hun plannen moeten uitleggen.

306

Kamer

SGP 3 VVD 34 ChristenUnie 5

De Staatkundig Gereformeerde Partij De Volkspartij voor Vrijheid en De ChristenUnie is links op het gebied
is een conservatieve, rechtse partij. De Democratie is een liberale partij. De van inkomensverschillen. Maar rechts
Bijbel is de basis van hun politiek. De partij wil zoveel mogelijk vrijheid voor als het gaat om abortus en euthanasie.
partij wil bijvoorbeeld winkelsluiting burgers en bedrijven. De overheid
op zondag. moet die vrijheid beschermen.

BBB 1

De BoerBurgerBeweging wil mensen
op het platteland vertegenwoordigen
‘die zich vervreemd voelen van de
Haagse regels’.

CDA 14

Het Christen-Democratisch Appèl is
een middenpartij. De partij wil een
gezinsvriendelijke samenleving en
hecht waarde aan harmonie en
tradities.

JA21 3

Juist Antwoord 2021 noemt zichzelf
‘conservatief-liberaal’. De partij wil
vrijheid voor burgers, maar wil ook
dat zij zich verbonden voelen met
elkaar door tradities.

Forum voor Democratie 5

Forum voor Democratie is een rechtse
partij. FvD wil uit de EU, wil migratie
sterk beperken en is tegen
klimaatmaatregelen.

Interruptiemicrofoons PVV 17
Kamerleden mogen elkaar en de minister onderbreken
voor vragen of opmerkingen. Dit onderbreken noem je De Partij voor de Vrijheid vindt zorg
een interruptie en daarvoor gebruiken ze deze microfoons. en veiligheid belangrijk. De partij is
nationalistisch en anti-islam, en tegen
Griffier Europese samenwerking en
De griffier helpt de voorzitter voor, klimaatmaatregelen.
tijdens en na de vergaderingen.
Voorzitter Meer weten?
De voorzitter leidt de vergaderingen.
De Tweede Kamer kiest zelf een voorzitter.

Spreekgestoelte
Kamerleden die iets willen
bespreken staan hier.

307

Index Censuur 101, 109
Christendemocratie 115, 121
A Circulaire economie 240, 243
Aanranding 300, 305 Clickbait 23, 33
Aansprakelijkheid 160, 161, 169 Coalitie 139, 145
Accepteren 43, 47 College voor de Rechten van de Mens 107, 109
Achterban 117, 121 Coming-out 89, 95
Actief kiesrecht 123, 133 Commissaris van de Koning 136
Actiegroep 125, 133 Compromis sluiten 119, 121
Adrenaline 271, 281 Conditie 259, 269
Advocaat 175, 181 Confronteren 43, 47
Algemeen belang 111, 121 Conservatief 113, 121
Algoritmes 26, 33 Consuminderen 250, 255
Anticonceptie 302, 305 Cookies 30, 33
Arbeidscon ict 211, 219 Corruptie 103, 109
Arbeidsethos 189, 195 Cortisol 271, 281
Arbeidsfuncties 189 Criminaliteit 171, 181
Arbeidsmarkt 197, 207 Cultuur 37, 47
Arbeidsomstandigheden 214, 219 Cultuurverschillen 38, 47
Arbeidsovereenkomst 209, 219 Cv 197, 207
Arbeidsvoorwaarden 209, 219 Cybercrime 30, 33
Arbitrage 163, 169 D
Arbowet 214, 219 Deeleconomie 250, 255
Asiel 49, 59 Deepfake 24,33
Automatisering 199, 207 Democratie 14, 21, 99, 109, 119, 121
AVG 31, 33 Desinformatie 23, 28, 33
B Dictatuur 99, 109
B en W 136 Dierenwelzijn 247, 255
Basisinkomen 187, 195 Digitaal kompas 30
Bedrijfscultuur 41, 47, 193, 195 Digitale gezondheid 30
Beeldvorming 16, 21 Digitale soevereiniteit 30
Begroting 229, 231 Digitale veiligheid 30
Beïnvloeding 16 Discriminatie 56, 59, 63, 71, 89, 95
Belang 111, 117, 121 Doxing 32
Belangenpartij 113, 121 Duurtraining 262, 269
Belangenvereniging 125, 133 Duurzaamheid 233, 243, 245, 255
Beleggen 227, 231 Duurzame energie 240, 243
Beroepsbevolking 185, 195 Duurzame inzetbaarheid 204, 207
Bijscholing 204, 207 Dwangsom 167, 169
Biodiversiteit 238, 243 E
Biseksueel 87, 95 Economische zelfstandigheid 79, 83
Brexit 152, 157 Ecosysteem 238, 243
Broeikasgas 235, 243 Eerste Kamer 135, 145
Brutoloon 223, 231 Eigenbelang 111, 121
Budget 229, 231 Eiser 164, 169
Budgetteren 229, 231 Emancipatie 79, 83, 91, 95
Burgemeester 136 Eurocommissaris 157
Burgerlijk huwelijk 74 Europees Parlement 149, 157
Burn-out 271, 274, 281 Europese Commissie 149, 157
C Europese Unie 147, 157
Cao 209, 219
Categoriseren 69, 71

308

Evenredige vertegenwoordiging 131, 133 Interne markt 150, 157
Exposing 300, 305 Intersekse 85, 95

F J
Fair trade 247, 255 Journalist 11, 21
Fastfashion 245, 255 Juicekanaal 25
Filterbubbel 26, 33 K
Flexibele arbeidsrelatie 185, 195, 201, 207 Kabinet 136, 139, 145
Flexibilisering 201 Keurmerk 247, 255
Fomo 30, 33 Klimaatcrisis 235, 243
Formatie 139, 145 Kort geding 164, 169
Fossiele brandstof 235, 243 Krachttraining 262, 269
G L
Gedaagde 164, 169 Legaal 289, 293
Gedeputeerde Staten 136 LHBTI 95, 295, 305
Gedogen 289, 293 Liberalisme 115, 121
Gedragsverslaving 283, 293 Lijsttrekker 129, 133
Gemeenteraad 136 Links 113, 121
Gender 85, 95 Lobbyen 123, 133
Genderdiversiteit 86, 95 Loondienst 185, 195
Genderexpressie 86, 95 Loonstrookje 223, 231
Genderidentiteit 86, 95 M
Geregistreerd partnerschap 74, 83 Materiële schade 167, 169
Geschillencommissie 253, 255 Media 11, 21
Gezonde leefstijl 259, 269 Mediasamenleving 11, 21
Gezonde School 267, 269 Mediation 163, 169
Gezonde spanning 271, 281 Mediawet 26, 33
Globalisering 155, 157, 201, 207 Mediawijsheid 30, 33
Grondrecht 99, 109 Mensenrecht 107, 109
Grondwet 99, 109, 160, 169 Migrant 49, 59
H Migratieachtergrond 49, 59
Harddrugs 289, 293 Milieuvervuiling 238, 243
Hergebruiken 240, 243, 250, 255 Mindfulness 267, 281
Heteroseksueel 87, 95 Minister 135, 145
Hokjesdenken 61, 71 Minister-president 139, 145
Homoseksueel 87, 95 Ministerraad 136
Hoor en wederhoor 14, 21 Misdrijf 173, 181
Huiselijk geweld 77, 83 Monarchie 137, 145
Huwelijksdwang 77, 83

I N
Identiteit 61, 71 Nationale ombudsman 107, 109
Illegaal 289, 293 Naturalisatie 49, 59
Immateriële schade 167, 169 Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit 247, 255
In beperkte gemeenschap van goederen trouwen 74, 83 Negatieve stress 271, 281
Individualisering 73, 83 Neppro el 23, 33
In uencer 16, 21 Netiquette 32, 33
Informele regels 38, 47 Nettoloon 223, 231
Integratie 51, 59 Nieuws 11, 21

Index 309

Nikab 56, 59 Reserveren 227, 231
Norm 41, 47 Rolverdeling 79, 83
Normeren 43, 47 S
O Samenlevingscontract 74, 83
Objectief 14, 21 Scheiding der machten 103, 109
Obsessief gedrag 263, 269 Schijf van Vijf 263, 269
O cier van justitie 175, 181 Schuldhulpverlener 221, 231
Omscholing 204, 207 Schuldsanering 221, 231
Ondernemer 185, 195 Sekse 85, 95
Ondernemingsraad 216, 219 Seksualiteit 295, 305
Ongezonde spanning 271, 281 Seksueel grensoverschrijdend gedrag 297, 305
Ontslag op staande voet 212, 219 Seksuele diversiteit 87, 95
Op huwelijkse voorwaarden trouwen 74, 83 Seksuele geaardheid 87, 95
Openbaar Ministerie 175, 181 Seksuele moraal 295, 305
Oppositie 139, 145 Selectieve waarneming 26, 33
Overheid 99, 109, 121 Sexting 300, 305
Overspannen 274, 281 Soa 302, 305
Overtreding 173, 181 Sociaaldemocratie 115, 121
Overtuigen 119, 121 Sociale cohesie 45, 47
P Sociale media 11, 21
Parlement 135, 145 So drugs 289, 293
Parlementaire democratie 129, 133 Solidariteit 45, 47
Passief kiesrecht 123, 133 Stagevergoeding 223, 231
People, planet, pro t 240, 243, 245, 255 Staten-Generaal 136
Persvrijheid 14, 21, 101, 109 Stereotypering 64, 71
Phishing 30, 33 Stra lad 178, 181
Pluriforme samenleving 45, 47, 51, 59 Strafrecht 173, 181
Polderen 127, 133 Stresshormonen 271, 281
Politiek 111, 121 Studie nanciering 223, 231
Politieke partij 113, 121 Subjectief 14, 21
Politieke stroming 115, 121 T
Positieve stress 271, 281 Taakstraf 176, 181
Prestatiemaatschappij 273, 281 Taboe 89, 95
Privaatrecht 160, 169 Tbs 176, 181
Problematische schulden 221, 231 Tijdelijk contract 185, 195
Progressief 113, 121 Toeslagen 223, 231
Provinciale Staten 136 Tolerantie 43, 47
Publiekrecht 160, 169 Transgender persoon 86, 95
R Transitie 95
Raad van Ministers 149, 157 Trollen 23, 33
Racisme 63, 71 Tweede Kamer 129, 133, 135, 145
Radicalisering 56, 59 U
Ransomware 30, 33 Uitruilen 119, 121
Recht van petitie 123, 133 Upcyclen 250, 255
Rechter 175, 181 V
Rechts 113, 121 Vacature 197, 207
Rechtsgeldig 164, 169 Vakbond 211, 219
Rechtsstaat 99, 109 Variabele lasten 227, 231
Rechtswinkel 163, 169 Vast contract 185, 195
Recidive 178, 181 Vaste lasten 227, 231
Recyclen 240, 243, 250, 255 Verdachte 175, 181
Regering 135, 136, 145 Verenigde Naties 107, 109
Republiek 137, 145

310

Verkiezingen 129 W
Verkrachting 300, 305 Waarde 41, 47, 113, 121, 150, 157
Verslaving 283, 293 Weerstand 259, 269
Verslavingszorg 291, 293 Werkbespreking 216, 219
Verzorgingsstaat 187, 195 Werkdruk 273, 281
Vluchteling 49, 59 Werkoverleg 216, 219
Voedingssto en 263, 269 Wet 105, 109, 117, 121, 135, 145, 159, 169
Voetafdruk 233, 243 Wij-zij-denken 67, 71
Vog 178, 181 Z
Vonnis 160, 169, 176, 181 Zelfcensuur 101, 109
Vooroordeel 59, 63, 71 Zerotolerancebeleid 289, 293
Vrijheid van betoging 123, 133 Zetel 131, 133
Vrijheid van meningsuiting 123, 133 Zzp’er 185, 195, 201, 207, 210, 219
Vrijheid van vereniging 123, 133

Index 311