Modul Prakarsa SeniVisual (STPM)

2. a. Huraikan jenis arca dan makna yang ingin 3. Berpandukan Gambar 2 (rujuk soalan), jelaskan
ditunjukkan dalam karya di atas.
i. Arca asemblaj yang dihasilkan dengan cantuman a) Elemen grafik yang terlibat
daripada bahan-bahan yang terbuang. Teknik yang biasa i. Teks : Elemen yang utama yang terdapat dalam grafik
digunakan adalah teknik kimpalan (welding). Dapat dilihat berkenaan ialah teks. Teks adalah muka taip atau
besi, plat besi daripada barangan lusuh kenderaan perletakan huruf dalam sesebuah karya. Teksnya ialah
seperti gear, aci sesondol dan sebagainya. “PERMAINAN TRADISIONAL” dan lain2 jawapan yang
ii. Makna : binatang liar/buas/fauna/ - berusaha untuk hidup releven
dalam zaman yang penuh mencabar di sebalik ii. Visual, imej atau gambar : Visual yang menghiasi rekaan
pembangunan yang dibawa oleh manusia memusnahkan grafik tersebut. Tumpuannya pula kepada alat permainan
habitat mereka dll jawapan yang releven tradisional seperti congkak, bola sepak raga, guli dan wau
[ 4 M ] yang jarang dimainkan pada masa kini.
b) Berikan dua jenis seni kraf tradisi yang boleh iii. Warna : Warna digunakan ekonomi supaya kulit buku
dikategorikan sebagai arca berfungsi: kelihatan bersahaja dan memfokuskan kepada warna
i. Keris : pertahanan diri realistik subjek sebenar iaitu warna perang digunakan
ii. Labu sayong : simpan air pada congkak, sepak raga. Warna hijau pada latar
iii. Tikar mengkuang : tempat duduk belakang menampakkan harmoni di samping seni batik
iv. Tampi : mengasingkan hampas padi yang melatarinya.
v. Dll jawapan yang releven [ 6 M ]
[ 4 M ]
b) Jenis karya dan fungsi karya
Jenis karya - Kulit buku
Fungsi karya – memudahkan pembeli mengenali
kandungan buku secara sekilas pandang. Buku bersifat
akademik.
[ 2 M ]

c) Peranan penaungan dalam konservasi warisan.
Pemuliharaan / baik pulih/ menjaga/ menggantikan
bahagian yang rosak / mengadakan pameran /
diskusi@seminar alat permainan tradisional. Ditempatkan di
muzium/ galeri untuk rujukan pelajar/audiens
[ 3 M]






245

4. Gambar 3 di atas menunjukkan (rujuk soalan) salah satu Bahagian B
keunikan kaum pribumi di Malaysia. Berdasarkan gambar tersebut, Jawab dua soalan dalam bahagian ini
jelaskan
a) Aspek pengolahan karya 5. Bincangkan bagaimana idea dijanakan untuk merekabentuk
Idealisasi – kepercayaan/keagamaan/cara hidup/spiritual. sebuah landskap minimalis di beranda sebuah apartment
Kaum orang Asli Jah Hut yang percaya animisme atau dan sejauh mana ianya memberi kebaikan kepada
semangat hutan dengan mengukir patung-patung. Antaranya penghuninya.
patung Beh (Penunggu gunung) Pendahuluan : maksud penjanaan idea : kaedah mencari
[3 M] sumber ilham berdasarkan proses tertentu
b) Gaya penampilan karya atau maksud landskap minimalis : kemahiran mengolah
Separa abstrak/semi abstrak – masih wujud imej yang realistik persekitaran menggabungkan elemen ruang, alam semula
dan sebahagian lagi imej telah berubah dengan wajah yang jadi dan objek buatan manusia untuk menjadikan
baru. Imej telah diubahsuai atau imej yang telah dimujaradkan. persekitaran lebih menarik dengan elemen yang minima
Makhluk-makhluk animisme yang digambarkan oleh tukang
ukir. Ukirang menggunakan kayu merbau. Penjanaan idea :
Peniruan – melihat contoh landskap daripada majalah
[3 M ] landskap, objek kejur seperti kerusi lipat
c) Aspek sosiologi Sensitiviti – penghuni perlu peka dengan bahan yang
Budaya/warisan/ritual/masyarakat sesuai, warna yang sesuai seperti cat di beranda
Jawapan lain yang dihujahkan menggunakan fakta di atas Pengalaman dan kemahiran – berupaya membuat susun
[2 M ] atur yang kemas seperti perletakan batu sungai, rumput
tiruan/asli, hiasan dinding, elemen air jika ada


Kebaikan :
Suasana tenang, nyaman, selesa, memberikan kesihatan
dengan udara bersih
Persekitaran yang bersih dari kesibukan kota dan kerja
Mengurangkan pencemaran habuk, udara
Penyejukan suasana pasif
Menggalakkan komunikasi keluarga


Penutup : landskap mampu memberi keselesaan emosi
kepada penghuni
[15 M]




246

6. Claude Monet, Degas, dan Renoir merupakan pelukis perintis 7. Kraf tembikar perlu dimodenisasikan menjadi kraf dimensi
untuk satu gerakan seni moden barat akhir abad ke-19. Abdullah baru. Bincangkan peranan institusi dalam usaha memberi
Arif dan Yong Mun Seng juga perintis gerakan yang sama di Tanah nilai komersial kepada kraf tembikar.
Melayu. Terangkan gerakan tersebut dan ciri-ciri karya yang Pendahuluan : maksud
dihasilkan. tembikar/modenisasi/komersial/dimensi baru
Pendahuluan : Abdullah Arif terkenal dengan catan cat air serta - Pengeluar meningkatkan keluaran agar lebih bermutu
karya beliau seperti “Bumi Bahagia’ dan “Coconut Plantation”. dan berdaya saing
Beliau mempunyai kemahiran kawalan media yang baik. - Tahan lebih lama dan ringan. Boleh digunakan di
- Gerakan – impressionisme yang dicetuskan sendiri oleh Claude pelbagai keadaan. Contohnya tembikar menggunakan
Monet dalam karya “Sunrise”. Berkembang di Perancis. Menolak bahan campuran seperti pasir, tulang haiwan,
gambaran secara tradisional dan khayalan dalam keagamaan. tempurung sawit dll
Mementingkan penggunaan cahaya dalam menimbulkan - Supaya kraf tidak dilupakan. Mengenang tradisi turun
keadaan, suasana dan mood. temurun contohnya karf tembikar dijadikan hiasan
- Jalinan : tindanan warna – jalinan wujud apabila berlaku tindanan dinding di pejabat/diberi sebagai buah tangan eksklusif
palitan berus unuk mengimej rumput - Menggayakan dengan pelbagaikan
- Nilai : menampakkan bentuk – imej figura, rumput dan payung bentuk/menginovasikan kraf contohnya tembikar
mempunyai nilai warna dari terang kepada gelap. Apa yang ingin diubahsuai dengan ukiran tebuk tembus untuk dijadikan
ditunjukkan ialah kesan cahaya dan bayang menampakkan lampu hiasan
struktur dan bentuk. - Tembikar merupakan penebat haba yang baik
- Warna : warna pastel – penggunaan warna pastel atau warna - Publisiti melalui media massa/tunjuk cara/demonstrasi
yang lembut memberi kesan suasana yang tenang dan harmoni. menghasilkan tembikar
Ditambah dengan keadaan cuaca yang terang, imej figura yang - Cenderahati kepada pelancong
berpayung dan berpakaian cantik memberikan mood kepada
karya berkenaan. Penutup : kerajaan perlu memberi sokongan geran/kewangan
- Lain-lain jawapan yang releven untuk memajukan industri tembilkar
[15 M]
Penutup : Impressionis masih lagi diamalkan walaubagaimana pun
dengan perkembangan seni pasca moden, impressionis diadaptasi
dalam karya kontemporari
- karya-karya impressionis Malaysia mengutamakan subjek-
subjek budaya, tempat, alam sekitar yang indah
[15 M]







247

8. Fotografi dan seni digital merupakan salah satu elemen baru Bahagian C
dalam seni halus. Sejauh mana teknologi moden sekarang Jawab satu soalan dalam bahagian ini
mampu menghasilkan karya seni visual dan mempunyai nilai
estetik. 9. Berdasarkan gambar 5 (rujuk lampiran), Pablo
Teknologi bermaksud cara/teknik/alat moden/baru yang Picasso “Harlequin” dengan menggunakan bahasa
bertujuan memudahkan dan melengkapkan hidup manusia seni visual yang sesuai, jelaskan gerakan yang
secara manual mahupun mesin. dibawa oleh pelukis dan bagaimana mood
diterjemahkan dalam karya tersebut.

- Merekabentuk produk menggunakan komputer :
memudahkan kerja, mengurangkan kos, mempercepatkan [15 M
proses penghasilan
- Penghasilan hasil karya yang berkualiti dari segi warna
serta kos yang murah : cth poster
- Kepelbagaian fungsi dalam setiap rekaan, kompak : cth:
telefon pintar boleh telefon, ambil gambar, merakam audio
dan video dll.
- Inovasi dalam perekaan berkembang : banyak rekaan
terhasil : cth : foto album perkahwinan
- Mampu memasukkan elemen gambar, audio, video, animasi
dll
- Memanipulasi imej dan menambah warna, senang dipadam
- Kreativiti seseorang mengambil gambar foto
- Kebolehan seseorang mengadaptasi cahaya dalam fotografi
- Lain-lain jawapan yang releven

Penutup : fotografi dan seni digital telah terbukti mengembangkan
banyak sektor perniagaan seperti kedai banting, pencetak,
teknologi kertas warna bermutu tinggi dan lain-lain
[15 M]













248

10. Berdasarkan gambar 6 (rujuk lampiran), karya
Abdullah Arif – “Windy Day”, perihalkan karya
tersebut dengan menggunakan asas kritikan seni
visual secara jurnalistik.
[15]


Pendahuluan : Kritikan secara jurnalistik melibatkan subjek,
aspek formal dan kandungan. Jurnalistik lebih kepada
laporan, penerangan atau penulisan secara deskriptif untuk
bacaan umum dalam bahasa yang mudah seperti katalog,
risalah dan lain-lain.
- Subjek : suasana desa di musim membajak
sawah. Kelihatan rumah-rumah kampong serta
pohon kelapa di dalam karya. Hari yang cerah
dengan keadaan agak berangin menyebakan
pokok kelapa terbuai-buai.
- Aspek formal : Gaya – semi abstrak, karya tidak
realistik, aliran impressionis, liukan pokok kelapa
ditiup angin menimbulkan kesan pergerakan,
palitan warna menimbulkan suasana berangin,
karya tidak seimbang kerana pemberatannya ke
sebelah kanan. Unsur seni dan prinsip rekaan
yang releven
- Interpretasi : Tema – Suasana kampong, sawah
padi, nyaman dengan udara bersih, kehijauan
alam
Semulajadi. Makna/mesej – mensyukuri nikmat,
beras makanan ruji, pesawah sering dikaitkan
dengan kemiskinan, pembelaan nasib pesawah.

Penutup/Pertimbangan – berjaya menyampaikan mesej untuk
peringatan kepada audiens bahawa kita perlu menghargai
jasa petani/pesawah dalam membekalkan sumber makanan
kepada penduduk yang sanggup berpanas membanting
tulang.


249

CONTOH SOALAN




KENDIRI

































250

LATIHAN KENDIRI SET 1



Bahagian A Gambar di bawah untuk soalan 2
( 35 Markah )

Jawab SEMUA soalan dalam bahagian ini.


1 Keindahan merupakan satu aspek yang sangat
penting di dalam penghasilan sesebuah karya seni.
Terangkan aspek-aspek keindahan di bawah dan kaitannya di
dalam sesebuah karya seni. Setiap huraian hendaklah
disertakan dengan contoh yang sesuai.
i) Hal benda [2 M]
ii) Komposisi [2 M]
iii) Kandungan [2 M]











Pengkarya : Lai Foong Moi
Tajuk Karya : Waktu Pagi Di Kampung
Tahun : 1959
Madia : Cat Minyak


2 Seni Visual memainkan peranan yang penting dalam
kehidupan harian. Jelaskan peranan seni visual dari
aspek yang berikut:
i). Nasionalisme [2 M]
ii). Perdagangan [2 M]
iii). Budaya Warisan [2 M]
iv). Persekitaran sosial [2 M]




251

3 Huraikan maksud seni mengikut rujukan berikut : Bahagian B
i) Kamus Pelajar Bahasa Malaysia [2 M] ( 30 Markah )
ii) Ensiklopedia Malaysiana (1996:453) [2 M]
iii) Ibn Khaldun [2 M] Jawab DUA soalan dalam bahagian ini.


Gambar di bawah untuk soalan 5
4 Terdapat perbezaan antara hasil kraf tangan tradisonal
dengan ciri-ciri umum karya seni aliran pasca moden.
Nyatakan dengan jelas ciri-ciri karya seni pasca moden
berserta contoh mengikut ciri berikut :
i) Proses Penghasilan [3 M]
ii). Nilai [3 M]
iii). Konteks [3 M]
iv) Konsep [3 M]
v) Reka Bentuk (design) [3 M]













Pengkarya : Amron Omar
Tajuk : Pertarungan
Media dan Teknik : Cat Minyak Atas Kanvas

5 (a) Berdasarkan karya di atas, jelaskan
Makna, Fungsi dan Konteks yang hendak
disampaikan oleh pengkarya
[9 M]

(b) Jelaskan kepentingan aspek formalistik di
dalam karya di atas.
[6 M]


252

6 (a) Apresiasi merupakan salah satu aspek penting Gambar di bawah untuk soalan 8
di dalam menilai sesebuah karya seni.
Huraikan dengan jelas bagaimana apresiasi
dapat mengangkat nilai sesebuah karya.
[9 M]
(b) Jelaskan perbandingan antara pengalaman
langsung dan pengalaman intelektual di dalam
proses penguasaan ilmu dan maklumat.
[6 M]




7 (a) Jelaskan lima jenis kreativiti seperti yang
dinyatakan oleh Taylor (1975) yang Pengkarya : Syed Ahmad Jamal
menunjukkan perbezaan daripada segi proses: Tajuk : Storm
[10 M Media : Cat Minyak Atas Kanvas


(b) Psikologi memainkan peranan penting dala 8 (a) Huraikan kandungan Makna secara peribadi
proses penghasilan sesebuah karya dan sosial yang terkandung dalam
seni visual. Terangkan matlamat-matlamat karya di atas.
psikologi dalam proses penghasilan karya. [10 M]
[5 M]
(b) Jelaskan aspek persekitaran yang dapat
dihubungkaitkan dengan karya Syed
Ahmad Jamal di atas.
[5 M]


















253

Bahagian C 10 Aspek formalistik sangat penting di dalam menilai
( 15 Markah ) aspek keindahan sesebuah karya seni terutamnya
catan. Berdasarkan karya Salvador Dali (
Jawab SATU soalan dalam bahagian ini. The Persistence of Memory – 1931) di bawah,
jelaskan bagaimana pengkarya mengaplikasikan
aspek formalistik dalam karya tersebut.
Gambar di bawah untuk soalan 9 [15 M]



























Pengkarya : Dzulkifli Buyung
Tajuk : Meniup Jatuh
Tahun : 1964
Media : Cat Air Atas Kertas


9 Berdasarkan karya di atas, huraikan perkaitan peranan
seni visual karya itu terhadap pengkarya dan audiens.
[ 15 M]








254

LATIHAN KENDIRI SET 2



Bahagian A
( 35 Markah )

Jawab SEMUA soalan dalam bahagian ini.


1. a) Nyatakan Empat kepentingan apresiasi seni dalam
bidang seni visual. [4 M]

b) Berikan Empat tujuan utama kewujudan sejarah seni.
[4 M]




‘Kemanusiaan’ 1993 (90 X 120 cm)
Bayu Utomo Radjikin
3 Gambar di atas menunjukkan sebuah karya
Bayu Utomo Radjikin yang bertema‘Kemanusiaan’.
Bincangkan karya tersebut dari aspek beriku
a) Gaya penampilan [4 M]
b) Makna [4 M]


4. Dalam proses penghasilan sesebuah reka bentuk grafik
yang baik, seseorang pereka perlu menguasai
beberapa aspek. Berdasarkan poster di sebelah,
2 Gambar di atas menunjukkan sebuah poster untuk iklan nyatakan aspek-aspek berikut yang perlu ada dalam
sebuah pameran sempena Sambutan Bulan Kebangsaan. poster.
Berdasarkan gambar tersebut ,
a) Tipografi [3 M]
b) Ilustrasi [3 M]
a) Jelaskan keunikan poster tersebut. [5 M] c) Warna [3 M]
b) Huraikan aplikasi reka letak dalam poster
tersebut. [5 M]



255

Bahagian B 6. Jelaskan tiga pendekatan penjanaan idea yang
( 30 Markah ) boleh digunakan untuk menghasilkan karya yang
bertemakan Kemerdekaan Malaysia Ke 55.
Jawab DUA soalan dalam bahagian ini. [9 M]




7. Kajian sejarah dapat meningkatkan kefahaman
terhadap makna yang tersurat dan tersirat sesuatu
hasil karya . Sejarah seni ini bertujuan untuk
memahami masa lalu menerusi kerja-kerja seni .
Apresiasi atau penghargaan terhadap seni menjadi
dasar bidang sejarah seni untuk mendalami dan
menjelaskan bentuk, makna dan fungsi sesebuah
karya .


Kenyataan di atas merujuk kepada kepentingan
Kajian Sejarah Seni. Nyatakan tujuan utama kajian
sejarah seni terhadap sesebuah hasil karya seni.
[15 M]
Nama Pengkarya : Mohamad Salehudin
Tajuk Karya : Membeli Belah Di Kampung
Tahun : 1959
Media : Cat Minyak 8. a) Apakah yang dimaksudkan dengan kritikan seni
pada hasil seni visual.
5. a) Berdasarkan karya di atas, huraikan gaya [5 M]
penampilan yang diaplikasikan oleh pengkarya.
[8 M] b) Bincangkan dua jenis kaedah kritikan seni visual.
[10 M]
b) Jelaskan jenis persekitaran yang digunakan oleh
pengkarya.
[7 M]




256

Bahagian C 10 Perkembangan seni di sesebuah negara banyak
( 15 Markah ) dipengaruhi oleh individu-individu atau institusi-
institusi tertentu yang dikenal sebagai penaung.
Jawab SATU soalan dalam bahagian ini.
Mereka banyak menyokong perkembangan dan
kemajuan hasil seni. Di Malaysia, ramai individu
dan banyak institusi yang bertanggungjawab
sebagai penaung dalam perkembangan dan
kemajuan seni tanahair.

Berdasarkan kenyataan tersebut, huraikan
bagaimanakah penaung-penaung ini
memainkan peranan dalam kemajuan dan
perkembangan seni tanahair.
[15 M]










9. Gambar di atas merupakan satu hasil reka bentuk
komunikasi visual. Bincangkan bagaimana
pengkarya mengaplikasikan aspek formalistik
terhadap imej dalam karya tersebut.
[15 M]















257

SUMBER RUJUKAN AKhamis Hj.Salleh



Bil. TAJUK BUKU PENULIS PENERBIT TAHUN

BUKU RUJUKAN GURU KEMENTERIAN PENDIDIKAN
1 KPM 2005
PSV MALAYSIA
PENDIDIKAN SENI 2 KUMPULAN
2 KURIKULUM PENDIDIKAN MAZLAN BIN MOHAMAD BUDIMAN 1997
SENI SDN.BHD

TEKS LENGKAP
3 PENDIDIKAN SENI VISUAL RAHMAT SALIHON OXFORD FAJAR 2010

KBSM TINGKATAN 1
TEKS LENGKAP MAZLAN OTHMAN
4 PENDIDIKAN SENI VISUAL RUZITAHTAPAH OXFORD FAJAR 2010
KBSM TINGKATAN 2 RAHMAT SALIHON
TEKS LENGKAP
5 PENDIDIKAN SENI VISUAL MAZLAN OTHMAN OXFORD FAJAR 2010
KBSM TINGKATAN 1 RUZITAHTAPAH
TEKS LENGKAP
PENDIDIKAN SENI VISUAL
6 KBSM TINKATAN 4 DAN 5 ZAILANI YAACOB OXFORD FAJAR 2009
AZIMAH A.SAMAH




7 PENGANTAR ESTETIK HAMIDAH ABDUL HAMID DBP 1995


SENI VISUAL STPM MARHANIM A.RAZAK
8 OXFORD FAJAR 2012
PENGGAL 1, 2 & 3 MOHD.SHSHRIZAL Hj.DOLLAH
9 SENI VISUAL HASSN MOHD.GHAZALI CITRA GRAFIK 2012

264

259

AKhamis Hj.Salleh
SUMBER RUJUKAN


Bil. TAJUK BUKU PENULIS PENERBIT TAHUN


TEKS STPM LOCAL
10 NORAZMI BIN HASHIM 2014
SENI VISUAL PRA-U PUBLICATION
THE COMPLETE STEP BY
11 STEP POTRAIT PAINTING ANGELA GAIR CHANCELLOR 1990
COURSE PRESS
KOLEKSI JURNAL
12 MAJALAH DEWAN Disusunatur Sendiri Pelbagai 2000 - 2010
BUDAYA dan LAIN-LAIN

PUSAT SENI
13 JURNAL BICARA SENI PROF.MADYA ISMAIL ABDULLAH 1996
USM P.PINANG

SENI LUKIS
14 ZAKARIA ADAM FAJAR BAKTI 1998
SATU PENGANTAR

GRAPHIC DESIGN
15 PRODUCTION MARTIN L.GREENWALD PRENTICE HALL 1999
TECHNOLOGY JOHN C.LUTTROPP

GRAPHIC DESIGN
16 SOLUTION ROBIN LANDA ONWARD PRESS 2000
SECOND EDITION

FALSAFAH DAN UPSI, TANJONG
17 MOHD.JOHARI ABD.HAMID 2004
KRITIKAN SENI MALIM
ASPEK-ASPEK KESENIAN MANJA MOHD.LUDIN
18 DBP, KPM 1995
ISLAM AHMAD SUHAIMI HJ.MOHD.NOR
265

259

AKhamis Hj.Salleh
SUMBER RUJUKAN



Bil. TAJUK BUKU PENULIS PENERBIT TAHUN


SEJARAH SENI LUKIS AHMAD RASHIDI HASSAN KARISMA
19 2001
SEPINTAS SELALU PUBLICATION














































260

Panel Penulis



1 ABDUL KHAMIS BIN HJ.SALLEH SMK KINABUTAN, TAWAU



2 ABDUL HALIM BIN JAPRI KOLEJ TINGKATAN 6 TAWAU


3 MUNIF AHMAD MUSAHAR SM ALL SAINTS KOTA KINABALU



4 ROZEANA BINTI MALIK SMK PENGIRAN OMAR, SIPITANG


5 SURAYAH BINTI HJ.BUNGSU SMK WESTON, BEAUFORT