หนังสือวิถีชีวิตและสงครามเอเชียบุรพา-ขุนเพ่งจีนานุเคราะห์

ผ้ปู ระกาศรายช่อื สมาชกิ สภาเทศบาลเมืองสวรรคโลก โดยใหป้ ระกาศรวมทง้ั ประเภท 2 ทีจ่ ังหวัดเลอื ก
ได้เสนอกระทรวงไปดว้ ย กระทรวงอนุมัติเรว็ มาก
การแตง่ ตง้ั คณะเทศมนตรหี รอื แถลงนโยบายกต็ อ้ งทําใหม่ ผมกท็ ําอยา่ งเกา่ นน่ั เอง แถลงนโยบาย
แลว้ สภาให้ความไว้วางใจเปน็ เอกฉนั ท์ ใหผ้ มเปน็ นายกเทศมนตรี ผมกต็ ้องตั้งใจทํางานอย่างมาก ประจวบ
กับกระทรวงมหาดไทยยุบจังหวัดสโุ ขทัยมารวมกบั จังหวัดสวรรคโลก เกือบปพี อดี ในชว่ งต้นเดือน พวก
นายอําเภอส่วนมากก็ต้องพักค้างที่สวรรคโลก ใครชอบอย่างไหนชอบอะไรก็ให้เจา้ หนา้ ทห่ี รือปลัดเทศบาล
จดั การตามความตอ้ งการ
ระยะนัน้ คณุ หลวงนรตั ถรักษาเปน็ นายอําเภอเมอื งสุโขทัย ท่านกบั ผมรกั กันมาก เพราะนิสัย
ตรงกบั ผม กส็ ัง่ ปลัดเทศบาลใหบ้ ริการทา่ นเปน็ พเิ ศษ เพราะระยะนน้ั ผมทําความสําคญั ใหแ้ ก่เทศบาลมาก
ตํารวจก็เป็นกนั เอง ขา้ ราชการอนื่ ๆ กร็ ักชอบกัน เที่ยวสโมสรเล่นบิลเลยี ด เทนนสิ กนิ ด้วยกนั เปน็ ประจํา
ผมจึงมชี ื่อเสียงกระจายไปทุกอําเภอ

เปล่ียนจงั หวัดสวรรคโลกเป็นอ�ำ เภอ

ต่อมาในปลายปี พ.ศ.2482 พระยาพหลพลพยหุ เสนาเปน็ นายกรฐั มนตรี หลวงธํารงนาวาสวัสดิ์
เป็นรัฐมนตรวี า่ การกระทรวงมหาดไทย คณุ ไสว อินทรประชา เป็นเลขานกุ ารรัฐมนตรีวา่ การกระทรวง
มหาดไทย ขุนโชติ แข็งขัน ญาติของผมซึ่งเป็นผู้แทนราษฎรสุโขทัย เป็นพ่อค้าคนสําคัญของสุโขทัย
บิดาคณุ อปุ ถมั ภ์ เหล่าไพโรจน์ เป็นผ้อู ยากไดเ้ มืองสโุ ขทัยกลบั ไปเปน็ จงั หวัด ก็เปน็ ผู้วิง่ เตน้ ขอให้คุณไสว
ชว่ ย พรอ้ มท้งั ยื่นคําร้องถึงรฐั มนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทย ตอ่ มาความต้องการของเขากส็ ําเรจ็ คอื
ยุบจังหวัดสวรรคโลกเป็นอําเภอ และยกฐานะอําเภอเมืองสโุ ขทัยเป็นจังหวดั สโุ ขทยั ตัง้ แตบ่ ัดนัน้ เป็นต้นมา
พูดถึงเรื่องตอนย้ายเมืองนั้น พวกสวรรคโลกทั้งประชาชนและพ่อค้าเสียดายมาก ต่างโทษ
คุณพระอนมุ านฯ เจา้ เมืองทัง้ น้นั ความจริงคณุ พระทา่ นไม่ไดม้ ีส่วนด้วย เปน็ เรือ่ งของขนุ โชติกับคณุ ไสว
ท่ีติดต่อเดินเรื่องกนั กบั ผใู้ หญ่ ดังนนั้ จังหวดั สวรรคโลกจงึ ยุบเปน็ อําเภอ ยกฐานะอ�ำ เภอเมอื งสโุ ขทัย
เปน็ จังหวัด มอี �ำ เภอศรีสัชนาลัย อ�ำ เภอสวรรคโลก อ�ำ เภอคลองตาล อำ�เภอเมอื งสุโขทยั และอำ�เภอ
กงไกรลาศเทา่ นน้ั สว่ นอ�ำ เภอครี มี าศ อ�ำ เภอบา้ นดา่ นลานหอย และอ�ำ เภอทงุ่ เสลย่ี ม ยงั เปน็ กง่ิ อ�ำ เภออยู่
จึงเป็นอันว่าเมืองสวรรคโลกเปลี่ยนฐานะจากจังหวัดมาเป็นอําเภอ แต่เรื่องนี้เป็นเรื่องที่โทษกันไม่ได้
สุดแล้วแตจ่ งั หวะ เพราะตอนทจ่ี งั หวัดสุโขทยั ถกู ยุบเปน็ อําเภอมาข้ึนกบั จงั หวัดสวรรคโลก ผมกม็ ีบทบาท
ในเรอื่ งนีโ้ ดยไปขอร้องสมาชิกสภาผแู้ ทนประเภท 2 และท่านเจา้ คุณพหลพลพยุหเสนา นายกรัฐมนตรี
ไดย้ บุ จังหวดั สโุ ขทัยมาเป็นอำ�เภอ ข้ึนกบั จังหวดั สวรรคโลก

101

เรื่องถูกยุบเป็นอำ�เภอนี้ พวกสวรรคโลกร่ำ�ร้องมาก แต่ผมก็พูดไม่ออก ก็ทําท่าทําทางไปกับ
เขาเหมอื นกนั ทง้ั ๆ ทรี่ ้อู ยู่เตม็ อกว่า เราไปยุบเขามาก่อน ตอนเรามีอํานาจ แต่เม่ือเขามีอํานาจ เขากย็ ุบ
เราไป เขากท็ ําเราได้ เปน็ เรือ่ งธรรมดาหรือเรื่องเวรกรรมเหมอื นกัน เพราะเราทําเขาก่อน
การยุบจังหวดั หรอื ย้ายจงั หวดั สมัยน้นั ไม่ตอ้ งออกกฎหมายอย่างสมยั น้ี เปน็ อํานาจโดยตรง
ของรัฐมนตรีว่าการมหาดไทย เขาจงึ ทําไดส้ ําเร็จ แตถ่ ้าเป็นอยา่ งสมัยน้ี ผมก็คงแยง้ เขาได้ เพราะผมชอบ
กบั ทา่ นนายกรฐั มนตรี และมีสมาชิกสภาผู้แทนหนนุ หลงั คอื พวกประเภท 2 สภาผแู้ ทนสมัยนนั้ มที ้ัง
ประเภท 2 และประเภท 1 ประเภท 3 ของสมาชกิ แต่เขาไม่ต้องออกเปน็ กฎหมาย เขาใหร้ ัฐมนตรสี ง่ั เลย
กเ็ ปน็ อนั วา่ เราเสยี เมืองไปดว้ ยเหตดุ งั กล่าวแลว้
สว่ นผมก็ยังถอื ว่าจะตอ้ งทําให้สวรรคโลกเจรญิ กวา่ สุโขทัยใหไ้ ด้ ในขณะทก่ี ําหนดวนั เคล่อื น
ย้ายสถานทีร่ าชการและศาลากลาง ส่งิ ของบนศาลากลางต้องขนไปหมด วันนั้นตอนกลางคนื ตรงสแ่ี ยก
สวนรกั และวดั จวน ไดม้ นี กั เลงผ้ทู ม่ี ีหัวรนุ แรงในเรื่องการย้ายเมืองไปเขยี นป้ายไว้เต็มถนนหมด ในขณะท่ี
รถผ่านนน้ั ผมกไ็ มไ่ ด้สนใจ แตร่ สู้ ึกวา่ คนสวรรคโลกตน่ื เต้นและเศร้าใจมาก จนผมตอ้ งออกแถลงการณ์
แจกคนเกอื บทั่วเขตเทศบาล นอกจากน้ันผมยังให้คํารบั รองวา่ ผมจะสร้างเทศบาลเมอื งสวรรคโลก ใหด้ ี
กวา่ จงั หวดั สุโขทัย ผมยงั ใหค้ ําขวัญว่า “เป็นที่ 1 ในกระต๊อบ ดีกว่าเป็นที่ 2 ในกรงุ โรม” คําขวัญนี้เป็นคําขวญั
ของพระเจา้ จเู ลยี ส ซซี าร์ กษตั ริย์กรุงโรมแห่งประเทศอิตาลี ผมก็อธิบายวา่ เราจะทํางานอะไรกนั ทุกสง่ิ
ทุกอย่างกับงานรื่นเริงหรืองานประจําปี เราก็ประชุมกนั เพยี ง 5-6 คน คือ หัวหน้าศาล จงั หวดั สวรรคโลก
อยั การสวรรคโลก นายอําเภอสวรรคโลก ผบู้ งั คับกองสวรรคโลกและนายกเทศมนตรีเท่านนั้ เราทํางาน
กันได้ เราปรึกษากนั เพียง 6-7 คน ทกี่ ล่าวแล้วขา้ งต้น เราก็ทํางานได้

ผมก็จัดงานปใี หม่ จัดงานฉลองรฐั ธรรมนูญ วนั ที่ 10
ธันวาคม จัดงานเทศกาลอืน่ ๆ ทกุ ปี จนประชาชนเหน็ และ
ขาดความเสียดายจังหวัด นอกจากนั้น ผมก็ไปขอยืมที่ดิน
ของวัดจวน บรเิ วณสามเหลย่ี มที่ร้านอาหารนายบุญธรรม
หนิ แจม่ ซ่ึงเดิมเปน็ ปา่ ชา้ รกรุงรัง ผมขดุ ศพในน้ันออกหมด
และเผาศพไม่มีญาติ ตดั ถนนดา้ นตะวนั ตกของสวน ในสวน
ก็ปลูกดอกไม้ ตน้ ไม้ มีม้าหินต้งั สําหรับนัง่ แต่ในเร่อื งม้านง่ั
นี้ ผมจัดเป็นพิเศษสกั หนอ่ ย คือปลกู ต้นพูร่ ะหงลอ้ มรอบ มี
ชอ่ งทางเขา้ ประตเู ดยี ว เพอื่ ใหโ้ อกาสแกห่ น่มุ สาวจะไดค้ ยุ กนั บ้าง ผมทําอันนม้ี ีคนชอบใจมาก เพราะมี
คนู ำ�้ ลอ้ มรอบดังท่เี หน็ อยู่ จนพวกสโุ ขทัยมาเหน็ กย็ งั ชมว่า ขุนเพง่ เขาเก่งจรงิ ๆ สถานทน่ี ี้เม่ือกอ่ นเป็น
ปา่ ชา้ แตเ่ ขาก็ขุดศพขน้ึ มาเผาจนหมด และทําเปน็ สวนนง่ั เลน่ เปน็ ทสี่ ําหรบั คนเดนิ สวนน้ผี มไมท่ ราบว่า
ใครตัง้ ช่อื มคี นทว่ั ไปเรยี กว่า สวนรกั

102

จนบัดนีร้ ะยะทีย่ า้ ยเมืองไป ผมก็โฆษณาทุกส่ิงทุกอย่างให้ประชาชนและพ่อค้าได้ทราบนโยบาย
ท่ีเขาจะสร้างเมือง รสู้ ึกว่าเขาพอใจมาก เรื่องเงนิ ทองไม่ตอ้ งพูดถงึ กัน เทศบาลไม่มตี ลาด ก็ให้ผมพยายาม
เรียกขวัญประชาชนอยู่ 3 ปีจึงสําเร็จ เพราะเราจัดงานของเทศบาลดีขึ้น บางเสียงก็พูดว่าจริงอย่าง
ท่านนายกทา่ นพูด เราเปน็ ที่ 1 ในกระตอ๊ บดีกว่าที่ 2 ในกรุงโรม เพราะเราทําไดด้ กี วา่ จงั หวดั ทุกสิ่ง
ทุกประการ รายได้เทศบาลกส็ ูงกว่า เป็นความพึงพอใจของชาวสวรรคโลกอย่างมาก

การพัฒนาเมอื งสวรรคโลก

ผมพยายามทํางานทุกอย่าง มกี ารตัดถนน
สายกลางเทศบาลดําริ 3 และสายตอนใต้สถานตี ํารวจ
มาสมทบกบั สายริมนำ้� ยังมีอกี สายหน่ึง คือสายตอนเหนือ
อําเภอ ชือ่ ถนนประชาสงเคราะห์ ถนนสายน้ผี มไม่ไดใ้ ช้
เงนิ เทศบาล แตใ่ ชเ้ งนิ ประชาสงเคราะห์ วันหน่งึ จงั หวดั
แจ้งมาว่าหัวหน้ากองของประชาสงเคราะห์จะมาพบผม
ตอนนน้ั ผมน่ังทํางานในอาคารหลงั เล็ก อยู่ท่ีศาลากลาง
จังหวัดเก่า หอ้ งใหญส่ ําหรับคณะเทศมนตรี พอถงึ กําหนด ทา่ นหัวหนา้ กองประชาสงเคราะหก์ ม็ าหาถงึ
ผมแอบมองดูทางม่านบงั ตา หวั หน้ากองนกี้ ค็ อื ม.ล. โสภติ นพวงศ์ เปน็ เพ่อื นนกั เรยี นราชวิทยาลยั รุ่น
เดียวกบั ผม ผมกส็ ั่งคนหนา้ หอ้ งไว้วา่ ผมยังเขียนหนังสอื อยู่ ให้หัวหน้ากองรอก่อน ผมให้เขารออยู่ราวๆ
สกั 10 นาที ซึ่งมันก็ผิดธรรมเนียมอยู่แล้ว เพราะขนาดหัวหนา้ กองก็เป็นชั้นเอก เทา่ กบั ผู้วา่ ราชการจงั หวัด
เขาก็อุตส่าห์นั่งรอผมอยู่ พอแกล้งเพอ่ื นฝงู ได้สกั 10 นาที ก็ใหเ้ ดก็ หนา้ ห้องไปเชญิ เขา้ มาพบ เขากโ็ ผล่
เขา้ มา แทนท่ีเขาจะทําความเคารพหรอื ทักทายกันอยา่ งผูห้ ลกั ผูใ้ หญ่พบกัน เขากลับพูดวา่
“ไอห้ ่า กูคดิ วา่ ใครเปน็ นายกเสียอีก ถา้ กูรอู้ ย่างนี้ กเู รียกมึงไปหาท่ีกรุงเทพฯดีกวา่ ” แล้วเขาก็
พดู ตอ่ ไปว่า
“ท่กี มู าวันนี้ กูจะเอาเงินมาใหม้ ึง กูนั่งคิดอยูแ่ ล้ว ตอนทีน่ ั่งรออยู่วา่ ทําไมนายกเทศมนตรีเมือง
สวรรคโลกมันจงึ ใหญน่ ัก ใหผ้ ู้ใหญข่ นาดหัวหน้ากองนง่ั รอ กูตดั สินใจตอนนัง่ รอแลว้ ว่า เงินทกี่ ูจะเอามา
ให้นี้ กไู มใ่ ห้หรอก “
เขาบอกว่า นโยบายกรมประชาสงเคราะหต์ อ้ งการจะส่งเสรมิ งานเทศบาลทกุ แห่ง และเขาจะมี
เงินมาให้กอ้ นหน่ึง จะทําถนนหรอื อะไรกไ็ ด้ ถา้ เทศบาลจะเอา ผมก็บอกว่าเอาซิ เทศบาลนก้ี ําลังถงั แตก
เราพดู งานกันเสร็จแล้ว เขาก็บันทึกในสมดุ ของเขา ก�ำ หนดใหเ้ งินเทศบาลเมอื งสวรรคโลกเพือ่ ทําถนน
สายเชือ่ มจากวงเวียนนำ�้ พุมาถึงถนนริมนำ�้ ด้านอําเภอทางเหนือเปน็ เงิน 500 บาท แตส่ มยั นั้นน�ำ้ พหุ รือ
ตลาดยังไมม่ ี มีเฉพาะถนนสายกลางทผี่ มกลา่ วแลว้ ข้างต้น

103

คนอ่านอาจจะตกใจวา่ ทําไมเงนิ 500 บาท จึงตดั ถนนได้ ขณะน้นั ผมขออธบิ ายวา่ เรายงั ใช้
เงินนไ้ี ปซอ่ มสายอื่นๆ ไดอ้ ีก เราใช้เงนิ ท�ำ ถนนสายนัน้ ไปเพียง 150 บาทเทา่ นัน้ โดยเราใช้แรงงานคนทํา
คนงานเวลานั้นจ้างวนั ละ 50 สตางค์ พอเขากลบั ไปกรุงเทพฯ กโ็ อนมาใหท้ างคลงั ดงั น้นั ผมจึงตงั้ ชื่อ
ถนนสายนตี้ ามผใู้ ห้งบประมาณวา่ ถนนประชาสงเคราะห์ สว่ นถนนอนื่ ๆ ก็สร้างขึ้นในสมัยทผ่ี มเป็น
นายกอกี เชน่ ถนนสายสดุ เขตเทศบาลดา้ นเหนือ ถนนเกษมราษฎร์ ถนนขา้ งกรมทาง และยังมถี นนอีก
หลายสายไปทางคลอง ถนนฝง่ั ตะวันตก อีกหลายสาย คอื เรยี กกนั ว่า คณะเทศมนตรชี ดุ ผมน้ี เร่ิมวาง
ผงั เมืองในลักษณะวางรากฐานของเทศบาลกันทเี ดยี ว
ต่อมาอกี 1 ปี กระทรวงมหาดไทยกับกระทรวงศึกษาธกิ าร ไดพ้ จิ ารณาโอนโรงเรียนประชาบาล
ทีอ่ ยูใ่ นเขตเทศบาลเมอื งสวรรคโลกอกี 3 โรงเรียนคอื
1. โรงเรยี น เทศบาล 1 ติดกบั วดั จวน (วัดสวา่ งอารมณ์)
2. โรงเรยี น เทศบาล 2 ตั้งในที่ดินวัดตน้ หัด (วัดสวสั ดิการาม)
3. โรงเรียน เทศบาล 3 ตง้ั ในทด่ี นิ วัดกลาง (วดั สวรรคาราม)
ส�ำ หรบั อาคารโรงเรียนวดั สวัสดิการาม กบั โรงเรียนเทศบาลวดั สวรรคาราม ผมไดด้ ำ�เนินการ
สร้างหลังละ 1,500 บาท โดยขอความกรณุ าคณุ หลวงสฤชณ์เปน็ ผูห้ าช่างและคมุ การกอ่ สรา้ งเอง
ตอ่ มาในระยะหลัง ผมกเ็ ริ่มสร้างโรงเรยี น เทศบาล 1 เพราะตอนนนั้ เราตอ้ งเริ่มต้นใหม่ ผมได้
ขอซอ้ื ทีจ่ ากนายดํา พกุ นานนท์ เสมียนตราจงั หวดั ซ่งึ เป็นญาติกับเจา้ คณุ สุรินทร์ เจ้าเมืองสวรรคโลก
เปน็ ท่สี ามเหล่ียมคางหมู กอ่ นจะซอ้ื ที่ดินแปลงน้ี ผมขอให้คุณหลวงสฤชณไ์ ปตดิ ตอ่ ขอซือ้ ที่ดินจากหมื่นบรุ ี
ซ่งึ เขาเป็นพนกั งานโรงฆ่าสตั ว์ มเี น้ือที่ 7 ไร่ 2 งาน ซง่ึ เป็นทตี่ ง้ั โรงเรียนวิเชียรศรี ในราคา 700 บาท
เทา่ น้นั แต่คณุ หลวงสฤชณว์ า่ แพงจะขอลด 200 บาท หมืน่ บุรีกไ็ มย่ อม กเ็ ลยไม่เอา มาซือ้ ทน่ี ายตํา ซึง่
เป็นเสมยี นตรา ไดเ้ ร่ิมกอ่ สรา้ ง เปน็ ท่ตี ัง้ โรงเรียน เทศบาล 1 ปจั จุบันน้ี ราคา 1,200 กวา่ บาท ความจรงิ
ผมเสียดายเหลอื เกนิ กบั ที่ดินของหมืน่ บุรี เพราะถา้ ต้ังเป็นโรงเรียนเทศบาล 1 จะกว้างขวาง เหมาะสม
สวยงาม แตค่ ณะท�ำ งานไมเ่ อา ผมก็ไม่อยากขดั คอ แต่ตอนหลัง ทา่ นก็มาบ่นเสยี ดายท่แี ปลงน้ี ต่อมา
จากทเี่ ราไปขอซอ้ื ไมเ่ ท่าใด มหาปรางค์และแม่สวสั ดิ์ วิเชยี รศรี กไ็ ด้ไปซื้อท่ดี ินนี้ ความจริงทีด่ ินนี้พดู กัน
วา่ ไม่ดีนัก คนซ้ือจะมอี ุปสรรคต่างๆ กันทกุ คน
ต่อมา เมยี ผมและลกู คนโต (พิษณุ ลมิ ปะพนั ธุ)์ ก็ไปติดต่อขอซื้อทีแ่ ปลงนจี้ ากแม่สวสั ด์ิ ผมจํา
ได้ว่าเป็นเงินราวๆ เกือบ 50,000 บาท เพราะต้องรีบชําระหนี้สํานักนายกฯ ด้วย ที่แปลงนี้ตกเป็น
กรรมสิทธิ์อยกู่ บั ผม 2-3 ปี ก็ไม่ไดช้ ําระดอกเบี้ยเขาเหมอื นกนั เมือ่ เกินกําหนดเขากเ็ ตอื นมา ในทส่ี ุด
สํานักนายกฯ ก็ฟ้องในปี 2516 เพราะทีแ่ ปลงนผ้ี มให้เปน็ ชื่อของประพนั ธ์ ลิมปะพนั ธ์ุ ลกู ชายคนที่ 2
ผมก็ตอ้ งเดอื ดรอ้ นอกี ไปขอผลดั เขาได้ 6 เดือน เราก็ไม่มเี งนิ ชําระ กเ็ รียกลูกมาปรึกษากัน ลกู ๆ กม็ ีเงนิ

104

ไมพ่ อ จงึ ขอให้เล็ก (สมชาติ ลมิ ปะพนั ธ)ุ์ เปน็ ผู้จดั การชําระหน้นี ี้ ผมถามเล็กว่าใช้เงินไปเท่าไหรเ่ ขา
บอกว่า ใช้เงนิ ไปประมาณเกอื บ 700,000 บาท แต่เล็กไมอ่ ยากไดท้ ่แี ปลงน้ี เพราะทีด่ นิ มปี ระวัติไม่คอ่ ยดี
ในทสี่ ุดเลก็ กต็ กลงขายให้แก่ 3 ผมู้ ง่ั ค่งั เปน็ เงิน 1,500,000 บาท ทีด่ ินแปลงนี้หรือเงนิ กําไรกอ้ นนี้ ผม
ก็บอกเล็กว่าสําหรับเตี่ยและแม่ เขาไมต่ ้องแบ่งส่วนก�ำ ไรมาให้ ขออย่างเดยี ววา่ ต้องให้เงนิ แจว๋ (ประพาส
ลิมปะพนั ธ์)ุ สักหน่ึงกอ้ น เพราะแจว๋ ยังไม่มบี ้านอยู่ เล็กก็ตกลงใหแ้ จว๋ 100,000 บาทไปสรา้ งบ้าน
ถ้าไมพ่ อแล้วกพ็ ดู กัน ผมก็บอกว่าเรือ่ งนีก้ ส็ ุดแล้วแต่พวกลูกๆ เป็นเรือ่ งของพ่ีน้อง นี่กเ็ ปน็ ประวตั ิชวี ิต
การปกครองในครอบครัวอีกเร่อื งหนงึ่

ผมจะขอพดู ถึง โรงเรยี นเทศบาล 1 ทจ่ี ะตอ้ งสร้าง
อาคารใหม่ ได้เสนอในคณะเทศมนตรี ต้ังงบประมาณสรา้ ง
2,797 บาท โดยสร้างเปน็ อาคารไมส้ กั ทงั้ หลัง ความจรงิ ราคา
2,797 บาทในเวลานน้ั ถา้ ใหผ้ ู้รับเหมาทํา ก็คงทําไมไ่ ด้ แต่
คุณหลวงสฤชณ์ท่านไปใหเ้ จก๊ ฮะ คนเกา่ คนแก่เป็นผู้ควบคมุ
กอ่ สร้าง โดยเราใหค้ ่าแรงงาน ส่วนไม้เรากซ็ อื้ จากทางเหนือ
และเอามาเกบ็ ไวใ้ นโรงฆา่ สตั ว์เดิม ทีต่ ง้ั อย่รู มิ ถนนปลายเขต
เทศบาล
เรอ่ื งของโรงฆา่ สตั วน์ ี้ ผมก็อยากจะเล่าให้ฟังเหมือนกัน นเี่ ปน็ วถิ ชี วี ติ หนง่ึ ของผมอกี น่ันแหละ
เมื่อก่อนที่คณะของผมจะเข้าบริหารนั้น โรงฆ่าสัตว์เก่าตั้งอยู่ตอนใต้แถวโรงเก็บสุรา แต่ผมเห็นว่าไม่
เหมาะสมและทรดุ โทรมมาก จึงตกลงมอบพ้ืนทนี่ น้ั ให้แก่กรมธนารักษแ์ ละมาจดั ซ้ือที่ใหม่และสร้างอาคาร
โรงฆ่าสัตว์ใหม่ตรงหัวมุมถนนสดุ เขตเทศบาลดา้ นเหนอื ซ่งึ ปัจจบุ ันน้ี เป็นตึกแถวของเทศบาลหลายหลงั
ทีผ่ มไปตั้งโรงฆา่ สัตว์ในขณะนนั้ ร้สู ึกวา่ ไดเ้ ลือกทีอ่ ยูใ่ นระยะหา่ งไกลแลว้ ไม่คิดวา่ ความเจริญจะเดินตาม
ไปถงึ ทต่ี รงน้ัน สถานท่ีท่จี ะสร้างโรงฆ่าสัตว์ใหม่ เปน็ ทีข่ องนายอนิ ทร์ ยนต์พกั ตร์ สมาชกิ สภาเทศบาล
เหมือนกัน ผมกบ็ อกว่าผมจะเอาที่ตรงนจ้ี ํานวน 3 ไร่ สว่ นราคานน้ั ผมจะคดิ ให้เอง นายอินทร์กไ็ ม่
ขดั ข้อง เพราะเขามีท่ีดินมาก แตม่ ีคนมาเลา่ ใหผ้ มฟังว่า นายอนิ ทรไ์ ดป้ รารภกับพรรคพวกว่า นายกเขาจะ
ใหส้ ักเท่าไรกไ็ มร่ ู้ ถ้าใหท้ งั้ หมดสัก 50 บาทหรือ 100 บาทก็พอแล้ว เมือ่ ผมสร้างโรงฆ่าสัตวเ์ รยี บร้อยแล้ว
ผมกป็ รึกษากับคณะเทศมนตรใี หเ้ งินเขาจํานวนเนอ้ื ท่ี 3 ไร่ เป็นราคา 300 บาท หลวงสฤชณเ์ ป็นคนนําเงิน
ไปมอบและใหเ้ ซน็ ใบรับเงิน แตอ่ ย่างน้ันความกระเหมด็ กระแหมข่ องคณุ หลวงสฤชณย์ งั แอบนินทา
ผมวา่ อย่างนใ้ี หส้ กั 100 บาทก็พอแลว้ พอผมร้เู ข้า ผมก็เรียนใหท้ ่านทราบว่า คณุ หลวงคอยดู ต่อไปที่
บริเวณน้รี าคาจะเปน็ หมืน่ เป็นแสนทีผ่ มใหน้ ายอนิ ทร์ไป 300 บาทน้ัน เปน็ การใหร้ าคาอยา่ งสงู ในสมัยนั้น
ประการหนง่ึ อกี ประการหน่งึ กค็ ือนายอินทร์เปน็ สมาชิกสภาเทศบาลท�ำ งานกับเรา และเขาก็สนบั สนุนงาน
มาตลอดเวลา ผมใหอ้ ยา่ งนีไ้ ด้ 2 อย่างคอื ไดท้ ัง้ นำ้�ใจและไดค้ ่าของท่ดี นิ จะไดส้ งู ขึน้ ในที่สดุ ก็เป็นจริง

105

ตามท่ผี มพูดไว้ เวลานีท้ ด่ี นิ แถวน้นั ขายกันไร่ละเกอื บ 300,000 บาท และคณะเทศมนตรีกย็ า้ ยโรงฆ่าสตั ว์
ไปทําทอ่ี ่ืน และเอาท่ดี ินเดมิ ปลกู เป็นตึกแถวให้เช่าและเปน็ ทรพั ย์สินของเทศบาลต่อไปดว้ ย

สําหรับการสรา้ งอาคารโรงเรียนเทศบาล 1 นี้ เรากท็ ํากันได้เรียบรอ้ ยทุกอย่าง อาคารหลังน้ี
ใช้งบ 2,797 บาทเท่านนั้ เอง วนั หนง่ึ คณุ หลวงสินธสุ งครามชัย รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงเกษตรมาท่ี
สวรรคโลก ซึ่งท่านรจู้ ักกับผมดี ผมกเ็ ดินไปกบั ทา่ น ผา่ นหนา้ อาคารเรียนหลังนี้ ทา่ นถามผมวา่ เปน็ ไม้
สักทง้ั หมดใช่ไหม ผมก็บอกว่าใช่ ราคาสร้างเท่าไร ผมก็บอกว่าสรา้ งเพยี ง 2,797 บาท ทา่ นกบ็ อกว่า
ท่านจะสรา้ งใหท้ ี่นคิ มหลงั หนงึ่ คือ โรงเรยี นไทยธญั ญาปัจจุบนั นี้ ท่านบอกไปสรา้ งให้หนอ่ ย จะใหห้ ลังละ
6,000 บาท ผมก็เรียนทา่ นวา่ ผมทําไม่ได้ เพราะนอกเขตผม ผมแสดงฝมี อื ไมไ่ ด้ ผมกเ็ รียนท่านตรงๆ วา่
ทผ่ี มทําไดน้ ้กี เ็ พราะซ้ือไมส้ ักไดถ้ ูก ท่านกห็ ัวเราะ สําหรับปัญหาค่าใชจ้ ่ายของโรงเรียนเทศบาลนเ้ี ปน็ ปญั หา
หนกั อกของคณะเทศมนตรีผู้บริหารมาก เพราะรฐั บาลโอนมาใหค้ ร้ังแรก เท่ากบั จํานวนครูและคา่ ใชส้ อย
เลก็ นอ้ ยเท่านั้น เดก็ ก็เพิ่มข้ึนทุกปี ค่าใชจ้ า่ ยทเ่ี ราจะจ้างครูเพิม่ เทศบาลก็ต้องจ่าย ดว้ ยเงนิ รายได้ของ
ตัวเอง
นอกจากนัน้ เทศบาลเมืองสวรรคโลกไดป้ ระกาศเขตไว้ทั้ง 2 ฝั่งนำ้� คอื ฝัง่ ตะวนั ตก วังไม้ขอน
กบั ฝัง่ ตะวนั ออก ผมเกดิ ปัญหาเร่ืองการเงินขึ้น เพราะรายได้มี 100,000 บาทกวา่ แต่มรี ายจ่ายสงู กวา่ มาก
ผมก็ปรึกษากับคณะเทศมนตรีและเจ้าหน้าที่ว่า ผมจะขอคืนโรงเรียนเทศบาลและตัดเขตเทศบาลฝั่ง
ตะวนั ตกออกไป เพราะเราไม่สามารถทีจ่ ะหาเงนิ บํารงุ ให้แก่เขาได้ มีแตจ่ ะถกู ดา่ จงึ ตกลงกนั วา่ ทำ�หนังสอื
เสนอจังหวัดขอคนื โรงเรียนเทศบาล และขอตัดเขตเทศบาลฝ่ังตะวนั ตกของแม่น�ำ้ ออกไป ข้าหลวงหรือ
เจา้ เมอื งสมัยน้นั ทา่ นกเ็ รียกผมไปต่อว่า ผมก็บอกว่าผมไมร่ ู้จะทําอยา่ งไร เพราะรายไดเ้ ทศบาลไม่พอ
จรงิ ๆ ท่านก็เห็นอยู่แล้ว เปน็ เงินเดือนพนกั งานและครู เสยี ต้งั คอ่ นของรายได้ โดยเฉพาะเงินเดอื นครู
มากกวา่ เงินเดอื นของพนกั งานเทศบาลเสียอกี เงนิ ใชส้ ําหรับบํารงุ ทอ้ งถิน่ กไ็ ม่พอ ประชาชนเขากส็ วด
ขอใหจ้ งั หวัดเสนอไปกระทรวงก็แล้วกัน ท่านเจา้ เมอื งหรอื ผูว้ ่าราชการจังหวัดท่านก็เหน็ ใจผม ท่านบอกวา่

106

จะลองดู ท่านกเ็ สนอไปจริงๆ ปรากฏวา่ ต่อมาประมาณเกอื บปี กระทรวงมหาดไทย กส็ งั่ ใหโ้ อนโรงเรียน
เทศบาลไปใหก้ ระทรวงศึกษาทั้งหมด ทั้งประเทศ แตท่ ี่ผมขอตดั เขตฝัง่ ตะวันตกไปนั้นเขาไม่อนมุ ตั ิ ก็เป็น
วธิ ีการอันหนง่ึ ทีเ่ ราลดค่าใช้จา่ ยลงพอใหป้ รบั ตัวได้
เร่ืองของเทศบาลเราก็ดําเนินการไปตามรปู แบบและระเบียบกฎหมาย กอ็ ย่ใู นข้นั ท่ีดีกวา่ ทอ่ี น่ื
พอมเี งินสะสมเก็บไว้ไดห้ ลายหม่ืนเหมอื นกัน วันหนง่ึ ผมมาเดินเล่นเหนอื สถานีรถไฟตามทางไปอำ�เภอ
หาดเส้ียว (ศรีสชั นาลยั ) ผา่ นท่ีดนิ ของนายชนื่ เปน็ ป่าฉำ�ฉาอยู่แปลงหนง่ึ ซงึ่ ใครๆ มองไม่เหน็ วา่ ท่นี ้จี ะ
เจรญิ ได้ แตผ่ มเหน็ ว่ามันจะเจริญตอ่ ไปในอนาคต ก็พอดีได้ข่าววา่ นายช่ืนจะขายท่ีดินแปลงนี้ มเี นอ้ื ท่ี
17 ไร่ 2 งาน บริเวณรมิ ถนนด้านใต้เป็นท่ยี ่ืนออกไป 2 งาน ตดิ ถนนหมอบญุ สม สมาชิกสภาเทศบาล
ซึง่ ปลกู ห้องแถวอยู่เปิดเปน็ คลนี ิค ผมทราบว่านายชน่ื ต้องการจะขาย ผมกเ็ รียกหมอบุญสมมาถาม ได้
ทราบว่านายชื่นจะขายให้เทศบาล และขอใหห้ มอบุญสมตดิ ต่อ และพูดกนั อยา่ งธุรกิจ สรุปว่า การติดต่อน้ี
หมอบญุ สมจะเอาคา่ ตอบแทนอะไรและนายช่ืนจะขายราคาเทา่ ไรขอให้บอกผม ผมจะได้ปรึกษากัน
ต่อมาอีกไมก่ ว่ี นั หมอบญุ สมก็มาบอกผมวา่ นายช่ืนจะขายในราคา 1,500 บาทแตห่ มอบุญสม
ขอค่าติดต่อ โดยขอที่ดิน 2 งาน ที่เขาตั้งห้องแถวอยู่เป็นค่านายหน้า ผมก็ประชุมคณะเทศมนตรี
การประชมุ นร้ี ู้สึกต้องช้แี จงกันมาก คุณหลวงสฤชณ์ทา่ นก็บอกวา่ ไม่ควรจะซื้อเอง เงนิ ไปจมและความเจรญิ
จะเกดิ ไดช้ ้า ขา้ งคุณสงวนกอ็ ึกอกั และไม่พูด ผมก็รู้วา่ คุณสงวนกลัวจะทําตลาด แล้วตลาดทีเ่ ขาอยจู่ ะ
ลดความเจริญลง และก็เปน็ จริงอย่างทเ่ี ขาคิด
แตเ่ รือ่ งซื้อทีด่ ินอันนี้ ผมไดแ้ ถลงให้ท่ีประชมุ ฟังวา่ อนาคตของสวรรคโลกจะขยายออกด้านเหนอื
ในท่ดี ิน ทีเ่ ราซ้อื นี่แหละ ดา้ นใตจ้ ะขยายออกไมไ่ ด้ เพราะตดิ ทีร่ ถไฟ ติดทีข่ นุ พธิ าน ติดวดั สว่างอารมณ์
ซง่ึ มหาแม้นปลัดเทศบาลก็สนับสนุนความเห็นของผม ผมก็ชแี้ จงต่อไปอีกวา่ ในแผนการและความคดิ
ผมต้องการใหส้ ถานท่นี ี้ เป็นอาคารย่านการค้า บรเิ วณด้านในเป็นตลาดสด สว่ นอีกดา้ นหน่ึงทศิ ตะวันตก
ตดิ ถนน จะสร้างเป็นสุขศาลาช้ัน 1 ดา้ นใตต้ ดิ ที่ดนิ ของตํารวจ ด้านหลังติดที่ดนิ ของอําเภอ ทัง้ สองแหง่
น้เี ป็นท่ีของกรมธนารกั ษ์ท้งั น้นั ดา้ นเหนอื ของถนนเป็นส่แี ยก ปจั จุบันกม็ นี ้�ำ พุอยูต่ รงกลาง ซ่งึ คณะ
เทศมนตรีรุ่นคณุ กําป่นั เขาสร้างไว้ แตท่ ีผ่ มพดู วันน้ี พูดในลักษณะมองการณ์ไกลและเลง็ ผลเลิศ อันจะเปน็
รายได้สําคัญอันหนงึ่ ของเทศบาล ผมกบ็ อกวา่ ด้านเหนือผมจะใหเ้ ปน็ โรงภาพยนตรข์ องเทศบาล ซึง่ ผม
ไปดตู วั อยา่ งมาแลว้ ทีจ่ ังหวัดน่าน ผมไดใ้ หช้ า่ งของเทศบาลวางผงั ไว้ว่าจะทําอะไรบ้าง
ในทสี่ ุด คณะเทศมนตรชี ดุ ต่อมาก็ทําตามแผนผังและแนวความคิดของเราทง้ั ส้ิน จะเหน็ ได้ว่า
ปัจจบุ ันนค้ี วามเจรญิ เกิดข้นึ กับแถวนีท้ ั้งหมด มีโรงภาพยนตร์ มตี ลาดสด มอี าคารย่านการคา้ และอนื่ ๆ
ซึ่งเหน็ อยู่ในปจั จุบันน้ที ้ังแปลง หลงั จากที่ผมไมไ่ ดเ้ ปน็ นายกเทศมนตรแี ล้ว ไดม้ ีคนร้องเรียนไปเหมอื นกนั
วา่ ผมทําผดิ เขา้ ลกั ษณะมกี ารคอรปั ชน่ั แตต่ อนนน้ั ผมเปน็ ผแู้ ทนราษฎรแลว้ แตย่ งั เปน็ สมาชกิ สภาเทศบาล

107

อยู่ ทางมหาดไทยใช้ขนุ เจรญิ โภคราชมาสอบสวน ผมร้สู ึกรําคาญข้ึนมา ผมก็บอกวา่ เอาอย่างนีด้ กี ว่า
ผมรับว่าผมทําผิดจริง คือ ผมเอาเงินสะสมมาซื้อ โดยขอยืมมาก่อน แล้วได้ตั้งงบประมาณใช้ทีหลัง
ทีด่ ินแปลงนี้ ผมซื้อไว้ 3 ปแี ล้ว ผมจึงต้ังงบประมาณใชค้ นื และความจริงคือเมอื่ ผมซอ้ื ผมกโ็ อนโฉนด
เป็นชอื่ ของเทศบาลแล้ว จงึ ไมพ่ บความผิดใดๆ
สำ�หรับหมอบุญสมซึง่ เปน็ นายหน้า ผมก็บอกไปว่า คณะผบู้ ริหารไม่ขัดข้องที่จะใหท้ ่ีดนิ แก่หมอ
2 งาน แตห่ มอตอ้ งไปตกลงกับผู้ขายให้โอนเป็นของหมอเสยี กอ่ น แลว้ ถงึ คอ่ ยมาโอนให้เปน็ ชื่อของเทศบาล
ภายหลงั เพราะถ้าโอนเป็นชื่อของเทศบาลแล้ว จะโอนให้เอกชนไมไ่ ด้ ผิดระเบียบหรอื กฎหมาย หมอ
บุญสมกท็ ําตามเรียบร้อยพอใจด้วยกันทั้ง 2 ฝา่ ย ตอนผมจะเสนองบประมาณท่แี ปลงน้ี ความจรงิ เรารู้อยู่
แล้ววา่ คงไมม่ ีสมาชิกค้านเพราะเรามเี สียงถงึ 90% ถา้ มีเสยี งท่คี ัดค้านเรา คงมอี ยู่ไมก่ ี่คน แต่ผมก็ตกลง
กบั คณุ สงวนและคณุ หลวง สฤชณ์ว่า เราเสนอของบประมาณซือ้ ทีแ่ ปลงน้ี ถา้ สมาชกิ คนหน่ึงค้านเรา เราจะ
ถอนทนั ที แตเ่ วลาเสนอสภากลับปรากฏว่า ไม่มใี ครคัดคา้ นสกั คนเดียว ที่แปลงนจ้ี งึ เป็นของเทศบาล
โดยสมบูรณ์ถกู ตอ้ งตามกฎหมาย ในสว่ นทีผ่ มพูดถึงปัญหาท่ผี มออกไปเป็นผแู้ ทนแล้ว คนรอ้ งเรียนไป
ให้สอบสวนผม ผมกบ็ อกกบั ผ้มู าสอบสวนว่า ไมต่ อ้ งสอบสวนกันดีกวา่ เราจะเอาเงิน 3,500 บาท ท่ซี ื้อทีด่ นิ
17 ไร่ไว้ให้เทศบาลนี้ คนื ใหท้ างเทศบาลไปดีกวา่ แลว้ เอาทีด่ ินมาใหผ้ ม ผมจะแบง่ กัน 3 คน เพราะ
เวลานั้นความเจริญเริ่มเกิดแล้ว ขุนเจริญผู้มาสอบสวนกเ็ ห็นแล้วทกุ อย่างในเร่ืองความเจริญ ของทดี่ นิ
แปลงนี้ ในที่สดุ ปัญหาเรอื่ งการสอบสวนผมก็ยุติ
ส�ำ หรับที่ดินแปลงน้ี ผมวางโครงการไวแ้ ลว้ วา่ ผมจะสรา้ งสขุ ศาลาชั้น 1 แต่ผมกย็ งั ไม่ได้ตงั้
งบประมาณ กพ็ อดใี นจังหวะนัน้ จะเปน็ ด้วยกรณีใดไม่ทราบ พระวัยวิถเี วทย์ หัวหนา้ กองสาธารณสขุ
(เวลานัน้ กองสาธารณสุข ขน้ึ กับกระทรวงมหาดไทย) ได้มหี นังสือจากกระทรวงถงึ ผู้ว่าราชการจังหวัดว่า
กองสาธารณสขุ กระทรวงมหาดไทย จะให้เงินงบประมาณเกีย่ วกับการสรา้ งสถานอี นามยั ชั้น 1 เปน็
วงเงิน 24,000 บาท จงั หวดั แจง้ มาพวกผมก็ดใี จ ผมกอ็ อกข่าวให้สมาชกิ และประชาชนทราบ ต่อมาอกี
ประมาณ 2 เดือนเศษ กแ็ จ้งมายงั จงั หวดั ให้จงั หวัด และแจ้งใหผ้ มทราบอกี คร้ังหนึง่ วา่ เงนิ ที่จะสร้าง
อนามยั ชนั้ 1 น้นั มีเพยี ง 10,000 บาทเท่านัน้ ผมกไ็ ม่ทราบเพราะอะไร แตส่ �ำ หรบั ผม งบเทา่ ใดผมกท็ ําได้
ต่อมาอกี ประมาณ 1 - 2 เดือน กองสาธารณสุข กระทรวงมหาดไทย แจง้ มายงั จังหวัด และ
จังหวัดแจ้งมาให้ผมทราบว่า เงินที่บอกให้มานั้น ปีนี้ไม่มีแล้วโดยไม่แจ้งเหตุผลอะไร พอผมรับหนังสือ
ผมก็เดือด เรยี กประชมุ คณะเทศมนตรบี อกวา่ ผมจะเอาเงินจากรฐั บาลให้ได้ โดยผมจะวิง่ ไปกระทรวงเอง
คณะเทศมนตรแี ละสมาชกิ ก็เหน็ ด้วย ผมก็ทําหนงั สือจากเทศบาลไปถงึ ผ้วู า่ ฯหรือเจ้าเมอื ง โดยผมจะไป
ตดิ ต่อเอง เจ้าเมอื งก็ลงั เล แต่ก็ทําหนงั สอื ใหผ้ ม คุณสงิ ห์โต ปานะดษิ ฐ์ คลงั จังหวดั เขากบ็ อกผมว่า อย่าไป
วิง่ ใหเ้ สยี เวลาเปล่าๆ ผมบอกวา่ ผมตอ้ งทําอะไรใหส้ ําเร็จ ถา้ ผมไม่ได้เงนิ กอ้ นน้ี แมแ้ ตส่ ตางคเ์ ดียวกจ็ ะ
ลาออก

108

ทีส่ ดุ ผมก็เดินทางไป โดยผมทําการประชาสมั พันธแ์ ละโฆษณาตา่ งๆ ประกาศให้ประชาชน
ทราบวา่ กองสาธารณสุข กระทรวงมหาดไทยบอกจะให้เงินมา โดยเราไมไ่ ด้ขอ แตถ่ ึงเวลากลบั ไมใ่ หเ้ งนิ
เป็นการโกหกประชาชน โกหกเทศบาล และโกหกจงั หวดั ผมเดนิ ทางไปกรุงเทพฯ โดยคณุ ไสว อนิ ทรประสา
ซึง่ เป็นผแู้ ทนไปเปน็ เพือ่ นด้วย เรา 2 คนกพ็ บกบั พระวัยวถิ ีเวช หวั หน้ากองสาธารณสุข พระวยั วิถีเวช
กอ็ า้ งเหตผุ ลต่างๆ ด้วยความจําเป็น ผมกบ็ อกวา่ ผมไม่ได้ขอมา แต่ทางกรมบอกให้ไปเอง ผมกโ็ ฆษณา
บอกประชาชน แลว้ กลับมาแจง้ วา่ ไม่มีงบให้ผมอกี แล้วอยา่ งน้ีจะใหแ้ ปลวา่ อยา่ งไร พระวยั เขากบ็ อก
วา่ มนั จําเปน็ จรงิ ๆ ผมกบ็ อกวา่ จ�ำ เปน็ แลว้ ทําไมตอ้ งบอกผมไปดว้ ย โดยไมไ่ ดข้ อ ผมกเ็ ลยบอกคณุ พระวยั
วา่ ถ้าไมใ่ ห้ ผมก็ไมข่ ดั ขอ้ งแต่อย่าวา่ ผมนะ ผมจะออกใบโฆษณา ท่ีผมพมิ พ์มานใี้ หป้ ระชาชนในเขต
เทศบาลและทวั่ ประเทศ ทกุ กอง กรม กระทรวง เป็นข้อความในลักษณะทวี่ ่า กองสาธารณสขุ โกหก
ทําใหเ้ กดิ ความเสียหาย ผมพิมพส์ ําเนาไป 3 ใบ กใ็ ห้ไสวดูใบหน่งึ คุณพระวัยดใู บหน่ึง พระวยั เหน็ ใบ
โฆษณาผมแลว้ เขากต็ กใจ เขาก็บอกว่าถ้าออกอย่างนผ้ี มเสยี หายหมด รัฐบาลกเ็ สียหาย ผมก็บอกว่า
ผมแจ้งประชาชนตามความจรงิ ท่ีเกิดขึน้ เพราะผมบอกว่า เราไม่ไดข้ องบ แลว้ แจ้งเปน็ ทางการไปวา่ จะ
ให้งบ แตก่ ลับไม่ให้ ผมกจ็ ะออกแถลงการณ์อยา่ งน้ี เขากบ็ อกว่ามันไมม่ ีจรงิ ๆ ผมกบ็ อกวา่ ถา้ อย่างนน้ั
ผมขอสัก 1 สตางค์หรือ 5 สตางค์ เทา่ น้ันกพ็ อ แต่ขอใหก้ ระทรวงมหาดไทยทําเป็นหนงั สือราชการส่งไป
ให้จงั หวัด ว่าสง่ เงินมาใหเ้ ป็นเงินกส่ี ตางค์ คุณพระวัยกต็ กใจ คุณไสวผูแ้ ทนเหน็ ผมรนุ แรง ไสวกไ็ กลเ่ กลยี่
ว่า พี่ขนุ เห็นใจเขาบา้ ง ที่สดุ คุณพระวัยฯ กบ็ อกว่าผมขอดูเรอื่ งกอ่ นและดเู งนิ ด้วย วันรุ่งขึ้นพบกันอกี ครั้ง
หน่งึ เวลา 10 โมงเชา้ ผมกบ็ อกว่าผมไมข่ ดั ข้อง แต่ผมต้องได้อย่างนอ้ ย 1 สตางค์ แล้วผมก็ออกมา ผมกับ
ไสวก็ไปกนิ ข้าวกัน แลว้ ก็แยกกนั
ผมก็เลยเดินทางไปพบและคุยกับเพ่อื น คือคณุ ชุณห์ ปิณทานนท์ สมาชกิ สภาผูแ้ ทนประเภท
2 พอเรานง่ั คยุ กัน แลว้ ก็ดหู นงั ในหอ้ งเล็กของเฉลิมกรุง คุณชณุ ห์ก็บอกวา่ วนั นีอ้ ยดู่ ว้ ยกนั ไมต่ อ้ งไปไหน
ประเดย๋ี วตอนเยน็ ไปกนิ ข้าวท่บี างปู เพราะจะไปตรวจรบั งานที่น่นั ผมกเ็ ลยเพลินอยกู่ ับเขา พอตอนบา่ ย
3 โมง เราก็นง่ั รถออกจากเฉลิมกรงุ ไปบางปู ขณะท่ีน่งั ไปในรถ ผมกถ็ ามคุณชุณหว์ า่ ไปรับงานอะไร คณุ ชณุ ห์
บอกวา่ ไปรับงานอาคารสถานท่ีตากอากาศบางปู ซ่งึ เปน็ ทรัพยส์ นิ พระมหากษตั รยิ ์ ผมก็ถามต่อไปอกี ว่า
กรรมการมดี ว้ ยกนั ก่คี น คณุ ชุณหบ์ อกว่ามี 3 คน มีคณุ ชุณห์ คุณพระวยั ฯ หัวหน้ากองสาธารณสขุ ซ่ึงผม
ไปพบมาเมือ่ เช้านี้เอง อีกคนหนง่ึ เปน็ ขา้ ราชการระดบั ผใู้ หญไ่ ม่ตำ่�กวา่ หวั หน้ากอง พอคณุ ชณุ ห์กับผม
ไปถึง พวกนั้นรออยแู่ ล้ว คณุ พระวยั ฯ กับอีกทา่ นกม็ ารบั คุณชณุ ห์ โค้งให้ความเคารพอย่างดี เพราะ
คุณชณุ ห์เปน็ สมาชกิ สภาผู้แทนประเภท 2 เปน็ ผู้อํานวยการทรัพย์สนิ สว่ นพระมหากษตั ริยแ์ ละเปน็ ผ้จู ดั การ
ของ บริษทั สหซีเนม่า เจา้ ของโรงหนังเฉลมิ กรงุ ของทรัพยส์ ินพระมหากษัตรยิ ์เหมอื นกัน พอคณุ ชุณห์
ทกั ทายปราศรยั กบั พวกนน้ั ผมกไ็ ปยนื กบั คณุ ชณุ ห์ ทําใหค้ ณุ พระวยั ฯ งงมาก เพราะทา่ นคงไมค่ ดิ วา่ ผมจะมี
เพอ่ื นฝงู ขนาดผใู้ หญอ่ ยา่ งคณุ ชณุ หเ์ ชน่ น้ี คณุ ชณุ หก์ แ็ นะนําใหผ้ มรจู้ กั กบั คณุ พระวยั ฯ อกี ทา่ นหนง่ึ บอกว่า

109

นข่ี นุ เพง่ นายกเทศมนตรเี มอื งสวรรคโลก เปน็ เพอ่ื นรกั กนั เรยี นหนงั สอื มาดว้ ยกนั ตอ่ จากนน้ั คณุ ชณุ ห์
กบั คณุ พระวยั ฯ กบั อกี ทา่ นหนง่ึ กไ็ ปตรวจอาคารตา่ งๆ ทบ่ี างปทู ง้ั หมด ตลอดจนบงั กะโล กห่ี ลงั ผมจําไมไ่ ด้
ต้องนง่ั รถไปตรวจ แล้วเราก็มาน่งั คยุ กนั ทีส่ ถานทตี่ ากอากาศบางปู ตอนนง้ี านการก็เสร็จแล้ว พอได้เวลา
แดดรม่ ลมตก กเ็ สพสรุ ากันตามธรรมเนยี ม แต่สุราทีค่ ุณชณุ หร์ บั รองทา่ นพวกนี้ กเ็ ปน็ พวกวสิ กี้ตราขาว
หรอื ตราดํา แลว้ เราก็คุยกันไปกินขา้ ว กินเหล้ากนั ไป พอสองทุม่ เศษกเ็ ดนิ ทางกลับ แตก่ อ่ นที่จะกลับ
คณุ พระวยั ฯ แอบมาสะกดิ ผม รสู้ กึ วา่ ออ่ นโยนลงไปมาก บอกวา่ พรงุ่ นพ้ี บกนั ตามนดั ผมจะจดั การเรอ่ื งเงนิ
ให้ นกี่ เ็ ป็นการแสดงว่า ระบบราชการเมืองไทย ถา้ เรามีเพ่ือนเป็นคนใหญค่ นโตหรอื เราใหญ่เสยี อย่างหน่ึง
และมพี วก งานทกุ อยา่ งกส็ ําเรจ็ ไปหมด
รุ่งขน้ึ 10 โมงเชา้ ผมไปพบคุณพระวยั ที่กองสาธารณสขุ กระทรวงมหาดไทย คณุ พระวยั ฯ
เรยี กเจ้าหน้าท่มี ารออยูพ่ ร้อมแลว้ และขอโทษขอโพยผมอยา่ งมากมายจนผมคดิ ไม่ถึง บอกวา่ เงนิ ไม่มี
จริงๆ เพราะต้ังใจจะให้อยแู่ ล้ว แตไ่ ปเขา้ ใจเงนิ ผดิ ต้องขอโทษดว้ ย ปีหน้าไดแ้ น่ ผมก็ต้องแสดงขึงขังเอา
บ้างว่า ผมตอ้ งเอาปนี ้ี คุณพระทา่ นบอกว่า ถ้าจะเอาปนี ีจ้ ะขัดข้องหรอื ไม่ ท่ีจะใหเ้ งินสําหรบั สร้างสุข
ศาลาชั้น 3 เพราะยังมอี ยู่ ผมบอกวา่ ผมก็ไม่ขดั ขอ้ ง ผมก็เคยเรียนแล้วว่า แมจ้ ะให้ผม 1 สตางคแ์ ดงเดยี ว
ก็ได้ แต่ขอใหท้ ําหนงั สือเปน็ ทางราชการส่งไปจงั หวัด ทส่ี ุดก็ตกลงกนั คณุ พระวยั ฯ ให้เงินงบประมาณมา
กอ้ นหนงึ่ สรา้ งสุขศาลาชั้น 3 เปน็ เงิน 1,500 บาท แล้วท่านกบ็ อกว่า ท่านจะรีบโอนไปให้
ผมกลบั มา ผมกไ็ ปเรียนให้ทา่ นผู้วา่ ราชการจังหวัดทราบ และลงไปส�ำ ทบั คณุ สิงโต ปานะดษิ ฐ์
คลังจังหวดั บอกว่าอีกไมก่ วี่ นั ผมจะลงมาเบกิ เงินคา่ สร้างสขุ ศาลา คุณสิงโตก็วา่ ล้ือไปเอามาไดอ้ ย่างไร
ผมก็บอกวา่ ไว้คอยดูกแ็ ลว้ กนั แต่ผมไดแ้ นน่ อนแลว้ พอโอนเงินมา ผมก็ไปรับเงนิ 1,500 บาท ต้งั งบ
ประมาณชว่ ยอีก 5,000 บาท ผมท่ีสรา้ งสขุ ศาลาตามแบบแปลนชัน้ 1 ของเทศบาลเมอื งสวรรคโลก
โดยสมบรู ณ์ นีก่ ็เป็นเกรด็ หนึ่ง ในเรอ่ื งชวี ิตของผม
ตามทีผ่ มไดเ้ ลา่ ไวว้ ่า ส�ำ นกั งานเทศบาลเมอื งสวรรคโลกไดใ้ ช้ศาลากลางจังหวัดเก่าเปน็ ทที่ ํางาน
ส่วนหอ้ งประชุมสภาจังหวัด ท่ีผมเคยทํางานครัง้ แรกเมือ่ เป็นนายกเทศมนตรีนั้น เม่อื จังหวดั ย้ายไปแล้ว
สภาจงั หวดั ก็ตอ้ งไปประชมุ ทสี่ โุ ขทัย พวกเรา ประกอบด้วย คุณหลวงวรสาร หวั หนา้ ศาล จังหวัดสวรรคโลก
คุณสังวาลย์ อยั การ จงั หวัดสวรรคโลก ขุนระดบั คดี นายอําเภอสวรรคโลก หลวงการุณย์นรุ าธร ผพู้ พิ ากษา
หลวงสนุ ทรา ผู้พิพากษา รว่ มกนั คิดปรบั ปรงุ สโมสรสวรรคโลกให้ดขี ึ้น ข้นั แรกเม่อื เราเริ่มปรับปรุงน้นั ทางผู้
ว่าราชการจังหวัดสโุ ขทัย ก็แจง้ มาใหน้ ายอําเภอทราบว่า สโมสรสวรรคโลก ตอ้ งเป็นสาขาสโมสรขา้ ราชการ
ของสุโขทัย คา่ บํารงุ ตา่ งๆ ของสมาชกิ น้นั สโมสรสโุ ขทัยจะเป็นผ้เู ก็บและจัดแบ่งมาให้ พวกเราก็เกิด
ปฏิกิรยิ าตอ่ ส้ขู ึน้ ได้ประชมุ กรรมการทกุ คนมคี วามเหน็ ว่า สโมสรข้าราชการ อ�ำ เภอสวรรคโลกตอ้ งเปน็ อิสระ
ไมเ่ ป็นสาขาของสโมสรข้าราชการสโุ ขทัย และทกุ ทา่ นกข็ อรอ้ งให้ผม ในฐานะทีเ่ ปน็ นายกเทศมนตรีให้เป็น

110

เลขานุการสโมสร ผมก็ตกลงและเสนอวา่ พวกเราคนใดคนหนึ่งทร่ี ูจ้ ักพวกกระทรวงมหาดไทยดี ตอ้ งลง
ไปตดิ ต่อ ทําคํารอ้ งยื่นไป โดยคุณหลวงวรสาร หัวหนา้ ศาล ท่านกร็ ับรองจะเปน็ คนไปตดิ ต่อเอง เพราะ
ทา่ นร้จู กั คุ้นเคยกับหลวงบรรณฯ ซ่งึ เป็นเจา้ หนา้ ที่ระดบั ผใู้ หญ่ในกรม คุณหลวงวรสารก็ไปติดต่อพรอ้ มด้วย
คํารอ้ ง ไดบ้ นั ทึกเสนออธิบดี ขอใหแ้ จง้ จังหวัดสุโขทยั ว่า สโมสรข้าราชการสวรรคโลกเป็นสโมสรอสิ ระ
ไมข่ ้นึ กับสโมสรจงั หวดั กระทรวงมหาดไทยกส็ ่ังมาตามท่ีเราต้องการทุกอย่าง
เปน็ อนั วา่ เราสร้างระบบอสิ ระในเรือ่ งสโมสรไดส้ ําเรจ็ ผมกเ็ ปน็ เลขานุการสโมสร เอาคนงาน
มาช่วยทําสนามเทนนสิ และความสะอาดอืน่ ๆ สโมสรเดมิ มหี ลังเดียว กม็ กี ารปรับปรุงให้มีความเจรญิ
ย่งิ ขึ้น โดยเราตอ้ งการจะมีโต๊ะบิลเลยี ด 2 โต๊ะ คณุ หลวงวรสารกบั อัยการ ทา่ นก็วา่ สํานกั งานเทศบาล
เหมาะท่ีจะตง้ั โต๊ะบลิ เลยี ดได้ 2 โต๊ะ ให้นายกยา้ ยสํานกั งานไปทํางานทีศ่ าลากลางจงั หวัด พรรคพวกเอา
อย่างไรผมก็เอาอย่างนนั้ ก็อพยพยา้ ยไป เพราะศาลากลางยงั เรียบร้อยอยู่ ไม่ชํารุดทรุดโทรม จนสโมสร
ของเราเปน็ ท่เี ลือ่ งลอื ว่า เป็นสโมสรช้ันเย่ียมดีกวา่ หลายจังหวัด
ผมเป็นนายกเทศมนตรกี ็ตอ้ งรบั กรรม รบั เคราะหอ์ ยู่ตลอดเวลา ตอนย้ายเมืองกย็ ังปรับปรงุ
ขวัญประชาชน พออยมู่ าไดอ้ ีกสักหนอ่ ย ประชาชนเขา้ ใจและพอใจ แตใ่ นเขตเทศบาลกเ็ กดิ อหิวาตกโรค
หรือโรคห่า ซง่ึ เป็นโรคตดิ ตอ่ อนั ตรายอยา่ งยงิ่ ในสวรรคโลกกเ็ กดิ ไมก่ ี่รายนัก
สําหรับโรคนี้ กรมสาธารณสขุ ถือวา่ สําคัญยิง่ โดยเฉพาะฝร่ังกลัวมาก กรมสาธารณสุขส่ง
พระเชษฐ์ฯ นายแพทย์ใหญ่ กับขุนประเมนิ วิมลเวชช์ หวั หน้ากองโรคติดต่อ ซง่ึ เป็นนายแพทย์ระดับสงู ทั้งคู่
นอกจากเป็นนายแพทย์แล้วยังเป็นนักเทนนิสฝีมือชั้นเยี่ยม เมื่อท่านทั้งสองมาถึง เราก็ไปเยี่ยมเยียน
คนเจ็บตามหน้าที่ และตอนเย็นผมก็พาไปเล่นเทนนิสที่สโมสร ทั้งสองติดใจ เพราะสนามดี มีนักเทนนิส
ฝีมอื ดขี องสโมสรหลายคน โดยเฉพาะหลวงการณุ ยฯ์ คณุ ปฐม โพธ์แิ ก้ว อัยการ ผม และคนอน่ื ๆ คุณพระ
เชษฐฯ์ กับขุนประเมนิ ฯ บน่ เสยี ดายไม่ได้เอาแร็กเกต็ เทนนิสมา คราวนท้ี ่านอยดู่ ูงานและแผนปราบปราม
ปอ้ งกนั โรคอหวิ าตกโรคแลว้ ทา่ นกร็ บี ลงไปจดั สง่ ยาขน้ึ มาให้ กอ่ นไปทา่ นยงั พดู วา่ คราวหนา้ จะมาอยหู่ ลายวนั
หน่อยเพราะมีสนามเทนนิสเลน่ สนุก พออกี ประมาณเกือบ 2 อาทิตย์ ทา่ นก็ขน้ึ มาพรอ้ มดว้ ยเจา้ หนา้ ท่ี
มากมาย แต่ท่านก็ไม่ลืมทีเ่ อาแร็กเก็ตเทนนิสประจํามอื ของทา่ นตดิ มาด้วย คราวนเี้ ราทํางานกวาดลา้ ง
ทําความสะอาด ปราบหนู ดักหนูกนั ทวั่ เขตเทศบาล เพราะหนูนั้นตามหลักของการแพทย์ เขาถอื ว่าหนู
เปน็ พาหะของโรคทนี่ ําเชื้อมาสูค่ น คุณพระเชษฐฯ์ กับขุนประเมินฯ มาปราบอหวิ าตกโรคกนั ที่ สวรรคโลก
คราวละต้ัง 10 กวา่ วนั นานเป็นพเิ ศษ เพราะทง้ั ปราบอหิวาตกโรคและเล่นเทนนสิ สนุกดว้ ย เรือ่ งของ
อหวิ าตกโรคหรอื โรคหา่ นี้ ก็เปน็ กรรมของผมเหมือนกัน ทกุ จงั หวดั ทว่ั ประเทศไมม่ ี แตท่ ี่สวรรคโลกไม่
ทราบว่าเพราะอะไร เป็นถึง 3 ปซี อ้ น ทง้ั ๆ ท่เี ราปอ้ งกันอยา่ งถูกหลักเกณฑ์ แตก่ ป็ รากฏวา่ คนตายไมถ่ ึง
10 คน เรื่องของผมในชีวติ ที่เป็นนายกเทศมนตรี ก็ต้องต่อสู้ดว้ ยประการทง้ั ปวง

111

เตรยี มพร้อมกบั ภาวะสงครามเอเซยี บรู พา

ตอ่ มาปี 2484 เกิดสงครามมหาเอเชยี บูรพา ญปี่ ุน่ บุกอ่าวเพลิ ฮาเบอร์ ขึ้นแหลมอนิ โดจีน
และข้นึ ทีอ่ ่นื ๆ อกี หลายแหง่ งานทุกอย่างของเราก็ต้องหยดุ ชะงัก กอ่ นญีป่ นุ่ ข้ึน ไทยเราก็ได้กระทบ
กระเทอื นกับเขมร ถึงกับสง่ กองทพั บรู พาไปยันท่ีอรญั ประเทศ และบุกเข้าไปยึดไดพ้ ระตะบอง เสียมราฐ
ศรโี สภณ และเป็นประวตั ศิ าสตร์ของการรกั ษาชาติ สําหรบั ชาวสวรรคโลกในครง้ั นัน้ ไดด้ ี นา่ เห็นใจอย่างหน่งึ
คือทางกระทรวงมหาดไทยบอกจังหวดั สุโขทยั ให้เตรียมสนามบนิ ไวห้ นึ่งแห่งในแตล่ ะจงั หวัด โดยใชพ้ ืน้ ที่
ประมาณ 300 ไร่ พวกเรา คณะเทศมนตรี นายอําเภอ ผูบ้ งั คับกอง หัวหนา้ สว่ นราชการทง้ั หมด ตลอดจน
พ่อคา้ ประชาชน ก็ตกลงจะทําสนามบนิ กัน เพอ่ื ใหเ้ ครื่องบินขนาดเล็กลงได้ และจะใหเ้ สรจ็ ภายในวนั เดยี ว
นายอําเภอกช็ กั ชวนประชาชนในเขต ขอข้าวหอ่ สําหรบั รับประทานกลางวนั และคนทไ่ี มใ่ ชพ่ ่อค้ากใ็ ห้
เตรียมจอบ กระถาง และขวานมาดว้ ย วันแรกตงั้ ขบวนกนั ทห่ี นา้ อําเภอสวรรคโลก โดยมีกลองยาวนํา
ผู้ตีกลองยาว 2 คน กค็ อื ขุนระดบั คดกี ับขนุ เพง่ ลิมปะพันธ์ุ คอื ผม นําขบวนคนประมาณ 2,000 เศษ
ไปบกุ เบิกสนามบินทีก่ ลางทงุ่ ตรงหลังป้อมตํารวจปจั จุบันนี้ สองวันกไ็ ดพ้ นื้ ทใี่ ห้เคร่อื งบินลงได้ เพราะ
กองทัพอากาศได้ส่งนายทหารมาดู ในสว่ นของงานเทศบาลในระยะนัน้ เปน็ ชว่ งทเ่ี รามีปญั หากบั เขมร
กต็ ้องฟงั ขา่ วกันอย่ตู ลอดเวลา เป็นโอกาสดเี หลือเกนิ กอ่ นประกาศสงคราม เครื่องขยายเสียงก็ไม่มีใช้
และไม่มีของใครให้หยิบยืมด้วย ผมไดข้ อใช้เงนิ สะสม 1,800 บาท และค่า
ใชจ้ า่ ยอีก 300 บาท โดยขอรอ้ งให้นายตี้ แสงบรู รตั น์ สมาชิกสภาเทศบาล
ซึ่งเป็นผูม้ ีความรู้เร่อื งเทคนคิ เคร่อื งเสยี ง เดนิ ทางไปช่วยจัดซ้ือให้ ยงั กําชับ
ดว้ ยวา่ ให้พักโรงแรมสรุ ยิ านนท์ ซง่ึ เปน็ โรงแรมชัน้ 1 ท่ีอาคารราชดําเนนิ
ในเวลานั้น นายตี้กไ็ ด้ซ้ือเคร่อื งขยายเสียงขนาด 50 กิโลวัตต์ พร้อมดว้ ย
เคร่อื งไฟและเคร่อื งอ่ืนๆ ครบทกุ อย่างมาได้ ในวงเงิน 1,500 บาท สําหรับ
เครอ่ื งวทิ ยนุ น้ั ของเทศบาลมแี ลว้ ผมกไ็ ปขออาศยั อาคารสามชน้ั หลงั สถานี
รถไฟ ซง่ึ ในเวลานั้นปดิ ไว้ ไมไ่ ด้ใชป้ ระโยชนอ์ ะไร เปน็ ของคุณสงวน ศุขเกษม
โดยใช้ช้นั บนเป็นหอกระจายขา่ ว คือในช่วงเชา้ พอขา่ ววิทยุกรมประชาสมั พนั ธ์ อาคารสามช้นั หลงั สถานีรถไฟ
ออกแล้ว ทางเทศบาลกอ็ อกข่าวของเทศบาล ข่าวอําเภอ และขา่ วจังหวัด
ใหป้ ระชาชนทราบ
การกระทําของเราดังน้ี จงั หวัดสุโขทยั กระทรวงมหาดไทยและกองทัพบกพอใจมาก เพราะเรา
ทําถกู ตามหลกั การนโยบายของรฐั บาล โดยเฉพาะกรมประชาสัมพันธ์ (ในเวลานั้นช่ือกรมโฆษณาการ)
ถงึ กบั ส่งเครื่องวทิ ยไุ ฟฟ้าขนาด 8 หลอดมาให้ 1 เคร่ือง เขา้ ใจวา่ เขารู้วา่ เทศบาลมีเครื่องทําไฟฟ้าใชเ้ อง
เพราะเวลาน้ันในสวรรคโลกยงั ไมม่ ไี ฟฟ้าใช้ เวลาโฆษณาขา่ วของเรากเ็ ร่ิมตอนเช้าตง้ั แต่ 7 โมง ถึง 9 โมง

112

รวมทั้งถา่ ยทอดขา่ วจากกรมโฆษณาการด้วย ส่วนกลางคืนเราเรม่ิ ต้ังแต่ 6 โมงเย็นไปจนถงึ 3 ทุ่ม เราเริ่มทํา
วันแรกๆ กไ็ ม่คอ่ ยมคี นมากนกั แตต่ ่อมา คนก็มาทีห่ น้าสถานรี ถไฟและที่จอดรถยนต์จนคนแนน่ มาฟัง
ข่าวคราวกันทุกวนั สรุปแล้วเทศบาลในคณะของผม ได้สร้างกจิ กรรมโฆษณานี้ใหป้ ระชาชนทราบ เปน็ แหง่ แรก
ตามแบบแผนทุกประการ
เมื่อปี 2481 กระทรวงกลาโหม ได้ประกาศแต่งต้ังผ้วู า่ ราชการจงั หวัดเปน็ ผู้อํานวยการป้องกันภัย
ทางอากาศในเขตจังหวัด แต่ในเขตเทศบาล ประกาศแตง่ ตั้งใหน้ ายกเทศมนตรแี ตล่ ะแห่ง เปน็ ผอู้ ํานวยการ
ปอ้ งกันภัยทางอากาศ เรามอี ํานาจแต่งต้งั เจ้าหนา้ ทไ่ี ด้ตามระเบยี บแบบแผนของกระทรวงมหาดไทย
กอ่ นประกาศปอ้ งกนั ภัยทางอากาศน้ี มณฑลทหารบกต่างๆ กเ็ รียกผวู้ ่าราชการจงั หวัด นายกเทศมนตรี
ไปอบรม ในเรือ่ งวธิ ปี อ้ งกนั ภยั ทางอากาศ สําหรับผมและผู้ว่าราชการจังหวดั ในภาค 5 น้ี ก็ไปอบรมที่
ค่ายนครสวรรคข์ องมณฑลทหารบก ซึง่ ตอนน้นั คุณหลวงเสนาณรงค์ (เป็นบิดาท่าน ร.ม.ต.แสวง เสนาณรงค)์
เป็นผูบ้ ัญชาการมณฑล เราไปอบรมกันอยู่ 7 วนั ผู้เข้าอบรมมีผ้วู า่ ราชการจงั หวดั และนายกเทศมนตรี
แหง่ ละ 1 คนเทา่ นั้น แต่ผมเอาพนักงานเทศบาลไปด้วยคนหนึง่ คอื นายเจรญิ หงสมตั ร เพราะเจรญิ เป็น
คนท่สี นใจและขยัน เวลานายทหารมาบรรยายผมก็จดบา้ ง ไมจ่ ดบา้ ง แต่ผมสั่งใหเ้ จริญจดให้ละเอียดแล้ว
พิมพเ์ สนอเวลากลบั
ต่อมาอีกประมาณเดือนเศษ ท่านรัฐมนตรีว่าการกลาโหม หลวงสินาถโยธารักษ์ ก็สั่งให้ไป
อบรมเร่ืองการปอ้ งกันภัยทางอากาศท่ีกระทรวงกลาโหมกรุงเทพฯอีก 7 วันเหมอื นกบั นครสวรรค์ ผมก็
เอานายเจริญไปดว้ ย พอกลบั มาผมก็ประชุม พนกั งานเทศบาลและข้าราชการหวั หนา้ สว่ นต่างๆ ทอ่ี ยู่
ในเขตเทศบาล อบรมใหเ้ ขา้ ใจ โดยผมถือว่าในเขตเทศบาล ผมเป็นผ้อู ํานวยการป้องกันภยั ทางอากาศ
โดยเฉพาะหัวหนา้ ส่วนราชการ เช่น นายอําเภอหรอื ผู้กอง ใหเ้ ป็นทปี่ รกึ ษาของการป้องกันภัยทางอากาศ
ส่วนท้องถิน่ เร่ืองนผี้ มเขียนเพื่อเป็นความรู้ ซ่งึ เราทําก่อนเกดิ สงคราม
ต่อมาญ่ีป่นุ มแี ผนท่จี ะเปดิ การรกุ รานในประเทศเอเซยี อยแู่ ล้ว กเ็ สนอตวั ขอให้ไทยกับฝรงั่ เศส
เจรจาปรองดองกันในกรณีพน้ื ที่ชายแดน โดยญีป่ ่นุ เปน็ คนกลางให้ ในที่สดุ กต็ กลงกนั ได้ เรากไ็ ดย้ ึดครอง
เสียมราฐ พระตะบอง ศรีโสภณ ประเทศไทยได้ต้งั เจ้าเมือง นายอําเภอไปทําหนา้ ทท่ี ีน่ นั่ ถือเปน็ กุศโลบาย
ของญป่ี ุ่นเหมือนกัน พอญีป่ ุ่นขึ้นอนิ โดจนี ก็ลําเลียงทหารมาอยู่หลายแสน แล้วจงึ ขอเดินทางผ่านไทย โดย
บุกข้นึ ทส่ี งขลา และบกุ ข้ึนที่กรงุ เทพฯ ที่บางปู ตอนนนั้ จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี และ
จอมพล ป. ไปตรวจราชการตา่ งจังหวัด ทูตญป่ี ุ่นกับแมท่ ัพมาขอพบและขอเดินทางผ่าน คณะรฐั มนตรี
กต็ ้องรอนายก ในที่สดุ จอมพล ป. ท่านฉลาด ทา่ นก็ยอมให้เดินผ่าน แตพ่ วกหวั รุนแรงในคณะรฐั มนตรี
ไม่เห็นด้วย มคี ณุ ทวี บญุ ยเกตุ คณุ วิลาศ โอสถานนท์ คุณควง อภัยวงศ์ และใครอีกไมท่ ราบ ได้ลาออก
จากรัฐมนตรี

113

จากน้ัน ญ่ปี ุ่นกเ็ ขา้ มาเตม็ กรุงเทพฯ โดยญ่ปี ่นุ มีแผนการอยู่ 2 ทาง คอื สายหนึง่ จะเขา้ ตีมาเลเซยี
ของอังกฤษและสิงคโปร์ โดยเฉพาะสงิ คโปร์ นี้ อังกฤษคุยนกั คุยหนาวา่ เป็นฐานทพั ท่มี ่นั คงที่สดุ ใครจะ
เข้าตไี มไ่ ดโ้ ดยเดด็ ขาด แตอ่ งั กฤษก็ปอ้ งกนั ทางเดียวคือ ทางทะเล หาได้คํานงึ ถงึ ทางบกไม่ เพราะเวลานั้น
การจะไปสงิ คโปรก์ ็ตอ้ งผา่ นมาเลเซียและมีสะพานข้าม โดยรถยนตข์ ้ามทย่ี ะโฮบารู เปน็ เมอื งปลายเขตแหลม
ทจ่ี ะข้ามทะเลไปสิงคโปร์ แตข่ ณะนัน้ อังกฤษ ได้ทําทางเป็นสะพานขา้ มไปได้แล้วท้งั รถไฟและรถยนต์
นอกจากนน้ั สิงคโปรไ์ ม่มนี ้�ำ พอกิน ตอ้ งตอ่ ท่อประปา ไปจากเมืองน้ี เมอ่ื ญ่ีปนุ่ เขา้ ตีมาเลเซียไดแ้ ลว้ ก็จะ
เข้าทส่ี ิงคโปร์ ญ่ปี ่นุ เปน็ นกั การทหารที่ดีทสี่ ดุ เพยี งยกกองทัพเรือเข้ารายลอ้ มสงิ คโปร์ไว้เทา่ น้นั แต่เขา้ ตี
จริงๆ คอื ทางบก หรอื ทางหลงั ในเมอื งยะโฮบารู ทเ่ี ป็นเมอื งส่งน้�ำ ประปาให้สิงคโปร์กนิ กอ่ นญ่ปี นุ่ จะเขา้ ตี
ญี่ป่นุ กต็ ดั ทอ่ ประปากอ่ น สว่ นทางรถไฟ รถยนต์กย็ ังรักษาไว้ พอตดั ทอ่ ประปาได้ไมเ่ กนิ อาทติ ย์ สิงคโปร์
ก็อลเวง ญ่ปี ุ่นกบ็ กุ เขา้ สิงคโปรย์ ึดครองได้ในเวลารวดเร็ว แม่ทัพองั กฤษและผู้ว่าราชการสิงคโปร์กต็ อ้ งหนี
ไปเกาะลังกา
ขณะนัน้ นายทหารของเราไปดงู านอยทู่ ีน่ นั่ มเี สธ.ทวีอย่ดู ว้ ย แต่ เสธ.ทวี เปน็ คนฉลาด เห็นทา่ ไมด่ ี
ก็กลบั เมืองไทย กอ่ นทญ่ี ี่ปนุ่ จะบกุ เขา้ สงิ คโปร์ แต่คนทพ่ี ลอยหนไี ปดว้ ยกับคณะนายทหารและข้าราชการ
ช้นั ผูใ้ หญข่ องอังกฤษ กม็ ีหลวงสุรณรงคค์ นเดียวเท่าน้ัน จึงเปน็ อนั วา่ ญ่ีป่นุ ยึดสิงคโปร์กบั มาเลเซยี ได้แลว้
ก็ยกกองทพั ทหารกลับผา่ นกรุงเทพฯ เพือ่ จะเขา้ ตีพมา่ โดยเขา้ 2 ทางคือ ทางทศิ เหนือและอีกทางหน่ึง
เข้าทเี่ มอื งกาญจนบุรี ซึ่งมีจำ�นวนไมม่ ากนกั เขาใช้นายทหารองั กฤษและยโุ รปเป็นชา่ งและเชลยสร้างสะพาน
ข้ามแม่นำ้�แคว ซึง่ เจ้าของภาพยนตร์หลายบรษิ ัทได้มาถ่ายทํา ตืน่ เต้นและนา่ ดูมาก ในช่ือว่าสะพานข้าม
แมน่ ำ้�แคว

ญีป่ ุน่ ผา่ นเมืองสวรรคโลก

ส�ำ หรบั การเดนิ ทางของญป่ี นุ่ สว่ นใหญ่ก็ขึน้ รถไฟเปน็ ขบวนๆ ผ่านกรงุ เทพฯ มาลงทีพ่ ิษณโุ ลก
จนทางพษิ ณุโลกแออดั ไมพ่ อออก กต็ ้องเลยมาลงทส่ี วรรคโลก คนื ละไม่น้อยกวา่ 10 ขบวน สว่ นลงท่ี
พิษณโุ ลกคงมากกว่า จากน้ันก็เดนิ ทางต่อไปจากท่ลี งรถนี้
ตอนญี่ป่นุ จะเขา้ สวรรคโลก ช้ันแรกรถยนต์ก็ไมค่ ่อยมี พวกเราหวั หนา้ สว่ นราชการ กม็ ีนายอําเภอ
ขุนระดบั คดี ร.ต.อ. โตะ๊ บญุ รตั นพันธ์ ผบู้ งั คับกองและผมนายกเทศมนตรี ก็ปรึกษาแบ่งงานกันวา่ ทาง
อําเภอจะเป็นผปู้ ระสานงาน ส่วนผ้กู องดูแลความสงบเรียบร้อย และเทศบาลเปน็ ผจู้ ดั ยานพาหนะและ
เสบยี ง พูดถึงเร่ืองเสบียงนี้ ญีป่ ุ่นข้นึ มากที่สโุ ขทยั ต้งั คา่ ยใหญอ่ ยทู่ ตี่ ำ�บลบา้ นกลว้ ย อ�ำ เภอเมืองสโุ ขทัย

114

ซึ่งเปน็ ทีต่ งั้ ของโรงเรียนบา้ นกลว้ ยปัจจุบนั นี้ ญ่ปี นุ่ ใชเ้ ปน็ ทพ่ี ักสําหรบั ทหาร รับเสบยี งและรับประทานอาหาร
ท่ีน่ัน สําหรับพวกที่เดนิ ทางจากพษิ ณโุ ลกและสวรรคโลก
ผูว้ า่ ราชการจังหวดั ได้ให้หลวงรัตถรักษา เป็นนายอําเภอเมอื ง จงั หวัดสโุ ขทัย จัดเสบียง อาหาร
ผกั สง่ ขายให้ญปี่ นุ่ ตลอดจนเนือ้ สัตว์ สุกรและโค ในขณะนนั้ พวกผกั ตา่ งๆ ต้งั แตเ่ ดิมก่อนสงคราม
สวรรคโลกกต็ อ้ งส่งไปขายที่สโุ ขทยั ทง้ั นั้น เมอื่ ทหารญ่ปี ุ่นมาอยกู่ ันทีบ่ ้านกลว้ ยเปน็ หมน่ื เป็นแสนคน
ผกั ต่างๆ เชน่ หวั ผกั กาดขาว กระหล�ำ่ ปลี ซึ่งญป่ี ุน่ ต้องการ รวมท้ังเนื้อสกุ รดว้ ย ก็ขาดแคลน หลวง
รตั ถรกั ษา นายอําเภอเมืองก็เสนอผู้ว่าราชการจงั หวัดใหเ้ ทศบาลเมืองสวรรคโลกเปน็ ผสู้ ่ง เพราะสโุ ขทยั
ไมพ่ อกนิ ไมพ่ อขาย ผู้ว่าราชการจงั หวัดจงึ เรยี กผมไป ผมกต็ กลงรับวา่ จะส่งให้ แต่ต้องบอกจํานวนคันรถ
ล่วงหนา้ ผมจึงจะจัดไปให้ ขนั้ แรกกส็ ง่ วันละ 3 ลํารถ สําหรับผัก ส่วนเน้อื สุกรวันละ 1 ลํารถ ต่อมา
เพิ่มมากขนึ้ จนถงึ วนั ละ 10 กว่าลํารถ ก่อนตกลง ผมกบ็ อกท่านผวู้ ่าราชการจงั หวัดวา่ ผมจะทํากําไร ซอ้ื
รถยนต์น่งั 1 คัน สําหรับไปมาโดยไม่ตอ้ งใชง้ บประมาณ คอื ใชเ้ งินจากท่ไี ด้กําไรคา้ ขายผัก ข้าหลวงกไ็ ม่
ขดั ข้อง พดู ถงึ เรือ่ งรถยนต์ชว่ งแรกๆ เราจะเอารถยนต์แต่ละคนั บรรทุกของไป โดยเราใหค้ นั ละ 20 บาท
พวกคนขับรถกไ็ ปดว้ ยความเกรงใจ แตผ่ มบอกวา่ ลื้อไปเถอะ ทหี ลงั ลอื้ ไมต่ ้องเสียคา่ น้ำ�มนั พวกนกี้ ็
เชื่อครึ่ง ไมเ่ ชอื่ ครง่ึ
ผมได้กระซบิ กับ เจรญิ หงสมตั ร พนกั งานผู้ติดตอ่ และสง่ ของ ให้ขอร้องนายทหารญีป่ ุ่นทคี่ า่ ย
บา้ นกล้วยใหช้ ่วยเตมิ น�้ำ มันรถสง่ ผักใหด้ ้วย ญ่ีปนุ่ กไ็ ม่ขัดข้อง รถไปทกุ เท่ยี วพอสง่ ผกั แลว้ ก็ไปเตมิ น�ำ้ มัน
เตม็ ถังมาทุกวัน ตอนหลังพวกรถสง่ ของ เช่อื ถือผม นับถือมาก เพราะเขาไดเ้ งนิ คา่ จา้ งคันละ 20 บาท
ซึ่งรวมแลว้ จะต้องเสียค่าน้ำ�มนั เองดว้ ย แต่ผมสอนเจริญให้ไปตีสนทิ พูดคุย ขอน�ำ้ มันเติมใหร้ ถขนผกั และ
อาหาร คนขบั ก็ชอบใจ ตอนหลงั ๆ มคี นมาหามาก ก็เป็นคนท่ีใช้สอยได้ทัง้ นั้น ผมตอ้ งแบ่งโควตา้ ขอผัก
ไปสง่ ญ่ปี ุ่นกัน เพราะระยะหลงั วันหน่ึงสง่ ไปกว่า 20 คันรถ ส่วนมากผกั ที่ส่งญป่ี ุ่นชอบกม็ ี กระหล�่ำ ปลี
กับหัวผักกาดขาวสดเทา่ นัน้ ผมซื้อ ก.ก. ละไม่เกนิ 10 สตางค์ แตผ่ มไปขาย ก.ก. ละ 30 กวา่ สตางค์
ได้กําไรสบาย ค่าต้อนรับ ค่าน้�ำ มนั ยงั มีเงินเหลอื อยู่อีก พอผมรวมเงนิ ไดส้ กั 3 หรอื 4 พนั บาท ผมก็ซือ้
รถฟอรด์ ข้างหนา้ มีเก๋ง ข้างหลงั มที ี่นงั่ ได้เกือบ 10 คน ทําเบาะนัง่ สบาย สําหรับเป็นรถใชใ้ นราชการของ
นายกเทศมนตรหี รือเทศมนตรีทจี่ ะไปท�ำ งานและรว่ มประชมุ ท่ีจงั หวดั สโุ ขทัย
นอกจากนน้ั รถประจําตําแหนง่ ของผมคนั น้ี ผมกเ็ ปน็ นกั การเมอื งกะลอ่ นเหมอื นกนั คอื จเ้ี สน้ ถกู
โดยผมบอกใหน้ ายแบน อาจอง คนขับรถและนายเจรญิ หงสมัตร ทําธงปักหนา้ รถตรงหม้อน�้ำ คือทําธงไทย
กับธงญป่ี ่นุ คู่กัน ในเวลาต่อมา รถของผมคันนีจ้ ะไปเตมิ นำ�้ มนั ทคี่ ่ายไหนกไ็ ด้ โดยเฉพาะในสวรรคโลก
เวลานั้น ทโี่ รงเรียนอนันตนารี กเ็ ปน็ หนว่ ยพยาบาลหรือโรงพยาบาลยอ่ ย มนี ายแพทยญ์ ป่ี ุน่ สําเร็จจาก
เยอรมนั 2 คน พรอ้ มด้วยเสนารักษ์ แบบโรงพยาบาลเลย รกั ษาประชาชนใหเ้ ราด้วย โดยทางผมได้ขอรอ้ ง

115

เขากไ็ ม่ขดั ข้อง ส่วนท่ีโรงเรียนเทศบาล 1 ก็เปน็ หน่วยพลาฯ และที่โรงเรียนสวรรควทิ ยา หลังวดั จวน
หลังเก่า กเ็ ป็นอีกหนว่ ยหนงึ่ นอกจากน้นั ที่พกั ตา่ งๆ เวลาทหารเคลอื่ นมาช่วั คราว กเ็ รม่ิ แออัด จงึ ตอ้ ง
อาศัยสถานที่หลายแหง่ เช่น ใต้ถุนศาลากลาง ใตถ้ นุ บา้ นหลวงสฤชณบ์ า้ ง แต่หนว่ ยประจํา มีทง้ั ปัม๊ น้ำ�มัน
กําลงั พลและยา ทหี่ น่วยโรงเรียนอนนั ตนารี เปน็ หนว่ ยแพทย์ โรงเรยี นสวรรควิทยาเป็นหน่วยกําลงั โรงเรียน
เทศบาล 1 เปน็ หน่วยพลาฯ มีน�ำ้ มันพรอ้ ม เพราะใกล้กบั สํานักงานเทศบาล ผมจะไปไหนผมก็ใหน้ ายแบน
ขับรถไปเติมน้ำ�มนั แม้แตค่ า่ ยบ้านกล้วยผมก็ไปเตมิ น�ำ้ มนั ได้ ทําให้พวกตํารวจ นายอําเภอ ตลอดจน
ผวู้ ่าราชการจังหวัด ต้องขอน้�ำ มนั ผมใช้
ระยะนน้ั เปน็ ระยะท่ผี มไดร้ ับจดหมายลบั จากท่านรฐั บุรุษอาวุโสวา่ เราจะมขี บวนการตอ่ ตา้ น
ญี่ปนุ่ ขึน้ ผมก็เลยตง้ั ขบวนการตอ่ ต้านหน่วยแรกข้ึน คือให้โกรัก พอ่ คา้ ไม้ทีม่ ชี ่ือเสยี งดแี ละเป็นคนทีเ่ ก่ง
พอใช ้ ใหข้ โมยท้งั นำ�้ มัน ขโมยทั้งลวดหนาม สว่ นท่เี กบ็ น�ำ้ มนั ป้ัมก็คอื ท่ี ก.ม. 17 เป็นบริเวณไร่ ท่ีผม
ซื้อไว้ ยังไม่ไดจ้ ัดเปน็ อาคารรา้ นค้า ส่วนสุขศาลา ชน้ั 1 ทผ่ี มไปเบง่ เอาเงนิ มา ก็ได้สร้างไวแ้ ลว้ ท่ีหลงั บา้ น
นายอําเภอ ตอนน้นั เจ้าหน้าท่ีสุขศาลากต็ อ้ งยา้ ยไปอยสู่ ํานักงานเทศบาล ญีป่ ุน่ ก็เข้าอาศัยในสุขศาลา และ
ควบคุมรกั ษาน�ำ้ มนั ในป่าฉ�ำ ฉาในเนอื้ ที่ 17 ไร่ ผมลองคํานวณนำ้�มันดู นา่ จะมไี มน่ อ้ ยกวา่ 3-4 หม่นื ถงั
เพราะญป่ี ุ่นเอามารวมไว้ ณ ทนี่ ้ี ซึง่ เป็นห่วงมาก ตอนน้ันผมเริ่มงานเสรีไทยแล้ว
สว่ นน้ำ�มนั ท่ีผมกลา่ วถงึ กเ็ ก็บในทีด่ นิ เปน็ ป่าฉำ�ฉา (จามจุรี) เป็นการพรางตาได้อย่างดี ญ่ปี นุ่ พอใจ
มาก แต่ฝ่ายลา้ งผลาญของผมก็ทํางานทุกคนื คอื เอาน้ำ�มนั บ้าง ลวดหนามบ้าง โดยเฉพาะน้ำ�มนั น้นั โก
รกั ทั้งซ้ือท้งั เก็บ แต่ทีผ่ มเขียนตอนต้นวา่ ผมมนี ำ�้ มนั ใชอ้ ย่างฟมุ่ เฟือยน้นั ความจรงิ โดยเฉพาะรถผมไป
เตมิ ได้ในคา่ ยพลาฯ ของญ่ีปุ่น แต่สว่ นทนี่ ายอําเภอหรือตํารวจหรอื ผวู้ ่าราชการจงั หวัดทขี่ อผม ผมกใ็ ห้
ทุกคน โดยเฉพาะผู้วา่ ราชการจังหวดั ต้องใสร่ ถบรรทุกไปให้ 15 วัน 5 ถงั ในเวลาตอ่ มา ญ่ีปนุ่ มจี ำ�นวน
มากขนึ้ เนื้อสุกรเกดิ ทําทา่ จะขาดแคลน ผมกต็ อ้ งวิง่ ข้ึนไปทีจ่ ังหวัดแพร่และนา่ น ขอใหเ้ ขาส่งสกุ รเปน็
มาขายใหแ้ กพ่ อ่ คา้ ที่ขายหมู เพ่ือกนั ความขาดแคลน ในระยะนน้ั ญ่ปี ุน่ ลงทีส่ วรรคโลก คืนละไม่นอ้ ยกว่า
10-15 ขบวนรถ สถิตจิ ํานวนญ่ีปนุ่ ลงน้ี ผมต้องไปขอความรู้จากนายสถานสี วรรคโลก โดยถามเขาว่า รถโบก้ี
คันหน่งึ บรรทกุ คนนงั่ อย่างทหารญปี่ นุ่ ไดค้ นั ละก่คี น นายสถานกี ็บอกวา่ นัง่ ได้คันละไม่เกิน 80 คน ผมก็
ส่งั พนักงานท่เี ป็นยามซ่ึงท�ำ หนา้ ท่โี ฆษณาสัญญาณภัยทางอากาศ ท่อี ย่ใู นความควบคุมของคณุ สงวน
เพราะบา้ นอยู่ใกลก้ นั ติดกบั สถานรี ถไฟ ผมกแ็ นะนําว่าเวลารถขบวนหนึ่งให้คอยนบั วา่ มีกคี่ ัน เม่ือได้
จํานวนกค่ี นั แลว้ กเ็ อา 80 คณู เขา้ ไป จะร้ไู ดท้ ันทีว่า จะมที หารมาในขบวนนน้ั ก่ีร้อยคน แล้วให้ทําบันทกึ
ในสมุดทกุ วัน ตลอดจนบันทกึ เหตกุ ารณ์ในหนา้ ที่ของพนักงานคนใดทีอ่ ยเู่ วรดว้ ย ซง่ึ ตอนเชา้ หรือค�ำ่ คืน
ผมจะไปตรวจทุกวนั แล้วทําสถติ จิ ํานวนทหารญ่ปี ุ่น งบรวมเป็นสัปดาหไ์ ว้

116

จากประสบการณ์ เม่ือผมเป็นนายกเทศมนตรี และกำ�หนดภารกจิ ใหจ้ งั หวัดสุโขทัยมารวมกบั
สวรรคโลก เทศบาลกต็ ้องมีหน้าทรี่ บั รองแขกอื่นๆ อกี มาก ผมกส็ งั่ ตงั้ พนกั งานคนหนึง่ เป็นคนคอยตรวจ
ดรู ถไฟทง้ั ไปและกลับ ให้ดูต้งั แตค่ นเข้ามาเมืองสวรรคโลก ตอ้ งเขยี นบันทึกในสมดุ รายงานเสนอนายก
ทกุ เชา้ วธิ กี ารอันน้ีผมใชม้ าจนประเทศเข้าอยู่ในภาวะสงคราม จงึ เปน็ เรื่องท่ีผมได้รับคําชมเชยจากผวู้ า่
ราชการจงั หวัดและข้าหลวงภาค ยิ่งมาในระยะสงครามปี 2484-2485 ญ่ีปนุ่ ผา่ นจำ�นวนมาก วิธีการของ
ผมก็ไดผ้ ลมาก ไดร้ บั การชมเชยดงั กลา่ ว
เมื่อทางกองทพั พิษณโุ ลกถกู ทางกระทรวงกลาโหมถามจ�ำ นวนทหารญีป่ นุ่ กห็ าสถติ ไิ มไ่ ด้ มีคน
แนะนําให้มาขอทีผ่ ม ผมก็สง่ั ให้ปลัดเทศบาลจัดพิมพ์สง่ ให้และตตี ราเปน็ ลบั เฉพาะ ทางกองทัพกพ็ อใจมาก
จนถงึ กบั ไปส่ังท่ีพิษณโุ ลกให้ทําตามแบบผม จึงได้จํานวนทหารญ่ปี ุ่นลงสวรรคโลก และลงทพี่ ษิ ณุโลกและ
เดนิ ทางต่อไปท่ตี ากจนถงึ พม่า วา่ มีจ�ำ นวนเทา่ ใด ความจริงงานน้ที ัง้ เหนอ่ื ยกเ็ หนือ่ ย สนุกกส็ นุก ระยะนน้ั
เรากป็ ระกาศพรางไฟท่ัวในเขตเทศบาล และจงั หวัดก็ประกาศดว้ ย
ต่อมา ญปี่ ุน่ บกุ พมา่ เขา้ ได้ตงั้ ค่อนประเทศแล้ว กเ็ ปลี่ยนสายเดนิ ทาง ข้ึนสายตรงจากพษิ ณโุ ลก
ไปลงทีล่ ําปางเพ่อื เขา้ ตีเชียงตุง ตอ่ มาองั กฤษได้สง่ เครอ่ื งบนิ มาท้งิ ระเบดิ ทําลายสะพานข้ามแม่น�้ำ น่าน
ที่บา้ นดารา ทง้ิ อยูต่ งั้ หลายครงั้ ก็ไม่ถูกสะพานสักที จนต่อมาระยะหลังไดท้ ราบวา่ กองทัพองั กฤษคือ
กองทพั อากาศท่ีมาจากอนิ เดีย เขาเอาลกู ระเบิดผูกโซ่เป็นพวงแล้วมาทงิ้ จงึ ได้ผล เม่อื สะพานขาดแลว้ ญ่ีปุ่น
กลับมาหาผมอกี เพราะต้องลงจากพษิ ณโุ ลกข้ึนรถยนตม์ าขึ้นรถไฟทสี่ วรรคโลก ระยะนี้ การทิ้งระเบดิ ของ
องั กฤษมากข้ึน กรุงเทพฯ ก็ถกู ระเบดิ หลายคร้ัง รวมท้งั ลําปาง เชียงใหม่ และทางไปเชยี งตงุ ก็ถกู ระเบดิ
กันทุกท่ี เวลานน้ั ทเ่ี ชยี งตงุ มีทั้งทหารไทยและทหารญ่ปี ุ่น โดยเฉพาะทหารไทย ต้ังฐานทพั อยูท่ ่ีลําปาง
มีจอมพลสฤษด์ิ จอมพลถนอม จอมพลประภาส พลเอก กฤษณ์ สวี ะรา และนายทหารชั้นผ้ใู หญ่ ส่วนเร่อื ง
ของเทศบาลหรือชวี ติ ของผม เมอื่ สะพานบ้านดาราขาด สงครามก็ชักเขม้ งวดขนึ้ ทหารญ่ปี นุ่ ก็ตอ้ งมาขนึ้
รถไฟท่ีสถานสี วรรคโลก รถไฟจะออกไดต้ อนตี 2 พอออกไปแล้ว กต็ อ้ งไปนอนหลบอยใู่ นถ้ำ�เขาพงิ จนถึง
กลางคนื จงึ ข้ึนรถไฟเดนิ ทางไปลําปางได้ มิฉะน้นั ก็ตอ้ งถูกทิ้งระเบิด เรอื่ งของสงครามหรือประเทศทอี่ ยู่
ในภาวะสงครามกเ็ ป็นอย่างน้ี ตอ่ มาระยะหลังๆ ทหารญ่ีปนุ่ กม็ ีนอ้ ยลง
วันหนงึ่ ทหารญป่ี ุ่นมามากกวา่ ธรรมดา ผมนั่งทํางานอยูส่ ํานักงานเทศบาล ศาลากลางจังหวัดเกา่
พวกทหารญป่ี นุ่ กพ็ กั กนั ทส่ี นามนน้ั เตม็ รอรถมารบั ผมจะไปหอ้ งปลดั เทศบาล เหน็ ทหารญป่ี นุ่ หนมุ่ คนหนง่ึ
หนา้ ตาดี น่ังอ่านหนังสือองั กฤษอย่ทู ีบ่ นั ไดหอ้ งทํางานผม ผมกค็ ิดวา่ คนนคี้ งเป็นนกั ศกึ ษา เห็นอา่ น
ภาษาองั กฤษ ผมกไ็ ต่ถามเขาเปน็ ภาษาอังกฤษ เขาก็พูดรเู้ ร่อื งดีและบอกผมวา่ เขาเป็นนกั ศกึ ษามหา
วิทยาลัยอมิ พเิ รียลท่โี ตเกยี ว แต่ต้องมาทําสงครามรบเพอื่ ชาติ แลว้ เขาก็ถามผมว่าทนี่ เี่ ปน็ ที่ทํางานอะไร
ผมกบ็ อกวา่ เป็นสํานกั งานเทศบาลและผมเปน็ นายกเทศมนตรี ผมกเ็ อานามบตั รของผมดา้ นหนึง่ พมิ พ์

117

เป็นภาษาไทย อีกด้านหนึ่งเป็นภาษาญ่ปี ่นุ ใหเ้ ขา ทหารคนนนั้ พอเขาร้วู า่ ผมเปน็ นายกเทศมนตรี เขาก็ไป
เอาของทสี่ มั ภาระเขาประเด๋ยี วหนงึ่ เขากเ็ อารูปถ่ายพอ่ แมเ่ ขาและน้อง เขาบอกวา่ เวลาน้พี อ่ เขาเปน็
นายกเทศมนตรีนครโตเกียว แล้วเขาก็ทําความเคารพผมอย่างออ่ นนอ้ ม เพราะญี่ปุ่นถอื วา่ ตําแหน่ง
นายกเทศมนตรีนีส้ งู กวา่ ผวู้ ่าราชการจังหวดั นายอําเภอหรือตํารวจ เรากน็ ัง่ คุยกนั ผมกใ็ หน้ ายถม ภารโรง
ไปซ้ือผลไมม้ าใหท้ หารญีป่ ่นุ คนน้ีกนิ เขาก็ขอบอกขอบใจมาก แลว้ เขากบ็ อกว่า ถ้าเขามีชีวติ กลบั ไปญป่ี นุ่
เขาจะไปเล่าใหพ้ อ่ เขาฟัง ว่าได้รับความกรุณาจากนายกเทศมนตรเี มอื งสวรรคโลกและเชญิ ให้ผมไปเที่ยว
ที่ญี่ปุ่นบ้าง ผมก็ตอบว่าให้สงครามเลิกเสยี ก่อน แลว้ เราก็ติดตอ่ กัน ผมกใ็ หท้ ่ีอยู่กับเขาไว้ เขาก็สง่ ที่อยู่
ของเขาให้ผมไว้ พอร่งุ เชา้ ผมมาทํางาน ทหารญีป่ ุ่นกองน้ไี ปหมดแลว้
มาในระยะหลังๆ ทหารญี่ปุ่นก็น้อยลง เหลือแต่หน่วยพลาฯ หน่วยแพทย์และหน่วยกําลัง
เวลาน้ันผมเกิดเคราะห์ร้าย เมียผมเปน็ โรคลําไส้ อาการหนักมากหมอก็ไมม่ ยี า ในทสี่ ุดมคี นบอกผมใหไ้ ป
เชญิ นายแพทย์ญปี่ ่นุ ท่โี รงเรยี นอนันตนารมี าดู พอเขารู้วา่ นายกเทศมนตรีเชิญ เขากแ็ ตง่ ตัวเรยี บร้อย
มากนั 2 คน เปน็ นายทหารยศร้อยเอก ซ่งึ เป็นนายแพทยส์ ําเรจ็ จากเยอรมันทั้งค่แู ละพูดภาษาองั กฤษได้
ผมก็เลา่ อาการเมยี ผม เขาก็ขอตรวจ ตอ่ มาเขาก็จดั ยาให้และมาดแู ลรกั ษาทกุ วนั ประมาณเกอื บเดอื น
เมยี ผมก็หายสมบูรณด์ ขี น้ึ ในระหว่างท่ีเขามารักษาเมียผมนัน้ ทุกวนั เสาร์หรือวนั อาทิตย์ ผมจะเชญิ เขามา
กินขา้ วทีบ่ า้ นเป็นการตอบแทนทกุ อาทิตย์ เขาพอใจมาก ก็พอดเี มียผมหายสนิท ร่างกายดีขน้ึ
วันหน่ึงนายแพทย์ทหารทัง้ สอง มาหาผมทบี่ ้าน บอกว่าจะต้องถอนเคล่ือนย้ายไปประเทศพมา่
อีก 4 หรือ 5 วนั ผมกจ็ ัดเลี้ยงตามธรรมเนยี มคนไทย ผมก็ถามว่าหนว่ ยพลาฯ และหนว่ ยกําลังไปทงั้ หมด
หรอื เปลา่ เขาก็บอกว่าไปพร้อมกันทัง้ หมด เพราะเขายึดครองพม่าไดแ้ ล้ว เตรยี มจะเขา้ อนิ เดีย สําหรบั
ในไทยกเ็ หลอื ทหารไว้เพยี งเลก็ น้อยทกุ จงั หวัด แต่กรงุ เทพฯ มากหนอ่ ย เมือ่ ผมทราบเชน่ น้ี ผมก็เชิญ
นายทหารญ่ีปุ่นท้ัง 3 หนว่ ย เฉพาะหน่วยแพทยม์ นี ายแพทย์ 2 คน มากินข้าวกนั เปน็ การเลี้ยงสง่ พวก
เหลา่ นี้เคยเอาเหลา้ สาเกมาใหผ้ มบอ่ ยๆ แต่ผมไมไ่ ด้กินกเ็ ก็บไว้ แตว่ ันเล้ยี งวันนัน้ ผมเอาเหลา้ แมวดํา
ซง่ึ กําลังนยิ มกนั มากทงั้ ในกรงุ เทพฯ และตา่ งจงั หวดั ออกมาเล้ยี งพวกน้ี พอได้รสเหล้าประเภทน้ขี นึ้ ผสมน�ำ้
เปน็ เพราะโซดาไมม่ ี กช็ อบอกชอบใจ กินกันจนเซแล้วก็ลาจากกนั ไป
ต่อมาระยะหนง่ึ ระหวา่ งปี พ.ศ.2486 - 2487 ญี่ปุ่นไปแลว้ เหลอื ตกคา้ งนดิ หน่อยที่ โรงเรียน
สวรรควิทยา อาคารสํานักงานเทศบาลสวรรคโลก ก็ได้เก่าทรุดโทรมลงมาก ผมก็เลยย้ายมาทํางานที่
สขุ ศาลาชั้น 1 ท่ผี มกลา่ วแลว้ ขา้ งตน้ และสร้างสุขศาลาข้ึนอีก 1 หลังอย่ตู ดิ กัน ตอนน้มี พี วกขา้ ราชการ
ระดับขา้ หลวงภาค เช่น คณุ ทวี แรงขำ� และเจ้าคณุ รามราชภกั ดี เปน็ ข้าหลวงภาค สองคนนีเ้ ปลยี่ นกัน
แต่ใครอยู่ก่อนอย่หู ลังไมท่ ราบ เวลาท่านจะเดนิ ทางเขา้ กรุงเทพฯ ทา่ นก็มาแวะพักกับผมทสี่ ํานกั งาน
เทศบาล ผมก็เลย้ี งดปู ูเส่อื ตามธรรมเนยี ม สง่ ท่านลอ่ งกรงุ เทพฯ และข้ึนเชียงใหม่

118

สํานกั งานผมเวลานน้ั ผมจดั เปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ย มหี อ้ งปลดั เทศบาลและพนกั งานบญั ชี เสมยี น
อีกหอ้ งหนึ่งเป็นห้องนายกเทศมนตรี ผมนง่ั อยู่คนเดียวมปี ระตเู ปิดไปทหี่ ้องประชมุ ซง่ึ คณะเทศมนตรี
ท่านนัง่ อยู่ เราจดั ห้องน้ีเป็นหอ้ งเทศมนตรแี ละห้องประชุมดว้ ย เจา้ คณุ รามราชภกั ดแี ละคณุ ทวี แรงข�ำ
เขยี นในสมดุ เยีย่ มเทศบาลของผมวา่ เทศบาลน้ีคณะเทศมนตรที ํางานไดด้ ีเย่ยี ม มีความเป็นระเบียบ
เรยี บร้อย ควรจะเปน็ ตัวอยา่ งแก่เทศบาลทว่ั ๆ ไป ตอ่ มาภายหลังทราบว่า ท่านรายงานไปกระทรวง
มหาดไทย กระทรวงถงึ กับมหี นงั สือชมเชยผมมาโดยผา่ นจงั หวัด เวลานนั้ คุณหลวงรัตถรักษา บิดาคณุ
สทุ ธเิ ดช รตั ถรักษา เจ้าเมอื งพษิ ณโุ ลกปัจจุบนั นี้ ทา่ นเหน็ หนังสอื นีเ้ ข้า ทา่ นก็เรยี กผมไปถามอยา่ งเปน็
กนั เองว่า ผมไปจดั ฉากอยา่ งไร ข้าหลวงภาค ตลอดจนกระทรวง จงึ ชมเชยกันมาก ผมกต็ อบอยา่ งเป็น
กนั เองว่า ผมก็ทําอย่างทา่ นข้าหลวงทํานัน่ แหละ แลว้ เราก็คยุ กนั เรอ่ื งอื่น กอ่ นผมจะกลับ ท่านถามว่า
น�้ำ มันเบนซินยังมีหรอื เปล่า ผมบอกวา่ มีจะเอาสักกถี่ ัง คุณหลวงทา่ นก็เป็นคนข้เี กรงใจ ทา่ นก็บอกว่า
สง่ มาใหส้ ัก 2 ถงั ก็ดี รุ่งขนึ้ ผมก็สั่งเจ้าหน้าทส่ี ง่ ไปให้ 5 ถงั โดยให้ไปเอาจากหนว่ ยทําลายท่โี กรกั ตอนนั้น
ใครๆ ขาดน้�ำ มัน ทั้งจงั หวดั และอกี หลายอําเภอ กต็ ้องมาขอผม
ตอ่ มาเหตุการณข์ องสงครามเบาบางขน้ึ นายทหารหรอื ขา้ ราชการชน้ั ผู้ใหญ่กไ็ ปกรุงเทพฯ บ้าง
ลําปางบ้าง ระยะนน้ั ผมก็เกิดเคราะห์รา้ ย ลูกผมคนหนง่ึ ชือ่ แดง ยงั เพยี ง 4-5 ขวบ เป็นพี่ชาย ประพฤติ
ลมิ ปะพันธุ์ เป็นโรคหัวใจร่ัว กพ็ อดนี ายแพทยท์ หารคนหนง่ึ มยี ศพนั โท เคยเลน่ ฟุตบอลกับผมเมือ่ ครงั้
อย่ใู นโรงเรยี น มาเยี่ยมผม กเ็ ลยขอให้ดูลกู เขาดูแล้วเขาก็น่งิ แลว้ คุยกนั ตอ่ ไป เขากล็ ากลับ กอ่ นทเี่ ขา
จะขึ้นรถไป เขาสัง่ คนให้มาบอกผมวา่ ใหบ้ อกคณุ เพง่ เขาดว้ ยวา่ ลูกเขาไม่รอดดอก เพราะเป็นโรคหวั ใจ
รว่ั อย่างแรง ไม่มีทางรักษา กพ็ อดีในเยน็ วันนั้นเรานั่งกนิ ข้าวกนั ลกู คนน้กี เ็ กิดอาการดีข้ึน คยุ กนั พูดถงึ พ่ี
ถงึ น้อง ผมกับเมยี กส็ บายใจคิดวา่ ลกู อาการจะดีขึ้น แตท่ ี่ไหนได้ ตกกลางคืน เราก็นอนหลับกนั โดยไมไ่ ด้
ดแู ล แต่กน็ อนอยู่ดว้ ยกัน ผมตนื่ ขนึ้ เหน็ ลูกแดงคนนนี้ อนคว่�ำ โยงโยอ่ ยู่ ผมก็จับพลิกข้นึ มาดปู รากฏว่า
ลูกไดข้ าดใจตายไปเม่อื ไรกไ็ ม่รู้ กเ็ ลยตอ้ งจัดการศพ เกบ็ ไว้ 2 วันก็เผา
เรอ่ื งของชวี ติ ผม มนั กย็ งุ่ อยตู่ ลอดเวลา ในระยะทเ่ี ปน็ นายกเทศมนตรี ซง่ึ มเี งนิ เดอื นเพยี ง 90 บาท
ก็มีความคลอ่ งตัวในเรอ่ื งการเงินดขี นึ้ ถงึ กับไดส้ ่งลกู คนโต คอื พษิ ณุ ลิมปะพันธ์ุ ไปเรียนหนงั สือทก่ี รุงเทพฯ
กอ่ นปี 2487 พิษณุกําลังเรยี นอย่ชู ั้น ม.6 แตย่ งั ไมท่ นั สอบ รัฐบาลกป็ ระกาศปดิ โรงเรยี นทั่วประเทศ ผู้ที่
อยู่ ม. 6 ยงั ไม่ไดส้ อบ กใ็ หถ้ อื ว่าสอบได้มธั ยม 6 ผมจึงบอกลูกพิษณุว่า เขาสําเรจ็ ม. 6 โดยได้ดกี รจี าก
“โตโจสงเคราะห”์ นายโตโจนเี้ ป็นแมท่ ัพญ่ปี นุ่ ประจําอย่ใู นไทย พษิ ณกุ ็ต้องกลบั มาอยู่บ้าน

119

การเป็นผ้แู ทนรฐั รบั ซื้อฝา้ ยและพชื ไร่

ระยะปี 2485-2486 ระยะนนั้ กําลงั ย่งุ ยากกนั ทงั้ ในกรุงเทพฯ และต่างจังหวดั ทา่ นจอมพล
ป. พิบลู สงคราม ทราบวา่ ญป่ี ุ่นจะซ้ือฝา้ ยเพ่อื ไปทํายทุ ธสมั ภาระสงคราม ท่านจงึ ใหบ้ ริษทั แร่และยาง
ซ่ึงเปน็ บริษทั ของรฐั บาลเป็นผมู้ าหาผจู้ ดั การ เพอ่ื ตั้งสาขาซ้ือฝา้ ยที่สวรรคโลกและลพบรุ ี โดยเฉพาะ
สวรรคโลกน้ัน มีฝ้ายมากที่สุด ผู้จดั การใหญบ่ รษิ ทั แรแ่ ละยางเปน็ นกั เรียนราชวทิ ยาลยั รนุ่ ก่อนผมนิดหนอ่ ย
ช่อื คณุ จําลอง เทวดล ขน้ึ มากับคุณคลืน่ ซ่ึงเป็นนกั เรียนราชวทิ ยาลัยรุ่นนอ้ งผม พนักงานเทศบาลไป
รายงานผมวา่ มีผู้ใหญม่ า เขาจะขอพบผม ผมกไ็ ปพบที่ตลาดปรากฏว่าเปน็ นกั เรยี นราชวทิ ยาลัยด้วยกัน
ดงั กล่าวแล้ว
คุณจําลอง เทวดลและคณุ คลน่ื ได้บอกวา่ ตอ้ งการคนเป็นผ้จู ัดการซื้อฝ้ายและเขารู้ว่าผมเป็น
เทศมนตรีตลอดจนเคยเปน็ ชาวไรฝ่ า้ ยดว้ ย เขาก็ตกลงกับผมทนั ทวี า่ ขอให้เป็นผูจ้ ดั การ บริษทั แรแ่ ละยาง
จํากดั ประกาศรับซ้อื ฝ้าย โดยให้ผมเช่าหอ้ งแถว 4 คูหา เป็นสํานกั งานรบั ซือ้ ฝ้าย และจัดจ้างเสมียน
พนกั งานไวใ้ หพ้ รอ้ ม เงินเดอื นตั้งเอาเอง ตูเ้ ซฟเก็บเงินเขาจะส่งมา เครอื่ งชงั่ เขาจะส่งมา สว่ นเงินจะโอน
มาใหท้ างคลงั ผมก็งงและผมกไ็ ม่ถามเขาว่าเขาให้เงนิ เดอื นผมเท่าไร แตเ่ ขาบอกวา่ ต้องซือ้ ฝา้ ยให้หมด
เงนิ เดอื นไมต่ อ้ งพดู ถงึ เงนิ ทจ่ี ะซอ้ื ไมต่ อ้ งหว่ ง จะโอนใหท้ างคลงั สว่ นอน่ื ๆ นน้ั จดั การเอาเองใหเ้ ปน็ สํานกั งาน
ที่โกท้ ่สี ุด เขาก็ให้เงินผมไว้ 2,000 บาท สําหรบั จดั สถานที่ ผมย่ิงงงใหญ่ ผมก็เลยถามตรงๆ วา่ บรษิ ัทนี้
เป็นของใคร ซื้อฝา้ ยให้ใคร เขาก็ยม้ิ ๆ กไ็ ม่บอกอะไรผมทง้ั สนิ้ บอกเพยี งว่าเรากนิ ข้าวกระทะเดยี วกัน
มาเรยี นหนังสือมาดว้ ยกัน ก็เช่ือในความสามารถและความไว้วางใจในเร่อื งการเงนิ ได้ คณุ จําลองกบั
คุณคลน่ื กก็ ลับไปในคืนนน้ั
ผมกเ็ ตรียมสถานท่ี เชา่ ห้องแถวเถา้ แก่ยกซไี วแ้ ลว้ 4 ห้อง นายยกซกี ็งง บอกมนั บริษทั อะไร
กันแน่ ผมบอกผมก็ไม่รู้ เวลาน้ีเขาให้เงนิ ผมไว้สําหรับตกแต่งหอ้ ง 2,000 บาท แลว้ คิดเอาเองวา่ ค่าเงิน
2,000 บาท เวลาน้นั กับเดย๋ี วนี้ ต่างกันแค่ไหนเราก็จดั สํานักงาน นายสถานใี ห้คนมาบอกว่ามีตเู้ ซฟ
ขนาดใหญ่ เครอื่ งชงั่ และอืน่ ๆ อกี หลายอยา่ ง สง่ มาให้ ผมก็ให้กรรมกรรถไฟไปขนมาไวท้ ี่สํานกั งาน จดั
ไวเ้ รยี บรอ้ ยดขี ้ึน
ต่อมาอีก 1 วนั ผวู้ า่ ราชการจังหวดั โทรเลขมาบอกวา่ มเี งนิ โอนมาใหผ้ มเป็นชื่อของผม ทางคลงั
จงั หวัด 1 แสนบาท ยิ่งทําให้ผมงงใหญ่ รงุ่ ข้ึนผมกไ็ ปรับเงนิ คณุ สิงโต คลงั เพ่ือนฝงู กนั เขากบ็ อกวา่
มันเงินอะไร ทําไมส่งมาให้ลื้อมากมายอยา่ งนี้ ผมก็บอกวา่ ผมก็ไมท่ ราบเหมอื นกนั แตเ่ พอ่ื นฝูงผมทเ่ี ขา
เคยทําราชการในตําแหน่งสงู เป็นผู้จัดการบริษทั แรแ่ ละยางจํากัด มาให้ผมซอ้ื ฝ้าย และเขาบอกว่าจะทาํ
หนังสอื รายละเอียดส่งมา หนังสอื รายละเอยี ดผมยงั ไม่ไดร้ บั เลย ทง้ั เงินทัง้ ต้เู ซฟ เครอ่ื งชง่ั กม็ าแลว้ ผมก็
เลยจัดสํานักงานเสียสวยงาม ชั้นล่างเป็นห้องซื้อฝ้าย ห้องเจ้าหน้าที่การเงิน มีตู้เซฟตั้ง และโต๊ะทํางาน

120

ผจู้ ัดการชัน้ ล่าง 1 โตะ๊ ช้นั บน 1 โต๊ะ แต่ความจรงิ ผมนง่ั ข้างลา่ งมากกวา่ ส่วนชน้ั บนนน้ั ผมก็จดั เป็นหอ้ ง
รับรองไว้ 4 ห้อง ผมลืมบอกไปว่า ตอนทีเ่ ขาส่งของมานนั้ มีเตียง ที่นอน หมอนม้งุ ขนาดคนเดียวมาให้
4 เตียง ผมก็จัดไวเ้ ป็นทพี่ ักรับรองอยา่ งเรียบรอ้ ย พูดกนั ง่ายๆ กค็ อื เงินดี งานดี เพราะคุณจําลอง
บอกผมว่า คา่ ใชจ้ า่ ยไมต่ อ้ งเสยี ดาย ให้โก้ หรู และมีห้องรับรองข้างบนรวมทงั้ มหี อ้ งประชมุ ดว้ ย ผมจดั
เรียบรอ้ ยทุกอย่าง
หลังจากท่ีผมไปรับเงนิ จงั หวดั มาแล้ว ผมกไ็ ดร้ ับหนังสือชแ้ี จงรายละเอียดตลอดจนบอกหนา้ ที่
และวิธกี ารรวมทงั้ เงนิ เดือนผมด้วย เขาให้ผมเดอื นละ 200 บาท สมุหบ์ ญั ชี 1 คน เงนิ เดอื น 60 บาท
พนักงานชง่ั ของ 40 บาท เสมยี น 1 คน 30 บาท และภารโรงอีก 1 คน 25 บาท ผมกร็ ้วู ธิ ตี า่ งๆ ได้โดย
หนงั สอื ทเี่ ขาแจ้งมาคอื บริษัทแรแ่ ละยางน้ีเปน็ บริษทั ของรัฐบาลโดยตรง เพราะต้งั มานานแลว้ เขารับ
ซือ้ แรแ่ ละยางทางภาคใต้ แต่ทา่ นจอมพลคิดไมท่ ันและเป็นเรือ่ งด่วนท่ีจะต้องรบั ซ้อื ฝ้าย ป้องกนั ญปี่ นุ่
ไม่ใหซ้ ื้อ ก็จึงใหบ้ รษิ ทั แรแ่ ละยางมาจัดการซื้อ
บริษทั น้ีใหญโ่ ต เงนิ ทุนหนา ผมไปกรงุ เทพฯ ตดิ ต่องาน เบิกไดแ้ บบเดียวกับบรษิ ทั ฝรงั่ อาหาร
การกนิ โรงแรมใหญๆ่ ทัง้ นนั้ ความจริงผมไปไมบ่ อ่ ยครงั้ นัก เพราะข้เี กยี จเดนิ ทางสองตอ่ คอื ตอ้ งนอนคา้ ง
พิษณุโลก รุ่งข้นึ จึงข้ึนรถไฟมาตอ่ รถทส่ี ถานีรถไฟชุมทางบ้านดาราถงึ สวรรคโลก ตอ่ มาผมซอื้ รถยนต์
เชฟโรเลต็ 6 สบู จากโกพงอกี 1 คนั สําหรับขนฝา้ ย โกพงขายผม 7,000 บาท โกรักต่อวา่ ทําไมซ้อื
แพงนัก ผมบอกรถเขาก็ดีใชไ้ ดส้ ะดวก ผมโทรเลข ขออนมุ ัติและบอกราคา ผจู้ ดั การใหญ่คุณจําลองไม่
สอบถามเลย อนมุ ัตใิ ห้ซอ้ื ได้ แล้วรถคนั นแี้ หละก็เปน็ รถทีใ่ ช้ประโยชนไ์ ดใ้ นการต่อต้านญ่ปี นุ่ โกรกั ของผมก็
เอารถคนั นี้ แอบขนน�ำ้ มนั ญีป่ ่นุ ไปซ่อนแถวคลองกระจงหรอื ทอ่ี ่นื ทุกคนื วิธีการซอ้ื ของผม เราซอ้ื กันอย่าง
เชอื่ เครดติ กันคอื บรษิ ัทเขาไมก่ ลวั ผมคอรปั ชัน่ ซื้อราคาเท่าไร เขาก็ไม่ว่า รถคนั นี้ ขนฝ้ายที่ผมซ้อื ไปให้
โรงหบี สถานีทดลองศรีสําโรง ทจี่ ะหบี เอาเมด็ ออก ผมขอเล่าประวัตเิ รอื่ งรถสกั หน่อย พอผมซ้ือรถคนั น้ี
เปน็ ของบรษิ ัทแร่และยาง ผมก็เขียนชือ่ ติดขา้ งรถ แต่ผมเขียนเป็นอกั ษรยอ่ ว่า “บ.ร.ย.” จนพวกรถยนต์
โดยสาร โดยเฉพาะโกรักเวลาลับหลังเขาเรียกรถยนต์ น้วี ่า รถยนต์ “บา้ ระ ย�ำ ” เพราะถ้าเราแปลอกั ษร
ยอ่ มนั กต็ รงอย่างนนั้ งานของผมในการซ้ือฝ้ายนี้ เป็นงานนโยบายของรัฐบาลและเปน็ งานทตี่ ้องเปน็ คน
ไวว้ างใจกนั พวกเดยี วกัน จอมพล ป. ท่านจึงจะใหท้ ํา
ผมเร่มิ ดําเนนิ การ พวกพอ่ คา้ ทค่ี า้ พชื ไร่ คา้ ฝา้ ย กส็ งสยั งงกนั ไปหมด ช้ันแรกราคาพวกตลาดซอื้
ก.ก.ละ 75 สตางค์ แลว้ ข้ึนมาถงึ บาทกวา่ และขน้ึ ถึง 1.50 บาท พอ่ คา้ ก็ไม่กลา้ ซื้อ แตผ่ มก็ซ้อื ตามราคานี้
ไปเรื่อยๆ สําหรับพอ่ ค้าน้นั กห็ ยุดซือ้ พชื ทุกชนิดรวมทง้ั ฝ้ายด้วย เพราะการขอตู้สง่ ไปกรงุ เทพฯ นัน้ ไม่
คอ่ ยได้ นอกจากนน้ั ตลาดในกรงุ เทพฯ ก็อลเวง ผมกซ็ ้อื จากพวกชาวไร่เร่ือยๆ ไม่เกิน 3 วนั มผี ้คู า้ ฝ้าย
รายใหญ่รายหนงึ่ มฝี า้ ยหลายหมืน่ กโิ ลกรมั และใส่กระทอไวเ้ สรจ็ เรียบรอ้ ยคอื แม่เซียะ บ้านอยูท่ ีห่ นา้ โรงพกั
มีเงนิ มาก เปน็ เศรษฐีเงนิ กู้ กม็ าติดตอ่ กับผม จะขอขายให้ แต่ขอราคา ก.ก. ละ 2 บาท รวมทง้ั พอ่ ค้า

121

คนอน่ื ๆ ดว้ ย ท่ีสุดผมกต็ กลงซ้อื ทงั้ หมด คราวนน้ั ใช้เงนิ ซื้อประมาณเกือบ 3 แสนบาท พอผมซื้อเสรจ็ แลว้
ผมก็ส่งไปใหโ้ รงหีบศรสี ําโรง สถานที ดลองหบี ทําเบล์หรอื อัดตามแบบอย่างที่ส่งต่างประเทศ ส่วนการเงนิ
ของผมไมม่ ีการขัดขอ้ ง ใหส้ ํานักงานใหญ่กรงุ เทพฯ ส่งมาเท่าไรจะเป็นทลี ะหม่นื หรอื แสน บอกยอดเงนิ
เขาไปไมเ่ กนิ 3 วนั เงนิ ก็โอนมาใหท้ างคลงั ผมตอ้ งไปรับท่ีคลังดังกลา่ ว
ต่อมา ชาวไร่ก็เรมิ่ มาขายให้ผม บางคนเชน่ นายเฉลมิ เป็นเจ้าของไรฝ่ ้ายเกอื บ 50 ไร่ ได้ฝ้าย
มาก ขนมาขายผมช้ันแรก เอามาราวๆ 100 ก.ก. เราชัง่ ให้เสร็จแลว้ ชําระเงินเสร็จ กลับไปกแ็ อบนนิ ทาวา่
บริษัทผมโกงตาชั่ง ผมก็ไมว่ า่ อะไร ต่อมาอกี 3-4 วนั เอามาขายอกี ผมก็กระซบิ เด็กบอกรายนี้ ดดั ใหเ้ ขด็
คอื ใหบ้ ดิ ตาชั่งใหเ้ ขาทราบว่า เขาเอาฝา้ ยมาส่งจํานวนทเี่ ขาชงั่ มาจากไร่ หรือบ้านคลองยาง 200 ก.ก.
แตม่ าชง่ั ทบ่ี รษิ ทั ผมกบ็ อกวา่ ลอ้ื หาวา่ ทางบรษิ ทั ชง่ั โกง ลอ้ื ไปตรวจตาชง่ั ทดลองใหแ้ นน่ อน แลว้ ลอ้ื ชง่ั เอง
ฝ้ายของลื้อเมื่อชั่งเสร็จแล้ว ปรากฏว่าฝ้ายขาดจากที่เขาชั่งมาจากบ้านเกือบ 20 ก.ก. แต่เขาก็พอใจ
เพราะเขาชง่ั เอง ตรวจตาชง่ั เอง แตเ่ ขากไ็ มร่ ู้วธิ ีเรอื่ งพลกิ แพลงของพ่อค้าในการช่ัง นี่กเ็ ป็นเรือ่ งเคลด็ ลบั
อันหนง่ึ ที่ทําใหพ้ อ่ คา้ รบั ซอ้ื พชื ไร่ คนกลางร่�ำ รวยกนั มากมายจนทกุ วันนี้
ตอ่ มาพวกพอ่ คา้ ในตลาดทง้ั หมดกห็ ยดุ ซอ้ื ฝา้ ย บรษิ ทั ผมกซ็ อ้ื ไดค้ นเดยี ว ผมซอ้ื จนถงึ ก.ก. 5 บาท
นอกจากนั้นรัฐบาลยังออกกฤษฎีกา ห้ามขนฝ้ายออกนอกจังหวัดอีกด้วย เพราะฝ้ายก็มีที่สวรรคโลก
แห่งเดยี ว มีพวกโรงทอผา้ ทางลําปาง ลําพนู เชียงใหม่และเถนิ แอบมาซ้ือข้ึนไปบ่อยๆ จงึ ต้องออกกฤษฎีกา
หา้ มขนออก เกิดความป่ันปว่ น และทกุ คนเห็นว่า บรษิ ัทของผมนีเ้ ป็นบรษิ ทั ของรัฐบาล ก็มีพ่อค้าบางคน
ทางลําพูนมาติดต่อขอซอ้ื จากผม ผมก็บอกวา่ ผมขายใหไ้ มไ่ ด้ และผมก็ส่งไปให้ไม่ได้เหมือนกนั ผมสง่ ไป
ไดแ้ ห่งเดยี ว คือสํานักงานใหญข่ องบรษิ ทั ทีก่ รงุ เทพฯ ระยะนน้ั พ่อคา้ ใหญ่ๆ ที่มีโรงงานทอผา้ ที่ลําพนู
สันกําแพง และทอ่ี ่นื ๆ มาติดต่อกับผมมาก ผมกเ็ ห็นวา่ เป็นคนไทยดว้ ยกัน ก็กระซบิ บอกวา่ ให้แอบซ้ือ
แลว้ บรรทุกลอ้ ออกไปทางเมอื งเถิน เพราะผมเหน็ ว่าพวกโรงทอใหญๆ่ เหลา่ นี้ เขาเอาไปทอทําขายเป็น
สินคา้ พืน้ เมอื งจรงิ ๆ ส่วนการบรรทุกตู้รถไฟ พ่อค้ากข็ อตูเ้ รยี งคิวกันไวน้ ับเป็นร้อยหลงั แต่ถา้ ผมไปขอ
5 หลัง หรอื 10 หลงั โดยผมหบี เอาเมด็ ออกแลว้ บรรทกุ สง่ กรงุ เทพฯ แม้ผมจะขอทหี ลังพวกพอ่ คา้ อ่นื ๆ
ทางรถไฟกต็ ้องจดั ใหผ้ มก่อน มหี ลายคนไปต่อว่านายสถานี เขาก็บอกวา่ กรมรถไฟสง่ั มาใหจ้ ดั ใหบ้ ริษัท
นกี้ ่อนทั้งหมด เม่อื คนยน่ื ขอ พ่อค้าก็ไม่กล้าพูดอะไร
ผมทํางานเรือ่ งรับซอ้ื ฝ้ายนอ้ี ยู่ 2 ปี แต่ระยะท่ีซ้อื นั้น ผมต้องไปซอื้ พิษณโุ ลกและท่อี ืน่ ๆ บ้าง
พจิ ติ รกไ็ ปขอซอ้ื การไปซอ้ื ทพ่ี จิ ติ ร กเ็ ปน็ เรอ่ื งทค่ี วรจะเลา่ ไวใ้ หฟ้ งั วา่ มคี วามสําคญั และสรา้ งคนร�ำ่ รวย 1 คน
ได้อยา่ งไร คือวันหน่ึงผมไปซื้อฝา้ ยท่พี ิจิตร กเ็ อารถยนตว์ ่งิ จากสวรรคโลกไปข้ึนรถไฟท่สี ถานีพิษณุโลก 7
โมงเช้า ผมเอาเถ้าแก่ยกซีไปด้วยถงึ พิจติ ร ประมาณ 9 โมง ผมก็ไปดพู ิจิตร ปรากฏวา่ ฝา้ ยมีน้อย เราดู
ฝา้ ยกนั โดยทัว่ ไปแล้ว ร้สู ึกวา่ ถา้ สง่ คนมาซื้อก็ไม่คุ้มกบั คา่ ใชจ้ ่าย ได้ฝา้ ยก็ไม่เกนิ 2 ตู้ ผมกเ็ ลยไมเ่ อา
พอตอนเทยี่ ง ก็ไปหาอาหารกลางวันกนั ท่โี รงแรมในตลาด โรงแรมนัน้ ทําอาหารพอกินได้ แตผ่ มกช็ วน

122

ยกซีและเจา้ หน้าที่ ทไี่ ปด้วยขนึ้ ไปกันบนโรงแรมชน้ั 2 เจ้าของรา้ นอาหารก็ยกขึน้ ไปใหข้ ้างบน ระหวา่ ง
ท่ผี มน่ังรบั ประทานกนั อยู่ ผมเห็นเด็กซนเปน็ บอ๋ ยโรงแรมคนหนึ่ง อายุประมาณ 9 ขวบ กําลังปนี ดคู น
พกั ในห้อง ผมสนใจเด็กคนนี้ เห็นลักษณะทา่ ทางฉลาด พอมันปนี ดหู ้องลงมา ผมกเ็ รียกมาถาม รู้สึกว่า
พดู จาฉลาด แล้วเขาก็ไปทําหน้าทีข่ องเขา ผมก็บอกเถ้าแก่ยกซีวา่ อยากได้เด็กคนนี้ไปเปน็ เด็กประจําท่ี
สํานกั งานบริษทั ขอใหล้ องถามเขาดู เพราะเป็นพวกไหหลําด้วยกัน ยกซีก็เรียกตัวมาถามและพดู กบั เต่ีย
เขาดว้ ยว่าผมมคี วามประสงคอ์ ยา่ งน้ี เดก็ คนน้ีกต็ กลงมาอยู่กบั ผม บา่ ย 4 โมงก็ขึ้นรถไฟจากพิจติ รมาลง
พษิ ณโุ ลกแล้วกลบั สวรรคโลกในคืนน้ัน เดก็ คนนี้อย่กู บั ผม 3 ปกี วา่ ใช้งานคล่องแคล่ว ฉลาด และผมก็
สอนเขาไปแยะ จากนนั้ ผมกไ็ ม่ไดพ้ บกันอกี เลย
ตอ่ มาเมื่อปี พ.ศ.2517 ผมไปท่ีโรงแรมเดมิ เดก็ คนน้ีกลายเปน็ ผู้จัดการและเจ้าของโรงแรม
ผมจําหนา้ เขาได้ และเขาก็จําผมได้ดี มาหาผม ทักทายยกมอื ไหว้ ผมก็ถามเร่ืองทํามาหากนิ เขากบ็ อก
ว่าเวลาน้ี เขาเป็นผู้จัดการโรงแรมอยู่ถึง 4 แห่ง แลว้ เขากบ็ อกวา่ เขารู้วา่ ผมมากรงุ เทพฯ เสมอ เขากต็ ามหา
แต่ไม่ไดพ้ บ เพิง่ ได้พบกนั ในวันน้นั เขากถ็ ามผมวา่ ผมพักท่ไี หน ผมบอกว่าผมจะพักโรงแรม แต่ยงั ไมร่ ูว้ า่
โรงแรมไหนเลย เขาก็บอกว่าถา้ อย่างน้นั เตี่ยไปพักทีโ่ รงแรมผมดีกว่า ในตวั เมอื งของผมมี 3 โรงแรม
แตไ่ มส่ ะดวกและเสยี งดัง ผมจะใหเ้ ตี่ยไปพักทอี่ โศกโมเตล็ ซอยอโศก สงบเงยี บ ผมก็เลยไปพกั กับเขา
ส่วนมากไปกรุงเทพฯ ก็ไปพักกบั เขา ผมชําระค่าโรงแรมหรือค่ากนิ เขาก็ส่ังแคชเชยี ร์และพนกั งานโรงแรม
ไว้ไมเ่ กบ็ สตางคผ์ มทุกอย่าง เวลาผมไปกรุงเทพฯ ก็ไปพกั กบั เขา บางครง้ั ผมไปพกั ท่ีอ่นื พอเขารู้เขา้ เขา
กต็ ่อว่า เขาอยากจะตอบแทนบุญคุณผมท่ีเล้ยี งดเู ขา สอนงานเขามาจนเขาฉลาด มีฐานะดขี นึ้ ดังกลา่ วแลว้
ก่อนที่เขาจะเปน็ เจา้ ของโรงแรม ผมพบเขาทโ่ี รงเรียนเขมะสริ ิ ผมนั่งแทก็ ซ่ไี ป แต่เขาขบั รถเบนซ์
เขาบอกวา่ เขาเอาลูกมาไว้ท่นี ่ี ผมก็บอกเหมือนกันวา่ ผมเอาลกู สาวคนเล็กมาไว้ทน่ี ี่ บคุ คลคนนี้ผมก็
อยากจะขอบอกไวเ้ ลยวา่ เขาคือนายเกลียว แซ่โงว้ ในปี 2518 เขาเป็นหนุ้ ใหญ่และผจู้ ัดการของโรงแรม
ถงึ 5 โรงแรม ผมกภ็ มู ิใจวา่ ผมเกบ็ เด็กโรงแรมมาเลยี้ งดู อบรมส่งั สอนใหข้ ยันทํามาหากนิ ให้เปน็ คนดี มี
หลักฐานน้ัน แม้เขาจะรวยกวา่ เรา เรากภ็ มู ิใจ 2 อย่างคือ 1. เขามฐี านะดีข้นึ เป็นหลกั เป็นฐาน 2. เขายงั
นกึ ถงึ บญุ คุณเราท่เี ลีย้ งเขามาตง้ั แต่เป็นเดก็ โรงแรม เรอ่ื งชวี ติ ของผมในการชว่ ยคน ก็มีคนนเี้ ป็นคนแรก
และเดก็ ตามตําบลตา่ งๆ ในสวรรคโลก ผมเกบ็ มาเลย้ี งและเรยี นหนงั สอื จนเปน็ ครบู าอาจารยต์ ง้ั เยอะแยะ
ก็เปน็ เร่ืองความสขุ ทางใจของผมในเร่ืองสร้างคนให้เปน็ คนดี เทา่ นีเ้ ราก็พอแล้ว เขาเล้ยี งตวั เขาเองได้
เขาจะนึกถงึ บญุ คุณเราหรอื ไมน่ กึ ถงึ น้ันผมไมส่ นใจ จะสนใจเพยี งอย่างเดียววา่ คนทเ่ี ราเล้ยี งต้องเปน็ คนดี
เมอื่ เขาได้ดี เราก็พอใจ
พูดถงึ เรอ่ื งการจัดการซื้อฝ้ายของบรษิ ทั แร่และยาง ผมกท็ ําได้ถูกต้องตามนโยบายของ จอมพล ป.
พบิ ลู สงครามทุกอย่าง เงนิ ทองที่ให้เขาส่ง เขาก็ส่งใหต้ ามกําหนดและจํานวน บางทคี ลงั จงั หวดั คณุ สิงหโ์ ต

123

ปานะดษิ ฐ์ เรยี กผมไปต่อว่า จะใหก้ รงุ เทพฯส่งเงนิ มาให้ ขอใหบ้ อกลว่ งหน้า ทางคลังจะได้เตรียมเงินไว้
เพราะระยะนนั้ เป็นระยะสงคราม ภาษีเก็บไม่คอ่ ยได้ เพราะเงนิ ที่ผมให้เขาโอนมาน้ัน ส่วนมากต้ังแสน
ขนึ้ ไป บางคราวกเ็ ปน็ ล้าน
ต่อมาเมอ่ื ผลงานของผมดีข้นึ กระทรวงเกษตรกเ็ สนอรัฐบาล โดยอา้ งเหตผุ ลว่า เรือ่ งซอื้ ฝ้ายนี้
ควรจะเป็นเรื่องของกระทรวงเกษตร บริษัทแร่และยางก็มีการซื้อขายกันมากทางภาคใต้อยู่แล้ว ที่สุด
รัฐบาล จอมพล ป. ก็ยอม โดยจดทะเบียนเป็นบรษิ ทั ใหม่ เรยี กว่า บริษทั สง่ เสริมฝา้ ย เรากท็ ํางานตอ่ เนอื่ ง
กันมา ตอนท่บี ริษัทนมี้ าข้ึนอยู่กบั กระทรวงเกษตร การเงนิ สะดวกไมม่ ีอะไรขัดขอ้ ง แต่มีปญั หาเรอ่ื งระเบยี บ
และนโยบาย เพราะกรมเกษตรทํางานให้บรษิ ัทนีแ้ บบราชการมากเกนิ ไป ไม่เหมือนบริษัทแรแ่ ละยาง
แต่งานกไ็ มเ่ สยี หาย
ต่อมาผมเสนอขอซ้อื งาดํา 10 ตู้ หมอ่ มหลวงชดิ เชอ้ื กบั คณุ หลวงองิ ต้องขึ้นมาถามผม ขอทราบ
เหตผุ ล ผมกบ็ อกวา่ ถา้ ขาดทนุ ผมรบั ผดิ ชอบ ถ้าได้กําไรบริษทั เอาไป ผมกซ็ ือ้ งา 10 ตู้ ผมกส็ ่งไปให้
บริษทั ขาย ปรากฏว่างาของผม 10 ตู้นี้ ไดก้ ําไรร่วมแสน ต้งั แตน่ นั้ มา พวกกรมเกษตร มีคุณพระชว่ งเกษตร
ศลิ ปากร (ช่วง โลจายะ) อธิบดี คณุ หลวงอิงคศรกี สกิ าร (อิง จันทรสถติ ย)์ รองอธิบดี และ ม.ล. ชดิ เชือ้
ผ้จู ัดการ และทา่ นเป็นหัวหนา้ กองอยู่ดว้ ย ผมจะเอาอะไร ซอ้ื อะไร แม้แต่เอาเงินช่วยชาวไรเ่ ขาก็ไม่ขดั ขอ้ ง
เรอื่ งเงินช่วยชาวไร่นี้ ผมเก็งล่วงหนา้ เอาไวแ้ ล้ว ผมก็สรา้ งบญุ คุณใหแ้ ก่พวกนี้ รวมท้งั ระยะนน้ั ผมก็
ไปทําไรฝ่ า้ ยพันธ์ใุ หม่เป็นพนั ธ์เอ็ม.ซี. ซึง่ คณุ แสวง กลุ ทองคํา เป็นคนคิดคน้ พันธทุ์ ี่สถานที ดลองศรสี ําโรง
พดู ถงึ เรอ่ื งฝ้าย ระยะนน้ั คณุ หลวงสินธสุ งครามชัย ร.ม.ต.ว่าการเกษตร ขนึ้ มาตรวจราชการ มีคณุ หลวงองิ
และผ้ตู ิดตามหลายคน มาดูบรษิ ทั ก็พอใจ และอยากจะดูไร่ฝา้ ย ผมกพ็ าไปดูไร่ฝ้ายของผมท่ีเปยเล้ิง จํานวน
20 ไร่
ผมเป็นทงั้ นายกเทศมนตรีและเปน็ ผู้จัดการบริษทั ส่งเสริมฝา้ ยด้วย ทํามาเพียง 2 ปีกวา่ ๆ เหตกุ ารณ์
สงครามก็เร่ิมเบาบางลง จอมพล ป. กส็ ัง่ ใหเ้ ลิกบริษทั ฝ้าย ผมก็มอบเงินมอบทองคนื หมดถกู ตอ้ งตาม
ระเบยี บ แต่สว่ นของใช้หลายอยา่ งผมซ้ือไว้ เขาขายใหร้ าคาถกู เชน่ ตูเ้ ซฟ โต๊ะเขียนหนงั สือ เคร่ืองชัง่
ตลอดจนหน้ีสนิ ของชาวไรท่ ีผ่ มปลอ่ ยเงินใหไ้ ป ผมกร็ บั ใช้และเก็บเอาเอง ก็รู้สึกวา่ ได้กําไรหลายสตางค์
เหมอื นกัน เปน็ อันว่างานช้ินหนึง่ เร่ืองการคา้ ฝ้ายสําหรับวถิ ีชวี ติ ของผม ก็เรยี บร้อยทกุ ประการ เราเลิกเมอ่ื
ปี 2487 ผมกน็ ั่งทํางานเทศบาลตอ่ ไป ก็พอดีในระยะน้นั งานของเสรไี ทยก็เร่มิ ข้ึน

124

ภารกจิ เสรไี ทย สนองคุณชาติ

ในคนื วันที่ 16 เมษายน 2487 เวลาตี 2 ผมถกู ปลกุ ให้ตืน่ ขนึ้ มา อย่างกะทนั หัน โดยมคี ณุ สงั วาลย์
อัยการ คุณพงึ่ ศรีจนั ทร์ คุณประยูร อรรถจินดา นักเรียนอเมรกิ าพลร่มมาพบผมโดยคําสงั่ ทา่ นปรดี ี
ก่อนท่ีคณุ พงึ่ จะมาหาผม เขาไปปรึกษากบั คุณสังวาลก่อนวา่ จะให้ใครเป็นหัวหน้าเสรไี ทยที่จังหวัดสโุ ขทยั
คุณสงั วาลแนะนําใหม้ าชวนผมรว่ มตง้ั ขบวนการเสรไี ทยข้ึนในจงั หวัดสุโขทยั อุตรดิตถ์ พิษณุโลก คุณพ่ึง
เอาคุณประยูร อรรถจนิ ดา นกั เรียนอเมรกิ าท่ีมาในเรอื ใตน้ ำ้�ไว้ใหผ้ มจัดดําเนินการ ผมกถ็ ามคณุ พง่ึ วา่
ลักษณะงานเปน็ อยา่ งไร คุณพงึ่ กบ็ อกวา่ เปน็ ความดําริของทา่ นรฐั บุรษุ อาวุโส ซ่งึ เข้าใจว่า ผมคงทราบ
ลว่ งหนา้ มาแล้ว หลกั การก็มเี พียงวา่ เราทํางานเป็นเรื่องลบั ต่อตา้ นและทําลายญี่ปุ่นทุกวถิ ีทาง ผมกเ็ ลย
บอกว่าเข้าใจแล้ว ผมรบั จะช่วย เวลานผ้ี มกม็ ีขบวนการตอ่ ตา้ นอยูแ่ ล้ว โดยใหโ้ กรักขโมยท้งั นำ�้ มนั และ
ขดั ขวางทกุ สิ่งทกุ อย่าง คอื ไดท้ ั้งผลงานและโกรกั ก็ได้สตางค์ขายน้�ำ มนั ท่ขี โมยญ่ปี ุ่นมาดว้ ย พวกเรา
ขา้ ราชการทกุ ส่วน ผมก็สง่ นำ�้ มนั ใหใ้ ช้ต้งั แต่ผูว้ า่ ราชการจังหวดั อําเภอ ตํารวจ เร่ืองงานเสรไี ทย ผมก็ทํา
ตามนโยบายทกุ ส่งิ ทกุ อย่างจนญปี่ ่นุ ยอมแพ้ เพราะเรือ่ งน้ีผมก็ไดเ้ ขยี นเปน็ เลม่ เฉพาะเรือ่ งงานเสรีไทย
ไวแ้ ล้ว 1 เล่ม แตค่ วรจะพูดให้รเู้ สียอีกหนอ่ ยประกอบขอ้ ความ ก็คอื ทผี่ มคดิ เอาอาคาร 3 ช้นั ของคณุ สงวน
เป็นหอกระจายข่าว ชน้ั ล่างผมเปดิ รบั ขนสง่ โดยให้พิษณุ เถา้ แก่นกั เสง่ เถ้าแกถ่ ้วนจ่ี เป็นคนขอโควตา้
ส่งของ กไ็ ด้กําไรกันคนละไมน่ ้อย ประโยชน์ของงานเสรไี ทยของผมกค็ อื ระยะนั้นมขี องสง่ จากกรงุ เทพฯ
ทางเรือไปให้คุณทอง กณั ธาธรรม ทแ่ี พร่ ผมก็ใชส้ ํานักงานขนสง่ ของผมนี้ สง่ คนไปกบั สินคา้ ด้วย
งานเสรีไทยก็ลําบาก ผมต้องวิ่งเข้าวิ่งออกไปสั่งงานในป่า ไปสั่งงานที่อุตรดิตถ์ ไปสั่งงานที่
พิษณุโลก โดยเฉพาะทไ่ี ปอตุ รดิตถ์ บางครงั้ เราไปรถโยกตอนเช้า จะกลบั กลางคนื ก็ไม่ได้ ก็ต้องอาศัยรถ
ญป่ี ุ่นมา ซึง่ เขามาเปน็ ขบวนเลยเข้าสวรรคโลก มาจากลําปาง คนที่เปน็ ท.ส. ของผมหรอื รว่ มคณะดว้ ยกัน
ก็คือ ร.ต.อ. ศิริ ภาชนะพรรณ ผู้บังคับกองสวรรคโลก ผมไปไหนตอนกลางวันกต็ อ้ งเอาเขาไปดว้ ย แต่
ดีอยา่ งหน่ึงก็คอื ถา้ ไปในเขตญ่ีปุ่นมากๆ ผมกแ็ ตง่ เครือ่ งแบบนายกเทศมนตรี รถฟอรด์ ทีผ่ มซอ้ื มาใช้
ผมกป็ ักธงไทยกับธงญป่ี นุ่ คกู่ นั เวลาไปพษิ ณโุ ลกสวนกบั ขบวนรถบรรทุกทหารหรือสมั ภาระคราวละ
หลายสิบคัน พวกน้ีเมอ่ื เห็นรถผม เขาก็หยุดแอบเข้าข้างทางใหร้ ถผมผ่านไปก่อน เขากค็ งคิดว่า ผมเปน็
คนสําคญั คนหนึ่งระหวา่ งญี่ป่นุ กบั ไทย เพราะผมใหร้ ถปกั ธงไทยกับญี่ป่นุ คกู่ นั เรอ่ื งงานเสรไี ทยนน้ั ผม
เขยี นไว้แลว้ แต่ทต่ี ้องเพ่มิ เติมอีกนดิ หน่งึ ก็คือ กลางปี 2487 เมยี ผมเกดิ มที ้อง พอปี 2488 ญี่ปนุ่ ก็ยอมแพ้
ในวันญปี่ นุ่ ยอมแพน้ ่ันเอง เมยี ผมกค็ ลอดลูก เปน็ ผชู้ ายออกมาผมก็เลยตง้ั ชอ่ื วา่ สันติภาพ ลมิ ปะพันธุ์

125

บทบาททางการเมืองในสภาผู้แทนราษฎร

เรื่องของงานเทศบาลในชวี ิตของผมระยะต่อๆ มาจนผมออกเมอ่ื ปี 2493 กไ็ ม่มอี ะไร เป็นเรอื่ ง
ธรรมดา ทจ่ี ะตอ้ งเลา่ ใหฟ้ งั ชวี ติ ตอ่ ไปจากงานเสรไี ทย กต็ อ้ งเรม่ิ ตน้ ใหม่ ผมขอใหช้ อ่ื วา่ บทบาททาง
การเมอื งในสภาผแู้ ทนราษฎร ความจริงเรื่องเล่นการเมืองหรอื สมคั รผ้แู ทนผมขอเล่าไวใ้ หร้ ู้สกั หนอ่ ยวา่
ตอนนัน้ ผมเป็นนายกเทศมนตรใี หม่ๆ เงนิ ทองก็ไม่มี เงนิ เดอื นกพ็ อกนิ พอใช้ สภาผูแ้ ทนเกิดยบุ ให้มี
การเลือกตงั้ ผ้แู ทนใหม่ ผมกป็ รกึ ษากับเมียว่าอยากจะลองสมัครผู้แทนดู ส่วนจะไดห้ รอื ไม่ไดน้ ้ันก็ใหค้ น
รู้เสียบา้ งว่า เราจะเล่นการเมือง เมยี ก็บอกวา่ ไมม่ ีเงิน เครื่องแตง่ ตัว ขา้ วของเงนิ ทองก็ขายหมดไปแล้ว
จะทําอย่างไร ผมบอกลองช่วยกันคิดหน่อย เพราะเราจะเริ่มชีวิตการเมืองกันเลย ก็พอดีมีลูกน้องผม
คนหนงึ่ บ้านอยคู่ ลองแห้ง เอาเงนิ มาฝากไว้ 600 บาท เมียผมก็ถามว่าจะฝากไวส้ กั กีว่ นั เขาก็บอกวา่ เขา
ยังไมใ่ ช้ ให้เก็บไวใ้ หด้ ว้ ย เมียผมเขาก็เลยบอกวา่ ถ้าสมัครผู้แทนกเ็ อาเงินกอ่ นนไ้ี ปใชก้ อ่ นแล้วเราคอ่ ย
เกบ็ รวมไวใ้ ห้เขา ผมก็ตกลงใจสมคั ร
เงินค่าสมคั รเวลานน้ั เพยี ง 200 บาท ผมก็สมคั ร เมอื่ เลอื กต้งั แลว้ คะแนนทไ่ี ด้สงู สุดคอื คะแนน
ในอำ�เภอสวรรคโลก และรองลงมา คอื อ�ำ เภอศรสี ัชนาลยั ส่วนทีอ่ ื่นเช่น สโุ ขทยั กงไกรลาศ ศรสี ําโรง
และครี มี าศ กร็ ู้สกึ ว่าไดไ้ ม่มากนัก แตค่ นรู้จักผมดขี ึน้ คนที่ได้รับเลอื กตัง้ คราวนน้ั กค็ อื คุณไสว อินทรประชา
ที่ผมเคยกล่าวถึงข้างต้นและเราเป็นญาติกันด้วย ไสวได้คะแนนทางใต้มาก นี่เป็นเรื่องของการชิมลาง
และต้องการโฆษณาตวั เอง ใหค้ นรจู้ ักวา่ จะตอ้ งการเล่นการเมืองทัง้ ๆ ท่รี วู้ ่าไม่ได้ เพราะเงินไม่มี แตก่ ็ได้
ท�ำ ความรูจ้ ักกับประชาชนทุกอําเภอ ส่วนเงินผมกค็ อ่ ยๆ เก็บรวบรวมใช้เขาจนหมด
เมอื่ ญีป่ ่นุ ยอมแพ้แล้ว งานเสรีไทยเราก็ทําได้ตามความตอ้ งการ ตลอดจนไปเดินขบวนสวนสนาม
ท่ีกรงุ เทพฯ ท่านปรีดี กไ็ ดโ้ ทรเลขเรยี ก ม.ร.ว. เสนยี ์ ปราโมช กลบั จากอเมริกา แต่ในระยะนั้น ทา่ น
เสนียม์ าไม่ทัน จําเป็นตอ้ งเซ็นสัญญา ระหว่างองั กฤษ อเมริกา กบั ไทย คนทจ่ี ะเซ็นได้ต้องเปน็ นายก
รัฐมนตรี ท่านปรีดกี ็เสนอให้ ทวี บณุ ยเกตุ เพ่ือนผมเปน็ นายกรฐั มนตรีอยา่ งถูกต้อง สภากใ็ ห้ความ
เห็นชอบในนโยบาย ทวกี ็ทําหน้าท่ีนายกและเซ็นสัญญากับญ่ปี นุ่ อเมรกิ า พอดที ่านเสนยี ก์ ลับเมืองไทย
คณุ ทวกี ็ลาออกเป็นนายกอยู่ได้เพียง 17 วันเท่านั้น แต่ก็ทํางานให้แก่ชาติเกี่ยวกับสัญญาได้อย่างดี
เป็นประวัตศิ าสตรอ์ ันหนง่ึ
พอทา่ นเสนยี ก์ ลบั มา รฐั บาลกก็ ราบทลู พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั แตง่ ตง้ั ม.ร.ว. เสนยี ์ ปราโมช
เป็นนายกรัฐมนตรี ท่านเสนีย์เปน็ นายกอยูไ่ ดไ้ มถ่ งึ ปี กย็ ุบสภาผู้แทนราษฎร เพื่อเลือกตงั้ ใหมแ่ ละแก้ไข
รัฐธรรมนูญ การยุบสภาผู้แทนคราวนั้น ทางพวกก่อการ 75 คน และกลุ่ม ส.ส. เช่น คุณพึ่ง ศรีจันทร์
หลวงธํารงนาวาสวัสด์ิ ก็จดั คนเขา้ สมัครรบั เลือกตัง้ กระทรวงมหาดไทยกย็ ้ายขุนระดับไปเป็นผูว้ า่ ราชการ
จงั หวดั อุตรดิตถ์ ส่วนอกี คนหน่งึ นัน้ คอื คณุ ทองสุข แสนโกศกิ พ่ีเมียผม เขา้ สมัครรบั เลือกตัง้ สําหรับ

126

ผมมคี นมาถามมาก โดยเฉพาะกลมุ่ เพอื่ นเสรไี ทยทุกอําเภอ อยากใหผ้ มสมัคร ผมกบ็ อกว่า ครัง้ นจ้ี ะไม่
สมัคร เพราะรวู้ ่าแนน่ อนแลว้ วา่ ผแู้ ทนราษฎรชุดนีจ้ ะท�ำ งานไมเ่ กนิ 1 ปี ผไู้ ด้รับเลอื กในระยะนั้นกค็ อื
ขุนระดบั คดี ท้งั ๆ ทขี่ ุนระดบั คดีก็ไมเ่ คยมาหาเสยี งเลย และขนุ ระดับคดีก็ได้เปน็ ร.ม.ต.กระทรวงมหาดไทย
สว่ นหลวงนรัตถรักษาขนึ้ เปน็ ผู้วา่ ราชการจงั หวดั แตม่ นั แปลกทว่ี ่าคณุ พ่งึ ศรีจันทร์ สมคั รอุตรดติ ถ์ แนใ่ จ
เหลอื เกนิ ว่าจะต้องได้ แต่กลบั ไมไ่ ด้ แตด่ ว้ ยคุณงามความดที ีค่ ุณพ่ึงได้ทํางานเสรีไทยและใกลช้ ดิ กับ
คณะรฐั บาล เมอื่ สมัครรบั เลอื กต้งั ไมไ่ ด้ รฐั บาลก็แต่งต้งั คุณพ่งึ เป็นสมาชิกประเภท 2
รฐั บาลในสมยั น้นั ท่านปรดี ี พนมยงค์ เปน็ นายกแต่ก็อยู่ไดไ้ ม่ถงึ ปี ท่านปรีดีก็ลาออก แล้วยบุ
สภาเลือกตั้งใหม่อกี ตอนนห้ี ลวงธํารงฯ เปน็ นายกรฐั มนตรี รกั ษาการแทนอยู่ระหว่างเลือกต้งั และ
ยกฐานะท่านปรีดขี ้นึ เปน็ รัฐบรุ ษุ อาวโุ ส อย่ทู บี่ ้านท่าชา้ ง หรอื ทําเนียบท่าชา้ ง ซ่ึงเป็นทที่ ำ�การพุทธสมาคม
แห่งประเทศไทยในปัจจุบันนี้ การเลือกตั้งคราวนั้นทางฝ่ายรัฐบาลส่งคุณหลวงนรัตถรักษา เข้าสมัคร
รับเลือกต้งั เพราะรฐั ธรรมนญู เขยี นไมช่ ัดว่าการสมัครรบั เลือกต้ังตอ้ งลาออกกอ่ นหรือได้เปน็ แล้วจึงคอ่ ย
ลาออก แต่คราวน้ันผมเข้าสมคั รรบั เลอื กต้งั ด้วย ผมได้ถูกท่านปรีดี หลวงธํารงฯ และผู้ใหญ่อกี หลายคนว่า
ขออย่าให้สมัครในงวดนี้ รวมทั้งคุณพึ่งด้วยก็ขอร้อง แต่ผมก็บอกว่า ผมถึงอย่างไรก็ต้องสมัครเข้ารับ
เลอื กต้งั โดยผมจะวัดเสยี งของผมเองว่า คะแนนนิยมของผมทางฝ่ายเหนอื คอื อำ�เภอสวรรคโลก อ�ำ เภอ
ศรสี ัชนาลัย และ อำ�เภอศรีสําโรง ของผมจะยังคงมีอยู่หรอื ไม่ และผมกท็ ราบแนน่ อนว่าถงึ อยา่ งไรผมกแ็ พ้
เพราะทางรฐั บาลเขาส่งหลวงนรัตถรกั ษา ผมบอกว่าผมส้คู ณุ หลวงท่านไม่ไดห้ รอก แตผ่ มตอ้ งการเพียง
วา่ ใน 3 อําเภอขา้ งเหนอื โดยเฉพาะสวรรคโลก กับศรสี ัชนาลัยผมขอชนะอย่างเด็ดขาด แต่ถ้าผมแพ้
คณุ หลวงนรัต ผมจะไม่สมัครรับเลอื กตง้ั ไปจนตลอดชีวิต
ภายหลังการเลอื กตัง้ ในเขต 2 อําเภอน้ี ผมได้คะแนนเหนอื จากคณุ หลวงรตั 80 กว่าเปอร์เซนต์
คณุ หลวง ได้ 20 กว่าเปอรเ์ ซนต์ แต่ผมไปแพ้คุณหลวงทางใต้ สําหรับอ�ำ เภอศรีสําโรงนัน้ แบง่ กนั คนละครึ่ง
แต่อ�ำ เภอเมอื ง อ�ำ เภอกงไกรลาศ กิ่งอำ�เภอบา้ นด่านลานหอย และกงิ่ อำ�เภอคีรมี าศ ผมแพ้อยา่ งหลดุ ลยุ่
ทั้งๆ ท่ีคนของผมสวรรคโลกกบั ศรสี ชั ฯ มากกว่า และเป็นความรู้ของผมตอ่ ไปท่จี ะเลน่ การเมือง สว่ น
คุณทองสุข แพท้ ง้ั 2 ครง้ั อย่างหลดุ ลยุ่ เลือกต้ังคราวน้นั คณุ หลวงนรัตได้เป็นผู้แทนราษฎร พอต้งั รัฐบาล
คุณหลวงธํารงเปน็ นายกรัฐมนตรตี อ่ ไปอีก คณุ หลวงนรตั ไดเ้ ปน็ รฐั มนตรีช่วยว่าการสาธารณสขุ สว่ นผม
กย็ ังคงอยใู่ นตําแหน่งนายกเทศมนตรแี ละประธานสภาจงั หวัดตอ่ ไป
รฐั บาลคุณหลวงธํารงฯ เริ่มตัง้ แต่ปี 2491 ก็เกดิ รฐั ประหาร โดยคณะทหารมีท่านจอมพล ป.
พิบลู สงคราม เป็นหัวเรย่ี วหัวแรงระยะนั้น คณะทหารกเ็ ปน็ รฐั บาลใหม้ กี ารเลือกตัง้ โดยเอารฐั ธรรมนญู
ฉบับแรกมาใช้ คอื รฐั ธรรมนญู 2475 และใหม้ ีการเลอื กตง้ั ข้นึ ในต้นปี 2492 ในการเลอื กตง้ั คราวนผ้ี ม
เตรยี มตัวพรอ้ มทกุ อยา่ ง ก็สมคั รเขา้ รบั เลอื กต้ัง ส่วนคณุ ไสว ไมส่ มคั ร และมีอกี ไม่กคี่ น มผี ม คณุ ทองสขุ

127

ซึง่ เปน็ คูแ่ ข่งสําคญั พอถงึ วนั เลอื กตงั้ รงุ่ ข้นึ คะแนนไปรวมทจ่ี ังหวัด อําเภอด้านใต้ มสี ุโขทัย กงไกรลาศ
ลานหอย ครี ีมาศ ศรสี ําโรง คะแนนรวมกันที่จงั หวดั ระยะนั้น ทองสขุ มีคะแนนสูงกวา่ ผม 6,000 คะแนน
แตส่ วรรคโลกกบั ศรสี ชั ฯ ยงั ไมไ่ ด้สง่ แต่ทราบว่าลูกน้องทองสุขทุกคนดีอกดใี จมาก วา่ เจา้ นายคงได้แน่
เพราะเราทัง้ 2 คนเปน็ นายกเทศบาลด้วยกนั ผมเปน็ นายกเทศมนตรีเมอื งสวรรคโลก ทองสุขเปน็ นายก
เทศมนตรเี มอื งสุโขทัย แตผ่ มขอชมเชยคุณสันต์ นายไปรษณีย์ ซึง่ เขารจู้ ักผมดี การสื่อสารระยะน้นั ก็ตอ้ ง
ผา่ นไปรษณยี ์ พอเขารู้ว่าคะแนนผมตำ�่ กวา่ ทองสุข 6,000 แต่สวรรคโลกกับศรสี ัชนาลยั ยงั ไม่ส่งคะแนน
คณุ สันต์กโ็ ทรเลขมาแสดงความยินดกี บั ผมเลย พอคะแนนสวรรคโลกกับศรีสชั นาลยั ส่งไปรวมทัง้ หมด
ผมได้คะแนนเหนือกว่าทองสขุ 5,000 กว่าคะแนน เพราะผมเคยพูดไวแ้ ล้วว่า คะแนนสวรรคโลกกับ
ศรสี ัชนาลยั น้นั คนกม็ ากกวา่ ทั้ง 4 อําเภอ การออกเสยี งกด็ ีกว่า รวมทง้ั ผมยงั ไดค้ ะแนนอำ�เภอศรีสําโรง
3 หรือ 4 พนั กป็ ัญหาไมม่ อี ะไร คอื ในการเลอื กต้ังคร้ังน้นั ปี 2492 ผมได้รบั เลือกต้งั เป็นผ้แู ทนราษฎร
พอเปดิ ประชมุ สภาซาวเสียง สมาชกิ สภาผ้แู ทน ปรากฏว่า เสยี งพรรค ป.ช.ป. ของคุณควง
อภัยวงศ์ สูงกว่าเสียงของจอมพล ป. ซง่ึ รวมทงั้ สมาชิกประเภท 2 ดว้ ย เพราะคณุ ควงกเ็ ป็นคณะกอ่ การ
2475 จอมพล ป. กเ็ ปน็ คณะกอ่ การ 2475 คณุ ควงกไ็ ดเ้ สยี งจากผู้แทนราษฎรท่ีเลอื กต้ังและสมาชกิ
ประเภท 2 คร่งึ ต่อครึง่ กบั จอมพล ป. จึงไดเ้ ปน็ นายกรัฐมนตรี แตส่ ําหรับผม ตอนนัน้ ผมสนับสนนุ
จอมพล ป. พอคณุ ควงจดั รัฐบาลเสรจ็ กเ็ สนอขอยกรา่ งรฐั ธรรมนญู ใหมต่ ่อสภาคือ รฐั ธรรมนญู ฉบับ 2492
ซึ่งเป็นรฐั ธรรมนูญท่ีดีที่สดุ และเปน็ ประชาธปิ ไตยมาก โดยบญั ญตั วิ ่า ทหารต้องเปน็ ทหาร ฉบบั น้เี ป็น
รฐั ธรรมนูญทีไ่ ด้รับการยกยอ่ งจากนกั การเมือง นกั กฎหมาย นกั ประชาธปิ ไตยมากท่ีสุด กฤษฎกี าร่าง
รฐั ธรรมนูญ กําหนดใหเ้ ลือกสมาชกิ สภาผู้แทนราษฎรท้ังประเภท 1 และ 2 รวมทั้งผทู้ รงคณุ วฒุ ิทาง
กฎหมายดว้ ย เป็นคณะกรรมการรา่ งรัฐธรรมนญู มีจํานวน 36 คนเทา่ นน้ั และให้ร่างเสร็จภายใน 6 เดือน
เสนอสภาใชเ้ ป็นรฐั ธรรมนญู ท่ถี ูกตอ้ งตามกฎหมายรัฐธรรมนูญฉบับน้ี คณะกรรมการรา่ งไดอ้ ยา่ งนา่ ชมเชย
การเลือกสมาชกิ ท่รี า่ งรฐั ธรรมนญู น้ัน ให้สมาชิกสภาผแู้ ทนเลือกจากสมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร ทั้งประเภท
1 และ 2 รวมท้งั ผูท้ รงคุณวฒุ ทิ างกฎหมายด้วย จํานวน 16 คน รฐั ธรรมนูญฉบับนี้พอเสนอสภา กม็ ี
การอภปิ รายกัน เพียงวันเดียวกใ็ ช้บังคับได้และทลู เกลา้ ถวายลงพระปรมาภไิ ธย ให้ประกาศใช้ ปี 2492
ในรัฐบาลคุณควง อภยั วงศ์
เมือ่ รฐั บาลธรรมนูญฉบบั นีป้ ระกาศใชแ้ ลว้ ใชม้ าไดเ้ กือบเต็มปี 2493 หลวงกาจสงครามกร็ ่าง
รัฐธรรมนญู ขึน้ ใหม่อีกฉบบั หน่งึ คณะทหารไดย้ ดึ อํานาจนายควง และเอารัฐธรรมนญู ใต้ตมุ่ ของหลวง
กาจสงครามมาใช้ แตไ่ มย่ บุ สภา คณะทหารมขี ุนจํานงค์ ภูมเิ วทย์ ไปขอรอ้ งใหค้ ุณควงลาออก เอาจอมพล ป.
เป็นนายกรฐั มนตรเี พื่อรักษาการ และเปลยี่ นรปู ไปเปน็ ประชาธปิ ไตย แต่พวกผมผแู้ ทนราษฎรก็ยังคง
อยูท่ ีนผี้ มขอพูดในชีวิตของผม ทง้ั สมยั นายควงและสมยั จอม พล ป. ผมก็ทํางานในหนา้ ทีผ่ แู้ ทนตลอดมา
โดยทําตามแบบแผนของนกั การเมอื งจรงิ ๆ ผมจงึ ไดร้ บั เลอื กตัง้ เป็นกรรมการแปรญัตตงิ บประมาณถึง 3 ครงั้

128

การเลอื กกรรมการแปรญตั ติในสภาสมัยน้นั จะเปน็ ท่านรัฐมนตรีกด็ ี หรอื คณุ ควงก็ดี คณะกรรมการแปรญัตติ
จํานวน 30 ทา่ นก็ลว้ นแตใ่ ห้สมาชิกสภาผู้แทนทงั้ หมดเป็นผู้เลอื กท้งั นัน้ ไม่เหมือนกับสมัยนี้ พรรคไหนเสียง
สูงเขากเ็ อาพรรคนน้ั การทํางานของฝ่ายคา้ นและฝา่ ยรฐั บาลกร็ ่วมประสานงานกัน เพอ่ื ชาติและประชาชน
ท้งั น้นั แม้อุดมคติทางการเมืองจะขัดกนั ในเวลาประชมุ เรากถ็ อื ว่า เม่อื ออกจากที่ประชุม แลว้ ก็เป็นเพือ่ น
กนั ได้ คยุ กันได้ กินข้าวดว้ ยกนั ได้
การเปน็ กรรมาธกิ ารของผม คร้งั หน่ึงท่ีควรจะเลา่ ก็คือ ระยะนัน้ จอมพล ป. เป็นนายกรฐั มนตรี
กรรมาธิการแปรญัตติแทนทีจ่ ะเป็น รฐั มนตรีวา่ การกระทรวงการคลงั เป็นประธาน แต่กลบั เอาคณุ ควง
อภยั วงศ์ หัวหนา้ ฝา่ ยค้านเป็นประธานกรรมการแปรญัตติ กรรมการคณะนี้ วนั หนงึ่ พิจารณา เรอ่ื งงบประมาณ
ทหารอากาศ เสธ.ทวี จลุ ละทรพั ย์ เวลาน้ันเปน็ เพยี ง นาวาอากาศเอก ทวี จุลละทรพั ย์ เขา้ มาช้แี จง
งบประมาณ ก่อนท่ีจะชีแ้ จง เสธ.ทวกี เ็ บง่ เขา้ ใสเ่ ลย โดยบอกวา่ รายละเอยี ดต่างๆ ของทหารอากาศนี้
จะช้แี จงไมไ่ ด้ เพราะถือเปน็ ความลบั ผมก็ถามว่าทําไมจะชี้แจงไม่ได้ เพราะการประชุมนเี้ ป็นการประชมุ ลับ
กรรมาธกิ ารคนใดนําไปเปิดเผยก็มีความผิดทางอาญา อาจจะตดิ ตาราง ในฐานะท่ีทา่ นจะไมช่ ้ีแจงนน้ั
กข็ อให้ถอนเร่อื งไปทง้ั หมดกแ็ ลว้ กัน กองทพั อากาศยุบเสยี ก็ได้ เสธ.ทวีก็รู้สึกไม่พอใจ แต่คุณควงทา่ น
ฉลาด ท่านเป็นประธานก็เลยบอกวา่ เอาเร่ืองอน่ื ขึ้นมาพจิ ารณาใหม่ เรอ่ื งนใ้ี หเ้ อามาพจิ ารณาวนั รุ่งขน้ึ
แลว้ ทา่ นก็ขออนญุ าตท่ีประชมุ ลุกไปเรยี ก เสธ.ทวีไปอธิบายใหเ้ ข้าใจ พอรุง่ ขึ้น เสธ. ทวีก็มาตามนัด เรา
ถามอะไรชี้แจงให้หมด ซื้อปืนกกี่ ระบอกซื้อลกู ปนื เทา่ ไร ซ้อื เคร่อื งบินก่เี ครอื่ ง ก็ช้แี จงใหห้ มด เราก็ผา่ น
ไปใหห้ มดทุกอย่าง โดยไม่มีการตอ่ รอง ต่อมาทหารบก ทหารเรอื ทราบกติ ติศพั ท์เหลา่ น้ีเข้า ก็ทําแบบเดียว
กบั ทหารอากาศ จึงเปน็ อนั วา่ งบประมาณของทหารผา่ นไปด้วยดี ไม่มกี ารตดั ทอน สว่ นกระทรวง ทบวง
กรมอืน่ ๆ ก็เรียบร้อย แตง่ บประมาณงวดน้กี รรมาธิการตัดเงนิ ไวไ้ ด้ไมถ่ งึ 100 ลา้ น เวลาแปรญัตติ โดยเฉพาะ
ผมกข็ อมาสร้างให้หอประชมุ โรงเรียนสุโขทยั วิทยาคมเปน็ เงนิ 12000 บาท
การชแี้ จงงบประมาณน้นั มอี ีกเร่ืองหนงึ่ ทคี่ วรจะเขียนไว้เปน็ ประวตั ิชวี ิตของผม คือ คณุ หลวง
เสรเี รงิ ฤทธ์ิ อธบิ ดกี รมรถไฟ กไ็ ดม้ าช้ีแจงขอเพิ่มงบประมาณ แล้วกถ็ ามว่าเม่อื ปีที่แลว้ ได้ทั้งหมดเมอ่ื หัก
ค่าใชจ้ า่ ยแล้วไดเ้ ทา่ ไร คุณหลวงเสรกี ็ช้แี จงวา่ ไดเ้ พยี ง 70 ล้าน คราวนีต้ ้องของบประมาณเพิ่มอกี คนอนื่
กส็ นใจแต่ไม่มใี ครถาม ผมเปน็ คนมเี ลอื ดพ่อค้าและเลือดบ้าปนอยู่ด้วย ก็เลยถามคุณหลวงเสรีวา่ ถ้า
คณุ หลวงทํารายไดร้ ถไฟได้เพียงปีละ 70 ล้าน ผมวา่ เอาวธิ ีใหมด่ ีกว่า คณุ หลวงก็ถามว่าอย่างไร ทา่ นก็
บอกวา่ ท่านทําจนสดุ ความสามารถแล้ว รายไดก้ ็ไม่ข้นึ ผมกบ็ อกวา่ ทา่ นรู้สาเหตหุ รือเปลา่ ท่านบอกไมร่ ู้
ผมก็เลยเรยี นทา่ นวา่ ถ้าไม่รู้ผมจะบอกให้ ลกู นอ้ งของทา่ น ส่วนมากคอรัปชนั่ อยา่ งพวกนายสถานี เวลา
พอ่ ค้าไปขอตบู้ รรทกุ สนิ คา้ นายสถานีก็เรียกเงนิ พเิ ศษต้ลู ะ 100 บาท เงิน 100 นเ้ี ทา่ ท่ผี มทราบนาย
สถานีเองไดเ้ พยี งไม่ถงึ 40 บาท อกี 60 บาทน้ัน แบ่งใหส้ ารวตั รเดินรถ ผ้จู ดั การเดินรถ และพวกในกรม

129

ของท่าน มใี ครไดบ้ ้างหรือไมไ่ ด้ผมไม่ทราบ นอกจากน้นั บรกิ ารต่างๆ ของพนักงานเดนิ รถของท่าน รถโดยสาร
ทุกคัน ประพฤตติ วั ไมด่ ี ไม่ทําตามหน้าท่หี รอื ระเบียบของกรมรถไฟ ชอบวางตัวเป็นเจ้าเปน็ นาย
นอกจากนัน้ ยังมีวิธีอกี คอื ใครจะข้ึนรถโดยสาร ถ้าพนักงานหนบี ตั๋วและตรวจต๋ัวเปน็ เซตเดียวกัน
เขาจะเก็บคา่ โดยสารเปล่าแตถ่ ูกกวา่ อัตราปกติ 20 เปอรเ์ ซน็ ต์ ท่ีเหลือนัน้ พวกเหลา่ น้กี ็แบง่ กัน นอกจาก
นน้ั ตามสถานีใหญ่ๆ ทีม่ ีรายไดม้ าก พอ่ คา้ ขอตบู้ รรทกุ ของมาก และที่มีการวง่ิ เต้นจากผูใ้ หญใ่ นกรมท่ี
มีหน้าทยี่ ้ายได้ เสยี เงนิ เสยี ทองมากเหมือนกัน ยงั มีข้อบกพร่องอีกแยะ คุณหลวงเสรีก็เอะอะหาว่าผมว่า
ลกู นอ้ งทา่ นคอรปั ชัน่ ท่านกบ็ ่นอกี วา่ ทา่ นทําไม่ไหว รายไดไ้ มพ่ อ อยากจะให้คนอน่ื ๆ มาลองทํา ผมกเ็ ลย
ท้าท่านในท่ีประชุม บอกเอาอย่างนเ้ี ปน็ ไง ผมจะขอเช่ารถไฟท้งั หมด ทา่ นมีรายได้ปีละ 70 ล้านผมจะ
ใหป้ ลี ะ 100 ล้าน สว่ นพนกั งานทุกคน ทั้งในกรม บนรถ และตามสถานี ถ้าใครจะทํางานกับผม ผมจะ
ใหเ้ งินเดือนเพิ่มขึ้นอกี เทา่ ตวั ทกุ คน คุณหลวงเสรคี ิดวา่ ผมพูดเลน่ กย็ งั ถามผมวา่ พดู เล่นหรอื พูดจริง
ผมบอกพูดจรงิ ให้คุณควงเป็นพยานก็ได้ ผมบอกว่า พร่งุ น้ผี มจะย่นื ขอเช่าจากทา่ นนายก ผมกท็ ราบ
เหมอื นกนั ว่า รัฐบาลเขาไม่ใหแ้ น่ แตผ่ มก็ต้องทํา
เยน็ วนั น้นั ผมกลบั จากประชมุ กรรมาธกิ าร ผมกไ็ ปบา้ นพรรคพวก คณุ สนุ ัย ฉววี งศ์ เจ้าของโรงพมิ พ์
อตุ สาหกรรมสิ่งพิมพ์ หน้าวดั บวร ขอใหพ้ ิมพต์ ามค�ำ ร้องเรื่องท่ผี มขอเช่ารถไฟนใ้ี หส้ ัก 30 แผน่ พรุง่ นี้ผม
จะยื่นกบั ทา่ นนายกจอมพล ป. พิบูลสงครามก่อนไปประชมุ สภา คุณสนุ ัยกท็ ําไว้ใหผ้ มเรียบรอ้ ย ผมก็เอา
ฉบบั หนึ่งเซ็นชือ่ พอใกลเ้ ปิดประชุมสภา จอมพล ป. ท่านนายก นัง่ อยใู่ นที่ของท่านแล้ว พวก น.ส.พ.
กน็ ่ังตามท่ีของตวั เพอื่ จดขา่ ว ตอนผมไปยน่ื นายก พวก น.ส.พ.ก็สนใจ บางคนถึงกบั ถ่ายรูปไว้ ทา่ นนายก
ถามผมว่า เร่อื งอะไร ผมก็เรียนให้ทา่ นทราบว่า เม่ือวานนเี้ ราพูดกนั ในทีป่ ระชุมกรรมาธกิ าร คุณหลวงเสรี
ท่านบอกว่าทา่ นทําไมไ่ หว ใครจะเช่าทา่ นก็ไมข่ ัดขอ้ ง จอมพล ป. ท่านก็มองหน้าผม เพราะท่านรูน้ ิสัย
ผมวา่ เปน็ คนพูดจรงิ ทําจริง ท่านถามถงึ ขอ้ โตเ้ ถียง ผมก็เล่าให้ทา่ นฟงั ทง้ั หมด ทา่ นก็พยักหนา้ และรับ
คําร้องขอเช่ารถไฟไว้
เร่ืองของรถไฟกบั ผมน้ี ก็มแี ปลกอยอู่ กี ทผี่ มไปขัดคอเขา ตอนระยะนั้นกรมรถไฟขอขน้ึ คา่
โดยสารอกี ผมก็ยน่ื คําร้องคดั คา้ นต่อจอมพล ป. ไว้อกี จนอกี 5 วัน ตามประกาศของกรมรถไฟ ผมไมเ่ ห็น
จอมพล ป. สงั่ ผมกไ็ ปเตือนทา่ น บอกถา้ ไมส่ ั่งระงบั ผมกจ็ ะขอเปิดอภปิ ราย ทา่ นจอมพลก็บอกผมวา่ ใจเยน็ ๆ
แตผ่ มกใ็ จร้อนผา่ ว เพราะ น.ส.พ. กร็ ู้ ใครๆ ก็รู้ แม้แต่พรรคพวกรถไฟหลายแหง่ โดยเฉพาะท่ีอุตรดติ ถ์
เขาพดู ประมาทว่า ขนุ เพ่งจะให้ระงับได้อย่างไร เมือ่ กรมรถไฟประกาศแล้ว มีการต่อรองกนั เหมือนกัน
ผมก็ฟงั ขา่ วอยู่ รถไฟกพ็ ิมพ์ตว๋ั หมดแล้ว พออีก 2 วนั จะถึงกําหนด ผมก็ไปเตือนท่านจอมพล ป. ทา่ น
ก็สง่ั ใหว้ นั นั้นเอง ให้ระงบั การขนึ้ ราคาคา่ โดยสารรถไฟไวก้ ่อน เรือ่ งนที้ ําให้ผมไดร้ บั หนงั สอื แสดงความ
ขอบใจจากผูใ้ ช้รถไฟหลายรอ้ ยฉบับ

130

ผมขอเล่าตอนทผ่ี มยนื่ หนงั สอื ขอเช่ารถไฟ ท่านนายกรฐั มนตรีกส็ ่งเรอ่ื งใหก้ ระทรวงคมนาคม
พิจารณาเวลานน้ั คณุ ปฐม โพธิแ์ ก้ว เปน็ ร.ม.ต.วา่ การคมนาคม พ.ท. ประเสริฐ สุดบรรทดั เปน็ รฐั มนตรี
ชว่ ยวา่ การ ซ่งึ เป็นเพอ่ื นผมทั้งคู่ เขากบ็ นั ทึกเสนอให้เรียกผมมาชแี้ จงในทปี่ ระชุมคณะรัฐมนตรี หนงั สอื ท่ี
เขานดั นนั้ บงั เอญิ ผมกลับมาอยู่บ้านวันประชุมคณะรฐั มนตรี ผมจงึ ไมไ่ ดไ้ ปช้แี จงท่านนายก ไดถ้ ามคณุ ปฐม
กบั คุณประเสรฐิ ทั้ง 2 ทา่ นก็บอกวา่ เขาไม่มาก็ดีแล้ว ถา้ เขามาพวกเราจะถูกด่าเพราะไอค้ นนมี้ นั เปน็ เพอ่ื น
ผมเอง ผมร้นู ิสยั ดี ในทสี่ ุดคณะรฐั มนตรีก็พจิ ารณาวา่ ให้เช่าไม่ได้
ในหนา้ ที่ของผู้แทนราษฎร ผมกท็ ําตามหนา้ ทท่ี ุกอยา่ ง เช่น ปไี หนงบประมาณออก ผมก็นัง่
เปดิ สิง่ กอ่ สรา้ งหรือส่ิงอะไรท่ีจะเกิดข้ึนใหมๆ่ ในจังหวัด สโุ ขทัย ดตู ามกระทรวง ทบวง กรม ท้งั หมดแลว้
พมิ พใ์ บปลิวแจกให้กํานนั ผใู้ หญ่บา้ น พระสงฆอ์ งคเ์ จ้า รวมท้งั สมาชิกสภาจงั หวดั สมาชกิ สภาเทศบาล
ให้ทราบด้วย วิธีการของผมอันนี้ ผมได้รับคะแนนนิยมไม่น้อย และมีวันหนึ่งผมกลับจากประชุมสภา
ก็ลงรถที่พษิ ณุโลก ผมทราบวา่ สโุ ขทยั น�้ำ ทว่ ม ผมกม็ าทางรถยนต์ มาถงึ บา้ นเตวด็ มสี ะพานขา้ มคลอง
ยาวมาก ผมกต็ ้องเปลย่ี นรถ พอดพี บคุณเจน ตอนการทาง ท่มี าดแู ลการท�ำ สะพาน ผมก็ถามว่าสะพานน้ี
จะทําเสรจ็ ไดเ้ มอ่ื ไร ผมบอกวา่ ถา้ ชา้ พวกสโุ ขทยั กเ็ ดอื ดรอ้ นคอื ไมม่ ผี กั กนิ เพราะผกั ตอ้ งสง่ ไปจากสวรรคโลก
คุณเจนตอบผมว่า อย่างเรว็ ก็ 1 เดือน ผมก็ขอความกรณุ าวา่ ให้เร็วกวา่ นนั้ ไมไ่ ด้อีกหรอื คุณเจนตอบว่า
ไม่ได้ ผมสืบตอนหลงั ก็ไดค้ วามว่า คุณเจน ตอนการทางเขามาตดิ ลกู สาวผูม้ ฐี านะอยใู่ กล้สะพาน เขาก็
จะหาเรอ่ื งมาทํางานอยทู่ นี่ ีน่ านๆ ผมกบ็ อกวา่ ถ้าอย่างน้นั ผมขอทําตามหนา้ ทีผ่ ้แู ทนของผมนะ คณุ เจน
กห็ วั เราะ บอกไมเ่ ปน็ ไรครับ ทา่ นผแู้ ทน ผมกโ็ ทรเลขชี้แจงเหตผุ ล ให้คณุ ประเสรฐิ สุดบรรทดั ทราบ
และสง่ั ใหร้ ีบทํา คณุ ประเสรฐิ กบั ผมเปน็ เพื่อนกันอยูแ่ ละเรากเ็ ป็นผูแ้ ทนด้วยกัน กต็ อ้ งหาเสยี งกนั ทั้งน้ัน
ประเสรฐิ กเ็ รียกอธิบดีกรมทางไปพบ ให้ทําให้เสรจ็ ภายใน 7 วนั เพราะเปน็ ความเดือดรอ้ นของชาวสโุ ขทัย
จะไม่มีผักกนิ จะตอ้ งขนถา่ ยและแพง ทางเบื้องบนส่งั ใหเ้ สร็จภายใน 7 วัน กป็ รากฏว่า คุณเจนทําเสรจ็
ก่อน 7 วันเสยี อกี และอกี ไมเ่ กินเดอื น คณุ เจนกแ็ ต่งงานกบั สาวคนนั้น ได้อยกู่ ินมาจนบัดน้ี
เร่ืองของการเป็นผู้แทนของผมสมยั แรกปี 2492 ผมเสียค่าใช้จา่ ยในการเลอื กต้งั เกอื บ 2 หม่นื บาท
พอเป็นผู้แทนแล้ว ความเห่อเหมิ ในตําแหนง่ หน้าท่ีผูแ้ ทน เขา้ ใจวา่ โกก้ จ็ ริงๆ เพราะเวลาน้นั ผมมอี ายุ 45 ปี
ลกู กห็ ลายคนแลว้ ผมกซ็ อ้ื รถยนตส์ ว่ นตวั ขีบ่ า้ ง ค่าใชจ้ า่ ยก็สิ้นเปลอื ง เงินเดือนผูแ้ ทนก็ 3,000 กว่าบาท
ตอนหลงั รัฐบาล เสนอขอเงนิ เดอื นให้ประจําตําแหนง่ ผแู้ ทนอีก 1,000 บาท คุณชายคึกฤทธ์ิผแู้ ทนพระนคร
กับคณุ สมั พันธ์ พนั ธช์ วนะ ผูแ้ ทนจงั หวัดนครราชสีมา ไม่เหน็ ด้วย ได้พูดในทปี่ ระชุมวา่ ถา้ สภาให้เงนิ
เดือนประจําตําแหนง่ เขาจะลาออก เม่อื สภาใหแ้ ล้ว เขาก็ย่ืนใบลาออกจริงๆ ทง้ั 2 คน แตร่ ัฐบาลเหน็ วา่
จะเปน็ การสิ้นเปลืองตอ้ งเลอื กตง้ั ใหม่ ก็เลยพดู ไกล่เกลี่ย และเราจะต้องประชุมต่อตอนกลางคืนกนั อกี
พอประธานรบั ใบลาออกแลว้ ตามรฐั ธรรมนญู ก็ถอื ว่าลาออก พอดีคุณรัชหรือเราเรยี กกนั วา่ ไอเ้ ข้ ข้าราชการ
กรมโฆษณาการไปทําขา่ วอยู่ กโ็ ทรศพั ทส์ ง่ ขา่ วไปทก่ี รม กเ็ ลยออกขา่ วทนั ที คณุ ชายคกึ ฤทธก์ิ บั คณุ สมั พนั ธ์

131

กเ็ ลยต้องออก เพราะวทิ ยปุ ระกาศแล้ว ผลลพั ธส์ ําหรับคณุ รัช คือ จอมพล ป. ส่งั ตดั เงินเดอื น ที่สดุ คุณรชั
กล็ าออกไปทํางานอื่น
สําหรับในระยะน้นั การเงนิ ไมพ่ อใช้ ทางบ้านก็ต้องให้ ลูกกห็ ลายคน ผมตอ้ งขายหอ้ งแถวตรง
หัวมุมต้งั แตค่ ลังสนิ คา้ ออ้ มไปจนสดุ แถว จํานวน 10 ห้อง ใชห้ นี้เขาหมด ตอนน้ีเมยี ชักจะรวนๆ ผมเลย
ไปเทย่ี วเสยี เกือบเดอื น ท่เี ทยี่ วสุดท้ายของผม คืออรญั ประเทศ ตัง้ ใจว่าจะไปเทย่ี วเขมร เข้าพระตะบอง
กพ็ อดีคืนนั้นกินขา้ วกนั อยู่ วิทยุประกาศยุบสภา โดยอา้ งวา่ ในคณะรฐั มนตรมี ีคอมมิวนสิ ต์ปนอยู่ คืนวนั
ประกาศยบุ สภา ผมกินข้าวอยูก่ บั คุณแสวง นายอําเภอ รุ่งข้นึ กเ็ ลยตอ้ งเดินทางกลับ รวมแล้วผมเป็นผแู้ ทน
ในสมัยนัน้ อยไู่ ด้ 3 ปี 11 เดือน นับวา่ นานกวา่ ทุกๆ สมัย จงึ เป็นอนั ว่า ตําแหน่งผู้แทนของผมสมัยแรก
ตงั้ แตป่ ี 2492 จนถงึ ขณะนน้ั กส็ ิน้ สดุ ลง แต่ตําแหนง่ ประธานสภาจงั หวัดตําแหนง่ สมาชกิ สภาเทศบาล
ผมก็ยงั คงเป็นอย่ตู ่อไป
ในปี 2495 มปี ระกาศสมคั รรับเลอื กต้ังอีก เพราะการยบุ สภาน้นั จอมพล ป. ประกาศยกเลกิ
รฐั ธรรมนญู ทีผ่ มคิดว่าดีท่สี ุด และยบุ สภาเอารฐั ธรรมนญู 2475 มาใช้ และเร่ิมเลือกตัง้ อกี ในปี 2496
การเลือกตงั้ คร้งั น้ี ผมแพค้ ุณธวัช ทานสัมฤทธิ์ หลานเขยของผม คุณทองสขุ กส็ มัครและแพเ้ ชน่ เดียวกนั
ส�ำ หรบั ชว่ งปี 2496-2500 คณุ ธวัชอยูเ่ ตม็ สมยั และผมสมคั รอีกก็ได้รบั เลอื กต้ังเปน็ คะแนนที่ 1 สว่ น
คณุ บุญธรรม ชมุ ดวง ได้คะแนนเป็นท่ี 2 ชนะคุณธวชั เพยี ง 40 กว่าคะแนนเทา่ น้นั
ในช่วงที่ผมแพ้การเลือกตั้งปี 2495 - 2500 ผมก็อยู่ในตำ�แหน่งประธานสภาจังหวัดและเป็น
สมาชกิ สภาเทศบาลอยู่ 2 ปี ความเปน็ อย่ใู นเวลาน้ี กอ็ ยใู่ นระดับท่ีพอมกี ินมใี ช้ สมาชกิ สภาเทศบาล
พอถึงปี 2496 ก็หมดวาระ ผมกไ็ มไ่ ดส้ มัครตอ่ แตย่ งั คงทำ�งานเป็นประธานสภาจังหวดั อยู่ตอ่ ไป
ตอ่ มารัฐบาลไดอ้ อก พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการส่วนจงั หวัด พ.ศ. 2498 ขนึ้ พ.ร.บ. ฉบบั น้ี
ทําใหส้ ภาจงั หวดั มคี วามหมายมากยงิ่ ข้นึ เพราะไดก้ ระจายอํานาจออกสทู่ ้องถ่นิ โดยผู้ว่าราชการจังหวัด
เปน็ ผบู้ รหิ าร และมขี า้ ราชการส่วนจังหวัด องคก์ ารบริหารสว่ นจงั หวดั อยูใ่ นความควบคมุ ของสภาจังหวดั
ทจ่ี ะตอ้ งอนมุ ัติงบประมาณรายจา่ ย โครงการหรอื งบประมาณทกี่ ระทรวงส่งมา กใ็ ห้เปน็ หน้าที่ของสภา
จังหวดั เปน็ ผพู้ ิจารณาเห็นชอบ ความคึกคักของสภาจงั หวดั ดีขึ้น ประชาชนก็ไหวตวั รู้สกึ ว่าเราได้
รบั การกระจายอํานาจจากสว่ นกลางมาทีส่ ่วนท้องถน่ิ แตใ่ นระยะนนั้ ฝา่ ยการเมืองยงั เปน็ เผดจ็ การนํา
ประชาธปิ ไตย จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรคี ุมเสยี งขา้ งมากของสภา ดังนน้ั ผ้แู ทนสมัยน้ี
จึงอย่ไู ดค้ รบ 4 ปี ซ่งึ ไม่เคยมีผู้แทนราษฎรในสมยั ใดที่อยูไ่ ด้ครบวาระอยา่ งสมยั น้ี สําหรบั จังหวัดสโุ ขทยั
มผี แู้ ทนคนเดียว คอื คณุ ธวชั ทานสัมฤทธิ์ หลานเขยผม ในช่วงที่คุณธวชั เปน็ ผแู้ ทนรูส้ ึกว่าไดร้ บั ความ
นิยมมาก แต่คุณธวัชได้อพยพครอบครัวไปอยู่กรุงเทพฯ จึงเหินห่างราษฎรมากไปหน่อย ครั้นเมื่อถึง
การเลือกต้ัง ซ่งึ เร่ิมข้ึนในปี 2500 มีผู้ตื่นตวั กันมาก โดยเฉพาะคณุ เผ่า ศรียานนท์ อธบิ ดีกรมตํารวจ

132

และ ร.ม.ต.ว่าการกระทรวงมหาดไทย ไดต้ ัง้ พรรคการเมืองขน้ึ โดยไมต่ อ้ งอาศัยกฎหมาย เพราะเวลานัน้
พ.ร.บ. พรรคการเมืองยังไมม่ ี แต่กต็ ั้งโดยอัตโนมัติ หลายพรรค เชน่
พรรคเสรีมนงั คศิลาของคณุ เผ่า มจี อมพล ป. เปน็ หวั หนา้ พรรค
พรรคประชาธปิ ตั ย์ (ป.ช.ป.) มคี ณุ ควง อภยั วงศ์ เปน็ หัวหน้าพรรค
พรรคธรรมาธิปตั ย์ คุณเปีย่ ม บุญยโชติ เป็นหัวหนา้ พรรค พรรคนเี้ ปน็ พรรคเฉพาะของจอมพล ป.
ซงึ่ ทา่ นอุดหนนุ เงนิ ให้ผู้สมัครของพรรค
ในคราวนนั้ การสมัครท่ีจังหวัดสุโขทยั มีคนสมัครหลายคน มผี ม คณุ ธวัช คณุ บุญธรรม ชมุ ดวง
คณุ ทองสุข แสนโกศิก ร.ต.ท. เสงีย่ ม พลู สวสั ด์ิ คุณทองสขุ สมคั รในพรรค ป.ช.ป. สว่ นผมสมคั รในพรรค
ธรรมาธปิ ัตย์ สว่ นคุณธวัชกับคุณบุญธรรมสมัครในนามของพรรคเสรมี นงั คศลิ า และร.ต.ท. เสงยี่ ม ก็สมัคร
ในนามของพรรค ป.ช.ป. เหมอื นกัน การหาเสยี งในสมัยนั้นผูท้ อี่ อกหาเสียงมาก คือ คุณธวชั อันดบั 1
บุญธรรม ชมุ ดวง อันดบั 2 ร.ต.ท. เสงี่ยม พูลสวัสด์ิ อนั ดบั 3 สว่ นผมกับทองสขุ เป็นอันดับต�ำ่ สุด
ผลปรากฏออกมา ผมไดค้ ะแนนเปน็ ที่ 1 สงู กว่าท่ี 2 เกือบ 2 หม่ืน คนทไ่ี ด้ท่ี 2 คอื คุณบญุ ธรรม
ชนะคุณธวชั 46 คะแนน สว่ นคุณทองสุขไดค้ ะแนนเปน็ ที่ 3 สําหรับคุณเสงี่ยมได้คะแนนต�ำ่ มาก จึงเปน็
อันว่าคราวนน้ั ผู้แทนมี 2 คน ได้แก่ผมกบั คณุ บญุ ธรรมซ่งึ แทจ้ ริงแลว้ เป็นเดก็ ที่ผมเลีย้ งมาคู่กับลกู ผม
คนโตคือพิษณุ นบั วา่ เป็นคนสามารถ คือเขาคา้ ไมจ้ นกู้ฐานะขึ้นได้ สว่ นผมน้นั ไมม่ อี ะไร ในระหวา่ งท่ี
เป็นผ้แู ทน แรกๆ ผมก็ไปคลุกคลอี ย่ทู ี่ทําเนียบรฐั บาลกบั คุณเปี่ยม กจิ วัตรของผมเมอื่ ตอนเป็นผูแ้ ทน
ราษฎรสมัยแรกกับสมัยหลัง ก็ทําอย่างเดียวกนั คือ ถา้ ไมม่ ีงานศึกษาทางการเมอื งเปน็ พิเศษ นอกจาก
การประชมุ สภาในวนั พฤหัส พอประชมุ สภาแล้ว วันพฤหสั ฯ เยน็ ผมกข็ น้ึ รถด่วนจากกรุงเทพฯ 18.00 น.
มาลงทสี่ ถานบี ้านดารา ตอ่ รถถงึ บา้ นตี 5 กไ็ ด้มโี อกาสเย่ยี มเยียนราษฎรในวนั ศกุ ร์ เสาร์ อาทิตย์ จนั ทร์
อังคาร พอถงึ วนั พุธเยน็ ก็ข้ึนรถดว่ นไปกรงุ เทพฯอีก เพราะประชมุ สภาทุกวันพฤหัสฯ
ในระยะทผ่ี มเปน็ ผแู้ ทนจะสมัยแรกหรอื สมยั หลงั ก็ตาม ผมทํางานตามแบบของผ้แู ทน คือเวลา
งบประมาณแผน่ ดนิ ผา่ นสภาเสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ เรากด็ ูรายการตา่ งๆ ของทกุ กระทรวงท่ใี ห้แก่จงั หวัด
สโุ ขทัย แล้วผมกค็ ดิ วา่ อําเภอไหนได้อะไร ได้สร้างปรบั ปรงุ อาคารเรียนหรืออื่นๆ ผมท�ำ รายการแล้วพมิ พ์
ใบปลวิ ประมาณ 2,000-3,000 ฉบับ แจกพวกครู กํานันผใู้ หญ่บ้าน สถานท่ีราชการ โรงเรยี น วธิ ีของ
ผมน้ี ทําใหพ้ วกข้าราชการ กํานนั ผใู้ หญ่บ้านและครูตลอดจนชน้ั ปัญญาชนและราษฎรชอบใจกันมาก
เพราะเขาไดท้ ราบวา่ เป็นผลจากที่ผูแ้ ทนของเขาเขา้ ไปทําหน้าท่ีในสภา ในระยะหลงั ผมไดพ้ บกับกํานนั
ผใู้ หญ่บา้ น เขากพ็ ดู อยู่เสมอวา่ ผ้แู ทนรนุ่ หลงั ๆ ไมท่ ําอย่างท่านเลย ท�ำ ให้ไม่ค่อยรู้ความเคล่อื นไหว
งบประมาณและรายไดเ้ งนิ เข้าจงั หวดั น่กี ็เปน็ วธิ หี นงึ่ ทลี่ ูกของผมคนใดคนหน่ึงคงจะได้เป็นผแู้ ทนราษฎร
ควรจะนําแบบอยา่ งไปใช้บ้าง

133

ในปี พ.ศ. 2500 ถงึ 2501 น้ัน มคี วามผันผวนในวงการเมืองเกดิ ขึ้น ตลอดจนความแตกแยก
ในวงการของรัฐบาล ระหวา่ ง พล.ต.อ. เผา่ ศรยี านนท์ อธบิ ดีกรมตํารวจและ ร.ม.ต.ว่าการกระทรวง
มหาดไทย กบั คณะนายทหารของจอมพลสฤษดิ์
จอมพลสฤษด์ิได้ต้งั พรรคการเมืองข้ึน ช่ือว่าพรรคสหภูมิ ให้คุณสุกจิ นมิ มานเหมินทร์ เป็น
หัวหน้าพรรค คณุ สงวน จันทรสาขา น้องชายจอมพลสฤษดิ์ เป็นเลขาธกิ ารพรรค และผมได้รับแตง่ ต้ัง
เปน็ รองเลขาธิการพรรค ตลอดจนควบคมุ การบริหารของพรรคและการประชุมสมาชิกของพรรคท่เี ป็น
ผู้แทนราษฎร ซ่งึ มสี มาชกิ แยกมาจากพรรคธรรมาธปิ ัตย์เชน่ ผมและพรรคมนงั คศิลาอกี หลายคน ตลอดจน
สมาชิกคนอ่นื ๆ ท่ีไมส่ งั กดั พรรคก็เขา้ มาร่วมดว้ ยมาก เรียกวา่ เรามเี สียงคูก่ ับพรรคมนังคศิลา แต่ทา่ น
จอมพลสฤษด์ผิ ้หู นุนหลังไม่มีนโยบายท่ีจะล้มรัฐบาลจอมพล ป.
เม่ือท่านจอมพล ป. ทราบในเรื่องความแตกแยกทเ่ี กดิ ขนึ้ ก็เรยี กจอมพลสฤษดิ์ พลเอกกฤษณ์
สีวะรา พลเอกถนอม กิตตขิ จร และพลเอกประภาส ไปถามถึงสาเหตใุ นความขดั แย้งกนั ผมไดท้ ราบจาก
ผูใ้ กล้ชิดบอกวา่ จอมพลสฤษดบิ์ อกความขดั แย้งต่อทา่ นจอมพลตรงๆ วา่ คณะทหารไมช่ อบ พล.ต.อ.เผา่
แตส่ ําหรบั ท่านจอมพล ป. นั้น จอมพลสฤษดถิ์ งึ กบั กราบและใหค้ ําปฏิญาณวา่ ผมเคารพทา่ นอยา่ งสงู สุด
และจะไมข่ อวัดรอยเท้าทา่ นโดยเด็ดขาด เร่อื งน้ีผมก็เหน็ วา่ จอมพลสฤษด์พิ ูดจริง เพราะในระยะน้ัน
ผมใกลช้ ดิ กับท่านมาก จอมพลสฤษด์ิไม่เคยบอกใหพ้ วกเราโจมตีจอมพล ป. เลย ผมเป็นนกั การเมืองก็
ตอ้ งคดิ วา่ เราเปน็ ผแู้ ทนราษฎร ก็อยใู่ นระดับลกู พรรค เรอื่ งของความเปน็ นักการเมอื ง เราก็ต้องหาความรู้
ว่า เพราะอะไรถงึ เกดิ การแตกแยกขึ้นในวงการทหารชนั้ ผูใ้ หญแ่ ละวงการเมืองเชน่ นี้
ผมขอยอ้ นไปถงึ ตอนทีพ่ วกนายพลท้ังหลายได้ประชมุ กนั แล้ว พอวนั ที่ 13 ก.ย. คณุ สําราญ
กม็ าบอกให้ผมนัดคุณสกุ จิ คณุ อารีย์และผมใหไ้ ปพบกบั ทา่ น กินขา้ วกลางวันกันทีบ่ ้านบางพูน ปทุมธานี
พอผมไปถึงที่บ้านบางพนู ก็มีไม่กค่ี น มคี ุณสําราญ และคณุ สงวน จนั ทรสาขา ทา่ นจอมพลสฤษดิ์
พลเอกประภาส นอกนัน้ กเ็ ป็นทหารอารักขา พูดถงึ บ้านบางพนู น้ี จอมพลสฤษดิ์ท่านทําไว้น่าอยู่ มบี รเิ วณ
กวา้ งมาก ส่วนทกี่ ินข้าวนนั้ เปน็ แพขนาดใหญ่ มเี คานเ์ ตอร์ มีหอ้ งนำ้� มโี ต๊ะอาหารหลายอย่าง ลอยอยู่
ในน�ำ้ คนอยู่บนตลิง่ ไมไ่ ด้ยินเราพดู กนั สว่ นคนท่ีคอยเสิร์ฟเหล้าหรือน�ำ้ หวานนน่ั กค็ นใกล้ชิดของท่านทง้ั นั้น
พอเราไปถงึ พรอ้ มกันแล้ว เวลาประมาณ 10 โมงเศษๆ ทา่ นกเ็ รียกเข้ามาน่ังลอ้ มโตะ๊ คยุ กัน
แบบลบั เฉพาะ ว่าได้ตกลงจะทําการปฏิวัติ ในคืนวนั ท่ี 16 ก.ย. แล้วทา่ นก็เล่าเหตุการณ์ตา่ งๆ ตลอดจน
ทา่ นได้แอบเขา้ ไปเขา้ เฝา้ แล้ว และท่านกบ็ อกใหท้ ราบวา่ พวกท่มี าทงั้ หมดนี้ พล.ต.อ.เผ่าเขามบี ญั ชีไว้
เสร็จแล้ว นอกจากพวกทหาร ถ้าทําการปฏิวัตแิ พ้ พวกเราจะต้องถกู จบั หมด แล้วท่านก็เลา่ ให้ฟงั อีก
หลายอยา่ ง จากนน้ั เราก็กนิ ข้าวกัน พอกนิ เสรจ็ แล้ว ก่อนท่จี ะจากกัน ท่านก็บอกว่าใหท้ ุกคนเตรียมพร้อม
สําหรบั หนีออกนอกประเทศ ถ้าปฏิวตั ิแพ้ แต่ถ้าชนะ ก็ไม่เป็นไร และท่านกบ็ อกวา่ ถ้าแพ้เราไปพบกัน

134

นอกประเทศ แล้วท่านก็เรียกคุณสําราญ ห้วิ กระเป๋าใบเบ้อเร่อมาเลยวา่ เอาเงินตดิ ตวั ไปสําหรบั พบกนั
นอกประเทศ ทา่ นก็จ่ายให้ประจําตัวคนละ 2 แสนบาท จากนนั้ เราก็แยกกันไป สําหรับผมมพี าสปอรต์
ประจําตัวอยู่แลว้ เพราะผมเป็นคนรเู้ หตุการณใ์ นความเป็นนักการเมอื ง ผมจงึ ทําประจําตัวไว้ ส่วนเงนิ ท่ี
ทา่ นจอมพลสฤษด์ใิ ห้นน้ั ในบา่ ยวันนั้นเอง ผมกไ็ ปซ้อื เช็คเดนิ ทางเป็นเงนิ ดอลลา่ ห์ไว้ท้งั หมด เพราะเช็คนี้
เราจะไปประเทศไหนทว่ั โลก เราก็ไปข้นึ เงนิ ของประเทศนน้ั หรอื เงนิ ดอลล่าหข์ องอเมริกาไดท้ ัง้ สิน้
เรื่องของการเมืองในระยะน้ัน ย่ิงดอู ะไรกนั ไม่ออก แตส่ ําหรบั ผมระยะนั้น ทผี่ มไปอยู่กรงุ เทพฯ
ก่อนปฏิวตั ิ ผมเอาผูใ้ หญ่สม ขอบเหลอื ง ที่เป็นผใู้ หญ่บา้ นท่ผี มไว้วางใจให้ไปอยูเ่ ปน็ เพื่อนด้วย และเรา
กร็ ู้แลว้ วา่ การปฏวิ ตั จิ ะต้องมีขึ้นในวันท่ี 16 ก.ย. ขณะนน้ั วนั ท่ี 14 ก.ย. ผมพักอยู่ทโี่ รงแรมไทยทรงกิจ
ผมกบั ผู้ใหญ่สมอยูก่ นั คนละหอ้ ง และผมกไ็ ปเช่าหอ้ งเพิ่มอีก 1 หอ้ งเป็นช่อื คนอื่น นอกจากน้ัน ในคนื
วนั ที่ 16 ก.ย. ซ่งึ เป็นวันปฏวิ ัติ ผมกไ็ ปเช่าหอ้ งโรงแรมสรุ ิยานนท์ไว้ 1 ห้อง โรงแรมน้ีอย่ตู ิดกบั ทท่ี ํา
การพรรค ท่ีผมทําอยา่ งน้ี เพราะผมเหน็ ตวั อยา่ ง พ.ท. พโยม จุฬานนท์ ทถ่ี กู หาวา่ เป็นขบถ หลบอยู่ใน
กรงุ เทพฯต้ังหลายเดือนจงึ หนไี ปอยูอ่ ำ�เภอฝาง แลว้ เขา้ พม่าไปเมอื งจนี เพราะการล้ภี ัยการเมืองน้ดี ีทีส่ ุด
กค็ อื อยู่ตามโรงแรมเงยี บๆ และหมนั่ ย้าย ตํารวจตามไม่คอ่ ยพบ ผมจงึ ทําแบบนี้บ้าง ถ้าเผอ่ื แพก้ ารปฏิวตั ิ
พอถงึ วันท่ี 16 ก.ย. ซึ่งเป็นวนั ปฏิวตั ิ ผมกม็ าทพ่ี รรคตงั้ แตเ่ ชา้ ใหผ้ ใู้ หญ่สมรออยทู่ โ่ี รงแรม พอเทย่ี งผมกก็ ลบั
ไปกินขา้ วกับผ้ใู หญ่สมและบอกกับผู้ใหญส่ มวา่ วันนี้ให้กลับบ้านได้ เพราะมาหลายวนั แลว้ ผ้ใู หญส่ มกเ็ ปน็
ห่วงผม ผมบอกวา่ ไม่ต้องเป็นห่วงหรอก รงุ่ ข้นึ อย่างชา้ อีก 2 วัน ผมก็จะกลบั บ้าน พอตอนเยน็ 18.00 น.
ผมกไ็ ปสง่ ผใู้ หญ่สมขึ้นรถดว่ นกลบั สวรรคโลก พอรถเปา่ นกหวดี จะเคล่อื น ผมกก็ ระซบิ ผใู้ หญว่ า่ คืนนี้
ปฏวิ ตั ิใหฟ้ ังขา่ ววทิ ยแุ ลว้ บอกคนที่บ้านดว้ ยวา่ ไมต่ ้องเปน็ หว่ ง ผูใ้ หญส่ มเปน็ คนดีจริงๆ มีท่าทีเป็นหว่ งผม
และจะไมก่ ลับบ้าน แต่ผมก็ช้แี จงใหฟ้ งั จนเขา้ ใจ
ในคืนนั้นก็มีการปฏิวัติ ผู้ใหญ่สมมาถึงบ้าน คนที่บ้านก็ต่อว่าซักถามถึงผมมากมาย เพราะ
วิทยุประกาศมีการปฏิวัติแลว้ จึงเปน็ อันวา่ การปฏิวตั ิครง้ั นั้นสําเร็จโดยเรียบรอ้ ยตามความประสงค์ แต่
เปน็ ที่น่าเสียดายวา่ จอมพล ป. เขา้ ใจผิด หนไี ปเสียก่อน ตามท่ีผมสันนิษฐาน ท่จี อมพลหนีไปก่อนนี้
กค็ ือ ตอนหัวคำ่�คืนวันท่ี 16 ก.ย.นนั้ พวกเราพรรคสหภูมิทั้งหมด ถกู ส่งั ให้รวมกันอยูท่ ่ีพรรค เรากก็ ิน
ข้าวกัน พวกนกั ข่าวจ�ำ นวนมากกค็ งรู้เชิงว่า อาจจะมอี ะไรเกดิ ขึ้น เขาก็ไปอยูก่ ับเรากินขา้ วกับเรา มีผู้หญงิ
คนหนึง่ เปน็ นกั ข่าว น.ส.พ. ธรรมาธปิ ตั ย์ รูปร่างหน้าตาเธอนา่ ดู คณุ อารยี ์เผลอตัวพดู กับเธอว่า วันน้ี
คุณอย่าไปไหนนะ พวกผมจะปฏิวัติ เด็กคนนี้เป็นเด็กฉลาด เธอก็ไม่สบายใจ เพราะเป็นนักข่าวของ
น.ส.พ.ธรรมาธิปตั ย์ ของจอมพล ป. ประมาณ 3 ทมุ่ เศษๆ มโี ทร.จากหอประชมุ กองทัพบก พวกเราก็
ไปฟัง เด็กคนน้ีเห็นพวกเราเผลอ เธอกเ็ ลยแอบหนีลงไปขบั รถส่วนตัวหายไป 1 ชว่ั โมง แล้วกข็ ับรถมาที่
หนา้ โรงพิมพธ์ รรมาธิปตั ย์ ซ่ึงอยตู่ รงข้ามกับพรรคสหภมู ิ เธอขนของเอกสารตา่ งๆ ใส่รถ แล้วกข็ ับหาย
ไปบ้านทฝี่ ัง่ ธน

135

พอ 5 ทมุ่ รถถงั กอ็ อกยดึ ไดโ้ ดยเรยี บรอ้ ยไม่มีการยงิ ตอ่ สู้ ทา่ นจอมพลหนีไปลงเรอื ท่ีแหลมงอบ
จนั ทบูรณ์ ไปอยูเ่ ขมร พวกเรามาสันนษิ ฐานวา่ ท่จี อมพลรู้ตัวก็คงเพราะเดก็ ผู้หญงิ คนนเ้ี อง ซึ่งทําให้เรา
และพวกนายพลทั้งหลายเสยี ดายกนั มาก ชน้ั แรกเราตกลงกนั วา่ การปฏวิ ัติครัง้ น้ี ต้องการเพยี งใหท้ า่ น
จอมพล ป. เปลี่ยนตัวรัฐมนตรี ใหค้ ุณเผ่าออกไปอยตู่ ่างประเทศ แล้วให้จอมพล ป. เป็นนายกต่อไปอีก
แต่เมื่อเหตุการณ์เป็นเช่นนี้ ท่านจอมพลหนีออกนอกประเทศ ความอลเวงในทางการเมืองก็ยุ่งยาก
จอมพลสฤษดิ์ก็ไม่กลา้ เปน็ นายก ทีส่ ดุ รฐั บาลก็ตอ้ งประกาศยบุ สภา ซ่งึ ทําใหเ้ ราเสียเวลาจะตอ้ งทําการ
เลือกตงั้ กนั ใหม่ หลงั จากนนั้ เพยี งไม่กชี่ ว่ั โมง กม็ พี ระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งต้ังให้จอมพลสฤษด์ิ
เปน็ ผรู้ ักษาพระนครและบา้ นเมอื งจนกวา่ จะมีการเลือกตั้ง นี่กเ็ ป็นเร่ืองท่ีนา่ อนาถอย่างหน่ึงสําหรับพวกเรา
เมอ่ื การปฏวิ ัติสําเรจ็ เรียบร้อยไปแล้ว มผี ู้รกั ษาพระนครและเตรยี มการเลอื กตัง้ พวกเราซงึ่ เป็นผแู้ ทน
ท้งั หลายในพรรคสหภมู ิกต็ อ้ งเตรียมการเลอื กตั้ง เพราะการเลือกตั้งครง้ั นีจ้ ะต้องรบี ท�ำ ในเวลาทจี่ �ำ กดั
ในขณะที่เตรยี มตวั กนั อยนู่ น้ั ผมก็อดเปน็ หว่ งคณุ ทองสขุ แสนโกศกิ พเ่ี มียไม่ได้ เวลานัน้ จังหวัด
สุโขทยั มผี ู้แทนราษฎร 2 คน ผมก็โทรเลขเรียกใหค้ ุณทองสขุ ลงไปพบ ก็ถามตรงๆ วา่ จะเปน็ ผูแ้ ทนหรอื ไม่
ถา้ เป็นก็ต้องสมัครในนามของพรรคสหภมู ิ เพราะมีการสนับสนนุ อย่างมาก แตถ่ า้ ไม่เอา ไปสมัคร ป.ช.ป.
ก็คงไม่ได้ ใหค้ ิดเอาเอง คณุ ทองสขุ นั่งคดิ อยู่ประเดี๋ยวก็ตกลง รุ่งข้ึนผมก็พาไปย่นื ใบสมัครท่พี รรค โดยผม
เปน็ ผู้รับรอง ระยะนี้ เราก็ต้องเตรยี มสมาชิกเข้ารบั เลือกต้งั สว่ นทา่ นจอมพลสฤษดิ์ ผู้รักษาพระนคร
กใ็ หห้ ลวงวิจติ รวาทการ รา่ งธรรมนูญการปกครองมี 20 มาตราเท่านัน้ ธรรมนญู นี้ ท่รี า้ ยที่สดุ ก็คือ มาตรา
17 ใหอ้ ํานาจนายกรัฐมนตรีเต็มท่ี จะยดึ ทรัพย์ใครกไ็ ด้ จะสง่ั ยิงใครกไ็ ด้ แลว้ ถวายขอให้พระบาทสมเดจ็
พระเจ้าอยูห่ ัวลงพระปรมาภิไธยประกาศใชธ้ รรมนูญการปกครองนี้ จากนั้นกต็ งั้ สมาชกิ ตามธรรมนญู
นี้ จํานวน 150 คน ผทู้ ่ีเปน็ สมาชิกของสภาตามธรรมนญู การปกครองน้ี แตง่ ตงั้ จากขา้ ราชการท้งั หมด
มีทง้ั ข้าราชการบํานาญและขา้ ราชการประจํา เปน็ ทหาร 1 ใน 3 เป็นอนั ว่าประเทศไทยมกี ารปกครอง
แบบธรรมนญู การปกครอง
ต่อมากม็ พี ระบรมราชโองการแต่งตัง้ จอมพลสฤษดิ์ เป็นนายกรฐั มนตรี สว่ นคณะรัฐมนตรเี ป็น
ทหารครงึ่ หนึ่ง กับพลเรือนครงึ่ หนงึ่ จอมพลสฤษด์ิ ได้เปน็ อธบิ ดีกรมตํารวจดว้ ย จากน้ันกม็ ีพระราชกฤษฎีกา
ใหเ้ ลอื กตง้ั ผ้แู ทนราษฎรภายใน 90 วนั ผมก็ต้องจัดตวั ผ้สู มคั รพรอ้ มด้วยการจ่ายเงินใหแ้ กผ่ ู้สมัครใน
พรรคทกุ คน เม่อื ใกลเ้ ลือกตง้ั กจ็ ะใหอ้ กี คร่ึงหน่งึ ระหว่างท่อี ีกไมถ่ งึ เดอื นจะมีการเลือกตงั้ จอมพลสฤษด์ิ
โทรเลขเรยี กผมใหไ้ ปพบด้วย ผมกไ็ ปพบที่บ้านสี่เสา แขกมากเหลอื เกิน นง่ั รอกันเป็นแถว ผมไปหาตอน
9.00 น. พอท่านเหลอื บเห็นผมเข้า ทา่ นก็เรยี กให้ไปพบดว่ น และไปพบในห้องรบั แขกหอ้ งใน 2 คนดว้ ยกนั
ผมกก็ ราบเรยี นถามท่านวา่ ทา่ นเรียกผมมาทําไม ท่านก็ถามถึงผลการหาเสียง ผมกบ็ อกวา่ อยใู่ นเกณฑ์
ใช้ได้ เพราะการยุบสภาคราวนนั้ เพียง 11 เดือน เลอื กตง้ั คร้งั ทแี่ ลว้ ผมก็ไดค้ ะแนนนํามาก คดิ วา่ ยังคง
ดอี ยู่ หรือถา้ มคี ่แู ขง่ ท่ดี แี ละมเี งนิ กต็ อนจวนจะเลือกต้ังก็อาจจะตกได้ เพราะผมมเี งินน้อย ท่านกก็ ําชบั

136

อกี คร้งั หน่งึ ว่า ขอให้พยายามเอาให้ได้ เรอื่ งเงนิ ไม่ตอ้ งหว่ ง ประเดีย๋ วตอนบ่ายโมงคร่ึงไปพบทก่ี องพล 1
ผมสงสัยขน้ึ มากถ็ ามทา่ นว่า ทา่ นก็บอกตรงๆ วา่ ถ้าพขี่ นุ ได้รบั การเลือกตัง้ ผมจะใหเ้ ปน็ ร.ม.ต.ว่าการ
กระทรวงเกษตร เพราะพขี่ ุนมีความร้ใู นทางไร่และเปน็ ชาวไรด่ ว้ ย นโยบายของท่าน ตอ้ งการอย่างน้ัน
ผมกล็ าทา่ นกลับมา พอกินข้าวกลางวันแลว้ ผมก็ไปหาท่านทกี่ องพล 1 พอรถจอดคุณสําราญ กลัดศิริ
ยนื รออยูแ่ ล้ว บอกว่าท่านส่ังไม่ตอ้ งพบกไ็ ด้ แตใ่ หช้ นะเลือกต้ังกแ็ ล้วกนั แลว้ สําราญกส็ ่งซองขาวใส่เช็ค
ให้ผม 1 ซอง ผมก็ออกมา เพอื่ จะเดินทางกลบั บา้ นในเย็นวันนน้ั ผมเปิดซองเชค็ ดู ก็ปรากฏว่าเป็นเชค็
เงนิ สดของท่านเอง จ่ายธนาคารทหารไทย ผมก็เลยไปรับเงินและซ้อื ดร๊าฟไป ตอน 18.00 น. ผมก็ขึ้น
รถดว่ นกลับบ้านมาหาเสยี งตอ่ ไป
ความจริงเร่ืองชีวิตของผมนน้ั ไม่ได้เป็นแบบหัวหกกน้ ขวิดมากนัก โดยเฉพาะชวี ติ ในการเมือง
ตําแหนง่ หน้าทก่ี ็ได้เปน็ ประธานสภาจังหวัด เปน็ นายกสภาเทศมนตรี เป็นผแู้ ทนราษฎรมาแลว้ ยงั ขาดอยู่
กค็ ือตําแหน่งรฐั มนตรี ผมกใ็ หก้ ําลงั ใจตวั เอง ผมเชอื่ มั่นตัวเอง 100% ต้องไดเ้ ป็นผแู้ ทนแน่ คราวนน้ั ตวั เกง็
ท่สี มคั ร ท่นี ่าจะได้กม็ ี บญุ ธรรม ทองสุข สํารวย และผม ส่วนคนอ่ืนๆ น้นั คดิ วา่ คงจะได้คะแนนน้อย แตใ่ น
ทสี่ ุด ผมกบั ทองสขุ ตกลงกนั ว่า ในการออกเสยี งเลือกตั้งนี้ จะต้องหาเสยี งแบบขอใหเ้ ลือกคูก่ ัน ผลท่สี ุด
การเลอื กตัง้ ในครั้งนั้น บญุ ธรรมไดท้ ่ี 1 สํารวยมาท่ี 2 ทองสุขมาที่ 3 ผมมาที่ 4 คือไมไ่ ด้ แต่ก็ดอี ย่างหนึง่
ในชีวติ ของการเป็นผู้แทน สมัครรบั เลอื กตัง้ 5 ได้ 2 ครง้ั ไมไ่ ด้ 3 ครงั้ แต่ไมเ่ คยถกู ริบเงินมดั จําเลย เมือ่
ผลการเลอื กตัง้ ผแู้ ทนราษฎรเสร็จแลว้ ผมกไ็ ปชว่ ยจดั ลูกพรรค โดยได้ไปชว่ ยตั้งกรรมการพรรคและเร่ืองอน่ื ๆ
จนเสรจ็ แล้ว ผมก็กลับบา้ นและยังคงไปช่วยงานท่พี รรคทุกๆ 15 วัน
วันหนงึ่ ผมได้รบั หนังสือจากท่านจอมพลสฤษด์ิ ซองของท่านเป็นซองพิเศษคือสีฟา้ ตราหนมุ าน
ท่านเขียนโอดครวญมาว่า เสียใจและเสียดายเป็นอย่างยิ่งที่ผมไม่ได้รับเลือกเป็นผู้แทนราษฎร รําพัน
มาหลายสิ่งหลายประการ เรียกว่านา่ ชน่ื ใจ แต่ตอนท้าย ทา่ นเขียนกําชับมาอยา่ งแน่นหนาว่า พวกเรา
ขอใหถ้ ือว่าเปน็ เพ่อื นตาย แม้จะไมอ่ ยู่ชว่ ยกนั ในวงการเมือง กข็ อใหช้ ่วยเป็นกรณีพเิ ศษ แล้วยงั กําชบั
ต่อทา้ ยมาว่า ถ้ามเี รอื่ งเดอื ดรอ้ นอย่างไรหรือใครข่มเหง กข็ อใหบ้ อกไป และสั่งมาอีกตอนหน่งึ ว่า ถ้ามี
เวลาให้ลงมาพบทก่ี รงุ เทพฯ ผมกล็ งไปพบ ก็พอดีในระยะน้นั ทา่ น
สง่ั ปืนย่หี ้อโคบร้า มาใช้ 100 กระบอก สําหรับแจกพรรคพวก
ท่านก็บอกว่าปนื น้มี คี วามแรงเปน็ พิเศษ ยิงเกราะออ่ นแล้วทะลุ
ได้ ให้เอาไปไวใ้ ช้ 1 กระบอก และให้คณุ สําราญทําทะเบยี น
ให้ผม โดยถูกต้องตามกฎหมาย พร้อมดว้ ยใบพกปนื ทว่ั ราช ปืนโคบรา้ ของนายเพ่ง
อาณาจักร มาให้ 1 ใบ (นายเพ่งได้มอบปืนนี้ให้นายสุวุฒิ ซึ่ง
ปัจจุบนั ยงั เก็บรกั ษาไวใ้ นสภาพดี)

137

การเป็นประธานสภาจังหวดั สุโขทยั

การตดิ ตอ่ กบั จอมพลสฤษด์กิ ม็ ีมาเป็นระยะ แตผ่ มไม่ได้ตดิ ต่อกบั ทา่ นมากนัก เพราะท่านกําลงั
แก้ปัญหาของประเทศชาติ ส่วนผมกท็ ํางานไปตามหน้าท่ีการงานของผมในดา้ นสภาจงั หวัด เพราะผม
เปน็ ประธานสภาจังหวดั ติดตอ่ กันมา ผมก็เรมิ่ ทําตามกฎหมาย พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการส่วน
จงั หวดั ตอนนี้ผมคมุ เสียงในสภาได้มาก สภาจงั หวดั กับผู้ว่าราชการน้ัน สว่ นมากสมาชิกสภาจงั หวัด
ไม่ค่อยร้กู ฎหมายและหนา้ ที่ ผู้ว่าราชการจังหวดั บางส่วนเป็นพวกระบบศักดินาและต้องการอํานาจ คดิ ว่า
ตวั เองเป็นใหญ่ ตําแหน่งสูงกจ็ ะข่มสภาจงั หวดั แต่ในจงั หวดั สโุ ขทัย สมาชิกสภาจังหวัดไมย่ อมเลย จงึ ทํา
ใหเ้ ป็นทรี่ จู้ กั กันโดยทั่วไปหลายจังหวัด แมแ้ ตใ่ นกรมการปกครอง บรรดานายอําเภอหรือผูว้ ่าราชการ
จังหวัดที่จะได้รับการแต่งตั้งให้มาทำ�งานที่จังหวัดสุโขทัย เขามักจะพูดว่าให้ระวังประธานสภาจังหวัด
และสมาชกิ ตลอดจนกําชบั วา่ ใหไ้ ปศึกษากันเอง ส่วนมาก เมื่อไดม้ าพบกันและศกึ ษาสภาพแวดลอ้ มแล้ว
ก็ใหค้ วามรว่ มมือและให้เกียรตสิ มาชกิ สภาจงั หวัดดขี น้ึ มาก เพราะธรรมเนยี มของสภาจงั หวัดแต่ละจงั หวัด
นน้ั แตกต่างกนั ไป
ในช่วงฤดรู ้อน สว่ นมากองคก์ ารบรหิ ารสว่ นจงั หวดั ต่างๆ กม็ ีการจัดทัศนศึกษา เยีย่ มจงั หวัดโน้น
จังหวดั น้ี โดยต้งั งบประมาณขององคก์ ารบรหิ ารสว่ นจังหวดั เอง ไมว่ า่ จังหวัดใด ถ้ามาจงั หวัดสโุ ขทัย
เราก็ให้การต้อนรบั เป็นอย่างดี ส่วนในเรอื่ งการบรรยายสรปุ ของจงั หวดั นน้ั ผูว้ า่ ราชการจงั หวดั มักจะกล่าว
ต้อนรบั พอเปน็ พธิ ี แล้วกใ็ หผ้ มในฐานะประธานสภาจงั หวดั
บรรยายสรปุ ให้ฟงั ซ่งึ เปน็ ทีพ่ อใจของสมาชิกสภาจังหวัดท่ีมา
เยี่ยม ในการบรรยายสรุปของผมนนั้ ผมจะตอ้ งมอี ยู่คําหน่ึง
เสมอว่า สภาจังหวัดนน้ั เป็นสภาทอ้ งถน่ิ ทีค่ วบคมุ การบรหิ ารงาน
ส่วนจงั หวดั และเป็นผู้อนมุ ตั ิงบประมาณค่าใช้จา่ ย หากทําดี
เราก็สง่ เสริม หากทําไม่ดเี รากท็ กั ท้วง ส่วนทา่ นผวู้ ่าราชการ
จังหวัดนั้นเราต้องยกให้ท่านอยู่ใน 2 ฐานะคือ ถ้าท่านใน
ตําแหนง่ ผูว้ ่าราชการจงั หวัด ท่านเป็นตวั แทนราชการจาก
ส่วนกลาง แตใ่ นขณะทีท่ ่านเปน็ หวั หน้าฝา่ ยบรหิ ารขององคก์ าร
บรหิ ารสว่ นจงั หวัด ก็ตอ้ งอยใู่ นความควบคุมของสภาจังหวัด
เพราะเราเปน็ เจ้าของบา้ น ท่านอยู่ 2-3-4 ปี ทา่ นก็ยา้ ยไป
แตพ่ วกเราไมย่ ้าย นอกจากหมดสมยั และราษฎรไม่เลือกตงั้ เราก็
หมดหนา้ ท่ี คําพดู ของผมอนั นด้ี งั ไปเกอื บทว่ั ทกุ จงั หวดั จงึ เปน็
อันคยุ ได้วา่ สภาจังหวดั สโุ ขทยั นนั้ เป็นสภาจังหวดั ท่ีเข้มแข็ง ประธานสภาและสมาชกิ สภาจงั หวดั สุโขทยั

138

ผมทํางานในตําแหนง่ ประธานสภาจงั หวดั มา 40 กว่าปี แตไ่ ด้มอี ํานาจเตม็ ท่ีเมื่อปี 2498 เพราะ
พ.ร.บ. ระเบยี บบรหิ ารราชการส่วนจังหวัดเห็นความสำ�คญั และใหอ้ ํานาจสภาจังหวดั จงึ ทํางานได้เต็มที่
จนเม่อื ปลายปี 2516 กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ได้คัดเลือกประธานสภาจงั หวดั ใน 71
จงั หวดั สง่ ไปดงู านการศกึ ษาประชาบาลทีไ่ ตห้ วัน เกาหลีและญีป่ ุน่ โดยคัดเลอื กเอาผมคนเดียวเป็นผู้ไป
ดงู าน ย่ิงเม่อื ปี 2508 การศกึ ษาประชาบาลไดโ้ อนมาข้นึ กบั องค์การบรหิ ารส่วนจงั หวดั ยิง่ ทําใหง้ านสภา
จงั หวัดหนักมาก เพราะโรงเรียนประชาบาลแตล่ ะจงั หวดั นบั เปน็ รอ้ ยๆ แหง่ สดุ แลว้ แตว่ ่าจะมขี นาดใหญ่
และเล็ก เม่ือมีการโอนการศึกษาประชาบาลมาขน้ึ กับองคก์ ารบรหิ ารส่วนจังหวดั ทําใหค้ วามไม่เข้าใจใน
ระหว่างครปู ระชาบาลกบั สภาจงั หวดั มีมากขึ้น เพราะครูประชาบาลก็ไม่เขา้ ใจวา่ สภาจงั หวดั นม้ี ีอํานาจ
แค่ไหน ส่วนมากครพู วกนไ้ี มค่ ่อยดูกฎหมาย ในระยะแรก กอ็ ยากจะกลับไปขนึ้ กับศกึ ษาธกิ ารอีก

นายเพง่ กบั คณะกรรมการ การศึกษาอ�ำ เภอสวรรคโลก

ในปีตอ่ มา พ.ศ. 2509 ผมกบั กลมุ่ สมาชิกสภากเ็ ริ่มทํางานเกี่ยวกับการศึกษาประชาบาลและ
ทําความเขา้ ใจกบั ครู โดยพวกเราสภาจงั หวัดได้ไปเยยี่ มโรงเรยี นตา่ งๆ ในเขตของตน ขอใหค้ รเู น้นการ
สอนเพ่อื เห็นแกเ่ ดก็ เราไปเยย่ี มดูสภาพความเป็นอย่ทู กุ โรงเรยี น แนะนําทุกอําเภอไมว่ า่ อยูใ่ กลห้ รอื ไกล
ตลอดจนถ่ายรปู อาคารเรยี นมาดว้ ย ถ้าเหน็ อาคารใดทค่ี วรจะสร้างใหมห่ รอื ปรับปรงุ ก็แนะนําใหเ้ ขาเสนอ
ของบประมาณโดยผา่ นอําเภอ อันนีท้ ําใหพ้ วกครไู มเ่ ข้าใจอีกเหมอื นกันว่า เงินงบประมาณสรา้ งอาคารเรียน
น้ันเป็นหนา้ ทข่ี องศกึ ษาธิการจังหวดั นายอําเภอ หรอื ศกึ ษาธิการอําเภอเป็นผู้ดำ�เนินการ

139

การตรวจเย่ีมโรงเรียนของรองปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ
(คณุ หญงิ อมั พร มศี ขุ )

ผมต้องแสดงผลงานและวธิ ีการทํางานโดยเขยี นคําบรรยายบา้ ง แนะนําท�ำ ความเขา้ ใจเวลาไป
เยี่ยมบา้ งวา่ งบประมาณเหลา่ นี้ ตั้งแต่เงนิ เดือน คา่ ใชส้ อย ค่าวัสดุ ค่ากอ่ สร้างอาคาร เปน็ งบประมาณ
เงินกอ้ น เขาจะโอนมาให้จังหวัด แลว้ จงั หวดั กแ็ จ้งให้อําเภอเปน็ ผรู้ ายการเสนอจงั หวดั ว่า แต่ละโรงเรยี นมี
ความจําเป็นเพียงใด ผมไดถ้ า่ ยรูปสภาพโรงเรยี นไว้ท้ังหมด การพจิ ารณาเงินงบประมาณของการศึกษา
ประชาบาลน้ี กอ่ นเสนอขออนุมัตสิ ภาจงั หวดั จะมีผู้วา่ ราชการจังหวัด ปลัดจังหวัด หัวหน้าสว่ นการศกึ ษา
จังหวัด นายอําเภอทุกอําเภอ กรรมการการคลัง กรรมการการศึกษาของสภาจังหวัด เป็นผู้พิจารณา
กล่ันกรอง วา่ ทไี่ หนควรจะได้มากน้อยเพียงใด แล้วจึงเสนอเป็นงบประมาณรายจา่ ยใหส้ ภาจังหวัดอนุมตั ิ
ก่อน ระยะปี 2 ที่ผมทําอยา่ งน้ี ทำ�ให้ครูประชาบาลเร่มิ เข้าใจในการบรหิ ารทอ้ งถน่ิ กนั มากขึน้

นายเพง่ พฒั นางานการศกึ ษาท้องถิ่น

140

ผมมตี วั อยา่ งท่จี ะเล่าเรอื่ งทีไ่ ดท้ ําให้ความเชือ่ ถือของครปู ระชาบาลเกดิ ขนึ้ กบั สภาจังหวดั คอื
วันหนง่ึ ผมเดินทางไปท่อี �ำ เภอบ้านด่านลานหอย มีพิษณกุ บั ส.จ. เลอ่ื นไปดว้ ย ผมกแ็ วะไปดูที่โรงเรียน
บา้ นคลองสาน อยทู่ ีเ่ ขตติดตอ่ อำ�เภอเมอื งสุโขทยั กับบา้ นดา่ นลานหอย ผมเหน็ โรงเรยี นน้ี มีลกั ษณะ
เหมอื นโกดงั เกบ็ ของมากกว่าสถานที่เรยี นของเด็กๆ ผมก็ถามครใู หญว่ ่าเด็กมีจำ�นวนเทา่ ไร เขาบอกว่า
มีเด็ก 90 คน ครู 2 คน ผมกถ็ ามครูใหญว่ ่า นายอําเภอเขาต้ังงบประมาณไปใหค้ ุณเทา่ ไร เขาบอกว่า
4,000 บาท ผมบอกวา่ เงนิ แคน่ ี้จะเอามาทําอะไรได้ ทเ่ี รียนกไ็ มส่ ะดวก เดก็ ก็ไม่มสี มาธิในการเรยี น
ผมใหค้ ณุ รีบของบประมาณไปใหม่ ผมจะพจิ ารณาในอาทิตยห์ น้านี้ ใหข้ อไป 40,000 – 50,000 บาท ครูใหญ่
กไ็ มแ่ น่ใจ ผมกบ็ อกว่า ถา้ คุณจะเอาก็ขอไปตามคําแนะนําของผม เพราะผมเห็นวา่ ทเี่ รียนนั้นลําบาก
แกเ่ ดก็ จริงๆ

ผลทีส่ ุดครูใหญก่ ต็ กลงวา่ จะขอไปใหม่และยังถามผมวา่ ขอไปอยา่ งนี้นายอําเภอจะไมว่ า่ หรือ
ผมบอกว่าอํานาจไมใ่ ช่อยทู่ ่ีนายอําเภอในการอนมุ ัติเงิน อํานาจอยูก่ บั สภาจังหวัด จากนั้นเรากเ็ ดินทาง
ตอ่ ไป เรอ่ื งน้ีครูใหญท่ �ำ เสนอของบไป 50,000 บาท และบอกนายอําเภอว่า ทา่ นประธานสภาให้ขอไป
เขากเ็ สนอจังหวัดไป เวลาพิจารณางบประมาณ เราเอาแบบแปลนมาดเู ปน็ อาคารเรียน 2 หอ้ ง กพ็ จิ ารณา
ให้งบ 44,000 บาท และไดส้ รา้ งเรยี บรอ้ ย เรอ่ื งนีค้ รใู หญ่โรงเรียนคลองสาน ไดพ้ ูดกบั เพ่ือนผบู้ รหิ ารและ
ในท่ปี ระชมุ ครวู ่าเขาได้งบ 44,000 บาท สรา้ งอาคารเรยี นใหม่แลว้ 2 หอ้ งเรยี น ทําใหพ้ วกครูประชาบาล
เห็นวา่ สภาจังหวดั มีความสําคญั

ต่อมา มีครอู ีกคนหน่ึงจากโรงเรียนคลองปลายนา เขตต�ำ บลบา้ นสวนตดิ ตอ่ กับอำ�เภอกงไกรลาศ
ไดท้ �ำ เรื่องขออาคารใหม่ เมือ่ ผมผา่ นไปผมกแ็ วะหาเขา เพราะน้ำ�ทว่ ม ได้บอกว่าเขาเสนอชา้ ไป ใหท้ �ำ
เรื่องขอไปใหม่ แล้วเขาก็ได้รับงบประมาณสร้างอาคารเรยี น 8 หมื่นบาทเพราะมีนกั เรียนมากกว่า และ
มอี ีกรายหนง่ึ คอื โรงเรยี นทา่ ทราย ครูใหญ่ชอื่ พจน์ จิตตภ์ กั ด์ี เขาถา่ ยรูปโรงเรียนน�ำ้ ทว่ ม และบอกวา่
นกั เรียนและครูลําบากมาก เขากพ็ รรณนาว่าการบรหิ ารโรงเรียนหรือการสรา้ งโรงเรยี น ผบู้ รหิ ารมักจะอนุมัติ
ให้ทําใกลๆ้ ถนน แบบผกั ชีโรยหนา้ ผมรสู้ กึ วา่ จะตอ้ งทําความสําคัญให้สภาจังหวัดดขี ึ้น ผมจึงเรียกเขามา
ชแ้ี จงและใหเ้ อารูปถ่ายมาดู ท่สี ุดสภากเ็ ห็นชอบใหง้ บประมาณเกอื บแสนบาทสรา้ งอาคารที่เหมาะสมกบั
พนื้ ที่น้ำ�ท่วม

นายเพ่งร่วใมนงปาี นพพ.ศธิ .เี ป25ิด1อ5าคารเรียน ตง้ั แตน่ ั้นมาพวกครูประชาบาลกเ็ ข้าใจผมและเหน็
ความสําคญั ของสภาจังหวัดดว้ ย กเ็ ปน็ อันว่า สมัยผมเปน็
ประธานสภาจังหวัดก็ได้สร้างความเข้าใจเร่ืองการศึกษา
ประชาบาลระหว่างครูกับสภาจังหวดั จนเป็นกันเองได้ จากนั้น
เร่ืองครูประชาบาลกับสภาจังหวัดก็เข้าใจและเห็นความสําคัญ
ซง่ึ กนั และกนั นบั วา่ สภาจงั หวดั สโุ ขทยั เปน็ แหง่ แรกทไ่ี ดส้ รา้ ง

141

ความเข้าใจในระหว่างครูประชาบาลกับสมาชกิ สภาจังหวัดเป็นตัวอยา่ งของสภาจังหวัดทั่วประเทศ จน
กรมการปกครองและหัวหนา้ กองศกึ ษาประชาบาล คุณพัฒนะ สุวรรณพานิช ไดช้ มเชยผมมาอยา่ งมาก

นายเพง่ ท�ำ งานรว่ มกบั ผู้น�ำ ชุมชน

มันเป็นเร่อื งแปลกทผี่ ูว้ า่ ราชการจงั หวดั กับสภาจงั หวดั น้ัน โดยทว่ั ไปผวู้ ่าราชการจังหวัด มักจะ
มองว่าสมาชิกสภาจงั หวดั ไม่มีความสําคญั ผมจะขอเลา่ เรอื่ งการสัมมนาสมาชกิ สภาจงั หวัดที่จดั ขน้ึ ท่ี
จงั หวดั สงขลา สภาจังหวัดสุโขทยั มีเดินทางไป 3 คน ผมในตําแหน่งประธาน สมาชิกสภาคอื พษิ ณกุ ับ
คุณเดือน กรรมการการคลัง สว่ นสมชาติ ลิมปะพันธ์ุ ก็ไปดว้ ยโดยผมขอใหช้ ว่ ยขับรถ ก่อนไปคณุ รงั สรรค์ก็
เชิญผมไปพบ ถามเรื่องการเดินทางเพราะเป็นหว่ ง ผมก็บอกว่าผมจะเอารถยนต์แลนด์โรเวอรส์ ่วนตัวไป
เขาบอกใหร้ ะวังทางระหว่างตรงั กบั พัทลุง เพราะชว่ งนน้ั ขึน้ เขาและลําบาก เรยี กกันว่าเขานางหงษ์หรอื
เขาพับผา้ เขาบอกว่าเคยไปตอนเปน็ ผู้ว่าศรสี ะเกษ ไดไ้ ปราชการทีส่ งขลา เอารถแลนดโ์ รเวอร์ไปเหมอื นกัน
แล้วคนขับตกถนนตรงน้นั เขาตอ้ งเข้าโรงพยาบาลเย็บแขนตัง้ หลายเข็ม รถก็ตอ้ งซอ่ มไปเกือบหมน่ื บาท
ผมก็รับฟัง
ต่อมา ผมกเ็ ดนิ ทางออกจากสวรรคโลกไปนอนกรุงเทพฯ จากกรุงเทพฯ ไปนอนตะก่ัวป่า พอถึง
ตะกว่ั ปา่ ก็ขับไปสงขลา ในระหว่างทาง ผมก็หาโอกาสไปเทยี่ วภูเกต็ ดว้ ย เพราะสนใจที่เกาะภเู ก็ตนเี้ ปน็
เกาะเล็ก แตเ่ ก็บภาษีไดม้ ากท่ีสดุ กว่าทุกจงั หวัดในประเทศไทย เป็นเกาะท่ีนา่ ทอ่ งเที่ยว นา่ ดู ตลาดการ
ค้าเป็นตกึ แบบจีนโบราณ แต่เปลยี่ นเปน็ ตกึ สมัยใหม่ค่อนขา้ งมาก ผมวนอยภู่ เู กต็ ประมาณชั่วโมงเศษ
ตอนไปกล็ งสักการะท้าวเทพกษตั รี ท้าวศรีสนุ ทรซ่ึงทางการได้ทำ�อนสุ าวรยี ์ไว้ เพ่ือรำ�ลึกว่าเปน็ วีรสตรี
คู่หนง่ึ ของเมืองไทย มีความสําคญั เท่ากับคณุ หญิงโมหรอื ทา้ วสรุ นารี จากนัน้ ผมก็กลับมาย้อนทางเกา่
เล้ยี วออกโคกกลอย ผา่ นพัทลงุ ถงึ หาดใหญ่ เลยไปสงขลา พักทโ่ี รงแรมสมิหรา ซ่งึ เปน็ โรงแรมชนั้ 1 ของ
เทศบาล กรมการปกครองได้จดั ให้กลมุ่ สภาจงั หวดั ทไี่ ปประชมุ เข้าพักท่โี รงแรมน้ี ตอนไปถงึ สงขลาพวก
ประธานสภาจงั หวัดและ สมาชิกสภาจงั หวัด ทร่ี ู้จกั กนั ดบี า้ ง รู้จกั แตช่ อื่ บ้าง กไ็ ด้พูดคยุ กนั พวกน้ีก็ฟ้อง
ผมวา่ ไมไ่ ด้รับความสะดวกเลย เพราะรูว้ ่าผมเปน็ คนกล้าพดู กล้าทํา ความไมส่ ะดวกที่พวกเราไดร้ ับก็คือ

142

การเบกิ คา่ พาหนะ คา่ ทพ่ี ักและเบ้ียเลยี้ ง ท่ีทางการเบกิ ให้ประธานสภาเท่าขา้ ราชการช้ันตรี ผมเหน็ ว่าเขา
เทยี บระดบั ของประธานและสมาชกิ สภาจงั หวดั ต�ำ่ เกนิ ไป ผมกเ็ ลยทําหนงั สอื ถงึ ประธานสภาจงั หวดั ทกุ ทา่ น
ให้ช่วยกนั สง่ เร่ืองรอ้ งเรยี นไปถึงอธิบดกี รมการปกครอง อย่าเทียบคา่ ของสภาจงั หวัดท่ปี ระชาชนเลือกตงั้
มา เทา่ กับขา้ ราชการชน้ั ตรี ควรจะเทยี บให้อยา่ งน้อยชั้นเอกหรือชน้ั พิเศษ
รุ่งขึ้นเปน็ วนั ลงทะเบียน พวกเรากล็ งทะเบียนกนั ตามระเบียบท่ีจะเขา้ ประชมุ และพวกเราก็ทํา
หนังสอื กนั ทกุ จงั หวดั ส่งถึงอธบิ ดี แต่ในพธิ เี ปิดประชมุ อย่างเป็นทางการ อธิบดีใหค้ ณุ ชูสง่า ฤทธิประศาสน์
มาแทน คุณฉลองกไ็ ปรบั รองอธบิ ดีทีส่ นามบนิ และนดั ผมกับพษิ ณุกนิ ข้าวกลางวนั ดว้ ยกัน เพราะคุณชูสงา่
รับคําสง่ั จากอธิบดมี าให้ปรับความเข้าใจกับผม พอคณุ ชูสง่ามาพบกนั เขา้ กข็ อโทษเพราะเปน็ ความผิด
ของกรมการปกครองในเรอื่ งอตั ราค่าเบ้ยี เลี้ยง พาหนะและค่าที่พักทเ่ี บิกจ่ายใหใ้ นอัตราช้นั ตรี แตท่ าง
กรมได้ขอปรบั ปรงุ ไปใหม่กับกรมบญั ชกี ลางแลว้ โดยใหเ้ บิกเทา่ ข้าราชการชน้ั เอก แต่ในการประชมุ ครัง้ นนั้
กรมการปกครองจัดใหเ้ ราอยา่ งเต็มที่ คือเหมาจา่ ยทกุ รายการ คา่ โรงแรมทแ่ี หลมสมิหรา คืนหน่งึ ก็เกอื บ
200 บาท และค่าอาหาร 3 ม้ือ รวมทงั้ กาแฟอาหารว่าง เช้าและบ่ายอีกดว้ ย ลองคํานวณดูแลว้ ค่าใชจ้ ่าย
ค่าอาหารและค่าที่พกั รู้สกึ วา่ จา่ ยใหม้ ากกวา่ ข้าราชการชน้ั พเิ ศษเสียอกี ก็เปน็ เรอื่ งผมและคณะไดท้ ำ�ให้
กรมการปกครองตระหนกั ถงึ ความสำ�คัญของสภาจังหวัด โดยการร่วมมอื ของประธานสภาจังหวัดทุกจังหวัด
จุดหมายของการสมั มนาคราวนน้ั หลักใหญ่เป็นเรอื่ งการศกึ ษาประชาบาล กระทรวงศึกษาธิการ
ได้ส่งบคุ คลส�ำ คญั ทางดา้ นการศกึ ษาหลายคน เชน่ ดร.เอกวทิ ย์ ณ ถลาง รองอธิบดกี รมสามัญศึกษา
คณุ สมชยั วฒุ ิปรชี า หัวหนา้ สํานกั งานศึกษาเอกชน และนกั วชิ าการของกระทรวงศึกษาธิการอกี หลายคน
พดู คยุ กันเร่อื งองคก์ รทอ้ งถ่ินกับการศกึ ษาประชาบาล
ตอนหลังผมได้รับคําชมเชยจากคุณหญิงอัมพร มีศุข และ ดร.เอกวิทย์ ว่าผมพูดเรื่องที่ให้
ท้องถิน่ มีบทบาทสำ�คัญในการจดั การศกึ ษาของพ้นื ทีเ่ ชน่ นีถ้ ูกตอ้ งแลว้ จะทําให้กลมุ่ ทหี่ ลงทำ�ตามฝรัง่ จะ
ไดร้ สู้ ึกตวั กันบา้ ง
ขณะท่ีผมเขยี นน้ี เป็นปี พ.ศ. 2518 พวกเราได้คดิ กันถงึ เร่อื งการศกึ ษาระดบั สงู ในท้องถ่นิ
โดยคณุ เฉลิม ถาวรเวช ผวู้ ่าราชการจังหวดั สุโขทัยคนปจั จุบันเป็นผ้รู ิเริม่ ผมและอีกหลายคนได้ติดตอ่
เจ้าหนา้ ที่ทบวงมหาวทิ ยาลยั จนกระทัง่ ไดผ้ ่านการเหน็ ชอบให้ต้งั ศูนยบ์ รกิ ารวชิ าการ ของมหาวทิ ยาลัย
รามคําแหง ขน้ึ ทจี่ ังหวดั สโุ ขทัย และสภามหาวิทยาลัยรามคําแหง กไ็ ด้ลงมติเหน็ ชอบ โดยตัง้ เงนิ งบประมาณ
เร่มิ แรกเป็นการผูกพนั จำ�นวน 42 ลา้ นบาท ซง่ึ เราคดิ ว่าไม่มีปัญหา ตอ่ มา บรรดานักวิชาการ และอาจารย์
ทัง้ หลายของมหาวทิ ยาลัยรามคําแหง มี ดร.สิปปนนท์ เกตุทตั ดร.อภิรมย์ ณ นคร บอกวา่ สภาตา่ งๆ
ผ่านหมดแลว้ ยังตดิ อยทู่ ีส่ ำ�นกั งบประมาณ ขอให้ทางเราชว่ ย

143

ในทส่ี ดุ ทปี่ ระชุมก็ตกลงให้ผมไปตดิ ตอ่ กบั คุณบญุ ธรรม ทองไขม่ กุ ต์ ผมกน็ ัดล่วงหน้าไป แต่
กอ่ นไปนนั้ ได้คุยกับหลานชายผมคอื นายแพทยท์ ศั นัย แสนโกศกิ ซึง่ เคยเปน็ ส.ส.สโุ ขทยั บอกผมวา่ เขา
เจรจากับสํานักงบประมาณ ไม่เป็นผล จึงตอ้ งมาขอให้เราชว่ ย วนั นั้นผมก็เชญิ ดร.อภริ มย์ ซง่ึ รบั ผดิ
ชอบในเรือ่ งงบประมาณ ผมขอทราบขอ้ มลู เขาก็ใหห้ ลกั ฐานเรื่องที่เสนอสํานักงบประมาณและแนะนํา
ด้วยว่า ควรติดตอ่ ดร.วมิ ล จิตมน่ั หัวหน้ากองวิเคราะห์ ผมกไ็ ปสํานกั งบประมาณโดยตดิ ตอ่ คณุ บุญธรรม
และบอกว่าอยากจะให้เรอื่ งนีส้ �ำ เรจ็ เพ่อื เป็นอนสุ รณ์ของคนเร่ิมคดิ คือ คณุ เฉลมิ ถาวรเวช ผวู้ ่าราชการ
ซง่ึ จะเกษียณในปนี ี้ คุณบญุ ธรรมกเ็ ชิญ ดร.วมิ ล หัวหน้ากองวเิ คราะห์ใหน้ ำ�เรอื่ งมา พอ ดร.วมิ ลเหน็
ผมเข้า เขากไ็ หวแ้ ละพดู วา่ ท่านคงจําผมไม่ได้ ผมเคยไปกนิ ข้าวบ้านท่านและดูพระเครื่องดว้ ย ผมกต็ ้อง
ขอโทษเพราะผมอายุมากแล้ว เรากเ็ ลยพูดกันเรอ่ื งรามคําแหง เขาก็บอกว่า รายการอืน่ ก็ไม่มีอะไรขัดข้อง
ต้องการรเู้ หตุผลเดียวทใี่ ห้ชแี้ จงคอื การสรา้ งอาคารอเนกประสงค์ เพราะใช้งบประมาณ 23 ลา้ น แล้ว
คุณบุญธรรมกบ็ อกวา่ ให้รบี ทําและเรียกทางรามคําแหงมาช้แี จง แลว้ เขาก็ถามผมว่าควรใชท้ ีด่ นิ ตรงไหน
ผมกบ็ อกว่าควรใชท้ ่สี าธารณะทุง่ คยุ ทอง หน้าโรงพยาบาลสโุ ขทัย ผมกเ็ ลยขอรอ้ งขอใหท้ นั ปี 2519 ผม
ยังชแ้ี จงประกอบอีกว่า เงินท่จี ะชดเชยคา่ ทดี่ ิน เพ่อื รอ้ื บ้านออกจากทส่ี าธารณะ ทางจงั หวัดเราจะหาเอง
เขาก็พอใจและรับรองว่าจะรบี ทําให้ และถา้ เสนอคณะรฐั มนตรี กค็ งไม่ขัดขอ้ ง ผมกก็ ลบั แตใ่ นเวลาตอ่ มา
ก็มีการยุบสภาผแู้ ทน แตเ่ รอื่ งนไ้ี มใ่ ช่เรือ่ งเกี่ยวกับสภา เปน็ เรื่องของส�ำ นกั งบประมาณกับคณะรัฐมนตรี
เท่าน้ัน คือเขาจะรีบทําใหห้ รือเปลา่ เงนิ กม็ ีแลว้ คอื ใชเ้ งินงบกลาง เปน็ ท่พี อใจของชาวสโุ ขทัยอยา่ งมาก
เร่ืองวิถชี ีวิตของผม ในช่วงต่อมา กระทรวงมหาดไทยไดใ้ ชว้ ิธแี ต่งตง้ั สภาจังหวัดตามขอ้ เสนอ
ของผ้วู ่าราชการจงั หวัด ตอนที่ผู้ว่าฯ เสนอรายช่ือไป เขาก็เอาชอื่ ผมให้ผมดู แตพ่ อคําส่งั แต่งตั้งมา
กลับไมม่ ีช่อื ผม ก็เลยไมไ่ ด้เปน็ สมาชิกสภาจงั หวัด แต่ผมทราบลว่ งหนา้ แล้วว่าผมไมไ่ ด้ เพราะกรมการ
ปกครองบางคน ไม่ชอบท่ผี มปลุกปั่นสภาจงั หวดั ทว่ั ประเทศใหล้ ุกข้ึนต่อสู้ เขาจึงไมแ่ ตง่ ต้งั ผม
ในวันท่เี ปิดสถานถี า่ ยทอดโทรทศั นท์ ่ไี รผ่ มท่ีสวรรคโลก ซ่ึงผมได้ตดิ ต่อกรมประชาสัมพนั ธ์เพอื่
ยกทดี่ ินให้ 4 ไรเ่ พื่อถา่ ยทอดสญั ญาณโทรทัศนเ์ พ่ือใหป้ ระชาชนในจงั หวัดสโุ ขทัย พิษณุโลก กําแพงเพชร
ดูทีวไี ดช้ ัดเจน กน็ บั ว่าเปน็ ผลงานอนั ดับหนึ่งของผมในชวี ติ เหมอื นกัน ทา่ นผวู้ ่าเอาคําสัง่ แต่งตัง้ มาให้
ผมดแู ละเสยี อกเสยี ใจ เสยี ดายมาก ผมกข็ อบคณุ และบอกวา่ ผมไดท้ ํางานมามากพอแลว้ อยากจะพกั ผอ่ น
และผมก็เรยี นท่านว่า ชุดนีค้ งอย่ไู ดไ้ มเ่ กินปีก็ต้องเลอื กตั้งใหม่ และก็จริงอย่างทผ่ี มวา่ กระทรวงมหาดไทย
ไดม้ ปี ระกาศใหม้ ีการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวดั ทั่วประเทศ แตผ่ มก็ไมไ่ ดส้ มัครเขา้ ร่วมด้วย ให้ลกู ๆ และ
คณะจัดทมี เอง ส่วนผมกต็ ง้ั ใจว่าจะช่วยงานในดา้ นการกุศลและสว่ นรวมเท่าน้นั
ผลงานท่ผี มภาคภมู ใิ จเรือ่ งหนึง่ ในชวี ติ ของผม คอื การมีโอกาสไดถ้ วายงานการรบั เสดจ็ พระบาท
สมเดจ็ พระเจ้าอย่หู วั ผมไดร้ ับหนา้ ท่ใี นฐานะนายกสมาคมนกั เรียนเกา่ สวรรควิทยา โดยผ้วู า่ ราชการจงั หวัด
แต่งตงั้ ให้เปน็ ผู้จดั ตกแตง่ พลบั พลารับเสด็จพระเจา้ อยู่หัวและจัดสถานท่ีทรงพกั ผอ่ นพระสําราญ พระบาท

144

สมเด็จพระเจ้าอยหู่ วั เสด็จมาพระราชทานธงลกู เสอื ชาวบา้ น ทโ่ี รงเรยี นสวรรคอ์ นันตว์ ทิ ยา อำ�เภอสวรรคโลก
จังหวัดสุโขทยั ในวนั ท่ี 1 กมุ ภาพนั ธ์ 2519 ทราบว่าเปน็ ทพี่ อพระทัยมากและรับสัง่ ถามถงึ ผ้ทู เี่ ปน็ ผู้อํานวยการ
ตกแต่ง ผมก็ได้มีโอกาสเข้าเฝ้าโดยใกล้ชิดครั้งแรก คือ ตอนลงจากเครื่องบินพระที่นั่ง ตามประเพณี
พระมหากษตั รยิ เ์ สด็จ ผู้วา่ ราชการจงั หวดั จะตอ้ งเบกิ ตวั ขา้ ราชการชน้ั ผใู้ หญ่ในท้องที่และราษฎรอาวโุ ส
คอื ผม ในฐานะนายกสมาคมนกั เรยี นเก่า สวรรควทิ ยา ตอนเบกิ ตัวเข้าเฝ้า พอถึงผม เมอ่ื ผวู้ า่ ฯ รายงานแล้ว
ผมกร็ ายงานตวั พระองคไ์ ดเ้ สดจ็ เข้ามาใกล้ชิดผม ทรงรบั สั่งว่า “ทราบว่า อายุมากแลว้ ยงั ช่วยราชการอยู่
ตลอดเวลา ประเด๋ยี วไปพบท่โี รงเรยี น”
จากนน้ั กเ็ สดจ็ ขน้ึ รถพระทน่ี ง่ั ไปทโ่ี รงเรยี น ทรงตรวจเยย่ี มลกู เสอื ชาวบา้ นและพระราชทานธง เสรจ็
แลว้ ได้ทรงเยี่ยมเยียนประชาชน จนถึงเวลา 15.00 น. ผมก็นําเสด็จข้ึนประทบั พักผอ่ นบนทที่ รงพระสำ�ราญ
ได้ทรงถามหลายอยา่ งว่าเรียนจากท่ีไหน ออกรบั บํานาญเมือ่ ไร ทํางานที่ไหน ผมก็กราบทูลวา่ เรยี นที่
โรงเรียนราชวิทยาลัยของรชั กาลที่ 5 และ 6 แลว้ กม็ าเรียนกฎหมาย ทํางานรบั ราชการในราชสํานัก ร.6
เรยี นกฎหมายจบแล้วก็กลับมาบ้าน ประกอบอาชพี ส่วนตัว และทำ�งานเปน็ นายกเทศมนตรี ประธานสภา
จงั หวัด ผูแ้ ทนราษฎร และทรงซักถามอีกประมาณ 15 นาที กเ็ ข้าหอ้ งทรงพระสําราญ
งานน้ีเปน็ งานสำ�คญั ครง้ั หลังสดุ ของผม กน็ บั วา่ เปน็ เกียรตติ ่อชีวติ และครอบครัวอย่างหาท่สี ุด
มไิ ด้ เรื่องวิถชี ีวติ ของผมกม็ ีเพยี งเทา่ นี้
ในความนึกคิดในอนาคตของผม ผมตอ้ งการใหล้ กู ของผมซ่ึงมี 8 คน เป็นผ้ชู าย 7 คน หญิง 1 คน
ผชู้ ายเป็นพอ่ คา้ 1 คน ทํางานธนาคาร 1 คน เปน็ พอ่ ค้ากบั ชาวไร่ 1 คน ผ้หู ญิงก็มสี ามแี ลว้ และทําการคา้
สว่ นตวั ลูกชายคนโต คอื พิษณุ ลิมปะพันธุ์ เปน็ ประธานสภาจังหวดั ประพาส ลิมปะพนั ธุ์ เป็นประธาน
สหกรณจ์ ังหวดั กรรมการชมุ นมุ สหกรณ์ระดบั ชาติ สว่ นอีกหนงึ่ ก็ประกอบอาชพี สว่ นตวั เวลานผ้ี มมีหลาน
30 คน ความตงั้ ใจของผม ในฐานะทผ่ี มเปน็ นักการเมอื ง เคยเปน็ นายกเทศมนตรี ประธานสภาจังหวัด
ผู้แทนราษฎร ก็อยากจะใหล้ กู คนใดคนหน่งึ ใหด้ ํารงตําแหน่งเหล่าน้ีคือ
1. ประธานสภาจังหวัด ก็ได้สมความตง้ั ใจแลว้ คอื พิษณุ ลิมปะพันธุ์
2. ประพาส ลมิ ปะพันธุ์ เป็นเทศมนตรี
ผมตอ้ งการให้ลูกเปน็ นายกเทศมนตรี และอกี คนหน่งึ อยากจะใหเ้ ปน็ ผแู้ ทนราษฎรอยา่ งท่ีผม
เคยเป็นมา
สําหรับอีกคนหนง่ึ ทฝี่ ึกไวค้ อื สมชาติ ลมิ ปะพนั ธ์ุ เปน็ พ่อคา้ พชื และเปน็ สมาชิกเทศบาล คนน้ีกับ
ประพาส ผมต้งั ใจและต้องการจะใหค้ นใดคนหนึ่งเป็นนายกเทศมนตรี สําหรับผมเองเวลานก้ี ็ช่วยงานการ
กุศล ชว่ ยทางราชการและชว่ ยประชาชน เปน็ ทปี่ รกึ ษาของลูก

145

กจิ วัตรท่ีผมทําเสมอกค็ อื ผมสองคนตายายจะพาหลานๆ ไปพักผอ่ นภาคเหนอื บา้ ง ชายทะเล
บ้าง ภาคอสี านบ้าง กรงุ เทพฯบ้าง ในช่วงประมาณเดือนเมษายนถึงเดอื นมิถนุ ายนของทุกๆ ปี เพอื่ การ
เรยี นร้แู ละการพักผ่อน
จงึ สรปุ ว่าวิถีชีวิตของผมท่ีเขียนมา ตงั้ แตต่ ้นจนถงึ วันนคี้ อื วันที่ 8 มนี าคม 2519 เขา้ ใจว่า
จะเปน็ ความรู้ เปน็ บทเรยี นและเป็นเรือ่ งของการทํางาน การต่อสูใ้ นงานธรุ กิจ งานการเมือง และงาน
สงั คมสงเคราะห์ของผม ซง่ึ ได้ชว่ ยคนอน่ื ๆ มาพอสมควร
ขอจบขอ้ เขียน “วิถีชีวิตของข้าพเจ้า” เพียงเท่าน้ี ผมตอ้ งการใหล้ กู ๆ และหลานๆ และผสู้ นใจ
ได้อ่านเปน็ การศึกษาและเปน็ บทเรียน อา่ นใหต้ ลอดจะชอบใจมาก และพอใจท่สี ดุ

จบวันท่ี 8 มีนาคม 2519
เวลา 17.26 น. - อายุ 72 ปี

146

147

อนทุ นิ ชีวติ ขา้ พเจ้า
เมือ่ สมยั สงครามเอเชยี บูรพา

คํานํา

เร่ืองท่ีผมจะเขียนต่อไปน้ีเป็นเรื่องเปิดเผยการกระทําของขบวนการเสรีไทยในเขตจังหวัด
สโุ ขทยั พษิ ณโุ ลก และอตุ รดติ ถ์ ความจรงิ เรอื่ งนท้ี า่ นผูใ้ หญ่หลายคนไดเ้ คยพดู ขอร้องวา่ การทํางาน
ของพวกเรา เราไม่มีความตอ้ งการประโยชนใ์ ดๆ ท้ังส้นิ นอกจากความตอ้ งการกอบกเู้ อกราชของ
ชาติไทยใหค้ งอยู่เทา่ นน้ั เอง แต่ก็ไดม้ พี วกเด็กๆ รุน่ หลงั หลายคนขอรอ้ งวา่ ในการทําบญุ วันเกดิ ของผม
ในวันที่ 30 มกราคม 2523 น้ี ขอใหเ้ ขยี น การทํางานของผมเพอ่ื ชาติบ้านเมอื งสกั เรอ่ื งหนง่ึ เพอ่ื แจก
เปน็ ท่รี ะลกึ ในงานวันเกดิ สว่ นประวัตแิ ละชวี ติ ในการทํางานเพ่อื ชาตบิ า้ นเมืองและท้องถนิ่ ตั้งแต่เยาวว์ ัย
และประวตั ิการศกึ ษาขอให้เขียนไว้อกี เล่มหน่ึงตา่ งหาก แต่ขอให้เขยี นเฉพาะเร่อื งขบวนการเสรีไทยเพือ่
แจกในงานวนั เกดิ น้ีเฉพาะก่อน
ผมไดน้ ่ังคดิ มาหลายวัน ท่สี ดุ กท็ นการรบเร้าของเดก็ รุน่ หลังๆ ไม่ได้ ก็จําเป็นต้องเขยี น เรือ่ งน้ี
เปน็ เคา้ ย่อๆ แบบกะทนั หนั ไวก้ อ่ น แต่ความจริงใจแลว้ ผมไมอ่ ยากจะเขยี น เพราะเปน็ เรอ่ื งทไ่ี ม่ต้องการ
ให้ใครรแู้ ละทราบ เม่อื ถกู ขอร้องใหเ้ ขยี นกจ็ ําเป็นต้องเขยี น แต่ ขอความกรุณาให้เข้าใจวา่ ข้อเขียนของ
ผมในเน้ือหาตอ่ ไปน้ี ขอเขียนเปน็ เรื่องยอ่ ๆ ลกั ษณะบนั ทึกเหตกุ ารณเ์ ทา่ นัน้
ขอได้โปรดอยา่ เขา้ ใจวา่ ผมเปน็ คนสําคญั หรือสามารถทํางานนีไ้ ด้ แตง่ านท่ีสําเร็จไปดว้ ยดีก็
เพราะได้ร่วมมือกันหลายฝ่าย และผมกม็ ีตําแหน่งหน้าท่ีเปน็ นายกเทศมนตรเี มอื งสวรรคโลก ในภาวะ
สงครามอันหนักเชน่ น้กี ็จําเป็นต้องทําเพ่ือชาติบา้ นเมอื งกนั หลายฝ่าย และขอขอบคุณท่านขา้ ราชการ
พลเรอื น ตํารวจ และประชาชนที่ได้ให้การสนับสนนุ รว่ มมือเป็นอยา่ งดี งานจงึ บรรลผุ ลไปได้และขอขอบคุณ
ทุกฝา่ ยทีก่ ล่าวแลว้ ในฐานะเพื่อนตายกันมา ณ ท่ีนด้ี ้วย

ขอขอบคณุ
นายเพง่ ลิมปะพนั ธุ์

148

1. เสรไี ทย ความเปน็ มา

สงครามมหาเอเซียบูรพาได้ระเบิดข้นึ โดยการรกุ รานของญีป่ ุ่น ซ่ึงเรียกกนั ในสมยั นน้ั วา่ พวกอักษะ
มีเยอรมัน และอติ าลี ฝา่ ยสัมพันธมิตรมี องั กฤษ และหลายประเทศ ในยุโรป รวมทั้งอเมรกิ า กําลังของ
ฝ่ายพนั ธมติ ร จงึ แขง็ แกร่งจนได้ชยั ชนะซึง่ เปน็ ที่ทราบกนั อยูแ่ ล้ว
ในปี 2484 ญปี่ ่นุ ได้ขึ้นมาทางเอเชียมี ฟลิ ปิ ปินส์ อนิ โดนเี ซยี มาเลเซยี อินโดจนี ไทย สิงคโปร์
ได้ยกพลขึ้นบกพร้อมกนั ในวันที่ 8 ธันวาคม 2484 ไทยเราในระยะปี 2484 เปน็ ต้นมา จนถึงปี 2488
ญ่ีปุ่นไดส้ ง่ กองทหารข้ึนทุกประเทศโดย เฉพาะไทยเรานนั้ ญีป่ ุน่ มงุ่ ผ่านเข้าตีพมา่ สงิ คโปร์ มาเลเซีย
และเข้าพมา่ ทางดา้ นเชยี งตงุ เหตกุ ารณ์ในระยะนี้ ไทยเราก็เทา่ กับอยู่ในความยึดครองของญปี่ ุน่ เพราะ
มีทหารญป่ี นุ่ ควบคมุ อยู่ตามจังหวัดสําคัญๆ แทบทุกจงั หวดั โดยเฉพาะในเขต 3 จังหวัดคอื พิษณโุ ลก
สุโขทัย และอตุ รดิตถ์ ซง่ึ ผมจะไดเ้ ล่างานของเสรีไทยให้ท่านฟัง เพราะใน 3 จังหวัดน้ี ญป่ี ุ่นควบคมุ อยู่
เป็นจํานวนมาก แต่ทม่ี ากท่ีสุดกค็ ือทสี่ ถานีรถไฟสวรรคโลก จังหวัดสโุ ขทยั (ทสี่ โุ ขทัยไม่มีสถานรี ถไฟ)
เพราะเป็นเสน้ ทางเดินเขา้ สพู่ มา่ เชยี งตงุ ผา่ นพิษณโุ ลก เปน็ ท่พี ักและเปน็ ทส่ี นิ้ สดุ ของขบวนรถไฟทขี่ น
ทหารมาจากภาคใต้และกรุงเทพมหานคร
หลงั จากทีไ่ ดต้ ีมาเลเซยี สงิ คโปรแ์ ตกแล้ว ญป่ี ุ่นกส็ ่งทหารเหล่าน้ันมาลงทีพ่ ิษณโุ ลก ผา่ นสุโขทัย
ไปตาก แล้วไปพมา่ ส่วนสวรรคโลกน้นั ทหารก็ลงจากรถไฟคนื ละไม่น้อยกว่า 10 ขบวนรถเช่นเดียวกัน ท่ี
พิษณโุ ลกไมม่ รี างหลีกพอท่ีจะทําใหข้ บวนรถทหารญีป่ ุ่นบางขบวนจงึ ต้องมาลงทส่ี วรรคโลก ดว้ ยเหตุการณ์
ทีต่ ึงเครยี ดมาก หลงั จากปี 2484 มาถึงชว่ งปี 2485 ถงึ 2488 เปน็ ระยะทกี่ รุงเทพฯ และหลายจงั หวัด
ถกู ฝา่ ยสมั พันธมิตรทง้ิ ระเบิด รวมทง้ั ในระยะน้ีกําลังอย่ใู นภาวะคับขนั ตอ้ งพรางไฟตลอด ญีป่ นุ่ บังคับ
ใหร้ ฐั บาลไทยประกาศสงครามกับอังกฤษและอเมรกิ า ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช เอกอัครราชทตู ไทยประจํา
สหรฐั อเมริกา และหลวงดิษฐการภักดี ประจําสถานทูตอเมริกา ไดป้ ระกาศกอ่ ตงั้ ขบวนการเสรีไทยขน้ึ
โดยไม่ยอมรบั ในเรื่องทีร่ ฐั บาลไทยประกาศสงครามกบั องั กฤษและอเมรกิ า
ทางท่านเสนยี ์ฯ กม็ าติดตอ่ กับนกั เรยี นไทยในองั กฤษเพอื่ กอ่ ตั้งเสรไี ทยข้ึน โดยสง่ คนมาติดต่อ
ทางนกั เรียนไทยในองั กฤษกม็ อบให้ ม.จ.ศภุ สวสั ดิ์ (พันโทหมอ่ มเจ้าศุภสวสั ดวิ์ งศ์สนิท สวสั ดิวัตน)์ หรือ
ทีเ่ รยี กกันวา่ ทา่ นช้ิน ซ่งึ เป็นพระเชษฐาของ สมเด็จพระนางเจ้ารําไพพรรณี พระบรมราชนิ ใี นรชั กาลท่ี
7 ขบวนการเสรีไทยในอังกฤษ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณอุปการะในเรื่องทุนรอนด้วย ทั้งพระองค์เจ้า
จลุ จกั รพงษ์ กม็ สี ว่ นช่วย รวมทัง้ เจ้านายอีกหลายพระองคท์ ่ีประทับอยู่ในประเทศอังกฤษ จากการ
ติดต่อของรัฐบาลท้งั 2 ประเทศก็ได้รับความเชอื่ ถอื โดยให้ ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช จัดนกั เรยี นไทยที่อาสา
สมคั รเขา้ ขบวนการเสรีไทยเข้าฝึกเปน็ ทหาร สว่ นในอังกฤษน้นั ท่านชน้ิ กไ็ ด้รบั ความเช่ือถอื จากรัฐบาลใหส้ ง่
นักเรยี นไทยท่ีสมัครเข้าขบวนการเสรไี ทยเขา้ ฝกึ เป็นทหารเชน่ เดียวกัน ตอ่ มารัฐบาลของสหรฐั อเมรกิ าได้สง่

149

นักเรียนไทยจากอเมริกามายังอังกฤษเมื่อพร้อมกันแล้วรัฐบาลอังกฤษ
โดยลอรด์ หลุย เมา้ ทแ์ บทแทน แมท่ ัพภาคเอเซยี บรู พา ซ่ึงประจําอยู่ที่
ฐานทัพอันเป็นศนู ย์อํานวยการอยู่ในประเทศอนิ เดีย ไดร้ บั นกั เรยี นไทย
ดงั กลา่ วแลว้ เข้ามาอนิ เดยี เพ่อื ทําการฝึก ในการโดดรม่ และฝกึ อาวธุ สมยั
ใหม่ ตลอดจนฝกึ วิชาจารกรรมเพื่อสง่ เขา้ มาดําเนินการในประเทศไทยเพ่ือ
ต่อตา้ นญี่ปนุ่

ส่วนในประเทศไทย นายปรีดี
พนมยงค์ ซ่ึงขณะนนั้ เป็นรัฐบุรษุ อาวโุ ส
ลอรด์ หลุย เมา้ ท์แบทแทน ของไทยได้ร่วมคิดกับพรรคพวกมีนาย
แม่ทัพภาคเอเซยี บูรพา ทวี บุณยเกตุ นายดิเรก ชัยนาม และ
อีกหลายทา่ น คดิ ต้งั ขบวนการเสรีไทยขึ้น
โดยพยายามทุกวิถีทางเพ่อื ติดต่อกับลอรด์ หลยุ ส์ เม้าท์แบทเทน ที่
ประเทศอินเดยี ผลสุดทา้ ยก็ติดต่อกนั ได้โดยทางฝา่ ยองั กฤษท่อี นิ เดีย
ได้สง่ ทหารอังกฤษชนั้ นายพลมาหลบซ่อนอยทู่ ี่ทําเนยี บท่าช้าง เพือ่ ตดิ ตอ่
สง่ ข่าวทางวิทยุกบั อนิ เดียทเ่ี มืองแคนดี้ เมือ่ ท่านรัฐบรุ ุษอาวโุ สไดว้ างแผน
ขบวนการเสรีไทยในประเทศ โดยร่วมมือกันหลายฝ่ายเรียบร้อยแล้ว
ก็เริ่มขยายงานของเสรีไทยออกต่างจังหวัดทุกภาคตามจุดสําคัญท่ีมี หัวหนนายา้ ขปบรีดวนี พกนารมเยสงรคีไ์ทย
ญี่ปุ่นอยู่ ส่วนนักเรียนไทยที่สมัครเป็นทหาร ได้รับการอบรมกันอยู่
ตลอดเวลา และสามารถที่จะดําเนินการ สําคัญได้แล้ว ทางอินเดียก็แจ้งให้ท่านรัฐบรุษอาวุโสทราบ
และถามว่าในประเทศไทยเตรียมพร้อมรับนักเรียนไทยท่ีได้รับการ
ฝึกฝนได้หรอื ยัง ทางกรงุ เทพฯ ตอบว่าพร้อม ลอร์ดหลยุ ส์ เม้าท์แบทเทน
จึงได้ลองส่งนักเรียนไทยคนแรกซ่ึงแต่งตั้งให้มียศเป็นร้อยเอกจาก
กองทพั อังกฤษ คอื ดร.ปว๋ ย อึง๊ ภากรณ์ แตใ่ ห้ช่อื ในประเทศไทยวา่
“นายเขม้ เยน็ ยิ่ง” กับเพื่อนอกี คนหน่ึงมาโดดรม่ ลงทอ่ี ําเภอสรรพยา
จังหวัดชัยนาท แต่ท่านทั้งสองนี้ถูกจับ เพราะรัฐบาลไทยถูกญี่ปุ่นให้
ประกาศกับประชาชนวา่ เป็นพลร่มและจารกรรม ทา่ นทงั้ สองจึงถกู จับ
ใส่โซ่นั่งเกวียนมาที่ตัวจงั หวัดชัยนาท

ดร.ปว๋ ย อึ๊งภากรณ์ เมื่อมาถึงชัยนาทแล้ว ดร.ปว๋ ย ก็ขอพบท่านผวู้ ่าราชการจังหวดั
(นายเขม้ เย็นยิง่ ) และเล่าความจริงให้ฟัง ผู้ว่าราชการจังหวัดจึงรีบส่งตัวเข้ากรุงเทพฯ
โดยทันที ไมใ่ หญ้ ่ีปุน่ รบั ตัวไปไว้ท่สี นั ติบาล และดร.ปว๋ ยก็ได้พบเพื่อน

150