The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by , 2016-02-23 22:40:37

constitution_nepali

constitution_nepali

g]kfnsf] ;+ljwfg

;+ljwfg;ef ;lrjfno

l;+xb/af/, sf7df8f}+ .

0

k:| tfjgf

xfdL ;fj{ef}d;Qf;DkGg g]kfnL hgtfÙ
gk] fnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}ufl] ns cv08tf, /fli6o« Pstf,

:jfwLgtf / :jfledfgnfO{ cIf'00f /fvL hgtfsf] ;fje{ fd} clwsf/, :jfoQtf /
:jzf;gsf] clwsf/nfO{ cfTd;ft\ ub}{Ù

/fi6«lxt, nfs] tGq / cu|ufdL kl/jt{gsf nflu g]kfnL hgtfn] k6s–
k6s ub}{ cfPsf P]ltxfl;s hg cfGbfn] g, ;z:q ;3+ if,{ Tofu / alnbfgsf]
uf}/jk"0f{ Oltxf;nfO{ :d/0f Pj+ zxLbx¿ tyf a]kQf / kLl8t gful/sx¿nfO{
;Ddfg ubÙ{}

;fdGtL, lg/s+ 'z, s]GbL| st[ / PsfTds /fHoJoj:yfn] ;h[ gf u/]sf ;a}
k|sf/sf lje]b / pTkL8gsf] cGTo ubÙ}{

axh' ftLo, ax'eflifs, axw' fld{s, ax;' f+:sl[ ts tyf efu} f]lns
ljljwtfoQ' m ljzi] ftfnfO{ cfTd;ft\ u/L ljljwtfaLrsf] Pstf, ;fdflhs
;f:+ sl[ ts P]Soa4tf, ;lxi0ft' f / ;be\ fjnfO{ ;/+ If0f Pj+ kj| w{g ub{}Ù juL{o,
hftLo, Ifq] Lo, eflifs, wfld{s, n}+lus ljeb] / ;a} k|sf/sf hftLo 5'jf5t" sf]
cGTo u/L cfly{s ;dfgtf, ;d[l4 / ;fdflhs Gofo ;'lglZrt ug{ ;dfgk' flts
;dfj]zL / ;xeflutfd"ns l;4fGtsf cfwf/df ;dtfd"ns ;dfhsf] lgdf{0f
ug]{ ;s+ Nk ub{}Ù

hgtfsf] k|lt:kwf{Tds axb' nLo nf]stflGqs zf;g k|0ffnL, gful/s
:jtGqtf, df}lns clwsf/, dfgj clwsf/, aflnu dtflwsf/, cfjlws lgjfr{ g,
k"0f{ k;]| :jtGqtf tyf :jtGq, lgikIf / ;Ifd Gofokflnsf / sfgg" L /fHosf]
cjwf/0ff nufotsf nf]stflGqs dN" o / dfGotfdf cfwfl/t ;dfhjfbk|lt
kl| ta4 /xL ;d4[ /fi6« lgdf0{ f ugÙ{

;+3Lo nfs] tflGqs u0ftGqfTds zf;g Joj:yfsf] dfWodåf/f lbuf]
zflGt, ;z' f;g, ljsf; / ;d[l4sf] cfsf+Iff k"/f ug{ ;+ljwfg ;efaf6 kfl/t
u/L of] ;+ljwfg hf/L ub{5f+} .

1

efu–!

kf| /lDes

!= ;l+ jwfg dn" sfgg" M -!_ of] ;+ljwfg g]kfnsf] d"n sfg"g xf] . o;
;l+ jwfg;Fu aflemg] sfgg" aflemPsf] xb;Dd cdfGo x'g]5 .

-@_ o; ;+ljwfgsf] kfngf ug'{ kT| o]s JolQmsf] stJ{ o x'g]5 .

@= ;fj{efd} ;Qf / /fhsLo;Qf M gk] fnsf] ;fje{ fd} ;Qf / /fhsLo;Qf
gk] fnL hgtfdf lglxt /xs] f] 5 . o;sf] k|of]u o; ;l+ jwfgdf Joj:yf
eP adfl] hd xg' 5] .

#= /fi6« M ax'hftLo, axe' flifs, axw' flds{ , ax';f:+ s[lts ljzi] ftfo'Qm,
efu} f]lns ljljwtfdf /xs] f ;dfg cfsf+Iff / gk] fnsf] /fli6«o :jtGqtf,
ef}uf]lns cv08tf, /fli6o« lxt tyf ;d[l4kl| t cf:yfjfg /xL Pstfsf]
;q" df cfa4 ;a} gk] fnL hgtf ;dli6df /fi6« xf] .

$= gk] fn /fHo M -!_ gk] fn :jtGq, cljefHo, ;fje{ f}d;Qf;DkGg,
wdl{ g/kI] f, ;dfjz] L, nf]stGqfTds, ;dfhjfb pGd'v, ;+3Lo
nfs] tflGqs u0ftGqfTds /fHo xf] .

:ki6Ls/0f M o; wf/fsf] k|of]hgsf] nflu æwdl{ g/kI] fÆ eGgfn]
;gftgbl] v rlncfPsf] wd{ ;+:s[ltsf] ;/+ If0f nufot wflds{ , ;f:+ sl[ ts
:jtGqtf ;Demg' k5{ .

-@_ gk] fnsf] If]q bx] fo adfl] hd xg' 5] M–

-s_ of] ;l+ jwfg k|f/De x'Fbfsf avtsf] If]q, /

-v_ of] ;l+ jwfg k|f/De ePkl5 kf| Kt xg' ] If]q .

%= /fli6«o lxt M -!_ g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{efd} ;Qf, ef}uf]lns cv08tf,
/fli6«otf, :jfwLgtf, :jfledfg, g]kfnLsf] xs lxtsf] /Iff, ;Ldfgfsf]
;'/Iff, cfly{s ;d'Gglt / ;d[l4 g]kfnsf] /fli6«o lxtsf cfwf/e"t ljifo
x'g5] g\ .
-@_ /fi6« lxt kl| ts"nsf] cfr/0f / sfo{ ;3+ Lo sfgg" adf]lhd
b08gLo x'g5] .

^= /fi6e« fiff M g]kfndf af]lng] ;a} dft[efiffx¿ /fi6«efiff xg' \ .

&= ;/sf/L sfdsfhsf] efiff M -!_ bj] gfu/L lnlkdf nl] vg] g]kfnL efiff
gk] fnsf] ;/sf/L sfdsfhsf] efiff xg' ]5 .

2

-@_ g]kfnL efiffsf cltl/Qm kb| z] n] cfˆgf] k|bz] leq ax';+Vos
hgtfn] af]Ng] Ps jf PseGbf a9L cGo /fi6«efiffnfO{ k|b]z sfg"g
adfl] hd kb| ]zsf] ;/sf/L sfdsfhsf] efiff lgwf{/0f ug{ ;Sg5] .

-#_ efiff ;DaGwL cGo s/' f efiff cfof]usf] l;kmfl/;df g]kfn
;/sf/n] lg0fo{ u/] adfl] hd x'g5] .
*= /fli6«o em08f M -!_ l;lds| /+usf] eO' F / uf9f gLnf] /+usf] lsgf/f ePsf]
bO' { lqsf]0f clnslt hfl] 8Psf,] dflyNnf] efudf v'k{] rGb|sf] aLrdf
;f]x|df cf7 sf0] f b]lvg] ;t] f] cfsf/ / tNnf] efudf afx| sf]0foQ' m ;"os{ f]
;t] f] cfsf/ cl+ st ePsf] em08f gk] fnsf] /fli6«o em08f xf] .

-@_ gk] fnsf] /fli6«o em08f, /fli6o« em08f agfpg] t/Lsf /
tT;DaGwL cGo ljj/0f cg';r" L–! df pNn]v eP adf]lhd x'g5] .
(= /fli6«o ufg OToflb M -!_ gk] fnsf] /fli6«o ufg cg';r" L–@ df pNn]v eP
adf]lhd x'g5] .

-@_ gk] fnsf] lgzfg 5fk cg;' "rL–# df pNn]v eP adf]lhd
xg' 5] .

-#_ g]kfnsf] /fli6«o k"mn nfnLu'/fF;, /fli6«o /u+ l;lds| , /fli6o«
hgfj/ ufO{ / /fli6«o kIfL 8fFkm] x'g5] .

3

efu–@

gful/stf

!)= gful/stfaf6 jl~rt gul/g] M -!_ sg' } klg g]kfnL gful/snfO{
gful/stf k|fKt ug]{ xsaf6 jl~rt ul/g] 5}g .

-@_ g]kfndf k|fbl] zs klxrfg ;lxtsf] Psn ;+3Lo gful/stfsf]
Joj:yf ul/Psf] 5 .

!!= g]kfnsf] gful/s 7xg{] M -!_ of] ;+ljwfg k|f/De x'Fbfsf avt g]kfnsf]
gful/stf k|fKt u/]sf / o; efu adf]lhd gful/stf k|fKt ug{ of]Uo
JolQmx¿ gk] fnsf] gful/s xg' ]5g\ .

-@_ of] ;+ljwfg k|f/De xF'bfsf avt gk] fndf :yfoL a;fj] f;
ePsf] bx] fosf] JolQm j+zhsf] cfwf/df g]kfnsf] gful/s 7xg{]5 M–

-s_ of] ;l+ jwfg k|f/De x'g'eGbf cl3 j+zhsf] cfwf/df
g]kfnsf] gful/stf kf| Kt u/]sf] JolQm,

-v_ s'g} JolQmsf] hGd xFb' fsf avt lghsf] afa' jf cfdf
gk] fnsf] gful/s /x]5 eg] To:tf] JolQm .

-#_ of] ;l+ jwfg k|f/De xg' 'eGbf cl3 hGdsf] cfwf/df g]kfnsf]
gful/stf k|fKt u/s] f] gful/ssf] ;Gtfgn] afa' / cfdf bj' } g]kfnsf]
gful/s /x]5g\ eg] lgh aflnu ePkl5 jz+ hsf] cfwf/df g]kfnsf]
gful/stf kf| Kt ug]5{ .

-$_ gk] fnleq k]mnf k/]sf] lktT[ j / dft[Tjsf] 7]ufg gePsf]
kT| o]s gfafns lghsf] afa' jf cfdf km] nf gk/];Dd jz+ hsf] cfwf/df
gk] fnsf] gful/s 7xg{]5 .

-%_ g]kfnsf] gful/s cfdfaf6 gk] fndf hGd eO{ gk] fndf g}
a;f]af; u/]sf] / afa'sf] klxrfg x'g g;ss] f] JolQmnfO{ jz+ hsf]
cfwf/df g]kfnsf] gful/stf k|bfg ul/g5] .

t/ afa' ljbz] L gful/s ePsf] 7x/]df To:tf] JolQmsf] gful/stf
;+3Lo sfgg" adf]lhd cu+ Lst[ gful/stfdf kl/0ft x'g]5 .

-^_ g]kfnL gful/s;uF j}jflxs ;DaGw sfod u/s] L ljbz] L
dlxnfn] rfx]df ;+3Lo sfgg" adfl] hd g]kfnsf] c+uLst[ gful/stf lng
;Sg]5 .

4

-&_ o; wf/fdf cGoq hg' ;'s} s/' f n]lvPsf] eP tfklg ljb]zL
gful/s;uF ljjfx u/s] L g]kfnL dlxnf gful/saf6 hlGdPsf] JolQmsf]
xsdf lgh g]kfndf g} :yfoL a;fa] f; u/]sf] / lghn] ljbz] L d'n'ssf]
gful/stf kf| Kt u/s] f] /xg] 5 eg] lghn] ;+3Lo sfg"g adf]lhd gk] fnsf]
cu+ Lst[ gful/stf k|fKt ug{ ;Sg]5 .

t/ gful/stf kf| Kt ubfs{ f avt lghsf cfdf / afa' b'j} g]kfnL
gful/s /x5] g\ eg] gk] fndf hGd]sf] To:tf] JolQmn] j+zhsf] cfwf/df
g]kfnsf] gful/stf k|fKt ug{ ;Sg]5 .

-*_ o; wf/fdf nl] vPb]lv afxs] g]kfn ;/sf/n] ;+3Lo sfgg"
adfl] hd g]kfnsf] cu+ Lst[ gful/stf k|bfg ug{ ;Sg]5 .

-(_ gk] fn ;/sf/n] ;3+ Lo sfgg" adf]lhd g]kfnsf] ;Ddfgfy{
gful/stf kb| fg ug{ ;Sg]5 .

-!)_ g]kfnleq ufleg] u/L s'g} If]q kf| Kt ePdf To:tf] If]qleq
a;f]af; ePsf] JolQm ;3+ Lo sfg"gsf] cwLgdf /xL g]kfnsf] gful/s
xg' 5] .

!@= jz+ Lo cfwf/ tyf nl}+ us klxrfg ;lxtsf] gful/stf M of] ;+ljwfg
adf]lhd j+zhsf] cfwf/df gk] fnsf] gful/stf k|fKt ug]{ JolQmn] lghsf]
cfdf jf afa'sf] gfdaf6 n+}lus klxrfg ;lxtsf] g]kfnsf] gful/stfsf]
kd| f0fkq kfpg ;Sg]5 .

!#= gful/stfsf] k|flKt, k'gMk|flKt / ;dflKt M gful/stfsf] k|flKt, kg' Mk|flKt
/ ;dflKt ;DaGwL cGo Joj:yf ;+3Lo sfgg" adfl] hd x'g]5 .

!$= u/} cfjf;Lo gk] fnL gful/stf kb| fg ug{ ;lsg] M ljb]zL d'n'ssf]
gful/stf kf| Kt u/]sf] blIf0f PlzofnL Ifq] Lo ;xofu] ;u+ 7gsf] ;b:o
/fi6« afxs] sf bz] df a;f]af; u/s] f] ;flasdf jz+ hsf] jf hGdsf]
cfwf/df lgh jf lghsf] afa' jf cfdf, afh] jf aHo} g]kfnsf] gful/s
/xL kl5 ljbz] L dn' s' sf] gful/stf k|fKt u/]sf] JolQmnfO{ ;+3Lo sfgg"
adfl] hd cflys{ , ;fdflhs / ;f+:sl[ ts clwsf/ pkef]u ug{ kfpg] u/L
g]kfnsf] u/} cfjf;Lo gful/stf kb| fg ug{ ;lsg]5 .

!%= gk] fnsf] gful/stf ;DaGwL cGo Joj:yf M g]kfnsf] kT| os] gful/ssf]
kl/ro v'Ng] u/L clenv] /fVg] tyf g]kfnsf] gful/stf ;DaGwL cGo
Joj:yf ;+3Lo sfgg" adfl] hd xg' ]5 .

5

efu–#

df}lns xs / st{Jo

!^= ;Ddfgkj" {s afRF g kfpg] xs M -!_ kT| os] JolQmnfO{ ;Ddfgkj" s{ afFRg
kfpg] xs x'g5] .

-@_ s;}nfO{ klg dT[ ob' 08sf] ;hfo lbg] u/L sfg"g agfOg] 5}g .

!&= :jtGqtfsf] xs M -!_ sfg"g adfl] hd afx]s s'g} klg JolQmnfO{ j}olQms
:jtGqtfaf6 jl~rt ul/g] 5g} .

-@_ k|Tos] gful/snfO{ bx] fosf] :jtGqtf xg' 5] M–

-s_ ljrf/ / cleJolQmsf] :jtGqtf,

-v_ ljgf xftxltof/ zflGtkj" s{ en] f xg' ] :jtGqtf,

-u_ /fhgLlts bn vfN] g] :jtGqtf,

-3_ ;3+ / ;+:yf vf]Ng] :jtGqtf,

-ª_ g]kfnsf] sg' } klg efudf cfjthfjt / a;f]af; ug]{
:jtGqtf,

-r_ g]kfnsf] s'g} klg efudf kz] f, /f]huf/ ug{] / pBf]u,
Jofkf/ tyf Joj;fosf] :yfkgf / ;~rfng ug]{
:jtGqtf .

t/,

-!_ v08 -s_ sf] sg' } s'/fn] g]kfnsf] ;fje{ f}d;Qf,
ef}ufl] ns cv08tf, /fli6o« tf / :jfwLgtfdf jf
;3+ Lo OsfO jf ljleGg hft, hflt, wd,{
;Dk|bfoaLrsf] ;'–;DaGwdf vnn kg,]{ hftLo
eb] efj jf 5'jf5t" nfO{ b'?T;fxg ug{,] >dk|lt
cjxn] gf ug,{] ufnL aO] HhtL, cbfntsf] cjxn] gf
x'g,] ck/fw ug{ b?' T;fxg ug]{ jf ;fj{hlgs
lzi6frf/ jf g}ltstfsf] kl| tsn" xg' ] sfo{df
dgfl;a kl| taGw nufpg] u/L Pg] agfpg /fs]
nufPsf] dflgg] 5g} .

-@_ v08 -v_ sf] s'g} s/' fn] gk] fnsf] ;fje{ f}d;Qf,
ef}ufl] ns cv08tf, /fli6«otf / :jfwLgtf, ;+3Lo

6

OsfOaLrsf] ;'–;DaGw jf ;fj{hlgs zflGt /
Joj:yfdf vnn kg]{ sfo{df dgfl;a kl| taGw
nufpg] u/L P]g agfpg /f]s nufPsf] dflgg]
5}g .

-#_ v08 -u_ sf] s'g} s'/fn] g]kfnsf] ;fje{ f}d;Qf,
efu} f]lns cv08tf, /fli6«otf / :jfwLgtfdf
vnn kg,{] /fi6«sf] lj?4 hf;";L ug,]{ /fli6«o
ufk] gLotf e+u ug{] jf g]kfnsf] ;'/Iffdf cfrF
k¥' ofpg] u/L s'g} ljbz] L /fHo, ;u+ 7g jf
k|ltlglwnfO{ ;xofu] ug{] jf /fHob|fx] ug{] jf
;+3Lo OsfOaLrsf] ;'–;DaGwdf vnn kg{] jf
hftLo jf ;fDk|bflos ljåi] f km}nfpg] jf ljleGg
hft, hflt, wd{ / ;Dk|bfoaLrsf] ;'–;DaGwdf
vnn kg]{ jf s]jn hflt, efiff, wd{, ;Dk|bfo jf
lnu+ sf] cfwf/df sg' } /fhgLlts bnsf] ;b:otf
kf| Kt ug]{ jf aGbh] nufpg] jf gful/sx¿aLr
lje]b ug{] u/L /fhgLlts bn u7g ug]{,
lx+;fTds sfo{ ug{ b?' T;fxg ug]{ jf ;fj{hlgs
g}ltstfsf] k|ltsn" xg' ] sfo{df dgfl;a kl| taGw
nufpg] u/L P]g agfpg /f]s nufPsf] dflgg]
5g} .

-$_ v08 -3_ sf] sg' } s'/fn] gk] fnsf] ;fj{ef}d;Qf,
ef}uf]lns cv08tf, /fli6«otf / :jfwLgtfdf
vnn kg]{, /fi6«sf] lj?4 hf;;" L ug,]{ /fli6«o
ufk] gLotf eu+ ug]{ jf gk] fnsf] ;/' Iffdf cfrF
k¥' ofpg] u/L s'g} ljb]zL /fHo, ;+u7g jf
k|ltlglwnfO{ ;xofu] ug{], /fHob|fx] ug{] jf ;3+ Lo
OsfOaLrsf] ;'–;DaGwdf vnn kg{] jf hftLo jf
;fDkb| flos ljåi] f km}nfpg] jf ljleGg hft, hflt,
wd{ / ;Dk|bfoaLrsf] ;'–;DaGwdf vnn kg{] jf
lx+;fTds sfo{ ug{ b?' T;fxg ug{] jf ;fj{hlgs
gl} tstfsf] k|ltsn" x'g] sfod{ f dgfl;a kl| taGw
nufpg] u/L Pg] agfpg /f]s nufPsf] dflgg]
5}g .

7

-%_ v08 -ª_ sf] s'g} s'/fn] ;j{;fwf/0f hgtfsf] lxt
jf ;+3Lo OsfOaLrsf] ;'–;DaGw jf ljleGg hft,
hflt, wd{ jf ;Dk|bfox¿sf aLrsf] ;'–;DaGwdf
vnn kg]{ jf lx;+ fTds sfo{ ug]{ jf To:tf] sfo{
ug{ b?' T;fxg ug{] sfo{df dgfl;a kl| taGw
nufpg] u/L Pg] agfpg /f]s nufPsf] dflgg]
5g} .

-^_ v08 -r_ sf] s'g} s'/fn] ;3+ Lo OsfOaLrsf] ;'–
;DaGwdf vnn k¥' ofpg] sfo{ jf ;j;{ fwf/0f
hgtfsf] ;fj{hlgs :jf:Yo, lzi6frf/ jf
g}ltstfsf] k|ltsn" x'g] sfo{df /fs] nufpg] jf
sg' } vf; pBf]u, Jofkf/ jf ;]jf /fHon] dfq
;~rfng ug{ kfpg] jf sg' } k]zf, /f]huf/, pBfu] ,
Jofkf/ jf Joj;fo ug{sf nflu sg' } zt{ jf
of]Uotf tfS] g] u/L Pg] agfpg /f]s nufPsf]
dflgg] 5g} .

!*= ;dfgtfsf] xs M -!_ ;a} gful/s sfgg" sf] b[li6df ;dfg xg' 5] g\ .
s;n} fO{ klg sfg"gsf] ;dfg ;+/If0faf6 jl~rt ul/g] 5}g .

-@_ ;fdfGo sfg"gsf] ko| fu] df pTklQ, wd{, j0f,{ hft, hflt, ln+u,
zf/Ll/s cj:yf, ckf+utf, :jf:Yo l:ylt, j}jflxs l:ylt, uef{j:yf,
cflys{ cj:yf, efiff jf Ifq] , j}rfl/s cf:yf jf o:t} cGo s'g} cfwf/df
eb] efj ul/g] 5}g .

-#_ /fHon] gful/sx¿sf aLr pTklQ, wd,{ j0f{, hft, hflt, ln+u,
cfly{s cj:yf, efiff, Ifq] , j}rfl/s cf:yf jf o:t} cGo sg' } cfwf/df
eb] efj ug{] 5g} .

t/ ;fdflhs jf ;f:+ sl[ ts b[li6n] lk5l8Psf dlxnf, blnt,
cflbjf;L, cflbjf;L hghflt, dwz] L, yf¿, dl' :nd, pTkLl8t ju,{
lk58f ju,{ cNk;+Vos, ;LdfGtLs[t, ls;fg, >lds, o'jf, afnaflnsf,
Ho]i7 gful/s, n+}lus tyf ofl} gs cNk;V+ os, ckfu+ tf ePsf JolQm,
uef{j:yfsf JolQm, czQm jf c;xfo, lk5l8Psf] If]q / cfly{s ¿kn]
ljkGg v; cfo{ nufot gful/ssf] ;/+ If0f, ;zQmLs/0f jf ljsf;sf
nflu sfg"g adf]lhd ljz]if Joj:yf ug{ /fs] nufPsf] dflgg] 5g} .

8

:ki6Ls/0f M o; efu / efu $ sf] k|ofh] gsf nflu æcflys{ ¿kn]
ljkGgÆ eGgfn] ;3+ Lo sfg"gdf tfl] sPsf] cfoeGbf sd cfo ePsf]
JolQm ;Demg' k5{ .

-$_ ;dfg sfdsf nflu n}+lus cfwf/df kfl/>lds tyf
;fdflhs ;'/Iffdf sg' } e]befj ul/g] 5g} .

-%_ k}ts[ ;DklQdf n+l} us e]befj ljgf ;a} ;Gtfgsf] ;dfg xs
xg' 5] .

!(= ;~rf/sf] xs M -!_ ljB'tLo ks| fzg, k|;f/0f tyf 5fkf nufotsf
hg' ;s' } dfWodaf6 sg' } ;dfrf/, ;DkfbsLo, n]v, /rgf jf cGo s'g}
kf7o\ , >Jo, >Job[Zo ;fduL| sf] ks| fzg tyf k;| f/0f ug{ jf ;"rgf
k|jfx ug{ jf 5fKg k"j{ kl| taGw nufOg] 5g} .

t/ gk] fnsf] ;fj{ef}d;Qf, ef}uf]lns cv08tf, /fli6«otf jf ;+3Lo
OsfOaLrsf] ;'–;DaGw jf ljleGg hft, hflt, wd{ jf ;Dk|bfo aLrsf]
;–' ;DaGwdf vnn kg]{, /fHobf| ]x, ufnL aO] HhtL jf cbfntsf] cjxn] gf
x'g] jf ck/fw ug{ b'?T;fxg ug]{ jf ;fjh{ lgs lzi6frf/, gl} tstfsf]
kl| tsn" sfo{ ug{], >dkl| t cjxn] gf ug]{ / hftLo 5j' f5t" Pj+ n}+lus
e]befjnfO{ b'?T;fxg ug]{ sfod{ f dgfl;a k|ltaGw nufpg] u/L Pg]
agfpg /f]s nufPsf] dflgg] 5g} .

-@_ s'g} >Jo, >Job[Zo jf ljBt' Lo pks/0fsf] dfWod jf
5fkfvfgfaf6 s'g} ;dfrf/, n]v, ;DkfbsLo, /rgf, ;"rgf jf cGo s'g}
;fduL| db' 0| f jf k|sfzg, k|;f/0f u/] jf 5fk] afkt To:tf] ;fdu|L
k|sfzg, k|;f/0f ug]{ jf 5fKg] /]l8of], 6l] nlehg, cgnfOg jf cGo sg' }
lsl;dsf] l8lh6n jf ljB'tLo pks/0f, 5fkf jf cGo ;~rf/
dfWodnfO{ aGb, hkmt jf btf{ vf/]h jf To:tf] ;fdu|L hkmt ul/g]
5g} .

t/ o; pkwf/fdf nl] vPsf] s'g} s'/fn] /]l8of,] 6]lnlehg,
cgnfOg jf cGo s'g} lsl;dsf] l8lh6n jf ljB'tLo pks/0f,
5fkfvfgf jf cGo ;~rf/ dfWodsf] lgodg ug{ P]g agfpg aGb]h
nufPsf] dflgg] 5}g .

-#_ sfg"g adfl] hd afxs] s'g} 5fkf, ljB'tLo k|;f/0f tyf
6l] nkmf]g nufotsf ;~rf/ ;fwgnfO{ cj?4 ul/g] 5}g .

@)= Gofo ;DaGwL xs M -!_ sg' } klg JolQmnfO{ kqmfp ePsf] sf/0f ;lxtsf]
;r" gf glbO{ yg' fdf /flvg] 5}g .

9

-@_ kqmfpdf k/]sf JolQmnfO{ kqmfp k/]sf] ;dobl] v g} cfkm" n]
/fh] ]sf] sfgg" Joj;foL;uF ;Nnfx lng kfpg] tyf sfg"g Joj;foLåf/f
k'k{If ug{] xs x'g]5 . To:tf] JolQmn] cfˆgf] sfgg" Joj;foL;Fu u/s] f]
k/fdz{ / lghn] lbPsf] ;Nnfx ufK] o /xg5] .

t/ zq' b]zsf] gful/ssf] xsdf of] pkwf/f nfu" x'g] 5}g .

:ki6Ls/0f M o; pkwf/fsf] k|ofh] gsf nflu æsfgg" Joj;foLÆ eGgfn]
sg' } c8\8f cbfntdf s'g} JolQmsf] k|ltlglwTj ug{ sfg"gn] clwsf/
lbPsf] JolQm ;Demg' k5{ .

-#_ kqmfp ul/Psf] JolQmnfO{ kqmfp ePsf] ;do tyf :yfgaf6
af6f]sf] Dofb afx]s rf}aL; 306fleq d2' f x]g{] clwsf/L ;dIf pkl:yt
u/fpg' kg5]{ / To:tf] clwsf/Laf6 cfbz] ePdf afxs] kqmfp ePsf]
JolQmnfO{ y'gfdf /flvg] 5}g .

t/ lgjf/s gh/aGbdf /flvPsf JolQm / zq' b]zsf] gful/ssf]
xsdf of] pkwf/f nfu" xg' ] 5g} .

-$_ tTsfn k|rlnt sfgg" n] ;hfo gxg' ] s'g} sfd u/] afkt s'g}
JolQm ;hfoefuL xg' ] 5g} / s'g} klg JolQmnfO{ s;/" ubf{sf] cj:yfdf
sfg"gdf tf]lsPeGbf a9L ;hfo lbOg] 5g} .

-%_ s'g} cleof]u nfu]sf] JolQmnfO{ lghn] u/s] f] s;"/ k|dfl0ft
geP;Dd s;/" bf/ dflgg] 5}g .

-^_ s'g} klg JolQm lj?4 cbfntdf Ps} s;"/df Ps k6seGbf
a9L d2' f rnfOg] / ;hfo lbOg] 5g} .

-&_ s'g} s;"/sf] cleofu] nfus] f] JolQmnfO{ cfˆgf] lj?4 ;fIfL
x'g afWo kfl/g] 5}g .

-*_ k|To]s JolQmnfO{ lgh lj?4 ul/Psf] sf/afxLsf] hfgsf/L
kfpg] xs x'g5] .

-(_ k|To]s JolQmnfO{ :jtGq, lgikIf / ;Ifd cbfnt jf Goflos
lgsfoaf6 :jR5 ;'gj' fOsf] xs x'g5] .

-!)_ c;dy{ kIfnfO{ sfg"g adfl] hd lgMz'Ns sfgg" L ;xfotf
kfpg] xs x'g5] .

@!= ck/fw kLl8tsf] xs M -!_ ck/fw kLl8tnfO{ cfkm" kLl8t ePsf] d2' fsf]
cg';Gwfg tyf sf/afxL ;DaGwL hfgsf/L kfpg] xs x'g5] .

10

-@_ ck/fw kLl8tnfO{ sfg"g adfl] hd ;fdflhs kg' M:yfkgf /
Ifltkl" t{ ;lxtsf] Gofo kfpg] xs xg' ]5 .

@@= oftgf lj?4sf] xs M -!_ kqmfp k/]sf] jf yg' fdf /xs] f] JolQmnfO{
zf/Ll/s jf dfgl;s oftgf lbOg] jf lgh;Fu lgdd{ , cdfgjLo jf
ckdfghgs Jojxf/ ul/g] 5g} .

-@_ pkwf/f -!_ adf]lhdsf] sfo{ sfg"g adfl] hd b08gLo xg' ]5 /
To:tf] Jojxf/af6 kLl8t JolQmnfO{ sfg"g adfl] hd Ifltk"lt{ kfpg] xs
xg' 5] .

@#= lgjf/s gh/aGb lj?4sf] xs M -!_ gk] fnsf] ;fj{ef}d;Qf, ef}uf]lns
cv08tf jf ;fjh{ lgs zflGt / Joj:yfdf tTsfn vnn kg{] kof{Kt
cfwf/ geO{ s;n} fO{ klg lgjf/s gh/aGbdf /flvg] 5g} .

-@_ pkwf/f -!_ adf]lhd lgjf/s gh/aGbdf /xs] f] JolQmsf
l:yltsf] af/d] f lghsf] kl/jf/sf ;b:o jf glhssf] gft]bf/nfO{ sfgg"
adfl] hd tTsfn hfgsf/L lbg' kg5]{ .

t/ zq' b]zsf] gful/ssf xsdf of] pkwf/f nfu" xg' ] 5}g .

-#_ lgjf/s gh/aGbdf /fVg] clwsf/Ln] sfgg" ljk/Lt jf
ablgotkj" {s s'g} JolQmnfO{ gh/aGbdf /fv]df To:tf] JolQmnfO{ sfg"g
adfl] hd Ifltkl" t{ kfpg] xs x'g]5 .

@$= 5j' f5"t tyf e]befj lj?4sf] xs M -!_ s'g} klg JolQmnfO{ lghsf]
pTklQ, hft, hflt, ;d'bfo, k]zf, Joj;fo jf zf/Ll/s cj:yfsf]
cfwf/df sg' } klg lghL tyf ;fj{hlgs :yfgdf sg' } ks| f/sf] 5j' f5"t jf
eb] efj ul/g] 5}g .

-@_ s'g} j:t,' ;j] f jf ;l' jwf pTkfbg jf ljt/0f ubf{ To:tf]
j:t', ;]jf jf ;l' jwf s'g} vf; hft jf hfltsf] JolQmnfO{ v/Lb jf k|fKt
uga{ f6 /fs] nufOg] jf To:tf] j:t', ;]jf jf ;'ljwf sg' } vf; hft jf
hfltsf] JolQmnfO{ dfq laqmL ljt/0f jf k|bfg ul/g] 5}g .

-#_ pTklQ, hft, hflt jf zf/Ll/s cj:yfsf] cfwf/df sg' } JolQm
jf ;d'bfonfO{ pRr jf gLr bzf{pg], hft, hflt jf 5'jf5"tsf] cfwf/df
;fdflhs e]befjnfO{ Gofof]lrt 7fGg] jf 5'jf5t" tyf hftLo pRrtf jf
30[ ffdf cfwfl/t ljrf/sf] k|rf/ k;| f/ ug{ jf hftLo lje]bnfO{ s'g} klg
lsl;dn] k|fT] ;fxg ug{ kfOg] 5}g .

11

-$_ hftLo cfwf/df 5'jf5t" u/L jf gu/L sfo{:yndf s'g}
ks| f/sf] eb] efj ug{ kfOg] 5g} .

-%_ o; wf/fsf] k|lts"n xg' ] u/L ePsf ;a} k|sf/sf 5j' f5t" tyf
eb] efjhGo sfo{ uDeL/ ;fdflhs ck/fwsf ¿kdf sfgg" adfl] hd
b08gLo xg' ]5g\ / To:tf] sfo{af6 kLl8t JolQmnfO{ sfgg" adfl] hd
Ifltkl" t{ kfpg] xs x'g]5 .

@%= ;DklQsf] xs M -!_ kT| os] gful/snfO{ sfg"gsf] cwLgdf /xL ;DklQ
cfh{g ug{], efu] ug,]{ ar] lavg ug{,] Jofj;flos nfe kf| Kt ug{] /
;DklQsf] cGo sf/fa] f/ ug{] xs xg' ]5 .

t/ /fHon] JolQmsf] ;DklQdf s/ nufpg / k|ultzLn s/sf]
dfGotf cg¿' k JolQmsf] cfodf s/ nufpg ;Sg]5 .

:ki6Ls/0f M o; wf/fsf] k|of]hgsf nflu æ;DklQÆ eGgfn] rn crn
nufot ;a} k|sf/sf] ;DklQ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] af}l4s ;DklQ
;d]tnfO{ hgfp5F .

-@_ ;fjh{ lgs lxtsf nflu afx]s /fHon] s'g} JolQmsf] ;DklQ
clwu|x0f ug{,] kf| Kt ug]{ jf To:tf] ;DklQ pk/ c? sg' } ks| f/n] sg' }
clwsf/sf] l;h{gf ug]{ 5}g .

t/ s'g} klg JolQmn] u/} sfg"gL ¿kn] cfh{g u/]sf] ;DklQsf]
xsdf of] pkwf/f nfu" xg' ] 5g} .

-#_ pkwf/f -@_ adf]lhd ;fj{hlgs lxtsf nflu /fHon] s'g} klg
JolQmsf] ;DklQ clwux| 0f ubf{ Ifltk"lts{ f] cfwf/ / sfo{k0| ffnL P]g
adf]lhd x'g]5 .

-$_ pkwf/f -@_ / -#_ sf] Joj:yfn] el" dsf] pTkfbg / pTkfbsTj
j[l4 ug{, sl[ ifsf] cfw'lgsLs/0f / Joj;foLs/0f, jftfj/0f ;/+ If0f,
Jojl:yt cfjf; tyf zx/L ljsf; ug{] ko| f]hgsf nflu /fHon] sfgg"
adfl] hd e"ld ;'wf/, Joj:yfkg / lgodg ug{ afwf kg{] 5}g .

-%_ pkwf/f -#_ adf]lhd /fHon] ;fjh{ lgs lxtsf nflu s'g}
JolQmsf] ;DklQ clwu|x0f u/]sf]df To:tf] ;fjh{ lgs lxtsf] ;6[f csf{]
sg' } ;fjh{ lgs lxtsf nflu To:tf] ;DklQ k|of]u ug{ afwf kg{] 5g} .

@^= wflds{ :jtGqtfsf] xs M -!_ wdd{ f cf:yf /fVg] kT| o]s JolQmnfO{ cfˆgf]
cf:yf cg;' f/ wds{ f] cjnDag, cEof; / ;/+ If0f ug{] :jtGqtf x'g]5 .

12

-@_ kT| os] wfld{s ;Dk|bfonfO{ wflds{ :yn tyf wflds{ u7' L
;~rfng / ;/+ If0f ug{] xs xg' ]5 .

t/ wfld{s :yn tyf wfld{s u7' Lsf] ;~rfng / ;+/If0f ug{ tyf
u'7L ;DklQ tyf hUufsf] Joj:yfkgsf nflu sfg"g agfO{ lgoldt ug{
afwf ku' ]sf] dflgg] 5g} .

-#_ o; wf/fåf/f k|bQ xssf] k|of]u ubf{ s;n} ] klg ;fjh{ lgs
:jf:Yo, lzi6frf/ / gl} tstfsf] k|lts"n x'g] jf ;fjh{ lgs zflGt eu+
ug{] lqmofsnfk ug{, u/fpg jf s;s} f] wd{ kl/jtg{ u/fpg] jf csf{sf]
wdd{ f vnn kg]{ sfd jf Jojxf/ ug{ jf u/fpg xFb' g} / To:tf] sfo{
sfgg" adfl] hd b08gLo xg' ]5 .

@&= ;r" gfsf] xs M k|Tos] gful/snfO{ cfˆgf] jf ;fjh{ lgs ;/f]sf/sf] sg' }
klg ljifosf] ;"rgf dfUg] / kfpg] xs xg' 5] .

t/ sfgg" adfl] hd ufK] o /fVg' kg]{ ;"rgfsf] hfgsf/L lbg
s;n} fO{ afWo kfl/g] 5g} .

@*= ufk] gLotfsf] xs M sg' } klg JolQmsf] hLp, cfjf;, ;DklQ, lnvt,
tYof+s, kqfrf/ / rl/q ;DaGwL ljifosf] ufk] gLotf sfg"g adfl] hd
afxs] cgltqmDo xg' ]5 .

@(= zfi] f0f lj?4sf] xs M -!_ kT| os] JolQmnfO{ zf]if0f lj?4sf] xs x'g]5 .

-@_ wd,{ k|yf, k/Dk/f, ;:+ sf/, k|rng jf cGo s'g} cfwf/df s'g}
klg JolQmnfO{ sg' } lsl;dn] zf]if0f ug{ kfOg] 5}g .

-#_ s;n} fO{ klg ar] lavg ug{, bf; jf afFwf agfpg kfOg] 5}g .

-$_ s;n} fO{ klg lghsf] OR5f lj?4 sfddf nufpg kfOg] 5}g .

t/ ;fjh{ lgs ko| fh] gsf nflu gful/snfO{ /fHon] clgjfo{
;j] fdf nufpg ;Sg] u/L sfgg" agfpg /fs] nufPsf] dflgg] 5g} .

-%_ pkwf/f -#_ / -$_ ljk/Ltsf] sfo{ sfgg" adf]lhd b08gLo
x'g5] / kLl8tnfO{ kL8saf6 sfg"g adf]lhd Ifltkl" t{ kfpg] xs x'g]5 .

#)= :jR5 jftfj/0fsf] xs M -!_ k|Tos] gful/snfO{ :jR5 / :j:y
jftfj/0fdf afFRg kfpg] xs x'g5] .

-@_ jftfj/0fLo k|bi" f0f jf x|f;af6 x'g] Ifltafkt kLl8tnfO{
kb| "ifsaf6 sfg"g adfl] hd Ifltk"lt{ kfpg] xs x'g5] .

13

-#_ /fi6«sf] ljsf; ;DaGwL sfod{ f jftfj/0f / ljsf;aLr
;dl' rt ;Gt'ngsf nflu cfjZos sfg"gL Joj:yf ug{ o; wf/fn] afwf
k'¥ofPsf] dflgg] 5g} .

#!= lzIff ;DaGwL xs M -!_ k|To]s gful/snfO{ cfwf/e"t lzIffdf kxrF' sf]
xs xg' ]5 .

-@_ kT| o]s gful/snfO{ /fHoaf6 cfwf/e"t tx;Ddsf] lzIff
clgjfo{ / lgMz'Ns tyf dfWolds tx;Ddsf] lzIff lgMz'Ns kfpg] xs
xg' 5] .

-#_ ckf+utf ePsf / cfly{s ¿kn] ljkGg gful/snfO{ sfgg"
adfl] hd lgMzN' s pRr lzIff kfpg] xs xg' 5] .

-$_ bl[ i6ljxLg gful/snfO{ a|]nlnlk tyf alx/f / :j/ jf af]nfO
;DaGwL ckf+utf ePsf gful/snfO{ ;fs+ ]lts efiffsf] dfWodaf6 sfg"g
adf]lhd lgMz'Ns lzIff kfpg] xs xg' 5] .

-%_ g]kfndf a;f]af; ug{] kT| os] gk] fnL ;db' fonfO{ sfgg"
adfl] hd cfˆgf] dfte[ fiffdf lzIff kfpg] / To;sf nflu ljBfno tyf
z}lIfs ;+:yf vfN] g] / ;~rfng ug]{ xs xg' 5] .

#@= efiff tyf ;+:sl[ tsf] xs M -!_ k|Tos] JolQm / ;d'bfonfO{ cfˆgf] efiff
k|of]u ug]{ xs x'g5] .

-@_ kT| o]s JolQm / ;db' fonfO{ cfˆgf] ;d'bfosf] ;f:+ s[lts
hLjgdf ;xefuL x'g kfpg] xs xg' ]5 .

-#_ g]kfndf a;f]af; ug{] k|To]s g]kfnL ;d'bfonfO{ cfˆgf] efiff,
lnlk, ;:+ s[lt, ;f+:s[lts ;Eotf / ;Dkbfsf] ;j+ wg{ / ;+/If0f ug]{ xs
x'g5] .

##= /f]huf/Lsf] xs M -!_ kT| o]s gful/snfO{ /f]huf/Lsf] xs xg' ]5 .
/fh] uf/Lsf] zt,{ cj:yf / a]/f]huf/ ;xfotf ;+3Lo sfgg" adf]lhd
x'g5] .

-@_ kT| o]s gful/snfO{ /f]huf/Lsf] 5gf}6 ug{ kfpg] xs xg' ]5 .

#$= >dsf] xs M -!_ kT| o]s >ldsnfO{ plrt >d cEof;sf] xs x'g5] .

:ki6Ls/0f M o; wf/fsf] ko| f]hgsf nflu æ>ldsÆ eGgfn] kfl/>lds
lnO{ /fh] uf/bftfsf nflu zf/Ll/s jf afl} 4s sfo{ ug]{ sfdbf/ jf
dhb/" ;Demg' k5{ .

14

-@_ kT| o]s >ldsnfO{ plrt kfl/>lds, ;'ljwf tyf of]ubfgdf
cfwfl/t ;fdflhs ;'/Iffsf] xs xg' ]5 .

-#_ kT| os] >ldsnfO{ sfgg" adfl] hd 6]«8 o'lgog vf]Ng,] To;df
;xefuL xg' ] tyf ;fd"lxs ;f}bfafhL ug{ kfpg] xs xg' ]5 .

#%= :jf:Yo ;DaGwL xs M -!_ k|To]s gful/snfO{ /fHoaf6 cfwf/e"t :jf:Yo
;j] f lgMzN' s k|fKt ug]{ xs xg' 5] / s;}nfO{ klg cfsl:ds :jf:Yo
;j] faf6 jl~rt ul/g] 5g} .

-@_ kT| o]s JolQmnfO{ cfˆgf] :jf:Yo pkrf/sf] ;DaGwdf hfgsf/L
kfpg] xs x'g]5 .

-#_ kT| os] gful/snfO{ :jf:Yo ;j] fdf ;dfg kxFr' sf] xs xg' 5] .

-$_ k|Tos] gful/snfO{ :jR5 vfg]kfgL tyf ;/;kmfOdf kxF'rsf]
xs xg' 5] .

#^= vfB ;DaGwL xs M -!_ kT| o]s gful/snfO{ vfB ;DaGwL xs xg' ]5 .

-@_ kT| o]s gful/snfO{ vfBj:ts' f] cefjdf hLjg hf]lvddf kg{]
cj:yfaf6 ;'/lIft x'g] xs x'g]5 .

-#_ kT| o]s gful/snfO{ sfg"g adf]lhd vfB ;Dke| t' fsf] xs
x'g]5 .

#&= cfjf;sf] xs M -!_ kT| os] gful/snfO{ pkoQ' m cfjf;sf] xs xg' 5] .

-@_ sfg"g adf]lhd afx]s sg' } klg gful/snfO{ lghsf]
:jfldTjdf /xs] f] jf;:yfgaf6 x6fOg] jf cltqmd0f ul/g] 5g} .

#*= dlxnfsf] xs M -!_ kT| o]s dlxnfnfO{ n}l+ us e]befj ljgf ;dfg jz+ Lo
xs xg' ]5 .

-@_ kT| o]s dlxnfnfO{ ;'/lIft dftT[ j / k|hgg :jf:Yo ;DaGwL
xs x'g5] .

-#_ dlxnf lj?å wfld{s, ;fdflhs, ;f:+ s[lts k/Dk/f, k|rng jf
cGo sg' } cfwf/df zf/Ll/s, dfgl;s, of}ghGo, dgf]j}1flgs jf cGo
sg' } lsl;dsf] lx;+ fhGo sfo{ jf zfi] f0f ul/g] 5}g . To:tf] sfo{ sfgg"
adf]lhd b08gLo xg' ]5 / kLl8tnfO{ sfgg" adf]lhd Ifltkl" t{ kfpg] xs
x'g]5 .

15

-$_ /fHosf ;a} lgsfodf dlxnfnfO{ ;dfgk' flts ;dfjz] L
l;4fGtsf] cfwf/df ;xefuL x'g] xs xg' ]5 .

-%_ dlxnfnfO{ lzIff, :jf:Yo, /fh] uf/L / ;fdflhs ;/' Iffdf
;sf/fTds ljeb] sf cfwf/df ljz]if cj;/ k|fKt ug{] xs x'g5] .

-^_ ;DklQ tyf kfl/jfl/s dfldnfdf bDktLsf] ;dfg xs xg' 5] .

#(= afnaflnsfsf] xs M -!_ k|To]s afnaflnsfnfO{ cfˆgf] klxrfg ;lxt
gfds/0f / hGdbtf{sf] xs xg' 5] .

-@_ kT| o]s afnaflnsfnfO{ kl/jf/ tyf /fHoaf6 lzIff, :jf:Yo,
kfng kfi] f0f, plrt :ofxf/, vn] s"b, dgf]/~hg tyf ;jf{u+ L0f JolQmTj
ljsf;sf] xs xg' 5] .

-#_ k|To]s afnaflnsfnfO{ kf| /lDes afn ljsf; tyf afn
;xeflutfsf] xs x'g5] .

-$_ sg' } klg afnaflnsfnfO{ snsf/vfgf, vfgL jf o:t} cGo
hfl] vdk"0f{ sfddf nufpg kfOg] 5}g .

-%_ s'g} klg afnaflnsfnfO{ afn ljjfx, u/} sfg"gL cf];f/k;f/ /
ckx/0f ug{ jf aGws /fVg kfOg] 5g} .

-^_ sg' } klg afnaflnsfnfO{ ;]gf, k|x/L jf ;z:q ;dx" df egf{
jf k|of]u ug{ jf ;f+:s[lts jf wfld{s kr| ngsf gfddf s'g} klg dfWod
jf k|sf/n] bJ' oj{ xf/, pk]Iff jf zf/Ll/s, dfgl;s, of}ghGo jf cGo s'g}
k|sf/sf] zf]if0f ug{ jf cgl' rt ko| fu] ug{ kfOg] 5g} .

-&_ s'g} klg afnaflnsfnfO{ 3/, ljBfno jf cGo hg' ;'s} :yfg
/ cj:yfdf zf/Ll/s, dfgl;s jf cGo s'g} lsl;dsf] oftgf lbg kfOg]
5g} .

-*_ k|To]s afnaflnsfnfO{ afn cgs' "n Gofosf] xs x'g]5 .

-(_ c;xfo, cgfy, ckfu+ tf ePsf, åGåkLl8t, lj:yflkt Pj+
hf]lvddf /xs] f afnaflnsfnfO{ /fHoaf6 ljz]if ;+/If0f / ;'ljwf kfpg]
xs x'g5] .

-!)_ pkwf/f -$_, -%_, -^_ / -&_ ljk/Ltsf sfo{ sfg"g adf]lhd
b08gLo x'g5] g\ / To:tf] sfoa{ f6 kLl8t afnaflnsfnfO{ kL8saf6
sfg"g adfl] hd Ifltk"lt{ kfpg] xs xg' 5] .

16

$)= blntsf] xs M -!_ /fHosf ;a} lgsfodf blntnfO{ ;dfg'kflts ;dfj]zL
l;4fGtsf] cfwf/df ;xefuL x'g] xs xg' 5] . ;fjh{ lgs ;]jf nufotsf
/f]huf/Lsf cGo If]qdf blnt ;db' fosf] ;zQmLs/0f, kl| tlglwTj /
;xeflutfsf nflu sfg"g adfl] hd ljzi] f Joj:yf ul/g5] .

-@_ blnt ljBfyL{nfO{ k|fyldsb]lv pRr lzIff;Dd sfgg"
adf]lhd 5fqjl[ Q ;lxt lgMz'Ns lzIffsf] Joj:yf ul/g]5 . kf| ljlws /
Jofj;flos pRr lzIffdf blntsf nflu sfgg" adf]lhd ljz]if Joj:yf
ul/g]5 .

-#_ blnt ;d'bfonfO{ :jf:Yo / ;fdflhs ;'/Iff k|bfg ug{ sfg"g
adf]lhd ljzi] f Joj:yf ul/g5] .

-$_ blnt ;db' fonfO{ cfˆgf] k/Dk/fut k]zf, 1fg, ;Lk /
kl| jlwsf] k|of]u, ;+/If0f / ljsf; ug{] xs x'g]5 . /fHon] blnt
;db' fosf k/Dk/fut k]zf;Fu ;DalGwt cfw'lgs Joj;fodf pgLx¿nfO{
kf| yldstf lbO{ To;sf nflu cfjZos kg]{ ;Lk / ;|f]t pknAw
u/fpg5] .

-%_ /fHon] el" dxLg blntnfO{ sfg"g adfl] hd Ps k6s hdLg
pknAw u/fpg' kg]5{ .

-^_ /fHon] cfjf;ljxLg blntnfO{ sfg"g adfl] hd a;fa] f;sf]
Joj:yf ug]5{ .

-&_ blnt ;d'bfonfO{ o; wf/fåf/f k|bQ ;l' jwf blnt dlxnf,
k'?if / ;a} ;db' fodf /x]sf blntn] ;dfgk' flts ¿kdf kf| Kt ug{] u/L
Gofofl] rt ljt/0f ug{' kg]5{ .

$!= Ho]i7 gful/ssf] xs M Ho]i7 gful/snfO{ /fHoaf6 ljz]if ;+/If0f tyf
;fdflhs ;'/Iffsf] xs xg' ]5 .

$@= ;fdflhs Gofosf] xs M -!_ ;fdflhs ¿kn] k5fl8 k/]sf dlxnf, blnt,
cflbjf;L, cflbjf;L hghflt, dwz] L, yf¿, cNk;+Vos, ckf+utf ePsf
JolQm, ;LdfGtLst[ , d'l:nd, lk58f ju,{ nl}+ us tyf ofl} gs cNk;+Vos,
oj' f, ls;fg, >lds, pTkLl8t jf lk5l8Psf] Ifq] sf gful/s tyf
cfly{s¿kn] ljkGg v; cfo{nfO{ ;dfjz] L l;4fGtsf cfwf/df /fHosf]
lgsfodf ;xeflutfsf] xs xg' 5] .

-@_ cfly{s ¿kn] ljkGg tyf nfk] fG] dv' ;d'bfosf gful/ssf]
;+/If0f, pTyfg, ;zQmLs/0f / ljsf;sf nflu lzIff, :jf:Yo, cfjf;

17

/f]huf/L, vfBfGg / ;fdflhs ;'/Iffdf ljzi] f cj;/ tyf nfe kfpg]
xs xg' ]5 .

-#_ ckf+utf ePsf gful/snfO{ ljljwtfsf] klxrfg ;lxt dof{bf
/ cfTd;Ddfgk"j{s hLjgofkg ug{ kfpg] / ;fj{hlgs ;]jf tyf
;'ljwfdf ;dfg kx'Frsf] xs x'g5] .

-$_ kT| o]s ls;fgnfO{ sfg"g adfl] hd s[lif sfo{sf nflu el" ddf
kx'rF , k/Dk/fut ¿kdf k|of]u / cjnDag ul/Psf] :yfgLo aLp lahg
/ s[lif k|hfltsf] 5gf6} / ;+/If0fsf] xs x'g]5 .

-%_ g]kfndf cuu| fdL nf]stflGqs kl/jtg{ sf] nflu ePsf ;a}
hg cfGbf]ng, ;z:q ;+3if{ / qmflGtsf qmddf hLjg pT;u{ ug{]
zxLbsf kl/jf/, ak] Qf kfl/Psf JolQmsf kl/jf/, nf]stGqsf of]4f,
åGåkLl8t / lj:yflkt, ckf+utf ePsf JolQm, 3fOt] tyf kLl8tnfO{
Gofo Pj+ plrt ;Ddfg ;lxt lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L, cfjf; /
;fdflhs ;/' Iffdf sfg"g adf]lhd kf| yldstfsf ;fy cj;/ kfpg] xs
x'g]5 .

$#= ;fdflhs ;'/Iffsf] xs M cfly{s ¿kn] ljkGg, czQm / c;xfo
cj:yfdf /x]sf, c;xfo Psn dlxnf, ckfu+ tf ePsf, afnaflnsf,
cfkm\ gf] x/] rfx cfkm}+ ug{ g;Sg] tyf nf]kfG] d'v hfltsf gful/snfO{
sfgg" adfl] hd ;fdflhs ;/' Iffsf] xs x'g]5 .

$$= pkef]Qmfsf] xs M -!_ kT| o]s pkefQ] mfnfO{ u'0f:t/Lo j:t' tyf ;j] f
kf| Kt ug]{ xs x'g5] .

-@_ u'0f:t/xLg j:t' jf ;]jfaf6 Iflt ku' ]sf] JolQmnfO{ sfg"g
adf]lhd Ifltkl" t{ kfpg] xs xg' ]5 .

$%= b]z lgsfnf lj?4sf] xs M s'g} klg gful/snfO{ b]z lgsfnf ul/g] 5}g .

$^= ;+j}wflgs pkrf/sf] xs M o; efuåf/f kb| Q xssf] k|rngsf nflu
wf/f !## jf !$$ df nl] vP adfl] hd ;+j}wflgs pkrf/ kfpg] xs
x'g5] .

$&= df}lns xssf] sfofG{ jog M o; efuåf/f k|bQ xsx¿sf] sfof{Gjogsf
nflu cfjZostf cg';f/ /fHon] of] ;+ljwfg kf| /De ePsf] tLg jifl{ eq
sfgg" L Joj:yf ug5]{ .

$*= gful/ssf stJ{ o M k|To]s gful/ssf st{Jo b]xfo adf]lhd x'g]5g\ M–

18

-s_ /fi6«k|lt lgi7fjfg xF'b} gk] fnsf] /fli6«otf, ;fje{ fd} ;Qf /
cv08tfsf] /Iff ug,'{

-v_ ;+ljwfg / sfgg" sf] kfngf ug,'{
-u_ /fHon] rfxs] f avt clgjfo{ ;]jf ug'{,
-3_ ;fj{hlgs ;DklQsf] ;/' Iff / ;/+ If0f ug{' .

19

efu–$

/fHosf lgb]z{ s l;4fGt, gLlt tyf bfloTj

$(= dful{ gb]z{ gsf ¿kdf /xg] M -!_ o; efudf plNnlvt lgb]z{ s l;4fGt,
gLlt tyf bfloTj /fHo ;~rfngsf] dfu{lgbz]{ gsf ¿kdf /xg5] g\ .

-@_ /fHon] o; efudf plNnlvt l;4fGt, gLlt / bfloTjsf]
sfofG{ jog ug{ cfjZostf cg';f/ ;f| ]t ;fwg kl/rfng ug]{ u/fpg5] .

%)= lgbz{] s l;4fGtx¿ M -!_ g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{efd} ;Qf, efu} f]lns
cv08tf / :jfwLgtfnfO{ ;jf{]kl/ /fVb} gful/ssf] hLp, wg, ;dfgtf /
:jtGqtfsf] ;+/If0f u/L sfgg" sf] zf;g, dfl} ns xs tyf dfgj
clwsf/sf d"No / dfGotf, nl}+ us ;dfgtf, ;dfgk' flts ;dfj]zLs/0f,
;xeflutf / ;fdflhs Gofosf] dfWodaf6 /fli6«o hLjgsf ;a} If]qdf
Gofok0" f{ Joj:yf sfod ub{} nf]ssNof0fsf/L /fHoJoj:yfsf] :yfkgf ug{]
tyf k/:k/ ;xof]udf cfwfl/t ;3+ Lotfsf cfwf/df ;+3Lo
OsfOx¿aLrsf] ;DaGw ;~rfng ub}{ :yfgLo :jfoQtf /
ljsG] bL| s/0fsf] cfwf/df zf;g Joj:yfdf ;dfgk' flts l;4fGtnfO{
cfTd;ft\ ub}{ nfs] tflGqs clwsf/sf] pkef]u ug{ kfpg] cj:yf
;'lglZrt ug{ ;3+ Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds Joj:yf ;'b[9 ug{]
/fHosf] /fhgLlts p2Z] o xg' ]5 .

-@_ wd{, ;:+ sl[ t, ;+:sf/, ky| f, k/Dk/f, k|rng jf cGo sg' } klg
cfwf/df xg' ] ;a} k|sf/sf lje]b, zfi] f0f / cGofosf] cGTo u/L ;Eo /
;dtfdn" s ;dfhsf] lgdf{0f ug]{ Pj+ /fli6«o uf/} j, nf]stGq,
hgkIfLotf, >dsf] ;Ddfg, pBdzLntf, cg'zf;g, dofb{ f /
;lxi0ft' fdf cfwfl/t ;fdflhs ;f:+ sl[ ts d"Nox¿sf] ljsf; ug]{ tyf
;f:+ sl[ ts ljljwtfsf] ;Ddfg ub{} ;fdflhs ;be\ fj, PS] oa4tf /
;fd~h:o sfod u/L /fli6«o Pstf ;b' [9 ug{] /fHosf] ;fdflhs /
;f+:sl[ ts p2]Zo x'g5] .

-#_ ;fjh{ lgs, lghL / ;xsf/L If]qsf] ;xeflutf tyf ljsf;
dfkm{t pknAw ;fwg / ;f| ]tsf] clwstd kl/rfngåf/f tLj| cflys{ jl[ 4
xfl;n ub{} lbuf] cflys{ ljsf; ug{] tyf k|fKt pknlAwx¿sf] Gofof]lrt
ljt/0f u/L cfly{s c;dfgtfsf] cGTo ub}{ zf]if0f/lxt ;dfhsf] lgdf0{ f
ug{ /fli6«o cy{tGqnfO{ cfTdlge/{ , :jtGq tyf pGgltzLn agfpbF }
;dfhjfb pGdv' :jtGq / ;d4[ cy{tGqsf] ljsf; ug]{ /fHosf] cflys{
p2Z] o xg' ]5 .

20

-$_ g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}d;Qf, ef}ufl] ns cv08tf,
:jfwLgtf / /fli6«o lxtsf] /Iff ub}{ ;fj{ef}lds ;dfgtfsf cfwf/df
cGt/fl{ i6o« ;DaGw sfod u/L ljZj ;d'bfodf /fli6«o ;Ddfgsf]
clej[l4 ug{t] km{ /fHosf] cGt/f{li6«o ;DaGw lgb{l] zt x'g5] .

%!= /fHosf gLltx¿ M /fHon] bx] fosf gLltx¿ cjnDag ug{5] M–

-s_ /fli6«o Pstf / /fli6«o ;'/Iff ;DaGwL gLlt M

-!_ gk] fnsf] :jtGqtf, ;fj{efd} ;Qf, ef}uf]lns cv08tf /
:jfwLgtfsf] ;+/If0f ub{} /fli6o« Pstf cIf0' 0f /fVg],

-@_ ljleGg hft, hflt, wd,{ efiff, ;:+ s[lt / ;Dkb| foaLr
kf/:kl/s ;be\ fj, ;lxi0f'tf / P]Soa4tf sfod u/L ;3+ Lo
OsfOaLr k/:k/df ;xofu] fTds ;DaGw ljsf; ub}{
/fli6«o Pstf kj| w{g ug],{

-#_ /fli6«o ;/' Iff k0| ffnLsf] ljsf; u/L zflGt ;'/Iffsf]
Joj:yf ug],{

-$_ ;jf{u+ L0f dfgjLo ;'/Iffsf] kT| ofel" t ug]{,

-%_ /fli6«o ;'/Iff gLltsf cfwf/df gk] fnL ;g] f, g]kfn k|x/L,
;z:q k|x/L, an gk] fn nufot ;a} ;'/Iff lgsfonfO{
;an, ;b' [9, Jofj;flos, ;dfjz] L / hgpQ/bfoL agfpg],

-^_ /fli6«o cfjZostf cg'¿k gful/snfO{ /fi6«sf] ;j] f ug{
tTk/ / ;Ifd agfpg],

-&_ k"j{ sd{rf/L, ;l} gs / kx| /L nufotsf k"j{ /fi6«;]jsx¿df
/x]sf] 1fg, ;Lk / cg'ejnfO{ /fi6« lxtdf ;dl' rt pkofu]
ug{] .

-v_ /fhgLlts tyf zf;g Joj:yf ;DaGwL gLlt M

-!_ /fhgLlts pknlAwsf] /Iff, ;'b9[ Ls/0f / ljsf; ub{}
cflys{ , ;fdflhs tyf ;f+:s[lts ¿kfGt/0fsf dfWodaf6
hgtfsf] ;jfQ]{ d lxt / ;d'Gglt kT| ofet" ug{,]

-@_ dfgj clwsf/sf] ;+/If0f / ;j+ w{g ub}{ ljlwsf] zf;g
sfod /fVg,]

21

-#_ g]kfn kIf ePsf cGt/f{li6o« ;lGw ;Demf}tfx¿sf]
sfofG{ jog ug],{

-$_ ;fjh{ lgs kz| f;gnfO{ :jR5, ;Ifd, lgikIf, kf/bzL,{
ei| 6frf/d'Qm, hgpQ/bfoL / ;xeflutfd"ns agfpFb}
/fHoaf6 kf| Kt x'g] ;]jf ;l' jwfdf hgtfsf] ;dfg / ;xh
kx'Fr ;'lglZrt u/L ;z' f;gsf] kT| ofe"lt ug],{

-%_ cfd;~rf/nfO{ :jR5, :j:y, lgikIf, dof{lbt, lhDd]jf/ /
Jofj;flos agfpg cfjZos Joj:yf ug],{

-^_ ;3+ Lo OsfOaLr lhDdj] f/L, ;|ft] ;fwg / k|zf;gsf]
;femb] f/L ub}{ ;'dw'/ / ;xof]ufTds ;DaGwsf] ljsf; /
lj:tf/ ug]{ .

-u_ ;fdflhs / ;f+:s[lts ¿kfGt/0f ;DaGwL gLlt M

-!_ :j:y / ;Eo ;+:sl[ tsf] ljsf; u/L ;fdflhs ;';DaGwdf
cfwfl/t ;dfhsf] lgdf{0f ug,]{

-@_ Pl] txfl;s, k'/ftflTjs tyf ;f:+ sl[ ts ;Dkbfsf] ;+/If0f,
;j+ w{g / ljsf;sf nflu cWoog, cg;' Gwfg, pTvgg tyf
kr| f/ k|;f/ ug{],

-#_ ;fdflhs, ;f+:sl[ ts tyf ;]jfd"ns sfod{ f :yfgLo
;db' fosf] l;hg{ zLntfsf] kj| wg{ / kl/rfng u/L :yfgLo
hg;xeflutf clejl[ 4 ub{} ;fd'bflos ljsf; ug,]{

-$_ /fli6«o ;Dkbfsf] ¿kdf /x]sf snf, ;flxTo / ;ËLtsf]
ljsf;df hf8] lbg],

-%_ ;dfhdf ljBdfg wd,{ k|yf, k/Dk/f, /Llt tyf ;+:sf/sf
gfddf x'g] ;a} k|sf/sf ljeb] , c;dfgtf, zf]if0f /
cGofosf] cGt ug],{

-^_ bz] sf] ;f:+ sl[ ts ljljwtf sfod /fVb} ;dfgtf Pj+
;xcl:tTjsf cfwf/df ljleGg hfthflt / ;db' fosf]
efiff, lnlk, ;+:s[lt, ;flxTo, snf, rnlrq / ;Dkbfsf]
;/+ If0f / ljsf; ug]{,

-&_ axe' flifs gLlt cjnDag ug{] .

-3_ cy{, pBf]u / jfl0fHo ;DaGwL gLlt M

22

-!_ ;fj{hlgs, lghL / ;xsf/L Ifq] sf] ;xeflutf / :jtGq
ljsf; dfkm{t /fli6«o cy{tGq ;b' [9 ug],{

-@_ cyt{ Gqdf lghL If]qsf] e"ldsfnfO{ dxTj lbb} pknAw
;fwg / ;|f]tsf] clwstd kl/rfng u/L cfly{s ;d[l4
xfl;n ug,]{

-#_ ;xsf/L If]qnfO{ k|jw{g ub{} /fli6«o ljsf;df cTolws
kl/rfng ug]{,

-$_ cflys{ If]qsf ;a} ultljlwdf :jR5tf, hjfkmb]xL /
k|lt:kwf{ sfod ug{ lgodgsf] Joj:yf ub}{ ;jfu+{ L0f
/fli6«o ljsf;df k|fT] ;fxg / kl/rfng ug{],

-%_ pknAw ;fwg, ;f| ]t tyf cflys{ ljsf;sf] k|ltkmnsf]
Gofofl] rt ljt/0f ug,{]

-^_ t'ngfTds nfesf If]qsf] klxrfg u/L pBfu] sf] ljsf; /
lj:tf/åf/f lgof{t kj| w{g ub{} j:t' tyf ;]jfsf] ahf/
ljljwLs/0f / lj:tf/ ug{],

-&_ sfnfahf/L, Psflwsf/, s[lqd cefj l;h{gf ug]{ /
k|lt:kwf{ lgoGq0f h:tf sfo{sf] cGTo ub}{ /fli6«o
cyt{ GqnfO{ kl| t:kwL{ agfO{ Jofkfl/s :jR5tf / cg'zf;g
sfod u/L pkef]Qmfsf] lxt ;+/If0f ug]{,

-*_ /fli6«o cyt{ Gqsf] ljsf;sf nflu /fli6«o pBf]uwGbf /
;fwg ;|f]tsf] ;/+ If0f / k|jw{g u/L gk] fnL >d, ;Lk /
sRrf kbfyd{ f cfwfl/t :jb]zL nufgLnfO{ kf| yldstf lbg],

-(_ /fli6«o cyt{ Gqsf] ljsf;sf nflu :jbz] L nufgLnfO{
kf| yldstf lbg],

-!)_ /fli6«o lxt cg's"n cfoft kl| t:yfkg, lgoft{ kj| wg{ sf
If]qdf j}bl] zs kh"F L tyf kl| jlwsf] nufgLnfO{ cfslif{t ub{}
k"jf{wf/ ljsf;df k|fT] ;fxg Pj+ kl/rfng ug{,]

-!!_ j}b]lzs ;xfotf ln+bf /fli6«o cfjZostf / k|fyldstfnfO{
cfwf/ agfpFb} o;nfO{ kf/bzL{ agfpg] / j}b]lzs
;xfotfaf6 k|fKt /sd /fli6«o ah]6df ;dflxt ug,{]

23

-!@_ u/} cfjf;Lo g]kfnLx¿sf] 1fg, ;Lk, k|ljlw / k"hF LnfO{
/fli6«o ljsf;df pkofu] ug{,]

-!#_ cf}Bfl] us sl/8f]/, ljz]if cflys{ If]q, /fli6«o kl/of]hgf,
ljb]zL nufgLsf kl/of]hgfsf] ;Gbe{df cGt/ k|bz] tyf
kb| ]z / ;+3 aLr ;dGjo :yflkt u/fO{ cfly{s ljsf;nfO{
ultzLntf kb| fg ug{] .

-ª_ s[lif / el" d;'wf/ ;DaGwL gLlt M

-!_ e"lddf /x]sf] bfx] f/] f] :jfldTj cGTo ub{} ls;fgsf] lxtnfO{
Wofgdf /fvL j}1flgs e"ld;w' f/ ug{],

-@_ cgk' l:yt e"–:jfldTjnfO{ lg?T;flxt ub{} hUufsf]
rSnfaGbL u/L pTkfbg / pTkfbsTj jl[ 4 ug,]{

-#_ ls;fgsf] xs lxt ;+/If0f / ;+jw{g ub{} s[lifsf] pTkfbg /
pTkfbsTj a9fpg ep" kof]u gLltsf] cjnDag u/L el" dsf]
Joj:yfkg / sl[ ifsf] Joj;foLs/0f, cf}Bf]lusLs/0f,
ljljwLs/0f / cfw'lgsLs/0f ug{],

-$_ e"ldsf] pTkfbgzLntf, ks| l[ t tyf jftfj/0fLo ;Gtn' g
;dt] sf cfwf/df lgodg / Joj:yfkg ub}{ To;sf]
;d'lrt pkof]u ug,]{

-%_ si[ fssf nflu sl[ if ;fdu|L, sl[ if pkhsf] plrt dN" o /
ahf/df kxrF' sf] Joj:yf ug{] .

-r_ ljsf; ;DaGwL gLlt M

-!_ If]qLo ;Gt'ng ;lxtsf] ;dfj]zL cfly{s ljsf;sf nflu
If]qLo ljsf;sf] of]hgf cGtu{t lbuf] ;fdflhs cfly{s
ljsf;sf /0fgLlt / sfo{qmdx¿ th{d' f u/L ;dGjofTds
tj/n] sfofG{ jog ug,{]

-@_ ljsf;sf b[li6n] k5fl8 k/]sf If]qnfO{ k|fyldstf lb+b}
;Gt'lnt, jftfj/0f cgs' n" , u'0f:t/Lo tyf lbuf] ¿kdf
efl} ts k"jfw{ f/sf] ljsf; ug{,]

-#_ ljsf; lgdf{0fsf] kl| qmofdf :yfgLo hg;xeflutf clej[l4
ug{],

24

-$_ j}1flgs cWoog cg';Gwfg Pj+ lj1fg / k|ljlwsf]
cfljisf/, pGgog / ljsf;df nufgL clejl[ 4 ug]{ tyf
j}1flgs, kf| ljlws, afl} 4s / ljlzi6 kl| tefx¿sf] ;+/If0f
ug]{,

-%_ /fli6«o cfjZostf cg;' f/ ;"rgf k|ljlwsf] ljsf; /
lj:tf/ u/L To;df ;j{;fwf/0f hgtfsf] ;xh / ;/n
kxFr' ;'lglZrt ug{] tyf /fli6«o ljsf;df ;"rgf
k|ljlwsf] pRrtd pkofu] ug]{,

-^_ ljsf;sf] kl| tkmn ljt/0fdf ljkGg gful/snfO{
k|fyldstf lb+b} cfd hgtfn] Gofofl] rt ¿kdf kfpg]
Joj:yf ug,]{

-&_ PsLs[t /fli6«o kl/ro Joj:yfkg ;"rgf k|0ffnL ljsf;
u/L gful/ssf ;a} k|sf/sf ;"rgf / ljj/0fx¿ PsLst[
¿kdf Joj:yfkg ug{] tyf o;nfO{ /fHoaf6 pknAw x'g]
;j] f ;'ljwf / /fli6«o ljsf; of]hgf;Fu cfa4 ug,{]

-*_ hg;fl+ Vos tYof+snfO{ cBfjlws ub{} /fli6«o ljsf;
ofh] gf;Fu cfa4 ug{] .

-5_ k|fsl[ ts ;fwg ;f| ]tsf] ;+/If0f, ;+jwg{ / pkof]u ;DaGwL
gLlt M

-!_ /fli6«o lxt cg's"n tyf cGt/k:' tf ;dGofosf]
dfGotfnfO{ cfTd;ft\ ub{} bz] df pknAw k|fs[lts ;|ft]
;fwgsf] ;+/If0f, ;+jw{g / jftfj/0f cgs' "n lbuf] ¿kdf
pkofu] ug]{ / :yfgLo ;d'bfonfO{ kf| yldstf /
cuf| lwsf/ lbb+ } k|fKt kl| tkmnx¿sf] Gofof]lrt ljt/0f
ug{,]

-@_ hg;xeflutfdf cfwfl/t :jb]zL nufgLnfO{ k|fyldstf
lbb+ } hn;f| ]tsf] ax'pkof]uL ljsf; ug]{,

-#_ gjLs/0fLo pmhfs{ f] pTkfbg tyf ljsf; ub{} gful/ssf
cfwf/et" cfjZostf kl/k"lts{ f nflu ;k' y / ;'ne
¿kdf e/kbf]{ pmhfs{ f] cfkl" t{ ;l' glZrt ug{] tyf
pmhf{sf] ;dl' rt k|ofu] ug{],

25

-$_ hnpTkGg k|sf]k lgoGq0f / gbLsf] Joj:yfkg ub}{ lbuf]
/ e/kbf]{ l;+rfOsf] ljsf; ug{,]

-%_ hg;fwf/0fdf jftfj/0fLo :jR5tf ;DaGwL rt] gf a9fO{
cf}Bf]lus Pj+ ef}lts ljsf;af6 jftfj/0fdf kg{ ;Sg]
hf]lvdnfO{ Go"gLs/0f ub}{ jg, jGohGt', kIfL, jg:klt
tyf hl} js ljljwtfsf] ;/+ If0f, ;+jwg{ / lbuf] pkofu]
ug{,]

-^_ jftfj/0fLo ;Gtn' gsf nflu cfjZos e"efudf jg If]q
sfod /fVg,]

-&_ ks| l[ t, jftfj/0f jf h}ljs ljljwtfdfly gsf/fTds
c;/ k/s] f] jf kg{ ;Sg] cj:yfdf gsf/fTds
jftfj/0fLo k|efj lgdn"{ jf Gog" ug{ pko'Qm pkfox¿
cjnDag ug,{]

-*_ jftfj/0f k|b"if0f ug{n] ] ;f] afkt bfloTj Aoxfg] k{' g]{ tyf
jftfj/0f ;/+ If0fdf k"j{;fjwfgL / kj" {;l" rt ;xdlt
h:tf kofj{ /0fLo lbuf] ljsf;sf l;4fGt cjnDag ug,]{

-(_ kf| sl[ ts k|sf]kaf6 xg' ] hf]lvd Gog" Ls/0f ug{ k"j{ ;"rgf,
tof/L, p4f/, /fxt Pj+ kg' :yf{kgf ug{] .

-h_ gful/ssf cfwf/et" cfjZostf ;DaGwL gLlt M

-!_ lzIffnfO{ j}1flgs, kf| ljlws, Jofj;flos, ;Lkd"ns,
/f]huf/dn" s Pj+ hgd'vL agfpbF } ;Ifd, kl| t:kwL{,
g}lts Pj+ /fli6«o lxtk|lt ;dlkt{ hgzlQm tof/ ug{],

-@_ lzIff If]qdf /fHosf] nufgL clejl[ 4 ub{} lzIffdf ePsf]
lghL Ifq] sf] nufgLnfO{ lgodg / Joj:yfkg u/L
;]jfd"ns agfpg],

-#_ pRr lzIffnfO{ ;xh, u'0f:t/Lo / kxrF' ofU] o agfO{
qmdzM lgMzN' s agfpFb} nh} fg],

-$_ gful/ssf] JolQmTj ljsf;sf nflu ;fdb' flos ;"rgf
s]Gb| / k':tsfnosf] :yfkgf / k|jwg{ ug{,]

-%_ gful/snfO{ :j:y agfpg /fHon] hg:jf:Yosf] Ifq] df
cfjZos nufgL clejl[ 4 ub{} hfg],

26

-^_ u'0f:t/Lo :jf:Yo ;]jfdf ;a}sf] ;xh, ;n' e / ;dfg
kxr'F ;'lglZrt ug{,]

-&_ g]kfnsf] k/Dk/fut lrlsT;f k4ltsf] ¿kdf /xs] f]
cfoj' ]l{ bs, k|fsl[ ts lrlsT;f / xfl] dof]kl] ys nufot
:jf:Yo k4ltsf] ;+/If0f / kj| w{g ug{],

-*_ :jf:Yo Ifq] df /fHosf] nufgL clej[l4 ub}{ o; If]qdf
ePsf] lghL nufgLnfO{ lgodg / Joj:yfkg u/L
;j] fd"ns agfpg,]

-(_ :jf:Yo ;]jfnfO{ ;j{;n' e / u'0f:t/Lo agfpg :jf:Yo
cg;' Gwfgdf hf]8 lb+b} :jf:Yo ;:+ yf / :jf:YosdL{sf]
;V+ of j[l4 ub}{ hfg],

-!)_ gk] fnsf] Ifdtf / cfjZostfsf cfwf/df hg;V+ of
Joj:yfkgsf nflu kl/jf/ lgofh] gnfO{ k|f]T;flxt ub}{
dft[ lzz' dT[ ob' / 36fO{ cf};t cfo' a9fpg],

-!!_ cJojl:yt a;f]af;nfO{ Joj:yfkg ug]{ tyf ofh] gfa4
/ Jojl:yt a:tL ljsf; ug{],

-!@_ sl[ if Ifq] df nufgL clej[l4 ub{} vfB ;Dke| 'tfsf] dfGotf
cg¿' k hnjfo' / df6f] cgs' "nsf] vfBfGg pTkfbgnfO{
kf| T] ;fxg u/L vfBfGgsf] lbuf] pTkfbg, cfkl" t,{ ;~ro,
;'/Iff / ;'ne tyf k|efjsf/L ljt/0fsf] Joj:yf ug,{]

-!#_ cfwf/e"t j:t' tyf ;j] fdf ;a} gful/sx¿sf] ;dfg
kxrF' ;'lglZrt ub}{ bu' d{ / k5fl8 kfl/Psf] If]qnfO{
ljzi] f kf| yldstf lbO{ ofh] gfa4 cfk"lts{ f] Joj:yf ug,]{

-!$_ oftfoft ;l' jwfdf gful/sx¿sf] ;/n, ;xh / ;dfg
kx'rF ;'lglZrt ub}{ oftfoft If]qdf nufgL clejl[ 4 ug{]
/ jftfj/0f cgs' "n kl| jlwnfO{ k|fyldstf lb+b} ;fj{hlgs
oftfoftnfO{ kf| T] ;fxg / lghL oftfoftnfO{ lgodg u/L
oftfoft Ifq] nfO{ ;'/lIft, Jojl:yt / ckf+utf ePsf
JolQm cg's"n agfpg],

-!%_ gful/ssf] :jf:Yo aLdf ;l' glZrt ub{} :jf:Yo pkrf/df
kx'rF sf] Joj:yf ldnfpg] .

-em_ >d / /f]huf/ ;DaGwL gLlt M

27

-!_ ;an} ] sfd ug{ kfpg] cj:yf ;'lglZrt ub{} bz] sf] d'Vo
;fdflhs cflys{ zlQmsf] ¿kdf /x]sf] >dzlQmnfO{ bIf
/ Jofj;flos agfpg] / :jb]zdf g} /f]huf/L clejl[ 4
ug]{,

-@_ dof{lbt >dsf] cjwf/0ff cg¿' k ;a} >ldssf]
cfwf/et" clwsf/ ;l' glZrt ub}{ ;fdflhs ;/' Iff
k|Tofe"t ug{],

-#_ afn>d nufot >d zf]if0fsf ;a} ¿ksf] cGTo ug{],

-$_ >lds / pBdL Joj;foLaLr ;;' DaGw sfod ub}{
Joj:yfkgdf >ldssf] ;xeflutf k|f]T;fxg ug]{,

-%_ j}b]lzs /f]huf/LnfO{ zf]if0fd'Qm, ;'/lIft / Jojl:yt ug{
tyf >ldssf] /fh] uf/L / clwsf/sf] kT| ofel" t ug{ o;
Ifq] sf] lgodg / Joj:yfkg ug{,]

-^_ jb} l] zs /fh] uf/Laf6 cfh{g ePsf] kF"hL, ;Lk, kl| jlw /
cge' jnfO{ :jb]zdf pTkfbgdn" s Ifq] df nufpg
kf| T] ;fxg ug]{ .

-`_ ;fdflhs Gofo / ;dfj]zLs/0f ;DaGwL gLlt M

-!_ c;xfo cj:yfdf /xs] f Psn dlxnfnfO{ ;Lk, Ifdtf /
ofU] otfsf] cfwf/df /fh] uf/Ldf k|fyldstf lb+b}
hLljsf]kfhg{ sf nflu ;d'lrt Joj:yf ub{} hfg,]

-@_ hfl] vddf k/]sf, ;fdflhs / kfl/jfl/s alxis/0fdf
k/s] f tyf lx;+ f kLl8t dlxnfnfO{ kg' M:yfkgf, ;+/If0f,
;zQmLs/0f u/L :jfjnDaL agfpg],

-#_ k|hgg cj:yfdf cfjZos ;]jf ;l' jwf pkefu] sf]
;l' glZrttf ug]{,

-$_ afnaRrfsf] kfng kf]if0f, kl/jf/sf] x]/rfx h:tf sfd
/ ofu] bfgnfO{ cfly{s ¿kdf d"Nof+sg ug,]{

-%_ afnaflnsfsf] ;jf{]Qd lxtnfO{ k|fylds ¿kdf Wofg
lbg],

-^_ dQ' m sdo} f, sDxn/L, x/jf, r/jf, xlnof, e"ldxLg,
;s' D' af;Lx¿sf] klxrfg u/L a;f]af;sf nflu 3/ 38]/L

28

tyf hLljsfk] fhg{ sf nflu sl[ ifofU] o hdLg jf
/f]huf/Lsf] Joj:yf ub{} k'gM:yfkgf ug]{,

-&_ /fli6«o ljsf;df oj' f ;xeflutf clej[l4 ub{} /fhgLlts,
cflys{ , ;fdflhs / ;f+:s[lts clwsf/x¿sf] k0" f{
pkofu] sf] jftfj/0f l;h{gf ug]{, o'jfsf] ;zQmLs/0f /
ljsf;sf nflu lzIff, :jf:Yo, /fh] uf/L nufotsf If]qdf
ljz]if cj;/ k|bfg ub{} JolQmTj ljsf; ug]{ tyf
/fHosf] ;jf+u{ L0f ljsf;df of]ubfgsf nflu pko'Qm
cj;/ kb| fg ug,]{

-*_ cflbjf;L hghfltsf] klxrfg ;lxt ;Ddfgkj" {s afFRg
kfpg] clwsf/ ;l' glZrt ug{ cj;/ tyf nfesf nflu
ljz]if Joj:yf ub{} o; ;db' fo;uF ;/fs] f/ /fVg]
lg0f{ox¿df ;xefuL u/fpg] tyf cflbjf;L hghflt /
:yfgLo ;db' fosf] k/Dk/fut 1fg, ;Lk, ;:+ sl[ t,
;fdflhs k/Dk/f / cge' jnfO{ ;/+ If0f / ;j+ wg{ ug{,]

-(_ cNk;+Vos ;db' fonfO{ cfˆgf] klxrfg sfod /fvL
;fdflhs / ;f+ :s[lts clwsf/ k|of]usf] cj;/ tyf
nfesf nflu ljz]if Joj:yf ug,]{

-!)_ dwz] L ;d'bfo, dl' :nd / lk58f ju{nfO{ cfly{s,
;fdflhs tyf ;f:+ sl[ ts cj;/ / nfesf] ;dfg ljt/0f
tyf To:tf ;d'bfoleqsf ljkGg gful/ssf] ;+/If0f,
pTyfg, ;zQmLs/0f / ljsf;sf cj;/ tyf nfesf
nflu ljzi] f Joj:yf ug,{]

-!!_ pTkLl8t tyf lk5l8Psf] If]qsf gful/ssf] ;+/If0f,
pTyfg, ;zQmLs/0f, ljsf; / cfwf/et" cfjZostf
kl/k"lts{ f cj;/ tyf nfesf nflu ljz]if Joj:yf ug,{]

-!@_ ;fdflhs ;'/Iff / ;fdflhs Gofo kb| fg ubf{ ;a} ln+u,
If]q / ;d'bfoleqsf cflys{ ¿kn] ljkGgnfO{ kf| yldstf
kb| fg ug{,]

-!#_ :j:y, ;Ifd / cgz' fl;t gful/s tof/ ug{ vn] sb"
tyf v]nf8Ldf ofh] gfa4 nufgL ug]{ / vn] s"bnfO{
/fli6«o Pstf ;b' [9 ug{] Pj+ cGt/f{li6«o If]qdf /fli6o«
;Ddfg clej[l4 ug]{ dfWodsf] ¿kdf ljsf; ug]{,

29

-!$_ ;fd'bflos tyf /fli6o« jf cGt/f{li6«o u/} ;/sf/L ;+3
;+:yfsf] nufgL / e"ldsfnfO{ hjfkmbx] L / kf/bzL{
agfpFb} To:tf ;+:yfx¿sf] :yfkgf, :jLs[lt, ;~rfng,
lgodg / Joj:yfkgsf nflu Psåf/ k0| ffnL ckgfpg] /
/fli6«o cfjZostf / k|fyldstfsf Ifq] df dfq To:tf
;3+ ;+:yfx¿nfO{ ;+nUg u/fpg] .

-6_ Gofo / b08 Joj:yf ;DaGwL gLlt M

-!_ Gofo kz| f;gnfO{ l56f] 5l/tf,] ;j{;'ne, ldtJooL,
lgikIf, ke| fjsf/L / hgpQ/bfoL agfpg,]

-@_ ;fdfGo ks| [ltsf ljjfb ;dfwfgsf nflu d]nldnfk,
dWo:ytf h:tf js} lNks pkfox¿ cjnDag ug{,]

-#_ /fhgLlts, k|zf;lgs, Goflos, ;fdflhs nufot ;a}
Ifq] sf] e|i6frf/ / clgoldttf lgoGq0fsf nflu
k|efjsf/L pkfo cjnDag ug]{ .

-7_ ko{6g ;DaGwL gLlt M gk] fnsf P]ltxfl;s, ;f:+ s[lts, wfld{s,
k'/ftflTjs / kf| s[lts ;Dkbfx¿sf] klxrfg, ;/+ If0f, kj| wg{ Pj+
kr| f/ k;| f/ dfkmt{ /fli6«o cy{tGqsf] dxTjk0" f{ cfwf/sf] ¿kdf
kof{j/0f cgs' n" ko{6g pBf]usf] ljsf; ug]{, ko{6g ;+:sl[ tsf]
ljsf; ug{ cfjZos jftfj/0f Pj+ gLlt lgdf0{ f ug{] tyf
ko{6g pBf]usf] nfe ljt/0fdf :yfgLo hgtfnfO{ kf| yldstf
lbg] .

-8_ cGt/f{li6o« ;DaGw ;DaGwL gLlt M

-!_ g]kfnsf] ;fj{ef}d;Qf, efu} fl] ns cv08tf, :jfwLgtf /
/fli6«o lxtsf] /Iff ug{ lqmofzLn /xFb} ;+o'Qm /fi6«;3+ sf]
a8fkq, c;+nUgtf, k~rzLnsf] l;4fGt, cGt/f{li6«o
sfg"g / ljZjzflGtsf] dfGotfsf cfwf/df /fi6«sf]
;jf{k] l/ lxtnfO{ Wofgdf /fvL :jtGq k//fi6« gLlt
;~rfng ug{,]

-@_ ljutdf ePsf ;lGwx¿sf] kg' /fjnf]sg ub}{ ;dfgtf /
kf/:kl/s lxtsf] cfwf/df ;lGw ;Demft} fx¿ ug{] .

%@= /fHosf] bfloTj M g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{efd} ;Qf, ef}uf]lns cv08tf /
:jfwLgtfnfO{ cIf0' 0f /fVb} df}lns xs tyf dfgj clwsf/sf] ;/+ If0f /

30

;j+ wg{ , /fHosf lgb{z] s l;4fGtx¿sf] cg;' /0f tyf /fHosf gLltx¿sf]
qmdzM sfofG{ jog ub{} g]kfnnfO{ ;d[4 tyf ;dG' gt agfpg] /fHosf]
bfloTj x'g]5 .
%#= kl| tjb] g kz] ug]{ M o; efudf plNnlvt /fHosf lgb]z{ s l;4fGt, gLlt
/ bfloTj sfofG{ jogsf ;DaGwdf u/]sf sfd / kf| Kt pknlAw ;lxtsf]
jflif{s k|ltjb] g g]kfn ;/sf/n] /fi6«klt ;dIf kz] ug]5{ / /fi6«kltn]
To:tf] k|ltj]bg k|wfgdGqL dfkm{t ;+3Lo ;+;b ;dIf k]z ug{] Joj:yf
ug{]5 .
%$= cgu' dg ;DaGwL Joj:yf M o; efudf plNnlvt /fHosf lgbz{] s
l;4fGt, gLlt / bfloTjsf] ku| ltzLn sfof{Gjog eP gePsf] cgu' dg /
d"Nof+sg ug{ ;3+ Lo ;+;bdf sfgg" adfl] hd Ps ;ldlt /xg5] .
%%= cbfntdf kZ| g p7fpg g;lsg] M o; efudf n]lvPsf s'g} ljifo
sfof{Gjog eP jf gePsf] ;DaGwdf sg' } cbfntdf k|Zg p7fpg ;lsg]
5}g .

31

efu–%

/fHosf] ;+/rgf / /fHozlQmsf] af8F kmfF8

%^= /fHosf] ;/+ rgf M -!_ ;3+ Lo nfs] tflGqs u0ftGq gk] fnsf] d"n ;+/rgf
;3+ , kb| z] / :yfgLo tx u/L tLg txsf] xg' ]5 .

-@_ gk] fnsf] /fHozlQmsf] k|of]u ;+3, kb| ]z / :yfgLo txn] o;
;l+ jwfg tyf sfgg" adfl] hd ug{] 5g\ .

-#_ of] ;+ljwfg kf| /De xbF' fsf avt gk] fndf sfod /x]sf
cg;' r" L–$ df pNn]v eP adfl] hdsf lhNnfx¿ /xs] f kb| ]z /xg]5g\ .

-$_ :yfgLo tx cGtut{ ufpFkflnsf, gu/kflnsf / lhNnf ;ef
/xg]5g\ . ufpkF flnsf / gu/kflnsfdf /xg] j8fsf] ;+Vof ;+3Lo sfgg"
adf]lhd x'g]5 .

-%_ ;+3Lo sfgg" adf]lhd ;fdflhs ;f:+ sl[ ts ;+/If0f jf cflys{
ljsf;sf nflu ljz]if, ;/+ lIft jf :jfoQ If]q sfod ug{ ;lsg]5 .

-^_ ;3+ , kb| ]z / :yfgLo txn] g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{efd} ;Qf,
efu} fl] ns cv08tf, :jfwLgtf, /fli6«o lxt, ;jfu+{ L0f ljsf;, ax'bnLo
kl| t:kwf{Tds nfs] tflGqs u0ftGqfTds ;3+ Lo zf;g k0| ffnL, dfgj
clwsf/ tyf df}lns xs, sfg"gL /fHo, zlQm k[ysLs/0f / lgoGq0f tyf
;Gt'ng, ax'ntf / ;dfgtfdf cfwfl/t ;dtfd"ns ;dfh, ;dfjz] L
kl| tlglwTj / klxrfgsf] ;/+ If0f ug]{ 5g\ .
%&= /fHozlQmsf] af8F kmf8F M -!_ ;+3sf] clwsf/ cg';"rL–% df plNnlvt
ljifodf lglxt /xg5] / To:tf] clwsf/sf] k|ofu] of] ;l+ jwfg / ;3+ Lo
sfgg" adf]lhd xg' ]5 .

-@_ k|b]zsf] clwsf/ cg;' "rL–^ df plNnlvt ljifodf lglxt
/xg5] / To:tf] clwsf/sf] k|of]u of] ;l+ jwfg / k|b]z sfg"g adfl] hd
xg' ]5 .

-#_ ;+3 / k|bz] sf] ;femf clwsf/ cg;' r" L–& df plNnlvt
ljifodf lglxt /xg]5 / To:tf] clwsf/sf] ko| fu] of] ;+ljwfg, ;3+ Lo
sfg"g / kb| ]z sfgg" adfl] hd x'g5] .

-$_ :yfgLo txsf] clwsf/ cg';r" L–* df plNnlvt ljifodf
lglxt /xg]5 / To:tf] clwsf/sf] ko| f]u of] ;+ljwfg / ufpF ;ef jf
gu/ ;efn] agfPsf] sfgg" adfl] hd x'g]5 .

-%_ ;+3, kb| ]z / :yfgLo txsf] ;femf clwsf/ cg;' r" L–( df
plNnlvt ljifodf lglxt /xg]5 / To:tf] clwsf/sf] k|ofu] of] ;l+ jwfg /

32

;3+ Lo sfg"g, k|bz] sfg"g / ufpF ;ef jf gu/ ;efn] agfPsf] sfgg"
adfl] hd x'g5] .

-^_ pkwf/f -#_ jf -%_ adfl] hd kb| ]z ;ef, ufpF ;ef jf gu/
;efn] sfgg" agfpFbf ;+3Lo sfg"g;uF gaflemg] u/L agfpg' kg5{] /
k|b]z ;ef, ufpF ;ef jf gu/ ;efn] agfPsf] To:tf] sfg"g ;3+ Lo
sfgg" ;Fu aflemPdf aflemPsf] xb;Dd cfdfGo xg' ]5 .

-&_ pkwf/f -%_ adfl] hd ufpF ;ef jf gu/ ;efn] sfg"g
agfpbF f k|bz] sfgg" ;Fu gaflemg] u/L agfpg' kg5{] / ufpF ;ef jf
gu/ ;efn] agfPsf] To:tf] sfgg" k|bz] sfg"g;uF aflemPdf aflemPsf]
xb;Dd cfdfGo xg' 5] .

%*= cjlzi6 clwsf/ M o; ;+ljwfg adf]lhd ;+3, k|bz] tyf :yfgLo txsf]
clwsf/sf] ;r" L jf ;femf ;"rLdf pNnv] gePsf] jf of] ;l+ jwfgdf sg' }
txn] ko| fu] ug]{ u/L gtf]lsPsf] ljifodf ;+3sf] clwsf/ x'g5] .

%(= cfly{s clwsf/sf] k|ofu] M -!_ ;3+ , kb| z] / :yfgLo txn] cfˆgf]
clwsf/leqsf] cfly{s clwsf/ ;DaGwL ljifodf sfg"g agfpg], jflif{s
ah]6 agfpg], lg0f{o ug,{] gLlt tyf of]hgf tof/ ug]{ / To;sf]
sfofG{ jog ug{] 5g\ .

-@_ ;3+ n] ;femf ;r" Lsf ljifodf / cfly{s clwsf/sf cGo Ifq] df
kb| ]znfO{ ;dt] nfu" xg' ] u/L cfjZos gLlt, dfkb08 / sfgg" agfpg
;Sg5] .

-#_ ;3+ , k|bz] / :yfgLo txn] cf–cfˆgf] txsf] ah]6 agfpg] 5g\
/ kb| ]z / :yfgLo txn] ah]6 kz] ug]{ ;do ;+3Lo sfg"g adfl] hd
x'g]5 .

-$_ ;+3, kb| ]z / :yfgLo txn] k|fs[lts ;f| t] sf] k|ofu] jf
ljsf;af6 k|fKt nfesf] ;dGoflos ljt/0fsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 . To:tf]
nfesf] lglZrt cz+ /f]oN6L, ;j] f jf j:ts' f] ¿kdf kl/of]hgf k|efljt
Ifq] / :yfgLo ;d'bfonfO{ sfg"g adfl] hd ljt/0f ug{' kg{5] .

-%_ ;3+ , k|b]z / :yfgLo txn] kf| s[lts ;|ft] sf] pkofu] ubf{
:yfgLo ;db' fon] nufgL ug{ rfx]df nufgLsf] ks| l[ t / cfsf/sf]
cfwf/df sfgg" adf]lhdsf] c+z nufgL ug{ kf| yldstf lbg' kg{5] .

33

-^_ jb} l] zs ;xfotf / C0f lng] clwsf/ gk] fn ;/sf/sf] x'g5] .
To:tf] ;xfotf jf C0f ln+bf bz] sf] ;dli6ut cflys{ :yfloTj xg' ] u/L
lng' kg]{5 .

-&_ ;3+ , k|b]z / :yfgLo txsf] ah]6 3f6f Joj:yfkg tyf cGo
ljQLo cg'zf;g ;DaGwL Joj:yf ;+3Lo sfgg" adfl] hd x'g5] .

^)= /fh:j ;f| ]tsf] af8F kmfF8 M -!_ ;3+ , kb| ]z / :yfgLo txn] cfˆgf] cflys{
clwsf/Ifq] leqsf] ljifodf s/ nufpg / tL ;f| t] x¿af6 /fh:j
p7fpg ;Sg]5g\ .

t/ ;femf ;r" Lleqsf] ljifodf / s'g} klg txsf] ;r" Ldf gk/s] f
ljifodf s/ nufpg] / /fh:j p7fpg] Joj:yf g]kfn ;/sf/n] lgwf/{ 0f
u/] adf]lhd xg' ]5 .

-@_ g]kfn ;/sf/n] ;+sng u/s] f] /fh:j ;3+ , k|bz] / :yfgLo
txnfO{ Gofof]lrt ljt/0f ug]{ Joj:yf ldnfpg]5 .

-#_ k|bz] / :yfgLo txn] k|fKt ug{] ljQLo x:tfGt/0fsf] kl/df0f
/fli6«o k|fs[lts ;|f]t tyf ljQ cfof]usf] l;kmfl/; adf]lhd xg' 5] .

-$_ gk] fn ;/sf/n] k|b]z / :yfgLo txnfO{ vrs{ f] cfjZostf /
/fh:jsf] Ifdtfsf] cfwf/df ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfg ljt/0f ug5]{ .

-%_ kb| ]zn] g]kfn ;/sf/af6 k|fKt cgb' fg / cfk\mgf] ;f| ]taf6
p7g\ ] /fh:jnfO{ dftxtsf] :yfgLo txsf] vr{sf] cfjZostf / /fh:j
Ifdtfsf] cfwf/df k|b]z sfg"g adf]lhd ljQLo ;dfgLs/0f cgb' fg
ljt/0f ug{] 5g\ .

-^_ gk] fn ;/sf/n] ;+3Lo ;l~rt sf]ifaf6 k|bfg ug]{ ;zt{
cgb' fg, ;dk/" s cg'bfg jf cGo ko| f]hgsf nflu lbg] ljzi] f cgb' fg
ljt/0f ;DaGwL Joj:yf ;3+ Lo sfgg" adfl] hd xg' ]5 .

-&_ ;3+ , k|b]z / :yfgLo tx aLr /fh:jsf] afF8kmfF8 ubf{
;Gt'lnt / kf/bzL{ ¿kdf ug{' kg{]5 .

-*_ /fh:j af8F kmfF8 ;DaGwL ;+3Lo P]g agfpFbf /fli6«o gLlt,
/fli6«o cfjZostf, k|bz] / :yfgLo txsf] :jfoQtf, kb| ]z / :yfgLo
txn] hgtfnfO{ k'¥ofpg' kg{] ;j] f / pgLx¿nfO{ kb| fg ul/Psf] cfly{s
clwsf/, /fh:j p7fpg ;Sg] Ifdtf, /fh:jsf] ;DefJotf / pkofu] ,
ljsf; lgdf0{ fdf ug'{kg{] ;xof]u, Ifq] Lo c;Gt'ng, u/LaL / c;dfgtfsf]

34

Gog" Ls/0f, jl~rtLs/0fsf] cGTo, cfsl:ds sfo{ / c:yfoL cfjZostf
k"/f ug{ ;xof]u ug{' kg{] ljifox¿df Wofg lbg' kg]5{ .

35

efu–^

/fi6«klt / pk/fi6k« lt

^!= /fi6«klt M -!_ g]kfndf Ps /fi6k« lt /xg5] .

-@_ /fi6«klt gk] fnsf] /fi6«fWoIf x'g5] . lghn] o; ;l+ jwfg /
;+3Lo sfgg" adfl] hd cfˆgf] sfo{ ;Dkfbg ug{]5 .

-#_ /fi6k« ltn] gk] fnsf] /fli6«o Pstfsf] k|jwg{ ug5]{ .

-$_ ;+ljwfgsf] kfng / ;+/If0f ug{' /fi6«kltsf] k|d'v stJ{ o
xg' ]5 .

^@= /fi6«kltsf] lgjf{rg M -!_ /fi6«kltsf] lgjf{rg ;+3Lo ;+;bsf ;b:o /
k|b]z ;efsf ;b:o dtbftf /xs] f] lgjfr{ s d08naf6 xg' ]5 . ;3+ Lo
;+;bsf ;b:o / k|bz] ;efsf ;b:osf] dtef/ ;+3Lo sfg"g adfl] hd
km/s x'g5] .

-@_ pkwf/f -!_ df hg' ;s' } s'/f nl] vPsf] eP tfklg sg' } k|b]zdf
k|b]z ;efsf] lgjf{rg gePsf sf/0fn] dfq /fi6k« ltsf] lgjf{rg
ko| fh] gsf nflu lgjf{rs d08n u7g ug{ afwf k/]sf] dflgg] 5g} .

-#_ pkwf/f -!_ adfl] hdsf] lgjf{rs d08nsf] tTsfn sfod
/x]sf] sn' dtsf] axd' t k|fKt ug]{ JolQm /fi6«klt lgjfl{ rt xg' ]5 .

-$_ pkwf/f -#_ adfl] hd sg' } pDdb] jf/n] ax'dt k|fKt ug{
g;sd] f ;ae} Gbf a9L dt k|fKt ug{] bO' { pDdb] jf/x¿ aLr dtbfg x'g]5
/ To:tf] dtbfgdf s'n dtsf] krf; k|ltzteGbf a9L dt kf| Kt ug]{
pDdb] jf/ /fi6«klt lgjfl{ rt xg' ]5 .

-%_ pkwf/f -$_ adfl] hdsf] dtbfgaf6 ;dt] sg' } pDdb] jf/n]
sn' dtsf] krf; k|ltzteGbf a9L dt k|fKt ug{ g;sd] f k'gM dtbfg
xg' ]5 . To:tf] dtbfgdf v;]sf] s'n ;b/ dtsf] a9L dt k|fKt ug{]
pDd]bjf/ /fi6k« lt lgjf{lrt xg' 5] .

-^_ lgjf{rg, dgfg] og jf lgo'lQm xg' ] /fhgLlts kbdf axfn
/x]sf] JolQm o; wf/f adf]lhd /fi6k« lt lgjf{lrt ePdf lghsf] To:tf]
kb :jtM l/Qm xg' ]5 .

-&_ /fi6«kltsf] lgjf{rg / tT;DaGwL cGo Joj:yf ;3+ Lo sfg"g
adfl] hd xg' ]5 .

36

^#= /fi6«kltsf] kbfjlw M -!_ /fi6k« ltsf] kbfjlw lgjfl{ rt ePsf] ldltn] kfFr
jifs{ f] xg' 5] .

-@_ pkwf/f -!_ adfl] hdsf] kbfjlw ;dfKt ePsf] /fi6«kltn] csf{]
lgjf{lrt /fi6k« ltn] kbef/ g;Dxfn];Dd o; ;l+ jwfg adfl] hdsf] sfo{
;Dkfbg ug5{] .

^$= /fi6«kltsf] of]Uotf M -!_ b]xfosf] ofU] otf ePsf] JolQm /fi6k« lt x'gsf
nflu ofU] o x'g5] M–

-s_ ;+3Lo ;+;bsf] ;b:o xg' of]Uo ePsf],

-v_ sDtLdf k+t} fln; jif{ pd/] k/" f ePsf,] /

-u_ s'g} sfgg" n] cofU] o gePsf] .

-@_ pkwf/f -!_ df h'g;'s} s'/f nl] vPsf] eP tfklg bO' { k6s
/fi6«klt lgjf{lrt eO;ss] f] JolQm /fi6«kltsf] lgjf{rgdf pDdb] jf/ xg'
;Sg] 5g} .

^%= /fi6«kltsf] kb l/Qm xg' ] cj:yf M bx] fosf] sg' } cj:yfdf /fi6«kltsf] kb
l/Qm xg' ]5 M–

-s_ lghn] pk/fi6k« lt ;dIf lnlvt /fhLgfdf lbPdf,

-v_ lghsf] lj?4 wf/f !)! adf]lhd dxfleof]usf] k:| tfj
kfl/t ePdf,

-u_ lghsf] kbfjlw ;dfKt ePdf,

-3_ lghsf] d[To' ePdf .

^^= /fi6«kltsf] sfd, stJ{ o / clwsf/ M -!_ /fi6k« ltn] of] ;l+ jwfg jf ;+3Lo
sfgg" adf]lhd lghnfO{ k|fKt clwsf/sf] k|ofu] / st{Josf] kfng
ug{5] .

-@_ pkwf/f -!_ adfl] hd clwsf/sf] k|of]u jf stJ{ osf] kfng
ubf{ of] ;l+ jwfg jf ;3+ Lo sfgg" adf]lhd s'g} lgsfo jf kbflwsf/Lsf]
l;kmfl/;df ul/g] egL ls6fgL;fy Joj:yf ePsf] sfo{ afxs]
/fi6«kltaf6 ;Dkfbg ul/g] cGo h'g;'s} sfo{ dlGqkl/ifbsf] l;kmfl/; /
;Ddltaf6 xg' 5] . To:tf] l;kmfl/; / ;Ddlt kw| fgdGqL dfkmt{ kz]
xg' ]5 .

37

-#_ pkwf/f -@_ adf]lhd /fi6«kltsf] gfddf xg' ] lg0f{o jf cfbz]
/ tT;DaGwL clwsf/kqsf] k|df0fLs/0f ;+3Lo sfg"g adf]lhd xg' ]5 .

^&= pk/fi6k« lt M -!_ gk] fndf Ps pk/fi6«klt /xg5] .

-@_ /fi6k« ltsf] cgk' l:yltdf /fi6k« ltaf6 ul/g] sfo{x¿
pk/fi6k« ltaf6 ;Dkfbg ul/g5] .

-#_ lgjf{rg, dgfg] og jf lgol' Qm xg' ] /fhgLlts kbdf axfn
/x]sf] sg' } JolQm pk/fi6«kltsf] kbdf lgjfl{ rt ePdf lghsf] To:tf] kb
:jtM l/Qm xg' ]5 .

^*= pk/fi6k« ltsf] kb l/Qm x'g] cj:yf M bx] fosf] sg' } cj:yfdf
pk/fi6«kltsf] kb l/Qm xg' 5] M–

-s_ lghn] /fi6«klt ;dIf lnlvt /fhLgfdf lbPdf,

-v_ lghsf] lj?4 wf/f !)! adf]lhd dxfleofu] sf] k:| tfj
kfl/t ePdf,

-u_ lghsf] kbfjlw ;dfKt ePdf,

-3_ lghsf] d[To' ePdf .

^(= pk/fi6«klt ;DaGwL cGo Joj:yf M pk/fi6«kltsf] of]Uotf, lgjfr{ g
k|lqmof, kbfjlw ;DaGwL Joj:yf /fi6k« ltsf] ;/x x'g5] .

&)= /fi6«klt / pk/fi6«klt km/s km/s lnu+ jf ;d'bfosf] xg' ] M o; ;l+ jwfg
adf]lhd /fi6«klt / pk/fi6«kltsf] lgjf{rg km/s km/s ln+u jf
;d'bfosf] kl| tlglwTj xg' ] u/L ug'{ kg{5] .

&!= /fi6«klt / pk/fi6«kltsf] zky M /fi6k« lt / pk/fi6«kltn] cfˆgf] sfo{ef/
;DxfNg' cl3 ;3+ Lo sfg"g adf]lhd /fi6«kltn] k|wfg GofofwLz ;dIf /
pk/fi6k« ltn] /fi6k« lt ;dIf kb tyf ufk] gLotfsf] zky lng' kg{]5 .

&@= /fi6«klt / pk/fi6«kltsf] kfl/>lds tyf ;l' jwf M /fi6«klt /
pk/fi6k« ltsf] kfl/>lds tyf cGo ;l' jwf ;+3Lo P]g adf]lhd xg' ]5 /
To:tf] P]g gag];Dd gk] fn ;/sf/n] tf]s] adfl] hd x'g5] .

&#= /fi6«klt / pk/fi6k« ltsf] sfof{no M -!_ /fi6«klt / pk/fi6«kltsf] sfo{
;Dkfbgsf nflu 5§' f5'§} sfof{no /xg5] .

-@_ pkwf/f -!_ adf]lhdsf] sfof{nosf] sfd sf/afxL ;~rfng
ug{ cfjZos sdr{ f/L tyf cGo Joj:yf gk] fn ;/sf/n] ug{]5 .

38

efu–&

;3+ Lo sfo{kflnsf

&$= zf;sLo :j¿k M gk] fnsf] zf;sLo :j¿k axn' jfbdf cfwfl/t
axb' nLo kl| t:kwf{Tds ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds ;+;bLo zf;g
k|0ffnL xg' ]5 .

&%= sfo{sfl/0fL clwsf/ M -!_ gk] fnsf] sfo{sfl/0fL clwsf/ of] ;+ljwfg /
sfg"g adfl] hd dlGqkl/ifbdf lglxt xg' 5] .

-@_ of] ;+ljwfg / sfg"gsf] cwLgdf /xL g]kfnsf] zf;g
Joj:yfsf] ;fdfGo lgb{]zg, lgoGq0f / ;~rfng ug]{ cleef/f
dlGqkl/ifbdf x'g5] .

-#_ gk] fnsf] ;+3Lo sfo{sfl/0fL ;DaGwL ;Dk"0f{ sfd gk] fn
;/sf/sf] gfddf x'g5] .

-$_ pkwf/f -#_ adf]lhd gk] fn ;/sf/sf] gfddf xg' ] lg0f{o jf
cfbz] / tT;DaGwL clwsf/kqsf] kd| f0fLs/0f ;3+ Lo sfg"g adf]lhd
xg' 5] .

&^= dlGqkl/ifbsf] u7g M -!_ /fi6«kltn] k|ltlglw ;efdf axd' t k|fKt
;;+ bLo bnsf] g]tfnfO{ kw| fgdGqL lgo'Qm ug{5] / lghsf] cWoIftfdf
dlGqkl/ifbsf] u7g x'g5] .

-@_ pkwf/f -!_ adf]lhd k|ltlglw ;efdf s'g} klg bnsf] :ki6
ax'dt g/x]sf] cj:yfdf k|ltlglw ;efdf k|ltlglwTj ug{] b'O{ jf b'O{
eGbf a9L bnx¿sf] ;dyg{ df axd' t kf| Kt ug{ ;Sg] kl| tlglw ;efsf]
;b:onfO{ /fi6k« ltn] k|wfgdGqL lgo'Qm ug5{] .

-#_ k|ltlglw ;efsf] lgjf{rgsf] clGtd kl/0ffd 3fi] f0ff ePsf]
ldltn] tL; lbgleq pkwf/f -@_ adf]lhd kw| fgdGqL lgo'lQm xg' ;Sg]
cj:yf gePdf jf To;/L lgo'Qm k|wfgdGqLn] pkwf/f -$_ adfl] hd
ljZjf;sf] dt kf| Kt ug{ g;s]df /fi6k« ltn] k|ltlglw ;efdf ;ae} Gbf
a9L ;b:ox¿ ePsf] bnsf] ;;+ bLo bnsf] g]tfnfO{ kw| fgdGqL lgoQ' m
ug{5] .

-$_ pkwf/f -@_ jf -#_ adfl] hd lgoQ' m kw| fgdGqLn] To;/L
lgoQ' m ePsf] ldltn] tL; lbgleq kl| tlglw ;efaf6 ljZjf;sf] dt
kf| Kt ug'{ kg5]{ .

39

-%_ pkwf/f -#_ adfl] hd lgoQ' m k|wfgdGqLn] pkwf/f -$_
adfl] hd ljZjf;sf] dt kf| Kt ug{ g;sd] f pkwf/f -@_ adfl] hdsf] sg' }
;b:on] kl| tlglw ;efdf ljZjf;sf] dt k|fKt ug{ ;Sg] cfwf/ k|:tt'
u/d] f /fi6«kltn] To:tf] ;b:onfO{ k|wfgdGqL lgo'Qm ug{]5 .

-^_ pkwf/f -%_ adf]lhd lgo'Qm k|wfgdGqLn] pkwf/f -$_
adfl] hd ljZjf;sf] dt k|fKt ug{' kg]5{ .

-&_ pkwf/f -%_ adf]lhd lgo'Qm k|wfgdGqLn] ljZjf;sf] dt k|fKt
ug{ g;s]df jf k|wfgdGqL lgoQ' m xg' g;sd] f k|wfgdGqLsf] l;kmfl/;df
/fi6«kltn] kl| tlglw ;ef lj36g u/L 5 dxLgfleq csf{] k|ltlglw ;efsf]
lgjfr{ g ;DkGg x'g] u/L lgjfr{ gsf] ldlt tf]Sg]5 .

-*_ o; ;+ljwfg adfl] hd ePsf] k|ltlglw ;efsf] lgjfr{ gsf]
clGtd kl/0ffd 3f]if0ff ePsf] jf k|wfgdGqLsf] kb l/Qm ePsf] ldltn]
kt}+ L; lbgleq o; wf/f adf]lhd kw| fgdGqL lgo'lQm ;DaGwL kl| qmof
;DkGg ug'{ kg{5] .

-(_ /fi6k« ltn] kw| fgdGqLsf] l;kmfl/;df ;3+ Lo ;+;bsf
;b:odWo]af6 ;dfj]zL l;4fGt adfl] hd kw| fgdGqL ;lxt a9Ldf kRrL;
hgf dGqL /x]sf] dlGqkl/ifb u7g ug{]5 .

:ki6Ls/0f M o; efusf] k|of]hgsf nflu ædGqLÆ eGgfn] pkkw| fgdGqL,
dGqL, /fHo dGqL / ;xfos dGqL ;Demg' k5{ .

-!)_ kw| fgdGqL / dGqL ;fd"lxs ¿kdf ;+3Lo ;;+ bkl| t pQ/bfoL
x'g]5g\ / dGqL cfˆgf] dGqfnosf] sfdsf nflu JolQmut ¿kdf
kw| fgdGqL / ;3+ Lo ;+;bk|lt pQ/bfoL x'g]5g\ .

&&= kw| fgdGqL tyf dGqLsf] kb l/Qm xg' ] cj:yf M -!_ b]xfosf] s'g}
cj:yfdf k|wfgdGqLsf] kb l/Qm x'g]5 M–

-s_ lghn] /fi6k« lt ;dIf lnlvt /fhLgfdf lbPdf,

-v_ wf/f !)) adfl] hd ljZjf;sf] k|:tfj kfl/t x'g g;s]df
jf lghsf] lj?4 cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t ePdf,

-u_ lgh kl| tlglw ;efsf] ;b:o g/xd] f,

-3_ lghsf] d[To' ePdf .

-@_ bx] fosf] sg' } cj:yfdf dGqLsf] kb l/Qm x'g]5 M–

40

-s_ lghn] kw| fgdGqL ;dIf lnlvt /fhLgfdf lbPdf,

-v_ k|wfgdGqLn] lghnfO{ kbd'Qm u/d] f,

-u_ pkwf/f -!_ sf] v08 -s_, -v_ jf -u_ adfl] hd
k|wfgdGqLsf] kb l/Qm ePdf,

-3_ lghsf] d[To' ePdf .

-#_ pkwf/f -!_ adfl] hd k|wfgdGqLsf] kb l/Qm ePdf csf{]
dlGqkl/ifb u7g geP;Dd ;f]xL dlGqkl/ifbn] sfo{ ;~rfng ug]{5 .

t/ kw| fgdGqLsf] d[To' ePdf csf]{ k|wfgdGqL lgol' Qm geP;Ddsf
nflu jl/i7td dGqLn] k|wfgdGqLsf] ¿kdf sfo{ ;~rfng ug5]{ .

&*= ;3+ Lo ;;+ bsf] ;b:o gePsf] JolQm dGqL xg' ] M -!_ wf/f &^ sf] pkwf/f
-(_ df hg' ;s' } s'/f nl] vPsf] eP tfklg /fi6«kltn] k|wfgdGqLsf]
l;kmfl/;df ;3+ Lo ;+;bsf] ;b:o gePsf] s'g} JolQmnfO{ dGqL kbdf
lgoQ' m ug{ ;Sg5] .

-@_ pkwf/f -!_ adfl] hd lgo'Qm dGqLn] zkyu|x0f u/s] f] ldltn]
5 dxLgfleq ;3+ Lo ;+;bsf] ;b:otf k|fKt ug{' kg5{] .

-#_ pkwf/f -@_ adfl] hdsf] cjlwleq ;3+ Lo ;+;bsf] ;b:otf
k|fKt ug{ g;sd] f tTsfn sfod /xs] f] kl| tlglw ;efsf] sfo{sfne/ lgh
dGqL kbdf k'gM lgo'lQmsf nflu of]Uo xg' ] 5}g .

-$_ pkwf/f -!_ df hg' ;'s} s/' f nl] vPsf] eP tfklg tTsfn
sfod /xs] f] kl| tlglw ;efsf] lgjf{rgdf k/flht ePsf] JolQm To:tf]
k|ltlglw ;efsf] sfos{ fndf pkwf/f -!_ adf]lhd dGqL kbdf lgo'lQmsf
nflu ofU] o x'g] 5g} .

&(= kw| fgdGqL / dGqLsf] kfl/>lds tyf cGo ;l' jwf M kw| fgdGqL / dGqLsf]
kfl/>lds / cGo ;l' jwf ;+3Lo P]g adf]lhd xg' ]5 . To:tf] Pg]
gag;] Dd g]kfn ;/sf/n] tf]s] adfl] hd x'g]5 .

*)= zky M kw| fgdGqL, pkkw| fgdGqL / dGqLn] /fi6k« lt ;dIf tyf /fHodGqL
/ ;xfos dGqLn] k|wfgdGqL ;dIf cfˆgf] sfoe{ f/ ;DxfNg' cl3 ;+3Lo
sfgg" adf]lhd kb tyf uf]kgLotfsf] zky lng' kg]5{ .

*!= /fi6«kltnfO{ hfgsf/L lbg] M kw| fgdGqLn] bx] fosf ljifox¿df
/fi6«kltnfO{ hfgsf/L u/fpg]5 M–

41

-s_ dlGqkl/ifbsf lg0fo{ ,
-v_ ;+3Lo ;+;bdf k]z ul/g] ljwo] s,
-u_ v08 -s_ / -v_ df plNnlvt ljifodf /fi6k« ltn] hfgsf/L

dfu]sf] cGo cfjZos ljj/0f, /
-3_ gk] fnsf] ;d;fdlos kl/l:ylt / j}bl] zs ;DaGwsf

ljifo .
*@= g]kfn ;/sf/sf] sfo{ ;~rfng M -!_ gk] fn ;/sf/af6 :jLs[t

lgodfjnL adfl] hd gk] fn ;/sf/sf] sfo{ ljefhg / sfo{ ;Dkfbg
xg' ]5 .

-@_ pkwf/f -!_ cGtu{tsf] lgodfjnLsf] kfng eof] jf ePg eGg]
kZ| g s'g} cbfntdf p7fpg ;lsg] 5}g .

42

efu–*

;+3Lo Joj:yflksf

*#= ;3+ Lo Joj:yflksf M k|ltlglw ;ef / /fli6«o ;ef gfdsf bO' { ;bg
;lxtsf] Ps ;+3Lo Joj:yflksf x'g]5 h;nfO{ ;3+ Lo ;;+ b elgg]5 .

*$= kl| tlglw ;efsf] u7g M -!_ kl| tlglw ;efdf bx] fo adf]lhdsf b'O{ ;o
krxQ/ ;b:o /xg5] g\ M–

-s_ g]kfnnfO{ eu" fn] / hg;V+ ofsf] cfwf/df Ps ;o k+};¶L
lgjf{rg If]q sfod u/L k|To]s lgjf{rg If]qaf6 Ps hgf
/xg] u/L klxnf] x'g] lgjf{lrt x'g] lgjfr{ g k|0ffnL adfl] hd
lgjf{lrt x'g] Ps ;o k};+ ¶L ;b:o,

-v_ ;Dk"0f{ b]znfO{ Ps lgjf{rg Ifq] dfgL /fhgLlts bnnfO{
dt lbg] ;dfg'kflts lgjfr{ g k|0ffnL adfl] hd lgjfl{ rt
x'g] Ps ;o bz ;b:o .

-@_ ;dfgk' flts lgjfr{ g k0| ffnL adfl] hd xg' ] kl| tlglw ;efsf]
lgjf{rgsf nflu /fhgLlts bnn] pDdb] jf/L lbb+ f hg;V+ ofsf] cfwf/df
dlxnf, blnt, cflbjf;L hghflt, v; cfo,{ dw;] L, yf¿, dl' :nd,
lk5l8Psf] Ifq] ;dt] af6 aGb ;r" Lsf cfwf/df kl| tlglwTj u/fpg]
Joj:yf ;3+ Lo sfgg" adfl] hd xg' ]5 . To;/L pDdb] jf/L lb+bf eu" f]n /
k|fbl] zs ;Gtn' gnfO{ ;d]t Wofg lbg' kg5{] .

:ki6Ls/0f M o; pkwf/fsf] k|of]hgsf nflu æv; cfo{Æ eGgfn] If]qL,
af| Dx0f, 7s/' L, ;+Gof;L -bzgfdL_ ;db' fo ;Demg' k5{ .

-#_ pkwf/f -@_ adfl] hd /fhgLlts bnn] pDd]bjf/L lbb+ f
ckfu+ tf ePsf] JolQmsf] ;dt] kl| tlglwTj x'g] Joj:yf ug{' kg]5{ .

-$_ pkwf/f -!_ adfl] hd x'g] k|ltlglw ;ef ;b:osf] lgjfr{ g
sfgg" adfl] hd uf]Ko dtbfgåf/f x'g5] .

-%_ c7f/ jif{ pd]/ k"/f ePsf] k|To]s gk] fnL gful/snfO{ ;+3Lo
sfgg" adf]lhd sg' } Ps lgjf{rg If]qdf dtbfg ug{] clwsf/ xg' 5] .

-^_ k|ltlglw ;efsf ;b:osf nflu xg' ] lgjf{rgdf dtbfg ug{
clwsf/ kfPsf] wf/f *& adfl] hd ofU] otf ku' s] f] JolQm ;3+ Lo sfgg" sf]
cwLgdf /xL sg' } klg lgjfr{ g If]qaf6 pDd]bjf/ xg' kfpg]5 .

43

t/ Pp6} JolQm PseGbf a9L lgjf{rg If]qdf Ps} k6s pDd]bjf/
x'g kfpg] 5}g .

-&_ kl| tlglw ;efsf] sfo{sfn 5 dxLgfeGbf a9L cjlw afsF L 5Fb}
s'g} ;b:osf] :yfg l/Qm ePdf To:tf] :yfg hg' lgjf{rg k|0ffnLaf6
k"lt{ ePsf] lyof] ;f]xL kl| qmofåf/f k"lt{ ul/g]5 .

-*_ o; efudf cGoq hg' ;'s} s/' f nl] vPsf] eP tfklg ;+3Lo
;;+ bdf k|ltlglwTj ug]{ kT| o]s /fhgLlts bnaf6 lgjf{lrt s'n ;b:o
;+Vofsf] sDtLdf Ps ltxfO ;b:o dlxnf x'g' kg{]5 . To;/L lgjfl{ rt
ubf{ pkwf/f -!_ sf] v08 -s_ / wf/f *^ sf] pkwf/f -@_ sf] v08 -s_
adfl] hd lgjfl{ rt ;b:ox¿ dWo] sg' } /fhgLlts bnsf] Ps ltxfO
;b:o dlxnf lgjfl{ rt xg' g;sd] f To:tf] /fhgLlts bnn] pkwf/f -!_
sf] v08 -v_ adfl] hd ;b:o lgjf{lrt ubf{ cfˆgf] bnaf6 ;3+ Lo
;;+ bdf lgjfl{ rt xg' ] sn' ;b:osf] sDtLdf Ps ltxfO dlxnf ;b:o xg' ]
u/L lgjfl{ rt ug'{ kg5]{ .

-(_ k|ltlglw ;efsf] lgjfr{ g / tT;DaGwL cGo ljifo ;+3Lo
sfgg" adfl] hd x'g5] .

*%= k|ltlglw ;efsf] sfos{ fn M -!_ o; ;+ljwfg adfl] hd cufj} lj36g
ePsfd] f afx]s kl| tlglw ;efsf] sfo{sfn kfFr jif{sf] x'g]5 .

-@_ pkwf/f -!_ df h'g;'s} s'/f nl] vPsf] eP tfklg ;s+ 6sfnLg
cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfbz] nfu" /xs] f] cj:yfdf ;+3Lo Pg] adf]lhd
kl| tlglw ;efsf] sfo{sfn Ps jifd{ f ga9g\ ] u/L yk ug{ ;lsg]5 .

-#_ pkwf/f -@_ adfl] hd yk ul/Psf] k|ltlglw ;efsf] sfo{sfn
;s+ 6sfnLg cj:yfsf] 3fi] f0ff jf cfb]z vf/h] ePsf] ldltn] 5 dxLgf
k'uk] l5 :jtM ;dfKt x'g5] .

*^= /fli6«o ;efsf] u7g / ;b:ox¿sf] kbfjlw M -!_ /fli6«o ;ef Ps :yfoL
;bg x'g]5 .

-@_ /fli6«o ;efdf b]xfo adfl] hdsf pgfG;f7L ;b:o /xg5] g\ M–

-s_ k|bz] ;efsf ;b:o, ufpkF flnsfsf cWoIf / pkfWoIf
tyf gu/kflnsfsf k|dv' / pkk|dv' /xs] f] lgjfr{ s
d08nåf/f ;3+ Lo sfgg" adfl] hd k|b]z ;efsf ;b:o,
ufpFkflnsfsf cWoIf / pkfWoIf tyf gu/kflnsfsf
kd| 'v / pkkd| v' sf] dtsf] ef/ km/s x'g] u/L kT| o]s

44

kb| z] af6 sDtLdf tLg hgf dlxnf, Ps hgf blnt /
Ps hgf ckfu+ tf ePsf JolQm jf cNk;+Vos ;lxt
cf7 hgf u/L] lgjf{lrt 5kGg hgf,

-v_ gk] fn ;/sf/sf] l;kmfl/;df /fi6«kltaf6 dgfg] Lt
sDtLdf Ps hgf dlxnf ;lxt tLg hgf .

-#_ /fli6o« ;efsf ;b:ox¿sf] kbfjlw 5 jif{sf] x'g5] . /fli6«o
;efsf Ps ltxfO ;b:osf] kbfjlw k|Tos] bO' { jif{df ;dfKt x'g]5 .

t/ of] ;+ljwfg kf| /De ePkl5 klxnf] k6s ;b:osf] kbfjlw
sfod ubf{ uf]nf ky| fåf/f Ps ltxfOsf] b'O{ jif{, csf{] Ps ltxfOsf] rf/
jif{ / afFsL Ps ltxfOsf] 5 jif{sf] x'g] u/L kbfjlw sfod ul/g]5 .

-$_ of] ;+ljwfg k|f/De ePkl5 /fli6«o ;efsf ;b:osf] klxnf]
k6s kbfjlw u0fgf ubf{ /fli6o« ;efsf] k|yd a}7s a;]sf] lbgaf6
;Dk"0f{ ;b:ox¿sf] kbfjlw k|f/De ePsf] dflgg]5 .

-%_ /fli6«o ;efsf] l/Qm xg' cfpg] :yfgsf] k"lt{ To:tf] :yfg l/Qm
ug]{ ;b:osf] lgjfr{ g jf dgfg] og h'g t/Lsfn] ePsf] lyof] ;fx] L
t/Lsfn] afF sL cjlwsf nflu ul/g]5 .

-^_ /fli6«o ;efsf ;b:osf] lgjfr{ g ;DaGwL cGo Joj:yf ;+3Lo
sfgg" adfl] hd x'g5] .

*&= ;b:osf nflu of]Uotf M -!_ bx] fosf] ofU] otf ePsf] JolQm ;+3Lo
;;+ bsf] ;b:o x'g of]Uo xg' ]5 M–

-s_ g]kfnsf] gful/s,

-v_ k|ltlglw ;efsf nflu kRrL; jif{ / /fli6«o ;efsf
nflu k}t+ L; jif{ pd]/ k"/f ePsf],

-u_ g}lts ktg b]lvg] kmfh} bf/L s;"/df ;hfo gkfPsf,]

-3_ s'g} ;3+ Lo sfgg" n] cof]Uo gePsf], /

-ª_ s'g} nfesf] kbdf axfn g/x]sf] .

:ki6Ls/0f M o; v08sf] ko| f]hgsf nflu ænfesf]
kbÆ eGgfn] lgjf{rg jf dgf]gogåf/f kl" t{ ul/g]
/fhgLlts kb afx]s ;/sf/L sf]ifaf6 kfl/>lds jf
cfly{s ;l' jwf kfpg] cGo kb ;Demg' k5{ .

45

-@_ s'g} klg JolQm Ps} k6s b'j} ;bgsf] ;b:o xg' ;Sg] 5g} .

-#_ lgjfr{ g, dgfg] og jf lgo'lQm xg' ] /fhgLlts kbdf axfn
/xs] f] JolQm o; efu adf]lhd ;3+ Lo ;+;bsf] ;b:o kbdf lgjf{lrt jf
dgf]gLt ePdf ;+3Lo ;+;bsf] ;b:o kbsf] zky ux| 0f u/]sf] lbgbl] v
lghsf] To:tf] kb :jtM l/Qm x'g5] .

**= zky M ;3+ Lo ;;+ bsf] kT| o]s ;bgsf ;b:on] ;bg jf To;sf] sg' }
;ldltsf] a}7sdf klxnf] k6s efu lng' cl3 ;3+ Lo sfgg" adf]lhd
zky lng' kg{]5 .

*(= :yfgsf] l/Qmtf M bx] fosf] sg' } cj:yfdf ;+3Lo ;+;bsf] ;b:osf] :yfg
l/Qm xg' 5] M–

-s_ lghn] ;efd'v jf cWoIf ;dIf lnlvt /fhLgfdf lbPdf,

-v_ lghsf] wf/f *& adf]lhdsf] of]Uotf gePdf jf g/x]df,

-u_ k|ltlglw ;efsf] sfo{sfn jf /fli6«o ;ef ;b:osf] kbfjlw
;dfKt ePdf,

-3_ lgh ;DalGwt ;bgnfO{ ;"rgf glbO{ nuftf/ bzj6f
a7} sdf cg'kl:yt /x]df,

-ª_ hg' bnsf] pDd]bjf/ eO{ ;b:o lgjf{lrt ePsf] xf] To:tf]
bnn] ;+3Lo sfgg" adf]lhd lghn] bn Tofu u/]sf] s/' f
;"lrt u/]df,

-r_ lghsf] d[To' ePdf .

()= ;b:osf nflu cofU] otf ;DaGwL lg0f{o M ;+3Lo ;+;bsf] s'g} ;b:o wf/f
*& adf]lhd cof]Uo 5 jf xg' uPsf] 5 eGg] kZ| g p7]df To;sf] clGtd
lg0f{o ;jf]{Rr cbfntsf] ;+j}wflgs Ohnf;n] ug]5{ .

(!= k|ltlglw ;efsf] ;efd'v / pk;efd'v M -!_ k|ltlglw ;efsf] klxnf]
a}7s k|f/De ePsf] ldltn] kGw| lbgleq k|ltlglw ;efsf ;b:ox¿n]
cfkmd" Woa] f6 k|ltlglw ;efsf] ;efdv' / pk;efdv' sf] lgjf{rg
ug5]{ g\ .

-@_ pkwf/f -!_ adf]lhd lgjf{rg ubf{ k|ltlglw ;efsf] ;efd'v /
pk;efd'v dWo] Ps hgf dlxnf x'g] u/L ug{' kg{5] / k|ltlglw ;efsf]
;efdv' / pk;efdv' km/s km/s bnsf] k|ltlglw xg' ' kg5{] .

46

t/ kl| tlglw ;efdf PseGbf a9L bnsf] kl| tlglwTj gePsf] jf
k|ltlglwTj eP/ klg pDd]bjf/L glbPsf] cj:yfdf Ps} bnsf] ;b:o
kl| tlglw ;efsf] ;efdv' / pk;efdv' x'g afwf kg{] 5}g .

-#_ k|ltlglw ;efsf] ;efdv' jf pk;efd'vsf] kb l/Qm ePdf
kl| tlglw ;efsf ;b:ox¿n] cfkmd" Wo]af6 k|ltlglw ;efsf] ;efd'v /
pk;efdv' sf] lgjfr{ g u/L l/Qm :yfgsf] k"lt{ ug{] 5g\ .

-$_ kl| tlglw ;efsf] ;efd'vsf] cgk' l:yltdf pk;efd'vn]
kl| tlglw ;efsf] cWoIftf ug5]{ .

-%_ kl| tlglw ;efsf] ;efd'v / pk;efd'vsf] lgjfr{ g gePsf]
jf bj' } kb l/Qm ePsf] cj:yfdf k|ltlglw ;efsf] a7} ssf] cWoIftf
pkl:yt ;b:o dWo] pd]/sf] lx;fan] Hoi] 7 ;b:on] ug]{5 .

-^_ b]xfosf] s'g} cj:yfdf kl| tlglw ;efsf] ;efdv' jf
pk;efd'vsf] kb l/Qm x'g]5 M–

-s_ lgh kl| tlglw ;efsf] ;b:o g/xd] f,

t/ k|ltlglw ;ef lj36g ePsf] cj:yfdf cfˆgf]
kbdf axfn /xs] f kl| tlglw ;efsf ;efd'v / pk;efd'v
k|ltlglw ;efsf nflu x'g] csf{] lgjf{rgsf] pDd]bjf/L
bflvn ug{] cl3Nnf] lbg;Dd cfˆgf] kbdf axfn /xg5] g\ .

-v_ lghn] lnlvt /fhLgfdf lbPdf,

-u_ lghn] kb cg's"n cfr/0f gu/]sf] eGg] k|:tfj k|ltlglw
;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;V+ ofsf] b'O{
ltxfO ax'dtaf6 kfl/t ePdf .

-&_ kl| tlglw ;efsf] ;efdv' n] kb cgs' n" sf] cfr/0f gu/s] f]
eGg] k|:tfj pk/ 5nkmn xg' ] a}7ssf] cWoIftf k|ltlglw ;efsf]
pk;efdv' n] ug]5{ . To:tf] k|:tfjsf] 5nkmndf kl| tlglw ;efsf]
;efdv' n] efu lng / dt lbg kfpg5] .

(@= /fli6«o ;efsf] cWoIf / pkfWoIf M -!_ /fli6«o ;efsf] klxnf] a7} s
k|f/De ePsf] ldltn] kGw| lbgleq /fli6o« ;efsf ;b:ox¿n]
cfkm"dWo]af6 /fli6«o ;efsf] cWoIf / pkfWoIfsf] lgjf{rg ug]5{ g\ .

-@_ pkwf/f -!_ adf]lhd lgjf{rg ubf{ /fli6«o ;efsf] cWoIf /
pkfWoIf dWo] Ps hgf dlxnf x'g] u/L ug{' kg5{] .

47

-#_ /fli6o« ;efsf] cWoIf jf pkfWoIfsf] kb l/Qm ePdf /fli6«o
;efsf ;b:ox¿n] cfkm"dWo]af6 /fli6«o ;efsf] cWoIf jf pkfWoIfsf]
lgjf{rg u/L l/Qm :yfgsf] k"lt{ ug]{ 5g\ .

-$_ /fli6o« ;efsf] cWoIfsf] cgk' l:yltdf /fli6«o ;efsf]
pkfWoIfn] /fli6«o ;efsf] cWoIftf ug]{5 .

-%_ /fli6o« ;efsf] cWoIf / pkfWoIfsf] lgjf{rg gePsf] jf kb
l/Qm ePsf] cj:yfdf /fli6«o ;efsf] a}7ssf] cWoIftf pkl:yt
;b:odWo] pd]/sf] lx;fan] Ho]i7 ;b:on] ug]{5 .

-^_ bx] fosf] s'g} cj:yfdf /fli6«o ;efsf] cWoIf jf pkfWoIfsf]
kb l/Qm xg' 5] M–

-s_ lgh /fli6o« ;efsf] ;b:o g/x]df,

-v_ lghn] lnlvt /fhLgfdf lbPdf,

-u_ lghn] kb cg'sn" cfr/0f gu/]sf] eGg] k|:tfj /fli6«o
;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;V+ ofsf] bO' {
ltxfO ax'dtaf6 kfl/t ePdf .

-&_ /fli6«o ;efsf] cWoIfn] kb cg's"nsf] cfr/0f gu/]sf] eGg]
k|:tfj pk/ 5nkmn xg' ] a7} ssf] cWoIftf /fli6«o ;efsf] pkfWoIfn]
ug{5] . To:tf] k:| tfjsf] 5nkmndf /fli6«o ;efsf] cWoIfn] efu lng /
dt lbg kfpg5] .

(#= clwjz] gsf] cfJxfg / cGTo M -!_ /fi6k« ltn] kl| tlglw ;efsf nflu
ePsf] lgjf{rgsf] clGtd kl/0ffd 3f]if0ff ePsf] ldltn] tL; lbgleq
;3+ Lo ;+;bsf] clwj]zg cfJxfg ug5]{ . To;kl5 o; ;+ljwfg adfl] hd
/fi6«kltn] ;do ;dodf b'j} jf sg' } ;bgsf] clwjz] g cfJxfg ug{5] .

t/ Pp6f clwjz] gsf] ;dflKt / csf{] clwjz] gsf] k|f/Desf
aLrsf] cjlw 5 dxLgfeGbf a9L xg' ] 5g} .

-@_ /fi6«kltn] ;3+ Lo ;+;bsf] b'j} jf sg' } ;bgsf] clwjz] gsf]
cGTo ug{ ;Sg]5 .

-#_ /fi6k« ltn] k|ltlglw ;efsf] clwj]zg rfn" g/x]sf] jf a7} s
:ylut ePsf] cj:yfdf clwj]zg jf a7} s af]nfpg jf~5gLo 5 egL
k|ltlglw ;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] Ps rf}yfO ;b:ox¿n] lnlvt
cg'/fw] u/]df To:tf] clwj]zg jf a7} s a:g] ldlt / ;do tfS] g5] .

48

To;/L tfl] sPsf] ldlt / ;dodf k|ltlglw ;efsf] clwjz] g k|f/De x'g]
jf a7} s a:g5] .

($= u0fk"/s ;+Vof M o; ;l+ jwfgdf cGoyf n]lvPsfd] f afx]s ;+3Lo ;;+ bsf]
s'g} klg ;bgsf] a}7sdf ;Dk0" f{ ;b:o ;+Vofsf] Ps rf}yfO ;b:o
pkl:yt geP;Dd s'g} kZ| g jf k|:tfj lg0fo{ sf nflu k:| t't xg' ] 5g} .

(%= /fi6«kltaf6 ;Daf]wg M -!_ /fi6k« ltn] ;3+ Lo ;+;bsf] s'g} ;bgsf] a7} s
jf bj' } ;bgsf] ;+oQ' m a}7snfO{ ;Daf]wg ug{ / To;sf nflu ;b:osf]
pkl:ylt cfXjfg ug{ ;Sg5] .

-@_ /fi6«kltn] kl| tlglw ;efsf] lgjfr{ g kl5sf] klxnf] clwj]zg /
kT| o]s jifs{ f] klxnf] clwj]zg k|f/De ePkl5 ;+3Lo ;+;bsf] b'j} ;bgsf]
;+o'Qm a}7snfO{ ;Daf]wg ug{]5 .

(^= pkk|wfgdGqL, dGqL, /fHo dGqL / ;xfos dGqLn] b'j} ;bgsf] a}7sdf
efu lng kfpg] M pkkw| fgdGqL, dGqL, /fHo dGqL / ;xfos dGqLn]
;3+ Lo ;+;bsf] sg' } ;bg jf To;sf] ;ldltdf pkl:yt x'g / sf/afxL
tyf 5nkmndf efu lng kfpg] 5g\ .

t/ cfkm" ;b:o gePsf] ;bg jf To;sf] ;ldltdf dtbfg ug{
kfpg] 5}gg\ .

(&= ;ldltsf] u7g M -!_ kl| tlglw ;ef / /fli6«o ;efn] ;+3Lo sfgg"
adf]lhd ;ldltx¿ u7g ug{ ;Sg5] g\ .

-@_ ;+3Lo ;+;bsf] b'O{ ;bgsf aLrsf] sfok{ |0ffnLnfO{ Jojl:yt
ug{, sg' } ljwo] sdf /xs] f] dtleGgtf cGTo ug{ jf cGo s'g} vf;
sfo{sf nflu bj' } ;bgsf] ;+o'Qm ;ldlt u7g ul/of;] \ egL s'g} ;bgn]
k:| tfj kfl/t u/d] f ;+o'Qm ;ldltsf] u7g ul/g5] . To:tf] ;o+ 'Qm
;ldltdf k|ltlglw ;efsf ;b:o kfrF hgf / /fli6«o ;efsf ;b:o Ps
hgfsf] cgk' ftdf ;dfjl] ztfsf] cfwf/df a9Ldf kRrL; hgf ;b:o
/xg5] g\ .

(*= ;b:osf] :yfg l/Qm /x]sf] cj:yfdf ;bgsf] sfo{ ;~rfng M ;3+ Lo
;+;bsf] sg' } ;b:osf] :yfg l/Qm eP klg ;bgn] cfˆgf] sfo{ ;~rfng
ug{ ;Sg]5 . ;+3Lo ;+;bsf] sg' } ;bgsf] sf/afxLdf efu lng gkfpg]
s'g} JolQmn] efu lnPsf] s/' f kl5 kQf nfUof] eg] klg eO;ss] f] sfo{
cdfGo xg' ] 5}g .

49


Click to View FlipBook Version