ปกนอก ปกใน บทคัดย่อ 15-08-64 ใหม่ล่าสุด 11111

๑๓๙

นายธีระพงษ์ พทิ ักษ์กำพล นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหารและนางทัศนยี ์ จินดายก๔๘๒
มีความคิดเห็นว่า การนำเครื่องประกอบพิธีสืบชะตา เช่น ไม้ค้ำ บันได ๗ ชั้นหรือ ๙ ชั้นแล้วนิมนต์
พระสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์ นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโทและ
นางดวง วรรณเขียว๔๘๓ มีความคิดเห็นว่า การสบื ชะตาหมู่บ้าน สบื ชะตาวัด ทำเพอ่ื คนหมู่มากหลาย
คน นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิและขันคำ ภิระ
บรรณ๔๘๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นการจัดกิจกรรมขนาดใหญ่ เช่น สืบชะตาเมืองเชียงรายหรือวัดวา
อาราม

การสบื ชะตาหลวง มีพลังอำนาจแฝงทำให้เกิดจิตวิทยาหม่แู ก่ผู้เข้าร่วม ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานิน
และนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๔๘๕ มีความคิดเห็นว่า ได้ความสามัคคีเป็นหมู่คณะ ช่วยเหลือกันตั้งแตก่ าร
เตรียมเครื่องสืบชะตา อย่างน้อย ๗-๘ คนขึ้นไปจึงจะสำเร็จได้ เพราะเครื่องสืบชะตาใช้จำนวนมาก
เป็นต้น นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายสมเกยี รติ จงไพบลู ยก์ ิจ นางสาว จิดาภา ปญั ญาดีและสุพัตรา
สันติวรพิพัฒน์๔๘๖มคี วามคิดเห็นว่า ทำให้เกิดความสามคั คีมากขึ้นและ รู้สึกเหมือนตนเองมีพลังมาก
ข้นึ เสรมิ สร้างความมน่ั คงและความปลอดภยั อนั เป็นสาระดา้ นจิตวทิ ยาในพธิ ีการสบื ชะตาหลวง ของ
คนล้านนา นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโทและนางดวง วรรณ
เขยี ว๔๘๗ มีความคิดเห็นว่า เพราะจากประสบการณ์ท่ีผ่านมา คนลา้ นนาประสบกับสงิ่ ทีผ่ ิดหวังกับส่ิงที่
ปรารถนาอยู่บ่อยๆ จึงสูญเสียความมั่นใจในการดำเนินชีวิต รวมถึงการต้องการให้ชีวิตได้ก้าวเดิน
ต่อไป กับการดำเนินชีวิตของคนล้านนา และเชื่อว่าเป็นการต่ออายุหรือชีวิต นายบริพัตร
สุตะวงค์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิและขันคำ ภิระบรรณ๔๘๘ มีความคิดเห็นวา่
มีความสุขทางกาย มีจิตใจเข็มแข็งเมื่อเข้าร่วมพิธีแล้ว เหมือนจะได้มีอายุยืนยาวไม่มีป่วยไข้
นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางทัศนีย์ จินดา
ยก๔๘๙ มีความคิดเห็นว่า การสืบบชะตาหลวงเป็นการ สร้างความสามัคคีของชุมชนหรือหมู่บ้าน

๔๘๒ นางทศั นีย์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๔๘๓ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.
๔๘๔ ขันคำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๘๕ นางจันแจ่ม ยะใจมัน่ , ๒๕๖๕.
๔๘๖ สพุ ัตรา สนั ตวิ รพพิ ัฒน์, ๒๕๖๕.
๔๘๗ นางดวง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๔๘๘ ขนั คำ ภริ ะบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๘๙ นางทศั นยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.

๑๔๐

เพ่อื ความอดุ มสมบูรณน์ ำพาโชคต่างๆ ซ่งึ จะพบวา่ มขี ้ันตอนทอ่ี ้างถงึ เทวดา และผีบ้านผเี รือนในฐานะ
คมุ้ ครองนำโชคลาภ เขา้ มาในหมบู่ ้านเปน็ ตน้

“พธิ ีการสืบชะตา” เปน็ สง่ิ ทย่ี ดึ ถอื เปน็ แนวปฏิบัติต่อๆ กนั มา (ประเพณี) ในสังคมล้านนา
ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายอนิ สม อมิ เมอื งใจ นายสมเกียรติ จงไพบลู ยก์ ิจ นางสาว จดิ าภา ปญั ญาดี สพุ ตั รา สันติวรพิพัฒน์
นางฉลวย ธานนิ และนางจันแจม่ ยะใจม่นั ๔๙๐ มคี วามคิดเห็นว่า สบื ทอดกันมาต้งั แตบ่ รรพบรุ ษุ เพราะ
สังคมล้านนาจะเคารพเชื่อฟังผู้หลักผู้ใหญ่ หรือปราชญ์ท้องถิ่น ปราชญ์ล้านนาที่มีความรู้
ความสามารถ เปน็ ตัวอยา่ งให้แกค่ นรุ่นหลงั ได้ ถือเปน็ ประเพณอี ย่างหน่ึงในล้านนาท่สี ืบทอดต่อกันมา
จนถึงปัจจุบนั นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโทและนางดวง วรรณ
เขียว๔๙๑ มีความคิดเห็นว่า เปรียบเสมือนความสามัคคปี รองดองของคนในชุมชน เป็นหลักของความ
เชือ่ มาตัง้ แตโ่ บราณว่า เมือ่ สืบชะตาแล้วชวี ิตจะดีข้นึ สร้างขวัญกำลังใจใหก้ ับสงั คมล้านนา นายบริพัตร
สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์
นรินทสุทธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณ นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางทัศนีย์ จินดายก๔๙๒ มีความคิดเห็นว่า
เป็นการบอกกล่าวเลา่ ขานต้ังแต่การบันทึกเรือ่ งราว สืบทอดผ่านทางสายวัดมีผู้สืบทอดพระสงฆ์และ
บรรพบุรุษ บันทึกลงในหนังสือของผู้ใหญ่บ้านผู้นำชุมชน เป็นการชักนำผู้คนที่อยู่ร่วมกัน ในกลุ่ม
เดียวกันหรือในสงั คมเดียวกนั พบปะกันก่อใหเ้ กิดความรู้จัก สัมพันธก์ นั แน่นแฟ้นมากข้ึน พิธีกรรมสืบ
ชะตาได้ผูกรอ้ ย ผูค้ นในชมุ ชนเข้าดว้ ยกัน เพือ่ รว่ มกนั เผชญิ หน้าวกิ ฤตต่างๆ มีจดุ หมายเดียวกนั เปน็ ตน้

สรุปสืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ เพราะสังคมล้านนาจะเคารพเชื่อฟังผู้หลักผู้ใหญ่ หรือ
ปราชญ์ท้องถิ่น ปราชญ์ล้านนาที่มีความรู้ความสามารถ เป็นตัวอย่างให้แก่คนรุ่นหลังได้ ถือเป็น
ประเพณีอย่างหนึ่งในล้านนาที่สืบทอดต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน เปรียบเสมือนความสามัคคีปรองดอง
ของคนในชุมชน เป็นหลักของความเชื่อมาตั้งแต่โบราณว่า เมื่อสืบชะตาแล้วชีวิตจะดีขึ้นสร้างขวัญ
กำลังใจใหก้ บั สังคมล้านนาแนวทางการพัฒนาเพ่ือสง่ เสรมิ การสบื ชะตา ของสังคมไทยควรส่งเสริมให้
และเปน็ เอกลักษณ์ของคนในชุมชนหรือสังคมล้านน สอดคลอ้ งกับงานวิจัยของอนุชา ม่วงใหญ่, เร่ือง
แนวทางการสง่ เสริมวฒั นธรรมการสบื ชะตาเพื่อการพฒั นาสุขภาวะชมุ ชนอยา่ งยัง่ ยนื ๔๙๓

พิธีการสืบชะตา เป็นความเจริญดีงาม (วัฒนธรรม) ของสังคมล้านนา ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายอินสม อิมเมืองใจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี

๔๙๐ นางจันแจม่ ยะใจมั่น, ๒๕๖๕.
๔๙๑ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.
๔๙๒ นางทัศนีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๔๙๓ อนุชา ม่วงใหญ่, “แนวทางการส่งเสริมวัฒนธรรมการสืบชะตาเพื่อการพัฒนาสุขภาวะชุมชนอย่าง
ยัง่ ยืน”, การสง่ เสรมิ , การสบื ชะตา, การมสี ่วนรวม,ปีท่ี ๑ ฉบบั ที่ ๑ (มกราคม – มถิ นุ ายน ๒๕๖๐) : หน้า ๖-๗.

๑๔๑

และสพุ ตั รา สันตวิ รพพิ ฒั น์๔๙๔ มคี วามคดิ เห็นวา่ ใน เปน็ การมีสว่ นรว่ มของคนในสงั คมลา้ นนา ท้องถ่นิ
และชมุ ชนไมจ่ ะเปน็ งานสืบชะตา ข้นึ บ้านใหม่ งานแต่งงาน งานบวช ตอ้ งมีวัฒนธรรมทีข่ าดไม่ได้ก็คือ
การสืบชะตาให้กับเจ้าภาพหรือเจ้าของงาน เพื่อความเป็นสิริมงคลความเจริญรุ่งเรืองของชีวิต
ให้เจ้าของงาน เจริญในหน้าที่การงานและครอบครัวมีความสุข นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายสมเกยี รติ จงไพบูลยก์ จิ นางฉลวย ธานินและนางจันแจม่ ยะใจมัน่ ๔๙๕ มีความคิดเห็นว่า พธิ กี รรม
สืบชะตาแบบล้านนาหรอื วัฒนธรรม เป็นการสรา้ งขวญั และกำลังใจให้กบั สมาชกิ ครอบครัวมคี วามสุข
เมื่อมีเหตุที่ตอ้ งการกำลงั ใจเป็นพิเศษ ก็นิมนต์พระสงฆ์มาเจริญพระพทุ ธมนต์ เทศนาธรรม ๑ กัณฑ์
นายธรี ะพงษ์ พทิ ักษก์ ำพล นายสรุ ศกั ด์ิ จาอดุ๊ นางละมัย อินถาโท นางดวง วรรณเขียวและขนั คำ ภิระ
บรรณ๔๙๖ มีความคิดเห็นว่า พิธีการสืบชะตาเป็นความเจริญดีงาม หรือวัฒนธรรมของสังคมล้านนา
ที่จะต้องอธิบายสร้างความเข้าใจ ของพิธีกรรมสืบชะตาให้สังคมชุมชนชาวล้านนา รู้ว่าพิธีกรรมสืบ
ชะตามใิ ชเ่ ปน็ สิ่งทท่ี ำข้ึนเพอื่ หลอกลวงประชาชนชาวล้านนา ให้งมงายผดิ ศีลธรรม จารีตประเพณีของ
ชาวล้านนา แตท่ ่จี ัดทำหรือทีไ่ ด้ปฏิบตั สิ ืบทอดกันมานัน้ เปน็ ความเช่ือความศรทั ธาของผู้ทำ ทำใหอ้ ายุ
ยนื ยาวและเปน็ สริ มิ งคลกับชีวิตครอบครวั ได้จริง นายบริพัตร สตุ ะวงค์ นายบุญยงั สทิ ธขิ ันแกว้ เวทิกา
พงษ์นรนิ ทสุทธ์ิและนายสุคำ ทพิ ย์บรรหาร๔๙๗ มีความคดิ เหน็ ว่า ในเร่ืองจิตใจ มีสุขภาพใจเข็มแข็งไม่
ออ่ นแอ มีกำลงั ใจตอ่ สู้ตอ่ ไปอย่างไม่ทอ้ ถอย นายสมเกยี รติ ทิพยป์ ่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียวและ
นางทัศนีย์ จินดายก๔๙๘ มีความคิดเห็นว่า สร้างขวัญและกำลังใจ สร้างความสามัคคีเป็นหมู่คณะใน
สังคมลา้ นนา

“พิธกี ารสบื ชะตา” มอี ิทธพิ ลตอ่ การพัฒนาด้านจิตใจของสังคมล้านนาเชียงราย ผใู้ ห้ข้อมูล
ที่สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์
บรรหารและนางทัศนีย์ จินดายก๔๙๙ มีความคิดเห็นว่า ในสังคมล้านนาเชียงราย มีความศรัทธา มี
ความสามัคคีและเป็นขวัญกำลังใจในการดำรงชีวิต นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด
นางละมัย อินถาโทและนางดวง วรรณเขียว๕๐๐ มีความคิดเห็นว่า การมีส่วนร่วมของสังคมล้านนา
ท้องถิ่นและชุมชนทำให้สังคมชาวล้านา คนเชียงรายมีความศรัทธาในประเพณีมากขึ้น ทุกคนมี
จิตสำนึกที่ดีต่อการอนุรักษ์ประเพณีสืบชะตาแบบล้านนามากขึ้น นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล

๔๙๔ สุพัตรา สันตวิ รพิพฒั น์, ๒๕๖๕.
๔๙๕ นางจนั แจ่ม ยะใจมัน่ , ๒๕๖๕.
๔๙๖ ขันคำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๙๗ นายสุคำ ทิพยบ์ รรหาร, ๒๕๖๕.
๔๙๘ นางทศั นีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๔๙๙ นางทศั นีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๕๐๐ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.

๑๔๒

นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา
ปัญญาดี สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางฉลวย ธานิน เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์และขันคำ ภิระบรรณ๕๐๑
มีความคดิ เห็นว่า ทำให้สงั คมลา้ นนาเชียงราย ช่วยใหเ้ กดิ สริ ิมงคลตอ่ ผู้เข้าร่วมพิธี เป็นการเสริมบารมี
สะเดาะเคราะห์ ใหพ้ ้นจากโชคร้ายและมีความสุขความเจริญ นายสมเกยี รติ ทิพย์ปา่ โมกข์ นายอนิ สม
อมิ เมอื งใจ นางจนั แจม่ ยะใจมนั่ และนายสุคำ ทพิ ย์บรรหาร๕๐๒ มีความคดิ เห็นวา่ เป็นมงคลตอ่ จิตใจใน
การดำเนินชีวิต จึงทำให้มีการแสดงออกทางจิตใจที่ดี เช่น การจัดพิธีกรรมสืบชะตาต้องมีศรัทธา
จำนวนมาก ช่วยเหลือกันวางแผนชี้แจงบอกกล่าว แก่คนในล้านนาจังหวัดเชียงราย คนในครอบครวั
ให้รับรู้ขั้นตอนของพิธีกรรมสืบชะตาแบบล้านนา ตลอดจนการส่งเสริมชักชวนแนะนำชี้แนะ ในการ
จัดทำพิธีทำพิธีกรรมสืบชะตา ให้ถูกต้องตามหลักการความรับผิดชอบให้แต่ละคนนำไปปฏิบัติจะ
กอ่ ให้เกิดการอนรุ กั ษ์ พธิ กี รรมสืบชะตาแบบล้านนาตอ่ ไป

สรุปทำใหส้ ังคมลา้ นนาเชียงราย มคี วามศรทั ธา มีความสามัคคีและเป็นขวัญกำลังใจในการ
ดำรงชีวติ ช่วยให้เกดิ สิริมงคลตอ่ ผู้เข้าร่วมพิธี เป็นการเสริมบารมีสะเดาะเคราะห์ ให้พ้นจากโชคร้าย
และมคี วามสุขความเจริญ คนในครอบครวั ใหร้ ับรขู้ ั้นตอนของพิธกี รรมสืบชะตาแบบล้านนา ตลอดจน
การส่งเสริมชักชวนแนะนำชี้แนะ ในการจัดทำพิธีทำพิธีกรรมสบื ชะตา ให้ถูกต้องตามหลักการความ
รับผิดชอบให้แต่ละคนนำไปปฏิบัติจะก่อให้เกิดการอนุรักษ์ พิธีกรรมสืบชะตาแบบล้านนาต่อไป
สอดคลอ้ งกับงานวิจัยของจรูญ แดนนาเลศิ , เรอ่ื งประเพณี ความเชือ่ ของวถิ ีชุมชนลา้ นนา๕๐๓

“เคล็ดลับ” ของพิธีการสืบชะตาของสังคมล้านนาที่สร้างอิทธิพล (พลังอำนาจ) ต่อความ
เชื่อของคน ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญมีความคิดเห็นสอดคลอ้ งกันวา่ นายนิพนธ์ อ้ายไชย นายบุญส่ง วรรณ
เขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางทัศนีย์ จินดายก๕๐๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องของบทสวด ๗
ตำนาน ๑๒ ตำนานที่มีหลังอำนาจแฝงอยู่เชื่อว่า หากทำพิธีการสืบชะตาแล้วจะช่วยให้ชีวิตดีข้ึน
ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บต่างๆนาๆ เป็นต้น นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย
อินถาโทและนางดวง วรรณเขียว๕๐๕ มีความคิดเห็นว่า เป็นการเสริมกำลังใจให้กับผู้เข้าร่วมการสบื
ชะตา พธิ กี รรมสบื ชะตาน้นั เปน็ เรอ่ื งของความเช่ือทมี่ อี ยู่ในตัวบุคคล สง่ิ ทีท่ ำแลว้ เป็นประโยชน์กด็ ำรง
ความเชื่อนั้นไวใ้ ห้คงอยู่ในสังคมลา้ นนา ไดส้ ะท้อนใหเ้ ห็นในดา้ นความเชือ่ ของสังคมลา้ นนาจะช่วยให้

๕๐๑ ขันคำ ภริ ะบรรณ์, ๒๕๖๕.
๕๐๒ นายสคุ ำ ทพิ ย์บรรหาร, ๒๕๖๕.
๕๐๓ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนล้านนา”,วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต โปรแกรม
วิชารัฐประศาสนศาสตร์ สำนักวิชาบริหารรัฐกิจ, (บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยาชภัฏเชียงราย, ๒๕๖๒), หน้า
๙๗๑.
๕๐๔ นางทศั นีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๕๐๕ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.

๑๔๓

ชีวิตดขี นึ้ เจรญิ ในหนา้ ท่กี ารงาน การดำรงชีวติ อยูใ่ นคณุ ธรรมจริยธรรมเปน็ ตน้ นายธรี ะพงษ์ พทิ ักษก์ ำ
พล นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาว จิดาภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๐๖ มีความ
คิดเห็นว่า เช่ือว่าการสืบชะตาจะมีพลังอำนาจแฝง ชาวลา้ นนาหรือชาวพทุ ธทั่วไปมีความเคารพศรทั ธา
เชื่อม่ันในพระรตั นตรยั พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ จะช่วยดลบนั ดาลให้ชีวติ ดีข้ึน ครอบครัวอยู่เย็น
เป็นสุขอยู่ในศีลธรรม นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ
นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางฉลวย ธานิน เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์
ขนั คำ ภิระบรรณและนางจนั แจม่ ยะใจมัน่ ๕๐๗ มคี วามคดิ เห็นวา่ พลงั อำนาจแฝงของพิธกี ารสืบชะตา
เป็นความเชื่อในเรื่องมงคล ตามอิทธิพลความเช่ือ ในเรื่องอายวุ ัฒนกุมารที่ประสบกับสิง่ ที่เป็นมงคล
เพราะเหตุแห่งการเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ถือว่าเป็นบรมครูที่เป็นตัวอย่างที่ถูกต้อง ที่ควรเคารพบูชา
อย่างยงิ่ จึงถือให้เกิดมงคลแก่ชีวิต

“พระสตู ร พระปรติ ร (บทสวด)” ในพิธีการสืบชะตาเป็นอิทธิพล (พลังอำนาจ) ผู้ให้ข้อมูล
ท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญส่ง
วรรณเขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโท นางดวง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหารและ
นางทัศนีย์ จินดายก๕๐๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นพลังอำนาจทางด้านอานุภาพแห่งพระรัตนตรัยถือว่า
เป็นองค์ประกอบหลักในพิธีสืบชะตา แม้จะไม่มีพระพุทธเจ้าทรงเป็นองค์พระประธานหลัก แต่จะมี
พระพทุ ธรปู เป็นสญั ญาลักษณ์แทนพุทธ พระรตั นตรัย เป็นที่พ่งึ อันประเสริฐอยู่แล้วหรือพระเถระชั้น
ผู้ใหญ่ การสาธยายหรือการกลา่ วบทสวดมนต์ สรรเสริญคุณของพระรัตนตรัยในพิธีสืบชะตา เพื่อให้
เกิดพุทธานุภาพ ธัมมานุภาพ สังฆานุภาพ ต่อผู้สวดและผู้ฟังด้วยอานุภาพของพระรัตนตรัยจะเปน็
เคร่ืองคมุ้ กัน รักษา ใหร้ อดพ้นจากอปุ ัทวภยั ทงั้ หลายทง้ั ปวง นายธีระพงษ์ พิทักษก์ ำพล นายสมเกยี รติ
จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๐๙ มีความคิดเห็นว่า ในเรื่อง
อานุภาพพระธรรม กรณีอายุวัฒนกุมารรอดพ้นจากอมนุษย์เบียดเบียน ด้วยอิทธิพลคติความเชื่อน้ี
ชาวล้านนาจึงนิมนต์พระสงฆ์สาธยายธรรมคุณ เพื่อหวังให้เกิดความสวัสดิ์มงคลในพิธีสืบชะตา
นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและเวทกิ า พงษ์นรินทสุทธิ์๕๑๐ มีความ
คิดเห็นว่า เป็นเรื่องของความศักดิ์สิทธิ์ ความขลัง ความพอใจและเต็มใจของเจ้าภาพของผู้ร่วมพิธี
นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว ขันคำ ภิระบรรณและนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๕๑๑

๕๐๖ สุพัตรา สนั ตวิ รพพิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๕๐๗ นางจนั แจ่ม ยะใจมนั่ , ๒๕๖๕.
๕๐๘ นางทศั นีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๕๐๙ สุพัตรา สนั ติวรพิพัฒน์, ๒๕๖๕.
๕๑๐ เวทกิ า พงษ์นารินทสทุ ธิ์, ๒๕๖๕.
๕๑๑ นางจนั แจม่ ยะใจมนั่ , ๒๕๖๕.

๑๔๔

มีความคิดเห็นว่า เป็นมนต์พิธีในการสวดสาธยาย เป็นบทที่มีอานุภาพตา่ งๆ ที่มีคุณค่าทางด้านจติ ใจ
เช่น บทในธรรมทแ่ี ปล

“รูปแบบของพิธีกรรม” การสืบชะตา” เป็นการสร้างอิทธิพล (พลังอำนาจ) ผู้ให้ข้อมูลท่ี
สำคัญมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญส่ง
วรรณเขียว นายสุรศักด์ิ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโท นางดวง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหารและ
นางทัศนีย์ จินดายก๕๑๒ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องของจิตใจ ความเชื่อและศรัทธาผู้เข้าร่วมพิธีสืบ
ชะตา การสบื ชะตาในลานนาแมจะสอดแทรก เร่ืองทางไสยศาสตรแบบพราหมณอยูบางใน พิธกี รรม
แตหลักการสำคัญตั้งอยูบนพ้ืนฐาน หลักคำสอนทางพระพุทธศาสนาและใชพิธีกรรม เปนเครื่องมือ
เพื่อใหบรรลุถึงเปาหมายคือความสุข นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญยัง
สทิ ธิขันแกว้ นายอินสม อิมเมอื งใจ นางฉลวย ธานิน เวทกิ า พงษ์นรินทสุทธิ์ ขนั คำ ภิระบรรณละนาง
จันแจม่ ยะใจม่นั ๕๑๓ มีความคดิ เหน็ ว่า เปน็ เรือ่ งของจติ ใจ ความเชอ่ื และศรัทธาผู้เขา้ ร่วมพิธีสืบชะตา
เปน็ การสรา้ งเสริมบารมี ความเป็นสริ มิ งคล สะเดาะเคราะห์ให้พ้นจากโรคาพยาธิ รับโชคลาภเป็นต้น
มคี วามคดิ เห็นว่าเปน็ เร่ืองอำนาจทางจิตใจ นายสมเกยี รติ ทพิ ย์ป่าโมกข์ นายสมเกยี รติ จงไพบูลย์กิจ
นางสาวจิดาภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๑๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นความเชื่อถือของชน
ชาติไทยแต่ดั้งเดิม ก็ไม่แตกต่างกับของชนชาติอื่น ๆ คือมีความเชื่อถือสิ่งปกติมองไม่เห็นตัว แต่ถือ
หรอื เขา้ ใจว่ามีฤทธิ์มีอำนาจอยู่เหนอื คน อาจบันดาลให้ดีหรอื ร้าย หรอื ให้คณุ ให้โทษได้ความเช่ืออย่าง
น้ี

สรุปเป็นเรื่องของจิตใจ ความเชื่อและศรัทธาผู้เข้าร่วมพิธีสืบชะตา การสืบชะตาในลาน
นาแมจะสอดแทรก เรื่องทางไสยศาสตร์แบบพราหมณอยูบางในพิธีกรรม แต่หลักการสำคญั ตั้งอยูบน
พ้ืนฐาน หลกั คำสอนทางพระพุทธศาสนาและใชพธิ ีกรรม เปนเคร่อื งมอื เพื่อใหบรรลุเป็นเร่ืองของจติ ใจ
ความเชื่อและศรัทธาผู้เข้าร่วมพิธีสืบชะตาเป็นการสร้างเสริมบารมี ความเป็นสิริมงคล สะเดาะ
เคราะห์ให้พ้นจากโรคาพยาธิ รับโชคลาภเป็นต้น มีความคิดเห็นว่าเป็นเรื่องอำนาจทางจิตใจ
สอดคลอ้ งกับงานวจิ ัยของจรูญ แดนนาเลิศ, เรือ่ งประเพณี ความเชอื่ ของวถิ ีชมุ ชนล้านนา๕๑๕

“ลำดับข้นั ตอนของพธิ ีกรรม” การสืบชะตา เป็นการสรา้ งอิทธิพล (พลังอำนาจ) ผูใ้ หข้ ้อมูล
ท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ

๕๑๒ นางทัศนยี ์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๕๑๓ นางจนั แจ่ม ยะใจม่นั , ๒๕๖๕.
๕๑๔ สุพตั รา สนั ติวรพพิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๕๑๕ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนล้านนา”,วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต โปรแกรม
วิชารัฐประศาสนศาสตร์ สำนักวิชาบริหารรัฐกิจ, (บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยาชภัฏเชียงราย, ๒๕๖๒), หน้า
๙๗๑.

๑๔๕

นางสาวจิดาภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๑๖ มีความคิดเห็นวา่ เป็นการสร้างอิทธิพลด้าน
จิตใจการปฏิบัติพิธีกรรมในชีวิตประจำวันของสังคมชาวล้านนา ที่นับถือพระพุทธศาสนาระดับ
ชาวบ้าน มักจะผสมกับความเชื่อในสิ่งที่ลึกลับ อิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์และการสวดอ้อนวอน พิธีปฏิบัติ
เพื่อขจัดความไม่มั่นคงความกังวลของชีวิตในอนาคต ได้สืบทอดผ่านคนรุ่นแล้วรุ่นเล่ากลายเป็น
ประเพณีและพธิ กี รรมเป็นคำตอบให้กบั คำถามบางอยา่ งที่ทำให้คนพอใจ นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายบุญยงั สิทธขิ ันแก้ว เวทกิ า พงษน์ รนิ ทสุทธ์ิและขันคำ ภริ ะบรรณ๕๑๗ มคี วามคิดเหน็ ว่า เป็นเร่ือง
การสร้างอิทธิพลด้านจิตใจ การต่ออายุและสืบชะตาหรือรวมเรียกว่า ประเพณีสืบชะตานี้ นับว่าเป็น
ประเพณี ท่นี ่าสนใจเปน็ อยา่ งยิง่ ประเพณีหน่ึง เพราะเปน็ พธิ กี รรมท่ีชาวลา้ นนานิยมทำในโอกาสต่างๆ
นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๕๑๘ มี
ความคิดเห็นว่า การสืบชะตาเป็นการสร้างอิทธิพล โดยชาวบ้านทุกคนมสี ่วนร่วมในการประกอบพิธี
โดยความเห็นพอ้ งตอ้ งกันในเหตทุ ่เี กดิ ขึ้นในบางทอ้ งท่ีอาจถือเป็นประเพณปี ระจำทุกปีทีจ่ ะต้องปฏิบัติ
เพือ่ ความสุขสวัสด์มิ งคลของคนในหมู่บ้าน ดังนัน้ ในการประกอบพธิ ีกรรมแต่ละครั้งจงึ ตอ้ งอาศัยความ
ร่วมมือของคนในชุมชน อาศัยความสามัคคีกลมเกลยี ว นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญสง่ วรรณเขียว
นางดวง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางทัศนีย์ จินดายก๕๑๙ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่อง
ของการเรียงลำดับพิธีเพื่อให้คนท่ีร่วมได้เรียนรู้ โดยมคี วามศรทั ธาและพิธีกรรมเปน็ สื่อกลาง ในส่วนนี้
แสดงให้เห็นถึงความเอาใจใส่ดูแลความห่วงใยของคนในชุมชนเป็นอย่างดี พิธีกรรมการสืบชะตา
หมู่บ้านจึงมิใช่เป็นไปเพื่อความศักดิ์สิทธิ์เพียงอย่างเดียว นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสุรศักด์ิ
จาอุ๊ดและนางละมัย อินถาโท๕๒๐ มีความคิดเหน็ ว่า เป็นการแสดงให้เห็นถงึ ความสมัครสมานสามัคคี
ความเสียสละความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ความเอาใจใส่ และความผูกพันฉันท์พี่น้องของคนในชุมชนหรอื
หม่บู า้ นน้ันๆ ซง่ึ ถอื ได้ว่าการสืบชะตาหม่บู า้ นเป็นกิจกรรมเชงิ ประเพณีวัฒนธรรมท่สี ง่ เสริมความสุข

หลักพทุ ธจิตวิทยามสี ่วนความสัมพนั ธอ์ ย่างไรบา้ งตอ่ คนในสังคมล้านนา ผู้ให้ข้อมูลทีส่ ำคัญ
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโทและนาง
ทัศนยี ์ จนิ ดายก๕๒๑ มีความคดิ เห็นวา่ หลกั พทุ ธจติ วิทยามีความเชื่อที่ผสมผสานกัน ระหว่างความเชื่อ
ที่เป็นศาสนากับไสยศาสตร์ พิธีกรรมการสืบชะตาเป็นกุสโลบาย เพื่อสร้างขวัญและกำลังใจแก่
ผู้เข้าร่วมพิธี เป็นการช่วยให้ทุกคนมีกำลังใจผ่าพ้นอุปสรรคต่างๆ ได้ เป็นปัจจัยสำคัญที่สนับสนนุ ให้

๕๑๖ สุพัตรา สันติวรพพิ ัฒน์, ๒๕๖๕.
๕๑๗ ขันคำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๕๑๘ นางจันแจม่ ยะใจมนั่ , ๒๕๖๕.
๕๑๙ นางทัศนีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๕๒๐ นางละมัย อินถาโท, ๒๕๖๕.
๕๒๑ นางทศั นีย์ จินดายก, ๒๕๖๕.

๑๔๖

ชีวิตก้าวเดินต่อไป ดั้งนั้นพิธีกรรมการสืบชะตา จึงมีบทบาทต่อการเริ่มต้นความรู้สึกใหม่ เพ่ือ
เสริมสร้างความมั่นคงและความปลอดภัยอันเป็นสาระด้านพุทธจิตวิทยา ในพิธีสืบชะตาของคนใน
ลา้ นนา นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายธรี ะพงษ์ พิทกั ษ์กำพล นายอินสม อิมเมืองใจ นายบญุ ยงั สิทธิ
ขันแก้ว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๕๒๒
มีความคิดเห็นว่า หลักพุทธจิตวิทยา เป็นพิธีสืบชะตาคนเน้นเรื่องจิตใจเปน็ สำคัญ โดยมีจุดมุ่งหมาย
หลักคอื ทำขน้ึ เพอ่ื ให้เกดิ ความสบายใจเกิดกำลงั การสืบชะตาจะช่วยให้สภาพจิตใจดีขนึ้ เพราะได้อยู่
ท่ามกลางญาติพี่น้อง คนรู้จักและพระสงฆ์ผู้ทรงศีล ทำให้ผู้สืบชะตามีความสุขรู้สึกอบอุ่น ปลอดภัย
จากความกลัวต่างๆ เมื่อผ่านพิธีสืบชะตาแล้วจะรู้สึกมั่นใจ ในการใช้ชีวิตสามารถต่อสู้กับโชคชะตา
มีกำลังใจเชื่อมั่นในการดำเนินชีวิตต่อไปได้ นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นางดวง
วรรณเขียวและนายสุคำ ทิพย์บรรหาร๕๒๓ มคี วามคิดเห็นว่า หลักพทุ ธจติ วิทยามีส่วนสัมพนั ธ์ทางด้าน
เป็นศูนย์รวมจิตใจ เป็นสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจของคนในสังคมล้านนา ตามแนวคิดของชาวล้านนามความ
เชื่อว่า ทำแล้วพ้นจากความทุกข์โศกโรคภัย เป็นการเริ่มต้นใหม่ในชีวิตที่ดี นายสมเกียรติ ทิพย์ป่า
โมกข์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๒๔ มีความ
คิดเห็นว่า หลักพุทธจิตวิทยา เป็นการเสริมสร้างคุณค่าด้านจิตใจ ที่ฝั่งแน่นอยู่ในตัวบุคคลล้านนามี
ความเชื่อว่าสิ่งไหนมีประโยชน์ก็จะยึดถอื และ ดำรงความเชื่อนั้นไวใ้ ห้อยู่กับสังคมล้านนา ตามจารีต
ประเพณีด่งั เดิมของลา้ นนา

สรุป หลักพุทธจิตวิทยามีความเชื่อที่ผสมผสานกัน ระหว่างความเชื่อที่เป็นศาสนากับไสย
ศาสตร์ พธิ กี รรมการสบื ชะตาเปน็ กสุ โลบาย เพื่อสรา้ งขวัญและกำลงั ใจแกผ่ เู้ ขา้ รว่ มพิธี เป็นการชว่ ยให้
ทุกคนมีกำลังใจผ่าพ้นอุปสรรคต่างๆ ได้ เป็นพิธีสืบชะตาคนเน้นเรื่องจิตใจ เป็นสำคัญโดยมี
จุดมุ่งหมายหลักคือทำขึ้นเพื่อให้เกิดความสบายใจเกิดกำลัง การสืบชะตาจะช่วยให้สภาพจิตใจดีขน้ึ
เพราะได้อยู่ทา่ มกลางญาติพีน่ ้อง คนรู้จักและพระสงฆ์ผู้ทรงศีลทำให้ผู้สืบชะตามีความสุขรู้สึกอบอ่นุ
ปลอดภัยจากความกลัวต่างๆ เมื่อผ่านพิธีสืบชะตาแล้วจะรู้สึกมั่นใจ ในการใช้ชีวิตสามารถต่อสู้กับ
โชคชะตา มีกำลงั ใจเชอ่ื มัน่ ในการดำเนินชวี ิตต่อไปได้ สอดคลอ้ งกับงานวิจัยของพระครูกิตติพัฒนานุ
ยุต (อธวิ ัฒน์ กติ ตฺ ิเมธ)ี , เรื่องศกึ ษาวเิ คราะห์พทุ ธจติ เพื่อลดการฆ่าตวั ตายโดยพธิ กี รรมสบื ชะตา๕๒๕

๕๒๒ นางจันแจ่ม ยะใจมัน่ , ๒๕๖๕.
๕๒๓ นายสคุ ำ ทพิ ยบ์ รรหาร, ๒๕๖๕.
๕๒๔ สพุ ัตรา สนั ตวิ รพพิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๕๒๕ พระครกู ิตตพิ ฒั นานยุ ตุ (อธิวัฒน์ กติ ตฺ เิ มธ)ี , “ศึกษาวเิ คราะหพ์ ทุ ธจติ เพ่ือลดการฆา่ ตวั ตายโดยพิธีกรรม
สบื ชะตา”, วทิ ยานิพนธ์พุทธศาสตร์มหาบณั ฑติ สาขาพระพุทธศาสนา, (บัณฑติ วทิ ยาลยั : มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลง
กรณราชวทิ ยาลัย, ๒๕๖๑), หนา้ ๑๒๗.

๑๔๗

“การสืบชะตาในล้านนา” ก่อให้เกิดอิทธิพลต่อสังคมในด้าน ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ มีความ
คิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อา้ ยไชย นายสมเกียรติ จงไพบลู ยก์ ิจ นางสาวจดิ าภา ปัญญาดีและ
สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๒๖ มีความคิดเห็นวา่ เป็นกุสโลบายอนั ชาญฉลาดทีแ่ ยบยล ของคนในลา้ นนา
สมัยก่อนทีมีวิธีการสร้างอิทธิพลในสังคมในด้านต่างๆ เป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ จิตวิทยา ปรัชญา
ท่ีจะตอ้ งศึกษา การสบื ชะตาในลา้ นนา ได้เปน็ พิธกี รรมทางสังคมอย่างหนึ่ง เป็นพิธีกรรมที่มีส่วนช่วย
เสรมิ สร้างความเข็มแข็งทางด้านจิตใจ ของคนในสงั คมล้านนา นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญส่ง
วรรณเขียว นางดวง วรรณเขียวและนายสุคำ ทิพย์บรรหาร๕๒๗ มีความคิดเห็นว่า มีอิทธิพลต่อสงั คม
เป็นการสบื ทอด ในรูปแบบภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น ให้มีกระบวนการเรียนรูจ้ ากผูใ้ หญ่สู่เด็กในรปู แบบการ
ทำงานร่วมกัน การจัดกิจกรรมร่วมกัน มีการถ่ายทอดองค์ความรู้ของพิธีกรรมต่างๆ นายธีระพงษ์
พิทักษ์กำพล นายบญุ ยัง สิทธขิ ันแก้ว เวทกิ า พงษน์ รนิ ทสุทธ์ิและขนั คำ ภริ ะบรรณ๕๒๘ มคี วามคิดเห็น
วา่ เป็นอกี สิ่งหนึง่ ทม่ี ีอิทธพิ ลของสังคม คอื เป็นการสร้างส่ิงยึดเหน่ียวจิตใจ เป็นการส่ือความหมายให้
เข้าใจกันในการอยู่ร่วมกัน เพราะพิธีกรรมการสืบชะตาต้องมีคนจำนวนมากช่วยกันตกแต่งทำพิธี
จำเปน็ ต้องให้คนทม่ี ีความรู้ความสามารถด้านนี้โดยตรง นายบริพตั ร สุตะวงค์ นายอนิ สม อิมเมืองใจ
นางฉลวย ธานินและนางจนั แจ่ม ยะใจม่นั ๕๒๙ มคี วามคิดว่า ก่อให้เกิดอทิ ธพิ ลด้านจติ ใจ ที่คนล้านนา
มีความเชือ่ สืบทอดกันมา เมือ่ มีการประกอบพิธสี บื ชะตาแล้ว เมือ่ กระทำถกู ต้องตามประเพณี กเ็ ชื่อวา่
เป็นสิริมงคล ทำให้เกิดความสบายใจและเป็นการเสริมสร้าง พลังความสามัคคีความเป็นปึกแผน่ ของ
ชุมชน นายสมเกยี รติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสรุ ศกั ดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโทและนางทัศนยี ์ จินดายก๕๓๐
มีความคดิ เห็นว่า มคี วามสามคั คีของคนในสงั คม เปน็ การชักนำผู้คนท่ีอยรู่ ว่ มกันในกล่มุ เดียวกัน หรือ
สงั คมเดียวกนั พบปะกัน กอ่ ใหเ้ กดิ ความร้จู ักสานสัมพันธ์กันแนน่ แฟน้ มากขน้ึ พิธีกรรมการสืบชะตาได้
ผูกรอ้ ยผู้คน ในชมุ ชนเขา้ ด้วยกนั เพ่ือรวมตวั กนั เป็นกลุ่มทำกจิ กรรมใหญ่ๆ

“การรสบื ชะตาในล้านนา” มอี ทิ ธิพลก่อใหเ้ กดิ ประโยชน์ทางเศรษฐกิจ ผูใ้ ห้ข้อมูลที่สำคัญ
มีความคิดเหน็ สอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพตั ร สุตะวงค์
นายสรุ ศักดิ์ จาอ๊ดุ นายอนิ สม อิมเมอื งใจ นายบุญสง่ วรรณเขยี ว นางดวง วรรณเขยี ว นายสคุ ำ ทิพย์
บรรหาร นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่น นางละมัย อินถาโทและนางทัศนีย์ จินดายก๕๓๑
มีความคิดเห็นว่า มีการหมุนเวียนการใช้จ่ายซื้อของในชุมชน มาประกอบพิธีกรรมการสืบชะตามาก

๕๒๖ สพุ ตั รา สันติวรพิพฒั น์, ๒๕๖๕.
๕๒๗ นายสุคำ ทิพย์บรรหาร, ๒๕๖๕.
๕๒๘ ขนั คำ ภริ ะบรรณ์, ๒๕๖๕.
๕๒๙ นางจนั แจ่ม ยะใจม่นั , ๒๕๖๕.
๕๓๐ นางทัศนยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๕๓๑ นางทัศนยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.

๑๔๘

ขึ้น ทำให้มีรายได้จากศรัทธาญาติโยม หรือผู้แสวงทำบุญต่ออายุประเพณีล้านนา เป็นการกระจาย
รายได้เข้าสู่ชุมชน ที่อยอู่ าศยั ทำให้คนในชุมชนไม่ต้องเดินทางไปประกอบอาชีพตา่ งถ่ินและ รู้จักหวง
แหนอนรุ กั ษ์ประเพณีต่างๆ ทบ่ี รรพบุรษุ ปลกู ฝั่งไวใ้ หก้ ับลกู หลานใหม้ อี าชีพติดตวั และมีการเพาะปลูก
ดอกไม้ สิ่งของใช้ที่จำเป็นที่ใช้ในพิธีสืบชะตามากขึ้น เช่น รับจ้างจัดซุ่มประเพณีสืบชะตา ประดับ
เคร่อื งสบื ชะตา นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายสมเกียรติ ทพิ ย์ปา่ โมกข์ นายบญุ ยัง สิทธิขันแก้ว นาย
สมเกยี รติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจดิ าภา ปญั ญาดี สพุ ัตรา สันตวิ รพพิ ฒั น์ เวทกิ า พงษ์นรินทสุทธิ์และ
ขันคำ ภิระบรรณ๕๓๒ มีความคิดเห็นว่า การสืบชะตาในล้านนา สอนให้ใช้ชีวิตไม่ฟุ่มเฟือยมีความ
เป็นอยู่ ตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีสุขภาพจิต สุขภาพกายดี ขยันประกอบอาชีพสุจริต สังคม
ล้านนาส่วนใหญ่จะมีวิถีชีวิตที่เรียบง่าย ไม่ฟุ้งเฟ้อมีความเป็นอยู่ตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทุกคนมีความขยันและมีความอดทนในการประกอบอาชีพตาม
หลักธรรม ที่แฝงไว้ในเครื่องสืบชะตา มีความสมบูรณ์และมีความสุขในการดำรงชีพดังนั้น จึงทำให้
ประชาชนชาวล้านนา ในชุมชนมีความพร้อมที่จะเข้าร่วมพธิ ีกรรมสืบชะตาแบบล้านนาและสามารถ
บริจาคทรัพย์ เสียสละกำลังกายด้วยความเต็มใจ แม้ว่าเศรษฐกิจของประเทศจะเปลี่ยนไปในทางดี
หรอื ทางรา้ ยกต็ าม ไม่เป็นผลกระทบต่อกิจกรรมทางศาสนา หรอื แม้แตพ่ ธิ ีกรรมสืบชะตาแบบล้านนา
จงึ ถอื เปน็ เอกลักษณ์ที่สำคญั และยงั คงมีใหเ้ ห็นเปน็ ตวั อยา่ งไดใ้ นชุมชนลา้ นนา

สรุปทำให้มีรายได้จากศรัทธาญาติโยม หรือผู้แสวงทำบุญต่ออายุประเพณีล้านนา เป็นการ
กระจายรายได้เขา้ สู่ชุมชน ท่ีอยู่อาศยั ทำให้คนในชุมชนไม่ตอ้ งเดินทาง ไปประกอบอาชีพต่างถ่ินและ
รู้จักหวงแหนอนุรักษ์ประเพณีต่างๆ สอนให้ใช้ชีวิตไม่ฟุ่มเฟือยมีความเป็นอยู่ ตามปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพียง มีสุขภาพจิต สุขภาพกายดี ขยันประกอบอาชีพสุจริต สังคมล้านนาส่วนใหญ่จะมีวถิ ีชีวิตท่ี
เรียบง่าย ไม่ฟุ้งเฟ้อมีความเป็นอยู่ตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
สอดคล้องกบั งานวจิ ัยของพระครกู ิตตพิ ฒั นานยุ ตุ (อธิวฒั น์ กิตตฺ ิเมธี), เรอื่ งศึกษาวเิ คราะหพ์ ทุ ธจิตเพื่อ
ลดการฆ่าตวั ตายโดยพธิ กี รรมสืบชะตา๕๓๓

“การสืบชะตาในลา้ นนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการศึกษา ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคญั
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญยัง สิทธิขัน
แก้ว นายสมเกียรติ จงไพบลู ยก์ จิ นางสาวจดิ าภา ปญั ญาดี สพุ ัตรา สันตวิ รพิพัฒน์ เวทิกา พงษ์นรินท
สุทธิ์และขันคำ ภิระบรรณ๕๓๔ มีความคิดเห็นว่า ประโยชน์ทางการศึกษาอยากให้ชาวล้านนา

๕๓๒ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๕๓๓ พระครกู ิตตพิ ัฒนานุยตุ (อธิวัฒน์ กิตฺตเิ มธ)ี , “ศึกษาวเิ คราะหพ์ ุทธจติ เพื่อลดการฆ่าตวั ตายโดยพธิ ีกรรม
สืบชะตา”, วทิ ยานิพนธพ์ ทุ ธศาสตรม์ หาบณั ฑิต สาขาพระพทุ ธศาสนา, (บัณฑิตวิทยาลยั : มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลง
กรณราชวทิ ยาลยั , ๒๕๖๑), หนา้ ๑๐๔.
๕๓๔ ขันคำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.

๑๔๙

ในจังหวัดเชียงราย ได้ศึกษาประวัติความเป็นมาของพิธีกรรมสืบชะตา มีความสำคัญอย่างไรทำไหม
ต้องศึกษา มีหลักธรรมแฝงอยู่ในพิธีกรรมเปรียบเทียบชีวิตในตัวของเรา จำเป็นต้องอาศัยความเชื่อ
ทางพระพุทธศาสนา เป็นหลักในการดำเนินชีวิตการดำรงอยู่ ความลึกซึ้งของพระพุทธศาสนา ต่อ
เครื่องประกอบในพิธีกรรมการศึกษาวฒั นธรรมเป็นวิถชี ีวิตของชาวล้านนาจังหวัดเชียงราย นายธีระ
พงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ดนางดวง วรรณเขียวและนายสุคำ ทิพย์บรรหาร๕๓๕ มีความ
คดิ เหน็ วา่ เป็นประโยชนด์ ้านการศกึ ษา ในทางประวัตศิ าสตร์ การสบื สานประเพณวี ัฒนธรรม การสืบ
ชะตาเป็นการสร้างกุศลกรรมที่ยิ่งใหญ่ สามารถสืบต่ออายุให้ยืนยาวได้ผู้คนชาวล้านนา จึงมีการสืบ
ทอดพิธีกรรมสืบชะตา มาตั้งแต่อดีตจวบจนถึงปัจจุบันด้วยเหตุผลของอานิสงส์การสืบชะตา ตาม
ความเช่ือทีป่ รากฏในคัมภรี ์ดังกล่าวมาแล้ว นอกจากน้เี คร่อื งประกอบของการสืบชะตาตามคติ ความ
เชื่อของชาวล้านนาว่าบรรพบุรุษ ได้ทำมาล้วนแล้วมีความหมายที่แฝงด้วยปรัชญาและคติความเชื่อ
เครอื่ งประกอบและความหมายของการสืบชะตา พอที่จะแยกได้หลายอย่าง เชน่ ประเภทใช้แทนหมู่
คน ประเภทใช้แทนร่างกาย ประเภทเครอ่ื งใช้สอย ประเภทอาหาร นายบรพิ ตั ร สุตะวงค์ นายอินสม
อิมเมอื งใจ นางฉลวย ธานนิ นางจนั แจ่ม ยะใจม่นั และนางทัศนยี ์ จินดายก๕๓๖ มีความคดิ เหน็ ว่า คนที่
ไม่เคยเห็นพิธสี ืบชะตากไ็ ด้เห็นเรียนรู้ การทำพิธสี ืบชะตาและต่อผลในการต่อยอด ในการบอกต่อให้
คนอน่ื เรยี นรู้และวิธีขัน้ ตอน ต้องทำอย่างไรบา้ งแต่ละข้นั ตอน เช่น พิธีกรรมศาสนา

๑) ตง้ั เคร่ืองสบื ชะตาจัดโต๊ะหมบู่ ูชา ตั้งอาสนะสงฆ์ ๙ ท่ี
๒) เจาชะตาจุดธปู เทียนบูชาพระรตั นตรัย

- ประเคนบาตรน้ำมนต์ใหพ้ ระสงฆ์
- ประเคนขันสืบชะตา ด้ายสายสิญจน์
- ประเคนพานอาราธนาศลี แลวกลับไปนั่งซุ้มพิธี
๓) อาจารย์ (ผ้นู ำ้ ในการประกอบพิธี) นำกลา่ วบูชาพระรัตนตรัย
๔) อาจารย์กล่าวอาราธนาศีล-ประธานสงฆ์ใหศ้ ลี
๕) อาจารย์อาราธนาพระปริตร
- พระสงฆองค์ท่ี ๓ กลา่ ว สัคเค ชมุ นมุ เทวดา
- คณะสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์
๖) อาจารย์สมาธรรมและครัวทาน (ขอขมา)
๗) อาจารย์อาราธนาธรรมพระสงฆ์เทศนาธรรมสืบชะตา ๙ ผูก
๘) ประธานสงฆ์มอบเครื่องสบื ชะตาให้แกเ่ จ้าชะตาและคณะ
๙) ประธานสงฆ์ประพรมน้ำพระพุทธมนต์พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา

๕๓๕ นายสุคำ ทพิ ย์บรรหาร, ๒๕๖๕.
๕๓๖ นางทศั นีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.

๑๕๐

๑๐) เจา้ ชะตาและคณะถวายจตุปัจจัยไทยธรรมแก่พระสงฆพ์ ระสงฆ์ อนุโมทนา
๑๑) อาจารย์นำกราบพระบชู า พระรัตนตรยั เจ้าชะตาถวายภัตตาหารและไทยทาน เปน็ อัน
เสร็จพิธี
นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียวและนางละมัย อินถาโท๕๓๗ มีความ
คิดเห็นว่าเป็นการสืบทอดอนุรักษ์ประเพณี สืบต่อกันมานานนับร้อยปีจึงทำให้ผู้คนสนใจ ที่จะศึกษา
ความเป็นมาของพิธีกรรมการสืบชะตา ตลอดจนกระบวนการสร้างความตระหนัก ใหเ้ กดิ การอนุรักษ์
พิธีกรรมการสืบชะตาแบบล้านนา ว่ามีวธิ กี ารดำเนินการและปฏบิ ัติตอ่ การอนุรักษ์พธิ ีกรรมน้ีอยา่ งไร
ซง่ึ ผลของการศึกษาพบว่าพิธีกรรมสืบชะตา แบบลา้ นนามีความเชื่อว่า การสืบชะตาเป็นการสร้างขวัญ
และกำลังใจให้กับสมาชิกในครอบครัว เมื่อมีเหตุที่ตองการกำลังใจเป็นพิเศษ เช่น เมื่อเจ็บป่วยหรือ
ตอ้ งเดินทางไกล งานแตง่ งาน งานทำบุญ ตามแตล่ ะท้องถ่นิ

“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการท่องเที่ยว ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญมีความคดิ เห็นสอดคล้องกันว่านายนพิ นธ์ อา้ ยไชย นายบุญสง่ วรรณเขียว นางละมัย อินถาโท
และนางทัศนีย์ จินดายก๕๓๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรม ที่มีเฉพาะทางภาคเหนือ
เป็นการดึงดูดนักท่องเที่ยวทางอ้อม นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย
ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจม่นั ๕๓๙ มคี วามคดิ เหน็ วา่ ประเพณสี ืบชะตานับวา่ เป็นประเพณที ่ีสนใจเป็น
อย่างยงิ่ อีกประเพณีหนึง่ เพราะเป็นพิธีกรรมทช่ี าวล้านนานยิ มทำกันในโอกาสต่างๆ เพอ่ื ตอ่ ดวงชะตา
สร้างขวัญและกำลังใจ จึงทำใหผ้ ้แู สวงบญุ เดินทางเขา้ รว่ มพิธีมากขึ้น จงึ ทำเป็นแหลง่ ท่องเท่ียวให้ภาค
อื่นๆ เดินทางมาท่องเที่ยวหรือแสวงบุญเพิ่มมากขึ้นทุกปี นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักด์ิ
จาอุ๊ด นางดวง วรรณเขียวและนายสคุ ำ ทิพย์บรรหาร๕๔๐ มีความคิดเห็นวา่ ประเพณีสืบชะตานิยมทำ
กันในหลายโอกาส เช่น เนื่องในวนั เกิด วันขึ้นบ้านใหม่ ได้รับการเลื่อนยศตำแหน่ง หรือมีแขกสำคัญ
มาเยอื นกส็ ามารถจัดพธิ ีการต้อนรบั พิธสี บื ชะตานับไดว้ ่าเปน็ ประเพณขี องคนไทยล้านนา ทีส่ บื สานมา
ตั้งแต่บรรพการ คนล้านนานอกจากจะมีภาษาพูด ภาษาเขียนเป็นของตัวเองแล้วยังมีจารตี ประเพณี
เป็นของตัวเอง จงึ ทำให้เปน็ จุดเด่นในแหล่งทอ่ งเทยี่ ว จงึ ทำใหผ้ คู้ นศรัทธาในทิศต่างๆ อยากจะเข้ามา
ศึกษาท่องเที่ยวศึกษาวัฒนธรรมเป็นต้น นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์
นรินทสุทธิ์และขันคำ ภิระบรรณ๕๔๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีและ
พิธีกรรมสืบชะตา ที่มีเฉพาะทางภาคเหนือเป็นเครื่องมืออย่างหนึ่ง ของการดึงดูดนักท่องเที่ยว

๕๓๗ นางละมัย อินถาโท, ๒๕๖๕.
๕๓๘ นางทัศนยี ์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๕๓๙ นางจันแจ่ม ยะใจม่นั , ๒๕๖๕.
๕๔๐ นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหาร, ๒๕๖๕.
๕๔๑ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.

๑๕๑

ทางอ้อม.ให้มาศกึ ษาการดำรงชพี ของชุมชนล้านนาในจงั หวัดเชียงราย จะเหน็ ไดว้ า่ พิธีกรรมสืบชะตา
ของชาวล้านนานั้น เป็นการสร้างขวัญและกำลังใจแก่ผู้สืบชะตา เพื่อที่จะสามารถมีกำลังใจในการ
ปฏิบัติหน้าที่การงานต่อไป จึงทำให้คนส่วนใหญ่เดนิ ทางมาร่วมสืบชะตาก่อนทำงานหรือรับราชการ
จึงเป็นแหลง่ ท่องเที่ยวอย่างดี นายสมเกยี รติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสมเกียรติ จงไพบูลยก์ ิจ นางสาวจดิ า
ภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๔๒ มีความคิดเห็นว่า ประเพณีการสืบชะตานับว่า
เป็นประเพณี ที่น่าสนใจเป็นอย่างยิ่งประเพณีหนึ่ง เพราะเป็นพิธีกรรมที่ชาวล้านนานิยมทำกันใน
โอกาสต่างๆ เพอื่ ต่อดวงชะตาให้ยนื ยาว พธิ สี ืบชะตาเปน็ พธิ ีใหญ่ที่ตอ้ งอาศัยคนและ เคร่ืองประกอบ
พิธีมากท่ีสดุ พิธีหน่ึง ชาวบ้านอาจจัดทำพิธนี ี้โดยเฉพาะหรือจัดร่วมกบั พธิ ีอื่นๆกไ็ ด้ อาจจะจัดข้นึ เพอ่ื
สืบชะตาให้แก่คน ทั้งที่เป็นฆราวาสและภิกษุหรืออาจจะสืบชะตาให้แก่หมู่บ้าน เมืองหรือยุ้งข้าว
เหมืองฝายก็ไดแ้ ตจ่ ะต้องจัดขึ้นเพ่ือสืบชะตา ให้แก่สง่ิ ใดส่งิ หน่ึงเพียงสง่ิ เดียว การสบื ชะตาให้แต่ละส่ิง
จะมพี ิธีกรรมท่ีแตกตา่ งกันออกไป จงึ ทำใหเ้ ป็นทส่ี นใจในภาคอ่นื ๆ ไดเ้ ล่าขานกันไป จงึ ทำให้เปน็ แหล่ง
ท่องเท่ียวของชาวลา้ นนาเป็นต้น

“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการเมือง การปกครอง ผู้ให้
ข้อมูลท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ
นางสาวจิดาภา ปัญญาดีและสพุ ตั รา สันติวรพิพัฒน์๕๔๓ มีความคิดเห็นว่า เป็นเสริมบารมีโดยเฉพาะ
ผู้นำท้องถิ่น ผู้นำระดับจังหวัดและระดับชาติเกิดความสามัคคีในหมู่คณะของสังคม ก่อให้เกิดความ
สมานฉันในกลุม่ คนและองคก์ รต่างๆ ของคนในชุมชน ทำให้ชุมชนเกิดความตระหนัก ความรัก ความ
หว่ งแหนประเพณวี ฒั นธรรมของชมุ ชนซงึ่ กำลงั จะสูญหาย ซึง่ เปน็ เหตุให้ชุมชนมจี ิตสำนึกท่ีจะอนุรักษ์
วฒั นธรรมประเพณแี ละพิธีกรรมต่างๆ ท่ีมีอยใู่ นชมุ ชนให้ยัง่ ยืนจนถงึ ลูกหลาน โดยให้มกี ารสืบทอดใน
รูปแบบ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ให้มีกระบวนการเรียนรู้จากผู้ใหญ่สู่เด็ก ในรูบแบบการทำงานร่วมกัน
นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ สมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ
นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นายบุญส่ง วรรณเขียว นางละมัย อินถาโท นางทัศนีย์ จินดายก นางดวง วรรณ
เขยี ว นายสคุ ำ ทิพยบ์ รรหาร นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมน่ั ๕๔๔ มีความคิดเหน็ ว่า การเข้า
มามสี ว่ นรว่ มของคนในสังคม ท้องถ่ินและชุมชนไมว่ า่ จะเป็นขั้นตอนการคิด การดำเนินการเป็นระบบ
ระเบยี บ การจดั เตรยี มงานพิธีกรรมสืบชะตาแบบล้านนา ซ่งึ ข้นั ตอนของการเตรียมงานน้ัน จะมีกลุ่ม
คนหลายเพศหลายวยั มาช่วยกนั ทำงาน ทกุ คนท่ีมาช่วยทำงานก็จะชว่ ยงานทตี่ นถนดั ใครท่ที ำอะไรไม่
เปน็ จะดูวธิ ีการทำงานจากบคุ คลอน่ื นำมาฝกึ ฝนหดั ทำจะทำให้เกดิ ความรู้ความจำข้นึ มา ถ้าตอ่ ไปหาก

๕๔๒ สุพัตรา สันตวิ รพพิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๕๔๓ สพุ ัตรา สนั ติวรพพิ ัฒน์, ๒๕๖๕.
๕๔๔ นางจันแจ่ม ยะใจมัน่ , ๒๕๖๕.

๑๕๒

มีกิจกรรมสบื ชะตาแบบลา้ นนาอกี ทุกคนสามารถช่วยเหลอื กนั ในด้านการจัดกิจกรรมได้ ซง่ึ จะตรงกับ
รปู แบบของการเรยี นรู้หรอื การศึกษา ซ่งึ ทกุ คนสามารถเรยี นรแู้ ละพัฒนาตนเองได้ โดยเรยี นรทู้ างตรง
และทางอ้อม โดยใช้หลักการสืบชะตาในล้านนา ที่มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการเมือง การ
ปกครองเป็นตน้

“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ในวิถีชีวิต ของคนในจังหวัด
เชียงราย ผใู้ หข้ อ้ มลู ท่ีสำคญั มีความคดิ เหน็ สอดคล้องกนั ว่านายนพิ นธ์ อ้ายไชย นายทองอนิ ทร์ คำไชย
เทพ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณ
นางสาวจิดาภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๕๔๕ มีความคิดเห็นว่า เป็นการเกิดประโยชน์
ทางด้านจิตใจ เป็นอีกสิ่งหนึง่ ท่ีให้ประชาชนคนจังหวัดเชยี งราย มีที่พึ่งและยดึ เหนีย่ วจิตใจ พิธีกรรม
สืบชะตามีความสำคญั ต่อการดำรงชวี ิต และครอบครวั ของชาวล้านนา ผทู้ ีจ่ ะเขา้ รว่ มพธิ กี รรมจะต้องมี
ฐานมาจากความศรัทธา ความเลอ่ื มใสหรือได้รับผลจากการได้เขา้ รว่ มใน พิธีกรรมสืบชะตามาก่อนจึง
เกิดความเชื่อในความศักดิ์สิทธิ์ของพิธีกรรมนี้ เมื่อได้เข้าร่วมพิธีกรรมบ่อยครั้ง จะทำให้เกิดความ
เชื่อมัน่ และเห็นคณุ ค่าวา่ เมอ่ื เกดิ อะไรขึน้ กบั ตนเองหรอื ครอบครวั หรอื มกี ารประกอบพิธีกรรมในงาน
บญุ ต่างๆ กจ็ ะนยิ มให้มีพธิ ีกรรมสืบชะตารว่ มด้วยทุกครง้ั ไป นายธีระพงษ์ พทิ ักษ์กำพล นายบริพัตร
สตุ ะวงค์ นายอินสม อิมเมอื งใจ นายสรุ ศกั ด์ิ จาอุ๊ด นางละมัย อนิ ถาโท นางทศั นีย์ จินดายก นางดวง
วรรณเขียวและนายสุคำ ทิพย์บรรหาร๕๔๖ มีความคิดเห็นว่า ผู้คนในชุมชน บ้านช่วยกันทำเครื่องสืบ
ชะตาและ มีรายได้เข้าชุมชนสร้างความเข้าใจกับชุมชน การสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับพิธีกรรมสืบ
ชะตากบั ชมุ ชน การสรา้ งความเขา้ ใจกับชุมชน หมายถึง การเรยี นรู้กระบวนการขน้ั ตอนของพิธีกรรม
สืบชะตา เพ่อื ไม่ใหม้ ขี ้อสงสัยใดๆ ไม่วา่ การจัดพธิ กี รรมจะอยใู่ นรูปแบบใด และประเภทใด ให้สามารถ
อธิบายได้บอกความหมายได้ เช่น กลุ่มบุคคลที่มีบทบาทสำคัญ คือ พระสงฆ์ มัคนายกและปราชญ์
ชาวบา้ นซง่ึ เป็นผรู้ ใู้ นท้องถ่นิ โดยจะต้องอธิบายสร้างความเข้าใจในของพธิ กี รรมสบื ชะตากับชุมชนว่า
สิ่งนี้ไม่ใช้ทำขึ้นมาเพื่อหลอกลวงประชาชน ให้งมงายผิดศีลธรรมจารีตประเพณีของชุมชนลา้ นนาแต่
อย่างใด นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายอินสม อิมเมืองใจ นายสุรศักดิ์
จาอดุ๊ นางละมัย อนิ ถาโท นางทัศนีย์ จนิ ดายก นางดวง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพยบ์ รรหาร นางฉลวย
ธานนิ และนางจันแจม่ ยะใจมัน่ ๕๔๗ มคี วามคดิ เหน็ วา่ เป็นสงิ่ ทที่ ำให้คนเชียงรายได้ภมู ิใจในวัฒนธรรม
ท้องถิ่นตนเอง วัฒนธรรมและประเพณี ประเพณีเป็นค่านิยมอย่างหนึ่งของมนุษย์ที่มีวัฒนธรรม จึง
เป็นสิ่งที่ดีงามของมนุษย์ในกลุ่มชน ที่ได้ประพฤติปฏิบัติและถ่ายทอดกันต่อ ๆ มาอย่างไม่ขาดสาย
หรอื ความประพฤติท่ีสังคมกระทำซ้ำๆ อยบู่ ่อยๆ จนเกิดความเคยชินและยงั คงอยไู่ ด้ก็เพราะมีสิ่งไหน

๕๔๕ สพุ ตั รา สันติวรพพิ ัฒน์, ๒๕๖๕.
๕๔๖ นายสคุ ำ ทิพย์บรรหาร, ๒๕๖๕.
๕๔๗ นางจันแจ่ม ยะใจมั่น, ๒๕๖๕.

๑๕๓

เขา้ มาเสรมิ สร้างสงิ่ เก่าอยู่เสมอและกลมกลืน เข้ากนั ได้ดจี งึ ทำให้ประเพณเี ดิมยังคงรูปมีชีวิตอยู่ต่อไป
ได้โดยคนในสงั คมผู้เปน็ เจ้าของประเพณี พิธกี รรมสืบชะตาทำให้เกิดการยอมรับของชุมชนครอบครัว
และสังคมล้านนาอย่างกว้างขวาง เมื่อเกิดการยอมรับก็มีการถ่ายทอดองค์ความรู้จากประสบการณ์
และบอกต่อ ในด้านความศกั ด์ิสทิ ธ์ิ พิธกี รรมจากการปฏิบตั ิมาอยา่ งยาวนาน

“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่คณะสงฆ์ ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
มีความคดิ เหน็ สอดคล้องกนั วา่ นายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสมเกยี รติ ทิพย์ปา่ โมกข์ นายธรี ะพงษ์ พิทักษ์
กำพล นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นายอินสม อิมเมืองใจ นางละมัย อินถาโท
นางทัศนีย์ จินดายก นางดวง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม
ยะใจมั่น๕๔๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นการช่วยในเรื่อง ด้านการอนุรักษ์และสืบสานพิธีสืบชะตา
พิธีกรรมการสืบชะตา เป็นการแสดงออกในทางบวกในแง่ การให้กำลังใจและความเป็นสิริมงคล
แก่ชีวิตมนุษย์ทุกคนมีความปรารถนา ให้ชีวิตของตนประสบผลสำเร็จ มีความก้าวหน้าในชีวิต
ตลอดจนปรารถนาให้มีชีวิตมีอายุยืนยาว ความมุ่งหวังและแรงปรารถนาน้ี จะสำเร็จได้ก็เพราะกรรม
คอื การกระทำของมนษุ ยเ์ ทา่ นั้น และเม่อื กลา่ วถึงชะตากรรมของมนุษย์ จงึ ทำใหท้ ราบว่ามนุษย์ทุกคน
จะมชี ะตากรรมเป็นของตนเอง แต่ชะตากรรมน้จี ะดีหรอื ร้ายข้ึนอย่กู ับ การกระทำดงั นนั้ ความเช่ือเร่อื ง
สืบชะตา จึงเป็นความเชื่อท่ีผลต่อการดำเนินชีวิตของคนในล้านนา เป็นอย่างมากโดยเฉพาะเก่ยี วกบั
การนำไปแกไ้ ขปญั หาเฉพาะหนา้ อีกรปู แบบหนงึ่ ในยามท่ชี ีวติ มอี นั ต้องเผชิญกบั อุปสรรค หรือประสบ
เหตเุ ภทภัยต่างๆ จงึ ทำให้พระสงฆ์มีบทบาทเป็นอย่างมาก มีอิทธพิ ลกอ่ ให้เกิดประโยชน์แก่คณะสงฆ์
นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบริพัตร สตุ ะวงค์ นายบุญยัง สทิ ธขิ นั แก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กจิ
เวทกิ า พงษน์ รนิ ทสุทธ์ิ ขนั คำ ภิระบรรณ นางสาวจดิ าภา ปัญญาดีและสพุ ตั รา สนั ติวรพพิ ัฒน์๕๔๙

มีความคิดเห็นว่า ศรัทธาญาติโยม มาทำบุญเพิ่มขึ้นและพระสงฆ์ได้มีเวลาสาธยายบทสวด
มนต์ ทำบญุ ทีถ่ กู ต้องตามหลกั พระพทุ ธศาสนา เพราะบงั เกดิ ผลท่สี ามารถมองเห็นไดใ้ น ๒ ทาง คือ ๑.
ผลทางจติ ใจ ผลของการทำบุญจะทำ ให้จติ เบกิ บานด้วยความงอกงามแหง่ กศุ ลธรรม คือ ความไม่โลภ
(จาคะ) ความไมโ่ กรธ (เมตตา) และความไม่หลง (ปญั ญา) กศุ ลธรรมท่ีงอกงามในจิตของผู้บำเพ็ญบุญ
นี้ คือ อาการแห่งบุญที่มองเห็นได้จากฝ่ายผู้กระทำ ๒. ผลทางกาย ผลของบุญนัน้ แม้จะเริ่มต้นจาก
ภายในจิต แต่เมื่อกระทำให้ปรากฏออกมาเป็น กายกรรม และวจีกรรม ผลย่อมปรากฏต่อบุคคล
ชุมชน สังคม เป็นความเอื้อเฟื้อ เอื้ออาทร มีมิตร ไมตรีต่อกันและกัน ก่อให้เกิดความสามัคคีอันจะ
นำไปส่สู งั คมสมานฉนั ทแ์ ละร่วมกันสร้างสรรค์พฒั นา แบบม่ันคงและย่งั ยืนตอ่ ไป

“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลกอ่ ให้เกดิ ประโยชน์แกม่ ัคนายก (ป่อู าจา๋ น) ผู้ให้ข้อมูล
ท่ีสำคัญมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญยัง

๕๔๘ นางจันแจม่ ยะใจมั่น, ๒๕๖๕.
๕๔๙ สุพัตรา สนั ตวิ รพิพัฒน์, ๒๕๖๕.

๑๕๔

สิทธิขันแก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณ นางสาวจิดาภา
ปัญญาดีและสุพตั รา สันติวรพิพัฒน์๕๕๐ มีความคิดเห็นว่า มีการสืบทอดประเพณีวัฒนธรรมและการ
ท่องเที่ยวรูปแบบนี้จัดขึ้นเพื่อให้นักท่องเที่ยวได้เยี่ยมชม เกี่ยวกับขนบธรรมเนียมประเพณีและ
วฒั นธรรมของทอ้ งถ่นิ เนอื่ งในเทศกาลต่าง ๆ เป็นการสืบทอดและรักษามรดกทางวัฒนธรรม ของแต่
ละทอ้ งถิ่นไวโ้ ดยประชาชนมีสว่ นรว่ มในการจัดการ ท่องเที่ยวเพ่อื ประโยชน์ของท้องถนิ่ โดยมัคนายก
เปน็ คนใหค้ วามรูป้ ระเพณีสืบชะตาและการเรียนรู้ให้ความสขุ แก่คน ที่ไดร้ บั ความทุกข์ให้เกิดความสุข
นายธีระพงษ์ พิทักษก์ ำพล นายบรพิ ัตร สตุ ะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพยป์ า่ โมกข์ นายบญุ สง่ วรรณเขียว
นายสรุ ศักดิ์ จาอุ๊ด นายอินสม อมิ เมืองใจ นางละมัย อนิ ถาโท๕๕๑ นางทศั นีย์ จนิ ดายก นางดวง วรรณ
เขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๕๕๒ มีความคิดเห็นว่า
เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณฝ่ายฆราวาสและเกิดความเชื่อในตัวมัคนายก การสืบชะตาเป็นประเพณี
วัฒนธรรม พธิ ีสบื ชะตาหรือการสืบชะตาของล้านนาเปน็ เรื่องท่ีฝ่ังแนน่ อยใู่ นตวั บุคคลของล้านนาถ้า
หากว่าบุคคลมีความเชื่อ อยู่ในตัวเองว่าสิ่งนั้นมปี ระโยชน์กจ็ ะยึดถือและดำรงความเชื่อ ไว้ให้อยู่กบั
สงั คมในชุมชนล้านนา และบรบิ ทโดยรอบก็จะเปน็ กลุ่มหน่งึ ก็คอื กล่มุ พอ่ มัคนายกท่ีคอยอบรมขัดเกลา
หรอื ถ่ายทอดองค์ความรู้ พธิ กี รรมการสบื ชะตาดว้ ยประการหนง่ึ ตามเอกสารคัมภรี ส์ ืบชะตาหรือการ
สบื ชะตาล้านนา ไดส้ ะทอ้ นภาพพธิ ีกรรมกิจกรรมต่างๆ ตามจารตี ประเพณีด่งั เดิมของลา้ นนา ท่ีสื่อถึง
กจิ กรรมในชวี ิตประจำวันของคนล้านนา

“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่สังคมโดยรวม ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์อ้ายไชย นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง
วรรณเขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโท นางทัศนีย์ จินดายก นางดวง วรรณเขียวและ
นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหาร๕๕๓ มีความคดิ เห็นว่า เปน็ ทีย่ ดึ เหนยี่ วจิตใจ เป็นการสรา้ งกำลงั ใจ และพธิ ีกรรม
การสืบชะตา มีความสำคัญดา้ นสงั คม เพราะเป็นกระบวนการเยียวยา ใหคนในสังคม สามารถเผชิญ
กับปญหา ในการดำเนนิ ชีวิตได้ดว้ ยกําลังใจ ทเ่ี ขมแขง็ กลาวคือ การสืบชะตาได้เปน็ พิธีกรรมทางสังคม
อย่างหนึ่ง และจัดวาเป็นพิธีกรรมที่มีสวนช่วยเสริมสรง ความเขมแข็งทางจิตใจของคนในสังคม
โดยเฉพาะในแงจติ ใจเพ่ือการปกครอง นอกจากความหมายเพ่ือเรียกขวัญกาํ ลงั ใจของคนในสงั คมแลว
ยังเปน็ การเปิดโอกาสใหฝายปกครอง ภายใตการปกครอง ตลอดท้ังประชาชนท่ัวไปมาพบปะสังสรรค
กันปฏิบตั ิร่วมกันและ มีนโยบายเพ่ือใหบรรลุเป้าหมาย อย่างเดียวกันอีกด้วย นายทองอินทร์ คำไชย
เทพ นายธีระพงษ์ พิทกั ษก์ ำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอนิ สม อมิ เมืองใจ นายบุญยงั สิทธิขันแก้ว

๕๕๐ สพุ ตั รา สนั ติวรพิพัฒน์, ๒๕๖๕.
๕๕๑ นางละมัย อินถาโท, ๒๕๖๕.
๕๕๒ นางจนั แจม่ ยะใจม่นั , ๒๕๖๕.
๕๕๓ นายสุคำ ทิพยบ์ รรหาร, ๒๕๖๕.

๑๕๕

นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี
สพุ ตั รา สันตวิ รพิพฒั น์ นางฉลวย ธานนิ และนางจนั แจ่ม ยะใจมั่น๕๕๔ มคี วามคดิ เหน็ วา่ สรา้ งความสุข
ความสามัคคีต่อสังคมล้านนา เป็นพธิ กี รรมทีท่ ำใหคนในสังคมอย่กู ันอย่างรม่ เยน็ เป็นสุข ภายใตกรอบ
ของประเพณีและศีลธรรมอนั ดี โดยมีหลักคําสอนทางพระพุทธศาสนาเปน็ พืน้ ฐาน เพ่ือจรรโลงความ
เป็นมนุษย์ การอยู่ร่วมกันและเป็นสิ่งท่ีจะนําไปสู่การเสียสละ ความเมตตา กรุณา และได้พัฒนา
กลายเปน็ ประเพณี ทค่ี นสวนใหญ่มสี วนรวมและยอมรบั กันจนถงึ ปจจบุ ัน

“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่ พระพุทธศาสนาโดยรวม
ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายธีระพงษ์ พทิ ักษก์ ำพล นายอนิ สม อมิ เมืองใจ นายบุญยงั สทิ ธขิ ันแก้ว นายสมเกยี รติ จงไพบลู ย์กจิ
เวทิกา พงษน์ รนิ ทสุทธ์ิ ขนั คำ ภิระบรรณ นางสาวจดิ าภา ปัญญาดี สุพตั รา สนั ตวิ รพพิ ัฒน์ นางฉลวย
ธานนิ และนางจนั แจ่ม ยะใจมน่ั ๕๕๕ มคี วามคิดเห็นวา่ เป็นการคงไวซ้ ง่ึ พิธีกรรมในพระพุทธศาสนา การ
ประกอบพีสืบชะตาใหถูกตองตามหลักพระพุทธศาสนา และได้ผลจริงๆ นอกจากมีการจัดเตรียม
เคร่ืองสักการะดอกไม้ ธูปเทียนและอ่ืนๆ ตลอดจนนิมนตพระมาเจริญ พระพุทธมนตและสวดพระ
ปริตร ตามประเพณนี ยิ มอย่างถกู ตองแลว สิ่งท่ีไม่ควรมองขา้ มเลย กค็ อื ตองทำความ เขาใจใหถูกตองว
า เคราะห์ คือ กรรมช่ัวหรือบาปทีเ่ คยทำไวและตามมาใหผลในปจจบุ ัน ทำใหประสบกับชะตากรรม
อันเลวร้าย เป็นทุกขสวนโชคคือบุญหรือความดี ที่ทำมาแลวแต่อดีตแต่ตามมาใหผลทันในปจจุบัน
ทำใหชีวิตนี้มีแต่ความสุข ประสบแต่ความสำเร็จ และจำใหขึ้นใจวาการสะเดาะเคราะห์ คือการแก
กรรม โดยวิธีการละชัว่ คอื แกกรรมใหม่ หนั มาทำแตก่ รรมดีพรอมกับรักษากรรมดีความดเี อาไว ใหได้
และหมั่นชําระลงจิต ใหใสสะอาดไม่มีสิ่งท่ีจะมาทำ ใหเศราหมองอีกตอไปเพียงเทาน้ี ก็ถือวาได้
สะเดาะเคราะห์ตอชะตา ที่ถูกตองแลวทำให้ผู้คนใกล้ชิดกับพระพทุ ธศาสนา อยู่คู่กับสังคมตลอดไป
นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด
นางละมัย อินถาโท นางทศั นีย์ จนิ ดายก นางดวง วรรณเขียวและนายสุคำ ทิพยบ์ รรหาร๕๕๖ มีความ
คิดเห็นว่า ให้ชาวพุทธหรือผู้เข้าร่วมพิธีมีความเลื่อมใสเพิ่มมากขึ้น อย่างไม่เสื่อมถอยลง ความเชื่อ
ผสมผสานกันระหว่างความเช่ือที่เป็นศาสนากับไสยศาสตร์ พิธีกรรมการสืบชะตาเป็นกุศโลบาย เพ่ือ
สรา้ งขวญั กำลังใจแกผ่ ู้เข้าร่วมพธิ ี เพราะโดยสัญชาตญาณพืน้ ฐานของมนุษย์ลกึ ๆ แล้วมีความรู้สึกไม่
มนั่ คงตอ่ ชีวิต เพราะจากประสบการณ์ทีผ่ ่านมา มนษุ ยป์ ระสบกบั ส่งิ ที่ผิดหวังความกลัว หรอื ผิดพลาด
หวงั กับสง่ิ ที่ปรารถนาอยู่บ่อย ๆ จงึ สญู เสยี ความมน่ั ใจในการดำเนนิ ชีวิต รวมถึงการต้องการให้ชีวิตมี

๕๕๔ นางจนั แจม่ ยะใจมั่น, ๒๕๖๕.
๕๕๕ นางจนั แจ่ม ยะใจมนั่ , ๒๕๖๕.
๕๕๖ นายสคุ ำ ทิพยบ์ รรหาร, ๒๕๖๕.

๑๕๖

ความมั่นคงสูงข้ึนขวัญและกำลังใจจากญาติพี่น้อง และคนที่รู้จักเป็นปัจจัยสำคัญที่สนับสนุนให้ชวี ติ
จงึ ต้องอาศัยหลักธรรมพระพุทธศาสนา นำไปปรบั ใช้ในชวี ติ

สรุปพธิ ีกรรมการสบื ชะตา เป็นการคงไว้ซึ่งพิธีกรรมในพระพทุ ธศาสนา การประกอบพิธีสบื
ชะตาใหถูกตองตามหลักพระพุทธศาสนา และได้ผลจริงๆ นอกจากมีการจัดเตรียมเคร่ืองสักการะ
ดอกไม้ ธูปเทียนและอ่ืนๆ ตลอดจนนิมนต พระมาเจริญ พระพุทธมนต และสวดพระปริตร
ตามประเพณีนิยมอย่างถูกตองแลว ให้ชาวพุทธหรอื ผู้เข้าร่วมพิธีมคี วามเล่ือมใสเพ่ิมมากขึ้น อย่างไม่
เสื่อมถอยลงและความเชื่อผสมผสานกันระหว่าง ความเชื่อที่เป็นศาสนากับไสยศาสตร์ พิธีกรรมการ
สบื ชะตาเป็นกุศโลบาย เพ่ือสร้างขวัญกำลังใจแก่ผูเ้ ข้าร่วมพธิ ี สอดคลอ้ งกับงานวิจยั ของพระมหาดวง
รัตน์ ฐติ รตโน, เร่อื งแนวคดิ ในการพัฒนาเพ่ือส่งเสริมการสบื ชะตาของสังคมไทย๕๕๗

ดวงดาว/ไสยศาสตร์/ฤกษ์ยาม/มีอิทธิพลต่อพิธีกรรมการสืบชะตาล้านนา ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโท
และนางทศั นีย์ จินดายก๕๕๘ มคี วามคดิ เห็นวา่ เปน็ การเตรียมพร้อมของงาน สถานท่บี ุคคล กำหนดการ
ให้พ้นจากตำแหน่งทักทายของดาวและความเรียบร้อยของงานพิธี โหราศาสตร์นับว่ามีอิทธิต่อการ
ดำเนนิ ชวี ติ ของผู้ท่มี ีความเชอื่ ในเร่ืองของโชคชะตา โดยคนส่วนใหญ่ทมี่ คี วามเช่อื ในเรอ่ื งโหราศาสตร์
น้นั จะเปน็ คนทก่ี ลัวกับเหตกุ ารณ์ ทจี่ ะเกิดขึ้นในอนาคตหรือกำลงั ประสบปญั หา ท่ีจะหาทางออกแต่ก็
ไมร่ วู้ า่ ควรจะตอ้ งทำเช่นไร ทำให้การพบหมอดูของคนกลมุ่ น้ี เปน็ ไปเพอ่ื ต้องการหาท่ีปรึกษา ต้องการ
คนที่คอยให้กำลังใจ นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญส่ง วรรณเขียว นางดวง วรรณเขียวและ
นายสุคำ ทิพย์บรรหาร๕๕๙ มคี วามคิดเห็นวา่ ชาวล้านนาเมื่อจะประกอบพิธีทำบญุ ทำกุศลซง่ึ ถือวา่ เป็น
สิ่งทดี่ งี าม กจ็ ะดฤู กษย์ ามท่ีเป็นมงคลควบคู่กันไป ซึ่งความเชื่อน้ีจะปรากฏให้เหน็ ในดวงฤกษ์ที่จารึก
ในตอนบนสุด และจารึกที่บอก ปี เดือน วัน ดิถีนาทีฤกษ์ ของการทำกิจกรรมนั้นๆ ทั้งน้ีรวมถึง
ดวงชะตา ของโบสถ์วิหารหรือวัดอันแสดงให้เห็นว่า ความเชื่อทางโหราศาสตร์สามารถผสมผสาน
ผนวกกบความเช่ือทางพุทธศาสนาอย่างลงตัว นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว
เวทกิ า พงษน์ รินทสทุ ธขิ์ ันคำ ภิระบรรณ นางฉลวย ธานนิ และนางจนั แจ่ม ยะใจมั่น๕๖๐ มีความคดิ เห็น
ว่า เป็นการสืบชะตาควรจะมีการหาฤกษ์งามยามดี ถือว่ามีผลด้านความเชื่อชาวล้านนา มีความเช่ือ
เรื่องวันท่ีเป็นมงคล และวันท่ีไม่เป็นมงคล สำหรบั ประกอบกิจกรรมต่างๆ ในชวี ิตประจำวัน ที่จะทำให้

๕๕๗ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน, แนวคิดในการพัฒนาเพื่อส่งเสริมการสืบชะตาของสังคมไทย,
[อ อ น ไ ล น์ ], แ ห ล ่ ง ท ี ่ ม า : https://culturalscience.msu.ac.th/th/download๒ /๒ /pataveesak/
bibliography.pdf [๑๕ กนั ยายน ๒๕๖๐].

๕๕๘ นางทัศนยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๕๕๙ นายสุคำ ทพิ ย์บรรหาร, ๒๕๖๕.
๕๖๐ นางจนั แจ่ม ยะใจมั่น, ๒๕๖๕.

๑๕๗

การจัดทำพิธีสำเร็จไปด้วยความเรียบร้อย เช่น ปลูกสร้างบ้าน ย้ายที่อยู่ การเดินทาง
ทำบุญขน้ึ บา้ นใหม่ จัดงานมงคลสมรส มักจะหาวันท่ีเป็นมงคลเรียกว่า วันไชยฤกษ์ นายบรพิ ตั ร สุตะ
วงค์ สมเกียรติ จงไพบูลย์กจิ นางสาวจดิ าภา ปญั ญาดีและสุพัตรา สนั ติวรพิพฒั น์๕๖๑ มคี วามคิดเหน็ ว่า
ให้ชาวพุทธหรือผูเ้ ข้าร่วมพิธี มีการเลอื่ มใสเพ่ิมมากข้ึนอย่างไม่เส่ือมถอยลง ชาวล้านนามีความเชื่อใน
คำสอนของพุทธศาสนาเป็นหลักผสมผสาน กับหลักการของศาสนาพราหมณ์ ใช้เป็นแนวทางการ
ดำเนินชีวิต อีกทั้งใช้เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ จึงส่งผลให้ชาวล้านนา มุ่งเน้นที่จะประกอบการบญุ
การกุศล เพื่อความสุขส่วนตนและสิ่งรอบข้าง นอกจากนิยมมีความเชื่อในสิ่งเหนือธรรมชาติ การ
คุ้มครองธรรมชาติโดยสิ่งศักด์ิสิทธ์ิ เช่น เทพาอารักษ์ประจำภูเขา ป่าไม้แม่น้ำ ลำคลอง ตลอดจน
เหมืองฝาย หรือแหล่งน้ำสำหรับ หล่อเล้ียง เรือก สวน ไร่ นา หรือการเกษตรอื่น ๆ จึงมีพิธีกรรม
เกี่ยวกับส่ิงเหล่านี้เสมอ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและ
นางจันแจ่ม ยะใจมั่น๕๖๒ มีความคิดเห็นว่า มีผลตามหลักโหราศาสตร์ ตามปั๊บกระตื้นหรือคัมภีร์ท่ี
บันทึกไว้และประเพณี พิธีกรรมที่เกี่ยวกับผีครูนั้น ก็จะเหมือนกบการนับถือผีอื่น ๆ โดยท่ัวไป เช่น
เมื่อมีการแบ่งผีครูมานับถือและ มีหิ้งบูชาครอู ยู่ในเรือนของตนแล้ว ในการที่จะกระทำการใดๆ ผูน้ ับ
ถือผีครูต้องบอกกลา่ วผคี รูในกรณี ทีม่ กี ารกระทำผิดหรอื กระทำไม่เหมาะสมไปจากทคี่ รู สัง่ สอนไว้ผีครู
อาจจะทำให้เกิดเจ็บป่วย แก่ทั้งตนและคนใกล้เคียงได้ เรียกว่าผิดผีครูจำเปน็ ตอ้ งมีการทำพธิ ีฟายครู
คือ นําดอกไม้ธูปเทียนไปขอขมา นอกจากนี้ในวันเทศกาลสำคัญ เช่น วันสงกรานต์หรือจะมีกิจกรรม
ใดๆ ในบ้านเรือน เช่น งานทาบุญขน้ึ บา้ นใหม่เป็นต้น

สรุปความเชื่อทางโหราศาสตร์ ในวิถีของชาวล้านนาไทยคนส่วนมากเชื่อโหราศาสตร์
เชื่อการทำนายทายทักว่าอนาคตของตนจะเป็นอย่างไร ผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการทำนายของโหร
เป็นความจริงที่ต้องเชื่อถือในวรรณกรรมทั้งหลาย ของล้านนาไทยกล่าวถึงโหราศาสตร์ไว้หลายแหง่
และความเชอ่ื ในเรื่องฤกษ์ยาม เป็นความเชื่อมาตง้ั แต่โบราณกาลมาจนกระท่งั จนทุกวันน้ี ตวั ตน เป็น
ระบบของความเช่ือแขนงหนึ่ง ในการจัดระเบียบสงั คมในระดับครอบครัว สอดคล้องกับงานวิจัยของ
จรญู แดนนาเลศิ , เรือ่ งประเพณี ความเช่อื ของวิถชี ุมชนลา้ นนา๕๖๓

๕๖๑ สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์, ๒๕๖๕.
๕๖๒ นางจนั แจ่ม ยะใจม่นั , ๒๕๖๕.
๕๖๓ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนล้านนา”,วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต โปรแกรม
วิชารัฐประศาสนศาสตร์ สำนักวิชาบริหารรัฐกิจ, (บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยาชภัฏเชียงราย,๒๕๖๒), หน้า
๙๗๘.

๑๕๘

สว่ นที่ ๖ ขอ้ เสนอแนะ
ผใู้ ห้ขอ้ มลู ทสี่ ำคญั ในกลุ่มของ ปราชญท์ อ้ งถิน่ เป็นผู้นำชมุ ชนและชาวบา้ นผู้เคยเข้าร่วมทำ

พิธีสบื ชะตามขี อ้ เสนอแนะดงั ตอ่ ไปน้ี
๑. คำถามทั้งหมดน้ีดีมาก อยากให้มีการเรียนการสอน เรื่องประเพณีและวัฒนธรรมให้

เข้มแข็ง เพราะเป็นเรื่องของวิถีชีวิตที่ให้ตัวของเราทุกคน เป็นมรดกสืบทอดต่อไปให้ยาวนานบนพนื้
แผน่ ดนิ ล้านนา

๒. คำถามทัง้ หมดนีด้ ีมาก หวงั วา่ วิจัยนเ้ี ป็นประโยชนอ์ ย่างยง่ิ กับชาวเชยี งรายและล้านนา
๓. คำถามทั้งหมดนี้ดีมาก ต้องนำมาบูรณาการในเครื่องมือให้กระซับเนื้อหาที่สั้น แต่ได้
ใจความมากขึ้น

๑๕๙

บทที่ ๕
สรปุ ผลการศึกษาและขอ้ เสนอแนะ

วิจัยเรื่อง ประเพณีสืบชะตา:คติธรรม ความเชื่อและอิทธิพลต่อสังคมล้าน ในจังหวัด
เชียงรายมีวัตถุประสงค์คือ ๓ ประการคือ ๑. เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของประเพณีสืบชะตาที่
ปรากฏในพระพทุ ธศาสนา ๒. เพื่อศึกษาอิทธิพลของประเพณีสืบชะตาที่มีต่อสังคมล้านนาในจังหวัด
เชียงราย ๓. เพอื่ วิเคราะหค์ ติธรรม ความเชอ่ื ของพธิ ีสืบชะตาที่มอี ิทธิพลตอ่ สังคมล้านนาของจังหวัด
เชียงราย สรุปผลวิจัยดังน้ี

๕.๑ สรปุ
ดา้ นข้อมลู พืน้ ฐานของผ้ใู หข้ อ้ มลู ทส่ี ำคัญ
พบวา่ เกอื บทง้ั หมดเปน็ เพศชาย (๒๐) ผูใ้ ห้ข้อมูลทีส่ ำคัญเกือบทง้ั หมดอายเุ กิน ๖๐ ปี ( ๒๐

คน ) ส่วนมากเป็นพระมหาเถระมีพรรษา ๒๐ พรรษา ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส ทั้งหมดมีวุฒิ
การศึกษานักธรรมชั้นเอกทั้งหมดสังกัดมหานิกาย นอกนั้นเป็นปราชญ์ท้องถิ่น เป็นผู้นำชุมชนและ
ชาวบ้านผู้เคยเขา้ ร่วมทำพิธีสบื ชะตา

ดา้ นความเป็นมาของประเพณีสบื ชะตา
พบว่ามีที่มาคือ ๑. การสืบชะตาในสมัยพุทธกาลที่ปรากฏหลักฐานมีความเป็นมา ๓ แห่ง
คือ ๑) จากเรื่องในอรรถกถาธรรมบทคืออายวุ ัฒนกุมาร ๒) จากเรื่องทีฆายุกุมาร และ ๓) จากเรื่อง
สามเณรตสิ สะ ๒. พิธีการการสืบชะตาในสมัยพระพุทธกาล ที่มีหลกั ฐานทมี่ าคอื ๑. อิทธิพลของอรรถ
กถาธรรมบทต่อประเพณีและพิธีกรรมของเรื่องอายุวัฒนกุมาร ๒. มีคติธรรมโพชฌังคปริตตัง
(โพชฌังโค) เป็นพุทธโอสถด้วยอำนาจพระปริตรดังกล่าวทำให้ผู้สาธยายอายุยืน ๓. เรื่องบุรพกรรม
ของโพธริ าชกมุ าร มีคติธรรมคอื ความไม่ประมาท มกี ารเจรญิ พทุ ธมนต์เองหรือเขา้ พธิ ีเรอ่ื งบุรพกรรม
ของพระพทุ ธเจ้า มคี ติธรรมคือ อานุภาพของพระปรติ ร
บทสวดที่ใช้สวดสาธยายในสมัยพุทธกาลนั้นมี การสวดพระปริตรตามที่นิยมกันในสังคม
พระสงฆ์ครั้งพุทธกาลและปัจจุบันจะมกี าร สวดที่แตกต่างกนั ขึ้นอยู่กบั ลักษณะของท้องถิ่น สามารถ
แยกการสวดออกเป็น ๒ ตำนาน คือเจด็ ตำนาน และ ๑๒ ตำนาน สวดแบบเต็มสตู รและสวดแบบย่อ
ผลของการสืบชะตาในครงั้ น้ันพุทธกาลน้นั อทิ ธิพลของอรรถกถาธรรมบทต่อประเพณีและ
พิธีกรรม เปน็ เรื่องของศรัทธาความเชอ่ื ตงั้ แต่โบราณ จนถึงปจั จุบันชาวลา้ นนา มีความเช่ือในคำสอน

๑๖๐

ของพทุ ธศาสนา เปน็ หลักผสมผสานกับหลักการของศาสนาพราหมณ์ ใช้เป็นแนวทางการดำเนินชีวิต
และโหราศาสตร์ ซึ่งเปน็ ความเช่อื ดง้ั เดิมของคนล้านนา สามารถอธิบายพฤติกรรมตา่ งๆ ท่เี กดิ ขึ้นขณะ
ปฏบิ ัตพิ ิธกี รรมสืบชะตา

การสืบชะตาในล้านนาได้รับสืบทอดมาจากพุทธกาล มีหลักว่า มีการเปลี่ยนแปลงที่ทำให้
เหน็ ไดอ้ ยา่ งชดั เจน คอื ในอดตี จะจัดพธิ ีสืบชะตาในกรณีเฉพาะผู้ทเี่ จ็บไข้ได้ปว่ ยเท่าน้ัน แต่ปัจจุบันได้
เปลี่ยนไปตามเหตุการณ์ และตามความเหมาะสมของสมัยนิยม เชน่ เมอื่ ครบรอบวนั อายวุ นั เกิดทำใน
พิธีแต่งงาน ทำบุญขึ้นบา้ นใหม่ การได้เล่ือนยศตำแหน่ง ฯลฯ จากหลักฐานปั๊บสาฉบับครูบาอาจารย์
ได้จารึกไว้ในปีพุทธศักราช ๒๔๖๒ ตรงกับวันพุธเดือน ๑๑ แรม ๒ ค่ำ จารึกโดยครูบาศรีวิชัย มี
รปู แบบการสืบชะตาอยู่ ๒ รูปแบบคอื

รูปแบบที่ ๑ จำนวนผู้ทำพิธีหรอื เจ้าพิธี จะนิยมเป็นพระภกิ ษุซึ่งเป็นผูท้ รงศลี เป็นท่ีตัง้ แห่ง
ความเคารพนอบนบบูชาของพทุ ธศาสนกิ ชน โดยการสบื ทอดเปน็ เวลายาวนานต้งั แตอ่ ดีตถงึ ปัจจุบันมี
การประกอบพิธีสืบชะตา ๒ อย่าง ได้แก่การสืบชะตาใช้พระสงฆ์เพียงรูปเดียว หรือที่เรียกว่า
สืบชะตาเดี่ยว และการสืบชะตาด้วยจำนวนพระสงฆ์ จำนวน ๕ รูปบ้าง ๙ รูปบ้าง หรือมากกว่าน้นั
ตามยศ ตำแหน่งหรือฐานะของบุคคลที่เป็นเจา้ ภาพ ซง่ึ นยิ มนิมนต์พระสงฆเ์ ปน็ จำนวนคู่

รูปแบบที่ ๒ สถานการณ์ที่มีการประกอบพิธีสืบชะตาที่มีความแตกต่างกัน ซึ่งแบ่งได้
๓ อย่าง ไดแ้ ก่ ๑).สถานการณท์ ่ีมคี วามสุข ความสมหวังและความเจรญิ รุง่ เรอื งในชวี ิต ๒) สถานการณ์
ทม่ี ีความห่อเหี่ยวใจ รู้สึกส้นิ หวงั หรือเจบ็ ปว่ ย ๓) สถานการณท์ ่วั ไปเชน่ เทศกาลข้ึนปีใหม่ตามปฏิทิน
สากลคือ วนั ที่ ๑ เดอื นมกราคมของทุกปีหรือ เทศกาลวันสงกรานต์ คอื วนั ท่ี ๑๓-๑๕ เมษายน ของ
ทกุ ปี

วิธีการสืบชะตาในล้านนา ๘ จังหวัด มีวิธีการทั้งเหมือนกันและแตกต่างมีการหลักอยู่ ๓
ประการ ๑) อุปกรณ์เคร่อื งสืบชะตา ๒) เรือ่ งจำนวนพระสงฆ์ทำพธิ ี บางพ้ืนท่ใี ช้ ๑ รูป ๓ รปู ๕ รปู ๗
รูป ๙ รูป ๓) เรือ่ งบทสวดตา่ งๆ ทใ่ี ชท้ ำพิธีสืบชะตาแตกตา่ งกนั บ้าง ตามท้องถ่นิ

การเทศน์ธรรมแต่ละผกู (กัณฑ)์ ทีใ่ ช้เทศน์ประกอบพิธสี บื ชะตาแตล่ ะครัง้ แตกตา่ งกันเพราะ
เป็นประเพณีความเชื่อ เป็นสิ่งที่แสดงออกถึงความเป็นเอกลักษณ์ ความโดดเด่นของภาคเหนือและ
ประเพณีความเชือ่ การอยรู่ ว่ มกนั

บทสวด (พระปรติ ร/พระสตู ร) ทใี่ ชส้ วดในลา้ นนานอกจาก ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน มีบทสวด
อืน่ เพ่ิมอีกและหลักธรรม ในคมั ภรี ์ธรรมของพิธีกรรมสืบชะตาทม่ี ีตอ่ การ เสริมสร้างความสัมพันธ์ทาง
สังคมและจิตวิญญาณ ของประเพณีและบทสวดต่างๆ ที่ใช้สวดในล้านนานอกจาก ๗ ตำนาน ๑๒
ตำนาน ยังมีบทสวดอื่นๆ มาเสริมเพิ่มเติมตามครูอาจารย์ล้านนา ที่สืบทอดกันมารุ่นต่อรุ่นจนถึง
ปัจจุบัน บทสวดของล้านนาที่ว่าขาดไม่ได้เลย มีความสำคัญมากน้อยต่อล้านนา เพราะเป็นบทสวด
เกีย่ วกบั การสืบชะตาโดยตรงและเปน็ บทสวด ที่มคี วามหมายใกล้เคยี งกัน คอื พทุ ธคุณ ธรรมคุณ

๑๖๑

สังฆคุณ ทำให้ครบองค์พระรัตนตรัยและเป็นบทสวด ที่นักปราชญ์รจนาเพื่อเสริมดวงชะตาต่ออายุ
ให้กับ ผู้ทำพิธสี ืบทอดกนั มายาวนาน เป็นบทสวดที่สำคัญในการสืบชะตา ที่ขาดไม่ไดค้ ือหลักธรรม
ในคัมภรี ์ ธรรมของพิธีกรรมสืบชะตาท่มี ตี ่อการ เสรมิ สรา้ งความสมั พันธ์ทางสงั คมและจิตวิญญาณของ
ประเพณีและบทสวดต่างๆ

ดา้ นคตธิ รรมจากประเพณสี บื ชะตา
๑) องค์ความรูท้ ีเ่ กิดจากเรอ่ื งสบื ชะตาหรือแนวปฏบิ ัติให้เกดิ สมั มาทฏิ ฐิ มาจากพธิ ีกรรมการ
สืบชะตาได้มีความสำคัญ ต่อการดำเนินชีวิตของชาวล้านนา ทุกยุคทุกสมัยโดยแทรกซึมเข้าไปใน
ระบบความเชอ่ื และวิถชี ีวติ มาตง้ั แต่โบราณ เปน็ การสง่ เสรมิ บญุ กริ ิยา ๑๐ ประการ
๒) แนวปฏิบัติให้เกิดสัมมาทิฏฐิ (คติธรรม เมื่อผู้เข้าพิธีสืบชะตา เมื่อฟังพระสงฆ์สวด
สาธยายทำให้ผู้คนนั้นนำไปปฏิบัติตามคำสอนในบทสวด ทำให้มีความสุขทางใจให้กำลังใจ ในการ
ดำเนนิ ชวี ิตอยู่ต่อไปในความไม่ประมาท โดยการรกั ษากายวาจาใจให้เรยี บร้อย การสมาทานศีลจัดเป็น
ธรรมเนียม ปฏบิ ัตใิ นพิธีกรรมทางพระพทุ ธศาสนา เพราะศลี เปน็ พนื้ ฐานของการทำความดที กุ อย่าง
๓) คติธรรมทแ่ี ฝงอย่ใู นเครอ่ื งประกอบพธิ กี ารสบื ชะตาประกอบไปด้วย อาทิไมค้ ำ้ สามขา ส่ี
ขา ธงสี กระบอกน้ำ มีความหมายแทนตัวมนุษย์ ไม้ค้ำสามขานั้นไม้ค้ำ ๓ ขา หมายถึง ไตรลักษณ์
อนิจจัง ทุกข์ขัง อนัตตา ไม้ค้ำ ๔ ขา หมายถึง ธาตุ ๔ ดิน น้ำ ลม ไฟ กระบอกน้ำกระบอกทราย
หมายถงึ ธาตุดนิ ธาตนุ ้ำท่ีจะตอ้ งสลายไปในท่ีสุด ธงสี หมายถึงการดำเนนิ ชวี ิตในวัยต่างๆ จนถงึ ธงสี
ขาว สีแห่งความยอมแพ้ ไม้ค้ำ ๓ ขา ไม้ค้ำ ๔ ขา เมื่อสืบชะตาแล้วต้องนำไปค้ำต้นไม้โพธิ์ มี
ความหมายวา่ เปน็ การทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา พระเถระบางรปู ก็ใหค้ วามหมายว่า ไม้คำ้ ๓ ขา คือ
ทาน ศีล ภาวนาและไตรลักษณ์ , ไม้ค้ำ ๔ ขา หมายถึง พรหมวิหาร ๔ หรือ พรหมวิหารธรรม เป็น
หลักประจำใจเพ่อื ให้ตนดำรงชวี ิตได้อยา่ งประเสริฐ บริสทุ ธเ์ิ ฉกเช่นพรหม เป็นแนวธรรมปฏิบตั ิของผทู้ ี่
ปกครอง การอยรู่ ่วมกบั ผอู้ ่นื ประกอบด้วยหลกั ปฏบิ ัติ ๔ ประการ
๔) คติธรรมที่แฝงอยู่ในเครื่องประกอบพิธี เป็นการสืบชะตาการสร้างกุศลกรรมที่ยิ่งใหญ่
สามารถสืบต่ออายุให้ยืนยาวได้ ผู้คนชาวล้านนา จึงมีการสืบทอดพิธีกรรมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
ด้วยเห็นผลอานิสงส์การสืบชะตา จึงแฝงคติธรรมความเชื่อในเครื่องประกอบพิธี ไม้ค้ำใหญ่ ๓ เล่มนี้
ถ้าสืบชาตาในครอบครัว หรือสืบชาตาชาวบ้านหมายถึง บุคคล ๓ คน คือ พ่อ แม่ ลูกประเพณีที่สบื
ทอด กันมานานหลายชัว่ อายุคน การใช่ไมม้ าคำ้ ทำมุมกนั ๓ มมุ นัน้ หมายถงึ พระรตั นตรัย ๓ ประการ
อันประกอบไปดว้ ย คุณพระพทุ ธ คณุ พระธรรม คุณพระสงฆ์ ดงั น้ันไม้คำ้ ดังกลา่ วจงึ มีนยั ว่าขอให้คุณ
พระรตั นตรยั นน้ั ชว่ ยคำ้ จนุ ชวี ิตใหม้ ีความมนั่ คงสบื ไป
๕) หลกั การทสี่ ำคญั ยิ่งของพิธสี ืบชะตา ชาวลา้ นนามีความเชอื่ ในคำสอนของพุทธศาสนาเป็น
หลกั ผสมผสานกับหลกั การของศาสนาพราหมณ์ ใชเ้ ปน็ แนวทางการดำเนินชวี ิต อกี ทงั้ ใช้เป็น

๑๖๒

เคร่อื งยดึ เหนีย่ วจิตใจจึงส่งผลให้ชาวล้านนา มงุ่ เนน้ ท่ีจะประกอบการบุญการกศุ ล และมีความเชื่อว่า
ต้องมีองค์ประกอบเป็นหลัก พระสงฆ์ คอื ผูม้ สี ว่ นในการแนะนำท่ดี ีงาม และความเป็นมงคลให้แก่เจ้า
ชะตา สำหรับการนิมนต์พระสงฆ์นัน้ จะนิมนต์พระสงฆ์แตล่ ะวัดมารวมกันทำพิธีจำนวน ๙ รูป หรือ
มากกว่านั้น ตามเจตนา หากจัดสวดพร้อมกันต้องนิมนต์ พระสงฆ์ครบทัง้ ๔ มุมของบ้าน แห่งละ ๙
รปู

ดา้ นความเช่อื (ศรทั ธา) จากประเพณสี ืบชะตา
๑) เชื่อกันว่าเป็นการต่ออายุ หรือต่อชีวิตของบ้านเมืองและของคนให้ยนื ยาว มีความสุข
ความเจริญ เสริมดวงชะตาขจัดปัดเป่าเคราะหร์ ้ายต่างๆ ความศกั ด์ิสิทธิ์ ความเป็นสริ ิมงคลท้ังยังเป็น
การสรา้ งขวญั และกำลงั ใจให้กับผู้สืบชะตา เชื่อในเรอื่ งบาปบญุ คุณโทษ สร้างความศรทั ธาความมั่นใจ
ในชวี ติ ในการประกอบสัมมาอาชีพอยา่ งไมป่ ระมาท
๒) ความเชื่อในพิธีสืบชะตาแบบล้านนา ที่ทำให้เกิดความสำเร็จต้องประกอบด้วยปัจจัย
หลายอย่าง ชาวลา้ นนามีความเช่ือวา่ หากได้ทำบญุ สบื ชะตาจะช่วยให้ทกุ ส่ิงทุกอยา่ งดีขึ้นเหมือนเดิม
หรือดกี ว่าเดมิ จงึ ปฏิบัตสิ บื ต่อกนั มาชา้ นาน การสบื ชะตา
๓) ความเชื่อในพิธีสืบชะตาแบบล้านนา ที่ทำให้เกิดความสำเร็จต้องประกอบด้วย สาระ
ของหลักธรรมเน้นในเร่ืองการเสริมสร้าง “จิต” ให้เกิดความเข้มแข็ง ส่งผลต่อการพัฒนาพฤติกรรม
ทางกาย ใน ๓ ประการ คือ ๑ สัจจะ คือ ความจริงใจ พูดจริง ทำจริง มีความซื่อตรงมีจิตใจ ความ
ตั้งใจอย่างมุ่งมั่นในสิ่งที่ตนปรารถนา ๒ อธิษฐาน เป็นการตั้งกัลยาณจิตความเป็นบุญกุศลแผ่ขยาย
ไปสู่ผู้ที่เข้าร่วมพิธี การอธิษฐานจิตการนั่งสมาธิที่เรียกว่าสมถกัมมัฏฐานหรือวิปัสสนากัมมัฏฐาน ๓
วริ ยิ ะ คือ ความเพยี รพยายามทจ่ี ะพัฒนากายและจติ ไปพรอ้ มๆ กัน
๔) การเทศน์ธรรมเรื่องต่างๆ ในพิธีสืบชะตาเกิดจากความเชื่อเป็นเรื่องที่พระพุทธเจ้า
เทศน์ธรรม ให้เทวดาฟังแล้วบรรลุธรรม ได้เป็นเทวดายืนยาวต่อไปและการบรรยายธรรมคำสั่งสอน
ของ องค์พระสัมมาสัมพทุ ธเจา้ เม่อื นำมาเทศน์ในพธิ ีสบื ชะตา เชื่อวา่ จะเกดิ ความเปน็ สริ มิ งคลและเชื่อ
ว่า ผู้ที่ได้ฟังธรรมจะมีสมาธิแน่วแน่ สามารถหลีกเว้นอบายมุขได้ธรรม เป็นเหมือนแนวทางการ
ปฏิบตั ิ และอานิสงส์ของการฟงั ธรรม ทำให้มอี ายุยนื ยาวมคี วามสุขความเจริญกา้ วหน้า ในหนา้ ทก่ี าร
งาน การเงนิ การดำเนินชีวิตที่ดปี ราศจากโรคภัย
๕) เครื่องสืบชะตาทั้งหมดแต่ละชนิด ระบุจำนวนชิ้นเท่านั้นเท่าน้ี มีความเชื่อ เครื่องสืบ
ชะตาทั้งหมดแต่ละชนิด ระบุจำนวนชิ้นเท่านั้นเท่านี้ มีความเชื่อมาจาก ๓ ประเด็นด้วยกัน ๑. เรื่อง
ของไตรลักษณ์ ๒. คุณพระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ สื่อความหมายถงึ อำนาจเกี่ยวกบั
ธรรมชาติ ๓. เป็นความเชือ่ ตามดวงดาวบ้างหรอื ตามแกน่ หลักธรรม เปน็ ความเชื่อในเรือ่ งสัจจะธรรม
ความเป็นจริงหรือธรรมชาติ ตามหลักคณุ ประโยชน์ ของพระรัตนตรัยและแอบแฝงคติธรรมในเคร่ือง

๑๖๓

สืบชะตา จำนวน ๑๐๘ บชู าคณุ พระรตั นตรยั พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ สอ่ื ความหมายถึงอำนาจ
เก่ียวกับธรรมชาติ

๖) การจุดเทยี นค่าคิง (เทยี นสูงเท่าคน) เกิดจากความเชื่อ เร่ืองแสงสวา่ งของชีวติ ถ้าเทียน
สว่างชีวิตย่อมเจริญและทำให้ผู้ป่วยมีอายุยืนยาวต่อไปหรือเสริมดวงชะตาของชีวิตคนนั้น อายุของ
บุคคลคนนน้ั จะให้หมด เคราะหห์ มดโศกเช่ือวา่ ตายแลว้ เกิดใหม่และเปน็ การสลายไปของเทยี น ย่อม
เป็นไปตามวฏั ฏะไมม่ ีใครหลีกเว้นการเสือ่ มสลายไปได้ แต่จะคงอยู่ซ่ึงคุณงามความดที ไ่ี ด้ทำไว้

๗) หัวใจสำคัญที่สุดของความเชื่อ (ศรัทธา) ในพิธีสืบชะตาคือความเชื่อ เป็นเรื่องการต่อ
อายุหรือความเชื่อในอายุของคนเราและคุณงามความดีของมนุษย์ มีความศรัทธาในพิธีสืบชะตาคือ
ความเชื่อว่าทำแล้ว เป็นการสะเดาะเคราะห์เสริมดวงมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น พ้นจากอันตรายทั้งปวง
เปน็ ความเชือ่ ว่าสามารถต่ออายุให้ยืนยาว ปราศจากทกุ ข์โศกโรคภยั มีความสุขทง้ั กายสุขใจและความ
เจริญในชวี ติ ไดจ้ รงิ เปน็ การเชอื่ เร่ืองบาปบุญคณุ โทษ ทำดไี ด้ดีทำช่ัวได้ชัว่ และเสรมิ บารมีเพือ่ ความเป็น
สริ มิ งคล

ด้านอทิ ธพิ ลของประเพณีสืบชะตาท่ีมตี อ่ สังคมล้านนาในจังหวัดเชียงราย
๑) อิทธิพลหรืออำนาจที่เกิดจากการสืบชะตา ส่งผลด้านในกับศรัทธาและญาติโยม เป็น
อิทธิพลเกิดจากความเชื่อ ความศรัทธา ในการสืบชะตาทำแล้วเกิดความสบายใจและผู้ร่วมสืบชะตา
ทำใหม้ ีความสขุ ในการดำเนนิ ชีวติ ดว้ ยการทำความดี
๒) อิทธิพลหรอื อำนาจท่ีแฝง (อิทธพิ ล) มีผลต่อวิถีชีวติ ตอ่ สงั คมล้านนา มีหลายประเด็น เช่น
อิทธิพลเกิดจากความเชื่อความศรัทธา ในการสืบชะตาทำแล้วเกิดความสบายใจ ความเชื่อเรื่อง
อทิ ธฤิ ทธิป์ าฏิหาริย์ เป็นความเชื่อเกี่ยวกับบุญบารมีของบคุ คล หรอื พลงั อำนาจวิเศษท่ีมีอยู่ในผู้มีบุญ
บารมี เช่นในพระพุทธเจ้าเทพเจา้ อมนุษย์ ผู้มีฤทธิ์เดช เป็นพลังเหนือธรรมชาติ ทั้งทำให้เกิดอาการ
เกรงกลัว หรอื เป็นสิ่งอศั จรรยเ์ สรมิ สรา้ งปสาทะศรัทธาในสิ่งศกั ดส์ิ ทิ ธิน์ นั้ ๆ
๓) พิธีการสืบชะตา เป็นสิ่งที่ยึดถอื เป็นแนวปฏิบัติต่อๆ กันมา (ประเพณี) ในสังคมล้านนามี
หลายประการด้วยกัน ๑) ความเชื่อเรื่องผีมาตั้งแต่บรรพบุรุษ พราหมณ์ พุทธเข้ามาแทรกจึงยึดถือ
ควบคกู่ ันมาจนถึงปจั จบุ ัน ๒) เป็นการสืบสานจารีตประเพณีอันดงี ามของชาวลา้ นนา เป็นบ่อเกิดความ
สามัคคีในหมู่คณะสังคมชาวล้านนา ๓) เกิดความสามัคคี เพราะในการเตรียมเครื่องสืบชะตา
จำเปน็ ต้องใชค้ นมากชว่ ยกันจัดตกแตง่ พธิ ีตา่ งๆ
๔) การสืบชะตาหลวง มีพลังอำนาจแฝงทำให้เกิดจิตวิทยาหมู่ แก่ผู้เข้าร่วมและเป็นการ
เกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตของล้านนา ที่เชื่อว่าเป็นการต่ออายุหรือชีวิต เพื่อสร้างขวัญกำลังใจ
ในการดำเนินชีวิต สร้างความสามัคคีในชุมชนสรา้ งความเชื่อมั่นได้ความสามัคคี ช่วยเหลือกันตั้งแต่
การเตรียมเครื่องสืบชะตา และทำให้จิตใจเข็มแข็งเป็นการรักษาทางใจ ทำให้มีกำลังใจในการรักษา

๑๖๔

โรคภัยท่ีเป็นอยู่ ไดต้ ่อยอดบญุ อายยุ ืนยาว สง่ เคราะหไ์ ดโ้ ชค พิธีกรรมการสบื ชะตา เปน็ กุศโลบายเพ่ือ
สร้างขวัญกำลังใจแกผูเ้ ขา้ ร่วมพธิ ี

๕) พิธีการสืบชะตา เป็นสิ่งที่ยึดถือเป็นแนวปฏิบัตติ ่อๆ กันมา (ประเพณี) ในสังคมล้านนา
ทางเหนือเดิมนิยมความเชื่อเรื่องผีมาต้ังแตบ่ รรพบุรษุ พราหมณ์ พุทธเข้ามาแทรกจึงยึดถอื ควบคู่กนั
มาจนถึงปัจจุบัน และเป็นความเชื่อของชาวล้านนา ในการสร้างบุญกุศลให้ชีวิตรุ่งเรืองและเป็นการ
บันทกึ เรอ่ื งราวสืบทอดผ่านสายวัด มผี สู้ ืบทอดพระสงฆ์และอดีตพระสงฆ์ เป็นพิธกี รรมท่ีได้ปฏิบัติสืบ
ทอดตอ่ กนั มานานนับรอ้ ยปี จึงทำใหเ้ กิดการอนรุ กั ษพ์ ิธีกรรมสบื ชะตาล้านนาจนถึงปัจจบุ ัน
๖. พธิ ีการสบื ชะตา เป็นความเจริญดีงาม (วัฒนธรรม) ของสังคมล้านนา ดา้ นคุณธรรมจรยิ ธรรมความ
ดี ขวัญกำลังใจ ไม่ว่าจะเป็นคนล้านนาหรือคนภาคอื่นๆ มาเยือนกจ็ ะทำพธิ ใี ห้และเป็นการตอบแทน
นำ้ ใจอย่างดียง่ิ เปน็ การสืบสานจารตี ประเพณอี ันดงี ามของชาวลา้ นนา เปน็ บอ่ เกดิ ความสามัคคีในหมู่
คณะสังคมชาวลา้ นนา ของความเจรญิ ร่งุ เรืองในการดำเนินชวี ิตทด่ี ขี ้นึ

๗) พิธีการสืบชะตา มีอิทธิพลต่อการพัฒนาด้วยด้านจิตใจของสังคมล้านนา การสืบชะตา
เป็นสิง่ ท่ียดึ ถือเปน็ แนวปฏิบตั ิต่อๆ กันมา ในสงั คมล้านนามีหลายประการดว้ ยกนั ๑.ความเช่ือเรื่องผี
มาตัง้ แต่บรรพบรุ ษุ พราหมณ์ พุทธเข้ามาแทรกจึงยึดถือควบคู่กนั มาจนถึงปัจจบุ ัน ๒.เปน็ การสืบสาน
จารีตประเพณีอันดีงามของชาวล้านนา เป็นบ่อเกิดความสามัคคีในหมูค่ ณะสังคมชาวล้านนา ๓.เกิด
ความสามัคคี เพราะในการเตรยี มเคร่ืองสบื ชะตา จำเปน็ ตอ้ งใชค้ นมากช่วยกันจดั ตกแตง่ พิธตี ่างๆ

๘. เคล็ดลบั ของพธิ กี ารสบื ชะตาของสงั คมล้านนาท่ีสร้างอิทธิพล (พลงั อำนาจ) ต่อความ
เช่อื ของคนล้านนา เป็นบทสวด ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน ทม่ี ีอนภุ าพชว่ ยใหพ้ ธิ ีการสืบชะตา มีพลังแฝง
พลังอำนาจและเคร่ืองสืบชะตา เชือ่ กนั วา่ การสบื ชะตาจะช่วยให้ชีวิตดีข้ึน หากขาดส่งิ ใดส่ิงหนึ่งไปทำ
ให้ไม่เกิดพลังอำนาจและ เป็นการเสริมสร้างกำลังใจผู้ได้ร่วมสืบชะตา เช่น ผู้ป่วยก็จะมีกำลังใจตอ่ สู้
ชีวิตที่ดีขึ้น เพิ่มพลังศรัทธาต่อการทำความดี พลังความเชือ่ ความเล่ือมใส การต่ออายุ การปัดเปา่
เสนยี ดจัญไร

๙) พระสตู ร พระปริตร (บทสวด) ในพธิ ีการสืบชะตาเปน็ อทิ ธิพล (พลงั อำนาจ) ของพิธกี ารใน
พิธีการสืบชะตา เปน็ อิทธิพลในเรื่องบทสวด ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน ทมี่ ีอนุภาพช่วยให้พิธกี ารสืบชะตา
มีพลังแฝงพลังอำนาจและเครื่องสืบชะตา เชื่อกันว่าการสืบชะตาจะช่วยให้ชีวิตดีขึ้น เป็นการ
เสริมสร้างกำลังใจผู้ได้ร่วมสืบชะตา เชน่ ผู้ปว่ ยกจ็ ะมกี ำลงั ใจต่อสู้ชีวิตท่ดี ขี นึ้

๑๐) ลำดับขั้นตอนของพิธีกรรม การสืบชะตา เป็นการสร้างอิทธิพล (พลังอำนาจ)รูปแบบ
ของพิธีกรรมการสืบชะตา เปน็ การสร้างอทิ ธิพล (พลงั อำนาจ) ในล้านนามีท่ีมาและลำดบั ข้ันตอนของ
พิธีกรรม เป็นความเชื่อของจิตใจความศรัทธา เป็นการสร้างเสริมบารมีความเป็นสิริมงคล เป็น
เอกลักษณข์ องลา้ นนาเรามีพระพทุ ธศาสนาแฝงดว้ ยหลักธรรม การทำบุญทำกศุ ล ความศักด์ิสิทธ์ิของ
พธิ กี รรมเปน็ ระเบยี บทศิ ทางเดียวกนั

๑๖๕

๑๑) หลักพทุ ธจติ วทิ ยามสี ่วนความสัมพันธต์ ่อคนลา้ นนา มสี ว่ นความสมั พนั ธ์ต่อคนลา้ นนา มี
ความเช่ือของชุมชนมีส่วนร่วมความสามัคคี ความเอื้ออาทรซงึ่ กันและกนั มีสว่ นสมั พันธ์ทางด้านรวม
จติ ใจ เสริมสรา้ งคุณค่าทางจิตใจ ทำใหไ้ มเ่ ปน็ ผู้ทีม่ คี วามประมาทในชวี ิต

๑๒) การสบื ชะตาในล้านนา ก่อใหเ้ กิดอทิ ธพิ ลตอ่ สงั คมล้านนาในดา้ นวฒั นธรรมประเพณแี ละ
ด้านการท่องเที่ยวของวัด สร้างความสามัคคีในชุมชน ปรึกษาปัญหาอุปสรรคต่างๆ เป็นการสร้าง
ความม่นั ใจใหก้ บั สังคม ให้คนทำความดีเกดิ สริ มิ งคล เปน็ อีกส่วนหน่ึงท่มี อี ทิ ธิพลต่อสังคม คือเป็นการ
สร้างส่ิงยดึ เหนี่ยวดา้ นจิตใจ ดา้ นสังคม ด้านเศรษฐกจิ

๑๓) การสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจ สอนให้ใช้ในการ
ดำรงชวี ติ ในแตล่ ะวนั ไม่ให้ฟ่มุ เฟือยสรุ ุ่ยสุร่าย ใช้จา่ ยอย่างประหยัด เพื่อเป็นหลกั สรา้ งความสุข มีอยู่
มีกินตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีสุขภาพจิต สุขภาพกายดี ขยันประกอบอาชีพสุจริตพิธีการสืบ
ชะตาในล้านนาที่ต้องใช้ของประกอบพิธีมากมาย เช่น ตุง ต้นกล้วย ไม้ค้ำสืบชะตา กระบอกน้ำ
กระบอกทราย เครอ่ื งใช้สอยตา่ งๆ

๑๔) การสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการศึกษา เป็นประโยชน์
ทางด้านการศกึ ษาใน ทางประวัตศิ าสตร์ การสืบสานประเพณีวัฒนธรรม ทำใหท้ กุ คนอยากจะค้นคว้า
หาความรู้ในด้านนี้ เพราะเป็นเรื่องเกี่ยวกับจิตใจ และความเป็นอยู่ในปัจจุบัน และเป็นการสืบทอด
อนุรักษป์ ระเพณีสืบต่อกนั มา ตามพทุ ธกาลทเ่ี ป็นจารตี ประเพณี ไปตามแตล่ ะท้องท่ีทอ้ งถิน่

๑๕) การสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการท่องเที่ยวและ เป็น
เอกลักษณ์ให้ผคู้ นต่างถิน่ ต้องการมาเทีย่ วเชงิ วฒั นธรรม เรียนรถู้ ึงอทิ ธพิ ลของการสบื ชะตาในล้านนา
มหี ลายด้านทำให้นักทอ่ งเท่ียวสนใจ ทีต่ อ้ งการจะทำพธิ ีสืบชะตาในลา้ นนา ๑ ครงั้ ต่อ ๑ ปี ทำให้การ
ดำเนนิ ชีวิตในแตล่ ะวันไมม่ อี ุปสรรค สร้างแรงจูงใจใหก้ ับภาคอื่นๆ อยากจะมีวฒั นธรรมท่ีโดดเด่นเป็น
ของภาคตวั เองบ้าง ทำใหผ้ ูค้ นต่างภาค ตา่ งจังหวัดอยากจะมาศกึ ษาทอ่ งเที่ยว สมั ผสั พิธีกรรมการสืบ
ชะตาในลา้ นนาแบบนมี้ ากข้นึ

๑๖) การสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อใหเ้ กิดประโยชน์ทางการเมือง เป็นการสร้างความ
สามัคคีในชมุ ชนในประเทศ การเลอื กการปกครองทน่ี ำหลกั ธรรมการสืบชะตาในล้านา มาปรับใช้
ในการปกครอง เช่น บทสวดมงคลสูตร (อเสวนา) ทำให้เกิดจิตสำนกึ ท่ีดีงาม ทำให้คนมีความเมตตามี
คุณธรรม ทำให้ผู้คนมีจิตศรัทธาเชื่อเรือ่ งบญุ และบาปมากข้ึน ให้ความเคารพนับถือพระสงฆ์ ทำให้มี
ขวญั กำลงั ในการดำเนนิ การปกครอง ก็จะพฒั นาดีขนึ้ ไปตามลำดบั ข้ันตอน

๑๗) การสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ ในวิถีชีวิตของคนในจังหวัด
เชียงราย การสบื ชะตาในล้านนา มีอทิ ธพิ ลก่อให้เกิดประโยชน์ ในวถิ ชี ีวิตของคนในจงั หวดั เชยี งราย มี
๒ ด้านด้วยกัน ๑. ทำให้ผู้คนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีขวัญกำลังใจมีจิตใจที่ดีที่ ได้อนุรักษ์วัฒนธรรม
ประเพณี ๒. เป็นการเกิดประโยชนท์ างด้านจิตใจ ให้คนเชียงรายมีท่ีพง่ึ ทีย่ ึดเหนีย่ วจติ ใจ

๑๖๖

๑๘) การสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่คณะสงฆ์และเป็นการอนุรักษ์
สบื สานพิธกี ารสบื ชะตา สืบทอดพิธีกรรมตั้งแต่อดตี มา เพอ่ื ไม่ใหส้ ูญหายไปจากลา้ นนา ทำให้พระสงฆ์
มีความสามัคคีเปน็ หมู่คณะ ให้คณะสงฆใ์ นล้านนาไดป้ ฏิบัติไปแนวเดียวกันว่า เป็นการให้พระสงฆ์ได้
โปรดศรัทธาญาติโยม พบปะสนทนาธรรมใหค้ วามเคารพพระสงฆม์ ากขนึ้

๑๙) การสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่มัคนายก (ปู่อาจ๋าน)เป็นการ
รักษาพิธีกรรมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ให้ความสำคัญกับผู้กระทำพิธีการสืบชะตาในล้านนา ทำให้
มคั นายกได้รบั ทราบถึงขั้นตอน พธิ ีกรรมทางศาสนาหรอื พิธีและเปน็ ผูน้ ำทางจิตวญิ ญาณฝ่ายฆราวาส
เกิดความศรัทธาเชื่อมั่นในมัคนายก เป็นที่เคารพของผู้คนมีรายได้และทำให้มัคนายกมีอาชีพเป็นที่
เคารพของผู้คนมีรายได้ เชน่ การทำเครื่องสบื ชะตา

๒๐) การสืบชะตาในลา้ นนา มีอิทธิพลก่อให้เกดิ ประโยชน์แกส่ ังคมโดยรวมและ เป็นขวญั
กำลงั ใจใหส้ ังคมท่ียดึ เหนีย่ วจิตใจและกัน อยู่ดมี สี ขุ ไม่ประมาทในชวี ิตและทำให้เกิดความเจริญ ความ
สงบสขุ ไมม่ ีส่งิ ชั่วร้ายมารบกวน สังคมเกดิ ความสามัคคีช่วยเหลอื ซ่ึงกนั และกันสังคมสงบสุข ก่อให้เกิด
ความสมานฉันท์ในกลุ่มคนและองค์กรต่างๆ ของคนในชุมชน ทำให้ชุมชนเกดิ ความตระหนัก ความรัก
ความหว่ งแหนประเพณวี ฒั นธรรมของชมุ ชนมีจิตสำนกึ ที่จะอนรุ กั ษ์วัฒนธรรมประเพณี และพิธีกรรม
ต่างๆ

๒๑) ดวงดาว/ไสยศาสตร์/ฤกษ์ยาม/มอี ิทธิพลต่อพิธีกรรมการสืบชะตาล้านนา ความเช่ือทาง
โหราศาสตรแ์ ละยังมีประเพณคี วามเชือ่ อกี มากมายทีโ่ ดดเด่นของชาวลา้ นนาท่ีประชาชนในภาคเหนือ
จะต้องสืบทอดประเพณีและอนุรักษ์ประเพณีนี้ ให้คงความเป็นเอกลักษณ์ของภาคเหนือชาวล้านนา
สืบต่อไป ประเพณีความเชื่อเป็นสิ่งที่เกี่ยวพัน กับมนุษย์ตั้งแต่เกิดจนถึงตาย ซึ่งในแต่ละพื้นที่จะมี
ประเพณี ความเชื่อที่แตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมและการดำรงชีวิตของประชนใน
พ้นื ท่ี โดยเฉพาะในพ้ืนท่ีของภาคเหนือ ของชาวล้านนามีประเพณี ความเช่ือท่ีมีการสืบทอดต่อกันมา
แต่ช้านาน คือ ประเพณี ความเชื่อของชาวล้านนา ประเพณีของชาวล้านนา เช่น ประเพณีงานปอย
ประเพณสี ่งเคราะห์ ประเพณสี บื ชะตาเป็นต้น

๕.๒ ข้อเสนอแนะ
วิจัยเรื่อง ประเพณีสืบชะตา : คติธรรม ความเชื่อและอิทธิพลต่อสังคมล้านนาในจังหวัด
เชียงราย มขี ้อเสนอแนะดงั ต่อไปนี้

๑) ขอ้ เสนอแนะในการนำงานวิจยั ไปใช้
งานวิจัยเร่ืองน้ี หนว่ ยงานทางพทุ ธศาสนา ทั้งสำนักงานทางพุทธศาสนา สำนกั งานวฒั นธรรม
จงั หวดั และหรือหน่วยงานอื่นๆ ท่มี คี วามสนใจเรือ่ งการสืบชะตา ประเพณีวฒั นธรรมแบบภาคเหนือ

๑๖๗

ตอนบนที่ถูกต้อง และมีความหมายในหลายนัย สามารถที่จะนำผลการวิจัยไปต่อยอดเป็นทุนทาง
สงั คม อนั เกิดจากความเช่อื ในพุทธศาสนาเรอื่ งน้ี ไปใช้ ประกอบในการจัดกิจกรรมท่ีเกี่ยวกบั การสร้าง
ขวัญกำลงั ใจได้ นำไปเปน็ เอกสารทางวิชาการอ้างอิงคน้ ควา้ เพิม่ เติมได้ หรอื สามารถนำข้อมูลไปเขียน
เปน็ รปู เลม่ หนังสอื วิชาการทางวฒั นธรรมทางพุทธศาสนาได้อีกเลม่ หนงึ่

๒) ข้อเสนอแนะในการวิจยั ครงั้ ตอ่ ไป
วิจัยเรื่องนี้ ผทู้ ีม่ ีความสนใจด้าน คตธิ รรม ความ เชื่อ อิทธิพล อานุภาพแหง่ พระรัตนตรยั
สามารถท่ีจะนำไปตอ่ ยอดเป็นการวจิ ัยในประเด็นดังตอ่ ไปนี้
๑. ควรมกี ารศกึ ษาวจิ ัยเรอ่ื งประเพณสี ืบชะตาเกีย่ วกับสตั ว์ แมน่ ำ้ และบา้ นเมืองเมือง
๒. ควรศกึ ษาวจิ ัยเร่ือง สัญลกั ษณ์ อัตลกั ษณ์ รปู แบบการสบื ชะตาแบบลา้ นนา
๓. ควรศึกษาเปรยี บเทียบระหวา่ งทฤษฏกี ารสร้างแรงจูงใจและพธิ กี ารสืบชะตาแบบลา้ นนา
๔. ควรวจิ ัยเร่อื ง วเิ คราะห์แก่นธรรมทป่ี รากฎในบทสวดสบื ชะตาแบบล้านนา

๑๖๘

บรรณานกุ รม

๑. ภาษาไทย

ก. ขอ้ มูลปฐมภมู ิ

มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั . พระไตรปิ ฎกภาษาบาลี ฉบับมหาจุฬาเตปิ ฏก ๒๕๐๐. กรุงเทพมหานคร: โรง
พิมพม์ หาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั , ๒๕๓๕.

________. พระไตรปิ ฎกภาษาไทย ฉบบั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย. กรุงเทพมหานคร:
โรงพมิ พม์ หาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั , ๒๕๓๙.

มหามกุฏราชวทิ ยาลยั . พระไตรปิ ฎกภาษาบาลี ฉบับสฺยามรฏฺ ฐฺเตปิ ฏก ๒๕๒๕. กรุงเทพมหานคร:
โรงพิมพม์ หามกุฏราชวิทยาลยั , ๒๕๒๕.

________. พระไตรปิ ฎกพรอ้ มอรรถกถา แปล ชดุ ๙๑ เลม่ . กรุงเทพมหานคร: โรงพมิ พม์ หามกฏุ ราช
วิทยาลยั , ๒๕๓๔.

มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั . ปกรณวเิ สสภาษาบาลี ฉบับมหาจฬุ าปกรณวิเสโส. กรุงเทพมหานคร: โรง
พมิ พว์ ญิ ญาณ, ๒๕๓๙.

________. อรรถกถาภาษาบาลี ฉบบั มหาจฬุ าอฏฺ กถา. กรุงเทพมหานคร: โรงพมิ พม์ หาจุฬา
ลงกรณราชวิทยาลยั , ๒๕๓๒.

________. ฎีกาภาษาบาลี ฉบับมหาจุฬาฎีกา. กรงุ เทพมหานคร: โรงพิมพม์ หาจุฬาลงกรณ
ราชวทิ ยาลยั , ๒๕๓๙.

ข. ข้อมูลทตุ ยิ ภมู ิ

(๑) หนังสือ
ฉลอง ภิรมย์รตั น์, จิตวิทยาสงั คม, (กรงุ เทพมหานคร : ประจกั ษ์การพิมพ์, ๒๕๒๑), หน้า ๒๔.
พระราชบญั ญัติ วฒั นธรรมแหง่ ชาตพิ ทุ ธศักราช พ.ศ. ๒๔๘๕ ,ราชกิจจานุเบกษา ๒ (กันยายน

๒๔๘๕) : ฉบับที่ ๒, หนา้ ๕๕.
พระธรรมกติ ตวิ งศ์ (ทองดี สุรเตโช), พจนานกุ รมเพ่ือการศกึ ษาพทุ ธศาสน์ ชุด ค้าวดั ,

(กรงุ เทพมหานคร : วัดราชโอรสาราม, ๒๕๔๘), หนา้ ๒๒๕
พระธรรมปิฏก (ป.อ.ปยตุ ฺโต), ความสำคญั ของพระพุทธศาสนาในฐานะศาสนาประจำชาติ,

กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพ์บรษิ ทั สหธรรมกิ จำกดั , ๒๕๓๙,หนา้ ๗.
มณี พะยอมยงค์. ลา้ นนาไทย. (เชียงใหม่ : ส.ทรพั ย์การพิมพ์, ๒๕๔๓).
สุพตั รา สุภาพ. สังคมและวัฒนธรรมไทย ค่านิยม ครอบครวั ประเพณี. กรงุ เทพฯ : ไทยวฒั นาพานิช.

๑๖๙

อุรณี ตนั ศิริ. วฒั นธรรมถิ่นวฒั นธรรมไทย. พมิ พ์ครงั้ ที่ ๑. กรุงเทพมหานคร : สำนกั พมิ พว์ ัฒนาพานิช
, ๒๕๔๙).

อคนิ ระพพี ฒั น์, ม.ร.ว., วฒั นธรรมพนื้ บา้ น : กรณอี สี าน, (กรุงเทพมหานคร : พร้นิ ตงิ้ กรุฟ๊ ,๒๕๓๒),
หนา้ ๒๒.

พระธรรมกิตตวิ งศ์ (ทองดี สรุ เตโช), พจนานุกรมเพอื่ การศกึ ษาพทุ ธศาสน์ ชดุ คา้ วดั ,
(กรุงเทพมหานคร : วัดราชโอรสาราม, ๒๕๔๘), หนา้ ๒๒๕

(๒) ดุษฎนี พิ นธ์/วิทยานิพนธ์/สารนพิ นธ์ :
จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเช่อื ของวิถชี ุมชนล้านนา”,วิทยานพิ นธ์มหาบณั ฑติ โปรแกรม

วิชารฐั ประศาสนศาสตร์ สำนักวิชาบริหารรัฐกจิ , (บณั ฑติ วทิ ยาลยั : มหาวิทยาลัยาชภฏั
เชยี งราย,๒๕๖๒).
ศศพิ ิสิฐ นิวัธนม์ รรคา, “ความสัมพันธ์ของวถิ ีความเชือ่ ล้านนาและการทอ่ งเทีย่ วเชิงนิเวศ
ประวัติศาสตรใ์ นเขตเมืองเก่าเชียงใหม่”,วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต คณะการทอ่ งเทยี่ วและ
การโรงแรม, (บณั ฑิตวทิ ยาลยั : มหาวิทยาลยั ธุรกจิ บัณฑติ , ๒๕๖๑).
พระคำผาย ปสนฺโน (วงศล์ ะคร). “ศกึ ษาจริยธรรมของหมอพืน้ บ้านในการรกั ษาโรคดว้ ยสมนุ ไพรใน
ทัศนะของหมอพื้นบ้านเขตเทศบาลนครอุดรธานี”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต,
(บัณฑิตวิทยาลยั : มหาวิทยาลัยมหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย, ๒๕๕๐)
พระครูไพศาลปรยิ ัตกิ จิ (พระมหาจติ รกร ตาทลา นาถปุญโฺ ญ ),“ศึกษาการเจรญิ อายใุ น
พระพุทธศาสนา”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวชิ าพระพุทธศาสนา บัณฑิต
วทิ ยาลัย. ๒๕๕๘.
พระครปู ทุมสงั ฆการ (สุพรรณ ฐิตปญฺโญ บุญยอม).“ศกึ ษาวิเคราะห์แนวคิดเรือ่ งการตอ่ อายุในทาง
พระพุทธศาสนาทีม่ อี ทิ ธพิ ลตอ่ พธิ กี รรมการสะเดาะเคราะห์ตอ่ อายใุ นจงั หวัดสรุ ินทร์
วทิ ยานพิ นธ์พุทธศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวิชาพระพทุ ธศาสนา บัณฑติ วทิ ยาลัย, ๒๕๕๔.
พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน (กิจประภานนท์). “อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมาร
ประเพณี
สืบชะตาของล้านนา”. วิทยานพิ นธ์พุทธศาสตรมหาบณั ฑติ . (บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลั
มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย,๒๕๕๐).
พระมหาชลทิช จนั ทร์หอม. การศึกษาวเิ คราะห์พธิ ีสวดมนตใ์ นพระพทุ ธศาสนาเถรวาท : ศกึ
เปรียบเทียบความเชื่อของนักศึกษาปริญญาโท มหาวิทยาลัยมหิดล,วิทยานิพนธ์อักษร
ศาสตรบัณฑติ , (บัณฑิตวทิ ยาลัย : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย,๒๕๔๗),

๑๗๐

พระมหาสุนันท์ จนฺทโสภโณ (ดษิ ฐ์สุนนท์). “การศึกษาคำสอนเรือ่ งไตรลักษณ์ในพระพุทธศาสนา
เถรวาท”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต. (บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยมหาจุฬา
ลงกรณราชวทิ ยาลัย, ๒๕๔๙).

นางพชั รี แกว้ ผลกึ , “ศกึ ษาความเช่อื เรื่องฤกษต์ ามคมั ภรี ์โหราศาสตรไ์ ทยที่มผี ลตอ่ พทุ ธศาสนิกชน”,
วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรม์ หาบัณฑิต สาขาพระพุทธศาสนา, (บณั ฑติ วทิ ยาลยั : มหาวทิ ยาลัย
มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย, ๒๕๖๒), หน้า ๘๑๘.

นิตยา จันโทภาสกร,“สืบชะตา : การศึกษาเชงิ วจิ ารณ”, วิทยานพิ นธศิลปศาสตรมหาบัณฑิต
มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร, ๒๕๒๖.

นางสาวสธุ ิดา บณุ ยาดิศยั , “ภูมิปญั ญาการทานาในทะเลสาบของชมุ ชนบ้านปากประ”,วทิ ยานพิ นธ์
ศิลปะศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม, (บัณฑิตวิทยาลัย:
มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๕๘).

นายอาหมัดอัลซารยี ์ มูเกม็ , “ประเพณี พิธีกรรม ความเช่อื ทมี่ ีความสมั พนั ธ์ตอ่ วถิ ชี วี ิต”,
วทิ ยานิพนธ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สาขาวชิ าบณั ฑติ อาสาสมคั รวทิ ยาลัยพฒั นศาสตร
(บัณฑิตวิทยาลยั : มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์, ๒๕๕๙).

มณี พะยอมยงค์, ลา้ นนาไทย, (เชียงใหม่ : ส.ทรพั ยก์ ารพมิ พ์, ๒๕๔๓), หน้า ๘๙

(๓) รายงานวิจัย
รองศาสตราจารยพ์ นู ทรัพย์ เกตุวีระพงศ์, “สืบชะตาลา้ นนา: แนวคิดและการเสริมสร้างความสัมพันธ์

ทางสังคมและจติ วิญญาณของชมุ ชนในล้านนา”,รายงานการวิจยั ฉบับรา่ งสมบูรณ์, (สำนัก
บริหารโครงการวิจัยอุดมศึกษาและพัฒนามหาวิทยาลัยแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการ
การอดุ มศึกษา, ๒๕๕๗).

(๔) บทความ
ชยั ปฐมพร ธนพัฒน์ปวงวนั . วัฒนธรรมศกึ ษา. “เวยี งเจด็ ลิน ”. ปที ี่ ๘ ฉบบั ที่ ๑ (พฤษภาคม

๒๕๖๑).
เทวากร คำสตั ย์, “บพุ เพสันนวิ าส”, ภาพสะท้อนด้านการถา่ ยทอดขอ้ มลู ทางวฒั นธรรม, ปที ่ี ๑๐

ฉบับท่ี ๑ (มกราคม - เมษายน ๒๕๖๓),หนา้ ๑๒๗.
พระใบฎกี ากิตติพงษ์ สลี สุทฺโธ, “จติ วิทยาสังคมกับการปรบั พฤติกรรมการรับรู้ของบคุ คลในการ

ดำรงชีวิต”, มนุษยศาสตร์ปริทรรศน์, ปีที่ ๑ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม-ธันวาคม ๒๕๕๘),หนา้
๑๑.

๑๗๑

พสิ ิฎฐ์ โคตรสโุ พธ.์ิ ดร., การสบื ชะตาที่ปรากฏในพระพุทธศาสนาเน่อื งในโอกาสฉลองสถาปนา ๔๐
ปีมหาวิทยาลยั เชียงใหม่, เชียงใหม่ : คณะมนุษยศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่, หนา้ ๒๕๔.

ณรฐั สวาสดิร์ ตั น์, “วารสารชยั ภูมปิ รทิ รรศน์”, ความเชื่อและพธิ กี รรม : อารยธรรมและความ
เชื่อมโยงพระพุทธศาสนาของคนไทยในภูมิภาคลุ่มน้ำโขงตอนกลาง,ปีที่ ๒ ฉบับที่ ๒
(พฤษภาคม-สงิ หาคม ๒๕๖๒).

อนชุ า มว่ งใหญ่, “แนวทางการส่งเสริมวฒั นธรรมการสบื ชะตาเพ่อื การพฒั นาสุขภาวะชุมชนอย่าง
ย่ังยืน”, การสง่ เสรมิ , การสืบชะตา, การมสี ่วนรวม,ปีท่ี ๑ ฉบับที่ ๑ (มกราคม – มิถุนายน
๒๕๖๐) : หนา้ ๖-๗.

(๕) เอกสารทีไ่ ม่ไดต้ พี มิ พ์เผยแพรแ่ ละเอกสารอน่ื ๆ

จรูญ แดนนาเลิศ. “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนล้านนา”. โปรแกรมวิชารัฐประศาสนศาสตร์
สำนักวิชาบริหารรัฐกิจ. (บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย, ๒๕๖๒),
(อัดสำเนา)

พสิ ิฏฐ์ โคตรสโุ พธิ์. “พระพทุ ธศาสนาในอาณาจักรลา้ นนา”. เอกสารเรยี บเรยี งประกอบการบรรยาย
เรื่อง พระพุทธศาสนาในล้านนา โครงการอบรมมัคคุเทศก์.( บัณฑิตวิทยาลัย :
มหาวิทยาลยั เชียงใหม่, ๒๕๖๐. (อัดสำเนา)

พระเทพรัตนมุนี (สุทศั น์ สุทสฺสโน ป.ธ.๖), “แนวปฏิบตั ศิ าสนพธิ คี ณะสงฆ์จังหวดั เชยี งราย”,
เอกสารประกอบการวันสำคัญของภาคเหนือ, เชียงราย : เชียงรายไพศาลการพิมพ์,
๒๕๔๖. (อัดสำเนา).

(๖) สือ่ อิเลก็ ทรอนิกส์.
เชดิ ขนั ตี ณ พล, อรยิ ะโลกที่ ๖: ปราชญภ์ าคอีสาน, [ Khaosod online], แหลง่ ท่ีมา

:https://www.khaosod.co.th/newspaper-column/amulets/news_๒๒๐๖๓๘๕,
[ ๑๕ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๔ ].
พระครปู ลดั สมบรู ณ์ ปณุ ณฺ สิริ, พธิ สี ะเดาะนพเคราะหท์ ้งั ๙ วดั หมอ้ แกงตอง : ฐานข้อมลู ทอ้ งถน่ิ
จังหวดั พะเยา, {ออนไลน์], แหลง่ ท่ีมา:http://www.clm.up.ac.th › project ›
local_database › read [๓๐ กรกฎาคม ๒๕๖๔].
พระพรหมคณุ าภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต), อานิสงสข์ องการสรา้ งคัมภรี ์ ในพระพทุ ธศาสนา :
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม, [ออนไลน์], แหล่งที่มา : http://
๘๔๐๐๐.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=นวังคสัตถสุ าสน์ [๒๔ เมษายน ๒๕๖๔].

๑๗๒

สนุ ทรี โคมนิ , ความเชือ่ , [ออนไลน]์ , แหล่งท่มี า
:http://www.stou.ac.th/Offices/rdec/udon/upload/socities๙_๑๐.html#a
๑.Accessed [ ๑๗ มนี าคม ๒๕๖๑].

มหาวิทยาลยั เชียงใหม่, ศาสนและความเชอื่ ของชาวล้านนา: สำนักงานส่งเสริมศิลปวฒั นธรรม
มหาวิทยาลัยเชยี งใหม่, [ออนไลน์], แหลง่ ทม่ี า :
https://artculture.cmu.ac.th/Lanna/articleDetail/๘๕๗ [๑๑ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๔].

วิลาวรรณ ผายพมิ าย หลักธรรมทางพระพทุ ธศาสนา [ออนไลน์] แหลง่ ท่มี า
https://sites.google.com/site/peerapat๓๓๕๘/hlak-thrrm- [๐๗ สิงหาคม 65]
thang-phraphuthth-sasna.

(๗) สมั ภาษณ์
สัมภาษณ์ พระพุทธิญาณมุนี, เจ้าอาวาสวัดพระธาตุผาเงา เจ้าคณะจังหวัดเชียงราย, ๒๔

มกราคม๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ พระรัตนมุนี, ผศ.ดร. วัดพระแก้วพระอารามหลวง ที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัด

เชียงราย, ๒๓ มกราคม ๒๕๖๕.
สมั ภาษณ์ พระครูขนั ติพลาธร, เจ้าอาวาสวดั ฝ่งั หม่ิน เจ้าคณะอำเภอเมืองเชียงราย, ๒๕

มกราคม ๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ พระครูสริ ิธรรมนิวฐิ , เจ้าอาวาสวดั ศรีบุญเรอื ง รองเจ้าคณะอำเภอเมอื งเชยี งราย,

๒๖ มกราคม ๒๕๖๕.
สมั ภาษณ์ พระครสู ิริกจิ จาทร, เจา้ อาวาสวัดศรีเกิด รองเจา้ คณะอำเภอเมอื งเชียงราย, ๓๐

มกราคม๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ พระพทุ ธิวงศว์ วิ ฒั น์ เจ้าอาวาสวัดพระสิงหพ์ ระอารามหลวงที่ปรกึ ษาเจา้ คณะ

จังหวัดเชียงราย, ๒๒ มกราคม ๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ พระภาวนาโกศลเถร วิ, เจ้าอาวาสวดั มงคลกายาราม รองเจา้ คณะจงั หวัดเชียงราย

, ๒๘ มกราคม ๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ พระครปู รยิ ตั ิโกวิท, เจา้ อาวาสวัดเจ็ดยอด พระอารามหลวง, ๒๙ มกราคม

๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ พระครบู ณั ฑิตวราภิมณฑ์, เจ้าอาวาสวัดดงหนองเป็ด, ๒๗ มกราคม ๒๕๖๕.
สมั ภาษณ์ พระครปู ระยทุ ธเ์ จตยิ านุการ, เจ้าอาวาสวดั พระธาตดุ อยเวา, ๓๑ มกราคม ๒๕๖๕.

๑๗๓

สัมภาษณ์ นายนิพนธ์ อ้ายไชย, นายกสมาคมมัคนายกจังหวัดเชียงราย, ๑ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.

สัมภาษณ์ นายทองอินทร์ คำไชยเทพ, มัคนายกประจำวัดพระสิงห์พระอารามหลวง, ๒๙
มกราคม๒๕๖๕.

สัมภาษณ์ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล, มัคนายกประจำวัดเชียงยืน (สันโคงหลวง), ๓๐
มกราคม ๒๕๖๕.

สัมภาษณ์ นายบริพัตร สุตะวงค์, มัคนายกประจำวัดเชตุพน (สันโคงน้อย), ๓๑ มกราคม
๒๕๖๕.

สัมภาษณ์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์, มัคนายกประจำวัดศรีบุญเรือง, ๑ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.

สัมภาษณ์ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด, ตัวแทนผู้นำชุมชนวัดพระแก้วพระอารมหลวง, ๒ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.

สัมภาษณ์ นายบญุ ส่ง วรรณเขยี ว, ตัวแทนผ้นู ำชุมชนวัดศรีเกิด, ๓ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
สมั ภาษณ์ นายอนิ สม อิมเมืองใจ, ตัวแทนผูน้ ำชุมชนวดั ดงหนองเปด็ , ๔ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ, ตัวแทนผู้นำชุมชนวัดพระสิงห์พระอารามหลวง, ๕
กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว, ตัวแทนผู้นำชุมชนวัดพระธาตุดอยเวา, ๖ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ เวทิกา พงษ์นารินทสุทธ์ิ, ตัวแทนชาวบ้านผู้ร่วมพิธีวัดพระสิงห์, ๗ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.
สมั ภาษณ์ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ตัวแทนชาวบา้ นผูร้ ่วมพิธีวดั พระสงิ ห์, ๘ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์, ตัวแทนชาวบ้านผู้ร่วมพิธีวัดพระแก้ว, ๙ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ นางจันแจ่ม ยะใจมั่น, ตัวแทนชาวบ้านผู้ร่วมพิธีวัดพระแก้ว, ๑๐ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.
สมั ภาษณ์ นางดวง วรรณเขียว, ตวั แทนชาวบา้ นผู้รว่ มพิธีวดั ศรเี กิด, ๑๑ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
สมั ภาษณ์ นางฉลวย ธานนิ , ตัวแทนชาวบ้านผ้รู ว่ มพิธีวัดศรีเกดิ , ๑๒ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
สัมภาษณ์ นายสคุ ำ ทพิ ย์บรรหาร, ตวั แทนชาวบา้ นผูร้ ่วมพธิ ีวัดดงหนองเปด็ , ๑๓ กุมภาพันธ์
๒๕๖๕.

๑๗๔

ภาคผนวก

๑๗๕

ภาคผนวก (ก)
ว่าดว้ ยแบบสมั ภาษณ์

๑๗๖

๑๗๗

๑๗๘

๑๗๙

๑๘๐

๑๘๑

๑๘๒

๑๘๓

๑๘๔

๑๘๕

๑๘๖

๑๘๗

๑๘๘