A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ขัน้ ปฏิบตั ิ
และสรุปความรู้
ตารางคะแนนการทดสอบสมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพ : งอตัวข้างหนา้ หลังการปฏิบัติ
คะแนน ตารางคะแนน งอตวั ขา้ งหน้า ชาย ๑๔. นกั เรยี นน�ำ ผลการทดสอบมาเทยี บกบั
อายุ ตารางคะแนน แล้วบันทึกผลลงใน
๑๐ ๙ ๘ ๗ ๖ ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ๐ แบบประเมิน
๑๔.๕ ๑๒.๐ ๑๐.๕ ๙.๕ ๕.๐ ๔.๐ ๓.๐ ๒.๐ ๑.๐ ๐.๐ ๐.๕
๑๓ -- - - - - - - - ลงมา
ขนึ้ ไป ๑๔.๐ ๑๑.๕ ๑๐.๐ ๙.๐ ๔.๕ ๓.๕ ๒.๕ ๑.๕ ๐.๕
๑๔.๐ ๑๑.๕ ๙.๕ ๘.๕ ๖.๕ ๓.๐ ๒.๐ ๐.๕ -๑.๐ -๔.๐ -๔.๕
๑๒ - - - - - - - - - ลงมา
ขน้ึ ไป ๑๓.๕ ๑๑.๐ ๙.๐ ๘.๐ ๖.๐ ๒.๕ ๑.๕ ๐.๐ -๑.๕
๑๒.๕ ๙.๕ ๘.๕ ๗.๕ ๖.๕ ๓.๕ ๒.๐ ๑.๐ ๐.๐ -๑.๐ -๑.๔
๑๑ - - - - - - - - - ลงมา
ขึ้นไป ๑๒.๐ ๙.๐ ๘.๐ ๗.๐ ๖.๐ ๓.๐ ๑.๕ ๐.๕ -๐.๕
คะแนน ตารางคะแนน งอตวั ข้างหนา้ หญิง
อายุ
๑๐ ๙ ๘ ๗ ๖ ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ๐
๑๖.๐ ๑๒.๕ ๑๑.๕ ๑๐.๐ ๘.๕ ๕.๐ ๔.๐ ๒.๕ ๑.๐ -๒.๐ -๒.๕
๑๓ ขึน้ ไป - - - - - - - - - ลงมา
๑๕.๕ ๑๒.๐ ๑๑.๐ ๙.๕ ๘.๐ ๔.๕ ๓.๕ ๒.๐ ๐.๕
๑๔.๕ ๑๑.๕ ๑๐.๕ ๙.๕ ๗.๕ ๕.๕ ๓.๕ ๒.๕ ๑.๕ -๒.๐ -๒.๕
๑๒ ขน้ึ ไป - - - - - - - - - ลงมา
๑๔.๐ ๑๑.๐ ๑๐.๐ ๙.๐ ๗.๐ ๕.๐ ๓.๐ ๒.๐ -๑.๐
๑๓.๕ ๑๐.๕ ๙.๕ ๘.๕ ๖.๕ ๔.๕ ๒.๕ ๑.๐ ๐.๐ -๓.๐ -๓.๕
๑๑ ขึ้นไป - - - - - - - - - ลงมา
๑๓.๐ ๑๐.๐ ๙.๐ ๘.๐ ๖.๐ ๔.๐ ๒.๐ ๐.๕ -๐.๕
หมายเหตุ : หนว่ ยวัดเป็นเซนตเิ มตร
ที่มา : หนงั สอื มาตรฐานและการสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย กรมพลศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๔๕
การทดสอบและสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายเพ่อื สุขภาพ 133
133 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ข้นั ปฏบิ ัติ
St แหลละังสกราุปรปควฏาิบมตั ริู้
St ๑.๓ การปรับปรุงสมรรถภาพทางกายตามผลการทดสอบ
St
๑๕. นักเรียนประเมินผลหลังจากการ ๑) ทดสอบสมรรถภาพทางกาย
ทดสอบสมรรถภาพทางกายเพื่อ ๒) วิเคราะห์ผลการทดสอบว่าตนเองมีสมรรถภาพที่ดีในด้านใด
สขุ ภาพลงในแบบบนั ทึก ดงั ตวั อย่าง และสมรรถภาพทางด้านใดบา้ งทบี่ กพรอ่ ง ควรปรับปรุงแกไ้ ข
แบบบนั ทึกผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายเพ่อื สุขภาพ
• จากผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายรายการใด ๓) ปรบั ปรงุ สมรรถภาพทางกายของตนเอง ดว้ ยการหมน่ั ออกกาํ ลงั กาย
ท่ีนักเรียนท�ำ ได้ดีทส่ี ุด อย่างสม่ําเสมอหรือเล่นกีฬาเป็นประจํา รับประทานอาหารท่ีมี
ประโยชน์ และพกั ผอ่ นอยา่ งเพยี งพอ
• จากผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายเพอ่ื สขุ ภาพ ๔) ปรับปรุงสมรรถภาพทางกายตามผลการทดสอบอยา่ งตอ่ เนอื่ ง
รายการใดบ้างท่ีนักเรียนคิดว่าควรปรบั ปรงุ แกไ้ ข ด้วยการปรับปรุงด้านที่บกพร่องให้ดีข้ึน ส่วนด้านท่ีดีอยู่แล้ว
ก็สร้างเสริมใหด้ ยี ิง่ ขน้ึ
๕) ทดสอบสมรรถภาพทางกายเป็นระยะ เพ่ือดูผลจากการ
ปรบั ปรงุ แกไ้ ข
๑๖. นักเรียนเลือกผลการทดสอบด้าน
ท่ีควรปรับปรุง และเสนอแนวทาง
แก้ไข และผลที่เกิดขึ้นเป็นแผนภาพ
ความคิด
ตวั อย่างแผนภาพความคดิ
ผลทีเ่ กดิ ขน้ึ การทดสอบสมรรถภาพทางกาย ช่วยให้ทราบถึงสภาพความสมบูรณ์แข็งแรง
ตอ่ สขุ ภาพ ของร่างกาย เพื่อนําไปปรับปรุงและพัฒนาในด้านท่ีบกพร่องให้ดีข้ึน เพื่อให้มี
สมรรถภาพทางกายทด่ี ี พรอ้ มจะประกอบกิจกรรมอย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ
แนวทางการปรับปรงุ ปฏบิ ตั ิ ร่างกายแข็งแรง
และพัฒนา ตอ่ เน่อื ง ระบบไหลเวียน ผู้ช่วยฝึกส่วนบุคคล (Personal trainer) คือ ผู้ออกแบบโปรแกรม
โลหติ ท�ำ งานไดด้ ี การออกกําลังกายให้เหมาะสมและตรงความต้องการของลูกค้าแต่ละคน
ออกกำ�ลังกาย มีภูมิตา้ นทาน ซึ่งมที ัง้ การเพิม่ ลด หรอื กระชับกล้ามเนอื้ ส่วนตา่ ง ๆ
สมรรถภาพทางกาย ดว้ ยการวงิ่ เหยาะ ๆ
ดา้ นที่บกพร่อง เปน็ ประจ�ำ และ
ความเรว็ ฝกึ ว่งิ ระยะไกล ผลทเี่ กดิ ขนึ้
ตอ่ สุขภาพ
อย่เู สมอ
เปรยี บเทียบเวลา ไมป่ ฏิบัติ ร่างกายออ่ นเเอ
ในการวงิ่ แตล่ ะครง้ั ว่ิงเรว็ แลว้ เหนอื่ ย
หอบไดง้ ่าย
134 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๖
๑๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น
ความรู้ร่วมกัน ดังน้ี ep 4 5ep ขั้นประเมินเพือ่ เพม่ิ คุณคา่
บรกิ ารสังคม
• การทดสอบสมรรถภาพทางกาย ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ และจิตสาธารณะ
ทำ�ให้ทราบถึงสภาพร่างกายและ
ความพร้อมในการปฏิบัติกิจกรรม ๑๘. นักเรียนออกมาสรุปผลการทดสอบ ๑๙. นักเรียนนำ�แบบทดสอบสมรรถภาพ
ต่าง ๆ สมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพ ทางกายไปทดสอบความแขง็ แรงของ
หน้าช้ันเรยี น
กตสมาามรรปผรรถลับภกปาารพรุงททดางสกอาบย รา่ งกายกบั พห่ี รอื นอ้ งทบี่ า้ น พรอ้ มทงั้
แนะนำ�การปรับปรุงสมรรถภาพ
ทางกายให้ดขี ้นึ
สุดยอดคู่มือครู 134
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๒. การสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพ St St ตัวช้วี ดั
๒.๑ กจิ กรรมสร้างเสรมิ สมรรถภาพทางกายเพื่อสุขภาพ พ ๔.๑ ป.๖/๔
การสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายด้านต่าง ๆ ทําได้ด้วยการปฏิบัติ
กจิ กรรมสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกาย ดงั น้ี ภาระงาน/ชิ้นงาน
๑) องค์ประกอบของร่างกาย (การลดไขมัน) แบบบันทึก การฝกึ ปฏบิ ัตกิ ิจกรรม
หากวัดค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI) อยู่ใน สรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกายเพอื่ สขุ ภาพ
เกณฑ์มวลกายสูงหรือสูงมาก สามารถปรับปรุงได้ด้วยวิธีลดน้ําหนักตัวหรือ
การควบคุมอาหารโดยรับประทานอาหารประเภทแป้ง นํ้าตาล และไขมันให้น้อยลง ep 1 ขั้นสังเกต
เหมาะสมกับชวี ิตประจําวนั เพิม่ การรับประทานอาหารที่มใี ยอาหาร เชน่ ผัก ผลไม้
ท่ีมีรสหวานน้อย หลีกเลี่ยงการดื่มนํ้าอัดลม อาหารที่มีรสหวานจัดและมีไขมันสูง รวบรวมขอ้ มลู
และออกกาํ ลงั กายใหเ้ หมาะกับเพศและวัยอย่างสมํ่าเสมอ
๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า เ รื่ อ ง
๒) ฝกึ ความอดทนของระบบไหลเวียนโลหติ และระบบหายใจ การสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย
เพอื่ ชว่ ยระบบไหลเวยี นโลหติ (หวั ใจ หลอดเลอื ด) และระบบหายใจ โดยตอบคำ�ถาม ดงั น้ี
ในการลําเลียงออกซิเจนไปยังกล้ามเน้ือ ทําให้ร่างกายสามารถยืนหยัดที่จะทํางาน
หรอื ออกกําลงั กายทีใ่ ชก้ ล้ามเนอื้ มดั ใหญเ่ ปน็ ระยะเวลานานได้ • นักเรียนรู้จักการสร้างเสริม
ส ม ร ร ถ ภ า พ ท า ง ก า ย ห รื อ ไ ม่
การว่งิ เหยาะ ๆ หรอื เดินเรว็ (รูจ้ ัก/ไม่รู้จัก)
วธิ ปี ฏิบัติ ใหว้ ง่ิ เหยาะ ๆ หรอื เดินเร็ว
ตอ้ งปฏบิ ัติติดต่อกันอย่างนอ้ ย ๓๐ นาที ๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกี่ยวกับการสร้างเสริมสมรรถภาพ
ทางกายเพื่อสุขภาพ จากหนังสือเรียน
หรอื แหลง่ การเรยี นรูท้ ห่ี ลากหลาย
ep 2 ข้ันคิดวเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
การทดสอบและสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพ 135 ๓. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ
แสดงความคิดเห็น โดยตอบคำ�ถาม
ดงั นี้
• นกั เรยี นจะสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพ
ทางกายไดอ้ ย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เล่นกีฬา ออกกำ�ลังกาย
รับประทานอาหารทม่ี ีประโยชน)์
• กิจกรรมใดบ้างท่ีช่วยให้ร่างกาย
ป ฏิ บั ติ กิ จ ก ร ร ม ไ ด้ เ ป็ น เ ว ล า น า น
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ วิง่ ว่ายน้ํา ถบี จกั รยาน)
135 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
St บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ข้ันปฏบิ ัติ ๓) ฝึกความออ่ นตัว
แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมัตริู้
๔. นักเรียนฝึกปฏิบัติกิจกรรมสร้างเสริม เพอ่ื ใหร้ า่ งกายมคี วามยดื หยนุ่ สามารถพบั โคง้ งอ สว่ นของรา่ งกาย
สมรรถภาพทางกายตามการสาธิต เพอื่ ทํากจิ กรรมต่าง ๆ ได้ดี
ดงั นี้ ๑. นั่งกม้ ตวั แตะปลายเทา้
• การว่ิงเหยาะ ๆ หรือเดินเรว็ วิธีปฏิบตั ิ นั่งเหยียดขาชิดกัน จากน้ัน
• น่ังกม้ ตัวแตะปลายเทา้ ค่อย ๆ ก้มตัวแล้วใช้มือแตะปลายเท้า
• ยืนกม้ ตัว ทงั้ สองข้าง ปฏบิ ตั ิ ๕-๖ ครั้ง
• ดนั พืน้
• นอนรปู ตัววี นัง่ กม้ ตวั แตะปลายเทา้
โดยร่วมกันตรวจสอบความถูกต้อง
๒. ยืนกม้ ตัว
และรบั ฟังค�ำ แนะนำ�เพมิ่ เติม วิธปี ฏิบตั ิ ยืนตรงเท้าชิดกัน จากนั้น
ค่อย ๆ ก้มตวั ลงใหป้ ลายนว้ิ มือแตะปลายเทา้
ปฏิบตั ิ ๕-๖ ครง้ั
ยืนก้มตวั
๔) ฝกึ ความแข็งแรงและความอดทนของกลา้ มเนอ้ื
เพื่อให้ร่างกายสามารถใช้กล้ามเนื้อในการปฏิบัติกิจกรรมได้นาน
ไมเ่ หนื่อยลา้ ง่าย สามารถออกแรงกาํ ลังไดด้ ี
๑. ดันพน้ื ดันพนื้
วิธีปฏบิ ตั ิ สําหรับผู้ชาย
ดันพื้นโดยไม่ให้อกและท้อง
แตะพื้น สําหรับผู้หญิงเข่าท้ัง
สองข้างแตะพ้ืนให้ดันเฉพาะ
สว่ นทอ้ งและอก ปฏบิ ตั ิ ๑๐ ครงั้
136 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 136
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ขน้ั ปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลังการปฏิบัติ
๒. นอนรูปตัววี
วิธปี ฏบิ ัติ นอนหงาย เหยียดแขนและขา แล้วยกแขนและขาท้ังสองข้างขึ้น ๕. นักเรียนบันทึกผลการฝึกปฏิบัติ
กิ จ ก ร ร ม ส ร้ า ง เ ส ริ ม ส ม ร ร ถ ภ า พ
โดยจะตอ้ งเป็นรูปตัววใี ห้นานทส่ี ุด ทางกายลงในแบบบนั ทกึ ดังตวั อยา่ ง
แบบบนั ทึกการฝึกปฏบิ ตั ิ
กจิ กรรมสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกาย
เพื่อสุขภาพ
นอนรูปตวั วี • นักเรียนฝึกปฏิบัติกิจกรรมสร้างเสริม
สมรรถภาพทางกายเพ่อื สขุ ภาพทา่ ใดบา้ ง
๒.๒ ประโยชน์ของการสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกาย
มกี ลา้ มเนือ้ ทแ่ี ข็งแรง ประโยชน์ของ เคลื่อนไหวรา่ งกาย
สามารถทํากิจกรรมต่าง ๆ การสร้างเสริม ได้อย่างคล่องแคลว่ ว่องไว • การฝกึ ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพ
ได้นานโดยไม่เหนอื่ ยงา่ ย สมรรถภาพทางกาย กระฉบั กระเฉง ทํางานได้ ทางกายเพ่ือสุขภาพท่าใดท่ีนักเรียนคิดว่า
สรา้ งเสรมิ ใหม้ ี อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ ปฏิบัติได้ดีทีส่ ดุ
บุคลกิ ภาพทด่ี ี เคลื่อนไหว รา่ งกายแขง็ แรง
ไดส้ งา่ งาม มีภูมิต้านทานโรค
ไม่เจบ็ ป่วยงา่ ย
• การฝกึ ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพ
การสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายเพื่อสุขภาพ เป็นการปฏิบัติตนเพ่ือปรับปรุง ทางกายเพอื่ สขุ ภาพทา่ ใดทนี่ กั เรยี นคดิ วา่ ควร
และพฒั นาสมรรถภาพทางกายในดา้ นทบี่ กพรอ่ งใหด้ ขี นึ้ ทาํ ใหร้ า่ งกายมคี วามสมบรู ณ์ ปรับปรุงมากที่สุด และจะมีวิธีการปรับปรุง
แขง็ แรง แกไ้ ขอยา่ งไร
การทดสอบและสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกายเพือ่ สุขภาพ 137
• ประโยชน์ของการสร้างเสริมสมรรถภาพ
ทางกายเพอื่ สุขภาพมอี ะไรบ้าง
๖. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น
ความรูร้ ่วมกนั ดงั น้ี
• การสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกาย
เพ่ือสุขภาพอย่างสม่ําเสมอ ทำ�ให้
ร่างกายสมบูรณ์แข็งแรง ปฏิบัติ
กจิ กรรมต่าง ๆ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
137 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 4
ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ การทํากิจกรรมสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายต้องแต่งกายให้เหมาะสม
โดยเฉพาะรองเท้าควรเป็นรองเท้าใส่ออกกําลังกายหรือเล่นกีฬาเพ่ือให้กระชับ
๗. นักเรียนนำ�เสนอผลการประเมิน ปอ้ งกนั ขอ้ เท้าพลิก และป้องกนั การลน่ื
กจิ กรรมสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกาย
เพ่อื สขุ ภาพหนา้ ช้นั เรยี น กองสมรรถภาพการกฬี า
http://www.sportscience.sat.or.th
สนุกกบั คำาศัพท์ นาที
minute (มิน' นิท) วนิ าที
second (เซค' เคินด)
กิจกรรมพฒั นาการอา่ น
นักเรียนอา่ นคาํ ศพั ทแ์ ละความหมายของคาํ ศพั ท์ต่อไปน้ี
ค�าศพั ท์ ค�าอา่ น ความหมาย
สงา่ งาม
สมรรถภาพ สะ-หงา่ -งาม มที ่าทางภูมิฐานแลดูงาม
สาํ รวจ
อุปกรณ ์ สะ-มดั -ถะ-พาบ, สะ-หมดั -ถะ-พาบ ความสามารถ
สํา-หรวด ตรวจสอบ
อ-ุ ปะ-กอน, อุบ-ปะ-กอน เครอื่ งมอื เครื่องใช ้ เครอื่ งช่วย
138 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 138
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
5asean
ข้ันประเมนิ เพื่อเพิ่มคณุ ค่า
ep
St
บริการสังคม
และจติ สาธารณะ
ผงั สรุปสาระสำาคัญ
๘. นักเรียนร่วมกันจัดกิจกรรมแข่งขัน
การทดสอบและสร้างเสรมิ สมรรถภาพ ว่ิงมาราธอนในโรงเรียนหรือชุมชน
ทางกายเพื่อสุขภาพ เพ่ือสร้างเสริมสุขภาพร่างกายให้
สมบูรณแ์ ข็งแรง แล้วบนั ทกึ สถติ ิเวลา
การทดสอบสมรรถภาพทางกายเพ่ือ การสร้างเสริมสมรรถภาพทางกายเพ่ือ ของแต่ละสัปดาห์ไว้ เพ่ือพัฒนา
สุขภาพ เป็นการตรวจสอบความสามารถ สุขภาพ เป็นการปฏิบัติตนหรือทํากิจกรรม การวิ่งให้ดีขึน้
ของรา่ งกายในด้านต่าง ๆ ต่าง ๆ เพื่อให้ร่างกายมีความสมบูรณ ์
แข็งแรง
องค์ประกอบของสมรรถภาพทางกาย ได้แก ่
องค์ประกอบของร่างกาย ความอดทนของ กิ จ ก ร ร ม ส ร ้ า ง เ ส ริ ม ส ม ร ร ถ ภ า พ ท า ง ก า ย
ร ะ บ บ ไ ห ล เ วี ย น โ ล หิ ต แ ล ะ ร ะ บ บ ห า ย ใ จ เพื่อสุขภาพ เป็นกิจกรรมทางกายท่ีปฏิบัติเพ่ือ
ความแข็งแรงของกล้ามเน้ือ ความอ่อนตัว สร้างเสริมสมรรถภาพทางกายในดา้ นต่าง ๆ
ความอดทนของกลา้ มเนอื้
องค์ประกอบของร่างกาย (การลดไขมัน)
กิจกรรมทดสอบสมรรถภาพทางกายเพื่อ โดยการควบคุมอาหารและออกกําลังกาย
สขุ ภาพ เปน็ กจิ กรรมทตี่ รวจสอบความสามารถ ใหเ้ หมาะสมกับเพศและวัยอยา่ งสมา่ํ เสมอ
ของรา่ งกายในด้านตา่ ง ๆ ฝึกความอดทนของระบบไหลเวียนโลหิตและ
ระบบหายใจ เพอ่ื ใหร้ า่ งกายใชก้ ลา้ มเนอื้ มดั ใหญ่
วิ่งระยะไกล เพ่อื ทดสอบความอดทนของ เปน็ ระยะเวลานานได ้ เชน่ วงิ่ เหยาะ ๆ หรอื เดนิ เรว็
กล้ามเน้ือและการทาํ งานของระบบไหลเวียนโลหิต ฝึกความอ่อนตัว เพ่ือให้ร่างกายยืดหยุ่น เช่น
และระบบหายใจ นง่ั กม้ ตวั แตะปลายเท้า ยืนก้มตัว
แรงบีบมือข้างที่ถนัด เพ่ือทดสอบความแข็งแรง ฝกึ ความแขง็ แรงและความอดทนของกลา้ มเนอ้ื
ของแรงบบี มือและกล้ามเน้อื ตน้ แขน เพอ่ื ใหก้ ลา้ มเนอื้ ทาํ งานไดโ้ ดยไมเ่ หนอื่ ยงา่ ย เชน่
ลุก-นั่ง ๓๐ วินาที เพ่ือวัดความแข็งแรงและ ดันพื้น นอนรปู ตัวว ี
ความอดทนของกล้ามเนอื้ หน้าท้อง
ดึงข้อราวเด่ยี ว สาํ หรบั ผู้ชาย ประโยชน์ของการสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย
งอแขนหอ้ ยตวั สาํ หรับผ้หู ญงิ และผ้ชู ายอายุ ๑๑ ปี เป็นการทําให้กล้ามเน้ือแข็งแรง เคล่ือนไหวได้
งอตัวข้างหน้า เพือ่ ทดสอบความออ่ นตวั ของ คล่องแคล่ววอ่ งไว รา่ งกายแข็งแรง
กล้ามเน้ือ มีภูมิตา้ นทานโรค และสร้างเสรมิ บุคลกิ ภาพ
การปรับปรุงสมรรถภาพทางกายตามผล
การทดสอบ ทําได้โดยการออกกําลังกายและ
เล่นกีฬาเป็นประจํา และทดสอบสมรรถภาพ
ทางกายเปน็ ระยะ
การทดสอบและสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกายเพือ่ สขุ ภาพ 139
139 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้ีวัด กิจกรรมการเรียนรู้
พ ๔.๑ ป.๖/๔ ๑. นกั เรียนทดสอบสมรรถภาพทางกายเพ่อื สุขภาพตามรายการและบนั ทึกผล
ลงในแบบบนั ทึก ดังตวั อยา่ งต่อไปนี้
รายการ ผลการทดสอบ
๑. ว่ิงระยะไกล นาที
๒. แรงบบี มอื ข้างทถี่ นดั กโิ ลกรัม
๓. ลุก-น่ัง ๓๐ วนิ าที ครั้ง
๔. ดงึ ขอ้ ราวเดย่ี ว คร้งั
หรืองอแขนหอ้ ยตัว
๕. งอตวั ข้างหน้า วินาที
เซนตเิ มตร
๒. นกั เรยี นประเมนิ ผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายของตนเองในข้อ ๑
โดยเขยี นเคร่อื งหมาย ✓ ลงในช่องตารางคะแนน ดงั ตวั อย่างตอ่ ไปน้ี
รายการ ระดบั คะแนนตามผลการทดสอบ
๑๐ ๙ ๘ ๗ ๖ ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ๐
๑. วิ่งระยะไกล
๒. แรงบีบมอื ขา้ งท่ถี นดั
๓. ลกุ -น่ัง ๓๐ วินาที
๔. ดึงขอ้ ราวเดี่ยว หรืองอแขนห้อยตวั
๕. งอตัวขา้ งหน้า
๓. จากผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายเพอ่ื สขุ ภาพ ใหน้ กั เรยี นวเิ คราะหส์ มรรถภาพ
ทางกายของตนเองตามหวั ข้อทีก่ าํ หนดให้ แล้วออกมารายงานหน้าชนั้ เรียน
๓.๑ การทดสอบสมรรถภาพทางกายท่ที ําได้ดีและเป็นสมรรถภาพทางกาย
ในดา้ นใดบา้ ง
๓.๒ การทดสอบสมรรถภาพทางกายทค่ี วรปรับปรุงแก้ไขและเป็นสมรรถภาพ
ทางกายในดา้ นใดบา้ ง
๔. นักเรยี นสร้างเสรมิ สมรรถภาพทางกายดว้ ยกจิ กรรมต่าง ๆ ดงั น้ี
๔.๑ ฝึกความอดทนของระบบไหลเวียนโลหติ และระบบหายใจ
- วง่ิ เหยาะ ๆ หรือเดินเร็ว
๔.๒ ฝกึ ความอ่อนตวั
- นง่ั ก้มตวั แตะปลายเทา้ - ยนื กม้ ตวั
๔.๓ ฝึกความแขง็ แรงและความทนทาน
- ดนั พน้ื - นอนรูปตวั วี
140 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การนอนรูปตวั วเี ปน็ การสร้างเสรมิ สมรรถภาพทางกายดา้ นใด
๑ การทรงตัว (เฉลย ๔ เพราะการนอนรูปตัววี
๒ ความออ่ นตวั ตอ้ งใชค้ วามแขง็ แรงและทนทานของ
๓ ความว่องไวและความเรว็ กลา้ มเน้อื หนา้ ท้องในการปฏิบัต)ิ
๔ ความแข็งแรงและทนทานของกลา้ มเนือ้
สุดยอดคู่มือครู 140
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวช้ีวัด
๕. นักเรยี นบนั ทึกผลการสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกายลงในแบบบันทกึ พ ๔.๑ ป.๖/๔
โดยเขียนเคร่ืองหมาย ✓ ลงในตารางตามความเป็นจรงิ ดงั ตัวอย่างต่อไปนี้
กิจกรรมสรา้ งเสรมิ ผลการปฏิบตั ิ
สมรรถภาพทางกาย ดี พอใช้ ควรปรบั ปรงุ
๑. วิง่ เหยาะ ๆ หรือเดินเร็ว
๒. น่ังกม้ ตวั แตะปลายเท้า
๓. ยืนก้มตวั
๔. ดนั พื้น
๕. นอนรปู ตัววี
๖. นักเรยี นแบ่งกลุ่มร่วมกันพดู คุยเก่ียวกับผลการสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย
ของตนเองในหวั ข้อตอ่ ไปนี้
๖.๑ กจิ กรรมสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพทางกายกจิ กรรมใดทคี่ วรปรบั ปรุงและ
เกยี่ วขอ้ งกบั สมรรถภาพทางกายในดา้ นใด
๖.๒ นอกจากการทํากิจกรรมสรา้ งเสริมสมรรถภาพทางกาย สามารถสร้างเสริม
สมรรถภาพทางกายได้ด้วยวธิ ีใดอกี บ้าง
คาำ ถามพฒั นากระบวนการคดิ แนวคำ� ตอบ
๑. นักเรยี นรูส้ กึ อย่างไรหลังจากทําการทดสอบสมรรถภาพทางกายของตนเอง
๒. นักเรยี นคดิ วา่ การทดสอบสมรรถภาพทางกายมคี วามสําคัญต่อรา่ งกาย ๑. รู้สึกว่าร่างกายมีความอ่อนตัวและกล้ามเน้ือ
และการดาํ เนนิ ชวี ิตอยา่ งไร มคี วามแขง็ แรงมากขนึ้
๓. นกั เรยี นสามารถประยุกตใ์ ช้กิจกรรมทดสอบสมรรถภาพต่าง ๆ เข้ากับ
การออกกาํ ลงั กายเพื่อลดไขมันส่วนต่าง ๆ ไดอ้ ย่างไร ๒. ช่วยให้การปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ เป็นไปได้
ด้วยความแข็งแรง คล่องแคล่วว่องไว และ
ไมเ่ จบ็ ปว่ ยบอ่ ย
๓. คำ�นวณหาองค์ประกอบของร่างกายแล้ว
ควบคุมอาหารและออกกำ�ลังกายให้เหมาะกับ
เพศและวยั อย่างสม่ําเสมอ
การทดสอบและสร้างเสรมิ สมรรถภาพทางกายเพื่อสขุ ภาพ 141
141 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เปา้ หมายการเรยี นรู้ วยการเรยี น
มาตรฐานการเรียนรู้ ห ่น จุด
มาตรฐาน พ ๔.๑ นสิ่งแวดล้อมกับสุขภาพรทู้ ี่
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค ตวั ชีว้ ดั
และการสร้างเสริมสมรรถภาพเพอ่ื สุขภาพ
๑. แสดงพฤตกิ รรมในการป้องกันและแก้ไขปญั หาสง่ิ แวดลอ้ มทม่ี ีผลตอ่ สุขภาพ (พ ๔.๑ ป.๖/๑)
สมรรถนะสำ�คัญของผเู้ รยี น ๒. แสดงพฤตกิ รรมที่บง่ บอกถงึ ความรบั ผดิ ชอบตอ่ สุขภาพของสว่ นรวม (พ ๔.๑ ป.๖/๓)
๑. ความสามารถในการสอื่ สาร
๒. ความสามารถในการคิด ผังสาระการเรยี นรู้
๓. ความสามารถในการแก้ปญั หา
๔. ความสามารถในการใช้ทกั ษะชีวติ ปัญหาสง่ิ แวดลอ้ ม สิง่ แวดล้อม พฤติกรรมในการ
๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี ท่ีมีผลต่อสุขภาพ กบั สุขภาพ รับผิดชอบตอ่ สขุ ภาพ
คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์ ผลกระทบของปญั หา ของส่วนรวม
มจี ติ สาธารณะ สงิ่ แวดลอ้ มท่มี ตี อ่ สุขภาพ
ตัวชี้วัดที่ ๘.๑ ช่วยเหลือผู้อื่นด้วยความ
เต็มใจและพึงพอใจ โดยไม่หวังสิ่ง ปัญหาภาวะโลกรอ้ น
ตอบแทน
พฤติกรรมที่แสดงความรับผิดชอบ
ตอ่ สขุ ภาพของสมาชกิ ในบ้าน
พฤติกรรมท่แี สดงความรบั ผิดชอบ
ต่อสขุ ภาพของคนในโรงเรยี น
พฤตกิ รรมทีแ่ สดงความรับผดิ ชอบ
ตอ่ สขุ ภาพของคนในชุมชน
สาระสาำ คัญ
การแสดงพฤติกรรมการมีส่วนร่วมในการดูแลและแก้ไขปัญหาส่ิงแวดล้อม แสดงให้เห็นถึง
ความรบั ผดิ ชอบทมี่ ตี อ่ สขุ ภาพของสว่ นรวม เปน็ สง่ิ ทที่ กุ คนควรปฏบิ ตั เิ พอื่ ใหส้ ามารถแกไ้ ขปญั หาสงิ่ แวดลอ้ มได้
ซ่งึ ส่งผลใหท้ ุกคนมสี ุขภาพทีด่ ีทัง้ ร่างกายและจติ ใจ
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ประกายโครงงา
นักเรียนเสนอแนวทางในการปฏิบัติตนเพ่ือช่วยลดปัญหาภาวะโลกร้อน
ทบ่ี า้ น โรงเรยี น และชมุ ชน โดยอาจรว่ มมอื กบั คนในครอบครวั เพอ่ื นในโรงเรยี น
รวมทั้งคนในชุมชน เพื่อหาแนวทางร่วมกัน แล้วนำ�ไปใช้ในชีวิตประจำ�วัน
จากน้นั สรุปผล และน�ำ เสนอหน้าชน้ั เรียน
สุดยอดคู่มือครู 142
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ประกายความคดิ ตวั ชี้วดั
พ ๔.๑ ป.๖/๑
ภาระงาน/ช้ินงาน
แผนภาพความคิด สาเหตุ ผลที่เกิดขึ้น
แ ล ะ แ น ว ท า ง ป้ อ ง กั น แ ก้ ไ ข ปั ญ ห า
ภาวะโลกร้อน
ep 1 ขน้ั สังเกตSt
จากสภาพแวดล้อมในภาพ รวบรวมข้อมูล
นกั เรียนคิดวา่ จะส่งผลตอ่ ชุมชนนอี้ ย่างไร
๑. นักเรียนสังเกตภาพจุดประกาย
๑. ปญั หาสง่ิ แวดล้อมที่มีผลต่อสุขภาพ ความคดิ แลว้ รว่ มกนั สนทนา โดยตอบ
ค�ำ ถาม ดงั นี้
นกั เรยี นคดิ ว่าการเผาถุงพลาสตกิ ส่งผลเสียตอ่ ส่งิ แวดลอ้ มอยา่ งไร
สงิ่ แวดลอ้ มกบั สขุ ภาพของมนษุ ยม์ คี วามสมั พนั ธก์ นั เพราะการอยใู่ นสง่ิ แวดลอ้ ม • จากสภาพแวดล้อมในภาพ
ที่ดีจะส่งผลให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง ไม่เจ็บป่วยง่าย จิตใจแจ่มใส แต่การอยู่ใน นักเรียนคิดว่าจะส่งผลต่อชุมชนนี้
สง่ิ แวดล้อมท่ีเสอ่ื มโทรมจะทำาให้เกดิ โรคภัยตา่ ง ๆ จติ ใจเศรา้ หมอง ไมส่ ดช่นื แจ่มใส อยา่ งไร
สง่ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพกายและสขุ ภาพจิต
(ตัวอย่างคำ�ตอบ สภาพแวดล้อมดี ทำ�ให้
สิ่งแวดล้อมกับสุขภาพ 143 คนในชุมชนมีสุขภาพแข็งแรง ไม่เจ็บป่วย
งา่ ย)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เก่ียวกับปัญหาส่ิงแวดล้อมท่ีมีผลต่อ
สุขภาพ จากหนังสือเรียนหรือแหล่ง
การเรยี นรทู้ ห่ี ลากหลาย
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ปญั หาสิ่งแวดล้อมส่งผลกระทบตอ่ สขุ ภาพอย่างไร
๑ อารมณด์ ี
๒ เกิดโรคระบาด
๓ รา่ งกายมภี มู ติ ้านทานโรคสูง
๔ ท�ำ ให้หายจากโรคภัยไขเ้ จบ็
(เฉลย ๒ เพราะเพ่ิมแหล่งเพาะพันธ์เุ ชื้อโรค และพาหะน�ำ โรคขยายพันธมุ์ ากขึ้น)
143 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๑.๑ ผลกระทบของปญั หาส่ิงแวดล้อมที่มีตอ่ สุขภาพ
๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง ปญั หานา้� เนา่ เสยี ท�าให้เปน็ แหลง่ แพรเ่ ชื้อโรค
ความคิดเห็นเกี่ยวกับผลกระทบของ
ปัญหาส่ิงแวดล้อม ได้แก่ มลพิษ
ทางเสียง มลพิษทางนํ้า และมลพิษ
ทางอากาศ แล้วสรุปเป็นความคิด
รวบยอด โดยเขียนเป็นแผนภาพ
ความคิด
มลพิษทางเสยี ง มลพษิ ทางนา�้ มลพษิ ทางอากาศ
คอื การได้ยนิ เสียงดัง คอื การมีสารพิษ ขยะ คือ การมีสารที่เป็น
เกินไป และเสียงน่ารำาคาญ หรอื สง่ิ ปฏกิ ลู ปนเปอ้ื นในน้ำา พิษต่อร่างกายอยู่ในอากาศ
จนนาำ้ เน่าเสยี สง่ กล่ินเหมน็ ในปรมิ าณทที่ าำ ใหส้ ามารถเกดิ
อนั ตรายต่อรา่ งกายได้
ผลกระทบต่อสุขภาพ ผลกระทบต่อสขุ ภาพ ผลกระทบตอ่ สุขภาพ
สูญเสยี การไดย้ ิน เชื้อโรคแพร่กระจาย เป็นโรคหรือเจ็บป่วยใน
เกดิ ความเครียด เกดิ การเจบ็ ปว่ ยจากโรค เชน่ ระบบทางเดินหายใจ เช่น
ปวดศีรษะ อจุ จาระรว่ ง บดิ โรคพยาธิ หลอดลมอกั เสบ
หัวใจเต้นเร็ว เจบ็ ปว่ ยจากโรคทม่ี แี มลง ระคายเคืองคอ แสบจมกู
เปน็ พาหะ โดยเฉพาะยงุ เชน่ ปวดศรี ษะ อ่อนเพลยี
โรคไขเ้ ลอื ดออก ไขม้ าลาเรยี เปน็ โรคโลหิตจาง
ไข้สมองอักเสบ การสดู ดมแกส๊ พษิ ในอากาศ
เกดิ ความเครยี ด เนอื่ งจาก ปรมิ าณมาก อาจทาำ ใหเ้ สยี ชวี ติ
ตอ้ งดมกลนิ่ เหมน็ ของนาำ้ เสยี ทาำ ลายระบบประสาท ทาำ ให้
ความจาำ เสอื่ ม ระดบั สตปิ ญั ญา
ต่าำ ลง
144 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๖
ผลกระทบของ
ปัญหาส่งิ แวดล้อม
ทีม่ ีต่อสุขภาพ
สุดยอดคู่มือครู 144
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
๑.๒ ปญั หาภาวะโลกร้อน (Global Warming) ขนั้ คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
๔. นกั เรยี นพจิ ารณาสถานการณท์ ก่ี �ำ หนด
ดงั น้ี
การปล่อยแก๊สคาร์บอนไดออกไซดจ์ ากท่อไอเสียรถยนต์ ปัญหาภาวะโลกร้อนทำ�ให้โรค
ทา� ให้เกดิ ปญั หาภาวะโลกร้อน มาลาเรียระบาดหนัก โดยพบว่ามี
จ�ำ นวนผปู้ ว่ ยเพม่ิ สงู ขนึ้ ทกุ ปี ซง่ึ สาเหตุ
ปัญหาภาวะโลกร้อน เป็นปัญหาส่ิงแวดล้อมที่มีความสำาคัญระดับโลก ทท่ี �ำ ใหโ้ รคมาลาเรยี ระบาดหนกั มาจาก
เกดิ จากการปล่อยแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์จากการเผาไหม้เชอ้ื เพลิงของยานพาหนะ ปัญหาภาวะโลกร้อนทำ�ให้วงจรชีวิต
ต่าง ๆ กระบวนการผลิตของโรงงานอุตสาหกรรม และการผลิตพลังงานรูปแบบ ของยุงก้นปล่องเปลี่ยนไป โดยไข่ยุง
ต่าง ๆ เข้าสู่ชั้นบรรยากาศ ทำาให้ช้ันบรรยากาศท่ีคอยกรองแสงอาทิตย์ถูกทำาลาย กลายเป็นตัวยุงเร็วข้ึน การควบคุม
แสงอาทิตย์จึงส่องเข้ามาบนโลกได้มากข้ึน ทำาให้อุณหภูมิของโลกสูงขึ้นจนเกิด แหล่งยุงเป็นไปได้ยาก เน่ืองจาก
ภาวะโลกร้อน แหล่งยุงอยู่ในป่าเขา และวางไข่ตาม
แม่นํ้าลำ�ธาร การป้องกันจึงทำ�ได้โดย
นักวิทยาศาสตร์ด้านสิ่งแวดล้อม คือ ผู้ที่ปฏิบัติงานเก่ียวกับการตรวจ ศึกษา การนอนกางมงุ้ ไมใ่ หย้ งุ กดั และตอ้ งรบี
สำารวจ วิเคราะห์ และวิจัยเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมในสถานประกอบการหรือ มาพบแพทย์ทนั ทหี ากพบว่าเจ็บปว่ ย
ในชมุ ชน เพือ่ หาทางปอ้ งกันและแก้ไขปัญหาสิง่ แวดล้อม ไมใ่ ห้สง่ ผลกระทบต่อชุมชนและ
สงั คมส่วนรวม รวมทั้งควบคุมคุณภาพสิ่งแวดล้อมให้เป็นไปตามมาตรฐาน จากน้ันนักเรียนร่วมกันแสดงความ
คิดเห็น โดยตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี
สง่ิ แวดลอ้ มกับสุขภาพ 145
• จากสถานการณ์ ปัญหาภาวะ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ โ ล ก ร้ อ น ทำ � ใ ห้ เ กิ ด ปั ญ ห า ใ ด
พฤตกิ รรมใดกอ่ ใหเ้ กดิ ปัญหาภาวะโลกรอ้ น (โรคมาลาเรียระบาด)
• ปัญหาภาวะโลกร้อนมีผลต่อ
๑ การถบี จักรยานไปโรงเรยี น (เฉลย ๔ เพราะไม่มีต้นไม้ที่ช่วยดูด
๒ การเปดิ พดั ลมคลายร้อน แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ไปใช้ในการ การระบาดของโรคมาลาเรียอย่างไร
๓ การปดิ ไฟก่อนเข้านอน สังเคราะห์ดว้ ยแสง)
๔ การตัดไม้ท�ำ ลายป่า (ไข่ยุงกลายเป็นตัวยุงเร็วขึ้น ทำ�ให้มียุง
ท่เี ปน็ พาหะน�ำ โรคมากข้ึน)
• นั ก เ รี ย น จ ะ ป้ อ ง กั น ปั ญ ห า
การระบาดของโรคมาลาเรียจาก
สถานการณด์ งั กลา่ วไดอ้ ยา่ งไร
(ตวั อย่างคำ�ตอบ นอนกางมุ้ง
ท�ำ ลายแหลง่ เพาะพนั ธ์ยุ ุง)
145 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขน้ั คิดวิเคราะห์ ๑) ผลกระทบของภาวะโลกร้อนท่มี ตี ่อสขุ ภาพ
และสรุปความรู้
๕. นั ก เ รี ย น จั บ คู่ ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ ด้านร่างกาย ด้านจติ ใจ
ผลกระทบของภาวะโลกร้อนที่มีต่อ
สุ ข ภ า พ ท้ั ง ด้ า น ร่ า ง ก า ย แ ล ะ จิ ต ใ จ ๑. ทำาให้เกิดการเจ็บป่วยได้ง่าย ๑. เกิดความเครียด หงุดหงิดง่าย
แ ล้ ว ส รุ ป เ ป็ น ค ว า ม คิ ด ร ว บ ย อ ด
โดยเขียนเป็นแผนภาพความคดิ เนอ่ื งจากอณุ หภมู แิ ละสภาพอากาศของโลก อารมณ์เสียเนื่องจากความร้อน ทำาให้
แปรปรวน ทำาใหร้ ่างกายปรับตัวไมท่ นั ไม่สามารถดำารงชีวิตอย่างมีความสุขได้
๒. มกี ารระบาดของโรคตดิ ตอ่ ทมี่ แี มลง เหมือนเดิม
เป็นพาหะนำาโรคมากข้ึน เช่น ไข้เลือดออก ๒. การเกิดภัยธรรมชาติทำาให้เกิด
มาลาเรยี อจุ จาระรว่ ง เพราะสภาพแวดลอ้ ม ปัญหาสุขภาพจิต และเกิดความหวาดกลัว
ทเี่ ปลยี่ นแปลงไป ทาำ ใหพ้ าหะนาำ โรคปรบั ตวั หวาดระแวงต่อภัยพบิ ัตไิ ปทวั่ โลก
ให้ทนต่อสภาพแวดล้อมได้ดี มีวงจรชีวิตที่
เปลี่ยนแปลงไป สามารถแพร่เช้ือโรคได ้ !?
มากข้นึ กว่าเดิม
๓. ร่างกายอ่อนเพลีย ไม่มีแรงกำาลัง
เนื่องจากสูญเสียนำ้า เกลือแร่ และพลังงาน
มากกวา่ ปกติ
๔. สภาพดนิ ฟา้ อากาศทเ่ี ปลย่ี นแปลง อากาศท่ีร้อนจัดทา� ให้น้�าแขง็ ขัว้ โลกละลาย
ระดบั น้า� ทะเลสงู ข้ึน ท�าให้สัตว์ไมม่ ที อี่ ยูอ่ าศัย
ทำาให้เกิดภัยธรรมชาติ ซึ่งส่งผลให้เกิดการ
บาดเจ็บ เสียชวี ติ ของมนุษยจ์ ำานวนมาก
๕. มลพษิ ในอากาศจากเชอ้ื เพลงิ และ
แก๊สชนิดต่าง ๆ ทำาให้เกิดการเจ็บป่วยใน
ระบบทางเดินหายใจ และเส่ียงต่อการเกิด
โรคมะเร็งผิวหนังจากการโดนแสงอาทิตย์
ที่มคี วามร้อนแรงมากขึ้น
146 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 146
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
โครงการส่งิ แวดล้อมแหง่ สหประชาชาต ิ ขัน้ คิดวเิ คราะห์
(United Nations Environment Programme หรือ UNEP) และสรุปความรู้
มีส�านักงานใหญ่อยู่ท่ีกรุงไนโรบี ประเทศเคนยา โดยมีวัตถุประสงค์
เพ่ือส�ารวจและประเมินแนวโน้มท่ีมีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม ๖. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ
ส่งเสริมการจัดการสิ่งแวดล้อมโดยการร่วมมือในการอนุรักษ์ แ ส ด ง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น เ ก่ี ย ว กั บ ก า ร
และฟ้นื ฟสู ภาพแวดล้อม เพื่อนา� ไปสูค่ วามมคี ณุ ภาพชวี ติ ที่ดี ปฏิบัติตนเพ่ือลดปัญหาภาวะโลกร้อน
โดยตอบค�ำ ถาม ดงั นี้
๒) การปฏิบัติตนเพ่อื ลดปัญหาภาวะโลกร้อน • เพราะเหตุใดจึงควรปลูกต้นไม้
(๑) ลดการใชพ้ ลงั งานไฟฟ้า เช่น ปิดไฟฟ้าดวงท่ไี มไ่ ด้ใช ้ ใช้พดั ลม บรเิ วณบา้ นหรอื ทท่ี ำ�งาน
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะต้นไม้ช่วยดูด
แทนเครื่องปรับอากาศ ปิดโทรทัศน์ท่ีปุ่มจอ ไม่ปิดท่ีรีโมตเพียงอย่างเดียว แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ในอากาศ และ
ใช้เคร่ืองใชไ้ ฟฟา้ ที่มเี ครอ่ื งหมายประหยัดไฟเบอร ์ ๕ และถอดปล๊กั ไฟเมื่อไมใ่ ช้
(๒) ลดการใช้พลังงานน�้ามัน เช่น ใช้บริการขนส่งมวลชนแทน ปล่อยแก๊สออกซิเจนมาเพ่ือให้อากาศ
รถยนต์ส่วนบุคคล ใช้จักรยานในระยะทางใกล้ ๆ เพื่อลดปริมาณการปล่อยแก๊ส
คาร์บอนไดออกไซด์สชู่ นั้ บรรยากาศ บรสิ ุทธ)ิ์
(๓) ชว่ ยกนั ปลกู ตน้ ไม ้ • ท�ำ ไมจึงต้องแยกขยะก่อนทง้ิ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ขยะบางชนิดสามารถ
เพื่อเพ่ิมแก๊สออกซิเจน เพราะต้นไม้ น�ำ มารไี ซเคลิ เพอื่ น�ำ มาใชใ้ หมไ่ ด้เพอื่ ชว่ ย
จะช่วยดูดแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ลดภาวะโลกรอ้ น)
ในอากาศ ท�าให้อากาศบริสุทธ์ิและ ๗. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และจำ�แนก
มคี วามรม่ ร่ืน ต้นไมช้ ่วยเพิ่มแกส๊ ออกซเิ จน ท�ำให้อำกำศบรสิ ุทธิ์ พ ฤ ติ ก ร ร ม ที่ ช่ ว ย ล ด ปั ญ ห า ภ า ว ะ
โลกร้อน แล้วบอกผลที่เกิดขึ้น
(๔) ประหยัดน�้า และใช้นา�้ อย่างคุ้มคา่ เช่น ใชน้ �้าที่ซักผ้าคร้งั สดุ ทา้ ย ต่อสุขภาพ จากน้ันสรุปเป็นความคิด
รดน้า� ตน้ ไม้หรือซักผ้าขี้รวิ้ ไม่เปดิ น้�าท้ิงไว้ขณะแปรงฟนั และถสู บู่ รวบยอด โดยเขียนเป็นแผนภาพ
(๕) ไม่ใช้ถุงพลาสติก หรือกล่องโฟมใส่อาหาร แต่หันมาใช้ใบตอง ความคดิ
หรอื ถุงผ้าแทน เพ่ือลดปรมิ าณขยะ ตวั อย่างหัวข้อในการเลอื กจำ�แนก
(๖) แยกขยะกอ่ นทง้ิ เพราะขยะบางชนดิ อนั ตรายตอ้ งกา� จดั อยา่ งถกู วธิ ี
และขยะบางชนิดสามารถแปรรูปน�ากลับมาใช้ประโยชน์ได้ โดยสามารถแยกทิ้งขยะ ใชก้ ล่องโฟมใสอ่ าหาร ปลกู ตน้ ไม้ในบา้ น
ลงในถงั ขยะประเภทต่าง ๆ ได้ดงั น้ี ใช้ถุงผ้าใส่สง่ิ ของ เผาขยะหนา้ บ้าน
ส่งิ แวดลอ้ มกับสขุ ภาพ 147 ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด
เสริมความรู้ ครูควรสอน พฤติกรรมท่ชี ว่ ยลด ผลตอ่ สขุ ภาพ
ปัญหาภาวะโลกรอ้ น
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ได้จากการเผาไหม้เชื้อเพลิงในโรงงานอุตสาหกรรม ทำ�ใหส้ ุขภาพร่างกาย
ควันจากท่อไอเสียรถยนต์ การตดั ไม้ การเผาป่า การเผาเชอื้ เพลงิ เชน่ ถ่านหิน ปลกู ตน้ ไม้ในบา้ น แขง็ แรง ไม่เจบ็ ป่วยงา่ ย
ใช้ถงุ ผา้ ใส่สิ่งของ
สขุ ภาพจติ ดี
ซ่ึงแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์จะกันไม่ให้ความร้อนจากแสงอาทิตย์สะท้อน พฤตกิ รรมท่ไี มช่ ว่ ยลด ผลต่อสขุ ภาพ
ออกจากชน้ั บรรยากาศ ท�ำ ให้โลกมีอณุ หภมู ิสูงขน้ึ ปญั หาภาวะโลกร้อน สขุ ภาพรา่ งกายทรดุ โทรม
ใช้กล่องโฟมใสอ่ าหาร เกิดโรคภัยไข้เจบ็ ได้ง่าย
เผาขยะหนา้ บา้ น
เกิดโรคตดิ ตอ่
แพรร่ ะบาดมากขึ้น
147 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ข้นั ปฏิบัติ
แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมัตริู้
ท่อ้ิสไนอเใเคช้ปีสไัวลืยนฟอรงิพฟ้ถาษยอจน่ยาาต์กง St
๘. นกั เรยี นแบ่งกลุ่ม แตล่ ะกลุ่มรว่ มกัน ถงั ขยะทวั่ ไป ถังขยะยอ่ ยสลายได้ ถังขยะรไี ซเคลิ ถงั ขยะมพี ษิ
เขียนแผนภาพความคิดเก่ียวกับ
สาเหตุ ผลท่ีเกิดข้ึน และแนวทาง • ถังขยะสีนํ้าเงิน รองรับขยะทั่วไปที่เป็นขยะย่อยสลายไม่ได ้
ปอ้ งกนั แกไ้ ขปญั หาภาวะโลกรอ้ น ไม่เป็นพิษ และไม่คุ้มค่ากับการรีไซเคิล (Recycle) ซ่ึงหมายถึง การน�าวัสดุที่ก�าลัง
จะเป็นขยะมาแปรสภาพให้มีประโยชน์อีกคร้ัง เช่น พลาสติกห่อลูกอม ซองบะหม่ี-
ตัวอยา่ งแผนภาพความคิด กง่ึ ส�าเรจ็ รูป ถงุ พลาสติก โฟม และฟอยล ์ ที่เป้ือนอาหาร
• ถังขยะสีเขียว รองรับขยะเศษอาหารท่ีเป็นขยะที่เน่าเสียและ
ตัดไม้ทำ�ลายป่า ผลตอ่ สุขภาพ ยอ่ ยสลายได้เรว็ สามารถน�ามาหมกั ท�าปยุ๋ ได ้ เช่น ผัก ผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้
เผาทำ�ลายขยะ ปัญหา ๑. ร่างกายออ่ นแอ • ถังขยะสีเหลือง รองรับขยะรีไซเคิลที่สามารถน�าวัสดุมารีไซเคิล
สาเหตุ ภาวะ สขุ ภาพทรดุ โทรม หรือขายได้ เช่น แกว้ กระดาษ พลาสตกิ โลหะ
• ถังขยะสีแดง รองรับขยะอันตรายท่ีเป็นอันตรายต่อส่ิงมีชีวิตและ
โลกรอ้ น ๒. จิตใจข่นุ มัว ส่ิงแวดล้อม เช่น หลอดฟลูออเรสเซนต์ ขวดยา ถ่านไฟฉาย กระปอ๋ งสสี เปรย์
หงุดหงิดงา่ ย
แนวทางปอ้ งกันแกไ้ ข สิ่งแวดล้อมไม่ว่าจะดีหรือไม่ดี ล้วนส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทุกคน
๑. ปลูกต้นไมแ้ ละไม่ตดั ไมท้ ำ�ลายปา่ การแก้ไขปัญหาภาวะโลกร้อนจึงเป็นสิ่งที่ทุกคนควรร่วมมือกัน เพื่อให้มีสุขภาพที่ดี
๒. ใชถ้ ุงผ้าแทนถุงพลาสติก และทง้ิ ขยะ ทง้ั รา่ งกายและจิตใจ
ในท่รี องรบั
๓. ใชร้ ถโดยสารสาธารณะแทนรถสว่ นตวั
๔. ใชน้ ํ้าและไฟฟา้ อยา่ งประหยัด
๙. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงท่ีเข้าใจเป็น ขยะมพี ษิ เชน่ ถา่ นไฟฉาย แบตเตอรโี่ ทรศพั ทเ์ คลอื่ นท ่ี กระปอ๋ งยาฆา่ แมลง
ความรู้ร่วมกัน ดงั น้ี หลอดไฟฟา้ ขวดสารทา� ความสะอาด ไมค่ วรเผาทา� ลาย ฝัง หรือทิ้งลงในแม่นา้�
เพราะจะท�าให้เกิดมลพิษ จึงควรคัดแยกขยะและน�าไปทิ้งในถังขยะสีแดง
• การอยู่ในสิ่งแวดล้อมท่ีดี หรอื สถานทท่ี ห่ี น่วยงานราชการจดั ไวใ้ ห้
ช่วยให้สุขภาพกายแข็งแรงและมี
สุ ข ภ า พ จิ ต ท่ี ดี แ ต่ ถ้ า อ ยู่ ใ น จุดประกายความรู้
ส่ิงแวดล้อมท่ีไม่ดีก็จะทำ�ให้สุขภาพ
เสอื่ มโทรม ทกุ คนจงึ ควรชว่ ยกนั ดแู ล วนั ส่งิ แวดล้อมโลกตรงกับวนั ใด?
สง่ิ แวดลอ้ ม เพอื่ ใหต้ นเอง ครอบครวั คําตอบ วันส่งิ แวดล้อมโลกตรงกับวันที ่ ๕ มิถนุ ายนของทุกปี
และคนในสงั คมมสี ุขภาพท่ดี ี
148 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๖
ep 4 5ep ข้นั ประเมินเพื่อเพม่ิ คณุ คา่
บริการสงั คม
ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ และจติ สาธารณะ
St
St
๑๐. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ น�ำ เสนอแผนภาพ ๑๑. นักเรียนนำ�ความรู้เกี่ยวกับแนวทาง
ความคิด สาเหตุ ผลท่ีเกิดข้ึน และ ป้องกันแก้ไขปัญหาภาวะโลกร้อน
แนวทางป้องกันแก้ไขปัญหาภาวะ ไปอธิบายให้สมาชิกในครอบครัว
และชุมชนรับฟัง เพื่อเป็นแนวทาง
โลกร้อนหน้าช้นั เรียน
ในการปฏิบตั ิ
สุดยอดคู่มือครู 148
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๒. พฤตกิ รรมในการรับผิดชอบตอ่ สุขภาพของสว่ นรวม ตวั ชีว้ ดั
พ ๔.๑ ป.๖/๓
St
ภาระงาน/ชิ้นงาน
แผนภาพความคิด พฤติกรรมสุขภาพที่แสดง
ความรับผิดชอบต่อส่วนรวมเม่ืออยู่ท่ีบ้าน
โรงเรยี น และชมุ ชน
ep 1 ข้นั สังเกต
รวบรวมขอ้ มูล
การปลูกตน้ ไม้ ชว่ ยให้อากาศบริสทุ ธิ์ ส่งผลดีต่อสุขภาพของตนเองและผู้อ่นื ๑. นักเรียนสังเกตภาพโรงเรียนท่ีมีสภาพ-
การช่วยกนั ปลกู ต้นไมใ้ นชมุ ชนจึงเป็นกิจกรรมท่ีแสดงความรับผิดชอบตอ่ สขุ ภาพของสว่ นรวม แวดลอ้ มนา่ อยู่ แลว้ รว่ มกนั สนทนา โดยตอบ
ค�ำ ถาม ดงั น้ี
นกั เรียนเคยเขา้ ร่วมกจิ กรรมใดบ้าง
ทท่ี �าแลว้ สง่ ผลดีตอ่ ตนเองและผ้อู ่นื • นักเรียนคิดว่า โรงเรียนแห่งนี้น่าอยู่
หรอื ไม่
สิ่งแวดล้อมกับสขุ ภาพ 149
(ตวั อย่างคำ�ตอบ น่าอยู่)
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ • นักเรียนคิดว่า เหตุใดโรงเรียน
การช่วยกนั ดแู ลส่ิงแวดล้อมสง่ ผลดีตอ่ สิง่ ใดมากท่ีสุด
๑ เศรษฐกิจ ๒ ผลการเรยี น ในภาพนจ้ี ึงสะอาดและนา่ อยู่
๓ สุขภาพกายและจิตใจ ๔ การเจริญเติบโตของร่างกาย (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบมสี ภาพแวดลอ้ มทด่ี ีมกี ารรกั ษา
(เฉลย ๓ เพราะส่ิงแวดล้อมและสุขภาพมีความสัมพันธ์กัน หากส่ิงแวดล้อมอยู่ในสภาพที่ดี
ก็จะส่งผลให้มีสุขภาพกายและจิตใจดี แต่หากส่ิงแวดล้อมเป็นพิษก็จะส่งผลเสียต่อสุขภาพกาย ความสะอาดไมม่ รี อยขดี เขยี นบนฝาผนงั ชน้ั เรยี น
และจิตใจเช่นเดียวกนั ) รัว้ โรงเรียนไมส่ กปรก)
• นักเรียนอยากให้โรงเรียนของเรา
มีสภาพเช่นนห้ี รือไม่
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ อยาก)
• นักเรียนคิดว่า เราจะปฏิบัติอย่างไร
จึงจะทำ�ให้โรงเรียนมีสภาพน่าอยู่เหมือน
ในภาพ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่ทำ�ลายส่ิงแวดล้อมใน
โรงเรยี นทิ้งขยะให้ถกู ที่ไม่ใชว้ สั ดุทีส่ ่งผลกระทบ
ต่อส่ิงแวดล้อม ดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมให้อยู่ใน
สภาพที่ดี)
๒. นักเรียนสังเกตภาพนักเรียนช่วยกันทำ�
ความสะอาดโรงเรียน แล้วร่วมกันสนทนา
โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี
• พฤตกิ รรมในภาพสง่ ผลตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม
อย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้โรงเรียนสะอาด เป็น
ระเบยี บเรียบร้อย)
• พฤตกิ รรมในภาพสง่ ผลตอ่ สขุ ภาพของ
สว่ นรวมอย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้มีสุขภาพกายและจิตใจ
ท่ีดี)
๓. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับ
พฤติกรรมในการรับผิดชอบต่อสุขภาพของ
ส่วนรวม จากหนังสือเรียนหรือแหล่งการ
เรียนรู้ที่หลากหลาย 149 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้ันคิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒.๑ พฤติกรรมทแ่ี สดงความรับผดิ ชอบต่อสุขภาพของสมาชกิ ในบา้ น
๔. นักเรียนร่วมกันพิจารณาสถานการณ์ที่ การมีพฤติกรรมสุขภาพภายในบ้านที่ดี เป็นจุดเร่ิมต้นของการมีสุขภาพ
ก�ำ หนด ดงั น้ี
ทีด่ ขี องส่วนรวม ซึง่ สามารถปฏิบตั ไิ ด ้ ดังนี้
สถานการณท์ ี่ ๑ สถานการณท์ ี่ ๒ ๑) กำาจดั แมลงและสตั ว์ที่เปน็ พาหะนำาโรค เช่น หนู ยงุ แมลงสาบ แมลงวัน
เป็นประจำา โดยใช้วิธีทางธรรมชาติ เช่น กับดักยุง หรือใช้สารเคม ี
ณัชณิชาอย่ใู นบ้านซ่งึ ปทิญญาอยู่ในบ้านท่ี ใหน้ ้อยทสี่ ดุ
เปดิ เครอ่ื งปรบั อากาศ สะอาด มีต้นไม้ร่มรนื่
ตลอดวนั และเผาขยะ และเปิดพัดลมแทน ๒) ปลูกต้นไมใ้ นบ้าน เพื่อให้บ้านรม่ ร่นื อากาศบรสิ ุทธิ์ ดูแลตัดแตง่ กงิ่
โดยเฉพาะถงุ พลาสตกิ การใชเ้ ครอ่ื งปรบั อากาศ ตน้ ไมใ้ นบ้านอยู่เสมอ เพอื่ ไมใ่ หเ้ ป็นท่อี ยู่ของสตั วแ์ ละแมลงมพี ิษ
ในบริเวณบ้านเป็น และแยกขยะก่อนนำ�
ประจ�ำ ทุกสปั ดาห์ ไปท้ิงที่จุดรองรับขยะ ๓) คัดแยกขยะและกาำ จัดขยะในบา้ นอยา่ งถกู วิธ ี ไมท่ ิ้งขยะหรือปลอ่ ย
นำ้าเสยี ลงในแมน่ าำ้ ลาำ คลอง หรอื เผาขยะในบรเิ วณบา้ น
เสมอ
๔) ใชน้ ้าำ และไฟฟา้ อย่างประหยัด เชน่ ปดิ ก๊อกน้าำ ขณะลา้ งหนา้ แปรงฟนั
จากนั้นนักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และ ปดิ สวิตชเ์ คร่อื งใช้ไฟฟ้าทกุ ครงั้ หลงั เลกิ ใช้งาน
แสดงความคดิ เหน็ โดยตอบค�ำ ถาม ดงั นี้
๕) ไมเ่ ปดิ วิทย ุ โทรทัศน ์ หรือเครื่องเสียง เสียงดงั รบกวนผู้อน่ื
• ถา้ นกั เรยี นอยใู่ นบา้ นตามสถานการณ์
ท่ี ๑ จะสง่ ผลต่อสขุ ภาพอย่างไร ๖) ดแู ลบา้ นใหส้ ะอาด จัดส่งิ ของเครือ่ งใช้ในบา้ นให้เป็นระเบียบเรียบร้อย
(ทำ�ให้เจ็บป่วยง่าย รา่ งกายไมแ่ ขง็ แรง) ๗) ใช้ถุงผา้ ใส่สงิ่ ของ หรอื นาำ ถุงพลาสตกิ มหี ูหว้ิ กลบั มาใชใ้ หม ่ เพอื่ ช่วย
• ถา้ นกั เรยี นอยใู่ นบา้ นตามสถานการณ์ ลดปริมาณขยะ
ท่ี ๒ จะส่งผลตอ่ สขุ ภาพอยา่ งไร หลังจากหยิบจับขยะที่มีอันตราย เช่น ขวดนำ้ายาล้างห้องน้ำา ถ่านไฟฉาย
(ไมเ่ จ็บป่วยงา่ ย ร่างกายแข็งแรง สขุ ภาพจติ ด)ี กระปอ๋ งยาฆ่าแมลง ควรรีบล้างมือฟอกสบู่ให้สะอาด เพื่อป้องกันสารพิษเข้าสู ่
• ถ้าต้องการให้สุขภาพของคนในบ้านดี ร่างกายทางผวิ หนังจากบาดแผล หรือทางปากจากการใช้มือหยบิ อาหารเขา้ ปาก
นักเรียนควรปฏิบัติตามสถานการณ์ใด
(สถานการณท์ ี่ ๒)
๕. นกั เรยี นรว่ มกนั วเิ คราะหเ์ กย่ี วกบั พฤตกิ รรม
สุขภาพที่ส่งผลดีต่อสิ่งแวดล้อมในบ้าน
แล้วเขียนเป็นแผนภาพความคิด ดังน้ี
ตัวอยา่ งแผนภาพความคดิ
กำ�จัดขยะอยา่ งถกู วธิ ี ปลูกต้นไม้ 150 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๖
ในบริเวณบ้าน
พฤตกิ รรม บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
สขุ ภาพท่ีสง่ ผลดี
ตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม นกั เรยี นออกแบบและวาดภาพถงุ ผา้ ใหม้ ลี ายสวยงาม นา่ ใช้ และเขยี นขอ้ ความรณรงค์
การใชถ้ ุงผา้ แทนถุงพลาสตกิ คัดเลอื กผลงานทสี่ วยงามตดิ ในชนั้ เรียน
ในบ้าน
ดูแลท�ำ ความ ไม่ทิ้งเศษอาหาร
สะอาดบ้านเสมอ ลงในท่อระบายนํ้า
สุดยอดคู่มือครู 150
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
๒.๒ พฤตกิ รรมทีแ่ สดงความรับผิดชอบตอ่ สุขภาพของคนในโรงเรียน ขนั้ คิดวเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
โรงเรียนเป็นสถานที่ที่เราเรียนหนังสือและทำากิจกรรมต่าง ๆ ๖. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ
การมีพฤติกรรมสุขภาพ แ ส ด ง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น เ ก่ี ย ว กั บ ก า ร
ที่ ถู ก ต ้ อ ง แ ล ะ ดู แ ล ปฏิบัติตนในการสร้างเสริมพฤติกรรม
ส่ิ ง แ ว ด ล ้ อ ม ใ น โ ร ง เ รี ย น สุขภาพในโรงเรียน โดยตอบคำ�ถาม
ให้สะอาดน่าอยู่ สามารถ ดังนี้
ปฏบิ ตั ไิ ด้ ดังน้ี
• นักเรียนเคยขีดเขียนฝาผนังห้อง
อาคารเรียนหรอื ไม่
การช่วยกนั เกบ็ กวาดขยะจะท�าให้โรงเรยี นสะอาด (เคย/ไม่เคย)
• ก า ร ขี ด เ ขี ย น ฝ า ผ นั ง ห้ อ ง
๑) ดูแลสภาพแวดลอ้ มในโรงเรียนให้น่าอยู่ นา่ เรียน เชน่ ไมข่ ีดเขียน
ข้อความบนกำาแพงโรงเรียน ผนงั หอ้ งเรยี น หรือบนโตะ๊ เรียน อาคารเรียนก่อให้เกิดผลอย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ โรงเรียนสกปรก
๒) ช่วยกันประหยัดการใชน้ ำา้ และไฟฟ้าในโรงเรยี น เลอะเทอะ)
• นักเรียนมีวิธีการปฏิบัติตน
๓) ท้ิงขยะลงในถงั ขยะหรอื ทีท่ ่ีโรงเรยี นจดั ไว้ ชว่ ยกนั เกบ็ ขยะในโรงเรียน อย่างไรเพ่ือให้โรงเรียนมีสิ่งแวดล้อม
ที่ดี
๔) ชว่ ยกนั ปลูกตน้ ไมแ้ ละดูแลรกั ษาตน้ ไมบ้ ริเวณโรงเรยี น (ตวั อย่างค�ำ ตอบ ทง้ิ ขยะใหถ้ กู ท่ี ชว่ ยรดนา้ํ
ตน้ ไมใ้ นโรงเรยี นท�ำ ความสะอาดหอ้ งเรยี น)
๕) การจัดกจิ กรรมในโรงเรียน ควรใช้วัสดุทีไ่ ม่สง่ ผลกระทบตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม ๗. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เก่ียวกับ
เชน่ ไมใ่ ช้โฟม หรือพลาสติก ควรใชว้ ัสดธุ รรมชาติในทอ้ งถน่ิ เชน่ ใบไม้ พ ฤ ติ ก ร ร ม สุ ข ภ า พ ที่ ส่ ง ผ ล ดี ต่ อ
ใบตอง ดอกไมส้ ด ส่ิงแวดล้อมในโรงเรียน แล้วเขียน
เป็นแผนภาพความคิด
๖) ชว่ ยกันจดั ทำาป้ายรณรงคก์ ารดูแลรักษาสง่ิ แวดลอ้ มในโรงเรยี น
เพื่อใหข้ อ้ มลู และเตอื นใจผพู้ บเห็นใหช้ ว่ ยกนั ดูแลรักษาสงิ่ แวดล้อม ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด
ส่งิ แวดลอ้ มกบั สุขภาพ 151 ช่วยกนั ปลกู ต้นไม้ ท�ำ ความสะอาด
ในโรงเรียน ห้องเรยี น
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ พฤตกิ รรม
สุขภาพท่สี ง่ ผลดี
เมอ่ื อยใู่ นโรงเรียน นกั เรียนควรปฏบิ ัติตนอยา่ งไร ตอ่ ส่งิ แวดล้อม
(เฉลย ๒ เพราะเป็นการลด
๑ ขดี เขียนก�ำ แพงโรงเรยี น ในโรงเรียน
๒ ใช้นํา้ และไฟฟ้าอย่างประหยดั การใช้พลังงาน รวมทั้งค่าใช้จ่าย เกบ็ ภาชนะเข้าท่ี
หลงั รบั ประทานอาหาร
๓ ท้ิงเศษอาหารลงในทอ่ ระบายนา้ํ ในโรงเรียน และชว่ ยลดปัญหาภาวะ ท้ิงขยะลงในถงั ขยะ
๔ เดด็ ดอกไมใ้ นโรงเรยี นมาใสใ่ นแจกนั โลกรอ้ นดว้ ย)
151 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒.๓ พฤตกิ รรมที่แสดงความรบั ผิดชอบต่อสุขภาพของคนในชุมชน
๘. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง เมื่ออยู่ร่วมกันในชุมชน เราต้องช่วยกันดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมในชุมชน
ความคดิ เหน็ เกยี่ วกบั การมสี ว่ นรว่ มใน เพอ่ื ใหค้ นในชมุ ชน รวมทง้ั ตวั เราและครอบครวั มสี ขุ ภาพดี ซงึ่ สามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ ดงั น้ี
การดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมเพ่ือสุขภาพ ๑) ทง้ิ ขยะลงในภาชนะทจ่ี ดั ไวใ้ นชมุ ชน โดยคดั แยกขยะกอ่ นทง้ิ เพราะสงิ่ ของบางอยา่ ง
สามารถนำากลับมาใช้ประโยชน์ได้ เช่น ขวดนำ้า เพอ่ื ลดปรมิ าณขยะในชุมชน
ของคนในชุมชน โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
• สงิ่ แวดลอ้ มในชมุ ชนของนกั เรยี น
เป็นอยา่ งไร ๒) ใช้รถจกั รยานในการเดนิ ทางระยะส้นั ๆ แทนรถยนต์ หรอื รถจักรยานยนต์
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีขยะอยบู่ ้าง ต้นไมน้ ้อย เพ่ือช่วยลดปญั หามลพษิ ทางอากาศในชุมชน
และมแี หล่งนํ้าเน่าเสีย) ๓) ดแู ลรักษาพืน้ ท่สี าธารณะและสาธารณสมบตั ิในชมุ ชน เช่น สวนหย่อม
สนามเด็กเล่น ห้องน้ำา ต้โู ทรศพั ท์สาธารณะให้อยู่ในสภาพทดี่ ี
• นักเรียนจะมีส่วนช่วยดูแลรักษา
ส่ิ ง แ ว ด ล้ อ ม ใ น ชุ ม ช น ไ ด้ อ ย่ า ง ไ ร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เข้าร่วมทำ�ความสะอาด
และกำ�จัดขยะ รณรงค์ปลูกต้นไม้ และ
รกั ษาแหลง่ น้าํ ) การรวมกล่มุ กนั เพื่อท�าป้ายรณรงค์เปน็ การมีสว่ นร่วมในการดแู ลสิง่ แวดล้อม
๙. นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพ่ิมคุณค่า
การมีพฤติกรรมสุขภาพท่ีเหมาะสมมีความสำาคัญอย่างย่ิงต่อภาวะสุขภาพ
เก่ียวกับการมีส่วนร่วมในการดูแล การแสดงพฤตกิ รรมทแ่ี สดงความรบั ผดิ ชอบตอ่ สขุ ภาพของสว่ นรวม ดว้ ยการชว่ ยกนั
รักษาส่ิงแวดล้อมเพ่ือสุขภาพ โดย ดแู ลสงิ่ แวดลอ้ มในบา้ น โรงเรยี น และชมุ ชนใหด้ อี ยเู่ สมอ จะทาำ ใหท้ กุ คนมสี ขุ ภาพกาย
ตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี และสขุ ภาพจิตทีด่ ี
• นกั เรยี นจะมสี ว่ นรว่ มในการดแู ล
รักษาสิง่ แวดล้อมได้อยา่ งไรบา้ ง
(ตวั อย่างคำ�ตอบ
๑. แยกขยะกอ่ นทงิ้
๒. นำ�ขยะท่ีสามารถนำ�มาใช้ได้อีกมาใช้
ให้เกดิ ประโยชน์
๓. ลดจำ�นวนขยะทีต่ ้องการกำ�จดั 152 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๖
๔. ช่วยกันปลูกต้นไม้บริเวณบ้าน
โรงเรียน และชมุ ชน)
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
พฤติกรรมใดเป็นการช่วยดแู ลสง่ิ แวดลอ้ มในชุมชน
๑ ออกก�ำ ลังกายในสวนสาธารณะของชมุ ชน
๒ ทง้ิ ขยะลงในแม่นา้ํ ลำ�คลอง
๓ แยกขยะก่อนทง้ิ ในถงั ขยะ
๔ แยกขยะกอ่ นทำ�การเผา
(เฉลย ๓ เพราะขยะบางชนิดสามารถนำ�กลบั มาใชไ้ ดใ้ หม่ จึงชว่ ยลดปรมิ าณขยะในชมุ ชน)
สุดยอดคู่มือครู 152
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
St ข้นั ปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบัติ
กรมสง่ เสรมิ คณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ ม
http://www.deqp.go.th ๑๐. นกั เรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลมุ่ รว่ มกัน
กรนี พซี (Greenpeace) เป็นหนว่ ยงานอิสระทม่ี วี ตั ถุประสงคห์ ลกั ในการ เขียนแผนภาพความคิดเก่ียวกับ
สรา้ งสรรค์ให้โลกบริสทุ ธิ์ สงิ่ แวดล้อมเปน็ สเี ขียว แก้ปัญหาส่งิ แวดล้อมที่เกดิ ขน้ึ พฤติกรรมสุขภาพท่ีแสดงความ
ท่ัวโลก และรณรงค์เพื่อส่ิงแวดล้อม มีประเทศสมาชิกเป็นเครือข่ายทั่วโลก รบั ผดิ ชอบต่อส่วนรวมเม่ืออยู่ที่บ้าน
ผลงานที่สำาคัญ เช่น การรณรงค์ให้มีการลดการใช้สารท่ีก่อมลพิษต่าง ๆ โรงเรยี น และชุมชน
การระงับการทดลองนิวเคลยี ร์ การดูแลมลพิษในทะเลเพื่ออนุรักษ์สัตวน์ ำ้า ตัวอย่างแผนภาพความคดิ
สนุกกับคา� ศัพท์ พฤติกรรม
recycle (รไี ซ' เคลิ ) ทำาใหน้ ำามาใช้ประโยชน์ได้อกี สขุ ภาพท่แี สดง
waste (เวสท)ฺ ขยะ ของเสีย ความรับผดิ ชอบ
ต่อสว่ นรวม
ส่ิงแวดล้อม สง่ิ แวดลอ้ ม
ในบ้าน ในโรงเรียน
กิจกรรมพฒั นาการอ่าน ไมเ่ ผาขยะ
พวกถงุ พลาสตกิ
นกั เรยี นอา่ นคำาศพั ท์และความหมายของคาำ ศพั ทต์ อ่ ไปนี้ และกล่องโฟม ไมท่ �ำ ลาย
และปลกู ต้นไม้ สง่ิ แวดล้อม
คําศพั ท์ คาํ อา่ น ความหมาย บริเวณรอบ ๆ ในโรงเรียน
ปฏกิ ูล บา้ น ประหยดั พลงั งาน
ปะ-ติ-กนู สกปรกน่ารังเกียจ โดยใช้นาํ้ และ
มลพษิ ไฟฟ้าอย่าง
มน-ละ-พดิ พษิ เกิดจากความมัวหมองหรือ ประหยดั
ความสกปรกของส่งิ แวดลอ้ ม
สาธารณสมบตั ิ สง่ิ แวดล้อม
สา-ทา-ระ-นะ-สม-บัด ทรพั ยส์ ินส่วนรวมของประชาชน ในชมุ ชน
ส่งิ แวดล้อมกับสขุ ภาพ 153 ปลูกตน้ ไม้ ชว่ ยกนั ดแู ล
ในชมุ ชน ทง้ิ ขยะ รกั ษาพ้ืนที่
ลงในภาชนะ สาธารณะ
ท่ีจัดไวใ้ นชมุ ชน ในชุมชน
โดยแยกขยะ ใหอ้ ยใู่ น
กอ่ นทง้ิ สภาพทีด่ ี
๑๑. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น
ความรู้ร่วมกนั ดังน้ี
• สภาพแวดล้อมมีผลต่อภาวะ
สุขภาพ การดแู ลสิง่ แวดล้อมรอบ ๆ ตวั
ใหน้ า่ อยจู่ ะชว่ ยใหส้ ขุ ภาพของตนเอง
และผูอ้ ่นื ดีตามไปดว้ ย
153 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St Step 4
ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ ผงั สรุปสาระสาำ คญั
๑๒. นั ก เ รี ย น แ ต่ ล ะ ก ลุ่ ม อ อ ก ม า สง่ิ แวดลอ้ มกบั สขุ ภาพ
น�ำ เสนอแผนภาพความคิด พฤติกรรม
สุขภาพที่แสดงความรับผิดชอบ ปญั หาส่ิงแวดล้อมทีม่ ผี ลต่อสุขภาพ พฤตกิ รรมในการรบั ผดิ ชอบตอ่ สขุ ภาพของ
ต่อส่วนรวมเมื่ออยู่ที่บ้าน โรงเรียน สง่ิ แวดลอ้ มกบั มนษุ ยม์ คี วามสมั พนั ธก์ นั ส่วนรวม การมีความสำานึกรับผิดชอบต่อ
แ ล ะ ชุ ม ช น ป ร ะ ก อ บ ก า ร อ ธิ บ า ย การอยู่ในส่ิงแวดล้อมท่ีดีจะทำาให้มนุษย์ สุขภาพของส่วนรวมย่อมทำาให้ทุกคนมี
หนา้ ชั้นเรยี น มีสขุ ภาพทดี่ ีดว้ ย สขุ ภาพทดี่ ี
5ep ขน้ั ประเมนิ เพือ่ เพม่ิ คณุ คา่ ผลกระทบของปัญหาส่ิงแวดล้อมที่มีต่อสุขภาพ พฤตกิ รรมทแ่ี สดงความรบั ผดิ ชอบตอ่ สขุ ภาพของ
บริการสังคม ปญั หาสง่ิ แวดลอ้ มสง่ ผลตอ่ สขุ ภาพกาย เชน่ ทาำ ให้ สมาชกิ ในบา้ น ทาำ ไดโ้ ดยการกาำ จดั ขยะอยา่ งถกู วธิ ี
และจติ สาธารณะ เกดิ โรคตดิ ตอ่ โรคระบาด มนษุ ยม์ รี า่ งกายออ่ นแอ ดูแลบ้านให้สะอาด น่าอยู่อาศัย ปลูกต้นไม้ และ
รวมทั้งส่งผลต่อสุขภาพจิต คือ ทำาให้เกิด ดูแลรักษาส่ิงแวดล้อมในบ้าน ประหยัดนำ้า ไฟฟ้า
๑๓. นกั เรยี นรว่ มกนั ออกแบบปา้ ยรณรงค์ ความเครยี ด วติ กกังวล กาำ จัดสตั ว์ทเ่ี ป็นพาหะนำาโรคภายในบา้ น
การดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมในชุมชน
แล้วนำ�ผลงานไปติดตามสถานที่ ปญั หาภาวะโลกรอ้ น เกดิ จากโลกมอี ณุ หภมู สิ งู ขนึ้ พฤตกิ รรมทแี่ สดงความรบั ผดิ ชอบตอ่ สขุ ภาพของ
ต่าง ๆ ในโรงเรียนและชุมชน เพื่อ เพราะมแี กส๊ คารบ์ อนไดออกไซดใ์ นบรรยากาศมากขนึ้ คนในโรงเรียน ทำาได้โดยดูแลสภาพแวดล้อม
เ ป็ น แ น ว ท า ง ใ น ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น ในโรงเรียนให้สะอาด น่าเรียน ทิ้งขยะในถังขยะ
ให้เหมาะสม ผลกระทบของภาวะโลกรอ้ นทีม่ ตี อ่ สุขภาพ เก็บขยะในโรงเรียน ปลูกต้นไม้ และดูแลรักษา
ทำาให้เกิดโรคใหม่ ๆ ระบาด เกิดภัยธรรมชาต ิ ต้นไม้ในโรงเรียน จัดกิจกรรมรณรงค ์
สง่ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพจติ ของมนษุ ย์ เกดิ ความเครยี ด การดูแลสง่ิ แวดล้อมในโรงเรียนอยู่เสมอ
หวาดระแวงอนั ตรายจากธรรมชาติ พฤตกิ รรมทแ่ี สดงความรบั ผดิ ชอบตอ่ สขุ ภาพของ
การปฏิบัติตนเพื่อลดปัญหาภาวะโลกร้อน คนในชุมชน ทำาได้โดยดูแลรักษาสาธารณสมบัติ
ทาำ ไดโ้ ดยลดการใชพ้ ลงั งานไฟฟา้ นาำ้ มนั ประหยดั นาำ้ ในชมุ ชน ดแู ลสงิ่ แวดลอ้ มในชมุ ชนใหน้ า่ อย ู่สะอาด
ปลูกต้นไม้มาก ๆ ลดปริมาณขยะด้วยการใช้วัสดุ รักษาความสะอาดในชุมชน ทิ้งขยะให้เป็นท ี่
ทีย่ อ่ ยสลายไดห้ รอื คดั แยกขยะกอ่ นท้ิง เข้าร่วมกจิ กรรมท่ีมปี ระโยชน์ต่อชุมชนเสมอ
154 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๖
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มร่วมกันวางแผนและเขียนโครงการเก่ียวกับ
การปรับปรุงหรือดูแลสภาพแวดล้อมในโรงเรียน กลุ่มละ ๑ โครงการ แล้ว
ออกมานำ�เสนอผลงานหน้าชั้นเรยี น
สุดยอดคู่มือครู 154
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กิจกรรมการเรยี นรู้ พ ๔.๑ ป.๖/๑
พ ๔.๑ ป.๖/๓
๑. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันหาข่าวสิ่งแวดล้อมท่ีส่งผลกระทบต่อสุขภาพ วิเคราะห์
สาเหต ุ ผลกระทบต่อสุขภาพ และแนวทางปอ้ งกัน สรุปข้อมลู เป็นแผนภาพความคิด
จากนั้นส่งผแู้ ทนกล่มุ ออกมานาำ เสนอหนา้ ชน้ั เรียน
ผลกระทบตอ่ สุขภาพ
สาเหตุ ปญั หา
สิ่งแวดล้อม
แนวทางปอ้ งกนั
๒. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันคิดกิจกรรมรณรงค์การมีส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพของ
ผู้ที่อยู่ในโรงเรียนหรือในชุมชน กลุ่มละ ๑ กิจกรรม แล้วออกมานำาเสนอแนวทาง
ปฏบิ ัตหิ น้าช้ันเรยี น และนาำ ไปเชญิ ชวนเพ่อื น ๆ ในโรงเรียนใหร้ ว่ มกนั ปฏบิ ตั ิ
๓. นักเรียนยกตัวอย่างพฤติกรรมท่ีแสดงความรับผิดชอบต่อสุขภาพของสมาชิก
ในบา้ นและบอกผลดที เ่ี กดิ ตอ่ ตนเอง ตอ่ สมาชกิ ในครอบครวั และตอ่ โลก แลว้ ออกมา
นาำ เสนอหนา้ ช้ันเรยี น
คา� ถามพฒั นากระบวนการคดิ แนวคำ� ตอบ
๑. นักเรียนจะนำาความรู้ไปใช้เพื่อแสดงถึงความรับผิดชอบต่อสุขภาพของส่วนรวม
ได้อย่างไร ๑. - ไมท่ ้งิ ขยะลงในแมน่ ้ําล�ำ คลองหรือบนถนน
๒. นกั เรยี นรสู้ กึ อยา่ งไรจากการมสี ว่ นรว่ มแสดงความรบั ผดิ ชอบตอ่ สขุ ภาพของสว่ นรวม - ใช้ถงุ ผา้ ใสข่ องแทนถุงพลาสตกิ
๓. ถ้าปญั หาภาวะโลกรอ้ นทวคี วามรุนแรงขึ้น นักเรียนจะมวี ิธีการปรับตวั ไดอ้ ย่างไร ๒. ภูมิใจท่ีเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาชุมชน
สง่ิ แวดลอ้ มกับสขุ ภาพ 155 ให้นา่ อยู่
๓. - ใชถ้ ุงผ้าแทนการใช้ถงุ พลาสติก
- ช่วยกันประหยดั และลดการใชพ้ ลังงาน
155 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เปา้ หมายการเรียนรู้ วยการเรยี น
มาตรฐานการเรียนรู้ ห ่น จุด
มาตรฐาน พ ๔.๑ นโรคติดต่อที่สำ�คัญในประเทศไทยรทู้ ี่
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค ตัวชีว้ ดั
และการสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพเพื่อสขุ ภาพ
• วิเคราะห์ผลกระทบที่เกิดจากการระบาดของโรคและเสนอแนวทางการป้องกันโรคติดต่อส�าคัญ
สมรรถนะส�ำ คัญของผเู้ รียน ทพี่ บในประเทศไทย (พ ๔.๑ ป.๖/๒)
๑. ความสามารถในการสื่อสาร ผงั ส�ระก�รเรียนรู้
๒. ความสามารถในการคดิ
๓. ความสามารถในการแก้ปัญหา ความหมายและผลกระทบ
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชีวิต จากการระบาดของโรคติดตอ่
๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
คณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์ โรคไข้เลือดออก โรคตดิ ต่อที่สำ�คัญ โรคไข้หวัดนก
ใฝ่เรียนรู้ ในประเทศไทย
ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายาม สาเหตุของโรค สาเหตุของโรค
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้ การติดตอ่
แหลง่ เพาะพนั ธ์ยุ ุงลาย การแสดงอาการของโรค
แนวทางการป้องกนั โรค
การตดิ ต่อ
อาการของโรค
แนวทางการปอ้ งกันโรค
ส�ระสำ�คัญ
การระบาดของโรคติดต่อท�าให้คนในประเทศเจ็บป่วยและอ่อนแอ รวมท้ังส่งผลกระทบและท�าให้เกิด
ปัญหาในระดับประเทศ เราจึงควรรู้จักวิธีป้องกันโรคติดต่อต่าง ๆ อย่างถูกต้อง เพ่ือป้องกันไม่ให้เป็นโรค
และควบคุมการแพรร่ ะบาดของโรค
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ประกายโครงงา
นกั เรยี นส�ำ รวจสมนุ ไพรไทยทส่ี ามารถน�ำ มาสกดั เพอ่ื ก�ำ จดั ลกู นาํ้ ยงุ ลายได้
โดยทดลองจากสมุนไพรในท้องถิ่นท่ีหาได้ง่ายหลาย ๆ ชนิด เม่ือได้ผลแล้ว
นำ�มาเผยแพร่ใหก้ ับเพื่อน ๆ ในโรงเรียน
สุดยอดคู่มือครู 156
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ประก�ยคว�มคดิ ตัวช้ีวดั
พ ๔.๑ ป.๖/๒
ภาระงาน/ชนิ้ งาน
แผนภาพความคิด สาเหตุ ผลกระทบ
ท่ีเกิดจากการระบาดของโรค และ
แนวทางป้องกันโรคตดิ ต่อ
Step 1 ขนั้ สงั เกต
รวบรวมข้อมูล
หากก�าลังมกี ารระบาดของโรคไขห้ วดั นก ๑. นกั เรยี นอา่ นสถานการณข์ า่ วโรคตดิ ตอ่
นักเรยี นจะปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ ดก็ ๆ ในภาพ เช่น โรคไข้หวัดนก โรคไข้เลือดออก
โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธ์ุใหม่ แล้ว
เป็นโรคไขห้ วัดนกไดอ้ ยา่ งไร รว่ มกนั สนทนาแลกเปลย่ี นประสบการณ์
โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี
๑. คว�มหม�ยและผลกระทบจ�กก�รระบ�ดของโรคตดิ ตอ่
• นักเรียนเคยป่วยเป็นโรคติดต่อ
โรคติดต่อ หมายถึง โรคที่เกิดจากเชื้อโรค ซึ่งเมื่อเกิดกับสัตว์หรือ ดงั กล่าวหรือไม่
บุคคลใดแล้ว สามารถถ่ายทอดไปสู่ผู้อื่นได้ เช่น โรคไข้หวัดนก โรคไข้เลือดออก
โรคไขห้ วัดใหญ่ (เคย/ไมเ่ คย)
• โรคตดิ ตอ่ ดงั กลา่ วเกดิ จากสาเหตใุ ด
โรคตดิ ต่อทีส่ �าคัญในประเทศไทย 157
และมีแนวทางป้องกันโรคติดต่อ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ อย่างไร
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ
ขอ้ ใดกล่าวถูกตอ้ งเกีย่ วกบั โรคติดต่อ
๑ ไมส่ ามารถป้องกันได้ - ไข้หวัดนก เกิดจากไวรัสจากนก
๒ ไม่สามารถแพรร่ ะบาดได้
๓ ไมเ่ กิดอนั ตรายตอ่ ร่างกาย ป้ อ ง กั น โ ด ย รั บ ป ร ะ ท า น เ นื้ อ สั ต ว์ ปี ก
๔ สามารถถา่ ยทอดไปสผู่ ู้อื่นได้
(เฉลย ๔ เพราะโรคติดตอ่ สามารถแพร่เช้ือ ทำ�ใหผ้ ูอ้ นื่ ติดโรคได)้ ท่ีปรงุ สุก
- โรคไข้เลือดออก เกิดจากไวรัส
จากยุงลาย ป้องกันโดยนอนกางมุ้ง
ไม่ใหย้ งุ กดั )
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เ กี่ ย ว กั บ โ ร ค ติ ด ต่ อ ที่ สำ � คั ญ ใ น
ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ( โ ร ค ไ ข้ ห วั ด น ก
โรคไข้เลือดออก) จากหนังสือเรียน
หรอื แหลง่ การเรยี นรทู้ ี่หลากหลาย
157 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ร่างกายและจิตใจอ่อนแอ เสียค่าใช้จ่ายในการรักษา
ep 2 ขัน้ คิดวิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์ผลกระทบ ผลกระทบ เ จ็ บ ป่ ว ย จ า ก ก า ร เ ป ็ น โ ร ค พยาบาล และเสียเวลาในการ
จากการระบาดของโรคติดต่อที่มีต่อ จ�กก�รระบ�ด ไม่สามารถท�ากิจกรรมในชีวิต ท�ากิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิต
ตนเอง ครอบครวั ชมุ ชน ประเทศชาติ ของโรคติดตอ่ ป ร ะ จ� า วั น ไ ด ้ ต า ม ป ก ต ิ ให้บรรลุเป้าหมาย
แล้วเขียนสรุปเป็นแผนภาพความคิด เกดิ ความเครยี ด และวติ กกงั วล
บนกระดาน ก า ร เ จ็ บ ป่ ว ย แ ล ะ ส้ิ น เ ป ลื อ ง ง บ ป ร ะ ม า ณ ข อ ง เ ป็ น ภ า ร ะ ใ ห ้ ค น ใ น
๔. นั ก เ รี ย น พิ จ า ร ณ า ส ถ า น ก า ร ณ์ เสียชีวิต จะท�าให้ ป ร ะ เ ท ศ ใ น ก า ร ดู แ ล รั ก ษ า ค ร อ บ ค รั ว ต ้ อ ง ดู แ ล
ประเทศขาดประชากร ผู้ป่วย และควบคุมการระบาด กระทบต่อเศรษฐกิจของ
การระบาดของโรคไขห้ วดั นก ดงั นี้ ในการพัฒนาประเทศ ของโรค ครอบครัวในการเสียค่า
เศรษฐกิจของประเทศ ใชจ้ า่ ยเพอื่ รกั ษาพยาบาล
พบผู้ป่วยไข้หวัดนกเพ่ิม ๒ ราย ไม่เติบโต เน่ืองจาก
รายแรกเป็นเด็กอายุ ๒ ขวบ เพศชาย โดย รฐั บาลตอ้ งใชจ้ า่ ยดแู ล
รายนม้ี ปี ระวตั อิ มุ้ ไกท่ ป่ี ว่ ยตายในชว่ ง ๗ วนั ผปู้ ่วยจากโรคตดิ ต่อ
กอ่ นปว่ ย และมอี าการปอดอกั เสบ ไดเ้ ขา้ รบั
การรกั ษาทโี่ รงพยาบาลประจ�ำ จงั หวดั แพทย์ ๒. โรคไขห้ วัดนก
ได้ให้ยาต้านไวรัสทามิฟลูทันที หลังการ
รกั ษาอาการดขี นึ้ และหายเปน็ ปกติ แพทยใ์ ห้ โรคไข้หวัดนก เป็นโรคท่ีเป็นปัญหาส�าคัญของประเทศ เพราะนอกจากส่ง
กลบั บา้ นได้ รายท่ี ๒ เป็นหญงิ อายุ ๒๗ ปี ผลกระทบตอ่ การเจบ็ ปว่ ยของประชาชนแลว้ ยงั สง่ ผลกระทบตอ่ เศรษฐกจิ และสงั คม
มปี ระวตั สิ มั ผสั ไกท่ ปี่ ว่ ยตาย โดยมอี าการไข้ ของประเทศอกี ดว้ ย
ไอ เหน่ือยหอบ ผลเอกซเรย์ไม่พบ
ปอดอักเสบ เข้ารับการรักษาท่ีโรงพยาบาล ๒.๑ สาเหตุของโรค
จนอาการทุเลาและหายเปน็ ปกติ
โรคไขห้ วดั นกเกดิ จากเชอ้ื ไวรสั นกอพยพยา้ ยถิ่นเปน็ แหล่ง
ท่ีมา : www.moph.go.th ท่ีมีลักษณะคล้ายเช้ือไวรัสที่ท�าให้เกิดโรค แพร่เชอ้ื โรคไข้หวดั นก
ไข้หวัดใหญ่ พบในสัตว์ปีก เช่น ไก่ เป็ด
จากน้ันนักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และ นก โดยเฉพาะนกที่มีการอพยพย้ายถิ่น
แสดงความคิดเห็น โดยตอบคำ�ถาม ซ่ึงจะไม่แสดงอาการของโรค แต่ในเป็ด
ดงั นี้ ไก่ ที่เลี้ยงในบ้านหรือในฟาร์มเมื่อติดเช้ือ
จะแสดงอาการของโรคและตาย
• โรคท่ีเกิดขึ้นสามารถแพร่เช้ือได้
หรือไม่ อย่างไร 158 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๖
(ได้ โดยการสมั ผัสอุจจาระ นํา้ มูก นา้ํ ตา หรอื
นํ้าลายของสัตว์ที่ป่วยเป็นโรค หรือสัมผัส ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ไกท่ ี่ปว่ ยตาย)
• โรคทเ่ี กดิ ขนึ้ มสี าเหตมุ าจากผปู้ ว่ ย โรคไขห้ วดั นกสง่ ผลกระทบต่อประเทศอย่างไร
ได้รับเชื้อจากสัตวช์ นิดใด ๑ ประชาชนขาดสารอาหาร (เฉลย ๓ เพราะโรคไข้หวัดนกทำ�ให้
(ไก)่
• โรคที่เกิดขึ้นส่งผลต่อผู้ป่วย ๒ สง่ ออกเนือ้ ววั ได้มากขึ้น ไก่ตายเป็นจำ�นวนมาก ส่งผลกระทบ
๓ สง่ ออกเนื้อไก่ได้นอ้ ยลง กบั การสง่ ออกไกไ่ ปขายตา่ งประเทศท�ำ ใหม้ ี
อยา่ งไร ๔ คนรับประทานเปด็ กันมากข้ึน ยอดขายลดลงเพราะผูบ้ ริโภคกลัวการติดโรค)
(ทำ�ให้มไี ข้ ไอ เหนอ่ื ยหอบและปอดอกั เสบ)
สุดยอดคู่มือครู 158
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
๒.๒ การติดต่อ ขัน้ คดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้
๑) ระหว่างสัตว์สู่สัตว์
๕. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ
กำรติดต่อระหว่ำงสัตว์สู่สัตว์ (สัตว์ปีก) ติดต่อโดยเชื้อไวรัสจะถูก แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับสาเหตุ
ขับถ่ำยออกมำทำงอุจจำระ และติดต่อไปยังสัตว์ตัวอื่นทำงระบบทำงเดินหำยใจ การตดิ ตอ่ และอาการของโรคไขห้ วดั นก
และระบบทำงเดินอำหำร แลว้ เขยี นสรปุ เป็นแผนภาพความคดิ
๒) ระหวา่ งสตั ว์สูค่ น ตวั อย่างแผนภาพความคดิ
กำรติดต่อระหว่ำงสัตว์สู่คน ติดต่อโดยกำรสัมผัสทั้งทำงตรงและ สาเหตุ : เช้ือไวรสั อาการ : หนาวสน่ั มไี ข้
ทำงอ้อม โดยกำรสมั ผัสอจุ จำระ น้ำ� มูก น�้ำตำ หรอื น�้ำลำยของสัตวท์ เ่ี ปน็ โรค แต่ยงั ไม่ ในสัตวป์ กี เชน่ ปวดศรี ษะ ปอดอกั เสบ
พบกำรตดิ ต่อระหว่ำงคนสคู่ น ไก่ เป็ด นก มลี ักษณะคล้ายโรค
ผู้ที่มีควำมเส่ียงจะติดโรคไข้หวัดนก คือ ผู้เลี้ยงไก่หรือสัตว์ปีก ไขห้ วัดใหญ่
ผู้ฆ่ำและผูข้ นส่งหรอื ขนยำ้ ยสตั วป์ ีก สตั วแพทย ์ รวมถึงเด็กทเ่ี ล่นคลกุ คลีกับสัตว์ปกี
โรคไขห้ วัดนก
ผ้ทู ่ีตอ้ งสมั ผัสสัตวป์ ีกมคี วามเสี่ยงตอ่ การตดิ โรคไข้หวดั นก การตดิ ตอ่ : การสมั ผสั
อจุ จาระ น้ํามูก นํา้ ตา
๒.๓ การแสดงอาการของโรค นาํ้ ลายของสตั ว์ปกี
๑) อาการของสตั ว์ท่ีเปน็ โรค ทีเ่ ปน็ โรค
เรมิ่ แสดงอำกำรปว่ ยภำยหลังจำกไดร้ ับเช้ือโรคเพยี งไม่กชี่ ่วั โมง และ
ประมำณ ๓ วัน จะมีอำกำรซึม ซูบผอม ไม่กินอำหำร ขนยุ่ง ปริมำณไข่น้อยลง ไอ
จำม หำยใจล�ำบำก หน้ำบวม หงอนและเหนียงบวมมีสีคล้�ำ มีอำกำรทำงประสำท
ทอ้ งเสยี อำจตำยกะทนั หนั โดยไม่แสดงอำกำร อตั รำตำยสงู ถึง ๑๐๐ เปอร์เซ็นต์
โรคติดตอ่ ท่สี ำ� คัญในประเทศไทย 159
159 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒) อาการของคนท่เี ป็นโรค
๖. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ ประมาณ ๑-๓ วัน หลงั จากไดร้ บั เช้อื โรค จะมีอาการทางระบบหายใจ
คือ เหน่ือย หอบ หายใจเร็ว มีไข้สูง หนาวส่ัน ปวดศีรษะ ปวดเม่ือยกล้ามเน้ือ
แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับแนวทาง ออ่ นเพลีย มนี า้� มูก ไอ จาม เจบ็ คอ บางคร้ังมีตาแดง ผทู้ ่มี ีอาการแทรกซอ้ นรุนแรง
การป้องกันโรคไข้หวัดนก โดยตอบ จะมีอาการปอดบวมและระบบหายใจล้มเหลวถึงข้ันเสียชีวิตได้ โดยเฉพาะในเด็ก
คำ�ถาม ดงั นี้ และผู้สูงอายุ
• นั ก เ รี ย น เ ค ย รั บ ป ร ะ ท า น
เนื้อสัตวป์ ีกท่ีสกุ ๆ ดบิ ๆ หรือไม่ ๒.๔ แนวทางการป้องกันโรค
(เคย/ไมเ่ คย) ๑) ปรุงอาหารให้สุกก่อนรับประทาน โดยเฉพาะอาหารประเภทเน้ือ
• นักเรียนมีการป้องกันตนเอง หรือไขข่ องสัตว์ปีก เช่น เปด็ ไก่
๒) ไม่สัมผัสสัตวป์ ีกทมี่ อี าการป่วยหรือตาย
จากโรคไขห้ วัดนกอยา่ งไร ๓) ไม่ใช้มือเปล่าสัมผัสสัตว์ปีก หากมีความจ�าเป็นต้องสวมถุงมือ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่สัมผัสสัตว์ปีก ใช้ผา้ ปดิ ปากและปิดจมูก ล้างมอื ดว้ ยสบู่และน�า้ สะอาดทกุ ครงั้
๔) ส�าหรับสัตว์ปีกท่ีป่วยตาย ควรขุดหลุมฝังลึกอย่างน้อย ๑ เมตร
รบั ประทานสตั ว์ปกี ทีป่ รงุ สุก) กอ่ นกลบดินใชค้ ลอรีนหรือปูนขาวโรยในหลมุ จากนนั้ กลบดินให้แนน่
• สัตว์ปีกที่ป่วยตายให้เผาหรือฝัง ๕) หากเคยสัมผัสสัตว์ปีก และมีอาการป่วย เช่น มีไข้สูง หนาวสั่น
ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามร่างกาย อ่อนเพลีย เจ็บคอ ตาแดง ควรรีบ
โดยขุดหลุมลึกอย่างน้อยก่ีเมตร ไปพบแพทย์
(๑ เมตร) ๖) หากมีสัตว์ปีกตายจ�านวนมากผิดปกติ ต้องรีบแจ้งปศุสัตว์จังหวัด
• ก่อนทำ�การฝังหรือกลบดิน หรือสา� นักงานสาธารณสขุ จังหวัดใหท้ ราบ
ให้ราดอะไรก่อนทำ�การฝังสัตว์ปีก ๗) ดูแลสุขภาพร่างกายของตนเองให้แข็งแรงอยู่เสมอด้วยการ
(คลอรนี หรือปนู ขาว) ออกก�าลังกาย รับประทานอาหารท่ีมีประโยชน์ เพื่อสร้างภูมิต้านทานโรคให้แก่
๗. นักเรียนร่วมกันสรุปเกี่ยวกับแนวทาง ร่างกาย
การป้องกันโรคไข้หวัดนก โดยเขียน
ในแบบแผนภาพความคิด
ตวั อย่างแผนภาพความคิด
ไม่สัมผสั สัตวบาล (อ่านว่า สัด-ตะ-วะ-บาน) คือ ผู้ท่ีท�าหน้าที่ปรับปรุงพันธุ์สัตว์
สัตวป์ ีกทีป่ ่วย คดิ สตู รอาหารสตั ว ์ ดแู ลฟารม์ สตั วใ์ หถ้ กู สขุ ลกั ษณะ เพอ่ื ปอ้ งกนั ไมใ่ หส้ ตั วเ์ ปน็ โรค
รักษาร่างกาย รบั ประทานเนอ้ื 160 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๖
ใหแ้ ขง็ แรง สตั วป์ ีกและไข่
อย่เู สมอ
ทป่ี รุงสกุ
แนวทาง
การปอ้ งกัน
โรคไข้หวัดนก
เมอ่ื ไม่สบาย ขดุ หลมุ ฝังซาก
หรอื สงสยั สัตว์ปีกทีต่ าย
อาการควรรบี ไป อยา่ งถกู วิธี
พบแพทย์
สุดยอดคู่มือครู 160
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
๓. โรคไข้เลอื ดออก น ep 2asean
นักเรียนหรือบคุ คลในครอบครัวเคยเปน็ โรคไข้เลือดออกหรอื ไม่ St ข้ันคิดวิเคราะห์
โรคไข้เลือดออก เป็นโรคติดต่อโรคหนึ่งที่เป็นปัญหาส�าคัญของประเทศ และสรปุ ความรู้
ซง่ึ พบในเดก็ เปน็ สว่ นใหญ่ โดยเฉพาะในเดก็ อายุต�่ากวา่ ๑๕ ปี
๘. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
๓.๑ สาเหตขุ องโรค ความคิดเห็นเกี่ยวกับสาเหตุของโรค
โรคไข้เลือดออกท่ีพบใน แหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย การติดต่อ
ประเทศไทยเกิดจากเชื้อไวรัสเดงกี และอาการของโรค โดยตอบคำ�ถาม
(Dengue Virus) ท่ีมียุงลายเป็น ดังน้ี
พาหะน�าโรค มักพบการระบาดของโรค
ในช่วงฤดูฝน เนื่องจากการเปล่ียนแปลง • โรคไขเ้ ลอื ดออกเกดิ ขน้ึ ไดอ้ ยา่ งไร
ของสภาพอากาศในภาวะโลกรอ้ น ส่งผล (เกิดจากไวรัสเดงกีที่มียุงลายเป็นพาหะ
ให้วงจรชีวิตของยุงลายเปล่ียนไป คือ ยุงลายเป็นพาหะน�าโรคไขเ้ ลือดออก นำ�โรค)
มีชวี ติ ทย่ี าวนานขนึ้ วางไขไ่ ด้มากขึ้น จงึ มีการระบาดตลอดทั้งปี
๓.๒ แหลง่ เพาะพนั ธุ์ยุงลาย • บริเวณใดเป็นแหล่งเพาะพันธ์ุ
ยงุ ลายจะวางไขต่ ามภาชนะทม่ี นี า้� นง่ิ และใส แหลง่ เพาะพนั ธย์ุ งุ ลายทสี่ า� คญั ยุงลาย
เช่น โอ่งน้�าที่ไม่มีฝาปิด จานรองขาตู้กับข้าวหรือขาโต๊ะ จานรองกระถางต้นไม้
น�้าในแจกัน บอ่ ซเี มนต์ในหอ้ งน�้า (ตัวอย่างคำ�ตอบ โอ่งนํ้าท่ีไม่มีฝาปิด
จานรองขาตกู้ บั ขา้ วนา้ํ ในแจกนั หรอื บรเิ วณ
ที่มีน้ําขังอืน่ ๆ)
แหล่งเพาะพนั ธุ์ยุงลาย
โรคตดิ ตอ่ ที่สา� คัญในประเทศไทย 161
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุด ประกายโครงงา
นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มร่วมกันออกแบบและเขียนป้ายรณรงค์ โรคไขเ้ ลือดออก
การทำ�ลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายเพ่ือป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชน แล้ว 161 สุดยอดคู่มือครู
ออกมานำ�เสนอผลงานหนา้ ชัน้ เรยี น และชว่ ยกนั น�ำ ผลงานไปตดิ ในสถานท่ีต่าง ๆ
ของชุมชน
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขน้ั คดิ วิเคราะห์
St
และสรุปความรู้ ๓.๓ การตดิ ต่อ
๙. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับ ยุงลายมักออกหากินเวลากลางวัน โดยจะไปกัดผู้ป่วยโรคไข้เลือดออก
สาเหตุ การติดต่อ และอาการของโรค จากน้ันเชอ้ื ไวรัสจะฟักตัวอยใู่ นยงุ ประมาณ ๘-๑๒ วัน ซึ่งเม่อื ไปกัดคนอ่ืนกจ็ ะปล่อย
ไข้เลือดออก โดยสรุปเป็นแผนภาพ เชือ้ ไวรัสไปยังผถู้ ูกกดั และเมือ่ เข้าไปสูร่ ่างกายของคนประมาณ ๕-๘ วัน กจ็ ะแสดง
ความคิด อาการของโรคออกมา
ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด ๓.๔ อาการของโรค
อาการ : มีไข้สูง สาเหตุ : เชื้อไวรสั เรม่ิ จากมีไขข้ ึ้นสงู ตดิ ต่อกนั ๓-๔ วนั หายใจหอบ บางรายมีจดุ แดงหรอื
มจี ดุ แดงข้ึนตาม ผน่ื ขนึ้ ตามแขน ขา และลา� ตวั หรอื มรี อยชา้� ตามผวิ หนงั เนอ่ื งจากมเี ลอื ดออกใตผ้ วิ หนงั
รา่ งกาย ปวดศีรษะ เดงกจี ากยุงลาย
อาเจียน ที่เปน็ พาหะนำ�โรค บางคนอาจอาเจยี นหรอื ถา่ ยอจุ จาระเปน็ สดี า� เนอ่ื งจากมเี ลอื ดออกในระบบทางเดนิ อาหาร
สา� หรับผูท้ ่มี ีอาการรนุ แรงอาจช็อกและเสียชวี ิตได ้ หากไมไ่ ดร้ ับการรกั ษาทันท่วงที
โรคไข้เลือดออก ๓.๕ แนวทางการป้องกันโรค
๑) ก�าจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย เพื่อตัดวงจรโรคไข้เลือดออกโดยใช้
มาตรการ ๕ ป ดงั นี้
การติดตอ่ : ๑. ปิด คือ ปิดฝาภาชนะท่ีมี ปดิ ฝาโอ่งนา�้ ให้มิดชิด
เกดิ จากโดนยุงลายทีม่ ีเชอ้ื น้�าขังให้มิดชิด เช่น โอ่งน้�า ถังหรือ เทนา้� ในจานรองกระถางตน้ ไมอ้ ยู่เสมอ
ไข้เลือดออกกดั บ่อซเี มนต์ในห้องน�้า
๑๐. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง ๒. เปลี่ยน คือ เปล่ียนน้�าใน
ความคิดเห็นเกี่ยวกับมาตรการ ๕ ป ภาชนะที่มีน้�าขังอยู่เสมอเพื่อป้องกัน
ของกรมควบคุมโรค กระทรวง ยุงลายมาวางไข่ เช่น แจกันดอกไม้
สาธารณสุขที่ป้องกันโรคไข้เลือดออก และเทนา้� ในจานรองกระถางตน้ ไมอ้ ยเู่ สมอ
โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี
162 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๖
• ป ปดิ คอื ตอ้ งท�ำ อย่างไร
(ปิดฝาภาชนะท่ีมนี ํ้าขังใหม้ ิดชดิ ) เสริมความรู้ ครูควรสอน
• ป เปลี่ยน คือ ต้องทำ�อย่างไร
การดูแลผู้ป่วยโรคไข้เลอื ดออก
(เปลี่ยนน้ําในภาชนะท่ีมีน้ําขัง เช่น • ระยะไข้สูง ใหย้ าลดไข้ (พาราเซตามอล) รว่ มกบั การเชด็ ตัว
แจกันดอกไม)้ • ผู้ปว่ ยอาจเสยี น้าํ ควรใหด้ ่ืมผงน้าํ ตาลเกลอื แร่
• ป ปล่อย คือ ต้องทำ�อย่างไร • ดูแลอาการอย่างใกล้ชดิ ปอ้ งกันภาวะชอ็ ก
(ปล่อยปลาให้กินลูกน้ํา เช่น ในบ่อนํ้า • พบแพทยต์ ามนัด เพ่อื ตรวจเช็กเกลด็ เลือดและความเขม้ ขน้ ของเลือด
อ่างนา้ํ )
• ป ปรับ คือ ต้องทำ�อย่างไร
(ทำ�ใหบ้ ้านสว่าง ไมร่ กทบึ )
• ป ปฏิบัติ คือ ต้องทำ�อย่างไร
(กำ�จัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายทุก ๗ วัน
เพ่อื ตัดวงจรชวี ิตของยงุ ลาย)
สุดยอดคู่มือครู 162
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Step 2asean
๓. ปล่อย คือ ปล่อยปลากิน ปล่อยปลากนิ ลกู นา้� ในอ่างบัว ข้ันคิดวเิ คราะห์
ลูกน�้า เช่น ปลาสอด ปลาหางนกยูง และสรปุ ความรู้
ในแหล่งน�้า เพ่ือให้ปลากินลูกน้�าของ
ยุงลายในภาชนะที่ไม่สามารถปิดฝาได้ ๑๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ
เชน่ อ่างบัว บ่อนา้� แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับแนวทาง
การป้องกันโรคไข้เลือดออก โดยตอบ
คำ�ถาม ดังนี้
๔. ปรับ คือ ปรับส่ิงแวดล้อม จัดส่งิ แวดล้อมรอบบา้ นใหส้ วา่ ง ไม่รกทึบ • นักเรียนมีแนวทางป้องกันโรค
ภายในบ้านเรือน โรงเรียน และชุมชน ไขเ้ ลอื ดออกอยา่ งไรบ้าง
ไม่ให้เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย เช่น
เปดิ หนา้ ตา่ งบา้ นใหส้ วา่ ง ตดั ตน้ ไมร้ กทบึ (ตัวอย่างคำ�ตอบ ระวังไม่ให้ยุงลายกัด
ออก ถมหรือกลบบ่อหลุมไมใ่ หม้ ีนา้� ขัง อยู่บริเวณทสี่ ว่าง ไมอ่ บั ชนื้ )
๕. ปฏิบัติ คือ ปฏิบัติการก�าจัด • นกั เรยี นจะก�ำ จดั ลกู นาํ้ ของยงุ ลาย
แหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายทุก ๆ ๗ วัน ไดอ้ ย่างไร
เพือ่ ตัดวงจรชวี ติ ของยุงลาย
(ตวั อย่างค�ำ ตอบ ใส่ทรายเคม)ี
ใสท่ รายเคมีเพอ่ื ท�าลายแหลง่ เพาะพนั ธุ์ ๑๒. นักเรียนร่วมกันสรุปเก่ียวกับแนวทาง
ยุงลายในภาชนะบรรจุนา้� ใช้
การป้องกันโรคไข้เลือดออก โดยเขียน
๒) ใส่ทรายเคมีหรือเกลือในภาชนะท่ีมีน�้าขัง เช่น ที่รองขาตู้กับข้าว เป็นแผนภาพความคิด
แจกนั ดอกไม ้ เพ่อื ก�าจัดลกู นา�้ ยงุ ลาย และฉีดพน่ หมอกควันเพ่ือกา� จัดยุงลายในบ้าน ตัวอย่างแผนภาพความคิด
โรงเรยี น และชมุ ชนเป็นประจา�
ปดิ ภาชนะ
เปลย่ี น น้าํ ในภาชนะ
ปลอ่ ย ปลากินลูกน้ํา
ปรับ สิง่ แวดล้อม
ปฏบิ ตั ิ กำ�จัดแหล่งเพาะพันธุ์
ยุงลายทกุ ๗ วัน
ทรายเคมสี า� หรับกา� จดั ลูกน้า� ยุงลาย ฉีดพน่ หมอกควนั กา� จัดยุงลาย มาตรการ ๕ ป ใส่ทรายเคมี
ในภาชนะท่ีมีน้ําขงั
โรคติดตอ่ ทสี่ �าคญั ในประเทศไทย 163 แนวทาง
การป้องกัน
เสริมความรู้ ครูควรสอน โรคไข้เลอื ดออก
ยุงลายจะวางไข่ได้ประมาณคร้ังละ ๕๐-๑๕๐ ฟอง ระยะลูกนํ้าจะใช้เวลา ท�ำ ลายภาชนะ นอนกางมงุ้
ประมาณ ๖-๘ วัน และกลายเปน็ ตัวโม่ง ๑-๒ วัน กอ่ นจะลอกคราบกลายเปน็ ยุง ทมี่ ีนํา้ ขัง ไมใ่ ห้ยงุ กดั
การทำ�ลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายทุก ๗ วัน จึงช่วยตัดวงจรชีวิตและ
การแพร่พนั ธ์ุของยุงลาย
163 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ขัน้ ปฏิบัติ
St แหลละังสกราปุรปควฏาิบมตั ริู้
๓) ระวงั ไมใ่ หถ้ กู ยงุ ลายกดั ดว้ ยการนอนกางมงุ้ หรอื อยใู่ นหอ้ งทม่ี มี งุ้ ลวด
๑๓. นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มศึกษา และอยูใ่ นบรเิ วณทส่ี ว่าง ไมอ่ บั ชน้ื
โรคตดิ ตอ่ ทส่ี นใจ ๑ โรค จากนน้ั เขยี น ๔) ทา� ลายภาชนะทีม่ นี า้� ขัง เชน่ กระปอ๋ งเปลา่ ยางรถยนต ์ และถมพ้นื ท่ี
สาเหตุ ผลกระทบ และแนวทางการ เปน็ หลมุ บ่อ เพอื่ ป้องกันไม่ให้นา้� ขงั
ปอ้ งกันโรคลงในแผนภาพความคดิ
ตัวอย่างแผนภาพความคดิ
ไม่กางมุ้ง เล่นบริเวณทมี่ ดื ผลกระทบจากการเปน็ โรค
เวลานอน รกทบึ ต่อตนเอง
เจ็บปว่ ย ท�ำ กิจกรรมต่าง ๆ
สาเหตุ โรค ได้ไมป่ กติ
ไขเ้ ลอื ดออก ตอ้ งหยดุ เรยี น
ต่อประเทศ
มีแหล่งนา้ํ ขงั สนิ้ เปลืองงบประมาณในการ การรณรงคเ์ พ่อื ให้เหน็ ความส�าคัญของการกา� จดั ลูกน้า� ยงุ ลายและอนั ตรายของโรคไขเ้ ลือดออก
ในบรเิ วณบ้าน ดแู ลรกั ษาผปู้ ่วย
เป็นแหล่งเพาะพนั ธ์ุ ต่อโลก การระบาดของโรคติดต่อ ส่งผลกระทบต่อประชาชนและประเทศชาต ิ
เกดิ ความหวาดวิตกไป
ยุงลาย ท่วั โลก ส้นิ เปลืองงบประมาณ
การคดิ ค้นยาป้องกันรกั ษาโรค
แนวทางการป้องกนั โรค ทงั้ ในดา้ นสขุ ภาพ เศรษฐกจิ และสงั คม ทกุ คนจงึ ตอ้ งชว่ ยกนั ปอ้ งกนั การระบาดของโรค
- ท�ำ ลายแหล่งเพาะพนั ธุ์ยงุ ลาย โดยเร่มิ ต้ังแต่ทบ่ี า้ นของตนเอง
- กางมงุ้ เวลานอน
- จดั สภาพแวดล้อมรอบบา้ น กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ
ใหป้ ลอดโปร่ง http://www.ddc.moph.go.th
๑๔. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น
ความรรู้ ว่ มกนั ดังน้ี องค์การอนามัยโลก เป็นหน่วยงานระหว่างประเทศที่ดูแลประสานงาน
• โรคติดต่อเป็นโรคระบาดที่ ด้านสาธารณสุข อ�านวยความช่วยเหลือแก่ประเทศต่าง ๆ จัดให้บริการด้าน
สามารถถา่ ยทอดไปสผู่ อู้ น่ื ได้ จงึ ควรรู้ สุขภาพอนามัยแก่ประเทศต่าง ๆ ท่ัวโลก ส่งเสริมและประสานงานด้านการวิจัย
วธิ กี ารดูแลสขุ ภาพของตนเอง ทางวทิ ยาศาสตรร์ ะหวา่ งชาตเิ กยี่ วกบั ปญั หาสขุ ภาพตา่ ง ๆ ทา� หนา้ ทแ่ี กป้ ญั หาโรค
ที่ยังไม่สามารถรักษาได้
164 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๖
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ขอ้ ใดเปน็ การปอ้ งกนั โรคไขเ้ ลอื ดออกทง่ี า่ ยทสี่ ดุ
๑ นอนกางมุ้ง
๒ ไปพบแพทย์ทุกปี (เฉลย ๑ เพราะการนอนกางมุ้งช่วยป้องกัน
๓ ฉดี วคั ซีนป้องกันโรค ไม่ให้ยงุ ลายซ่งึ เป็นพาหะนำ�โรคกดั และเป็นวธิ ี
๔ รบั ประทานอาหารครบ ๕ หมู่ ทป่ี ฏบิ ตั ิไดง้ า่ ย ไม่ยงุ่ ยาก)
สุดยอดคู่มือครู 164
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 4asean
St
สนุกกับคาำ ศพั ท์ ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ
mosquito (มะสคี' โท) ยุง
virus (ไวเริส) เชื้อไวรัส ๑๕. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ
แผนภาพความคดิ สาเหตุ ผลกระทบ
และแนวทางการป้องกันโรคติดต่อ
กลมุ่ ของตนเองหน้าชั้นเรยี น
กจิ กรรมพัฒนาการอา่ น
นักเรยี นอา่ นค�าศัพทแ์ ละความหมายของคา� ศพั ท์ตอ่ ไปน้ี
คาำ ศพั ท ์ คำาอ่าน ความหมาย
บุคลากร บกุ -คะ-ลา-กอน ผปู้ ฏิบตั ิงานตามหน้าทข่ี องแตล่ ะหน่วยงาน
วงจรชวี ติ วง-จอน-ชี-วิด ลักษณะของชีวิตที่มีพัฒนาการเป็นขั้น ๆ
ไปตามล�าดับและในท่ีสุดก็จะเวียนมาบรรจบ
ณ จุดเริ่มต้นใหม่แล้วเวยี นซ�้าต่อไปอกี
อพยพ อบ-พะ-ยบ ย้ายครอบครัวจากถ่ินหน่ึงไปอยู่อีกถ่ินหนึ่ง
ยกพวกย้ายจากถ่ินเดมิ ไป
โรคติดตอ่ ที่สา� คญั ในประเทศไทย 165
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ขอ้ ใดเปน็ ผลกระทบที่เกิดจากไขเ้ ลอื ดออก
๑ สขุ ภาพจิตดขี ึ้น (เฉลย ๔ เพราะผู้ป่วยโรคไข้เลือดออก
๒ ขาดแคลนน้าํ ด่มื ทสี่ ะอาด จะมีไข้สูง ปวดศีรษะ ทำ�ให้ไม่สามารถไป
๓ จ�ำ นวนยงุ ลายมีเพมิ่ มากขึ้น โรงเรียนได)้
๔ รา่ งกายอ่อนแอไปโรงเรยี นไม่ได้
165 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St5ep ข้ันประเมนิ เพอ่ื เพิม่ คณุ คา่
บรกิ ารสังคม
และจิตสาธารณะ ผังสรุปส�ระส�ำ คัญ
๑๖. นักเรียนนำ�แผนภาพความคิดท่ีได้ ความหมายและผลกระทบจากการระบาดของโรคตดิ ตอ่
จัดทำ�ไปติดตามสถานที่ท่ีเป็นแหล่ง
ชุมนุมของโรงเรียนและชุมชน เพ่ือ ท�าให้ร่างกายอ่อนแอ ไม่สามารถท�ากิจกรรมได้ตามปกติ เสียค่าใช้จ่ายในการ
เผยแพร่ข้อมูลให้กับเพ่ือนนักเรียน รกั ษาพยาบาล เปน็ ภาระใหก้ ับครอบครวั สน้ิ เปลืองงบประมาณของประเทศชาต ิ
และคนในชุมชน
โรคไขห้ วัดนก
เกดิ จากเชอื้ ไวรสั ในสตั วป์ กี ตดิ ตอ่ จากสตั วส์ สู่ ตั ว ์ และจากสตั วส์ คู่ น การปอ้ งกนั โรค
ทา� ไดโ้ ดยรบั ประทานเนอ้ื หรอื ไขข่ องสตั วป์ กี ทปี่ รงุ สกุ ไมส่ มั ผสั สตั วป์ กี ทป่ี ว่ ยหรอื ตาย
หากมีสัตว์ปีกป่วยตายควรขุดหลุมฝัง โดยโรยคลอรีนหรือปูนขาวก่อนกลบดิน
และหากมอี าการผดิ ปกต ิ ไมส่ บายหลงั จากสมั ผสั สตั วป์ กี ควรรบี ไปพบแพทย ์
โรคตดิ ตอ่ ที่สำ�คญั
ในประเทศไทย
โรคไข้เลือดออก
เกดิ จากเชอ้ื ไวรสั เดงกมี ยี งุ ลายเปน็ พาหะนา� โรค ผปู้ ว่ ยจะมไี ขส้ งู ตดิ ตอ่ กนั มจี ดุ แดง
ขนึ้ ตามรา่ งกาย การปอ้ งกนั โรคทา� ไดโ้ ดยพยายามไมใ่ หถ้ กู ยงุ กดั และกา� จดั แหลง่ เพาะพนั ธ์ุ
ยงุ ลายในบา้ น โรงเรยี น และในชมุ ชนอยเู่ สมอ
166 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 166
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ตัวชี้วัด
กจิ กรรมการเรียนรู้ พ ๔.๑ ป.๖/๒
๑. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันหาข่าวเกี่ยวกับการระบาดของโรคที่ส�าคัญจากสื่อต่าง ๆ
กลมุ่ ละ ๑ โรค จากนน้ั วเิ คราะหส์ าเหตุ ผลกระทบ และแนวทางป้องกัน บันทกึ ข้อมูล
เป็นแผนภาพความคิด แล้วออกมาน�าเสนอผลงานหน้าชนั้ เรยี นทีละกลมุ่
สาเหตุ โรค ผลกระทบจากการเปน็ โรค
แนวทางปอ้ งกัน
ต่อตนเอง
ต่อครอบครวั
ต่อประเทศ
๒. นกั เรียนจบั คสู่ �ารวจและก�าจัดแหลง่ เพาะพนั ธ์ุยุงลายในโรงเรยี น จากนั้นใหแ้ ต่ละคู่ แนวค�ำตอบ
ออกมาเลา่ ประสบการณ์การท�างานให้เพ่ือน ๆ ฟัง
๓. นักเรียนร่วมกันเสนอความคิดเห็นเกี่ยวกับแนวทางการป้องกันโรคไข้หวัดนก ๑. ศึกษาแนวทางป้องกันตนเองไม่ให้ติดโรค
และการก�าจัดหนูโดยวิธีธรรมชาติในชุมชนของตนเอง แล้วร่วมกันสรุปข้อมูล ทก่ี ำ�ลังมกี ารแพรร่ ะบาด
บนกระดาน
๔. นักเรียนร่วมกันจัดป้ายนิเทศการป้องกันโรคไข้หวัดนกและโรคไข้เลือดออก ๒. รู้สึกหวาดกลัว และต้องกระตือรือร้น
ในโรงเรียน และจัดกิจกรรมรณรงค์การก�าจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายในโรงเรียน ให้คนในชุมชนหรือโรงเรียนหาทางป้องกัน
และชมุ ชนรว่ มกับนักเรยี นในโรงเรยี นและคนในชมุ ชน แก้ไข
คาำ ถามพฒั นากระบวนการคดิ ๓. ช่วยจัดกิจกรรมรณรงค์ให้ความรู้
๑. นักเรียนจะปฏบิ ตั ติ นอยา่ งไรเมอ่ื ทราบข่าวการแพรร่ ะบาดของโรคตดิ ตอ่ แก่นักเรียนในโรงเรียนและคนในชุมชน
๒. นักเรียนรู้สึกอย่างไรเม่ือในชุมชนหรือโรงเรียนของตนเองมีการแพร่ระบาด ให้มีความเข้าใจในโรคไข้หวัดนกและ
ของโรคติดต่อ โรคไขเ้ ลอื ดออกเพอื่ จะไดป้ อ้ งกนั อยา่ งถกู วธิ ี
๓. นักเรียนจะน�าความรู้ท่ีได้จากการเรียนในหน่วยการเรียนรู้น้ีไปปรับใช้ใน
ชีวติ ประจา� วนั อย่างไร
โรคตดิ ต่อทส่ี �าคัญในประเทศไทย 167
167 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เป้าหมายการเรียนรู้ ห ่นวยการเรยี น
มาตรฐานการเรียนรู้ รทู้ ่ี
มาตรฐาน พ ๕.๑
ป้ อ ง กั น แ ล ะ ห ลี ก เ ลี่ ย ง ปั จ จั ย เ ส่ี ย ง
พฤติกรรมเส่ียงต่อสุขภาพ อุบัติเหตุ
การใช้ยา สารเสพติด และความรุนแรง
สมรรถนะสำ�คญั ของผ้เู รยี น ภัยธรรมชาติ
๑. ความสามารถในการสือ่ สาร
๒. ความสามารถในการคิด ตวั ชี้วดั
๓. ความสามารถในการแกป้ ญั หา
๔. ความสามารถในการใช้ทกั ษะชวี ิต ๑. วิเคราะห์ผลกระทบจากความรนุ แรงของภัยธรรมชาติทม่ี ตี ่อร่างกาย จติ ใจ และสงั คม (พ ๕.๑ ป.๖/๑)
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี ๒. ระบุวธิ ปี ฏบิ ตั ติ นเพื่อความปลอดภยั จากธรรมชาติ (พ ๕.๑ ป.๖/๒)
คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์ ผังสาระการเรยี นรู้
ใฝ่เรียนรู้
ตัวช้ีวัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายาม อุทกภัย วาตภัย
ในการเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้
ภัยธรรมชาติ
สึนามิ แผ่นดินไหว
สาระสำาคัญ
ภัยธรรมชาติ เป็นสิ่งที่ไม่สามารถควบคุมได้ ความรุนแรงของภัยธรรมชาติจะส่งผลกระทบ
ต่อร่างกาย จิตใจ และสังคมโดยรวม เราจึงควรรู้จักเรียนรู้วิธีการปฏิบัติตนที่ถูกต้องในการเตรียมตัวรับมือ
ภัยธรรมชาติ และการปฏบิ ัติตนเพือ่ ความปลอดภยั ขณะเกิดภัยธรรมชาติ
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
นักเรียนศึกษาคน้ ควา้ และหาข่าวเกยี่ วกับภัยธรรมชาติคนละ ๑ ขา่ ว พร้อม
เสนอวิธีปฏิบัติตนเพ่ือความปลอดภัยในการเตรียมตัวรับมือกับภัยธรรมชาติ
และการปฏบิ ตั ติ นขณะเกิดภัยธรรมชาติ โดยนำ�เสนอหน้าชัน้ เรียน
สุดยอดคู่มือครู 168
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ประกายความคดิ ตวั ชีว้ ัด
พ ๕.๑ ป.๖/๑
พ ๕.๑ ป.๖/๒
ภาระงาน/ชิน้ งาน
แผนภาพความคิด สาเหตุ ผลกระทบ
และการปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัย
เมอ่ื เกดิ ภยั ธรรมชาติ
Step 1 ขน้ั สังเกต
รวบรวมขอ้ มูล
หลงั จากนํ้าทว่ ม ๑. นักเรียนสังเกตภาพความเสียหายจาก
เกิดผลกระทบอะไรบ้าง ความรุนแรงของภัยธรรมชาติ และ
ร่วมกนั สนทนา โดยตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี
๑. ลักษณะของภยั ธรรมชาติ
• นกั เรยี นคดิ วา่ สถานการณใ์ นภาพ
นกั เรยี นคดิ ว่าภัยธรรมชาตสิ ง่ ผลกระทบตอ่ ร่างกาย จิตใจ และสังคมอยา่ งไรบา้ ง เกดิ จากสาเหตุใดบา้ ง
ภัยธรรมชาติ หมายถงึ อนั ตรายทเ่ี กดิ ขึน้ โดยไม่ทนั ตั้งตัวจากการเปลย่ี นแปลง
(ตวั อย่างคำ�ตอบ นํ้าท่วม แผ่นดนิ ไหว)
ของธรรมชาติ ซง่ึ มคี วามร้ายแรงทส่ี ามารถส่งผลเสียตอ่ ชวี ติ และทรพั ย์สิน • นกั เรยี นคดิ วา่ สาเหตขุ องการเกดิ
ภัยธรรมชาติ 169 ภัยธรรมชาติเกิดจากสาเหตุใดบ้าง
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเกดิ จากการเปลยี่ นแปลง
ของธรรมชาติ)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกย่ี วกบั ภยั ธรรมชาติ (อทุ กภยั วาตภยั
แผ่นดนิ ไหว สึนาม)ิ จากหนังสือเรยี น
หรือแหล่งการเรียนรู้ท่หี ลากหลาย
169 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้ันคดิ วเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๑.๑ อทุ กภยั
อทุ กภัย คือ ภัยทเี่ กิดขนึ้ จากน้�า เชน่ น�้าท่วม นา้� ป่าไหลหลาก
๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
ความคิดเห็นเก่ียวกับการเกิดอุทกภัย ๑) สาเหตุของการเกิดอุทกภัย
และการปฏิบัติตนเพอ่ื ความปลอดภยั
จากอทุ กภยั โดยตอบคำ�ถาม ดังนี้ น้า� ป่าไหลหลาก สาเหตุ เกดิ ฝนตกหนกั ตอ่ เนือ่ งเปน็ เวลานาน
• อทุ กภยั คอื อะไร อุทกภยั
(ภัยท่ีเกดิ ข้ึนจากนํ้า เชน่ นํ้าทว่ ม)
• อุทกภัยเกิดจากสาเหตุอะไร เกิดจากเข่อื นพังหรอื นา้� ในแม่น้�าล�าคลองลน้ ตลิ่ง
๒) การปฏิบตั ิตนเพ่อื ความปลอดภยั จากอทุ กภัย
ไดบ้ า้ ง การเตรียมพรอ้ ม
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เกิดจากฝนตกหนัก ๑. ติดตามสภาพอากาศและค�าเตือนจากกรมอุตุนิยมวิทยาอยู่เสมอ เพื่อให้ทราบ
ความเปล่ียนแปลงของสภาพดินฟ้าอากาศ และเตรียมพร้อมในการรับมือกับสถานการณ์
ต่อเนือ่ งเปน็ เวลานาน นํ้าป่าไหลหลาก) ฉุกเฉนิ
• ผลที่เกิดจากอุทกภัยเป็นอย่างไร ๒. เช่ือฟังค�าเตือนของกรมอุตุนิยมวิทยา หรือประกาศเตือนภัยน้�าท่วมของทาง
ราชการ และปฏิบัตติ ามคา� แนะน�าอย่างเครง่ ครดั
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่มีที่อยู่อาศัย ๓. เตรียมกระสอบทรายเพ่ือท�าคันกั้นน้�า และอพยพไปอยู่ในอาคารที่มีความสูง
และมีความแข็งแรง
เกิดการเจบ็ ปว่ ย และสญู เสยี ชีวิต) ๔. จัดเตรยี มเชื้อเพลงิ อาหารแหง้ และนา�้ ดืม่ ส�ารองไวใ้ ช้
• เพราะเหตใุ ด เราจงึ ไม่ควรเล่นนาํ้ ๕. เตรียมอุปกรณ์ เครือ่ งใช้ เพื่อรับมอื กับการเกดิ อุทกภัยอยเู่ สมอ
ขณะเกิดอุทกภัย เม่ือเกิดอุทกภยั
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เพราะอาจติดเช้ือโรค- ๑. หากน�้าไหลเข้าท่วมภายในบ้าน ต้องรีบตัดสะพานไฟ เพ่ือป้องกัน
กระแสไฟฟ้าร่ัว
ระบาดและจมน้าํ ได)้ ๒. ไม่เล่นน�้าขณะเกิดอุทกภัย เพราะอาจถูกกระแสน�้าพัดพาและจมน้�า หรือ
• ในช่วงเกิดอุทกภัยควรรับประทาน ติดเชื้อโรคระบาดท่ีมากบั น�า้ หรือถกู ไฟฟ้าชอรต์
อาหารและดื่มน้าํ ที่มลี ักษณะอยา่ งไร
(ตวั อย่างคำ�ตอบ อาหารท่สี ุก สะอาด และ
ดื่มน้าํ ทีต่ ม้ สุก)
• ขณะทีเ่ กิดอุทกภยั เหตใุ ดไมค่ วร
ขบั ขย่ี านพาหนะ
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเพราะกระแสนา้ํ อาจพดั มา 170 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๖
ทำ�ใหป้ ระสบอุบัติเหตุได)้
อทุ กภัย
สุดยอดคู่มือครู 170
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
๓. สวมรองเท้าบูตยางทุกคร้ังที่เดินลุยน้�า ขัน้ คดิ วิเคราะห์
เพอ่ื ปอ้ งกนั สตั วม์ พี ษิ ซง่ึ อาจมากบั กระแสนา�้ หรอื หนจี าก และสรุปความรู้
นา�้ ทว่ มขงั ขนึ้ มาอาศยั บนพน้ื ดนิ เชน่ งู ตะขาบ แมงปอ่ ง
ปอ้ งกนั การเกดิ โรคผวิ หนงั จากนา้� ทสี่ กปรก และปอ้ งกนั ๔. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เก่ียวกับการ
เช้ือโรคเขา้ สู่รา่ งกายทางบาดแผลท่ผี ิวหนงั ปฏิบัติตนเพ่ือความปลอดภัยจาก
๔. บรโิ ภคอาหารและดม่ื น้�าทสี่ ะอาดหรอื ตม้ สกุ อุทกภัย แล้วสรุปเป็นแผนภาพ
เพ่อื ปอ้ งกันโรคในระบบทางเดนิ อาหาร ความคิดบนกระดาน
๕. ตดิ ตามเหตกุ ารณ์อย่างใกล้ชดิ และติดตาม
ค�าเตอื นจากกรมอุตนุ ยิ มวทิ ยา ตัวอย่างแผนภาพความคิด
๖. เตรียมความพร้อมท่ีจะอพยพไปในท่ี การสวมรองเทา้ บูตยางเพ่ือป้องกนั
ปลอดภยั เม่ือสถานการณค์ ับขนั ติดตามสภาพอากาศและค�ำ เตือน
อนั ตรายจากสัตวม์ ีพิษและเชื้อโรค จากกรมอุตนุ ิยมวิทยา
เชื่อฟงั ค�ำ เตือนจากกรมอุตุนยิ มวิทยา
๗. ใหน้ กึ ถึงความปลอดภัยของชวี ิตมากกวา่ ทรพั ย์สิน และปฏบิ ัตติ ามอยา่ งเคร่งครดั
เตรียมอุปกรณ์ เคร่ืองใช้ อาหาร นา้ํ ดื่ม
หลังเกดิ อุทกภัย เพอ่ื รับมือ
อพยพไปอยู่บนท่สี ูง
๑. เก็บกวาดซากความเสียหาย ท�าความสะอาดบา้ นเรอื น การเตรียมพรอ้ ม
๒. เม่ือเจอซากสัตว์ตายให้รบี กลบฝงั โดยเรว็ เพอ่ื ป้องกันโรคระบาด
๓. ตดิ ตามประกาศทางราชการและปฏิบัติตามอย่างเครง่ ครัด
ขณะเล่นน�้าตกควรสังเกตสีของน้�า หากเปลี่ยนเป็นสีส้มหรือน�้าขุ่นข้ึน การปฏบิ ัตติ น
ต้องรีบข้ึนจากน�้าทันที เพราะอาจมีน้�าป่าไหลหลาก ท�าให้ถูกกระแสน�้าพัดพา เพื่อความ
จนจมน�า้ เสยี ชวี ิตได้ ปลอดภัยจาก
อทุ กภยั
ผลกระทบจากน้�าแข็งขั้วโลกละลาย จากการท่ีอุณหภูมิของโลกสูงข้ึน
ส่งผลให้น้�าแข็งขว้ั โลกละลายมากเป็น ๒ เทา่ จากปกติ ทา� ให้ระดับนา�้ ทะเลสงู ขึ้น หลังเกดิ อทุ กภยั เม่ือเกิดอทุ กภัย
ส่งผลให้เกดิ ปญั หานา�้ ทว่ ม เกาะและปากแมน่ �้าต่าง ๆ จะจมน�า้ หายไป เกดิ ภาวะ เกบ็ กวาด หากนํ้าไหลเขา้ บา้ น
นา�้ ทว่ มในประเทศตา่ ง ๆ ท�ำ ความสะอาด ให้รบี ตดั สะพานไฟ
ฝังกลบซากสตั วท์ ต่ี าย ไมเ่ ล่นนํ้าขณะเกดิ
ภยั ธรรมชาติ 171 ติดตามประกาศ อทุ กภัย
ทางราชการ สวมรองเทา้ บตู ยาง
และปฏบิ ัตติ าม เมื่อเดินลุยนา้ํ
อยา่ งเครง่ ครดั บรโิ ภคอาหาร/ดม่ื นา้ํ
ท่สี ะอาด
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ติดตามคำ�เตอื นจาก
กรมอตุ ุนยิ มวิทยา
ถ้านักเรยี นต้องประสบกับภาวะนํา้ ท่วม ควรปฏบิ ตั ิตนอยา่ งไร
๑ ชวนน้องไปเลน่ นาํ้ (เฉลย ๓ เพราะรองเท้าบูตยางจะช่วย
๒ พายเรอื ไปซ้ือขนม ป้องกันแมลงสัตว์กัดต่อยและเช้ือโรค
๓ สวมรองเท้าบตู ยางเม่อื เดินลุยนํา้ ทมี่ ากบั นาํ้ )
๔ ตกั นา้ํ ทที่ ว่ มอย่มู าดืม่ และปรงุ อาหาร
171 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์
St
และสรุปความรู้ ๑.๒ วาตภยั
๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดงความ
คิดเห็นเกี่ยวกับการเกิดวาตภัยและการ
ปฏิบัติตนเพ่ือความปลอดภัยจากวาตภัย
โดยตอบค�ำ ถาม ดังนี้
• วาตภัยคอื อะไร
(ภยั ธรรมชาตทิ เี่ กดิ จากการมลี มพดั ดว้ ยความเรว็
และความรนุ แรง)
• นักเรียนมีวิธีการสังเกตอากาศ
กอ่ นเกิดพายอุ ยา่ งไรบ้าง
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ท้องฟ้ามัว เมฆมาก ท้องฟ้า
มืดครม้ึ ) พายทุ อรน์ าโดหรอื ลมงวงช้างที่มกี า� ลงั ลมหมนุ ด้วยความเรว็ สงู
• ถา้ เกดิ วาตภยั หรอื ลมพดั แรง นกั เรยี น วาตภัย คือ ภัยธรรมชาติท่ีเกิดจากการมีลมพัดด้วยความเร็วและ
มีวิธีการปฏิบัติตนอย่างไรให้ปลอดภัย ความรุนแรง ส่วนใหญ่เกิดในช่วงฤดูฝน พายุแบ่งเป็น ๓ ประเภท ได้แก่
พายุฝนฟ้าคะนอง พายุหมุนเขตร้อน และพายุทอร์นาโด ความเร็วของพายุสามารถ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ หลบอยู่ในที่ท่ีมีความม่ันคง สรา้ งความเสยี หายใหก้ ับชีวิตและทรพั ย์สิน
แข็งแรง ไม่อยใู่ ต้ปา้ ยโฆษณา) การปฏบิ ัตติ นเพ่อื ความปลอดภัยจากวาตภยั
๖. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับการ
ปฏิบัติตนเพ่ือความปลอดภัยจากวาตภัย
แลว้ สรุปเปน็ แผนภาพความคดิ บนกระดาน การเตรยี มพรอ้ ม
ตวั อย่างแผนภาพความคดิ
๑. ตดิ ตามรายงานสภาพอากาศ และค�าเตอื นจากกรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยา และทางราชการ
ติดตามรายงานสภาพอากาศ อยเู่ สมอ เพอ่ื เตรยี มพร้อมรับมือไดท้ ันทว่ งที
และคำ�เตอื นจากกรมอุตนุ ิยมวทิ ยา
สงั เกตสภาพอากาศ ๒. รู้จกั สังเกตลกั ษณะสภาพอากาศก่อนเกดิ พายุ เชน่ อากาศรอ้ นอบอ้าวตดิ ต่อกัน
ตรวจสอบ ซอ่ มแซม บา้ นเรือน หลายวนั ลมสงบ ความช้ืนในอากาศสงู ท�าให้รู้สกึ เหนยี วตวั ทอ้ งฟา้ มืดคร้มึ มีเมฆมาก
ใหม้ ั่นคง
เตรยี มอปุ กรณ์สงิ่ ของท่ีจำ�เป็น ๓. ตรวจสอบสภาพบ้านเรอื น และดแู ลซอ่ มแซมใหม้ น่ั คงแข็งแรงเสมอ
๔. เม่ือเข้าสู่ฤดูฝนควรเตรียมอุปกรณ์สิ่งของท่ีจ�าเป็น เช่น ไฟฉาย เทียนไข
การเตรียมพร้อม ยารักษาโรคไวใ้ หพ้ รอ้ ม
การปฏบิ ัติตน 172 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๖
เพื่อความ
ปลอดภัย
จากวาตภัย
หลังเกิดวาตภยั เมอื่ เกดิ วาตภยั
ตรวจสอบความปลอดภัย มีสติ
รบี ออกจากบา้ น/อาคาร ไม่ใช้อปุ กรณ์ไฟฟา้
เพอ่ื ป้องกันการถล่ม และแกส๊
ติดตามประกาศทาง ไมห่ ลบใต้ตน้ ไม้
ราชการและปฏิบตั ติ าม หรือปา้ ยโฆษณา
อย่างเคร่งครัด อยใู่ หห้ ่างจากหน้าตา่ ง
หลบในบ้านหรืออาคารที่
สุดยอดคู่มือครู 172 แขง็ แรง
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
เม่อื เกดิ วาตภยั
Step 2asean
ขั้นคดิ วเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
๑. อย่าตกใจ มสี ติ ปกป้องตนเองให้ปลอดภยั ๗. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
๒. ไม่ใชอ้ ุปกรณไ์ ฟฟ้าและแก๊สทุกชนิด ค ว า ม คิ ด เ ห็ น เ กี่ ย ว กั บ ก า ร เ กิ ด
๓. ไมห่ ลบอยใู่ ตต้ ้นไม้หรือป้ายโฆษณาขนาดใหญ่ เพราะอาจลม้ ลงมาทบั แผ่นดินไหว และการปฏิบัติตนเพ่ือ
๔. ถ้าอย่ใู นบา้ นหรอื อาคาร ควรออกห่างจากหน้าต่างหรอื วัตถุอื่น ๆ ที่อาจหลน่ ทบั ความปลอดภัยจากแผ่นดินไหว โดย
๕. ถ้าอยู่นอกบ้าน ควรเข้าไปอยู่ในบ้านหรืออาคาร หลีกเลี่ยงการเข้าใกล้ ตอบค�ำ ถาม ดงั นี้
สายไฟฟา้
• ธรรมชาติทำ�ให้เกิดแผ่นดินไหว
หลงั เกิดวาตภัย ไดอ้ ยา่ งไร
๑. ตรวจสอบความปลอดภัยของตนเองและคนรอบขา้ ง
๒. รบี ออกจากบา้ นหรอื อาคารเพ่ือปอ้ งกันการถล่ม (ตัวอย่างคำ�ตอบ การเคล่ือนตัวของ
๓. ตดิ ตามประกาศทางราชการ และปฏบิ ตั ิตามอย่างเครง่ ครัด
แผ่นเปลือกโลกโดยฉับพลัน การปะทุ
๑.๓ แผ่นดินไหว ของภเู ขาไฟ)
แผ่นดินไหว คือ การเคลื่อนตัวของแผ่นหินตามรอยเล่ือน ท�าให้พ้ืนดิน • การกระทำ�ของมนุษย์ทำ�ให้เกิด
เกิดการสน่ั สะเทอื น แผ่นดนิ ไหวได้อยา่ งไร
๑) สาเหตุของการเกิดแผน่ ดินไหว (ตัวอย่างคำ�ตอบ การระเบิดต่าง ๆ การ
ทำ�งานของเครื่องจักร การขุดเหมืองระเบิด
การเคลือ่ นตัวของเปลือกโลก สาเหตุ การปะทขุ องภูเขาไฟ ภเู ขา)
• นั ก เ รี ย น เ ค ย เ ห็ น ก า ร เ กิ ด
แผน่ ดนิ ไหว
การระเบิดภูเขาเพ่อื สรา้ งเขือ่ น แผน่ ดนิ ไหวท่ีประเทศใดบ้าง
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ประเทศไทย ประเทศ
ญี่ปุ่น)
• ผลของการเกิดแผ่นดินไหวเป็น
อย่างไรบา้ ง
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้บ้านส่ันสะเทือน
สิ่งก่อสร้างพังทลาย ทำ�ให้สูญเสียชีวิต
ภัยธรรมชาติ 173 และทรัพยส์ นิ )
• ถ้านักเรียนอยู่ในเหตุการณ์
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ แผ่นดินไหว นักเรียนจะปฏิบัติตน
อย่างไร
ข้อใดไมค่ วรปฏิบตั ขิ ณะเกดิ ลมพายพุ ัดแรง (ตวั อย่างค�ำ ตอบ ตง้ั สติและหลบอย่ใู นที่
๑ คหไเตมลอรอ่ ยบียอฟพมกังาไไยขฟปาุ่ใฉไวตหาจ้ปยนาา้ กไอยวทยโ้อฆาแู่ ยงตษใู่ร่ใกณานชลาบก้ ๆาา้ รนมอือย่เู สมอ(เลสเ้ฉมยี ลลชยวี งติ ม๑ไาดท)้เัพบราทะำล�ใมหพ้ไายดุอ้ราับจพบัดาดป้าเยจโ็บฆหษณรือา
๒ ที่แข็งแรง มน่ั คง)
๓
๔
173 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
St บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้นั คดิ วิเคราะห์ ๒) การปฏบิ ตั ติ นเพือ่ ความปลอดภยั จากแผน่ ดินไหว
และสรปุ ความรู้
๘. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับ การเตรยี มพรอ้ ม
การปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัยจาก ๑. จดั วางสงิ่ ของเครอ่ื งใชใ้ นบา้ น ในหอ้ งเรยี น ใหเ้ ปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ย ไมว่ างสง่ิ ของ
แผ่นดินไหว แล้วสรุปเป็นแผนภาพ ทีม่ ีนา้� หนักมากบนท่ีสงู เพราะอาจรว่ งหลน่ มากระทบกระแทกร่างกายใหไ้ ด้รบั บาดเจ็บ
ความคดิ บนกระดาน ดังนี้
ตวั อย่างแผนภาพความคิด ๒. ผูกยึดอุปกรณ์ของตกแต่งท่ีอาจก่อให้เกิดอันตรายหากมีแผ่นดินไหว เช่น
ผกู หรือยดึ ตู้โชว์ ช้นั วางหนังสือ ไวก้ บั พื้นหรอื ผนงั ให้แน่น
จดั วางสิง่ ของให้เป็นระเบยี บ
ผกู ยดึ อปุ กรณ์ที่อาจเกิดอนั ตราย ๓. จัดเตรยี มอปุ กรณเ์ ครื่องใช้ที่จ�าเปน็ เชน่ ไฟฉาย กระเปา๋ ยา ไว้ให้พรอ้ ม
หากมแี ผน่ ดินไหว ๔. เรียนรู้วิธีปฐมพยาบาลและการปฏิบัติตนท่ีถูกต้อง เพ่ือเตรียมรับสถานการณ์
จดั เตรยี มอุปกรณท์ ่ีจำ�เป็น แผ่นดินไหวอย่เู สมอ
ตดิ ตามขา่ วจากทางราชการ ๕. ฝกึ ซ้อมการปฏบิ ตั ิตนหากเกิดแผน่ ดินไหวอยู่เสมอ
เม่อื เกิดแผน่ ดนิ ไหว
การเตรียมพร้อม ๑. ควบคมุ สตใิ หม้ นั่ คง พยายามอยา่ ตนื่ ตกใจ หากอยใู่ นบา้ นควรอยใู่ นบา้ นเชน่ เดมิ
การปฏิบัตติ น และหากอยูน่ อกบ้านไมค่ วรวง่ิ เข้าบ้าน เพราะอาจได้รับอันตราย
เพ่ือความ ๒. อยูห่ า่ งจากเสาไฟฟ้า ตน้ ไม้ใหญห่ รือตึกสูง ทีอ่ าจล้มทบั หรอื พังทลายลงมา
ปลอดภยั จาก ๓. หาทห่ี ลบกา� บงั ในสว่ นของบา้ นทมี่ โี ครงสรา้ งมนั่ คง แขง็ แรง อยหู่ า่ งประตหู นา้ ตา่ ง
แผ่นดนิ ไหว หรอื บรเิ วณทีเ่ ป็นกระจก
๔. หากอยใู่ นรถยนต์ ใหห้ ยุดรถและอยใู่ นรถจนกว่าการสั่นสะเทือนจะหยุด
๕. ไมใ่ ชไ้ มข้ ดี ไฟ เทยี นไข หรอื สิ่งท่ที �าใหเ้ กิดประกายไฟ เพราะอาจมแี กส๊ ร่ัว
๖. ไม่ใช้ลฟิ ต์ขณะเกดิ แผน่ ดนิ ไหว
๗. อยหู่ า่ งจากชายฝงั่ ทะเลเพราะอาจเกิดคล่ืนขนาดใหญ่ซดั เข้าหาฝั่ง
หลงั เกดิ เมือ่ เกิด
แผ่นดนิ ไหว แผ่นดนิ ไหว
ส�ำ รวจความบาดเจบ็ ควบคุมสตใิ ห้มั่นคง ความเสียหายจากแผน่ ดินไหวทอี่ า� เภอพาน จงั หวัดเชยี งราย
และความเสียหาย อยูห่ า่ งจากเสาไฟฟ้า
รบี ออกจากตกึ ตน้ ไมใ้ หญ่ 174 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๖
และอาคารที่พงั หาทห่ี ลบก�ำ บังใน
ตรวจสอบสายไฟฟา้ สว่ นของบา้ นที่มี รอบรู้อาเซียนและโลก
ทอ่ แก๊ส โครงสร้างมนั่ คง
ตดิ ตามประกาศ แขง็ แรง หรอื ออกมา asean
ทางราชการ อยู่ทโ่ี ลง่ กวา้ ง
และปฏิบตั ติ าม ไม่ใช้ลิฟต์ ในทวปี เอเชยี ประเทศท่ีเกิดแผน่ ดนิ ไหวบอ่ ยครง้ั ได้แก่ ญป่ี ุ่น อนิ โดนเี ซยี
อยา่ งเครง่ ครัด ฟลิ ปิ ปนิ ส์ ไตห้ วนั เนอ่ื งจากอยใู่ นพน้ื ทรี่ อยตอ่ ของแผน่ เปลอื กโลกทเี่ สย่ี งตอ่ การ
เกิดแผ่นดินไหวได้ง่าย
สุดยอดคู่มือครู 174
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
หลังเกิดแผ่นดนิ ไหว ขนั้ คดิ วิเคราะห์
๑. สา� รวจตนเองและคนอืน่ วา่ ไดร้ ับบาดเจบ็ หรอื ไม่ และท�าการปฐมพยาบาล และสรุปความรู้
๒. รบี ออกจากตกึ อาคารท่พี งั เสยี หาย เพราะอาจมีการถลม่ ลงมา
๓. สวมรองเทา้ บูตยางหรอื รองเทา้ หุม้ ส้น เพราะอาจถกู ของแหลมคมทม่ิ ต�า ๙. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
๔. ตรวจสอบสายไฟฟ้า ท่อน้�า ท่อแก๊ส ว่าร่ัวหรือไม่ และไม่อยู่ใกล้สายไฟฟ้า ความคิดเห็นเกี่ยวกับการเกิดสึนามิ
ท่ีรว่ งลงมาหรอื ขาด เพราะอาจถกู ไฟฟ้าดดู และการปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัย
๕. ติดตามประกาศจากทางราชการและปฏบิ ตั ติ ามอย่างเคร่งครัด จากสนึ ามิ โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี
• สนึ ามิคืออะไร
ประเทศญปี่ นุ่ เปน็ ประเทศทเ่ี กดิ แผน่ ดนิ ไหวหลายพนั ครงั้ ตอ่ ปี ทง้ั นเี้ นอ่ื งจาก (ตัวอย่างคำ�ตอบ ภัยธรรมชาติที่เกิดจาก
ญีป่ ุ่นเป็นประเทศทอ่ี ยู่บรเิ วณขอบเปลือกโลก ท�าให้เกดิ แผน่ ดินไหวได้บอ่ ย ๆ ค ลื่ น ข น า ด ใ ห ญ่ พั ด เ ข้ า สู่ ช า ย ฝ่ั ง
๑.๔ สึนามิ อยา่ งรนุ แรง)
สึนามิ คือ คลื่นน้�าขนาดใหญ่ที่เกิดจากแผ่นดินไหวรุนแรง ซึ่งคลื่นน้�า • สึนามิก่อให้เกิดผลเสียอย่างไร
จะซัดเขา้ สชู่ ายฝ่งั ทะเล (ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้เสียชีวิตและ
ทรัพยส์ นิ )
• ถ้านักเรียนอยู่ในเหตุการณ์
ขณะเกดิ สึนามิ ควรปฏบิ ัตติ นอยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ตั้งสติให้ม่ันคง อพยพ
ไปยงั พน้ื ทสี่ งู และหา่ งจากชายฝง่ั มากทสี่ ดุ )
• ถ้านักเรียนอาศัยอยู่ในพื้นที่
สึนามพิ ดั เขา้ ฝ่ังสรา้ งความเสยี หายตอ่ ชีวิตและทรัพยส์ นิ เส่ียงต่อการเกิดสึนามิ ควรปฏิบัติตน
อยา่ งไร
๑) สาเหตขุ องการเกดิ สึนามิ (ตัวอย่างคำ�ตอบ จัดเตรียมถุงยังชีพ
แผ่นดนิ ไหวขนาดใหญ่ สาเหตุ ภูเขาไฟใตท้ ะเลปะทุ อุปกรณ์ที่จำ�เป็นไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน
ให้พรอ้ มอยเู่ สมอ)
สนึ ามิ
ดาวหางหรืออกุ กาบาตตกลงสูม่ หาสมทุ ร
ภยั ธรรมชาติ 175
เสริมความรู้ ครูควรสอน
สึนามิ เป็นภาษาญี่ปุ่น ใช้เรียกคลื่นนํ้าท่ีเกิดจากแผ่นดินไหว เคลื่อนที่ด้วย
ความเรว็ คล่ืนประมาณ ๖๐๐-๘๐๐ กิโลเมตร/ช่วั โมง
175 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒) การปฏิบตั ิตนเพ่ือความปลอดภัยจากสึนามิ
๑๐. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับ การเตรียมพรอ้ ม
การปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัยจาก ๑. สังเกตน้�าทะเล หากระดับน้�าในทะเลลดลงอย่างรวดเร็วผิดปกติอาจเกิดสึนามิ
สึนามิ แล้วสรุปเป็นแผนภาพความคิด ควรรบี เขา้ ไปอยทู่ ป่ี ลอดภยั เชน่ บนภเู ขาสงู ชนั้ บนของอาคารสงู จนกวา่ จะเขา้ สสู่ ภาวะปกติ
บนกระดาน ๒. ถ้าบ้านอยู่ในพ้ืนที่เส่ียงต่อการเกิดสึนามิ ควรจัดเตรียมส่ิงของเคร่ืองใช้และ
อปุ กรณท์ ี่จา� เป็นไว้ใชย้ ามฉกุ เฉนิ ติดบา้ นไว้เสมอ
ตัวอย่างแผนภาพความคดิ ๓. ตดิ ตามขา่ วสารจากทางราชการและสอ่ื ตา่ ง ๆ อยา่ งสม่�าเสมอ หากมปี ระกาศแจ้ง
เตอื นภยั จะไดอ้ พยพหนีภัยไดท้ ันที
หากระดบั นํา้ ในทะเลลดลงอยา่ ง ๔. หากได้ยินเสยี งไซเรนเตือนภยั สนึ ามิ ควรรีบอพยพขนึ้ สูท่ สี่ งู ในทนั ที
รวดเรว็ ผิดปกติควรรีบอพยพขน้ึ ๕. ก�าหนดจดุ นัดพบทีป่ ลอดภยั กรณีเกิดภยั พบิ ตั ิจะไดไ้ ม่พลดั หลง
บนทส่ี งู ๖. เขา้ รว่ มกิจกรรมฝกึ ซ้อมหนีภยั สึนามิ
จัดเตรยี มอปุ กรณ์ท่จี ำ�เป็น
ตดิ ตามประกาศทางราชการ เมื่อเกิดสึนามิ
กำ�หนดจุดนดั พบทป่ี ลอดภยั ๑. ต้ังสตใิ ห้มั่นคง และไม่ต่ืนตระหนกตกใจจนเกินไป เตรยี มพรอ้ มรับสถานการณ์
อย่เู สมอ
การเตรยี มพรอ้ ม ๒. อพยพไปยงั พนื้ ทสี่ งู ทต่ี งั้ อยหู่ า่ งจากชายฝง่ั มากทส่ี ดุ พรอ้ มทง้ั จดั เตรยี มอปุ กรณ์
และสงิ่ ของจ�าเป็นติดตวั ไปดว้ ย
การปฏบิ ตั ิตน ๓. อย่านา� เรือเขา้ ใกล้ชายฝงั่ ทะเล หากได้รับสัญญาณเตอื นภยั ว่าจะเกดิ สนึ ามิ
เพอ่ื ความ
ปลอดภัยจาก หลงั เกดิ สึนามิ
สึนามิ ๑. ตรวจสอบความปลอดภัยของตนเองและคนรอบข้าง
๒. ระมัดระวังเรื่องการเกิดโรคติดต่อ เช่น โรคระบบทางเดินอาหาร เนื่องจาก
หลงั เกดิ สนึ ามิ เม่อื เกดิ สึนามิ การขาดแคลนน�้าและอาหารท่ีสะอาดเพ่ือบริโภค ดังนั้น จึงควรต้มน้�าดื่มและรับประทาน
ตรวจสอบความ ตัง้ สติ เตรยี มพรอ้ ม อาหารทีป่ รุงสกุ สะอาดอยูเ่ สมอ รวมท้ังดูแลเรื่องการขบั ถา่ ยใหถ้ ูกสุขลักษณะ
ปลอดภยั ของตนเอง รับสถานการณ์ ๓. ติดตามประกาศทางราชการอยา่ งใกล้ชิด
และคนรอบขา้ ง อพยพไปยังพ้นื ทีส่ ูง
ต้มนา้ํ ดืม่ และ และเตรยี มสงิ่ จ�ำ เปน็ 176 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๖
รบั ประทานอาหาร ติดตัว
ทป่ี รงุ สกุ สะอาด อย่าน�ำ เรอื เขา้ ใกล้
ตดิ ตามประกาศทาง ชายฝัง่ ทะเล
ราชการอย่างใกลช้ ิด
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เหตุการณ์ข้อใดมโี อกาสเกดิ สึนามมิ ากท่ีสุด
(เฉลย ๔ เพราะหากระดับนํ้าในทะเลลดลง
๑ ท้องฟา้ มดื คร้มึ
อยา่ งรวดเรว็ ผดิ ปกติเปน็ สญั ญาณเตอื นภยั วา่
๒ มลี มพายพุ ัดรนุ แรง
จะเกดิ เหตกุ ารณส์ นึ าม)ิ
๓ ภเู ขาไฟเกดิ การปะทขุ นึ้
๔ นา้ํ ในทะเลลดระดับลงอยา่ งรวดเร็ว
สุดยอดคู่มือครู 176
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 3asean
ปะ ูภทุเขาไฟใต้ทะเล St ขั้นปฏิบัติ
และสรุปความรู้
หลังการปฏบิ ัติ
๒. ผลกระทบจากความรุนแรงของภยั ธรรมชาติ
๑๑. นกั เรียนแบง่ กลุม่ ๔ กลมุ่ แตล่ ะกลุ่ม
เลือกหัวข้อเกี่ยวกับภัยธรรมชาติ
ผลกระทบตอ่ ร่างกาย ผลกระทบต่อจติ ใจ ผลกระทบต่อสังคม โดยไม่ให้ซ้ํากนั ดังน้ี
• อทุ กภยั
๑. รา่ งกายไดร้ บั บาดเจบ็ ๑. เกิดความเศร้าโศก ๑. เกดิ ความเสยี หาย • วาตภยั
หรือเสยี ชวี ติ เสยี ใจจากการสญู เสยี ชวี ติ ของ ทางเศรษฐกิจอย่างมาก • แผ่นดินไหว
๒. เกิดการเจ็บป่วยจาก ค น ใ น ค ร อ บ ค รั ว แ ล ะ จากการสูญเสียรายได้ • สนึ ามิ
โรคที่ระบาดหลังเหตุการณ์ ความเสียหายของบ้านเรือน ท า ง ก า ร เ ก ษ ต ร แ ล ะ แล้วแต่ละกลุ่มร่วมกันออกแบบ
ภัยธรรมชาติ เช่น โรคระบบ และทรพั ยส์ นิ การท่องเที่ยว การน�ำ เสนอขอ้ มลู สาเหตุ ผลกระทบ
ทางเดนิ อาหาร โรคที่สัตวเ์ ปน็ ๒. เกิดความเครียด ๒. ส้ิ น เ ป ลื อ ง แ ล ะ ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น เ พื่ อ ค ว า ม
พาหะน�าโรค ซึมเศร้า และวิตกกังวลจาก งบประมาณของชาติ เพราะ ปลอดภัยลงในแผนภาพความคิด
๓. ผู้คนไร้ที่อยู่อาศัย การสูญเสยี สงิ่ ต่าง ๆ รัฐบาลต้องน�างบประมาณ ตัวอยา่ งแผนภาพความคิด
ข า ด แ ค ล น เ ค ร่ื อ ง อุ ป โ ภ ค ม า ซ ่ อ ม แ ซ ม ห รื อ ส ร ้ า ง
บริโภค เช่น น�้า อาหาร ท่ีอยู่อาศัยใหม่ให้กับผู้ท่ี
ยารักษาโรค ประสบภยั การควบคมุ โรค
ระบาด และการบูรณะ
ส่ิงกอ่ สร้างต่าง ๆ
๓. สญู เสยี ทรพั ยากร ผลกระทบทีเ่ กิดขึน้
แผน่ ดนิ ไหวใตท้ ะเล ต่อตนเอง
บุ ค ค ล ใ น ก า ร พั ฒ น า ได้รับบาดเจ็บ
ประเทศ สาเหตุ ภัยธรรมชาติ สญู เสียชีวิต ตดิ โรค-
สึนามิ
ระบาดหลงั เกิดสึนามิ
ภัยธรรมชาติส่งผลกระทบต่อร่างกาย จิตใจ และสังคมเป็นอย่างมาก ขาดแคลนเคร่ือง
การเรียนรู้วิธีการปฏิบัติตนอย่างถูกวิธีในการเตรียมตัวรับมือภัยธรรมชาติ จะทา� ให้
เกิดความปลอดภยั และช่วยลดความเสียหายในสิ่งตา่ ง ๆ ไดม้ าก อปุ โภคบริโภคท่ีจำ�เป็น
การปฏบิ ัติตนเพ่ือความปลอดภยั ตอ่ ครอบครวั
๑. ติดตามประกาศทาง สูญเสียทรัพย์สนิ
ราชการและสือ่ ตา่ ง ๆ โศกเศรา้ เสียใจจากการ
มูลนิธสิ ภาเตอื นภัยพบิ ัตแิ ห่งชาติ ๒. ตั้งสตใิ หม้ ่นั คง ไมต่ ืน่ ตระหนก สูญเสียชีวติ ของคนใน
http://www.paipibut.org ต้องเตรยี มพร้อมอยู่เสมอ ครอบครวั
๓. จดั เตรยี มถงุ ยังชีพ อปุ กรณ์ ต่อประเทศ
ที่จำ�เป็นไว้ใชใ้ นยามฉกุ เฉนิ สูญเสียรายได้จากการ
๔. อพยพไปอยู่ในท่สี งู อย่หู า่ งจาก ทอ่ งเทย่ี ว สญู เสยี
ทรัพยากรบคุ คล
ชายฝงั่ ทะเลให้มากทีส่ ดุ
ในการพฒั นาประเทศ
ภัยธรรมชาติ 177
๑๒. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงท่ีเข้าใจเป็น
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ความร้รู ่วมกัน ดงั น้ี
ขอ้ ใดเปน็ ผลกระทบทางดา้ นรา่ งกายทเี่ กดิ จากภยั ธรรมชาติ • ภัยธรรมชาติเป็นภัยที่เกิดข้ึน
(เฉลย ๑ เพราะระบบสุขอนามัย โดยไมไ่ ด้ตั้งตัวจากการเปลี่ยนแปลง
๑ เปน็ โรคติดต่อ ของธรรมชาติหรือเกิดขึ้นจากการ
ไม่สะอาด ทำ�ให้เกิดโรคในระบบทางเดิน- กระท�ำ ของมนุษย์ ซึ่งมีความร้ายแรง
๒ อารมณ์เศรา้ หมอง และส่งผลกระทบต่อร่างกาย จิตใจ
๓ ส้ินเปลอื งงบประมาณรัฐบาล อาหาร การแพร่พันธ์ุของพาหะนำ�โรค และสงั คมเปน็ อยา่ งมาก การปฏบิ ตั ติ น
๔ เกดิ ความเครียดและวิตกกังวล มีมากขึ้นจงึ เกดิ การระบาดของโรคตดิ ต่อ) อย่างถูกวิธีขณะเกิดภัยธรรมชาติจะ
ทำ�ให้ปลอดภัย
177 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 4
ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ สนกุ กบั ค�ำ ศพั ท์
๑๓. ตัวแทนนักเรียนแต่ละกลุ่มออกมา earthquake (เอริ ์ธ' เควค) แผน่ ดนิ ไหว
นำ�เสนอแผนภาพความคิดเก่ียวกับ rain (เรน) ฝน
ภัยธรรมชาติประกอบการอธิบาย wind (วินด) ลม
หนา้ ชั้นเรยี น
กิจกรรมพัฒน�ก�รอ่�น
นักเรยี นอ่านคา� ศัพท์และความหมายของค�าศัพท์ตอ่ ไปน้ี
คา� ศัพท์ ค�าอา่ น ความหมาย
ภยั
ทลาย ไพ สง่ิ ที่น่ากลัว อันตราย
ทะ-ลาย
สถานการณ์ อาการที่สงิ่ ซึ่งเป็นกลมุ่ กอ้ นแตกหกั หรือ
สุขลักษณะ สะ-ถา-นะ-กาน พังกระจดั กระจาย พงั หรอื ท�าใหพ้ ัง
สกุ -ขะ-ลกั -สะ-หนะ
เหตกุ ารณ์ที่กา� ลงั เปน็ ไป
ลกั ษณะท่ถี กู ตอ้ งตามหลกั ปฏบิ ัตเิ พื่อ
ความปราศจากโรคภยั ไข้เจบ็
178 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 178
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
5asean
ขัน้ ประเมนิ เพอื่ เพมิ่ คณุ ค่า
ep
St
บริการสงั คม
และจติ สาธารณะ
ผงั สรุปสาระสำาคัญ
๑๔. นั ก เ รี ย น สำ � ร ว จ ใ น ท้ อ ง ถ่ิ น ว่ า
อุทกภัย คือ ภัยท่ีเกิดจากน้�า เช่น น้�าท่วม น�้าป่าไหลหลาก ซ่ึงท�าให้เกิดความ มีความเส่ียงต่อการเกิดภัยธรรมชาติ
เสยี หายตอ่ บา้ นเรอื น พนื้ ทกี่ ารเกษตร ท�าใหเ้ กดิ โรคตดิ ตอ่ การตดิ ตามการรายงาน ประเภทใด แล้วร่วมกันนำ�ข้อมูลมา
สภาพอากาศ เตรียมกระสอบทรายกัน้ น�า้ ในชว่ งฤดฝู น ช่วยปอ้ งกันความรุนแรง จั ด ทำ � เ ป็ น ป้ า ย นิ เ ท ศ เ ก่ี ย ว กั บ วิ ธี
จากอุทกภัย และช่วงท่ีเกิดอุทกภัยห้ามลงเล่นน้�าเพราะอาจจมน้�า สวมรองเท้า- ปฏิบัติตนเพื่อความปลอดภัยเม่ือเกิด
บตู ยางเดนิ ลยุ น�า้ รับประทานอาหารและดื่มน�้าท่สี กุ เพ่ือปอ้ งกันเชือ้ โรค ภัยธรรมชาติในบริเวณโรงเรียนและ
วาตภัย คือ การเกิดลมพัดด้วยความเร็วและแรงจนสร้างความเสียหายต่อชีวิต ในท้องถิ่น เพ่ือเผยแพร่ความรู้
และทรพั ยส์ นิ เมอื่ เขา้ สฤู่ ดฝู นจงึ ควรตดิ ตามสภาพอากาศอยเู่ สมอ หากมลี มพายุ ใหแ้ ก่ผู้อ่นื
ควรหลบอยู่ในบ้านหรือท่ีท่ีมีความแข็งแรง ไม่หลบอยู่ใต้ต้นไม้หรือแผ่นป้าย-
โฆษณาเพราะอาจโคน่ ลม้ ลงมาทับได้
ภัยธรรมชาติ
แผน่ ดนิ ไหว คอื การสน่ั สะเทอื นของเปลอื กโลกอยา่ งรนุ แรง สรา้ งความเสยี หาย
ตอ่ ชวี ติ และทรพั ยส์ นิ การเตรยี มพรอ้ มกอ่ นเกดิ แผน่ ดนิ ไหวทา� ไดโ้ ดยจดั บา้ นให้
เป็นระเบียบ ไม่วางของหนักบนที่สูง หากเกิดแผ่นดินไหวควรหลบอยู่ในที่
ทีม่ ีความมนั่ คง แขง็ แรง ห่างจากเสาไฟฟ้าหรอื ต้นไม้ใหญ่ ควบคุมสติให้มัน่ คง
ไมต่ ืน่ ตระหนก
สึนามิ คอื คลนื่ ขนาดใหญท่ พ่ี ดั เขา้ สชู่ ายฝง่ั ทะเล เพอ่ื ความปลอดภยั จากสึนามิ
ผู้ที่อยู่ในพ้ืนท่ีเสี่ยงควรติดตามประกาศจากทางหน่วยงานราชการเป็นประจ�า
เพื่อเตรียมความพร้อมในการอพยพไปอยู่ในท่ีปลอดภัย โดยเตรียมอุปกรณ์
สงิ่ ของทีจ่ �าเปน็ ไว้ในบา้ น
ภัยธรรมชาติ 179
179 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้ีวัด กิจกรรมก�รเรยี นรู้
๑. นักเรียนแบ่งกลุ่มหาข่าวหรือเหตุการณ์ภัยธรรมชาติที่เกิดข้ึนในประเทศหรือ
พ ๕.๑ ป.๖/๑
พ ๕.๑ ป.๖/๒ ต่างประเทศกลุ่มละ ๑ ข่าว แล้วน�ามาร่วมกันวิเคราะห์ผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อตนเอง
ต่อครอบครัว ต่อประเทศชาติ และเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือความปลอดภัย
จากภยั ธรรมชาติดงั กลา่ ว สรปุ ขอ้ มูลเป็นแผนภาพความคิด
๒. นักเรียนจับคู่กันไปสัมภาษณ์สอบถามคนในชุมชนเกี่ยวกับเหตุการณ์ภัยธรรมชาติ
ที่เกิดข้ึนในชุมชน รวมท้ังผลกระทบที่เกิดข้ึน และการปฏิบัติตนเพ่ือให้เกิดความ
ปลอดภัยจากภัยธรรมชาติน้ัน รวบรวมข้อมูลและออกมาเล่าหน้าชั้นเรียนให้เพ่ือน ๆ
ฟังทีละคู่
แนวค�ำตอบ ค�ำ ถ�มพฒั น�กระบวนก�รคดิ
๑. ตั้งสติให้ม่ันคง อยู่ห่างจากประตู หน้าต่าง ๑. หากเกดิ แผ่นดินไหวขณะนงั่ เรยี นหนังสือ นกั เรยี นจะปฏบิ ตั อิ ยา่ งไร
หรือบริเวณที่เป็นกระจก หลบใต้โต๊ะ ๒. นกั เรยี นควรปฏิบัตติ นอยา่ งไรเม่ือเกดิ นา�้ ทว่ มในชุมชน
ท่ีแขง็ แรง ๓. นักเรียนมคี วามคดิ เหน็ อย่างไรกบั ค�ากลา่ วทวี่ า่ “มดอพยพขน้ึ ที่สูงจะเกดิ พายฝุ น”
๒. สวมรองเท้าบตู ยางทกุ ครั้งท่ีต้องเดนิ ลยุ นา้ํ เม่อื เปรยี บเทยี บกบั เนือ้ หาทีเ่ รยี น
๓. ก่ อ น เ กิ ด พ า ยุ ค ว า ม ก ด อ า ก า ศ จ ะ ๔. นักเรยี นรู้สึกอย่างไรเมือ่ เผชญิ กบั ภัยธรรมชาติ
เปล่ียนแปลง มดอาจมีอวัยวะรับสัมผัส
ในส่วนนั้นจึงรีบอพยพขึ้นท่ีสูง เพื่อหนี
พายุฝน
๔. ตื่นตัวและพยายามหาข้อมูลเพ่ือเตรียม
ความพรอ้ มหากตอ้ งเผชญิ กบั ภยั ธรรมชาติ
180 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๖
สุดยอดคู่มือครู 180
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
วยการเรยี น เป้าหมายการเรียนรู้
ห ่น รทู้ ่ี มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน พ ๕.๑
ป้ อ ง กั น แ ล ะ ห ลี ก เ ล่ี ย ง ปั จ จั ย เ สี่ ย ง
พฤติกรรมเส่ียงต่อสุขภาพ อุบัติเหตุ
การใช้ยา สารเสพติด และความรนุ แรง
สารเสพตดิ ให้โทษ สมรรถนะส�ำ คญั ของผู้เรียน
ตวั ชีว้ ัด ๑. ความสามารถในการสอ่ื สาร
๒. ความสามารถในการคดิ
• วิเคราะหส์ าเหตุของการติดสารเสพติด และชกั ชวนให้ผู้อืน่ หลกี เลยี่ งสารเสพติด (พ ๕.๑ ป.๖/๓) ๓. ความสามารถในการแกป้ ญั หา
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ิต
ผังสาระการเรยี นรู้ สารเสพตดิ อนั ตราย สาเหตขุ อง ๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
ในวยั ร่นุ การตดิ สารเสพติด
ทกั ษะการส่อื สารใหผ้ ูอ้ ่ืน คุณลักษณะอนั พึงประสงค์
หลีกเล่ยี งสารเสพตดิ สารเสพตดิ
ให้โทษ ใฝ่เรยี นรู้
ตัวช้ีวัดท่ี ๔.๒ แสวงหาความรู้จาก
การปอ้ งกนั ตนเอง ผลเสียของ แหลง่ เรยี นรตู้ า่ ง ๆ ทงั้ ภายในและภายนอก
ให้ห่างไกลจากสารเสพตดิ การตดิ สารเสพตดิ โ ร ง เ รี ย น ด้ ว ย ก า ร เ ลื อ ก ใ ช้ สื่ อ อ ย่ า ง
เหมาะสม บันทึกความรู้ วิเคราะห์
สาระสำาคัญ สรุปเป็นองค์ความรู้ สามารถนำ�ไปใช้ใน
ชีวติ ประจ�ำ วนั ได้
การติดสารเสพติดมีหลายสาเหตุท้ังจากตนเอง ผู้อ่ืน และส่ิงแวดล้อมรอบตัว การติดสารเสพติด
ส่งผลกระทบท้ังต่อตนเอง ครอบครัว และประเทศชาติ จึงควรร่วมมือกันป้องกันตนเองให้พ้นภัย มจี ติ สาธารณะ
จากสารเสพตดิ และชกั ชวนผอู้ ื่นใหห้ ลีกเล่ียงจากสารเสพติดด้วย ตัวช้ีวัดท่ี ๘.๒ เข้าร่วมกิจกรรมท่ีเป็น
ประโยชนต์ อ่ โรงเรียน ชุมชน และสงั คม
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ แตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั คดิ การแสดงบทบาทสมมตุ ิ การปฏเิ สธ
การถูกชักชวนให้ทดลองเสพสารเสพติด กลุ่มละ ๑ สถานการณ์ แล้วออกมา
แสดงหน้าชั้นเรยี น
181 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St ตวั ชี้วดั ประกายความคดิ
พ ๕.๑ ป.๖/๓ การสบู บหุ รีส่ ง่ ผลเสยี ตอ่ รา่ งกาย
อย่างไรบ้าง
ภาระงาน/ช้ินงาน
๑. สารเสพติดอนั ตรายในวัยร่นุ
แผนภาพความคิด สาเหตุ ผลท่ีเกิดขึ้น
จากการติดสารเสพติด และแนวทาง นักเรียนรหู้ รือไม่ว่าสารเสพตดิ น้นั มีโทษอย่างไรบ้าง
การชกั ชวนผอู้ ่นื ให้หลีกเลี่ยงสารเสพติด สารเสพติด หมายถึง สารเคมีหรือวัตถุใด ๆ ที่เม่ือเสพเข้าสู่ร่างกายไม่ว่า
โดยการกิน สูบ ฉีด ดม หรือวิธีการอื่น ๆ แล้วก่อให้เกิดความอยากเสพท้ังทาง
ep 1 ขัน้ สงั เกต ร่างกายและจิตใจ ต้องการเพ่ิมปริมาณการเสพมากข้ึนเร่ือย ๆ หากไม่ได้เสพ
จะมอี าการขาดยา และสขุ ภาพของผูเ้ สพจะทรุดโทรม
รวบรวมขอ้ มลู
วัยรุ่นเป็นวัยท่ีมีความคึกคะนอง อยากรู้อยากลอง จึงมีความเส่ียงต่อการติด
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเก่ียวกับ สารเสพตดิ สงู สารเสพตดิ ท่แี พร่ระบาดในกลุ่มวยั รนุ่ ได้แก่
สารเสพติดที่พบในชีวิตประจำ�วัน
โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี 182 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๖
• นักเรียนคิดว่าสารเสพติดมีโทษ
อยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เป็นอันตรายต่อระบบ
ประสาท ทำ�ใหเ้ จบ็ ปว่ ยและเป็นโรค)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกี่ยวกับสารเสพติดให้โทษ จาก
หนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้ท่ี
หลากหลาย
สุดยอดคู่มือครู 182
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือสุขศึกษา ป.6
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search