วิทยาลัยชุมชน พลวัตแห่งการพัฒนา

วิทยาลยั ชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

ผเู ขยี นและบรรณาธิการ : วิวฒั น คติธรรมนิตย

ผเู ขยี นและเรยี บเรยี ง : กรเกษ ศิรบิ ญุ รอด, เรวดี เจริญยิง่ และชื่นขวัญ บญุ ทวี

สำนกั บริหารงานวิทยาลัยชุมชน

ช่อื หนังสือ วิทยาลยั ชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา
บรรณาธิการ ววิ ฒั น คตธิ รรมนิตย
ผูเขยี น กรเกษ ศริ ิบญุ รอด, เรวดี เจริญยงิ่ , ชนื่ ขวญั บญุ ทวี
พมิ พค รงั้ แรก ตลุ าคม ๒๕๕๒
จำนวนพิมพ ๑๕,๐๐๐ เลม
จัดพิมพโดย สำนักบรหิ ารงานวิทยาลยั ชุมชน สำนกั งานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา

ถนนราชดำเนิน เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐
โทรศพั ท ๐ ๒๒๘๐ ๐๐๙๑-๙๖ โทรสาร ๐ ๒๒๘๐ ๔๑๔๖

ออกแบบ/จัดรปู เลมและพิมพ

บรษิ ัทวกิ ิ จำกดั
๓๒/๑๘๑ ซอยนวลจนั ทร ๑๒ ถนนนวลจันทร
แขวงคลองกุม เขตบงึ กมุ
กรงุ เทพมหานคร ๑๐๒๔๐
โทรศพั ท ๐๒ ๙๔๖ ๒๓๐๑ โทรสาร ๐๒ ๙๔๖ ๒๓๐๔
email: [email protected], Homepage: Http://wiki.co.th

ขอมูลทางบรรณานกุ รมของหอสมุดแหง ชาติ

วิทยาลัยชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา. กรุงเทพฯ: สำนักบริหารงานวิทยาลัยชุมชน, สำนักงานคณะกรรมการการ
อุดมศึกษา, ๒๕๕๒.

๑๖๘ หนา.

๑. วิทยาลัยชมุ ชน ๒.วิทยาลยั ชุมชน--หลกั สตู ร I. วิวฒั น คติธรรมนติ ย, บรรณาธกิ าร II. ชอ่ื เรอ่ื ง

๓๗๘.๐๕๒
ISBN: ๙๗๘-๖๑๖-๒๐๒-๐๖๕-๐

2 วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

คำนำ

ชว งเวลากวา ๘ ปน บั แตมแี นวคดิ ทจี่ ะจัดต้ังวทิ ยาลัยชุมชนข้ึนมาในสังคมไทย จนกระทั่งเปน รูปเปนราง จาก
“พิมพเขียว” ของศาสตราจารยเกียรติคุณ นายแพทยเกษม วัฒนชัย ในป ๒๕๔๔ จนกระทั่งมาถึงงานรวมพลัง
“วทิ ยาลยั ชมุ ชน : ทางเลอื กอดุ มศกึ ษาเพอ่ื ปวงชน” เมอ่ื ตน เดอื นกนั ยายน ๒๕๕๒ นน้ั ในทศั นะของดฉิ นั เปน หว งเวลาท่ี
มีความสำคัญย่งิ ของประวัติศาสตรการศึกษาไทย

เน่ืองเพราะมีการเปล่ียนแปลงทางการศึกษาครั้งสำคัญของสังคมไทย จากระบบการศึกษาที่ทานเจาคุณ
พระธรรมโกศาจารย (พุทธทาสภิกขุ) เรียกวาเปน “การศึกษาหมาหางดวน” ที่ระบบการศึกษาในอดีตไดพรากเด็ก
และเยาวชน รวมถึงผูใหญออกจากชุมชนทองถ่ิน เปน ระบบการศกึ ษาทม่ี ิไดร ับใชช ุมชน หรอื ชุมชนมิไดรับประโยชน
จากการจัดการศึกษามากเทาที่ควร ทั้งยังเปนการศึกษาชนิดแพคัดออก โดยมีจุดมุงหมายเพียงเพ่ือการเขา
มหาวิทยาลยั และปริญญาบัตรเปนสำคญั ไดมีการริเรมิ่ หลักคิดทางการศึกษาทส่ี ำคัญย่ิง คือเปน การศึกษาเพือ่ สนอง
ความสนใจใฝรูของประชาชน โดยลดทอนอุปสรรคในการเขาถึงการศึกษา ทั้งเหตุท่ีเกิดจากดานฐานะทางเศรษฐกิจ
พน้ื ทีแ่ ละเวลาในการเรยี น เพศ วยั หรอื แมกระทั่งพ้นื ฐานทางการศึกษา

ในทศั นะของดิฉัน การเปล่ยี นแปลงดังกลา ว สว นหน่ึงเกิดขน้ึ จากการนำแนวคิดเรอื่ ง “วิทยาลัยชุมชน” มาสู
การปฏิบัติในสังคมไทย เหตุผลและความจำเปนที่จะตองจัดใหมีวิทยาลัยชุมชนขึ้นในสังคมไทยก็เพ่ือใหระบบการ
ศึกษาสามารถตอบสนองตอการพัฒนาชุมชนทองถิ่น ซ่ึงมีประชาชนสวนใหญเปนผูขาดโอกาสทางการศึกษา ขาด
โอกาสในการเรียนรูที่จะพัฒนาศักยภาพของตนเอง ดวยเหตุที่สมุทัยของปญหานี้ส่ังสมมานาน การแกไขจึงจำเปน
ตอ งอาศยั ความอดทน ความเพยี รอตุ สาหะ กอรปดวยความคดิ รเิ ริม่ สรา งสรรค

ชาววทิ ยาลยั ชมุ ชน ซงึ่ ประกอบดว ยกรรมการสภาวทิ ยาลยั ชมุ ชน ผบู รหิ าร เจา หนา ที่ ตลอดจนอาจารยพ เิ ศษ
ตางมุงดำเนินการตามภารกิจ โดยมีกรอบการดำเนินงานหลักๆ ให หากในการปฏิบัติไดมีการปรับรูปแบบและ
แนวทางทำงานทห่ี ลากหลายตามบรบิ ทและสถานการณในพนื้ ท่ี งานของวิทยาลยั ชุมชนจึงปรากฏออกมาอยางมสี สี ัน
มีพลวัต เพราะเปนการทำงานท่ีมาจากฐานลาง มิใชการสั่งการจากเบื้องบนถายเดียว บางเร่ืองสามารถดำเนินการ
อยา งราบรนื่ ประสบความสำเรจ็ ดว ยดี แตบ างเรอื่ งยงั จำเปน ตอ งแกไขใหด ยี ง่ิ ขน้ึ ทงั้ หมดนลี้ ว นขนึ้ กบั การประเมนิ ผล

3วทิ ยาลัยชุมชน : พลวัตแหง การพฒั นา

จากผเู รยี น และผทู เ่ี กยี่ วขอ ง ไมว า จะเปน นายจา ง (ของผสู ำเรจ็ การศกึ ษาและฝก อบรม) กรรมการสภาวทิ ยาลยั ชมุ ชน
ซ่ึงมีตัวแทนจากภาคประชาชนและองคกรตางๆ ในพื้นท่ี และสถาบันอุดมศึกษาที่ผูสำเร็จการศึกษาจากวิทยาลัย
ชุมชนไปศกึ ษาตอ ระดับปริญญา

ในชว งเวลาผา นมา ดฉิ นั เหน็ การเปลยี่ นแปลงของวทิ ยาลยั ชมุ ชนทกุ ๆ แหง อยา งใกลช ดิ วทิ ยาลยั ชมุ ชนหลาย
แหงเติบโตอยางแข็งแกรง ม่ันคง สามารถเปนที่พึ่งในดานการเรียนรูสำหรับชาวบานในพ้ืนท่ีไดอยางดี หลายแหง
กำลังอยูบนเสนทางแหงการพัฒนา และตองยอมรับวา มีบางแหงที่จำเปนตองไดรับการสนับสนุนและดูแลอยาง
ใกลชดิ

๘ ปแหงการเติบโตและกาวหนาของวิทยาลัยชุมชนน้ัน หากเปรียบเสมือนตนไมก็คงเปนชวงเวลาที่สมควร
ออกดอกออกผลมาใหชืน่ ชมบา ง ขอ เขยี นทค่ี ณะผเู ขียนไดศึกษาเรียบเรียงไวในหนังสอื “วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง
การพัฒนา“ เลมนี้ อาจเปนตัวแทนสวนหน่ึงของผลผลิตท่ีวิทยาลัยชุมชนท่ัวประเทศทั้ง ๑๙ แหงไดคัดสรรมานำ
เสนอ แตดวยขอจำกัดในดานงบประมาณ และระยะเวลาในการดำเนินงาน จึงนำเสนอไดเพียงบางเรื่องเทาน้ัน
อยางไรก็ดี ดิฉันใครเรียนวา บนเสนทางของการพัฒนานี้ ชาววิทยาลัยชุมชนไดทุมเทกำลังสติปญญา ความเพียร
พยายาม และความอดทนอดกลน้ั มาโดยตลอด ดงั ปรากฏรองรอยของการทำงานเหลาน้ีใหเหน็ อยา งเดนชดั หนังสือ
เลมน้ีจึงเปรียบเสมือนการบันทึกความทรงจำของผูที่เกี่ยวของกับการทำงานในชวงท่ีผานมา และดวยเหตุที่งานของ
วทิ ยาลยั ชมุ ชนมพี ลวัตสูง เรอื่ งราวทบ่ี ันทึกไวน ้จี ึงอาจมีการพัฒนาใหด ียิ่งๆ ขนึ้ ในอนาคต ในขณะทห่ี ลกั สตู รและการ
เรียนการสอนหลายเรื่องท่ีบันทึกไวอาจจำเปนตองยุติหรือหยุดชั่วคราวไว จนกวาจะมีความสนใจตองการจาก
ประชาชนในพื้นท่ีหรือผูรับบริการอีกคร้ัง เพราะงานของวิทยาลัยชุมชนเปนงานท่ีสรางขึ้นจากความตองการของผูรับ
บรกิ ารทางการศึกษาและการเรยี นรนู นั่ เอง

ในโอกาสนี้ ดิฉันใครขอขอบคุณ กรรมการสภาวิทยาลัยชุมชน ผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชน คณาจารยและ
เจาหนาที่วิทยาลัยชุมชน ตลอดจนนักศึกษาและผูเขารับการอบรมทุกทาน ที่กรุณาเสียสละเวลาเลาเรื่องและให
ขอมูลแกคณะผูจัดทำ ขอขอบคุณ คุณวิวัฒน คติธรรมนิตย และผูเขียนทุกคน ท่ีชวยเรียบเรียงเร่ืองราวของ
วิทยาลัยชมุ ชนเผยแพรในครง้ั นี้

สนุ ันทา แสงทอง
ผูอำนวยการสำนกั บรหิ ารงานวิทยาลยั ชมุ ชน
สำนักงานคณะกรรมการการอดุ มศกึ ษา

4 วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพัฒนา

AN1<L?K<%;R %3X;H

G"DG3 สารบญั

C2_M CK;D:F "K! @K:< R
<I"K !

๑๗ วิทยาลยั ชมุ ชนแมฮ อ งสอน : สนิ้ สายหมอกจาง
ความรูกระจา ง

๑๙ สรางนวตั กรรมทางการศกึ ษา
๒๐ หลากหลายอาชีพ...สอู นาคตใหม
๒๒ ปาย...เรยี นรสู กู ารเปลย่ี นแปลง
๒๓ บา นสนั ตชิ น...สันติเกดิ จากความรู

17A1N <L?K<%R;%3 : 8?AK/XE
" L=8K,3L

A1N <L?<K %;R %3/L ๒๕ วทิ ยาลัยชุมชนตาก : พนักงานสุขภาพชุมชน
ชายแดน ผลติ คนสรา งปราการปอ งกนั โรค
72J !K2CQ 9K7$:Q $2$K;W-2
5>.M 2C<
K!4<K K<4F ! 2J X< ๒๗ ‘Health dam’ เข่อื นสขุ ภาพเพ่อื ชมุ ชน
๒๘ จากแนวคดิ สูการปฏิบัติ
๒๙ พฒั นาคนกลับคนื ทองถนิ่
๓๑ กา วตอไปในวิทยาลัยชมุ ชนตาก
๓๑ หลักสตู รอัญมณี (การเดินพลอย)

5วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

25AN1<L?K<%R;%3 : 8?AK/XE"
L=8,K 3L

A1N <L?<K %R;%38N#N/=

;K; “02Q @K:<R”
CR $Q:$2

๓๓ วทิ ยาลัยชุมพจิ ติ ร : ขยาย “ทนุ ความร”ู สูชุมชน
๓๕ เขาถึงชมุ ชนดวย “แหลง เรยี นรูเ คลอื่ นที”่
๓๗ เครือขายแหลง เรียนรูช ุมชน

“หนวยจดั การศกึ ษา”
๓๘ “โครงงานนกั ศึกษา” ผลงานนกั ศกึ ษาเพอื่

ชมุ ชน
๓๙ ตวั อยางผลงานโครงงานของนักศกึ ษา

33A1N <L?K<%R;%3 : 8?AK/XE
" L=8,K 3L

๔๑ วิทยาลัยชมุ ชนหนองบวั ลำภู : ฟนฟภู มู ิปญ ญา
พัฒนาอาชีพ

๔๓ ข า วฮางคืออะไร
๔๔ จากการถนอมอาหาร สูหลกั สตู รขาวอนิ ทรีย

เพอ่ื สุขภาพ
๔๕ หลักสูตรเยบ็ ผา สมุนไพรทอมือ ฟน วิถีชุมชน
๔๖ วิทยาลัยชุมชน นำชุมชนสูความพอเพียง

ทย่ี ่ังยนื
๔๘ กรรมวิธกี ารผลติ ขา วฮาง

6 วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

41AN1<L?<K %R;%3 : 8?AK/XE"
L=8,K 3L

A1N <L?<K %;R %3; R .LEL= ๔๙ วทิ ยาลยั ชมุ ชนมกุ ดาหาร : คือสะพานเชอ่ื ม
ความรู
FP CI7K2V$FP^ : @K:<R

๕๒ ธรุ กิจระหวางประเทศในกลุมอินโดจีน
49AN1<L?<K %R;%3 : 8?A/K XE"
L=8K,3L ๕๒ หลกั สูตรอนปุ รญิ ญาสรางบณั ฑิตรองรบั

A1N <L?<K %;R %34=R O=;K < ตลาดงานในทองถ่ิน
๕๒ เปด ประตูสกู ารคา กลุม อินโดจีน
V<K PF “ ” 0VN^ .3M X. W !] W <! ๕๓ สานเครอื ขาย พัฒนาวิชาการ
๕๔ ครผู ูสอนตองเกง
๕๕ “เกษตรอนิ ทรยี ” ความหวงั ของเกษตรกร

หมูบานสนั ติสุข
๕๗ วิทยาลยั ชุมชนบุรีรัมย : เราคอื “กก” ท่ีเตบิ โต

แขง็ แกรง
๕๙ เ ร่มิ ตน จากจุดเล็กๆ
๖๐ หลากความตองการ หลายความสนใจ
๖๑ กกขา งนา พัฒนาชีวิต
๖๒ จากปจจุบันสูอนาคต วทิ ยาลัยชุมชนบุรรี มั ย
๖๔ หลกั สูตรการทอเส่ือกก
๖๔ หมกู ระจก

7วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

57AN1<L?<K %;R %3 : 8?AK/XE"
L=8,K 3L

๖๕ วิทยาลัยชุมชนสระแกว : วชช. ‘มอื อาชพี ’
ชาวสระแกว ‘มอี าชพี ’

๖๗ จากเกษตรอนิ ทรยี สู “บา นมน่ั คง”
๖๙ โฉมใหมข องวิทยาลัยชมุ ชนสระแกว
๗๐ สรา งงานมัคคุเทศกทองถ่นิ

65A1N <L?<K %;R %3 : 8?AK/XE"
L=8K,3L ๗๓ วทิ ยาลัยชุมชนอทุ ยั ธานี : พฒั นาคน
สรางนักอนุรักษ
A1N <L?<K %;R %3G1R <K 2L3O
๗๖ ดึงศักยภาพจงั หวัด พฒั นาหลักสตู ร
7J+2K 2 C<
K!2J F2Q< J B ๗๖ หลักสูตรผนู ำเดนิ ปา ศกึ ษาธรรมชาติ
๗๘ เรยี นรพู ชื สมนุ ไพรกบั วิทยาลัยชมุ ชน

อทุ ัยธานี
๗๘ สขุ ใจไดเ รยี นใกลบา น
๘๐ เปลี่ยนวธิ ีทำการเกษตรจากเคมสี ูเกษตร

อินทรีย

8 วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหงการพัฒนา

73A1N <L?<K %R;%3 : 8?AK/XE
" L=8,K 3L

AN1<L?<K %R;%3=J3G" ๘๑ วิทยาลยั ชมุ ชนระนอง : เชือ่ มพรมแดนแหง
ความเขา ใจดว ยภาษา
V$P^F:7<:W-2WD ! @K:V K
Y"
-@
;9KBK ๘๓ ภาษา…การส่ือสารเพ่ือลดชอ งวาง
๘๔ กวาจะมาเปน หลักสูตรภาษาพมา
๘๕ เรียนภาษาพมา แลว ไดอ ะไร

81AN1<L?<K %;R %3 : 8?A/K XE"
L=8,K 3L

๘๙ วิทยาลัยชมุ ชนนราธวิ าส : พฒั นาหลักสูตร
ดวยงานวจิ ัยเพ่ือแกปญ หาทองถน่ิ

๙๑ วชช.นราธวิ าสจบั มือชาวบานรว มเรียนรู
และแกป ญหาดวยกนั

๙๒ สืบคนงานวิจัย
๙๓ ผเู รยี นมสี ว นรว ม เนน ลงมอื ปฏิบัติจริง
๙๔ การศกึ ษาทต่ี อเช่อื มไปถึงโอกาสพฒั นา

ชีวิต
๙๖ การแปรรูป “นำ้ มนั มะพราวบริสุทธิ”์

ผลติ ภัณฑท สี่ รา งมลู คา เพิ่มกวา ๘ เทา

9วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหงการพัฒนา

89A1N <L?K<%;R %3 : 8?AK/XE"
L=8K,3L

๙๗ วทิ ยาลยั ชุมชนยะลา : แหลง เรียนรขู องคน
ในชมุ ชน

๙๙ หลักสูตรการตลาดฯ สรางเจาของกจิ การ
๑๐๐ มีวนั น้ีไดเ พราะวทิ ยาลยั ชมุ ชน
๑๐๑ ไดเพอ่ื น ไดสังคม ไดเ ครอื ขาย
๑๐๓ หลกั สตู ร “ขบั รถขุดไฮดรอลิก”

สรา งอาชพี แกปญหาขาดแคลนแรงงาน

97A1N <L?<K %R;%3 : 8?A/K XE
" L=8K,3L

AN1<L?<K %R;%35/ /L3O ๑๐๕ วทิ ยาลัยชมุ ชนปต ตานี : เปลย่ี นนาราง
เปนนาแหง รกั และสามัคคี
V4>;N^ 22K<K
! V42 2KWD! <J W>I
CK: J N ๑๐๗ เมอื่ แหลงอาหาร กลายเปนนาราง
๑๐๘ รวมดว ยชว ยกนั พลกิ ผนื นารา ง
๑๐๙ คืนลมหายใจสูตำบลนาเกตุ
๑๑๐ วิทยาลัยชุมชน นำชุมชนสรา งสังคมใหม
๑๑๑ วทิ ยาลัยชมุ ชนนำการศึกษาสูชุมชน

10 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

A1N <L?<K %R;%3 : 8?A/K XE"
L=8K,3L 105

AN1<L?<K %R;%3D;R1=DL = ๑๑๓ วทิ ยาลยั ชุมชนสมทุ รสาคร : เพิ่มโอกาสทาง
การศึกษา ผลติ บุคลากร และพัฒนากำลงั คน
V7^M:XF KC0K! K<A O BK 5>M.
3 Q >K < W>I7+J 2K L>!J 2 ๑๑๕ หลักสตู รสงเสรมิ สขุ ภาพผูสงู อายุ
๑๑๖ เสียงสะทอนจากผูเรยี น
๑๑๗ สขุ ใจไดเห็นความสำเร็จของผูเรียน
๑๑๙ รอยยิ้มของผเู รียนคอื กำลังใจของ

“ชาววทิ ยาลัยชมุ ชนสมทุ รสาคร”

A1N <L?<K %R;%3 : 8?AK/XE"
L=8K,3L 113 ๑๒๑ วทิ ยาลัยชุมชนตราด : กับการพฒั นาการ
ทอ งเท่ียวเชิงอนุรักษท่ี “เกาะกดู ”
A1N <L?K<%;R %3/=L.
๑๒๓ วทิ ยาลัยชมุ ชนตราดกับจุดเริม่ ตนท่เี กาะกูด
J3 K<7+J 2K K<0F !V0N;^ @ ๑๒๔ เสยี งสะทอนจากคนเกาะกูด
V$M!F2<Q J B0 N^ “V KI R-” ๑๒๕ มงุ สรางเครือขา ย สานสัมพนั ธช มุ ชน
๑๒๖ เวทีวชิ าการชาวบา น
๑๒๗ ภาษาอังกฤษวันนที้ ่ี “เกาะกูด”
๑๒๘ หลกั สูตร “การเพาะเลี้ยงปูนิ่ม”

สืบสานวิถชี ีวติ ชายฝง ใหอยูค ู จ.ตราด

11วิทยาลยั ชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา

A1N <L?K<%;R %3 : 8?A/K XE"
L=8,K 3L 121

AN1<L?K<%;R %3<YD2= ๑๒๙ วทิ ยาลยั ชมุ ชนยโสธร : ผลติ ภณั ฑจ ากผา ลายขดิ
เพ่ือคณุ ภาพชวี ิตทดี่ ขี ึน้
5>M.9J,* "K 5K
>K; -M
V7^PF Q,9K7$@N .M 0^-N N 2_O ๑๓๑ หมอนลายขดิ เพื่อความตองการของชมุ ชน
๑๓๒ จากหลกั สตู รสกู ารปฏิบตั จิ รงิ
๑๓๓ ลายขดิ ยกระดบั คุณภาพชีวิต
๑๓๕ กา วตอ ไปของหมอนลายขิด
๑๓๕ ทิศทางอนาคตของวิทยาลัยชมุ ชนยโสธร

A1N <L?K<%R;%3 : 8?AK/XE
" L=8,K 3L 129

๑๓๗ วทิ ยาลยั ชมุ ชนพงั งา : มวี ชิ าเหมอื นมที รพั ย
อยนู บั แสน

๑๓๙ เก็บตก “เด็กมัธยม” สรู วั้ อุดมศึกษา
๑๔๐ หลากหลายหลักสตู รกบั วิทยาลัยชุมชน

พงั งา
๑๔๑ หลักสตู รฝกอบรม “ขับรถยนตเ พือ่ ชมุ ชน”
๑๔๒ หลกั สตู ร Service Mind and Team Work
๑๔๓ หลักสูตรดอกไมประดษิ ฐจากใบยางพารา
๑๔๔ เร่ืองเลาชาววทิ ยาลยั ชุมชนพังงา

บนเกาะหมากนอ ย

12 วิทยาลยั ชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา

A1N <L?K<%;R %3 : 8?AK/XE
" L=8K,3L 137

A1N <L?<K %R;%3DS/? ๑๔๕ วทิ ยาลยั ชมุ ชนสตู ล : ขอบฟา กวา งของชาวเล
ณ เกาะหลเี ปะ
F38K @K
! F!$K@V>
, V KID>VN 4 I ๑๔๗ วถิ ีชาวเล “อรู งั ลาโวย”
๑๔๘ พฒั นาหลักสูตรดว ยกระบวนการ DACUM
๑๔๘ หลกั สูตรในฝน ของชาวเล “เกาะหลีเปะ ”
๑๕๐ “หลกั สูตรการจดั การทอ งเทีย่ วเชิงอนุรกั ษ”

สรางเจา บานทีด่ ี นำรายไดส ูช มุ ชน

A1N <L?K<%;R %3 : 8?A/K XE"
L=8,K 3L 145 ๑๕๓ วทิ ยาลยั ชมุ ชนแพร : หมอ หอ มยคุ ใหม
ไปไกลทวั่ โลก!
AN1<L?<K %;R %3X8=

๑๕๕ กจิ กรรมเสริมศกั ยภาพนกั ศึกษา
D:F
DF
:;Q YD: Z4Z >0^J@X> ! ๑๕๗ หมอหอ มยุคใหม ใสไดทกุ วัย
๑๕๙ ดีใจทแี่ พรมีวิทยาลัยชุมชน
๑๕๐ “หลักสตู รการจดั การทองเทยี่ วเชงิ อนุรักษ”

สรางเจา บา นที่ดี นำรายไดส ชู มุ ชน

13วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา

AN1<L?<K %;R %3 : 8?A/K XE
" L=8,K 3L 153

A1N <L?K<%;R %3D" ?L

V
K/O! V
KY" YDX
F KC

๑๖๑ วทิ ยาลยั ชมุ ชนสงขลา : เขา ถงึ เขา ใจ ใหโ อกาส
๑๖๓ จำเปนตอ งเกิด
๑๖๕ ขนั หมากสรา งงาน
๑๖๗ ศาสนาเช่อื มชมุ ชน

A1N <L?<K %;R %3 : 8?A/K XE
" L=8K,3L 161

14 วิทยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพฒั นา

วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

15วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพฒั นา

16 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

วิทยาลยั ชุมชนแมฮ อ งสอน

ส้นิ สายหมอกจาง ความรกู ระจา ง

17วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพฒั นา

18 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

เชาวันใหม หลังฝนตกพรำทั้งคืน อาทิตยเริ่ม อำเภอ” รูปแบบการบริหารที่ใหโอกาสประชาชนใน
ไขแสงอรุณ ขบั ไลสายหมอกใหจางหายไป แตละอำเภอท่ีมีความหลากหลายทางชาติพันธุเขามามี
หองเรียนเล็กๆ ในหุบเขาอันสลับซับซอนของทิวเขาถนน สวนรวมในการบริหารจัดการศึกษา เพื่อตอบสนอง
ธงชัย ณ บานหวยปูลิง เปดตอนรับนักศึกษาหลักสูตร ความตองการทางการเรียนรูและพัฒนาคุณภาพชีวิต
อนุปรญิ ญา สาขาการปกครองสวนทองถนิ่ อกี ครั้งหนึ่ง ของตนและคนในทอ งถนิ่
บ า น ห ว ย ปู ลิ ง เ ป น ห นึ่ ง ใ น ห มู บ า น ที่ ไ ด ช่ื อ ว า “การที่ไมเคยมีสถาบันอุดมศึกษา และมีความ
เดินทางเขาถึงยากที่สุด แมจะอยูหางจากตัวอำเภอเมือง หลากหลายของชนเผา เปนโอกาสในการทำงานของ
จังหวัดแมฮองสอนเพียง ๖๐ กิโลเมตร แตสภาพภูมิ วิทยาลัยชุมชนแมฮองสอน ย่ิงมีปญหาในการเดินทาง
ประเทศที่เต็มไปดวยภูเขาอันสลับซับซอน เสนทางคด เราย่ิงตองหาแนวทางใหบริการท่ีทั่วถึง เราจึงมุงเปด
เค้ียว เปนสาเหตุหนึ่งท่ีทำใหแมฮองสอนเปนจังหวัดท่ี หนวยจัดการศึกษา โดยขยายไปในพ้ืนที่ระดับอำเภอ
ขาดแคลนสถาบันอุดมศึกษา ประกอบกับมีชนเผา และตำบล” นายคมสัน คูสินทรัพย ผูอำนวยการ
ชาติพันธุหลากหลาย ท่ีมีภาษาและวัฒนธรรมแตกตาง วิทยาลัยชุมชนแมฮองสอน กลาวถึงภารกิจของวิทยาลัย
กัน การใหบริการทางการศึกษาในพ้ืนท่ีแมฮองสอน ชุมชนแมฮ อ งสอน
อยางทว่ั ถงึ และมคี ณุ ภาพจงึ เปนภารกจิ ทที่ าทายอยางยิ่ง ผอ.คมสันพรอมดวยคณะกรรมการสภาวิทยาลัย
ชุมชนแมฮองสอน เริ่มวางรากฐานงานตั้งแตการสราง
ความเขา ใจใหกบั บุคลากร มีการประชุมเสวนา ทำกรอบ
สรางนวตั กรรมทางการศึกษา ตัวช้ีวัดในการทำงานใหเขาใจตรงกันวาวิทยาลัยชุมชน

ชวงเวลากวาเจ็ดปนับต้ังแตจัดต้ังเมื่อวันที่ ๑๗ จัดตั้งข้ึนพ่ืออะไร หลังจากดำเนินการไดประมาณ ๒-๓
เมษายน พ.ศ. ๒๕๔๕ วิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนได ป จงึ เร่มิ มตี วั อยางการทำงานท่ีเปน รูปธรรมมากขึน้
สรางสรรคนวัตกรรมและใหบริการทางการศึกษาชนิดที่ ปจจุบันวิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนมีหนวยจัด
ไมเคยปรากฏมากอน เริ่มต้ังแตการพัฒนาระบบ “สภา การศึกษาครอบคลุมพื้นท่ีเกือบทุกอำเภอ ทั้งนี้เพราะ

19วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา

บริบทของพืน้ ทที่ ม่ี คี วามหา งไกล การคมนาคมไมสะดวก ผูแทน กระท่ังพัฒนาเปนการบริหารในรูปแบบสภา
ดังนั้นวิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนจึงตองกระจายอำนาจ อำเภอ ที่มีบทบาทหนาที่ในการดูแลหนวยจัดการศึกษา
การบรหิ ารจดั การบางสว นใหห นว ยจดั แตล ะแหง สามารถ ในพื้นที่ มีผูแทนประชาชนและกลุมชาติพันธุตางๆ เขา
บริหารจัดการงานไดในระดับหนึ่ง โดยมีรูปแบบการ มามีสวนรวมในการดำเนินงาน เปนรูปแบบที่สงผลให
บริหารจัดการเหมือนแมขาย คือ มีหัวหนาหนวย มีฝาย หลักสูตรตางๆ ของวิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนมีความ
ธุรการ มีอาจารยพิเศษ เพ่ือใหสามารถจัดการศึกษาได หลากหลายและสอดคลอ งกบั บรบิ ทของพนื้ ที่ ดงั ตวั อยา ง
เองในแทบทกุ เรอื่ ง ตอไปนี้
“เราเชิญบุคคลที่เปนที่ยอมรับของชุมชนใน
หนวยจัดการศึกษาแตละแหงมาเปนกรรมการบริหาร
เพ่ือชวยกำหนดนโยบายและการบริหารงานของหนวย หลากหลายอาชีพ...สูอนาคตใหม

จัดการศึกษาน้ันๆ มีอนุกรรมการสภาวิทยาลัยชุมชน นอกจากสภาพพ้นื ท่ที ่มี ีความหางไกลแลว บรบิ ท
ประจำอยูทุกอำเภอ เดิมเราใหหัวหนาหนวยจัดการ สำคัญอีกประการหน่ึงของวิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนคือ
ศึกษาประชมุ รวมกันในหนว ยเพอื่ ทำแผน แลวนำแผนนนั้ ความหลากหลายทางชาติพันธุ ซึ่งแนนอนวายอมสงผล
เสนอมายังสภาวิทยาลัยชุมชนที่จังหวัด หลังจาก ตอ ความสนใจในหลกั สตู รการฝก อบรมที่แตกตางกันไป
ดำเนินการรูปแบบน้ีไปไดส ักระยะหน่ึง ทางสภาวิทยาลยั ดงั ที่ ดร.จรญู คำนวนตา ประธานสภาวทิ ยาลยั
ชุมชนแมฮองสอนก็ประชุมสรุปการดำเนินงานและถอด ชุมชนแมฮ อ งสอน ไดเ ลา ใหท ราบวา
บทเรียนจากการทำงานของหนวยจัดการศึกษาของ “การเปด หลกั สตู รของวทิ ยาลยั ชมุ ชนแมฮ อ งสอน
อำเภอตางๆ วารูปแบบใดท่ีเหมาะสมท่ีสุด” ผอ.คมสัน คำนึงถึงความตองการของชุมชน หลักสูตรตางๆ เปน
เลาถึงยุทธศาสตรสำคัญในการทำงาน และวา หลังจาก การสรางโอกาสและสนองตอบการใชงานไดจริงของ
ทดลองรูปแบบการบริหารจัดการหนวยจัดการศึกษา คนในชุมชน ดังนั้นหลักสูตรจะมีการปรับและพัฒนา
หลายรูปแบบแลว พบวา หากจะใหการขับเคลื่อนงานใน ตลอด”
ระดับุชมชนประสบความสำเร็จจะตองมีหัวหนาหนวย เชนท่ีหนวยจัดการศึกษาอำเภอแมลานอย พื้นที่
จดั การศกึ ษาทำงานรบั ผิดชอบประจำ นี้เดิมมีปญหาเรื่องยาเสพติด และกลุมผูติดเชื้อ ซึ่งคน
ดงั นนั้ ปลายป ๒๕๔๙ วทิ ยาลยั ชมุ ชนแมฮ อ งสอน ทั้งสองกลุมน้ีไมมีอาชีพ ทำใหไมไดรับการยอมรับจาก
จงึ เรมิ่ ใชร ปู แบบการทำงานโดยมอี นกุ รรมการสภาวทิ ยาลยั สังคมในชุมชน วิทยาลัยชุมชนสำรวจความตองการพบ
ชุมชน มีตัวแทนจากชนเผาตางๆ ในอำเภอนั้นมาเปน วาชาวบานมีความสนใจท่ีจะเรียนในหลักสูตรท่ีสามารถ

20 วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพฒั นา

นำมาประกอบอาชีพเพ่ือใหมรี ายไดเ ลยี้ งตนเอง พน้ื ทีเ่ ปนสำคัญ ขณะเดียวกนั ก็ไมละท้งิ ความสำคัญของ
วทิ ยาลยั ชมุ ชนเรม่ิ ดำเนนิ การคน หาความตอ งการ ภูมิปญญา และความหลากหลายทางวัฒนธรรม ตลอด
ของคนในทอ งถน่ิ โดยเลอื กใหม คี วามสอดคลอ งกับบริบท จนดูความเหมาะสมกับสภาพวิถีชีวิตของผูเรียนดวย ทำ
ของทองถิ่น พบวาในอำเภอแมลานอยมีไมสักมาก และ ใหเกิดการพัฒนาหลักสูตรอยางตอเนื่อง ท้ังยังไดรับ
ยังอยูใกลกับแหลงทองเท่ียว จึงไดพัฒนาหลักสูตรการ ความเชื่อมั่นจากประชาชนในพื้นท่ี ดังเชนกรณีของ
แกะสลักไมเพ่ือนำไปประกอบอาชีพ หลังจากพัฒนาจน หนวยจัดการศึกษาอำเภอปางมะผา วิทยาลัยชุมชน
ไดหลักสูตร จึงเชิญอาจารยพิเศษซึ่งเปนคนในทองถ่ิน ทำการพัฒนาหลักสูตรพัฒนาสายพันธุพืชเมืองหนาว
มาจัดการเรียนการสอนในข้ันพื้นฐาน เชน การใช เนนเร่ืองการปลูกพืชแบบปลอดสารเคมี เพ่ือเสริมสราง
เครอื่ งมอื การแกะสลกั ขัน้ พ้นื ฐาน รายได ดังท่ี นายวีระพรรณ เลาเรียนดี ผูประสาน
ข้ันตอไป คือ นำคณะผูเรียนไปศึกษาดูงานที่ งานการจัดการเรียนการสอนวิทยาลัยชุมชนแมฮองสอน
หมูบานแกะสลกั บานถวาย จังหวดั เชียงใหม ท่นี ้ันผเู รยี น อำเภอปางมะผา เลาวา
ไดมีโอกาสเรียนรูท้ังเรื่องงานแกะสลัก และการตลาด “วิทยาลัยชุมชนสามารถจัดหลักสูตรเพ่ือผลิต
รวมถึงแนวทางการพัฒนาสนิ คาใหมคี วามนาสนใจ และพัฒนากำลังคนในภาคเศรษฐกิจ ทั้งทางดานเกษตร
ขั้นสุดทายวิทยาลัยชุมชนเขามาชวยในเร่ืองการ และอุตสาหกรรม เพื่อเนนทางดานวิชาชีพสำหรับนำไป
ตลาด โดยชวยหาตลาดสำหรบั ขายสินคา แนะนำผูเรยี น ประกอบกิจการได เชน เร่ืองของการพฒั นาสายพันธุพ ชื
เร่ืองการประชาสัมพันธสินคา เชน มีนามบัตรสำหรับ เมืองหนาวท่ีบานผาเจริญ เราพัฒนาหลักสูตรเกษตร
แจกลูกคา” ผอ.คมสัน ยกตัวอยางกระบวนการจัดการ อินทรีย จากสายพันธุพืชพื้นบาน มาเปนสายพันธุพืช
เรียนการสอนท่ปี ระสบความสำเรจ็ ใหฟง เมืองหนาว โดยใชรูปแบบเกษตรอินทรีย ตรงกับความ
ปจจุบันศิษยเกาของวิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนมี ตองการของตลาดและเพิม่ รายไดใหช าวบาน”
อาชพี แกะสลกั ไม ซงึ่ สามารถสรา งรายไดใหแ กค รอบครวั หลักสูตรการฝกอบรมของวิทยาลัยชุมชน
ไดอยา งมน่ั คง ท้ังยังพฒั นาการตลาดเขาสูระบบการขาย แมฮองสอนมีความหลากหลายตามบริบทของแตละพ้ืนที่
ผานทางไกล และไดรวมกลุมจดทะเบียนเปนวิสาหกิจ และตอบสนองความสนใจของผูเรียนทั้งภาคเกษตร
ชุมชน สมาชิกของกลุมมีรายไดเลี้ยงตัวเอง และรูสึก กรรมและอุตสาหกรรม เชน การเลี้ยงกบพื้นเมือง การ
ภาคภูมิใจในคณุ คาของตนเองมากขนึ้ เพาะเห็ด การซอมเครื่องยนตเล็ก การออกแบบบรรจุ
การมีหนวยจัดการศึกษาในพ้ืนท่ี ที่สามารถตอบ ภัณฑ การทอผาจากสียอมดายประดิษฐ คอมพิวเตอร
สนองความตองการของผูเรียนโดยศึกษาจากบริบทของ พื้นฐาน อาสาสมัครมัคคุเทศกชุมชน การตัดเย็บเสื้อผา

21วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

สตรี การอบน้ำผ้ึง-การแชอ่ิม การปรับปรุงบำรุงพื้นที่ เพราะรอยละ ๘๘.๕ ของคนทองถ่ินประกอบอาชีพ
ดนตรีพ้ืนเมือง การตีมีด การปรับปรุงพันธุและการ เกษตรกรรมเปนหลัก ทิศทางที่เปลี่ยนไปของทองถ่ิน
ตกแตง กงิ่ การสานแปม และภาษาองั กฤษสำหรบั พนกั งาน กลับถูกกำหนดโดยคนอ่ืน ในขณะท่ีคนพื้นเพดั้งเดิมไมมี
ขายของทรี่ ะลกึ เปนตน ความถนัดสันทัดในดานธุรกิจทองเท่ียว เสียงสะทอน
และแมแตห ลกั สูตรฝกอบรมชา งตดั ผม วิทยาลยั จากคนอำเภอปายพบวาสวนใหญตองการดำเนินวิถีชีวิต
ชุมชนแมฮองสอนก็เปดสอนเชนกัน หลายคนอาจสงสัย ตามแบบด้ังเดิม คือ อยูกับวัฒนธรรมภูมิปญญาและ
วาเหตใุ ดหลกั สูตรชางตดั ผมจงึ มผี ูสนใจเรียน การเกษตรแบบไมใชสารเคมี
“เน่ืองจากสภาพภูมิประเทศของแมฮองสอนทำ ดังนั้นการทำเกษตรอินทรีย เปนแนวทางหน่ึงที่
ใหเดินทางไมสะดวก หนวยจัดอำเภอปางมะผา จึง จะชวยใหชาวอำเภอปายไดมีโอกาสพลิกฟนความเปน
พัฒนาหลักสูตรฝกอบรมชางตัดผม เรียนเสร็จ สงเสริม ชมุ ชนขนึ้ มาอกี คร้ัง ดงั ที่ ผอ.คมสนั เลาวา
อาชีพ เปดรานใหเครื่องมือ และเสริมสรางความเขม “ขณะน้ีเราไดเริ่มสงเสริมการทำเกษตรอินทรีย
แข็งใหกับชุมชน หรือลูกคา ดวยการสงมาฝกงานกับ ที่อำเภอปาย โดยการนำรองของนายสรุ ชัย สินล้ี อดตี
รานตัดผมในเมือง มีประกาศนียบัตรรับรองใหลูกคามี ประธานนักศึกษาของหนวยจัดการศึกษาอำเภอปาย
ความมนั่ ใจ” ผอ.คมสัน ใหคำตอบ ตอนน้ีกำลังปลูกผักอินทรียในพ้ืนท่ีจำนวน ๑๕ ไร
เพื่อสงจำหนายในตลาดทองถิ่นและเช่ือมโยงกับภาค
อุตสาหกรรมกับบริษัทสวิฟท สาขาแมแตง จังหวัด
ปาย...เรียนรูสูก ารเปลย่ี นแปลง เชียงใหม

อำเภอปาย เปนหน่ึงในแหลงทองเท่ียวท่ีมีช่ือ ขณะนี้หลักสูตรเกษตรอินทรียที่อำเภอปายเปด
เสียง ในปหน่งึ ๆ ปายทำหนา ทตี่ อนรับนกั ทองเทยี่ วทง้ั ใน สอนได ๒ ปก วาแลว โดยยังมกี ารพัฒนาหลักสูตรอยาง
และตางประเทศจำนวนมาก จากเมืองเล็กๆ ที่มีความ ตอเน่ือง เปนการเรียนรูพรอมกับการปฏิบัติจริง โดยจะ
สงบงาม มีวิถีชีวิตเรียบงาย ปายในวันนี้เปลี่ยนโฉมหนา สอนต้ังแตความรูพื้นฐาน เทคนิควิธีการผลิต การเก็บ
ไปเปนเมืองท่ีขายธรรมชาติ เต็มไปดวยรีสอรตและ เกย่ี ว การบรรจุ และการตลาด ซึง่ วทิ ยาลัยชุมชนไดช วย
เกสตเ ฮาสห ลากหลายราคาและรูปแบบ หาตลาดรองรับสินคาคือ บริษัทสวิฟท และเทศบาล
แตรายไดท่ีเกิดขึ้นกลับตกอยูกับคนในทองถ่ิน อำเภอปาย”
ด้ังเดิมนอยมาก อีกท้ังการเปล่ียนแปลงไปเปนเมือง ในอนาคตวิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนมีความ
ทองเที่ยวยังสงผลกระทบอยางย่ิงตอคนในทองถ่ิน ตั้งใจจะพัฒนาหลักสูตรเกษตรอินทรียใหเปนหลักสูตร

22 วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพัฒนา

ประกาศนียบตั รหรอื หลักสูตรระดบั อนุปริญญา เพ่อื เพม่ิ เริ่มเขาใจถึงการรอยใจประชาชนท้ังหมูบานใหเปนดวง
คณุ ภาพในดานเนอื้ หาและวิชาการใหมากยงิ่ ข้ึน เดียว โดยตอ งใชสง่ิ ทีส่ ำคญั คอื คุณธรรมของผูน ำ” นาย
บุญหลอเลาถึงจุดเริ่มตนของความคิดหลังจากไดเขา
เรียน
บานสันตชิ น...สนั ติเกิดจากความรู หลังจากสำเร็จการศึกษา เขานำความรู ทักษะ

บานสันติชนเปนชุมชนชาวจีนยูนนานต้ังอยูใน และเครือขายตางๆ มาพัฒนาหมูบาน ปรับยุทธวิธีโดย
เขตอำเภอปาย จังหวัดแมฮองสอน ปจจุบันถือเปน เนนการพัฒนาอาชีพ การสรางรายไดโดยรวมกลุม
สถานท่ีที่นักทองเท่ียวนิยมไปเที่ยว ครั้งหน่ึงนานมาแลว อาชีพตางๆ เชน กลุมเมืองไกดำ กลุมแปรรูปอาหาร
ท่ีน่ีคือหมูบานของชาวจีน ซึ่งมีบรรพบุรุษมาจากแผนดิน กลุมทอผา กลุมเย็บผา และอื่นๆ ใชความเขาใจ ความ
ใหญ เปนอดีตทหารของกองพลเกาสิบสาม รักในเชื้อสายเผาพันธุ ความรักตอเยาวชนดั่งลูกหลาน
กอนหนานี้ในหมูบานเต็มไปดวยปญหาและ และความรูจากการเรียน เปนธงนำในการแกปญหา
ความขัดแยงไมลงรอย มีการแบงแยกเปนหลายกลุม เริ่มทำงานอยางละเอียด มีระบบ มีการนัดประชุม ใช
หลายกก และยังประสบปญหากลุมเยาวชนประพฤติตัว จิตวิทยาเขาไปหา ใชการพูดคุยเพื่อหาทางออก พรอม
ไมเหมาะสม มีเรื่องทะเลาะวิวาทบอยคร้ัง นายบุญหลอ จัดต้ังศูนยวัฒนธรรมจีนยูนนาน พัฒนาจนบานสันติชน
หลออริยวัฒน ผูนำของหมูบานไดพยายามแกปญหา กลายเปนหมูบานทองเท่ียวเชิงนิเวศ สะทอนอัตลักษณ
ดงั กลา วโดยใชไมแข็ง แตไมสามารถชวยใหป ญ หาตางๆ จีนยนู นานท่โี ดดเดนของอำเภอปาย จังหวัดแมฮ อ งสอน
คล่ีคลายไปไดเลย กลับย่ิงเพิ่มความขัดแยงและแตก พรอมๆ กันน้ันก็เกิดการเปลี่ยนแปลงท่ีนาช่ืนชม
แยกใหบ านปลายยิง่ ข้นึ มากมายในหมูบาน เยาวชนท่ีเคยมีพฤติกรรมท่ีนาเปน
จุดเปลี่ยนของบานสันติชนเกิดข้ึน เม่ือป ๒๕๔๗ หวงกลับมาเปนกำลังในการพัฒนาหมูบาน ชุมชนมี
นายบุญหลอไดเขาศึกษาในหลักสูตรอนุปริญญา สาขา ความสมานฉันท กลายเปนชุมชนท่ีเขมแขง ปราศจาก
วิชาการปกครองทองถ่ิน วทิ ยาลยั ชมุ ชนแมฮองสอน ท่ีน่ี ความขัดแยง จนสามารถสรางความสุขใหกลับคืนสู
นายบุญหลอไดพบคำตอบและแนวทางหลายอยางท่ีจะ หมบู า นอีกคร้ัง
นำไปใช เบ้ืองหลังความสำเร็จในคร้ังน้ี นายบุญหลอ
“ไดเรียนเร่ืองภาวะผูนำ ผูนำที่ดีมีคุณสมบัติ หลอ อรยิ วัฒน ยอมรบั วา
อยางไร ทำใหเกิดความรู มีความคิด เร่ิมมองตัวเอง “บานสันติชนของเราเปนแบบทุกวันน้ีได เพราะ
เริ่มมองหมูบานวาความสุขที่แทจริงของหมูบานคืออะไร ผมมีโอกาสไดไปเรียนท่ีวิทยาลัยชุมชน คือเมื่อกอนการ

23วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

ดูแลการทำทุกอยางไมละเอียด ไมเปนระบบ แลวก็ไมมี จากเร่ืองเลาของแมฮองสอน เมืองสามหมอกที่
กระบวนการทำงาน เม่ือเราไดศึกษาจากวิทยาลัยชุมชน ขึ้นชื่อในเร่ืองความยากลำบากในการคมนาคม วิทยาลัย
มาแลว เราเริ่มจะมีวิสัยทัศนวาเราจะทำยังไง เร่ิมมอง ชุมชนแมฮองสอนไดพิสูจนใหเห็นวา แมจะอยูหางไกล
ตัวเอง เริ่มมองหมูบานวาความสุขท่ีแทจริงของหมูบาน หรือมีความแตกตางทางภาษาและวัฒนธรรม ก็มิไดเปน
คืออะไร ส่ิงเหลานี้ทำใหเรารูจักมองตัวเองแลวก็มี ขอจำกัดใหความรูเดินทางไปถึง ทุกวันน้ีไมวาจะเปนท่ี
อนาคต หลังจากท่ีไดไปเรียนแลวทำใหเรามีความรูเกิด บานหวยปูลิง หรือพ้ืนท่ีไหนๆ ในจังหวัดแมฮองสอน
ขึ้น วิทยาลัยน้ีสรางคน ถาไมมีโอกาสเขาวิทยาลัยชุมชน วิทยาลัยชุมชนแมฮองสอนก็จะยังคงทำหนาท่ีสงผาน
ผมและบา นสนั ตชิ นคงจะไมอ ยูในโฉมหนานี้” ความรูไปใหจนถงึ ชุมชนเสมอ

24 วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

วิทยาลยั ชุมชนตาก

พนกั งานสขุ ภาพชมุ ชนชายแดน
ผลติ คนสรางปราการปองกนั โรค

25วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

26 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

วทิ ยาลัยชุมชนตากจัดต้ังเม่ือวันท่ี ๑๗ เมษายน ฝกอบรมความรูดานการเดินพลอยใหกับผูคาชาวไทย
พ.ศ. ๒๕๔๕ เพ่ือเอ้ือประโยชนแกประชาชน เพราะผูคาขาดความรูและทักษะในการประเมินราคา
ผูพลาดโอกาสทางการศึกษา ใหมีทางเลือกในการเรียน ทำใหข าดทนุ และถกู หลอกบอยครั้ง
รูดานวิชาการและวิชาชีพตามความพรอมและความ หลกั สูตรทยี่ กตวั อยางขางตนนนั้ เปน หลักสูตรท่ี
จำเปน ของแตล ะบคุ คล ปจจบุ นั ตง้ั อยทู ่ี หมู ๑ ตำบล เปดจัดการเรียนการสอนมาตั้งแตป ๒๕๔๙ นอกเหนือ
หนองบัวใต อำเภอเมืองตาก จังหวัดตาก มีหนวยจัด จากหลักสูตรท่ีสอดคลองกับสภาวะการณปจจุบันและ
การศึกษาจำนวน ๑๒ แหง ซ่ึงมีทั้งสถานศึกษาและ แผนยุทธศาสตรของจังหวัดแลว ในดานของคุณภาพ
โรงพยาบาล เปดสอนอนุปริญญา ๔ หลักสูตร ชีวิตความเปนอยูของประชาชน วิทยาลัยชุมชนตากก็ให
หลักสูตรประกาศนยี บัตร ๕ หลกั สูตร และหลกั สูตรฝก ความสำคัญไมยิ่งหยอนไปกวากัน ดังเชนการเปดสอน
อบรมอกี มาก หลักสูตรการแพทยแผนไทยเปนรุนแรกของวิทยาลัย
ความสำเร็จท่ีเห็นไดชัดของวิทยาลัยชุมชนตาก ชุมชนทั่วประเทศ มีการพัฒนาหลักสูตรการฝกอบรม
คือ การพัฒนาหลักสูตรตามความตองการของชุมชน วิทยาศาสตรสุขภาพ ที่เปดรับนักศึกษารุนแรกเมื่อป
และสอดคลองกับยุทธศาสตรของจังหวัด เชนท่ีผานมา ๒๕๕๑ ทผี่ านมาน้ี
ไดพัฒนาหลักสูตรอุตสาหกรรมการทองเที่ยว เพื่อ เหตุใดวิทยาลัยชุมชนตากจึงใหความสนใจดาน
รองรับคนในชุมชนท่ีมีความสนใจในธุรกิจทองเท่ียวและ สาธารณสุข และหลักสูตรน้ีจะชวยพัฒนาชุมชนได
บริการ เพราะจังหวัดตากมีแหลงทองเที่ยวท่ีสวยงามติด อยางไร
อันดับโลก ในปหน่ึงๆ จึงมีนักทองเท่ียวจากท้ังในและ
ตางประเทศเดนิ ทางเขา มาทองเท่ยี วมากมาย
หรือจะเปนหลักสูตรซึ่งสอดคลองกับบริบทของ ‘Health dam’ เขอื่ นสขุ ภาพเพื่อชุมชน

จังหวดั ในดา นของธรุ กิจการคา เชน การจัดการ (การคา จังหวัดตากมีสภาพพ้ืนที่ติดตอกับประเทศพมา
ชายแดน) และอัญมณี (การเดินพลอย) วิทยาลัยชุมชน มีระยะทางถึง ๕๘๐ กิโลเมตร ติดพื้นที่ ๕ อำเภอ คือ
ตากไดรับการรองขอจากหอการคาจังหวัดใหดำเนินการ อำเภอทาสองยาง อำเภอแมระมาด อำเภอแมสอด

27วิทยาลยั ชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

อำเภอพบพระ และอำเภออุมผาง มีการเคล่ือนยายเขา เร่ืองน้ี
ออกของประชาชนและแรงงานอพยพจากประเทศ “เราคิดวาถาเราใหคนในชุมชนมีความรู และคน
เพื่อนบานอยางสม่ำเสมอ ซึ่งจากแรงงานกลุมน้ีเองมี ท่ีมีความรูกลับไปชวยยกระดับคนในชุมชนของตนเอง
ความเสี่ยงในการแพรระบาดของโรคติดตอตางๆ ไมวา แทนท่ีจะรอกลไกของรัฐเขาไปดูแล นาจะชวยใหการ
จะเปนไขกาฬหลังแอน โรคมาลาเรีย วัณโรค หรือโรค ดูแลและปองกันโรคเกิดประสิทธิภาพยิ่งข้ึน เปนที่มา
เทาชาง เปนตน และในที่สุดก็จะมีการเคลื่อนยายจาก ของโครงการเขือ่ นสุขภาพ คอื ใหค วามรแู กค น ใหเขานำ
ชายแดนเขาสูพื้นทีช่ น้ั ในของประเทศ ความรูกลับไปในทองถิ่น เหมือนการสรางเขื่อนปองกัน
เมื่อมองเห็นประเด็นท่ีเกิดข้ึนในปจจุบันของ ดานสุขภาพในทองถิ่น” นายชวพันธไดขยายความแนว
จงั หวดั ตากและประเทศ ทำใหน ายชวพนั ธ ชวเจรญิ พนั ธ คดิ ดงั กลาว
ประธานกรรมการสภาวทิ ยาลยั ชมุ ชนตาก และนายแพทย จากโครงการเขื่อนสุขภาพนำมาสูการเร่ิมตน
พิเชฐ บัญญัติ กรรมการสภาวิทยาลัยชุมชนไดเสนอ พฒั นาหลกั สูตรดา นสาธารณสขุ ของวิทยาลยั ชมุ ชนตาก
แนวความคิดปองกนั ปญ หานตี้ อ สภาวทิ ยาลยั ชุมชนตาก
“จังหวัดตากมีความเส่ียงจากการเกิดโรคติดตอ
เพราะการเคล่ือนยายเขามาของประชาชนและแรงงาน จากแนวคิดสกู ารปฏบิ ัติ

จากประเทศเพื่อนบาน อีกท้ังในจังหวัดเองยังมีชนเผา เม่ือสภาวิทยาลัยชุมชนตากมองเห็นภาพรวมกัน
ตางๆ ทีอ่ าศยั ในบางพ้ืนทม่ี ีความหา งไกล การคมนาคม แลว ลำดับตอไปจึงเร่ิมพัฒนาหลักสูตร โดยนายแพทย
เปนไปอยางยากลำบาก ทำใหคนพื้นท่ีเหลาน้ันไดรับ พิเชฐ บัญญัติ กรรมการสภาวิทยาลัยชุมชนตาก และ
โอกาสในการเขา ถงึ บรกิ ารทางการแพทยแ ละสาธารณสขุ หัวหนาหนวยจัดการศึกษาโรงพยาบาลบานตาก ไดขอ
นอ ย” นายชวพนั ธกลาว ความรวมมือไปยังสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตาก
จากแนวคิดดังกลาวนำมาสูโครงการท่ีเรียกวา เพื่อรวมกันพัฒนาหลักสูตร โดยนายแพทยพิเชฐ
Health Dam หรือโครงการเข่ือนสุขภาพ สภาวิทยาลัย บญั ญัติ และคณะไดสำรวจความตองการของชมุ ชนกอ น
ชุมชนตากเห็นรวมกันวา ในปจจุบันประเด็นที่นาหวงใย วา หากวิทยาลัยชุมชนตากเปดหลักสูตรพัฒนาคนใน
ของจังหวัดคือเรื่องของสุขภาพและการบริการ ทองถิ่นเพื่อกลับมาทำงานน้ีใหกับชุมชน จะเห็นดวยหรือ
สาธารณสุข เม่ือคนในพ้ืนที่หางไกลไมมีโอกาสเขาถึง ไม เพราะประเด็นดานสาธารณสุขเปนเร่ืองที่เก่ียวของ
บริการของรัฐ และรัฐก็ไมมีกำลังท่ีจะเขาไปไดในทุก กบั ชีวติ ปรากฏวาชมุ ชนกเ็ ห็นดวย ประกอบกับมีการทำ
พื้นที่ ดังนั้นวิทยาลัยชุมชนนาจะเขามาชวยดำเนินการใน ประชาคม และมีการวิจัยทางการสาธารณสุขดวย นาย

28 วิทยาลัยชุมชน : พลวตั แหง การพฒั นา

ปยศักด์ิ ตัณฑเจริญรัตน ผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชน ข้ึนเปนการเฉพาะสำหรับทองถ่ินชายแดน ดังน้ันเรามี
ตากเลา กระบวนการเรม่ิ ตน ใหท ราบ เปาหมายใหคนท่ีมีภูมิลำเนาอยูในทองถ่ินน้ันมาเรียนรู
จากนั้นวิทยาลัยชุมชนตากและสำนักงาน เพื่อนำความรูกลับไปชวยยกระดับคุณภาพชีวิตของ
สาธารณสุขจังหวัดตากก็รวมกันจัดทำหลักสูตรฝกอบรม คนในทองถิ่นของเขาเอง ไมไดเปดรับสมัครคนท่ีสนใจ
พนักงานสุขภาพชุมชนชายแดน ซึ่งเปนหน่ึงในหลักสูตร ท่ัวไป เพราะเรามองโอกาสที่คนในพ้ืนที่จะไดนำความรู
การฝกอบรมวิทยาศาสตรสุขภาพ “เม่ือทำหลักสูตรแลว ไปใชม มี ากกวา ”
กอนใชจัดการเรียนการสอนก็ไดเชิญผูทรงคุณวุฒิจาก หลักสูตรพนักงานสุขภาพชุมชนชายแดน เปน
สายวิชาการและสายสาธารณสุขมารวมวิพากษหลักสูตร สาขาวิชาหน่ึงของหนวยจัดการศึกษาโรงพยาบาล
เพ่ือใหหลักสูตรมีความสมบูรณย่ิงขึ้น หลักสูตรพนักงาน บานตาก มีระยะเวลาเรียน ๖ เดือน กำหนดใหผูเรียน
สุขภาพชุมชนชายแดนนี้ยังไดรับความรวมมือจากองคกร ไดเรียนทั้งวิชาคณิตศาสตรและภาษาอังกฤษที่เก่ียวของ
SHIELD และสำนักงาน USAID ดวย โดยองคกร กับงานสาธารณสุขชุมชน มีเน้ือหาการเรียนเร่ืองการ
SHIELD และสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตากไดรวม รักษาพยาบาลเบื้องตน การสงเสริมสุขภาพแบบองค
สนับสนุนดานงบประมาณและสถานที่สำหรับฝกงานให รวม งานดานสุขาภิบาลและอนามัยสิ่งแวดลอม การ
แกผูเ รียน” ควบคุมและปองกันโรค การฟนฟูสภาพผูปวย งานดาน
ผทู จี่ ะเขา มาเรยี นนนั้ สำนกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั สาธารณสุขมูลฐาน นอกจากน้ียังไดเรียนในดานการ
ตากไดคัดเลือกจากอาสาสมัครสาธารณสุขหมูบาน หรือ บริหารงานสาธารณสุข จรรยาวิชาชีพ ท้ังยังไดรับความ
อสม. เพราะหลักสูตรน้ีตองการคนที่มีพ้ืนฐานทาง รูดานเภสัชกรรม สังคมวิทยาและมนุษยวิทยาทางการ
สาธารณสุข และตองจบการศึกษาไมต่ำกวาระดับชั้น แพทย และท่ีสำคัญคือตองฝกประสบการณวิชาชีพดวย
มัธยมศึกษาปที่ ๓ แตไมไดจำกัดพ้ืนท่ีเฉพาะในจังหวัด ทางวิทยาลัยชุมชนก็มีโรงพยาบาลเครือขาย ซ่ึงจะทำ
ตากเทาน้ัน หากยังเปดโอกาสใหผูสนใจจากจังหวัดอ่ืนที่ หนาที่เปนศูนยฝกประสบการณของผูเรียน เชน โรง
มีพ้ืนท่ีติดตอกับชายแดนเชนกัน เชน จังหวัดเชียงใหม พยาบาลแมสอด โรงพยาบาลทา สองยาง เปน ตน”
จงั หวดั แมฮ อ งสอน เปนตน ไดม โี อกาสเขา มาเรยี นได
มีขอสงสัยวา เหตุใดจึงตองการคนในทองถ่ิน
แลวหากคนทั่วไปมีความสนใจจะสามารถสมัครเรียน พัฒนาคนกลบั คนื ทองถิน่

ดวยไดห รอื ไม นายปยศกั ด์ขิ ยายความเพมิ่ เตมิ วา หลักสูตรพนักงานสุขภาพชุมชนชายแดนเปด
“หลกั สตู รพนกั งานสขุ ภาพชมุ ชนชายแดนน้ี พฒั นา จัดการเรียนการสอนเมื่อป ๒๕๕๑ ผูเรียนรุนท่ี ๑

29วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

จำนวน ๒๗ คน กำลงั จะสำเรจ็ การศึกษาในป ๒๕๕๒ น้ี ทีมงานของวิทยาลัยชุมชนจะดำเนินการติดตามและ
เม่ือจบหลักสูตรพวกเขาจะไดรับประกาศนียบัตรรับรอง ประเมินผลทั้งความรูท่ีไดรับและประเมินความพึงพอใจ
ความรู และจะเดินทางกลับไปยังทองถิ่นของตนเองเพื่อ ของหนวยงานท่ีรับผูเรียนเขาทำงาน เพราะหากพบ
ทำหนา ทพ่ี นักงานสขุ ภาพชุมชน ปญหาหรืออุปสรรคใดก็จะไดเขาไปชวยเหลือผูเรียนได
แลวมีคำถามตอไปวา เมื่อทั้ง ๒๗ คนเดินทาง ทั้งปญหาตางๆ จะนำมาประมวลเพื่อพัฒนาหลักสูตรท่ี
กลับบาน แลวพวกเขาจะสามารถประกอบอาชีพเปน จะใชในรุนตอ ๆไป ดวย
พนักงานสุขภาพชุมชนในหมูบานของตนเองไดอยางไร หนึ่งในผูสำเร็จการศึกษา ๒๗ คนของหลักสูตร
นายปยศกั ดเิ์ ปดเผยวา พนักงานสุขภาพชุมชนชายแดน รุนที่ ๑ ที่วันนี้เขาได
“ต้ังแตเริ่มตนทำหลักสูตร เราไดประสานความ ออกไปทำงานรับใชชุมชนแลว ไดเลาถึงเหตุผลท่ีตัดสิน
รว มมอื กับสำนักงานสาธารณสุขจังหวดั ตาก มขี อสรปุ ใน ใจมาเรียนทวี่ ิทยาลยั ชุมชนตากวา
ประเด็นเหลาน้ีไวแลววา เรามุงหวังใหคนเหลาน้ีซ่ึงเปน “ผมอยากมาเรียน เพราะอยากมีงานทำอยางตอ
คนของชุมชนไดกลับไปทำงานเพื่อชุมชน ดังน้ันเมื่อจบ เน่ือง โดยเฉพาะอยางยิ่งงานนั้นเปนงานที่มีโอกาสชวย
หลักสูตร หนวยงานทางสาธารณสุขหรือผูที่เกี่ยวของ เหลือพี่นองท่ีตกทุกขไดยากท่ีมีปญหาดานสุขภาพ
ตองมีงานรองรับพวกเขา ขณะน้ีสำนักงานสาธารณสุข เนื่องจากการชวยเหลือไมทั่วถึง หรือเปนคนไมมีบัตร
จังหวัดตากมีแหลงงานรองรับไวแลว เชน สถานีอนามัย หรือถือบัตรสี นอกจากนี้เมื่อเรียนจบแลวยังไดรับ
ในหมูบานหรือชุมชนของพวกเขา ไปทำงานรวมกับ ประกาศนียบัตรรับรอง วาเปนผูผานหลักสูตรการอบรม
เจาหนาท่ีอนามัย หรือหากพ้ืนที่ไหนหางไกลมาก ไมมี มีความรูดานสาธารณสุขหรือสุขภาพท่ีถูกตอง” นาย
เจาหนาที่ ผูเรียนของเราก็จะทำหนาที่แทนเจาหนาท่ี ชนินทรเลาใหฟ งถงึ เหตุผลที่ตัดสินใจมาเรียน
อนามัยไดเลย ท้ังนี้ในบางพื้นท่ีองคการบริหารสวน ขณะน้ีเขาสำเร็จการศึกษาจากหลักสูตรแลว ได
ตำบล หรือ อบต.ก็เขามามีสวนรวมในการรับคนกลุมน้ี มีโอกาสออกไปปฏิบัติงานในพ้ืนที่จริงในชุมชนของตัว
ไปทำงาน” เอง ส่ิงที่เขาไดรับจากการเปนพนักงานสุขภาพชุมชน
ในเดือนตุลาคม ป ๒๕๕๒ วิทยาลัยชุมชนกำลัง ชายแดน นอกเหนือจากประสบการณชีวิตแลว เขายัง
จะเปดรับผูเรียนในหลักสูตรพนักงานสุขภาพชุมชน บอกวา
ชายแดน เปนรุนท่ี ๒ แตรุนที่ ๑ ท่ีจบไปทางวิทยาลัย “หลักสูตรน้ีทำใหไดมีโอกาสชวยเหลือเพ่ือน
ชุมชนก็ไมไดละเลย เพราะนับจากสำเร็จหลักสูตรไป มนุษย ใหความเจ็บปวยของเขาไดบรรเทาลง ทุกคร้ังที่
แลวไดปฏิบัติงานในสถานท่ีปฏิบัติงานจริง อีก ๕ เดือน ไดรับรอยย้ิม หรือคำกลาวขอบคุณจากผูมารับบริการ

30 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวตั แหง การพฒั นา

ผมรูสึกภาคภูมิใจมาก ทำใหตัวเองรูสึกวาจะตองพัฒนา ผชู ว ยเจาพนักงานสาธารณสุข และผูน ำการสรา งสขุ ภาพ
ความรูดานสุขภาพใหเพิ่มข้ึน เพื่อพัฒนาชุมชนใหมี สำหรับอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมูบาน โดยเปด
คุณภาพและมีความสุขในเร่ืองของสุขภาพ” นายชนินทร จัดการเรยี นการสอนตงั้ แตป ๒๕๕๑
กลา วเสรมิ ดว ยรอยยม้ิ สำหรับความต้ังใจในปตอไปของวิทยาลัยชุมชน
ตากคอื ยงั คงมงุ เนน ทก่ี ารพฒั นาหลกั สตู รดา นสาธารณสขุ
ใหมคี วามตอ เนือ่ ง
กา วตอไปในวทิ ยาลัยชมุ ชนตาก “เดิมหลักสูตรดานสาธารณสุขที่เปดสอนเปน

โครงการเขื่อนสุขภาพของวิทยาลัยชุมชนตาก หลกั สูตรฝก อบรม ใชเวลาประมาณ ๖ เดอื น ตอ ไปเรา
เริ่มตนจากความหวงใยในประเด็นดานสุขภาพและ จะพัฒนาเปนหลักสูตรประกาศนียบัตร ๑ ป เพ่ือเชื่อม
สาธารณสุขของคนในพ้ืนท่ีท่ีหางไกล การบริการของรัฐ ตอระหวางหลักสูตรฝกอบรมกับระดับอนุปริญญา ท้ังน้ี
เขาถึงยากลำบาก จนนำมาสูหลักสูตรการฝกอบรม เพ่ือใหผูเรียนไดมีโอกาสเพิ่มเติมความรูและเพ่ิม
วิทยาศาสตรสุขภาพ เพื่อชวยลดปญหาความขาดแคลน ศักยภาพในการปฏิบัติงานของตนเองไดอีกทางหน่ึง
บุคลากรดานสาธารณสุข ประกอบดวยหลักสูตรพนัก ดวย” นายปยศักดิ์กลาวทง้ิ ทา ย
งานสุขภาพชุมชนชายแดน พนักงานมาลาเรียชุมชน

หลกั สตู รอญั มณี (การเดนิ พลอย)

วิทยาลัยชุมชนตากพัฒนาหลักสูตรตามความ หลักสตู รอัญมณี (การเดนิ พลอย) กเ็ ชนเดยี วกัน
ตองการของชุมชน และใหมีสอดคลองกับยุทธศาสตร บรเิ วณโรงแรมสยามและตลาดรมิ เมย เปนทีร่ จู ักของนกั
ของจังหวัด หลักสูตรที่เกี่ยวของกับอุตสาหกรรมการ ทองเท่ียวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศ เพราะเปน
ทองเที่ยว หรือการจัดการ (การคาชายแดน) ก็ไดรับ แหลงคาขายอัญมณีที่มีชื่อเสียง วิทยาลัยชุมชนตากได
ความสนใจจากผูเรียนไมนอย เน่ืองจากชวยเพิ่มพูน รับการรองขอจากหอการคาจังหวัดใหดำเนินการฝก
ทักษะในการประกอบอาชีพ ทำใหสามารถพัฒนา อบรมความรูดานการเดินพลอยใหกับผูคาชาวไทย
ศักยภาพในการทำงานไดอยา งดยี งิ่ ขึ้น เพราะผูคาขาดความรูและทักษะในการประเมินราคา

31วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

ทำใหข าดทุนและถูกหลอกลวงบอ ยครงั้ มณี เทคนคิ การขาย การประเมินคณุ ภาพและราคาของ
วิทยาลยั ชมุ ชนตากพัฒนาหลกั สตู รอญั มณี (การ อัญมณี ตลอดถึงจรรยาบรรณของผูคา พลอย
เดินพลอย) โดยมีเน้ือหาการจัดการเรียนการสอน การเดินพลอย คือการรับพลอยจากรานไปเดิน
ตั้งแตประวัติความเปนมาของอัญมณี แหลงกำเนิด ขายใหรานอ่ืน หรือนำไปขายใหแกผูซ้ือโดยตรง ซึ่งผูคา
ขอมูลพื้นฐาน ชนิด และคุณภาพของอัญมณี มีการ พลอยก็จะมีทั้งผูคาชาวไทย และผูคาชาวพมา โดยผูคา
จัดการเรียนการสอนและใหผูเรียนไดมีโอกาสฝกปฏิบัติ ชาวไทยนนั้ สวนใหญก็เปน คนในทอ งถนิ่ ดังน้นั หลักสตู ร
จริงโดยอาจารยพิเศษผูมีประสบการณ เนนหลักการดู น้ีจึงมีสวนชวยสนับสนุนใหคนทองถ่ินมีอาชีพ ทำใหมี
พลอยดวยตาเปลา และการใชเคร่ืองมือ ทั้งยังสอนถึง รายได และชว ยพัฒนาเศรษฐกจิ ของชมุ ชนอีกดวย
กระบวนการทางการตลาด เชน การวิเคราะหตลาดอัญ

32 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

วทิ ยาลัยชุมชนพจิ ิตร

ขยาย “ทนุ ความรู” สูชมุ ชน

33วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

34 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

วิทยาลัยชุมชนพิจิตรเปน ๑ ใน ๑๐ วิทยาลัย มาดวยคือขยายสวนที่เปนอนุปริญญาเขามา ดาน
ชุมชนท่ีตั้งขึ้นในป ๒๕๔๕ ที่มาพรอมกับ อุดมการณก็ปรับเปล่ียนใหมีการ “เปดร้ัว” ใหชุมชนเขา
“ทุนความรู” ในดานการพัฒนาอาชีพใหกับนักเรียนนัก มามีสวนรวมและก็เกื้อกูลกันและกัน ทำใหวิทยาลัยเปน
ศึกษาในพ้ืนท่ี เนื่องจากพัฒนาขึ้นมาจากวิทยาลัยการ สมบัติของชุมชนมากขึ้น ขอดีอยางหนึ่งของการปรับ
อาชีพโพทะเล และเครือขายที่ใหบริการทางการศึกษา เปล่ียนจากวิทยาลัยการอาชีพเปนวิทยาลัยชุมชน คือ มี
ต้ังแตป ๒๕๔๐ มาแลว โดยมี “ทุนความรู” ทั้งดาน อาคาร สถานท่ี ครุภัณฑ และมีบุคลากรเรียบรอยแลว
อาคาร สถานที่ บุคลากร องคความรู และการยอมรับ ทำใหก ารปรบั ตัวคอนขา งเร็ว เพราะเราไมไดเรมิ่ ตน จาก
จากชมุ ชนในระดับหน่งึ ศูนย การมีฐานรากพวกน้ีมาชวยก็ทำใหงานสะดวกข้ึน
ภารกิจหลักของวิทยาลัยชุมชนพิจิตรจึงเปนการ จะไดทุมเททำงานในสวนอื่นๆ ตอไปได คือเรื่องเนื้อหา
ขยายโอกาสทางการศึกษาระดับอุดมศึกษา เน่ืองจาก หลกั สูตร ประสทิ ธิภาพในการจดั การเรียนการสอน รวม
พิจิตรเปนจังหวัดเดียวของบริเวณน้ีท่ีไมมีสถานศึกษา ถึงการขยายเครือขายเพ่ิมขึ้นไดเต็มท่ี และคอนขาง
ระดับอุดมศึกษา ทั้งท่ีจังหวัดขนาบขางอยางนครสวรรค รวดเร็ว ทั้งน้ีก็เพราะไดรับความรวมมือทั้งภาครัฐและ
กำแพงเพชร เพชรบูรณและพิษณุโลกตางมีสถานศึกษา เอกชน เชน อบต. เทศบาล วัด โรงเรียน” นาย
ระดับอุดมศึกษาทั้งส้ิน จึงถือวาจังหวัดพิจิตรเปนจุดบอด ประดิษฐ บุดดีจีน ผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชนพิจิตร
ของบริเวณน้ี และประชากรจำนวนมากยังขาดโอกาส กลาว
ทางการศึกษา หลายคนตองทำงานเม่ือจบเพียงชั้น
มัธยมศึกษา เพือ่ หาเลย้ี งชพี โอกาสทจ่ี ะศกึ ษาตอ ในภาค
ปกตจิ ึงแทบเปน ไปไมได เขาถงึ ชุมชนดวย “แหลง เรยี นรูเคล่ือนท”ี่

“การปรับเปล่ียนมาเปนวิทยาลัยชุมชนกลายเปน กลยุทธสำคัญท่ีวิทยาลัยชุมชนพิจิตรนำมาใช
โอกาสดี จากเดิมเนนสายอาชีพอยางเดียว ซึ่งวิทยาลัย เพ่ือการประชาสัมพันธองคกร ควบคูไปกับการให
ชุมชนก็ยังคงมีสวนน้ี และยังเสริมทางดานวิชาการเขา บริการทางการศึกษา และเพื่อใหชุมชนเขามามีสวนรวม

35วิทยาลัยชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

และรูสึกเปนเจาของวิทยาลัย คือ การใชแหลงเรียนรู เตนมากที่ไดเห็นไดจับคอมพิวเตอรเปนครั้งแรก เพราะ
เคล่อื นเขา ถงึ หมูบา นท่อี ยูห างไกล บางพื้นที่หางไกลเด็กจำนวนมากไมเคยเห็นคอมพิวเตอร
ในป ๒๕๔๗ วิทยาลัยชุมชนพิจิตรไดริเริ่มสราง มากอนเลย เพราะหลายแหงไมมีเรียนในโรงเรียน บาง
แหลงเรียนรูเคลื่อนท่ี หรือ Mobile Resource Center โรงเรียนไฟฟาและสัญญาณโทรศัพทยังเขาไมถึง แตใน
โดยดัดแปลงรถบัสขนาดกลางใหเปนหองเรียนเคล่ือนท่ี รถบัสเราใชระบบแอรการดทำใหเขาไปถึงที่ไหนก็ใชงาน
ภายในบรรจุอุปกรณทางเทคโนโลยี คอมพิวเตอร มัลติ แหลงเรียนรูเคลื่อนท่ีนี้ไดตลอด” ผอ.ประดิษฐบรรยาย
มีเดีย หองสมุดคนควา เพ่ือรองรับกิจกรรมหลากหลาย ถึงบรรยากาศชวงแรก และยังเลาถึงวิธีการจัดทำรถบัส
ท้ังเปนหองเรียนหองปฏิบัติการคอมพิวเตอร หอง เปนแหลงเรียนรเู คล่อื นท่ดี ว ย
ประชมุ หอ งสมดุ และหอ งคน ควา ดวยตนเอง ขับเคล่อื น การเร่ิมตนทำรถบัสดัดแปลงเปนแหลงเรียนรู
ไปจอดตามหมูบานตางๆ เปนเวลาหลายๆ วันจนถึงเปน เคลื่อนที่นั้น ตองตั้งตนท่ีจุดมุงหมายวาตองการใหรถนั้น
เดือนตามแตแผนงาน สามารถเปดสอนหลักสูตรตางๆ สามารถใชงานดานใดบาง อุปกรณท่ีจะติดตั้งเพื่อจุด
ณ ทองท่ีของชาวบานจนจบหลักสูตรแลวจึงเคลื่อนยาย ประสงคอะไร เพื่อใหจัดสรรทุกฟงช่ันท่ีตองการใหลงตัว
ไปยังพื้นที่อ่ืนตอไป รถโมบายนี้จึงทำหนาที่ท้ังการ ในพื้นที่อันจำกัด ปริมาณและขนาดอุปกรณตางๆ ตอง
ประชาสัมพันธวิทยาลัยชุมชนพิจิตร เปนหองเรียน สอดคลองกบั การใชงาน
เคลือ่ นที่ใหนกั เรียนลงเรยี นหลักสูตรตางๆ ที่วิทยาลยั จัด รถบัสท่ีวิทยาลัยพิจิตรไดจัดทำข้ึนนั้นต้ังใจให
ข้ึนโดยไมตองเดินทางมาเรียน จัดประชุมกับผูนำชาว เปนหองเรียนที่เหมาะสมกับการเรียนภาคปฏิบัติทาง
บาน หรือประชุมกลางแจงรวมกับชาวบานทั้งหมดก็ได ดานคอมพิวเตอร คือจุนักศึกษาได ๑๕ คน เพราะเปน
เมื่อวางจากการเรียนการสอนก็เปดใหบริการคนควาจาก ปริมาณท่ีวิทยากรจะดูแลอธิบายไดทั่วถึง เสริมดวยสวน
สอ่ื ตางๆ แกป ระชาชนทั่วไป หองสมุดขนาดยอม สวนคนควาดวยตนเอง จัดเปนหอง
รถบัสที่อัดแนนไปดวยอุปกรณส่ือการเรียนรู เรียนทางไกลผานอินเทอรเน็ต ภายในพรอมปรับเปล่ียน
พรอมทั้งวิทยากรและเจาหนาท่ีเขาถึงหมูบาน การรับรู เปนหองประชุมขนาด ๒๐ คน และระบบเสียงที่รองรับ
ถึงหนาท่ีและบทบาทของหนวยงานใหมอยางวิทยาลัย การจัดเวทีกลางแจงสำหรับการประชุมรวมกับชาวบาน
ชุมชนจึงเกิดขึ้นไดไมยาก จนปจจุบันชาวบานคุนเคยกับ จำนวนมาก
วิทยาลัยชุมชนเปนอยางดี “ตอนรถบัสเสร็จ เม่ือเขาไป “เมื่อไดแบบรถและความตองการก็พูดคุยกับทาง
ถึงหมูบานก็เปนสิ่งใหมที่หลายคนไมเคยเห็น ในชวงแรก ชางใหดำเนินการได ในการดัดแปลงรถมีชางที่เกี่ยวของ
ต่ืนเตนกนั มากท้ังผูใหญทั้งเด็ก โดยเฉพาะเด็กๆ เขาต่ืน ๔ ดาน คือชางยนตดูเร่ืองรถ ชางคอมพิวเตอรดูแล

36 วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพัฒนา

เรื่องสเปกของอุปกรณตางๆ และการเชื่อมตอ จัดวาง ตางๆ ทุกอำเภอปจจุบันมีหนวยจัด ไดแก หนวยจัดการ
ใหประหยัดเน้ือที่และใชงานสะดวก ชางไฟฟาเพื่อดูแลมี ศกึ ษา อบต.หวั ดง ศนู ยก ารศกึ ษานอกโรงเรยี นวงั ทรายพนู
ระบบไฟ ความสวางและเครื่องปรับอากาศใหเหมาะสม อำเภอสากเหล็ก อบต.ปากทาง อบต.เมืองเกา วัด
ชางอิเล็กทรอนิกสดูแลเรื่องระบบเสียงสำหรับการใช สามงามโพธ์ิประทับชาง (ทุงใหญ) บึงนาราง (โปงวัว
เปนหองเรียน หองประชุม และการกระจายเสียง เบ็ด แดง) บางมูลนาก (วงั ตะกู) และวัดมงคลทับคลอ ซง่ึ ผทู ่ี
เสร็จแลวใชงบประมาณ ๒ ลานบาทในการปรับแตงจน มาเรียนก็เปนชาวบานและเยาวชนในชุมชนเหลาน้ันโดย
เปนแหลงเรียนรูเคล่ือนที่ ซ่ึงคุมคาและใชงานไดครบ ยดึ หลักจดั การศกึ ษาตามความตอ งการของชุมชน
ถว น สว นการออกบรกิ ารและคา บำรงุ รกั ษาอยทู ป่ี ระมาณ ท่ีเกิดหนวยจัดการศึกษาไดมากเชนน้ีก็เพราะ
ปละ ๑ แสนบาท รวมคาจางเจาหนาท่ีและคาใชจาย ความรวมมือจากชุมชนเปนสำคัญ วิทยาลัยไดสราง
ตางๆ ที่ผานมามีผูเขาใชปละประมาณ ๑,๐๐๐ คน ความสัมพันธจนชุมชนรับรูวาเปนเจาของ ดังจะเห็นได
จำนวนน้ีนับเฉพาะคนท่ีมาลงเรียนในหลักสูตรตางๆ แต จากชุมชนรวมกันจัดต้ังหนวยจัดการศึกษา ภูมิปญญา
จำนวนคนทมี่ าเขาใชบ รกิ ารอ่นื ท่วั ไปนั้นมมี าก” รวมมาเปนอาจารยพิเศษ ผูมีอุปการะคุณบริจาค วัสดุ
หลังจากที่แหลงเรียนรูเคลื่อนที่ของวิทยาลัยเกิด อุปกรณตลอดจนอาคารสถานที่ และการลงนามความ
ข้ึนและดำเนินงานไปไดไมนาน ก็เห็นผลสัมฤทธิ์วา รวมมือสนับสนุนงบประมาณจัดการศึกษาปละกวาลาน
สามารถเขาถึงประชาชนไดอยางดี ทำใหมีหนวยงาน บาทขององคกรตางๆ อยางชัดเจน เชน อบจ.สนับสนุน
ทางการศึกษาสวนหน่ึงจัดทำรถเคล่ือนท่ีออกบริการบาง อาคารเรียน สนามกีฬา ถนน และโครงการอื่นๆ อีก
ซ่ึงถือวาเปนการเสริมกำลังเพ่ือพัฒนาชีวิตความเปนอยู มาก อบต.ปากทาง อบต.ดงกลาง อบต.สากเหล็ก
ของคนพจิ ิตรรวมกัน อบต.หนองพะยอม อำเภอบึงนาราง รวม ๕ อบต.
อำเภอโพธิ์ประทับชาง เทศบาลอำเภอทับคลอ และ
อำเภอบางมูลนาก รวม ๓ เทศบาล ๑๑ อบต. ใหการ
เกคารรือศขึกาษยาแ”หลงเรียนรูชุมชน “หนวยจัด สนับสนุนจัดการศึกษามานานกวา ๓ ปติดตอกัน ถือวา
เปนความสำเร็จทเี่ ห็นไดชัดเจน
นอกเหนือจากแหลงเรียนรูเคลื่อนที่ที่เขาถึง
ชุมชนแลว วิทยาลัยยังไดจัดการศึกษาระบบเครือขาย
หนวยจัดการศึกษา เพื่อใหประชาชนไดเขาถึงการศึกษา
“เรียนใกลบาน ลูกหลานอบอุน” กระจายอยูตามชุมชน

37วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพัฒนา

“ผโลคงรางนงานนกั นศักึกศษกึาษเพา่อื”ชุมชน คิดเปน ทำเปน แกปญหาได ภาคภูมิใจในตนเอง และ
วิทยาลัยชุมชนพิจิตรจัดการศึกษาหลากหลาย ทำงานรว มกับผอู ืน่ ไดอ ยางมีความสุข
โครงการที่วาคือผลงาน สิ่งประดิษฐ หรือองค
หลักสูตรเหมาะกับสภาพชุมชน เนนการผลิตและพัฒนา ความรูที่นักศึกษาคิดคนข้ึนมา โดยระหวางท่ีมีการเรียน
กำลังคนในภาคเศรษฐกิจ ท้ังทางวิชาการและวิชาชีพ จะใหนักศึกษาออกไปสำรวจวาในทองที่ตองการอะไร
ไดแก หลักสูตรอนุปริญญา ปวช. ปวส. และฝกอบรม แลวนำเอารายวิชาท่ีเรียนต้ังแตปแรกจนจบมาใช เรียก
สรางวิชาเพ่ือการประกอบอาชีพและพัฒนาคุณภาพชีวิต วาเปนการบูรณาการรายวิชามาใชงานใหไดในรูปของ
หลายสาขาวิชา เชน ชางซอมบำรุง เคร่ืองสูบน้ำดวย โครงการ โดยตองเปนโครงการท่ีทางชุมชนเองตองการ
ไฟฟา ชางบริการจักรยานยนต การใชโปรแกรมนำ ตองเพ่ิมเติมประสิทธิภาพหรือแกปญหาท่ีมีอยูของชุมชน
เสนอโครงงาน ภาษาอังกฤษเพ่ือการส่ือสาร การตัด เพราะเม่ือเสร็จแลวตองนำไปใชงานไดจริง คือตองทำ
ผม-การโรล การเสริมสวยทรงผมสตรี เปนตน ใหชุมชนเห็นชอบความคิดน้ันเพ่ือเสนอใหชุมชนเปนผู
วิธีการเรียนรูและการสรางองคความรู วิทยาลัย ออกคาใชจาย มีการปรับแก แลกเปลี่ยนความเห็นกัน
ไดเชิญผูมีประสบการณตรงในสาขาอาชีพ และผูทรง ระหวางนักศึกษากับผูทรงคุณวุฒิตลอด จนเม่ือผลงาน
คุณวุฒิที่อยูในทองถิ่น หรือเรียกวาปราชญชุมชน มา เสร็จสมบูรณชุมชนก็ไดเครื่องมือไปใชเพ่ือการพัฒนา
เปนผูถายทอดความรู เนนประสบการณตรงท่ีพบอาชีพ งานอาชพี หรือคุณภาพชุมชนตอ ไป
จริงที่นำมาเสริมเติมเต็มใหกับนักศึกษา โดยใชวิธีการ “เปนการวิน-วินกันทุกฝาย เพราะนักศึกษาได
แลกเปล่ียนเรียนรูและดูจากของจริง ลงมือปฏิบัติจริง ลงมือทำจริง ไดเรียนรู ชาวบานไดสิ่งของท่ีแกปญหา
การสรางองคความรู นำกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ หรือเสริมความสามารถของชุมชนได สวนทางวิทยาลัย
มาเพม่ิ พูนประสทิ ธิภาพการเรียนการสอน เองก็ประหยัดคาใชจาย และยังภูมิใจที่นักศึกษาของเรา
นอกเหนือจากการเรียนตามเนื้อหาเพื่อใหจบ เปนผูผลิตผลงานอีกตางหาก” ผอ.ประดิษฐกลาวเสริม
หลักสูตรแลว ทางวิทยาลัยยังเสริมประสบการณทำงาน “ที่ผานมานักศึกษาของวิทยาลัยชุมชนไดจัดทำโครงการ
วิธีการเรียนรูจริงใหแกนักศึกษาดวยการใหนักศึกษา มามากจนไดรับความไววางใจจากชาวบานและหนวยงาน
ระดับ ปวช. ปวส. และอนุปริญญาทุกคนทำโครงงาน ตางๆ ไมวาจะเปน อบจ. อบต. หรือทางจังหวัด เม่ือมี
เปนกลุมมานำเสนอกอนที่จะจบการศึกษาเพ่ือตรวจสอบ โครงการใดท่ีเห็นวามีประโยชนตอลูกหลาน เขาก็จะให
ความรูความสามารถของผูที่สำเร็จการศึกษาวาจะนำ วิทยาลัยทำ ยกตัวอยางท่ีผานมา ทางจังหวัดสนับสนุน
ความรูความสามารถมาใชไดจริงหรือไม เพื่อใหไดคนท่ี งบประมาณในการพัฒนาเตาอบไอน้ำประหยัดเช้ือเพลิง

38 วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพัฒนา

พลังงานแสงอาทิตย เปนตน” ๑. มีชุดรับความรอนจากพลังงานแสงอาทิตย
และถังเก็บน้ำรอน ที่สามารถรักษาอุณหภูมิไดประมาณ
ตวั อยา งผลงานโครงงานของนักศึกษา ๗๐ องศาเซลเซียส
๒. มีหองตมน้ำท่ีเล็กซึ่งสามารถทำใหน้ำเดือด
เตาอบไอน้ำประหยัดเช้ือเพลิงพลังงานแสงอาทิตย ไดเ ร็วกวาปกติ
สำหรับโรงเรอื นเพาะเหด็
๓. เน่ืองจากน้ำที่นำไปตมเปนน้ำท่ีมีอุณหภูมิสูง
การพัฒนาเตาอบไอน้ำประหยัดเช้ือเพลิง จงึ ทำใหน ำ้ เดือดเรว็ กวา การใชน ้ำที่อณุ หภมู ปิ กติ
พลังงานแสงอาทิตยสำหรับโรงเรือนเพาะเห็ด เกิดข้ึน ๔. ประหยัดเช้ือเพลิงฟนเน่ืองจากทำความรอน
จากการสำรวจปญหาและความตองการของคนในชุมชน โดยใชแ สงอาทติ ยชว ย
ท่ีประกอบอาชีพเกษตรกรผูเพาะเห็ด เนื่องจากชุมชนมี
ปญหาดานมลพิษ มีเขมาควันท่ีเกิดจากจากการใชเตา
อบไอน้ำสำหรับอบฆาเช้ือแบคทีเรียภายในโรงเรือนเพาะ เคร่อื งแปรรปู อาหารสัตว (โคนม)

เห็ด นอกจากน้ีกระบวนการอบไอน้ำมีปญหาหลักที่ ปจจุบันเกษตรกรพิจิตรนิยมเลี้ยงโคนมเพ่ิมข้ึน
สำคัญประการหนึ่งคือ ความส้ินเปลืองเช้ือเพลิง ซ่ึงเดิม เนื่องจากเปนอาชีพที่ไดผลตอบแทนไมดอยกวาอาชีพ
ใชไมฟนเปนเช้ือเพลิงหลักในการตมน้ำใหเกิดไอ แตตอ เกษตรชนิดอื่น โดยใชขาวโพดเปนอาหารเสริมในการ
มาผูเพาะเห็ดฟางจึงหันมาแกปญหาการขาดแคลนไมฟน เลีย้ งโคนม เนื่องจากหางา ย ราคาไมแ พง และใหค ณุ คา
โดยการนำยางรถยนตมาเผาเพ่ือเปนเช้ือเพลิง ทำให ทางอาหารตรงตามความตองการของโคมนม แตเน่ือง
เกดิ ปญหามลพษิ สง่ิ แวดลอม จากกระเพาะของโคนมไมสามารถยอยเม็ดขาวโพดไดจึง
จังหวัดพิจิตร วิทยาลัยชุมชนพิจิตร และกลุม จำเปนตองนำขาวโพดแหงมายอยใหปนในระดับหนึ่ง
เกษตรกรหมูบานเห็ดฟางผูผลิตเห็ดบานยางโทน ตำบล กอน เพื่อใหการยอยกากเปนไปดวยความสมบูรณ ใน
บานนา อำเภอวชิรบารมี ทำโครงการวิจัยและพัฒนา การสำรวจความตองการของชาวบาน ตางสะทอนวา
เตาอบไอน้ำประหยัดเช้ือเพลิงพลังงานแสงอาทิตยขึ้น ตองการเคร่ืองแปรรูปอาหารสัตวที่มีคุณภาพดี ราคา
ซึ่งสามารถแกปญหามลพิษดานส่ิงแวดลอมท่ีเกิดข้ึนใน ประหยัด
ชุมชนได อีกทั้งเปนการรวมกันสรางองคความรูเพื่อให นักศึกษาวิทยาลัยชุมชนพิจิตรจึงริเร่ิมโครงการ
เกิดความย่ังยืนของอาชีพภายในชมุ ชน “เคร่ืองแปรรูปอาหารสัตว” เพ่ือความความรูดานชางมา
เตาอบดังกลาวมจี ดุ เดนคือ ประยุกตใชในการแกปญหาใหแกเกษตรกร โดยเนน

39วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพัฒนา

การออกแบบส่ิงประดิษฐใหเกิดประโยชนและคุณคา โครงการเหลานี้ ลวนแสดงใหเห็นวานักศึกษา
หลายดา นดังนี้ วิทยาลัยชุมชนพิจิตรสามารถนำความรูความสามารถท่ี
๑. ใชบดฝกขาวโพดแหงอาหารสัตว เหมาะ ไดจากกระบวนการเรียนรูดวยวิธีการปฏิบัติจริงไปแก
สำหรบั ระบบการยอ ยซึง่ ใชเ วลาสน้ั ปญหาใหกับผูประกอบอาชีพตางๆ มากมายจนเปนที่
๒. เคร่ืองมีขนาดเล็ก เหมาะสำหรับใชในครัว ยอมรับของชุมชนรอบขาง จนกลาวเปนเสียงเดียวกันวา
เรอื น และเคลื่อนยายไดส ะดวก หากเกิดปญหาเกี่ยวกับการประกอบอาชีพใหมาท่ี
๓. ซอมบำรุงรักษางาย ราคาถูก ชาวบาน วทิ ยาลยั ชมุ ชนพิจติ ร
สามารถผลิตขึน้ ใชเ องได

จากตัวอยางโครงงานท้ังสองจะเห็นไดวา นัก
ศึกษาวิทยาลัยชุมชนพิจิตร ไดอาศัย “ทุนความรู” ท่ีได
รับจากการศึกษาในสถาบันท่ีมีความพรอมดานเคร่ืองมือ
ชางอุตสาหกรรม และมีความรูเทคโนโลยีใหมๆ มา
พัฒนาโครงการส่ิงประดิษฐท่ีสามารถตอบสนองความ
ตองการของชาวบานไดเปนอยางดี โครงการท้ังสอง
สะทอนใหเห็นถึงการประยุกตใชความรูจากการศึกษาใน
วิทยาลัยชุมชน สรรคสรางนวัตกรรมส่ิงประดิษฐที่มุง
แกไขปญหาเฉพาะของพ้ืนท่ีซึ่งอาจแตกตางจากพ้ืนที่
อื่นๆ สมดังเจตนารมณเร่ิมตนของการจัดตั้งวิทยาลัย
ชมุ ชนวา เปน การศกึ ษาเพือ่ “สรา งชาติ สรา งคน สราง
งาน” อยางแทจ รงิ

เมื่อมีโครงการจำนวนมาก ในแตละปมีผลงาน
กวา ๙๐ ชิ้น วิทยาลัยชุมชนพิจิตรจึงจัด “มหกรรมวิชา
การ” ข้ึน โดยดำเนินการตอเนื่องกันมากวา ๕ ปแลว
เปนมหกรรมที่จัดเพ่ือเผยแพรและโชวผลงานของนัก
ศกึ ษาใหป ระชาชนรับรูในวงกวา งขึ้น

40 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพฒั นา

41วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

42 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

“กลุมเครือขายโอท็อป จ.หนองบัวลำภู สุดปล้ืม ฟนฟูภูมิปญญาชาวบานและจัดทำเปนหลักสูตรฝกอบรม
ขาวฮางผลผลิตจากภูมิปญญาทองถิ่นพบคุณประโยชน ขา วฮางอนิ ทรยี  ขา วพนื้ บา นซงึ่ เกดิ จากภมู ปิ ญ ญาชาวบา น
ตอ สขุ ภาพมากกวา ขา วชนดิ อน่ื ดา น มข.ออกหนงั สอื รบั รอง ในทองถ่ินอีสาน ท่ีเปยมไปดวยคุณคาและคุณประโยชน
คณุ ภาพขา วฮาง หลงั วจิ ยั สารกาบาสงู เกอื บ ๑๕ เทา ” มากมาย ดงั น้ี
นับต้ังแตชวงตนป ๒๕๕๑ “ขาวฮาง” ผลผลิต
จากภูมิปญญาชาวหนองบัวลำภู เปนขาวดังในหนา
หนังสือพิมพ และส่ือมวลชนแขนงตางๆ ตามกระแส ขา วฮางคอื อะไร

ความต่ืนตัวตองการอาหารเพ่ือสุขภาพของคนเมือง “สมัยกอนขาวเปลือกที่เก็บในยุงฉางเปยกน้ำ มี
ตามยุคสมัยปจจุบันที่ผูคนใหความสนใจใสใจในการดูแล หนอเล็กๆ ข้ึนมา ชาวบานตองการเก็บรักษาขาวไมให
รักษาสุขภาพ ทำใหอาหารเสริมท่ีมีการโฆษณาประชา- เสีย จึงนำไปน่ึงแลวนำไปตากแดดใหแหง จากน้ันนำมา
สัมพันธวามีคุณประโยชนอยางมากมายตอรางกายไดรับ หุงกินพบวามีความอรอยนิ่มและเหนียวเหมือนขาวโพด
ความนิยมอยางมาก แมวาจะมีสนนราคาแพงแคไหน จงึ เรียกวาขา วฮาง คำวา ฮางหมายถึงการน่ึง สมยั พอเลา
โดยเรากำลังหลงลืมไปวา แทจริงแลวเราสามารถดูแล กันมาวา ขาวฮางจะทำสำหรับคนปวย เอามาหุงในหมอ
สุขภาพโดยการรับประทานอาหารท่ีมีอยูในทองถิ่น เปน ดิน หรือบางทีก็หลามในบองไมไผ ถาคนปวยไมมีฟนก็
อาหารพื้นบานของเราน่ีเอง ซ่ึงแทบไมนาเช่ือวาอาหาร จะนำมาเคี่ยวใหเปนน้ำนม พบวาคนปวยที่ไดกินขาวฮา
บางชนิดนั้นใหคุณคาทางอาหารสูงกวาอาหารเสริมราคา งมีอาการดีข้ึน” นางละเอียด ปูหลุน หัวหนากลุมบาน
แพงหลายเทาตวั สวนสวรรค อำเภอศรีบุญเรือง วัย ๕๑ ป ผูผลิตขาว
ปจจุบันนี้ สำหรับแวดวงคนรักสุขภาพแลว ฮางซึ่งไดรับการถายทอดภูมิปญญาน้ีมาจากพอท่ีเปน
ขาวฮางถือเปนอาหารหลักคูกับกับขาวจานโปรด เบ้ือง หมอยาโบราณ เลาถงึ จุดเริ่มตน ของขาวฮาง
หลังของ “ขาวฮาง” ที่เปนขาวใหญ มีวิทยาลัยชุมชน ขาวฮางเปนภูมิปญญาทองถ่ิน ชาวบานในสมัย
หนองบัวลำภเู ปนสวนหนงึ่ ของความสำเรจ็ จากการริเริ่ม โบราณทำขาวฮางกันมานานแลว ถือเปนขาวสุขภาพ

43วิทยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

และหาไดยากมากในปจจุบัน เพราะมีกรรมวิธีการผลิต “เมอ่ื ประมาณปลายป พ.ศ. ๒๕๔๙ ผมไปคยุ กับ
หลายขั้นตอน ตั้งแตการคัดพันธุขาว ไปจนถึงกระบวน กลุมครุไทบาน ซึ่งเปนกลุมแมบานอำเภอศรีบุญเรือง
การสเี พอื่ รกั ษาสารอาหารทม่ี ีอยูใหครบถวน ขาวฮางน้นั ทำใหไดทราบวาชุมชนมีความรูเรื่องการทำขาวฮาง ซึ่ง
มกี ลน่ิ หอมและมีความน่มิ เปนความรู เปนภูมิปญญาด้ังเดิมของคนอีสาน แตคน
ซ่ึงในปจจุบันภาควิชาเทคโนโลยีอาหาร คณะ ท่ัวไปไมคอยรูจักแลว ชาวบานกลัววาจะสูญส้ินไป กลัว
เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยขอนแกน ไดทำการวิจัยสาร วาเดก็ รนุ หลังจะทำไมเ ปน เขาตอ งการอนุรกั ษส ง่ิ ท่ีเปน
ประกอบทางชีวภาพในขาวฮาง พบวาในขาวฮางอุดมไป มรดกทางวัฒนธรรม เขาตองการนกั วิชาการไปชว ยเขา”
ดวยแรธาตุและวิตามินตางๆ รวม ๒๐ กวาชนิด โดย วิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภูทำหนาท่ีจัดการ
เฉพาะสาร GABA (Gamma Amino Butyric Acid) สงู ความรูรวมกับภูมิปญญาชาวบานในทองถ่ิน และหนวย
กวาขาวชนิดอ่ืนๆ ถึง ๑๕ เทา สารกาบามีคุณสมบัติ งานที่เก่ียวของ เชน สำนักงานเกษตรจังหวัด เขาไป
ชวยลดความดันโลหิตและปริมาณโคเลสเตอรอล ทั้งยัง ศกึ ษากรรมวิธกี ารผลิตขา วฮางจากภูมิปญญา ไดเหน็ รปู
มีเสนใยอาหารปริมาณสูง มีสวนชวยในการควบคุม แบบวิธีการผลิตขาวฮางแบบตางๆ จนกระทั่งไดกรรมวิธี
นำ้ หนกั ลดความเสย่ี งจากการเปนโรคอลั ไซเมอร ลมชัก ที่คิดวามีความเหมาะสม จากน้ันนำมาพัฒนาเปนหลัก
โรคเครียด มีธาตุแมงกานีสในปริมาณสูงชวยตอตาน สูตรขาวฮางอินทรีย แลวใหท้ังภูมิปญญา ชาวบานใน
อนมุ ูลอิสระ อนั เปนสาเหตุของโรคมะเรง็ อีกดวย ชุมชน และนักวิชาการมารวมวิพากษหลักสูตร กอนนำ
เสนอใหสภาวิทยาลัยชุมชนอนุมัติ เมื่อไดหลักสูตรมา
แลวจงึ นำไปฝกอบรมชาวบาน เริ่มทก่ี ลุมครไุ ทบานกอ น
สจาหู กลกกั าสรูตถรนขอามวออาินหทารรียเพือ่ สขุ ภาพ แตบทบาทของวิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภูยังไม

หยุดเพียงเทานัน้ เพราะวิทยาลัยชมุ ชนหนองบวั ลำภมู อง
กอนท่ีขาวฮางในยุงฉางของชาวบานจะออกมา ไปถึงเรื่องของความยั่งยืนในอนาคตของชาวบาน กลุม
เปดตัวในฐานะขาวท่ีมีคุณคาและคุณประโยชนมากมาย ผูผลิตขาวฮางนำโดยแมละเอียด ปูหลุน จึงไดประสาน
ดังท่ีกลาวไปแลวนั้น หลายคนคงอยากทราบวา แลว กับนักวิชาการจากภาควิชาเทคโนโลยีอาหาร คณะ
วิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภูทำอยางไร ภูมิปญญาท่ี เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยขอนแกนเพ่ือเขาไปชวยทำการ
กำลังจะสูญหายจึงกลับคนื มาไดอกี คร้งั วิจยั คุณคา อาหารของขาวฮางดังทีน่ ายวีระชยั กลา ววา
นายวีระชัย กวีธีระวัฒน รักษาราชการแทน “ตอนน้ันชาวบานเร่ิมมีความมั่นใจในผลิตภัณฑ
ผอู ำนวยการวิทยาลัยชมุ ชนหนองบวั ลำภู เลา ใหฟง ดงั น้ี ของกลุมตนเอง กลุมผูผลิตขาวฮางนำโดยแมละเอียด

44 วิทยาลัยชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา

ปหู ลนุ จงึ ตดิ ตอ ประสานงานกบั นกั วชิ าการจากมหาวทิ ยาลยั หลักสูตรเยบ็ ผา สมนุ ไพรทอมือ
ขอนแกน เพื่อมาวิเคราะหประเมินคุณคาทางอาหารของ
ขาวฮาง พบวามีสารกาบาสูงกวาขา วชนดิ อ่ืนๆ ฟน วิถชี มุ ชน

การที่มหาวิทยาลัยขอนแกนรับรองคุณภาพขาว นอกจากหลักสูตรขาวฮางอินทรียแลว ยังมีอีก
ฮาง ผมคิดวาเปนผลดี คือทำใหชาวบานตองรักษา หนึ่งความสำเร็จท่ีควรจะไดกลาวถึงของวิทยาลัยชุมชน
คุณภาพของผลผลิตใหดสี มำ่ เสมอ ขณะนว้ี ทิ ยาลยั ชุมชน หนองบัวลำภู ซึ่งไดทำหนาที่อนุรักษภูมิปญญาของ
หนองบัวลำภูไดเสริมความรูเรื่องสารกาบา ไวในหลัก ทองถิ่น เพ่ือเปาหมายคือชุมชนยืนหยัดไดดวยตนเอง
สูตรการฝกอบรม รวมทั้งพัฒนาหลักสูตรในเร่ืองการ อยา งเขม แขง็ และย่งั ยืน
ตลาด การรวมกลุมสรางแบรนดสินคารวมกัน และการ ที่อำเภอศรีบุญเรืองแหงน้ี จากจุดเร่ิมตนเดียว
แปรรูปขาวฮางเปนผลิตภัณฑอื่นๆ เชน ครีมพอกหนา กนั กบั หลกั สูตรขา วฮางอินทรยี  หลักสตู รเยบ็ ผา สมุนไพร
เปนตน ทอมอื เกดิ ขนึ้ เพราะความหว งใยของคนรนุ เกา วา ภมู ปิ ญ ญา
บทบาทของวิทยาลัยชุมชนไมเพียงเสริมความรู ของทองถิน่ ท่ีสั่งสมและถายทอดมานานกำลังจะสูญหาย
และทักษะวิชาชีพเทา นนั้ ผมคิดวา ยังสง ผลถึงการพัฒนา นางละเอียด ปูหลุน หรือแมละเอียดของชาว
คุณภาพชีวิต การอนุรักษภูมิปญญาทองถ่ิน และในทาย บานในชุมชน เพราะเปนท้ังครูและผูนำองคกรเครือขาย
ทสี่ ดุ สงผลใหช มุ ชนเขมแขง็ ข้นึ ” ภาคประชาชน เลาใหฟงถึงวิถีชีวิตดั้งเดิมของหมูบานวา
ปจจุบัน นอกจากความสำเร็จของวิทยาลัยชุมชน ใครจะออกเรือนไดน้ันตองมีคุณสมบัติคือผูหญิงตองทอ
หนองบัวลำภูในการชวยอนุรักษภูมิปญญาและสืบสาน ผา เปน และผชู ายตอ งทำนาได แตปจจุบนั คานยิ มเปลีย่ น
วิถีด้ังเดิมของชุมชนแลว ยังมีการนำหลักสูตรของ ไปกลายเปนวาแคมีบานหลังใหญก็พอแลว ซ่ึงทั้งแม
วิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภูไปขยายผลในสถานศึกษา ละเอียดและคนรุนราวคราวเดียวกันไมอยากใหเกิด
โดยพัฒนาเนื้อหาสาระเพ่ือจัดทำเปนหลักสูตรสถาน ความคิดแบบน้ัน จึงตั้งใจรวมกลุมกันเขาไปเสนอให
ศึกษาใชในโรงเรียนในอำเภอศรีบุญเรือง และที่นายินดี วิทยาลัยชมุ ชนหนองบัวลำภเู ขามาชว ย
เปนอยางยิ่งคือชาวบานสามารถรวมกลุมกันจัดตั้งเปน “กอนหนาน้ีท่ีวิทยาลัยชุมชนจะเขามาสงเสริม
กลุมสหกรณการเกษตรโอทอปศรีบุญเรือง จำกดั แสดง คนทอผาเปนกำลังจะหมดไป เพราะเหลืออยแู ตในกลมุ ผู
ใหเห็นพัฒนาการท่ีตอเน่ือง ซ่ึงจะนำไปสูความย่ังยืนใน เฒาผูแก ซ่ึงทำได แตถายทอดไมเปน พอจะถายทอด
อนาคตของชมุ ชนตอ ไป เด็กก็ไมยอมเรียน เราก็เลยประสานกับทางวิทยาลัย

ชุมชนหนองบัวลำภู ใหมาทำหลักสูตรน้ี โดยเร่ิมจาก

45วทิ ยาลัยชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

กลมุ ผสู งู อายุเพอ่ื ถา ยทอดไปยงั ลกู หลาน แลวความตาง ทวิท่ยี ยง่ั ยาลนื ัยชุมชน นำชุมชนสูความพอเพียง
ของชอ งวางก็จะขยับมาเจอกันพอดี กค็ าดวาสังคมเราก็
จะเกิดสุข” แมละเอียดเลาถึงความตั้งใจในการฟนฟูการ
ทอผา ดวยแนวคิด ๓ ชวงเวลา คือ ตนน้ำ กลางน้ำ
และปลายน้ำของวิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภู เพื่อจุด
เม่ือวิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภู ไดทราบความ หมายปลายทางคือชุมชนท่ีเขมแข็งดวยตนเองอยาง
ตองการของชาวบาน จึงเขาไปทำการวิจัยและพัฒนา ยั่งยืน นายวีระชัยไดกลาววาขณะน้ียังอยูในชวงของ
หลักสูตรเพื่อใหครอบคลุมวิถีชีวิตและกระบวนการทอผา ตนน้ำและกลางน้ำ ซึ่งในชวงดังกลาวน้ีเอง วิทยาลัย
ไดแบงลำดับข้ันตอนออกเปนตนน้ำ กลางน้ำ และปลาย ชุมชนหนองบัวลำภูสามารถพัฒนาหลักสูตรการฝก
น้ำ ซึ่งนายวรี ะชยั เลาถงึ แนวคดิ นี้วา อบรมขึ้นมาตอบรับความตองการของชุมชนไดถึง ๕
หลักสูตรดวยกัน ไดแก หลักสูตรปุยอินทรียชีวภาพ
“วิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภูเล็งเห็นวาการทำให หลักสูตรเพาะพันธุกลาไม หลักสูตรชางทอผาสมุนไพร
ชุมชนเขมแข็งตองใชทรัพยากรในทองถ่ิน ประการแรก มัดหมี่ หลักสูตรเสื้อสมุนไพรเย็บมือ และหลักสูตรขาว
คือชาวบานซ้ือดายมาทอ ประการที่สองคือลวดลายเปน ฮางอนิ ทรีย
ลายพื้นฐาน วิทยาลัยชุมชนเลยเริ่มจากตนน้ำคือ เราไม
ตอ งซอื้ ดา ยของคนอ่ืน แตเราปลูกเอง กเ็ ลยจดั หลกั สูตร โดยในชวงปลายน้ำ ซ่ึงเปนเรื่องของการเพ่ิม
การฝกอบรมเพาะพันธุกลาไม ปลูกฝาย ปลูกหมอน มูลคาของผลผลิต การตลาด ฯลฯ ก็จะทำการพัฒนา
เล้ียงไหม แลวทอเปนเสนใยขึ้นมา ตอนน้ีเร่ิมปลูกแลว ตอไปอยา งตอ เนื่อง เพอ่ื ใหค รบวงจร
เพื่อเอาเสนใยท่ีไดไปทอผา กลายเปนหลักสูตรทอผา
สมนุ ไพรน่นั เอง ขณะน้ีในชุมชนเองก็มีการดำเนินการเปนชวง
เวลาเชนเดียวกัน ชวงปลายน้ำนั้นชุมชนมุงหวังใหคน
ท่ีนี่กลางน้ำ คือ การทอ ซ่ึงเขาทอกันอยูแลว หนุมสาวมาเปนกำลังหลักในการสืบสานภูมิปญญาเหลา
เราทำหนาท่ีเขาไปสนับสนุนใหมันขยายวงกวางออกไป นี้ ซ่ึงแนนอนวาตองอาศัยระยะในการปลูกฝงส่ังสม
สุดทายปลายน้ำ เรากำลังประสานกับมหาวิทยาลัย ดังน้ันในชวงตนน้ำและกลางน้ำจึงยังเปนหนาที่ของรุน
ราชภัฏอุดรธานีและศูนยสงเสริมอุตสาหกรรมเพื่อใหเขา บุกเบิกอยางแมละเอียดและพองเพื่อนเปนกลุมหลัก
มาอบรมหรือใหชาวบานไดไปดูงานเรือ่ งลวดลายผา เพื่อ และเรมิ่ ปลกู ฝง ในกลุมเยาวชนพรอ มกนั ไปดว ย
นำมาเพิ่มมูลคาใหผา วิทยาลัยชุมชนสนับสนุนใหใช
วัตถดุ บิ ในชุมชน ประหยัดรายจา ย ลดตนทนุ ” “เด็กจะตองทำเรื่องนี้ใหเปน สาวๆ จะตองทำ
เรื่องนี้ใหเปน แตขณะน้ียังไมมีสาวๆ ทำเปน ความรูจะ

46 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพฒั นา

อยูในกลุมเด็กกับกลุมผูสูงอายุท่ีเรากำลังถายทอด ตอง ยั่งยืน ไมแบบลอยๆ เหมือนในปจจุบัน แลวก็เกิดจาก
อีกสัก ๕–๖ ป จนกวากลุมเด็กเหลานี้ก็จะโตและสืบ รากฐานจริงๆ ฐานรากเขมแข็ง ชุมชนเขมแข็ง ชาติเขม
ทอด สังคมมันถึงจะเกิดสุข... ถาวิทยาลัยชุมชนไมทำ แขง็ ก็อยูกนั ได” แมล ะเอยี ดเลา ดว ยความภูมิใจ
เรื่องน้ี ถามวาใครจะทำ ถาคนกลุมฉันหมดไป ก็จะไมมี ความเขมแข็งและความยั่งยืน จะเกิดข้ึนไมได
คนทำเปน ถายทอดเปน หรือรับชวงตออีกแลว” แม หากทุกคนไมรวมมือรวมใจกัน วิทยาลัยชุมชนหนองบัว
ละเอียดกลาว ลำภูเปนตัวอยางท่ีชัดเจนวา เม่ือทุกคนทุกฝายมองเห็น
ความฝนถึงชุมชนท่ียั่งยืนเขมแข็งกำลังกอรูปข้ึน หนทางรวมกัน ชวยกัน สิ่งที่มุงหวังตั้งใจยอมไปถึงได
ดว ยความรว มมอื จากหลายฝา ย ไมว า จะเปน กลมุ ชาวบา น อาจจะใชเวลาในการเดินทางนานสักหนอย แตเช่ือไดวา
ในชุมชน วิทยาลัยชุมชนหนองบัวลำภู และหนวยงานใน ที่สดุ สายปลายทางยอมสวยงามสมดงั ทต่ี ง้ั ใจ
ทองถิ่น ขณะนี้แมละเอียดไดกอต้ังศูนยพัฒนาเครือขาย
ผาฝาย ผา ไหม ขนึ้ ทบี่ านโคกมวง ตำบลนากอก อำเภอ วันน้ีที่อำเภอศรีบุญเรือง เร่ิมตนจากชาวบาน
ศรีบุญเรือง เพ่ือใหเปนศูนยกลางทั้งตนน้ำ กลางน้ำ กลุมเล็กๆ กับการเริ่มตนสรางทางน้ำสายเล็กๆ ของ
และปลายนำ้ ตนเอง จากตน น้ำ ไปถงึ กลางน้ำ และกำลังจะไปสปู ลาย
“ตรงน้ีจะเปนศูนยเรียนรู จะมีแปลงปลูกฝาย มี นำ้ ทีซ่ ่งึ ความสุขและความย่งั ยืนรออยู
ตลาดนัดคุณธรรมจำหนายเส้ือ จำหนายขาว และอะไร
ตออะไรท่ีเราผลิตได กำลังของบประมาณจาก อบต.
ตอไปก็จะเกิดเปนธุรกิจชุมชน เกิดวิสาหกิจชุมชนแบบ

47วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

กรรมวิธีการผลติ ขา วฮาง

ขาวฮางภูมิปญญาทองถิ่น มีกรรมวิธีการผลิต
หลายขั้นตอน นับต้ังแตคัดเลือกพันธุขาว โดยเลือกใช
ขาวเหนียวขาวเปลือกปลอดสารเคมี จากน้ันนำขาวมา
แชน้ำ ๑-๒ วัน แลวนำมาบมอีก ๑ วัน ในอุณหภูมิไม
เกิน ๔๐ องศาเซลเซียส ขั้นตอนนี้ทำใหเกิดสาร
กลูตามิก เพ่ือสรางสารกาบา จากน้ันนำมานึ่งใหสุก
เมื่อสุกแลวก็นำไปตากใหแหงแลวนำไปสีหรือตำดวย
ครกกระเดื่อง

จากน้ันก็คัดแยกแกลบออก นำขาวไปหุงรับ
ประทานได โดยขาวท่ีหุงสุกจะไมแข็ง มีลักษณะคลาย
เม็ดขาวโพดขาวเหนียวตมสุก คือมีผิวตึงและนุมใน ขาว
น้ีเมล็ดจะมีสีเหลืองทอง สารอาหารจะอยูครบหมด ไม
หลุดไปพรอมกับแกลบเหมือนการสีขาวกลอง ขาวที่ได
จะมีกล่ินหอมและน่ิม จึงถือไดวาขาวฮางเปนขาวสำหรับ
คนรกั สขุ ภาพอีกชนดิ หนึง่

48 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

วิทยาลยั ชมุ ชนมุกดาหาร

คอื สะพานเชื่อมความรู

49วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพัฒนา