วิทยาลัยชุมชน พลวัตแห่งการพัฒนา

50 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

พลนั ที่มุกดาหารเร่ิมวางศิลาฤกษสะพาน ประเทศอินโดจีนท่ีคาดการวาจะขยายตัวอยางสูงเม่ือมี
ขามแมน้ำโขงระหวางชาติแหงท่ี ๒ การเปด สะพานขา มแมน้ำโขงดังกลาวไดอยางทันทวงที
ซ่ึงเปรียบเสมือนสะพานเชื่อมเศรษฐกิจ สังคม และ หากความสำเร็จในการพัฒนาหลักสูตร ”ธุรกิจ
วัฒนธรรม ระหวางไทยกับเพื่อนบานอินโดจีนในวันที่ ระหวางประเทศในกลุมอินโดจีน” สะทอนใหเห็นถึงภาพ
๒๑ มีนาคม ๒๕๔๗ วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารก็เร่ิมวาง การทำงานของวิทยาลัยชุมชนมุกดาหารท่ีสามารถ
แผนพฒั นาหลกั สตู รทเ่ี ก่ยี วกับการคา ระหวา งประเทศ วิเคราะหศักยภาพของจังหวัดในการเปนเมืองทาท่ีสำคัญ
กวา สองปน บั จากพธิ วี างศลิ าฤกษก อ สรา งสะพานฯ ของการคาขายกับกลุมประเทศอินโดจีน กระท่ังจัดทำ
งานกอสรางมีความคืบหนาอยางรวดเร็ว กระทั่งวันท่ี แผนพัฒนาการจัดการศึกษาลวงหนา เพ่ือผลิตบุคลากร
๒๐ ธันวาคม ๒๕๔๙ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ปอนตลาดงานในภาคเศรษฐกิจไดทันทวงที ตรงตาม
สยามบรมราชกมุ ารเี สดจ็ พระราชดำเนนิ เปน องคป ระธาน หลักปรัชญาการดำเนินงานของวิทยาลัยชุมชนในการ
ในพิธีเปดสะพานขามแมน้ำโขงแหงที่ ๒ มุกดาหาร- จัดการศึกษาท่ีตอบสนองความตองการของทองถิ่นใน
สะหวันนะเขต รวมกับผูนำประเทศของ สปป.ลาว การพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมของจังหวัด หลักสูตร
พรอ มแขกรับเชญิ ทตู านทุ ตู จากประเทศตางๆ ฝกอบรม “เกษตรอินทรีย” ย่ิงเนนย้ำบทบาทของ
ชวงเวลาน้ีเองชาววิทยาลัยชุมชนมุกดาหารได วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารในฐานะสถาบันการศึกษาที่มุง
ประสานงานและทำงานรวมกับหนวยงานตางๆ ท้ังภาค สรางเสริมความรูเพื่อการพัฒนาที่สมดุล โดยประยุกต
รัฐ ภาควิชาการ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพือ่ จัด หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเขากับภูมิปญญาทองถ่ิน
ทำหลักสูตรอนุปริญญา “ธุรกิจระหวางประเทศในกลุม ในดานการเกษตร เนนย้ำบทบาทของการเปนสะพาน
อินโดจนี ” (การคา ชายแดน) ซึง่ เปนหลักสตู รใหมที่ยงั ไม เชื่อมโยงความรูและวิทยาการสมัยใหมใหสอดรับกับ
มสี ถาบนั การศกึ ษาใดเปด สอนมากอ น โดยมวี ตั ถปุ ระสงค บรบิ ทของชุมชนทองถิ่น
เพื่อผลิตบุคลากรในจังหวัดรองรับการขยายตัวทาง ผลสำเร็จที่เกิดข้ึน ณ หมูบานสันติสุข อำเภอ
เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และการลงทุนในกลุม นิคมคำสรอย เปนกาวสำคัญที่เกิดจากการทำงานรวม

51วทิ ยาลัยชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

กันอยางใกลชิดกับชาวบาน ท่ีใหความรูผานการฝก เปด ประตสู ูการคากลุมอินโดจนี
อบรมในหลกั สูตรตา งๆ อยางตอเนอ่ื งจนกระท่ังชาวบา น จากสภาพความเหมาะสมทางภูมิประเทศดานที่
สันติสขุ สามารถเพาะภูมคิ มุ กนั จากวกิ ฤตเิ ศรษฐกจิ ตั้งท่ีกลาวมาขางตน จังหวัดมุกดาหารจึงมีศักยภาพใน
“เรื่องเลาวิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร” จึงขอนำ การเปนเมืองทาหรือประตูท่ีสำคัญของการคาขายกับ
เสนอภาพการทำงาน ๒ หลักสูตร คือ หลักสูตร กลมุ ประเทศอินโดจนี และประเทศจนี ตอนใต ดว ยเหตุนี้
อนุปริญญาสาขาวิชา ”ธุรกิจระหวางประเทศในกลุม วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารไดจัดทำหลักสูตรอนุปริญญา
อินโดจีน” (การคาชายแดน) และหลักสูตรฝกอบรม “ธุรกิจระหวางประเทศในกลุมอินโดจีน” (การคา
“เกษตรอินทรีย” ท่ีสะทอนใหเห็นถึงบทบาทการเปน ชายแดน) เพื่อรองรับการขยายตัวทางเศรษฐกิจ สังคม
สะพานเช่ือมระหวางการศึกษาข้ันพ้ืนฐานกับการศึกษา วัฒนธรรม และการลงทนุ ในกลมุ ประเทศอินโดจีน
ระดบั อดุ มศึกษา และเปนสะพานเชอื่ มระหวา งวทิ ยาการ ดร.อีดิธ นามประกาย กรรมการสภาวิทยาลัย
ใหมๆ กบั ภูมปิ ญ ญาทองถิ่น
ชมุ ชนมกุ ดาหาร และประธานหอการคา จงั หวดั มกุ ดาหาร
ในขณะนั้น ไดกลาวถึงความเปนมาของหลักสูตรวา
ตั้งแตมีการเปดสะพานขามแมน้ำโขงแหงที่ ๒ รายได
ธุรกจิ ระหวา งประเทศในกลุมอินโดจนี หลักของจังหวัดมาจากการคาชายแดน ซ่ึงดูจากการนำ

หลักสูตรอนุปริญญาสรางบัณฑิตรองรับตลาดงาน เขาสงออกสินคาที่มียอดสูงมาก ทุกวันจะมีจำนวนคน
ในทองถนิ่ หรือนักทองเท่ียวเพิ่มมากขึ้น มีปริมาณการผลิต และ
มุกดาหารเปนจังหวัดท่ีมีพรมแดนติดตอกับ การขายสินคาที่เพ่ิมสูงขึ้นกวาเดิมประมาณ ๕ เทา
แขวงสะหวันนะเขตประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตย แสดงใหเห็นวา ธุรกิจขยายตัวอยางรวดเร็ว วิทยาลัย
ประชาชนลาว แขวงสำคัญรองจากนครเวียงจันทน แม ชุมชนเล็งเห็นถึงความสำคัญในการเตรียมคนในจังหวัด
จะอยูหางไกลกรุงเทพฯ แตจังหวัดนี้กลับมีศักยภาพทาง ใหพรอมท่ีจะทำธุรกิจกับประเทศเพ่ือนบานในกลุม
เศรษฐกิจสูง เพราะมีโครงขายการคมนาคมท่ีสามารถ อนิ โดจนี คือประเทศไทย ลาว และเวยี ดนาม
เช่ือมตอกับประเทศกลุมอินโดจีนได มีสะพานขามแมน้ำ “การจัดทำหลักสูตรน้ีมีความมุงหวังใหเกิด
โขงแหงท่ี ๒ และเปน จดุ เรมิ่ ตน ของเสนทางหมายเลข ๙ ประโยชนแกผูสนใจ ท่ีจะหันมาศึกษา และเม่ือจบการ
ซ่ึงเปน เสน ทางทผ่ี านแขวงสะหวันนะเขต สปป. ลาว ไป ศึกษาแลว สามารถเขาใจถึงข้ันตอนวิธีการทำธุรกิจ
จนถึงตอนกลางของประเทศเวียดนาม ที่เมืองกวางตริ โอกาส และอุปสรรคในการประกอบธรุ กิจ และถาอยาก
เมืองเว (เมอื งหลวงเกา ) และเมอื งดานัง ทำธุรกิจก็สามารถนำความรูท่ีไดไปประยุกตใชไดอยาง

52 วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

มีประสิทธิภาพในเขตเศรษฐกิจกลุมอินโดจีนและหวังวา อินโดจีน โดยมี ดร.กฤษดา พัชราวนิช และคณะ
อยากใหลูกหลานชาวมุกดาหารไดเรียนหลักสูตรน้ี เม่ือ อาจารยจากคณะบริหารศาสตร มหาวิทยาลัยอุบลราช-
เรียนจบมีความรูสามารถทำงานสรางความเจริญให ธานี เปนผูจัดทำหลักสูตรฯ รวมกับคณะทำงานของ
ชุมชนของตนได” ดร. อดี ิธกลาว วิทยาลัยชุมชน โดยใชเวลารางหลักสูตรประมาณ ๖
สานเครอื ขาย พัฒนาวิชาการ เดือน

ดวยเหตุนี้ในป ๒๕๔๘ วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร หลังจากน้ันเขาสูขั้นตอนในการวิพากษหลักสูตร
ไดแตงต้ังคณะทำงานในการยกรางหลักสูตรธุรกิจ คณะทำงานไดเชิญผูทรงคุณวุฒิท้ังจากสวนกลาง ภาค
ระหวางประเทศในกลุมอินโดจีน ประกอบดวยผูเช่ียว เอกชน และนักวิชาการในมหาวิทยาลัยจากทั่วประเทศ
ชาญจากมหาวทิ ยาลัยตา งๆ เชน มหาวิทยาลยั มหาสาร- จำนวนกวา ๑๐๐ ทาน มารวมวิพากษหลักสูตร เม่ือ
คาม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มหาวิทยาลัยนครพนม ปรับปรุงรางตามขอเสนอแนะจากการวิพากษหลักสูตร
มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ผูทรงคุณวุฒิจากหนวย แลว จึงสภาวิชาการและสภาวิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร
งานภาครัฐ และผูประกอบธุรกิจภาคเอกชนที่เก่ียวของ เพอื่ พจิ ารณาเหน็ ชอบหลกั สตู ร แลว จงึ ขออนมุ ตั หิ ลกั สตู ร
เชน หอการคาจังหวัด ภาคอุตสาหกรรม ภาคธุรกิจ จากคณะกรรมการวิทยาลัยชุมชน โดยผานการกลั่น
เอกชน และสำนกั งานพาณิชยจ ังหวัด เปนตน กรองจากคณะอนุกรรมการดานมาตรฐานการศึกษาของ
วิทยาลัยชุมชน สำนักบริหารงานวิทยาลัยชุมชน และรับ
คณะทำงานไดสำรวจขอมูลท่ีเกี่ยวของทั้งใน ทราบการอนุมัติหลักสูตรจากสำนักงานคณะกรรมการ
ประเทศและตางประเทศ โดยลงพื้นท่ีจริงตามเสนทาง การอุดมศึกษาตอไป รวมใชระยะเวลาดำเนินงานกวา
หลวงหมายเลข ๙ ที่ไปถึงดานัง เพือ่ ศกึ ษาขอมลู โอกาส ๒ ป จึงสามารถเปดรับนักศึกษารุนแรกในปการศึกษา
ที่จะทำการคาวามีเร่ืองใดบาง นอกจากนี้ยังศึกษาขอมูล ๒๕๕๐
ดานการทองเที่ยว และพูดคุยกับนักธุรกิจที่ทำคาขายกับ
ประเทศลาวและประเทศเวียดนามเพื่อนำขอมูลเหลานั้น “หลักสูตรนี้ถือเปนเรื่องใหมที่เกิดข้ึนในวงการ
มาประกอบในการจัดทำหลักสูตรการเรียนการสอนใหมี ศึกษาไทย เพราะยังไมมีสถาบันการศึกษาใดทำหลัก
คุณภาพและเกิดประโยชนกับผูเ รียนอยา งสงู สุด สูตรน้ีมากอน ถึงจะมีหลักสูตรใกลเคียงกันบาง แตก็
เปนหลักสูตรการคาชายแดนทั่วไป ไมไดเจาะจงท่ีกลุม
ในดานความชวยเหลือดานวิชาการ วิทยาลัย อนิ โดจนี คอื ประเทศไทย ลาว และเวยี ดนาม” ผอ.อญั ญา
ชุมชนไดจัดทำขอตกลงความเขาใจ Memorandum of กลาววา การท่ีวิทยาลัยชุมชนสามารถจัดทำหลักสูตรนี้
Understanding: MOU กับมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ไดสำเร็จ เพราะวิทยาลัยชุมชนมีการบริหารงานแบบ
เพื่อรวมจัดทำหลักสูตรธุรกิจระหวางประเทศกลุม

53วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

เครือขายความรวมมือหรือพันธมิตรในการจัดการศึกษา การชวยเหลอื เปน อยา งดี
มีการจัดทำขอตกลงความรวมมือ (MOU) กับหนวยงาน “การทำงานเปนเครือขายทำใหวิทยาลัยชุมชนไม
ตางๆ ท้ังจากสถาบันการศึกษา สถานประกอบการ
หนวยงานภาครฐั และเอกชน โดดเด่ียว เมื่อเจออุปสรรคและปญหาดิฉันจะเขาไปขอ
ครผู สู อนตอ งเกง คำแนะนำจากผูท่ีเกี่ยวของ ซึ่งทานท้ังหลายก็จะใหความ
ชวยเหลืออยางเต็มท่ี อยางในกรณีขาดอาจารยผูสอน
การที่วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารไดสรางความรู เม่ือดิฉันไปขอคำปรึกษาจากเครือขายและสภาวิทยาลัย
สรางหลักสูตรใหม จึงมีปญหาและอุปสรรคในการ ชุมชนก็ใหความชวยเหลืออยางเต็มท่ี ทั้งการแนะนำ
ดำเนินงานในชวงเร่ิมตนบาง ผอ.อัญญาเลาวา การจะ ผูทรงคุณวุฒิ การติดตอวิทยากรท่ีรูจักสนิทสนมใหมา
หาอาจารยมาสอนไมใชเร่ืองงาย ยกตัวอยางเชน วิชา ชวยเปนอาจารยพิเศษใหกับวิทยาลัยชุมชน หรือการมา
กฎหมายจะเชิญนักกฎหมายหรืออาจารยมหาวิทยาลัย เปนอาจารยพิเศษชวยสอนหนังสือกับนักศึกษา เปนตน
ท่วั ไปมาสอนก็ไมได เพราะกฎหมายทีเ่ รยี นเปนกฎหมาย ดวยความรวมแรงรวมใจของทุกฝายท่ีเกี่ยวของ ทำให
ระหวางประเทศ เปนกฎหมายเก่ียวกับประเทศลาวและ วันน้ีวิทยาลัยชุมชนมีอาจารยพิเศษท่ีเปนผูทรงคุณวุฒิ
เวียดนาม อาจารยผูสอนตองเปนผูที่มีความรู มีประสบ หลายทาน อาทิ ทานกงสุลใหญประจำแขวงสะหวันนะ
การณส งู ในเร่ืองการคากับประเทศลาวและเวยี ดนาม เขต บุคลากรจากหอการคาจังหวัด สำนักงานพาณิชย
จังหวัด และนักธุรกิจผูมีประสบการณในการทำการคา
จากปญหาดังกลาว วิทยาลัยชุมชนมุกดาหารจึง กบั กลุมประเทศอินโดจนี ” ผอ.อัญญากลา ว
จัดการอบรมครูผูสอน และทำส่ือประกอบการสอน เชน
คูมือวิทยากร ในรูปแบบของทั้งส่ือเอกสารและสื่อ ปจจุบันหลักสูตรน้ีมีนักศึกษาเรียนแลว ๒ รุน
อิเล็กทรอนิกส อยางไรก็ดีแมวิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร นักศกึ ษารุนแรกจะจบการศกึ ษาในป ๒๕๕๓ นายชูโรจน
จะประสบปญหาเรื่องครูผูสอนในชวงเร่ิมตน แตดวย ตรีประภากร อายุ ๕๖ ป นักศึกษาอนุปริญญาปที่ ๒
ระบบการทำงานเปนเครือขายของวิทยาลัยชุมชนฯ ท่ี หลักสูตรธุรกิจระหวางประเทศในกลุมอินโดจีน เลาวา
สรางพันธมิตรท้ังภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคสถาบัน ตนประกอบอาชีพขายของชำอยูในตัวเมืองมุกดาหาร
การศกึ ษา ประกอบกบั โครงสรา งการบรหิ ารงานวทิ ยาลยั เปนคนชอบเรียนหนังสือ แตไมมีโอกาสเพราะตอง
ที่มีสภาวิทยาลัยชุมชนซึ่งเปนผูทรงวุฒิจากหลากหลาย ทำงานมาตลอด ตอนที่วิทยาลัยชุมชนมาเปดที่จังหวัด
สาขาอาชีพของจังหวัด ทำหนาที่กำกับดูแลดานนโยบาย มุกดาหารใหมๆ ไดยินขาววาใชเวลาเรียนแคเสาร-
และคอยใหคำปรึกษา เม่ือมีปญหา ผูอำนวยการจะ อาทติ ย คา เลาเรียนถกู ตนคิดอยากจะสมคั รเรียน แตก็
เขาไปขอคำปรึกษาจากทุกฝายที่เก่ียวของ ซ่ึงก็ไดรับ ไมไดเรียน เพราะไมมีสาขาวิชาท่ีชอบ จนกระท่ังเปด

54 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

หลักสูตรธุรกิจระหวางประเทศในกลุมอินโดจีน ซ่ึงตรง หลักสูตรเกษตรอินทรีย : ความหวังของ
กบั ความสนใจตนเลยมาสมัครเรียน เกษตรกรหมบู า นสันติสขุ

“ผมตัดสินใจมาเรียนหลักสูตรน้ี เพราะเห็นเปน
เร่ืองใหม และท่ีสำคัญคือเปนเรื่องท่ีเก่ียวของกับจังหวัด
“ตอนที่ผมยายมาอยูที่น่ีใหมๆ พื้นดินมีแตความ
ท่ีผมประกอบอาชีพอยู คิดวาหลักสูตรนาจะมีประโยชน วางเปลา ไมมีแมตนไมเลยสักตน ปลูกอะไรก็ไมข้ึน
กับอาชีพของผมบาง จนกระทั่งไดมาเรียน ผมพูดไดคำ เพราะดนิ ไมด ี แตพ อ ออาจารยป ระสทิ ธิ์ ไชยมหาวรรณ
เดียววาสุดยอด วิทยาลัยชุมชนจัดการศึกษาไดดี เนื้อหา และอาจารยจากวิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร ใหความรู
หลักสูตรแนนมาก ผมไดเรียนคอมพิวเตอร กฎหมาย เรื่องการปลูกผักปลอดสารพิษ แมผมจะเคยทำการ
ระหวางประเทศ หลักการทำคาชายชายแดน หลักการ เกษตรมาแลว แตก็ทำแบบงูๆ ปลาๆ ไมมีความรู แต
ตลาด และอ่ืนๆ อีกมากมาย ความรูที่ผมไดรับลวนแต ปจจุบันผมมีความรู การปลูกผักของผมจะเนนความ
เปนเรื่องที่มีประโยชนท้ังส้ิน เพราะอาจารยผูสอนแตละ ปลอดภัย จากพ้ืนที่แหงแลงในอดีต ตอนนี้สีเขียวทั้ง
ทานลวนมีประสบการณและความรูเรื่องการคาชายแดน หมูบานแลวครับ นอกจากน้ีวิทยาลัยชุมชนมุกดาหารยัง
สูงมาก ไมวาจะเปนทานกงสุลใหญประจำแขวงสะหวัน มาชวยเร่ืองการตลาด การจัดกลุมในชุมชน ทุกวันน้ีผม
นะเขต ทานสอนเรื่องราวเกี่ยวกับประเทศลาวนาสนใจ ไมตองไปขายเอง จะมีพอคามาซ้ือท่ีชุมชนของเรา พวก
มาก บางครั้งก็มีนักธุรกิจจากลาวและเวียดนามบาง มา เราสามารถอยูไดแลว ”
ใหความรู ขนาดคนอายุ ๕๖ ปอยางผมยังสนุกกับการ นี้เปนเพียงเสียงสะทอนหน่ึงของนายบุญเรือง
เรียนเลย” นายชโู รจนก ลาวอยางช่นื ชม
ปากหวาน ชาวบานหมูบานสันติสุข ๒ ตำบลกกแดง
จะเห็นไดวา “ธุรกิจการหวางประเทศในกลุม อำเภอนิคมคำสรอย จงั หวดั มุกดาหาร หน่ึงในชาวบานท่ี
อินโดจีน” เปนตัวอยางหนึ่งของหลักสูตรท่ีสามารถ เขารับการฝกอบรมหลักสูตรเกษตรอินทรีย กับวิทยาลัย
วิเคราะหศักยภาพของจังหวัด แลวดึงความโดดเดนของ ชุมชนมุกดาหาร
พื้นท่ีมาจัดทำเปนหลักสูตรการเรียนการสอนใหกับคนใน “หมูบานสันติสุข” เปนชุมชนท่ีอยูในความดูแล
จังหวัด เพื่อรองรับการขยายตัวของเศรษฐกิจจังหวัด ของศูนยพัฒนาสังคมที่ ๔๒ จังหวัดมุกดาหาร ศูนย
อันเปนรากฐานที่สำคัญใหเกิดการพัฒนาและสรางความ พัฒนาสังคมมีภารกิจหลักในการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนา
เขมแข็งใหทองถิน่ ในทีส่ ดุ ทรัพยากรมนุษย และยงั มีบทบาทในการดแู ลการจดั สรร

ทด่ี นิ ใหป ระชาชนท่ีไรท ท่ี ำกนิ ในเขตอำเภอนคิ มคำสรอ ย
ปจจุบนั มีประชาชนเขาอาศัยอยูจำนวน ๒๓ ครวั เรอื น มี

55วทิ ยาลัยชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

พืน้ ทีท่ ำการเกษตรครอบครัวละ ๔ ไร สิ่งแวดลอม ใหใชทรัพยากรท่ีมีอยูในชุมชนอยางคุมคา
ในป ๒๕๔๙ ศูนยพัฒนาสังคมที่ ๔๒ ไดติดตอ โดยยึดหลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระเจาอยู
ขอใหวิทยาลัยชุมชนมุกดาหารเขาไปใหความรูกับชาว หัวฯ ยกตัวอยางเชน ปลูกทุกอยางที่กิน กินทุกอยางที่
บานในการทำการเกษตร จากการวิเคราะหปญหา และ ปลูก หรือ เดินทีละกาว กินขาวทีละคำ ทำทีละอยาง
สำรวจความตองการพบวา หมูบานสันติสุข ๒ ตองการ หมายถึงสอนใหชาวบานทำการเกษตรแบบคอยเปนคอย
ทำการเกษตรอินทรียเพื่อสุขภาพที่ดี และหางไกลจาก ไป ไมควรทำการสง่ิ ใดใหใหญเ กนิ ตัว เพราะถาพลาดจะ
สารเคมี ทำใหเราเกิดหนี้สิน การใชชีวิตแบบพอเพียง คือรูจัก
วิทยาลัยชุมชนไดเชิญอาจารยประสิทธ์ิ ไชย พอดี พอประมาณ แลวมคี วามสขุ กบั ส่งิ ท่ีเรามอี ยู
มหาวรรณ ผูเช่ียวชาญดานเกษตรอินทรียมาชวยจัดทำ ดวยความรูที่ไดรับจากวิทยาลัยชุมชนบวกกับ
หลักสูตรเกษตรอินทรีย และเปนวิทยากรใหวิทยาลัย ความต้ังใจของกลุมเกษตรกร ทำใหวันนี้ชาวสันติสุข
ชุมชน เม่อื อาจารยประสิทธิว์ เิ คราะหดนิ พบวา หมบู าน สามารถจัดต้ังกองทุนปุยอินทรียท่ีบริหารจัดการโดยชาว
สันติสุขเหมาะที่จะปลูกพืชผักท่ัวไป เชน คะนา ถั่ว บาน และเปนชุมชนตนแบบใหหมูบานใกลเคียงมาศึกษา
ฝกยาว และพืชผักสวนครัว เปน ตน ดงู านเรื่องเกษตรอนิ ทรีย
เน้ือหาของการฝกอบรมจะมีตั้งแตเรื่องการ วันน้ีวิทยาลัยชุมชนมุกดาหารสามารถพิสูจนตัว
บำรุงดิน การสอนทำปุย การทำน้ำหมักชีวภาพไวฉีดพน เองใหเห็นวา เปนผูประสานและเชื่อมโยงความรูเพื่อ
แมลงแทนการใชสารเคมี และท่ีสำคัญคือการสอนให พัฒนาชุมชนอยางเต็มรูปแบบ ท้ังหลักสูตรอนุปริญญา
ชาวบานรูจกั ใชภ มู ปิ ญญาทองถนิ่ เชน การปลกู ผกั ชีฝร่ัง และหลกั สูตรฝก อบรม
แซมในแปลงปลูกจะชวยไลแมลงได ทั้งน้ีการสอนทุกข้ัน
ตอนเปนการปฏิบัตจิ รงิ ในทด่ี ินของชาวบาน และยังไดส ง
ผูเรียนที่สนใจไปดูงานท่ีวิทยาลัยชุมชนสระแกว ซึ่งมี
ศนู ยการเรยี นรเู รอ่ื งเกษตรอนิ ทรียอ ยนู ั่น
นอกจากนี้วิทยาลัยชุมชนยังไดนำหลักปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียงมาบูรณาการจัดการเรียนการสอนให
กับชาวบา น เพ่อื ใชเ ปนแนวทางดำเนินชีวิตใหอยูไดอยา ง
ยง่ั ยนื นายอทุ ยั แกว ดี แกนนำเกษตรกรเลา วา วทิ ยาลยั
ชุมชนสอนใหกลุมเกษตรทำการเกษตรท่ีไมทำลาย

56 วิทยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

วทิ ยาลยั ชุมชนบุรรี ัมย

เราคอื “กก” ทีเ่ ติบโต แข็งแกรง

57วิทยาลยั ชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

58 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

หนองน้ำเล็กๆ ณ หมูบานแหงหนึ่งใน จากกำลงั ของคนเล็กๆ จากจุดเลก็ ๆ
อำเภอพลบั พลาชยั จงั หวดั บรุ รี มั ย ดงั ที่ ผศ.วฒุ นิ นั ท รามฤทธ์ิ ผอู ำนวยการวทิ ยาลยั
เต็มไปดวยตนกกที่กำลังชูกานตระหงานตรง พรอมให ชมุ ชนบรุ รี ัมย รำลกึ ความหลังใหเราฟงวา
ชาวบานเก็บเกี่ยวไปทอส่ือกก เปนเสื่อกกในรูปแบบใหม “วิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยกอตั้งขึ้น เพ่ือใหโอกาส
ท่ีมีวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยชวยใหความรูเพื่อสรางมูลคา ทางการศึกษาแกชาวบุรีรัมย แมวาจังหวัดบุรีรัมยจะมี
เพิ่มใหก ับสินคา พืน้ เมอื งทเ่ี กิดจากภูมิปญญาทอ งถน่ิ สถาบนั การศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาอยแู ลว คอื มหาวทิ ยาลยั
หาก “กก” เปนไมลมลุก งานของวิทยาลัย ราชภัฏบุรีรัมย และยังมีวิทยาเขตของมหาวิทยาลัย
ชุมชนบุรรี มั ยก็เชนกนั เปน งานท่ีพรอมจะ “ลกุ ” คือเกิด รามคำแหง ทั้งยังมีสถาบันการศึกษาเอกชนอีกหลาย
และเติบโตในระยะเวลาอันรวดเร็ว เพ่ือสนองความ แหง แตเน่ืองจากบุรีรัมยเปนจังหวัดใหญ มีพื้นที่ให
ตองการของชาวบาน เมื่อหมดความสนใจตองการใน บริการถึง ๒๓ อำเภอ และมีประชากรถึงหน่ึงลานหา
เรื่องใด วิทยาลัยชุมชนก็พรอมที่จะ “ลม” ยุบเลิกและ แสนคน ซง่ึ การบริการการศกึ ษาก็จะเปนไปคอ นขางยาก
หันไปทำเร่ืองใหมๆ ท่ีจะสนองความสนใจตองการไดดี ถึงกระนั้นทุกคนในวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยก็มีความตั้งใจ
ยิง่ ขน้ึ และภมู ใิ จในความสำเรจ็ ณ วันน้อี ยางยงิ่ เพราะในวนั นี้
กลาวไดวา วิทยาลัยชุมชนของเราเปนสถาบันที่มีนัก
ศึกษามากที่สดุ ดังภาคการศกึ ษาปจ จุบนั มผี ูสมคั รเขามา
เรม่ิ ตนจากจุดเล็กๆ เรียนถึงกวา ๑,๖๐๐ คน”

ดวยจำนวนพ้ืนที่เขตบริการการศึกษาท่ีมีมาก แมจะมีขอจำกัดทั้งในเรื่องของอาคารสถานท่ีต้ัง
กวา ๒๐ อำเภอ กบั จำนวนประชากรกวาลา นหา แสนคน สำนกั งานและการจดั การเรยี นการสอน รวมถงึ มบี คุ ลากร
จึงไมใชเร่ืองงายเลยที่จะจัดการศึกษาไดอยางครอบ และงบประมาณจำกัดมาก แตนั้นก็มิไดทำใหวิทยาลัย
คลุมท่ัวถึง แตวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยสามารถดำเนินการ ชุมชนบุรีรัมยทอถอยตอภารกิจเพ่ือปวงชน ในทาง
มาไดอ ยางเขม แขง็ แมจะออกตัววายังเปน แคกา วเร่มิ ตน ตรงกันขาม วิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยยังคงตระหนักและ
แตนับเปนการเร่ิมตนเพื่อเดินไปขางหนาอยางมั่นคง เดินหนาตอไปอยางไมหยุดย้ัง เพราะความเชื่อมั่นของ

59วิทยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

คนในทองถิ่น จากจำนวนผูสมัครเขาเรียนในหลักสูตร ความพรอมท่ีจะเขาสูระบบการเรียนไดอีกครั้ง โดยมี
ตางๆ อยา งตอเนื่องและเพิม่ จำนวนมากขึน้ เปน กำลังใจ การสอนปรับพื้นฐานในวิชาภาษาไทย ภาษาอังกฤษ
สำหรับคนทำงานใหมุงพัฒนางานตอไป เปนความมุงม่ัน วิทยาศาสตร และคณิตศาสตร จนเม่ือผูเรียนมีความ
บนพ้ืนฐานของสิ่งท่ีมี และคอยๆ ตอยอดจากจุดเริ่มตน พรอมจึงจะเปดใหลงทะเบียนเรียนจริง ซ่ึงน้ีก็เปนจุดเดน
เลก็ ๆ อีกขอหน่ึงท่ีทำใหผูเรียนเกิดความเช่ือม่ันในวิทยาลัย
“วิทยาลัยชุมชนของเราจัดตั้งขึ้นมา แมจะยังมี ชุมชนบรุ ีรัมย
ความไมพรอมอยางย่ิงในเรื่องอาคารสถานที่ ต้ังแต “หลกั สตู รการฝก อบรม เราสามารถจดั การเรียน
กอต้ังจนถึงปจจุบันเราไดอาศัยสถานท่ีของวัดเปนอาคาร การสอนไดปละประมาณ ๑,๓๐๐ คน แตก็ยังไมเพียง
เรียน พระคุณเจาวัดพระพุทธบาทเขากระโดง ทานมี พอกับความตองการศึกษาของคนในชุมชน ซ่ึงเปนเร่ือง
ความเมตตากับวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยอยางยิ่ง เพราะให ที่นายินดีท่ีชาวบานมีความตองการเรียนรูสูงมาก ดวย
ความเอ้ือเฟอสนับสนุนดานสถานท่ีมานานหลายป ขณะนี้เรามีบุคลากรนอยคนเมื่อเทียบกับพ้ืนท่ีที่ตองดูแล
จนกระทั่งในปที่ผานมาจนถึงปนี้ วิทยาลัยชุมชนบุรีรัมย ทำใหการบริการไมท่ัวถึง อนาคตเราต้ังเปาวาจะขยาย
ไดรับงบประมาณสนับสนุนสำหรับกอสรางอาคารเรียน การบริการใหไดมากกวานี้ ก็จะพยายามทำใหไดมาก
และศูนยวิทยบริการของเราเอง ผมเช่ือวาเม่ืออาคาร ท่ีสุด ขณะเดียวกัน ส่ิงที่สำคัญคือเรายังตองคำนึงถึง
เรียนสรางเสร็จในปหนา จะย่ิงชวยสงเสริมการจัดการ เรื่องการรักษาคุณภาพการศึกษาไวดวย” ผอ.วุฒินันท
ศึกษา ผูเรียนจะไดรับความสะดวกในการศึกษาเรียนรู กลา ว
อยางมาก” ผอ.วุฒินันทกลา วถึงความคาดหวงั ในอนาคต แนวทางการจัดการศึกษาของวิทยาลัยชุมชนคือ
ทก่ี ำลงั จะเกิดขึน้ ในวนั ขา งหนา คนอยากเรียนตองไดเรียน ที่วิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยก็
ยึดมั่นในหลักการนั้นเชนเดียวกัน ขอเพียงชุมชนมีความ
ตองการอยากเรียนรู ไมวาจะมีความสนใจท่ีแตกตาง
หลากความตอ งการ หลายความสนใจ หลากหลายเพียงใด วิทยาลัยชุมชนก็จะทำหนาที่จัดหา

เพราะประตูแหงการเรียนรูท่ีวิทยาลัยชุมชน ความรูตามความสนใจที่หลากหลายมาตอบสนองความ
บุรีรัมยเปดเพื่อตอนรับคนท่ีสนใจศึกษาอยูเสมอ ดังนั้น ตอ งการของชุมชนอยางทวั่ ถงึ
ในแตละปจึงมีคนใหความสนใจเขามาสมัครเรียนอยาง “ประชากรบุรีรัมยรอยละ ๘๙ เปนเกษตรกร
มาก บางคนหางหายจากการเรียนไปนาน ก็เปนหนาท่ี เราคิดวาทำอยางไร วิทยาลัยชุมชนจะตอบสนองความ
ของวิทยาลัยชุมชนในการปรับพื้นฐานเพ่ือใหผูเรียนมี ตองการของชุมชนสวนใหญที่เปนเกษตรกรได เพราะ

60 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

ฉะน้ันจึงเกิดหลักสูตรการฝกอบรมตางๆ เพ่ือสนองตอบ กกขา งนา พฒั นาชวี ติ
ความตองการของผูเรียนกลุมนี้ เชน หลักสูตรผสมพันธุ
ปศุสัตว หลักสูตรการกรีดยาง หลักสูตรการทำปุย หนึ่งในหลักสูตรการฝกอบรมที่เปนความสำเร็จ
อนิ ทรยี  เปนตน อีกเร่ืองหนึ่งของวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยคือ หลักสูตรการ
ในขณะท่ีบางกลุมมีความสนใจเรื่องการศึกษา ทอเสื่อกก นำมาทั้งรายไดและอาชีพ ซ่ึงชวยพัฒนาชีวิต
ปฐมวัย คอมพิวเตอรธุรกิจ การปกครองทองถิ่น ที่ ของคนในชุมชนอยางเห็นไดช ัด
ตองการยกระดับทางการศึกษาของตนเอง วิทยาลัย ครั้งหน่ึงที่บานนอย อำเภอพลับพลาชัย จังหวัด
ชุมชนก็ใหโอกาสและตอบสนองความตองการของเขา บุรีรัมย หลังเสร็จจากฤดูทำนา หมูบานแทบจะรางไร
เหลาน้ีดวยเชนกัน เม่ือมีโอกาสที่จะไดเรียนใกลบาน ผคู น เพราะคนทำงานวัยหนมุ สาวตอ งอพยพโยกยายเขา
อัตราคาหนวยกิตก็ถูกกวาสถาบันการศึกษาอื่นๆ ทำให เมืองไปเปนแรงงานรับจาง แตเมื่อวิทยาลัยชุมชนเขามา
พวกเขาสนใจเรียนรูเพื่อพัฒนาตัวเอง เชน กลุมของคน พรอ มกับหลกั สตู รทอเส่ือกก อะไรหลายอยา งในหมบู า น
ท่ีประกอบอาชีพพนักงานปกครองทองถ่ิน หรือครูพี่ ก็เร่ิมเปลย่ี นไป
เลี้ยงในศูนยเด็กเล็กขององคการบริหารสวนตำบล เปน นางสมร วนั นา ประธานกลุมทอเสอื่ กกสตรีผูส ูง
ตน” ผอ.วฒุ ินนั ทเ ลา อายุบานนอย เลาใหฟงวา “แตเดมิ เม่ือหมดหนา นา ชาว
ดังที่ ผศ.ดร.ปราโมทย เบญจกาญจน ประธาน บานจะไมมีอาชีพ คนหนุมสาวก็ท้ิงบานไปรับจางทำงาน
สภาวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมย กลาวเสริมวา “วิทยาลัย เหลือแตผูเฒาผูแกไวในหมูบาน เพราะไมมีอาชีพใดมา
ชุมชนบุรีรัมย เรานำทรัพยากรในทองถิ่นมาใชใหเกิด รองรบั ”
ประโยชนใหมากที่สุด ไมวาจะเปนทรัพยากรธรรมชาติ เม่ือชาวบานมีความตองการเรื่องอาชีพเสริม
และทรัพยากรบุคคล อาจารยของเรามาจากทองถิ่น วิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยเขามาทำหนาที่พัฒนาหลักสูตรให
โดยตรง มีผูเชี่ยวชาญท้ังดานภูมิปญญา ดานวิชาการ โดยเลือกจากส่ิงที่มีอยูในทองถ่ิน ผนวกกับภูมิปญญา
อาจารยพเิ ศษทีม่ ีความเช่ยี วชาญเฉพาะดา น เชน ตำรวจ ด้งั เดิมของชมุ ชน จงึ มาลงตวั ทีห่ ลกั สตู รการทอเสอื่ กก
ทนายความ อัยการ ผูพิพากษา มาสอนวิชากฎหมาย “เพราะเปนคนท่ีมีพ้ืนเพที่น่ี เราเห็นวาชาวบานมี
อาจารยพิเศษที่เกษตรอำเภอมาสอนเกี่ยวกับกรรมวิธีใน ภูมิปญญาเรื่องการทอเส่ือกกเปนทุนเดิมอยู แตรูปแบบ
การทำเกษตรพอเพยี ง เปน ตน” และลวดลายไมทันสมัยเทาที่ควร เพราะสวนใหญจะทอ
เส่ือไวใชภายในครัวเรือน วิทยาลัยชุมชนมีปณิธานใน
การจัดการศึกษาเพื่อชุมชน เราอยากใหคนในชุมชนมี

61วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพฒั นา

รายได มีอาชีพท่ียั่งยืน จึงพัฒนาหลักสูตรน้ีข้ึนมา” และแปรรูปผลิตภัณฑใหมีความหลากหลาย ไมจำกัด
อาจารยปวีณา พรหมพันธ อาจารยพิเศษของวิทยาลัย เพียงแคผ ืนเส่ือ ไดมกี ารทำเปน กระเปา ที่รองจาน หรอื
ชุมชนบุรรี มั ย เลา ถึงจดุ เริม่ ตนของการพัฒนาหลักสูตร สินคาประเภทอ่ืนๆ ตามตองการของตลาด ขณะน้ีได
จากน้ันวิทยาลัยชุมชนก็เขามาดำเนินกระบวน พัฒนาและสงเสริมใหชาวบานปลูกและจำหนายตนไหล
การพัฒนา จนไดหลักสูตรการทอเสื่อกก แลวนำมาฝก ไมมงคลจากพืชทองถ่ิน เพราะเชื่อวาการปลูกตนไหลจะ
อบรมใหแกชาวบาน ตั้งแตการปลูกตนกก การเตรียม สงผลใหเงินทองไหลมาเทมา และยังสามารถนำตนไหล
กกเพื่อนำมาทอ ลวดลายตางๆ ซึ่งกลุมจะถายทอดมา มาทอเปนเสื่อไหลท่ีมีคุณภาพไมแพเสื่อกก สรางรายได
จากวิถีชีวิตทองถ่ินของชาวบุรีรัมย นำมาทอบนผืนเสื่อ เสรมิ ไดอ ีกทางหนง่ึ ดวย
และรวมกระทั่งถึงเร่ืองของการบริหารจัดการ เชน การ
รวมกลุมกนั ทำงาน การวางระบบจดั การกลุม เปน ตน
หลังจากการฝกอบรม ส่ิงท่ีเกิดขึ้นกับชาวบาน จากปจ จบุ นั สอู นาคต วทิ ยาลยั ชมุ ชนบรุ รี มั ย

และชุมชนคืออาชีพและรายไดเสริมท่ีนอกเหนือจาก หลกั สตู รการทอเสอ่ื กก เปน ตวั อยา งความสำเรจ็
อาชีพหลักคือการทำนา ทำใหชีวิตของคนในชุมชน ของวิทยาลัยชมุ ชนบุรีรัมย ทนี่ อกจากจะชว ยสรางรายได
หมูบานมีความมั่นคงข้ึน อีกท้ังยังชวยประสานสัมพันธ เสริม ยังชวยพัฒนาชีวิตของคนในชุมชนใหมีความเปน
ระหวางคนตางวัยใหไดกลับมาใกลชิดกันดวยการทำงาน อยทู ด่ี ขี นึ้ คนื วถิ ชี วี ติ ชมุ ชน คนื ความอบอนุ ของครอบครวั
รวมกนั ดงั ท่นี างสมร วันนา เลาใหฟง วา ใหกลับคืนมา แตสำหรับภารกิจในอนาคตของวิทยาลัย
“เพราะวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยเขามาชวยสงเสริม ชุมชนบุรีรัมยจะเปนอยางไรน้ัน ผอ.วุฒินันท มีคำตอบ
ทำใหเ กิดการสรางอาชีพ ทำใหชาวบานมรี ายได คนเฒา ดังน้ี
คนแกก็ไดถายทอดภูมิปญญาทองถิ่นใหกับรุนลูกรุน “งานของวิทยาลัยชุมชมชนบุรีรัมยมีหลากหลาย
หลาน ชาวบานกลับมารวมกลุมชวยกันทำงาน วิทยาลัย เรายังคงทำหนาท่ีพัฒนาหลักสูตรใหมๆ ตามความสนใจ
ชุมชนทำใหเราไมตองทิ้งถ่ินฐานบานชองไปทำงานที่อื่น ใฝเ รยี นรขู องชาวบา นอยเู สมอๆ หลกั สตู รตอ งตอบสนอง
แถมยังมีรายไดเพิ่มขึ้นไมต่ำกวา ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐ บาท ความตองการและตองชวยพัฒนาคุณภาพชีวิตหรือความ
ตอ เดือน ทำใหใชชีวิตอยูไดส บาย” เปน อยูของชาวบา นใหด ยี ิง่ ขน้ึ อยา งเชน ขณะนี้เรากำลัง
ปจ จบุ นั วทิ ยาลยั ชมุ ชนบรุ รี มั ยย งั คงเขา ไปสง เสรมิ พัฒนาหลักสูตรฝกอบรมหมูกระจก ซ่ึงเกิดจากความ
กลุมชาวบานที่ทอเสื่อกกอยางตอเน่ือง ดวยการเพิ่ม ตองการของชาวบานอำเภอนางรอง เขามีความตองการ
มูลคาของผลิตภัณฑดวยการออกแบบลวดลายที่ทันสมัย ที่จะทำหมูกระจกเพ่ือการบริโภค และนำไปขายสราง

62 วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพฒั นา

รายไดเสริม ชาวบานจึงรวมกลุมกันมาขอใหวิทยาลัย วิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยใหชวย วิทยาลัยชุมชนก็จะทำ
ชมุ ชนบุรรี มั ยจัดการสอนให เมื่อเปนความตองการของ หนาที่จัดฝกอบรมความรูให พัฒนาหลักสูตรและจัดหา
ชุมชน วิทยาลัยชุมชนจึงไดพัฒนาหลักสูตรการฝกอบรม อาจารยพิเศษไปสอนให กระบวนการจัดการเรียนการ
การแปรรูปอาหาร (หมกู ระจก) ขึน้ ” สอนจะดำเนินไปในรูปแบบเชนนี้ คือเม่ือมีความตองการ
สิ่งท่ีนาภาคภูมิใจก็คือ ความรูท่ีชาวบานไดรับ วิทยาลัยชุมชนก็จะตอบสนองความตองการให เมื่อหมด
จากวทิ ยาลยั ชมุ ชนตอบความตอ งการทพ่ี วกเขาตอ งการรู ความจำเปน ก็พักไว สอนเฉพาะหลักสูตรท่ีจำเปน และ
ทำใหพวกเขามีทักษะความชำนาญจนเกิดอาชีพ ผูเรียน ชาวบา นสนใจเทา นน้ั ไมใชส อนตามใจเรา” ผอ.วุฒนิ ันท
บางคนสามารถสรางรายไดจากการทำหมูกระจกเดือน กลาว
ละประมาณ ๔,๐๐๐-๕,๐๐๐ บาทเลยทีเดียว จากภาระงานอนั หนกั หนว ง เมอ่ื เทยี บกบั ทรพั ยากร
และนี่ก็เปนสวนหน่ึงท่ีทำใหวิทยาลัยชุมชน ที่มีอยูอยางจำกัด ทำใหผอ.วุฒินันท รามฤทธ์ิ ประเมิน
บุรีรัมยมองเห็นแนวทางพัฒนาหลักสูตรในอนาคต เพื่อ วานี่เปนเพียงการเร่ิมกาวแรกๆ ของวิทยาลัยชุมชน
พรอ มรองรบั สำหรบั กลุม ชุมชนตางๆ ท่ตี อ งการท้ังความ บรุ รี ัมยเ ทา นั้น
รูและรายไดเสริม นั่นก็คือหลักสูตรการแปรรูปอาหาร “ไมว างานจะหนักสกั เพียงใด เมอื่ มีโอกาสเขาไป
เพราะในแตละทองถ่ินของจังหวัดบุรีรัมยตางก็มีวัตถุดิบ ในพ้ืนที่ ไปพบปะกับนักศึกษา หรือไปศึกษาความ
ท่ีมีความนา สนใจแตกตา งกนั ไป ตองการของชาวบานและชุมชนตางๆ ชาวบานมักถามวา
“เรามีหลักสูตรท่ีกำลังพัฒนาตอไป คือหลักสูตร ทำอยางไรเขาถึงจะมีโอกาสไดเรียนในระดับอุดมศึกษา
การแปรรูปอาหาร เพราะในทองถ่ินมีวัตถุดิบมากมาย บาง คำถามเหลาน้ีทำใหรูสึกวามีกำลังใจ มีพลังที่จะ
ไมวาจะเปนกลวย มะขาม หรือปลา ซึ่งขณะน้ีเรากำลัง ทำงานมากข้ึน เพราะแสดงวาชาวบานยังตองการเรา
พัฒนาเปนหลักสูตรการฝกอบรมเพื่อใหสอดคลองกับ วิทยาลัยชุมชนบุรีรัมยจึงตองทำงานใหสมกับที่ชาวบาน
ทรัพยากรท่ีมีในทองถิ่นน้ัน และใหตรงกับความสนใจ รอคอยเรา” ผอ.วุฒนิ นั ทก ลา วย้ำ
ของตลาด เชน หลักสูตรการฝกอบรมกลวยเบรคแตก ในปหนา เมื่ออาคารสำนักงานและอาคารเรียน
สำหรบั ในทอ งถนิ่ ทมี่ กี ลว ยมาก หรอื ในทอ งถน่ิ ทมี่ มี ะขาม หลังใหมของวิทยาลยั ชุมชนบุรีรัมยแ ลวเสร็จ เมลด็ พันธุ
มาก เรากจ็ ะมีหลักสูตรมะขามปรุงรสรูปแบบตางๆ และ “กก” หรือองคความรูและประสบการณในการทำงาน
แมกระทั่งปลาสม อาหารข้ึนชื่อของจังหวัดบุรีรัมย ซ่ึง กับชาวบุรีรัมยตลอดระยะเวลากวาแปดปที่ผานมา ก็
ตลาดยังมีความตองการ แตบางชุมชนทำไมเปน และมี พรอมที่จะขยายแพรพันธุใหกวางขวางย่ิงข้ึน โดยท้ัง
ความตองการอยากเรียน ชาวบานก็รวมกลุมมาหา ผอ.วุฒินันท รามฤทธิ์ คณะกรรมการสภาวิทยาลัย

63วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหงการพัฒนา

ชุมชนบุรีรัมย และบุคลากรของวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมย ดวยความเชื่อมั่นวา บัดนี้ เราคือ “กก” ที่แข็ง
ทุกคน พรอมท่ีจะทำหนาที่เปนผูหวานเพาะความรูให แรงเติบโต พรอมท่ีจะสรางมูลคาเพิ่มใหกับชาวบุรีรัมย
ขยายวงกวา งออกไปจนครบทกุ พน้ื ท่ี แลว

หลกั สูตรการทอเส่ือกก หมูกระจก
ระยะเวลาการสอน ๓๐ ช่ัวโมง ปจจุบันมีผู สวนผสมของหมกู ระจก
สำเร็จการฝกอบรม ๖๐ คน และวิทยาลัยชุมชนบุรีรัมย
ยงั คงจัดการสอนตอ ไปอยางตอเนอื่ ง หนงั หมูตดิ มัน ๑๐ กโิ ลกรมั
แปง ขา วเจา ๑ กิโลกรัม
สำหรับการจัดการเรียนการสอน จะมีเนื้อหา แปง ขา วโพด ๑ กิโลกรมั
ตั้งแตการปลูกตนกก ตองปลูกไวประมาณ ๖ เดือนจึง
จะนำมาทอได จากน้ันนำตนกกมากรดี เปน เสนๆ แลวนำ งาขาว ๑ กิโลกรมั
นำ้ สม สายชู ๒ กโิ ลกรัม
ไปตากแดดไว ๓ วัน จึงนำมามัดเพื่อยอมสี ซึ่งเปนสี ซอสปรุงรส ½ ถว ยตวง
ธรรมชาติ จากนนั้ นำไปตากใหแหงสนทิ แลวจงึ นำมาทอ
ได ซีอ้วิ ขาว ๓ ถว ยตวง
ผงปรุงรส ½ ถวยตวง
เสื่อที่ไดแตละผืนจะใชเวลาแตกตางกันไปตาม น้ำตาลทราย ½ ถวยตวง
ลวดลาย ถาเปนลายธรรมดาจะใชเวลาทอ ๑ สัปดาห
แตหากลวดลายมีความยากขึ้น ก็จะใชเวลาประมาณ วิธีการทำหมกู ระจก
ลวกหมูพอเน้ือหมูแข็ง ทำความสะอาดขนหมู
๑๕ วัน ราคาขายจะขึ้นอยูกับลวดลายของเส่ือ สนน ซอยช้ินขนาด กวาง ๑ เซนติเมตร ยาว ๗ เซนติเมตร
ราคาต้งั แต ๑๕๐-๕๐๐ บาท และเสือ่ ของชาวพลบั พลา หรือตามชอบ นำสวนผสมทุกอยางคลุกเคลาใหเขากัน
ชัยนั้นมีช่ือเรื่องความคงทน รับรองวาใชไดไมต่ำกวา หมักทงิ้ ไว ๓๐ นาที ทอด ๒ คร้งั คร้ังแรกไฟออน ตกั
๑๐ ปเลยทีเดียว ขึ้นพอเย็น ทอดครั้งที่สอง พอกรอบเหลือพอง ตักขึ้น

พรอมใสใบมะกรูดพริกทอด กระเทยี มเจียว โรยในถุง

64 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

65วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

66 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

สระแกวเปน ๑ ใน ๑๐ จังหวัดแรกท่ีมี ของจงั หวัดสระแกวมอี าชพี เล้ียงสตั ว ปลกู ขา ว ขา วโพด
วิทยาลัยชุมชน กวาแปดปท่ีผานมา และมนั สำปะหลงั รายไดท่ีไดจากการทำอาชีพเหลา นี้ไม
วิทยาลัยชุมชนสระแกวมีผลงานโดดเดนหลายดาน เพียงพอตอการเล้ียงชีพและยังทำใหเกิดหนี้สินจากการ
เฉพาะผลงานการจัดการศึกษา ท้ังในระดับอนุปริญญา ลงทุนเพาะปลูกอีกดวย ปจจุบันเกษตรกรชาวสระแกว
และหลักสตู รฝก อบรมกส็ ูงเปนลำดบั ตนๆ ของประเทศ สวนหน่ึงเริ่มมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นจากการปลูกหนอไม
ในป ๒๕๕๒ วทิ ยาลัยชมุ ชนสระแกวไดย กเครื่อง ฝร่ังดวยวิทยาการสมัยใหมท่ีตลาดตองการ จนกลาย
ระบบการบริหารจัดการใหม เพ่ือเพ่ิมศักยภาพของ เปนพชื เศรษฐกิจที่สรา งรายไดอ ยางงามใหแกเกษตรกร
องคก รในการสนองตอบความสนใจใฝเ รยี นรขู องชาวสระแกว “เกษตรอินทรียหนอไมฝรั่ง” เปนการพัฒนาวิธี
ใหเปนหนวยงานมืออาชีพในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย การปลูกหนอไมฝร่ังโดยใชภูมิปญญาทองถ่ิน และวิธี
และพัฒนาสังคม โดยมุงม่ันท่ีจะเกาะติดชุมชน ฟนฟู การจัดการสมัยใหม โดยมีจุดเริ่มตนจากแนวความคิด
และพัฒนาภูมิปญญาทองถิ่น เพื่อสรางสรรคเศรษฐกิจ ของนายพงษศักดิ์ ธำรงรัตนศิลป กรรมการสภาวิทยา
สังคมของจังหวัดสระแกวบนฐานความรู ผานกระบวน ลัยชุมชนสระแกว และนายวิเชียร ใจจิตร จากศูนยฝก
การศึกษาและฝกอบรมของวิทยาลัยชุมชนสระแกวยุค และพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนจังหวัด
ใหม สระแกว ไดเสนอโครงการฝกอบรมการปลูกหนอไมฝรั่ง
‘เรื่องเลา’ ของวิทยาลัยชุมชนสระแกวนี้ จะพา ปลอดสารพิษหรือการทำเกษตรอินทรียหนอไมฝร่ังให
ทา นผอู า นยอ นไปเรยี นรผู ลงานทน่ี า ประทบั ใจของวทิ ยาลยั แกเ กษตรกร
ชุมชนสระแกวผานหลักสูตรใหมลาสุดที่นาต่ืนตาต่ืนใจ การทำเกษตรอินทรียหนอไมฝร่ังคือ การเพาะ
พรอมทั้งเปด วิสัยทศั นผบู รหิ ารยคุ ใหม ดงั น้ี
ปลกู โดยไมใชส ารเคมีในทุกขน้ั ตอนการปลูก ใชป ุยหมกั
และน้ำสกัดชีวภาพ รวมไปถึงการใชสารปองกันกำจัด
ศัตรูพืชจากธรรมชาติ โดยวิทยาลัยชุมชนสระแกวทำ
จากเกษตรอนิ ทรยี สู “บานมั่นคง” หนาท่ีศึกษาพัฒนาหลักสูตร และจัดการเรียนการสอน

สระแกวเปนจังหวัดหนึ่งท่ีมีความอุดมสมบูรณ ใหเปนระบบใหกับประชาชนทั้งในจังหวัดสระแกวและ
เหมาะสำหรับการเพาะปลูก ในอดีตเกษตรกรสวนใหญ จังหวัดขางเคียง ซึ่งวิทยาลัยชุมชนสระแกวเปดอบรม

67วิทยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

หลักสูตรฝกอบรมเกษตรอินทรียมาอยางตอเนื่อง จึงไมไดอยูในชั้นเรียนอยางเดียว แตจะใหทำเปนโครง
จนกระท่ังในปจจุบันไดพัฒนาหลักสูตรเกษตรอินทรีย งานที่นำไปปฏิบัติในท่ดี ินของตนเองไดดวย แลว ใหค รูไป
เพ่ือสอนในระดบั อนปุ รญิ ญาแลว ตรวจผลงานในแปลงของผูเรียน จากนั้นจึงจัดเสวนา
นายพงษศกั ด์ิ ธำรงรัตนศลิ ป กรรมการวทิ ยาลัย เร่ืององคความรูที่ได น่ีคือกระบวนการเรียนรูของ
ชมุ ชนสระแกว ผรู เิ รมิ่ และผลกั ดนั หลกั สตู รดงั กลา วเลา วา หลักสตู รอนุปริญญาเกษตรอินทรยี ”
“เราเร่ิมตนพัฒนาหลักสูตรอนุปริญญาเกษตรอินทรีย แตเหนืออ่ืนใด เปาหมายของหลักสูตรเกษตร
โดยการวิเคราะหหาความตองการของชุมชน โดย อินทรียไมใชเพียงเร่ืองการประกอบอาชีพเทานั้น แตจุด
พิจารณาประกอบกับนโยบายระดับจังหวัดและระดับ มุงหมายสำคัญคือการสรางคุณธรรมและจริยธรรมอันดี
ชาติ พบวาเกษตรอินทรียเปนหลักสูตรท่ีสอดคลองและ ใหกับผูเรียน อาจารยภูริราชิตไดกลาวถึงเร่ืองน้ีวา
ตอบสนองนโยบายของหนว ยงานตา งๆ ทกุ ดา น ประกอบ “ปรัชญาของหลักสูตรน้ีมุงเนนใหผูเรียนมีคุณธรรมและ
กบั ในป ๒๕๔๖ มกี ารประชมุ ผบู รหิ ารวทิ ยาลยั ชมุ ชนระดบั จริยธรรมอันดีกอน จึงจะนำไปสูความรูท่ีสามารถ
สงู ดร.สเุ มธ แยม นุน กเ็ หน็ ดว ยถงึ ความสอดคลองและ ประยุกตใชในชีวิตประจำวันได เพราะแนวความคิดของ
เหมาะสมท่ีจะทำหลักสูตรน้ี จึงไดเริ่มรางหลักสูตรขึ้น” เกษตรอินทรียคือ ไมใชสารเคมี ไมทำใหเปนพิษตอ
จากน้ันวิทยาลัยชุมชนสระแกวและสำนักบริหารงาน สิ่งแวดลอม ทำใหสิ่งแวดลอมอยูอยางสมดุล สมบูรณ
วทิ ยาลยั ชมุ ชนไดใชเ วลายกรา งหลกั สตู ร วพิ ากษห ลกั สตู ร ไมวาดิน พืช น้ำ ความชื้น ไมตองเรง ไมใชเคมีใดๆ
พฒั นาหลกั สตู ร และเสนอขออนุมัติจากสำนักงานคณะ ดังน้ันในชวงเริ่มตนเกษตรกรจะตองใชความพยายามสูง
กรรมการการอดุ มศกึ ษา ตามขน้ั ตอนอยหู ลายป จนกระทงั่ เพราะเราทำรายดิน ทำรายส่ิงแวดลอมไวเยอะ กวาจะ
ไดรับอนุมัติใหเปดการเรียนการสอนไดในปการศึกษา ปรับเขาสูการทำเกษตรอินทรียท่ีไดผลผลิตอยางจริงจัง
๒๕๕๑ จึงตอ งใชมากกวา ความรแู ละทฤษฎี”
อาจารยภ รู ริ าชติ พลเดช อาจารยผ ดู แู ลหลกั สตู ร นายสมนึก มีมุก เกษตรกรผูทำเกษตรอินทรีย
นี้เลาถึงการจัดการเรียนการสอนวา “หลักสูตรนี้จะมี ๒ หนอไมฝรั่งเลาวา “เม่ือกอนผมทำงานรับจางไถดิน แต
สวนคือทางวิชาการและทฤษฎี กับการปฏิบัติจริงซ่ึงเรา เกิดอุบัติเหตุไถดินโดนระเบิดทำใหขาขางซายขาด หลัง
ใหความสำคัญเปนอยางมาก เพราะผูมาเรียนหลายคน จากขาขาดจึงเปล่ียนอาชีพมาปลูกขาวโพด แตรายไดไม
เปน ผทู ป่ี ระกอบอาชีพอยแู ลว บางคนมีแปลงหนอ ไมฝ รั่ง พอเลี้ยงครอบครัวและแถมยังมีหนี้สินจากการลงทุน
ท่ีงามมาก แตท่ีมาเรียนก็เพราะตองการระบบและ เพาะปลูกขาวโพดเสียอีก ทำใหตองสงลูกชายไปทำงาน
ทฤษฎีเพื่อนำไปพัฒนางานของเขา กระบวนการเรียนรู ทกี่ รงุ เทพฯ เพอ่ื หารายไดม ารกั ษาผมและเลย้ี งครอบครวั

68 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

แตเม่ือวิทยาลัยชุมชนสงเสริมใหทำเกษตรอินทรียหนอ เกษตรอินทรยี ดีอยางไร มาตรฐานเกษตรอนิ ทรยี มีอะไร
ไมฝรั่ง ผมจึงลองปลูกและเขารวมกลุมผูปลูกหนอไม บาง การปลูกหนอไมฝร่ังเกษตรอินทรีย การเพาะกลา
ฝร่ังอนิ ทรีย ตอนนผี้ มมรี ายไดก วา ๒๐๐,๐๐๐ บาทตอป หนอไมฝรั่ง และอาจารยพงษศักด์ิ ธำรงรัตนศิลป ให
จากการปลูกหนอไมฝร่ัง ๔ ไรเศษ และหลังจากปลูก ความรูเรื่องหลักการทำเกษตรอินทรีย การปรับปรุง
หนอไมฝร่ังมาได ๖ ป ก็สงลูกคนเล็กเรียนหนังสือได บำรุงดนิ การเตรียมดิน และยังมีกจิ กรรมการปฏบิ ตั ติ น
แถมปลดหนี้ไดและยังมีเงินเหลือเก็บสรางบานและซื้อ อยางมีความสุข และการแลกเปลี่ยนประสบการณ คิด
รถได ลูกชายก็กลับจากกรุงเทพมาชวยกันทำเกษตร ทำอยางมีสวนรวมและเอื้ออาทร การสรางกติกาการอยู
อินทรยี ดวยกัน ครอบครัวผมมคี วามสขุ ขน้ึ มาก” รว มกนั
นอกจากสอนตามหลักสูตรแลว วิทยาลัยชุมชน อาจกลาวไดวา บทบาทของวิทยาลัยชุมชน
สระแกวยังเปนผูประสานใหเกิดการซ้ือขายหนอไมฝรั่ง สระแกวขยายกวางไปในทุกปริมณฑลของชีวิต เนนการ
อินทรยี ระหวางกลุมผปู ลูกกบั บริษัท สวีฟท จำกดั โดยมี ปลูกฝงการศึกษาเรียนรูเพ่ือพัฒนาตนเอง ครอบครัว
การทำสัญญาซ้ือขายกันไปแลวถึง ๓ ครั้ง และคร้ังลา ชุมชน และสังคม ใหมีสมดุล มีสันติสุข และมีความ
สดุ มีเกษตรกรสมาชิกจำนวนถงึ ๓๓๐ คนรวมในสญั ญา มั่นคงย่ังยืน โดยการพฒั นาศกั ยภาพของมนษุ ยในทุกมิติ
นอกเหนือจากการเปดหลักสูตรอนุปริญญา น่นั เอง
เกษตรอินทรีย และการฝกอบรมท่ีเก่ียวของกับเกษตร
อินทรียแลว วิทยาลัยชุมชนสระแกวยังไดสนับสนุน
เกษตรกรในโครงการบานม่ันคง ที่เกิดจากการคัดเลือก โฉมใหมข องวิทยาลยั ชุมชนสระแกว

ครอบครัวท่ียากจน ไมมีท่ีทำกิน และไมมีอาชีพ ใหมี กลาวไดวา นับต้ังแตเริ่มกอต้ัง ผูบริหารและ
ที่ดินทำกินและอยูอาศัยในอำเภอวังสมบูรณ จังหวัด บุคลากรของวิทยาลัยชุมชนสระแกวตางมานะอุตสาหะ
สระแกว โดยการใหความรูเก่ียวกับอาชีพการทำหนอ ในการขับเคล่ือนงานของวิทยาลัยชุมชนสระแกว
ไมฝรั่งเกษตรอินทรีย ผานการฝกอบรมอยางตอเน่ือง จนกระท่ังประสบความสำเร็จในการดำเนินงานพอ
หลายหลักสูตร เชน การทำน้ำสกัดชีวภาพ การทำปุย สมควร อยางไรก็ดี การดำเนินงานของวิทยาลัยชุมชน
หมกั ชีวภาพ โดยอาจารยป ระสิทธิ์ ไชยมหาวนั วทิ ยากร สระแกวก็เชนเดียวกับวิทยาลัยชุมชนอ่ืนๆ ท่ียอมมี
ระดับประเทศท่ีมีความรูในเร่ืองการทำน้ำสกัด อาจารย ปญหาและอุปสรรคในการทำงานอยูบาง หากแตปญหา
วุฒิชัย ทองดอนแอ จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร บางประการของวิทยาลัยชุมชนสระแกวไดสั่งสมมา
วิทยาเขตกำแพงแสน จ.นครปฐม ใหความรูในเร่ือง จนกระท่ังคณะกรรมการสภาวิทยาลัยชุมชนสระแกวเห็น

69วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพฒั นา

ความจำเปนท่ีจะตอง “ยกเครื่อง” ระบบบริหารจัดการ เดิมหนวยราชการมีโครงสรางแนวด่ิงลึกลงหลายชั้น ผม
ใหม เพื่อเอ้ือใหวิทยาลัยชุมชนสระแกวเปนองคกรแหง ผาตัดโครงสรางใหมเนนแนวราบมากขึ้น มีหัวหนากลุม
การเรียนรู และสามารถแบกรับภารกิจอันสำคัญเพ่ือ งาน ซึ่งมี Supervisor รับผิดชอบทีมงาน ปรับ
ชาวสระแกวได โครงสรางใหม ต้ังเปนผูชวยผูอำนวยการ ๔ ฝาย คือ
ในท่สี ุด ตนป ๒๕๕๒ สภาวทิ ยาลัยชุมชนจึงแตง ฝายวิชาการ ฝายการเงินและพัสดุ ฝายแผนและงบ
ตั้ง นายวิญู จริยาวุฒิกุล ใหดำรงตำแหนงผูอำนวย ประมาณ ฝา ยกิจการนักศึกษา ตง้ั เจา หนาทท่ี ่ีอาวุโสและ
การวิทยาลัยชุมชน พลันไดรับตำแหนง นายวิญู ได มีความสามารถ ๔ คนใหชวยงานตามโครงสรางใหมนี้
เลาถึงวิสัยทัศนในการพัฒนาองคกรวา “การบริหาร โดยผมจะใหขอบเขตงานที่จะสามารถตัดสินใจไดชัดเจน
จัดการของวิทยาลัยชุมชนสระแกวจะตองมีจิตใจบริการ ยกเวนในเรื่องที่กระทบกับงบประมาณขอใหมาพิจารณา
ทีส่ ูงมาก อาจจะมากกวา หนวยงานราชการท่ัวไป เพราะ รวมกัน เพราะฉะน้ันเราจึงสามารถทำงานหลายดานไป
งานของวิทยาลัยตองการความรวมมือจากหนวยงานและ พรอมๆ กนั เพราะมหี ัวหนา รับผดิ ชอบชดั เจน”
บุคคลตางๆ หลากหลาย และการที่จะไดรับความ จากนน้ั ผอ. วิญูไดพ ยายามสงเสรมิ สนบั สนุน
รวมมือน้ัน เราจะตองเปนผูใหกอน กอนอ่ืนจะตองถอด ใหบุคลากรไดรับการฝกอบรมเพื่อพัฒนาไปสูความเปน
ปาย “สถานที่ราชการหามเขา” ออกไปกอน ท้ังปาย มืออาชพี ตามความสนใจ รวมถึงไดกำหนดบทบาทความ
จริงๆ และความหมายท่ีอยูในจิตใจหรือวัฒนธรรมของ สมั พนั ธกบั สภาวิทยาลัยชมุ ชนใหชัดเจนข้ึน เหลานม้ี สี ว น
ขาราชการดวย คนทำงานของวิทยาลัยจะตองมีความรู ใหวิทยาลัยชุมชนสระแกวเร่ิมไดรับการสนับสนุนจาก
ในหนาท่ีการงานของตนเองอยางดี จะตองมีการพัฒนา บุคคลและหนวยงานตางๆ มากขึ้น โดยเฉพาะอยางย่ิง
บุคลากรอยา งดี ท้งั การพูดคุยแลกเปล่ยี นเรียนรกู ัน การ จากผูวาราชการจังหวัดสระแกว ที่เล็งเห็นถึงศักยภาพ
เชิญวิทยากรมาใหความรู การจัดโครงการพัฒนา ของวิทยาลัยชุมชนในการพัฒนาเศรษฐกิจของจังหวัดบน
บุคลากรโดยตรง บคุ ลากรจะรูสึกวาเขาไดรับการพัฒนา ฐานความรู
อยางตอเนื่อง และพรอมท่ีจะทำงาน ตองกลาตัด
วัฒนธรรมองคกรบางอยางที่ไมดีทิ้งไป ใหบุคลากรปรับ
เปลี่ยนวัฒนธรรมใหมเพ่ือสนองตอบภารกิจของวิทยาลัย สรางงานมคั คเุ ทศกท อ งถน่ิ

ใหได” จังหวัดสระแกวไมเพียงมีพื้นท่ีเกษตรกรรมเปน
ในเรื่องการบริหารงาน ผอ.วิญูไดอธิบายวา แหลงสรางรายไดที่สำคัญ หากยังมีการทองเที่ยวเปน
“ท่ีผานมาไดมีการปรับโครงสรางใหมของวิทยาลัย จาก แหลงรายไดของจังหวัด โดยมีทั้งแหลงทองเที่ยวตาม

70 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

ธรรมชาติ โบราณสถาน ศูนยการคาชายแดนตลาดโรง “มผี สู มคั รเขา รว มโครงการกวา ๒๐๐ คน แตรบั
เกลือ และสิ่งศักด์ิสิทธิ์คูบานคูเมืองหลายแหง และทาง ไดเ พียง ๑๐๐ คน เปน ประชาชนในสระแกว ๒๘ คน ที่
จังหวัดยังไดกำหนดให “การทองเท่ียวเชิงนิเวศ” เปน เหลือเปนจังหวัดใกลเคียง จึงมีโครงการเพิ่มเติมใหกับผู
หน่ึงในยุทธศาสตรการพัฒนาจังหวัด มุงใหท่ีมีความ สนใจท่ีตกคางอีก ๑๐๐ คน และตอยอดผูสำเร็จ
สมบูรณและส่ิงอำนวยความสะดวกครบวงจร บริการ หลักสูตรรุนแรกท่ีเปนระดับหัวกะทิประมาณ ๒๐-๓๐
การแพทยแผนไทยและเช่ือมโยงประวัติศาสตรและ คน เพอื่ ใหสามารถเปนผูประกอบการได มีอาชพี ที่มน่ั คง
วัฒนธรรม โดยเฉพาะในป ๒๕๕๓ จะเปดเปนป และมีรายไดเพิ่มข้ึน” ผอ.วิญู ชี้แจงเพ่ิมเติมโดยคาด
ทองเทยี่ วสระแกวหรือ Amazing Sakaeo ๒๐๑๐ ซึ่งจะ วาการผลิตมัคคุเทศกทองถิ่นขึ้นมานี้จะรองรับกับแผน
จดั ทำปฏทิ นิ ทองเท่ยี วตลอดทัง้ ๑๒ เดือน พรอมตงั้ สโล งานสงเสริมการทองเท่ียวจะเกิดข้ึน ยังผลใหเศรษฐกิจ
แกนทอ งเทยี่ ววา “ทอ งเทย่ี วสระแกว คมุ คา ๕๕๕” ไดแ ก สวนอ่ืนๆ ของจังหวัดดขี ึ้นไปดว ย
สกั การะสง่ิ ศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ ๕ ท่ี ชมของดี ๕ อยา ง เทย่ี วแหลง หลักสูตรมัคคุเทศกทองถ่ินเปนผลจากการที่
ธรรมชาติ ๕ สถาน ผูบริหารและบุคลากรของวิทยาลัยชุมชนสระแกว ลง
เพ่ือสนองตอยุทธศาสตรของจังหวัด วิทยาลัย สัมผัสประชาชนในพื้นที่อยางใกลชิด และตระหนักดีวา
ชุมชนจึงเปดหลักสูตรมัคคุเทศกทองถิ่น ๙ อำเภอขึ้น จังหวัดสระแกวมีของดีๆ อีกมาก “บอยครั้งที่ทีมงาน
เพ่ือเพ่ิมโอกาสใหคนทองท่ีไดทำงานในทองถิ่นตัวเอง ของวิทยาลัยเขารวมประชุมกับสภาประชาชน เพราะ
และยังเปนการตอบสนองโครงการสงเสริมและสนับ ต้ังใจท่ีจะทำหนาที่สนับสนุนภูมิปญญาทองถ่ินของ
สนุนนโยบายเรงดวนของรัฐบาลและแกไขปญหาความ จังหวัด ทำใหเ ลง็ เห็นวา สระแกว เปนแหลงรวมภมู ปิ ญญา
เดือดรอนของประชาชนจังหวัดสระแกว ซ่ึงเปนความ ทอ งถิ่นมากมาย เราจงึ ตัง้ เปา วาภายใน ๔ ป หอ งสมดุ
รว มมือระหวางสำนกั งานจงั หวดั สระแกว วิทยาลยั ชุมชน ของวิทยาลัยชุมชนสระแกวจะตองมีเร่ืองราวของทองถิ่น
สระแกว โดยมี ร.ต.อ. ดร.นิตภิ มู ิ นวรตั น เปน ผอู ำนวย รอยละ ๓๐ และอยากจะทำ GIS ช้ีตำแหนงของ
การหลกั สตู ร โดยจดั เปน หลักสตู รระยะส้ัน ๔๐ ช่วั โมง ภูมิปญญาทองถ่ินวา ถามาสระแกวแลวอยากเรียนรู
แบงการอบรมออกเปน ภาคทฤษฎี ๓ วัน และภาคปฏิบตั ิ ภูมิปญญาทองถ่ินไปที่ไหนไดบาง แสดงรายละเอียดที่
๒ วัน มีการเย่ียมชมแหลงทองเท่ียวสำคัญของ จ. ตั้ง ประวัติผูที่มีภูมิปญญาทองถิ่น และองคความรูของ
สระแกว เชน ตลาดโรงเกลือ อุทยานแหงชาติปางสีดา ทาน น่ีเปนโครงการท่ีวางไวเพ่ือรักษาและสงเสริม
ปราสาทสดกกอกทม เปนตน ผลปรากฏวามีผูสนใจ ภูมิปญญา ของสระแกว” ผอ.วิญู กลาวทิ้งทายถึง
สมัครเรยี นหลักสูตรน้ีมาก ความใฝฝ นรวมกนั ของชาววิทยาลยั ชุมชนสระแกว

71วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพฒั นา

น้ีเปนตัวอยางผลงานหนึ่งที่เกิดข้ึนจากการ
พัฒนาองคกรใหมีประสิทธิภาพ กระทั่งไดรับความไว
วางใจและความรวมมือจากหนวยงานตางๆ มากย่ิงขึ้น
อนาคตเทา นนั้ ทจ่ี ะพสิ จู นว า หนว ยงานทพ่ี ฒั นาไปสคู วาม
เปน “มืออาชีพ” แหงน้ีจะสามารถสรางสรรคผลงาน
และชว ยเหลอื สนบั สนนุ ใหช าวสระแกว “มอี าชพี ” และมี
คณุ ภาพชีวติ ทด่ี ีข้นึ ไดมากนอยเพียงใด

72 วิทยาลัยชุมชน : พลวตั แหง การพฒั นา

วทิ ยาลัยชุมชนอทุ ยั ธานี

พัฒนาคน สรางนักอนรุ ักษ

73วิทยาลยั ชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

74 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

อทุ ยั ธานีเมืองสงบงาม ทามกลางสายน้ำ วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีใหบริการจัดการศึกษา
สะแกกรัง โอบลอมไปดวยขุนเขา อุดม ในหลกั สูตร ๓ ประเภท ไดแก หลักสตู รอนุปริญญา ๔
สมบูรณไปดวยเหลาไมนานาพันธุ และสรรพสิ่งมีชีวิต สาขาวิชา ไดแก คอมพิวเตอรธุรกิจ การปกครอง
หลากหลายชนิดที่ดำรงชีวิตเพื่อเติมความสมดุลทาง ทองถ่ิน การบัญชี และการจัดการท่ัวไป หลักสูตร
ธรรมชาติ นอกจากนี้ ยังเปนศูนยรวมของผูคนตางเช้ือ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) และหลักสูตรประกาศ-
ชาติ ตางวัฒนธรรม ท้ังลาวเวียง ลาวคร่ัง กะเหร่ียง นียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ไดแก เครือ่ งกล ยานยนต
ขมุ รวมไปถึงคนพ้ืนเพด้ังเดิมที่มีเชื้อสายไทย ถึง ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส ไฟฟากำลัง พาณิชยกรรม
อยางไรอุทัยธานียังเปนเพียงเมืองเล็กๆ ท่ีตองต้ังใจ การบัญชี และคอมพิวเตอรธุรกิจ หลักสูตรฝกอบรม
เดนิ ทางไป เพราะไมใชเ มอื งทางผาน ท้ังเศรษฐกิจ การ กวา ๓๐ หลกั สตู ร
ศึกษา ก็ไมทันสมัยเทานครสวรรค ซ่ึงอยูหางไปทาง อนึ่ง การวิทยาลัยชุมชนอุทัยธานียังคงเปดสอน
ในระดับ ปวช. และ ปวส. ทั้งท่ีมไิ ดเ ปนภารกิจหลกั ของ
เหนือไมม าก
เกือบ ๒๐ ปก อ น หากอยากเรยี นระดบั ทสี่ ูงกวา วิทยาลัยชุมชนนั้น เนื่องจากเปนวิทยาลัยชุมชนท่รี ับโอน
มธั ยมศกึ ษาก็ตอ งเขากรงุ เทพฯ หรือไปนครสวรรค หาก สถานศึกษาจากวิทยาลัยการอาชีพ ซ่ึงประชาชนในพื้นท่ี
จะเรยี นสายอาชพี ก็เฉพาะวทิ ยาลัยเทคนคิ เพียงแหงเดยี ว ยังคงมีความตองการการศึกษาในระดับน้ีอยูและยังไมมี
แตวันน้ีผูคนในอุทัยธานีมีทางเลือกมากขึ้น และ สถาบนั การศกึ ษาของรฐั ในพน้ื ทท่ี จี่ ะรบั ภารกจิ นตี้ อ ได
เปนทางเลือกท่ีใหโอกาสเหมาะสำหรับผูที่มีการศึกษาต่ำ ดวยปณิธานที่ตองการให วิทยาลัยชุมชนเปน
กวาปริญญาตรี น่ันคือ “วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานี” ซึ่ง หนวยงานจัดการศึกษา “ใหประชาชนไดเรียนรูตาม
เดิมคือ “วิทยาลัยการอาชีพบานไร” ตั้งอยูเลขท่ี ๗ หมู ความตองการของตนเองและชุมชนไดอยางตอเน่ือง
๒ ถนนบา นไร-ลานสัก ต.หว ยแหง อ.บา นไร โดยไดร ับ ตลอดชวี ติ ” วทิ ยาลยั ชมุ ชนอทุ ยั ธานจี งึ ไดส านตอ ปณธิ าน
โอนจากสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา ใหเ ปน ดังกลา ว ดว ยการรำลึกอยูเสมอวา “ตองจดั การศกึ ษาให
วิทยาลัยชุมชน เมื่อวนั ที่ ๒๒ ธนั วาคม ๒๕๔๗ สอดคลองและเพื่อประชาชนในทองถน่ิ ”

75วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพัฒนา

ดงึ ศกั ยภาพจงั หวดั พัฒนาหลกั สูตร ธรรมชาติ” และฝกอบรมใหกับกลุมผูสนใจ เพื่อใหผูเขา
จากสภาพท่ีตั้งที่หางไกลจากตัวเมืองกวา ๘๐ อบรมรถู งึ วธิ กี ารเปน ผนู ำเดนิ ปา และการศกึ ษาธรรมชาติ
กิโลเมตร อีกทั้งพ้ืนที่สวนใหญยังเปนปาเขาทำใหบานไร ในเขตพื้นปาในพ้ืนที่จังหวัดอุทัยธานี ตลอดจนการ
และอำเภอใกลเคียงขาดสถานศึกษาท่ีใหบริการความรู บริการดานการศึกษาและการประชาสัมพันธใหนัก
ในระดับอุดมศึกษา วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีจึงเปนสถาน ทอ งเที่ยว”
ศึกษาแหงแรก ที่ขยายโอกาสทางการศึกษาในระดับต่ำ
กวา ปรญิ ญา
ผศ.ดร.สมภพ เจิมขุนทด ผูอำนวยการวิทยาลัย หลักสูตรผูน ำเดินปา ศกึ ษาธรรมชาติ

ชุมชนอุทัยธานี จึงไดกำหนดทิศทางและแนวนโยบายใน สำหรับแนวทางในการจัดทำหลักสูตร คณะ
การจัดระบบการเรียนการสอน โดยเนนไปที่การจัด ทำงานจะออกสำรวจขอมูลพ้ืนฐาน เชน จำนวนแหลง
หลักสูตรการศึกษาใหสอดคลองกับวิถีชีวิต และสภาพ ทองเที่ยว แหลงธรรมชาติที่สามารถใหความรูไดมีกี่
แวดลอมของอุทัยธานีใหไดมากทส่ี ดุ แหลง จากนั้นก็จะสำรวจความตองการกลุมผูเรียน เพื่อ
“วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีมีความโดดเดนในเร่ือง นำขอมูลมาวางแผนวาเน้ือหาหลักสูตรท่ีชาวบานตอง
พ้ืนท่ีตั้งท่ีอยูติดขอบชายปามรดกโลก หลักสูตรจึงมีกล่ิน การจะเรยี นมอี ะไรบา ง ขนั้ ตอ มาคณะทำงานจะประสานงาน
อายในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อศักยภาพ เชิญผูเช่ียวชาญในสาขานั้นมารวมจัดทำหลักสูตรและ
ของจังหวัด เชน ทางดา นทองเที่ยว หรือหลักสตู รอืน่ ๆ วิพากษหลักสูตรกอนทุกครั้ง เพื่อใหไดหลักสูตรที่ดีและ
ที่สอดคลองและสงผลถึงการอนุรักษ การปรับภูมิทัศน เปน ประโยชนกบั ผเู รยี นอยา งแทจรงิ
วัฒนธรรมทั้งวิถีชีวิต ความเปนอยู และสิ่งแวดลอม รูปแบบของการจัดการเรียนการสอนจะเปนการ
ทรัพยากรธรรมชาติ” ผศ.ดร.สมภพกลาว
ผสานธรรมชาติเขากับการเรียนการสอน ซ่ึงเห็นไดจาก
และวา “วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีเห็นวามรดก การจัดหลักสูตรฝกอบรม “ผูนำเดินปา” ท่ีมุงเนนให
โลกหวยขาแขงมีความโดดเดนทางดานทรัพยากร ความรูกับผูคนในชุมชน ในเรื่องชนิดของพืชพรรณไม
ธรรมชาติ และส่ิงแวดลอมท่ีหลากหลายทางดานชีวภาพ สมุนไพรพื้นบาน วงจรชีวิตและการดำรงชีวิตของแมลง
ท่ีอุดมสมบูรณจนเปนท่ียอมรับของผูสนใจและนัก สัตวปา และระบบนิเวศวิทยา ดิน น้ำ เพื่อรองรับการ
ทองเท่ียวจำนวนมาก วิทยาลัยชุมชนไดเขาไปมีสวนรวม ทองเท่ียวเชิงนิเวศที่มีอยูภายในอุทัยธานี ใหผูเรียนมี
กับจังหวัดในการพัฒนาหลักสูตร “ผูนำเดินปาศึกษา วิชาชีพพื้นฐานเพียงพอตอการ ยึดอาชีพการเปนผูนำ

76 วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

เที่ยวใหกับนักทองเท่ียว ท่ีเดินทางมาสัมผัสธรรมชาติใน สมบูรณไปดวยพันธุไมปาท่ีหายาก และ “PANDA
พืน้ ท่ี ซงึ่ จะเปนการหยบิ ยกเอาจุดเดนทางภมู ศิ าสตรของ CAMP หองเรียนมีชีวิต” ที่นำเหลานักศึกษามาสัมผัส
พ้ืนที่มาสรางเปนอาชีพ และกอใหเกิดรายไดกับผูคนใน วงจรชีวิตของตนไมนานาพันธุกวา ๓๐๐ ชนิด ดอกไมที่
ชุมชน ออกดอกชชู อ บานสะพรั่งลอตาลอ ใจแมลงกวา ๓๐ ชนดิ
นายบัญชา รัตนโสภา หัวหนางานหลักสูตรฝก ใหม าลมิ้ ลองรสหอมหวานของน้ำหวาน รวมไปเปน แหลง
อบรมวิทยาชุมชนอุทัยธานีกลาววา หลักสูตรน้ีเปนการ ใหความรูการดูนก ซ่ึงจะทำใหผูเขามาเรียนไดรับความรู
สรางอาชีพเสริมใหกับคนในพ้ืนที่แลว ยังเปนการ จากการเขา ไปสมั ผัสจริงกับธรรมชาติ ที่รายลอ มอยูรอบ
สงเสริมและปลูกจิตสำนึกการอนุรักษธรรมชาติ และ ตัว
สรางใหเขาเหลาน้ันเปนผูนำเดินปาศึกษาธรรมชาติท่ีมี ปจจุบันหลักสูตรผูนำเดินปาศึกษาธรรมชาติของ
ความรู มีระเบียบวินัย ยึดมั่นในอาชีพของตน โดยกลุม วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีเปนหลักสูตรท่ีมีผูใหความสนใจ
ผูเรียนจะมีทั้งประชาชนทั่วไป และเจาหนาท่ีปาไม ซึ่ง มาก โดยเฉพาะนักอนุรักษธรรมชาติ เนื่องจากบุคคล
เปดอบรมไปแลว จำนวน ๒ รุน ดังกลาวตองการเรียนรูเทคนิค และวิธีการในการเปนผู
“ในหลายจังหวัดของประเทศ การทองเท่ียวนับ นำเดินปา เพ่ือศึกษาธรรมชาติท่ีทำใหนักทองเท่ียวเกิด
เปนแหลงสรางรายไดใหกับคนในพื้นที่ ดังนั้นการ ความพึงพอใจจนไดรับชื่อเสียงและจุดขายสนองยุทธ-
ปลูกจิตสำนึกใหคนในพื้นท่ีรูจักอนุรักษสิ่งแวดลอม รู ศาสตรของจังหวัดอุทัยธานี ซ่ึงในการจัดการศึกษาและ
ขอมูลเก่ียวกับประวัติศาสตร และอื่นๆ จึงนับเปนเร่ือง จัดฝกอบรมในแตละคร้ัง วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีรวม
สำคัญและจำเปนอยางย่ิง เหมือนดังเชนจังหวัดอุทัยธานี กับนักอนุรักษธรรมชาติและส่ิงแวดลอมการทองเท่ียว
ซ่ึงมีแหลงทองเที่ยวสำคัญมากมาย อาทิ เขตรักษาพันธุ จังหวดั อทุ ยั ธานี และหนวยงานภาครฐั และเอกชนภายใน
สัตวปาหวยขาแขง วัดฤๅษีลิงดำ ถ้ำเขาวง เปนตน แต จังหวัดอุทัยธานี รวมกันจัดการศึกษาและผลิตนักศึกษา
คนในพ้ืนท่ียังไมทราบขอมูลสำคัญของแหลงทองเที่ยว ที่จบหลกั สูตรไปแลว และสามารถนำความรแู ละทักษะท่ี
เหลา นั้น ทำใหไมสามารถสรา งรายไดพิเศษจากการเปน ไดร บั จากการฝก อบรมไปหารายไดเ สรมิ จากการประกอบ
ผูนำเท่ยี วแหลงทองเทยี่ วทอ งถน่ิ ได” ผศ.ดร.สมภพกลาว อาชีพหลักได
เสริม
นอกจากน้ี วทิ ยาลยั ชมุ ชนอทุ ยั ธานยี งั ไดจ ดั แหลง
เรียนรูทางธรรมชาติที่ครบวงจรดวยการ “เนรมิตหอง
เรียนธรรมชาติเปนเสนทางเดินปาหลังวิทยาลัย” ท่ีอุดม

77วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

เรียนรูพืชสมุนไพรกับวิทยาลัยชุมชน หลายชนิดท่ีเกิดจากภูมิปญญาของบรรพบุรุษของคน
อุทยั ธานี ไทยมาชานานแลว ซึ่งปจจุบันก็ยังนำมาใชรักษาโรคกัน
อยบู าง” ผศ.ดร.สมภพกลา ว

ผศ. ดร.สมภพ กลา ววา วทิ ยาลยั ชมุ ชนจดั หลกั สตู ร
ที่หลากหลาย มีการบริหารจัดการที่ยืดหยุน สามารถ
ปรับเปล่ียนได เพ่ือความเหมาะสมกับชุมชน ตรงตาม สุขใจไดเรียนใกลบา น

ศักยภาพของพื้นท่ีท่ีมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม หลักการของวิทยาลัยชุมชน คือ การเปดกวาง
ธรรมชาติ สง่ิ แวดลอ ม และไดด ำเนนิ การพฒั นาหลกั สตู ร และเขาถึงงาย ใหโอกาสและปฏิบัติตอนักศึกษาผูเขารับ
ท่ีสามารถตอบปญหาของชุมชน โดยไดบูรณาการการ การบริการทุกคนอยางเทาเทียมกัน วิทยาลัยชุมชน
จัดการศึกษารวมกับองคกรธุรกิจและเอกชน กิจกรรม อุทัยธานียึดมั่นในหลักการดังกลาว มีการกำหนดแนว
หนึ่งท่ีวิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีไดรวมมือกับองคกรภาค ทางเพื่อเปดโอกาสใหผูเรียนไดเขาถึงการศึกษาอยางไม
เอกชนดำเนินการจัดตั้งศูนยอนุรักษและเรียนรูพืชสมุน มีขอจำกัด โดยเริ่มจากการกำหนดรูปแบบ/วิธีการเปด
ไพรข้ึน เพื่อใชเปนแหลงเรียนรู และฝกอบรมถายทอด รับนักศึกษา ท่ีเปดกวางใหโอกาสแกคนในทองถ่ินหาง
ความรกู ารทำสมนุ ไพรไทย ไกล ทุกกลุมไมวาจะเปนผูท่ีขาดโอกาสทางการศึกษา
ในการดำเนินงานวิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีจึง และตองการพัฒนาทักษะงาน ทักษะอาชีพ และทักษะ
ดำเนินการสำรวจและเก็บขอมูลในชุมชน คนหาผูท่ีมีภูมิ ชีวิต ผูสำเร็จการศึกษาข้ันพ้ืนฐานท้ังใน และนอกระบบ
ปญญาเกี่ยวกับยาสมุนไพรพื้นบานมาใหความรูกับกลุม ผูอยูวัยทำงานท่ีพลาดโอกาส ผูท่ีตองการปรับเปล่ียน
ผูทีม่ ีความสนใจ โดยจดุ มงุ หมายทสี่ ำคัญคือ อาชีพ ผูเกษียณงานแลว ผูเรียนในระบบปกติ มี
• เพ่ือเรียนรู ศึกษา วิจัยและใหความสำคัญ หลกั สตู รที่หลากหลาย และคา ใชจ า ยต่ำ
ของยาสมนุ ไพร จากการสัมภาษณกลุมนักศึกษาไดใหความคิด
• เพ่ือการอนุรักษพืชสมุนไพรไทยใหคงอยูกับ เห็นเก่ียวกับการดำเนินงานของวิทยาลัยชุมชนอุทัยธานี
คนไทย วา เปดโอกาสใหผูเรียนเขาถึงการศึกษาโดยไมมีขอ
• เพ่ือสงเสริมและอนุรักษภูมิปญญาทองถิ่น จำกัด เปนสถานศึกษาท่ีเขาถึงชุมชน ใกลบาน เดินทาง
ของคนไทย สะดวกมีหลักสูตรท่ีดีหลากหลายสาขาเฉพาะซ่ึงที่อ่ืนไมมี
“พืชสมุนไพรเปนพืชที่มีความเกี่ยวกับการรักษา คาใชจายถูก เปดโอกาสใหทุกเพศทุกวัยไดเขามาเรียนท่ี
โรคตางๆ ตั้งแตอดีตสมัยโบราณจนถึงปจจุบันมีหลาก นี่ ถึงแมห มดโอกาสเรียนในสมัยกอ น แตไดม โี อกาสเขา

78 วทิ ยาลัยชุมชน : พลวัตแหง การพฒั นา

มาเรียนอีกครั้ง ทำใหเกิดแรงบันดาลท่ีทำใหมีโอกาสใน ความรูมาพัฒนาหมูบาน ก็ดีใจที่ไดเรียนอยูใกลๆ บาน
การศกึ ษาในระดบั ที่สงู ข้นึ จะไดรับวัฒนธรรมจากท่ีอื่นๆ เพ่ือนำมาปรับปรุงกับ
นางสาวธนากร เลขยนั กลา ววา “เหมือนไดย า ง หมูบานบางและอีกอยางที่เรียนที่น่ีก็คือ อาจารยใจดี
กาวเขามาบานอีกหลังหน่ึง ไดทั้งความรูและท้ังเพ่ือน และมีเพ่ือนฝูงมากข้ึน มีความอบอุน มีการชวยเหลือกัน
ไดสารประโยชนมากมาย อาจารยผูสอนมีความรูความ อยตู ลอด”
สามารถมีประสบการณ เมื่อเขามาอยูตรงน้ีทำใหได วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีไดดำเนินการบริหาร
อะไรหลายๆอยา งทส่ี ามารถนำไปปรับใชได” จัดการเพ่ือตอบสนองความตองการของผูเรียน เนน
นายวริ ัตน แหวเพชร ใหความคดิ เห็นวา สังคม ความสำคัญของผูเรียนเปนศูนยกลาง มิใชเพียงจัดการ
กวางขึ้นไดรูจักกับผูคนหลากหลายอาชีพ ซ่ึงเปนส่ิงท่ีดี เรียนการสอนในหองเรียนหรือตามตำราเรียนเทานั้น
เพราะวา เราอาจจะไดร บั ความชว ยเหลอื ความอนเุ คราะห แตวิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีไดจัดการศึกษาใหผูเรียน
จากคนเหลานี้ไดและยังไดเพื่อนไดความสนิทชิดเชื้อกัน เรียนรูจากการปฏิบัติจริง จากแหลงเรียนรูท่ีมีอยูใน
บางทีชวยเหลือกันก็ทำใหมีความรูสึกพิเศษความรูสึก ชุมชน อีกทั้งยังมีการพัฒนาเครือขายการเรียนรูให
เปนเพื่อนกันในความรูสึกตรงน้ัน น่ันก็คือส่ิงที่เราได กวางขวาง เพื่อจุดมุงหมายสูงสุดอยูที่การใหผูคนทุก
นอกเหนือจากคำวาเรียนรวมถึงไดติดตอส่ือสารกับ คนในชุมชนไดมีพื้นฐานทางการศึกษา และกอใหเกิด
บุคคลระหวา งวัย ระหวางอาชีพและมีสมั พันธภ าพทดี่ ี อาชพี มั่งคงตอไป
นายล้ีปุมไต พุเด่ือ ใหความคิดเห็นวา “มีความ
ภาคภูมิใจท่ีไดมาเรียนที่นี่เพราะอยูใกลบาน อยากได

79วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

อเปินลท่ียรนยี ว ิธีทำการเกษตรจากเคมีสูเกษตร
นายสุวิทย จำเริญสุข (ลุงเบ้ิม) เกษตรกร วทิ ยาลัยชมุ ชนอทุ ัยธานีไดด ำเนนิ การ
อำเภอบานไร ผูประสบความสำเร็จจากการประกอบ
• ใหความรูเกี่ยวกับการทำเกษตรแบบผสม
อาชีพทางการเกษตรในการทำไรนาสวนผสม ดวยแนว ผสานตามหลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง
คิดอยูอยางพอเพียงเลาวา ประสบความสำเร็จไดก็ • จัดฝกอบรมการทำปุยอินทรียและสงเสริม
เพราะวิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีใหการสนับสนุนและช้ีแนะ สนบั สนนุ ใหใชแ ทนการใชปุย เคมี
แนวทางความรูตลอดจนคำแนะนำตางๆ ทำใหสามารถ • จัดกิจกรรมเปนสถานที่ตัวอยางใหกับผูสนใจ
ทำเกษตรอินทรียมาปรับเปลี่ยนวิธีการทำเกษตรไร ศกึ ษาดงู านแลวนำไปประกอบอาชีพ
นาสวนผสมของตนท่ีทำตามหลักเกษตรทฤษฎีใหมได • จัดฝก อบรมการขยายพนั ธุไมผ ล
อยางมีประสิทธิภาพ และท่ีสำคัญการลดละเลิกใชสาร
เคมีไดนบั วา เปนประโยชนอยางย่งิ • ประสานวิทยากรใหความรูเกี่ยวกับการ
วิเคราะหสายพันธุไมผ ลชนิดตางๆ
“นอกจากน้ีทางวิทยาลัยชุมชนอุทัยธานียัง วันน้ีที่สวนของลุงเบ้ิม จึงเปนสถานท่ีเรียนรูคู
ติดตามวิเคราะหเก็บขอมูลปญหาตางๆ ท่ีเกิดข้ึนไปหา งานสำหรับคนท่ีสนใจและเปนแหลงฝกอบรมดานการ
แนวทางแกไขจนทำใหผมไววางใจในการดำเนินงานของ ขยายพันธุไมผลชนิดตางๆ จนลุงเบิ้มมีรายไดทุกวันจาก
วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานีที่ชวยแกปญหาและสงเสริม การขายผลไม พืชผักตามฤดูกาลถัวเฉล่ีย วันละ ๕๐๐-
อาชีพใหก ับชมุ ชนของผมไดอยา งแทจริง” ๑,๐๐๐ บาท

80 วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา

วิทยาลยั ชุมชนระนอง

เช่อื มพรมแดนแหงความเขาใจ
ดว ยภาษา

81วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

82 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

“ดิฉันดีใจแทนชาวระนองที่วิทยาลัย ในภาคธุรกิจตา งๆ อีกดว ย
ชุมชนระนองเห็นความสำคัญ หลักสูตรภาษาตางประเทศเพื่อการส่ือสารและ

ของหลักสูตรน้ี และเปด สอนอยางตอ เนื่อง เราไมอ าจ ธุรกิจ (ภาษาพมา) เกิดขึ้นไดอยางไร มีกระบวนการใน

ปฏิเสธไดวาเศรษฐกิจของจังหวัดระนองผูกพันเช่ือมโยง การจัดการเรียนการสอนอยางไร จึงนำมาซ่ึงความ

กับประเทศพมา มีการพึ่งพาทั้งวัตถุดิบและแรงงาน สำเรจ็ ในวันน้ี

ขณะเดียวกันก็อาศัยตลาดพมาในการระบายสินคาสง

ออกเพม่ิ รายไดใหกบั จังหวัด ภาษา…การสือ่ สารเพื่อลดชองวาง
ภาษาจะทำใหคนทั้งสองประเทศเขาใจกันมาก

ขึ้น ความสัมพันธอนั ดีกับประเทศเพอื่ นบา นกจ็ ะตามมา

น่ีคือส่ิงเล็กๆ ท่ีประชาชนคนธรรมดาสามารถรวมกัน หลักสูตรภาษาตางประเทศเพ่ือการส่ือสารและ

สรา งสรรคได” ธรุ กจิ (ภาษาพมา ) ของวทิ ยาลยั ชมุ ชนระนอง เรม่ิ จดั การ

น้ีคือสวนหนึ่งของความในใจที่นางสุภากิตติ์ เรียนการสอนตั้งแตป ๒๕๔๖ จากแนวคิดท่ีวาภาษาคือ

เกลี้ยงสงค ผูชวยผูอำนวยการพาณิชยจังหวัดระนอง เคร่ืองมือท่ีใชสรางความเขาใจ อีกท้ังบริบทของจังหวัด

ผูสำเร็จหลักสูตรฝกอบรมภาษาตางประเทศเพื่อการ ที่มีพื้นที่ติดตอกับประเทศพมา มีความสัมพันธกันใน

สือ่ สารและธรุ กิจ (ภาษาพมา) เปน อกี หนงึ่ เสียงที่ชว ยยนื ดา นธรุ กจิ การคาและวถิ ีชีวิต

ยันความสำเร็จทีเ่ กิดขึ้นของวิทยาลัยชมุ ชนระนอง ในปจจุบันการเรียนภาษาถือเปนเครื่องมือสำคัญ

เปนท่ีทราบกันดีวา แรงงาน โดยเฉพาะแรงงาน ในการใชตดิ ตอสอื่ สาร และทำธุรกจิ ไมว าจะเปนภาษา

ในภาคเกษตรกรรมของจังหวัดระนอง สวนใหญเปน อังกฤษหรือภาษาอื่นๆ สามารถทำใหบรรลุเปาหมาย

แรงงานจากประเทศพมา นอกจากนี้ยังมีการติดตอกัน ของการดำเนินงาน หรือประกอบธุรกิจตางๆ ใหประสบ

83วิทยาลัยชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

ความสำเรจ็ ไดมาก กวาจะมาเปนหลกั สตู รภาษาพมา

ในสวนของวิทยาลัยชุมชนระนองมีสภาพที่ตั้งอยู

ในจังหวัดชายแดนติดตอกับประเทศพมา ปจจุบันมีการ เพื่อเช่ือมโยงคนจากสองประเทศใหเกิดความ

ใชภาษาในการประกอบกิจการในกลุมผูประกอบการ เขาใจระหวางกนั ใหการดำเนินธรุ กิจเปนไปอยา งราบรืน่

นายจาง และผูประกอบอาชีพคาขายตลอดแนวชายแดน วิทยาลัยชุมชนระนองจึงเร่ิมทำหนาที่ ใหความใสใจ

อีกประการหน่ึงคือระนองมีแรงงานพมาจำนวนมาก วิถี ต้ังแตการคัดเลือกอาจารยพิเศษท่ีจะมาเปนผูสอน

ชวี ติ ในแตร ะดบั ตอ งเจอกบั คนพมา ทกุ วนั ในภาคราชการ จากน้ันจัดทำแผนการสอน กอนจะออกมาเปนหลักสูตร

กเ็ ชน กนั ไมว า จะเปน ในโรงพยาบาล สถานตี ำรวจ ทว่ี า การ ที่ไดเรียนกันในทุกวันนี้ มีกระบวนการอยางไร นาง

อำเภอ ดานตรวจคนเขาเมอื ง ฯลฯ ตอ งสมั พันธก บั คน พรชิต ศรีบุญจิต ผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชนระนองได

พมา ไมเรือ่ งใดก็เร่ืองหนึง่ ซ่งึ ทุกวันนีม้ ปี ญหามากในการ เลาใหฟงวา

สื่อสารใหเ ขาใจตรงกนั การสรางความเขา ใจโดยเฉพาะ “กระบวนการในการคัดเลือกอาจารยผูสอน

ใหคนไทยไดเรียนรูภาษาพมาเพ่ือใชประโยชนในวิถีชีวิต หลักสูตรน้ี เราพิจารณาจากเกณฑสำคัญคือ เปนผูที่มี

ประจำวันจึงมีความสำคัญมาก เพราะจะชวยลดชองวาง ความรู ความสามารถ และประสบการณดานการสอน

ระหวางคนสองชาติใหพูดคุยกันรูเร่ือง ปฏิบัติไดถูกตอง ภาษาพมาเปนอยางดี โดยผานการประเมินดานการสอน

ตรงกัน ดังน้นั จงึ คิดวา นาจะเปนการดี จงึ สนับสนนุ ใหมี และมีคุณสมบัติตามเกณฑขอบังคับของวิทยาลัยชุมชน

การพัฒนาหลักสูตรภาษาตางประเทศเพ่ือการสื่อสาร ระนอง วาดวยการสรรหาและแตงตั้งอาจารยพิเศษของ

และธรุ กิจ โดยใหเ รียนรภู าษาพมา เพ่อื ใชในชีวิตประจำ วิทยาลัยชุมชนระนอง โดยผานความเห็นชอบจากสภา

วนั ไดจริง” นายขนบ พูนผล ประธานสภาวิทยาลยั ชุมชน วิชาการ จากนั้นทำสัญญาจางเปนรายป พรอมใหคา

ระนอง เลาใหทราบที่มาที่ไปของหลักสูตรการฝกอบรม ตอบแทนการสอนเปนช่ัวโมงตามเกณฑหลักสูตรการฝก

ท่ีเปด มาต้งั แตแรกกอตัง้ วิทยาลัย อบรม

ในแตละครั้งในการจัดตั้งหองเรียนตองมีผูเรียน

หอ งละ ๒๕ คนเปน อยางนอ ย ส่งิ สำคัญคอื ครูผสู อนตอ ง

มที กั ษะและเทคนคิ การสอนและวเิ คราะหผ เู รยี น สามารถ

ทำใหผ เู รยี นเรียนรูแ ละพฒั นาได”

84 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

ในสวนของแผนการสอนนั้น เกิดจากความรวม เน่ืองและไมผานเกณฑก็จะไมไดวุฒิบัตร บางรายตอง

มือกันระหวางอาจารยพิเศษและวิทยาลัยชุมชนระนอง ลงเรียนหลายครั้งเพ่ือใหสามารถส่ือสารไดจริง จึงจะ

กอนท่ีหลักสูตรจะใชจัดการเรียนการสอนไดนั้น ตอง ผานการวัดและประเมนิ ผล”

ผานความเห็นชอบของสภาวิชาการของวิทยาลัยชุมชน นอกจากนี้ ผอ.พรชิต ยังมีการควบคุมคุณภาพ

กอ น ซึง่ สภาวิชาการน้ผี อู ำนวยการวทิ ยาลัยชุมชนระนอง การจัดการเรียนการสอนภายในของวิทยาลัยชุมชน

จะทำหนาทีเ่ ปน ประธาน ระนอง โดยการจัดนิเทศการเรียนการสอนของอาจารย

ปจ จบุ นั หลกั สตู รภาษาตา งประเทศเพอ่ื การสอ่ื สาร พิเศษดวยตัวเอง และมีการจัดต้ังอนุกรรมการเปนทีม

และธรุ กิจ (ภาษาพมา ) มีอาจารยพิเศษ ๒ ทา นคอื นาย นิเทศเพื่อชวยติดตามผลการเรียนในสวนของผูเรียนและ

สมเกียรติ เอาจม่ี ิค และ จสอ. ชนวรี  ศรรี กั ษา นิเทศการสอนของอาจารยพเิ ศษดวย

“วิธีการจัดการเรียนการสอนคือจะฝกในหอง

เรียน โดยฝกสนทนากับผูสอนประกอบการใชสื่อการ

เรียนการสอน เชน บัตรคำ บัตรภาพ และอุปกรณ เรียนภาษาพมาแลวไดอะไร
เทคโนโลยีฝกสนทนา และใชเอกสารประกอบการเรียน

การสอน รวมท้ังฝกพูดกับคนพมาในหองเรียนและฝกใช หลักสูตรภาษาตางประเทศเพื่อการส่ือสารและ

ในชีวิตประจำวัน” นายสมเกียรติ อาจารยพิเศษประจำ ธุรกจิ (ภาษาพมา ) เปด สอนต้งั แตว ิทยาลัยชมุ ชนระนอง

หลักสูตรเลาใหทราบถึงกระบวนการจัดการเรียนการ เริ่มเปดการสอน กลุมผูเรียนมีความหลากหลายท้ังภาค

สอนในช้ันเรยี น รัฐและเอกชน ดังท่ีประธานสภาวิทยาลัยชุมชนระนอง

เมื่อจัดการเรียนการสอนก็ตองมีการวัดและ เลาใหท ราบวา

ประเมินผลผูเรียน โดยกระบวนการน้ี จสอ.ชนวีร “วิทยาลัยชุมชนระนองไดพัฒนาหลักสูตรภาษา

ศรรี ักษา เลา ใหฟ ง วา พมาใหเหมาะกับกลุมผูเรียนในแตละกลุมอยางหลาก

“วิธีการวัดและประเมินผลผูเรียนจะดำเนินการ หลาย กลุมผูเรียนมีตั้งแต พอคาแมคา ผูประกอบการ

๒ ระยะ คอื ระหวา งการเรยี นการสอนจะมกี ารฝก ปฏบิ ตั ิ บริเวณชายแดน อาชีพอิสระ ครูอาจารย ผูบริหาร

และทดสอบเก็บคะแนน โดยอาจารยผูสอนเปนผูดำเนิน ทหารเรือ ตำรวจ ส่ือมวลชน ขา ราชการหนวยงานตา งๆ

การ เมอ่ื ผา นเกณฑ วทิ ยาลยั ชมุ ชนระนองจะมอบวฒุ บิ ตั ร เชน เจาหนาที่ฝายปกครอง เจาหนาที่สาธารณสุข

ผา นการฝกอบรมหลักสตู รดังกลาว ผูที่ไมไดเขา เรยี นตอ เจาของสถานประกอบการ รวมทั้งคณะกรรมการสภา

85วิทยาลัยชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา

วิทยาลัยชุมชนระนองและผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชน นอกจากนางสุภากิตต์ิ ซึ่งมาเรียนเพื่อเสริม

ระนองและบุคลากรภายในวิทยาลัยชุมชนระนองซ่ึง ศักยภาพในการทำงาน ซึ่งในสายงานมีความเกี่ยวของ

สนใจก็สามารถสมัครเขาเรียนไดเชนกัน” นายขนบ กับการใชภาษาพมาแลว ยังมีนางกอแกว วงศพันธุ

ประธานสภาวิทยาลัยชุมชนระนองเลา ใหทราบ ประกอบอาชีพนักวิจัยอิสระ เผยใหทราบถึงเหตุผลท่ี

“วิทยาลัยชุมชนระนองจะเปดสอนเปนรุนๆ ตัดสินใจมาเรยี นภาษาพมา วา

อยางตอเนื่อง และยังทำหนาท่ีเปนศูนยการเรียนรูภาษา “ดิฉันต้ังใจที่จะเรียนรูภาษาพมา เหตุผลเพราะ

พมาของจังหวัดระนอง สวนของเนื้อหาและสื่อการเรียน ดิฉันทำงานกับแรงงานชาวพมาแถบพื้นท่ีอันดามัน การ

การสอนก็มีการพัฒนาตลอด โดยรวมมือกันระหวาง ส่ือสารกันอยางเขาใจเปนส่ิงจำเปนอยางย่ิง ดิฉันอยาก

ผูสอนและวิทยาลัยชุมชนระนองในรูปแบบของการวิจัย จะรูจักประเทศเพ่ือนบานมากกวาน้ี อยากอานเรื่องราว

ในชั้นเรยี น” ผอ.พรชติ กลาวเสรมิ ทางประวัติศาสตรของประเทศพมา ผานภาษาหรือตัว

มีบางทานอาจเคยสงสัยวาหลักสูตรนี้มีความนา หนังสือของพวกเขา แมวาเวลาเรียนจะนอย แตซยาจ้ี

สนใจอยางไร เรียนแลวจะไดอะไร คำถามน้ีมีคำตอบ สมเกียรติมีหลักสูตรท่ีชวยใหดิฉันซึ่งไมมีพื้นฐานภาษา

จากผูเรยี นในหลกั สตู รดังกลา ว พมาสามารถเขาใจหลักหรือรูปประโยคท่ีจะสนทนากับ

“ดิฉันทราบจากเพื่อนวาวิทยาลัยชุมชนระนอง เจาของภาษา นอกจากนี้แลวยังเขาใจหลักภาษาชวยให

เปดหลักสูตรภาษาตางประเทศเพ่ือการส่ือสารและธุรกิจ ดิฉนั เรม่ิ อานและเขยี นภาษาพมา ได”

(ภาษาพมา) จึงตัดสินใจสมัครเรียนทันที เพราะ หลังจากเรียนจนสำเร็จหลักสูตร ผูเรียนตาง

หลักสูตรตรงกับความตองการและสนใจเรียนรูประเทศ กลาวเปนเสียงเดียวกันวา หลักสูตรภาษาตางประเทศ

เพื่อนบานผานภาษาของเขา ประกอบกับงานประจำที่ เพื่อการสื่อสารและธุรกิจ (ภาษาพมา) ของวิทยาลัย

ทำมีภารกิจในการสงเสริมการคากับประเทศเพ่ือนบาน ชมุ ชนระนองนน้ั ใหอะไรมากกวา ท่ีคดิ

เรามีพรมแดนตดิ ตอกันทัง้ ทางบก ทางน้ำ และมีความ “เปนหลักสูตรที่ดีมาก อาจารยผูสอนมีความรู

สัมพันธทางดานเศรษฐกิจสังคมกันมานาน ดวยเหตุผล ความสามารถ มีประสบการณในการถายทอดและจัด

เหลาน้ีจึงตัดสินใจลงเรียน” นางสุภากิตติ์ เกลี้ยงสงค ระบบใหผูเรียนเขาใจไดภายในระยะเวลาสั้นๆ ที่สำคัญ

ผูชวยผูอำนวยการพาณิชยจังหวัดระนอง เลาใหทราบ อาจารยมีจิตวิญญาณของการเปนครูอยางแทจริง พวก

ความตัง้ ใจท่ีลงเรยี นในหลักสตู รน้ี เราเรยี นหลักสตู รฝกอบรม แตก ารสอนกเ็ ขม ขน จรงิ จัง

86 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

นอกจากน้ีบรรยากาศการเรียนการสอนเต็มไป สอนอยางตอเน่ืองและไดมีการพัฒนาเปน ๓ หลักสูตร

ดวยความสนุกสนาน เปดโอกาสใหทุกคนซักถามแสดง คือ หลักสูตรที่ ๑ (๖๐ ช่วั โมง) สนทนาภาษาพมาท่ัวไป

ความคิดเห็นอยางเปนกันเอง ไดเกร็ดความรูมากมาย ในชีวิตประจำวัน หลักสูตรที่ ๒ (๑๒๐ ชั่วโมง) อาน

เกีย่ วกับภาษาและประเทศเพ่ือนบา นของเรา ท่ีสำคญั อกี เขียน ภาษาพมาในชีวิตประจำวัน ระดับกลาง และ

ประการหน่ึงนอกจากเน้ือหาวิชาแลวยังไดรูจักเพ่ือนใหม หลักสูตรท่ี ๓ (๑๒๐ ชวั่ โมง) สนทนา อา น เขยี น เจรจา

หลายคนใหไดคบหาเปนกัลยาณมิตร” นางสุภากิตติ์ ตอรอง ประวัติศาสตร วัฒนธรรมภาษาพมา และวิถี

บอกเลาความประทับและสิ่งท่ีไดรับจากการมาเรียนใน ชวี ิตชายแดน

วิทยาลยั ชมุ ชนระนอง ความสำเร็จของหลักสูตรภาษาตางประเทศเพื่อ

“การมาเรียนภาษาพมาท่ีวิทยาลัยชุมชนระนอง การส่ือสารและธุรกิจ (ภาษาพมา) ของวิทยาลัยชุมชน

ทำใหดิฉันรูจักประเทศพมา สุดทายก็ขอขอบคุณและให ระนอง นอกเหนือจากความรูที่ไดถายทอดใหแกผูมา

กำลังใจตอซยาจ้ีสมเกียรติ เอาจ่ีมิด และวิทยาลัยชุมชน เรียนแลว ยังไดทำหนาท่ีเปดพรมแดนแหงความเขาใจ

ระนองท่ีเปดสอนหลักสูตรภาษาตางประเทศเพ่ือการ ระหวางคนสองประเทศ สมกับที่นางกอแกวกลาวย้ำกับ

ส่ือสารและธุรกิจ (ภาษาพมา) ซ่ึงมีประโยชนตอชุมชน เราวา “การเรียนภาษาพมาไดเรียนรูมากกวาการเรียน

อยางย่งิ ” นางกอแกวกลา วเสรมิ ภาษาอยา งเดยี ว”

ปจ จบุ นั หลกั สตู รภาษาตา งประเทศเพอ่ื การสอื่ สาร

และธุรกิจ (ภาษาพมา) ของวิทยาลัยชุมชนระนอง เปด

87วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพัฒนา

นอกจากหลักสูตรภาษาตางประเทศเพื่อการ นอกเหนือจากกระบวนการผลิตดังกลาวแลว

ส่ือสารและธุรกิจ (ภาษาพมา) แลววิทยาลัยชุมชน วิทยาลัยชุมชนยังเขามาชวยพัฒนาความรูดานการตลาด

ระนองยังมีหลักสูตรฝกอบรมอีกหลายหลักสูตรที่สนอง โดยสงเสริมการจัดต้ังสหกรณของเกษตรชาวสวนยาง

ความตองการและสอดรับกับยุทธศาสตรการพัฒนาของ เปดโอกาสใหสมาชิกเขามาถือหุน เปนเจาของธุรกิจรวม

จงั หวัด อกี หนึ่งหลักสตู รท่ีเราตอ งพดู ถงึ คือ หลักสตู รฝก กัน ภายใตการสนับสนุนของหนวยงานสหกรณจังหวัด

อบรมการผลิตแผนยางคุณภาพช้ันดี ของวิทยาลัยชุมชน กองทุนสงเคราะหการทำสวนยาง และวิทยาลัยชุมชน

ระนอง ระนอง กลายเปนธุรกิจที่สมาชิกเปนเจาของรวมกัน

ยางพาราเปนพืชเศรษฐกิจที่สำคัญอีกชนิดหนึ่ง กลมุ อยูไดด ว ยการพงึ่ ตนเอง เพม่ิ ศกั ยภาพในการตอ รอง

ของจังหวัดระนอง เพราะสภาพภูมิประเทศเอ้ืออำนวย กับพอคา ทำใหชาวบานมีรายไดเพ่ิมข้ึน คุณภาพชีวิตดี

แตมีปญหาเร่ืองสภาพภูมิอากาศที่มีความช้ืนสูง ทำให ข้ึน

ยางแผน ดบิ ทีเ่ คยผลิตไดม ีกล่ินเหม็นและแผน ไมสวย

วิทยาลัยชุมชนระนองจึงรวมกับสำนักงานเกษตร

จังหวัด สำนักงานเกษตรอำเภอ และเกษตรภูมิปญญา

จัดทำหลักสูตรการผลิตแผนยางคุณภาพชั้นดีเพื่อชวยแก

ปญหาดังกลาวใหเกษตรกรในพื้นที่ ใชพ้ืนที่ตำบล

บางแกว อำเภอละอุน เปนพื้นท่ีนำรองในการจัดการ

เรียนการสอน ใชก ระบวนการผลติ แผน ยางคุณภาพ ๑๓

ข้ันตอน เชน ข้ันเตรียมการและขั้นผลิต และจัดการ

เรียนการสอนเรื่องการผสมน้ำยางใหไดแผนยางที่มี

ความสวยงาม ไรก ล่ิน และปองกันเชอ้ื รา

88 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพัฒนา

89วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

90 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

หลักสูตรของวิทยาลัยชุมชนแตละแหง (ประมาณ ๓-๕ วัน หลังการเก็บเกี่ยว) สงผลให
ยอมแสดงถึงเอกลักษณทรัพยากร คุณภาพลองกองเกิดการสูญเสียไดงาย เชน สีน้ำตาลท่ี
และภูมิปญญา ท่ีมีอยูในพ้ืนท่ี เปนท่ีทราบกันดีวาใน ผิวเปลือก ผลเห่ียว และรวงหลุดจากชอผล ไมเปนท่ี
พ้ืนท่ีจังหวัดนราธิวาสข้ึนช่ือวาเปนแหลงผลิตลองกองท่ี ดึงดูดสายตาของผูบริโภคจนถึงหมดสภาพการซ้ือขาย
ใหคุณภาพดีท่ีสุดในประเทศ ซ่ึงรูจักในนาม “ลองกอง ซ่ึงปญหาเหลานี้สงใหกลุมเกษตรกรลมเลิกการปลูกลอง
ตันหยงมัส” หรือ “ลองกองซีโป” ท่ีมีกล่ินหอม และ กอง โดยการโคน ตัดทิง้ และหันไปปลูกยางพาราแทน
รสชาติหวานกลมกลอ ม
ลองกองจัดเปนผลไมหลักของจังหวัดนราธิวาส
ปจจุบันลองกองสามารถปลูกไดทั่วประเทศ และมีบาง วแลชะชแ.กนปรญาธหิวาาดสว จยับกมันือชาวบานรวมเรียนรู
ชวงท่ีมีจำหนายมากจนราคาต่ำ ในป ๒๕๕๐ นราธิวาส
สามารถผลิตลองกองไดสามหม่ืนตัน แตเนื่องจาก
ดวยเหตุนี้ในเดือนเมษายน ๒๕๕๑ วิทยาลัย
ปญหาความไมสงบในจังหวัดสามชายแดนภาคใต ชุมชนนราธิวาส จึงไดจัดทำเวทีหลายเวทีเพื่อหาแนวทาง
ลุกลามรุนแรงตั้งแตป ๒๕๔๗ เปนตนมา ทำใหการนำ แกปญหาความเดือดรอนของเกษตรกรผูปลูกลองกอง
ลองกองจากแหลงปลูกจังหวัดนราธิวาสไปจำหนายยัง โดยวิทยาลัยชุมชนไดประสานเกษตรกรผูปลูกกองลอง
ตลาดทำไดยาก ไมมีผูมีรับซ้ือในพื้นท่ี ทั้งที่มีศูนย ในพื้นที่ ต. ตันหยงมัส อ.ระแงะ จ.นราธวิ าส เปนพนื้ ท่ี
กระจายผลไมของสำนักงานเกษตรจังหวัดในพื้นที่ถึง ๙ ตนแบบในการจัดทำหลักสูตรนำรองสำหรับเกษตรกร
แหงเพื่อแกไขปญหาปกอนหนาน้ีมาก็ตาม จนเกิดความ ผูปลูกลองกอง เพื่อรวมเรียนรูและหาแนวทางแกไข
เสียหายแกเกษตรกรจำนวนมากถึงขนาดบางปมีการ ปญหาของชุมชนรวมกัน
รวมกลุมกันประทวงดวยการท้ิงลองกองหนาจวนผูวา กระบวนการจัดการศึกษาเพ่ือแกไขปญหาชุมชน
ราชการจังหวดั นราธิวาส
วิทยาลัยชุมชนเริ่มดวยเปนตัวกลางประสานในการจัด
ผลจากปญ หาความไมส งบในพน้ื ท่ี ทำใหผ ลลองกอง เวทีและเชิญผูที่เก่ียวของกับลองกองท้ังหนวยราชการ
ถูกทิ้งคางอยูท่ีแหลงปลูกนานเกินระยะเวลาจำหนาย นักวิชาการเกษตร และเกษตรกรมาพบปะแลกเปล่ียน

91วิทยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

ความคิดเห็นในพื้นที่ ๓ ครั้ง เพ่ือรวมเรียนรูและหา นราธิวาสมาสอนเร่ืองดิน แผนท่ีชุดดินในนราธิวาสเปน
แนวทางแกไขปญหาของชุมชนรวมกัน จนสามารถมอง อยางไร ทำไมตองมีการบำรุงรักษาดนิ และลงไปถึงการ
ภาพของลองกองเปนไปในทิศทางเดียวกัน และตกลง เรียนรูเร่ืองโรค และแมลงท่ีมีผลทำใหลองกองเสียหาย
ใจรวมมือกับวิทยาลัยชุมชนนราธิวาสในการพัฒนา โดยเปน เวทแี ลกเปลย่ี นเรยี นรขู องวทิ ยากรและเกษตรกร
หลักสูตร “หลักสูตรการพัฒนาผลผลิตและการจัดการ ผูมปี ระสบการณอกี ดวย
ลองกองนราธวิ าส”
ความรู ความเขาใจ มากมายเกี่ยวกับลองกอง
ไดเกิดข้ึนจากการแลกเปลี่ยนความคิดจากลานเสวนา สืบคนงานวจิ ยั

ท้ังเร่ืองประวัติความเปนมาของลองกอง วิทยาลัยชุมชน เม่ือเห็นวาการเตรียมการแกไขปญหาลองกอง
ไดเชิญผูเฒาหลายทาน (ทานท่ีอายุมากท่ีสุดอายุ ๙๕ อาจไมสามารถแกไขดวยวิธีการเดิมๆ ได นายปกรณ
ป) มาบอกเลาประสบการณเร่ืองราวความเปนมาลอง ปรีชาวุฒิเดช และบุคลากรวิทยาลัยชุมชนนราธิวาสจึง
กองท่ีมอี ายยุ าวนานกวา ๒๐๐ ป เพอ่ื ใหชมุ ชนเกดิ ความ เร่ิมศึกษาจากเอกสารสรุปผลการสัมมนาการพัฒนาการ
รูสึกรัก มีความผูกพันกับลองกอง จนเกิดเปนความภาค ผลิตและการจัดการลองกองในภาคใต (สำนักงานคณะ
ภูมิใจในทองถิ่น และหวนแหนอาชีพของตน กรรมการวิจัยแหงชาติ, ๒๕๔๗) และเดินทางเขาไปพบ
นอกจากนั้น ในเวทียังไดเรียนรูความแตกตาง นักวิจัยเรื่องลองกองจากสถาบันอุดมศึกษาในเครือขาย
ระหวางลองกองนราธิวาสกับลองกองในพ้ืนที่อื่น ตน อุดมศึกษาภาคใตตอนลางที่อยูไมไกลจากที่วิทยาลัย
เปนอยา งไร ลักษณะราก ระบบดนิ น้ำอากาศทเี่ หมาะสม ชุมชนนราธวิ าสตง้ั อยูมากนกั
ลองกองท่ีหอมหวานเปนอยางไร วิทยาลัยชุมชนราธิวาส จากการคนควาในหองสมุดงานวิจัย พบวามีนัก
ไดเชิญนักวิเคราะหดินของศูนยศึกษาการพัฒนาพิกุล วิจัยเทคโนโลยีหลังการเก็บเก่ียวในประเทศไทยเปนกลุม
ทองอันเนื่องมาจากพระราชดำรินำตัวอยางดินในพ้ืนที่ เครือขายที่มีการประชุมสัมมนารวมกันทุกป อาทิเชน
ไปวิเคราะห เพ่ือตรวจหาจุลธาตุในดินที่ศูนยฯ พบวา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยพระจอมเกลา
การทลี่ องกองตนั หยงมัสหวานหอมอรอ ย เพราะชดุ ดนิ ที่ ธนบุรี มหาวิทยาลัยขอนแกน มหาวิทยาลัยเชียงใหม
ตันหยงมัสมีจุลธาตุเหมาะกับการปลูกลองกองจึงทำใหมี มหาวิทยาลัยทักษิณ นอกจากน้ียังพบงานวิจัยท่ีเก่ียวกับ
กลิ่นหอม และรสชาติหวานอรอยกวาพื้นท่ีอื่น เมื่อรูวา ลองกองหลายช้ินท่ีมีคุณคาในการพัฒนาการจัดการ
ดินทำใหลองกองมีคุณลักษณะที่โดดเดนแตกจากท่ีอ่ืน ผลผลิตลองกอง ดวยการใชเทคโนโลยีหลงั การเกบ็ เกย่ี ว
คณะทำงานจึงไดเชิญหัวหนาสถานีพัฒนาท่ีดินจังหวัด (Post-harvest Technology) ท่ีมีองคความรูอยูใน

92 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวตั แหง การพฒั นา

ประเทศไทย และสวนใหญพื้นท่ีในการทดลองกลับอยูท่ี เปลือกผิวไดอีกดวย เม่ือสามารถยืดอายุลองกอง และ
ภาคตะวนั ออกของประเทศ แกปญหาผิวดางดำที่เปลือกได เกษตรกรก็มีโอกาสใน
“ผมไดพยายามศึกษาจากนักวิจัยพรอมๆ กับ การขายมากข้นึ
เรียนรูกับเกษตรกรผูมีประสบการณในการปลูกลองกอง
ในชุมชนมานาน และไดไปพบนักวิจัยที่อยูพื้นท่ีใกลเคียง
กับจังหวัดนราธิวาส ๒ ทาน ทานหน่ึงอยูมหาวิทยาลัย ผเู รยี นมสี ว นรว ม เนน ลงมอื ปฏบิ ัติจรงิ

ทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง ช่ือ ดร.สมัคร แกวสุกแสง ได ดา นนายรอเฮม เจะแว เกษตรกรผูปลกู ลองกอง
ทำการวิจัยเก่ียวกับการยืดระยะเวลาลองกองหลังการ วัย ๕๗ ป ผูเขา รบั หลักสตู รฝก อบรมการพฒั นาผลผลติ
เก็บเกี่ยว ซ่ึงไดทำวิจัยและมีองคความรูรวมกับเครือขาย และการจัดการลองกองนราธิวาสเลาถึงความเปนมาใน
นักวิจัยเทคโนโลยีหลังการเก็บเก่ียว อีกทานหน่ึงเปน การเขาฝกอบรมกับวิทยาลัยชุมชนวา ในอดีตการขาย
อาจารยอยูที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขต ลองกองจะมีพอคาคนกลางมารับซ้ือผลไมถึงสวน แต
หาดใหญ ช่ือ ดร.มุทิตา มีนุน ทำวิจัยเกี่ยวกับการแปร เน่ืองจากปญหาความไมสงบในจังหวัดนราธิวาส ทำให
รูปผลิตภัณฑลองกองท่ีสำเร็จ แลวนำมาใชถายทอด ผูซื้อไมกลามาซื้อผลไมที่สวน ธรรมชาติของลองจะอยู
เทคโนโลยสี ชู มุ ชนในพนื้ ทจ่ี รงิ ” ผอ.ปกรณ เลาถึงวิธีการ ได ๓ วนั หรอื อยางมาก ๕ วนั นับหลังจากเกบ็ ผลผลิต
สืบเสาะหาความรู กองลองก็จะมีผลเหี่ยว เปลือกผิวเปนสีน้ำตาลดำ หมด
จากงานวิจัยและการถายทอดความรูจากนักวิจัย สภาพการขาย ซ่ึงเปนปญหาท่ีสรางความเดือดรอนให
ทว่ี ทิ ยาลยั ชุมชนนำชาวสวนลองกองรวมเรยี นรู พบวา มี เกษตรกรมาก เม่ือรูวาวิทยาลัยชุมชนเปดสอนหลักสูตร
วิธีการยืดอายุการเก็บเก่ียวลองกองหลายวิธี แตวิธีท่ี เก่ียวกับการพัฒนาผลผลิตลองกองฯ ตนและเพื่อน
ชุมชนสามารถเรียนรูและนำไปใชไดเอง ทำใหชาวสวน เกษตรกรรวม ๓๐ คน จึงเขาไปสมัครเรียนท่ีวิทยาลัย
ลองกองสามารถยืดระยะหลังการเก็บเกี่ยวจาก ๓ วัน ชมุ ชนนราธวิ าส
เปน ๑๒ วัน โดยการใชสาร “ไคโตซาน” ซ่ึงเปนสาร หลักสูตรการเรียนการสอนจะใชเวลาเรียน ๙๐
โพลิเมอรธรรมชาติท่ีสกัดไดจากเปลือกกุง ปู แกนปลา ชวั่ โมง โดยจะเรยี นคร้ังละ ๓ ชัว่ โมง และผเู รยี นเปน คน
หมึก สามารถฝกทำไดดวยตัวเองและมีขายตามรานคา กำหนดวัน เวลา และสถานที่ในการเรียนเอง คุณลุง
อุปกรณการเกษตรท่ัวไป วิธีใชงานก็นำสารไคโตซานฉีด รอเฮมเลาถึงการจัดการเรียนการสอนดวยความชื่นชม
พนลองกองในชวงที่ลองกองเปล่ียนจากชอดอกเปนลูกสี วา เนื่องจากตนและเพื่อนๆ เกษตรกรตองทำงานหา
เขียว ซ่ึงไคโตซานยังสามารถแกปญหาจุดดางดำท่ี เล้ียงชีพเปนหลัก การท่จี ะเอาเวลางานมาเรยี นจงึ เปน ไป

93วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวตั แหงการพฒั นา

ไดย าก การทผี่ เู รยี นสามารถกำหนดเวลาเรยี นเองได จงึ เพื่อนๆ จะเรียนจบ แตก็ยังมาติดตามผล สอบถาม
ทำใหต นมีโอกาสไดม าศึกษาหาความรเู พม่ิ เตมิ ความตองการของชาวบา นอยเู สมอ
ในการจัดการเรียนการสอนวิทยาลัยชุมชนจะพา
ผูเรียนไปเรียนรูจากแหลงปลูก บางครั้งก็พาไปศึกษาดู
งาน กระบวนการจัดการเรียนการสอนจะเนนผูเรียนเปน กชีวาติรศึกษาท่ีตอเชื่อมไปถึงโอกาสพัฒนา
สำคัญ คุณลุงรอเฮมเลาวา การจัดการเรียนการสอนจะ
เนนการจัดกิจกรรมการเรียนรูหลากรูปแบบ เชน การ การชวยเหลือเกษตรกรในการแกไขปญหาลอง
ต้ังวงเปนเวทีเสวนาใหกลุมเกษตรกรกับวิทยากรใหแลก กองไมไดยุติเพียงเทาน้ี วิทยาลัยชุมชนไดทำหนาท่ีเปน
เปล่ยี นเรียนรกู ัน ใครมขี อสงสยั อะไรก็ถามตรงเวที การ ตัวกลางในการประสานหนวยงานราชการ สถาบันการ
เรียนรูแบบนี้ทำใหตนและเพื่อนๆ รูสึกสนุกและไม ศกึ ษา และเกษตรกรแกนนำ เพอ่ื หาแนวทางรวมกนั ใน
เบ่อื หนายกับการเรียน การแปรรูปลองกองเพ่ือแกปญหาราคาผลิตตกต่ำในปท่ี
นอกจากนั้นวิทยาลัยชุมชนยังไดพาผูเรียนไป ลองกองลนตลาด อีกทั้งยังเปนเพ่ิมมูลคาใหกับผลิตผล
ทัศนศึกษาท่ีแหลงความรูตางๆ เชน การไปศึกษาดูงาน ของชาวบา นอีกดว ย
ที่มหาวิทยาลัยทักษิณ จ.พัทลุง ซึ่งวันน้ันทำใหตนได ลองกองเปนผลไมที่แปรรูปยากมาก เน่ืองมีน้ำ
ความรูหลายเรือ่ ง เชน เทคนคิ การยืดระยะลองกองหลัง อยูประมาณรอยละ ๙๐ และมีความเปร้ียวไมมาก
การเกบ็ เกยี่ ว เรอื่ งมาตรฐานและคณุ ภาพทางจลุ ชวี วทิ ยา ดังนั้นการท่ีแปรรูปลองกอง คณะทำงานจะเริ่มศึกษา
ของผกั และผลไมเพอื่ การสง ออก ซงึ่ เวทคี วามรูวนั นั้นถือ จากคนท่ีมีประสบการณจริง ท้ังจากนักวิจัย และคนใน
เปนการแลกเปลี่ยนความรูระหวางนักวิจัยในหองทดลอง พ้ืนท่ีท่ีเขาเคยแปรรูปลองกองประสบผลสำเร็จมาแลว
กับกลุมเกษตรกรตัวจริง ผลสรุปก็คือตนไดความรูกลับ พบวาเราสามารถแปรรูปลองกองไดหลายอยาง เชน
มาพฒั นาสวนของตน ลองกองผง น้ำลองกอง และการทำแยม เปนตน
ปจจุบันนี้คุณลุงรอเฮมไดนำความรูท่ีไดจากการ สำหรับหลักสูตรในการแปรรูปผลิตลองกองกำลังอยูใน
ฝกอบรมมาใชพัฒนาสวนกองลองของตน ทำใหมี ข้ันตอนศึกษาขอมูล และพัฒนาหลักสูตรตอไปใน
ผลผลิตเพิ่มข้ึนจากเดิมประมาณรอยละ ๒๐ แตส่ิงที่ อนาคต
สำคัญท่ีสุดคือ การมีโอกาสในการขายลองกองมากขึ้น ดานการขายวิทยาลัยชุมชนพบวา แตเดิมมีการ
จากในอดตี สดุ ทา ยคณุ ลงุ รอเฮมไดฝ ากขอบคณุ วทิ ยาลยั ขายลองกองแบบเก็บลกู แตป จ จบุ นั นยิ มขายเปน ชอ ชอ
ชุมชนนราธิวาสที่ไมทอดทิ้งกลุมเกษตรกร แมตนและ ที่มีน้ำหนัก ๗๐๐ กรัม ถือเปนเกรดเอ ราคาดี แตชอ

94 วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพัฒนา

ไหนน้ำหนักนอยกวา ๗๐๐ กรัม เปนเกรดสอง ซึ่งแทที่ สิงหาคม ๒๕๕๒ เพื่อรวมกันตอยอดการเรียนรูขยายผล
จรงิ แลว เวลารบั ประทานรสชาตอิ รอ ยเหมอื นกนั วทิ ยาลยั ไปสูชุมชนรอบๆ เพิ่มขึ้นและสรางเยาวชนที่ตระหนักถึง
ชุมชนไดเขาไปคุยกับพาณิชยจังหวัด ทำใหวิทยาลัย ทรัพยากรทองถ่ินและแนวคิดการพัฒนาชุมชนตนเอง
ชุมชนทราบเทคนิคการขายในตลาดใหม กลาวคือจาก ตอไป
ความสำเร็จที่สามารถยืดอายุลองกองหลังการเก็บเก่ียว กวา ๗ ปท่ีผานมาจะเห็นวา การจัดการศึกษา
ไดนาน ๑๒ วนั ระยะเวลาในการขายก็จะมากขน้ึ จึงทำ ของวิทยาลัยชุมชนไมไดเพียงใหโอกาสทางการศึกษา
ใหมีชองทางในการขายลองกองในรูปแบบ ”ของฝาก” เทานั้น แตวิทยาลัยชุมชนนราธิวาสใหโอกาสการเรียนรู
กลาวคือกลุมเกษตรกรสามารถนำลูกลองกองที่รวงๆ ใหความรูท่ีสามารถนำมาประกอบอาชีพ เพ่ือพัฒนา
มาใสกลองจัดเปนแพ็คเก็ตใหสวยงาม ซ่ึงจากอดีตการ คุณภาพชีวิตท่ีดีกวาของคนในชุมชน หลักสูตรการ
ขายลองกองลูกรวงเปนเรื่องปกติของชุมชนในนราธิวาส พัฒนาผลผลิตและการจัดการลองกองนราธิวาส จึงเปน
เพราะเปนลูกท่ีหวานทานอรอย แตปจจุบันผูบริโภคจะ อีกบทพิสูจนหน่ึงที่สะทอนใหเห็นวา วิทยาลัยชุมชน
ซ้ือเปนชอทั้งท่ีเราทานผลเปนลูกๆ ซึ่งแกไขปญหาเรื่อง นราธิวาสจัดหลักสูตรนี้ไมใชเพราะวาเปนผูเชี่ยวชาญ
มดดำที่เกาะตามชอลองกองไปดวย ดังน้ันดวยความรู หากแตคณะทำงานเรียนรูท่ีจะเปนผูจัดการกระบวนการ
ดานเทคโนโลยีหลังการเก็บเก่ียว เชน ทำลูกเดี่ยวติดขั้ว เรียนรูใหเกิดข้ึน น่ีคือส่ิงที่เกิดข้ึนในร้ัววิทยาลัยชุมชน
คัดขนาดลูกเทาๆ กนั อาจเปล่ียนรูปแบบการขายใหเ ปน นราธิวาส
สนิ คา ทซี่ ้ือไปฝากคนอน่ื
ปจจุบันหลักสูตรการพัฒนาผลผลิตและการ
จัดการลองกองนราธิวาสจะเปดสอนในเดือนพฤษภาคม
ของปโดยประมาณ เน่ืองจากลองกองเปนผลไมตาม
ฤดูกาลที่จะออกในชวงเดือนสิงหาคมถึงกันยายน
ห ลั ก สู ต ร นี้ จึ ง เ ป ด ส อ น ก อ น ท่ี ผ ล ผ ลิ ต อ อ ก สู ต ล า ด
ประมาณ ๓ เดือน เพื่อใหผูเรียนไดนำความรูที่ไดรับ
จากการเรยี นไปใชไดทนั ทว งที นอกจากน้ีวิทยาลยั ชุมชน
นราธิวาสไดลงนามบันทึกขอตกลงความรวมมือกับ
โรงเรียนดารุสสลามท่ีมีผูเรียนมาจากชุมชนรอบใน
ต.ตันหยงมัส อ.ระแงะ มากกวา ๔,๐๐๐ คนเมื่อเดือน

95วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

กผาลรติ แภปัณรรฑปู ท “ีส่ นรำ้ า มงนัมมลู ะคพา รเพา วมิ่ บกรวิสา ทุ ๘ธ์ิ”เทา แผนพาติเคิล ทำเบาะท่ีนอน กะลามะพราว แปรรูป
เคร่อื งประดบั สตรี กระดมุ โคมไฟตกแตง บา น และเชิญ
นราธิวาสเปนจังหวดั ติดชายทะเล และพ้นื ท่ปี ลกู อาจารยพงษศักด์ิ ธำรงรัตนศิลป ประธานเครือขาย
มะพราวใน ๕ อำเภอ สำนักงานเกษตรจังหวัดใหขอมูล เกษตรอินทรียจังหวัดสระแกวและท่ีปรึกษาสำนักบริหาร
วามีพื้นที่เพาะปลูกท่ีใหผลแลวประมาณ ๓๐,๐๐๐ ไร งานวิทยาลัยชุมชน มาถายทอดการพัฒนาเครือขาย
โดยเฉพาะในอำเภอตากใบ มีมะพราวคอนขางมาก ซง่ึ ที่ ชุมชนตามแนวทางเกษตรอินทรีย เพื่อมุงหวังในการ
ผานมาเกษตรกรสวนมะพราวจะขายมะพราวมี ๒ แบบ สรา งเศรษฐกิจของพนื้ ทแ่ี ละสังคมท่เี ขมแข็ง
คือ หนึ่ง ขายเนื้อมะพราวตากแหง ตกกิโลกรัมละ ๗ จากนั้นไดเร่ิมตนพัฒนาหลักสูตรน้ำมันมะพราว
บาท แบบท่ีสอง คือการขายลูกมะพราว ตกลูกละ บริสุทธิ์ดวยกรรมาวิธีการสกัดเย็น หรือไมผานความ
๑.๕๐ บาทเทานั้นเอง และมีตลาดรับซื้อหลักอยูที่ รอน เพื่อรักษาคุณคาทางโภชนาการ โดยความรวมมือ
จังหวัดชุมพร กับโรงเรียนบานกูบูและเครือขายชุมชน “กลุมสตรีบาน
วิทยาลัยชุมชนนราธิวาสจึงเชิญอาจารยกนิษฐ กูบู” อำเภอตากใบ จำนวน ๓๐ คน ใชระยะเวลาฝก
สุวรรณประสิทธิ์ สถาบันพัฒนาอาหารอยางย่ังยืน และ อบรม ๓ เดือน
ที่ปรึกษาดานเศรษฐกิจและสังคม ศูนยอำนวยการ ปจจุบันกลุมสตรีบานกูบูสามารถผลิตน้ำมัน
บริหารจังหวัดชายแดนภาคใต มาใหความรูเร่ืองหวงโซ มะพราวบริสุทธิ์เปนอุตสาหกรรมครัวเรือนไดแลว และ
เศรษฐกิจของมะพราวแกทีมงานพัฒนาหลักสูตร ใหมี หลังจากทดลองจำหนาย ปรากฏวา ไดรับการตอบรบั จาก
ความเขาใจมิติการพัฒนาชุมชนภายใตแนวคิดวา ผูซื้อท่ีดี กลุมสตรีบานกูบูยังรวมเรียนรูพัฒนาผลิตภัณฑ
มะพราวคือสินทรัพยของชุมชน เปนตนหวงโซเศรษฐกิจ กับวิทยาลัยชุมชนนราธิวาสอีกหลายหลักสูตร เชน การ
ของชุมชน ต้ังแต ตนน้ำ กลางน้ำ ระหวางลำน้ำ จาก ขออนุญาตขึ้นทะเบียนหรือขอเครื่องหมาย อย. จาก
ครัวเรือนถึงเครือขายอุตสาหกรรมและการตลาดปลาย สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา การออกแบบ
น้ำ โดยทกุ สว นของมะพรา วไมม เี หลอื ทิ้ง (Zero waste) บรรจุภัณฑ การทำบัญชีตนทุนและบัญชีครัวเรือน
เพ่ือสงเสริมชุมชนใหรูจักการแปรรูปมะพราวใหเกิด เปนตน
มูลคาเพิ่ม อาทิ ทางมะพราวและใบมะพราว นำไปมุง จะเห็นไดวา ภารกิจของวิทยาลัยชุมชนน้ันมี
หลงั คาบา น เครือ่ งจักสาน เปลอื กมะพรา ว แปรรูป อัด ความยดื หยนุ ปรบั ใหสอดคลอ งกบั ความสนใจและความ
เปน ถานใหพ ลงั งาน ปุยหมกั ชีวภาพ ขุยมะพรา ว แปรรูป ตองการของชุมชนเปนสำคัญ โดยมีปลายทางท่ีความ
ทำท่เี พาะกลาตน ไม ใยมะพรา ว แปรรูป ทำเฟอรนิเจอร เขมแขง็ ของชุมชนบนฐานความรนู ่นั เอง

96 วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

97วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา

98 วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวัตแหงการพัฒนา

สถานการณความไมส งบใน ๓ จงั หวัด การวิเคราะหขอมูลพบวา นอกจากปจจัยเรื่องปญหา
ชายแดนภาคใต สงผลใหเกิด ความไมสงบในจังหวดั แลว ยังมอี ีกหนงึ่ ปจจยั สำคัญทีท่ ำ
ปญหาดานเศรษฐกิจ และนำไปสูปญหาดานสังคมในวง ใหผูประกอบการไมประสบความสำเร็จในอาชีพ นั้นคือ
กวาง ระบบเศรษฐกิจใน ๓ จังหวัดชายแดนภาคใตมี การขาดความรเู ร่อื งการวางแผนการตลาด
การถดถอยอยางหนักไมมีการลงทุนในธุรกิจใหม โดย “ผูประกอบการสวนใหญในจังหวัดลวนแตมี
เฉพาะผูประกอบการรายยอยไดรับผลกระทบ ตาง ความรูความชำนาญในอาชีพท่ีเขาทำอยูแลว แตที่ไม
ทยอยลมเลิกกจิ การ เกดิ การวา งงานเน่ืองจากไมมีความ ประสบความสำเร็จ เพราะผูประกอบการทำการตลาด
รูเรื่องการตลาด ซึ่งเปนสาเหตุใหเกิดปญหาดานสังคมท่ี ไมเปน ยังคงขายสินคาแบบเดิมๆ วิทยาลัยชุมชนจึง
ทวีความรุนแรงมาก อยากจะชวยผูประกอบการไดนำความรูดานการตลาดไป
ดวยตระหนักในบทบาทและหนาท่ีของสถาบัน ใชพัฒนาสินคาและบริการของตนใหดีขึ้น” ผอ.จรูญ
อุดมศึกษาที่จัดการศึกษาเพ่ือตอบสนองความตองการ กลา ว
ของชุมชนและสังคม ในป ๒๕๕๐ วิทยาลัยชุมชนยะลา
จึงพัฒนาหลักสูตร ”แผนการตลาดภาคปฏิบัติความรูสู
การประกอบอาชีพ” เพ่ือสนับสนุนและชวยเหลือ หลกั สตู รการตลาดฯ สรา งเจา ของกจิ การ

ผูประกอบการขนาดยอยในชุมชน ใหสามารถจัดการกับ ในการฝกอบรมหลักสูตรแผนการตลาดจะเนน
ผลผลติ หรือสินคา ในชุมชนสทู องถิน่ และตลาดสากลได กระบวนการเรียนรแู บบปฏบิ ัติ ทผ่ี ูเรียนสามารถนำไปใช
นายจรูญ พรหมสุข ผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชน ประกอบการไดทันที โดยวิทยาลัยชุมชนจะเชิญอาจารย
ยะลากลาววา จากปญหากอการรายใน ๓ จังหวัดทาง พิเศษท่ีมีความรูความสามารถตรงกับสาขาวิชา และมี
ภาคใต สงผลกระทบตอชีวิตความเปนอยูและการ คุณวุฒิปริญญาโท หรือมีประสบการณตรงในวิชาชีพท่ี
ประกอบอาชีพของประชาชนในวงกวาง ธุรกิจท่ีมีอยู สอนมาเปนอาจารยพิเศษ เพ่ือใหจัดกระบวนการเรียนรู
เดิมๆ ปดกิจการ โดยเฉพาะผูประกอบการรายยอย ไดอยางดีและมาตรฐาน โดยหลักสูตรนี้วิทยาลัยชุมชน
วิทยาลัยชุมชนจึงเขาไปเก็บขอมูลเชิงลึก และผลของ ไดเ ชญิ คณุ สมคดิ ธรรมฤกษฤ ทธิ์ กรรมการสภาวทิ ยาลยั

99วิทยาลยั ชุมชน : พลวัตแหง การพฒั นา