Nota & Latihan Sejarah Tingkatan 3 KSSM

 Antara Ketua Bebas ialah Syarif Osman yang berkuasa di daerah Marudu dan Datu
Kerunding di daerah Tungku




Latihan

1. Jadual berikut berkaitan dengan pelaksanaan Sistem Kesukuan di Sarawak

Masyarakat Ketua Masyarakat
Iban Tuai Rumah
Kenyah Peran Lepo
Melanau Menteri
Apakah persamaan ketua masyarakat tersebut?

A. Memajukan pertanian C. Mengubal undang-undang
B. Menjamin keharmonian D. Menggalakkan perdagangan



2. Sistem Kedatuan merupakan sistem pemerintahan tradisi masyarakat Melayu Sarawak. Pusat
pemerintahannya terletak di

A. Sekitar Sungai Sarawak C. Sekitar Sungai Kucing
B. Sekitar Sungai Rajang D. Sekitar Sungai Batang Lupar

3. Siapakah yang mengetuai pentadbiran peringkat kampung dalan Sistem Kesukuan di Sabah

A. Datu C. Orang Tua
B. Penghulu D. Tuai Rumah

4. Sistem kesukuan diamalkan dalam kalangan masyarakat tempatan di Sarawak dan Sabah.
Apakah penekanan yang diberiakan melalui pengamalan sistem tersebut?

A. Kepatuhan Adat C. Penentuan keturunan
B. Perlantikan pemimpin D. Kebolehan peribadi


5. Apakah yang menajdi teras kepada kekuasaan Kesultanan Brunei di Sabah?

A. Penguasaan tanah C. Pencapaian pembangunan
B. Keturunan D. Kemampuan menghantar ufti





3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

1. Sistem pentadbiran tempatan dikenal sebagai Sistem Kedatuan.

a) Apakah maksud Sistem Kedatuan tersebut?
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
[2 Markah]

b) i. Apakah kerajaan terawal dalam Sistem Kedatuan tersebut?
________________________________________________________________________
[1 Markah]

ii. Bagaimanakah kerajaan tersebut dilantik?
_________________________________________________________________________
[1 Markah]

c) Nyatakan gelaran yang digunakan oleh pentadbir tersebut?

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

[2 Markah]

d) Sistem pentadbiran yang adil dan telus dapat memelihara kesejahteraan hidup rakyat.
Berikan hujah anda untuk menyokong pernyataan tersebut?

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

[4 Markah]







4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

2. Sistem pemerintahan tempatan di Sarawak dikenal sebagai Sistem Kesukuan

a) Berikan dua masyarakat Sarawak yang mengamalkan sisten tersebut.
i. …………………………………………….

ii. …………………………………………….
[2 Markah]

b) Lengkapkan gelaran pemimpin utama masyarakat berikut

i. Iban : ____________________________________
ii. Kenyah : _________________________________

iii. Melanau :_________________________________

[3 Markah]

c) Nyatakan tugas pemimpin masyarakat Sarawak tersebut.
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

[2 Markah]

d) Apakah cirri-ciri pemimpin yang akan anda pilih untuk menjadi pemimpin di kawasan

anda?
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________











5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

5.2 Perluasan Kuasa Dinasti Brooke Di Sarawak

 Kekayaan Sarawak dengan pelbagai hasil bumi terutamanya sagu, antimoni dan emas menarik
minat James Brooke menguasai Sarawak.
 Beliau menggunakan pelbagai strategi yang akhirnya membawa kepada penguasaan dan
pengukuhan kedudukannya di Sarawak




Sarawak Ketika Kehadiran James Brooke

 Kawasan Sungai Sarawak merupakan kawasan ekonomi
 Masyarakat Melayu tertumpu di Lidah Tanah yang menjadi pusat perdagangan dan pentadbiran
disebabkan tempatnya yang strategik kerana mampu kawal perdagangan sungai dan kawasan
pedalaman
 Sultan Brunei menghantar Pengiran Indera Mahkota untuk kuasai ekonomi
 Terdapat beberapa individu yang terbabit dalam percaturan politik dan pemerintahan Sarawak
sebelum penguasaan James Brooke :
1) Sultan Brunei ( Sultan Omar Ali Saifuddin II )
 Sultan Brunei berhasrat mengawal kegiatan perdagangan di Sarawak

 Baginda menghantar Pengiran Indera Mahkota yang kemudianya mendirikan pusat
pentadbirannya di Kucing
 Baginda ditentang oleh Datu Patinggi Ali kerana mengenakan cukai yang tinggi dan
kerahan tenaga
2) Pengiran Raja Muda Hashim
 Dihantar oleh Sultan Brunei ke Sarawak untuk menyelesaikan masalah penentangan di
Sarawak
 Berusaha memujuk Datu Patinggi Ali tetapi gagal
 Akhirnya beliau meminta bantuan James Brooke


3) James Brooke
 Seorang pengembara (Kapal Royalist) dan mencari peluang mendapatkan Sarawak
 Disokong oleh British dengan bantuan tentera laut
 Menerima pelawaan Pengiran Raja Muda Hashim untuk menyelesaikan masalah
penentangan di Sarawak dengan syarat serahkan Sarawak kepadanya

4) Datu’ Patinggi Ali

 Merupakan pembesar tempatan yang menentang tindakan-tindakan wakil Sultan Brunei
yang menjejaskan kehidupan masyarakat Sarawak
 Bersetuju berunding dengan James Brooke dan menamatkan penentangan


6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

James Brooke Mendapat Kuasa Pemerintahan

 James Brooke menggunakan empat strategi dalam usaha mencapai matlamatnya.


James Brooke mendapatkan kuasa pentadbiran melalui empat strategi
Rundingan Ugutan Perjanjian Ketenteraan
 Dengan Pengiran  Mengugut Pengiran  Perjanjian 1841  Bantuan tentera laut
Raja Muda Hashim Raja Muda Hashim  Antara James Brooke British dan kapal
 Diminta selesaikan untuk menyerang dengan Pengiran HMS Dido
penentangan Kucing kerana Raja Muda Hashim  Digunakan
 Ditawarkan Sarawak berdolak dalih untuk  JB memerintah memerangi ancaman
sebanyak dua kali menyerahkan Sarawak Sarawak dan lanun yang
 Menerima tawaran  Tindakan ini menguasai hasil mengganggu
menyebabkan  Menghormati dan perdagangan dan
Pengiran Raja Muda memelihara undang2 ketenteraman
Hashim bersetuju serta adat istiadat Sarawak
menyerahkan Sarawak Melayu
 Mengugut Sultan
Brunei; Sultan Omar  Perjanjian 1842
Ali Saifuddin, apabila  Dengan Sultan Brunei
beliau hadir diiringi  Sultan Brunei
angkatan tentera serahkan kawasan
British Tanjung Datu ke
 Sultan mengesahkan Sungai Samarahan
penyerahan Sarawak  Serah semua
pendapatan Sarawak
 JB bayar ufti 2500
dolar Spanyol
 Tidak boleh
campurtangan dalam
agama dan adat
tempatan
 Tidak boleh pindah
milik tanpa kebenaran
Sultan
 Sultan Brunei iktiraf
JB sebagai Raja Putih
Sarawak







7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

Pengukuhan Kuasa James Brooke

Pengukuhan Kuasa James Brooke
Kekuatan Tentara  JB memperolehi bantuan dan sokongan daripada tentera laut British

 HMS Dido menghancurkan kubu kuat Iban di Sg Saribas dan Sg Skrang

Menentang Kebangkitan  JB menganggap kebangkitan orang tempatan sebagai lanun
Orang Tempatan  Isu ini menjadi alasan tindakan meluaskan kuasa di kawasan orang Iban
sebagai tindakan sah dan mendapat sokongan British
Memperolehi Sokongan  JB berjaya memperolehi sokongan daripada sebahagian orang tempatan
Sebahagian Masyarakat termasuklah sebahagian orang Melayu dan Iban
Tempatan
Mengambil Kesempatan  Di Mukah JB menyokong Pengiran Matusin yang berkonflik dengan
daripada Pertelingkahan Pengiran Ersat kerana lebih dihormati oleh penduduk tempatan
yang Wujud dalam  JB menyokong Pengiran Matusin hingga membolehkan JB memecahkan
Masyarakat Tempatan kekuatan masyarakat tempatan di Mukah
Menghapuskan Tokoh  JB berjaya menyingkirkan tokoh tempatan yang menentangnya
Tempatan yang  Sharif Masahor dituduh terlibat dalam pakatan menyingkir JB dibuang ke
Menentang Singapura
Kedudukannya
 Datu Patting Abang Abdul Ghafur bin Abang Qahar dibuang ke Melaka
Memperkukuhkan  Benteng dan kubu dilengkapi dengan meriam
Pertahanan Sarawak  Kubu di Sg Skarang dibina bagi memerhati pergerakkan kaum Iban

 Renjer Sarawak ditubuhkan bagi mengawasi keamanan dan pertahanan
Sokongan Kewangan  Memperolehi sokongan kewangan daripada pemodal Eropah terutama
Baroness Angela Burdett-Counts


Kronologi Peluasan Kuasa Dinasti Brooke

1. Tahun 1841

 James Brooke (JB) memperolehi Kuching, kemudian kawasan dari Tanjung Datu ke Sungai
Samarahan

 Sejak 1840-an JB berjaya menguasai Batang Lupar dan Sungai Saribas

2. Tahun 1853

 JB berjaya menumpaskan penentangan orang Iban di Saribas dan Batang Lupas dengan

alasan menghapuskan lanun
 JB perolehi Sadong, Batang Lupar, Saribas dan Kalaka sebagai balasan, separuh hasil

pendapatan wilayah ini diserahkan kepada Sultan Abdul Mumin


8 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

3. Tahun 1861

 Sultan Abdul Mumin menyerahkan Sungai Rajang kepada JB dengan bayaran 4500 Dolar
Sepanyol setahun kerana membantu menghapuskan kebangkitan orang tempatan termasuk

Oya, Mukah, Tatau dan Bintulu

4. Tahun 1883
 Orang Kayan yang mendiami kawasan Sungai Baram, menentang Kesultanan Brunei.

 Charles Brooke ( CB = Raja Putih Sarawak II) dapat Sungai Baram daripada Sultan Brunai
dengan bayaran ufti sebanyak 4200 Dolar Sepanyol



5. Tahun 1885
 Kawasan di Sungai Trusan diperolehi CB dengan bayaran 4500 Dolar Sepanyol diserahkan
oleh Temenggung

 Tindakan ini diambil untuk menyelesaikan masalah pembunuhan beberapa orang peniaga

Sarawak oleh orang Murut di kawasan tersebut

6. Tahun 1890

 Limbang diperolehi CB apabila penduduk Limbang bersetuju menyertai Sarawak
 Bayaran 6000 Dolar Sepanyol diberi kepada Sultan Brunei


7. Tahun 1905
 12 januari 1905, Sarawak memperoleh hak ke atas Lawas yang sebelum ini dimiliki oleh
SBUB namun masih mengekalkan sempadan Sarawak



















9 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

LATIHAN

1. Mengapakah berlakunya penentangan Datu Patinggi Ali terhadap wakil Kesultanan Brunei di
Sarawak pada tahun 1837?

I. Pelaksanaan kerahan tenaga III. Pencerobohan kawasan pertanian
II. Pengenalan cukai yang tinggi IV. Perebutan kawasan perlombongan

A. I dan II B. I dan IV C. II dan III D. III dan IV

2. Mengapakah Sultan Brunei menghantar Pengiran Raja Muda Hashim ke Sarawak?

A. Mengawal kegiatan lanun C. Mencari keawasan pertanian
B. Melindungi pedagang asing D. Menamatkan kebangkitan penduduk

3. Mengapakah James Brooke bersetuju membantu Pangeran Raja Muda Hasyim untuk menamatkan
kebangkitan penduduk Sarawak?

A. Mendapatkan kawasan perdagangan C. Membuktikan kekuatan tentera
B. Membalas budi pembesar tempatan D. Menghapuskan ancaman lanun

4. Maklumat berikut menunjukkan James Brooke menggunakan kekuatan tentera untuk mengukuhkan
kuasa.

 Bantuan tentera laut British
 Menggunakan kapal perang HMS Dido



Apakah alasan James Brooke untuk menggunakan asset tentera tersebut?

A. Memerangi lanun C. Menghapuskan perang saudara
B. Mengukuhkan pertahanan D. Menyelesaikan isu pembunuhan

5. Peristiwa berikut berkaitan dengan tindakan James Brooke di Brunei
Tahun Peristiwa
1842 James Brooke menghadap Sultan
Omar Ali Saifuddin di Brunei
Apakah tujuan James Brooke berbuat demikian?
A. Menjalinkan hubungan persahabatan
B. Menawarkan bantuan ketenteraan
C. Mengesahkan pertapakkannya di Sarawak
D. Memohon kebenarannya berdagang di Sarawak


10 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

6. Maklumat berikut merujuk kepada tindakan Sultan Abdul Mumin ke atas Sarawak

Sultan Abdul Mumin menyerahkan Rajang kepada Brooke


Mengapakah baginda berbuat demikian?

A. Kekurang sumber ekonomi
B. Kebangkitan orang tempatan
C. Masalah kewangan
D. Perebutan takhta


7. Apakah kesan penting daripada peristiwa pembunuhan beberapa peniaga Sarawak oleh orang Murut
di kawasan Sungai Trusan

A. Penyerahan kawasan
B. Penyelesaian masalah
C. Pembayaran pampasan
D. Perintah berkurung


8. Garis masa berikut menunjukkan kejayaan Dinasti Brooke meluaskan kuasa.

1853 1861 1890 1905


Saribas Limbang


Sungai Rajang Lawas

Apakah rumusan daripada kejayaan perluasan kuasa tersebut?

A. Kelicikan strategi
B. Kekuatan perpaduan
C. Kewibawaan pemimpin
D. Kerjasama antara pemimpin










11 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

1. Ilustrasi berikut menunjukkan cara perluasan kuasa kerajaan Brooke di Sarawak.

















a) Namakan raja-raja Brooke yang menjalankan perluasan kuasa.

i. ______________________________________

ii. ______________________________________
[2 Markah]

b) Mengapakah James Brooke ingin menguasai Sarawak
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
[4 Markah]

c) Ilustrasi menunjukkan perluasan kuasa keluarga Brooke adalah secara kekerasan. Buktikan.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

[4 Markah]


12 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

2. James Brooke menggunakan kesempatan terhadap masalah yang berlaku di Sarawak untuk
memantapkan kuasa pentadbirannya dengan menggunakan beberapa strategi.
a) Nyatakan strategi tersebut

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________
[2 Markah]

b) Setelah memperolehi kuasa di Sarawak, James Brooke berusaha mengukuhkan kuasanya.

Apakah usaha beliau.
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

[4 Markah]

c) Sebagai warganegara yang patriotik, jelaskan peranan anda untuk mengekalkan kedaulatan
negara anda daripada diceroboh oleh kuasa asing.

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
[4 Markah]









13 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff / Tingkatan 3 2020

BAB 5 : PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH




5.3 : Perluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara di Sabah

 Sebelum kedatangan kuasa-kuasa Barat, pentadbiran Sabah dikuasai oleh Kesultanan Brunei dan

Kesultanan Sulu serta ketua-ketua bebas
 Kedudukannya yang strategik dan potensi ekonomi telah mendorong penguasaan kuasa Barat.




Kemakmuran Sabah Menarik Pemodal Asing

 Dua faktor yang menyebabkan Sabah menjadi tarikan pemodal luar, iaitu:

1. Kedudukan strategik

 Kedudukan strategik di laluan perdagangan China dan Singapura
 Juga berdekatan dengan Pulau Palawan yang merupakan laluan maritim bagi kapal

dagang ke China dan Jepun

 Aktivi perdagangan melibatkan kepulauan Sulu hingga ke New Guinea dan
Australia

 Pelabuhan-pelabuhan pantai barat dan pantai timur Sabah adalah strategik , kapal

boleh berlabuh dengan selamat daripada tiupan angin monson seperti pelabuhan
utama Teluk Gaya



2. Kekayaan Bahan Mentah
 Sabah kaya dengan sarang burung, sagu, rotan, getah perca, gamat dan sirip ikan
yu yang memasuki pasaran antarabangsa

 Pedagang barat menjadikan sarang burung barang dagangan utama dengan China
kerana mendapat permintaan yang tinggi.

 Di kawasan dataran dan lembah pula tanaman seperti indigo dan kapas subur

sehingga membolehkan pertanian komersial dijalankan secara giat.

 Kekayaan Sabah ini menjadi perhatian pemodal asing dan berusaha meluaskan kuasa di Sabah.





1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Sabah Sebelum Penguasaan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)

 Sebelum pertapakan dan perluasan kuasa SBUB di Sabah, dua kawasan telah pun dimiliki
oleh British iaitu:
i. Pulau Balambangan

 Bendera British dikibar menandakan ia milik British apabila Dalrymple

membuat perjanjian dengan Kesultanan Sulu
 British meninggalkan Pulau ini dengan alasan serangan lanun


ii. Pulau Labuan
 James Brooke menguasai Pulau Labuan selepas menandatangi perjanjian

dengan Sultan Brunei
 Melalui perjanjian ini , British bertanggungjawab menumpaskan lanun dan

melindungi perdagangan

 James Brooke menjadi Gabenor pertama




Pertapakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)

 Pemodal asing menggunakan strategi menyewa, memajak dan mengadakan perjanjian dengan
Kesultanan Brunei dan Sulu.

 Charles Lee Moses menyewa Sabah dengan Sultan Brunei selama 10 tahun pada 1865

 Moses menjual haknya kepada J.W.Torrey dan T.B.Harris serta menjadikan Kimanis sebagai
pusat perdagangan mereka

 Alfred dan Edward Dent memajak pantai timur Sabah dari Sultan Sulu pada 1878.

 Baron Gustavus von Overback bekerjasama dengan Alfred dan Edward Dent untuk memajukan
Sabah

 Torey menjual haknya kepada Baron Gustavus von Overback
 Alfred dan Edward Dent menubuhkan British North Borneo Provisional Association Ltd dan

mendapat status piagam pada 1881
 Pada 1888 Borneo Utara menjadi negeri naungan British dan memerintah sehingga 1942.







2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Perluasan Kuasa SBUB

 Piagam Diraja memberikan kuasa kepada SBUB untuk memiliki Sabah, mengiktiraf

kedudukan SBUB sebagai wakil kerajaan British

 Syarat menerima Piagam ialah :
i. SBUB menerima Penasihat British

ii. Perlu memelihara adat resam, agama dan udang-undang tempatan
iii. Memerintah dengan adil dan saksama

iv. Melantik Pegawai Tadbir yang diakui British

v. Tidak dibenarkan serah Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British

 Matlamat SBUB ialah:

i. Pembangunan ekonomi melalui eksploitasi sumber
ii. Mempertahankan hak masyarakat tempatan


 Piagam Diraja memberi hak kepada SBUB mentadbir Sabah

 Kuasa sebenar syarikat terletak di tangan pemodal di London , sistem birokasi dibentuk bagi
memastikan syarikat mengaut keuntungan

 Alfred Dent dilantik sebagai pengarah urusan.

 William Hood Treacher sebagai Gabenor pertama
























3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Latihan Bahagian A

1. Sebelum pertapakan dan perluasan kuasa SBUB di Sabah, dua kawasan telah pun dimiliki oleh
British iaitu:

I. Pulau Labuan III Pulau Bum-bum
II. Pulau Batu Sapi IV Pulau Balambangan

A. I dan II B. I dan IV C. II dan III D. III dan IV


2. Apakah ciri persamaan tokoh berikut?

 Charles Lee Moses
 J.W. Torrey
 Edward Dent

A. Gabenor SBUB C. Menghapuskan lanun
B. Memajak Sabah D. Anggota Majlis Penasihat


3. Siapakah tokoh yang menyewa Sabah daripada Sultan Brunei pada tahun 1865 selama 10 tahun?

A. William Hood Treacher C. J.W. Torrey
B. T.B.Haris D. Charles Lee Moses


4. Mengapakah British meninggalkan kawasan berikut pada bulan November 1805?
Pulau Balambangan

A. Serangan Lanun C. Lokasi tidak strategik
B. Masalah kewangan D. Pemberontakan Penduduk


5. Apakah syarat penganugerahan Piagam Diraja kepada SBUB?

I. Memerintah dengan adil
II. Memelihara kedaulatan Sabah
III. Mengiktiraf pentadbiran tradisional
IV. Menggalakkan kemasukan pelabur asing

A. I dan II B. I dan IV C. II dan III D. III dan IV



4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

6. Apakah kepentingan Piagam Diraja yang dianugerahkan oleh kerajaan British kepada SBUB di
Sabah?
A. Menubuhkan kerajaan C Mendapat kuasa mentadbir

B. Menjamin keselamatan D Menambah modal perniagaan


7. Siapakah Gabenor pertama SBUB di Sabah?

A. Baron Gustavus von Overback C Charles Lee Moses
B. William Hood Treacher D Alfred Dent



Latihan Bahagian B & C

1. Syarikat Berpiagam Borneo Utara British (SBUB) merupakan perusahaan yang ditubuhkan untuk
mengelola Borneo Utara (Sabah) pada bulan Ogos 1881

a) Senaraikan dua matlamat penubuhan SBUB. (2 Markah)

i. _________________________________________________________________

ii. _________________________________________________________________

b) Lengkapkan individu yang memegang kuasa pentadbiran SBUB berikut (2 Markah)

i. Presiden :__________________________________________
ii. Pengarah Urusan :_____________________________________


c) Nyatakan tiga syarat Piagam Diraja yang dipatuhi oeh SBUB (3 Markah)

i. _________________________________________________________________

ii. _________________________________________________________________
iii. _________________________________________________________________


d) Pada pendapat anda, mengapakah British menubuhkan SBUB di Sabah? (3 Markah)

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________



5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

2. Kedudukan yang strategik dan kekayaanekonominya menjadi tarikan kepada pemodal luar ke
Sabah
a) Huraikan faktor tersebut (6 Markah)















b) Terangkan perkembangan SBUB menguasai Sabah ( 6 Markah)












c) Pelbagai cabaran telah dihadapi oleh negara untuk menarik masuk pemodal luar
Jelaskan:
i. Cabaran-cabaran tersebut [4 markah]
ii. Langkah –langkah untuk mengatasinyanya
Berikan penjelasan anda [4 markah]



















6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

BAB 5 : PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH


5.4 Bentuk Pentadbiran Barat Di Sarawak dan Sabah

 Pelbagai perubahan pentadbiran dilaksanakan oleh Dinasti Brooke dan SBUB bagi
mengeksploitasi ekonomi dan mengukuhkan kuasa politk dalam pentadbiran mereka.
 Perubahan ini memberi kesan terhadap pentadbiran dan kehidupan masyarakat di Sarawak
dan Sabah.
 Untuk memantap pentadbiran,ia dilakukan secara berhati-hati & berperingkat.




Pentadbiran
Berhierarki
Pengekalan Pentadbiran
Golongan Elit Berasakan
Tempatan Kaum





Pemantapa
n
Pembahagian pentadbira Perundangan
Wilayah n di
Sabah dan
Sarawak


Pembahagian Wilayah di Sarawak

 Pembahagian wilayah dilakukan bagi membolehkan pentadbiran dijalankan dengan lebih
berkesan
 Pada peringkat awal James Brooke membahagikan kepada tiga bahagian. Charles Brooke
menambah dua bahagian lagi.
 Setiap bahagian dipecah kepada daerah dan kampung
 sempadan kawasan menjadi asas pemilikan dan penguasaan Dinasti Brooke


Bahagian Pertama Sungai Sarawak dan Sadong
Bahagian Kedua Batang Lupar, Saribas, Kalaka, Simanggang

Bahagian Ketiga Sungai Rajang, Oya, Mukah, Bintulu, Matu

Bahagian Keempat Sungai Baram
Bahagian Kelima Limbang, Trusan dan Lawas




1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Pembahagian Wilayah di Sabah

 Pada awalnya SBUB hanya membahagikan Sabah kepada dua residensi iaitu Residensi
Pantai Timur berpusat di Sandakan dan Residensi Pantai Barat berpusat di Jesselton


 Pada tahun 1922, kawasan pentadbiran terdiri daripada lima residensi yang mempunyai 17
daerah

 Setiap Residensi diketuai oleh Residen. Daerah diketuai oleh Pegawai Daerah yang dibantu
oleh Penolong Pegawai Daerah

 Ketiga-tiga pegawai ini berbangsa Inggeris/Eropah.

Residensi 1 Kudat


Residensi 2 Pantai Barat


Residensi 3 Sandakan

Residensi 4 Pedalaman


Residensi 5 Tawau




Pengekalan Pembesar Tempatan di Sarawak

 Brooke melibatkan pembesar tempatan atas dasar amanah dan mengisi kekurangan pegawai
Eropah


 Contohnya Datu Patinggi/Datu Bandar Datu Temenggung / Datu Imam /Datu Hakim

 Zaman Charles Brooke diwujudkan gelaran Datu Menteri, Datu Amar, Datu Pahlawan dan
Datu Bentara

 Pembesar tidak dibenar mengutip cukai tetapi diberi gaji dan berperanan membantu
pentadbiran

 Undang-Undang adat yang tidak bercanggah dengan barat dikekalkan










2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Pengekalan Pembesar Tempatan di Sabah

 Bagi jamin kecekapan pentadbiran, SBUB bahagi kepada ketua yg diakui dan yg tidak diakui


 Ketua Anak Negeri yg diakui diserap dalam pentadbiran & dibayar gaji. Ketua Anak Negeri
tidak diakui tidak dibayar gaji

 Institusi peribumi utama ialah Institusi Ketua Anak Negeri, Ketua Kampung(Orang Tua), dan
Mahkamah Anak Negeri

 Ketua bergaji berperanan memelihara keamanan dan peraturan, mengutip cukai kepala dan
mentadbir keadilan

 Ketua Anak Negeri juga bergelar Orang Kaya Kaya bantu Pegawai Daerah, menjadi Hakim di
Mahkamah Anak Negeri dan membantu majistret

Pentadbiran Berhierarki Sarawak


 Raja mengetuai pentadbiran dibantu oleh Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri

 Residen mengetuai pentadbiran bahagian seperti Kuching, Simanggang, Marudi, Sibu dan
Lawas

 Bahagian dibahagi kepada daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah

 Pentadbiran di peringkat kampung diketuai oleh Penghulu

Carta Organisasi Pentadbiran di Sarawak



Raja




Majlis Tertinggi Majlis Negeri

Residen



Bahagian



Daerah


Kampung



3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Pentadbiran Berhierarki Sabah

 Diketuai oleh Gabenor yang bertanggungjawab kepada lembaga pengarah syarikat di London


 Majlis Penasihat menasihati Gabenor dalam hal ehwal pentadbiran
































































4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Pentadbiran Berasaskan Kaum di Sarawak

 Dinasti Brooke mengamalkan sistem pecah dan perintah
 Tiga kategori masyarakat dikelompokkan, iaitu Melayu, Iban dan Cina
i. Orang Melayu dalam pentadbiran,
ii. Orang Cina dalam ekonomi
iii. Orang iban dalam keselamatan dan ketenteraan
 Charles Brooke mewujudkan jawatan tertinggi masyarakat Iban iaitu Temenggung

 Bagi orang Cina diwujudkan jawatan Kapitan dan Kangcu



Pentadbiran Berasaskan Kaum di Sabah

 Pentadbir dikenal sebagai Penolong Pegawai Daerah
 Memberikan kesan kepada pentadbiran kerajaan peringkat tempatan
 Ketua-ketua etnik berperanan dan dipilih berdasarkan personaliti dan kepakaran

 Pentadbiran berasaskan peribumi di Sabah



Perundangan Sarawak

 Undang-Undang lapan perkara diperkenalkan pada Januari 1842

 Mahkamah diwujudkan dengan diadili oleh raja dan dibantu oleh Ketua Majistret

 Mahkamah Residen diwujudkan di setiap bahagian, Residen bertindak sebagai Majistret
 Mahkamah Adat diwujudkan bagi mengadili kesalahan masyarakat tempatan

 Mahkamah Cina diwujudkan (1911) di Kuching bagi menangani dan mengurus kes-kes yang

melibatkan masyarakat Cina



Perundangan Sabah

 Menggunakan undang-undang barat dan tempatan

 Diwujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri
 Mahkamah Majistret menggunakan undang-undang Barat

 Mahkamah Majistret diadili oleh Pegawai Daerah

 Mahkamah Anak Negeri diadili oleh Ketua Anak Negeri




5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Latihan A

1. Pembesar tempatan menganggotai Majlis Tertinggi Sarawak di bawah pentadbiran James
Brooke

Mengapakah orang tempatan masih dilibatkan dalam pentadbiran Brooke?


A. Dasar terbuka James Brooke C. Menjimatkan perbelanjaan

B. Desakan pemimpin tempatan D. Kekurangan pegawai Eropah



2. Selain dilantik menjadi hakim di Mahkamah Anak Negeri, Ketua Anak Negeri juga bertugas

I. Menyelesaikan kes harta pusaka III. Menjaga keamanan daerah


II. Menguruskan pentadbiran negeri IV. Memungut cukai



A. I dan II B. I dan IV C. II dan III D. III dan IV





3 4.
















5. Rajah berikut berkaitan dengan sistem pentadbiran di Sabah

X Pusat pentadbiran Residensi Pantai Timur



Apakah X


A. Tawau B. Jesselton C. Sandakan D. Weston



6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

6. Maklumat berikut berkaitan pentadbiran berasaskan kaun di Sabah.

Ketua-Ketua Etnik




Bagaimanakah cara pemilihan mereka?

I. Setia II. Berani III. Personaliti IV. Kepakaran

A. I dan II B. I dan IV C. II dan III D. III dan IV




7. Maklumat berikut berkaitan Mahkamah yang ditubuhkan oleh kuasa barat di negara kita

Mahkamah Cina

Dimanakah mahkamah tersebut?

A. Sabah B. Sarawak C. Melaka D. Pulau Pinang




8. Maklumat berikut merujuk sistem pentadbiran moden di Sarawak dan Sabah

Negeri Pemerintahan Tempatan
Sarawak  Datu Patinggi
(James Brooke)  Datu Bandar
 Datu Temenggung

Sabah Ketua Anak Negeri
(SBUB)


Apakah kesan mengekalkan pemerintahan tempatan dalam pentadbiran moden tersebut?

A. Pentadbiran lebih sistematik

B. Sumber jasil bumi dieksploitasi
C. Ekonomi tempatan berkembang

D. Pemberontakan penduduk diatasi









7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

Latihan B & C

1. Pemantapan pentadbiran Brooke di Sarawak dilakukan secara berhati-hati dan berperingkat-
peringkat
a) Nyatakan usaha yang dilakukan oleh mereka (3 Markah)
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

b) Pentadbiran Dinasti Brooke masih mengekalkan peranan pembesar tempatan di
Sarawak.
Buktikan pernyataan di atas (3 Markah)
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________


c) Apakah tindakan yang sesuai dilakukan untuk membentuk sebuah pentadbiran yang
mampu berdaya saing.
Gunakan pengetahuan sejarah dan pengetahuan am anda. (4 Markah)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________





8 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

2. Maklumat berikut berkaitan dengan pentadbiran Dinasti Brooke di Sarawak

Dasar yang dijalankan oleh Dinasti Brooke ialah pengekalan
pembesar tempatan di Sarawak


a) Apakah dasar pentadbiran Dinasti Brooke di Sarawak [1 Markah]
_____________________________________________________________


b) Apakah faktor Dinasti Brooke memperkenalkan dasar pentadbiran (a) [3 Markah]
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________


c) Nyatakan tiga peranan pembesar tempatan di Sarawak [3 Markah]
i. ________________________________________________________________

ii. ________________________________________________________________

iii. ________________________________________________________________

d) Pengekalan pembesar tempatan dalam pentadbiran Dinasti Brooke telah memberi
kebaikan kepada Dinasti Brooke.
Berikan penjelasan anda. [3 Markah]
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________







9 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

3. SBUB melakukan pelbagai cara untuk mengukuhkan kuasanya di Sabah.
a) Mengapakah SBUB membahagikan ketua-ketua peribumi kepada yang diakui dan
tidak diakui? [2 Markah]
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________


b) Apakah kelebihan yang diperolehi oleh Ketua Anak Negeri yang diakui berbanding
tidak di akui? [2 Markah]

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________


c) Senaraikan institusi peribumi yang wujud semasa pentadbiran SBUB [2 Markah]
i. _____________________________________________

ii. _____________________________________________

d) Jelaskan peranan yang dimainkan oleh Ketua Anak Negeri dalam pentadbiran SBUB
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________



[4 Markah]










10 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

4. Matlamat utama perluasan kuasa oleh Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah adalah
untuk mengaut keuntungan. Bagi memastikan matlamat mereka tercapai, pelbagai perubahan
pentadbiran telah dilakukan
a) Jelaskan ciri-ciri pentadbiran berasaskan kaum di Sarawak dan Sabah [ 6 Markah]








b) Apakah perubahan sistem perundangan yang diperkenalkan di Sarawak dan Sabah
[6 Markah]











c) Perubahan pentadbiran yang dilakukan oleh kuasa Barat di Sarawak dan Sabah telah
meningkatkan pembangunan negeri dan masyarakat tempatan.
Berikan penjelasan anda [8 Markah]




























11 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3 2020

BAB 6 : Kesan Pentadbiran Barat Terhadap Ekonomi dan Sosial


6.1 Pengenalan Ekonomi Moden oleh Kuasa Barat di Negara Kita

 British telah perkenalkan sistem ekonomi moden yang lebih mementingkan keuntungan dan
pengumpulan harta
 Ciri-ciri ekonomi moden ialah:
i. Modal yang besar - industri perlombongan dan perladangan untuk tujuan ekspot
ii. Teknologi Moden - Kegiatan perlombongan dan penanaman secara ladang
iii. Tenaga Buruh Ramai - sektor perlombongan dan perladangan
iv. Pengeluaran Berskala Besar - Kegiatan ekonomi yang berorientasikan ekspot kerana
permintaan tinggi
v. Tanah yang Luas - Keperluan tanaman ladangan secara besar-besaran

1. Modal
 Pembangunan ekonomi moden memerlukan pelaburan modal yang besar untuk
mempertingkatkan pengeluaran dalam sektor perlombongan dan pertanian supaya
memberikan keuntungan yang lumayan kepada pelabur-pelabur Eropah
 Modal dilaburkan dalam kegiatan perlombongan dan pertanian Komersial

Perlombongan
Negeri Negeri Melayu Sarawak Sabah

 Emas dilombong  Kegiatan melombong  Emas dilombong oleh
secara komersial di emas dilakukan oleh orang Cina di Segama
Raub Pahang orang Cina di Bau  Arang batu dilombong
 Arang batu dilombong kemudian di Silimpopon,
di Batu Arang diusahakan oleh Sandakan dan Labuan
Selangor Syarikat Borneo  Diusahakan oleh
 Bijih timah di Lukut, Behad Syarikat Cowie
Sg Ujong, Larut dan  Charles Brooke Harbour
Klang. Kawasan baru memberi hak
di buka di Ampang melombong antimoni
dan Lembah Kinta kepada Syarikat
 British gubal Borneo Berhad di
enakmen dan undang Kuching dan Bau
undang untuk  Arang batu
menguasai bijih timah dilombong di Sadong
 Antara pemodal asing  Petroleum dilombong
terlibat ialah Syarikat di Miri oleh The
Malayan Tin Dredging Anglo Saxon
dan Gopeng Petroleum Company
Consolidated




1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

Pertanian Komersial
Negeri-Negeri Melayu Sarawak Sabah
 Lada hitam, buah pala  Kawasan penanaman  SBUB melabur dalam
dan cengkih ditanam lada hitam di sekitar penanaman tembakau di
di Pulau Pinang dan Kuching-Serian dan Pulau Banggi, Teluk
Singapura bertujuan Serikei - Maredong Marudu, Sungai Labuk,
ekspot Sugut, Segama,
 Tebu di Seberang  Sagu daripada pokok Kinabatangan, Lahad
Perai dan Perak rumbia ditanam di Datu, Tawau dan
 Kopi di Perak, Negeri sepanjang Sungai Igan. Sandakan
Sembilan dan Johor, Oya, Mukah dan Bintulu
menjadi tanaman  Syarikat terlibat ialah
ekspot London Borneo Tabacco
 Pelabur Perancis Company
tanam kelapa sawit di
Kuala Selangor, Johor
dan Perak
 Ubi kayu ditanam di
Melaka, Negeri
Sembilan dan
Selangor
 Teh di Cameron
Highland




Getah
 Perusahaan getah berkembang pesat pada awal abad ke-20 berikutan kejatuhan
harga kopi di pasaran dunia kerana serangan penyakit dan pengeluaran berlebihan
oleh Brazil
 ni menyebabkan pengusaha tanaman komersial mula usahakan getah untuk
diekspot
Negeri-Negeri Melayu Sarawak Sabah
 Antara pelabur Eropah • Dinasti Brooke tidak • Getah ditanam di
yang terlibat dalam menggalakkan Taman Percubaan
penanaman getah di Tanah pembukaan ladang Kerajaan di
Melayu ialah Guthrie, Sime getah oleh syarikat Sandakan
Darby, United Plantations, asing bagi melindungi • SBUB melabur
Harrisons & Crosfield dan ekonomi penduduk dalam penanaman
Boustead Butterry Estate tempatan dari getah di Bongaya,
 Mereka membuka ladang dieksplotasi Sungai Labuk
di Perak, Selangor, Negeri • Hanya Syarikat Borneo • Pusat perdagangan
Sembilan dan Johor Berhad mengusaha getah ialah Jesselton
getah di Dahan, Bidi
dan Sungai Samarahan






2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

2. Teknologi
 British berusaha membawa masuk teknologi moden dalam kegiatan perlombongan
dan pertanian untuk mempercepatkan pengeluaran dan keuntungan

Perlombongan Pertanian
 Kapal korek dan hidraulik bawah tanah  H.N.Ridley perkenal teknik torehan
untuk bijih timah ibedem atau teknik torehan tulang ikan
 Kapal korek buat pertama kali digunakan hering yang boleh memanjangkan hayat
oleh Syarikat Malayan Tin Dredging pokok getah
di Batu Gajah, Perak  Beliau juga perkenal teknik membungkus
 Kaedah perlombongan bawah tanah anak pokok getah di dalam arang yang
dengan membina terowong oleh Pahang lembab bagi membolehkan anak pokok
getah diangkut ke tempat jauh.
Consolidated Company Limited
di lombong bijih timah di Sungai Lembing



3. Buruh
 British membawa masuk buruh luar untuk menampung kepesatan kegiatan
perlombongan dan pertanian negara kita

Negeri-Negeri Melayu Sarawak Sabah
Perlombongan : Perlombongan : Perlombongan :
Buruh Cina untuk Orang Cina dibawa masuk untuk SBUB galak kemasukan orang
perlombongan bijih timah, lombong emas dan antimoni Cina di lombong emas di Sungai
emas dan arang batu Segama
Pertanian :
Pertanian Orang Cina Foochow sebagai Pertanian :
Buruh India untuk ladang buruh ladang. Orang Jawa untuk Orang Cina bekerja di ladang
getah ladang getah tembakau

Lembaga Penasihat Orang Cina
dibentuk untuk jaga kebajikan
orang Cina




4. Skala Besar dan Bercirikan Ekspot
 Kegiatan perlombongan dan pertanian dijalankan secara besar-besaran untuk tujuan
eksport bagi memenuhi keperluan pasaran di Barat
 Pelombong Eropah kuasai lombong bijih timah - pengeluaran bijih timah 55%
(pengeluaran bijih timah dunia)
 Pertambahan pembukaan ladang getah





3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

 di Sarawak tanaman tradisional seperti kelapa, lada hitam dan tembakau ditanam
secara meluas untuk dieksport dan getah merupakan eksport kedua selepas
petroleum.

5. Tanah
 Tanah merupakan aset berharga dan perlu dimiliki oleh pemodal dan pelabur Eropah
 Tanah perlombongan dan perladangan biasanya kawasan hutan yang belum diterokai
 Pelabur Eropah lebih berminat dengan tanaman komersial kerana lebih
menguntungkan dan tidak melibatkan sistem pengairan yang mahal seperti padi
 British mengatur strategi agar penduduk tempatan mengusahakan tanaman padi
sahaja untuk mengelakkan mereka menjadi pesaing kepada pelabur Eropah

 British perkenalkan Enekmen Tanah padi 1917 yang menghalang penduduk tempatan
menanam getah
 British juga menyekat bantuan kredit pertanian, subsidi dan pinjaman modal kepada
penduduk tempatan
 Ini menyebabkan petani tempatan alami masalah hutang bagi membiayai operasi
tanah mereka
 Akibatnya tanah-tanah kepunyaan penduduk tempatan tergadai dan berpindah milik
kepada orang luar


LATIHAN BAHAGIAN A

1. Pemerintahan British telah memperkenalkan sistem ekonomi moden di negara kita. Apakah
ciri-ciri ekonomi moden?
I. Keuntungan III. Modal yang besar
II. Teknologi moden IV. Pengumpulan harta

A. I dan II B. I dan V C. II dan III D. III dan IV

2. Di Sarawak kegiatan melombong emas di Bau pada 1820-an telah diusahakan oleh

A. Orang Cina C. Pembesar tempatan
B. Orang Murut D. Pengusaha Eropah

3. Akibat daripada permintaan yang tinggi terhadap bijih timah, British telah menubuhkan dua
syarikat perlombongan untuk mengusahakan bijih timah iaitu:
I. Gopeng Consolidated C. Sime Darby Corporation
II. Harissons and Crossfield D. Syarikat Malayan Tun Dredging

A. I dan II B. I dan V C. II dan III D. III dan IV

4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

4. Tanaman berikut berkaitan dengan sejenis tanaman tradisional di negeri Sarawak

 Giat diusahakan oleh masyarakat Melanau
 Ditanam di Sungai Igan, Mukah dan Bintulu

A. Sagu B. Kelapa C. Gambir D. Tembakau


5. Gambar berikut merujuk kepada H.N.Ridley

Apakah usaha tokoh tersebut untuk menggalakan
penanaman getah

A. Pemodenan kaedah torehan

B. Membawa masuk buruh asing
C. Membina landasan kereta api

D. Penubuhan pusat penyelidikan getah



6. Graf 1 menunjukkan kadar pengeluaran bijih timah di Tanah Melayu oleh pemodal Eropah
dan pemodal Cina


Mengapakah pengeluaran pemodal Eropah
meningkat selepas tahun 1926

A. Pelaburan orang Cina berkurangan
B. Penggunaan teknologi moden

C. Kawalan harga oleh pemodal Eropah

D. Sokongan daripada pembesar
Melayu














5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

LATIHAN BAHAGIAN B & C

1. Semasa pemerintahan British di Tanah Melayu, mereka memperkenalkan sistem ekonomi
moden
a) Nyatakan ciri-ciri ekonomi moden [2 Markah]
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

b) Apakah teknologi moden yang diperkenalkan oleh British dalam sektor berikut:
i. Perlombongan bijih timah
____________________________________________________

ii. Perusahaan getah
____________________________________________________ [2 Markah]

c) Penggunaan modal yang besar membolehkan pelabur Eropah menguasai ekonomi.

Berikan ulasan anda.
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

[3 Markah]

d) Apakah persediaan anda supaya dapat bersaing dalam ekonomi di era globalisasi
masa kini?
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

[3 Markah]


6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

2. British telah mengubah sistem ekonomi di Tanah Melayu dengan memperkenalkan ekonomi
moden.
a) Nyatakan kegiatan ekonomi moden tersebut?

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

[2 Markah]

b) Apakah ciri-ciri ekonomi dagangan?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
[2 Markah]

c) Mengapakah British memberi tumpuan kepada kegiatan ekonomi moden di Tanah

Melayu?

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
[3 Markah]

d) Jelaskan kesan perkembangan ekonomi dagangan di Tanah Melayu.
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
[3 Markah}





7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

3. Perusahaan getah berkembang pesat pada awal awal abad ke-20.
a) Senaraikan dua pelabur Eropah yang terlibat dalam industri getah di negeri-negeri
Melayu
i. __________________________________________________

ii. __________________________________________________
[2 Markah]

b) Jelaskan faktor yang mempengaruhi perkembangan getah di Tanah Melayu
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
[2 Markah]

c) Nyatakan peranan H.N. Ridley dalam memperkenalkan industri getah di negara kita
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

[2 Markah]

d) Pada pengetahuan anda, mengapakah syarikat-syarikat Barat berjaya memajukan
perladangan getah di negara kita.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
[4 Markah]






8 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

BAB 6 : Kesan Pentadbiran Barat Terhadap Ekonomi dan Sosial

6.2 Pentadbiran Barat Berkaitan Dengan Ekonomi

 Pemodenan pentadbiran barat berkaitan ekonomi diperkenalkan adalah yang berkaitan hal
perundangan, mewujudkan jabatan atau agensi kerajaan, syarikat perwakilan dan menubuhkan
sistem kewangan dan insurans bagi memastikan kelangsuangan penguasaan British di negara kita

Perundangan


1. Tanah
Negeri-Negeri Melayu Sarawak Sabah
 Akta Tanah Simpanan  1931 Land Order  Urus niaga tanah peribumi
Melayu (1913) memperuntukkan hak milik dengan Eropah sebelum
membolehkan Residen tanah pribumi bertujuan 1888 dianggap tidah sah
mengisytihar mana-mana melindungi kepentingan  1889 Proklamasi III
tanah dalam negeri masyarakat peribumi Perlindungan Hak Peribumi
sebagai hak orang Melayu. daripada pencerobohan diwartakan untuk melindungi
 Tanah tersebut tidak boleh kaum pendatang hak dan kepentingan
dijual, dipajak gadai atau  1933 Land Settlement peribumi
dipindah milik kepada Order dikuatkuasa lindungi  Urus niaga dengan orang
bukan Melayu masyarakat peribumi Eropah, ketua peribumi
 Akta ini bertujuan  Land Order 1948, tanah mestilah diberitahu dahulu
melindungi kepentingan dibahagi kepada tanah  Penduduk peribumi ada hak
ekonomi British campuran, tanah peribumi, untuk memohon mendapat
tanah adat peribumi, tanah ganti rugi
simpanan dan tanah  Pegawai Daerah
pedalaman. Orang asing bertanggungjawab menjaga
ada hak ke atas tanah hak tanah peribumi
campuran
2. Buruh

Sistem Kontrak Sistem Kangani
 Membawa masuk buruh • Membawa masuk buruh India
Cina bekerja di lombong • Kangani bermaksud ketua, tandil, mandur atau penyelia di
bijih timah ladang getah
 Tambang perjalanan, • Pemilik ladang menghantar Kangani ke India mencari tenaga
makanan, pakaian, buruh
tempat tinggal • Kangani menguruskan tambang dan perjalanan buruh dan
disediakan majikan dikehendaki bekerja dengan majikan sehingga hutang tambang
selesai
 British menubuhkan Jabatan Hal Ehwal Cina (Chinese Protectorate) bagi melindungi buruh Cina
dieksploitasi mana-mana pihak
 Ordinan Buruh Kontrak melindungi pekerja
 Majlis Perundangan Singapura menubuhkan tabung imigran India untuk memberi kemudahan
belayar percuma kepada buruh India ke negeri-negeri Melayu.



1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

Jabatan dan Agensi Kerajaan

• JKR ditubuhkan dan membina bangunan Sultan Abdul Samad dan Carcosa
• Jabatan Pertanian bertanggungjawab memajukan tanaman ekonomi dan industri getah

• Institut Penyelidikan Getah Malaya (RRIM), institusi khas penyelidikan getah
• Jabatan Parit Tali Air , Jabatan Pos dan Telegraf serta Jabatan Kereta Api Tanah Melayu untuk
melicinkan sistem pengangkutan dan perhubungan



Kewujudan Syarikat Perwakilan

o Peranan syarikat perwakilan ialah:
i. Membawa masuk modal asing

ii. Mengimport barangan secara terus ke luar negara seperti getah dan bijih timah
o Syarikat Perwakilan (Agency House) atau Gedung Perwakilan memiliki rangkaian sistem kewangan,
insuran, syarikat perwakilan, pusat penyelidikan dan menjalankan perdagangan antarabangsa.

o Syarikat Perwakilan ini mempunyai hubungan erat dengan kerajaan
o Antara syarikat itu:

i. Boustead and Company
ii. Boustead Buttery
iii. Estate Agency

iv. Harrisons & Crosfield
v. Guthrie & Company
vi. Barlow & Company

vii. Sime Darby


Kewujudan Syarikat Kewangan Dan Insurans

 Mata wang perak Sepanyol digunakan di negeri-negeri Melayu dan Negeri-Negeri Selat

 Pada tahun 1897, British menubuhkan Lembaga Pesuruhjaya Wang untuk mengeluarkan wang
kertas di bawah Ordinan VIII.
 Ordinan ini diberi kuasa mengeluarkan wang kertas Negeri-Negeri Selat menyebabkan mata wang

kerajaan Melayu terhapus
 Pada tahun 1939, Dolar Selat menggantikan Dolar Malaya

 Kepesatan ekonomi menyebabkan British memperkenalkan sistem kewangan moden dan insuran
untuk melicinkan urusan kewangan

2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

 British menubuhkan sistem perbankkan supaya modal dari luar negara dapat disalurkan dengan

mudah ke negeri-negeri Melayu
 Antara bank terawal di Tanah Melayu ialah:
i. Mercantile Bank - bank terawal di Tanah Melayu

ii. The Chartered Bank
iii. Hong Kong and Shanghai Bank

iv. Kwang Yik Bank - bank tempatan pertama ditubuhkan di KL
 Perkhidmatan insurans penting seiring dengan perkembangan perdagangan. Antaranya insurans
maritim untuk melindungi kapal dagang dan muatan, insurans nyawa, insurans kebakaran, insurans

perniagaan dan insurans harta
 Antara syarikat insurans terkenal Syarikat Roya Insurance Company, Khean Guan Insurance Limited

& Commercial Union

Latihan Bahagian A

1. Bagaimanakah akta Tanah Simpanan Melayu yang diperkenalkan oleh British pada 25 November
1913 memanfaatkan orang Melayu

A. Memperkenalkan sistem perladangan C. Mempelbagaikan jenis tanaman

B. Meneruskan ekonomi tradisional D. Mengekalkan hak milik tanah

2. Apakah persamaan undang-undang tanah yang berikut yang diperkenalkan oleh British di Tanah

Melayu
Land Order Land Settlement Order Akta Tanah

Simpanan Melayu

A. Mengelakkan penjualan tanah milik peribumi

B. Menggalakkan pembukaan tanah pertanian
C. Melindungi kepentingan ekonomi British
D. Menjaga tanah hak milik peribumi




3. Mengapakah British membawa masuk buruh dari India dan China ke Tanah Melayu pada abad ke-20
A. Mengimangi komposisi kaum C. Melicinkan pentadbiran kerajaan
B. Menambahkan bilangan penduduk D. Memaksimumkan keuntungan





3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

4. Menunjukkan cara kemasukan buruk luar ke Tanah Melayu semasa pentadbiran British

k
t
r
a
on
K
Kontrak

Cara Kemasukan
K
an
g
i
an
Kangani

Apakah persamaan antara sistem kontrak dengan sistem kangani
A. Dibawa masuk ke Tanah Melayu oleh British
B. Bekerja dengan majikan sehingga hutang tambang selesai
C. Majikan dibayar berdasarkan jumlah komisen
D. Tempat tinggal tidak disediakan

5. Berikut adalah merupakan jabatan kerajaan yang ditubuhkan oleh British di negara kita
I. Jabatan Pengangkutan III. Jabatan Pertanian
II. Jabatan Kerja Raya IV. Jabatan Air

A. I dan II B. I dan IV C. II dan III D. III dan IV


6. British telah menubuhkan Jabatan Kerja Raya pada tahun 1872. Apakah bangunan yang dibina oleh
Jabatan tersebut
A. Pejabat Pos Kota Kinabalu C. Masjid Jamek, Kuala Lumpur
B. Gedung Perwakilan Perak D. Mechantile Bank Pulau Pinang

7. Apakah kesan peristiwa berikut?

Tahun Peristiwa
1897 British menubuhkan Lembaga Pesuruhjawa
Wang di bawah Ordinan VIII

A. Nilai wang tradisional terhapus C. Pinjaman sukar diperoleh

B. Nilai mata wang merosot D. Penggunaan mata wang asing dibenarkan

8. Maklumat berikut berkaitan dengan syarikat Eropah yang membuat pelaburan di negara kita.

Sime Darby & Co. Ltd

Apakah kegiatan perdagangan yang mereka ceburi
I. Penanaman getah III. Perlombongan emas
II. Penanaman tebu IV. Perlombongan bijih timah

A. I dan II B. I dan IV C. II dan III D. III dan IV


4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

Latihan Bahagian B & C

1. Kedatangan buruh dari China dan India ke negara kita dilakukan melalui sistem kontrak dan sistem
kangani

a) Jelaskan perusahaan yang terlibat dengan pelaksanaan sistem tersebut
i. ___________________________________________________
ii. ___________________________________________________

[2 Markah]

b) Apakah peranan pihak majikan melalui sistem kontrak?
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

[2 Markah]

c) Mengapakah pihak ladang menghantar Kangani ke India?
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
[2 Markah]

d) Sejauhmanakah pihak British berusaha melindungi kemasukan buruh-buruh daripada
dieksploitasi oleh mana-mana pihak?
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
[4 Markah]









5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

2. Pihak British telah membawa masuk tenaga buruh dari luar untuk memenuhi keperluan aktiviti
ekonomi di Tanah Melayu
a) Nyatakan cara kemasukan buruh berikut ke Tanah Melayu

i. Buruh dari China
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

[2 Markah]

ii. Buruh dari India
_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

[2 Markah]

b) Nyatakan kesan daripada peningkatan jumlah kemasukan imigran tersebut di Tanah Melayu
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________


[3 Markah]

c) Pada pendapat anda, mengapakah selepas merdeka sehingga kini negara kita masih lagi

menjadi tumpuan buruh asing?
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________


_________________________________________________________________________

[3 Markah]


6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

3. British telah memperkenalkan penggunaan mata wang dan sistem perbankan di Tanah Melayu.

a) i. Apakah peranan Lembaga Pesuruhjaya Wang 1897
__________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

[1 Markah]

ii. Apakah nama mata wang yang diperkenalkan oleh kerajaan British tersebut?


__________________________________________________________________________

[1 Markah]

b) Senaraikan dua bank yang terdapat di Tanah Melayu

i. ______________________________________________
ii. ______________________________________________

[2 Markah]

c) Nyatakan kesan pengenalan mata wang dan sistem perbankan di Tanah Melayu?


__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

[3 Markah]

d) Sejauh manakah sistem perbankan memberi sumbangan kepada pembangunan ekonomi
negara?

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________


[3 Markah]




7 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

4. Undang-undang tanah diperkenalkan di Tanah Melayu menjelang abad ke-19

a) Jelaskan tujuan British memperkenalkan undang-undang tanah di Tanah Melayu
[4 Markah]


b) Terangkan undang-undang tanah yang diperkenalkan British di Negeri-Negeri Melayu,
Sarawak dan Sabah

[ 4 Markah]

c) (i) Sekiranya anda sebagai pemimpin masyarakat tempatan pada waktu itu, bagaimanakah

anda mempertahankan tanah hak milik masyarakat tempatan
[6 Markah]


(ii) British mengatakan tujuan undang-undang tanah diperkenalkan demi menjamin
kelangsungan masa depan orang Melayu dan masyarakat peribumi.
Berikan ulasan anda.

[6 Markah]













































8 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

BAB 6 : Kesan Pentadbiran Barat Terhadap Ekonomi dan Sosial


6.3 Kesan Ekonomi Akibat Pentadbiran Barat di Negara Kita

 Kemajuan ekonomi membolehkan British membina sistem pengangkutan bagi mengangkut hasil bijih
timah dan getah dari kawasan pengeluaran ke pelabuhan untuk diekspot
 British membina landasan kereta api, jalan raya, lapangan terbang dan pelabuhan serta memajukan
sistem telekomunikasi seperti telegraf, telefon dan pos

Pengangkutan Kereta api
Negeri-Negeri Tahun 1885 -1896
Melayu • Landasan kereta api dibina menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan
untuk ekspot
• Landasan kereta api pertama untuk menghubungkan Taiping dengan Port Weld
dibina pada tahun 1885
• Landasan kereta api juga dibina menghubungkan bandar

Tahun 1897 - 1909
• Dibina menghubungkan bandar di utara Tanah Melayu ke selatan

Tahun 1910 - 1931
• Landasan kereta api dibina bagi menghubungkan seluruh Tanah Melayu
• Mengangkut bahan mentah dan penumpang

Sabah • Dimulakan 1896 di Bukau
• 1900 dibina untuk menghubungkan Beaufort dengan Jesselton dan Tenom
• Pembinaan landasan kereta api adalah untuk kegiatan pembukaan ladang
• Tertumpu di kawasan pantai barat Sabah

Sarawak • Menghubungkan Bau dengan Kuching dibina pada tahun 1917



Pembinaan Jalan Raya
Negeri-Negeri  Menghubungkan kawasan lombong bijih timah dan pertanian dengan stesen kereta
Melayu api
 Peningkatan penggunaan kenderaan bermotor seperti bas, lori, kereta dan basikal
 Di Selangor, menghubungkan Kuala Lumpur dengan Pelabuhan Klang
 Kesannya banyak petempatan baru, ladang getah dan lombong bijih timah dibuka

Sabah  SBUB bina raya untuk kepentingan ekonominya
 Menghubungkan bandar yang sedia wujud di pantai barat sekitar Jesselton,
Sandakan, Kudat , Lahad Datu dan Tawau

Sarawak  Masalah bentuk muka bumi dan kos pembinaan menyebabkan hanya terdapat jalan
raya pendek tidak berturap di Kuching dan Miri





1 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

Kemudahan Pelabuhan
Negeri-Negeri  Muncul pelabuhan moden menyebabkan pelabuhan-pelabuhan lama kerajaan
Melayu Melayu hilang
 Peningkatan ekspot bijih timah menjadikan pelabuhan Pulau Pinang, Kuala
Sepetang, Melaka, Singapura dan Klang sebagai bandar pelabuhan penting di
Tanah Melayu yang berperanan sebagai pusat perdagangan antarabangsa dan
pelabuhan pengeluar

Sabah  muncul pelabuhan penting Labuan, Kota Kinabalu, Tawau , Lahad Datu dan
Sandakan

Sarawak  muncul pelabuhan Kuching, Rajang, Bintulu dan Miri



Kemudahan Telekomunikasi
Negeri-Negeri  Sistem telekomunikasi seperti pos dan telegraf, telefon dan radio dimajukan
Melayu  Perhubungan menjadi lebih pantas
 Pada tahun 1886, telegraf dipasang menghubungkan Kuala Lumpur dan Melaka
 Perkhidmatan pos di Kuala Lumpur bermula sejak tahun 1880-an
 Pejabat Pos dan telegraf dibina di Batu Gajah Perak pada tahun 1886

Sabah  SBUB perkenal telegraf dan radio di bandar-bandar besar, ini membolehkan Sabah
berhubung dengan negara lain

Sarawak  perkhidmatan telekomunikasi diperkenalkan untuk melicinkan sistem pentadbiran
dan menguruskan kegiatan ekonomi
 Pada tahun 1897, perkhidmatan telegraf antara Kuching dan Singapura


























2 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

Latihan Bahagian A

1. Mengapakah pihak British memajukan sistem pengangkutan seperti berikut?

 Perkhidmatan kereta api
 Jaringan jalan raya


A. Menyediakan kemudahan awam C. Mengeksploitasi kekayaan ekonomi
B. Melancarkan perjalanan penduduk D. Memindahkan penduduk ke bandar



2. Apakah tujuan pembinaan landasan kereta api pada tahun 1900 menghubungkan Beaufort dengan
Jesselton dan Tenom

A. Membawa penumpang ke pedalaman C. Sistem jalan raya yang tidak baik
B. Perkembangan perusahaan antimoni D. Pembukaan ladang getah


3. Antara berikut yang manakah mempunyai persamaan dengan pernyataan berikut.

Port Weld

A. Pelabuhan Klang C. Pelabuhan Port Dickson
B. Pelabuhan Melaka D. Pelabuhan Kuala Sepetang



4. Maklumat berikut berkaitan dengan kemudahan telekomunikasi yang disediakan oleh kerajaan British
di negara kita.

 Telegraf
 Telefon

Manakah yang bukan kesan pembinaan sistem tersebut?

A. Perhubungan berlaku dengan pantas C. Pelabuhan berkembang pesat
B. Mengembangkan industri insuran D. Melambatkan perhubungan













3 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

Latihan Bahagian B & C

1. Kemajuan industri perlombongan bijih timah dan getah telah membawa kepada penglibatan British
dalam pembinaan jalan raya.
a) Apakah tujuan utama British membina jalan raya?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

[2 Markah]

b) Mengapa jalan raya dibina lebih lebar pada tahun I902?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________


__________________________________________________________________________

[2 Markah]

c) Nyatakan kesan pembinaan jalan raya di negeri-negeri Melayu?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

[3 Markah]

d) Jelaskan kepentingan sistem perhubungan dan pengangkutan di Malaysia.
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________


___________________________________________________________________________

[3 Markah]



4 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

2. Selain jaringan jalan raya yang menjadi keutamaan British melalui sistem perhubungan,
pengangkutan udara dan laut juga turut diberi perhatian.
a) Namakan syarikat dan jenis kapal terbang yang digunakan dalam perkhidmatan

penerbagangan awan di negeri-negeri Melayu

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

[2 Markah]

b) Namakan syarikat perkapalan di Sarawak dan Sabah yang menyediakan perkhidmatan

pengangkutan barang dan penumpang

i. Sarawak : ___________________________________________________


ii. Sabah : ___________________________________________________

[2 Markah]

c) Namakan tiga kawasan penerbangan domestik di negeri-negeri Melayu
i. __________________________________________________

ii. __________________________________________________

iii. __________________________________________________


[3 Markah]

d) Jelaskan fungsi kapal susur pantai di pelabuhan-pelabuhan negeri-negeri Melayu.

___________________________________________________________________________


___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

[ 3 Markah]






5 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3

3. Peta menunjukkan pembinaan landasan kereta api













































a) Mengapakah British memperkenalkan perkhidmatan kereta api di negara kita? [4 Markah]

















6 ©Kelas Sejarah Cikgu Meriam Yusoff/ Tingkatan 3