Nota & Latihan Sejarah Tingkatan 3 KSSM

b) Terangkan perkembangan pembinaan jalan raya di negera kita. [8 Markah]


















c) Perkembangan sistem pengangkutan yang baik berupaya membentuk negara maju. Jelaskan
peranan warga Malaysia untuk merealisasikan hasrat tersebut. [8 Markah]

























7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

BAB 6 : Kesan Pentadbiran Barat Terhadap Ekonomi dan Sosial


6.4 Kesan Sosial Akibat Perkembangan Ekonomi di Negara Kita

 Kepesatan kegiatan ekonomi menyebabkan Barat mengukuhkan pentadbirannya
 Ini menyebabkan kesan sosial dalam perkembangan bandar, pembentukan masyarakat majmuk,
perkembangan pendidikan, perkhidmatan kesihatan dan pembinaan penjara.

Perkembangan Bandar
Negeri negeri Melayu Sarawak Sabah
 Bandar-bandar di negeri  Di Sarawak, bandar  Di Sabah, Jesselton atau
negeri Melayu dihubungkan tertumpu pada kawasan Kota Kinabalu merupakan
dengan kereta api dan jalan ekonomi. pusat perdagangan dan
raya.  Kuching menjadi ibu negeri pelabuhan penting
 Sebagai pusat perniagaan, Sarawak, penduduknya  Perladangan getah dan
kewangan, pendidikan dan terdiri daripada orang pembinaan landasan kereta
pentadbiran Melayu dan Cina api membawa kemajuan
 Perdagangan dan perniagaan  Sibu menjadi bandar apabila bandar
antara bandar berkembang ramai orang Cina berpindah
pesat ke Sibu untuk jalan aktiviti
 Contohnya bandar Kuala perdagangan
Lumpur ,Seremban, Taiping  Bandar Miri muncul kerana
dan Ipoh penemuan petroleum



Pembentukan Masyarakat Berbilang Kaum
o Kepesatan perkembangan industri bijih timah dan getah menggalakkan kedatangan buruh asing hingga
terbentuk masyarakat berbilang kaum
o Ciri-ciri masyarakat berbilang kaum ialah berbeza agama, keturunan, budaya, sejarah, cara hidup dan
nilai.
Orang  Petempatan mereka ramai di kawasan kampung, sebahagian menetap di kawasan Bandar dan
Melayu pecan
 Kegiatan ekonomi orang Melayu ialah pertanian, perikanan, perniagaan dll

Orang  Petempatan mereka ramai di kawasan bandar dan pekan yang mempunyai banyak peluang
Cina ekonomi
 Kegiatan ekonomi orang Cina dalam sektor pertanian, perniagaan, harta tanah dan perbankan

Orang  Orang India yang sebelum ini ramai di kawasan perladangan tetapi kini telah menjadi penduduk
India di kawasan pekan dan Bandar
 Mereka mengambil bahagian dalam sector perladangan dan pengangkutan

Sarawak  Pembentukan masyarakat berbilang kaum di Bandar Kuching
Sabah  Pembentukan masyarakat berbilang kaum di Bandar Kota Kinabalu


1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Perkembangan Pendidikan
 Masyarakat berbilang kaum melahirkan sistem pendidikan vernakular
 Sistem pendidikan vernakular ialah ialah sistem pendidikan yang menggunakan bahasa ibunda kaum
masing-masing sebagai bahasa penghantar
 Sistem Pendidikan Vernakular iaitu Sekolah Vernakular Melayu ,Sekolah Vernakular Cina dan Sekolah
Vernakular Tamil

Sekolah Vernakular Melayu Sekolah Vernakular Cina Sekolah Vernakular Tamil
 British tidah berminat untuk • Masyarakat Cina buka  Ordinan Buruh 1912
memajukan orang Melayu sekolah di bandar atau mewajibkan majikan ladang
dalam pendidikan tempat tinggal mereka mendirikan sekolah Tamil di
 Pendidikan hanya bertujuan dibiayai oleh saudagar dari ladang
menjadikan orang Melayu China  Pendidikan Tamil hanya
mempunyai pengetahuan • Kurikulum, guru dan buku terbatas peringkat rendah
asas membaca, menulis dan teks dari China  Kurikulam, buku teks dan
mengira • Enakmen Pendaftaran guru dibawa dari India
 Sekolah hanya peringkat Sekolah 1920 untuk
rendah, kurikulum terbatas menyekat pengaruh komunis
sesuai dengan cita-cita di sekolah Cina. Melalui
British menjadi anak Melayu enakmen ini segala aktiviti
sebagai petani lebih baik dan pertubuhan sekolah Cina
daripada bapanya dikawal oleh kerajaan

Sekolah Inggeris
 Sekolah Inggeris didirikan di bandar
 Penang Free School merupakan sekolah Inggeris pertama di Tanah Melayu 1816 dan Melaka Free School
1826
 Lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran ke luar negera dalam bidang pentadbiran dan
kejuruteraan dan berpeluang berkhidmat dengan kerajaan.

 Kolej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan untuk anak-anak raja dan bangsawan bermatlamat melahirkan
pentadbir Melayu berpendidikan Inggeris

 Maktab Perguruan Sultan Idris Tanjung Malim dan Maktab Perguruan Perempuan Melaka dibuka untuk
melatih guru sebelum dihantar ke sekolah vernakular

Perkembangan  Terdapat lebih dua puluh sekolah didirikan oleh mubaligh seperti St. Thomas
Pendidikan (Kuching), St Paul (Banting), dan St Teresa untuk anak perempuan
di Sarawak  Sekolah Melayu pertama (Sekolah Abang Kassim) di Kampung Jawa, Kuching
 Madrasah Melayu ditubuhkan untuk melatih orang Melayu menjadi guru sekolah dan
Native Officer
 Sekolah Cina ditubuhkan di Bau oleh orang Cina (1870)
Perkembangan  Mubaligh Kristian mendirikan beberapa sekolah seperti Sekolah Rendah St Mary dan
Pendidikan di Sekolah Lelaki St Michael
Sabah  SBUB membuka sekolah Melayu di Papar dan Kota Belud


2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Perkhidmatan Kesihatan
Negeri-Negeri  British menubuhkan hospital serta pusat kesihatan untuk mengawal penyakit.
Melayu  Hospital terawal di bina di Taiping dan Kuala Lumpur. Pusat kesihatan kecil turut dibina
di bandar-bandar lain seperti di Selangor, Pahang, Negeri Sembilan dan Kuala Lumpur
 Terdapat hospital yang dibina atas sumbangan orang perseorangan seperti Hospital Tung
Shin di Kuala Lumpur yang menawarkan perkhidmatan perubatan kepada pekerja
lombong
 Institut Penyelidikan Perubatan dibina di Kuala Lumpur untuk mengkaji punca penyakit
dan langkah-langkah pencegahan yang perlu diambil
 Sanitary Board ditubuhkan di Kuala Lumpur untuk mengawasi kebersihan dan kesihatan
bandar
 Jabatan Kesihatan mengawasi aspek kesihatan penduduk bandar

Sabah  Wiliam Hood Treacher, Gabenor pertama SBUB membina hospital di Kota Kinabalu,
Sandakan, Beaufort, Tawau dan Kudat
 Perkhidmatan dispensari diwujudkan di Tambunan, Kota Belud, Sipitang, Keningau,
Papar dan Ranau

Sarawak  Pentadbiran Brooke membina hospital di Kuching dan Sibu
 Sarawak Shell Oilfields Limited membina hospital di Miri
 Hospital Raja Brooke Memorial untuk penempatan kusta di seluruh Borneo


Pembinaan Penjara
Negeri-Negeri  Pulau Pinang menjadi pusat menempatkan banduan dari India di Fort of Cornwallis
Melayu  Banduan dijadikan buruh murah membina pelabuhan, bangunan, jalan raya. landasan
kereta api dan penjara
 Penjara Taiping dijadikan pusat penahanan hukuman lama bagi negeri Perak, Pahang,
Negeri Sembilan dan Selangor

Sabah  penjara The Square

Sarawak  Penjara Sibu dikenali sebagai Rumah Pasong
 Rumah Pasong ditadbir oleh Pegawai Daerah














3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan Bahagian A

2. Senarai berikut menunjukkan sekolah
vernakular







Apakah kesan daripada perkembangan sekolah
vernakular tersebut terhadap Tanah Melayu?

A. Berlaku rusuhan kaum
B. Perpaduan sukar dicapai
C. Kemajuan tidak seimbang

D. Bilangan buruh meningkat




3. Apakah ciri-ciri masyarakat berbilang kaum di 4. Maklumat berikut berkaitan dengan penubuhan
Tanah Melayu? Institut Penyelidikan Perubatan di Kuala Lumpur

I. pengasingan sosial dan budaya Bertujuan melakukan kerja
II. perpaduan antara kaum tercapai penyelidikan sainstifik
III. peningkatan taraf hidup
IV. perbezaan pendidikan dan pekerjaan Apakah penyakit yang diberi tumpuan untuk
tujuan tersebut
A. I dan II
B. I dan IV I. Beri-beri III. Denggi
C. II dan III II. malaria IV. Kusta
D. III dan IV
A. I dan II
B. I dan IV
C. II dan III
D. III dan IV














4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan Bahagian B & C

1. Pendidikan vernakular di Tanah Melayu muncul disebabkan oleh kewujudan masyarakat berbilang kaum
dan kurang penekanan daripada British

a) Mengapakah sekolah vernakular Melayu ditubuhkan?

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

[3 Markah]
b) Berikan ciri-ciri sistem pendidikan vernakular Cina.

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

[2 Markah]
c) Bagaimanakah bentuk sistem pendidikan vernakular Tamil?

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
[2 Markah]
d) Apakah matlamat penubuhan Kolej Melayu Kuala Kangsar?

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

[3 Markah]













5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

2. Pada pandangan anda, mengapakah pendidikan vernakular tidak dapat memupuk perpaduan kaum dalam
masyarakat di Tanah Melayu?
______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________



3. Apakah yang anda faham berkaitan dengan masyarakat berbilang kaum di negara kita?
______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________










6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

4. Kepesatan kegiatan ekonomi menyebabkan Barat mengukuhkan pentadbirannya dan telah meninggalkan
pelbagai kesan.
a) Jelaskan kesan sosial akibat perkembangan ekonomi di negara kita?

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

[3 Markah]
b) Gambar berikut menunjukkan perkembangan Bandar hasil kepesatan kegiatan ekonomi
Jelaskan peranan Bandar tersebut?











Bandar Kuala Lumpur Bandar Kota Kinabalu Bandar Kucing

______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________
[3 Markah]

c) Dasar-dasar pentadbiran yang dilaksanakan oleh British membawa pelbagai kesan ekonomi dan
sosial di negara kita.
Buktikan kesan positif dari pentadbiran tersebut.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

[4 Markah]


7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

BAB 7:PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN


 Secara umumnya, campur tangan Barat telah menimbulkan perasaan tidak puas hati dalam masyarakat
kerana kehilangan hak dan kedudukan, cukai yang tinggi serta peraturan yang membebankan
 Matlamat Perjuangan
i. Mempertahankan hak & kedudukan pemerintah
ii. Mengembalikan & mengekalkan sistem pentadbiran tradisional sedia ada
iii. Menentang pentadbiran & peraturan baharu yang menyusahkan hidup rakyat tempatan
 Bentuk Penentangan
i. Penentangan bersenjata
ii. Mencabar perjanjian
iii. Menggunakan sistem perundangan


Penentangan Bersenjata


 Penentangan bersenjata terhadap British diketuai oleh golongan bangsawan tempatan, pembesar-pembesar
tempatan dan pemimpin agama yang tidak puas hati dengan pembaharuan yang dibuat British
 Penentangan bersenjata pada abad ke-19 dilakukan oleh :
i. Dol Said di Naning
ii. Yamtuan Antah di Negeri Sembilan
iii. Dato' Bahaman di Pahang
iv. Rentap di Sarawak
v. Sharif Masahor di Sarawak

 Penentangan bersenjata pada abad ke-20 dilakukan oleh :
i. Tok Janggut di Kelantan
ii. Mat Salleh dan Mat Sator di Sabah

Penentangan Dol Said di Naning
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
• Abdul Said bin i. Menentang • Bermuafakat dengan Yamtuan Muda Raja Ali Rembau,
Omar bayaran cukai Pembesar Seri Menanti, Penghulu Gemenceh, Dato'
• Dikenali hasil tahunan Kelana Sg Ujong, Penghulu Remai dan Rechat, Penghulu
Penghulu sebanyak 10% Linggi, Johol dan Ulu Muar untuk menentang British
Naning Seri oleh British • Dol Said berjaya mengumpul 4000 hulubalang Melayu
Merah Raja Dol ii. Mendakwa • 1831 dalam Perang Naning Pertama, kemenangan
Said Naning negeri berpihak kepada Dol Said
• Berasal yang merdeka • British berjaya memecahbelah permuafakatan itu dan
daripada suku menang dalam Perang Naning kedua.(1832)
Semelenggang • British berjaya takluki Tabuh dan satukan Naning
dengan Melaka


1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Penentangan Yamtuan Antah Negeri Sembilan
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
• Anak Raja Radin i. Menentang • Menentang Dato' Kelana yang mendapat
Yamtuan Besar campurtangan sokongan British dengan 4000 pengikutnya
Negeri Sembilan British kerana • British berjaya mengalahkan beliau di Paroi dan
• Pada 1875, beliau menggugat Bukit Putus
dilantik menjadi kedaulatan bangsa • Pada 1876, beliau berunding dengan Gabenor
Yamtuan Seri ii. Bimbang British Negeri-Negeri Selat, William Jervouis yang
Menanti akan luaskan kuasa melantik Yamtuan Antah sebagai Yamtuan Besar
ke wilayah sekitar Seri Menanti


Penentangan Dato' Bahaman di Pahang
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
 Nama asal Abdul i. kehilangan hak  Pada 1891, dengan bantuan Tok Gajah dan Mat
Rahman bin Iman memungut cukai Kilau melancarkan gerakan menentang British
Noh ii. Pembinaan balai  Berjaya menawan Jeram Ampai dan
 Dilantik sebagai polis Lubuk Terua KualaTembeling pada tahun 1895
pembesar Temerloh tanpa pengetahuan  British menghantar Kolonel Walker dan berjaya
setelah kematian beliau tawan semula Jeram Ampai
Orang Kaya Indera  Dato' Bahaman, Tok Gajah dan Mat Kilau
Segara dengan berundur ke Kelantan. Berakhirlah Perang
gelaran Orang Kaya Pahang.
Setia Pahlawan
Semantan


Penentangan Rentap di Sarawak
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
• Nama asal Libau i. Rentap dituduh • Rentap menyerang kubu James Brooke di Nanga
• Rentap bermaksud sebagai lanun Skrang menyebabkan Alan Lee , pegawai James
"Penggoncang ii. James Brooke Brooke terkorban pada 1853
dunia" menghapuskan • James Brooke menyerang kubu Rentap di Sungai
• Digelar Raja Ulu petempatan orang Lang pada 1854,menyebabkan Rentap berundur
dan Raja Darat Iban di Sungai ke Bukit Sadok
• Pemimpin Iban di Skrang • Pada 1857, Charles Brooke menyerang Rentap di
Sungai Skrang dan Bukit Sadok tetapi kalah
Sungai Saribas • Namun serangan kali kedua dan ketiga ke atas
kubu Rentap di Bukit Sadok menyebabkan
Rentap terpaksa berundur ke Entabai dan
meninggal dunia beberapa tahun kemudiannya.








2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Penentangan Sharif Masahor di Sarawak
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
 Pembesar Sarikei i. Kewibawan  Pada 1860, Syarif Masahor mengadakan
di kawasan Sungai tergugat apabila rundingan dengan pembesar untuk
Rajang Sarikei diletakkan menggulingkan Dinasti Brooke
 Dilantik oleh Sultan di bawah  Beliau mengajak orang Melayu dan orang
Abdul Mumin pentadbiran Dayak menyertai pakatan tersebut
Brunei Brooke  Sharif Masahor menggunakan jalan laut
 Berasal dari ii. Beliau mahu menyerang Kuching dari arah barat, manakala
Kampung Igan mengusir Brooke Dato' Patinggi Abdul Ghapur serang dari arah
dan timur
mengembalikan  Brooke berjaya patahkan serangan mengguna
kuasa pembesar kapal dan senjata moden
tempatan yang  Kedua-dua tokoh ini dibuang negeri
terjejas


Penentangan Tok Janggut di Kelantan
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
 Nama sebenar Tok i. Menentang  Pada 29 April 1915, Tok Janggut mengadakan
Janggut ialah Haji kekerasan mesyuarat di Kampung Tok Akib untuk
Hassan bin Munas pemerintahan memboikot sistem cukai
 Lahir di Kampung Encik Abdul Latif  Tok Janggut menyerang Pasir Puteh dan
Jeram, Pasir Puteh iaitu Ketua Jajahan mendapat sokongan dari Haji Said, Penghulu
 Mendapat Pasir Puteh Adam dan Che Ishak
pendidikan pondok ii. Menentang  British menyerang Kampung Dalam Pupuh
di Kelantan dan peraturan cukai Saring yang menyebabkan Tok Janggut
Makkah yang mewajibkan terbunuh
petani membayar
cukai tanah
iii. Semangat jihat
menentang British

Penentangan Mat Salleh di Sabah
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
Mat Salleh atau i. Menentang tindakan  Pada 1897, Mat Salleh menyerang British di Pulau
Mohamad Salleh SBUB mengambil Gaya dan membina kubu di Ranau
lahir di Inanam alih hak memungut • Seterusnya menyerang Ambong.
berketurunan cukai yang • Pada November 1898, Cowie mengadakan rundingan
Bajau Suluk menyebabkan dengan Mat Salleh di Menggatal dan membenarkan
pembesar kehilangan beliau mentadbir Tambunan
kuasa • SBUB tidak menepati janji tersebut dengan
ii. Kegagalan mengambilalih Tambunan malahan SBUB menyerang
rundingan dengan Mat Salleh di Teboh Tambunan secara besar-besaran
SBUB • Mat Salleh terkorban dalam pertempuran di Tambunan
pada tahun 1900


3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Penentangan Mat Sator di Sabah
Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
• Dikenali juga i. Meneruskan • Mat Sator membantu perjuangan Mat Salleh
sebagai Mat Jator perjuangan Mat dengan membina kubu di Kampung Kapayan
• Orang Kanan dan Salleh Lama bagi melambatkan serangan British
Ketua Leftenan Mat ii. Memperjuangkan • Pada 1900, British berusaha menamatkan
Salleh kedaulatan tanah kebangkitan Mat Sator dan Mat Salleh
• Pemimpin air • Beliau berundur ke Sungai Sunsuron dan berjaya
Kadazandusun menawan Kudat
Tambunan • Namun serangan balas menyebabkan beliau
terkorban



Mencabar Perjanjian


 British campur tangan melalui pelbagai strategi dan disahkan melalui perjanjian dengan pemerintah
tempatan.
 Apabila Raja-Raja dan pembesar sedari kehadiran residen dan penasihat bukan setakat memberi nasihat
tetapi cuba memerintah negeri, mereka mencabar perjanjian tersebut
Tokoh Terlibat Sebab Penentangan Kronologi Peristiwa Penentangan
 Dato’ Maharaja Lela i. Residen mengambil i. Raja Abdullah dan pembesar Perak
Pandak Lam, iaitu alih kuasa sultan mengupah R.C.Woods, peguam dari Pulau
Pembesar Berlapan ii. Mengambil hak Pinang bagi memansuhkan Perjanjian
Perak (Keturunan memungut cukai Pangkor tetapi gagal
Daeng Salili anak Raja iii. Mencabuli adat ii. Beberapa mesyuarat sulit diadakan oleh
Bugis dari Luwuk resam Melayu Raja Abdullah dan pembesarnya bagi
Sulawesi) membincang pakatan menghapuskan
 Raja Abdullah,Raja Residen J.W.W.Birch
Ismail, Ngah Ibrahim, iii. Pada 2 November 1785, Birch dan
Dato Sagor , Pandak pengikutnya menampal pengisytiharan
Indut dan Seputum hak mengutip cukai di Pasir Salak.
Kesempatan ini diambil oleh Dato
Maharaja Lela untuk membunuh Birch
iv. British melancarkan serangan ke atas Pasir
Salak dengan menghantar 500 orang
tenteranya
v. Dato’ Maharaja Lela, Dato’ Sagor, Pandak
Indut dan Siputum dijatuhkan hukuman
gantung
vi. Sultan Abdullah, Raja Ismail dan Ngah
Ibrahim dibuang negeri






4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Menggunakan Sistem Perundangan


 Kebangkitan Tani di Terengganu diketuai oleh Haji Abdul Rahman Limbong sangat unik dan bijaksana

 Ini kerana kebijaksanaanya menggunakan sistem perundangan dan agama menentang peraturan baharu
British

Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan
• Ketua gerakan tani, i. Menentang • Beliau memohon Lesen Wakil (pleader)
Haji Abdul Rahman bin pengenalan untuk bertindak sebagai peguam bagi
Abdul Hamid bin Haji pentadbiran Barat mewakili penduduk Ulu Telemong yang
Abdul Qadir ii. Menolak undang- diwakili renjer hutan
• Berasal dari Pattani dan undang tanah yang • Kegagalan pihak peguam cara(pendakwa)
Terengganu bertentangan dengan dan hakim menjawab pertanyaan beliau
• Lahir pada 1868 dan hukum syarak menyebabkan perbicaraan ditangguh dan
meninggal di Makkah berakhir tanpa keputusan
pada 1929 • Akhirnya perbicaraan ditamatkan dengan
keputusan berpihak kepada beliau
• Dalam kebangkitan tani 1928, beliau
dituduh sebagai penghasut dan ditangkap
• Beliau dibicara dan dibuang ke Makkah






Latihan Bahagian A






























5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

4.









5.













6. 7.














9.
8.























6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan Bahagian B & C

1. Jadual berikut menunjukkan tokoh tempatan yang menentang campur tangan British di wilayah mereka.


Tokoh Lokasi

Dol Said X

Dato’ Bahaman Y

Rentap Nanga Skrang, Bukit Sadok


a. Namakan lokasi X dan Y
i. X : …………………………………………………………

ii. Y : …………………………………………………………
[2 Markah]

b. Mengapakah Dol Said menentang British?
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________
[2 Markah]
c. Bagaimanakah Rentap berjaya menggagalkan serangan keluarga Brooke di Bukit Sadok?

_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

[3 Markah]
d. Apakah semangat patriotik yang boleh dicontohi daripada perjuangan tokoh-tokoh tanah air

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

[3 Markah]

7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

2. Dato’ Maharaja Lela merupakan salah seorang tokoh yang terlibat dengan penentangan British di Perak.

a) Apakah sebab Dato Maharaja Lela menentang penglibatan British di Perak?
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

[2 Markah]
b) Jelaskan peristiwa penentangan pemimpin tempatan terhadap British di Perak.

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

[3 Markah]


c) Nyatakn dua usaha yang dilakukan oleh pihak British untuk mengatasi penentangan tersebut?
i. _____________________________________________________________

ii. _____________________________________________________________

[2 Markah]


d) Kehadiran dan penglibatan pegawai penjajah seperti J.W.W.Birch di Perak menandakan bermulanya
cabaran ke atas nilai-nilai tempatan.

Apakah muslihat British melantik pegawai mereka dalam urusan pentadbiran tempatan?
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
[3 Markah]




8 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

3. Maklumat berikut berkaitan dengan gerakan kebangkitan menentang sistem pentadbiran British di
Terengganu.
Gerakan Kebangkitan Tani Gerakan Kebangkitan Tani Gerakan Kebangkitan Tani

Tahun 1922 Tahun 1925 Tahun 1928


a) Namakan ketua gerakan Kebangkitan Tani tersebut
____________________________________________________________________
[1 Markah]

b) Apakah faktor berlaku gerakan Kebangkitan Tani tersebut
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

[3 Markah]

c) Pemimpin tempatan menggunakan sistem perundangan untuk menentang British.
Bagaimanakah pemimpin tempatan menggunakan sistem perundangan tersebut?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

[3 Markah]

d) Sekiranya anda dilantik sebagai pemimpin negara, apakah usaha anda supaya generasi hari ini
menghargai pengorbanan tokoh-tokoh nasionalisme negara?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

[3 Markah]



9 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

BAB 7:PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN



7.2 Sistem Pentadbiran Barat Memberi Kesan Terhadap Kuasa Pemerintahan & Kehidupan
Masyarakat Tempatan

 Sistem pentadbiran Barat menyebabkan pemimpin tempatan kehilangan kuasa dan rakyat mengalami
kesulitan hidup
 Kesan Terhadap Kuasa Pemerintah
a) Pentadbiran Tempatan

Di Negeri Sembilan,
 British meluaskan kuasa di Sungai Ujong
 menempatkan Residen dan Pegawai Majistret dan pemungut hasil.
 1895, semua daerah disatukan dan membentuk Persekutuan Negeri Sembilan.

Di Pahang
 Pembesar hilang kuasa kerana pembentukan daerah di bawah pentadbiran Pemungut Cukai dan
Majestret.
 British memaksa Sultan Ahmad lucut gelaran Dato’ Bahaman Dato’ Setia Perkasa Pahlawan
Semantan.
 Tindakan ini memalukan beliau menyebabkan berlaku kebangkitan Pahang.

Di Perak
 J.W.W. Birch menggunakan tekanan supaya Sultan Abdullah menandatangani surat pengisytiharan
yang membolehkan Residen mentadbir hasil negeri.
 Tindakan ini menyebabkan Sultan dan pembesar kehilangan kuasa.

Di Sarawak
 Brooke melibatkan penduduk tempatan dalam pentadbiran.
 Pembesar Melayu yang berpengalaman seperti Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung
dilantik mentadbir Sarawak.
 Ini memudahkan Brooke menghapuskan kebangkitan pemimpin tempatan.

Di Terengganu
 perlantikan Penasihat British di Kuala Terengganu dan Penolong Penasihat British di Besut dan
Kemaman menggugat kekuasaan sultan dan pembesar.
 British juga menetapkan hubungan luar negeri




1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Di Kelantan
 pembentukan jajahan dan perlantikan ketua jajahan sebagai pentadbir telah mengambil alih
kuasa pembesar.
 Pusat pentadbiran jajahan Pasir Puteh telah dipindahkan dari Jeram ke Pasir Puteh
menyebabkan Engku Besar Jeram kehilangan kuasa, wibawa dan keistimewaan malahan
beliau hanya diberi jawatan rendah iaitu tok kweng muda.
 Beliau bersama Tok Janggut menjalankan kempen menentang pentadbiran baharu itu .

Di Sabah
 pentadbiran SBUB menggugat kedudukan Mat Salleh, sebagai pembesar di hulu Sungai Sugut.
 Dalam rundingan dengan William Cowie, Mat Salleh dibenar mentadbir Tambunan tetapi SBUB
mungkir janji dengan mengambil semula Tambunan. Ini mencabar kewibawaan Mat Salleh.


b) Perundangan Tempatan
Naning
 British melaksanakan undang-undang Barat
 British mencabar bidang kuasa penghakiman Dol Said
 British menganggu sistem perundangan berasaskan Adat Perpatih

Perak
 British membina balai polis
 British mengurangkan kuasa Menteri Ngah Ibrahim
 British memaksa Ngah Ibrahim menerima nasihat Kapten Speedy

Pahang
 British menimbulkan konflik dengan Dato’ Bahaman
 British mendirikan balai polis di Lubuk Trua kawasan pentadbiran Dato’ Bahaman
 British menyebabkan kedudukan Dato’ Bahaman terjejas


c) Kewangan Tempatan

Di Perak
 J.W.W.Birch telah membatalkan pajakan pungutan cukai dan larangan mengutip cukai di Kuala
Sungai Perak
 Ini menyebabkan Sultan Abdullah dan pembesar Perak terjejas pendapatan






2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Di Pahang
 Pengenalan Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil menyebabkan Dato’ Bahaman dan pembesar lain
tidak dibenarkan memungut cukai
 Mereka ditawarkan elaun sebanyak $70.00 sahaja sebulan. Ini menyebabkan mereka tidak puas hati
dan melakukan bantahan

 Kesan Terhadap Kehidupan Masyarakat


a. Cukai Terhadap Petani

di Pasir Puteh, Kelantan
 Sebelum Pentadbiran British
 Kutipan cukai berdasar berdasarkan jumlah keluaran. Hasil tanaman sedikit, dikenakan
cukai yang rendah
 Tanah tidak diusahakan, dikecualikan daripada cukai
 Cukai tanah pertanian 40 sen hingga $1.20 seekar

 Selepas Kedatangan British
 Penduduk mesti melaporkan jumlah keluasan sawah padi yang dimiliki
 Tanah keluasan 400 depa persegi, cukainya sebanyak 3 kupang (30 sen) setahun.
 Semua pemilik wajib bayar cukai
 Pokok durian 12 ½ sen sepokok
 Pokok kelapa berbuah 3 sen sepokok
 Pokok Pinang 1 sen sepokok
 Sireh 5 sen sejunjung
 Lembu dan kerbau, 20 sen seekor setahun



b. Membayar Cukai di Pasir Puteh
 Pejabat bayaran cukai jauh dari tempat tinggal
 Hanya boleh dijelaskan waktu pejabat
 Penduduk yang enggan membayar cukai akan ditangkap atau di denda

c. Bercanggah dengan Nilai Tempatan
 Penduduk Terengganu perlu surat kebenaran untuk mengambil hasil hutan, membuka tanah
dan berhuma
 Cukai mesti dibayar di pejabat tanah
 Gagal mematuhi peraturan akan didenda
 Gagal membayar denda akan dipenjarakan



3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Sabah

 Cukai yang membebankan rakyat:




















 Layanan Tidak Adil

 SBUB menindas orang Murut. Dilarang buka tanah baharu untuk pertanian pindah atau
penempatan
 Dikenakan bayaran menyukat tanah, suami isteri terpaksa tinggal berasingan, dikenakan
bayaran $1 untuk berjumpa


Sarawak
 Mengenakan cukai terhadap orang Iban di Ulu Batang Lupar
 Memusnahkan rumah panjang di sempadan Sarawak dan Belanda di Kalimantan
 Barang dirampas kerana tidak bayar cukai dan denda 10 kati

















4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan Objektif

1. 2.







































































5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

2. Jadual berikut menunjukkan kadar cukai baharu yang diperkenalkan oleh British di Kelantan

Jenis Cukai Kadar Cukai
Pokok durian 12 ½ sen sepokok

Pokok kelapa berbuah 3 sen sepokok

Pokok Pinang 1 sen sepokok

Sirih 5 sen sejunjung

Lembu dan kerbau 20 sen seekor setahun


a) Nyatakan dua ciri sistem cukai tradisional
i. __________________________________________________________________

ii. __________________________________________________________________

b) Apakah masalah penduduk Pasir Puteh untuk membuat bayaran cukai?

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________


c) Berdasarkan jadual, berikan ulasan anda tentang pelaksanaan cukai baharu oleh British
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________







6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

3. Mengapakah sistem cukai masih dilaksanakan sehingga kini?

_______________________________________________________________________________________


_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________


_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________


_______________________________________________________________________________________



























































7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

BAB 7: PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN




7.3 Penentangan Masyarakat Tempatan Terhadap Kuasa Barat

 Pelbagai strategi digunakan oleh masyarakat tempatan menentang British. Kebangkitan ini
mempunyai kekuatan dan kelemahan


 Peringkat awalnya menunjukkan kejayaan sebelum British bertindak agresif menghapus
penentangan masyarakat tempatan

 Kekuatan - Muafakat ,Kubu Pertahanan , Persenjataan dan Perundangan

 Kelemahan - Penentangan Bersenjata , Ancaman Perundang Barat, Gagal Tafsir Perjanjian
dan Tipu muslihat




Kekuatan

1. Muafakat

 Dato’ Maharaja Lela
 Pada 16 Okt 1874, Sultan Abdullah, Ngah Ibrahim, Dato’ Maharaja Lela, Dato’
Sagor dan pembesar Melayu mengadakan pakatan sulit menghapuskan J.W.W.Birch
 Pada 21 Julai 1875 mesyuarat penting diadakan di Durian Sebatang diikuti
mesyuarat di rumah Dato’ Sagor dan Istana Sultan Ismail di Belanja
 Setelah tujuh kali mesyuarat, akhirnya mereka berjaya membunuh J.W.W.Birch di
Pasir Salak

 Sharif Masahor
 Berjaya menyerang Kanowit dengan bantuan Dato’ Patinggi Abdul Gapur

 Pakatan ini berjaya membunuh dua orang pegawai British
 Brooke tidak dapat membuktikan beliau terlibat dalam pakatan tersebut


2. Kubu Pertahanan

 Yamtuan Antah

 Kekuatan kubu di Paroi dan Bukit Putus yang terletak di atas bukit yang tinggi,
terdapat halangan ranjau dan pokok tumbang serta berbukit bukau dikelilingi hutan
tebal


1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

 Rentap

 Berjaya mematahkan serangan Brooke sebanyak dua kali kerana keutuhan kubu

Bukit Sadok yang terletak di kawasan curam, dikelilingi hutan rimba dan bukit batu

kapor
 Terdapat halangan kayu belian setebal dua kaki yang tidak boleh ditembusi peluru

 Rentap juga menggunakan meriam “Bujang Timpang Berang” yang diperbuat
daripada besi


 Mat Sator
 Kubu Mat Sator terletak di Kampung Kepayan Lama, Tambunan.

 Kedudukan kota ini strategik kerana terletak di tebing sungai Sunsuron yang

membekalkan sumber air


3. Persenjataan

Dol Said

 Mendapat bantuan angkatan tentera dari Rembau dan wilayah jiran Naning
 Menggunakan senapang flintlock dan snider riffles ketika menyerang British

 Menggunakan meriam kecil (lela rentaka) yang dibawa ke medan pertempuran


4. Perundangan

Haji Abdul Rahman Limbong

 Beliau memohon lesen pleader (lesen wakil) untuk membela para petani dengan
menggunakan hujah agama

 Beliau menyatakan tanah adalah “Hak Allah” dan rakyat bebas mengerjakan tanpa
perlu membayar cukai.

 Berhujah yang sistem cukai yang diperkenalkan oleh British bertentangan dengan
hukum syarak dan menuntut hak mengerjakan tanah menurut Islam






2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Kelemahan


1. Penentangan Bersenjata

 Yamtuan Antah
 British menggunakan meriam yang besar untuk menghancurkan kubu pertahanan

Yamtuan Antah
 Yamtuan Antah kehabisan peluru dan kekurangan ubat bedil.

 British berjaya menawan Paroi dan Bukit Putus.


 Rentap

 Brooke menggunakan meriam tembaga “Bukit Sadok” dan angkatan lebih besar.
 Berjaya menawan Bukit Sadok.

 Rentap berundur ke Entabai.


2. Ancaman Perundang Barat

Haji Abdul Rahman Limbong
a) Kebangkitan Tani 1922

 Petani di KualaTelemong menentang peraturan baharu dengan
membersihkan tanah tanpa mengambil pas kebenaran



b) Kebangkitan Tani 1925
 Seramai 300- 500 orang petani berkumpul di Kuala Telemong dan

membersihkan 200 ekar tanah milik Tengku Nik Maimunah dan 400 ekar
tanah kerajaan tanpa pas kebenaran



c) Kebangkitan Tani 1928
 Berlaku kebangkitan tani di Marang, Kuala Telemong dan Kuala Berang

 Mereka isytihar perang terhadap British, menduduki balai polis, bangunan
kerajaan dan mengibar bendera merah

 Haji Abdul Rahman ditangkap , dibicarakan dan dijatuhkan hukuman buang

negeri ke Makkah atas alasan menghasut


3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

3. Gagal Tafsir Perjanjian

Dato Maharaja Lela
 Tindakan sultan dan pembesar Perak menggunakan peguam untuk cabar Perjanjian

Pangkor menemui kegagalan kerana proses yang rumit
 Perjanjian perlu disokong oleh British

 Pembesar tidak diberi masa yang cukup untuk meneliti Perjanjian Pangkor



4. Tipu muslihat

 Tok Janggut Pejuang Jihad
 British mendesak Sultan Muhammad IV mengisytiharkan perjuangan Tok Janggut
dan pengikutnya sebagai penderhakaan terhadap sultan
 Muslihat ini berjaya menakutkan rakyat supaya tidak menyokong dan menyertai
perjuangan Tok Janggut

 Mat Salleh Pahlawan Sabah
 SBUB menggunakan tipu muslihat untuk melemahkan perjuangan Mat Salleh
 Walaupun dalam Rundingan Perdamaian Tambunan (1898), Mat Salleh dibenarkan
mentadbir tambunan
 Namun, SBUB telah mengambil alih pentadbiran Tambunan


Faktor Penentangan Masyarakat Tempatan Menemui Kegagalan

i. Penentangan Bersifat Setempat - Tidak meluas ke seluruh negara

ii. Sokongan Tidak Menyeluruh - Tidak menyeluruh, kurangnya sokongan istana

iii. Faktor Istana - British menggunakan istana untuk memadamkan kebangkitan tempatan
iv. Kelemahan Teknologi - Senjata Barat lebih canggih berbanding dengan senjata orang

tempatan

v. Kelemahan Strategi - British menggunakan pelbagai strategi untuk atasi kebangkitan
tempatan seperti kekuatan tentera, senjata moden, memecahbelah

pakatan, guna istana dan tipu daya
vi. British Berpakat Dengan Belanda - Kedua-dua pihak bekerjasama untuk memadamkan

kebangkitan masyarakat tempatan



4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan

1. Senaraikan kelemahan daripada sudut persenjataan Yamtuan Antah











2. Nyatakan hujah agama yang digunakan oleh Haji Abdul Rahman Limbong















3. Pada pandangan anda, apakah faktor yang membolehkan Dol Said berjaya menewaskan
British pada peringkat awal?



















5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

4. Pada peringkat awal, perjuangan masyarakat tempatan terhadap British menunjukkan
kejayaan sebelum British bertindak balas untuk menghapuskan penentangan tersebut.
a) Jelaskan kejayaan perjuangan pada peringkat awal oleh tokoh tersebut.
i. Yamtuan Antah [4 Markah]






ii. Rentap [4 Markah]








b) Mengapakah British berjaya menewaskan perjuangan tokoh di a (i) dan a (ii)
tersebut? [6 Markah]










c) Apakah nilai yang boleh diperoleh daripada perjuangan tokoh-tokoh tersebut
Berikan pandangan anda [6 Markah]










6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

BAB 7: PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN




7.4 Kesan Penentangan Masyarakat Tempatan

 Penentangan masyarakat tempatan telah memberikan kesan kepada pentadbiran British dan
masyarakat tempatan.
 Kesan Terhadap Pentadbiran British
i. Kerugian akibat Peperangan
 British kerugian sebanyak 100 000 pound sterling dalam Perang Naning, 400 000
dalam Perang Perak dan 7000 dalam Perang Pahang

ii. Lebih Berhati-Hati Dalam Pentadbiran
 Melantik Residen berpengalaman, bijaksana, fasih berbahasa Melayu, pandai
mengambil hati dan kuasai adat resam tempatan
 Majlis Mesyuarat Negeri ditubuh yang menjadi badan penasihat sultan dan
meluluskan “ Perintah atau Peraturan ” Sultan

iii. Merombak Semula Skim Penempatan Pegawai
 Pegawai British mestilah mengentahui adat istiadat Melayu
 Aristokrat Melayu menyertai Perkhidmatan Awam Tanah Melayu
 Orang Melayu dalam Perkhidmatan Tadbir Melayu

iv. Pemantapan Kuasa Barat
 British menguasai seluruh negeri Melayu
 James Brooke berjaya meluaskan pengaruh dan wilayah di Sarawak
 SBUB menguasai Sabah

 Kesan Terhadap Masyarakat Tempatan
i. Kesan terhadap Pemerintah dan pembesar tempatan
 Kehilangan jawatan dan kedudukan - Dol Said, Dato’ Bahaman dan Sharif
Masahor
 Kehilangan jiwa – Dato’ Maharaja Lela, Mat Salleh dan Tok Janggut
 Dibuang negeri – Sultan Abdullah, Raja Ismail, Ngah Ibrahim dan Haji Abdul
Rahman Limbong

ii. Kedudukan Raja dan pembesar diberi perhatian
 Durbar ditubuhkan untuk beri peluang kepada sultan, ahli MMN dan pembesar
menyuara kan pandangan dengan bebas berkaitan kepentingan bersama




1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

 Dalam persidangan MMN, Bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi persidangan dan
penggunaan tulisan jawi dalam urusan surat menyurat

iii. Menjadi inspirasi kepada perjuangan kemerdekaan negara
 Keberanian menjadi inspirasi kepada pejuang bangsa
 Memberi semangat kepada pejuang kemerdekaan




Latihan

1. Penentangan masyarakat tempatan telah memberi kesan kepada kedua-dua belah pihak, iaitu
kesan kepada pentadbiran British dan kesan kepada masyarkat tempatan.

Jelaskan kesan terhadap pentadbiran British
















2. Penjajahan menyebabkan penderitaan dan penghinaan. Berikan penjelasan anda.





















2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

3. Semangat perjuangan tokoh-tokoh yang mennetang penjajah dikagumi dan menjadi inspirasi
kepada generasi akan dating.
Mengapakah ketokohan mereka dikagumi?












































































3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

BAB 8 : KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR MELAYU
MENANGANI CABARAN BARAT




8.1 Reaksi Pemerintah Negeri-Negeri Melayu Utara dan Johor Terhadap Tindakan Barat


 Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909
 Secara umumnya Perjanjian Bangkok pada 10 Mac 1909 telah membolehkan British
meluaskan kuasa ke atas Negeri-Negeri Melayu Utara
 Wilayah Negeri-Negeri Melayu Utara dibahagikan mengikut pengaruh British dan Siam
 Legeh dan sungai dijadikan garisan pembahagian sempadan antara negeri-negeri Melayu
Utara
 Bermula dari utara Sungai Perlis di barat dan berakhir di muara Kuala Tabal di timur
 Pulau Langkawi dan Pulau Selatan adalah milik British
 Pulau Terutau dan pulau-pulau bahagian utara adalah milik Siam



 Reaksi Pemerintah Negeri-Negeri Melayu Utara Terhadap Perjanjian Bangkok
1. Reaksi Pemerintah Perlis
 Perlis kehilangan wilayah Pujoh
 Raja Syed Alwi Jamalullail membantah tindakan Siam memasukkan Pujoh ke
wilayah Setul

2. Reaksi Pemerintah Kedah
 Kedah kehilangan Wilayah Sadao, Setul, Pulau Teratau, Butang dan pulau-pulau
sekitarnya kepada Siam
 Sultan Abdul Hamid Halim Shah tersinggung kerana tidak di bawa berunding
dan tidak memaafkan pihak yang menjual negeri Kedah

3. Reaksi Pemerintah Terengganu
 Sultan Zainal Abidin III mengecam tindakan Siam menyerahkan Terengganu
kepada British
 Penghantaran bunga emas ke Siam hanya sebagai tanda persahabatan
 Kemukakan bantahan kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat

4. Reaksi Pemerintah Kelantan
 Sultan Muhammad IV menolak Perjanjian Bangkok apabila J.S Mason dan wakil
Siam datang mengadap baginda
 Sultan kecewa wilayah Tabal diserah kepada Siam


1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

 Kebijaksanaan Pemerintah Johor Menyekat Kemaraan Barat
 British berminat campurtangan di Johor untuk kepentingan ekonomi
 Pelbagai strategi dilakukan oleh Temenggung Daeng Ibrahim untuk menyekat kemaraan
British
 Kewibawaannya berjaya memancu pembangunan dan kemakmuran Johor dapat
menyekat perluasan kuasa British di Johor

 Kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862)
 Temenggung Daeng Ibrahim peka terhadap rancangan British ingin menguasai Johor dan
periairan Selat Melaka
 Beliau berusaha membina jati diri sebagai pemerintah yang berdaulat:
1. Memperkenalkan Sistem Kangcu

 Menggalakkan kemasukan orang Cina untuk mengusahakan tanaman
gambir dan lada hitam
 Pada 1860-an, Johor menjadi pengeluar gambir dan lada hitam terkemuka
di Alam Melayu
 Kangcu iaitu ketua petempatan di lembah sungai
 Surat sungai iaitu surat kuasa untuk menetap dan mengusahakan pertanian
di lembah sungai
 Kangkar iaitu petempatan orang Cina berhampiran muara sungai

2. Menjamin Keselamatan Periairan
 Memastikan perairan Johor dan Singapura selamat untuk perdagangan
 Mendapat hadiah pedang keemasan daripada Ratu Victoria sebagai
menghargai jasa beliau menwujudkan keamanan perairan

3. Mengasaskan Bandar Iskandar Puteri
 Memindahkan pusat pentadbiran Johor dari Teluk Belanga, Singapura ke
Tanjung Puteri untuk mengelakkan tekanan British di Negeri-Negeri Selat
yang juga berpusat di Singapura
 Mengisytiharkan Tanjung Puteri sebagai ibu negeri Johor dan dinamakan
Bandar Iskandar Puteri

4. Memodenkan Pentadbiran Negeri
 Mempelopori birokrasi moden
 Sistem tradisional diperkukuh dengan unsur baharu dari Barat ke dalam
sistem pentadbiran seperti pendidikan moden




2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

5. Mengeksploitasi Hasil Hutan
 Mengeluarkan hasil hutan terutama getah perca untuk dijual kepada
pedagang Britih
 Perdagangan getah perca menguntungkan sehingga Temenggung
mengisytiharkannya sebagai monopoli Johor






Latihan Objektif




4. Apakah kesan daripada petempatan
Kangcu di Johor

A. Pengasasan bandar Muar
B. Perluasan pengaruh British
C. Pengeluar utama lada hitam
D. Pemindahan pusat pentadbiran


5. Gambar berikut berkaitan tokoh di
Johor







Temenggung
Daeng Ibrahim


Bagaimanakah kebijaksanaan beliau
menyekat kemaraan British di Johor?

I. Menjamin keselamatan periairan
II. Menghantar bunga emas
III. Mengadakan perjanjian
IV. Memodenkan pentadbiran Johor

A. I dan II C. II dan III
B. I dan IV D. III dan IV



3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan Struktur & Esei

1. Peta menunjukkan sempadan antara Siam dan Negeri-Negeri Melayu Utara (NNMU)
berdasarkan Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909


























a) Namakan lokasi X dan Y dalam gambar di atas

i. _____________________________________________________
ii. _____________________________________________________


b) Senaraikan dua kandungan protokol tersebut

i. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

ii. ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

c) Apakah kesan Protokol tersebut terhadap NNMU?

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________



4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

2. Tindakan NNMU menolak Protokol Sempadan adalah wajar.

Berikan hujah anda untuk menyokong pernyataan tersebut


-
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________




3. Apakah kesan sistem Kangcu terhadap sistem ekonomi Johor?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________














5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

4. Peta berikut menunjukkan pembahagian wilayah dan pulau berdasarkan Protokol sempadan






















a) Apakah faktor Negeri-Negeri Melayu Utara menentang pembahagian wilayah dan pulau
tersebut?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________


b) Nyatakan alasan Negeri-Negeri Melayu Utara berikut menentang Protokol Sempadan
Perjanjian Bangkok 1909.
i. Perlis
__________________________________________________________________

__________________________________________________________________
ii. Kedah
__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

c) Tindakan pemerintah Negeri-Negeri Melayu Utara yang berusaha mempertahankan hak
wajar dihargai.
Nengapakah anda menyokong tindakan pemerintah negeri-negeri Melayu tersebut?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________






6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

5. Pemerintah Johor begitu berhati-hati dalam tindakan mereka dengan campurtangan British di
negerinya.

a. Temenggung Daeng Ibrahim peka terhadap rancangan British yang ingin menguasai
Johor dan perairan Selat Melaka.
Apakah tindakan beliau terhadap peristiwa tersebut?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________


b. Kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim Berjaya memacu pembangunan ekonomi
Johor dengan memperkenalkan “Sistem Kangcu”
Nyatakan kewibawaaan beliau terhadap pengenalan sistem tersebut.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________


c. Sebagai generasi muda, apakah iktibar yang anda peroleh dari permodenan yang
dilakukan oleh pemimpin terdahulu.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________




7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

BAB 8 : KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR MELAYU
MENANGANI CABARAN BARAT






8.2 Tindakan Raja Melayu Dalam menangani Cabaran Barat

1. Tuntutan raja Melayu melalui Durbar
 Durbar merupakan wadah pertemuan antara Raja-Raja Melayu dengan British
 Raja Melayu berperanan sebagai jurubicara, suara pembela nasib dan melindungi
kepentingan bangsa Melayu
 Peranan raja melalui Durbar melambangkan kepekaan dan tanggungjawab raja sebagai
pelindung rakyat

a) Durbar di Kuala Lumpur 1903
• Sultan Idris Murshidul Adzam Shah, Sultan Perak mengkritik pemusatan kuasa Residen
Jeneral

• Mendesak mengembalikan kuasa raja Melayu dan bilangan pegawai Melayu dalam
perkhidmatan kerajaan persekutuan ditambah dan dilantik ke jawatan tinggi


• Tuanku Muhammad ibni Yamtuan Antah YDP Besar Negeri Sembilan menuntut bahasa
Melayu dijadikan bahasa rasmi Persekutuan



b) Durbar di Pekan, Pahang 1932
• Sultan Iskandar Shah, Sultan Perak mendesak kuasa raja dan Majlis Negeri dikembalikan


c) Durbar di Klang, Selangor 1937
• Tuanku Abdul Rahman, YDP Negeri Sembilan gesa British beri peluang kepada buruh dari
Alam Melayu mengganti buruh dari Cina dan India

• Sultan Abu Bakar Riayatuddin Al-Muazzam Shah, Sultan Pahang desak British beri
perhatian kepada masalah orang Melayu tiada pekerjaan dan tanah



d) Durbar di Seri Menanti, Negeri Sembilan 1939
• Sultan Hisamuddin Alam Shah, Sultan Selangor cadang penubuhan Girls College untuk
meningkatkan pendidikan kaum wanita



1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

2. Diplomasi Menangani Tekanan British

• Diplomasi yang baik ditunjukkan oleh pemerintah Johor dan Terengganu
• Kebijaksanaan diplomasi ini menyebabkan Johor dan Terengganu menyekat kemasukan

British dan mengekalkan kedaulatan negeri

a) Diplomasi Sultan Abu Bakar Johor

i. Hubungan Baik dengan Negeri-Negri Selat
• Teluk Belanga dikekalkan sebagai milik Kesultanan Johor

• Baginda dan kerabat menetap di Singapura sebelum berpindah ke Johor 1889


ii. Kunjungan ke England
• Dikurniakan gelaran Maharaja Johor (1858)

• Meredakan tekanan Gabenor NNS
• Menyelesaikan pertikaian di negeri-negeri Melayu


iii. Menubuhkan Lembaga Penasihat Johor di England
• Ahli dilantik oleh Sultan dalam kalangan pegawai British yang berpengaruh untuk

menasihati baginda dalam hal pentadbiran


b) Diplomasi Sultan Zainal Abidin III Terengganu
i. Kebijaksanaan Dalam Rundingan

• Berani mempertahankan kedaulatan negeri
• Berunding dengan Gabenor Negeri-Negeri Selat selepas Perjanjian Bangkok


ii. Perjanjian British - Terengganu 1910
• Meminda Perjanjian Bangkok

• Desak British mengakui Terengganu negeri yang merdeka

• Terengganu menerima wakil British yang tiada kuasa dalam pentadbiran
• Perjanjian ini menzahirkan sifat arif Sultan mempertahankan kedaulatan negeri







2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

3. Keengganan Pemerintah Negeri-Negeri Melayu Utara Menerima Penasihat British

• Ini bertujuan untuk mempertahankan hak dan identiti negeri dan kedudukan politik raja
dan pembesar

a) Penasihat British di Kedah

• Penasihat British pertama ialah W.G.Maxwell (15 Julai 1909)
• Kehadiran W.G.Maxwell menimbulkan pergeseran dengan Majlis Mesyuarat Negeri yang
diterajui Tunku Mahmud
• Konflik berpunca daripada tindakan W.G.Maxwell melampaui campur tangan dalam
urusan pentadbiran negeri dengan menjadikan bahasa Inggeris dalam surat rasmi dan
mengibar bendera Union Jack
• Konflik ini membawa kepada Perjanjian Kedah British ( 1 November 1923)
• Berjaya kekalkan identiti sebagai negeri Melayu


b) Penasihat British di Perlis

• Penasihat British pertama ialah Meadow Frost (15/7/1909)
• Naungan Siam dipindahkan kepada British, namun British dan Perlis tidak terikat dengan
sebarang perjanjian rasmi
• Perjanjian Perlis-British (28 April 1930) menjadikan Perlis negeri terakhir menerima
naungan British
• Kesannya penasihat British dapat meningkatkan pentadbiran melalui Majlis Mesyuarat
Negeri Perlis


c) Penasihat British di Terengganu

• Sultan Zainal Abidin III enggan menerima Penasihat British , hanya menerima wakil
British yang tiada kuasa dalam Pentadbiran
• Penguasaan British dalam pentadbiran Terengganu berlaku selepas kemangkatan baginda
• Sultan Muhammad II didesak menandatangani Perjanjian Terengganu – British (24 Mei
1919), Wakil British ditukar menjadi Penasihat British yang membolehkan British
campurtangan dalam hal pentadbiran negeri kecuali agama Islam dan adat
• Terima J.L.Humphreys sebagai Penasihat British pertama
• Sultan Muhammad II lebih banyak berunding dengan pembesar menimbulkan kemarahan
British dianggap penghalang dasar British
• Baginda menurun takhta dan diganti dengan Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah



3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

d) Penasihat British di Kelantan
• Sultan Muhammad IV tidak menerima Perjanjian Bangkok
• British berunding dengan baginda untuk mewujudkan perjanjian (1910)
• Kandungan perjanjian:
i. J.S.Mason sebagai Penasihat British
ii. Nasihat perlu diikuti kecuali agama Islam dan adat Melayu
iii. Tidak dibenarkan membuat hubungan luar tanpa melalui Penasihat British



4. Mengubal Undang-Undang Tubuh
• Memperkenalkan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor dan Undang-Undang Bagi Diri
Kerajaan Terengganu
• Dokumen perjanjian bertulis tentang pembentukan secara rasmi dasar pemerintahan negeri
Melayu
• Memperkukuhkan kuasa pemerintah negeri dan menghalang kuasa asing mencampuri urusan
pentadbiran negeri



a. Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor
• Dimasyhurkan oleh Sultan Abu Bakar ( 14 April 1895), mejadikan Johor negeri pertama
mengamalkan sistem Raja Berpelembagaan dan mempunyai unsur demokratik

• Tujuan Penggubalan
i. Mengimbangi kuasa British
ii. Mempertahankan identiti negeri

• Kandungan
i. Sultan, Menteri dan Jemaah Pangkuan Kerajaan tidak boleh menyerahkan negeri
kepada kuasa asing
ii. Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan mestilah terdiri rakyat Johor
iii. Jemaah Menteri mestilah bangsa Melayu, rakyat Johor dan beragama Islam
iv. Islam agam rasmi negeri
v. Raja dan Kerajaan mengekal hubungan baik dengan British

• Kepentingan
i. Membentuk kerajaan yang berteraskan demokrasi bagi menggantikan pemerintahan
bercorak mutlak
ii. Memberi kesan kepada rancangan British untuk menguasai Johor




4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

b. Undang-Undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu
• Digubal oleh Sultan Zainal Abidin III dikenali juga Itqan Al-Muluk Bi Ta „dil al-Suluk

• Tujuan Penggubalan
i. Memantapkan pentadbiran
ii. Memelihara Kedaulatan negeri

• Kandungan
i. Kerajaan Terengganu merupakan kerajaan Melayu Islam
ii. Islam merupakan asas perundangan negeri
iii. Sultan tidak boleh menyerahkan negeri Terengganu kepada mana-mana kuasa
asing
iv. Sultan yang menyerahkan negeri kepada kuasa asing hendaklah turun dari takhta
v. Menteri besar mestilah beragama Islam dan rakyat negeri
vi. Ahli Mesyuarat Negeri boleh terdiri daripada orang bukan beragama Islam tetapi
mestilah rakyat negeri

• Kepentingan
i. Mengukuhkan perpaduan dalam kalangan raja, pembesar dan rakyat jelata
ii. Menjadi benteng untuk menghalang campurtangan British



5. Raja Menerajui Pemodenan Negeri
• Pemodenan negeri adalah langkah menutup ruang campur tangan British

• Pemodenan meliputi aspek politik seperti pentadbiran, ekonomi seperti pewujudan
beberapa jabatan kewangan manakala aspek sosial berkaitan pelajaran, kesihatan dan

kebajikan rakyat


a. Pemodenan Johor

a. Sultan Abu Bakar digelar “Bapa Pemodenan Johor”
b. Baginda dibantu oleh pembesar berwibawa seperti Dato‟ Jaafar bin Muhamad, Dato‟ Abdul
Rahman bin Andak, Dato‟ Mohammad Salleh bin Perang dan Dato‟ Muhammad Ibrahim
bin Munsyi Abdullah
c. Menubuh pelbagai jabatan yang beroperasi dengan cekap dan berkesan sehingga British
tidak berpeluang untuk campur tangan



5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

b. Pemodenan Kedah
a. Sultan Abdul Halim Hamid Shah digelar Bapa Kedah Moden

b. Dibantu oleh pembesar berpengalaman yang memainkan peranan berkesan dalam
pentadbiran seperti Tunku Abdul Aziz, Tunku Mahmud, Tunku Ibraim dan Wan
Muhammad Saman

c. Mewujudkan Jabatan Perbendaharaan, Jabatan Tanah dan Ukur, Jabatan Audit, Pejabat
Besar Pos dan Telekom, Mahkamah Keadilan dan Pasukan Polis Kedah


c. Pemodenan Terengganu
a. Sultan Zainal Abidin III menubuhkan Jemaah Mesyuarat Kerajaan dan Jemaah Menteri
bersama-sama Yang Dipertuan Muda Tengku Muhammad
b. Penubuhan jabatan seperti Pejabat Setiausaha Keadilan, Pejabat Agama dan Pelajaran,
Pejabat Kerja Raya dan Pejabat Pesuruhjaya Hutan.
c. Berjaya halang campur tangan British






























6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan Objektif


1. 2.
















3. 4. Mengapakah undang-undang berikut
digubal?

 Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor

 Undang-Undang Bagi Diri Kerajaan
Terengganu
A. Menjamin keamanan negeri

B. Memelihara kedaulatan negeri
C. Menamatkan perebutan kuasa
D. Mengukuhkan perpaduan rakyat

5.






















7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

Latihan Struktur dan Esei










































































8 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

3. Gambar 1 dan Gambar 2 menunjukkan Undang-Undang Tubuh
























a. Nyatakan kandungan perlembagaan tersebut















b. Apakah sumbangan Undang-Undang Tubuh tersebut kepada kedua-dua kerajaan? [6 Markah]















9 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3

c. Apakah persamaan undang-undang tubuh tersebut? [6 Markah]

















d. Mengapakah undang-undang tersebut digubal? [6 Markah]
















e. Bagaimanakah undang-undang tersebut dapat mencapat matmalat di (d) [6 Markah]

















10 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ 011 4035 2002 / Tingkatan 3