๘๙
สว่ นท่ี ๓ สัมภาษณ์เจาะลึก (In depth Interview) คติธรรมจากประเพณีสืบชะตา
องค์ความรู้ท่ีเกิดจากเร่ืองสืบชะตาหรือแนวปฏบิ ัติให้เกิดสัมมาทฏิ ฐิ (คติธรรม) มีประโยชน์
มากน้อยในด้าน ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญมีพระเถระทั้งจำนวน ๙ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า
มีความสำคัญมาก พุทธิญาณมุนี พระครูสิริธรรมนิวิฐ พระครูสิริกิจจาทร พระครูขันติพลาธร พระครู
ปริยัติโกวิท พระภาวนาโกศลเถร วิ พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระรัตนมุนีและพระพุทธิวงศ์
วิวัฒน์๒๐๐ มคี วามคิดเหน็ วา่ การสบื ชะตาเป็นการเรยี กขวญั กำลังใจ ให้กลับมาสสู่ ภาพเดมิ ในแง่หลอม
รวม คตคิ วามเช่ือ ค่านิยม เป็นที่ยอมรบั ของชาวล้านนาและเป็นการใช้ชวี ติ ทเี่ ป็นมงคลตามหลกั ธรรม
คำสอนที่พระพุทธองค์ ไดส้ าธยายในบทสวดตา่ งๆ ไม่ใหม้ คี วามคดิ เหน็ ผดิ เปน็ ถูก มศี รทั ธาและปัญญา
มีความถูกต้อง ให้ความรู้เกี่ยวกับบาปบุญคุณโทษ การละเว้นจากการทำความชั่ว กระทำแต่ความดี
เช่น การให้ทาน การมีใจเมตตาในการปล่อยสัตว์ต่างๆ และรู้จักปล่อยวาง มีการให้ทานรักษาศีล
เจริญภาวนาอย่างบริสทุ ธิ์ ให้กำลังใจในการดำเนนิ ชวี ติ อย่างมีคณุ ค่าอยู่เสมอ และใช้หลกั ธรรมในการ
ดำรงชวี ติ อยู่เสมอ ส่วนพระครูบัณฑิตวราภมิ ณฑ์๒๐๑ มคี วามคดิ เห็นวา่ เปน็ เร่ืองของการสาธยายสวด
มนต์ภาวนาจิตและการเจรญิ พระพทุ ธมนต์ อยเู่ ปน็ ประจำเพ่อื ไม่ใหค้ วามชัว่ เขา้ ทำร้ายจิตใจ ไปในทาง
อกุศล เช่น ความโลภ ความโกรธ ความหลงและเป็นการสง่ เสริมบุญกิรยิ า ๑๐ ประการเปน็ ต้น
สรุปองค์ความรู้ที่เกิดจากเรื่องสืบชะตา หรือแนวปฏิบัติให้เกิดสัมมาทิฏฐิ มาจากพิธี
กรรมการสบื ชะตาได้มีความสำคัญ ตอ่ การดำเนนิ ชีวติ ของชาวล้านนา ทกุ ยคุ ทุกสมยั โดยแทรกซึมเข้า
ไปในระบบความเชื่อและวิถชี ีวิตมาตั้งแต่โบราณ และอิทธิพลของพิธีกรรมการสืบชะตา ความสำคัญ
ในแง่ต่างๆ ด้านบุญกิริยาและการประกอบพิธีกรรมสืบชะตาล้านนา เป็นการส่งเสริมบุญกิริยา ๑๐
ประการ สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,เรื่องอิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถา
อายวุ ฒั นกุมารตอ่ ประเพณสี บื ชะตาของลา้ นนา๒๐๒
แนวปฏิบัติให้เกิดสัมมาทิฏฐิ (คติธรรม) ดังกล่าวก่อให้เกิดความสุขมากน้อยเพียงใด
ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญพระเถระจำนวนทั้ง ๑๐ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า พระพุทธิญาณมุนี
พระครสู ริ ิกจิ จาทร พระครขู นั ติพลาธร พระครปู ริยตั ิโกวิท พระภาวนาโกศลเถร วิ พระครปู ระยทุ ธ์เจติ
ยานุการ พระรัตนมุนี พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๐๓
มีความคิดเห็นว่า เป็นที่พึ่งทางใจเมื่อผู้เข้าพิธีสืบชะตา เมื่อฟังพระสงฆ์สวดสาธยายมนต์แล้วทำให้
๒๐๐ พระพทุ ธิวงศ์ววิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๒๐๑ พระครบู ัณฑิตวราภมิ ณฑ์, ๒๕๖๕.
๒๐๒ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วิทยาลยั , ๒๕๕๐.
๒๐๓ พระครสู ริ ธิ รรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๙๐
ผู้คนนั้นนำไปปฏิบัติตามคำสอนในบทสวดสาธยายมนต์ ทำให้มีความสุขทางใจให้กำลังใจ ในการ
ดำเนินชีวิตอยู่ต่อไปในความไม่ประมาท ได้มีสติเตือนใจได้รับโชคอยู่ดกี ินดี มีความสุขและก่อให้เกิด
บุญกุศล ให้ทำความดียิ่งๆ ขึ้นไป ทำให้แคล้วคลาดจากเคราะห์สิ่งชั่วร้ายและ เป็นการเรียกขวัญ
กำลงั ใจ ในการดำเนนิ ชีวิตของคนในสังคม โดยการรักษากายวาจาใจให้เรียบร้อย เป็นการสมาทานศีล
จดั เป็นธรรมเนียม ปฏิบตั ใิ นพธิ ีกรรมทางพระพทุ ธศาสนาเพราะศีลเปน็ พน้ื ฐานของการทำความดีทุก
อยา่ ง ไม่วา่ จะเป็นพธิ กี รรมใดท่ีเชื่อวา่ เปน็ พุทธศาสนพธิ ีผ้เู ข้าร่วมพธิ ีจะต้องรับศีล ในพธิ ีการสืบชะตา
ลำดบั แรกของการประกอบพธิ ี ผ้สู บื ชะตาญาติสนทิ มติ รสหายทเี่ ข้ารว่ มพธิ ี จะต้องอาราธนาศีลและรับ
ศีลก่อน ทั้งน้ีเพ่อื ชำระกาย วาจาใหบ้ รสิ ทุ ธิ์ พร้อมที่จะบำเพ็ญบญุ กศุ ลทำความดสี ืบตอ่ ไป
สรุปเปน็ ที่พ่ึงทางใจเมื่อผู้เข้าพธิ ีสืบชะตา เมื่อฟังพระสงฆ์สวดสาธยายมนตแ์ ล้ว ทำให้ผู้คน
นั้นนำไปปฏิบัติตามคำสอนในบทสวดสาธยายมนต์ ทำให้มีความสุขทางใจให้กำลังใจ ในการดำเนิน
ชีวิตอยู่ตอ่ ไปในความไม่ประมาท โดยการรกั ษากายวาจาใจให้เรยี บรอ้ ย การสมาทานศีลจัดเป็นธรรม
เนียม ปฏิบัติในพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา เพราะศีลเป็นพื้นฐานของการทำความดีทุกอย่าง
สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,เรื่องอิทธิพลของธมั มปทัฏฐกถาเร่ืองอายุวฒั น
กมุ ารต่อประเพณสี บื ชะตาของล้านนา๒๐๔
คติธรรมท่แี ฝงอยใู่ นเครือ่ งประกอบพิธกี ารสืบชะตาประกอบไปดว้ ย อาทิไมค้ ้ำสามขา ส่ีขา
ธงสี กระบอกนำ้ มีความหมายแทนตัวมนุษย์ด้านไหน ผใู้ หข้ อ้ มูลท่ีสำคญั พระเถระจำนวนทัง้ ๑๐ รูป
มคี วามคิดเหน็ สอดคลอ้ งกันวา่ พระพทุ ธญิ าณมนุ ี พระครสู ิริกจิ จาทร พระครขู ันติพลาธร พระครูปรยิ ัติ
โกวิท พระภาวนาโกศลเถร วิ พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระรัตนมุนี พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์
พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๐๕ มีความคิดเห็นว่า ไม้ค้ำ ๓ ขา หมายถึง ไตร
ลักษณ์ อนิจจัง ทุกข์ขัง อนัตตา ไม้ค้ำ ๔ ขา หมายถึง ธาตุ ๔ ดิน น้ำ ลม ไฟ กระบอกน้ำกระบอก
ทราย หมายถึง ธาตุดิน ธาตุน้ำที่จะต้องสลายไปในที่สุด ธงสี หมายถึงการดำเนินชีวิตในวัยต่างๆ
จนถึง ธงสีขาว สแี ห่งความยอมแพ้ ไม้คำ้ ๓ ขา ไม้คำ้ ๔ ขา เม่อื สืบชะตาแลว้ ตอ้ งนำไปค้ำตน้ ไมโ้ พธ์ิ มี
ความหมายวา่ เปน็ การทำนบุ ำรุงพระพทุ ธศาสนา ส่วนพระเถระบางรปู ก็ใหค้ วามหมายวา่ ไมค้ ้ำ ๓ ขา
คือ ทาน ศีล ภาวนาและไตรลักษณ์ ส่วนไม้ค้ำ ๔ ขา หมายถึง พรหมวิหาร ๔ หรือพรหมวิหารธรรม
เป็นหลักประจำใจเพื่อให้ตนดำรงชีวิต ได้อย่างประเสริฐบริสุทธิ์เฉก เช่น พรหมเป็นแนวธรรมปฏิบตั ิ
ของผู้ที่ปกครองการอยูร่ ่วมกบั ผู้อื่น ประกอบด้วยหลกั ปฏิบัติ ๔ ประการ ได้แก่ เมตตา คือ ความรกั
ใคร่ ปรารถนาดีอยากใหเ้ ขามีความสุข มจี ติ อนั แผ่ไมตรีและคิดทำประโยชนแ์ ก่มนษุ ยส์ ัตว์ทั่วไป กรณุ า
๒๐๔ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทฏั ฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วทิ ยาลยั , ๒๕๕๐.
๒๐๕ พระครูสริ ธิ รรมนิวิฐ, ๒๕๖๕.
๙๑
คือความสงสาร คิดช่วยให้พ้นทุกข์ ใฝ่ใจในอันจะปลดเปลื้องบำบัด ความทุกข์ยากเดือดร้อนของปวง
สัตว์ มุทิตา คือ ความยินดีในเมื่อผู้อื่นอยู่ดีมีสุข มีจิตผ่องใสบันเทิง ประกอบด้วยอาการแช่มชื่น
เบิกบานอยู่เสมอ ต่อสัตว์ทั้งหลายผู้ดำรงในปกติสุข พลอยยินดีด้วยเมื่อเขาได้ดีมีสุข เจริญงอกงาม
ยิง่ ข้นึ ไป อุเบกขา คอื ความวางใจเป็นกลาง อนั จะใหด้ ำรงอยู่ในธรรมตามท่ีพิจารณาเห็นด้วยปัญญา
คือมีจิตเรียบตรงเที่ยงธรรมดุจตราชั่ง ไม่เอนเอียงด้วยรักและชัง พิจารณาเห็นกรรมที่สัตว์ทั้งหลาย
กระทำแล้ว อันควรไดร้ ับผลดีหรือชั่วสมควรแก่เหตุอันตนประกอบ พร้อมที่จะวินิจฉัยและปฏิบัติไป
ตามธรรม รวมทั้งรู้จักวางเฉยสงบใจมองดู ในเมื่อไม่มีกิจที่ควรทำ เพราะเขารับผิดชอบตนได้ดีแล้ว
เขาสมควรรบั ผดิ ชอบตนเองหรือ เขาควรได้รับผลอันสมควรรบั ผดิ ชอบของตน
สรุปว่า ไม้ค้ำ ๓ ขา หมายถึง ไตรลักษณ์ อนิจจัง ทุกข์ขัง อนัตตา ไม้ค้ำ ๔ ขา หมายถึง
ธาตุ ๔ ดิน น้ำ ลม ไฟ กระบอกน้ำกระบอกทราย หมายถึง ธาตุดิน ธาตุน้ำที่จะต้องสลายไปในที่สุด
ธงสี หมายถงึ การดำเนินชีวิตในวยั ต่างๆ จนถึง ธงสขี าว สีแหง่ ความยอมแพ้ ไม้ค้ำ ๓ ขา ไม้ค้ำ ๔ ขา
เมื่อสืบชะตาแล้วต้องนำไปค้ำต้นไม้โพธิ์ มีความหมายว่าเป็นการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา
ส่วนพระเถระบางรูป ก็ให้ความหมายว่า ไม้ค้ำ ๓ ขา คือ ทาน ศีล ภาวนาและไตรลักษณ์ ส่วนไม้คำ้
๔ ขา หมายถึง พรหมวิหาร ๔ หรือ พรหมวิหารธรรม เป็นหลักประจำใจเพื่อให้ตนดำรงชีวิตไดอ้ ย่าง
ประเสริฐ บริสุทธิ์เฉกเช่นพรหม เป็นแนวธรรมปฏิบัติของผู้ที่ปกครอง การอยู่ร่วมกับผู้อื่น
ประกอบด้วยหลักปฏิบัติ ๔ ประการ สอดคล้องกับงานวิจัยของมณี พยอมยงค์, เรื่องวิถีและค่านิยม
ชาวลา้ นนาไทย๒๐๖
คติธรรมที่แฝงอยู่ในเครื่องประกอบพิธี สืบชะตานั้นมีความสำคัญอย่างไรต่อชีวิตของคน
ล้านนา ผู้ให้ข้อมลู ที่สำคัญพระเถระจำนวนทั้ง ๑๐ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า พุทธิญาณมนุ ี
พระครสู ิรกิ จิ จาทร พระครขู นั ตพิ ลาธร พระครปู รยิ ตั ิโกวิท พระภาวนาโกศลเถร วิ พระครูประยทุ ธเ์ จติ
ยานุการ พระรัตนมุนี พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๐๗
มีความคิดเห็นว่า คติธรรมที่แฝงอยู่ในเครื่องประกอบพิธี เป็นการสืบชะตาการสร้างกุศลกรรมที่
ยิ่งใหญ่ สามารถสืบต่ออายุให้ยืนยาวได้ ผู้คนชาวล้านนาจึงมีการสืบทอดพิธีกรรม ตั้งแต่อดีตจนถึง
ปัจจบุ นั ดว้ ยเหน็ ผลอานิสงสก์ ารสบื ชะตาจงึ แฝงคติธรรมความเช่อื ในเครื่องประกอบพธิ ี ไม้ค้ำใหญ่ ๓
เล่มน้ี ถ้าสืบชาตาในครอบครัวหรือสืบชาตาชาวบ้านหมายถึง บุคคล ๓ คน คือ พ่อ แม่ ลูก ซ่ึงเป็น
หลักใหญ่ของครอบครัวถ้าคนทั้ง ๓ นี้ ยังค้ำจุนกันอยู่ คือยังรัก สมัครสมานสามัคคี เมตตา เอื้อเฟื้อ
เอาใจใส่ไม่นอกใจกันไม่ทอดทงิ้ กัน ลูกยังเช่ือฟงั พ่อแม่พ่อแม่ ยงั เอาใจใส่ลกู เลยี้ งดูอบรมลูก ๆ บ้านนั้น
ครอบครวั น้ันชาตาดี คนนั้นชาตาไม้ขาด ถ้าสืบชะตาวัดวาอาราม ไม้คำ้ ๓ เล่มน้ี หมายถึง พระสงฆ์
๒๐๖ มณี พยอมยงค์, วิถีและค่านิยมชาวล้านนาไทย, (เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยแห่งชาติ, ๒๕๒๖), หน้า
๓๐.
๒๐๗ พระครูสริ ิธรรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๙๒
สามเณรศรทั ธาญาตโิ ยม ทั้ง ๓ พวกนี้ เป็นหลักของวัด ไม้กำ้ หรือไม้ค้ำ ซ่ึงมีลักษณะเหมือน
ไมง้ ามลูกเสอื จำนวน ๓ เลม่ ซึ่ง ขนาดของไม้ค้ำนี้จะเล็กหรือใหญข่ น้ึ อยู่ กบั วา่ พิธนี ั้นเป็นการสบื ชะตา
ทั่วไป หรือสืบชะตาหลวง ถ้าเป็นพิธีสืบชะตาหลวงไม้ค้ำก็จะมีขนาดใหญ่ข้ึนตามลำดับ ในคติความ
เชื่อของชาวล้านนา ตั้งแต่อดีตเชื่อกันว่าไม้ค้ำสื่อความหมาย เป็นสิ่งที่จะคอยช่วยค้ำจุนให้เกิดความ
มั่นคงในชีวิต ซึ่งนอกจากจะนำมาใช้ประกอบ ในพิธีสืบชะตาแล้วเรามักจะเห็นชาวบ้านในล้านนา
นำไม้ค้ำไปถวายวัดเพื่อใช้ค้ำต้นโพธ์ิ ในช่วงสงกรานต์ ซึ่งบางแห่งจะมีพิธีจัดขบวนแห่อย่างยิ่งใหญ่
และถือเป็นประเพณที ี่สืบทอด กนั มานานหลายช่ัวอายุคนการใช้ไม้มาค้ำทำมุมกัน ๓ มุมนั้น หมายถึง
พระรัตนตรัย ๓ ประการ อันประกอบไปด้วย คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์ ดังนั้นไม้ค้ำ
ดงั กล่าวจงึ มีนัยว่าขอให้คุณพระรัตนตรยั น้ัน ชว่ ยคำ้ จนุ ชวี ติ ใหม้ ีความมนั่ คงสืบไป
สรุปคติธรรมท่ีแฝงอยู่ในเครื่องประกอบพิธี เป็นการสืบชะตาการสรา้ งกุศลกรรมที่ยิ่งใหญ่
สามารถสืบต่ออายุให้ยืนยาวได้ ผู้คนชาวล้านนาจึงมีการสืบทอดพิธีกรรม ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
ด้วยเห็นผลอานิสงสก์ ารสืบชะตา จึงแฝงคติธรรมความเชื่อในเครือ่ งประกอบพธิ ี ไม้ค้ำใหญ่ ๓ เล่มนี้
ถ้าสืบชาตาในครอบครัว หรือสืบชาตาชาวบ้านหมายถึง บุคคล ๓ คน คือ พ่อ แม่ ลูก ประเพณีที่
สืบทอดกันมานานหลายช่ัว อายุคนการ ใช้ไม้มาค้ำทำมุมกัน ๓ มุมน้ัน หมายถึงพระรัตนตรัย
๓ ประการ อันประกอบไปด้วย คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์ ดังนั้นไม้ค้ำดังกล่าวจึง
มีนัยว่าขอให้คุณพระรัตนตรัยน้ัน ช่วยค้ำจุนชีวิตให้มีความม่ันคงสืบไป สอดคล้องกับงานวิจัยของ
มณี พยอมยงค์, เร่อื งวิถแี ละค่านิยมชาวล้านนาไทย๒๐๘
หลักการท่สี ำคัญยง่ิ ของพิธีสบื ชะตาในแตล่ ะคร้ัง (พระสงฆ์/พธิ กี รรม/บทสวด/สถานที่/เวลา
มีความสำคัญมากน้อยเพียงใด ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระครูบัณฑิตวรา
ภิมณฑ์ พระพุทธิญาณมุนี พระครูขันติพลาธรและพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๐๙ มีความคิดเห็นว่า
ทกุ อย่างสำคญั ท้งั หมดในการทำพธิ ีสืบชะตา ทงั้ พระสงฆพ์ ิธกี รรม บทสวด สถานทแี่ ละเวลาฤกษ์งาม
ยามดี พระสงฆ์ คือ ผู้มีส่วนในการแนะนำท่ีดีงาม และความเป็นมงคลให้แก่เจ้าชะตา สำหรับการ
นิมนต์พระสงฆ์นั้น จะนิมนต์พระสงฆ์แต่ละวัดมารวมกันทำพิธีจำนวน ๙ รูป หรือ มากกว่านั้น
ตามเจตนา หากจัดสวดสาธยายมนต์พร้อมกันต้องนิมนต์ พระสงฆ์ครบทั้ง ๔ มุมบ้าน (แจ่งบ้าน)
แห่งละ ๙ รูป รวมที่เป็นส่วนกลางด้วย ต้องนิมนต์พระรวมหมดถึง ๔๕ รูป แต่โดยมากหากไม่เกิด
อบุ าทว์ร้าย ภายในบา้ นจรงิ ๆ นยิ มนมิ นต์พระมาเจริญพระพุทธมนต์ เพียง ๙ รูป เทา่ น้ัน อาจารย์ฝ่าย
คฤหสั ถ์ คอื ผู้ดำเนินการพิธีสว่ นมาก จะเปน็ ผู้ทีม่ ีความรอบร้ใู นพธิ ีสว่ นใหญ่ ได้ผา่ นการอบรมหรือบวช
๒๐๘ มณี พยอมยงค์, วิถีและค่านิยมชาวล้านนาไทย, (เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยแห่งชาติ, ๒๕๒๖), หน้า
๓๐.
๒๐๙ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๙๓
มาก่อน ผู้เข้าร่วมพิธีสืบชะตา (เจ้าชะตาและคณะ) คือ ผู้ที่จะเข้าพิธี สืบชะตา ซ่ึงอยู่ใน
สถานะ ป่วยหรือว่าขนึ้ บา้ นใหม่ ได้รบั เลอ่ื นตำแหน่งในหน้าที่การงานเป็นต้น พระรตั นมนุ ีและพระครู
สิริกิจจาทร๒๑๐ มีความคิดเห็นว่า ต้องนิมนต์พระสงฆ์ ๕,๙ รูป มีพิธีกรรมมีรายละเอียดที่ยาวนาน
สว่ นบทสวดสาธยายมนต์ ๓ เถร มงคลสูตร รัตนสตู ร อินทะชาตา สถานที่ทำพิธนี า่ จะเป็นวดั หรือบ้าน
บทสวดสาธยายมนต์มบี ทพิเศษในกรณีสบื ชะตา พระพทุ ธวิ งศ์วิวฒั น์ พระครปู รยิ ัติโกวิทและพระครูสิริ
ธรรมนิวิฐ๒๑๑ มีความคิดเห็นว่า เรื่องพิธีกรรมมีความสำคัญอย่างมาก เพราะเจ้าพิธีกรรมเครื่องสืบ
ชะตาพร้อม กส็ ามารถนิมนตพ์ ระสงฆ์ มาประกอบพิธไี ด้ตามวนั เวลา ที่กำหนดก็ทำใหเ้ กิดความศรัทธา
ของศรัทธาทีม่ าร่วมสบื ชะตาเพื่อเสรมิ สิริมงคล ส่วนบทสวดสาธยายมนต์ตา่ งๆ ก็มีความสำคัญอย่าง
มาก พระภิกษุสงฆ์ผู้ทำพธิ จี ะสาธยายธรรม และเครื่องประกอบพธิ ีต้องครบทกุ อย่างตามแบบดงั เดมิ
โบราณ
สรุปชาวล้านนามีความเชื่อในคำสอนของพุทธศาสนาเป็นหลัก ผสมผสานกับหลักการของ
ศาสนาพราหมณ์ ใช้เป็นแนวทางการดำเนินชีวิต อีกทั้งใช้เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจจึงส่งผลให้ชาว
ล้านนามุ่งเน้นที่จะประกอบการบุญการกุศล และมีความเชื่อว่าต้องมีองค์ประกอบเป็นหลักดังน้ี
พระสงฆ์/พิธกี รรม/บทสวด/สถานท่ี/เวลา พระสงฆ์ คือ ผู้มีส่วนในการแนะนำท่ีดีงาม และความเป็น
มงคลให้แก่เจ้าชะตา สำหรับการนิมนต์พระสงฆ์น้ัน จะนิมนต์พระสงฆ์แต่ละวัดมารวมกันทำพิธี
จำนวน ๙ รูป หรือ มากกว่าน้ัน ตามเจตนา หากจัดสวดพร้อมกันต้องนิมนต์ พระสงฆ์ครบทั้ง ๔ มุม
บ้าน (แจ่งบ้าน) แห่งละ ๙ รูป สอดคล้องกบั งานเขียนของพระเทพรัตนมุนี (สุทัศน์ สุทสฺสโน ป.ธ.๖)
เรื่องเแนวปฏบิ ัตศิ าสนพธิ คี ณะสงฆ์จงั หวัดเชยี งราย เอกสารประกอบการวนั สำคัญของภาคเหนือ๒๑๒
ส่วนท่ี ๔ สมั ภาษณ์เจาะลกึ (In depth Interview) ความเชือ่ (ศรัทธา) จากประเพณชี ะตา
พิธีสืบชะตาของล้านนาเกิดจากความเชื่อเรื่องใดเป็นหลัก ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญพระเถระ
จำนวนท้ัง ๗ รปู มีความคดิ เห็นสอดคล้องกนั ว่า พระครูสิริกิจจาทร พระครูขนั ติพลาธร พระครูปริยัติ
โกวิทพระภาวนาโกศลเถร วิ พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระรัตนมุนีและพระพุทธิวงศ์วิวัฒน์๒๑๓
มีความคิดเห็นว่า เป็นความเชื่อกันมาตั้งแต่โบราณ ว่าเป็นการต่ออายุหรือต่อชีวิตของบ้านเมือง
และของคนใหย้ นื ยาว เมอื่ ทำพิธีสืบชะตาแลว้ มแี ต่ความสุข ความเจริญและเสริมดวงชะตาขจัดปัดเป่า
เคราะห์ร้ายต่างๆ มีความศักดส์ิ ิทธิ์ ความเป็นสริ มิ งคลทง้ั ยงั เปน็ การสร้างขวญั และกำลังใจให้กบั ผู้
๒๑๐ พระครูสริ ิกจิ จาทร, ๒๕๖๕.
๒๑๑ พระครสู ริ ธิ รรมนิวฐิ , ๒๕๖๕.
๒๑๒ พระเทพรัตนมุนี (สุทัศน์ สุทสฺสโน ป.ธ.๖), “แนวปฏิบัติศาสนพิธีคณะสงฆ์จังหวัดเชียงราย”.
เอกสารประกอบการวันสำคัญของภาคเหนือ, เชียงราย : เชียงรายไพศาลการพิมพ์, ๒๕๔๖., หน้า ๓๒
๒๑๓ พระพุทธิวงศว์ วิ ัฒน์, ๒๕๖๕.
๙๔
สบื ชะตาใหม้ คี วามเชอื่ ในเร่อื งบาปบุญ คุณโทษ สรา้ งความศรทั ธาความมั่นใจในชวี ิต ในการ
ประกอบการงานอาชีพอย่างไม่ประมาท พระพุทธิญาณมุนี พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระครูสิริ
ธรรมนิวฐิ ๒๑๔ มีความคดิ เห็นว่า เกดิ จากความเช่ือเร่ืองสามเณรติสสะรอดชวี ิต ส่วนประเพณีสืบชะตา
เป็นพิธีกรรมท่ีชาวลา้ นนา ทำขึ้นเพื่อตอ่ อายุให้ยืดยาวออกไป เป็นการเพิ่มความเป็นสิริมงคล ให้กับ
ตนเองเป็นการสรา้ งเกราะกำบงั ใหก้ ับตน พธิ สี บื ชะตาของชาวล้านนา ไม่ใช่เร่อื งเหลวไหลแต่หากเป็น
ความเชอ่ื ท่นี า่ นำมาปฏิบัติตามเปน็ อย่างยิ่ง เพราะคนเราหากทำอะไรแล้วสามารถสร้างขวัญกำลังใจ
ใหท้ ำกิจกรรมการงาน ซ่ึงพอจะวเิ คราะห์ถึงความเชอ่ื ใน การสืบชะตาของชาวล้านนาที่เชื่อมโยงกับวิถี
ชวี ิตทกุ ระดับ นับแตร่ ะดับบคุ คล สังคม ตลอดจนถึงระดับโครงสร้างทางวัฒนธรรม ทเี่ ป็นกรอบใหช้ าว
ลา้ นนาได้ ยดึ ถือและปฏบิ ตั ิในชวี ิตประจำวนั
สรุปเชื่อกันว่าเป็นการต่ออายุ หรือต่อชีวิตของบ้านเมืองและของคนให้ยืนยาว มีความสุข
ความเจรญิ และ เสรมิ ดวงชะตาขจัดปัดเป่าเคราะหร์ ้ายต่างๆ ความศักด์ิสทิ ธ์ิ ความเป็นสิริมงคลท้ังยัง
เป็นการสร้างขวญั และกำลงั ใจให้กบั ผู้สืบชะตา เชอ่ื ในเรอ่ื งบาปบญุ คุณโทษ สร้างความศรัทธาความ
มั่นใจในชีวิต ในการประกอบสัมมาอาชีพอย่างไม่ประมาท เกิดจากความเช่ือเร่ืองสามเณรติสสะรอด
ชวี ิตและประเพณสี บื ชะตา เป็นพิธกี รรมทชี่ าวลา้ นนา ทำขน้ึ เพื่อตอ่ อายใุ ห้ยืดยาวออกไป เป็นการเพิ่ม
ความเป็นสิริมงคลให้กับตนเอง เป็นการสร้างเกราะกำบังให้กับตน พิธีสืบชะตาของชาวล้านนา
สอดคล้องงานวจิ ัยของเจ้าอธกิ ารภานุวฒั น์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ), เรื่องศึกษาวิเคราะห์ความเชือ่ การ
สืบชะตาของชาวล้านนา๒๑๕
ความเชื่อในพธิ ีสบื ชะตาแบบล้านนา ที่ทำให้เกิดความสำเร็จในเร่ืองใด ผู้ให้ข้อมูลที่สำคญั
พระเถระจำนวนทั้ง ๑๐ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า พระครูสิริกิจจาทร พระครูขันติพลาธร
พระครูปริยัติโกวิท พระภาวนาโกศลเถร วิ พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระรัตนมุนี พระพุทธิวงศ์
วิวัฒน์ พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์ พระครูสิริธรรมนิวิฐและพระพุทธิญาณมุนี๒๑๖ มีความคิดเห็นว่า
การสืบชะตาหรือสืบชาตา เป็นการต่ออายุหมายถึง พิธีกรรมที่จัดทำขึ้นเพื่อต้องการให้เป็นมงคล
มีชวี ติ อยู่อยา่ งสุขสบายปราศจากโรคภัยท้ังหลายและ ทำใหม้ ีความเจรญิ รงุ่ เรอื งสืบไป ซ่ึงเป็นพธิ กี รรม
ที่เป็นมงคลอย่างหนึ่ง ที่ชาวล้านนาไทยนิยมทำในโอกาสต่างๆ เช่น เนื่องในวันครบรอบคล้ายวันเกิด
วันที่เป็นมงคลกับชวี ิตได้รับยศศักดิ์ตำแหน่ง วันที่เป็นมงคลกับครอบครวั ขนึ้ บา้ นใหม่เป็นต้น และใน
กรณีเจบ็ ปว่ ยถูกทายทักว่า ชะตาชีวิตไม่ค่อยจะดหี รือชะตาขาด ควรจะทำพิธสี ะเดาะเคราะห์
๒๑๔ พระครูสริ ธิ รรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๒๑๕ เจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคา), ศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อการสืบชะตาของชาวล้านนา,
วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย,
๒๕๕๖.
๒๑๖ พระพุทธญิ าณมุนี, ๒๕๖๕.
๙๕
สืบชะตาต่ออายุจะทำให้คลาดแคล้วจากโรคภัยไขเ้ จ็บ ภยันอันตรายต่างๆ ที่อยู่ใกล้ตัวเรา
และอยู่ดว้ ยความสวัสดีสืบไป ส่วนสาระสำคัญการสืบชะตาเปน็ พธิ ีกรรมทม่ี ุ่งสอนคนให้ไม่ดำรงตนอยู่
ในความประมาทพยายามรักษาความดี ไม่หลงระเริงในอำนาจวาสนา และเม่ือมีปญั หาใดๆ เกิดข้ึนถ้า
มสี ตคิ ิดพจิ ารณายอม จะมีหนทางแก้ปัญหาน้ันๆ ชาวล้านนามีความเช่อื มาแต่โบราณ วา่ การเกิดเมือง
หรือการสร้างเมืองน้ัน สร้างตามฤกษ์ยามที่เป็นมหามงคล ตบะเตชะ เหมือนกับการเกิดของคนที่มี
ความสุข ความเจริญ ความผิดหวังและบางครั้งกเ็ สื่อมโทรมอับเฉาเศร้าหมองนานัปการ เมื่อประสบ
ปัญหาเหล่าน้ี ชาวล้านนามีความเชื่อว่า หากได้ทำบุญสืบชะตาจะช่วยให้ ทุกสิ่งทุกอย่างดีข้ึน
เหมือนเดิมหรือดีกว่าเดิม จึงปฏิบัติสืบต่อกันมาช้านาน การสืบชะตา ๑. เพื่อต่ออายุให้ยืนยาวและ
เป็นสิริมงคล ๒. เพื่อขจัดปัดเป่าสิ่งช่ัวร้ายทั้งหลายที่เป็นเสนียดจัญไร ให้ออกไปจากบุคคลหรือ
สถานที่ ๓. เพื่อเป็นการบารุงขวัญ ๔. เพื่อเกิดความสามัคคี ๕. เพื่อสร้างความกตัญญูกตเวทีต่อ
บรรพชน ๖. เพอ่ื อนุรักษ์สง่ เสรมิ ธรรมเนียมประเพณีของบ้านเมือง
สรุปชาวล้านนามีความเชื่อว่า หากได้ทำบุญสืบชะตาจะช่วยให้ทุกสิ่งทุกอย่างดีข้ึน
เหมือนเดิมหรือดีกว่าเดิม จึงปฏิบัติสืบต่อกันมาช้านาน การสืบชะตา ๑. เพื่อต่ออายุให้ยืนยาวและ
เป็นสิริมงคล ๒. เพื่อขจัดปัดเป่าสิ่งช่ัวร้ายทั้งหลายที่เป็นเสนียดจัญไร ให้ออกไปจากบุคคลหรือ
สถานท่ี ๓. เพ่ือเป็นการบำรงุ ขวญั ๔. เพื่อเกิดความสามัคคี ๕. เพ่อื สร้างความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพ
ชน ๖. เพื่ออนุรักษ์ส่งเสริมธรรมเนียมประเพณีของบ้านเมือง สอดคล้องกับงานวิจัยของเจ้าอธิการ
ภานุวัฒน์ ปญญฺ าวชิโร (ตนุ่ คำ), เรอื่ งศึกษาวเิ คราะหค์ วามเช่อื การสบื ชะตาของชาวลา้ นนา๒๑๗
ความเชือ่ ในพิธสี บื ชะตาแบบลา้ นนา ทท่ี ำให้เกิดความสำเรจ็ ต้องประกอบดว้ ยอะไรเปน็ หลัก
ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญพระเถระจำนวนทั้ง ๑๐ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า พระครูสิริกิจจาทร
พระครขู ันตพิ ลาธร พระครูปรยิ ตั โิ กวิท พระภาวนาโกศลเถร วิ พระครปู ระยทุ ธเ์ จติยานกุ าร พระรัตน
มุนี พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์ พระครูสิริธรรมนิวิฐและพระพุทธิญาณมุนี๒๑๘
มีความคิดเห็นว่า เป็นการรักษาศีลอยู่ในธรรม ประพฤติกายใจอย่างมีสติ ไม่ประมาทต่อสิ่งต่างๆ
ทำให้ผู้เข้าพิธีเกดิ ความสบายใจ ในการทำพิธีทำให้เกิดการเยียวยาทางจิตใจ ทำให้เกิดโอสถทางใจมี
ความเชื่อม่ัน มีดวงชะตาชีวิตดีขึ้น มีความสามัคคขี องคนในครอบครัว มีความเอื้อเฟื้อ ความบริสุทธิ์
ของจิตใจ สว่ นสาระของหลักธรรมเน้นในเร่ืองการเสรมิ สร้าง“จิต” ใหเ้ กดิ ความเขม้ แขง็ ส่งผลต่อการ
พฒั นาพฤติกรรมทางกาย ใน ๓ ประการ คือ ๑ สัจจะ คือ ความจริงใจ พดู จรงิ ทำจริง มคี วามซ่อื ตรง
มีความตั้งใจอยา่ งมุ่งมัน่ ในส่ิงท่ีตนปรารถนา ๒ อธิษฐาน เป็นการตั้งกัลยาณจติ ความเป็นบุญกุศลแผ่
๒๑๗ เจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคา), ศึกษาวิเคราะห์ความเช่ือการสืบชะตาของชาวล้านนา,
วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย,
๒๕๕๖.
๒๑๘ พระพทุ ธญิ าณมุนี, ๒๕๖๕.
๙๖
ขยายไป สผู่ ู้ทีเ่ ข้าร่วมพธิ กี ารอธษิ ฐานจติ การนั่งสมาธิ ทีเ่ รยี กว่าสมถกัมมัฏฐานหรือวิปสั สนากัมมัฏฐาน
๓ วริ ิยะ คือ ความเพยี รพยายามทจี่ ะพฒั นากายและจิตไปพร้อม ๆ กัน
สรปุ สาระของหลักธรรมเนน้ ในเร่ืองการเสรมิ สรา้ ง“จิต” ให้เกิดความเข้มแขง็ ส่งผลต่อการ
พัฒนาพฤตกิ รรมทางกาย ใน ๓ ประการ คอื ๑ สัจจะ คือ ความจรงิ ใจ พูดจริง ทำจรงิ มคี วามซือ่ ตรง
มีความตั้งใจอย่างมงุ่ มน่ั ในส่งิ ท่ีตนปรารถนา ๒ อธษิ ฐาน เปน็ การตง้ั กัลยาณจิตความ เป็นบุญกุศลแผ่
ขยายไปสผู่ ทู้ เี่ ขา้ ร่วมพิธี การอธิษฐานจติ การนั่งสมาธทิ เ่ี รียกว่าสมถกัมมัฏฐาน หรือวิปัสสนากมั มฏั ฐาน
๓ วิริยะ คือ ความเพียรพยายามที่จะพัฒนากายและจิตไปพร้อม ๆ กัน สอดคล้องกับงานวิจัยของ
พระมหาดวงรตั น์ ฐติ รตโน, เร่ืองอทิ ธพิ ลของธัมมปทัฏฐกถาเรอื่ งอายุวฒั นกุมารตอ่ ประเพณีสืบชะตา
ของลา้ นนา๒๑๙
การเทศนธ์ รรมเร่ืองตา่ งๆ ในพธิ ีสืบชะตาเกิดจากความเชื่อหลายประการ ผู้ใหข้ อ้ มลู ทส่ี ำคัญ
พระพุทธิวงศ์วิวฒั น์และพระครบู ัณฑิตวราภิมณฑ์๒๒๐ มีความคิดเห็นวา่ เปน็ เรื่องท่ีพระพุทธเจ้าเทศน์
ธรรมให้เทวดาฟังแล้วบรรลุธรรม ได้เป็นเทวดาสืบต่ออายุขัยอยู่บนสวรรค์ยืนยาวตอ่ ไป ส่วนพระครู
ประยุทธ์เจติยานุการ๒๒๑ มีความคิดเห็นว่า คือการบรรยายพระธรรมคำสั่งสอนของ องค์พระสัมมา
สัมพุทธเจ้า มีความเชื่อว่าเมื่อนำมาเทศน์ในพิธีสืบชะตาแล้ว จะเกิดความเป็นสิริมงคลให้กับตัวเอง
และครอบครัว พระรัตนมุนีและพระพุทธิญาณมุนี๒๒๒ ได้ให้ความคิดเห็นว่า การตานธรรมหลวงคือ
ประเพณีที่จัดให้มี การฟังพระธรรมเทศนาเรื่องราวต่างๆ ที่เป็นชาดกและมหาเวสสันดรชาดก
การทำบุญถวายพระธรรมคัมภีร์ ชาดกเรื่องราวต่างๆ เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนาให้ยืนยาว
และความเป็นสิริมงคลเน้ือหา ในธรรมสร้างกำลงั ใจใหผ้ ศู้ รัทธาในพธิ ีสบื ชะตาของชาวล้านนาสบื ตอ่ ไป
ส่วนพระครขู นั ติพลาธร๒๒๓ มคี วามคิดเหน็ ว่า เป็นเรอื่ งการทำบญุ การทำความดี ความศรัทธา ความ
เลือ่ มใสในพระพุทธศาสนา สว่ นพระครูสริ ธิ รรมนวิ ฐิ ๒๒๔ มีความคดิ เหน็ วา่ เชอื่ ว่าผู้ท่ีไดฟ้ ังธรรมแล้วจะ
มีสมาธิแน่วแน่ สามารถหลีกเว้นอบายมุขได้ พระธรรมคำสอนของพระพุทธองค์ เป็นเหมือนแนว
ทางการปฏิบัติให้หลุดพ้นจากอบายมุข พระครูปริยัติโกวิท พระภาวนาโกศลเถร วิ และพระครูสิริ
๒๑๙ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วิทยาลัย, ๒๕๕๐.
๒๒๐ พระครบู ณั ฑิตวราภิมณฑ์, ๒๕๖๕.
๒๒๑ พระครปู ระยทุ ธเ์ จตยิ านกุ าร, ๒๕๖๕.
๒๒๒ พระพทุ ธญิ าณมุนี, ๒๕๖๕.
๒๒๓ พระครขู นั ติพลาธร, ๒๕๖๕.
๒๒๔ พระครูสริ ิธรรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๙๗
กจิ จาทร๒๒๕ มคี วามคิดเหน็ วา่ เป็นเร่อื งอานสิ งสข์ องการฟงั ธรรม มีความเช่ือวา่ เมื่อฟงั ธรรมแล้วทำให้
มีอายุยืนยาว มีความสุขความเจริญก้าวหนา้ ในหน้าที่การงาน การเงิน การดำเนนิ ชีวติ ที่ดีปราศจาก
โรคภยั ไข้เจบ็
สรุปเป็นเรื่องที่พระพุทธเจ้าเทศน์ธรรม ให้เทวดาฟังแล้วบรรลุธรรม ได้เป็นเทวดาสืบต่อ
อายุขัยอยู่บนสวรรคย์ นื ยาวต่อไป และการบรรยายพระธรรมคำสงั่ สอนของ องค์พระสัมมาสัมพทุ ธเจ้า
เมื่อนำมาเทศน์ในพิธีสืบชะตา เชื่อว่าจะเกิดความเป็นสิริมงคลและเชื่อว่า ผู้ที่ได้ฟังธรรมจะมีสมาธิ
แน่วแน่ สามารถหลีกเว้นอบายมุขได้พระธรรมคำสอนของพระพุทธองค์ เป็นเหมือนแนวทางการ
ปฏิบัติให้หลุดพ้นจากอบายมุข เป็นเหมือนแนวทางการปฏิบัติและอานิสงส์ ของการฟังธรรม
ทำให้มีอายุยืนยาว มีความสุขความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่ การงาน การเงิน การดำเนินชีวิตที่ดี
ปราศจากโรคภยั สอดคลอ้ งกับงานวิจยั ของจรญู แดนนาเลศิ , เรื่องประเพณี ความเชอ่ื ของวิถีชุมชน
ลา้ นนา๒๒๖
เครื่องสืบชะตาทั้งหมดแต่ละชนิด ระบุจำนวนชิ้นเท่านั้นเท่านี้ มีความเชื่อ ผู้ให้ข้อมูล ที่
สำคัญ พระครูสิริธรรมนิวิฐ พระพทุ ธิญาณมนุ ี พระครูขันติพลาธรและพระครูสิริกจิ จาทร๒๒๗ มีความ
คดิ เหน็ ว่า เป็นความเชื่อในเรื่องสัจจะธรรม ความเปน็ จรงิ หรือธรรมชาติ ตามหลักคุณประโยชน์ ของ
พระรัตนตรัยและแอบแฝงคติธรรมในเครื่องสบื ชะตา จำนวน ๑๐๘ บูชาคุณพระรัตนตรัย พระพุทธ
พระธรรม พระสงฆ์ สื่อความหมายถึงอำนาจเก่ียวกับธรรมชาติ พระครบู ัณฑติ วราภมิ ณฑ์ พระรัตนมุนี
และพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๒๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นความเชื่อตามดวงดาวบ้างหรือตามแก่น
หลกั ธรรม เช่น ขนั ๓๖๐ เท่ากบั ราศี ๑๒ มีชือ่ เรยี กตามกล่มุ ดาวที่ประจำอยดู่ งั น้ี ราศี ๐ ชื่อราศีเมษ
หมู่ดาวประจำราศีเป็นรูปเนื้อ ราศี ๑ ชื่อราศีพฤกศภ หมู่ดาวประจำราศีเป็นรูปโค ราศี ๒ ชื่อราศี
เมถุน หมู่ดาวประจำราศีเปน็ รูปคนคู่ ราศี ๓ ชื่อราศกี รกฎ หมู่ดาวประจำราศเี ปน็ รปู ปู ราศี ๔ ช่อื ราศี
สงิ ห์ หมูด่ าวประจำราศีเป็นรูปราชสีห์ ราศี ๕ ช่อื ราศีกันย์ หมู่ดาวประจำราศีเปน็ รูปนาง ราศี ๖ ชื่อ
ราศตี ุลย์ หม่ดู าวประจำราศีเป็นรูปตาช่งั ราศี ๗ ชอ่ื ราศีพิจกิ หมดู่ าวประจำราศเี ป็นรูปแมลงป่อง ราศี
๘ ช่อื ราศีธนู หมดู่ าวประจำราศเี ปน็ รปู คนถือธนู ราศี ๙ ชอ่ื ราศมี งั กร หมู่ดาวประจำราศีเปน็ รูปงูใหญ่
หรือมังกร ราศี ๑๐ ชื่อราศีกุมภ์ หมู่ดาวประจำราศีเป็นรูป คนถือหม้อ ราศี ๑๑ ชื่อราศีมิน หมู่ดาว
ประจำราศีเป็นรปู ปลา ๑๐๘ เท่ากับกำลังวันต่างๆ เป็นต้น พระพุทธวิ งศ์วิวัฒน์ พระครูประยุทธ์เจติ
๒๒๕ พระครูสริ ิกจิ จาทร, ๒๕๖๕.
๒๒๖ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนลา้ นนา”, โปรแกรมวิชารัฐประศาสนศาสตร์
สำนักวชิ าบริหารรฐั กจิ , (บัณฑติ วทิ ยาลัย : มหาวทิ ยาลัยราชภฏั เชียงราย, ๒๕๖๒), (อัดสำเนา).
๒๒๗ พระครสู ริ กิ จิ จาทร, ๒๕๖๕.
๒๒๘ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๙๘
ยานุการและพระครปู ริยตั ิโกวทิ ๒๒๙ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องอายุของผู้ทำพธิ ีมีการวัดเสน้ ฝ้ายรอบ
หัว ความสูงคืบ เป็นการทำเพื่อให้ผู้สืบชะตาสบายใจและคติธรรมแฝงอยู่ใน เครื่องสืบชะตาที่
ระบุจำนวนชิ้นนั้น คงเชื่อในหลักธรรม เช่น ธาตุ ๔ ประกอบไปด้วย ธาตุดินมีลักษณะแข็งและอ่อน
ธาตุนำ้ มีลักษณะไหลและเกาะกมุ ธาตุไฟมลี ักษณะร้อนและเย็น ธาตลุ มมลี ักษณะเคลอ่ื นไหวและเคร่ง
ตึง ไตรลักษณ์ ประกอบไปดว้ ย อนิจจลักษณะ ลักษณะไม่เที่ยงมีการแปรเปลี่ยนไปเป็นธรรมดา ทุก
ขลกั ษณะ ลกั ษณะทนอยตู่ ลอดไปไมไ่ ด้ถูกบีบค้นั ด้วยอำนาจของธรรมชาติทำให้ทกุ ส่ิงไม่สามารถทน
อยู่ในสภาพเดิมได้ตลอดไป อนัตตลักษณะ ลักษณะไม่สามารถบงั คับบัญชาใหเ้ ป็นไปตามต้องการได้
เช่น ไม่สามารถบังคับใหช้ ีวิตยัง่ ยืนอยไู่ ด้ตลอดไป ไม่สามารถบงั คบั จติ ใจให้เป็นไปตามปรารถนา ความ
มิใชต่ ัวตน การเกิดขน้ึ ตงั้ อยู่ ดบั ไปเป็นตน้
สรุปเครื่องสืบชะตาทั้งหมดแต่ละชนิด ระบุจำนวนชิ้นเท่านั้นเท่านี้ มีความเชื่อมาจาก ๓
ประเดน็ ดว้ ยกนั ๑. เรือ่ งของไตรลักษณ์ ๒. คณุ พระรตั นตรัย พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ส่ือความ
หมายถึงอำนาจเกี่ยวกับธรรมชาติ ๓. เป็นความเชื่อตามดวงดาวบ้างหรือตามแก่นหลักธรรม เป็น
ความเชื่อในเรื่องสัจจะธรรม ความเป็นจริงหรือธรรมชาติ ตามหลักคุณประโยชน์ ของพระรัตนตรยั
และแอบแฝงคติธรรมในเครื่องสืบชะตา จำนวน ๑๐๘ บูชาคุณพระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม
พระสงฆ์ สื่อความหมายถึงอำนาจเกี่ยวกับธรรมชาติ สอดคล้องกับงายวิจัยของ จรูญ แดนนาเลิศ,
เร่อื งประเพณี ความเช่ือ ของวถิ ีชุมชนลา้ นนา๒๓๐
การจุดเทียนค่าคิง (เทียนสูงเท่าคน) เกิดจากความเชื่อด้านไหน ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
พระเถระจำนวน ๗ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า พระครูขันติพลาธร พระรัตนมุนี พระครู
บัณฑิตวราภิมณฑ์ พระครปู ระยทุ ธ์เจตยิ านกุ าร พระพุทธญิ าณมุนี พระครปู ริยัตโิ กวิทและพระภาวนา
โกศลเถร วิ๒๓๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องแสงสว่างของชีวิต ถ้าเทียนสว่างชีวิตยอ่ มเจริญและทำให้
ผู้ป่วยมีอายุยืนยาวต่อไปหรอื เสริมดวงชะตาของชีวิตคนนั้น อายุของบุคคลคนนัน้ จะให้หมดเคราะห์
หมดโศกเชื่อว่า ตายแล้วเกิดใหม่ ส่วนพระครูสิริกิจจาทร๒๓๒ มีความคิดเห็นว่า เพื่อจุดบูชา
พระพุทธเจ้า เป็นการถวายบูชาเพื่อใหพ้ ระพทุ ธรกั ษา ส่วนพระพทุ ธิวงศ์วิวัฒน์๒๓๓ มีความคิดเห็นว่า
เป็นเรื่องของพราหมณ์เป็นการบูชาให้เกิดความสบายใจ มั่นใจและศรัทธา ส่วนพระครูสิริธรรมนิ
๒๒๙ พระครูปรยิ ตั ิโกวิท, ๒๕๖๕.
๒๓๐ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนลา้ นนา”, โปรแกรมวิชารัฐประศาสนศาสตร์
สำนักวิชาบริหารรัฐกิจ, (บณั ฑติ วทิ ยาลัย : มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั เชียงราย, ๒๕๖๒), (อดั สำเนา).
[[
๒๓๑ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๒๓๒ พระครสู ริ กิ จิ จาทร, ๒๕๖๕.
๒๓๓ พระพทุ ธวิ งศ์ววิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๙๙
วิฐ๒๓๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสลายไปของเทียน ย่อมเป็นไปตามวัฏฏะไม่มีใครหลีกเว้นการเส่อื ม
สลายไปได้ แต่จะคงอยู่ซึ่งคณุ งามความดที ไ่ี ดท้ ำไว้
สรุปเป็นเรือ่ งแสงสว่างของชีวิต ถ้าเทียนสว่างชีวิตย่อมเจริญและทำให้ผู้ปว่ ยมีอายุยืนยาว
ตอ่ ไปหรอื เสริมดวงชะตาของชวี ติ คนนัน้ อายขุ องบุคคลคนน้ันจะให้หมด เคราะหห์ มดโศกเชือ่ ว่า ตาย
แล้วเกิดใหม่และเป็นการสลายไปของเทยี น ย่อมเป็นไปตามวัฏฏะไมม่ ใี ครหลีกเว้นการเสื่อมสลายไป
ได้ แตจ่ ะคงอยู่ซงึ่ คณุ งามความดที ไ่ี ดท้ ำไว้ สอดคล้องกบั งานวิจยั ของจรูญ แดนนาเลศิ , เร่ืองประเพณี
ความเช่อื ของวิถชี ุมชนล้านนา๒๓๕
ขั้นตั้ง (ขันครู) ในพิธีสืบชะตา มีความเป็นมาจากความเชื่อมาจากล้านนาด้านไหน
ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์ พระครูสิริกิจจาทร
พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระครูปริยัติโกวิทและพระครูขันติพลาธร๒๓๖ มีความคิดเห็นว่า
เป็นเรือ่ งขนั้ ตง้ั ครู ๑๐๘ บาท มคี วามเชอื่ ในการบชู าคณุ พระรัตนตรยั คณุ พระพทุ ธ ๕๖ คณุ พระธรรม
๓๘ คุณพระสงฆ์ ๑๔ รวม ๑๐๘ หรือเป็นการรำลึกถึงบุญคุณ ของครูอาจารยใ์ นอดีตชาติใหเ้ กิดแรง
ศรทั ธา ทไ่ี ด้รจนาประพันธ์พระปริตรคำสวดมนต์ต่างๆ ในพิธสี บื ชะตา พระพทุ ธิญาณมุนีและพระครู
สิริธรรมนิวิฐและพระรัตนมุนีและพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๓๗ มีความคิดเห็นว่า เป็นการเคารพ
บรู พาจารย์ทีป่ ระสาทวิชามา ตลอดถงึ เทพยดาอารกั ษ์สิ่งศักด์ิสิทธิ์ท้ังหลายใหด้ ลบรรดาลผู้สืบชะตามี
สุขภาพสมบูรณ์ มีโชคดีตลอดไปและเป็นพิธีกรรมทางศาสนา ตามดวงดาวต่างๆ ๓๖๐ เท่ากับราศี
๑๐๘ เท่ากับกำลังวันท่ีสืบทอดกันมารนุ่ สรู่ ุน่ พระพุทธวิ งศ์ววิ ัฒน์๒๓๘ มคี วามคิดเหน็ ว่า ขั้นต้ังนั้นคงมี
ความเป็นมา เชื่อจากที่ให้พระพุทธเจ้าเป็นประธาน ก็เหมือนบรมครูและเรื่องพราหมณ์เหมือนการ
บชู ายญั
สรุปเปน็ เรอื่ งขน้ั ต้งั ครู ๑๐๘ บาท มีความเชอื่ ในการบชู าคุณพระรัตนตรยั คณุ พระพทุ ธ ๕๖
คุณพระธรรม ๓๘ คุณพระสงฆ์ ๑๔ รวม ๑๐๘ หรือเป็นการรำลึกถึงบุญคุณ ของครูอาจารย์ใน
อดีตชาติให้เกิดแรงศรัทธา ที่ได้รจนาประพันธ์พระปริตรคำสวดมนต์ต่างๆ ในพิธีสืบชะตาเป็นการ
เคารพบรู พาจารย์ทปี่ ระสาทวิชามา ตลอดถงึ เทพยดาอารักษ์สง่ิ ศักดิ์สิทธ์ิทง้ั หลายให้ดลบรรดาลผู้สืบ
ชะตามีสุขภาพสมบรู ณ์ มีโชคดีตลอดไปและเป็นพธิ ีกรรมทางศาสนา ตามดวงดาวต่างๆ ๓๖๐ เท่ากับ
๒๓๔ พระครูสริ ิธรรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๒๓๕ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนล้านนา”, โปรแกรมวิชารัฐประศาสนศาสตร์
สำนกั วชิ าบริหารรัฐกจิ , (บณั ฑติ วทิ ยาลัย : มหาวทิ ยาลัยราชภฏั เชียงราย, ๒๕๖๒), (อัดสำเนา).
๒๓๖ พระครขู นั ตพิ ลาธร, ๒๕๖๕.
๒๓๗ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๒๓๘ พระพุทธวิ งศ์ววิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๑๐๐
ราศี ๑๐๘ เท่ากับกำลังวันที่สืบทอดกันมารุ่นสู่รุ่น สอดคล้องกับงานวิจัยของนิตยา จันโทภาสกร,
เร่อื งสบื ชะตา : การศกึ ษาเชงิ วิจารณ์๒๓๙
หัวใจสำคัญที่สุดของความเชื่อ (ศรัทธา) ในพิธีสืบชะตาคอื ความเชื่อด้านไหน ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญพระพุทธวิ งศว์ วิ ัฒน์และพระครูขนั ตพิ ลาธร๒๔๐ มคี วามคดิ เห็นว่า เปน็ เร่ืองการตอ่ อายหุ รอื ความ
เชื่อในอายุของคนเราและคุณงามความดีของมนุษย์ มีความศรัทธาในพิธีสืบชะตาคือความเชื่อว่าทำ
แลว้ เปน็ การสะเดาะเคราะหเ์ สรมิ ดวงมคี วามเป็นอย่ทู ี่ดขี ้ึน พ้นจากอันตรายทง้ั ปวง พระพทุ ธญิ าณมนุ ี
พระครูสิริธรรมนวิ ิฐ พระครูบณั ฑิตวราภิมณฑ์ พระครูสิริกจิ จาทรและพระครปู รยิ ัติโกวิท๒๔๑ มีความ
คิดเห็นวา่ เป็นความเชื่อว่าสามารถต่ออายุให้ยืนยาว ปราศจากทุกขโ์ ศกโรคภยั มีความสุขทัง้ กายสุข
ใจและความเจรญิ ในชีวติ ได้จรงิ สว่ นพระรัตนมุนี๒๔๒ มคี วามคดิ เห็นว่า เป็นความเช่ือตอ่ ๆ กันมาด้าน
ขนบธรรมเนียมประเพณี ส่วนพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๔๓ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสร้างขวัญและ
กำลังใจ สร้างความมั่นใจให้กับผู้สืบชะตา ให้ดำเนินชีวิตอย่างมั่นใจ ส่วนพระครูประยุทธ์เจติยานุ
การ๒๔๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นการเชื่อเรือ่ งบาปบญุ คณุ โทษ ทำดีได้ดีทำชั่วได้ช่ัวและเสริมบารมเี พ่อื
ความเปน็ สิรมิ งคล
สรปุ เปน็ เรื่องการต่ออายุหรอื ความเชื่อในอายขุ องคนเราและคุณงามความดขี องมนษุ ย์ มคี วาม
ศรัทธาในพิธีสืบชะตาคือความเชื่อว่าทำแล้ว เป็นการสะเดาะเคราะห์เสรมิ ดวงมคี วามเป็นอยู่ที่ดีขน้ึ
พ้นจากอันตรายทั้งปวงเป็นความเชื่อว่าสามารถต่ออายุให้ยืนยาว ปราศจากทุกข์โศกโรคภัย
มคี วามสขุ ท้งั กายสุขใจและความเจรญิ ในชีวิตไดจ้ ริงเปน็ การเชื่อเรื่องบาปบุญคุณโทษ ทำดีได้ดีทำช่ัว
ได้ชั่วและเสริมบารมีเพื่อความเป็นสิริมงคล สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,
เร่ืองอิทธพิ ลของธมั มปทฏั ฐกถาเรอ่ื งอายุวัฒนกุมารตอ่ ประเพณสี ืบชะตาของล้านนา๒๔๕
๒๓๙ นิตยา จนั โทภาสกร, สบื ชะตา : การศึกษาเชงิ วจิ ารณ์, หนา้ ๒๓๖.
๒๔๐ พระครูขันตพิ ลาธร, ๒๕๖๕.
๒๔๑ พระครูปรยิ ตั ิโกวทิ , ๒๕๖๕.
๒๔๒ พระรัตนมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๒๔๓ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๒๔๔ พระครปู ระยุทธ์เจติยานกุ าร, ๒๕๖๕.
๒๔๕ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเร่ืองอายุวัฒนกุมารต่อประเพณสี บื ชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วิทยาลัย, ๒๕๕๐.
๑๐๑
ส่วนที่ ๕ สัมภาษณ์เจาะลึก (In dpth Interview) อิทธิพลของประเพณีสืบชะตาที่มีต่อสังคม
ลา้ นนาในจงั หวัดเชียงรา
อทิ ธิพลหรืออำนาจท่ีเกิดจากการสืบชะตา ส่งผลดา้ นในกับศรัทธาและญาติโยม ผู้ให้ข้อมูล
ท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์
พระครูขันตพิ ลาธร พระภาวนาโกศลเถร วิและพระครูปริยัติโกวิท๒๔๖ มีความคิดเห็นว่า เป็นอิทธิพล
เกิดจากความเชื่อ ความศรัทธา ในการสืบชะตาทำแลว้ เกิดความสบายใจและผู้ร่วมสบื ชะตา ทำให้มี
ความสุขในการดำเนนิ ชีวติ ด้วยการทำความดี พระพุทธวิ งศ์ววิ ฒั น์และพระครูสิริธรรมนวิ ิฐ๒๔๗ มคี วาม
คิดเห็นว่า เป็นการเล่าสืบต่อกันมาและเป็นขวัญกำลงั ใจทุกคนพ้นจากอันตรายต่างๆ พระพุทธิญาณ
มุนีและพระครูสิริกิจจาทร๒๔๘ มีความคิดเห็นว่า ทำให้ชุมชนอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข ขับไล่สิ่งช่ัว
รา้ ยใหอ้ อกไปจากบุคคลหรอื สถานท่ี สว่ นพระรัตนมนุ ี๒๔๙ มคี วามคดิ เห็นว่า กษตั ริยผ์ ู้มีอำนาจในการ
ปกครองมสี ว่ นรว่ มเหลา่ พระสงฆ์
สรุป เป็นอิทธพิ ลเกดิ จากความเช่ือ ความศรัทธา ในการสืบชะตาทำแล้วเกิดความสบายใจ
และผู้ร่วมสืบชะตา ทำใหม้ คี วามสุขในการดำเนนิ ชีวิต ด้วยการทำความดแี ละเป็นการเล่าสืบต่อกันมา
และเปน็ ขวัญกำลังใจทุกคนพ้นจากอนั ตรายต่างๆ ทำใหช้ ุมชนอยรู่ ่วมกนั อยา่ งมีความสุข ขับไล่ส่ิงช่ัว
รา้ ยให้ออกไปจากบุคคลหรือสถานที่ สอดคลอ้ งกับงานวิจยั ของพระครอู ดลุ ย์สลี กิตติ์, เร่ืองฮีตกองของ
บ่าเกา่ ๒๕๐
การสืบชะตามีอำนาจแฝง (อิทธิพล) ต่อสังคมในจังหวัดเชียงราย ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระพุทธิญาณมุนี พระครูสิริกิจจาทรและพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๕๑
มีความคิดเห็นว่า เป็นการสืบทอดพิธีกรรม ตั้งแต่อดีตมีการสืบชะตาเมือง ที่ทำมาแต่อดีต
เปรียบเสมือนสัญญาลักษณ์ของชาวล้านนา พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์๒๕๒พระครูขันติพลาธรและ
พระครูปรยิ ัติโกวิท๒๕๓ มีความคิดเหน็ ว่า มีความเชื่อมานานต้ังแต่บรรพบุรษุ สืบมา เมื่อสืบชะตาแลว้
จะทำให้ชีวิตดีขึ้น ในความเคารพศรัทธาพระรัตนตรัย พระครูประยุทธ์เจติยานุการและพระภาวนา
๒๔๖ พระครูปริยัติโกวิท, ๒๕๖๕.
๒๔๗ พระครสู ริ ิธรรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๒๔๘ พระครูสริ กิ จิ จาทร, ๒๕๖๕.
๒๔๙ พระรตั นมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๒๕๐ พระครอู ดุลย์สลี กติ ติ์, ฮีตกองของบ่าเกา่ , (เชยี งใหม่ : องคก์ ารบรหิ ารสว่ นจังหวัดเชยี งใหม่, ๒๕๔๗),
หนา้ ๖๘.
๒๕๑ พระครูสริ ิธรรมนิวิฐ, ๒๕๖๕.
๒๕๒ พระครูบัณฑติ วราภิมณฑ์, ๒๕๖๕.
๒๕๓ พระครูปริยัติโกวิท, ๒๕๖๕.
๑๐๒
โกศลเถร วิ๒๕๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นประเพณีในท้องถิ่น ประจำถิ่นเมื่อมีเภทภัยก็นิยมประกอบพิธี
ส่วนพระรัตนมุนี๒๕๕ มีความคิดเห็นว่า เป็นการมีอำนาจ ความเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณของพระสงฆ์
ส่วนพระพทุ ธิวงศ์ววิ ัฒน์๒๕๖ มคี วามคดิ เห็นว่า เป็นการเรียกขวัญ (สูข่ วัญ) มีความสามัคคีเป็นหมู่คณะ
ความเอื้อเฟ้ือเผอื่ แผก่ ารสละใหท้ านทบี่ รสิ ุทธิ์และไมฟ่ ุ้งซา่ น
อิทธิพลของการสืบชะตามีผลต่อวิถีชีวิตของแต่ละคนด้านไหน ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
พระเถระจำนวน ๖ รูป มีความคิดสอดคลอ้ งกันว่า พระพุทธิวงศว์ ิวัฒน์ พระรัตนมุนี พระครูบัณฑิตว
ราภิมณฑ์ พระครูขันติพลาธร พระครูสิริกิจจาทรและพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๕๗ มีความคิดเห็นว่า
มีผลทางดา้ นจติ ใจของผูเ้ ข้าพิธีสบื ชะตา มคี วามเป็นอยทู่ ดี่ ขี นึ้ มีขวัญกำลงั ใจมากขนึ้ ทำให้ศรัทธาญาติ
โยมรู้จักทำบุญกุศล ทำความดีการให้ทานรักษาศีล เกรงกลัวต่อสิ่งลี้ลับที่มองไม่เห็น เป็นการช่วย
เสรมิ สรา้ งความม่ันใจสร้างขวญั กำลงั ใจ ใหเ้ กิดการดำเนนิ ชีวติ ที่ดี พระพทุ ธิญาณมนุ ี พระภาวนาโกศล
เถร วิและพระครูปริยัติโกวทิ ๒๕๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นเครื่องเตือนสติว่าจะไม่เกิดความประมาทใน
การดำรงชีวิต มีกำลังใจในการเสริมสรา้ งความดี รู้จักออ่ นนอมถ่อมตนต่อครูบาอาจารย์ ส่วนพระครู
ประยุทธ์เจติยานุการ๒๕๙ มีความคิดเห็นว่า มีผลต่อการช่วยกันสืบทอดอนุรักษ์ ประเพณีที่ดีงามไว้
ไม่ใหส้ ญู หาย
สรุป อิทธิพลหรืออำนาจที่แฝง (อิทธิพล) มีผลต่อวิถีชีวิตต่อสังคมล้านนา มีหลายประเดน็
เช่น อิทธิพลเกดิ จากความเชื่อความศรัทธา ในการสืบชะตาทำแล้วเกิดความสบายใจ ความเชื่อเรื่อง
อิทธิฤทธิ์ปาฏิหารยิ ์ เป็นความเชื่อเก่ียวกับบญุ บารมีของบคุ คล หรอื พลงั อำนาจวิเศษที่มีอยู่ในผู้มีบุญ
บารมี เช่น ในพระพุทธเจ้า เทพเจ้า อมนุษย์ ผู้มีฤทธิ์เดช เป็นพลังเหนือธรรมชาติ ทั้งทำให้เกิด
อาการเกรงกลัว หรือเป็นสิ่งอัศจรรย์เสริมสร้าง ปสาทะศรัทธาในสิ่งศักดิ์สิทธิ์นั้น ๆ สอดคล้องกับ
งานวิจัยของพสิ ฏิ ฐ์ โคตรสุโพธ์ิ, เรอื่ งพระพทุ ธศาสนาในอาณาจักรลา้ นนา๒๖๐
ที่เรียกว่า “การสืบชะตาหลวง” คือมีวิธีการแบบล้านนา ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ พระเถระ
จำนวน ๔ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูปริยตั ิโกวิท พระพุทธวิ งศ์วิวัฒน์ พระครูขันติพลา
๒๕๔ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๒๕๕ พระรตั นมุนี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๒๕๖ พระพุทธวิ งศ์วิวฒั น์, ๒๕๖๕.
๒๕๗ พระครูสริ ธิ รรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๒๕๘ พระครูปรยิ ัติโกวทิ , ๒๕๖๕.
๒๕๙ พระครปู ระยุทธเ์ จตยิ านกุ าร, ๒๕๖๕.
๒๖๐ พิสิฏฐ์ โคตรสุโพธิ์, “พระพทุ ธศาสนาในอาณาจักรลา้ นนา”, เอกสารเรยี บเรยี งประกอบการบรรยาย
เรื่อง พระพุทธศาสนาในล้านนา โครงการอบรมมัคคุเทศก์.,( บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๒๕๖๐.
(อัดสำเนา).
๑๐๓
ธรและพระครูประยุทธ์เจติยานุการ๒๖๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสืบชะตาที่จัดขึ้นยิ่งใหญ่ในงาน
สำคัญหรือกิจกรรม ที่มีคนร่วมจำนวนมาก เช่น พิธีการมีประชุมในหมูบ่ ้าน ว่าจะจัดสืบชะตาหลวง
ขึ้นทุกปีในหมู่บ้านหรือการสืบชะตาประจำปี ทั้งหมู่บ้าน ทั้งตำบล ทั้งอำเภอ ทั้งจังหวัด แบ่งเป็น
๔ กลุ่มใหญ่ วนั และเวลาพร้อมเพยี งกัน พระพทุ ธญิ าณมนุ ี พระภาวนาโกศลเถร วิ และพระรตั นมนุ ี๒๖๒
มีความคิดเหน็ วา่ เปน็ การสืบชะตาทท่ี ุกคนในบา้ น ไปนั่งรวมกันในซุ้มสืบชะตา เปน็ งานใหญง่ านมงคล
สำคัญ อีกอย่างหนงึ่ คือเปน็ พิธีการท่ีมีการจัดอย่างยงิ่ ใหญ่ มคี นจำนวนมากเขา้ ร่วมพิธี พระครบู ัณฑิตว
ราภิมณฑ์ พระครูสิริกิจจาทรและพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๖๓ มีความคิดเห็นว่า เป็นการนำเอาเครื่อง
ประกอบพธิ ีสบื ชะตา เชน่ ไมค้ ้ำ บันได ๗ ขน้ั บนั ได ๙ ขน้ั แลว้ นิมนตพ์ ระสงฆ์มาเจริญพระพทุ ธมนต์
“การสืบชะตาหลวง” มีพลังอำนาจแฝงทำให้เกิดจิตวิทยาหมู่แก่ผู้เข้าร่วม ผู้ให้ข้อมูล ท่ี
สำคัญพระเถระจำนวน ๗ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์ พระครูสิริ
กิจจาทร พระครสู ิรธิ รรมนวิ ฐิ พระรัตนมุนี พระพุทธวิ งศว์ ิวฒั น์ พระครขู นั ตพิ ลาธรและพระครปู ระยุทธ์
เจติยานุการ๒๖๔ มคี วามคิดเห็นวา่ เปน็ การเกยี่ วขอ้ งกบั การดำเนินชีวิตของล้านนา ท่เี ชื่อวา่ เป็นการต่อ
อายหุ รือชวี ิตเพือ่ สรา้ งขวญั กำลงั ใจ ในการดำเนินชีวิตสร้างความสามัคคใี นชุมชน สรา้ งความเชื่อม่ันได้
ความสามัคคีช่วยเหลือกัน ตั้งแต่การเตรียมเครื่องสืบชะตาเป็นต้น พระพุทธิญาณมุนี พระภาวนา
โกศลเถร วิและพระครูปริยัติโกวิท๒๖๕ มีความคิดเห็นว่า ทำให้จิตใจเข็มแข็งเป็นการรักษาทางใจ
ทำให้มีกำลังใจในการรักษาโรคภัยที่เป็นอยู่ ได้ต่อยอดบุญอายุยืนยาวสง่ เคราะหไ์ ด้โชค พิธีกรรมการ
สืบชะตา เป็นกุสโลบายเพื่อสรงขวัญกำลังใจแกผู้เข้ารวมพิธี เพราะโดยสัญชาตญาณพื้นฐานของ
มนุษยลึกๆ แลวมีความรูสึกไม่มั่นคงตอชีวิต เพราะจากประสบการณท่ีผานมามนษุ ยประสบกับส่ิงที่
ผิดหวังหรอื พลาดหวัง กับสิ่งท่ีปรารถนาอยูบอยๆ จึงสูญเสียความไมมั่นใจในการดำเนินชีวิต รวมถึง
การตองการให ชีวิตมีความม่ันคงสูงขึ้น ขวัญและกําลังใจจากญาติพี่นองและคนที่รูจัก เปนปจจัย
สำคัญที่สนับสนุน ใหชีวิตไดกาวเดินตอไป ดังน้ันพิธีกรรมการสืบชะตาจึงมีบทบาทตอการเร่ิมตน
ความรสู กึ ใหม เพื่อเสรมิ สรางความม่ันคงและความปลอดภัย อนั เปนสาระดานจิตในพธิ ีสืบชะตาของ
คนล้านนา
สรุปเป็นการเกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตของล้านนา ที่เชื่อว่าเป็นการต่ออายุหรือชีวิต
เพื่อสร้างขวญั กำลงั ใจ ในการดำเนนิ ชีวติ สร้างความสามัคคใี นชมุ ชน สร้างความเชอ่ื มัน่ ได้ความสามัคคี
ช่วยเหลือกัน ตั้งแต่การเตรียมเครื่องสืบชะตา และทำให้จิตใจเข็มแข็งเป็นการรักษาทางใจ ทำให้มี
๒๖๑ พระครูประยทุ ธ์เจติยานกุ าร, ๒๕๖๕.
๒๖๒ พระรัตนมนุ ี, ๒๕๖๕.
๒๖๓ พระครสู ริ ิธรรมนิวิฐ, ๒๕๖๕.
๒๖๔ พระครูประยุทธเ์ จตยิ านุการ, ๒๕๖๕.
๒๖๕ พระครปู ริยัติโกวิท, ๒๕๖๕.
๑๐๔
กำลังใจในการรักษาโรคภัยที่เป็นอยู่ ได้ต่อยอดบุญอายุยืนยาว ส่งเคราะห์ได้โชค พิธีกรรมการสืบ
ชะตา เป็นกุสโลบายเพื่อสรงขวัญกำลังใจแกผู้เข้ารวมพิธีเป็นต้น สอดคล้องกับงานวิจัยของพิสิฏฐ์
โคตรสโุ พธ์,ิ เรือ่ งพระพทุ ธศาสนาในอาณาจักรลา้ นนา๒๖๖
“พิธีการสืบชะตา” เป็นสิ่งที่ยึดถือเป็นแนวปฏิบัตติ ่อๆ กันมา (ประเพณี) ในสังคมล้านนา
ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ พระเถระจำนวน ๓ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระพุทธิวงศ์วิวัฒน์
พระรัตนมุนีและพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๖๗ มีความคิดเห็นว่า ทางเหนือเดิมนิยมความเชื่อเรื่องผีมา
ตั้งแต่บรรพบุรุษ พราหมณ์ พุทธเข้ามาแทรกจึงยึดถอื ควบคูก่ ันมาจนถึงปจั จุบัน พระครูขันตพิ ลาธร
พระครูประยุทธ์เจติยานุการและพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๖๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นความเชื่อของชาว
ลา้ นนา ในการสรา้ งบญุ กุศลให้ชีวิตรงุ่ เรอื งและเป็นการบันทึกเร่ืองราวสืบทอดผา่ นสายวัด มผี ู้สืบทอด
พระสงฆแ์ ละอดีตพระสงฆ์ พระครสู ิรกิ จิ จาทร พระพทุ ธิญาณมนุ ี พระครูบณั ฑติ วราภมิ ณฑ์และพระครู
ปริยัติโกวิท๒๖๙ มีความคิดเห็นว่า ชาวล้านนาในอดีตนิยมสืบชะตาเป็นอย่างมากและ พิธีกรรมสืบ
ชะตาแบบล้านนา เป็นพิธีกรรมที่ได้ปฏิบัติสืบทอดต่อกันมานานนับร้อยปี จึงทำให้เกิดการอนุรักษ์
พธิ กี รรมสบื ชะตาลา้ นนาจนถึงปัจจุบัน
สรุปทางเหนือเดิมนยิ มความเชื่อเร่ืองผีมาตั้งแต่บรรพบุรุษ พราหมณ์ พุทธเข้ามาแทรกจึง
ยดึ ถอื ควบคู่กันมาจนถึงปจั จุบนั และเปน็ ความเชื่อของชาวลา้ นนา ในการสร้างบญุ กุศลให้ชีวิตรุ่งเรือง
และเปน็ การบันทึกเรอ่ื งราวสืบทอดผ่านสายวัด มผี ูส้ ืบทอดพระสงฆแ์ ละอดีตพระสงฆ์ เป็นพิธีกรรมท่ี
ได้ปฏิบัติสืบทอดต่อกันมานานนับร้อยปี จึงทำให้เกิดการอนุรักษ์พิธีกรรมสืบชะตาล้านนาจนถึง
ปัจจุบัน สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,เรื่องอิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่อง
อายุวฒั นกมุ ารต่อประเพณสี บื ชะตาของลา้ นนา๒๗๐
“พิธกี ารสืบชะตา” เปน็ ความเจริญดีงาม (วฒั นธรรม) ของสังคมลา้ นนา ผู้ใหข้ อ้ มูลท่ีสำคัญ
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระพุทธิวงศ์วิวัฒน์และพระรัตนมุนี๒๗๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่อง
๒๖๖ พิสิฏฐ์ โคตรสโุ พธิ์, “พระพทุ ธศาสนาในอาณาจกั รลา้ นนา”, เอกสารเรียบเรยี งประกอบการบรรยาย
เรื่อง พระพุทธศาสนาในล้านนา โครงการอบรมมัคคุเทศก์.,( บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๒๕๖๐.
(อดั สำเนา).
๒๖๗ พระครูสริ ธิ รรมนิวิฐ, ๒๕๖๕.
๒๖๘ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๒๖๙ พระครปู รยิ ัตโิ กวิท, ๒๕๖๕.
๒๗๐ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วทิ ยาลัย, ๒๕๕๐.
๒๗๑ พระรัตนมุนี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๑๐๕
ความดขี วญั กำลงั ใจ ไมว่ า่ จะเปน็ คนล้านนาหรือคนภาคอนื่ ๆ มาเยือนก็จะทำพิธใี ห้ เป็นการตอบแทน
น้ำใจอย่างดียิ่ง พระพุทธิญาณมุนี พระครูสิริกิจจาทร พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระครูปริยัติ
โกวิท๒๗๒ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสืบสานจารีตประเพณีอันดีงามของชาวล้านนา เป็นบ่อเกิดความ
สามัคคีในหมู่คณะสังคมชาวล้านนา ของความเจริญรงุ่ เรอื งในการดำเนนิ ชีวติ ท่ีดขี น้ึ พระครูขันติพลา
ธรและพระครูสิริธรรมนวิ ิฐ๒๗๓ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องของความเชื่อความศรัทธา การทำในสิ่งที่
เป็นมงคลต่อตนเองและในสงั คมล้านนา พระภาวนาโกศลเถร วิ และพระครูประยทุ ธ์เจติยานุการ๒๗๔
มีความคิดเหน็ วา่ เป็นเรือ่ งของความสามคั คใี นหม่คู ณะและสร้างขวัญกำลงั ใจ
สรุปเป็นเร่ืองความดขี วัญกำลังใจ ไม่วา่ จะเป็นคนลา้ นนาหรือคนภาคอ่ืนๆ มาเยือนก็จะทำพิธี
ให้และเป็นการตอบแทนน้ำใจอย่างดียิ่ง เป็นการสืบสานจารีตประเพณีอันดีงามของชาวล้านนา
เปน็ บ่อเกิดความสามัคคีในหมู่คณะสงั คมชาวล้านนา ของความเจรญิ รุ่งเรอื งในการดำเนินชีวิตที่ดีขึ้น
สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน, เรื่องอิทธิพลของธัมมปทฏั ฐกถาเรื่องอายุวัฒน
กุมารตอ่ ประเพณีสบื ชะตาของล้านนา๒๗๕
“พิธีการสืบชะตา” มีอิทธิพลต่อการพัฒนาด้วยด้านจิตใจของสังคมล้านนา ผู้ให้ข้อมูลท่ี
สำคัญพระเถระจำนวน ๖ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูประยุทธ์เจติยานุการ
พระภาวนาโกศลเถร วิ พระรัตนมนุ ี พระครูขนั ติพลาธร พระพทุ ธิญาณมนุ ีและพระพทุ ธิวงศ์วิวัฒน์๒๗๖
มีความคิดเห็นว่า เกิดความสามัคคี เพราะในการเตรียมเครื่องสืบชะตา จำเป็นต้องใช้คนมากชว่ ยกัน
จัดตกแตง่ พิธตี า่ งๆ เปน็ มงคลทางด้านจิตใจ สรา้ งขวญั กำลังใจ สร้างความสามัคคี อนุรกั ษ์วัฒนธรรม
ล้านนา อนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณี พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระครูสิริธรรมนิวิฐ พระครูสิริ
กิจจาทรและพระครูปริยัติโกวิท๒๗๗ มีความคิดเห็นว่า ช่วยให้เกิดสิริมงคลต่อผู้เข้าร่วมพิธี เป็นการ
เสริมบารมีสะเดาะเคราะห์ ให้พ้นจากโชครา้ ยและจะมีความสขุ ความเจริญในหน้าทีก่ ารงานให้เจริญ
ตลอดไป
สรปุ พิธีการสบื ชะตา เปน็ ส่งิ ท่ียึดถือเปน็ แนวปฏิบัติต่อๆ กนั มา (ประเพณ)ี ในสังคมล้านนา
มีหลายประการด้วยกัน ๑.ความเชื่อเรื่องผีมาตั้งแต่บรรพบุรุษ พราหมณ์ พุทธเข้ามาแทรกจึงยึดถอื
๒๗๒ พระครูปรยิ ตั ิโกวิท, ๒๕๖๕.
๒๗๓ พระครูสริ ิธรรมนิวฐิ , ๒๕๖๕.
๒๗๔ พระครูประยทุ ธเ์ จติยานุการ, ๒๕๖๕.
๒๗๕ พระมหาดวงรตั น์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกมุ ารต่อประเพณสี บื ชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วทิ ยาลยั , ๒๕๕๐.
๒๗๖ พระพทุ ธวิ งศว์ ิวฒั น์, ๒๕๖๕.
๒๗๗ พระครูปรยิ ัตโิ กวทิ , ๒๕๖๕.
๑๐๖
ควบคกู่ ันมาจนถงึ ปจั จบุ ัน ๒.เปน็ การสบื สานจารตี ประเพณีอันดงี ามของชาวล้านนา เป็นบ่อเกิดความ
สามัคคีในหมู่คณะสังคมชาวล้านนา ๓.เกิดความสามัคคี เพราะในการเตรียมเครื่องสืบชะตา
จำเป็นต้องใช้คนมากช่วยกันจัดตกแต่งพิธีต่างๆ สอดคล้องกับงานวิจัยของพูนทรัพย์ เกตุวีระพงศ์,
เรื่องสืบชะตาล้านนา: แนวคดิ และการเสรมิ สร้างความสัมพนั ธ์ทางสังคมและจิตวญิ ญาณของชุมชนใน
ล้านนา๒๗๘
“เคล็ดลับ” ของพิธีการสืบชะตาของสังคมล้านนาทส่ี รา้ งอทิ ธพิ ล (พลังอำนาจ) ตอ่ ความเชอ่ื
ของคนล้านนา ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระพุทธิญาณมุนี พระรัตนมุนี
และพระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์๒๗๙ มีความคิดเห็นว่า เป็นบทสวด ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน ที่มีอนุภาพ
ช่วยให้พิธีการสืบชะตา มีพลังแฝงพลังอำนาจและเครื่องสืบชะตา เชื่อกันว่าการสืบชะตาจะช่วยให้
ชีวิตดีขึ้น หากขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปทำให้ไม่เกิดพลังอำนาจ พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์และพระภาวนาโกศล
เถร วิ๒๘๐ มีความคิดเห็นว่า ทำพ้นเคราะห์มีอายุวรรณะ สุขะ พละ มีความสามัคคีเกิดขึ้น จะได้มา
รวมกนั สบื ชะตาทกุ ๆ ปี ได้รบั โชคต่ออายุยนื ยาว ในการดำรงชีวติ อย่างมีสติ พระครปู ระยุทธ์เจติยานุ
การ พระครูขันติพลาธร พระครูสิริกิจจาทร พระครูปริยัติโกวิทและพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๘๑ มีความ
คิดเห็นว่า เป็นการเสริมสร้างกำลังใจผู้ได้ร่วมสืบชะตา เช่น ผู้ป่วยก็จะมีกำลังใจต่อสู้ชีวิตที่ดีขึ้น
เพิ่มพลังศรัทธาต่อการทำความดี พลังความเชื่อความเลื่อมใส การต่ออายุ การปัดเป่าเสนียดจัญไร
เป็นต้น
สรุปเป็นบทสวด ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน ที่มีอนุภาพชว่ ยใหพ้ ิธีการสืบชะตา มีพลังแฝงพลงั
อำนาจและเคร่ืองสืบชะตา เช่อื กนั วา่ การสบื ชะตาจะช่วยใหช้ วี ิตดีขึ้น หากขาดสง่ิ ใดสิ่งหนึ่งไปทำให้ไม่
เกิดพลังอำนาจและ เป็นการเสรมิ สรา้ งกำลังใจผไู้ ดร้ ่วมสืบชะตา เชน่ ผู้ปว่ ยก็จะมกี ำลงั ใจต่อสู้ชีวิตที่ดี
ข้ึน เพ่ิมพลังศรทั ธาต่อการทำความดี พลงั ความเช่อื ความเลือ่ มใส การตอ่ อายุ การปัดเปา่ เสนยี ดจญั ไร
สอดคล้องกับงานวิจัยของพระเดชา สีลเตโช (ศรีภูงา ), เรื่องความเชื่อของชาวบ้านโคกมอนที่มีต่อ
คณะสงฆ์วัดโคกมอน ในพิธีสวดพระปริตรเพอื่ ต่ออายุ๒๘๒
๒๗๘ พนู ทรัพย์ เกตุวรี ะพงศ์, สบื ชะตาล้านนา: แนวคิดและการเสรมิ สรา้ งความสัมพนั ธ์ทางสังคมและจติ
วิญญาณของชุมชนในล้านนา, [ออนไลน์], แหล่งที่มา : file:///C:/Users/admin/Downloads/๓๘.pdf [๒๔
กันยายน ๒๕๖๐].
๒๗๙ พระครูบัณฑติ วราภิมณฑ์, ๒๕๖๕.
๒๘๐ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๒๘๑ พระครสู ริ ิธรรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๒๘๒ พระเดชา สีลเตโช (ศรีภูงา ) ได้ศกึ ษางานวจิ ัยเรื่อง ความเชือ่ ของชาวบ้านโคกมอนที่มตี ่อคณะสงฆ์วัด
โคกมอน ในพิธสี วดพระปรติ รเพอื่ ต่ออายุ”, วทิ ยานิพนธ์พทุ ธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิต
วทิ ยาลัย, ๒๕๕๔.
๑๐๗
“พระสตู ร พระปรติ ร (บทสวด)” ในพธิ กี ารสบื ชะตาเป็นอิทธพิ ล (พลังอำนาจ) ผูใ้ ห้ข้อมูลท่ี
สำคัญมคี วามคิดเห็นสอดคล้องกนั ว่าพระพุทธิญาณมนุ ี พระครบู ัณฑติ วราภมิ ณฑ์และพระรัตนมุนี๒๘๓
มีความคิดเห็นว่า เป็นพลังอำนาจทางด้านจิตใจของผู้เข้าร่วมพิธี เป็นจิตเวช จิตแพทย์ สุขภาพจิต
บำบัดจิตใจร่างกายมีความสุข พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระครูขันติพลาธรและพระครูปริยัติ
โกวิท๒๘๔ มีความคิดเห็นว่า มนต์พิธีในการสวดเป็นบทที่มีคุณค่าทางใจ เช่น บทในธรรมบทแปล
อำนาจทางจิตใจ ความเชื่อความศรัทธา ขจัดสิ่งอัปมงคลชั่วร้าย เป็นการคุ้มครองสิ่งชั่วร้ายต่างๆ
พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระภาวนาโกศลเถร วิ พระครูสิริกิจจาทรและพระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๘๕
มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องของสมาธิให้มีความขลัง ทุกคนที่เข้าร่วมพิธีจะภาวนาจิตมาที่พระสวด
เพง่ จิตมาทำให้มอี ำนาจ น้ำพุทธมนตท์ ำให้จิตใจเยน็ สบาย
สรุปพระสูตร พระปริตร (บทสวด)” ในพิธีการสืบชะตาเป็นอทิ ธิพล (พลังอำนาจ) ของพิธี
การ ในพธิ กี ารสบื ชะตา เป็นอทิ ธพิ ลในเรอ่ื งบทสวด ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน ท่ีมอี นภุ าพช่วยให้พิธีการ
สบื ชะตา มีพลังแฝงพลังอำนาจและเครื่องสบื ชะตา เช่อื กันว่าการสืบชะตาจะช่วยใหช้ ีวติ ดขี นึ้ เป็นการ
เสริมสร้างกำลังใจผู้ได้ร่วมสืบชะตา เช่น ผู้ป่วยก็จะมีกำลังใจต่อสู้ชีวิตที่ดีข้ึน สอดคล้องกับงานวิจัย
ของอนุชา ม่วงใหญ่, เรื่องแนวทางการส่งเสริมวัฒนธรรมการสืบชะตาเพื่อการพฒั นาสุขภาวะชุมชน
อยา่ งยัง่ ยืน๒๘๖
“รูปแบบของพิธีกรรม” การสืบชะตา” เป็นการสร้างอทิ ธิพล (พลงั อำนาจ) ในลา้ นนามที ีม่ า
ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ พระเถระจำนวน ๔ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์
พระพุทธิญาณมนุ ี พระรัตนมุนีและพระครูประยุทธ์เจติยานุการ๒๘๗ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องของ
จิตใจความเชื่อความศรัทธา เป็นการสร้างเสริมบารมีความเป็นสิริมงคล สเดาะเคราะห์ให้พ้นจาก
โรคาพยาธิ รับโชคลาภ พระครูขันตพิ ลาธร พระครูปริยัติโกวิท พระครูสิริกิจจาทร พระครูสิริธรรมนิ
วิฐ๒๘๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องของพลังอำนาจบุญบารมี เสริมอายุปัดเป่าสิ่งช่ัวร้าย การต่อชะตา
อายกุ ารให้กำลงั ใจ พระพทุ ธวิ งศว์ ิวัฒน์และพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๘๙ มคี วามคิดเห็นวา่ เป็นเรื่องของ
ความเชือ่ ต่อกันมารนุ่ สรู่ ุ่น เป็นเอกลกั ษณ์ของล้านนาเรา มีพระพทุ ธศาสนาแฝงด้วยหลกั ธรรม
๒๘๓ พระรัตนมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๒๘๔ พระครูปรยิ ตั โิ กวทิ , ๒๕๖๕.
๒๘๕ พระครสู ริ ธิ รรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๒๘๖ อนชุ า มว่ งใหญ่, “แนวทางการส่งเสริมวัฒนธรรมการสบื ชะตาเพอ่ื การพฒั นาสุขภาวะชุมชนอย่าง
ยัง่ ยืน”, การส่งเสริม, การสืบชะตา, การมสี ว่ นรวม,ปีท่ี ๑ ฉบับที่ ๑ (มกราคม – มถิ ุนายน ๒๕๖๐),หนา้ ๖.
๒๘๗ พระครปู ระยทุ ธ์เจติยานุการ, ๒๕๖๕.
๒๘๘ พระครูสริ ิธรรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๒๘๙ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๑๐๘
“ลำดับขน้ั ตอนของพิธกี รรม” การสบื ชะตา เป็นการสร้างอิทธพิ ล (พลังอำนาจ) ผู้ให้ข้อมูล
ที่สำคญั มคี วามคดิ เหน็ สอดคลอ้ งกนั ว่าพระครูขันตพิ ลาธร พระครปู รยิ ตั โิ กวทิ พระครูสริ กิ ิจจาทรและ
พระครูสิริธรรมนิวิฐ๒๙๐ มีความคิดเห็นว่า เป็นพลังด้านจิตใจ พลังศรัทธาและการทำบุญทำกุศล
ความศักดิ์สิทธิข์ องพธิ กี รรมเป็นระเบียบทิศทางเดียวกัน พระพุทธวิ งศ์ววิ ัฒน์ พระภาวนาโกศลเถร วิ
และพระครูประยุทธ์เจติยานุการ๒๙๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นเรื่องความเป็นระเบียบ ตามแบบแผน
ไม่ผิดผลาดกฎเกณฑ์ที่วางไว้ เป็นขั้นตอน พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์ พระพุทธญิ าณมุนีและพระรัตน
มนุ ี๒๙๒ มีความคิดเหน็ ว่า เปน็ การสรา้ งอทิ ธพิ ลดา้ นจติ ใจ การสรา้ งกำลงั ใจ
สรุปรปู แบบของพธิ กี รรมการสืบชะตา เปน็ การสรา้ งอิทธพิ ล (พลงั อำนาจ) ในล้านนามีท่ีมา
และลำดับขั้นตอนของพิธีกรรม เป็นความเชื่อของจิตใจความศรัทธา เป็นการสร้างเสริมบารมีความ
เป็นสิริมงคล เป็นเอกลักษณ์ของล้านนาเรามีพระพุทธศาสนาแฝงด้วยหลักธรรม การทำบุญทำกุศล
ความศกั ดส์ิ ิทธ์ิของพิธีกรรมเป็นระเบียบทิศทางเดยี วกัน สอดคลอ้ งกับงานวิจยั ของรองศาสตราจารย์
พนู ทรพั ย์ เกตุวีระพงศ์, เร่ืองสบื ชะตาล้านนา: แนวคดิ และการเสริมสร้างความสัมพันธ์๒๙๓
หลักพุทธจิตวิทยามีส่วนความสัมพันธ์ต่อคนล้านนา ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ พระเถระจำนวน
๕ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูขันติพลาธร พระครูปริยัติโกวิท พระครูสิริกิจจาทร
พระครสู ิรธิ รรมนิวิฐและพระครบู ัณฑติ วราภมิ ณฑ์๒๙๔ มคี วามคิดเห็นวา่ เป็นเรือ่ งของชมุ ชนมีส่วนร่วม
ความสามัคคี ความเอื้ออาทรซึ่งกันและกนั มีส่วนสัมพันธ์ทางด้านรวมจิตใจ เป็นสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจ
ของคนในสังคมลา้ นนา พระพุทธิวงศว์ ิวัฒน์และพระรัตนมุนี๒๙๕ มีความคิดเห็นวา่ ยึดหลักธรรมควบ
กับพิธีกรรม คือ ผี พราหมณ์ พุทธ มาสอดคล้องกันไมส่ ามารถแยกขาดกันได้ พระพุทธิญาณมุนีและ
พระครูประยุทธ์เจติยานกุ าร๒๙๖ มีความคิดเห็นว่า เสรมิ สรา้ งคุณค่าทางจิตใจ ทำให้ไม่เป็นผู้ที่มีความ
ประมาทในชวี ติ เป็นกุศโลบายในการสรา้ งกำลงั ใจ ส่วนพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๙๗ มีความคิดเห็นว่า
เพอื่ ปกครองตามความเป็นอยขู่ องหมูค่ ณะ
๒๙๐ พระครูสริ ธิ รรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๒๙๑ พระครูประยุทธ์เจติยานุการ, ๒๕๖๕.
๒๙๒ พระรัตนมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๒๙๓ รองศาสตราจารย์พูนทรัพย์ เกตุวีระพงศ์, “สืบชะตาล้านนา: แนวคิดและการเสริมสร้าง
ความสัมพันธ์”,รายงานการวิจยั ฉบับร่างสมบูรณ์, (สำนักบริหารโครงการวจิ ยั อุดมศึกษาและพัฒนามหาวทิ ยาลยั
แหง่ ชาติสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา,๒๕๕๗), หนา้ ๓๔.
๒๙๔ พระครูบัณฑิตวราภมิ ณฑ์, ๒๕๖๕.
๒๙๕ พระรัตนมุนี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๒๙๖ พระครปู ระยทุ ธ์เจตยิ านุการ, ๒๕๖๕.
๒๙๗ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๑๐๙
สรุปหลักพุทธจิตวิทยามีส่วนความสัมพันธ์ต่อคนล้านนา มีความเชื่อของชุมชนมีส่วนร่วม
ความสามัคคี ความเอื้ออาทรซึ่งกันและกัน มีส่วนสัมพันธ์ทางด้านรวมจิตใจ เสริมสร้างคุณค่าทาง
จิตใจ ทำให้ไม่เป็นผู้ที่มีความประมาทในชีวิต สอดคล้องกับงานวิจัยของพระใบฎีกากิตติพงษ์
สลี สทุ โฺ ธ, เร่ืองจติ วทิ ยาสังคมกบั การปรบั พฤติกรรมการรบั รขู้ องบคุ คลในการดำรงชวี ติ ๒๙๘
“การสืบชะตาในล้านนา” ก่อให้เกิดอิทธิพลต่อสังคมล้านนาในด้าน ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ
พระเถระจำนวน ๖ รูป มคี วามคดิ เห็นสอดคล้องกันวา่ พระครูขันตพิ ลาธร พระครสู ิรกิ ิจจาทร พระครู
สิริธรรมนิวิฐ พระครูปริยัติโกวิท พระครูประยุทธ์เจติยานุการและพระภาวนาโกศลเถร วิ๒๙๙
มีความคิดเห็นว่า ด้านวัฒนธรรมประเพณี ด้านการท่องเที่ยวของวัด สร้างความสามัคคีในชุมชน
ปรึกษาปัญหาอุปสรรคต่างๆ เป็นการสร้างความมั่นใจให้กับสังคม ให้คนทำความดีเกิดสิริมงคล
พระครบู ัณฑติ วราภิมณฑ์ พระพุทธวิ งศ์ววิ ัฒน์และพระรตั นมุนี๓๐๐ มีความคดิ เหน็ ว่า เป็นอีกส่วนหนึ่ง
ท่มี ีอิทธิพลตอ่ สงั คม คือเป็นการสร้างสิ่งยดึ เหนยี่ วด้านจติ ใจ ด้านสงั คม ดา้ นเศรษฐกิจ ส่วนพระพุทธิ
ญาณมุนี๓๐๑ มคี วามคิดเหน็ ว่า เปน็ ด้านความเชื่อ ด้านพธิ ีกรรมท่ีสบื ทอดต่อกันมา
สรุปด้านวัฒนธรรมประเพณีและ ด้านการท่องเที่ยวของวัด สร้างความสามัคคีในชุมชน
ปรึกษาปัญหาอุปสรรคต่างๆ เป็นการสร้างความมั่นใจให้กับสังคม ให้คนทำความดีเกิดสิริมงคล
เปน็ อีกสว่ นหนงึ่ ท่มี อี ิทธพิ ลตอ่ สงั คม คือเป็นการสร้างสงิ่ ยึดเหน่ียวดา้ นจติ ใจ ด้านสงั คม ด้านเศรษฐกิจ
สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,เรื่องอิทธิพลของธมั มปทัฏฐกถาเรื่องอายุวฒั น
กมุ ารต่อประเพณสี ืบชะตาของลา้ นนา๓๐๒
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจ ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ
พระพทุ ธญิ าณมุนีและพระรัตนมนุ ี๓๐๓ มคี วามคดิ เหน็ วา่ สอนใหใ้ ช้ในการดำรงชวี ิตในแต่ละวัน ไม่ให้
ฟุม่ เฟอื ยสุรยุ่ สุร่าย ใชจ้ า่ ยอย่างประหยัด เพื่อเปน็ หลักสร้างความสุข มีอยมู่ ีกินตามปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพียง มีสุขภาพจิต สุขภาพกายดี ขยันประกอบอาชีพสุจริต พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์ พระพุทธิ
วงศ์วิวัฒน์ พระครูขันติพลาธร พระครูสิริกิจจาทร พระครูปริยัติโกวิทและพระครูประยุทธ์เจติยานุ
๒๙๘ พระใบฎีกากิตติพงษ์ สีลสุทฺโธ, “จิตวิทยาสังคมกับการปรับพฤติกรรมการรับรู้ของบุคคลในการ
ดำรงชวี ิต”, มนุษยศาสตร์ปริทรรศน์, ปีท่ี ๑ ฉบับท่ี ๒ (กรกฎาคม-ธันวาคม ๒๕๕๘),หนา้ ๑๑.
๒๙๙ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๓๐๐ พระรตั นมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๓๐๑ พระพทุ ธิญาณมุนี, ๒๕๖๕.
๓๐๒ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทฏั ฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วทิ ยาลยั , ๒๕๕๐.
๓๐๓ พระรตั นมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๑๑๐
การ๓๐๔ มีความคิดเห็นว่า ทำเกิดการหมนุ เวียนดา้ นเศรษฐกิจของสังคม ชุมชนคล่องตัวมกี ารจับจ่าย
ซ้ือของมาเตรียมในการทำพิธีต่างๆ มกี ารพัฒนาดา้ นการปลกู ดอกไม้ เครอื่ งประดับตกแต่งในพิธีการ
สืบชะตาในล้านนาที่ต้องใช้ของประกอบพิธีมากมาย เช่น ตุง ต้นกล้วย ไม้ค้ำสืบชะตา กระบอกน้ำ
กระบอกทราย เครือ่ งใช้สอยต่างๆ พระภาวนาโกศลเถร วิ๓๐๕ พระครูสิรธิ รรมนวิ ิฐ๓๐๖ มีความคิดเห็น
ว่า เป็นการจับจ่ายซื้อของมาตกแต่ง ประดับประดาแล้วนำไปบชู า พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ใน
งานพธิ ีสืบชะตาในล้านนา
สรุปสอนให้ใช้ในการดำรงชีวิตในแต่ละวัน ไม่ให้ฟุ่มเฟือยสุรุย่ สุร่าย ใช้จ่ายอย่างประหยดั
เพือ่ เป็นหลักสร้างความสุข มีอยู่มกี ินตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มสี ขุ ภาพจิต สขุ ภาพกายดี ขยัน
ประกอบอาชีพสจุ รติ พิธกี ารสบื ชะตาในลา้ นนาทตี่ ้องใช้ของประกอบพิธมี ากมาย เชน่ ตงุ ต้นกลว้ ย ไม้
ค้ำสืบชะตา กระบอกน้ำ กระบอกทราย เครื่องใช้สอยต่างๆ สอดคล้องกับงานวิจัยของเจ้าอธิการ
ภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ), เรอื่ งศึกษาวเิ คราะห์ความเชอ่ื การสืบชะตาของชาวล้านนา๓๐๗
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการศึกษา ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระรัตนมุนี๓๐๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นประโยชน์ทางด้านการศึกษา
ในทางประวตั ิศาสตร์ การสบื สานประเพณีวัฒนธรรม พระพุทธิวงศ์ววิ ฒั น์และพระครสู ิริธรรมนิวิฐ๓๐๙
มีความคิดเห็นว่า ทำให้ทุกคนอยากจะค้นคว้าหาความรู้ในด้านนี้ เพราะเป็นเรื่องเกีย่ วกับจิตใจและ
ความเป็นอยู่ในปจั จุบัน พระครขู ันตพิ ลาธรและพระครสู ิริกิจจาทร๓๑๐ มีความคิดเหน็ ว่า ทำให้เราได้
รู้จักการทำความดี การสร้างกุศลให้ตนเอง พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระครูปริยัติโกวิท
พระภาวนาโกศลเถร วิ๓๑๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสืบทอดอนุรักษ์ประเพณีสืบต่อกันมา
ตามพุทธกาลที่เป็นจารีตประเพณี ไปตามแต่ละท้องที่ท้องถิ่น เข้าใจความหมายต่างๆ หรือปริศนา
๓๐๔ พระครูประยุทธ์เจติยานุการ, ๒๕๖๕.
๓๐๕ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๓๐๖ พระครสู ริ ธิ รรมนิวฐิ , ๒๕๖๕.
๓๐๗ เจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคา), ศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อการสืบชะตาของชาวล้านนา,
วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย,
๒๕๕๖.
๓๐๘ พระรัตนมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๓๐๙ พระครสู ริ ธิ รรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๓๑๐ พระครูสริ ิกิจจาทร, ๒๕๖๕.
๓๑๑ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๑๑๑
ธรรม ที่นำไปใช้ในชีวิตประจำวัน พระพุทธิญาณมุนี๓๑๒ มีความคิดเห็นว่า เป็นการพัฒนาที่เป็น
ขน้ั ตอน ในการดำเนินงานการศกึ ษาเปน็ ต้น
สรุปเป็นประโยชน์ทางด้านการศึกษาในทางประวัติศาสตร์ การสบื สานประเพณีวัฒนธรรม
ทำให้ทุกคนอยากจะค้นคว้าหาความรู้ในด้านนี้ เพราะเป็นเรื่องเกี่ยวกับจิตใจ และความเป็นอยู่ใน
ปัจจุบันและ เป็นการสืบทอดอนุรักษ์ประเพณีสืบต่อกันมา ตามพุทธกาลที่เป็นจารีตประเพณี
ไปตามแต่ละท้องที่ท้องถิ่น สอดคล้องกับงานวิจัยของเจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ),
เรื่องศกึ ษาวเิ คราะห์ความเชื่อการสบื ชะตาของชาวล้านนา๓๑๓
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการท่องเที่ยว ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญพระเถระ ๓ รปู มีความคิดเหน็ สอดคล้องกันว่าพระพุทธญิ าณมนุ ี พระครูประยุทธ์เจติยานุการ
และพระภาวนาโกศลเถร วิ๓๑๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นเอกลักษณ์ให้ผู้คนต่างถิ่น ต้องการมาเที่ยว
เชิงวัฒนธรรม เรียนรู้ถึงอิทธิพลของการสืบชะตาในล้านนา มีหลายด้านทำให้นักท่องเที่ยวสนใจ
ที่ต้องการจะทำพิธีสบื ชะตาในล้านนา ๑ ครั้งต่อ ๑ ปี ทำให้การดำเนินชีวติ ในแต่ละวันไม่มีอุปสรรค
พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระครูสิริธรรมนิวิฐและพระครูปริยัติโกวิท๓๑๕ มีความคิดเห็นว่า สร้างแรงจูงใจ
ใหก้ ับภาคอ่นื ๆ อยากจะมวี ัฒนธรรมทีโ่ ดดเดน่ เปน็ ของภาคตัวเองบา้ ง ทำใหผ้ ้คู นต่างภาค ตา่ งจังหวัด
อยากจะมาศึกษาท่องเทย่ี วสัมผัสพธิ กี รรม การสบื ชะตาในล้านนาแบบนมี้ ากขึ้น พระครูบัณฑิตวราภิ
มณฑ์ พระครูขันติพลาธร พระรัตนมุนีและพระครูสิริกิจจาทร๓๑๖ มีความคิดเห็นว่า เป็นการอนุรักษ์
วฒั นธรรมทมี่ เี ฉพาะภาคเหนือ เป็นการดงึ ดูดนกั ทอ่ งเทย่ี วทางอ้อมาทงตรง ทำให้นกั ท่องเที่ยวได้รู้จัก
วฒั นธรรม ประเพณีท่ดี งี ามของไทย
สรุปเป็นเอกลกั ษณใ์ ห้ผคู้ นต่างถนิ่ ต้องการมาเท่ยี วเชงิ วฒั นธรรม เรียนรถู้ งึ อิทธพิ ลของการสืบ
ชะตาในล้านนา มีหลายดา้ นทำให้นักท่องเท่ียวสนใจ ที่ต้องการจะทำพิธสี บื ชะตาในล้านนา ๑ ครั้งต่อ
๑ ปี ทำให้การดำเนนิ ชวี ิตในแตล่ ะวนั ไม่มอี ปุ สรรค สรา้ งแรงจงู ใจใหก้ ับภาคอื่นๆ อยากจะมีวัฒนธรรม
ที่โดดเด่นเป็นของภาคตัวเองบ้าง ทำให้ผู้คนต่างภาค ต่างจังหวัดอยากจะมาศึกษาท่องเที่ยวสัมผัส
๓๑๒ พระพุทธิญาณมุนี, ๒๕๖๕.
๓๑๓ เจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ), ศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อการสืบชะตาของชาวล้านนา,
วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย,
๒๕๕๖.
๓๑๔ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๓๑๕ พระครูปริยตั ิโกวิท, ๒๕๖๕.
๓๑๖ พระครสู ริ ิกจิ จาทร, ๒๕๖๕.
๑๑๒
พธิ ีกรรม การสืบชะตาในล้านนาแบบนี้มากข้ึน สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรตั น์ ฐิตรตโน,
เร่ืองอิทธิพลของธมั มปทฏั ฐกถา อายวุ ฒั นกมุ ารตอ่ ประเพณีสืบชะตาของล้านนา๓๑๗
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ทางการเมือง ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
พระเถระจำนวน ๔ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูขันติพลาธร พระภาวนาโกศลเถร วิ
พระพุทธิญาณมุนีและพระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์๓๑๘ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสร้างความสามัคคี
ในชุมชนในประเทศ การเลือกการปกครองที่นำหลักธรรมการสืบชะตาในล้านา มาปรับใช้ในการ
ปกครอง เช่น บทสวดมงคลสูตร (อเสวนา) ทำให้เกิดจิตสำนึกที่ดีงาม ทำให้คนมีความเมตตามี
คุณธรรม พระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระรัตนมนุ ีและพระครูสิริกิจจาทร๓๑๙ มีความคิดเห็นว่า ทำให้ผู้คนมี
จิตศรัทธาเชื่อเรื่องบุญและบาปมากขึ้น ให้ความเคารพนับถือพระสงฆ์ ทำให้มีขวัญกำลังในการ
ดำเนินการปกครอง ก็จะพัฒนาดีขึ้นไปตามลำดับขัน้ ตอน พระครูประยุทธ์เจติยานุการ พระครูปรยิ ตั ิ
โกวิทและพระครูสริ ิธรรมนิวิฐ๓๒๐ มีความคิดเหน็ ว่า เปน็ การเสรมิ สรา้ งบารมีผ้นู ำท้องถิ่น ผู้นำจังหวัด
ให้มีคุณธรรมจริยธรรม สังคมสงบสขุ เพราะการสืบชะตาสอนใหท้ ำความดี
สรุปเป็นการสร้างความสามัคคีในชมุ ชนในประเทศ การเลือกการปกครองท่ีนำหลักธรรมการ
สืบชะตาในล้านา มาปรับใช้ในการปกครอง เช่น บทสวดมงคลสูตร (อเสวนา) ทำให้เกิดจิตสำนึกที่ดี
งาม ทำให้คนมีความเมตตามีคุณธรรม ทำให้ผู้คนมีจิตศรัทธาเชื่อเรื่องบุญและบาปมากขึน้ ให้ความ
เคารพนับถือพระสงฆ์ ทำให้มีขวัญกำลังในการดำเนินการปกครอง ก็จะพัฒนาดีขึ้นไปตามลำดับ
ขั้นตอน สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,เรื่องอิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถา
อายุวฒั นกุมารตอ่ ประเพณสี บื ชะตาของลา้ นนา๓๒๑
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ ในวิถีชีวิตของคนในจังหวัด
เชียงราย ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ พระเถระจำนวน ๖ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า พระพุทธิวงศ์
ววิ ฒั น์ พระรตั นมุนี พระครูสริ ิกจิ จาทร พระครูขันติพลาธร พระภาวนาโกศลเถร วิและพระพุทธิญาณ
๓๑๗ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วิทยาลยั , ๒๕๕๐.
๓๑๘ พระครบู ัณฑิตวราภิมณฑ์, ๒๕๖๕.
๓๑๙ พระครสู ริ กิ จิ จาทร, ๒๕๖๕.
๓๒๐ พระครสู ริ ธิ รรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๓๒๑ พระมหาดวงรตั น์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วทิ ยาลยั , ๒๕๕๐.
๑๑๓
มุนี๓๒๒ มีความคิดเห็นว่า ทำให้ผู้คนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีขวัญกำลังใจ มีจิตใจที่ดีได้อนุรักษ์
วัฒนธรรมประเพณี ความสามัคคใี นหมู่คณะอยอู่ ยา่ งปกติสขุ พระครบู ณั ฑติ วราภมิ ณฑ์และพระครูสิริ
ธรรมนวิ ิฐ๓๒๓ มคี วามคดิ เหน็ ว่า เปน็ การเกิดประโยชน์ทางด้านจิตใจ เป็นอีกส่ิงทใ่ี ห้คนเชียงรายมีท่ีพึ่ง
ท่ียึดเหน่ยี วจิตใจ พระครูประยุทธ์เจติยานกุ ารและพระครูปริยัตโิ กวิท๓๒๔ มีความคิดเห็นว่า เป็นสิ่งท่ี
ทำใหค้ นเชยี งราย ไดภ้ มู ใิ จในวฒั นธรรมทอ้ งถน่ิ ตนเองและมีกำลังใจในการดำเนินชีวติ
สรุปการสืบชะตาในล้านนา มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์ ในวิถีชีวิตของคนในจังหวัด
เชียงราย มี ๒ ด้านด้วยกัน ๑.ทำให้ผู้คนมีความเป็นอยู่ท่ีดีขึ้น มีขวัญกำลังใจมีจติ ใจที่ดีท่ี ได้อนุรักษ์
วัฒนธรรมประเพณี ๒.เป็นการเกิดประโยชน์ทางด้านจิตใจ ให้คนเชียงรายมีที่พึ่งที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ
สอดคลอ้ งกับงานวิจัยของสุพัตรา สภุ าพ, เร่อื งสงั คมและวัฒนธรรมไทย : คา่ นยิ ม ครอบครัว ศาสนา
ประเพณี๓๒๕
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่คณะสงฆ์ ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ
พระเถระจำนวน ๗ รูป มีความคิดสอดคล้องกันพระพุทธิญาณมุนี พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์
พระครูสิรธิ รรมนวิ ฐิ พระภาวนาโกศลเถร วิ พระรตั นมนุ ี พระครสู ริ กิ จิ จาทรและพระครูขนั ติพลาธร๓๒๖
มีความคิดเห็นว่า เป็นการอนุรักษ์สืบสานพิธีการสืบชะตา สืบทอดพิธีกรรมตั้งแต่อดีตมา ไม่ให้สูญ
หายไปจากล้านนา ทำให้พระสงฆ์มีความสามัคคีเป็นหมู่คณะ ให้คณะสงฆใ์ นล้านนาได้ปฏิบัติไปแนว
เดยี วกัน พระครปู ระยทุ ธ์เจติยานุการและพระครปู ริยตั โิ กวิท๓๒๗ มีความคิดเหน็ ว่า เป็นการให้พระสงฆ์
ได้โปรดศรัทธาญาติโยม พบปะสนทนาธรรมให้ความเคารพพระสงฆ์มากขึ้น ส่วนพระพุทธิวงศ์
วิวัฒน์๓๒๘ มีความคิดเห็นว่า ทำให้พระสงฆ์มีความเชื่อมั่นในตนเอง ในด้านปฏิบัติดีปฏิบัตชิ อบตั้งใจ
สวดมนตใ์ หค้ ล่องเปน็ ที่เคารพให้กบั ศรทั ธาสาธชุ น
สรุปเป็นการอนุรักษ์สืบสานพิธีการสืบชะตา สืบทอดพิธีกรรมตั้งแต่อดีตมา ไม่ให้สูญ
หายไปจากล้านนา ทำให้พระสงฆ์มีความสามัคคเี ป็นหมู่คณะ ให้คณะสงฆ์ในลา้ นนาได้ปฏิบตั ิไปแนว
เดียวกันว่า เป็นการให้พระสงฆ์ได้โปรดศรัทธาญาติโยม พบปะสนทนาธรรม ให้ความเคารพพระสงฆ์
๓๒๒ พระพทุ ธิญาณมุนี, ๒๕๖๕.
๓๒๓ พระครูสริ ธิ รรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๓๒๔ พระครูปริยตั โิ กวิท, ๒๕๖๕.
๓๒๕ สพุ ัตรา สภุ าพ, สังคมและวัฒนธรรมไทย : ค่านยิ ม ครอบครวั ศาสนา ประเพณี, (กรงุ เทพมหานคร
: ไทยวฒั นาพานิช, ๒๕๒๘), หนา้ ๘.
๓๒๖ พระครขู ันติพลาธร, ๒๕๖๕.
๓๒๗ พระครปู รยิ ัตโิ กวทิ , ๒๕๖๕.
๓๒๘ พระพุทธิวงศว์ วิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๑๑๔
มากขึ้น สอดคล้องกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,เรื่องอิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถา อา
ยวุ ฒั นกมุ ารตอ่ ประเพณสี ืบชะตาของล้านนา๓๒๙
“การสืบชะตาในล้านนา” มอี ิทธิพลกอ่ ใหเ้ กิดประโยชน์แกม่ ัคนายก (ปูอ่ าจา๋ น) ผู้ให้ข้อมูล
สำคญั พระเถระจำนวน ๓ รปู มคี วามคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระพุทธวิ งศ์วิวฒั น์ พระครูปริยัติโกวิท
และพระพุทธิญาณมุนี๓๓๐ มีความคิดเห็นว่า เป็นการรักษาพิธีกรรมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
ให้ความสำคัญกับผู้กระทำพิธีการสืบชะตาในล้านนา ทำให้มัคนายกมีอาชีพ เป็นที่เคารพของผู้คน
มรี ายได้ เชน่ การทำเครื่องสืบชะตา เป็นตน้ พระครขู ันติพลาธร พระภาวนาโกศลเถร วแิ ละพระรัตน
มุนี๓๓๑ มีความคิดเห็นว่า ทำให้มัคนายกได้รับทราบถงึ ขั้นตอน พิธีกรรมทางศาสนาหรือพิธกี รรมการ
สืบชะตามากข้ึน พระครูประยทุ ธ์เจตยิ านุการและพระครูสริ ธิ รรมนิวิฐ๓๓๒ มคี วามคดิ เห็นว่า เป็นผู้นำ
ทางจิตวิญญาณฝ่ายฆราวาส เกิดความศรัทธาเชื่อมั่นในมัคนายก พระครูบัณฑติ วราภิมณฑ์และพระ
ครูสิริกจิ จาทร๓๓๓ มคี วามคดิ เห็นวา่ เกดิ ประโยชนด์ า้ นการอนุรกั ษ์ สบื สานพิธีการสืบชะตา
สรุปเป็นการรักษาพธิ กี รรมตัง้ แตอ่ ดตี จนถึงปัจจุบัน ให้ความสำคัญกับผู้กระทำพิธีการสืบ
ชะตาในล้านนา ทำใหม้ ัคนายกไดร้ ับทราบถึงข้นั ตอน พิธกี รรมทางศาสนาหรอื พิธแี ละเปน็ ผู้นำทางจิต
วิญญาณฝ่ายฆราวาส เกิดความศรัทธาเชื่อมั่นในมัคนายก เป็นที่เคารพของผู้คนมีรายได้และทำให้
มัคนายกมีอาชีพเป็นที่เคารพของผู้คนมรี ายได้ เช่น การทำเคร่ืองสืบชะตา สอดคลอ้ งกับงานวิจัยของ
เจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ), เรื่องศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อการสืบชะตาของชาว
ล้านนา๓๓๔
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่สังคมโดยรวม ผู้ให้ข้อมูลท่ี
สำคัญพระเถระจำนวน ๓ รูป มีความคิดสอดคล้องกันว่าพระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระครูบัณฑิตวราภิ
มณฑ์ พระครูสริ ิกิจจาทร๓๓๕ มีความคิดเห็นว่า เปน็ ขวัญกำลังใจใหส้ ังคมที่ยึดเหน่ยี วจิตใจและกันอยู่ดี
๓๒๙ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเร่ืองอายุวัฒนกุมารต่อประเพณสี ืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วิทยาลยั , ๒๕๕๐.
๓๓๐ พระพทุ ธญิ าณมุนี, ๒๕๖๕.
๓๓๑ พระรัตนมุนี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๓๓๒ พระครสู ริ ธิ รรมนิวฐิ , ๒๕๖๕.
๓๓๓ พระครูสริ ิกจิ จาทร, ๒๕๖๕.
๓๓๔ เจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ), ศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อการสืบชะตาของชาวล้านนา,
วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย,
๒๕๕๖.
๓๓๕ พระครูสริ ิกิจจาทร, ๒๕๖๕.
๑๑๕
มสี ขุ ไม่ประมาทในชวี ติ พระพทุ ธญิ าณมนุ ี พระครูปรยิ ตั ิโกวิท พระครขู นั ติพลาธร พระรัตนมนุ ี พระครู
ประยุทธ์เจตยิ านุการและพระครสู ริ ิธรรมนิวิฐ๓๓๖ มคี วามคดิ เหน็ ว่า ทำให้เกดิ ความเจรญิ ความสงบสุข
ไมม่ สี ง่ิ ชั่วร้ายมารบกวน สังคมเกิดความสามัคคีชว่ ยเหลือซงึ่ กันและกนั สงั คมสงบสขุ สว่ นพระภาวนา
โกศลเถร วิ๓๓๗ มีความคิดเห็นว่า ก่อให้เกิดความสมานฉันท์ในกลุ่มคนและองค์กรต่างๆ ของคนใน
ชุมชน ทำให้ชุมชนเกิดความตระหนัก ความรักความห่วงแหนประเพณีวัฒนธรรม ของชุมชน
มจี ิตสำนึกที่จะอนรุ ักษ์วฒั นธรรม ประเพณแี ละพิธกี รรมต่างๆ ท่มี อี ยใู่ นชมุ ชนให้ยง่ั ยืนจนถึงลกู หลาน
สรุปเปน็ ขวญั กำลังใจให้สังคมที่ยดึ เหนี่ยวจิตใจและกนั อยูด่ ีมสี ุขไม่ประมาทในชีวิตและทำ
ให้เกิดความเจริญ ความสงบสุขไม่มีสิง่ ช่ัวร้ายมารบกวน สังคมเกิดความสามัคคีช่วยเหลอื ซึ่งกนั และ
กันสงั คมสงบสุข กอ่ ใหเ้ กิดความสมานฉนั ท์ในกลุ่มคนและองค์กรต่างๆ ของคนในชุมชน ทำให้ชุมชน
เกิดความตระหนัก ความรักความห่วงแหนประเพณีวัฒนธรรมของชุมชนมีจิตสำนึกที่จะอนุรักษ์
วัฒนธรรมประเพณี และพิธีกรรมต่างๆ สอดคล้องกับงานวิจัยของเจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร
(ต่นุ คำ), เรอ่ื งศึกษาวเิ คราะหค์ วามเช่อื การสืบชะตาของชาวล้านนา๓๓๘
“การสืบชะตาในล้านนา” มีอิทธิพลก่อให้เกิดประโยชน์แก่พระพุทธศาสนาโดยรวม
ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ พระเถระจำนวน ๓ รูป มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูขันติพลาธร
พระภาวนาโกศลเถร วิและพระรัตนมุนี๓๓๙ มีความคิดเห็นว่า เป็นพิธีกรรมศาสนาแบบล้านนา
สร้างความศรัทธาปลูกฝังคุณความดีไว้ในศาสนา พระครูประยุทธ์เจติยานุการและพระครูสิริธรรมนิ
วิฐ๓๔๐ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสร้างเชื่อมโยงให้คนศรัทธานับถือ พระพุทธศาสนามากข้ึน
เป็นสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจ พระพุทธิญาณมุนีและพระครูปริยัติโกวิท๓๔๑ มีความคิดเห็นว่า ด้านความ
เลื่อมใสศรัทธาการปฏิบัติตามหลักธรรม ทำให้ศาสนาพุทธเผยแผ่ไปโดย การนำพุทธคุณ
พระธรรมคุณ พระสังฆคุณมาใช้กับการสืบชะตาในล้านนา พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์และพระครสู ิริ
กิจจาทร๓๔๒ มีความคิดเห็นว่า เป็นการคงไว้ซึ่งพิธีกรรมในพระพุทธศาสนา ให้ผู้คนใกล้ชิดกับ
๓๓๖ พระครูสริ ธิ รรมนวิ ิฐ, ๒๕๖๕.
๓๓๗ พระภาวนาโกศลเถร วิ, ๒๕๖๕.
๓๓๘ เจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ), ศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อการสืบชะตาของชาวล้านนา,
วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย,
๒๕๕๖.
๓๓๙ พระรัตนมนุ ี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๓๔๐ พระครูสริ ิธรรมนวิ ฐิ , ๒๕๖๕.
๓๔๑ พระครูปริยตั ิโกวิท, ๒๕๖๕.
๓๔๒ พระครสู ริ กิ จิ จาทร, ๒๕๖๕.
๑๑๖
พระพทุ ธศาสนา ส่วนพระพุทธิวงศ์ววิ ัฒน์๓๔๓ มีความคิดเหน็ วา่ ผู้คนกลวั ตายและเร่งทำความดีมากข้ึน
มคี วามเลื่อมใสศรทั ธาในพระพุทธศาสนา มขี วัญกำลังใจไม่ประมาทในชวี ติ
สรุปด้านความเลื่อมใสศรัทธาการปฏิบัติตามหลักธรรม ทำให้ศาสนาพุทธเผยแผ่ไปโดย
การนำพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ มาใช้กับเป็นการคงไว้ซึ่งพิธีกรรมในพระพุทธศาสนา ให้
ผู้คนใกล้ชิดกับพระพุทธศาสนา เร่งทำความดีมากขึ้น มีความเลื่อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนา
มีขวญั กำลังใจไม่ประมาทในชวี ติ สอคล้องกบั งานวิจยั ของพระมหาดวงรตั น์ ฐิตรตโน,เรอื่ งอิทธิพลของ
ธัมมปทฏั ฐกถา อายุวฒั นกมุ ารต่อประเพณีสบื ชะตาของลา้ นนา๓๔๔
ดวงดาว/ไสยศาสตร์/ฤกษ์ยาม/มีอิทธิพลต่อพิธีกรรมการสืบชะตาล้านนา ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญพระเถระจำนวน ๓ รปู มคี วามคิดเห็นสอดคล้องกันว่าพระครูขันติพลาธร พระภาวนาโกศลเถร
วิและพระรัตนมุนี๓๔๕ มีความคิดเห็นว่า เป็นการบอกเหตุการณ์ฤกษ์ยาม ที่ดีของการสืบชะตา
ประยุทธ์เจตยิ านกุ าร พระครสู ิริธรรมนวิ ฐิ และพระครูปริยัตโิ กวิท๓๔๖ มคี วามคิดเหน็ ว่า เป็นความเชื่อ
ของชาวล้านนา ที่เชื่อเกี่ยวกบั ดวงดาวนพเคราะห์ทั้ง ๙ มีผลตามหลักโหราศาสตร์ (ตามปั๊กกระตื้น)
คัมภีร์ล้านนาที่บันทึก วัน เวลา เดือน ปี ไว้ตามดวงดาว ฤกษ์ยาม พระครูบัณฑิตวราภิมณฑ์
พระครูสิริกจิ จาทรและพระพุทธิญาณมนุ ี๓๔๗ มคี วามคิดเห็นว่า การสืบชะตาควรจะมกี ารหาฤกษ์งาม
ยามดี ถือว่ามีผลด้านความเช่ือ ส่วนพระพุทธิวงศว์ ิวัฒน์๓๔๘ มีความคิดเห็นว่า คนล้านนาเชื่อในวนั ดี
วนั เสยี ถา้ มวี นั ดกี จ็ ะประกอบพธิ มี งคล ข้ึนบ้านใหม่ สบื ชะตา ถา้ เป็นวนั เสียจะละเวน้ ไมท่ ำพิธีต่างๆ
สรุปความเชื่อทางโหราศาสตร์และยังมีประเพณีความเชื่อ อีกมากมายที่โดดเด่นของชาว
ล้านนาที่ประชาชนในภาคเหนือ จะต้องสืบทอดประเพณีและอนุรักษ์ประเพณีน้ี ให้คงความเป็น
เอกลกั ษณข์ องภาคเหนอื ชาวล้านนาสืบต่อไป ประเพณคี วามเชื่อเปน็ ส่ิงทเี่ กยี่ วพัน กบั มนุษยต์ ั้งแต่เกิด
จนถึงตาย ซง่ึ ในแต่ละพนื้ ทีจ่ ะมปี ระเพณี ความเชอื่ ทแี่ ตกตา่ งกนั ออกไป ขึ้นอยกู่ ับสภาพแวดล้อมและ
การดำรงชีวิตของประชนในพื้นที่ โดยเฉพาะในพื้นที่ของภาคเหนือ ของชาวล้านนามีประเพณี
ความเชื่อที่มีการสืบทอดต่อกันมาแต่ช้านาน คือ ประเพณี ความเชื่อของชาวล้านนา ประเพณีของ
๓๔๓ พระพทุ ธวิ งศว์ ิวัฒน์, ๒๕๖๕.
๓๔๔ พระมหาดวงรตั น์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเร่ืองอายุวัฒนกุมารต่อประเพณสี ืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วทิ ยาลัย, ๒๕๕๐.
๓๔๕ พระรัตนมุนี, ผศ.ดร., ๒๕๖๕.
๓๔๖ พระครปู ริยตั ิโกวทิ , ๒๕๖๕.
๓๔๗ พระพุทธญิ าณมุนี, ๒๕๖๕.
๓๔๘ พระพุทธิวงศว์ ิวฒั น์, ๒๕๖๕.
๑๑๗
ชาวล้านนา เช่น ประเพณีงานปอย ประเพณีส่งเคราะห์ ประเพณีสืบชะตา เป็นต้น สอดคล้องกับ
งานวจิ ัยของจรูญ แดนนาเลศิ , เร่อื งประเพณี ความเช่ือ ของวถิ ีชุมชนล้านนา๓๔๙
สว่ นที่ ๖ ข้อเสนอแนะ
ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญในกลุ่มของพระสงฆม์ ีพระเถระพระพุทธิวงศ์วิวัฒน์ พระครูขนั ติพลาธร
พระภาวนาโกศลเถร วิ พระรัตนมนุ ีและประยุทธ์เจติยานกุ ารมขี อ้ เสนอแนะดังตอ่ ไปน้ี
๑. คำถามทั้งหมดนี้ดีมาก หวังว่าวิจัยนี้จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง กับชาวเชียงรายและ
ลา้ นนาไทย
๒. คำถามท้งั หมดน้ี เป็นการเสนอแนะวธิ กี ารเร่อื งสบื ชะตาดีมาก
๓. คำถามทั้งหมดนี้ เป็นข้อมูลอันก่อให้ทราบถึงเรื่องราวการสืบชะตา พิธีกรรมต่างๆ
ขนบธรรมเนียมทำใหส้ ืบทอดกันมาดมี าก
๔. คำถามทั้งหมดน้ี เป็นประเด็นคำถามการสืบชะตาส่วนใหญ่จะเป็นพิธีที่ช่วยสร้างขวัญ
กำลงั ใจ ให้กับคนทว่ั ไปเป็นจิตวิทยาอยา่ งหน่ึงที่ดมี าก
๔.๒.๒ ปราชญ์ทอ้ งถนิ่ ผนู้ ำชุมชน ชาวบ้านท่ีรว่ มทำพิธสี บื ชะตา
ในการวิจัยเรื่องนี้ ผู้วิจัยได้นำประเด็นเรือ่ งความเป็นมาของประเพณีสืบชะตา เก็บข้อมลู
เชิงลึกกับ ปราชณ์ท้องถิ่นจำนวน ๕ คน ผู้นำชุมชนจำนวน ๕ คน ชาวบ้านที่ร่วมทำพิธีสืบชะตา
จำนวน ๑๐ คน ซง่ึ มีผลการศกึ ษาดงั นี้
การสืบชะตาในสมัยพุทธกาลที่ปรากฏหลักฐานมีความเป็นมา ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญครั้งน้ี
ปราชณ์ท้องถิ่นจำนวน ๕ คน ผู้นำชุมชน ๕ คน ชาวบ้านที่ร่วมทำพิธีสืบชะตาจำนวน ๑๐ คน
มีความคิดเห็นสอดคล้องกัน นายนิพนธ์ อ้ายไชย๓๕๐ นายทองอินทร์ คำไชยเทพ๓๕๑ นายธีระพงษ์
๓๔๙ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนล้านนา”, โปรแกรมวิชารฐั ประศาสนศาสตร์
สำนกั วิชาบริหารรัฐกิจ, (บณั ฑติ วทิ ยาลยั : มหาวิทยาลยั ราชภัฏเชียงราย, ๒๕๖๒), (อัดสำเนา).
๓๕๐ สมั ภาษณ์ นายนพิ นธ์ อ้ายไชย, นายกสมาคมมัคนายกจงั หวัดเชียงราย, ๑ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๕๑ สัมภาษณ์ นายทองอินทร์ คำไชยเทพ, มัคนายกประจำวัดพระสิงห์พระอารามหลวง, ๒๙ มกราคม
๒๕๖๕.
๑๑๘
พิทักษ์กำพล๓๕๒ นายบริพัตร สุตะวงค์๓๕๓ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์๓๕๔ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด๓๕๕
นายบญุ สง่ วรรณเขียว๓๕๖ นายอินสม อมิ เมืองใจ๓๕๗ นายสมเกยี รติ จงไพบลู ย์กิจ๓๕๘ นายบญุ ยงั สทิ ธิ
ขันแก้ว๓๕๙ เวทิกา พงษ์นารินทสุทธ์ิ๓๖๐ ขันคำ ภิระบรรณ๓๖๑ สุพัตราสันติวรพิพัฒน์๓๖๒ นางจันแจ่ม
ยะใจมนั่ ๓๖๓ นางดวง วรรณเขยี ว๓๖๔ นางฉลวย ธานิน๓๖๕ นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหาร๓๖๖ นางละมยั อินถา
โท๓๖๗ นางทัศนีย์ จินดายก๓๖๘ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี๓๖๙ ได้ให้ความรู้ในประเด็นดังกล่าวว่า มี
ความเปน็ มาดงั่ ในธรรมบทชาดก เรือ่ งอายวุ ฒั นกุมารหรอื เร่อื งสามเณรตสิ สะก็ดี ที่ปรากฏในคมั ภีร์สืบ
ชะตาที่กล่าวถึง พระสารีบุตรเถรอัครสาวกของพระพุทธเจ้า เกี่ยวกับสามเณรรูปหนึ่งนามว่าติสสะ
สามเณร อายุ ๗ ขวบ ได้รู้วันมรณภาพได้เดินทางกลับบ้านลาบิดามารดา ในระหว่างการเดินทางได้
พบปลาน้อยใหญ่ในสระน้ำซึ่งกำลังแห้งเขิน เมื่อสามเณรไปถึง ปลากำลังดิ้นทุรนทุรายเพราะน้ำไม่
เพยี งพอ สามเณรจึงรำพงึ วา่ เรานจี้ ะตายภายใน ๗ วัน ปลานี้หากไม่มนี ้ำจะต้องตายในวนั นแ้ี ลว้ อย่า
กระนั้นเลยถึงเราจะต้องตายก็ควรจะโปรดสัตว์ คือปลาเหล่านี้ให้พ้นจากความตายเถิด ระหว่างทาง
๓๕๒ สัมภาษณ์ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล, มัคนายกประจำวัดเชียงยืน (สันโคงหลวง), ๓๐ มกราคม
๒๕๖๕.
๓๕๓ สัมภาษณ์ นายบริพตั ร สตุ ะวงค์, มัคนายกประจำวัดเชตุพน (สนั โคงน้อย), ๓๑ มกราคม ๒๕๖๕.
๓๕๔ สมั ภาษณ์ นายสมเกยี รติ ทิพย์ป่าโมกข์, มัคนายกประจำวัดศรบี ุญเรือง, ๑ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๕๕ สมั ภาษณ์ นายสุรศักด์ิ จาอ๊ดุ , ตวั แทนผนู้ ำชุมชนวดั พระแก้วพระอารมหลวง, ๒ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๕๖ สมั ภาษณ์ นายบุญส่ง วรรณเขยี ว, ตวั แทนผนู้ ำชุมชนวัดศรเี กดิ , ๓ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๕๗ สัมภาษณ์ นายอนิ สม อมิ เมืองใจ, ตวั แทนผ้นู ำชมุ ชนวัดดงหนองเปด็ , ๔ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๕๘ สมั ภาษณ์ นายสมเกยี รติ จงไพบลู ย์กิจ, ตวั แทนผู้นำชมุ ชนวัดพระสงิ ห์พระอารามหลวง, ๕ กุมภาพนั ธ์
๒๕๖๕.
๓๕๙ สมั ภาษณ์ นายบญุ ยัง สิทธิขันแกว้ , ตัวแทนผู้นำชุมชนวัดพระธาตุดอยเวา, ๖ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๐ สมั ภาษณ์ เวทกิ า พงษ์นารนิ ทสทุ ธ์ิ, ตวั แทนชาวบ้านผรู้ ว่ มพิธีวัดพระสงิ ห์, ๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๑ สมั ภาษณ์ ขันคำ ภริ ะบรรณ์, ตัวแทนชาวบ้านผู้รว่ มพิธวี ัดพระสงิ ห์, ๘ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๒ สัมภาษณ์ สุพตั รา สันติวรพิพฒั น์, ตวั แทนชาวบ้านผรู้ ่วมพธิ ีวัดพระแก้ว, ๙ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๓ สัมภาษณ์ นางจันแจ่ม ยะใจมน่ั , ตัวแทนชาวบา้ นผรู้ ่วมพิธีวัดพระแก้ว, ๑๐ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๔ สมั ภาษณ์ นางดวง วรรณเขียว, ตัวแทนชาวบ้านผรู้ ่วมพิธีวดั ศรเี กิด, ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๕ สมั ภาษณ์ นางฉลวย ธานิน, ตวั แทนชาวบ้านผรู้ ่วมพิธีวัดศรีเกดิ , ๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๖ สัมภาษณ์ นายสุคำ ทิพยบ์ รรหาร, ตัวแทนชาวบ้านผูร้ ่วมพิธวี ัดดงหนองเป็ด, ๑๓ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๗ สัมภาษณ์ นางละมัย อนิ ถาโท, ตัวแทนชาวบา้ นผรู้ ว่ มพิธีวดั ดงหนองเปด็ , ๑๕ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๘ สมั ภาษณ์ นางทศั นยี ์ จนิ ดายก, ตวั แทนชาวบ้านผูร้ ว่ มพิธีวัดดอยเวา, ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๖๙ สัมภาษณ์ นางสาวจิดาภา ปญั ญาดี, ตวั แทนชาวบา้ นผ้รู ่วมพธิ ีวดั ดอยเวา, ๑๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๑๑๙
ท่านได้ปล่อยอีเก้งที่ถูกแร้วนายพรานอีก ด้วยอานิสงส์ที่ท่านช่วยชีวิตสัตว์เป็นทาน ด้วยจิตเมตตานี้
เองจึงทำให้สามเณรหมดกรรมท่ีจะต้องหมดอายุขัย แต่กลบั มีอายุยนื ยาวต่อไปแถมยังมีผิวพรรณผ่อง
ใสย่งิ ขึน้ อกี ดว้ ย
หลักฐานดังกล่าวมีปรากฏอยูใ่ น ปราชญ์ท้องถิ่น ๑ คน ผู้นำชุมชน ๒ คน ชาวบ้านผู้ร่วม
พิธีจำนวน ๕ คน มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด
นายบญุ ส่ง วรรณเขยี ว เวทิกา พงษ์นารินทสุทธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณ สุพตั ราสันติวรพิพฒั น์ นางจันแจ่ม
ยะใจมัน่ และนางดวง วรรณเขยี ว๓๗๐ มคี วามคดิ เหน็ ว่า หลกั ฐานดังกล่าวไม่ปรากฏชัดเจนว่าท่ีปรากฏ
ที่ใดบ้าง มีเพียงคมั ภีร์สบื ชะตาและการเลา่ ต่อสบื กนั มา จากสมยั พระเจ้าสามฝ่ังแกนกษตั ริย์ล้านนาใน
ราชวงศ์มังราย นายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอินสม อิม
เมอื งใจ นายสมเกยี รติ จงไพบูลยก์ ิจ นายบุญยงั สิทธขิ ันแกว้ นางฉลวย ธานิน นายสคุ ำ ทพิ ย์บรรหาร
และนางละมยั อินถาโท๓๗๑ มีความคิดว่า เรื่องอายุวัฒนกุมาร หนังสือเรียนประโยค ๒ ภาค ๔ หน้า
๑๑๓ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นางทัศนีย์ จินดายกและนางสาวจิดาภา ปัญญาดี๓๗๒ มีความ
คิดเห็นว่า ปรากฏในคมั ภรี ใ์ บลาน เก่ยี วกบั ประเพณลี ้านนา
สรุปได้ว่าความเป็นมาประเพณีสืบชะตาผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญเห็นว่ามีหลักฐานที่มา ๓ แห่ง
คอื ๑. จากเรอ่ื งในธรรมชาดก ๒. จากเรอ่ื งทีฆายุกุมารและ ๓. จากเร่ืองสามเณรติสสะ หลักฐานเรื่อง
อายวุ ัฒนกมุ ารสอดคล้องกับ วิจัยเร่ืองอทิ ธพิ ลของธมั มปทัฏฐกถา เรอื่ งอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบ
ชะตาของลา้ นนาสอดคลอ้ งกับงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน (กจิ ประภานนท)์ , เร่อื งอทิ ธิพล
ของธัมมปทัฏฐกถา อายวุ ฒั นกมุ ารต่อประเพณีสืบชะตา๓๗๓
พธิ กี ารการสืบชะตาในสมัยพุทธกาล ท่มี หี ลกั ฐานดังกล่าวมีพธิ ีการ ผูใ้ หข้ ้อมูลที่สำคัญครั้ง
นี้ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่า
โมกข์ นายอนิ สม อมิ เมืองใจและนายสมเกยี รติ จงไพบูลย์กิจ๓๗๔ มีความคดิ เหน็ วา่ พทุ ธกาลมิได้บอก
ไวว้ า่ พิธีการสืบชะตา สมัยหน่งึ พระพุทธเจา้ ทรงทราบว่า พระมหากัสสปะเถระเจา้ และพระโมคคลั ลาน
เถระเจ้าอาพาธ พระองค์ได้ทรงพระมหากรุณา ตรัสโพชฌงคสตู รแก่พระเถรทงั้ ๒ เป็นพทุ ธโอสถด้วย
อำนาจคาถานี้สูตรนี้หายจากอาพาธ อาการเจ็บปวด นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญส่ง วรรณ
เขียว นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ นางฉลวย ธานิน นายสุคำ
๓๗๐ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.
๓๗๑ นางละมยั อนิ ถาโท, ๒๕๖๕.
๓๗๒ นางสาวจดิ าภา ปญั ญาดี, ๒๕๖๕.
๓๗๓ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน (กิจประภานนท์) , “อิทธพิ ลของธมั มปทัฏฐกถาเร่อื งอายุวัฒนกมุ ารต่อ
ประเพณสี บื ชะตา”, ๒๕๕๐.
๓๗๔ นายสมเกียรติ จงไพบูลยก์ ิจ, ๒๕๖๕.
๑๒๐
ทิพยบ์ รรหารและนางละมยั อนิ ถาโท๓๗๕ มคี วามคิดเหน็ ว่า ในสมยั พทุ ธกาลพระพทุ ธเจ้า พอรู้ว่าอายุ
วัฒนกุมารจะมรณภาพ จึงสั่งให้พระภิกษุนั่งล้อมอายุวัฒนกุมารไว้ พร้อมสวดพระปรติ ร ๗ วัน เพื่อ
ไม่ให้อายุวัฒนกุมารมรณภาพ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล สุพัตรา สันติวรพิพฒั น์ นางจันแจ่ม ยะใจ
มั่นและนางดวง วรรณเขียว๓๗๖ มีความคิดเห็นว่า พิธีการสืบชะตาในสมัยพุทธกาล มีการนิมนต์
พระสงฆม์ าสวดสาธยายมนต์ ใหอ้ ยตู่ รงกลางสันนิษฐานวา่ คอื สามเณรติสสะทีอ่ าพาธจนหายเป็นปกติ
นายสมเกยี รติ ทิพย์ปา่ โมกข์ นายสรุ ศักดิ์ จาอดุ๊ นางทศั นีย์ จินดายกและนางสาวจดิ าภา ปัญญาดี๓๗๗
มีความคิดเห็นว่า ไม่แน่ชัดเพราะเป็นพิธีพุทธที่ผสมพราหมณ์ แต่ที่เห็นคือการปล่อยสัตว์ให้พันพัน
ธการ ทำให้บุคคลนัน้ ไดก้ ุศลอายยุ ืน
สรุปไดว้ า่ พิธกี ารการสืบชะตา ในสมัยพทุ ธกาลทีม่ ีหลกั ฐานดังกลา่ ว ผูใ้ ห้ขอ้ มูลสำคัญได้มา
จากพระสตู รโพชฌงคสตู รและอายวุ ัฒนกมุ ารจะมรณภาพ จึงสัง่ ให้พระภิกษนุ ่ังลอ้ มอายุวัฒนกุมารไว้
พร้อมสวดพระปริตร ๗ วัน สอดคล้องกับงานวิจัยของเจ้าอธิการภานุวัฒน์ ปญฺญาวชิโร (ตุ่นคำ) , เรื่อง
ศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อการสืบชะตาของชาวล้านนาสอดคล้องกับงานวิจัยของเจ้าอธิการภานวุ ัฒน์
ปญฺญาวชโิ ร (ตนุ่ คำ) , เรือ่ งศึกษาวเิ คราะห์ความเช่อื การสบื ชะตาของชาวลา้ นนา๓๗๘
บทสวดที่ใช้สวดสาธยายในสมัยพุทธกาล ท่านคิดว่าจะเป็นบทสวดบทไหน ผู้ให้ข้อมูลท่ี
สำคัญครั้งนี้มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิ
ขันคำ ภิระบรรณและนางฉลวย ธานิน๓๗๙ มีความคิดเห็นว่า เป็นบทสวดอุณหิสสะวิชะยะคาถา
โพชฌงั คปรติ ร โมรปรติ ร นกิ ขนั ธปริต รัตนสตู ร อินทะชาตา มงคลสูตร เป็นตน้ นายธีระพงษ์ พิทักษ์
กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอินสม อิมเมืองใจ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด
สพุ ัตรา สันติวรพพิ ฒั น์ นางจนั แจม่ ยะใจม่ัน นางดวง วรรณเขียว นางทัศนยี ์ จินดายก นางสาวจิดาภา
ปญั ญาดี นายสุคำ ทิพยบ์ รรหารและนางละมยั อนิ ถาโท๓๘๐ มีความคิดเหน็ วา่ น่าจะเปน็ บทสวดกรณี
เมตตะสตู ร หรืออาจจะเป็นบท่พี ระพทุ ธเจา้ ได้สาธยายไว้ เช่น บทสวดอิตปิ ิโส ถวายพรพระ
ผลของการสืบชะตาในครั้งพุทธกาลนั้นมีผลเป็น ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญครั้งนี้มีความคิดเห็น
สอดคล้องกนั ว่า นายนพิ นธ์ อ้ายไชย นายอนิ สม อิมเมอื งใจ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดา
๓๗๕ นางละมัย อินถาโท, ๒๕๖๕.
๓๗๖ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.
๓๗๗ นางสาวจดิ าภา ปัญญาดี, ๒๕๖๕.
๓๗๘ เจ้าอธกิ ารภานุวัฒน์ ปญฺญาวชโิ ร (ตุ่นคำ) , “ศึกษาวเิ คราะห์ความเช่ือการสืบชะตาของชาวลา้ นนา” ,
๒๕๕๖.
๓๗๙ นางฉลวย ธานนิ , ๒๕๖๕.
๓๘๐ นางละมยั อนิ ถาโท, ๒๕๖๕.
๑๒๑
ภา ปญั ญาดี นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหารและนางละมยั อนิ ถาโท๓๘๑มีความคิดเห็นวา่ เป็นบทสวดโพชฌงค
สูตรในครั้งพุทธกาลนัน้ พระพุทธเจา้ ไดท้ รงพระมหากรุณา ตรัสโพชฌงคสูตรแก่พระเถระทั้ง ๒ พระ
มหากัสสปะเถระเจ้าและพระโมคคัลลานเถระเจ้าอาพาธ เปน็ พทุ ธโอสถดว้ ยอำนาจพระคาถานี้ ทำให้
จากอาพาธ นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว เวทิกา
พงษ์นรินทสุทธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณและนางฉลวย ธานิน๓๘๒ มีความคิดเห็นว่า มีผลทำให้ยักษ์
ไม่สามารถทำอันตรายแก่ อายุวัฒนสามเณรติสสะที่ป่วย ได้รับการสืบชะตาจนหายดี มีชีวิตรอด
ตลอดจนสิ้นอายุ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุร
ศักดิ์ จาอุ๊ด สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางจันแจ่ม ยะใจมั่น นางดวง วรรณเขียวและนางทัศนีย์ จินดา
ยก๓๘๓ มีความคิดเห็นวา่ ทำใหส้ บายใจเมอื่ ไดท้ ำ แล้วมผี ลทางจติ ใจของผ้ทู ี่ได้ประกอบพธิ ี
การสบื ชะตาคร้งั พุทธกาลน้นั สง่ ผลตอ่ พธิ กี ารสืบชะตาในสงั คมลา้ นนา ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
ครั้งนี้มีความคิดเห็นสอดคล้องกัน นายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญส่ง วรรณ
เขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางจันแจ่ม ยะใจมั่นและนางดวง วรรณเขียว๓๘๔
นางทัศนีย์ จินดายก๓๘๕ มีความคิดเห็นว่า เป็นผลทำให้ผู้คนนิยมสืบชะตาเพื่อเป็นการต่ออายุตาม
ความเชอ่ื ทมี่ าในสมัยพุทธกาล นายธีระพงษ์ พิทกั ษ์กำพล นายบริพตั ร สุตะวงค์ นายบุญยัง สิทธิขัน
แก้ว เวทกิ า พงษ์นรินทสทุ ธ์ิ ขนั คำ ภริ ะบรรณและนางฉลวย ธานิน๓๘๖ มคี วามคดิ เห็นว่า เป็นการสืบ
สานพธิ ีการตัง้ แต่อดีตจนถงึ ปัจจบุ ัน นายสมเกยี รติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอนิ สม อิมเมอื งใจ นายสมเกียรติ
จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางละมัย อินถาโท๓๘๗ มีความ
คิดเห็นว่า สบื ทอดมาตามความเชื่อประเพณีล้านนา
การสืบชะตาในล้านนา ๘ จังหวัด ภาคเหนือมีประวัติเป็นมา มีผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญครั้งน้ี
มคี วามคดิ เห็นสอดคลอ้ งกนั วา่ นายนพิ นธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบญุ ยงั สิทธิขนั แกว้
เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณและนางฉลวย ธานิน๓๘๘ได้ใหค้ วามเห็นว่า ก็มีประวัติความ
เป็นมาดังในหนังสือสืบชะตาหลวง นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอินสม
อิมเมืองใจ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นายสุคำ ทิพย์บรรหารและ
๓๘๑ นางละมัย อินถาโท, ๒๕๖๕.
๓๘๒ นางฉลวย ธานิน, ๑๒ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๘๓ นางทศั นีย์ จนิ ดายก, ๑๖ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๘๔ นางดวง วรรณเขียว, ๑๑ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๘๕ นางทัศนีย์ จินดายก, ๑๖ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๘๖ นางฉลวย ธานนิ , ๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๘๗ นางละมัย อินถาโท, ๑๕ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๘๘ นางฉลวย ธานนิ , ๑๒ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๑๒๒
นางละมยั อนิ ถาโท๓๘๙ มีความคิดเห็นว่า สนั นิษฐานว่าในสมยั พระเมอื งแกว้ แห่งราชวงศ์มงั ราย (พศ.
๒๐๓๘-๒๐๖๘) พระมหากษัตริย์แห่งนครเชียงใหม่ จะทรงเป็นประธานในพิธีสืบชะตาเมืองหลวง
เพื่อให้เกดิ ความสุขสวัสดีแก่บ้านเมืองและประชาชน นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณ
เขียว นายสุรศักด์ิ จาอุ๊ด นางทัศนีย์ จินดายก สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางจันแจ่ม ยะใจมั่นและ
นางดวง วรรณเขยี ว๓๙๐ มีความคิดเหน็ วา่ เป็นประเพณีทอี่ นุรักษ์สบื ทอดหลายชวั่ อายุคน
สรปุ การสบื ชะตาในล้านนา ๘ จังหวัดภาคเหนือมีประวัติ ทมี่ ีหลักฐานดงั กล่าวผู้ให้ข้อมูล
สำคัญได้มาจาก ในหนังสือสืบชะตาหลวงผ่านพระไตรปิฎกและมีความแตกต่าง อาจจะเป็นบทสวด
ความเชื่อทางโหราศาสตร์และยังมี ประเพณีความเชื่ออีกมากมาย ที่โดดเด่นของชาวล้านนา
ที่ประชาชนในภาคเหนอื จะต้องสืบทอดประเพณีและอนรุ ักษ์ประเพณีนี้ ให้คงความเป็นเอกลักษณ์
ของภาคเหนือชาวล้านนาสืบต่อไปสอดคล้องกับงานวิจัยของจรูญ แดนนาเลิศ, เรื่องประเพณี ความ
เชอื่ ของวิถชี มุ ชนล้านนา๓๙๑
หากการสืบชะตาในล้านนาได้รับสืบทอดมาจากพุทธกาล วิธีการสืบทอดผ่านเครื่องมือ
ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญครั้งน้ี มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชย
เทพ นายบุญยงั สทิ ธขิ นั แกว้ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด เวทิกา พงษน์ รินทสุทธ์ิ ขนั คำ ภริ ะบรรณ นางฉลวย
ธานิน นางทัศนีย์ จนิ ดายกและสพุ ัตรา สนั ติวรพิพฒั น์๓๙๒ ได้ให้ความเห็นวา่ ผ่านเครื่องมือสำคัญจาก
พระไตรปิฎก พระเถระสมัยพุทธกาลผ้มู าประกาศศาสนาตามชนบทต่างๆ นายธรี ะพงษ์ พทิ ักษ์กำพล
นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายอินสม อิมเมืองใจ นางสาวจดิ าภา ปัญญาดี
นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางละมัย อินถาโท๓๙๓ มีความคิดเห็นว่า คัมภีร์ใบลานที่บันทึกเรื่องราว
เกี่ยวกับประเพณีสืบชะตาและแบบมุขปาฐะ นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ
นางจนั แจ่ม ยะใจมน่ั และนางดวง วรรณเขยี ว๓๙๔ มีความคดิ เหน็ วา่ บอกกลา่ วเล่าขานสืบๆ กนั มา เชน่
ปราชญ์ลา้ นนา ปราชญท์ ้องถ่นิ ผู้เฒ่าผ้แู ก่พาลกู หลานร่วมพธิ สี บื ชะตา
วธิ กี ารสบื ชะตาในล้านนา ๘ จังหวดั มวี ธิ กี ารเหมอื นกนั หรอื แตกต่างกนั ผู้ให้ข้อมูลทีส่ ำคัญ
คร้งั น้ี มคี วามคดิ เหน็ สอดคลอ้ งกนั ว่านายนพิ นธ์ อา้ ยไชย นายบญุ ยงั สิทธิขนั แก้ว เวทกิ า พงษ์นรินท
๓๘๙ นางละมัย อนิ ถาโท, ๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๙๐ นางดวง วรรณเขยี ว, ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๙๑ จรญู แดนนาเลศิ , “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถชี มุ ชนลา้ นนา”, โปรแกรมวิชารฐั ประศาสนศาสตร์
สำนกั วชิ าบริหารรัฐกจิ , (บัณฑิตวทิ ยาลยั : มหาวิทยาลยั ราชภัฏเชียงราย, ๒๕๖๒), (อัดสำเนา).
๓๙๒ สพุ ัตรา สนั ติวรพพิ ฒั น์, ๙ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๙๓ นางละมัย อินถาโท, ๑๕ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๙๔ นางดวง วรรณเขยี ว, ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๑๒๓
สุทธ์ิและขนั คำ ภิระบรรณ๓๙๕ มคี วามคดิ เห็นว่า ส่วนมากจะคลา้ ยคลึงกนั เชน่ เคร่ืองพิธีสืบชะตา พิธี
การขั้นตอนและบทสวดบางบท นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางฉลวย ธานินและ
นางทัศนีย์ จินดายก๓๙๖ มีความคิดเห็นว่า แต่ละจงั หวดั ก็มีความคล้ายคลึงกันเป็นสว่ นใหญ่ แตบ่ างที่ก็
ไม่นิยมบทสวด บางที่ก็ไมเ่ หมือนกัน นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบุญส่ง วรรณเขียว นางจันแจม่
ยะใจมั่นและนางดวง วรรณเขียว๓๙๗ มีความคดิ เห็นว่า การสบื ชะตาในลา้ นนาโดยส่วนมากแล้ว จะมี
วิธีการคล้ายคลึงกันจะแตกต่างกันไม่มาก นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์
นายสมเกียรติ จงไพบูลยก์ ิจ นายอินสม อิมเมืองใจ นางสาวจดิ าภา ปัญญาดี นายสุคำ ทิพย์บรรหาร
นางละมัย อินถาโทและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๓๙๘ มีความคิดเห็นว่า มีความใกล้เคียงกันและบางท่ี
แตกต่างตามบรบิ ทชุมชน ในการทำพธิ ีติดตัง้ เครื่องสบื ชะตา
หากมีความแตกต่างกันแตกต่างกันตรงไหน ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญครั้งนี้ มีความคิดเห็น
สอดคลอ้ งกนั วา่ นายนพิ นธ์ อ้ายไชย นายทองอนิ ทร์ คำไชยเทพ นายบุญยัง สทิ ธิขันแกว้ นายสุรศักดิ์
จาอุ๊ด เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ นางละมัย อินถาโทและสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๓๙๙
มคี วามคดิ เหน็ ว่า ไมค้ ้ำมี ๓ บ้าง ๔ บ้าง ๑๐๘ บา้ งเท่าอายุ นายธรี ะพงษ์ พทิ ักษ์กำพล นายอินสม อิม
เมืองใจ นางจนั แจม่ ยะใจม่นั และนางดวง วรรณเขยี ว๔๐๐ มคี วามคิดเหน็ วา่ ความแตกต่างอาจจะเป็น
บทสวด ที่ไม่เหมือนกันสักเท่าไหร่บางแห่งมีการจุดฝ้ายสีสายตามอายุ ของเจ้าชะตาบางแห่งก็ไม่มี
นายบริพัตร สตุ ะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพยป์ ่าโมกข์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายบญุ ส่ง วรรณเขยี ว
นางสาวจดิ าภา ปัญญาดี นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทศั นยี ์ จนิ ดายกและนางฉลวย ธานิน๔๐๑ มีความ
คิดเหน็ วา่ อปุ กรณ์เคร่ืองใชบ้ างทม่ี กี ารนำเอาสิ่งของมาใช้ นับในเวลาสวด บางทไี่ ม่มีการนับตามอายุ
ใชเ้ ม็ดข้าวโพดเป็นต้น
การสืบชะตาในล้านนาจะมีพิธีสืบชะตาด้วยปรารภด้วยเหตุการณ์ต่าง ๆ มีหลักฐาน
ดังกล่าว มีผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์
คำไชยเทพ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นายสุรศักดิ์
จาอุ๊ด นายอินสม อิมเมืองใจ นายบุญส่ง วรรณเขียว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณ
นางละมัย อินถาโท สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางจันแจ่ม ยะใจมั่น นางดวง วรรณเขียวและนางฉลวย
๓๙๕ ขันคำ ภริ ะบรรณ์, ๘ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๙๖ นางทัศนีย์ จินดายก, ๑๖ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๕.
๓๙๗ นางดวง วรรณเขยี ว, ๑๑ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๕.
๓๙๘ สุพัตรา สนั ตวิ รพิพฒั น์, ๒๕๖๕.
๓๙๙ สุพตั รา สันตวิ รพิพัฒน์, ๒๕๖๕.
๔๐๐ นางดวง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๔๐๑ นางฉลวย ธานนิ , ๒๕๖๕.
๑๒๔
ธานิน๔๐๒ มีความคิดเห็นว่า เหตุปรารถให้มีการสืบชะตา เชื่อกันว่าเป็นการต่ออายุหรือต่อชีวิตของ
บ้านเมือง ของคนให้ยืนยาวมีความสุขความเจริญ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสมเกียรติ จง
ไพบลู ย์กิจนางสาวจิดาภา ปญั ญาดี นายสุคำ ทพิ ย์บรรหารและนางทศั นีย์ จนิ ดายก๔๐๓ มคี วามคิดเห็น
วา่ เกิดเหตุเภทภยั มี ๒ อย่าง สบื ชะตาคนและสืบชะตาบ้านเมือง
สรุปการสืบชะตาในลา้ นนาจะมพี ิธีสืบชะตาด้วยปรารภด้วยเหตุการณต์ ่าง ๆ ที่มีหลักฐาน
ความเชื่อ การอยู่ร่วมกันโดยมีวัฒนธรรมประเพณี ประเพณีในภาคเหนือของชาวล้านนานั้นมักมี
ประเพณีทห่ี ลากหลายเปน็ เอกลกั ษณ์ เฉพาะของภาคเหนือ ท่ีมีความภาคภูมิใจในภาคที่ มวี ฒั นธรรม
ประเพณีอันดีงานมสืบทอด ความเป็นชาติอันยาวนานให้คงความเป็นเอกลักษณ์ สอดคล้องกับ
งานวจิ ัยของอุรณี ตนั ศริ ิ, เร่ืองวฒั นธรรมถ่ินวฒั นธรรมไทย๔๐๔
พิธีสืบชะตาทำไมจึงต้องมีการเทศน์ธรรมประกอบพิธีสวดสืบชะตา ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
มคี วามคดิ เห็นสอดคล้องกนั ว่านายนพิ นธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายธีระพงษ์ พทิ กั ษ์กำ
พล นายบุญยัง สทิ ธิขันแก้ว นายสรุ ศกั ดิ์ จาอ๊ดุ นายสมเกยี รติ จงไพบูลยก์ จิ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี
นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางทัศนีย์ จินดายก๔๐๕ มีความคิดเห็นว่า ถือเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต
ด้วยอานสิ งส์แห่งการฟังธรรม เพราะพระธรรมเปน็ ธรรมโอสถของพระพุทธเจ้า นายบริพตั ร สุตะวงค์
นายบุญสง่ วรรณเขียว เวทกิ า พงษน์ รินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณนางละมัย อินถาโทและสพุ ตั รา สนั ตวิ
รพิพฒั น์๔๐๖ มคี วามคิดเหน็ ว่า เพื่อให้พิธคี รบสมบูรณ์ตามพิธีสืบชะตา เสริมเพิ่มบุญในศรัทธาการฟัง
ธรรม นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจม่ัน
และนางดวง วรรณเขยี ว๔๐๗ มคี วามคิดเหน็ วา่ เปน็ การเสริมสิรมิ งคลในบทความการเทศน์ ซ่ึงไม่มีใน
พระสูตรในการสาธยายมนต์ เช่น ธรรมสารากวธิ สูตร ชัยยะสงั คหโลก
ธรรมแต่ละผูก (กัณฑ์) ที่ใช้เทศน์ประกอบพิธสี ืบชะตาเหมือนกันหรือตา่ งกัน ผู้ให้ข้อมลู ที่
สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญยัง
สิทธิขันแก้ว นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทัศนีย์ จินดายก นายบุญส่ง วรรณ
เขียว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิและขันคำ ภิระบรรณ๔๐๘ มีความคิดเห็นว่า ต่างกันที่พระทา่ นจะเทศน์
๔๐๒ นางฉลวย ธานนิ , ๒๕๖๕.
๔๐๓ นางทัศนยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๔๐๔ อรุ ณี ตันศิริ, วัฒนธรรมถิน่ วฒั นธรรมไทย, พมิ พค์ รงั้ ท่ี ๑. กรุงเทพมหานคร : สำนักพมิ พ์วัฒนาพานชิ
, ๒๕๔๙),หน้า ๓๓.
๔๐๕ นางทัศนีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๔๐๖ สุพัตรา สันตวิ รพิพฒั น์, ๒๕๖๕.
๔๐๗ นางดวง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๔๐๘ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๑๒๕
ผูกไหนกัณฑ์ไหนที่จะเป็นมงคล นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโท
และสพุ ัตรา สนั ตวิ รพพิ ัฒน์๔๐๙ มีความคิดเหน็ วา่ ตา่ งในแตล่ ะเนอื้ หาของธรรมแต่ละผกู แต่เป็นมงคล
แหง่ ธรรม นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกยี รติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสมเกียรติ จงไพบลู ยก์ ิจ นายอินสม
อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่นและนางดวง วรรณเขียว๔๑๐ มีความคิดเห็นว่า
เนอ้ื ความในธรรมแต่ละผูกจะแตกต่างกนั ท้งั ภาษาบาลีและไทยของ แต่ละผูกจะเนน้ ทางเดยี วกนั เพ่ือ
ความเป็นสิรมิ งคลเหมือนกนั ในภาคเหนือ
บทสวด (พระปริตร/พระสูตร) ที่ใช้สวดในล้านนานอกจาก ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน นิยม
สวดบทไหน ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า นายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์
คำไชยเทพ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทัศนีย์
จินดายก นายบุญส่ง วรรณเขียว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิและขันคำ ภิระบรรณ๔๑๑ มีความคิดเห็นว่า
บทสวดนะโมเมสัพพพุทธานัง อินทชาตา อุณหิสสวิชยคาถา หิริโอตตัปปะ เภสัชชัง สักกัตะวา สุโข
พุทโธมังคะละ อัตถิ อิมัสะมิง นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางฉลวย ธานิน
และนางจนั แจ่ม ยะใจมน่ั ๔๑๒ มีความคดิ เห็นวา่ ทางลา้ นนาพระสงฆน์ ิยมสวด บทนะโมการะอฐั กะ มัง
คะละสูตร ระตะนะสตู ร กรณียเมตตสูตร ขันธปริตร โมรปริตร อาฏานาฏยิ ะปริตร อุณหิสสวิชยั อินท
ชาตา นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสมเกียรติ จงไพบลู ยก์ ิจ นายอินสม อิม
เมืองใจ นางดวง วรรณเขียว สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์และนางละมัย อินถาโท๔๑๓ มีความคิดเห็นว่า
บทสวดธัมมะจักกัปปะวัตตะนะสตู ร ต้งั แต่ ภมุ มานัง เทวานงั จนถงึ ตะเววะ นามงั อะโหสีติฯ พุทโธ
มังคละ ยนั ทนุ เปน็ ต้น
สรุปบทสวด (พระปริตร/พระสูตร) ที่ใช้สวดในล้านนานอกจาก ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน
นิยมสวดบทหลักธรรมคัมภีร์ธรรมที่เสริมสร้างความสัมพันธ์ทางสังคมและจิตวิญญาณ บทสวดมหา
ทิพย์มนต์ บทสวดอุณหัสสวิไชย บทสวดอินทชะตา บทสวดสักกัตวา บทอุณหัสสะวิไชย พบว่า เป็น
บทสวดทำใหผ้ ู้สบื ชะตาพน้ จากเคราะห์กรรมต่าง ๆ สอดคล้องกบั งานวจิ ัยของพระมหาดวงรตั น์ ฐติ รต
โน (กจิ ประภานนท์) , เร่ืองอิทธพิ ลของธัมมปทฏั ฐกถาเร่อื งอายวุ ฒั นกุมารตอ่ ประเพณสี ืบชะตา๔๑๔
๔๐๙ สุพตั รา สันติวรพิพัฒน์, ๒๕๖๕.
๔๑๐ นางดวง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๔๑๑ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๑๒ นางจนั แจ่ม ยะใจม่ัน, ๒๕๖๕.
๔๑๓ นางละมัย อินถาโท, ๒๕๖๕.
๔๑๔ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน (กจิ ประภานนท์) , “อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรอ่ื งอายวุ ัฒนกมุ ารตอ่
ประเพณีสืบชะตา”, ๒๕๕๐.
๑๒๖
บทสวดของล้านนาที่เป็นเอกลักษณ์สำหรับสวด ในพิธีสืบชะตาขาดไม่ได้เลยมีบท ผู้ให้
ขอ้ มูลท่ีสำคัญ มคี วามคิดเหน็ สอดคลอ้ งกนั ว่านายนิพนธ์ อา้ ยไชย นายทองอนิ ทร์ คำไชยเทพ นายธรี ะ
พงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ
นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นายอินสม อิมเมืองใจ นางดวง วรรณเขียว สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางละมัย
อินถาโท นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่น นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นางสาวจิดาภา ปัญญาดี
นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทศั นยี ์ จินดายก นายบุญส่ง วรรณเขียว เวทิกา พงษ์นรินทสทุ ธิ์และขันคำ
ภิระบรรณ๔๑๕ มีความคิดเห็นว่า บทสวดอุณหิสสวิชัยกับชะตามงคล (อินทะชาตา) นะโมเมสัพพ
พทุ ธานงั มงคลจกั รวาลใหญ่ ทจี่ ะขาดไม่ไดเ้ ป็นบทสืบชะตาของชาวลา้ นนา ตัง้ แต่อดตี จนถึงปัจจบุ ัน
แต่ละบทสวดของล้านนาที่ใช้สวดขาดไม่ได้เลย บทสวดนั้นมีความสำคัญ ผู้ให้ข้อมูลท่ี
สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายธีระพงษ์
พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด สุพัตรา สันติว
รพิพัฒน์ นางละมัย อินถาโท นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมัน่ นายบญุ ยงั สทิ ธิขนั แกว้ นางสาว
จิดาภา ปัญญาดี นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทัศนีย์ จินดายก นายบุญส่ง วรรณเขียว เวทิกา พงษ์
นรินทสุทธิ์และขันคำ ภิระบรรณ๔๑๖ มีความคิดเห็นว่า เป็นคาถาที่พระพุทธเจ้าประทานให้ เทพยดา
อุณหิส เพราะเหตุที่ไม่อยากจตุ ิจากเทวโลก จึงได้เข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้า พระองค์ก็ได้ประทานพระ
คาถานแ้ี ก่ เทพยดาอุณหสิ ได้มีอายุยืนยาวในเทวโลก แคลว้ คลาดจากพิษภัยอันตรายท้งั ปวง มอี ายุยืน
ยาวต่อไปและมีความสำคัญตามคติความเชื่อ ดังอุณหิสสวิชยคาถา ก็เป็นคาถาที่มาจากประวัติความ
เปน็ มาในพุทธกาล นายสมเกียรติ ทิพยป์ ่าโมกข์ นายอินสม อิมเมอื งใจและนางดวง วรรณเขียว๔๑๗ มี
ความคิดเห็นว่า เป็นบทสวดพเิ ศษทีช่ าวลา้ นนา ประพนั ธ์ขึ้นสาธยายเกย่ี วกบั ตอ่ อายใุ หด้ ำรงชีวิตอยู่ไป
บทสวดของล้านนาที่ว่าขาดไม่ได้เลย มีความสำคัญเป็นมา ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญมีความ
คิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล
นายบรพิ ัตร ตะวงค์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กจิ นายสรุ ศกั ดิ์ จาอุ๊ด สุพตั รา สนั ติวรพิพฒั น์ นางละมัย
อินถาโท นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่น นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นางสาวจิดาภา ปัญญาดี
นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทัศนีย์ จินดายก นายบุญส่ง วรรณเขียว เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ
ภิระบรรณ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจและนางดวง วรรณเขียว๔๑๘ มีความ
คิดเห็นว่า พระปริตรเป็นชื่อของพระพุทธมนต์ที่มีอนุภาพเพื่อป้องกัน รักษา ต้านทาน ดังที่พระ
โบราณจารยไ์ ด้เลือกสรรพระสูตร พระคาถาและพระพุทธวจนะ จากพระสุตตนั ตปิฎกรวมเป็นคมั ภีร์
๔๑๕ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๑๖ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๑๗ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.
๔๑๘ นางดวง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๑๒๗
ปริตร สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้แสดงทัศนะว่าบทสวดมนต์เจ็ด
ตำนานและสบิ สองตำนาน ทีใ่ ช้กนั อยูใ่ นปจั จบุ ัน สันนิษฐานว่าคงเกดิ หลงั คัมภรี ์สารตั ถสมุจจัย และมี
เค้าเงื่อนที่จะสันนิษฐานได้อีกว่า คงเกิดขึ้นโดยพระประสงค์ของพระเจ้าแผ่นดิน จึงเรียกนามตาม
ภาษาบาลี “ราชปริตฺต” มีปรากฏสองอย่างคือ จุลราชปริตฺต (เจ็ดตำนาน) และมหาราชปริตฺต (สิบ
สองตำนาน) ๑ มงคลสตู ร ๒.รัตนะปรติ ต ๓.กรณียเมตตาปรติ ต ๔.ขนั ธะปริตต ๕.โมระปรติ ต ๖.ธะชคั
คะปรติ ต ๗.อาฏานาฎยิ ะปริตต ถ้าเป็น ๑๒ ตำนาน จะมีบทสวดประกอบดว้ ย ๑.มงคลสูตร ๒.รัตนะ
ปริตต ๓.กรณียเมตตาปริตต ๔.ขันธะปริตต ๕.โมระปริตต ๖.วัฏฏะกะปริตต ๗.ธะชัคคะปริตต ๘.
อาฎานาฎิยะปรติ ต ๙ องคุลมี าละปริตต ๑๐.โพชฌังคะปริตต ๑๑.อะภะยะปรติ ต ๑๒.ชะยะปรติ ต
สรปุ บทสวดต่างๆ ของลา้ นนาทใี่ ช้สวดขาดไมไ่ ด้เลย พระปริตรเปน็ ช่ือของพระพุทธมนต์ท่ีมี
อนุภาพเพื่อป้องกัน รักษา ต้านทาน ดังที่พระโบราณจารย์ได้เลือกสรรพระสูตร พระคาถาและพระ
พุทธวจนะ จากพระสุตตันตปิฎกรวมเป็นคัมภีร์ปริตร สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรง
ราชานุภาพ ได้แสดงทัศนะว่าบทสวดมนตเ์ จ็ดตำนานและสิบสองตำนาน สอดคล้องกับงานวิจัยของ
พระมหาชลทิช จนั ทร์หอม, เร่อื งการศึกษาวเิ คราะหพ์ ิธีสวดมนตใ์ นพระพุทธศาสนาเถรวาท๔๑๙
สว่ นท่ี ๓ สัมภาษณเ์ จาะลกึ (In depth Interview) คติธรรมจากประเพณสี ืบชะตา
องคค์ วามร้ทู เี่ กดิ จากเรื่องสืบชะตา หรอื แนวปฏบิ ตั ใิ ห้เกิดสัมมาทิฏฐิ (คตธิ รรม) ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายสมเกียรติ
จงไพบูลย์กจิ นายสรุ ศักด์ิ จาอ๊ดุ สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์และนางละมัย อนิ ถาโท๔๒๐ มีความคิดเห็นว่า
เกี่ยวกับบทสวดมงคลสูตร มงคลจักรวาล ถวายพรพระ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร
สุตะวงค์ นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่น นายบุญยัง สิทธิขันแก้วและนางสาวจิดาภา ปัญญา
ด๔ี ๒๑ มคี วามคดิ เห็นว่า เปน็ เรอ่ื งของการสวดมนต์และการเจรญิ พทุ ธมนต์ เม่ือทำพธิ ีสืบชะตาแล้วทำ
ให้มีขวัญกำลังใจต่อสู้ในการดำเนินชีวิต นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ
นางดวง วรรณเขียว นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทัศนีย์ จินดายก เวทิกา
พงษน์ รินทสทุ ธิ์และขนั คำ ภิระบรรณ๔๒๒ มีความคดิ เหน็ วา่ ให้ความร้เู ก่ียวกับบาป บุญคุณโทษ รักษา
ศีลภาวนา ให้ทานปลอ่ ยสตั วต์ ่างๆ
๔๑๙ พระมหาชลทิช จันทร์หอม,การศึกษาวิเคราะห์พิธีสวดมนต์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท:ศึกษา
เปรียบเทียบความเชื่อของนักศึกษาปริญญาโท มหาวิทยาลัยมหิดล,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรบัณฑิต, (บัณฑิต
วิทยาลัย : มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั ,๒๕๔๗),
๔๒๐ นางละมยั อนิ ถาโท, ๒๕๖๕.
๔๒๑ นางสาวจดิ าภา ปญั ญาดี, ๒๕๖๕.
๔๒๒ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๑๒๘
สรุปคติธรรมจากประเพณีสืบชะตา องค์ความรู้ที่เกิดจากเรื่องสืบชะตา หรือแนวปฏิบัติ
ให้เกิดสัมมาทิฏฐิ (คติธรรม) แนวคิดเรื่องการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุในคัมภีร์พระพุทธศาสนา
ที่มีอิทธิพลต่อพิธีกรรมการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุ จะปรากฏหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาหลาย
ประการ เช่น กรรม กตญั ญูกตเวที ความไม่ประมาท ยอ่ มได้รบั ความสขุ และความสบายใจ จากการได้
ให้ทาน รักษาศีลและเจรญิ ภาวนาและคุณคา่ ต่อสังคม คือการทำให้เกดิ ความสามัคคใี นชุมชน เป็นต้น
สอดคล้องกับงานวิจัยของพระครูปทุมสังฆการ (สุพรรณ ฐิตปญฺโญ บุญยอม), เรื่องศึกษาวิเคราะห์
แนวคิดเรื่องการต่ออายุในทางพระพทุ ธศาสนาที่มีอิทธิพลตอ่ พิธีกรรมการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุใน
จังหวัดสุรนิ ทร์๔๒๓
แนวปฏิบัติให้เกิดสัมมาทิฏฐิ (คติธรรม) ดังกล่าว ก่อให้เกิดความสุขแก่ชีวิตได้
ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์และนางละมัย อินถาโท๔๒๔
มคี วามคิดเหน็ ว่าทำให้ชวี ิตมคี วามสุขเปน็ อย่างยิ่ง ทไ่ี ดน้ ำคตธิ รรมมาปรับใช้ในการดำรงชีวิต ทำให้มี
สติอยู่กับตัวเองอยู่เสมอ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นางฉลวย ธานิน
นางจันแจ่ม ยะใจมั่น นายบุญยัง สิทธิขันแก้วและนางสาวจิดาภา ปัญญาดี๔๒๕ มีความคิดเห็นว่า
เป็นที่พึ่งทางใจเมื่อผู้ที่เข้าพิธีสืบชะตาเมื่อฟังพระสงฆ์สวดสาธยาย ทำให้ผู้นั้นมีความสุขทางใจ
นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางดวง วรรณเขียว นายบุญส่ง วรรณเขียว
นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหาร นางทัศนีย์ จินดายก เวทิกา พงษ์นรนิ ทสุทธ์ิและขันคำ ภิระบรรณ๔๒๖ มีความ
คดิ เหน็ ว่า ผปู้ ฏิบัติตามคติธรรม ทำให้มีความสขุ กายสบายใจเสรมิ กำลังใจในการดำเนนิ ชีวิต
สรปุ แนวปฏบิ ัตใิ ห้เกิดสมั มาทฏิ ฐิ (คตธิ รรม) ดงั กล่าว พระพทุ ธศาสนามีอิทธพิ ลและมีบทบาท
ตอ่ ชีวติ ของมนุษย์ตงั้ แต่เกิดจนถึงเวลาตาย อายขุ ยั หมายถงึ การสิ้นสุดของการดำเนินชวี ิต ซ่งึ สาเหตกุ าร
ส้ินอายุขัยในทางพระพุทธศาสนา คือ สิ้นอายุขยั เน่อื งมาจากผลบญุ กรรมกำหนด พทุ ธศาสนาจำแนก
โรคออกเป็น โรคทางกายและโรคทางใจ ภยั ของชวี ิตนี้ส่งผลให้มนุษย์เกิด ความกลัวในภัยจึงเสาะแสวงหา
สิ่งเพือ่ ยึดเหนีย่ วจิตใจ สอดคล้องกับงานวิจัยของพระครูปทมุ สงั ฆการ (สุพรรณ ฐิตปญฺโญ บุญยอม),
๔๒๓ พระครปู ทมุ สงั ฆการ (สุพรรณ ฐิตปญโฺ ญ บุญยอม),“ศกึ ษาวิเคราะห์แนวคดิ เรื่องการต่ออายใุ นทาง
พระพุทธศาสนาท่ีมอี ทิ ธิพลต่อพิธกี รรมการสะเดาะเคราะหต์ อ่ อายใุ นจังหวดั สรุ นิ ทร์ ”, วทิ ยานิพนธ์พทุ ธศาสตร
มหาบัณฑติ สาขาวิชาพระพทุ ธศาสนา บณั ฑิตวิทยาลัย, ๒๕๕๔.
๔๒๔ นางละมัย อินถาโท, ๒๕๖๕.
๔๒๕ นางสาวจิดาภา ปญั ญาดี, ๒๕๖๕.
๔๒๖ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๑๒๙
เรื่องศึกษาวิเคราะหแ์ นวคิดเรื่องการต่ออายใุ นทางพระพทุ ธศาสนาทม่ี ีอิทธิพลต่อพิธีกรรมการสะเดาะ
เคราะห์ต่ออายใุ นจงั หวดั สรุ ินทร์๔๒๗
คตธิ รรมทแ่ี ฝงอยู่ในเครือ่ งประกอบพธิ กี ารสืบชะตา (อาทไิ ม้ค้ำสามขา สข่ี า ธงสี กระบอกนำ้ )
มีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายธรี ะพงษ์ พิทกั ษ์กำพล นายบริพัตร สตุ ะวงค์ นายสุคำ ทิพยบ์ รรหาร นางทัศนยี ์ จินดายก เวทิกา
พงษ์นรนิ ทสทุ ธ์ิ ขนั คำ ภิระบรรณ นางฉลวย ธานนิ นางจันแจ่ม ยะใจมน่ั นายบญุ ยัง สิทธิขันแก้วนาย
สมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางละมัย อินถาโทและนางสาว
จิดาภา ปัญญาดี๔๒๘ มีความคิดเห็นว่า ไม้ค้ำมีทรงไว้มิให้ทรุดค้ำ ๓ ขา คือ พระรัตนตรัย พระพุทธ
พระธรรม พระสงฆ์, คำ้ ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์, คำ้ ๔ คอื ดิน นำ้ ลม ไฟ น้ำธาตนุ ้ำ ทรายธาตุ
ดิน ช่อธงธาตุลม ไฟธาตุไฟ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางดวง วรรณเขียว
และนายบุญส่ง วรรณเขียว๔๒๙ มีความคิดเห็นว่า เกี่ยวกับไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
เพราะมีการเกิดขึ้น (อุปาทะ) ฐิติ (ตั้งอยู่) ภังคะ (ดับไป) ไตรลักษณ์ทั้ง ๓ อย่างต่อไปนี้ คือ ๑ สันตติ
ปิดบังอนิจจลักษณะ ๒ อิริยาบถ ปิดบังทุกขลักษณะ ๓ ฆนสัญญา ปิดบัง อนัตตลักษณะ ที่เป็นความ
จริงของสังขารคือ ขันธ์ ๕ ซงึ่ ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ
สรปุ คติธรรมทีแ่ ฝงอยู่ในเครอื่ งประกอบพิธกี ารสืบชะตา มไี มค้ ำ้ มที รงไวม้ ใิ หท้ รุดคำ้ ๓ ขา คอื
พระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์, ค้ำชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ ์, ค้ำ ๔ คือ ดิน น้ำ ลม
ไฟ น้ำธาตุน้ำ ทรายธาตุดิน ช่อธงธาตุลม ไฟธาตุไฟ ทำให้ทราบว่า สิ่งทั้งปวงทั้งที่เป็นรูปธรรมและ
นามธรรมนั้น ล้วนตกอยู่ภายใต้กฎของไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เพราะมีการเกดิ ขึ้น (อุ
ปาทะ) ฐิติ (ตั้งอยู่) ภังคะ (ดับไป) ที่เป็นความจริงของสังขารคือ ขันธ์ ๕ ซึ่งได้แก่ รูป เวทนาสัญญา
สงั ขาร วญิ ญาณ สอดคลอ้ งกับงานวิจัยของพระมหาสนุ นั ท์ จนทฺ โสภโณ (ดษิ ฐ์สนุ นท)์ , เรือ่ งการศึกษาคำ
สอนเรอ่ื งไตรลกั ษณ์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท๔๓๐
คติธรรมทแ่ี ฝงอยู่ในเครื่องประกอบพิธีสืบชะตาเหล่านน้ั มคี วามสำคญั ตอ่ ชีวติ มผี ้ใู ห้ข้อมูล
ที่สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญยัง
สิทธิขันแก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทัศนีย์ จินดายก เวทิกา
๔๒๗ พระครูปทุมสังฆการ (สุพรรณ ฐิตปญฺโญ บุญยอม),“ศึกษาวิเคราะห์แนวคิดเรื่องการต่ออายุในทาง
พระพุทธศาสนาที่มีอิทธิพลต่อพิธีกรรมการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุในจังหวัดสุรินทร์”, วิทยานิพนธ์พุทธศาสตร
มหาบัณฑติ สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บณั ฑิตวทิ ยาลยั , ๒๕๕๔.
๔๒๘ นางสาวจดิ าภา ปัญญาดี, ๒๕๖๕.
๔๒๙ นายบุญส่ง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๔๓๐ พระมหาสนุ ันท์ จนฺทโสภโณ (ดษิ ฐ์สนุ นท์), “การศกึ ษาคำสอนเรื่องไตรลักษณ์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท”,
วิทยานิพนธ์พทุ ธศาสตรมหาบณั ฑติ , (บณั ฑิตวิทยาลัย : มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๔๙).
๑๓๐
พงษ์นรินทสุทธิ์และขันคำ ภิระบรรณ๔๓๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นที่พึ่ง ๓ ขา คือ ชาติ ศาสนา
พระมหากษัตริย์และศรัทธา ๓ คือ ศีล สมาธิ ปัญญา ,มหาโลภ ๓ คือ โลภ โกรธ หลง
นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์และนางละมัย อินถาโท๔๓๒
มีความคดิ เห็นว่า คติธรรมท่แี ฝงอยู่ เช่น ไม้ค้ำ,หมอ้ ดนิ ,เทียนชะตา,กระบอกน้ำ กระบอกทรายสื่อถึง
ธาตุ ๔ ดิน น้ำ ลม ไฟ ของกายเรา นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางดวง วรรณเขียว
และนางสาวจิดาภา ปัญญาดี๔๓๓ มีความคิดเห็นว่า คติธรรมมีความสำคัญคือให้รู้คุณของ พระพุทธ
พระธรรม พระสงฆ์ พ่อ แม่ ครูบาอาจารย์ คุณธาตุ ๔ ดิน น้ำ ลม ไฟ นายสมเกียรติ ทิพย์ปราโมกข์
นายบุญสง่ วรรณเขยี ว นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมนั่ ๔๓๔ มคี วามคดิ เหน็ ว่า คติธรรมท่ีแฝง
อยู่มีความสำคัญว่า เป็นเครื่องเตือนใจ อย่าประมาทในการดำเนินชีวิตในแต่ละวัน ให้มีสติอยู่กับ
ตัวเองเสมอ
หลกั การที่สำคญั ย่ิงของพธิ สี ืบชะตาในต่ละคร้ัง (พระสงฆ์/พธิ ีกรรม/บทสวด/สถานท่ี/เวลา)
ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ ทิพย์ปราโมกข์ นายอินสม
อิมเมืองใจ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นายสุรศักด์ิ
จาอ๊ดุ สพุ ตั รา สันตวิ รพิพัฒน์ นางละมยั อนิ ถาโท นายสคุ ำ ทพิ ยบ์ รรหาร นางทัศนยี ์ จนิ ดายก เวทิกา
พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ นางดวง วรรณเขยี ว นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นางฉลวย ธานนิ และ
นางจันแจ่ม ยะใจมั่น๔๓๕ มีความคิดเห็นว่า พระสงฆ์ต้องนิมนต์มาตามจำนวน ๕-๗-๙ รูป พิธีกรรม
ต้องทำตามขั้นตอน บทสวดอย่างน้อย ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน และบทสวดล้านนาที่เป็นหัวใจหลัก
สถานที่ต้องเตรียมให้เรียบร้อย จึงจะเกิดความศักดิ์สิทธิ์ตามศรัทธา เวลาฤกษ์งามยามดีถือว่าเป็น
มงคลท้ังหมด
สรุปหลักการที่สำคัญยิ่งของพิธสี ืบชะตาในต่ละครั้ง มีพระสงฆ์/พิธีกรรม/บทสวด/สถานท่/ี
เวลา มีความสำคัญทั้งหมดจะขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไม่ได้ พิธีสืบชะตาทางล้านนาถือว่า เป็นพิธีสำคัญ
ใช้อปุ กรณใ์ นการทำพิธจี ำนวนมาก และชาวบ้านศรทั ธาทม่ี ีความรู้ ความสามารถเทา่ นน้ั ท่ีจะทำได้ถือ
๔๓๑ ขันคำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๓๒ นางละมยั อินถาโท, ๒๕๖๕.
๔๓๓ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี, ๒๕๖๕.
๔๓๔ นางจนั แจ่ม ยะใจม่ัน, ๒๕๖๕.
๔๓๕ นางจันแจ่ม ยะใจม่ัน, ๒๕๖๕.
๑๓๑
ว่าสำคญั ทงั้ หมด สอดคล้องงานวจิ ยั ของพระมหาอรุณ อรุณธมโฺ ม, เร่ืองอิทธิพลของอรรถกถาธรรมบท
ต่อประเพณแี ละพธิ ีกรรมของชาวอสี าน๔๓๖
ส่วนท่ี ๔ สมั ภาษณเ์ จาะลึก (In depth Interview) ความเชื่อ (ศรัทธา) จากประเพณีสืบชะตา
พิธีสืบชะตาของล้านนาเกดิ จากความเชื่อ ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญมีความคิดเห็นสอดคล้อง
กันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายอินสม อิมเมืองใจ นายบุญส่ง วรรณเขียว
สพุ ตั รา สันตวิ รพพิ ฒั น์ นางละมยั อนิ ถาโทและนายสุคำ ทพิ ย์บรรหาร๔๓๗ มีความคิดเห็นว่า ศรทั ธาใน
พระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ บทสวดพระคาถาต่าง ๆ และพิธีกรรมที่สืบทอดกัน
ยาวนาน ถือว่ามีความศักดิ์สทิ ธิ์ของชาวล้านนา เมื่อทำพิธีสืบชะตาแล้วกส็ ามารถต่อชะตาชีวิตให้ยนื
ยาวได้ ทำให้เลิกกลัวต่อความตาย นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ เวทิกา
พงษน์ รินทสทุ ธ์ิ ขันคำ ภิระบรรณและนางดวง วรรณเขยี ว๔๓๘ มคี วามคิดเหน็ ว่า เปน็ การต่ออายุหรือ
ตอ่ ชีวติ ของบ้านเมอื งหรอื ของคนให้ยืนยาว มคี วามสุข ความเจริญ นายบริพตั ร สุตะวงค์ นายสุรศักด์ิ
จาอุ๊ด นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๔๓๙ มีความคิดเห็นว่า พิธีสืบชะตาของล้านนา
เกิดจากความเชื่อเรื่องอยากมีอายุยืนยาว อยากจะให้อยู่สุขสบาย อยากให้หายป่วยขอให้สุขภาพ
แขง็ แรง นายสมเกยี รติ ทิพย์ปราโมกข์ นายบญุ ยงั สิทธิขันแก้ว นางทศั นีย์ จินดายกและนางสาวจิดา
ภา ปญั ญาดี๔๔๐ มีความคิดเห็นว่า เรือ่ งการตอ่ อายุ, เสริมดวงชะตา, บาปบุญคุณโทษ
สรุปพิธีสืบชะตาของล้านนาเกิดจากความเชื่อศรัทธาใน พระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม
พระสงฆ์ บทสวดพระคาถาต่าง ๆ และพิธกี รรมทีส่ ืบทอดกันยาวนาน ถือว่ามีความศักด์ิสิทธิ์ของชาว
ล้านนา เมื่อทำพิธีสืบชะตาแล้วก็สามารถต่อชะตาชีวิตให้ยืนยาวได้ ทำให้เลิกกลัวต่อความตาย เป็น
การเสริมดวงชะตาชีวิตและเรื่องบาปบุญคุณโทษ สอดคล้องงานวิจัยของพระมหาดวงรัตน์ ตรตโน
๔๓๖ พระมหาอรุณ อรุณธมฺโม,“อิทธิพลของอรรถกถาธรรมบทต่อประเพณีและพิธีกรรมของชาวอีสาน”,
วิทยานพิ นธพ์ ุทธศาสตรมหาบณั ฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บณั ฑิตวิทยาลยั มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลกรณราช
วทิ ยาลัย, กรุงเทพ, ๒๕๔๔.
๔๓๗ นายสคุ ำ ทิพยบ์ รรหาร, ๒๕๖๕.
๔๓๘ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.
๔๓๙ นางจนั แจม่ ยะใจม่นั , ๒๕๖๕.
๔๔๐ นางสาวจดิ าภา ปญั ญาดี, ๒๕๖๕.
๑๓๒
(กิจประภานนท์), เรื่องอิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสืบชะตาของ
ลา้ นนา๔๔๑
ความเชื่อในพิธีสืบชะตาแบบล้านนา ทำให้เกิดความสำเร็จใน ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญมีความ
คิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล
นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์ นางละมัย อินถาโท
นายสุคำ ทิพย์บรรหาร นางทัศนีย์ จินดายกและนางสาวจิดาภา ปัญญาดี๔๔๒ มีความคิดเห็นว่า
มีความเหน็ วา่ ทำใหจ้ ติ ใจมคี วามสุข เวลาทำงานหรือทำกิจกรรมตา่ งๆ จติ นิง่ สงบถงึ แม้จะมีสิง่ รบกวน
ก็ตามและพ้นจากโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอินสม
อิมเมืองใจ นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่น
เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณและนางดวง วรรณเขียว๔๔๓ มีความคิดเห็นว่า เกิดความ
สามัคคเี พราะกอ่ นทจ่ี ะมกี ารสบื ชะตาเกดิ ขึ้น ต้องชว่ ยกันเตรียมดาสง่ิ ของใหค้ รบ ตอ้ งใหค้ นที่มีความรู้
ความสามารถ ช่วยแต่งของประดับประดาสิ่งของที่จำเป็น ใช้ในพิธีสืบชะตาจึงจะสำเร็จได้ต้องครบ
องคป์ ระกอบ ถูกต้องตามพธิ ีกรรมแบบล้านนา
สรุปความเชื่อในพิธีสืบชะตาแบบล้านนา ทำให้เกิดความสำเร็จใน ด้านจิตใจมีความสุข
เวลาทำงานหรอื ทำกจิ กรรมตา่ งๆ จติ นิ่งสงบถงึ แม้จะมีสิง่ รบกวนก็ตาม และพ้นจากโรคภยั ไข้เจบ็ ต่างๆ
เกดิ ความสามคั คีเพราะกอ่ นที่จะมีการสืบชะตาเกิดขึ้น ต้องชว่ ยกนั เตรยี มดาสงิ่ ของใหค้ รบ ต้องให้คน
ที่มีความรู้ความสามารถชว่ ยแต่งของประดับประดาสิ่งของท่ีจำเป็น ใช้ในพิธีสืบชะตา สอดคล้องกับ
งานวิจัยของพิสฎิ ฐ์ โคตรสโุ พธ.์ิ ดร., เรอื่ งการสบื ชะตาท่ปี รากฏในพระพุทธศาสนาเนือ่ งในโอกาสฉลอง
สถาปนา ๔๐ ปีมหาวิทยาลยั เชยี งใหม่๔๔๔
ความเชื่อในพิธีสืบชะตาแบบลา้ นนาที่ทำให้เกิด ความสำเร็จต้องประกอบด้วย ผู้ให้ข้อมูลที่
สำคัญ มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายธีระพงษ์
พทิ กั ษ์กำพล นายบญุ ยัง สิทธขิ ันแกว้ นายสมเกยี รติ จงไพบูลยก์ ิจ สพุ ตั รา สันติวรพพิ ัฒน์ นางละมัย
อินถาโท นายสคุ ำ ทิพยบ์ รรหาร นางทัศนีย์ จนิ ดายกและนางสาวจิดาภา ปญั ญาดี๔๔๕ มคี วามคิดเห็น
๔๔๑ พระมหาดวงรัตน์ ตรตโน (กิจประภานนท์), “อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อ
ประเพณสี ืบชะตาของลา้ นนา”, วทิ ยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑติ , (บัณฑติ วิทยาลยั : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลง
กรณราชวทิ ยาลยั , ๒๕๕๐).
๔๔๒ นางสาวจดิ าภา ปญั ญาดี, ๒๕๖๕.
๔๔๓ นางดวง วรรณเขียว, ๒๕๖๕.
๔๔๔ พสิ ิฎฐ์ โคตรสุโพธ.์ิ ดร., การสืบชะตาที่ปรากฏในพระพทุ ธศาสนาเน่ืองในโอกาสฉลองสถาปนา ๔๐
ปมี หาวิทยาลยั เชยี งใหม่, เชียงใหม่ : คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลยั เชยี งใหม่, หน้า ๒๕๔.
๔๔๕ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี, ๒๕๖๕.
๑๓๓
ว่า เป็นความเชื่อในอานุภาพแห่งพระรัตนตรยั ในพิธีกรรมสืบชะตาของล้านนา พระรัตนตรัยถือว่า
เป็นองค์ประกอบหลักในพิธี แม้จะไม่มพี ระพุทธเจ้าทรงเป็นประธาน เหมือนในพิธีสืบชะตาของอายุ
วัฒนกุมาร แต่จะมีพระพุทธรูปเปน็ สัญญาลักษณ์แทนพุทธรัตน พระรัตนตรัยเป็นที่พึ่งประเสริฐการ
สาธยายหรือการกล่าวบทสวดมนต์ สรรเสริญคุณของพระรัตนตรัยในพิธีสืบชะตา เพื่อให้เกิดพุทธา
นสุ สติ ธมั มานสุ สติ สงั ฆานสุ สติ ตอ่ ผสู้ วดและผูฟ้ ังด้วยอานภุ าพของพระรัตนตรยั จะเป็นเครือ่ งคุ้มกัน
รักษาให้รอดพ้นจากอุปัทวภัย ทั้งหลายทั้งปวงและเป็นการสร้างทัศนคติ ในการดำเนินชีวิตที่ดีงาม
ตามหลักพระพุทธศาสนา นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายบริพัตร สุตะวงค์ นายอินสม อิมเมืองใจ
นายบุญสง่ วรรณเขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่น เวทิกา พงษ์นรินท
สุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ และนางดวง วรรณเขียว๔๔๖ มีความคิดเห็นว่า ความสามัคคีในหมู่คณะ
ที่ช่วยเหลือกันทำพิธีตกแต่งของประกอบทำพิธีและคนในครอบครัว ต้องพร้อมใจกันทำพิธีด้วย
เพื่อให้พิธมี คี วามศักด์ิสิทธ์ิและพระสงฆ์ท่นี ิมนตม์ าทำพิธเี ปน็ ต้น
สรุปเป็นความเชื่อในอานุภาพแห่งพระรัตนตรัย ในพิธีกรรมสืบชะตาของล้านนา
พระรัตนตรัยถือวา่ เป็นองค์ประกอบหลักในพิธี เพ่ือให้เกดิ พทุ ธานสุ สติ ธัมมานสุ สติ สงั ฆานุสสติ ต่อผู้
สวดและผู้ฟังด้วยอานุภาพ ของพระรัตนตรัยจะเป็นเครื่องคุ้มกัน รักษาให้รอดพ้นจากอุปทั วภัยและ
ความสามัคคีในหมู่คณะ ที่ช่วยเหลือกันทำพิธีตกแต่งของประกอบทำพิธีและคนในครอบครัวต้อง
พร้อมใจกนั ทำพธิ ีดว้ ย เพ่ือให้พธิ ีมคี วามศักด์ิสิทธิ์ สอดคลอ้ งงานวจิ ัยของพระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,
เร่ืองอิทธิพลของธัมมปทฏั ฐกถา อายุวัฒนกุมารต่อประเพณีสบื ชะตาของล้านนา๔๔๗
การเทศน์ธรรมเรื่องต่างๆ ในพิธีสืบชะตาเกิดความเชื่อ ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญมีความคิดเหน็
สอดคล้องกันว่านายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบริพัตร สุตะวงค์
นายนพิ นธ์ อ้ายไชย นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบญุ ส่ง วรรณเขยี ว นายสรุ ศกั ดิ์ จาอดุ๊ นายอินสม
อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานิน นางจันแจ่ม ยะใจมั่นเวทกิ า พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ นางดวง
วรรณเขียว นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์นางละมัย
อนิ ถาโท นายสคุ ำ ทพิ ยบ์ รรหาร นางทศั นยี ์ จนิ ดายกและนางสาวจิดาภา ปัญญาดี๔๔๘ มคี วามคิดเห็น
ว่า คือการบรรยายธรรมคำสั่งสอน ขององค์พระสัมมาสัมพทุ ธเจ้าเม่ือนำมาเทศน์ในพิธีสืบชะตาแล้ว
เชอ่ื วา่ จะเกิดความเป็นสริ ิมงคลอย่างยิง่ ช่วยเสรมิ ดวงชะตาชีวิตไม่ให้ตกตำ่ ลงสอู่ บายมุข หรือทำกรรม
๔๔๖ นางดวง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๔๔๗ พระมหาดวงรัตน์ ฐิตรตโน,อิทธิพลของธัมมปทัฏฐกถาเรื่องอายุวัฒนกุมารต่อประเพณสี ืบชะตาของ
ล้านนา,วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช
วทิ ยาลัย, ๒๕๕๐.
๔๔๘ นางสาวจิดาภา ปญั ญาดี, ๒๕๖๕.
๑๓๔
ช่วั ตา่ งๆ เนอ้ื หาในการเทศน์ธรรมน้ันล้วนแล้วเป็นคำสอน ของพระสมั มาสมั พทุ ธเจ้าที่หาฟงั ได้ อยาก
เมือ่ ไดฟ้ งั การเทศนธ์ รรมแลว้ นำไปประยุกต์ ใชใ้ นชีวติ ประจำวนั ให้เจริญยง่ิ ๆขึ้นไป
เครื่องสืบชะตาทั้งหมดแต่ละชนิดระบุจำนวนชิ้นเท่านั้นเท่านี้มีความเชื่อ ผู้ให้ข้อมูลท่ี
สำคัญมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด
เวทิกา พงษ์นรินทสุทธ์ิและขันคำ ภิระบรรณ๔๔๙ มีความคิดเห็นว่าแทนร่างกาย แทนอุปโภค แทน
บรโิ ภคและการจุดเทยี นคา่ คิง (เทยี นสงู เทา่ คน) เกดิ จากความเชือ่ เรอ่ื งใดเกยี่ วกบั รา่ งกายคนเราทุกคน
กว้างศอก ยาววา หนาคืบเทียนค่าคิงคือร่างกายของคนเรา นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายอินสม
อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๔๕๐ มีความคิดเห็นว่า เกี่ยวกับวัฒนธรรม
ประเพณีสืบต่อกันมาถึงปัจจุบันและการจุดเทียนค่าคิง (เทียนสูงเท่าคน) เกิดจากความเชื่อว่าเทียน
ค่าคิง เมื่อจุดแล้วเชื่อว่าจะเป็นการเสริมดวงชะตาชีวิตให้ยืนยาวต่อไป นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล
นายบริพัตร สุตะวงค์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นางละมัย อินถาโท นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนาง
ทัศนีย์ จินดายก๔๕๑ มีความคิดเห็นว่า เชื่อในคุณพระพทุ ธ ๕๖ คุณพระธรรม ๓๘ คุณพระสงฆ์ ๑๔
รวมกันแล้วเป็น ๑๐๘ มีอนุภาพมาก ในพุทธคุณและการจุดเทียนค่าคิง (เทียนสูงเท่าคน) เกิดจาก
ความเช่อื วา่ เม่ือจุดเทียนค่าคงิ แลว้ เป็นการเสริมดวงชะตาชีวิต บชู าชาตา วัน เดือน ปี เกิด ของผู้สืบ
ชะตา นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นางดวง
วรรณเขยี วและสุพัตรา สนั ตวิ รพิพฒั น์๔๕๒ มคี วามคดิ เห็นวา่ เครื่องสืบชะตาแต่ละชนิดมกี ารวดั เส้นฝ้าย
รอบหวั ความสูงคบื เป็นการทำเพ่อื ให้ผู้รว่ มพธิ ีสบื ชะตาสบายใจและการจดุ เทยี นคา่ คงิ (เทียนสูงเท่า
คน) เกิดจากความเชือ่ วา่ เสริมดวงชะตาของคนน้ัน จะได้หมดเคราะหห์ มดโศกอายยุ ืนยาว
ขั้นตั้ง (ขันครู) พิธีสืบชะตามีความเปน็ มาจากความเชื่อ ผู้ให้ข้อมลู ท่ีสำคัญมีความคิดเหน็
สอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นางดวง
วรรณเขยี วและสพุ ตั รา สันตวิ รพพิ ฒั น์๔๕๓ มีความคดิ เหน็ ว่า ใหค้ วามเคารพครูอาจารย์ ผ้าขาวที่อยู่ใน
ขันตัง้ นัน้ คือความรู้ ทีค่ รูถ่ายทอดใหแ้ ก่ศษิ ย์ ผา้ แดงทีอ่ ยูใ่ นข้นั ต้ังนน้ั คือสายเลอื ด ข้าวเปลือกคือความ
เจริญงอกงาม ข้าวสารคืออุดมสมบรู ณ์ของศิษย์ นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว
และนางละมยั อนิ ถาโท๔๕๔ มีความคดิ เหน็ ว่า ขัน้ ตง้ั (ขนั คร)ู พิธสี บื ชะตามคี วามเปน็ มาจากประเพณี
ที่ทำสืบกันมาต้ังแต่โบราณมาจนถึงปัจจุบนั รับเอาความรูม้ าจากครู อาจารย์แล้วนำไปปฏิบัติต่อ จน
๔๔๙ ขนั คำ ภริ ะบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๕๐ นางจนั แจม่ ยะใจมัน่ , ๒๕๖๕.
๔๕๑ นางทัศนีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๔๕๒ สพุ ตั รา สนั ตวิ รพิพฒั น์, ๒๕๖๕.
๔๕๓ สพุ ตั รา สนั ติวรพิพฒั น์, ๒๕๖๕.
๔๕๔ นางละมยั อินถาโท, ๒๕๖๕.
๑๓๕
เกิดความชำนาญนำไปสั่งสอนต่อรุ่นต่อไป จนกว่าจะหมดอายุขัย นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล
นายสุรศักดิ์ จาอดุ๊ เวทิกา พงษ์นรนิ ทสทุ ธ์ิและขันคำ ภิระบรรณ๔๕๕ มีความคิดเห็นวา่ ข้ันตง้ั ครู ๑๐๘
บาท มีความเช่อื ในพุทธคุณ ๕๖ คุณพระธรรม ๓๘ คณุ พระสงฆ์ ๑๔ รวม ๑๐๘ นายบริพัตร สุตะวงค์
นายบุญสง่ วรรณเขียว นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหารและนางทศั นยี ์ จนิ ดายก๔๕๖ มคี วามคดิ เหน็ วา่ ขนั้ ตั้งครู
เป็นการบูชาครบู าอาจารย์ ตั้งแต่อดีตชาติโบราณมาก่อนจนถึงปัจจุบนั เป็นการรำลึกถึงบุญคณุ ท่าน
ที่ได้สั่งสอนลูกศษิ ยม์ ีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ นายสมเกียรติ ทิพย์ป่าโมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย
ธานินและนางจนั แจ่ม ยะใจมน่ั ๔๕๗ มคี วามคิดเหน็ ว่า ขน้ั ตงั้ ครูเป็นการบูชาคุณของคูบาอาจารย์ ท่ีได้
รจนาประพันธ์คำสอนและบทสวดมนตต์ า่ งๆ ท่มี คี ณุ ค่าสืบต่อมาจนถงึ ปจั จบุ ัน
สรปุ ให้ความเคารพครูอาจารย์ ผา้ ขาวทอี่ ย่ใู นขนั ตั้งนน้ั คอื ความรู้ ทีค่ รูถ่ายทอดให้แก่ศิษย์
ผ้าแดงที่อยู่ในขั้นตั้งนัน้ คือสายเลือด ข้าวเปลือกคือความเจรญิ งอกงาม ข้าวสารคืออุดมสมบูรณข์ อง
ศิษย์ เป็นการบูชาครูบาอาจารย์ ตั้งแต่อดีตชาติโบราณมาก่อนจนถึงปัจจุบัน เป็นการรำลึกถึงบุญ
คุณท่าน ที่ได้รจนาประพนั ธ์คำสอนและบทสวดมนต์ต่างๆ ที่มีคุณค่าสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน ที่ได้ส่ัง
สอนลูกศิษย์สอดคล้องงานวจิ ัยของจรูญ แดนนาเลิศ, เรื่องประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนลา้ นนา
สอดคล้องงานวิจัยของจรญู แดนนาเลศิ , เรื่องประเพณี ความเชือ่ ของวถิ ชี ุมชนลา้ นนา๔๕๘
หวั ใจสำคญั ท่ีสุดของความเชอื่ (ศรัทธา) ในพธิ สี ืบชะตาคือความเชอ่ื ใน ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา
ปัญญาดี นางดวง วรรณเขียวและสุพตั รา สนั ตวิ รพพิ ฒั น์๔๕๙ มคี วามคดิ เหน็ ว่า กลว้ ย ดอกไม้ ธูปเทียน
เปรียบเทียบเหมือนมรรคมีองค์แปด ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นต้นแบบ ที่ศิษย์จะต้องเดินตามครู
ไปทางทด่ี ี ไมใ่ ห้เสอ่ื มเสียครู อาจารยท์ ่านที่เคยสอนอบรมเรามาตลอด นายทองอนิ ทร์ คำไชยเทพ๔๖๐
นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและนางจันแจ่ม ยะใจมั่น๔๖๑ มีความคิดเห็นว่า เกี่ยวกับ
มรณภาพหรอื มรณภัยและเปน็ การเสรมิ ดวงชะตาชีวิต หรอื เปน็ การตอ่ อายุ เพื่อทจี่ ะให้อยู่เย็นเป็นสุข
พ้นจากโรคาอาพาธและเสนียดจัญไรต่างๆ เช่น มีอาการเจ็บไข้ได้ป่วยไม่สบายกาย สบายใจก็ดี หรือ
หมอดูทำนายทายทักว่าชะตาไม่ดี ชะตาขาดควรจะทำพิธีสะเดาะเคราะห์ สืบชะตาต่ออายุเชื่อว่าจะ
๔๕๕ ขนั คำ ภริ ะบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๕๖ นางทัศนยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๔๕๗ นางจนั แจ่ม ยะใจม่ัน, ๒๕๖๕.
๔๕๘ จรูญ แดนนาเลิศ, “ประเพณี ความเชื่อ ของวิถีชุมชนล้านนา”, โปรแกรมวิชารฐั ประศาสนศาสตร์
สำนักวิชาบรหิ ารรฐั กิจ, (บัณฑติ วทิ ยาลยั : มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏเชียงราย, ๒๕๖๒), (อดั สำเนา).
๔๕๙ สุพัตรา สนั ตวิ รพพิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๔๖๐ นายทองอนิ ทร์ คำไชยเทพ, ๒๕๖๔.
๔๖๑ นางจนั แจ่ม ยะใจม่นั , ๒๕๖๕.
๑๓๖
ทำให้คลาดแคล้วจากโรคภัยอยู่ด้วยความสวัสดีต่อไป นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล นายบุญส่ง วรรณ
เขยี ว นายสุคำ ทพิ ยบ์ รรหารและนางทัศนยี ์ จนิ ดายก๔๖๒ มคี วามคิดเห็นว่า เชอ่ื วา่ ทำใหม้ อี ายุทีย่ ืนยาว
มคี วามสุข ความเจริญในหนา้ ที่การงาน การเงนิ การดำเนนิ ชีวติ นายบรพิ ตั ร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ
ทิพย์ป่าโมกข์ นายบุญยัง สิทธิขันแก้ว นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด เวทิกา พงษ์นรินทสุทธิ์ ขันคำ ภิระบรรณ
และนางละมัย อนิ ถาโท๔๖๓ มีความคิดเห็นว่า ทำใหอ้ ายุยนื ยาวมี สุขภาพแขง็ แรง และความเช่ือหรือ
ศรทั ธาเรือ่ งบาป บุญคุณโทษ ทำดไี ด้ดีทำชั่วได้ช่ัว เสรมิ บารมีเพื่อความสิรมิ งคล
สรุปเปรียบเทียบเหมือนมรรคมีองค์แปด ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นต้นแบบ ลูกศิษย์
จะต้องเดนิ ตามครูไปทางที่ดี ไมใ่ หเ้ ส่อื มเสียครู อาจารย์ทา่ นทีเ่ คยสอนอบรมเรามาตลอดและเกี่ยวกับ
มรณภาพหรือมรณภยั และเปน็ การเสริมดวงชะตาชีวติ หรอื เปน็ การตอ่ อายุ เพ่อื ทีจ่ ะให้อยู่เย็นเป็นสุข
พ้นจากโรคาอาพาธและเสนียดจญั ไรต่างๆ ความเช่ือหรอื ศรทั ธาเร่อื งบาป บุญคุณโทษ ทำดไี ด้ดีทำช่ัว
ได้ชั่ว เสริมบารมีเพื่อความสิริมงคล สอดคล้องงานวิจัยของพระครูปทุมสังฆการ (สุพรรณ ฐิตปญฺโญ
บุญยอม),เรื่องศึกษาวิเคราะห์แนวคิดเรื่องการต่ออายุในทางพระพุทธศาสนาที่มีอิทธิพลต่อพิธี
กรรมการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุในจังหวัดสรุ นิ ทร์๔๖๔
ส่วนที่ ๕ สัมภาษณ์เจาะลึก (In depth Interview) อิทธิพลของประเพณีสืบชะตาที่มีต่อสังคม
ลา้ นนาในจงั หวัดเชยี งราย
อทิ ธพิ ลหรอื อำนาจท่เี กิดจากการสืบชะตาผู้ให้ข้อมูลสำคัญ มีความคดิ เห็นสอดคล้องกันว่า
นายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา ปัญญาดี นางดวง วรรณเขียว
และสุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๔๖๕ มีความคิดเห็นว่า ให้รู้จักวัฒนธรรมประเพณีสืบชะตาเมืองเชียงราย
ที่จดั ประจำทุกปี วนั ที่ ๒๖ มกราคม เปน็ การสรา้ งขวัญกำลงั ใจ ในเมอื่ เหตกุ ารณ์ผิดปกติในบ้านเมือง
เช่น มีข้าศึกศัตรู มีผู้ร้ายขโมยโจรเบียดเบียน บ้านเมืองแห้งแล้ง ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล
เกิดทุพภกิ ขภัย คนและสัตว์ลม้ ตายดว้ ยโรคระบาดเปน็ ต้น นายทองอินทร์ คำไชยเทพและนายอินสม
อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและนางจนั แจม่ ยะใจมั่น๔๖๖ มีความคิดเห็นว่า เกี่ยวกับจารีตประเพณีที่
ทำสืบกันมาทุกปี เชน่ สบื ชะตาหมู่บ้านเดอื นเมษายน และสืบชะตาบุคคลตามเทศกาล นายธีระพงษ์
๔๖๒ นางทัศนยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๔๖๓ นางละมยั อนิ ถาโท, ๒๕๖๕.
๔๖๔ พระครูปทุมสังฆการ (สุพรรณ ฐิตปญฺโญ บุญยอม),“ศึกษาวิเคราะห์แนวคิดเรื่องการต่ออายุในทาง
พระพุทธศาสนาที่มีอิทธิพลต่อพิธีกรรมการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุในจังหวัดสุรินทร์”, วิทยานิพนธ์พุทธศาสตร
มหาบัณฑติ สาขาวชิ าพระพทุ ธศาสนา บณั ฑิตวทิ ยาลยั , ๒๕๕๔.
๔๖๕ สพุ ัตรา สันตวิ รพิพัฒน์, ๒๕๖๕.
๔๖๖ นางจันแจ่ม ยะใจมัน่ , ๒๕๖๕.
๑๓๗
พิทักษ์กำพล นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสุคำ ทิพย์บรรหารและนางทัศนีย์ จินดายก๔๖๗ มีความ
คิดเห็นว่า อิทธิพลเกิดจากความเชื่อ ความศรัทธาในการสืบชะตา เพราะเกิดจากความเชือ่ ว่าผลจาก
การปฏิบัติเชน่ นี้ จะทำให้ตนเอง ครอบครัว ญาติมิตร บริวารที่อยู่ร่วมกนั อยา่ งมีความสขุ ปราศจาก
ทุกขก์ ังวลต่างๆ นายบริพตั ร สุตะวงค์ นายบญุ ยงั สทิ ธขิ นั แกว้ เวทิกา พงษ์นรนิ ทสทุ ธิ์และขนั คำ ภิระ
บรรณ๔๖๘ มคี วามคิดเหน็ ว่า เปน็ การเลา่ สืบกันมาและเป็นขวญั กำลังใจทุกคนพน้ จากอันตรายต่างๆ มี
อายยุ นื ยาว นายสมเกียรติ ทพิ ย์ปา่ โมกข์ นายสุรศักดิ์ จาอ๊ดุ และนางละมยั อินถาโท๔๖๙ มคี วามคดิ เหน็
ว่า ทำให้เกิดความสบายใจแกศ่ รัทธาผรู้ ว่ มทำพิธสี บื ชะตาและทำให้มีความสขุ ในการดำเนนิ ชีวิต
การสืบชะตามีอำนาจแฝง (อิทธิพล) ต่อสังคมในจังหวัดเชียงราย ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ
มีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาวจิดาภา
ปัญญาดี นางดวง วรรณเขยี วและสพุ ตั รา สนั ติวรพพิ ัฒน์๔๗๐ มคี วามคดิ เหน็ ว่า เกิดความสามัคคีในหมู่
คณะ องค์กร บุคคล นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและนาง
จันแจ่ม ยะใจมั่น๔๗๑ มีความคิดเห็นว่า เป็นการต่ออายุให้ยืนยาวออกไป นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล
นายบญุ สง่ วรรณเขียว นายสคุ ำ ทพิ ยบ์ รรหารและนางทัศนยี ์ จนิ ดายก๔๗๒ มคี วามคดิ เหน็ ว่า ในเร่ือง
ความเช่ือวา่ เม่ือสืบชะตาแลว้ จะทำให้ชีวติ ดขี ึน้ นายบรพิ ตั ร สตุ ะวงค์ นายบุญยัง สิทธขิ นั แก้ว เวทิกา
พงษ์นรินทสุทธิ์และขันคำ ภิระบรรณ๔๗๓ มีความคิดเห็นว่า เป็นการสู่ขวัญ ความสามัคคีในหมู่คณะ
และความเอ้อื เฟอ้ื การสละการใหท้ านทบี่ รสิ ุทธิ์ ไมฟ่ งุ้ ซ่านเป็นตน้ นายสมเกยี รติ ทิพย์ปา่ โมกขน์ ายสุร
ศกั ด์ิ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโทและนางดวง วรรณเขยี ว๔๗๔ มีความคิดเห็นว่าเป็นประเพณีในท้องถ่ิน
หรอื ประจำถนิ่ เมื่อมีเหตุเภทภัยก็นยิ มประกอบพิธีสืบชะตา เพ่อื ให้ขวญั และกำลังใจในการดำเนินชีวิต
ตอ่ ไป
อิทธิพลของการสืบชะตามีผลต่อวิถีชีวิตของแต่ละคน ผู้ให้ข้อมูลท่ีสำคัญมีความคิดเห็น
สอดคล้องกันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสุรศักดิ์ จาอุ๊ด นางละมัย อินถาโทและนางดวง วรรณเขียว
มีความคิดเห็นว่า เป็นการรักษาประเพณี วัฒนธรรม ค้ำจุนพระพุทธศาสนาและบ้านเมืองของเรา
จนถึงลูก หลาน เหลน ไม่ให้สูญหายไปจากประเพณีวัฒนธรรมล้านนา นายทองอินทร์ คำไชยเทพ
๔๖๗ นางทัศนยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๔๖๘ ขนั คำ ภิระบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๖๙ นางละมยั อินถาโท, ๒๕๖๕.
๔๗๐ สพุ ัตรา สันติวรพพิ ฒั น์, ๒๕๖๕.
๔๗๑ นางจนั แจม่ ยะใจมั่น, ๒๕๖๕.
๔๗๒ นางทัศนีย์ จนิ ดายก, ๒๕๖๕.
๔๗๓ ขันคำ ภริ ะบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๗๔ นางดวง วรรณเขยี ว, ๒๕๖๕.
๑๓๘
นายบุญยัง สิทธิขันแกว้ เวทิกา พงษน์ รินทสทุ ธ์ิและขันคำ ภิระบรรณ๔๗๕ มคี วามคดิ เหน็ วา่ ทำให้ชีวิต
ของเรามีความมั่นใจและทำอะไรโดยไม่ต้องกังวล ปัญหาอุปสรรคต่างๆ นายธีระพงษ์ พิทักษ์กำพล
นายบุญส่ง วรรณเขียว นายสคุ ำ ทพิ ยบ์ รรหารและนางทศั นีย์ จนิ ดายก๔๗๖ มคี วามคิดเห็นว่ามีผลด้าน
จิตใจของผู้ที่เข้าพิธีสบื ชะตา ให้ดำเนินชีวติ อย่างมีความสุข ความเจริญในหน้าทีก่ ารงาน การดำเนนิ
ชีวิตให้เจริญข้ึนไป นายบริพัตร สุตะวงค์ นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาว จิดาภา ปัญญาดีและ
สุพัตรา สันติวรพิพัฒน์๔๗๗ มีความคิดเห็นว่า มีความเป็นอยูท่ ี่ดีขึ้น มีขวัญกำลังใจมากขึน้ ทำให้ผู้คน
เกรงกลัวต่อส่ิงลี้ลับที่มองไมเ่ หน็ นายสมเกยี รติ ทิพยป์ า่ โมกข์ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานิน
และนางจันแจ่ม ยะใจมัน่ ๔๗๘ มีความคดิ เห็นว่า มีผลต่อการช่วยกันสบื ทอดอนรุ ักษ์ ประเพณที ่ีดีงามไว้
ไม่ใหส้ ญู หาย
สรุปเปน็ พิธีกรรมทม่ี มี านาน เปน็ การสรา้ งความสมั พันธใ์ นวถิ ชี ีวิต เปน็ การแสดงออกท่ีมีแบบ
แผนและเป็นเอกลักษณ์ของคนในชุมชน ให้รู้จักวัฒนธรรมประเพณีสืบชะตาเมืองเชียงราย
ทจี่ ดั ประจำทุกปี วันท่ี ๒๖ มกราคม เป็นการสรา้ งขวญั กำลงั ใจ ในเมือ่ เหตุการณ์ผิดปกติในบ้านเมือง
เช่น มีข้าศึกศัตรู มีผู้ร้ายขโมยโจรเบียดเบียน บ้านเมืองแห้งแล้ง ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล
เกิดทุพภิกขภัย คนและสัตว์ล้มตายด้วยโรคระบาดเป็นการรักษาประเพณี วัฒนธรรม ค้ำจุน
พระพุทธศาสนาและบ้านเมืองของเราจนถงึ ลกู หลาน เหลน ไม่ให้สูญหายไปจากประเพณีวัฒนธรรม
ล้านนา สอดคล้องกับงานวจิ ัยของอนุชา ม่วงใหญ่, เรื่องแนวทางการส่งเสริมวัฒนธรรมการสืบชะตา
เพื่อการพฒั นาสขุ ภาวะชมุ ชนอยา่ งย่ังยนื ๔๗๙
ที่เรียกว่า “การสืบชะตาหลวง” คือมีวิธีการ ผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญมีความคิดเห็นสอดคล้อง
กันว่านายนิพนธ์ อ้ายไชย นายสมเกียรติ จงไพบูลย์กิจ นางสาว จิดาภา ปัญญาดีและสุพัตรา สันติว
รพิพฒั น์๔๘๐ มีความคิดเห็นว่า เช่น พิธีสบื ชะตาเมอื งเชยี งราย อำเภอ หมบู่ า้ นและเทศกาลสงกรานต์ปี
ใหม่ล้านนา เป็นต้น นายทองอินทร์ คำไชยเทพ นายอินสม อิมเมืองใจ นางฉลวย ธานินและนาง
จันแจ่ม ยะใจมั่น๔๘๑ มีความคิดเห็นว่า คือการสืบชะตาแก่คนหมู่มาก นิยมทำกันที่วัดเป็นส่วนใหญ่
๔๗๕ ขันคำ ภริ ะบรรณ์, ๒๕๖๕.
๔๗๖ นางทศั นยี ์ จินดายก, ๒๕๖๕.
๔๗๗ สุพตั รา สนั ติวรพิพฒั น์, ๒๕๖๕.
๔๗๘ นางจันแจ่ม ยะใจมนั่ , ๒๕๖๕.
๔๗๙ อนุชา ม่วงใหญ่, “แนวทางการส่งเสริมวัฒนธรรมการสืบชะตาเพื่อการพัฒนาสุขภาวะชุมชนอย่าง
ยง่ั ยืน”, การส่งเสริม, การสืบชะตา, การมสี ่วนรวม,ปีท่ี ๑ ฉบบั ท่ี ๑ (มกราคม – มิถนุ ายน ๒๕๖๐) : หน้า ๖-๗.
๔๘๐ สุพัตรา สันตวิ รพิพัฒน์, ๒๕๖๕.
๔๘๑ นางจันแจม่ ยะใจมน่ั , ๒๕๖๕.
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
ปกนอก ปกใน บทคัดย่อ 15-08-64 ใหม่ล่าสุด 11111
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search