วิทยาลัยชุมชน พลวัตแห่งการพัฒนา

การทองเที่ยวซึ่งเปนผลดีใหกับนักทองเที่ยวเองและยัง ดานนางสาวหยก หาญทะเล ลูกหลานชาวเลวัย
เปนผลดีกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมท่ีมีอยู ๑๙ ป ผูเขารับการฝกอบรมภาษาอังกฤษและการ
ตามสถานทท่ี อ งเท่ียว บริการในรานคากลาววา ตนประกอบอาชีพเปนพนัก
๔. หลักสูตรการชวยเหลือผูประสบภัยทางทะเล งานเสริฟที่รานคา ประสบปญหาเร่ืองการทำงานมาก
จำนวน ๒๐ ช่ัวโมง เพื่อสรางความมั่นใจของนัก เพราะที่รานจะมีนักทองเที่ยวชาวตางชาติเขามาในราน
ทองเท่ียวในดานความปลอดภัย และพัฒนาศักยภาพ ตนส่ือสารกับเขาไมร ูเรือ่ ง จึงตองคอ ยหลบ เพราะอายท่ี
ผูประกอบการอาชีพท่ีใหบริการแกนักทองเท่ียว ไดแก พูดภาษาอังกฤษไมได พอหลบเขาปลอยๆ เจานายก็ดุ
พนักงานขับเรือหางตามเกาะ พนักงานบริการดานที่พัก เม่ือรูวาวิทยาลัยชุมชนเปดสอนภาษาอังกฤษในราน
รีสอรทท่ีติดริมทะเล และเจาหนาท่ีของภาครัฐที่ทำ อาหารจึงตัดสินใจเขาเรียน การจัดการเรียนการสอนครู
หนาท่ีเก่ียวกับความปลอดภัยทางทะเล ไดแก เจาหนาท่ี จะใหแบบเรียนมาใหตนทองจำกอน พอทายชั่วโมง ครู
อุทยาน ตำรวจน้ำ ทหารรักษาชายฝงสตูล วิทยาลัย จะเรียกใหไปฝก พูดหนา ชน้ั เรยี น ตนเองกพ็ ูดได
ชุมชนไดจัดในการฝกอบรมหลักสูตรฝกอบรมชวยเหลือ “ปจจุบันน้ีหนูไดนำความรูท่ีไดในช้ันเรียนมาให
ผูประสบภัยทางทะเล เพ่ือพัฒนาบุคลากรทางดานการ ในการทำงาน ทำใหทุกวันน้ีสามารถส่ือสารแนะนำเมนู
ทองเที่ยวทางทะเล ใหมีความรูทักษะในการชวยเหลือ อาหารใหกับนักทองเท่ียวได พอหนูทำงานดีขึ้น เจานาย
ผปู ระสบภยั ทางทะเลอยางถกู ตอ ง ก็ไมดุหนูเหมือนแตก อนแลว ” หยกกลา วทงิ้ ทาย
นอกจากน้ีในดานการบริการวิชาการ วิทยาลัย ปจจุบันชาวเลบนเกาะหลีเปะไดนำความรูไป
ชุมชนสตูลไดดำเนินการโครงการฟนฟูศิลปะพ้ืนบาน ประกอบอาชีพและพัฒนาคุณภาพชีวิตสรางสังคม สราง
“ดาระ” และหลักสูตรมัคคุเทศกนอย ใหนักเรียนที่ รายได และสรางความประทับใจใหแกนักทองเท่ียว ซ่ึง
โรงเรียนบานเกาะอาดัง ณ เกาะหลีเปะ และประชาชน นำไปสูการพัฒนาศักยภาพการทองเที่ยวจังหวัดสตูล
ที่อาศัยอยูบนเกาะหลีเปะเพื่อเปนการสืบสานวัฒนธรรม อยา งย่งั ยนื ตอ ไป
และตระหนักในบทบาทความเปน เจา บา นทีด่ ี

150 วทิ ยาลัยชุมชน : พลวตั แหงการพัฒนา

“หลกั สตู รการจดั การทอ งเทยี่ วเชงิ อนรุ กั ษ” การจัดฝกอบรม ”มัคคุเทศกเฉพาะทางทะเล
สรา งเจา บานทีด่ ี นำรายไดสชู ุมชน ชายฝง” วิทยาลัยชุมชนไดรับการเห็นชอบจากสำนักงาน
ทะเบียนธุรกิจนำเท่ียวและมัคคุเทศกกลางใหดำเนินการ
“สตลู ” เปนจงั หวดั ท่มี ีแหลงทอ งเท่ียวทางธรรม- จัดอบรม โดยใชหลักสูตรมาตรฐานการอบรมมัคคุเทศก
ชาติมากมาย เนื่องจากมีสภาพทางภูมิประเทศหลาก จำนวน ๑๐๙ ชั่วโมง เนื้อหาของหลักสูตรจะมีทั้งภาค
หลาย ท้ังภเู ขา และท่ีราบลมุ สวนชายฝง ทะลเปนทรี่ าบ ทฤษฎี และทดลองปฏิบัติ การออกสนามผูที่ผานการ
และปาชายเลน นอกจากน้ีเขตจังหวัดสูตลยังมีหมูเกาะ อบรมสามารถนำความรูไปประกอบอาชีพมัคคุเทศก
ตางๆ ในทะเลอันดามันอีกวารอยเกาะ เชนหมูเกาะตง และการบริการนำเท่ียวในทองถ่ินของตนเองไดอยางมี
หมูเกาะตะรุเตา เกาะเภตรา เกาะสาหรา ย ฯลฯ คุณภาพ มีคุณธรรม จริยธรรม และนำวุฒิบัตรขอใบ
ปจจุบันนักทองเท่ียวเร่ิมหันมาใหความสนใจ อนุญาตประกอบธุรกิจนำเที่ยวมัคคุเทศกเฉพาะทาง
สถานท่ีทองเที่ยวที่ยังสะอาดบริสุทธิ์ ผูคนไมพลุกพลาน ชายฝง ตอ ไป
มากนัก จังหวัดสตูลจึงกลายเปนแหลงทองเท่ียวใหมที่มี สวนหลักสูตรมัคคุเทศกเฉพาะแหลงทองเท่ียว
ผูคนจากท่ัวทุกสารทิศเขามาเที่ยวชม อุตสาหกรรมการ ทางธรรมชาติ วิทยาลัยชุมชนไดจัดอบรมใหชาวบานท่ี
ทองเที่ยวที่เริ่มเติบโตขึ้นน้ันเปนสัญญาณดี ที่จะทำให สนใจเปนมัคคุเทศก และการบริการนำเที่ยวในทองถ่ิน
คนในจังหวัดมีรายไดเพ่ิมมากขึ้น แตการบริหารจัดการ ของตนเอง แตไมมีใบอนุญาตประกอบอาชีพมัคคุเทศก
ทรัพยากรทางธรรมชาติก็ไมอาจถูกละเลยได เพ่ือการ โดยความเห็นชอบของการทองเท่ียวแหงประเทศไทยให
ทองเที่ยวที่ยง่ั ยืน ใชหลักสูตร “มัคคุเทศกเฉพาะทองเท่ียวทางธรรมชาติ”
วิทยาลัยชุมชนสตูลไดตระหนักถึงความสำคัญ จำนวน ๘๘ ช่ัวโมง ซ่ึงผูผานการอบรมจะตอ งทดสอบทั้ง
ของทรัพยากรธรรมชาติ และตองการใชประชาชนใน ภาคทฤษฎี และปฏิบัติตามที่หลักสูตรกำหนด เพื่อให
จงั หวดั สตู ลมีชองทางหารายไดเ พ่มิ มากข้นึ อีกท้ังยงั เปน สามารถนำเที่ยวใหกับนักทองเท่ียวทั้งชาวไทยและชาว
การตอบสนองยทุ ธศาสตรจ งั หวดั ทเี่ นน เรอื่ งการทอ งเทยี่ ว ตางประเทศชาติ ที่มาทองเท่ียวในเขตรักษาพันธุสัตวปา
จึงเปดหลักสูตรการจัดการทองเที่ยวเชิงอนุรักษขึ้น ๒ เทือกเขาบรรทัดได
หลักสูตรคือ หลักสูตรมัคคุเทศกเฉพาะทางทะเลชายฝง ดาน ด.ต.สมัคร สะดน ผูเขารับการอบรม
และหลักสูตรมัคคุเทศกเฉพาะแหลงทองเที่ยวทาง หลักสูตร ”การจัดการทองเที่ยวเชิงอนุรักษ” เลาถึง
ธรรมชาติ (ทางบก) เพอ่ื สรางบคุ คลกรในทอ งถนิ่ ใหเ ปน สาเหตุที่ตัดสินใจเขาฝกอบรมกับวิทยาลัยชุมชนวา
เจา บา นที่ดี กอ นหนา นช้ี มุ ชนบา นหวั ทาง อดุ มสมบรู ณด ว ยปา ชายเลน

วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา 151

และสัตวน้ำ แตหลังจากการใหสัมปทานปาโกงกาง หลังจากที่ไดผานการฝกอบรมกับทางวิทยาลัย
ทรัพยากรตางๆ ก็รอยหรอ ชาวบานบริเวณน้ีก็เลย ชุมชนสตูล ชาวบานก็เร่ิมรวมกลุมกันจัดตั้งเปนชมรม
ปรึกษากันวาจะทำเร่ืองการทองเท่ียวควบคูไปกับการ สงเสริมการทองเที่ยวเชิงอนุรักษข้ึนในหมูบาน โดยทา
อนุรักษ เพื่อใหทรัพยากรที่มีอยูกลับสูสภาพเดิม และ งกลุมฯไดจัดโปรแกรมการทองเท่ียวในหลายรูปแบบ
คนในชมุ ชนจะไดม อี าชพี โดยไมต อ งออกไปทำงานรบั จา ง เชน การลอ งเรอื คายคั ชมสถานทท่ี อ งเทย่ี วทางธรรมชาติ
ที่อ่ืน แตเนื่องจากชาวบานไมมีความรูเรื่องการบริหาร หรือการเขามาในรูปแบบการศึกษาดูงาน โดยทางกลุมฯ
จดั การ เลยคดิ วา เปน โอกาสดีในการเรม่ิ ดำเนนิ การฟน ฟู จะจัดใหมีแหลงใหศึกษาหาความรูเกี่ยวกับการอนุรักษ
ทรัพยากรที่มีอยูกลับสูสภาพเดิมตามความตองการของ สงิ่ แวดลอ มในพน้ื ท่ี
ชุมชน ชาวบานจึงไดรวมกลุมกันไปติดตอประสานงาน สำหรับรายไดที่ไดรับจากการทองเที่ยวนั้น คน
กับทางวิทยาลัยชุมชนสตูลใหชวยอบรมความรูเรื่องการ ทำงานทุกคน เชน คนนำเท่ียว วิทยากร จะไดคา
จัดการทองเท่ยี วเชิงอนุรกั ษใหก บั ประชาชนในพนื้ ท่ี ตอบแทน สวนรายไดที่เหลือก็จะนำเขาชุมชน เพื่อใหใน
“การจัดการเรียนการสอนจะมีท้ังทฤษฎี และ การพฒั นาชมุ ชนตอ ไป นอกจากน้ีในสว นของกลมุ แมบ า น
ออกสนามจริง สอนเร่ืองการบริหารจัดการ และกฎ ก็เริ่มมีรายไดจากการรับทำอาหารใหกับนักทองเที่ยว
ระเบียบตางๆ เกี่ยวกับการทองเที่ยว ปจจุบันผมก็นำ และกลมุ ตา งๆ ทีม่ าศึกษาดูงานของชมุ ชนอกี ดวย
ความรูท่ีไดรับมาประกอบอาชีพเสริมเปนมัคคุเทศกนำ
เที่ยว ขอดีท่ีผมเห็นไดชัดจากการเขาฝกอบรมในคร้ังน้ี
คือ การสอนที่เนนลงมือปฏิบัติจริงทุกข้ันตอน ทำให
เวลาไปปฏิบัติงานเจอปญหาติดขัดก็สามารถแกปญหา
ได“ ด.ต.สมัคร กลา ว และวา
เมื่อกอนนี้ที่หมูบานไดรับเรือคายัดจากเทศบาล
มา ๑๐ ลำ ดวยความที่ชาวบานไมมีความรูเรื่องการ
บริหารจัดการทองเท่ียวเลย ไดเรือคายัคมาก็ไมรูจัดทำ
อะไร ก็ปลอยวางทิ้งตากแดดตากฝนไวอยางน้ันเรือก็
ทรุดโทรมไป โดยไมไดใชประโยชน ดวยความรูเทาไม
ถึงการณน่นั เอง

152 วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพฒั นา

วทิ ยาลัยชุมชนแพร

หมอ หอ มยุคใหม ไปไกลท่ัวโลก!

วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา 153

154 วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพฒั นา

ภาพดาราสาวนักแสดงยอดนิยมแหงยุคใน การพัฒนาบุคลิกภาพและการพูด แฟชั่นผาและของ
ชุดผาหมอหอมท่ีวิทยาลัยชุมชนแพร ตกแตง และการเพ่ิมมูลคาสินคาสิ่งทอและเครื่องนุงหม
จัดทำ สรางสีสันดึงดูดสายตาและความสนใจของผูเขา จากผาหมอหอม โดยมีหลักสูตรระดับอนุปริญญา ๖
ชมนิทรรศการ “วิทยาลัยชุมชน : ทางเลือกอุดมศึกษา โปรแกรมวิชา คือ การปกครองทองถิ่น เทคโนโลยีการ
เพ่ือปวงชน” ที่จัดขึ้นเมื่อตนเดือนกันยายน ๒๕๕๒ เปน เกษตร คอมพิวเตอรธุรกิจ การศึกษาปฐมวัย การ
อยางดี กระท่ังมีผูถามหาซื้อชุดหมอหอมจากเจาหนาที่ จดั การทวั่ ไป และพฒั นาชุมชน
ประจำนิทรรศการของวทิ ยาลัยชุมชนแพรตลอดเวลา เรื่องราวของวิทยาลัยชุมชนแพรท่ีไดเริ่มออก
เบื้องหลังภาพดังกลาว มีเร่ืองราวท่ีเกิดจากการ เดินทางกาวแรกๆ สูการพัฒนาคุณภาพชีวิตใหกับชาว
ทำงานอยางหนักและตอเน่ืองของวิทยาลัยชุมชนและ แพรผานการศึกษาในรูปแบบตางๆ ที่จะนำมาเลาสูกัน
หนวยงานตางๆ อาทิ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรสภา ฟงนี้สะทอนคุณลักษณะของเมืองที่มีประวัติศาสตร
อุตสาหกรรมจังหวัด พาณิชยจังหวัด หอการคาไทย ยาวนานนับพันป ส่ือถึงความรักความผูกพันในบานเกิด
จังหวัดแพร และพัฒนาชุมชนจังหวัดแพร ฯลฯ ท่ีรวม และความมงุ มนั่ ทจ่ี ะสบื สานภมู ปิ ญ ญาทอ งถนิ่ เปน อยา งดี
กันพัฒนาผลิตภัณฑหมอหอม “ยุคใหม” จากสินคาพื้น
เมืองที่ดูเครงขรึมออกแนวอนุรักษ ใหกลายเปนสินคาท่ี
ดูทนั สมัย ท้งั ดานการผลิตจากวัสดธุ รรมชาติ ปลอดสาร กิจกรรมเสรมิ ศักยภาพนักศึกษา

เคมี และการออกแบบตัดเย็บใหเ ขา กบั สมัยนิยม ดวยปณิธานหลักของวิทยาลัยชุมชนแพรคือ
นคี่ อื หนงึ่ ในผลงานสรา งสรรคข องวทิ ยาลยั ชมุ ชน การเสริมศักยภาพใหกับนักศึกษาทุกทางเทาท่ีจะอำนวย
“นองใหม” ซึ่งจัดต้ังเปนแหงท่ี ๑๘ ของประเทศ เปด ในการนี้ วทิ ยาลยั ชมุ ชนแพรไดจ ดั กจิ กรรมเสรมิ หลกั สตู ร
ทำการเรียนการสอนเมื่อป ๒๕๕๐ และไดพัฒนา ข้ึน อาทิ สงเสริมการรวมประกวดกับหนวยงานตางๆ
หลักสูตรท่ีนาต่ืนตาต่ืนใจหลายหลักสูตร อาทิ การนวด และการกอต้ังชมรมตามความสนใจของนักศึกษา เปน
แผนไทยแบบราชสำนัก การทอผายกดอกลายโบราณ ตน
น้ำสมุนไพรปรับธาตุเจาเรือน หลักการแพทยแผนไทย “นอกจากการเรียนตามเนื้อหาหลักสูตร เรายัง

วิทยาลัยชุมชน : พลวัตแหง การพัฒนา 155

สนับสนุนกิจกรรมอ่ืนๆ ที่เห็นวาเปนประโยชนตอนัก อนุปริญญาเขารวมกิจกรรมชมรมกันหลายชมรม เชน
ศึกษา เชน ท่ีผานมามีนักศึกษาขอเขารวมประกวด ชมรมการแสดงและดนตรี ถึงขนาดมีคนมาจางวงของ
แขงขันทักษะคอมพิวเตอร เราไดสนับสนุนคาใชจายใน ชมรมดนตรีไปเลนดวย ซึ่งก็ใหไปในนามวิทยาลัย นัก
การรวมประกวดเปน คา เดินทาง หากนกั ศึกษามาปรึกษา ศึกษาภาคภูมิใจที่ไดแสดงความสามารถ อยางไมนานนี้
วาสนใจรวมกิจกรรมท่ีเสริมความรูของเขาได วิทยาลัย ก็ไปแสดงลิลิตพระลอในงานการทองเท่ียวของทั้ง ๑๘
มักจะชวยเสมอ” นายบญุ ญพัฒน นามวงศพรหม รักษา จงั หวดั ภาคเหนือ”
การแทนผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชนแพร กลาวถึง “เทาทผี่ า นมาเหน็ วามแี ตข อดี นอกจากนักศึกษา
บทบาทของวิทยาลัยชุมชนแพรท่ีสนับสนุนการพัฒนานัก จะไดแสดงศักยภาพแลว ยังเปนการใชเวลาวางใหเปน
ศกึ ษา ประโยชน นักศึกษาใกลชิดครูอาจารยมากข้ึน เลิกเรียน
หลังจากเปดการเรียนการสอนมาไดปกวา ก็ยังอยทู ่ีวิทยาลัยเพื่อทำกิจกรรมของชมรม ชว งนจี้ ะเห็น
คณาจารยและผูบริหารวิทยาลัยชุมชนแพรไดพูดคุยกับ เปนเร่ืองปกติมากที่เม่ือเลิกเรียนแลวยังอยูท่ีวิทยาลัย
นักศึกษาเปนประจำ จนกระทั่งเห็นวา นักศึกษาสวน บางครั้งวันธรรมดาก็ยังมาที่วิทยาลัยชวงเย็นๆ นักศึกษา
ใหญมีความสนใจท่ีจะทำกิจกรรมตางๆ รวมกัน ในป จะแบงพ้ืนท่ีกันเอง ใชใตถุนอาคารบาง สนามบาง ท่นี า
การศึกษา ๒๕๕๒ จงึ รเิ ริม่ ใหนกั ศึกษาจดั ตั้งชมรมข้ึนมา ภูมิใจคือกิจกรรมชมรมทำใหนักศึกษารักและผูกพันกับ
ตามความสมัครใจ นักศึกษาสามารถเขารวมกิจกรรมได วิทยาลยั ”
ตามความสนใจและความสามารถ โดยนักศึกษาตอง ทุกวันนี้ตอนเย็นๆ ของทุกวันโดยเฉพาะวัน
รวมตัวอยางนอย ๕๐ คนตอ ๑ ชมรม และจัดต้ัง เสาร-อาทิตยจะเห็นภาพนักศึกษารวมกลุมทำกิจกรรม
ประธาน รองประธาน กรรมการ และหนาท่ีตางๆ ท่ี ของชมรม ไมวาจะเปนซอมกีฬา ซอมการแสดง ซอม
จำเปนตองมีในชมรม เขียนแผนงานและโครงการท่ีจะ ดนตรี เปน ภาพธรรมดาไปแลว
จัดทำเพ่ือเสนอฝายกิจการนักศึกษา เม่ือไดรับอนุมัติจัด จากความใกลชิดเปนกันเองระหวางอาจารยกับ
ต้ังแลววิทยาลัยจะสนับสนุนโดยใหมีอาจารยท่ีปรึกษา นักศึกษานี้เอง ทำใหอาจารยของวิทยาลัยชุมชนแพร
ชมรม และใหง บประมาณสนับสนนุ การทำกิจกรรม หลายทานพบวา นักศึกษามักขอปรึกษาเรื่องการแสดง
นางสุขฤทัย ผัดผล ประชาสัมพันธวิทยาลัย ออกในท่ีชุมชน เพราะถึงแมจะมีความรูความสามารถ
ชุมชนแพร เลาวา “ถึงแมจะเพ่ิงมีกิจกรรมชมรมไดไม จากการเลาเรียนตามหลักสูตรแลว แตเม่ือตองแสดงตัว
นาน แตก็เห็นความเปลี่ยนแปลงวานักศึกษาสนใจ ตอที่สาธารณชนกลับไมมั่นใจเต็มท่ีนัก คณาจารย
กิจกรรมนี้กันมาก ประมาณรอยละ ๘๐ ของนักศึกษา วิทยาลัยชุมชนแพรจึงไดพูดคุยกันวา นาจะพัฒนา

156 วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหง การพฒั นา

บุคลิกภาพและการแสดงออกใหกับนักศึกษา และได ภูมิปญญาด้ังเดิม การเสริมเปนเน้ือหาเรื่องราวจึงทำให
ริเริ่มจัดการฝกอบรมเร่ืองการพัฒนาบุคลิกภาพใหแกนัก นักศึกษาเขาใจถองแทขึ้น และเห็นคุณคาของของดีใน
ศกึ ษาในเทอมสุดทา ยเมือ่ ตนป ๒๕๕๒ ทอ งถิน่ ตัวเอง” นางสขุ ฤทยั กลาว
หลักสตู รพฒั นาบุคลกิ ภาพน้ี มีวทิ ยากรที่ชำนาญ
เฉพาะดานมาสอนเนื้อหาเกี่ยวกับการปรากฏตัวตอ
สาธารณะชน บุคลิกภาพ การเดิน ยืน การพูดในที่ หมอหอ มยุคใหม ใสไดทุกวัย

ชุมชน มารยาทตางๆ ซึ่งคาดวาจะชวยลดปญหาสวนนี้ “หมอฮอม ไมสัก ถ่ินรักพระลอ ชอแฮศรีเมือง
ได “ที่ผานมาหลายคร้ังท่ีนักศึกษามาปรึกษาวาเม่ือไปดู ลือเลืองแพะเมืองผี คนแพรน้ีใจงาม” จากคำขวัญ
งานแลวจะกลาวขอบคุณอยางไร คือจะมีคำปรึกษาเรื่อง ประจำจังหวัดแพรท่ีชูความสำคัญของผาหมอหอมหรือ
เลาน้ีเรื่อยๆ จึงคิดวานาจะสอนเปนเร่ืองเปนราว เพราะ มอฮอม สะทอนใหเห็นวาเปนผลิตภัณฑที่เกิดจากภูมิ
อยากใหนักศึกษาที่ออกไปนอกจากไดความรู ตอง ปญญาของชาวแพร เปนของฝากมีชื่อเสียงรูจักกันท้ัง
สมารทดว ย” นางสขุ ฤทัยกลา วเสริม ประเทศ
และดวยความต้ังใจใหนักศึกษาที่สำเร็จจาก อยางไรก็ตาม แมวาหมอหอมจะเปนผลิตภัณฑ
วิทยาลัยเปนคนเกงมีความรู สามารถออกไปประกอบ ดั้งเดิมที่เคยนิยมกันแพรหลาย แตจากการศึกษาขอมูล
อาชีพเพื่อสังคมได เปนคนดีของสังคม และท่ีขาดไมได จากผูผลิตและผูประกอบธุรกิจดานสิ่งทอและเคร่ืองนุง
สำหรับเปาหมายของวิทยาลัยแพรคือตองมีจิตสำนึกรัก หมในระดับชุมชนบานทุงโฮงพบวา สินคามียอดจำหนาย
ทองถิน่ ลดลง เน่ืองจากขาดการพัฒนา ทำใหรูปแบบผลิตภัณฑ
โดยทางวิทยาลัยไดจัด ๒ วิชาที่เนนในเรื่องนี้คือ ของสินคาไมมีความหลากหลาย และไมตรงกับความ
“แพรศึกษา” กับ “วิถีไทย” จุดเริ่มตนมาจากการสอน ตองการของตลาด ในขณะที่ผูประกอบการผาหมอหอม
หลักสูตรการปกครองทองถิ่น ซ่ึงคิดวาผูเรียนคงจะไป ประสบปญหาดานการออกแบบ การตลาด และการสง
ทำงานรับใชทองถิ่นน่ันเอง ดังนั้นการปลูกฝงหรือเพ่ิม ออก
ความตระหนักเรื่องรักทองถิ่นจึงเปนเร่ืองสำคัญ จึงได วิทยาลัยชุมชนแพรจึงรวมมือกับมหาวิทยาลัย
ขยายมาสกู ารจัด ๒ วิชาน้ีใหก บั นกั ศึกษาทกุ สาขาวชิ า เกษตรศาสตร สภาอตุ สาหกรรมจงั หวัด พาณชิ ยจงั หวดั
“เทาท่ีสังเกตเห็นนักศึกษามีความรูเร่ืองทองถ่ิน หอการคาไทยจังหวัดแพร และพัฒนาชุมชนจังหวัดแพร
อยูบาง แตเมื่อลงในเชิงลึก นักศึกษาที่เปนเด็กรุนใหม จัดทำโครงการพัฒนาผลติ ภณั ฑห มอหอม เพ่ือเพม่ิ มูลคา
จะไมเ ขา ใจทม่ี า หรอื ไมร ทู มี่ าของประเพณวี ฒั นธรรม หรือ และเพ่ิมสินคาในรูปแบบท่ีจูงใจและถูกรสนิยมผูบริโภค

วทิ ยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา 157

ตลอดจนสามารถจำหนายไดท้ังตลาดภายในและนอก สินคาสิ่งทอและเคร่ืองนุงหมจากผาหมอหอม” พรอมที่
ประเทศ โดยมีโจทยวา ทำอยา งไรให “หมอหอม” ดูไม จะจัดฝกอบรมใหกับกลุมเปาหมายที่เปนผูประกอบการ
เชย แตยังคงเอกลักษณเฉพาะตัวที่สีสัน และการยอม แถบตำบลทุงโฮงและผูสนใจทั่วไป โดยวิทยาลัยชุมชน
จากสียอมธรรมชาติ ท่ีถึงแมเวลาซักสีจะตก แตสีจะไม แพรไดเชิญ ผศ. ดร.อโณทัย ชลชาติภิญโญ ผูเช่ียว
ติดกบั เสือ้ ผาอ่ืน ซ่ึงถอื วาเปนภูมิปญ ญาทอ งถิ่น และทุก ชาญดา นสงิ่ ทอจากภาควชิ าวทิ ยาการสงิ่ ทอ คณะอตุ สาห-
ฝายเห็นตรงกันวา หมอหอมเปนสินคาท่ีมีศักยภาพของ กรรมเกษตร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร และ Ms. Eva
จังหวดั แพร Brown ผูเชี่ยวชาญดานการออกแบบลวดลายผาและนัก
ในการนี้ วทิ ยาลยั ชมุ ชนแพรจ งึ ออกแบบหลกั สตู ร คาดการณแนวโนมแฟช่ันสิ่งทอจากประเทศอังกฤษ มา
ผานกระบวนการ DACUM โดยมีกระบวนการดังน้ี ใหความรูแกผูประกอบการ ผูผลิต และชาวบานท่ีมี
๑. ศึกษาความตองการ วตั ถุประสงคข องชมุ ชน อาชีพตัดเย็บผาหมอหอม โดยใหความรูต้ังแตการทอผา
และกลุมเปา หมายท่ีเปนลูกคาของชมุ ชน การตกแตงลายผา การออกแบบผา การตัดผา การเย็บ
๒. วเิ คราะหง านโดยเชญิ ผเู ชย่ี วชาญ ผปู ระกอบ ผา การตรวจสอบคุณภาพผลผลิต การจัดจำหนายและ
การ และชาวบานท่ีมีความเชี่ยวชาญในการเย็บผาหมอ การตลาด
หอม มารวมกำหนดสมรรถนะดานความรู ทักษะ และ คุณอวิกา ถ่ินจอม เจาของกิจการ “รานอวิกา
คุณลักษณะท่ีตองการ ใหเกิดขึ้นในตัวผูเรียน ตาม หมอหอมแฟช่ัน” ซึ่งสืบสานภูมิปญญาการทำผาหมอ
หลกั สตู รแฟช่ันผาหมอหอม หอมจากครอบครัวมานับสิบปแลว เปนคนหนึ่งท่ีสนใจ
๓. จัดลำดับขั้นตอนการปฏิบัติงาน และจัดการ สมคั รเรยี นหลักสตู รน้ีต้งั แตเ รมิ่ เปดอบรม เลา วา
ทำเปนมาตรฐานงานหลักและงานยอ ย “หลักสูตรที่เรียนน้ีจะเนนท่ีเทคนิคการตกแตง
๔. ใหผ ูเ ช่ียวชาญตรวจสอบเพือ่ ปรบั ปรงุ แกไข หมอหอม สีสัน และแพทเทิรนการตัดเย็บ ซึ่งตรงกับ
๕. กำหนดวัตถุประสงคและคำอธบิ ายรายวิชา ความตองการอยางมาก เพราะเร่ืองกรรมวิธีการทำนั้น
๖. จัดทำการฝก อบรม ทำเปนอยูแลว แตอยากรูเทคนิคใหมๆ ในการตัดเย็บ
๗. นำเสนอสภาวิชาการ สภาวิทยาลัยชุมชน การตกแตงลวดลายบนเส้ือ เพราะเรารูสึกวาเสื้อหมอ
เพอื่ ขออนมุ ตั กิ ารฝกอบรม หอ มตดิ ภาพลกั ษณว า เปน เสอ้ื ผา ทช่ี าวบา นและเกษตรกร
๘. จดั ฝก อบรม ใส ไมคอยใสกันท่ัวไป ตอนหลังแมจะมีการตัดเย็บเปน
๙. ประเมนิ หลกั สตู ร สูท เปนเชิ้ต หรือชุดกระโปรงบาง แตยังไมทันสมัยจน
จนกระท่ังไดหลักสูตรฝกอบรม “การเพ่ิมมูลคา ใสกันแพรหลาย ซ่ึงเมื่อเรียนแลวจะคอยๆ นำไปปรับใช

158 วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพัฒนา

กับสินคาที่ราน เพราะตองทดลองตลาดไปดวยวาลาย คนชอบ เราจะมีการพัฒนาจากที่ผาสีตก ปจจุบันนี้ก็ไม
แบบใหมที่ทำขึ้นเปนท่ียอมรับของตลาดหรือไม เลน ตก...”
ลวดลายหรือจัดเย็บแบบไหนลูกคาจึงจะชอบ รวมท้ังยัง และเพื่อใหผลิตภัณฑ “หมอหอม” มีเอกลักษณ
ตองหาคนรับเย็บพวกลูกเลนใหมๆ ท่ีคิดขึ้นดวย สวน ใหมท คี่ นทกุ รนุ ทกุ วยั สามารถสวมใสได ผศ. ดร.อโณทยั
หน่ึงก็ไดจากเพ่อื นรวมชั้นเรียนที่วิทยาลัย พูดคุยจา งวาน ชลชาตภิ ญิ โญ แหง คณะอตุ สาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลยั
ใหรับงานของท่รี า นไปทำได” เกษตรศาสตร จึงไดประสานงานกับหลายๆ ฝาย
เจาของราน “อวิภาหมอ หอมแฟชั่น” กลา วเสริม จนกระท่ังได “แพนเคก” ดาราสาวนักแสดงชื่อดัง ศิษย
อีกวา นอกจากน้ันยังไดเพ่ิมพูนความรูเร่ืองการตลาด เกามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรเปนนางแบบ โดยมี
เพราะในหลักสูตรนี้มีวิทยากรสอนเร่ืองการวิเคราะห หนวยงานราชการ และบริษัทเอกชนอีกหลายแหงที่ชวย
ตลาดท้ังภายในและตางประเทศ “วิทยากรมีหลายคน กนั ผลักดนั ผลิตภณั ฑ “หมอหอ ม” ใหติดตลาดท่กี วา งขน้ึ
แตละคนก็เสริมเติมความรูใหมๆ ที่นาจะนำมาใชได อาจกลาวไดวา วิทยาลัยชุมชนแพรเปนหนวย
และถึงบางเรื่องจะยังไมไดใชทันทีก็เปนการเปดโลก ต้ังตน เติมเต็มความรูและวิทยาการใหมๆ ใหกับผูผลิต
ทศั นของเรา อยา งคุณ Ena Brown เปนผูเชี่ยวชาญดาน และผูประกอบการหมอหอมชาวแพร ทำใหผูผานการ
แฟชั่นผาและของตกแตงจากอังกฤษก็มาเลาถึงสภาพ อบรมเร่ิมมีศักยภาพในการออกแบบผาหมอหอมใหมี
ตลาด ความตองการของแถบยุโรปวาเปนอยางไร ก็ทำ แนวแฟช่ันที่มีรสนิยมถูกใจผูบริโภคมากข้ึน การตัดเย็บ
ใหเห็นภาพความเหมือนความตางกับของไทย ถึงแมวาที่ มีความทันสมัยตอบสนองตอความตองการของตลาด
รานจะยังทำเฉพาะตลาดในเมืองไทย แตก็เปนการเปดหู สรางมูลคาเพ่ิมใหกับสินคาผาหมอหอม และสรางราย
เปด ตาไดเปนอยา งด”ี ไดเพิ่มขึ้นใหแกผูประกอบการ และที่สำคัญท่ีสุดคือการ
นางอำพรรณ เสภารัตนานันท เปนอีกหน่ึง สรางคุณภาพชีวิตท่ีดีขึ้นใหแกผูผลิตและผูประกอบการ
ผูประกอบการหมอหอมบานทุงโฮงท่ีเขารับการฝกอบรม ผา หมอ หอ ม
เลาวา “สอนทุกข้ันตอนต้ังแตการออกแบบแฟชั่น การ
ยอม การตัด และการเย็บ เรียนแลวรูสึกวาดี เพราะ
เปนการรวมกลุมกัน จากท่ีแตกอนเวลาตัดเส้ือก็จะลอก ดีใจที่แพรมีวทิ ยาลัยชมุ ชน

เลียนแบบของคนอ่ืน เอาของเขามาดัดแปลง แตที่ ไมเ พยี งแตก ารเขา ไปมสี ว นชว ยพฒั นาภมู ปิ ญ ญา
วิทยาลัยชุมชนจัดอบรมแลวก็จะดีไซนออกแบบมา จะดี เก่ียวกับหมอหอมเทาน้ัน วิทยาลัยชุมชนแพรยังชวย
มาก เคยเอาไปขายทีง่ าน OTOP CITY ท่กี รุงเทพฯ มแี ต สง เสรมิ ผา ปก พน้ื บา นเผา มง โดยรว มมอื กบั ศนู ยส งเคราะห

วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา 159

ชาวเขาบานหวยฮอม เนื่องจากพบวาชาวบานหวยฮอม ปฐมวยั การจดั การทว่ั ไป และการพัฒนาชมุ ชน ซึ่งเปน
ซึ่งเดิมมีรายไดเสริมจากการปกผากลับมีรายไดลดลง ประโยชนตอ ชาวแพรอ ยา งมาก โดยเฉพาะอยา งยง่ิ สาขา
เนอื่ งจากสาเหตเุ ดยี วกบั หมอ หอ ม คอื รปู แบบผลติ ภณั ฑ เทคโนโลยีการเกษตร เน่ืองจากจังหวัดแพรมีพ้ืนที่ปาไม
ลา สมัย ตลาดไมนิยม และผูประกอบการบางสวนหนั ไป สักอุดมสมบูรณที่สุดแหงหนึ่งของประเทศ แตมีพ้ืนท่ี
ใชเครื่องจักรปกแทน เพราะทำไดเร็วและราคาถูกกวา ทำการเกษตรจำกัด ทำใหมีประชาชนทุกเพศวัยสนใจ
จางชาวบาน วิทยาลยั ชมุ ชนแพรจึงจดั ทีมวทิ ยากรไปให เขา ศึกษาสาขาวิชานคี้ อนขางมาก
บริการอบรม “เทคนิคการสรางมูลคาเพ่ิมใหสินคาผา” “การเรียนท่ีวิทยาลัยชุมชนไดใชประโยชนทั้ง
โดยสอนเทคนิคการปกลวดลายแบบใหมๆ ซ่ึงทางชาว ดานการทำงานและสวนตัว ดานการทำงานไดประโยชน
บานก็ทำไดดี เมื่อนำไปเสนอผูประกอบการพบวาเปนที่ เก่ียวกับการเพาะกลาไม การขยายพันธุไม การตกแตง
พอใจเพราะงานละเอียด ลวดลายทันสมัย สามารถขาย สวนหยอม และทำใหไดรูจักพันธุไมวาคือตนอะไร ดาน
เปนงานฝมือท่ีมีความเฉพาะตัวตางจากการปกเครื่อง สวนตัววิทยาลัยชุมชนแพรใหฝกความกลาแสดงออก
ทำใหชาวมงบานหวยฮอมมีงานปกเปนแหลงรายไดเสริม สามารถพดู รายงานหนา ชน้ั เรยี นได” นางสุจินต โพธิกุล
ตอ ไป นักศึกษาชั้นปท่ี ๒ ระดับอนุปริญญา สาขาเทคโนโลยี
“ดีใจที่วิทยาลัยชุมชนแพรมาชวยสอนใหถึงท่ี การเกษตร กลาวแสดงความรูสึกถึงคุณประโยชนท่ีได
หมูบาน เพราะหมูบานอยูไกล อยูบนดอย เดินทางไป รับจากการศึกษาที่วิทยาลัยชุมชนแพร พรอมทิ้งทายวา
เรียนในเมอื งไมส ะดวก ทำใหไดค วามรูเพ่มิ และสรางให “อยากแนะนำใหพี่ๆ นองๆ ที่เพิ่มจบ ม.๖ มาเรียน
มีรายไดเสริมในชวงท่ีเราไมไดทำไร ขอขอบคุณ เพราะวิทยาลัยชุมชนแพรใหความรูและเปดโอกาสใหแก
วิทยาลยั ชมุ ชนแพรท ี่ชว ยนำส่ิงดๆี มาใหกลมุ แมบา น ทำ คนทกุ เพศทกุ วัย และวทิ ยาลัยชมุ ชนแพรยังฝกใหเปน คน
ใหครอบครัวมีรายไดดีขึ้นสามารถสงลูกเรียนหนังสือ กลาแสดงออก กลาคิด กลา ทำ”
และไมเปนหนี้ อยากใหวิทยาลัยหาลายผาใหมๆ มาเปด อาจกลาวไดวา เพียง ๓ ปหลังจากเปดจัดการ
สอนอีก” นางเฟองฟา อวนสะอาด หน่ึงในผูเขาอบรม เรียนการสอน วิทยาลัยชุมชนแพรไดเรงสานสรางความ
กลา ว รูเพื่อตอบสนองชุมชนอยูตลอดเวลา จุดใดตองการ
สว นการใหบ รกิ ารทางการศกึ ษาระดบั อนปุ รญิ ญา ความชวยเหลือ วิทยาลัยชุมชนแพรก็เขาไปรวมมืออยาง
น้ัน ปจจุบันวิทยาลัยชุมชนแพรไดเปดสอนเปนปท่ี ๓ แข็งขัน สมกับคำขวัญของวิทยาลัยคือ “อยากเรียน
แลว โดยเปด ๖ สาขาวิชา ไดแก การปกครองทองถ่ิน อยากรู อยากสรา งอนาคต ไปที.่ ..วทิ ยาลยั ชมุ ชนแพร”
เทคโนโลยีการเกษตร คอมพิวเตอรธุรกิจ การศึกษา

160 วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวตั แหงการพฒั นา

วทิ ยาลยั ชมุ ชนสงขลา

เขา ถงึ เขาใจ ใหโอกาส

วิทยาลยั ชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา 161

162 วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหงการพฒั นา

ขาพเจา นายธำรงค แขวงเพ็ชรแกว อายุ ๕๓ ความในใจท่ีปรากฏในจดหมายทั้งสองฉบับขาง
ป. ..ถึงแมในอดีตขาพเจาเคยมาเรียนท่ี กรุงเทพฯ จนจบ ตน จากหนุมใหญชาวพุทธ และสาวนอยมุสลิม คงไม
ช้ัน ม.๖ แตก็เรียนโรงเรียนวัด...แตดวยปญหาเร่ือง เกิดข้ึนหากวิทยาลัยชุมชนสงขลาเปนเชนเดียวกับ
เศรษฐกิจ เมื่อสึกจากพระมาทำงานก็ไมไดเรียนตออีก สถาบันอุดมศึกษาอีก ๕ แหง ที่ต้ังอยูในจังหวัดสงขลา
เลย แตก็คิดอยูเสมอวายังอยากจะเรียนหนังสือเพิ่มเติม คำสำคัญที่นักศึกษาสองคนใชรวมกันคือ “โอกาสทาง
จนอายุลวงเลยมาได ๕๓ ป มวี ทิ ยาลยั ชุมชนสงขลา ตัง้ การศึกษา” เปนวลีท่ีคนไทยทุกคนมีสิทธิท่ีจะไดรับ หาก
อยูที่อำเภอเทพา ประกาศรับสมัครนักศึกษาระดับ ในทางปฏิบัติคนสวนใหญกลับไขวความาดวยความ
อนุปริญญา ...ขาพเจาจึงสมัครเขามาเรียนเปนคนแรกๆ ลำบากยากเย็นแสนเข็ญ ดังท่ีนูรีดา บือราเฮง สะทอน
โดยไมลังเลใจเรื่องอายุ เพราะเชื่อม่ันวาการศึกษาจะ ใหเห็นอยางชัดเจนแมวาโอกาสดังกลาวมาถึงแลว กลับ
สรา งโอกาส สรางปญญาใหก ับกระผม... จำตองปลอ ยใหหลดุ ลอยไปเพียงเพราะ “ไมม ีเงินจา ยคา

ขาพเจา นางสาวนูรีดา บือราเฮง อายุ ๒๔ ป เลาเรียน”
เรื่องราวจุดเร่ิมตนของนักศึกษาท้ังสองคนน้ี
ครอบครัวของขาพเจามีฐานะยากจน ขาพเจามีความใฝ เปนเรื่องเลาเชนเดียวกับนักศึกษาสวนใหญท่ีเลือกศึกษา
ฝนในเรือ่ งการเรยี นมาก ขาพเจาเคยไดเ รียนในโรงเรยี น ตอระดับอนุปริญญากับวิทยาลัยชุมชนท้ัง ๑๙ แหงท่ัว
เอกชนที่จังหวัดยะลา แตเม่ือขอกูเงินจากกองทุนกูยืม ประเทศ อันเกิดจากวิทยาลัยชุมชนไปใหบริการทางการ
เพื่อการศึกษาแลวไมได จึงจำเปนตองออกจากโรงเรียน ศึกษาท้ังในระดับอนุปริญญาและการฝกอบรม และ
ดังกลาว เพราะไมมีเงินจา ยคา เลา เรยี น... แรงบันดาลใจ แนนอนที่การเกิดขึ้นของวิทยาลัยชุมชนสงขลาในจังหวัด
ท่ีทำใหขาพเจาไดตัดสินใจศึกษาตอในวิทยาลัยชุมชน ซึ่งมีสถาบันอุดมศึกษาถึง ๕ แหงแลวน้ันยอมมีนัยพิเศษ
สงขลา เพราะใกลบาน และมคี า ใชจา ยนอ ย ...ขาพเจา เพ่ือภารกิจสำคัญท่ีทำใหเร่ืองราวในระหวางการศึกษาท่ี
โชคดีที่ไดมีโอกาสทางการศึกษา ขาพเจาไมคิดเลยวา วิทยาลัยชุมชนสงขลามีสีสันแตกตางไปจากวิทยาลัย
ตัวเองจะสามารถเรียนตอในระดับอุดมศึกษาไดอีก ชุมชนอ่นื ๆ น่ันเอง
เพราะปจจุบันสถานท่ีเรียนตางๆ มีคาใชจายสูง ซ่ึงแตก
ตางจากวทิ ยาลยั ชมุ ชนท่ีขาพเจา เรียนอยมู าก...

วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวตั แหง การพัฒนา 163

จำเปนตอ งเกิด สงิ หาคม ๒๕๕๐
ผอ.นิยมเลาวา เหตุผลสำคัญที่ทำใหพ้ืนที่อำเภอ
วิทยาลัยชุมชนสงขลาเปนวิทยาลัยชุมชนนอง เทพาและอำเภอโดยรอบไดรับเลือกใหจัดต้ังวิทยาลัย
ใหมลาสุดในท้ังหมด ๑๙ วิทยาลัยที่มีอยูในปจจุบัน ใน ชุมชนไดทั้งๆ ท่ีจังหวัดสงขลาไดช่ือวาวาเปนเมือง
เบ้ืองตนไดต้ังอาคารสำนักงานสวนบริหารอยูท่ีอาคาร มหาวทิ ยาลัยของภาคใต มสี ถาบันอุดมศกึ ษาจำนวนมาก
สำนักงานประถมศึกษา (เดิม) ตำบลเทพา และใช เนื่องจากจังหวัดสงขลาเปนจังหวัดใหญ ประกอบไปดวย
อาคารเรยี นของโรงเรียนเทพาจัดการเรียนการสอน เชน ๑๖ อำเภอ แตม ี ๔ อำเภอคอื เทพา จะนะ สะบายอ ย
เดียวกับวิทยาลัยชุมชนอ่ืนๆ ท่ีบริหารจัดการโดยมุงใช และนาทวี ที่ถกู จดั ใหเปน พื้นทีพ่ ัฒนาพิเศษเฉพาะกจิ ของ
ทรัพยากรที่มีอยูเดิมใหเกิดประโยชนสูงสุดตอประเทศ ภาคใต เน่ืองจากเปนพ้ืนท่ีท่ี มีความเสี่ยงภัยไมตางจาก
ชาติ พ้ืนท่ี ๓ จังหวัดชายแดนภาคใต และยังมีผูท่ีตองการ
แตกวาจะไดเปดวิทยาลัยข้ึนมาไดนั้น นายนิยม ศึกษาในระดับอุดมศึกษาอีกจำนวนมาก แตขาดโอกาส
ชูช่ืน ผูอำนวยการวิทยาลัยชุมชนสงขลาเลาถึงกระบวน เน่ืองจากเหตุปจจัยหลายประการ จึงพิจารณาเห็นวา
การทำงานกอนที่จะไดรับอนุมัติจัดตั้งวา “กอนท่ีจะมี การจัดการศึกษาในรูปแบบวิทยาลัยชุมชน นาจะมีความ
วิทยาลัยชุมชนข้ึนได ตองทำงานทามกลางความยาก เหมาะสมสอดคลองกับบริบทและความตองการของ
ลำบาก เพราะไมมีท้ังคนและปจจัยอื่นๆ” แตดวยคำ ประชาชนในพื้นท่ีไดเปนอยางดี และในประการสำคัญ
รับรองยืนยันในการสนับสนุนจากผูใหญในพ้ืนท่ีหลาย คือยังสนองนโยบายของรัฐบาลในการแกปญหาพ้ืนที่
ทาน ท่ีสำคัญคือ ความศรัทธาในการจัดการศึกษารูป พิเศษภาคใต ตามยุทธศาสตรการพัฒนาสูสังคมสันติสุข
แบบวิทยาลัยชุมชนวานาจะสามารถพัฒนาพ้ืนที่ได ทำ ของศูนยอำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนใต (ศอ.บต.)
ให ผอ.นิยม ชูช่ืน ตัดสินใจมาชวยงานวิทยาลัยชุมชน ที่ใชการศึกษาและการพัฒนาสังคมเปนหลักในการสราง
การปฏิบัติงานภาคสนามชวงแรกมีเพียงนายนิยม ชูช่ืน สันติสุขและความเจริญกาวหนาใหเกิดขึ้นกับประชาชน
ซ่ึงขณะนั้นยังคงดำรงตำแหนงผูอำนวยการโรงเรียน ในพ้ืนที่ จึงไดรับการสนับสนุนงบประมาณดำเนินการจัด
เทพา กบั เจา หนาที่อกี ๓ คนท่ีไดรบั อนุญาตจาก สพท. ตั้งวิทยาลยั ชมุ ชนสงขลาในระยะเรม่ิ ตน ๒ ปแรก
สงขลาเขต ๓ ใหมาชวยปฏิบัติราชการเปนการชั่วคราว เม่ือวิทยาลัยชุมชนสงขลาเปดรับสมัครนักศึกษา
รวมกันดำเนินการ สำรวจความตองการและนำเสนอ ภาคแรกในปการศึกษา ๒๕๕๑ หลักสูตรอนุปริญญา ๒
ขอมูลผานคณะกรรมการหลายคณะ จนกระท่ังไดรับ หลักสูตร คือการปกครองทองถิ่นและการศึกษาปฐมวัย
อนุมัติใหจัดต้ังวิทยาลัยชุมชนสงขลาไดในวันท่ี ๒๔ ปรากฏวาไดรับความสนใจมาก มีผูสมัครมากกวาท่ี

164 วิทยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา

คาดการณไว คือตั้งเปาท่ี ๘๐ คนของทั้งสองหลักสูตร อุปสรรคไดพอสมควร และประการสำคัญ สามารถ
รวมกัน แตมีผูสนใจมากสมัครเรียนถึง ๑๒๖ คน และ ใกลชิดและเขาใจถึงความตองการของประชาชนในพื้นท่ี
ทางดานหลักสูตรฝกอบรมระยะส้ันก็เชนกันมีผูสมัคร เปนอยางดี จึงพัฒนาหลักสูตรที่ตอบสนองการเรียนรู
รวม ๔๖๓ คน ทงั้ ท่ีเพิ่งเปด เปน ปแ รกเทานนั้ ของชาวบา นอยา งนาสนใจดังนี้
ทั้งน้ีสะทอนใหเห็นวาคนในชุมชนเทพาและ
อำเภอใกลเคียงมีความตองการท่ีจะพัฒนาศักยภาพของ
ตนเอง ใหมีความรูและทักษะตางๆ สูงขึ้น ตลอดจน ขันหมากสรางงาน

ตองการจะเรียนรูที่เปนประโยชนตอการสรางงาน สราง “ขันหมาก” เปนองคประกอบสำคัญของงาน
อาชีพ หรือใหรูเทาทันกับการเปล่ียนแปลงเพราะ มงคลสมรสที่มีลักษณะเฉพาะของชุมชนมุสลิมในจังหวัด
ปจ จุบนั วิธกี ารทำงานอาชพี หลายอยา งเปล่ียนแปลงไป มี ชายแดนภาคใต และเปนงานศิลปะหัตถกรรมที่แสดงถึง
บางอาชีพท่มี คี วามตองการนอ ยลง และขณะเดยี วกันกม็ ี ภูมิปญญาของชาวมุสลิมภาคใต เนื่องเพราะการ
ชองทางสรางอาชีพใหมๆ ข้ึนในทองถ่ิน เชน การจัดขัน ประดิษฐสรรคสราง “ขันหมาก” ท่ีมีความประณีต
หมากในพิธีแตงงานของชาวไทยมุสลิมเมื่อกอนไมคอย สวยงามน้ัน ไมเพียงแตตองอาศัยการเรียนรูงานฝมือชั้น
พิถีพิถันในรูปแบบอาศัยการชวยเหลือกันในชุมชน แต สูงเทานั้น หากยังตองเขาใจถึงความหมายท่ีแฝงอยูใน
เมื่อนักศึกษามาเรียนหลักสูตรการจัดข้ันหมากท่ีมีการ ชดุ ขนั หมากอกี ดวย
ประดิษฐวัสดุใหเปนรูปทรงสวยงามและมีความหมาย กอนที่วิทยาลัยชุมชนสงขลาจะริเร่ิมหลักสูตรฝก
มากยิง่ ขี้น ก็เกดิ เปนอาชพี ข้ึนมาได เปน ตน อบรม “ขันหมาก” การสูขอเจาสาวในพื้นท่ีเขตบริการ
การจัดต้ังวิทยาลัยชุมชนสงขลาก็เชนเดียวกับ ของวิทยาลัยชุมชน มักจัดเตรียมขันหมากดวยขาวของ
วิทยาลัยชุมชนแหงอื่นๆ ที่อาจมีปญหาและอุปสรรคใน เครื่องใชและสิ่งของในเคร่ืองขันหมากตามที่เคยทำกัน
ระยะตน แตเน่ืองจาก ผอ.นิยม ชูชื่น เปนคนที่มีความ มา ไมวิจิตรสวยงามนัก ขอเพียงจัดของมงคลตามคติท่ี
ต้ังใจในการทำงานตามหลักการปฏิบัติงานท่ียึดถือ “วิธี สบื ทอดมา ซำ้ ของหลายอยา งเรมิ่ ถกู ตัดทอนออกไปตาม
การเลือกได เปาหมายคือความสำเร็จ” ประกอบกับเคย ความสะดวกมากขึ้น กลุมแมบานในชุมชนเห็นวานาจะมี
เปนผูอำนวยการโรงเรียนประจำอำเภอและเปนวิทยากร วธิ กี ารทำใหช ดุ ขนั หมากของญาตพิ น่ี อ งลกู หลานสวยงาม
ตามโอกาสตางๆ จึงมีเพื่อนฝูงและลูกศิษยลูกหามาก ประณีตกวาเดิม จึงติดตอวิทยาลัยชุมชนสงขลาใหชวย
ทำใหสามารถขอความรวมมือกับหนวยงานและบุคลากร หาวทิ ยากรมาฝก อบรม
ในพื้นที่ไดทุกระดับ และแทบทุกเร่ือง จึงชวยบรรเทา วิทยาลัยชุมชนสงขลาจึงไดสืบคนสรรหาอาจารย

วทิ ยาลยั ชุมชน : พลวตั แหงการพฒั นา 165

ผูมีฝมือเช่ียวชาญในการทำขันหมาก และพบวาอาจารย ธรรมดาใหเรียบรอยเทานั้น จึงคิดประดิษฐสรางสรรค
แจะอุเซ็ง อาลีอิสเฮาะ หัวหนาฝายบริการวิทยาการ ใหเปนส่ิงของรูปแบบตางๆ แทน ซ่ึงเปนของที่สื่อความ
ชุมชน สำนักสงเสริมการศึกษาตอเน่ือง มหาวิทยาลัย หมายดีๆ เพ่ือเปนมงคลแกงานแตงงาน เชน เตียงก็ให
สงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี เปนผูฝมือทางงาน รักกันยืนยาว เพราะบาวสาวตองใชเตียง ใหอยูเรียง
สรางสรรคของประดับการตกแตงหลายอยาง ไมวาจะ เคียงหมอน ซ่ึงเฉพาะเตียงอยางเดียวก็ทำไดหลายรูป
เปนการจัดดอกไม แบบงานจัดเล้ียง ของชำรวย จึง แบบ มีหัวเตียงแบบไหน ใหมีเสา มีผามานก็ได หรือ
ติดตอขอความอนุเคราะหใหชวยเหลือศึกษาความตอง เปนเตียงธรรมดาแตเลือกสีสันของผาใหสวยงามแทน
การผเู รียนและวางแผนเนื้อหาหลักสูตรขันหมากขึ้น ก็ได ทำเปน รปู นกสอ่ื หมายความวา ลกู สาวบา นนนั้ แขง็ แรง
“ผมยินดีมากที่วิทยาลัยชุมชนสงขลาใหเกียรติ พอทจ่ี ะไปเผชญิ โลกภายนอกไดแ ลว ทำเปน กระเทยี ม สื่อ
ผมเปนอาจารยหลักสูตรนี้ ปกติผมรับเปนวิทยากรเร่ือง ความหมายวาใหมีลูกหลานเยอะๆ น้ำตาลทรายนำมาจัด
งานฝมืออยูแลว ถึงแมจะไมเคยสอนเร่ืองทำขันหมาก หอใหสวยงาม ถือวาเปนการเช่ือมสายสัมพันธของ
แตคิดวานาจะสรางสรรคบทเรียนข้ึนมาได กอนท่ีจะรับ ครอบครัวบาวสาว เพราะปกติน้ำตาลทรายนำมาทำน้ำ
สอนก็ตองพูดคุยวางแผนกันกอนวาตองการอะไรแบบ เชื่อม พับผาละหมาดเปนผลสับปะรด ก็ถือวาใหชีวิต
ไหน เม่ือเขาใจความตองการและเราคิดแบบที่จะสอนได สมรสมีทัง้ รสหวานรสเปร้ยี ว มีรสชาติ หวานบา ง เปรย้ี ว
ก็ตกลงรับสอน ขณะนี้เปดสอนไป ๒ รุนแลว ยังมีราย บางเหมือนสับปะรด เหลานี้เปนตน ซ่ึงทั้งหมดก็อยูท่ี
ช่ือผูสนใจขอลงเรียนในรุนตอๆ ไปอีกมาก” และวา ผล เทคนิคการตกแตง และความประณตี ของผทู ำ”
การอบรม ๒ รนุ แรก รูส กึ ช่ืนใจทีค่ นเรียนอยากรู อยาก ท่ีนายินดีไปกวาการที่ผูเรียนไดความรูเทคนิค
ทำเปน ทำใหตนสอนอยา งมีความสขุ การทำขันหมากไปชวยงานญาติพี่นองเทานั้น แตกลับ
โดยท่ัวไปขันหมากประกอบดวยของมงคลหลาย สรางรายไดใหกับกลุมแมบานที่มาเรียนหลักสูตรน้ีอีก
อยาง รวมท้ังเงินทอง ของมีคาท่ีนำมาใหฝายเจาสาว ดวย เพราะหลังจากจบหลักสูตรไปไมนานก็มีคนมาจาง
ทุกพานจะคลุมดวยผาหลากสีสวยงาม หรือตกแตงดวย วานใหท ำขนั หมากสำหรบั งานแตง ซง่ึ ทงั้ ผเู รยี น วทิ ยากร
ผา และผา ละหมาด หลกั สูตรขนั หมากจะเนน ทีก่ ารพบั ผา และวิทยาลัยชุมชนสงขลาตางปลื้มใจเพราะเปนสิ่งเกิน
ละหมาดใหเปนรูปทรงท่ีสวยงาม เชน รูปเตียง บาน คาดหมาย ไมคิดวาจะมีคนวาจางทันทีเม่ือเรียนสำเร็จ
ดอกไม ของใชในบาน ในครวั และผลไมตางๆ เปนตน กลายเปนชองทางเสริมรายไดใหกลุมแมบาน จนกระท่ัง
อาจารยแจะอุเซ็งเลาใหฟงถึงความหมายของ สงเสริมใหตั้งเปนกลุมเพ่ือรับงาน โดยมีวิทยาลัยชุมชน
การพับผาละหมาดวา “จากเดิมนำผาละหมาดมาพับ สงขลาเปนกำลังสำคัญในการชวยประชาสัมพนั ธ

166 วทิ ยาลยั ชมุ ชน : พลวัตแหง การพฒั นา

นางสุณี อมุ า อายุ ๓๖ ป เปน คนหน่งึ ท่ีลงเรยี น ศาสนาเชื่อมชุมชน
หลักสูตรขันหมากตั้งแตรุนแรกเลาวา “จากแตเดิมต้ังใจ
มาเรียนเพ่ือเอาความสามารถไปชวยญาติๆ ท่ีจะมีงาน ในพืน้ ที่ ๔ อำเภอดังกลา ว มีประชากรสว นใหญ
แตงงานเทานั้น แตเม่ือเรียนแลวมีคนมาจางก็ดีใจมาก นับถือศาสนาอิสลามซึ่งมีผูนำศาสนาหลายตำแหนง ทั้ง
โดยคิดราคาตามความยากงายของช้ินงาน ๑๕๐-๓๐๐ อิหมาม คอเต็บ และบิหล่ัน เปนกลุมคนที่มีบทบาทใน
บาท แลวแตจะตกลงราคากัน ตองการอะไรบาง ก่ีชิ้น ทองถิ่น เปนผูนำทางความคิดของชุมชน ในวันหนึ่งกลุม
ก็วากันไป ไมกลาคิดแพงมากเพราะเราเพ่ิงเร่ิมทำ ไม คอเตบ็ หรือผูท ที่ ำหนาท่บี รรยายธรรม ราว ๓๐ คนรวม
เคยทำแบบน้ีมากอน ท่ีมีคนมาจางเพราะคนในหมูบาน ตัวกันเขามาที่วิทยาลัยชุมชนสงขลาเพื่อบอกเลาถึง
เขารูวาเราไปเรียนหลักสูตรน้ีมา จนตอนน้ีก็จัดต้ังเปน ปญ หาและความตองการของพวกเขา
กลุมกันเรียบรอย โดยสมาชิกในกลุมก็พยายามประชา- “ในศาสนาอิสลาม การใชชีวิตแทบทุกดานจะ
สัมพันธเพ่ือหาลูกคา ทางวิทยาลัยก็ชวยดวยอีกทางหนึ่ง ตองปฏิบัติตามหลักศาสนา แตปจจุบันสังเกตวาคนรุน
ถึงเรียนจบไปแลวก็ยังติดตามผล การต้ังกลุมขึ้นมาน้ี หลังไมคอยสนใจเทาไรนัก ทางประธานคณะกรรม
ทางวิทยาลัยก็สนับสนุนสงเสริม ทั้งใหคำปรึกษาและหา อิสลามประจำจังหวัดสงขลาเห็นวานาจะพัฒนาความ
อปุ กรณมาให” สามารถทางการพูดของบรรดาคอเต็บที่ตองบรรยาย
ผลจากการเรียนรูหลักสูตรนี้และมีรายไดเพิ่ม ธรรมประจำวันศุกร จึงรวมกลุมเขามาปรึกษาวาทาง
เติมอยางไมคาด ทำใหกลุมแมบานเกิดความคิดท่ีจะ วิทยาลัยสามารถจัดสอนเรื่องเทคนิคการพูดสมัยใหมที่
เพ่ิมเติมความรูความสามารถย่ิงขึ้นไปอีก โดยสนใจท่ีจะ นาฟงนาสนใจไดไหม อยากไดคนที่เปนนักพูดท่ัวๆ ไป
เรียนรูเรื่องการจัดดอกไมสด การจัดงานเล้ียงท้ังงาน ไมตองรูเรื่องทางศาสนาก็ได แตสามารถสอนเทคนิค
“พอมีคนจาง เราก็มาคิดวาถาเราทำอยางอ่ืนไดดวยก็นา ลีลาการพูดท่ีเราใจ ดึงความสนใจของผูฟงได เพื่อจะได
จะดี เชน จัดดอกไมประดับงานเล้ียง จัดสถานที่ ปรับไปใชกับแนวคิดทางศาสนา นำเร่ืองราวทางศาสนา
ตกแตงโตะเกาอี้ใหสวยงาม รวมถึงการแตงหนาเจาสาว มาสอนผานเทคนิคการพูดแบบใหมน้ีได ซึ่งทางวิทยาลัย
ถาสามารถทำไดครบวงจรเลยก็คงจะดี โดยเฉพาะพวก ก็จัดหาวิทยากรมาให โดยจัดสอนเร่ืองการพูดอยาง
นอ งๆ ทอี่ ายนุ อ ย อยากใหเขาไดเรียนเพ่ือทำเปน อาชพี ท่ี ครอบคลุมเลย ท้ังการพูดในท่ีสาธารณะ การพูดออก
มนั่ คงได ซึ่งกค็ งตองปรึกษากับทางวิทยาลัยตอ ไป” นาง รายการ การจัดรายการวิทยุ รวมทั้งดึงเทคนิคการสอน
สุณีกลาวถึงความตองการในใจ และเชื่อม่ันวาวิทยาลัย ธรรมของพระอาจารยสมปอง พระนักพูดที่นำเอามัลติ
ชมุ ชนสงขลาจะเปนทีพ่ งึ่ ในเรื่องความรเู หลานี้ได มีเดียเขาชวยในการสอนธรรมะจนเปนที่ถูกใจของเหลา

วิทยาลัยชมุ ชน : พลวัตแหง การพัฒนา 167

วัยรุนมาสอนดวย” ผอ.นิยมเลา “จึงเปนการเปดทัศนะ เพม่ิ เตมิ
ใหมวาการสอนศาสนาก็เขากับเทคโนโลยีสมัยใหมได เร่ืองเลาจากวิทยาลัยชุมชนสงขลาท้ังสองเร่ืองน้ี
เขาสอนกันแบบนี้แลว เพราะถายังสอนแบบเดิม คนรุน เปนเพียงสวนหนึ่งของผลลัพทที่เกิดจากความพยายามที่
ใหมอาจจะไมรับก็ได เปนภาพท่ีประทับใจนะ ที่เห็นคน ผอ.นิยม ชูชื่น และบุคลากรของวิทยาลัยชุมชนสงขลา
อายุไมนอยแลวมาเรียนรูส่ิงใหมของเขาเพ่ือนำไปปรับใช ไดฝาฟนปญหาอุปสรรคตางๆ ในการดำเนินงาน จน
เพื่อสอนศาสนา สำหรับผมแลวถือวาเปนนิมิตรหมายท่ีดี กระท่ังสามารถใหบริการทางวิชาการ ใหโอกาสในการ
นาจะเปนตัวอยางแกคนอ่ืนๆ ใหสนใจการเรียนรู แม เรียนรูเพื่อพัฒนาอาชีพ และพัฒนาคุณภาพชีวิตของ
กระทงั่ เลยวยั เรียนมานานแลว ” ประชาชนในพื้นที่ท่ีเปนจุดยุทธศาสตรสำคัญในการสราง
นายมานพ หมากปาน คอเต็บผูห นงึ่ ท่ีไดล งเรยี น ความรักและสามัคคีของคนในชาติ ผลที่เกิดข้ึนน้ีนา
ในหลักสูตรการพัฒนาผูนำทางศาสนา เลาวา “เมื่อได ช่ืนใจย่ิงนัก ผอ.นิยม กลาววาเปนงานท่ีสรางความปติ
ไปเรยี นก็ประทับใจมาก ทา นวิทยากรสอนเรื่องราวใหมๆ อยางยากท่จี ะบรรยายได จึงขอฝากขอ ความในตอนทา ย
กบั พวกเรา และใหปฏิบตั จิ รงิ กันทกุ คน เพือ่ จะไดแ นะนำ ของจดหมายของนักศึกษารายหนึ่งท่ีนำเสนอในตอนตน
ใหแ กไขปรบั ปรงุ ไดถูกจุดเปน รายคน เชน มโี จทยใหพดู มาสอ่ื แทนดงั นี้
ในสถานการณตางๆ แลวก็ใหนักศึกษาพูดตามโอกาส
น้ันๆ แลวก็ติชมกันไป จนเมื่อจบหลักสูตรรูสึกมีความ สำหรับในปการศึกษา ๒๕๕๒ น้ีขาพเจาได
ม่ันใจมากข้ึน และไดเทคนิคการพูดในสถานการณที่ ชักชวนสามีของขาพเจาไดเขามาเรียนในวิทยาลัยชุมชน
หลากหลายดวย” สงขลา ในสาขาการปกครองทองถ่ินแลว เราทั้งสองมี
“หลังจากจบหลักสูตรการพูดแลว ผมยังลงเรียน ความเช่ือตรงกันวา “การศึกษาจะเปนชองทางในการ
อีก ๒ หลักสูตรกับทางวิทยาลัย คือคอมพิวเตอรเบื้อง พัฒนาชีวิตครอบครัวของเราได ดวยวัยของพวกเราอายุ
ตน และการใชงานโปรแกรม Excel เพราะตัวผมเอง เพียง ๒๐ กวาป และเร่ิมตนการศึกษาระดับอุดมศึกษา
ทำงานหลักเปนครูที่โรงเรียนบานปางาม อำเภอจะนะ ท่ีน่ี ยังมีเวลาท่ีจะเรียนรูและพัฒนาไดอีกยาวไกล
ซึ่งก็ชวยในการทำงานที่โรงเรียนไดมาก...การมีวิทยาลัย อนาคตแหงความฝนและความสุขเร่ิมตนที่วิทยาลัยชุมชน
ชุมชนทำใหผมไดพัฒนาความสามารถมากขึ้นโดยไมตอง สงขลา ขาพเจาภูมิใจท่ีไดเปนนักศึกษาที่นี่ ที่สราง
เสียเงินมาก และก็ไปเรียนไดสะดวก ไมตองเดินทางไป โอกาสในการเปลี่ยนแปลงชีวิต ความคิด และปญญา
ตางอำเภอ เพราะวิทยาลัยเปดสอนท่ีโรงเรียนจะนะ โดยท่ีไมตองละท้ิงวิถีชีวิตเดิมของชาวมุสลิมและ
วิทยา และโรงเรียนจะนะชนูปถัมภ” นายมานพกลาว ทอ งถ่นิ ”

168 วิทยาลัยชมุ ชน : พลวตั แหง การพฒั นา