หน่วยการเรยี นรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเรง็ ท่อนำ�้ ดีระดับชั้นประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรงุ ครั้งที่ 3 พุทธศกั ราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นร้สู ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
ใบงาน
เรื่อง ลักษณะและอาการผูป้ ว่ ยโรคมะเร็งท่อนา้ํ ดี
ชอื่ -สกลุ ......................................................................โรงเรยี น.........................................เลขท.ี่ .............ชน้ั .....................
คำ� ชแ้ี จง ให้นักเรียนหาภาพลักษณะอาการของผู้ปว่ ยโรคมะเรง็ ท่อน้ําดมี าตดิ ลงบนใบงาน แลว้ อธบิ ายอาการ
(10 คะแนน)
91
หน่วยการเรียนรู้ เร่ืองโรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นำ�้ ดรี ะดบั ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครงั้ ที่ 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
แผนการจัดการเรยี นรู้
กลุ่มสาระการเรยี นรูส้ ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 5
หนว่ ยที่ 2 หา่ งมะเร็งทอ่ น้าํ ดี ชีวมี ีสุข จ�ำนวน 10 ช่ัวโมง
แผนการจัดการเรยี นรู้ท่ี 3 การวนิ จิ ฉยั และการรกั ษาโรคมะเรง็ ทอ่ น้าํ ด ี ใช้เวลา 1 ชวั่ โมง
1. มาตรฐานการเรียนรู้
พ 4.1 เหน็ คุณค่าและมีทกั ษะในการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ การดำ� รงสุขภาพ การปอ้ งกนั โรค และการสร้างเสรมิ
สมรรถภาพเพือ่ สุขภาพ
2. ตัวชวี้ ดั ชั้นปี
พ 4.1 ป.5/1 แสดงพฤตกิ รรมทเี่ หน็ ความสำ� คญั ของการปฏบิ ตั ติ นตามสุขบญั ญตั แิ หง่ ชาติ
พ 4.1 ป.5/2 ค้นหาข้อมลู ข่าวสารเพอ่ื ใชส้ ร้างเสริมสขุ ภาพ
พ 4.1 ป.5/3 วิเคราะหส์ อ่ื โฆษณาในการตดั สินใจเลอื กซอื้ อาหาร และผลิตภณั ฑ์สุขภาพอยา่ งมเี หตุผล
พ 4.1 ป.5/4 ปฏิบัติตนในการปอ้ งกันโรคท่พี บบอ่ ยในชวี ติ ประจ�ำวัน
พ 4.1 ป.5/5 ทดสอบและปรับปรุงสมรรถภาพทางกายตามผลการทดสอบสมรรถภาพทางกาย
3. สาระสำ� คัญ
การตรวจวินิจฉัยมะเร็งท่อนํ้าดีระยะแรก คัดกรองได้จากประชากรกลุ่มเสี่ยงที่มีประวัติกินปลาดิบและมีญาติ
สายตรงทป่ี ว่ ย นำ� ไปตรวจเลอื ดและอลั ตราซาวด ์ สว่ นการรกั ษามะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดใี นระยะแรกเรม่ิ มกั ไดผ้ ลดี โดยการผา่ ตดั
เป็นวิธีที่ได้ผลดีและมีโอกาสหายได้ การรักษาจะต่อด้วยเคมีบ�ำบัด ส่วนผู้ที่ไม่สามารถผ่าตัดได้อาจระบายน้ําดี
โดยการใสท่ ่อผา่ นผวิ หนัง
4. สาระการเรียนรู้
การวนิ จิ ฉยั และการรกั ษาโรคมะเรง็ ท่อน้าํ ดี
5. จดุ ประสงค์
นกั เรยี นมคี วามรูค้ วามเขา้ ใจเกยี่ วกบั ลักษณะอาการและวธิ ีการการตรวจวนิ จิ ฉัยโรคเบอื้ งต้น
6. กจิ กรรมการเรียนการสอน
6.1 นกั เรยี นดวู ดี ที ศั นเ์ รอ่ื ง “โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ด”ี และรว่ มกนั สนทนาแสดงความคดิ เหน็ เกยี่ ว
กบั เร่ืองท่ไี ดช้ ม
6.2 แบ่งนกั เรียนเปน็ กลมุ่ ๆ ละ 4-5 คน ศึกษาใบความรู้เร่ืองการวินจิ ฉยั และการรกั ษาโรคมะเร็งทอ่ นํ้าดีและ
เขยี นสรปุ เป็นแผนภาพความคิด
6.3 แตล่ ะกลุม่ ส่งตวั แทนนำ� เสนอแผนภาพความคิดหนา้ ชน้ั เรยี น
6.4 ครูและนักเรยี นร่วมกันอภิปรายสรปุ
6.5 ให้นักเรยี นทำ� ใบงาน เรือ่ ง การวินิจฉยั และการรกั ษาโรคมะเร็งท่อน้าํ ด ี
92
หน่วยการเรยี นรู้ เร่ืองโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเร็งท่อน�ำ้ ดีระดบั ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรุงคร้ังท่ี 2 พุทธศักราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
7. เครื่องมือ / สื่อ / แหล่งเรยี นรู้
7.1 วีดที ศั น์ เร่อื ง “พยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนํา้ ด”ี
7.2 ใบความรู้ เร่อื ง การวินิจฉยั และการรักษาโรคมะเรง็ ท่อนาํ้ ด ี
7.3 ใบงาน เร่อื ง การวนิ จิ ฉัยและการรักษาโรคมะเรง็ ทอ่ น้ําดี
7.4 แบบประเมนิ การน�ำเสนอผลงาน
7.5 แบบประเมินพฤตกิ รรมการท�ำงานกลมุ่
8. การวดั / การประเมินผล
8.1 วธิ กี ารวัดและประเมนิ ผล
8.1.1 การตรวจใบงาน
8.1.2 การประเมินการน�ำเสนอผลงาน
8.1.3 การประเมินพฤติกรรมการท�ำงานกล่มุ
8.2 เกณฑ์การประเมิน
8.2.1 นกั เรียนไดค้ ะแนนจากการท�ำใบงานร้อยละ 60 ขึ้นไป ผ่านการประเมนิ
8.2.2 นักเรียนไดค้ ะแนนการประเมนิ การนำ� เสนอผลงานในระดับดขี นึ้ ไป
เกณฑใ์ ห้คะแนน
คะแนน 16 – 20 ระดบั คุณภาพ ดีมาก
คะแนน 11 – 15 ระดับคุณภาพ ดี
คะแนน 6 – 10 ระดบั คุณภาพ พอใช้
คะแนน 0 – 5 ระดบั คณุ ภาพ ปรับปรุง
8.2.3 นักเรียนได้คะแนนการประเมนิ พฤตกิ รรมการทำ� งานกลุ่มในระดับปานกลางขน้ึ ไป
เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน
คะแนน 13 - 15 ระดบั คณุ ภาพ ดี
คะแนน 8 - 12 ระดบั คุณภาพ ปานกลาง
คะแนน 5 – 7 ระดบั คณุ ภาพ ปรับปรงุ
9. การบรู ณาการกบั กลุม่ สาระการเรยี นรู้อ่ืนๆ
สามารถบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ นื่ ๆ ไดต้ ามความเหมาะสม เชน่ ภาษาไทย คณติ ศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
สงั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ศลิ ปะ การงานอาชพี และเทคโนโลยี และภาษาตา่ งประเทศ เปน็ ตน้
10. กจิ กรรมเสนอแนะ
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
93
หนว่ ยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งท่อน้�ำดรี ะดับชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ ครงั้ ที่ 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นร้สู ุขศึกษาและพลศึกษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
11. บันทึกผลหลงั สอน
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงช่ือ) .................................................ครูผู้สอน
(................................................)
.........../........................../...........
12. ความคดิ เห็นของผู้บริหารสถานศึกษา
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชอื่ ) ...............................................ผูบ้ ริหารสถานศึกษา
(...............................................)
.........../....................../............
94
หนว่ ยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำ� ดรี ะดบั ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรุงครง้ั ที่ 3 พุทธศักราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรียนรู้สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551
ใบความรู้
เร่อื ง การวินจิ ฉัยและการรกั ษาโรคมะเรง็ ท่อนํา้ ดี
อาการของผปู้ ว่ ยมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดี
ผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ําดีพบบ่อยในคนอายุ 45 –55 ปี เป็นชาย
มากกว่าหญิงประมาณ 3 เทา่ อาการจะแบง่ เป็น 2 กลุ่มอาการคือ
1. อาการตาเหลอื ง ตวั เหลอื ง พบไดร้ อ้ ยละ 60 ปสั สาวะสเี ขม้
อุจจาระสีซดี คนั ตามผิวหนงั
2. กลุม่ อาการตบั โต เนอ่ื งจากมีมะเรง็ อยูใ่ นเน้อื ตบั มีอาการ
แนน่ ชายโครงขวา เบอื่ อาหาร นํ้าหนกั ลด
การวินจิ ฉัยมะเรง็ ท่อนํา้ ดี
การคัดกรองมะเร็งระยะแรก สามารถท�ำได้โดยการตรวจประชากรที่มีความเสี่ยงของโรคพยาธิใบไม้ตับ คือ
มีประวัติกินปลาดิบ ท�ำการตรวจหาไข่พยาธิในประชากรกลุ่มน้ี ร่วมกับการตรวจเลือดหาสารบ่งช้ีถึงการอักเสบของ
ทอ่ นา้ํ ดี จะสามารถคดั กรองผทู้ มี่ คี วามเสยี่ งสงู ไดโ้ ดยพบพยาธใิ นรา่ งกายมากโดยประมาณการจากจำ� นวนไขพ่ ยาธทิ พี่ บ
ในอุจจาระ และตรวจเลือดหาค่าบ่งช้ีการอักเสบของท่อนํ้าดี ประชาชนกลุ่มนี้ควรได้ตรวจคัดกรองขั้นต้น ต่อมา
ดว้ ยการทำ� อัลตราซาวด์
การวินิจฉยั มะเรง็ ทอ่ น้ําดใี นระยะมีอาการ
1. ในกรณที ผ่ี ปู้ ว่ ยมอี าการตาเหลอื ง ตวั เหลอื ง จะตอ้ งวนิ จิ ฉยั แยกโรคจากทอ่ นา้ํ ดอี ดุ ตนั จากสาเหตอุ น่ื ๆ เชน่
น่ิวในถุงนํ้าดี ท่อน้ําดีอักเสบเรื้อรัง ซึ่งการวินิจฉัยนอกจากการตรวจอัลตราซาวด์ ยังต้องตรวจภาพตับและท่อนํ้าดี
โดยการตรวจคลนื่ แมเ่ หลก็ (MRI และ MRCP) โดยการตรวจวนิ จิ ฉยั สดุ ทา้ ยดว้ ยการสอ่ งกลอ้ งลงไปทางปากสกู่ ระเพาะ
อาหารและล�ำไส้เล็กสว่ นต้น เพอ่ื สอดสายพลาสติกเลก็ ๆ เขา้ ท่อนาํ้ ดี ฉดี สีและตัดช้นิ เนื้อที่ก้อนมะเร็งเพือ่ พิสูจนย์ นื ยนั
การวนิ ิจฉยั
95
หนว่ ยการเรียนรู้ เรอื่ งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนำ�้ ดีระดับชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครั้งท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นรสู้ ุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
2. ผู้ป่วยท่ีมีอาการตับโต และตรวจพบก้อนในตับจากอัลตราซาวด์ อาจต้องแยกโรคจากมะเร็งตับท่ีเกิดใน
ผู้ป่วยตับแข็งและตับอักเสบเรื้อรังจากเชื้อไวรัสบีและซี หรือโรคตับจากแอลกอฮอล์ การตรวจสารมะเร็งในเลือดและ
การตรวจคอมพวิ เตอรร์ งั สี (ซที สี แกน) จะชว่ ยใหก้ ารวนิ จิ ฉยั แยกโรคไดเ้ ปน็ สว่ นใหญ ่ ผปู้ ว่ ยสว่ นนอ้ ยทยี่ งั แยกโรคไมไ่ ด้
อาจตอ้ งทำ� การเจาะตบั โดยใชเ้ ขม็ ขนาดเลก็ เจาะผา่ นผวิ หนงั โดยไมผ่ า่ ตดั เพอ่ื เอาชน้ิ เนอ้ื ไปตรวจพสิ จู นย์ นื ยนั การวนิ จิ ฉยั
การรักษามะเรง็ ทอ่ นํา้ ดี
1. กรณีเป็นมะเร็งในระยะเริ่มแรก (ตรวจพบก้อนมีขนาดน้อยกว่า 3 เซนติเมตร) หรือมีท่อนํ้าดีโตเฉพาะ
ที่กลีบใดกลีบหนึ่งของตับ การผ่าเอามะเร็งเฉพาะกลีบตับน้ัน ๆ ออก จะเป็นการรักษาที่ดีท่ีสุดที่สามารถคาดหวังให้
ผปู้ ว่ ยหายได้ บางรายหากหลงั ผา่ ตดั พบมะเรง็ แพรก่ ระจายไปตอ่ มนาํ้ เหลอื ง อาจตอ้ งรกั ษาเพม่ิ เตมิ โดยใหย้ าเคมบี ำ� บดั
หากผู้ป่วยท่ีไม่สามารถรับการรักษาโดยการผ่าตัดได้อาจพิจารณา
รักษาอาการเหลืองและอาการคันโดยการระบายน้ําดีด้วยการใส่ท่อผ่าน
ผิวหนังหรอื ผา่ นทางการส่องกลอ้ ง หากไม่ทำ� การระบายน้ําดี ปล่อยใหผ้ ูป้ ่วย
เหลืองข้ึนตามล�ำดับ จะน�ำไปสู่ภาวะตับและไตวายได้ รวมถึงการติดเชื้อใน
ทางเดนิ น้าํ ดี ซง่ึ เป็นสาเหตุใหผ้ ปู้ ่วยเสยี ชวี ิตได้
2. สว่ นมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดที ม่ี กี อ้ นมะเรง็ ในเนอื้ ตบั การรกั ษาทด่ี ที สี่ ดุ คอื
การผา่ ตดั เอากลบี ตบั หรอื ซกี ตบั นนั้ ออกรว่ มกบั การเลาะตอ่ มนาํ้ เหลอื งบรเิ วณ
ใกล้เคยี งออก
3. ผปู้ ว่ ยมะเรง็ ระยะสดุ ทา้ ย จะมอี าการตบั โต ตวั เหลอื ง ตวั เหลอื ง
คันตามตัว ท้องโต ชาบวม ปวดท้อง ปวดหลัง แพทย์สามารถให้การรักษา
แบบประคบั ประคอง บรรเทาด้วยการใหย้ าเพ่อื ให้ผูป้ ่วยทกุ ขท์ รมานน้อยลง และมกี ารรกั ษาด้านจิตใจ จนกว่าจะถงึ
วาระสุดท้ายของชีวติ
96
หน่วยการเรียนรู้ เรอ่ื งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ น�ำ้ ดรี ะดบั ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรงุ ครง้ั ท่ี 3 พทุ ธศักราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรู้สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศกั ราช 2551
ใบงาน
เรื่อง การวินจิ ฉยั และการรกั ษาโรคมะเรง็ ท่อนํ้าดี
ชอื่ -สกลุ ......................................................................โรงเรยี น.............................................เลขท.่ี .............ชน้ั ..................
คำ� ชแ้ี จง
1. ใหน้ ักเรยี นบอกวธิ ีการตรวจวินิจฉยั โรคมะเร็งทอ่ น้ําดมี าอย่างนอ้ ย 4 วิธ ี (8 คะแนน)
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
2. จงอธิบายวิธกี ารรกั ษาผู้ป่วยโรคมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดีมาโดยสงั เขป (2 คะแนน)
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
97
หนว่ ยการเรยี นรู้ เร่อื งโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งทอ่ นำ้� ดรี ะดับช้ันประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรุงครัง้ ที่ 2 พทุ ธศักราช 2560)
กลุม่ สาระการเรยี นรสู้ ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศักราช 2551
แผนการจดั การเรยี นรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 5
หนว่ ยที่ 2 หา่ งมะเร็งทอ่ นา้ํ ดี ชีวีมสี ุข จ�ำนวน 10 ชวั่ โมง
แผนการจัดการเรยี นรทู้ ี่ 4 การปฏบิ ัตติ นและวิธีปอ้ งกนั การเกดิ โรคมะเร็งทอ่ นํา้ ดี ใชเ้ วลา 1 ชวั่ โมง
1. มาตรฐานการเรียนรู้
พ 4.1 เห็นคณุ คา่ และมีทักษะในการสร้างเสริมสขุ ภาพ การด�ำรงสุขภาพ การป้องกนั โรคและการสรา้ งเสรมิ
สมรรถภาพเพ่ือสุขภาพ
2. ตัวช้ีวดั ชน้ั ปี
พ 4.1 ป.5/1 แสดงพฤติกรรมทเี่ หน็ ความสำ� คญั ของการปฏิบตั ติ นตามสขุ บัญญตั แิ ห่งชาติ
พ 4.1 ป.5/2 ค้นหาข้อมลู ขา่ วสารเพื่อใช้สร้างเสรมิ สุขภาพ
พ 4.1 ป.5/3 วเิ คราะห์ส่ือโฆษณาในการตดั สินใจเลือกซือ้ อาหาร และผลิตภณั ฑ์สุขภาพอยา่ งมเี หตผุ ล
พ 4.1 ป.5/4 ปฏบิ ตั ติ นในการปอ้ งกนั โรคทพี่ บบ่อยในชีวติ ประจำ� วนั
พ 4.1 ป.5/5 ทดสอบและปรับปรงุ สมรรถภาพทางกายตามผลการทดสอบสมรรถภาพทางกาย
3. สาระสำ� คญั
พฤติกรรมการบริโภคท่ีถูกสุขลักษณะจะช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็งท่อน้ําดี ควรปฏิบัติตนเพ่ือหลีกเล่ียง
การเป็นโรค ได้แก่ การรับประทานอาหารท่ีสะอาดและปรุงสุกทุกครั้ง ไม่รับประทานอาหารสุกๆ ดิบๆ เช่น ปลาดิบ
กอ้ ยปลา หลีกเล่ยี งอาหารท่ีผา่ นกรรมวิธีการหมัก เพราะมีสารไนโตรซามนี ซงึ่ เปน็ สารก่อมะเร็ง ทำ� ใหเ้ ปน็ โรคมะเร็งตบั ได้
ระวังการรับประทานอาหารที่ตากแห้ง รวมท้งั อาหารทเี่ ตรียมแล้ว หลกี เลีย่ งการรบั ประทานอาหารซา้ํ ๆ หรอื อาหารท่ี
ใสย่ ากนั บูด และอาหารพวกเน้อื สัตวท์ ี่ผสมดินประสวิ และไมด่ ่มื เครื่องดมื่ ที่มแี อลกอฮอล์
4. สาระการเรยี นรู้
การปฏิบัติตนและวิธีปอ้ งกันการเกดิ โรคมะเร็งท่อน้าํ ดี
5. จุดประสงค์
5.1 นกั เรยี นบอกพฤติกรรมเสี่ยงตอ่ การเป็นโรคมะเรง็ ท่อน้าํ ดไี ด้
5.2 นกั เรยี นสามารถบอกวิธีปอ้ งกันการเกดิ โรคมะเรง็ ทอ่ น้าํ ดีได้
5.3 นักเรยี นสามารถปฏิบตั ิตนเพ่ือหลกี เล่ียงการเกดิ โรคมะเร็งท่อนา้ํ ดแี ละแนะนำ� ผู้อ่ืนได้
6. กจิ กรรมการเรียนการสอน
6.1 ครูและนักเรียนสนทนาทบทวนเรอ่ื งการวนิ จิ ฉยั และการรักษาโรคมะเร็งท่อน้ําดีทเี่ รียนในช่ัวโมงที่แล้ว
6.2 แบ่งนักเรียนเปน็ กลมุ่ ๆ ละ 4-5 คน ให้รว่ มกนั อภิปรายถงึ พฤติกรรมเส่ยี งตอ่ การเกดิ โรคมะเร็งท่อนา้ํ ดี
6.3 สง่ ตัวแทนน�ำเสนอผลการอภปิ รายหน้าช้ันเรียน
6.4 ครแู ละนกั เรยี นร่วมกันอภปิ รายสรปุ ถึงพฤตกิ รรมเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเรง็ ทอ่ น้ําดี
6.5 ให้นักเรยี นท�ำใบงาน เร่อื ง การปฏบิ ตั ติ นเพือ่ หลีกเลย่ี งการเปน็ โรคมะเรง็ ท่อนํ้าดี
6.6 ใหน้ กั เรียนทำ� แบบทดสอบหลงั เรยี น จ�ำนวน 10 ขอ้
6.7 ครูและนกั เรยี นรว่ มกนั เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน
98
หนว่ ยการเรียนรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งทอ่ น้ำ� ดรี ะดบั ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครั้งท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุม่ สาระการเรยี นรู้สุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551
7. เครื่องมือ / สื่อ / แหลง่ เรยี นรู้
7.1 ใบความรู้ เรอื่ ง การปฏิบัติตนเพ่ือหลกี เลย่ี งการเป็นโรคมะเร็งทอ่ น้าํ ดี
7.2 ใบงาน เรือ่ ง การปฏบิ ตั ิตนเพ่อื หลกี เลีย่ งการเปน็ โรคมะเร็งทอ่ น้าํ ด ี
7.3 แบบประเมินการนำ� เสนอผลงาน
7.4 แบบประเมินพฤติกรรมการทำ� งานกลุ่ม
7.5 แบบทดสอบหลังเรยี น
8. การวดั / การประเมินผล
8.1 วิธีการวดั และประเมนิ ผล
8.1.1 การตรวจใบงาน
8.1.2 การประเมินการน�ำเสนอผลงาน
8.1.3 การประเมินพฤติกรรมการท�ำงานกลมุ่
8.1.4 การตรวจแบบทดสอบหลังเรยี น
8.2 เกณฑก์ ารประเมนิ
8.2.1 นักเรยี นไดค้ ะแนนจากการทำ� ใบงานรอ้ ยละ 60 ขึ้นไป ผา่ นการประเมนิ
8.2.2 นกั เรยี นได้คะแนนการประเมนิ การน�ำเสนอผลงานในระดับดีข้นึ ไป
เกณฑใ์ หค้ ะแนน
คะแนน 16 – 20 ระดับคุณภาพ ดมี าก
คะแนน 11 – 15 ระดบั คณุ ภาพ ดี
คะแนน 6 – 10 ระดบั คุณภาพ พอใช้
คะแนน 0 – 5 ระดบั คุณภาพ ปรบั ปรุง
8.2.3 นกั เรียนได้คะแนนการประเมนิ พฤติกรรมการท�ำงานกลุม่ ในระดับปานกลางขึน้ ไป
เกณฑก์ ารให้คะแนน
คะแนน 13 - 15 ระดับคณุ ภาพ ดี
คะแนน 8 - 12 ระดับคณุ ภาพ ปานกลาง
คะแนน 5 – 7 ระดับคณุ ภาพ ปรบั ปรุง
8.2.4 นักเรียนได้คะแนนการทดสอบหลังเรียน รอ้ ยละ 60 ข้นึ ไป
9. การบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ นื่ ๆ
สามารถบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ น่ื ๆ ไดต้ ามความเหมาะสม เชน่ ภาษาไทย คณติ ศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
สงั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม ศลิ ปะ การงานอาชพี และเทคโนโลยี และภาษาต่างประเทศ เปน็ ต้น
99
หนว่ ยการเรียนรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเร็งทอ่ น้ำ� ดรี ะดบั ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครั้งที่ 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุม่ สาระการเรยี นรสู้ ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
10. กิจกรรมเสนอแนะ
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
11. บนั ทกึ ผลหลงั สอน
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงช่ือ) .................................................ครผู ูส้ อน
(................................................)
.........../........................../...........
12. ความคิดเห็นของผู้บริหารสถานศึกษา
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชื่อ) ...............................................ผู้บริหารสถานศกึ ษา
(...............................................)
.........../....................../............
100
หนว่ ยการเรยี นรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งท่อนำ้� ดีระดับชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครัง้ ที่ 3 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรู้สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขนั้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
ใบความรู้
เรื่อง การปฏบิ ตั ติ นเพ่ือหลีกเลี่ยงการเปน็ โรคมะเร็งทอ่ น้าํ ดี
วิธกี ารปฏบิ ัติตนเพอ่ื หลกี เลี่ยงการเป็นโรคมะเร็งทอ่ นา้ํ ดี ไดแ้ ก่
1. รบั ประทานอาหารทส่ี ะอาด และปรงุ สกุ จากเตาใหมๆ่ และตระหนกั เสมอวา่ รบั ประทานปลาครง้ั ใด ตอ้ ง
ปรุงใหส้ ุกทกุ คร้งั ไมร่ ับประทานอาหารสกุ ๆ ดบิ ๆ เชน่ ปลาดิบ ก้อยปลา
2. หลกี เลยี่ งอาหารที่ผา่ นกรรมวธิ กี ารหมัก เช่น ปลาร้า ปลาเจ่า แหนม ปลาสม้ หมูสม้ ฯลฯ เพราะมีสาร
ไนโตรซามนี ซ่งึ เปน็ สารก่อมะเร็ง ท�ำให้เป็นโรคมะเรง็ ตบั ได้
3. ระวังการรบั ประทานอาหารท่ตี ากแหง้ เชน่ พริกป่น ถว่ั ลสิ งปน่ รวมทัง้ อาหารทเ่ี ตรียมแลว้ เกบ็ ค้างคืน
เพราะอาจมเี ชือ้ ราปะปนอยู่
4. หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารซาํ้ ๆ หรอื อาหารทใี่ ส่ยากันบดู และอาหารพวกเนื้อสตั วท์ ผ่ี สมดินประสิว
เชน่ กนุ เชยี ง ไส้กรอก เน้อื เคม็ ปลาเคม็ กเ็ ป็นปจั จัยเสริมกอ่ โรคด้วย
5. ไม่ดื่มเครือ่ งดืม่ ทม่ี ีแอลกอฮอล์ เชน่ สรุ า เบยี ร์ ไวน์
อาหารทม่ี คี วามเสี่ยงตอ่ การตดิ เช้อื พยาธิใบไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ น้าํ ดี
เช่น ปลาร้าดิบ ปลาส้ม ปลาจ่อม ก้อยปลาและกนิ สกุ ๆ ดบิ ๆ
101
หนว่ ยการเรียนรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ น�้ำดีระดับชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ คร้ังที่ 3 พุทธศกั ราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นรสู้ ุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551
ใบงาน
เร่อื ง การปฏิบตั ิตนและวิธีปอ้ งกันการเกดิ โรคมะเร็งทอ่ น้าํ ดี
ชอ่ื -สกลุ ......................................................................โรงเรยี น.........................................เลขท.ี่ .................ชน้ั ..................
ค�ำชแี้ จง ให้นักเรยี นบอกวิธีการปฏิบัตติ นและวธิ ีป้องกันการเกิดโรคมะเรง็ ท่อนา้ํ ดี อยา่ งน้อย 5 ขอ้ (10 คะแนน)
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
102
หน่วยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งทอ่ น�้ำดีระดับชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรงุ ครัง้ ท่ี 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลุม่ สาระการเรยี นรสู้ ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน พุทธศักราช 2551
แบบทดสอบหลงั เรียน
เร่อื ง การบริโภคปลอดภัย ห่างไกลโรคพยาธิใบไมต้ บั กล่มุ สาระการเรยี นรสู้ ุขศกึ ษาพลศึกษา
ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี 5 ใชเ้ วลา 20 นาที
คำ� ช้ีแจง ใหน้ กั เรยี นเลือกค�ำตอบท่ถี กู ตอ้ งทส่ี ดุ เพยี งข้อเดียว
1. โรคพยาธิใบไม้ตบั คืออะไร
ก. โรคทีเ่ กดิ จากการตดิ เช้ือหนอนพยาธิ
ข. โรคทเี่ กดิ จากการตดิ เช้อื หนอนพยาธใิ บไมต้ บั
ค. โรคมะเรง็ ตบั
ง. โรคตดิ ตอ่ รา้ ยแรง
2. พยาธใิ บไม้ตบั ในคนทส่ี ำ� คญั มีอยูก่ ่ชี นดิ
ก. 3
ข. 4
ค. 5
ง. 6
3. โรคพยาธิใบไม้ตบั เกิดขึ้นได้อย่างไร
ก. เกดิ จากการรบั ประทานปลาดบิ ทุกชนดิ
ข. เกดิ จากการรับประทานปลานา้ํ จืดทกุ ชนิด
ค. เกิดจากการรบั ประทานปลานํา้ จดื มเี กลด็ ที่ทำ� แบบสุกๆ ดิบๆ
ง. เกดิ จากการรับประทานปลาน้ําจืดทม่ี ีเกลด็ ขาวที่ทำ� สกุ ๆ ดบิ ๆ
4. ข้อความต่อไปน้ีขอ้ ใดกลา่ วถกู ต้อง
ก. โรคพยาธใิ บไมต้ บั เกิดไดเ้ ฉพาะคนเทา่ นน้ั
ข. โรคพยาธใิ บไม้ตับเกิดได้เฉพาะสตั วเ์ ท่านัน้
ค. โรคพยาธใิ บไม้ตบั เกิดไดท้ ั้งคนและสตั ว์
ง. โรคพยาธิใบไม้ตับเกิดไดก้ บั ผูส้ ูงอายุ
5. ข้อใดต่อไปนี้กลา่ วถกู ต้อง
ก. โรคพยาธใิ บไม้ตบั เกิดจากการรบั ประทานอาหารประเภทปลานา้ํ เคม็
ข. โรคพยาธิใบไมต้ ับเกดิ จากการรับประทานอาหารประเภทปลาน้าํ จดื ชนดิ มีเกล็ด
ค. โรคพยาธใิ บไม้ตบั เกิดจากการรบั ประทานอาหารประเภทปลานํ้าจืดมเี กลด็ ขาว
ง. โรคพยาธิใบไม้ตบั เกิดจากการรบั ประทานอาหารประเภทปลาไม่มีเกล็ด
6. อาหารชนิดใดท่ีเสี่ยงต่อการเกดิ โรคพยาธิใบไม้ตับมากท่ีสุด
ก. ตม้ ยำ� ปลาช่อน
ข. กอ้ ยปลา
ค. ปลาทอดกระเทียม
ง. แกงอ่อมปลาดุก
103
หน่วยการเรยี นรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเรง็ ท่อนำ�้ ดีระดบั ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครั้งท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรูส้ ุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน พุทธศกั ราช 2551
7. อาการของโรคมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดี เป็นอย่างไร
ก. ตาเหลือง ตัวเหลอื ง
ข. ตาแดง ตวั เหลือง
ค. ตาเหลอื ง ท้องเสยี
ง. มีไขส้ งู ผอมซดี
8. โรคมะเร็งท่อน้ําดี เป็นอย่างไร
ก. เป็นโรคมะเรง็ ทีช่ ่องทอ้ งของคนทั่วไป
ข. เป็นโรคมะเรง็ ทเ่ี กดิ จากเยอ่ื บผุ นงั ช่องทอ่ น้าํ ดภี ายในและภายนอกตับทเี่ ปลยี่ นแปลงผดิ ปกติ
ค. เปน็ มะเรง็ ที่เกิดจากเย่ือบุผนงั ของกระเพาะอาหารท่เี ปลยี่ นแปลงผิดปกติ
ง. เป็นโรคมะเรง็ ทเ่ี กดิ จากเยอ่ื บผุ นังล�ำไส้เลก็
9. ภาคใดท่เี กดิ โรคมะเร็งทอ่ น้าํ ดีตับมากท่สี ดุ
ก. ภาคกลาง
ข. ภาคใต้
ค. ภาคเหนอื
ง. ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ
10. ตวั ออ่ นของพยาธใิ บไม้ตับ ในระยะติดตอ่ ที่มชี ีวติ อยูจ่ ะอาศยั อยู่ในทอ่ ทางเดินนํา้ ดีของคนไดน้ านเทา่ ใด
ก. 5 - 10 ปี
ข. 10 – 20 ปี
ค. 15 – 25 ปี
ง. 30 - 40 ปี
เฉลย
ข้อ 1 ข ขอ้ 2 ก ข้อ 3 ง ข้อ 4 ค ข้อ 5 ค ข้อ 6 ข ขอ้ 7 ก ข้อ 8 ข ขอ้ 9 ง ข้อ 10 ข
104
หนว่ ยการเรยี นรู้ /
แผนจัดการเรียนรู้
ช้นั ประถมศกึ ษาปที ี่ 6
เวลา 10 ชั่วโมง
หน่วยการเรยี นรู้ เรอื่ งโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนำ�้ ดีระดับชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครัง้ ท่ี 2 พุทธศักราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรู้สขุ ศึกษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
หน่วยการเรยี นรู้ / แผนจัดการเรียนรู้
เรื่อง พยาธิใบไมต้ ับ และมะเรง็ ท่อน้าํ ดี ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 6 เวลา 10 ชม.
หนว่ ย ชอ่ื หนว่ ย ตวั ชีว้ ัดชนั้ ปี สาระการเรียนร้แู กนกลาง แผนการจดั การ จ�ำนวน
ที่ เรยี นรู้ท่ี / เรอื่ ง ชัว่ โมง
1 โรคภยั ใกลต้ วั - พ 4.1 1. พยาธิใบไม้ตับ เป็นพยาธิ 1. การเกิดโรค 1
ป.6/1 มีความรู้ ทอี่ าศยั อยใู่ นทางเดนิ นา้ํ ดี ของตบั พยาธิใบไม้ตับ 1
ความเข้าใจเก่ยี วกับ เป็นโรคท่ีติดต่อทางอาหารจะพบ และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี 2
โรคพยาธิใบไม้ตับและ มากทางภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 2. วงจรโรคพยาธิ
มะเร็งท่อนํ้าดี และภาคเหนือ ใบไมต้ บั 1
ป.6/2 อธิบายถึงสภาพ 2. วงจรการเกดิ พยาธใิ บไม้ตบั มี 3. สง่ิ แวดลอ้ มทม่ี ี
แวดล้อมท่ีมีผลกระทบ สาเหตุจากการรับ ประทาน ผลต่อการเกิดโรค 2
ต่อการเกิดโรคพยาธิ อาหารประเภทน้ําจืดเกล็ดขาว พยาธิใบไม้ตับ
ใบไม้ตับและมะเร็งท่อ ปรุงดิบหรือสุกๆ ดิบๆท่ีมีตัว และมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดี
นาํ้ ดี อ่อนของพยาธิปนเปื้อน เช่น 4. ความเส่ียงต่อ
ป.6/3 อธิบายถงึ ปลารา้ กอ้ ยปลา ปลาหมกไฟ ฯลฯ การเกิดโรคพยาธิ
อนั ตรายทีเ่ กดิ จาก พยาธใิ บไมต้ บั อาศยั อยใู่ นทางเดนิ ใบไม้ตับและ
การเปน็ โรคพยาธใิ บไมต้ บั นาํ้ ดีของตับท้ังของคนและสัตว์ มะเร็งทอ่ น้าํ ดี
และมะเร็งท่อนา้ํ ดี 3. ส่ิงแวดล้อมมีผลต่อสุขภาพทั้ง 5. การป้องกัน
ป.6/4 มคี วามรเู้ กี่ยวกบั รา่ งกายและจติ ใจของ เราอยา่ งมาก โรคพยาธใิ บไมต้ บั
การป้องกันโรคพยาธิ ถ้าคนเราอาศัยอยู่ในสิ่งแวดล้อม และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี
ใบไมต้ บั และมะเรง็ ที่ดี ก็จะทําให้มีสุขภาพกายและ
ทอ่ น้าํ ดี สขุ ภาพจติ ทีด่ ีปราศจากโรคภยั
4. ความสะอาดของสิ่งแวดล้อม
รอบ ๆ ตัวเรา จะทําให้ เรามี
สขุ ภาพกายและสุขภาพจติ ทีด่ ี
ดงั นน้ั เราจงึ ควร ชว่ ยกนั ดแู ลรกั ษา
ความสะอาดของส่ิงแวดล้อม
5. การเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั และ
มะเร็งทอ่ นา้ํ ดีมสี าเหตุ มาจาก
การรับประทานอาหารประเภท
ปลาน้ําจืดเกล็ด ขาวปรุงดิบหรือ
สุกๆดิบๆ ท่ีมีตัวอ่อนของพยาธิปน
เปือ้ น เชน่ ปลาร้า กอ้ ยปลา ปลา
หมกไฟ ฯลฯ
107
หน่วยการเรยี นรู้ เรอ่ื งโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเร็งทอ่ น�้ำดรี ะดบั ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรบั ปรงุ ครั้งท่ี 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551
หน่วย ชอ่ื หนว่ ย ตัวชีว้ ัดช้ันปี สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง แผนการจดั การ จำ� นวน
ท่ี เรยี นรู้ที่ / เร่อื ง ชั่วโมง
6. การมีสขุ ภาพทีด่ ี ข้นึ อยู่กบั
การมพี ฤตกิ รรมทางดา้ น สขุ ภาพ
และสง่ิ แวดล้อม การมพี ฤตกิ รรม
สุขภาพท่ีถกู สุขลักษณะทําให้
ร่างกายแขง็ แรง ช่วยปอ้ งกันโรค
ท่ีอยู่ รอบตัวเรา
2 บริโภค พ 4.1 1. การรับประทานอาหารท่ี 1. พฤตกิ รรม 1
ปลอดภยั ป.6/1 มพี ฤติกรรม สะอาดและ ปรงุ สุก การ ถา่ ย การบรโิ ภคท่ถี กู 1
สดใสร่าเรงิ การบรโิ ภคท่ถี กู อจุ จาระลงในสว้ มทถี่ กู สุขลักษณะ 1
สขุ ลกั ษณะ สขุ ลักษณะจะช่วยปอ้ งกนั 2. การปฏิบัตติ น
ป.6/2 มีความตระหนัก การเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ ับและ ตามสขุ บญั ญัติ
ถึงความส�ำคญั ใน มะเรง็ ท่อนํ้าดี แห่งชาติ
การปฏิบัตติ นตาม 2. การปฏิบตั ิตามสุขบญั ญตั ิแหง่ 3. การสร้าง
สุขบัญญตั ิแห่งชาติ ชาติ คือการเลอื กรบั ประทาน ภูมิคมุ้ กันสู่
ป.6/4 สร้างภูมิคุ้มกันสู่ อาหารทีด่ มี ีประโยชนต์ ามหลัก ครอบครวั ชุมชน
ครอบครัว ชุมชนและ สุขบญั ญัติ ซึง่ จะทําให้เรามี และสงั คม
สงั คม ร่างกายเจริญเตบิ โต แข็งแรงและ
ไม่มโี รค ภัยเบยี ดเบียน
3. ตระหนักถงึ อันตรายและ
ผลกระทบท่เี กิดจากโรค พยาธิ
ใบไม้ตบั และมะเร็งท่อนาํ้ ดี และ
การรักษาความสะอาดของ
สิ่งแวดลอ้ มรอบ ๆ ตัวเรา จะทํา
ให้เรามี สุขภาพกายและสขุ ภาพ
จติ ท่ีดี เปน็ การสรา้ งภูมคิ มุ้ กนั
ตอ่ ครอบครัว ชมุ ชนและสังคม
รวมตลอดปีต่อภาคเรียน 10
108
หน่วยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเรง็ ท่อน�ำ้ ดรี ะดับชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครง้ั ที่ 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนรสู้ ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551
หนว่ ยการเรยี นรู้
กลมุ่ สาระการเรียนรู้สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 6
หนว่ ยที่ 1 โรคภัยใกล้ตวั เวลา 7 ชัว่ โมง
1. มาตรฐานการเรยี นรู้
พ 4.1 เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริมสุขภาพ การด�ำรงสุขภาพ การป้องกันโรคและการสร้างเสริม
สมรรถภาพเพือ่ สขุ ภาพ
2. ตวั ชวี้ ดั ชนั้ ปี
พ 4.1 ป.6/1 มีความรคู้ วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั โรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ นํ้าดี
พ 4.1 ป.6/2 อธิบายถึงสภาพแวดล้อมทมี่ ผี ลกระทบต่อการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี
พ 4.1 ป.6/3 อธิบายถึงอนั ตรายทีเ่ กดิ จากการเปน็ โรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี
พ 4.1 ป.6/4 มีความร้เู กย่ี วกบั การปอ้ งกนั โรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเร็งทอ่ นา้ํ ดี
3. สาระสำ� คัญ
3.1 พยาธิใบไม้ตับ เป็นพยาธิที่อาศัยอยู่ในทางเดินนํ้าดีของคน เป็นโรคที่ติดต่อทางอาหาร จะพบมากทาง
ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื และภาคเหนือของประเทศไทย
3.2 สาเหตแุ ละวงจรการเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดี มสี าเหตจุ ากการรบั ประทานอาหารประเภท
ปลานํา้ จดื เกลด็ ขาว ปรงุ ดบิ หรือสกุ ๆ ดบิ ๆ ท่ีมีตวั ออ่ นของพยาธปิ นเป้ือน เชน่ ปลารา้ ก้อยปลา ปลาหมกไฟ ฯลฯ
พยาธใิ บไมต้ บั อาศัยอยู่ในทางเดนิ น้ําดีในตับของคน
3.3 สงิ่ แวดลอ้ มมผี ลกระทบตอ่ สขุ ภาพทงั้ ทางรา่ งกายและจติ จติ ใจของคนเราเปน็ อยา่ งมาก ถา้ คนเรารบั ประทาน
อาหารที่สะอาดและปรุงสกุ อาศยั อยู่ในส่งิ แวดล้อมทดี่ ี จะทำ� ใหม้ สี ขุ ภาพกายและสุขภาพจติ ทด่ี ี ปราศจากโรคภยั
3.4 ความสะอาดของส่ิงแวดล้อมรอบๆ ตัวเรา จะท�ำให้เรามีสุขภาพกายและจิตใจท่ีดีและปลอดภัย ดังน้ัน
เราจึงควรชว่ ยกันดูแลรักษาความสะอาดของสิง่ แวดล้อมอยู่เสมอ
3.5 การกินอาหารที่สะอาดและปรุงสุก ถ่ายอุจจาระลงในส้วมถูกสุขลักษณะ จะช่วยลดและป้องกันการเกิด
โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ น้ําดี
4. สาระการเรยี นรู้
4.1 การเกิดโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งท่อนา้ํ ดี
4.2 วงจรพยาธิใบไม้ตับ
4.3 สง่ิ แวดลอ้ มท่มี ีผลต่อการเกดิ โรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเร็งท่อน้าํ ดี
4.4 ความเสย่ี งตอ่ การเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเร็งทอ่ น้าํ ดี
4.5 การป้องกันโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งท่อนํา้ ดี
5. สมรรถนะสำ� คัญของผเู้ รียน
5.1 ความสามารถในการส่ือสาร
5.2 ความสามารถในการคดิ
5.3 ทักษะความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
109
หน่วยการเรียนรู้ เรือ่ งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ น�้ำดีระดับช้ันประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรุงครงั้ ที่ 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรู้สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551
5.4 ความสามารถในการแก้ปญั หา
5.5 ความสามารถในการใช้ทักษะชวี ิต
6. ทกั ษะกระบวนการ / กระบวนการคดิ
6.1 การวเิ คราะห์
6.2 การสงั เกต
6.3 กระบวนการทำ� งานกลมุ่
6.4 การสรุปความเห็น
6.5 การนำ� ความรไู้ ปใช้
7. คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์
7.1 มวี ินัย
7.2 ใฝเ่ รยี นรู้
7.3 มงุ่ มน่ั ในการท�ำงาน
7.4 มีจิตสาธารณะ
8. ชนิ้ งาน / ภาระงาน
8.1 แผนผังความคิด
8.2 วงจรพยาธใิ บไมต้ บั
8.3 วาดภาพเกี่ยวกับความเสีย่ งทท่ี �ำใหเ้ กิดโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเร็งท่อน้ําด ี
8.4 เขยี นค�ำขวัญ
8.5 แตง่ ค�ำประพนั ธ์ (กาพยย์ านี 11)
8.6 ใบความรู้ / ใบงาน
8.7 แบบทดสอบ
9. การวดั และการประเมินผล
ส่ิงทีว่ ดั วิธีการ เคร่ืองมอื เกณฑ์การประเมิน
ด้านความรู้ (K)
- นกั เรยี นมคี วามรเู้ กยี่ วกบั โรคพยาธใิ บไมต้ บั - ตรวจผลงาน - ใบงาน นักเรียนไดค้ ะแนนจากการทำ�
และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี ปอ้ งกนั ตนเอง ครอบครวั - ตรวจใบงาน - แบบทดสอบ ใบงานและแบบทดสอบ
ชุมชนและสังคม จากการเกิดโรคพยาธิ - ตรวจแบบ ร้อยละ 60 ขน้ึ ไปผ่านการประเมิน
ใบไม้ตับและมะเร็งทอ่ นํ้าดี ทดสอบ
ดา้ นทกั ษะ/กระบวนการ (P)
- นักเรยี นมที กั ษะในการคดิ วิเคราะห์ - การสงั เกต - แบบสงั เกต นักเรียนได้คะแนนจากการสังเกต
- นักเรียนมีทักษะในการคิดสังเคราะห์ พฤตกิ รรม พฤติกรรม พฤตกิ รรมดา้ นทกั ษะ/กระบวนการ
แบบเช่ือมโยง การทำ� งาน การท�ำงาน รอ้ ยละ 80-100 ระดับดเี ยยี่ ม
เปน็ กลมุ่ เปน็ กลุ่ม ร้อยละ 60-79 ระดบั ดีมาก
- แบบประเมิน รอ้ ยละ 50-59 ระดบั พอใช้
การคดิ วเิ คราะห์ รอ้ ยละ 0-49 ระดบั ปรับปรุง
110
หน่วยการเรยี นรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ นำ�้ ดีระดับช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรงุ ครงั้ ที่ 2 พทุ ธศักราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรสู้ ขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
9. การวดั และการประเมนิ ผล (ต่อ)
สง่ิ ทีว่ ดั วิธีการ เคร่ืองมือ เกณฑ์การประเมิน
นักเรียนได้คะแนนจากการประเมิน
ดา้ นเจตคติ (A) - การประเมิน - แบบประเมิน ด้านคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์
- มวี นิ ยั คะแนน 9 - 10 ระดับดีเย่ยี ม
- ใฝเ่ รยี นรู้ คณุ ลกั ษณะ คุณลกั ษณะ คะแนน 7 – 8 ระดบั ดีมาก
- มุ่งมน่ั ในการท�ำงาน อนั พงึ ประสงค์ อนั พงึ ประสงค์ คะแนน 5 – 6 ระดับผา่ น
- มีจติ สาธารณะ คะแนน 0 – 4 ระดบั ปรบั ปรงุ
10. กจิ กรรมการการเรียนการสอน
หน่วยที่ 1 โรคภยั ใกล้ตวั (7 ชว่ั โมง)
แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี 1 การเกดิ โรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งทอ่ นํา้ ดี (1 ชั่วโมง)
- นกั เรียนร้องเพลง “โรคภัยใกล้ตวั ”
- นกั เรียนทำ� แบบทดสอบกอ่ นเรยี น จำ� นวน 10 ข้อ
- สนทนาเก่ยี วกบั โรครา้ ยแรงทเี่ กิดในชมุ ชน
- ยกตัวอย่างโรคร้ายแรงทที่ ำ� ใหค้ นเสียชีวิตในชุมชน
- นกั เรียนศกึ ษาใบความรู้เรอ่ื งการเกิดโรคและอนั ตรายของโรคพยาธิใบไม้ตับแล้วท�ำใบงานเปน็ กลมุ่
- ตัวแทนกลุม่ นำ� เสนอหน้าชน้ั เรียน ครแู นะนำ� แก้ไขข้อบกพรอ่ ง
- น�ำผลงานท่ีดแี ละถกู ต้องติดไวท้ ปี่ า้ ยนเิ ทศ
แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ 2 วงจรพยาธใิ บไมต้ บั (1 ช่วั โมง)
- นกั เรียนรอ้ งเพลง “โรคภัยใกล้ตวั ” และทบทวนถงึ เรอ่ื งโรคภยั ทีเ่ กิดในชมุ ชนของนักเรยี น
- สนทนาเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดีจากข้อมูลสถิติท่ีพบว่าจ�ำนวนผู้ป่วยของคนใน
ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือค่อนขา้ งสงู และใหน้ กั เรียนดูสถิตกิ ารเปน็ โรคนีข้ องคนในชุมชน
- ถามนักเรยี นถึงสาเหตทุ ี่ทำ� ใหค้ นในชมุ ชนเป็นโรคนีก้ ันมากนักเรียนคดิ ว่าเป็นเพราะเหตุใด
- นักเรียนศึกษาใบความรู้ เอกสารที่เก่ียวข้องแล้วช่วยกันวาดภาพวงจรโรคพยาธิใบไม้ตับในกระดาษชาร์ท
เป็นกลมุ่
- กลมุ่ ส่งตัวแทนนำ� เสนอหนา้ ชนั้ เรียน ครูและนกั เรียนร่วมกนั อภิปรายแนะน�ำแกไ้ ขขอ้ บกพรอ่ ง
- น�ำผลงานปรบั แกแ้ ล้วตดิ ไวท้ ี่บอรด์ หลงั หอ้ งเรียน
- ใหน้ กั เรียนทำ� ใบงานรายบุคคล
แผนการจดั การเรยี นรู้ท่ี 3 ส่งิ แวดลอ้ มท่มี ีผลตอ่ การเกดิ โรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งทอ่ นา้ํ ดี (2 ชวั่ โมง)
ชั่วโมงที่ 1
- ทบทวนความรูเ้ ดมิ เก่ียวกบั โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนาํ้ ดี
- ครแู ละนกั เรยี นร้องเพลง “โรคพยาธใิ บไมต้ บั ”
- นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเก่ียวกับสิ่งแวดล้อมรอบตัวนักเรียนและชุมชนของนักเรียนตลอดจนวิถี
111
หน่วยการเรยี นรู้ เรอ่ื งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ น้�ำดีระดบั ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรุงคร้ังที่ 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรูส้ ขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2551
ปฏิบัติตนของคนในชุมชนของนักเรียนมีผลหรือเสี่ยงต่อการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดีหรือ
ไม่อยา่ งไร
- นกั เรยี นศกึ ษาบทความ เรอ่ื ง ทำ� ไมพยาธใิ บไมต้ บั รกุ รานชาวอสี านไปเกอื บครงึ่ ภาค แลว้ รว่ มกนั อภปิ ราย
บันทึกผลการอภปิ รายเป็นกลมุ่
- ตวั แทนกลมุ่ นำ� เสนอผลการอภิปรายหน้าช้นั เรียน
- ครแู ละนักเรยี นร่วมกนั สรุป
ชว่ั โมงท่ี 2
- ทบทวนเรื่องทน่ี กั เรียนไดร้ ว่ มกันในช่วั โมงทแี่ ลว้
- ถามนักเรียนว่าเราจะมีวิธีจัดการกับสิ่งแวดล้อมให้ปลอดจากโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดีอย่างไร
นกั เรียนมีส่วนชว่ ยได้หรือไม ่
- นักเรียนช่วยกันเขียนค�ำขวัญ จ�ำนวน 10 - 15 พยางค์ ในหัวข้อ“ชุมชนปลอดภัยห่างไกลโรคพยาธิ
ใบไม้ตบั และมะเร็งท่อนา้ํ ดี”เปน็ กลมุ่
- นกั เรยี นนำ� เสนอคำ� ขวญั เกย่ี วกบั โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี และรว่ มกนั คดั เลอื กคำ� ขวญั ทด่ี ี และ
ร่วมกันปรับปรงุ ค�ำขวัญทยี่ งั ไม่สมบรู ณ์ใหส้ มบรู ณ์
- นกั เรียนร่วมกันเขียนค�ำขวญั ในกระดาษชาร์ด ตกแตง่ ใหส้ วยงาม
- นักเรยี นนำ� ค�ำขวญั ไปตดิ ในชมุ ชนของนกั เรียน สถานีอนามัย และ/หรือ ป้ายนิเทศในบริเวณโรงเรยี น
แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 4 ความเส่ียงต่อการเกิดโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งทอ่ นาํ้ ดี (1 ชั่วโมง)
- ทบทวนความรู้เดิมเก่ียวกับอันตรายท่ีเกิดจากการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดีและให้นักเรียน
ร่วมกันอ่านค�ำขวัญซ่ึงเป็นผลงานจากช่ัวโมงที่แล้วในหัวข้อ “ชุมชนปลอดภัยห่างไกลโรคพยาธิใบไม้ตับและ
มะเรง็ ท่อนาํ้ ด”ี
- น�ำค�ำขวัญของแตล่ ะกลุ่มตดิ ไว้บนกระดานแล้วพิจารณาร่วมกนั ว่า ค�ำขวัญต่างๆ นน้ั บอกถงึ อะไรบ้าง อะไร
ท่ีเปน็ พฤติกรรมทีน่ กั เรยี นควรปฏิบัติ อะไรทคี่ วรหลีกเลย่ี ง
- นักเรียนแต่ละคนศึกษา เร่ืองบัญญัติ 4 ประการของการป้องกันตัวเองจากโรคพยาธิใบไม้ตับ แล้วแต่
ละคนเขียนคำ� ปฏญิ าณของตนเองว่านักเรียนจะปฏบิ ัติตนอย่างไร
- สุ่มตวั อยา่ งนักเรยี น 2 - 3 คนออกมาอา่ นคำ� ปฏิญาณตนของนักเรียนใหเ้ พอ่ื นฟัง
- ครูและนกั เรยี นร่วมกนั สรุปและร่วมกนั รอ้ งสรภัญญะป้องกนั โรค
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 การป้องกนั โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ท่อนํา้ ดี (2 ช่ัวโมง)
ชว่ั โมงที่ 1
- สนทนา เรือ่ งการรับประทานอาหารเชา้ ของนกั เรยี นว่านักเรียนทางอาหารประเภทสกุ หรือสุกๆ ดิบๆ หรอื ไม่
นกั เรียนทราบหรือไมว่ า่ มันมีอันตรายอะไรบ้างทเ่ี กิดจากการทานอาหารสกุ ๆ ดิบๆ
- ครแู ละนกั เรยี นถามค�ำถาม เกมอะไรเอย่
- นกั เรยี นดูวีดที ศั นเ์ รอื่ ง โรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อน้ําด ี
- สนทนาถงึ เรอื่ งอนั ตรายของโรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี และขอ้ เทจ็ จรงิ ทเ่ี กดิ ในชมุ ชนของนกั เรยี น
- นักเรียนร่วมกันอภิปรายถึงวิธีการป้องกันการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดี แล้วบันทึกผล
112
หน่วยการเรียนรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ นำ�้ ดีระดับชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรุงครัง้ ที่ 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551
การอภปิ รายเปน็ กล่มุ
- ตวั แทนน�ำเสนอผลการอภปิ รายหน้าชั้นเรียน ครใู ห้ค�ำแนะน�ำเพมิ่ เตมิ
ชว่ั โมงท่ี 2
- สนทนาทบทวนเกี่ยวกับผลการอภิปรายของนักเรียนจากชั่วโมงท่ีแล้วเร่ืองการป้องกันการเกิดโรคพยาธิ
ใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนา้ํ ดี
- นกั เรียนแตง่ กลอนแปดวิธกี ารป้องกันโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งท่อน้าํ ดเี ป็นกลุ่มๆ ละ 2 บท
- น�ำบทกลอนท่ีแต่ละกลุ่มแต่งขึ้นมาอ่านหน้าชั้นเรียนและให้นักเรียนร่วมกันคัดเลือกผลงานที่ชนะเลิศ
สำ� หรบั ผลงานทย่ี งั ไม่สมบรู ณ์ครใู หค้ ำ� แนะนำ� แล้วให้นกั เรยี นนำ� กลบั ไปแก้ไข
- น�ำบทกลอนทุกผลงานไปจัดปา้ ยนิเทศและประชาสัมพันธ์ทางเสยี งตามสายในโรงเรียนและชุมชน
10. สอ่ื และแหลง่ เรยี นรู้
10.1 ใบความรู้
10.2 วสั ดุ อุปกรณ์ประกอบการเรยี นรู้
10.3 ภาพพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ท่อนาํ้ ด ี
10.4 ภาพการเกิดโรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนาํ้ ดี
10.5 ใบงาน
10.6 อินเทอร์เน็ต
10.7 วีดีทัศน์ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเร็งทอ่ น้ําด ี
10.8 เพลงโรคภัยใกลต้ ัว
113
หน่วยการเรยี นรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งทอ่ นำ�้ ดรี ะดับชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ ครง้ั ท่ี 2 พทุ ธศักราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรสู้ ขุ ศึกษาและพลศึกษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551
แผนการจดั การเรียนรู้
กลมุ่ สาระการเรียนรูส้ ุขศึกษาและพลศึกษา ช้ันประถมศกึ ษาปีท ่ี 6
หนว่ ยท่ ี 1 โรคภยั ใกล้ตวั จ�ำนวน 7 ช่ัวโมง
แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ ี 1 การเกดิ โรคและอันตรายของโรคพยาธิใบไม้ตบั ใชเ้ วลา 1 ชั่วโมง
1. มาตรฐานการเรยี นรู้
พ 4.1 เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริมสุขภาพ การด�ำรงสุขภาพ การป้องกันโรคและการสร้างเสริม
สมรรถภาพเพือ่ สขุ ภาพ
2. ตัวชว้ี ัดชัน้ ปี
พ 4.1 ป.6/1 มีความร้คู วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั โรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเรง็ ท่อนํา้ ดี
พ 4.1 ป.6/2 อธิบายถงึ สภาพแวดลอ้ มทมี่ ผี ลกระทบตอ่ การเกิดโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ทอ่ นํา้ ดี
พ 4.1 ป.6/3 อธบิ ายถงึ อนั ตรายทเ่ี กิดจากการเป็นโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อน้ําดี
พ 4.1 ป.6/4 มีความรเู้ ก่ียวกบั การป้องกันโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งท่อนํ้าดี
3. สาระส�ำคญั
พยาธใิ บไม้ตับ เป็นพยาธิท่อี าศยั อยู่ในทางเดนิ นํา้ ดีของตบั เปน็ โรคทตี่ ิดตอ่ ทางอาหาร จะพบมากทางภาคตะวนั ออก
เฉียงเหนอื และภาคเหนอื ของประเทศไทย
4. สาระการเรียนรู้
การเกิดโรคและอนั ตรายของโรคพยาธิใบไมต้ บั
5. จดุ ประสงค์
5.1 นักเรยี นสามารถอธบิ ายเร่ืองการเกดิ โรคและอนั ตรายของโรคพยาธใิ บไม้ตบั ได้
5.2 นกั เรียนสามารถยกตวั อยา่ งโรคร้ายแรงท่เี กิดข้ึนในชุมชนได้
5.3 นกั เรียนตระหนักถึงอนั ตรายของโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเร็งท่อนํ้าดี
6. กจิ กรรมการเรยี นการสอน
6.1 ให้นกั เรยี นร้องเพลง “โรคภยั ใกลต้ วั ”
6.2 นกั เรยี นท�ำแบบทดสอบก่อนเรยี น จำ� นวน 10 ขอ้
6.3 ครูแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ให้นักเรียนทราบ เพ่ือกระตุ้นให้นักเรียนเกิดแรงจูงใจท่ีจะ พัฒนาการเรียน
ใหผ้ า่ นเกณฑท์ ี่ต้งั ไว้
6.4 ครแู ละนกั เรียนสนทนาเกย่ี วกับโรครา้ ยแรงที่เกิดในชมุ ชน
6.5 ให้นักเรียนยกตัวอย่างโรครา้ ยแรงที่ท�ำใหค้ นเสียชีวิตในชมุ ชน
6.6 แบง่ นกั เรยี นออกเปน็ กลมุ่ ๆ ละ 4 - 5 คน ศึกษาใบความรเู้ ร่อื งการเกิดโรคและอนั ตรายของโรคพยาธิ
ใบไม้ตบั เสรจ็ แลว้ ให้ท�ำใบงานเป็นกลมุ่
6.7 แตล่ ะกลมุ่ สง่ ตวั แทนน�ำเสนอหน้าช้ันเรียน ครแู นะนำ� แกไ้ ขข้อบกพร่อง
6.8 นำ� ผลงานทดี่ แี ละถกู ตอ้ งตดิ ไวท้ บ่ี อรด์ หลงั หอ้ งเรยี นเพอื่ ใหเ้ พอื่ นไดศ้ กึ ษาและเกบ็ ไวเ้ พอื่ นำ� ไปจดั นทิ รรศการ
ตอ่ ไป
114
หนว่ ยการเรียนรู้ เร่ืองโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ นำ้� ดีระดบั ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรุงครัง้ ที่ 2 พุทธศักราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นรสู้ ุขศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
6.9 นักเรียนร้องเพลงโรคภัยใกลต้ ัวพรอ้ มกนั อกี คร้ัง เพอื่ เปน็ การสรปุ บทเรยี นโดยให้ท�ำท่าทางประกอบ
7. เครอื่ งมือ / สือ่ / แหลง่ การเรียนรู้
7.1 เพลง “โรคภัยใกล้ตัว”
7.2 แบบทดสอบก่อนเรียน
7.3 ใบความร ู้ เรื่อง การเกดิ โรคและอนั ตรายของโรคพยาธใิ บไม้ตบั
7.4 ใบงาน เร่อื ง การเกิดโรคและอนั ตรายของโรคพยาธิใบไม้ตบั
7.5 เวบ็ ไซด์ www.livercare.kku.ac.th
8. การวดั ผล / การประเมินผล
8.1 วิธกี ารวัดและประเมนิ ผล
8.1.1 การตรวจแบบทดสอบกอ่ นเรยี น
8.1.2 การตรวจใบงาน
8.1.3 การประเมินการนำ� เสนอผลงาน
8.1.4 การประเมินพฤติกรรมการทำ� งานกลุ่ม
8.2 เกณฑก์ ารประเมิน
8.2.1 นักเรยี นไดค้ ะแนนจากการทำ� ใบงานร้อยละ 60 ข้นึ ไป ผ่านการประเมิน
8.2.2 นกั เรยี นไดค้ ะแนนการประเมนิ การน�ำเสนอผลงานในระดับดขี นึ้ ไป
เกณฑ์ให้คะแนน
คะแนน 16 – 20 ระดบั คุณภาพ ดมี าก
คะแนน 11 – 15 ระดับคุณภาพ ดี
คะแนน 6 – 10 ระดบั คณุ ภาพ พอใช้
คะแนน 0 – 5 ระดับคณุ ภาพ ปรบั ปรุง
8.2.3 นักเรียนได้คะแนนการประเมินพฤตกิ รรมการทำ� งานกลมุ่ ในระดับดขี นึ้ ไป
เกณฑก์ ารให้คะแนน
คะแนน 13-15 ระดับคณุ ภาพ ดี
คะแนน 8-12 ระดบั คุณภาพ ปานกลาง
คะแนน 5-7 ระดบั คณุ ภาพ ปรับปรุง
9. การบูรณาการกับกล่มุ สาระการเรียนรู้อน่ื ๆ
สามารถบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ น่ื ๆ ไดต้ ามความเหมาะสม เชน่ ภาษาไทย คณติ ศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
สงั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ศิลปะ การงานอาชีพและเทคโนโลยี และภาษาต่างประเทศ เป็นตน้
10. กจิ กรรมเสนอแนะ
นักเรียนไปศึกษาเร่ืองโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดี จากแหล่งเรียนรู้ เช่น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ
ตำ� บล อนิ เทอร์เนต็ ห้องสมดุ โรงเรยี น เปน็ ต้น
115
หนว่ ยการเรียนรู้ เรอื่ งโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ท่อน�ำ้ ดรี ะดับชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครงั้ ท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
11. บันทึกผลหลงั สอน
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชอ่ื ) .................................................ครผู ู้สอน
(................................................)
.........../......................./...........
12. ความคดิ เหน็ ของผบู้ รหิ ารสถานศึกษา
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงช่ือ) ...............................................ผู้บรหิ ารสถานศกึ ษา
(...............................................)
.........../....................../............
116
หน่วยการเรียนรู้ เรอ่ื งโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเรง็ ท่อน้�ำดรี ะดบั ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ ครง้ั ท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นร้สู ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
แบบทดสอบกอ่ นเรียน
หนว่ ยที่ 1 โรคภัยใกล้ตัว กลมุ่ สาระการเรยี นรสู้ ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา
ช้นั ประถมศกึ ษาปที ี่ 6 เวลา 20 นาที
ค�ำช้แี จง ใหน้ กั เรียนเลอื ก × ค�ำตอบทถ่ี กู ตอ้ งทสี่ ดุ เพียงข้อเดยี ว
1. พยาธิใบไม้ตบั เขา้ สูร่ างกายคนไดอ้ ยา่ งไร
ก. รับประทานปลาน้ําจดื มีเกลด็ ขาวท่ีปรุงไมส่ ุก
ข. พฤติกรรมไมใ่ สร่ องเทา้
ค. รับประทานเน้ือหมูดบิ
ง. รบั ประทานปลานํ้าจดื ไม่มีเกล็ดทป่ี รุงไม่สกุ
2. วงจรชีวติ ของพยาธิใบไมต้ ับ เรียงลำ� ดับตามข้อใดถูกตอ้ งทีส่ ดุ
ก. หอย ปลา คน
ข. ปลา หอย คน
ค. หอย คน ปลา
ง. คน ปลา หอย
3. ข้อใดไม่ใชป่ ลานาํ้ จดื มีเกล็ดขาว
ก. ปลาแก้มชํ้า
ข. ปลาขาว
ค. ปลาสวาย
ง. ปลาแม่สะแดง้
4. ข้อใดกลา่ วผิด
ก. พยาธิใบไมต้ ับมีอายอุ ยไู่ ด้นานนับสบิ ปี
ข. ปลารา้ ทีห่ มักไม่เกนิ 6 เดอื นจะปลอดภัยจากพยาธใิ บไมต้ ับ
ค. พยาธิใบไมต้ ับจะออกไขไ่ ด้ประมาณ 500 – 1,000 ใบต่อวนั
ง. พยาธใิ บไม้ตบั จะอย่ใู นส่งิ แวดลอ้ ม ทมี นี ํา้ น่ิงและไม่ลกึ เกินไป
5. วิธกี ารตรวจวนิ ิจฉยั ตรวจหาพยาธใิ บไม้ตบั เบ้ืองต้นท�ำไดโ้ ดยวธิ ีอะไร
ก. ตรวจปัสสาวะ
ข. ตรวจอจุ จาระ
ค. ตรวจเสมหะ
ง. ตรวจตบั
6. ขอ้ ใดไม่ใช่อาการส�ำคญั ของโรคพยาธิใบไม้ตับ
ก. ทอ้ งอดื
ข. เจ็บชายโครงด้านขวา
ค. มีไข้ตา่ํ ๆ รูส้ กึ ออกร้อน
ง. เวียนศรี ษะ
117
หน่วยการเรียนรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนำ้� ดรี ะดับชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครัง้ ท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรสู้ ุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551
7. ข้อใดไมใ่ ชส่ ตั ว์ทีเ่ ป็นรงั โรคของพยาธใิ บไมต้ ับ
ก. แมว
ข. สนุ ขั
ค. หมู
ง. งู
8. พ้นื ทีใดท่มี ีปญั หาโรคพยาธใิ บไมต้ ับมากทีส่ ุด
ก. ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ และภาคกลาง
ข. ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ และภาคเหนือ
ค. ภาคเหนือ และภาคกลาง
ง. ภาคเหนอื และ ภาคใต้
9. คนที่เปน็ โรคพยาธใิ บไม้ตบั สามารถแพร่กระจายไขพ่ ยาธิใบไมต้ บั ออกมาจากร่างกายได้นานถึงก่ีปี
ก. 5 ปี
ข. 10 ปี
ค. 20 ปี
ง. 30 ปี
10. ชว่ งระยะเวลาการตดิ ตอ่ จากคนเปน็ โรคพยาธใิ บไมต้ บั ผา่ นหอยและเขา้ ปลาและแพรโ่ รคโดยตดิ ตอ่ เขา้ สคู่ นอกี ครง้ั
ใช้เวลาประมาณเท่าใด
ก. 7 วนั
ข. 15 วัน
ค. 1 เดอื น
ง. 3 เดอื น
เฉลย
ขอ้ 1 ก ข้อ 2 ก ขอ้ 3 ค ข้อ 4 ข ข้อ 5 ข ข้อ 6 ง ข้อ 7 ง ขอ้ 8 ข ข้อ 9 ง ขอ้ 10 ง
118
หนว่ ยการเรียนรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเรง็ ท่อนำ้� ดีระดบั ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบบั ปรบั ปรุงครง้ั ที่ 3 พทุ ธศกั ราช 2560)
กล่มุ สาระการเรยี นรสู้ ขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พืน้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551
ใบความรู้
เรื่อง การเกดิ โรคและอนั ตรายของโรคพยาธใิ บไม้ตบั
พยาธใิ บไมต้ ับคืออะไร คนเปน็ โรคพยาธใิ บไมต้ บั ได้อยา่ งไร
พยาธใิ บไมต้ บั คอื หนอนพยาธทิ ม่ี รี ปู รา่ งคลา้ ยใบไม้ พยาธติ วั เตม็ วยั อาศยั อยใู่ นรา่ งกายคนเรา ตรวจพบอยใู่ น
ทางเดนิ ท่อน้าํ ดี และท่อน้ําดีส่วนปลายท่อี ยู่ในตับ พยาธิตัวนี้เข้ามาอย่ใู นร่างกายของคน เพราะคนกินอาหารประเภท
ปลาน้าํ จืดเกล็ดขาวท่มี ตี วั อ่อนพยาธิทีม่ ีชวี ิตอยเู่ ข้าไปโดยบังเอิญ
การเกดิ โรคและวธิ กี ารแพร่โรค
คนติดโรคพยาธิใบไม้ตับจากการกินอาหารที่ปรุงจากปลานํ้าจืดเกล็ดขาวท่ีมีตัวอ่อนพยาธิใบไม้ตับอยู่ใน
เนื้อปลา เมื่อคนกินอาหารท่ีปรุงดิบหรือดิบๆ สุกๆ เข้าไปเท่ากับคนน้ันได้กินเอาตัวอ่อนพยาธิใบไม้ตับเข้าไปด้วย
เมอื่ ถงึ ลำ� ไสเ้ ลก็ ตวั ออ่ นพยาธจิ ะเดนิ ทางตอ่ ไปจนถงึ ทอ่ นาํ้ ดสี ว่ นปลายทอี่ ยใู่ นตบั แลว้ เจรญิ เปน็ พยาธใิ บไมต้ บั ตวั เตม็ วยั
จากนั้นพยาธิจะวางไข่ ไข่พยาธิใบไม้ตับจะผ่านออกมากับนํ้าดีแล้วถูกขับถ่ายออกมาปนกับอุจจาระของคนที่เป็นโรค
ไข่พยาธใิ นอุจจาระทีม่ ีตัวอ่อนอยู่ภายในจะถกู กนิ โดยหอยนํา้ จืด เรยี ก หอยบไิ ทเนยี หรอื หอยไซ เมอ่ื หอยกนิ พยาธแิ ล้ว
ตวั อ่อนพยาธิจะเจริญเตบิ โตแลว้ ไชออกมาจากตัวหอยว่ายในนํ้าบรเิ วณตนื้ ๆ (เมอ่ื พบปลาน้าํ จืดเกลด็ ขาวตระกลู ปลา
ตะเพียนท่ีมีอยู่ในประเทศไทยประมาณ 110 ชนิด) จะไชเข้าทางใต้ครีบ แล้วเข้าอยู่ในเน้ือปลาและที่เกล็ดปลา รวม
ระยะเวลาช่วงจากคนเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับผ่านหอยและเข้าปลา แล้วแพร่โรค โดยติดต่อเข้าสู่คนอีกครั้ง ใช้เวลา
ประมาณ 3 เดือน คนท่เี ปน็ โรคพยาธใิ บไม้ตบั สามารถแพรก่ ระจายไขพ่ ยาธิใบไม้ตบั ออกมาจากรา่ งกายได้นานถงึ 30
ปี อยา่ งไรกต็ ามโรคพยาธิใบไมต้ บั น้ไี ม่ตดิ ตอ่ โดยตรงจากคนสูค่ น ดังภาพ
119
หนว่ ยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งท่อน�ำ้ ดรี ะดับช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครัง้ ท่ี 2 พุทธศักราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรสู้ ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551
อนั ตรายของโรคพยาธิใบไมต้ บั
เมอื่ พยาธใิ บไมต้ บั อยใู่ นรา่ งกายคนแลว้ อนั ตรายจะเกดิ ขนึ้ มากหรอื นอ้ ย ขน้ึ อยกู่ บั จำ� นวนตวั พยาธทิ ส่ี ะสม พยาธิ
ดูดเกาะผนังของท่อน้ําดีท�ำให้เกิดการระคายเคือง สารที่พยาธิใบไม้ตับขับถ่ายท�ำให้ท่อนํ้าดีอักเสบ และเย่ือบุผนัง
ท่อน้ําดีหนาข้ึน ถ้าพยาธิหรือสารท่ีพยาธิปล่อยออกมาจากท่อนํ้าดีเข้าสู่กระแสเลือด จะท�ำให้โลหิตเป็นพิษ ซ่ึงผู้ป่วย
จะมอี าการดซี า่ น มไี ข้ ตบั โต ระยะนถ้ี า้ รกั ษายงั มโี อกาสหาย แตถ่ า้ ตบั ถกู ทำ� ลายถาวร ทางเดนิ นา้ํ ดอี ดุ ตนั อาการดซี า่ น
เพิม่ มากขน้ึ ตับโตมากขึ้น ถุงน้าํ ดโี ปง่ พอง มโี อกาสเกดิ เปน็ มะเร็งท่อนํา้ ดแี ละ เสยี ชีวิตได้
120
หนว่ ยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนำ้� ดรี ะดับชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ คร้ังท่ี 3 พุทธศักราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
ใบงาน
เรอื่ ง การเกิดโรคและอนั ตรายของโรคพยาธใิ บไมต้ ับ
กลุ่มท.่ี ....... ชอื่ กลุ่ม.................................................... โรงเรยี น ......................................................... ชั้น .....................
ชือ่ สมาชกิ กลุ่ม
1. ................................................................................... 6. ......................................................................................
2. ................................................................................... 7. ......................................................................................
3. ................................................................................... 8. ......................................................................................
4. ................................................................................... 9. ......................................................................................
5. ................................................................................... 10. ....................................................................................
ค�ำชี้แจง ใหน้ ักเรียนช่วยกนั ตอบค�ำถามขอ้ 1 – 2 (10 คะแนน)
1. ให้นกั เรียนอธิบายถึงการตดิ โรคและวิธกี ารแพรโ่ รคพยาธิใบไมต้ บั
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
2. ใหน้ ักเรยี นอธิบายถึงอันตรายของโรคพยาธใิ บไมต้ บั
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
121
หน่วยการเรียนรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเรง็ ท่อนำ้� ดรี ะดบั ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ ครงั้ ท่ี 2 พทุ ธศักราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรียนรูส้ ุขศึกษาและพลศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
แผนการจัดการเรียนรู้
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ชั้นประถมศกึ ษาปีท ่ี 6
หนว่ ยท่ี 1 โรคภัยใกล้ตัว จ�ำนวน 7 ช่ัวโมง
แผนการจดั การเรยี นรู้ที ่ 2 วงจรโรคพยาธใิ บไมต้ ับ ใชเ้ วลา 1 ชวั่ โมง
1. มาตรฐานการเรยี นรู้
พ 4.1 เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริมสุขภาพ การด�ำรงสุขภาพ การป้องกันโรคและการสร้างเสริม
สมรรถภาพเพื่อสขุ ภาพ
2. ตัวชว้ี ัดชัน้ ปี
พ 4.1 ป.6/1 มคี วามรคู้ วามเข้าใจเก่ยี วกบั โรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเรง็ ท่อน้าํ ดี
พ 4.1 ป.6/2 อธิบายถึงสภาพแวดล้อมท่มี ีผลกระทบตอ่ การเกดิ โรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งทอ่ นา้ํ ด ี
พ 4.1 ป.6/3 อธบิ ายถงึ อนั ตรายทีเ่ กดิ จากการเป็นโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนํ้าดี
พ 4.1 ป.6/4 มคี วามรู้เกย่ี วกับการป้องกนั โรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเรง็ ท่อนา้ํ ดี
3. สาระส�ำคญั
วงจรการเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั มสี าเหตจุ ากการรบั ประทานอาหารประเภทนา้ํ จดื เกลด็ ขาวปรงุ ดบิ หรอื สกุ ๆ ดบิ ๆ
ที่มีตวั ออ่ นของพยาธิปนเปื้อน เช่น ปลาร้า ก้อยปลา ปลาหมกไฟ ฯลฯ พยาธิใบไมต้ บั อาศยั อยู่ในทางเดินน้าํ ดีของตับ
ทั้งของคนและสตั ว์
4. สาระการเรียนรู้
วงจรโรคพยาธใิ บไม้ตับ
5. จดุ ประสงค์
5.1 นักเรียนสามารถอธบิ ายวงจรการเกดิ โรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเร็งทอ่ นาํ้ ดไี ด้
5.3 นักเรียนสามารถวาดภาพวงจรโรคพยาธใิ บไม้ตบั ได้
5.3 นักเรียนตระหนักถึงผลร้ายท่ีเกิดจากการรับประทานอาหารประเภทปลานํ้าจืดสุกๆ ดิบๆ ท่ีมีตัวอ่อน
ของพยาธิใบไม้ตบั ปนเป้อื น
6. กิจกรรมการเรยี นการสอน
6.1 ครแู ละนกั เรยี นร้องเพลง “โรคภัยใกล้ตัว” และทบทวนถงึ เรื่องโรคภัยทีเ่ กิดในชมุ ชนของนกั เรยี น
6.2 ครูแจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ให้นักเรียนทราบ เพ่ือกระตุ้นให้นักเรียนเกิดแรงจูงใจที่จะพัฒนาการเรียน
ให้ผ่านเกณฑ์ทต่ี งั้ ไว้
6.3 ครแู ละนกั เรยี นสนทนาเกยี่ วกบั โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดจี ากขอ้ มลู สถติ ทิ พี่ บวา่ คนในภาคอสี าน
เปน็ โรคนใี้ นจำ� นวนค่อนข้างสงู และให้นกั เรยี นดสู ถติ กิ ารเปน็ โรคนขี้ องคนในชุมชน
6.4 ครูถามนักเรียนถึงสาเหตุที่ท�ำให้คนในชุมชนเป็นโรคนี้กันมาก นักเรียนคิดว่าเป็นเพราะเหตุใด ครูเขียน
ค�ำตอบของนักเรียนบนกระดาน และถามนักเรียนเพ่ือเช่ือมโยงให้เห็นถึงวงจรของการเกิดพยาธิใบไม้ตับท่ีเกิดกับคน
ในชมุ ชนจากการรบั ประทานอาหารจำ� พวกปลามีเกลด็ ขาวแบบดิบๆ สกุ ๆ
6.5 แบ่งนกั เรียนออกเป็นกลุ่ม ๆ ละ 4 - 5 คน ศกึ ษาใบความรู้ เอกสารท่ีเกยี่ วข้อง แล้วช่วยกันวาดภาพ วงจร
122
หน่วยการเรยี นรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ น้�ำดรี ะดบั ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรุงครัง้ ท่ี 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรู้สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
โรคพยาธใิ บไม้ตับในกระดาษชาร์ท
6.6 แต่ละกลุ่มสง่ ตวั แทนน�ำเสนอหนา้ ชน้ั เรียน ครูและนกั เรียนร่วมกนั อภปิ รายแนะนำ� แก้ไขขอ้ บกพรอ่ ง
6.7 น�ำผลงานปรับแก้แล้วติดไว้ที่บอร์ดหลังห้องเรียนเพ่ือให้เพ่ือนได้ศึกษาและเก็บไว้เพื่อน�ำไปจัดนิทรรศการ
ต่อไป
6.8 ใหน้ กั เรียนท�ำใบงานรายบุคคล
7. เคร่อื งมอื / ส่อื / แหล่งการเรยี นรู้
7.1 เพลงโรคภัยใกล้ตัว
7.2 ใบความรู้ เร่ืองการเกิดโรคและวงจรของโรคพยาธใิ บไมต้ บั
7.3 ใบงานเร่อื งวงจรโรคพยาธิใบไม้ตบั
7.4 เอกสารแผ่นพับ หนังสอื เลม่ เลก็ แผนภาพ หนงั สอื การ์ตูนโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ นํา้ ดี
7.5 กระดาษชาร์ท และสีเทียนหรอื สีไม ้
8. การวดั ผล / การประเมนิ ผล
8.1 วิธีการวดั และประเมินผล
8.1.1 การตรวจใบงาน
8.1.2 การประเมนิ การนำ� เสนอผลงาน
8.1.3 การประเมินพฤตกิ รรมการทำ� งานกล่มุ
8.2 เกณฑ์การประเมนิ
8.2.1 นกั เรียนได้คะแนนจากการทำ� ใบงานรอ้ ยละ 60 ขน้ึ ไป ผา่ นการประเมิน
8.2.2 นกั เรยี นได้คะแนนการประเมนิ การน�ำเสนอผลงานในระดบั ดขี ึ้นไป
เกณฑ์ให้คะแนน
คะแนน 16 – 20 ระดบั คุณภาพ ดีมาก
คะแนน 11 – 15 ระดับคณุ ภาพ ดี
คะแนน 6 – 10 ระดับคณุ ภาพ พอใช้
คะแนน 0 – 5 ระดับคุณภาพ ปรับปรุง
8.2.3 นกั เรยี นได้คะแนนการประเมนิ พฤติกรรมการทำ� งานกลุ่มในระดับดีข้ึนไป
เกณฑ์การให้คะแนน
คะแนน 13 - 15 ระดับคุณภาพ ดี
คะแนน 8 - 12 ระดับคณุ ภาพ ปานกลาง
คะแนน 5 – 7 ระดบั คณุ ภาพ ปรบั ปรุง
9. การบูรณาการกบั กล่มุ สาระการเรยี นรูอ้ นื่ ๆ
สามารถบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ น่ื ๆ ไดต้ ามความเหมาะสม เชน่ ภาษาไทย คณติ ศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
สงั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ศลิ ปะ การงานอาชพี และเทคโนโลยี และภาษาตา่ งประเทศ เป็นต้น
10. กจิ กรรมเสนอแนะ
นักเรียนไปศึกษาเร่ืองโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดี จากแหล่งเรียนรู้ เช่น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ
ต�ำบล อนิ เทอรเ์ นต็ หอ้ งสมุดโรงเรียน สอื่ วดี ที ศั น์ ส่อื เอกสาร เปน็ ตน้
123
หนว่ ยการเรียนรู้ เรือ่ งโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ทอ่ น้�ำดรี ะดบั ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครัง้ ท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551
11. บันทึกผลหลงั สอน
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงช่ือ) .................................................ครูผ้สู อน
(................................................)
.........../......................../...........
12. ความคิดเหน็ ของผู้บรหิ ารสถานศกึ ษา
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชื่อ) ...............................................ผู้บริหารสถานศกึ ษา
(...............................................)
.........../....................../............
124
หนว่ ยการเรียนรู้ เรือ่ งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งท่อน้ำ� ดรี ะดบั ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบบั ปรบั ปรุงคร้งั ท่ี 3 พทุ ธศักราช 2560)
กล่มุ สาระการเรยี นรูส้ ุขศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
ใบความรู้
เรอ่ื ง การเกิดโรคและวงจรของโรคพยาธใิ บไม้ตับ
พยาธใิ บไม้ตบั คอื อะไร คนเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับไดอ้ ยา่ งไร
พยาธใิ บไมต้ บั คอื หนอนพยาธทิ ม่ี รี ปู รา่ งคลา้ ยใบไม้ พยาธติ วั เตม็ วยั อาศยั อยใู่ นรา่ งกายคนเรา ตรวจพบอยใู่ น
ทางเดินท่อนํา้ ดี และท่อนา้ํ ดสี ว่ นปลายที่อยู่ในตบั พยาธติ ัวนีเ้ ข้ามาอย่ใู นรา่ งกายของคน เพราะคนกนิ อาหารประเภท
ปลานํ้าจืดเกล็ดขาวท่มี ตี ัวออ่ นพยาธิทม่ี ีชีวิตอย่เู ขา้ ไปโดยบงั เอญิ
การเกิดโรคและวธิ กี ารแพร่โรค
คนตดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั จากการกนิ อาหารทป่ี รงุ จากปลานาํ้ จดื เกลด็ ขาวทมี่ ตี วั ออ่ นพยาธใิ บไมต้ บั อยใู่ นเนอ้ื ปลา
แบบปรุงดิบๆ หรือดิบๆ สุกๆ เมื่อคนกินอาหารที่ปรุงดิบหรือดิบๆ สุกๆ เข้าไปเท่ากับคนนั้นได้กินเอาตัวอ่อนพยาธิ
ใบไมต้ บั เขา้ ไปดว้ ย เมอ่ื ถงึ ลำ� ไสเ้ ลก็ ตวั ออ่ นพยาธจิ ะเดนิ ทางตอ่ ไปจนถงึ ทอ่ นา้ํ ดสี ว่ นปลายทอี่ ยใู่ นตบั แลว้ เจรญิ เปน็ พยาธิ
ใบไมต้ บั ตวั เตม็ วยั จากนน้ั พยาธจิ ะวางไข ่ ไขพ่ ยาธใิ บไมต้ บั จะผา่ นออกมากบั นาํ้ ดแี ลว้ ถกู ขบั ถา่ ยออกมาปนกบั อจุ จาระ
ของคนทเ่ี ป็นโรค ไขพ่ ยาธใิ นอุจจาระทม่ี ตี ัวอ่อนอยูภ่ ายในจะถกู กินโดยหอยนาํ้ จืด เรียก หอยบิไทเนยี หรือหอยไซ เมื่อ
หอยกนิ พยาธแิ ลว้ ตวั ออ่ นพยาธจิ ะเจรญิ เตบิ โตแลว้ ไชออกมาจากตวั หอยวา่ ยในนาํ้ บรเิ วณตน้ื ๆ (เมอื่ พบปลานาํ้ จดื เกลด็
ขาวตระกูลปลาตะเพยี นทม่ี อี ยู่ในประเทศไทยประมาณ 110 ชนิด) จะไชเข้าทางใต้ครบี แล้วเขา้ อยใู่ นเนือ้ ปลาและที่
เกลด็ ปลา รวมระยะเวลาชว่ งจากคนเปน็ โรคพยาธใิ บไมต้ บั ผา่ นหอยและเขา้ ปลา แลว้ แพรโ่ รค โดยตดิ ตอ่ เขา้ สคู่ นอกี ครง้ั
ใช้เวลาประมาณ 3 เดือน คนทเี่ ป็นโรคพยาธใิ บไมต้ ับ สามารถแพร่กระจายไข่พยาธิใบไม้ตับออกมาจากร่างกายไดน้ าน
ถึง 30 ปี อยา่ งไรกต็ ามโรคพยาธใิ บไมต้ บั นไ้ี ม่ตดิ ต่อโดยตรงจากคนสู่คน
125
หน่วยการเรียนรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเรง็ ทอ่ นำ�้ ดีระดบั ชั้นประถมศึกษาปที ี่ 4 - 6 (ฉบบั ปรบั ปรุงคร้งั ที่ 3 พุทธศกั ราช 2560)
กลุม่ สาระการเรียนรสู้ ขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
ใบงาน
เรอ่ื ง วงจรพยาธใิ บไมต้ ับ
ชอื่ -สกลุ ...........................................................โรงเรยี น .......................................เลขท.ี่ ...........................ชนั้ ....................
ค�ำชี้แจง ให้นกั เรยี นวาดภาพวงจรการเกดิ โรคพยาธิใบไมต้ บั และอธิบายประกอบให้เขา้ ใจ
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
126
หน่วยการเรยี นรู้ เรอื่ งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งท่อน�้ำดรี ะดบั ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรุงครงั้ ท่ี 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สุขศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551
แผนการจัดการเรยี นรู้
กลุ่มสาระการเรียนรสู้ ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 6
หน่วยที่ 1 โรคภยั ใกล้ตวั จ�ำนวน 7 ชว่ั โมง
แผนการจดั การเรียนรทู้ ่ี 3 สิ่งแวดล้อมที่มผี ลต่อการเกิดโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งท่อน้าํ ดี ใช้เวลา 2 ช่ัวโมง
1. มาตรฐานการเรียนรู้
พ 4.1 เห็นคุณคา่ และมที กั ษะในการสรา้ งเสรมิ สุขภาพ การดำ� รงสขุ ภาพ การป้องกันโรคและการสร้างเสรมิ
สมรรถภาพเพือ่ สขุ ภาพ
2. ตัวช้ีวดั ชั้นปี
พ 4.1 ป.6/1 มีความรู้ความเข้าใจเก่ยี วกับโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ทอ่ นํา้ ดี
พ 4.1 ป.6/2 อธิบายถงึ สภาพแวดลอ้ มท่ีมีผลกระทบตอ่ การเกดิ โรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดี
พ 4.1 ป.6/3 อธิบายถึงอนั ตรายที่เกดิ จากการเปน็ โรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งท่อนา้ํ ดี
พ 4.1 ป.6/4 มคี วามรูเ้ กี่ยวกับการป้องกันโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเรง็ ท่อนํา้ ดี
3. สาระสำ� คญั
สงิ่ แวดลอ้ ม มผี ลกระทบตอ่ สขุ ภาพทง้ั ทางรา่ งกาย และทางจติ จติ ใจของคนเราเปน็ อยา่ งมาก ถา้ คนเรารบั ประทาน
อาหารทส่ี ะอาดและปรงุ สกุ และอาศยั อยใู่ นสงิ่ แวดลอ้ มทดี่ ี กจ็ ะทำ� ใหม้ สี ขุ ภาพกายและสขุ ภาพจติ ทด่ี ี ปราศจากโรคภยั
4. สาระการเรยี นรู้
สิ่งแวดลอ้ มที่มผี ลตอ่ การเกดิ โรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งท่อนาํ้ ดี
5. จุดประสงค์
5.1 นกั เรยี นสามารถอธบิ ายไดว้ า่ สงิ่ แวดลอ้ มทม่ี ผี ลตอ่ การเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดเี ปน็ อยา่ งไร
5.2 นักเรยี นสามารถวิเคราะหส์ าเหตขุ องการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตบั ท่ีเกิดจากส่งิ แวดลอ้ มได้
5.3 นักเรียนสามารถเขียนค�ำขวัญเพื่อรณรงค์ให้ชุมชนปลอดภัยห่างไกลโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดี
และนำ� ไปเผยแพร่ในชุมชนได้
6. กิจกรรมการเรียนการสอน
ช่ัวโมงที่ 1
1. ครแู ละนักเรียนทบทวนความร้เู ดมิ เกีย่ วกับ โรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเรง็ ทอ่ นํา้ ดี
2. ครแู ละนักเรยี นร้องเพลง “โรคพยาธิใบไมต้ ับ”
3. แจ้งจุดประสงค์การเรียนรู้ให้นักเรียนทราบ เพ่ือกระตุ้นให้นักเรียนเกิดแรงจูงใจที่จะพัฒนาการเรียนให้ผ่าน
เกณฑ์ที่ตง้ั ไว้
4. ครูถามนักเรยี นวา่ สงิ่ แวดล้อมรอบตวั นกั เรียนและชุมชนของนกั เรียนตลอดจนวิถีปฏบิ ัตติ นของคนในชุมชน
ของนักเรียน มีผลหรือเส่ียงต่อการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดี หรือไม่อย่างไร ให้นักเรียนร่วมกันแสดง
ความคิดเห็น
5. แบ่งนักเรียนออกเป็นกลมุ่ ๆ ละ 4 - 5 คน ศกึ ษาบทความเรอ่ื ง “ท�ำไมพยาธิใบไม้ตบั รกุ รานชาวอีสานไป
เกอื บคร่ึงภาค” แลว้ รว่ มกันอภปิ ราย บันทึกผลการอภิปรายลงในใบงานท่ี 1
127
หนว่ ยการเรยี นรู้ เร่ืองโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งทอ่ น้ำ� ดีระดบั ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรงุ คร้ังที่ 2 พุทธศกั ราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนรู้สขุ ศึกษาและพลศึกษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551
6. นักเรียนแต่ละกลมุ่ ส่งตวั แทนน�ำเสนอผลการอภิปรายหนา้ ชนั้ เรียน
7. ครูและนักเรียนรว่ มสรปุ สาระเกยี่ วกับสิง่ แวดลอ้ มท่ีเสีย่ งต่อการเกดิ โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ นํ้าดี
ช่ัวโมงท่ี 2
1. ครแู ละนกั เรยี นทบทวนเรื่องท่นี กั เรียนไดร้ ่วมกนั ท�ำกจิ กรรมในช่ัวโมงทแ่ี ลว้
2. ถามนักเรียนว่าเราจะมีวิธีจัดการกับสิ่งแวดล้อมให้ปลอดจากโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดีอย่างไร
นักเรยี นมสี ่วนชว่ ยได้หรอื ไม่ (คำ� ตอบคือ มี นักเรยี นสามารถให้ความรูแ้ ก่คนในครอบครัว คอยสอดสอ่ ง แนะนำ� กระตนุ้
ให้คนในครอบครัวตระหนักถึงอนั ตรายที่เกิดขน้ึ การรว่ มกันรณรงคเ์ พอ่ื ใหป้ ลอดภยั จากโรคพยาธิใบไมต้ ับดว้ ยวิธีต่างๆ)
3. แบ่งนกั เรียนออกเปน็ กลุม่ ๆ ละ 4 - 5 คน ช่วยกันเขียนคำ� ขวญั จำ� นวน 10 - 15 พยางค์ ในหวั ขอ้ “ชมุ ชน
ปลอดภัยห่างไกลโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดี” ลงในใบงานที่ 2 เช่น “พยาธิใบไม้ตับก�ำจัดได้ ต้องร่วมใจ
เลิกกนิ ปลาดบิ ” “รบั ประทานอาหารสกุ เปน็ นจิ จะพชิ ติ โรคพยาธิใบไมต้ ับ”
4. นักเรียนนำ� เสนอค�ำขวัญเกีย่ วกับโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งทอ่ นํ้าด ี และรว่ มกันคัดเลือกคำ� ขวญั ทดี่ ี และ
ร่วมกนั ปรับปรงุ ค�ำขวญั ทยี่ ังไม่สมบรู ณ์ใหส้ มบูรณ์
5. นักเรียนรว่ มกนั เขยี นค�ำขวญั ในกระดาษชาร์ท ตกแตง่ ให้สวยงาม
6. นักเรียนน�ำค�ำขวญั ไปตดิ ในชมุ ชน โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพต�ำบล และ/หรือป้ายนเิ ทศในบรเิ วณโรงเรียน
7. เครื่องมอื / ส่อื / แหลง่ การเรียนรู้
7.1 เพลง “โรคพยาธิใบไมต้ ับ”
7.2 บทความเร่อื ง เร่ือง ท�ำไมพยาธใิ บไมต้ บั รุกรานชาวอสี านไปเกอื บครงึ่ ภาค
7.3 ใบงานท่ี 1 การอภปิ รายผล เรอ่ื งท�ำไมพยาธิใบไม้ตบั รกุ รานชาวอีสานไปเกอื บครึ่งภาค
7.4 ใบงานที่ 2 การเขยี นค�ำขวัญ“ชมุ ชนปลอดภยั หา่ งไกลโรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเรง็ ท่อนาํ้ ดี”
7.5 กระดาษชารท์ สเี ทียน หรือสีไม้
8. การวัดผล / การประเมนิ ผล
8.1 วธิ กี ารวัดและประเมินผล
8.1.1 การตรวจใบงาน
8.1.2 การประเมนิ การน�ำเสนอผลงาน
8.1.3 การประเมนิ พฤติกรรมการท�ำงานกลมุ่
8.2 เกณฑ์การประเมนิ
8.2.1 นกั เรยี นได้คะแนนจากการท�ำใบงานร้อยละ 60 ขึน้ ไป ผ่านการประเมนิ
8.2.2 นักเรียนได้คะแนนการประเมนิ การนำ� เสนอผลงานในระดับดขี ้ึนไป
เกณฑ์ใหค้ ะแนน
คะแนน 16 – 20 ระดับคณุ ภาพ ดมี าก
คะแนน 11 – 15 ระดบั คุณภาพ ดี
คะแนน 6 – 10 ระดับคณุ ภาพ พอใช้
คะแนน 0 – 5 ระดบั คุณภาพ ปรบั ปรงุ
128
หนว่ ยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำ� ดรี ะดับชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครง้ั ที่ 2 พุทธศักราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนร้สู ุขศึกษาและพลศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551
8.2.3 นักเรยี นไดค้ ะแนนการประเมนิ พฤติกรรมการทำ� งานกลุ่มในระดบั ดีขึ้นไป
เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน
คะแนน 13 - 15 ระดับคุณภาพ ดี
คะแนน 8 - 12 ระดับคณุ ภาพ ปานกลาง
คะแนน 5 - 7 ระดบั คุณภาพ ปรับปรุง
9. การบรู ณาการกบั กลุ่มสาระการเรียนรอู้ นื่ ๆ
สามารถบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ น่ื ๆ ไดต้ ามความเหมาะสม เชน่ ภาษาไทย คณติ ศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
สงั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม ศิลปะ การงานอาชพี และเทคโนโลยี และภาษาต่างประเทศ เปน็ ตน้
10. กจิ กรรมเสนอแนะ
นักเรียนไปศึกษาเรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดี จากแหล่งเรียนรู้ เช่น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ
ต�ำบล อินเทอร์เนต็ ห้องสมุดโรงเรยี น ส่อื วดี ที ศั น์ สื่อเอกสาร เปน็ ต้น
11. บันทึกผลหลังสอน
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงช่ือ) .................................................ครผู ู้สอน
(................................................)
.........../......................../...........
12. ความคิดเหน็ ของผูบ้ รหิ ารสถานศกึ ษา
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชื่อ) ...............................................ผูบ้ ริหารสถานศึกษา
(...............................................)
.........../....................../............
129
หนว่ ยการเรียนรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งทอ่ นำ้� ดีระดบั ช้นั ประถมศึกษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครงั้ ที่ 3 พทุ ธศักราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
บทความ
เรือ่ ง ทำ� ไมพยาธิใบไม้ตับรุกรานชาวอีสานไปเกือบครึง่ ภาค
จากเว็บไซต์ http://guru.sanook.com/pedia/topic
เมอ่ื 2 กุมภาพันธ์ 2557
พอเอย่ ถึงข้าวเหนยี ว ลาบ ส้มตำ� นาํ้ ตก เชอื่ ว่าเกือบทกุ คนจะนึก “แซ่บ” ขนึ้ มาในใจ พรอ้ มกับฝนั วา่ ถ้ามีของ
จรงิ ลอยมาอย่ตู รงหนา้ ตอนนเี้ ลยกจ็ ะดี ก็คงจะตอ้ งยกนิว้ ให้พ่ีนอ้ งชาวอีสานของเรา ที่มีสตู รอาหารท่ปี ระทับใจคนไทย
ท้งั ชาติ และปจั จุบันคงจะต้องรวมถึงคนต่างชาตดิ ้วย
นอกจากรสชาตทิ ถี่ งึ ใจแลว้ ความสะดวกไมซ่ บั ซอ้ นในการทำ� กน็ บั เปน็ เสนห่ ท์ ส่ี ำ� คญั ของอาหารอสี าน ไมว่ า่ จะ
เปน็ สม้ ตำ� แจว่ ปน่ (นาํ้ พรกิ ) หมก ปง้ิ จอ่ ม ลาบ หรอื กอ้ ย ลว้ นแตแ่ ซบ่ ๆ และทำ� ไดง้ า่ ยทนั ใจทง้ั นน้ั แตข่ า่ วเศรา้ ทแี่ ทรก
ขนึ้ มาจากความแซ่บกค็ ือ ในปี พ.ศ. 2528 ชาวอีสานเปน็ มะเรง็ ตบั สงู เปน็ อันดับ 1 ของมะเรง็ ทง้ั หมด โดยมะเรง็ ตบั
ของชาวอสี านนนั้ สว่ นใหญจ่ ะเปน็ มะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดที เี่ กดิ รว่ มกบั การเปน็ โรคพยาธใิ บไมต้ บั คนอสี านเปน็ โรคพยาธใิ บไมต้ บั
ถึง 7.6 ล้านคนจากคนอสี านทัง้ หมด 17 ล้าน
ทำ� ไมพยาธิใบไมต้ ับรุกรานชาวอสี านไปเกอื บครง่ึ ภาค
ค�ำตอบท่ีคนอีสานรู้ซึ้งดี คือ อาหาร อาหารอะไรที่ท�ำให้เป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ อาหารท่ีท�ำให้เป็นโรคพยาธิ
ใบไมต้ ับ ก็คือ อาหารดบิ หรือดิบๆ สุกๆ ทที่ ำ� จากปลานํ้าจดื ทมี่ ีตัวอ่อนของพยาธิ มักพบในปลาท่มี ีเกลด็ ขาวหรือปลา
ตระกลู ปลาตะเพยี นซ่งึ มที วั่ ไปตามแหลง่ นา้ํ ต่างๆ จากการตรวจตัวอ่อนพยาธิใบไม้ตบั 100 ตัว จะพบปลาทมี่ ีพยาธอิ ยู่
ในจำ� นวนทต่ี ่างกนั คือ
ปลาสูตร พบ 75 ตัว
ปลาปก พบ 65 ตวั
ปลาแมส่ ะแดง้ พบ 51 ตวั
ปลาตะเพียนทราย พบ 22 ตวั
ปลาซวิ พบ 10 ตัว
ปลากะมงั พบ 8 ตวั
ปลาหนา้ หมอง พบ 4 ตัว
ปลาตะเพยี นขาว พบ 3 ตวั
ชนิดอาหารอีสานที่เมื่อกินแล้วมีความเส่ียงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ คือ ก้อยปลา ปลาสด ปลาส้ม
ปลาจอ่ ม หมํา่ ปลา ปลาหมกไฟ ปลาป้ิง ลาบปลา เนอ่ื งจากอาหารเหล่านท้ี �ำกินดิบๆ สดๆ หรอื สกุ ๆ ดบิ ๆ ซง่ึ วธิ กี ารท�ำ
อาหารดงั กล่าว ไมส่ ามารถท่ีจะฆ่าพยาธิได้
ถงึ แมช้ าวอสี านอาจคดิ ว่าการปรุงอาหารดว้ ยการใชข้ องเปรี้ยว เช่น นาํ้ มะนาว มะขาม หมกรังมดแดง การใช้
ของเค็ม นํา้ ปลา เกลือ นํา้ ปลารา้ แลว้ ถอื วา่ “สุก” แต่สกุ ลักษณะนฆี้ ่าพยาธไิ ม่ได้ หรอื เมื่อปรุงแล้ว สขี องเนือ้ ปลาเปล่ียนสี
ก็ถอื ว่า “สกุ ” หรอื การกนิ อาหารเหล่าน้ีร่วมกับ “เหล้า” ก็ท�ำให้อาหารสกุ ได้ จากขอ้ เท็จจรงิ ปรากฏวา่ การใชว้ ิธีปรงุ
หรอื กนิ ดังกลา่ วไม่สามารถฆา่ พยาธิได้ วธิ ที จี่ ะทำ� ให้ “สุก” นน้ั ต้องใชค้ วามร้อนเท่านั้นจึงจะสามารถฆา่ พยาธิได้
130
หนว่ ยการเรยี นรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ นำ�้ ดรี ะดบั ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครงั้ ท่ี 2 พุทธศักราช 2560)
กลุม่ สาระการเรียนรู้สุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551
ทำ� ไมจึงเลิกกนิ ปลาดบิ ไม่ได้
การทช่ี าวอสี านเลกิ กนิ อาหารประเภทดบิ ๆ หรอื สกุ ๆ ดบิ ๆ ไมไ่ ดน้ นั้ เกดิ จากปจั จยั หลายประการ เชน่ ชาวอสี าน
เช่อื วา่ อาหารดิบ หรือสุกๆ ดบิ ๆ น้นั จะมรี สชาตอิ รอ่ ยกวา่ อาหารท่สี กุ แลว้ และเปน็ ความชอบท่ีมีมาตั้งแต่บรรพบรุ ุษ
ปู่ย่าตายาย
นอกจากนัน้ มคี วามเช่ือว่ากินแล้วแขง็ แรง ดังนั้นการกนิ “อาหารดบิ ” จึงมกั แสดงถึงความเป็นลูกผชู้ าย มัก
กนิ ร่วมกบั เหลา้ ตามความเชื่อวา่ เหล้าจะทำ� ให้อาหารสกุ และฆ่าพยาธไิ ด้ ชาวอสี านมลี ักษณะการด�ำรงชวี ติ แบบงา่ ยๆ
กำ� หนดใหก้ ารทำ� อาหารตอ้ งเป็นอาหารทหี่ างา่ ย ปรุงสะดวก รวดเรว็ ราคาไมแ่ พง ง่ายตอ่ การเก็บรกั ษา และการปรุง
ให้มีรสจัดท�ำให้กนิ ขา้ วได้มาก ไมเ่ ปลอื งกบั ขา้ ว เป็นการประหยัดอีกด้วย อย่างเช่นอาหารที่เปน็ ปลาสด ๆ จงึ มักกินกนั
ที่รมิ หนองหรอื กลางนา ในท่ีทห่ี าวตั ถดุ ิบในการปรงุ ไดง้ ่าย ไมต่ อ้ งหาวสั ดทุ �ำเชื้อเพลิง เตา กระทะ หรอื อน่ื ๆ เพื่อมา
หุงต้มให้สกุ
อาหารดบิ ๆ บางอยา่ ง เชน่ กอ้ ยปลา สม้ ปลา เปน็ อาหารพเิ ศษ ถอื วา่ เปน็ อาหารทม่ี เี กยี รตจิ งึ ทำ� เพอื่ เลย้ี งรบั รอง
แขก หรือท�ำในโอกาสงานพิเศษต่าง ๆ เช่น ในงานบุญหรือหลังเกี่ยวข้าวเสร็จ หรือมีการเฉลิมฉลองในหมู่บ้าน
131
หน่วยการเรยี นรู้ เร่อื งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งทอ่ นำ�้ ดรี ะดบั ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครงั้ ที่ 3 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรูส้ ุขศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
ใบงานท่ี 1
ทำ� ไมพยาธใิ บไมต้ บั รุกรานชาวอสี านไปเกือบครึ่งภาค
กลมุ่ ท.่ี ................ ชือ่ กลุ่ม....................................................... โรงเรยี น .........................................................................
ช่อื สมาชกิ กลุ่ม
1. ................................................................................... 4. ......................................................................................
2. ................................................................................... 5. ......................................................................................
3. ................................................................................... 6. ......................................................................................
ค�ำช้ีแจง ให้นักเรียนร่วมกันอ่านบทความเรื่อง ท�ำไมพยาธิใบไม้ตับรุกรานชาวอีสานไปเกือบคร่ึงภาค แล้วร่วมกัน
อภปิ ราย บันทึกผลในประเดน็ ตอ่ ไปนี้
1. คนในชมุ ชนนกั เรยี นมผี ปู้ ่วยหรอื ไม่ ถา้ มีท�ำไมจึงปว่ ย
2. จากบทความที่อา่ น นักเรียนคิดวา่ สาเหตุใดท่ีท�ำให้คนอีสานเป็นโรคนีม้ าก
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
132
หนว่ ยการเรยี นรู้ เรื่องโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ทอ่ น�ำ้ ดรี ะดบั ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ ครั้งท่ี 3 พทุ ธศกั ราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนรสู้ ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2551
ใบงานท่ี 2
การเขียนค�ำขวญั “ชมุ ชนปลอดภัย ห่างไกลโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ท่อน้ําด”ี
กลมุ่ ท่.ี ................ ชอื่ กลุม่ ....................................................... โรงเรยี น .........................................................................
ช่อื สมาชิกกลมุ่
1. ................................................................................... 4. ......................................................................................
2. ................................................................................... 5. ......................................................................................
3. ................................................................................... 6. ......................................................................................
คำ� ช้แี จง ให้นักเรียนช่วยกันเขียนค�ำขวัญในหัวข้อ “ชุมชนปลอดภัยห่างไกลโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดี”
จ�ำนวน 2 ค�ำขวญั แตล่ ะค�ำขวญั มี 10 - 15 พยางค ์
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
133
หนว่ ยการเรียนรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเรง็ ท่อนำ้� ดีระดับชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ คร้งั ท่ี 2 พุทธศกั ราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนรสู้ ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พ้นื ฐาน พุทธศกั ราช 2551
แผนการจัดการเรยี นรู้
กลุม่ สาระการเรียนรสู้ ุขศกึ ษาและพลศึกษา ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 6
หน่วยท่ี 1 โรคภัยใกลต้ วั จ�ำนวน 7 ช่ัวโมง
แผนการจดั การเรียนรทู้ ่ี 4 ความเสยี่ งต่อการเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ท่อนํ้าด ี ใช้เวลา 1 ชัว่ โมง
1. มาตรฐานการเรยี นรู้
พ 4.1 เหน็ คุณคา่ และมีทกั ษะในการสร้างเสรมิ สุขภาพ การดำ� รงสขุ ภาพ การปอ้ งกนั โรค และการสร้างเสริม
สมรรถภาพเพอ่ื สขุ ภาพ
2. ตัวชี้วดั ช้ันปี
พ 4.1 ป.6/1 มีความร้คู วามเข้าใจเกย่ี วกับโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดี
พ 4.1 ป.6/2 อธิบายถึงสภาพแวดล้อมท่มี ผี ลกระทบตอ่ การเกิดโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ น้ําด ี
พ 4.1 ป.6/3 อธิบายถึงอนั ตรายท่ีเกดิ จากการเปน็ โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเร็งท่อนาํ้ ดี
พ 4.1 ป.6/4 มคี วามรู้เกยี่ วกบั การปอ้ งกันโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเร็งทอ่ นํา้ ดี
อธิบายถึงความเสยี่ งต่อการเกิดโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งทอ่ นา้ํ ด ี
3. สาระส�ำคญั
การเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นา้ํ ดี มสี าเหตมุ าจากการรบั ประทานอาหารประเภทปลานา้ํ จดื เกลด็ ขาว
ปรุงดบิ หรือสกุ ๆ ดิบๆ ท่มี ีตัวอ่อนของพยาธิปนเปอ้ื น เชน่ ปลารา้ กอ้ ยปลา ปลาหมกไฟ ฯลฯ
4. สาระการเรยี นรู้
ความเส่ียงตอ่ การเกดิ โรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเร็งท่อนํา้ ดี
5. จุดประสงค์
5.1 นักเรยี นสามารถระบพุ ฤตกิ รรมท่มี คี วามเสยี่ งตอ่ การเกิดโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งท่อน้าํ ดี
5.2 นกั เรยี นมีความตระหนกั ในการปอ้ งกันการเกดิ โรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งทอ่ น้าํ ดี
6. กิจกรรมการเรียนการสอน
6.1 ครแู ละนกั เรยี นทบทวนความรเู้ ดมิ เกยี่ วกบั อนั ตรายทเ่ี กดิ จากการเกดิ โรคพยาธใิ บไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ด ี
และใหน้ กั เรยี นรว่ มกนั อา่ นคำ� ขวญั ซง่ึ เปน็ ผลงานจากชวั่ โมงทแี่ ลว้ ในหวั ขอ้ “ชมุ ชนปลอดภยั หา่ งไกลโรคพยาธใิ บไมต้ บั
และมะเร็งท่อนา้ํ ดี”
6.2 ครูแจ้งจุดประสงคก์ ารเรียนให้นกั เรยี นทราบ
6.3. ครูและนักเรียนน�ำค�ำขวัญของแต่ละกลุ่มติดไว้บนกระดานแล้วพิจารณาร่วมกันว่า ค�ำขวัญต่าง ๆ นั้น
บอกถงึ อะไรบ้าง อะไรที่เป็นพฤติกรรมทนี่ ักเรียนควรปฏิบัติ อะไรท่คี วรหลีกเล่ยี ง
6.4 ให้นักเรียนแต่ละคนศึกษาเรื่องบัญญัติ 4 ประการของการป้องกันตัวเองจากโรคพยาธิใบไม้ตับ
แล้วแตล่ ะคนเขียนคำ� ปฏญิ าณของตนเองว่านกั เรียนจะปฏบิ ัติตนอยา่ งไร ในใบงานส่งครู
6.5 สุ่มตวั อย่างนักเรียน 2 - 3 คนออกมาอ่านค�ำปฏญิ าณตนของนักเรยี นให้เพ่ือนฟงั
6.6 ครูและนกั เรียนรว่ มกันสรปุ และร่วมกนั รอ้ งสรภญั ญะปอ้ งกันโรค
134
หน่วยการเรยี นรู้ เรอื่ งโรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งทอ่ นำ้� ดีระดบั ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ คร้งั ที่ 2 พุทธศักราช 2560)
กล่มุ สาระการเรียนรู้สุขศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2551
7. เครื่องมือ / สือ่ / แหลง่ การเรยี นรู้
7.1 ใบความรู้เรอ่ื งบญั ญัติ 4 ประการของการปอ้ งกันตัวเองจากโรคพยาธใิ บไม้ตบั
7.2 ใบงานเร่อื งคำ� ปฏิญาณตนเพ่อื ใหพ้ น้ จากการเปน็ โรคพยาธิใบไมต้ ับและมะเร็งทอ่ น้าํ ดี
7.3 เพลงสรภญั ญะปอ้ งกนั โรค
8. การวัดผล / การประเมนิ ผล
8.1 วิธีการวัดและประเมินผล
8.1.1 การตรวจใบงาน
8.1.2 ประเมินพฤตกิ รรมการทำ� งานรายบุคคล
8.2 เกณฑก์ ารประเมิน
8.2.1 นกั เรยี นได้คะแนนจากการท�ำใบงานร้อยละ 60 ขนึ้ ไป ผ่านการประเมนิ
8.2.2 นักเรียนไดค้ ะแนนการประเมินพฤติกรรมการท�ำงานรายบคุ คลในระดบั ดขี น้ึ ไป
เกณฑ์การประเมนิ
คะแนน 8 - 10 ระดับคณุ ภาพ ดี
คะแนน 5 - 7 ระดับคุณภาพ ปานกลาง
คะแนน 0 - 4 ระดบั คุณภาพ ปรบั ปรงุ
9. การบรู ณาการกับกลมุ่ สาระการเรียนรูอ้ น่ื ๆ
สามารถบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ นื่ ๆ ไดต้ ามความเหมาะสม เชน่ ภาษาไทย คณติ ศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
สงั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ศิลปะ การงานอาชีพและเทคโนโลยี และภาษาต่างประเทศ เป็นตน้
10. กจิ กรรมเสนอแนะ
นักเรียนไปศึกษาเรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดี จากแหล่งเรียนรู้ เช่น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ
ต�ำบล อนิ เทอร์เน็ต หอ้ งสมุดโรงเรียน เป็นตน้
11. บันทกึ ผลหลงั สอน
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชอ่ื ) .................................................ครูผูส้ อน
(................................................)
.........../......................../...........
12. ความคดิ เห็นของผ้บู รหิ ารสถานศึกษา
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชือ่ ) ...............................................ผู้บริหารสถานศึกษา
(...............................................)
.........../....................../............
135
หน่วยการเรียนรู้ เรื่องโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ น้�ำดรี ะดบั ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4 - 6 (ฉบบั ปรับปรงุ ครัง้ ท่ี 3 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรูส้ ขุ ศึกษาและพลศึกษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2551
ใบความรู้
เร่ือง บญั ญตั ิ 4 ประการ ของการป้องกันตวั เองจากโรคพยาธใิ บไมต้ บั
เพ่ือให้ปลอดภยั จากการเป็นโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนาํ้ ดี นกั เรยี นควรสามารถปฏบิ ตั ติ นตามบัญญตั ิ
4 ประการของการป้องกันตัวเองจากโรคพยาธใิ บไม้ตบั คือ
1. ส้กู ับตวั เองท่จี ะไม่กนิ ปลาดบิ หรือสุกๆ ดบิ ๆ เชน่ ก้อยปลาดิบ สม้ ปลาดบิ หมํ่าปลาดิบ เป็นต้น ถ้าจะกิน
ให้ปรุงโดยใหผ้ ่านความร้อนใหส้ ุกเสียก่อน
2. ถ่ายอจุ จาระลงในสว้ ม อยา่ ถ่ายลงในนา้ํ หว้ ย หนอง คลอง บึง หรอื ท่ีช้นื แฉะอยา่ งเดด็ ขาด
3. หากเคยกินปลาดิบ ควรไปตรวจอุจจาระหาไข่พยาธิตามสถานบริการสาธารณสุข หากมีพยาธิให้รักษา
ด้วยยา และเลิกกนิ อาหารดิบ หรอื สุกๆ ดบิ ๆ เสีย
4. ร่วมกนั บอกต่อๆ แกญ่ าติ พี่นอ้ ง ผูเ้ ฒา่ ผู้แก่ เพอ่ื นฝงู ให้เลิกกนิ ปลาดบิ หรอื สกุ ๆ ดิบๆ เพื่อหลีกเลยี่ งจาก
โรคพยาธใิ บไม้ตบั
136
หนว่ ยการเรยี นรู้ เรอ่ื งโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเร็งท่อน�้ำดรี ะดบั ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 4 - 6 (ฉบบั ปรบั ปรุงคร้งั ท่ี 3 พทุ ธศักราช 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นรูส้ ุขศึกษาและพลศกึ ษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน พุทธศักราช 2551
ใบงาน
เรอื่ ง ค�ำปฏญิ าณตนเพ่อื ให้พน้ จากการเป็นโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งทอ่ นา้ํ ดี
ชอ่ื -สกลุ ...........................................................โรงเรยี น................................................เลขท.ี่ ...................ชน้ั ....................
ค�ำช้แี จง ให้นกั เรียนเขยี นคำ� ปฏิญาณตนเองเพื่อหลกี เล่ยี งความเสยี่ งตอ่ การเกิดโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเร็งท่อน้ําดี
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
137
หน่วยการเรียนรู้ เร่อื งโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ท่อน�ำ้ ดีระดับชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบับปรบั ปรุงครั้งท่ี 2 พทุ ธศกั ราช 2560)
กลุม่ สาระการเรยี นรู้สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551
แผนจัดการเรยี นรู้
กลุ่มสาระการเรยี นรู้สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ช้ันประถมศึกษาปที ่ี 6
หนว่ ยท ่ี 1 โรคภยั ใกล้ตัว จ�ำนวน 7 ช่วั โมง
แผนการจดั การเรียนรู้ท ่ี 5 การป้องกนั โรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเร็งท่อนํ้าด ี ใชเ้ วลา 2 ชั่วโมง
1. มาตรฐานการเรียนรู้
พ 4.1 เห็นคณุ คา่ และมที กั ษะในการสรา้ งเสรมิ สุขภาพ การดำ� รงสุขภาพ การป้องกันโรค และการสร้างเสรมิ
สมรรถภาพเพ่อื สุขภาพ
2. ตัวชว้ี ดั ชนั้ ปี
พ 4.1 ป.6/1 มีความรคู้ วามเขา้ ใจเกีย่ วกบั โรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งทอ่ นํ้าดี
พ 4.1 ป.6/2 อธิบายถึงสภาพแวดลอ้ มท่มี ผี ลกระทบต่อการเกดิ โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าด ี
พ 4.1 ป.6/3 อธิบายถึงอนั ตรายที่เกดิ จากการเปน็ โรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ น้ําดี
พ 4.1 ป.6/4 มีความรูเ้ ก่ียวกับการป้องกันโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ทอ่ นํ้าดี
3. สาระส�ำคญั
การมีสุขภาพท่ีดีขึ้นอยู่กับการมีพฤติกรรมทางด้านสุขภาพ และสิ่งแวดล้อมการมีพฤติกรรมสุขภาพ
ท่ีถกู สุขลกั ษณะทำ� ใหร้ า่ งกายแข็งแรงช่วยป้องกนั โรคทอี่ ยู่รอบตัวเรา
4. สาระการเรียนรู้
การปอ้ งกนั โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดี
5. จดุ ประสงค์
5.1 นกั เรียนสามารถอภปิ รายถึงวธิ ีการปอ้ งกันโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งท่อนาํ้ ดีได ้
5.2 นกั เรยี นสามารถแต่งกลอนแปดเกยี่ วกับวธิ กี ารปอ้ งกันโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ นาํ้ ดไี ด ้
5.3 นักเรยี นสามารถน�ำผลงานการแตง่ กลอนแปดไปเผยแพร่ตอ่ โรงเรยี นและชุมชนได้
6. กิจกรรมการเรียนการสอน
ช่วั โมงท่ี 1
1. ครแู ละนกั เรยี นสนทนา เรอื่ ง การรบั ประทานอาหารเชา้ ของนกั เรยี นวา่ นกั เรยี นทานอาหารประเภทสกุ หรอื
สุก ๆ ดิบ ๆ หรือไม่ นักเรียนทราบหรือไม่ว่ามันมีอันตรายอะไรบ้างท่ีเกิดจากการทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ
2. ครูและนักเรยี นถามค�ำถาม เกมอะไรเอย๋
“โรคอะไรเอย๋ ติดต่อทางอาหาร ชาวภาคอีสานเปน็ มากท่ีสดุ ”
“โรคอะไรเอ๋ย เกดิ จากการกนิ ปลาดบิ อยา่ ท�ำงบุ งิบ ตอบมาเร็วไว”
“โรคอะไรเอ๋ย ตัวคล้ายใบไม้ อาศยั อยใู่ นคน”
3. ให้นกั เรียนดูวดี ีทศั น์เร่ือง โรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเรง็ ทอ่ น้ําด ี
4. ครูและนักเรียนสนทนาถึงเร่ืองอันตรายของโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนํ้าดี และข้อเท็จจริงที่เกิดใน
ชุมชนของนักเรยี น
5. แบง่ นกั เรยี นออกเปน็ กล่มุ ๆ ละ 4 - 5 คน ร่วมกันอภปิ รายถงึ วธิ ีการปอ้ งกันการเกดิ โรคพยาธิใบไมต้ บั และ
138
หน่วยการเรียนรู้ เร่ืองโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเร็งท่อน้�ำดรี ะดับชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 4 - 6 (ฉบับปรับปรุงครง้ั ท่ี 2 พุทธศักราช 2560)
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
มะเร็งท่อนาํ้ ด ี แล้วบนั ทกึ ผลการอภปิ รายในใบงานที่ 1
6. แตล่ ะกลมุ่ ส่งตวั แทนนำ� เสนอผลการอภิปรายหนา้ ช้ันเรยี น ครใู ห้ค�ำแนะน�ำเพ่มิ เติม
ชว่ั โมงท่ี 2
1. ครูและนักเรียนสนทนาทบทวนเก่ียวกับผลการอภิปรายของนักเรียนจากช่ัวโมงท่ีแล้วเร่ืองการป้องกัน
การเกิดโรคพยาธิใบไม้ตบั และมะเร็งทอ่ น้าํ ดี
2. แบง่ นักเรียนออกเป็นกลุ่ม ๆ ละ 4 - 5 คน ทำ� ใบงานที่ 2 เรื่อง การแตง่ กลอนแปดวิธีการป้องกนั โรคพยาธิ
ใบไม้ตบั และมะเรง็ ทอ่ น้าํ ด ี 2 บท
3. ครูและนักเรียนน�ำบทกลอนท่ีแต่ละกลุ่มแต่งขึ้นมาอ่านหน้าช้ันเรียนและให้นักเรียนร่วมกันคัดเลือกผลงาน
ทีช่ นะเลศิ ส�ำหรับผลงานทยี่ ังไมส่ มบูรณค์ รใู ห้คำ� แนะน�ำแล้วให้นกั เรียนนำ� กลบั ไปแกไ้ ข
4. ให้นักเรียนน�ำบทกลอนทุกผลงานไปจัดป้ายนิเทศและประชาสัมพันธ์ทางเสียงตามสายในโรงเรียนและ
ชุมชน
7. เครอ่ื งมอื / สื่อ / แหลง่ การเรยี นรู้
7.1 วดี ีทัศน์ เร่ืองโรคพยาธใิ บไมต้ ับและมะเร็งทอ่ นา้ํ ดี
7.2 ใบงานท่ี 1 เรื่องผลการอภปิ รายวิธีการป้องกนั โรคพยาธใิ บไม้ตบั และมะเร็งท่อนา้ํ ดี
7.3 ใบงานที่ 2 เรอ่ื งการแตง่ กลอนแปดวธิ ีการปอ้ งกันโรคพยาธใิ บไม้ตับและมะเรง็ ทอ่ นํ้าดี
8. การวดั ผล / การประเมนิ ผล
8.1 วธิ กี ารวัดและประเมนิ ผล
8.1.1 การตรวจใบงาน
8.1.2 การประเมินการน�ำเสนอผลงาน
8.1.3 การประเมนิ พฤตกิ รรมการท�ำงานกลุ่ม
8.2 เกณฑก์ ารประเมนิ
8.2.1 นกั เรียนได้คะแนนจากการท�ำใบงานรอ้ ยละ 60 ขน้ึ ไป ผ่านการประเมิน
8.2.2 นกั เรยี นไดค้ ะแนนการประเมนิ การนำ� เสนอผลงานในระดับดีขึ้นไป
เกณฑใ์ หค้ ะแนน
คะแนน 16 – 20 ระดับคณุ ภาพ ดีมาก
คะแนน 11 – 15 ระดบั คุณภาพ ดี
คะแนน 6 – 10 ระดบั คณุ ภาพ พอใช้
คะแนน 0 – 5 ระดบั คุณภาพ ปรบั ปรงุ
8.2.3 นักเรยี นไดค้ ะแนนการประเมินพฤติกรรมการท�ำงานกลมุ่ ในระดบั ปานดขี ึ้นไป
เกณฑก์ ารให้คะแนน
คะแนน 13-15 ระดับคณุ ภาพ ดี
คะแนน 8-12 ระดับคณุ ภาพ ปานกลาง
คะแนน 5-7 ระดบั คณุ ภาพ ปรับปรุง
9. การบรู ณาการกับกล่มุ สาระการเรียนรอู้ ่ืนๆ
สามารถบรู ณาการกบั กลมุ่ สาระการเรยี นรอู้ นื่ ๆ ไดต้ ามความเหมาะสม เชน่ ภาษาไทย คณติ ศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
สงั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ศิลปะ การงานอาชีพและเทคโนโลยี และภาษาต่างประเทศ เป็นตน้
139
หน่วยการเรยี นรู้ เรือ่ งโรคพยาธิใบไมต้ บั และมะเรง็ ท่อนำ้� ดรี ะดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 - 6 (ฉบับปรับปรงุ ครงั้ ที่ 2 พุทธศกั ราช 2560)
กลุ่มสาระการเรียนร้สู ขุ ศึกษาและพลศึกษา ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
10. กิจกรรมเสนอแนะ
นักเรียนไปศึกษาเร่ืองโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ําดี จากแหล่งเรียนรู้ เช่น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ
ต�ำบล อนิ เทอรเ์ นต็ ห้องสมดุ โรงเรียน เปน็ ต้น
11. บันทึกผลหลงั สอน
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงชอื่ ) .................................................ครผู ู้สอน
(................................................)
.........../......................../...........
12. ความคดิ เหน็ ของผบู้ รหิ ารสถานศึกษา
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………….……………………………………………………………….…………………………
(ลงช่ือ) ...............................................ผบู้ ริหารสถานศึกษา
(...............................................)
.........../....................../............
140
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search