Chiński nie gryzie

SPIS TREŚCI 4

WSTĘP 5
1. 0 języku i piśmie 15
2 . Wymowa 23
3. Pierwsze kontakty 33
4 . Kraje i narodowości 47
5. Liczby i czas 59
6. Człowiek i rodzina 71
7. Jedzenie 83
8. Zakupy 95
9. Mój dom 109
10. M ój dzień 121
11. Sport i czas wolny 135
12. Podróże 149
13. Praca 161

ODPOWIEDZI 181
SŁOWNICZEK CHIŃSKO-POLSKI

3

WSTĘP

”CHIŃSKI nie gryzie!” to innowacyjny kurs, który uczy języka chińskiego od podstaw. Jest to
praktyczna książka z ćwiczeniami z elementami podręcznika, przeznaczona dla osób rozpoczynają­
cych przygodę z językiem chińskim. W łatwy i przyjemny sposób pozwala opanować podstawy ję­
zyka od poziomu AO. Książka polecana jest wszystkim, którzy chcą rozpocząć przygodę z chińskim.

Książka podzielona jest na 13 działów tematycznych, które prezentują niezbędny zestaw zagadnień
leksykalnych (m.in. pierwsze kontakty, mój dom, praca, podróże) i gramatycznych na poziomie po­
czątkującym. Ponadto dwa pierwsze rozdziały wprowadzają w tajniki chińskiej wymowy, gramatyki
i pisma.

Pozostałe rozdziały prezentują materiał leksykalny i gramatyczny w postaci:

1) krótkich dialogów lub tekstów z polskimi tłumaczeniami
2) przejrzyście wyjaśnionych zagadnień gramatycznych (sekcja Gramatyka w pigułce)
3) zestawu niezbędnych słówek (sekcja Słówka).

Dalsza część każdego działu (sekcja Ćwiczenia) zawiera serię różnorodnych ćwiczeń, które pozwa­
lają ćwiczyć pisanie, utrwalić znajomość słówek i podstaw gramatyki oraz rozwijać umiejętność ro­
zumienia tekstu czytanego. Uczą także tworzenia pierwszych zdań w języku chińskim. Wśród nich
znajdują się m.in.: ćwiczenia na dopasowywanie słówek lub zdań do obrazków, szukanie słówek
w diagramach, zdania z lukami, układanie kwestii dialogów w odpowiedniej kolejności i wiele in­
nych. Dodatkowo w rozdziałach 3-13 zostały wprowadzone podstawowe znaki, a na końcu każde­
go rozdziału w sekcji Sprawdź się! znajdują się ćwiczenia podsumowujące.

Ćwiczenia zostały opracowane specjalnie z myślą o osobach początkujących, dlatego na margine- i
sach znajdują się praktyczne minisłowniczki, zawierające nowe słówka z ćwiczeń, które nie pojawiły
się w prezentacji materiału. Marginesy można wykorzystywać również na własne notatki. Dodat­
kowo w sekcji Ćwiczenia zostały umieszczone krótkie ciekawostki o Chinach i kulturze chińskiej,
które zachęcają do dalszego zdobywania wiedzy na ten temat.

W niniejszej książce nauka chińskich znaków przebiega stopniowo i systematycznie wraz z nauką
pisania. Ponadto w publikacji zastosowano transkrypcję znaków języka chińskiego zwaną pinyinyw
której chińskie znaki zapisuje się za pomocą alfabetu łacińskiego. Jako że tempo nauki znaków jest
sprawą indywidualną, wielu uczniów z pewnością będzie potrzebować więcej czasu na ich przyswo­
jenie. Z tego względu zachęcamy do samodzielnej nauki pisania. Przydatne będą do tego kratki do­
łączone na końcu książki. Warto korzystać także z rozbudowanego klucza odpowiedzi do ćwiczeń.
Znajdują się w nim tłumaczenia na język polski oraz zapis chińskich słów łacińskim alfabetem.
Dodatkową pomocą jest słowniczek chińsko - polski na końcu książki, w którym zebrane zostały
wszystkie słówka z minisłowniczków.______________________________________________________

Uwaga: Do niniejszej publikacji jest dołączona płyta audio CD z nagraniami rodowitego native
speakera. Nagrane partie materiału (dialogi, słówka i zdania) zostały oznaczone w książce ikon-
ką płyty. Dzięki płycie CD od samego początku nauki można kształcić umiejętność rozumienia ze
słuchu oraz osłuchać się z brzmieniem języka chińskiego. Z kolei powtarzanie słówek za lektorem
pozwoli przyswoić sobie wymowę.

Zapraszamy też do korzystania z innej publikacji naszego wydawnictwa: „Audio Kurs Chiński Kurs
Podstawowy". Pełną i aktualną ofertę naszego wydawnictwa można znaleźć na stronie interne­
towej: www.jezykiobce.pl

Życzymy przyjemnej nauki - przekonaj się，że chiński nie gryzie!

4

0 JĘZYKU
1 PIŚMIE

- 学 汉 语 还 是 不 学 汉 语 ，这 是 个 问 题 ！
-Xue Hdnyu hdishi bu xue Hanyu, zhe shi ge wentU

Uczyć się czy nie uczyć chińskiego? Oto jest pytanie!
W tym rozdziale:
-podstawowe informacje o języku i piśmie
-wprowadzenie do wymowy

WSTĘP

W Chinach istnieje wiele języków i dialektów. To, co zwykle nazywamy językiem
chińskim (汉语 Hanyu 一„językiem Hanów”) jest w rzeczywistości grupą języków,
które mają wspólne korzenie historyczne. Różnice między licznymi dialektami
utrudniały komunikację mieszkańcom odległych prowincji Państwa Środka, więc
w 1956 r. rząd chiński wprowadził język ogólnonarodowy putonghua (普通话
Putónghua 一„powszechna mowa，，）jako język oficjalny. Został on opracowany
w oparciu o dialekty mandaryńskie, a zwłaszcza dialekt pekiński.

Tego języka oficjalnego, zwanego standardowym językiem chińskim, naucza się
dzisiaj w szkołach i słyszymy go w chińskich mediach. Posługuje się nim ponad
jedna piąta ludzi na świecie. Niniejsza publikacja służy właśnie do nmh.putonghua.

0 JĘZYKU

Język chiński jest językiem monosylabicznym - zasadniczo każda sylaba posia­
da znaczenie. Obecnie większość chińskich wyrazów składa się z dwóch sylab.
Każdej sylabie odpowiada jeden znak pisma. Pismo chińskie nie jest więc alfa­
betem. Aby dowiedzieć się, jak odczytać dany znak, posługujemy się oficjalną
transkrypcją języka ogólnonarodowego putonghua 一transkrypcją pinyin (拼音
pinyin). Transkrypcja wykorzystuje litery alfabetu łacińskiego. Posługujemy się
nią również na łamach tej książki.

Język chiński jest także językiem tonalnym. Oznacza to, że do każdej sylaby przy­
pisany jest ton. W zależności od tonu znaczenie sylaby zmienia się. W standar­
dowym języku chińskim występują cztery tony: równy, wznoszący, opadająco-
-wznoszący i opadający.

1 W TONY

ton pierwszy, równy - wysoki i równy, np.:妈 md (mama)

ton drugi, wznoszący - wysoki wznoszący; głos wznosi się, przypomina zadawa­
nie pytania, np.:麻 md (konopie)

ton trzeci, opadająco-wznoszący —sylabę zaczynamy wypowiadać nisko, następ­
nie głos schodzi jeszcze niżej, po czym się wznosi, np.:马 md (koń)

ton czwarty, opadający - wysoki opadający, głos gwałtownie opada, jak przy wy­
dawaniu rozkazu, np.:骂 ma (przeklinać kogoś)

6 EDGARDj ez yki oi ce. pl

Przebieg wymawiania tonów możemy prześledzić na wykresie z pięciostopniową
skalą wysokości głosu:

W transkrypcji pinyin tony zaznaczane są za pomocą następujących znaków dia­
krytycznych (czyli znaków graficznych używanych z literami) nad samogłoskami
w sylabach:

2 znak diakrytyczny przykład
łon 搭 da (rozkładać)
r 答 da (odpowiadać)
ton pierwszy 打 da (uderzać)
ton drugi w 大 dii (duży)
ton trzeci
ton czwarty

W języku chińskim niektóre sylaby występują w tzw. tonie lekkim 一 czyli tak,
jak zwykle wymawia się wyrazy w języku polskim. W transkrypcji pinyin nie za­
znaczamy nad sylabą znaku diakrytycznego, jak na przykład w wyrazie B马ma
(partykuła pytajna).

www.jezykiobce.pl 7

GRAMATYKA W PIGUłCE

W języku chińskim nie ma odmiany wyrazów ani czasów gramatycznych. Bar­
dzo ważną rolę pełni natomiast składnia. Funkcję wyrazu wyznacza jego pozycja
w zdaniu - dlatego mówimy, że chiński jest językiem pozycyjnym. Z reguły w ję­
zyku chińskim wyraz określający stoi przed wyrazem określanym. Na poniższym
przykładzie możemy zobaczyć, jak zmienia się znaczenie wyrażenia w zależności
od pozycji wyrazów:

wyraz partykuła wyraz znaczenie
określający określany tata przyjaciela
的de 父巴父巴
朋友 baba przyjaciel taty
pengyou 的 tata
przyjaciel de
partykuła dzierżawcza
爸爸
baba 的 朋友
tata de pengyou
partykuła dzierżawcza przyjaciel

Inną ważną cechą gramatyki języka chińskiego jest tak zwana konwersja części
mowy. Oznacza to, że w zależności od kontekstu wyraz może pełnić funkcje róż­
nych części mowy, np.: słowo 旅行 Mxing może oznaczać „podróż” (rzeczownik)
i „podróżować” (czasownik).

W języku chińskim występują te same części mowy, co w języku polskim. Wy­
jątkiem są klasyfikatory, czyli słowa używane z rzeczownikami i czasownikami,
służące wyrażaniu ilości. Charakterystyczna dla języka chińskiego jest duża liczba
partykuł - części mowy, które nie występują samodzielnie i nie mają konkretnego
znaczenia, ale modyfikują znaczenie wyrazów lub zdań, a także tworzą relacje
gramatyczne pomiędzy wyrazami.

PISMO

W języku chińskim powszechnie używa się ok. 4000 znaków. Jako narzędzie do
ich nauki w 1956 r. stworzono pinyin - łacińską transkrypcję języka chińskiego.
W XX w. miała miejsce reforma pisma - część znaków została uproszczona, zre­
dukowano ilość kresek, a niektóre znaki w ogóle wyszły z użycia. W Chińskiej
Republice Ludowej używa się pisma uproszczonego. W Hongkongu, Makao, na
Tajwanie i w Singapurze stosuje się znaki tradycyjne. W niniejszej książce konse­
kwentnie zastosowano znaki uproszczone.

8 EJEDmGi oA» cR丨.Dpi

Przykłady znaków tradycyjnych i uproszczonych:

znak tradycyjny znak uproszczony
馬 md - koń 马 md —koń
青1 lóng- smok 龙 lóng - smok

Znaki zbudowane są z elementów. Każdy znak to jedna sylaba, a nie litera, jak
w językach europejskich. Wymowę znaku trzeba zapamiętać, np.:明 ming (jasny).

> Większość znaków to słowa, posiadają więc znaczenie, np.:

明 ming (jasny)

> Słowo może też składać się kilku znaków, np.:

文 wen (język) + ming (jasny) — 文 明 wenming (cywilizacja)

> Sam znak może składać się z innych znaków, które są jego elementami, np.:

日 ri (słońce) + 月少“士(księżyc) — 明 ming (jasny)

> Cały znak może być również elementem innych znaków, np.:

明 ming (jasny) + 皿 min (talerz) — 盟 meng (sojusz, unia)

Czy wiesz, że... ?
W Chinach w putonghua mówi się w szkołach i w mediach, jednak nie wszyscy dobrze
znają język oficjalny. Zdarza się, że cudzoziemiec posługuje ńę putonghua lepiej niż
rodowici Chińczycy.
Przyszli dziennikarze i nauczyciele muszą podchodzić do egzaminu sprawdzającego
stopień opanowania języka standardowego i uzyskać z niego najwyższe noty. Bez dobrej
znajomości putonghua nie można też zrobić kariery w showbiznesie.

www.jezykiobce.pl 9

KATEGORIE ZNAKÓW
Wyróżniamy cztery główne kategorie znaków chińskich:
> Piktogramy proste - przedstawiające obiekt w formie uproszczonego rysunku,

np.:

山 shan - góra

目 mii - oko

> Ideogramy (piktogramy abstrakcyjne) - znaki w umowny sposób ukazują­
ce abstrakcyjne idee. Ideogramami są na przykład oznaczenia matematyczne
i strzałki, wskazujące kierunki na znakach drogowych, a w piśmie chińskim
m.in. liczebniki, np.:

— yl - jeden
[H] ao - wklęsły
> Piktogramy złożone - złożone z innych znaków, których znaczenia naprowa­

dzają na znaczenie całego znaku złożonego, np.:
dwa drzewa (czyli dwa 木 mii) to las, czyli:林 lin
woda (> shui) z oka ( § mu) to łza, czyli: /@ lei
> Znaki ideograficzno-fonetyczne —najczęstszy rodzaj znaków w piśmie chiń­

skim. Składają się one z dwóch elementów, z których jeden sugeruje przybliżo­
ną wymowę, a drugi naprowadza na znaczenie, np.:
讲 jiang (dyskutować) - po lewej element semantyczny i yan (mowa), po pra­
wej element fonetyczny 井 jing (studnia)
虫马ma (mrówka) - po lewej element semantyczny 虫 chóng (robak), po prawej
element fonetyczny 马 md (koń)

1 0 EDGA丨CRE DPL

KLUCZE

Klucze (o [5首 bushdu) to podstawowe elementy znaków pisma chińskiego,
według których możemy szukać znaków w słownikach. Obecnie rozróżnia się
189 kluczy.

Przyjrzyj się poniższym znakom:

她妈姐妻

We wszystkich znajduje się element 女 nd - kobieta:

她 td - ona
妈 mó - mama
姐 jie - starsza siostra
妻 qt - żona

Element 女 nu jest w powyższych znakach kluczem semantycznym i naprowadza na
ich znaczenie.

SPOSOBY UCZENIA Sl^ ZNAKÓW

Chińskie znaki na pierwszy rzut oka mogą wydawać się trudne i skomplikowane.
Są jednak sposoby, które mogą pomóc w przyswajaniu sobie znaków:

> Dużo ćwicz. Nie musisz pisać na kartce, możesz rysować znaki w powietrzu.
Do pisania znaków najlepiej używać miękkiego ołówka i papieru w kratkę
一trzeba pamiętać o tym, że każdy znak wpisuje się w kwadrat. W niniejszej
publikacji zastosowaliśmy kwadrat z podziałem na wewnętrzne pola, co ułatwi
poprawne rozmieszczenie kresek w znaku：

> Pamiętaj o kolejności kresek. Jeśli jej przestrzegasz, twoja ręka ”zapamięta” znaki.

> Spróbuj kojarzyć z czymś znaki, które poznajesz. W ten sposób łatwiej ci będzie
je zapamiętać.

> Pisząc znaki, powtarzaj sobie ich wymowę.

www.jezykiobce.pl 11

ĆWICZENIA
1.1

Połącz piktogramy z obrazkami.

1.田

2 .女 ……

3. □

4 . 雨 .....

5•曰

c)

1.2

W rozsypance znajdź i zakreśl znaki, które zawierają element》 shuf -woda.

1.3 a) dwa
b) poranek, wschód słońca
Połącz ideogramy z ich znaczeniami. c) wypukły
d) dół, na dole
中 e) góra, u góry
二1.2 f) kropka
g) środek
上 h) jeden
下34.

凸
、5.

Ó.

旦7.

8.

i

12 EJEDZVGKIOARCRE.DPt

1-4 Zapamiętaj:
W języku
W rozsypance znajdź znaki, które nie zawierają elementu \ ren - człowiek. chińskim niektóre
klucze mają
5 oboczności.
Oboczności
Uporządkuj słówka w kolejności, w jakiej je usłyszałeś.
wen ....... zazwyczaj
wen ....... używane są tylko
wen ....... jako elementy
wen ....... innych znaków

i nie występują
samodzielnie.
Na przykład
element \ ren to
oboczność znaku
人 ren
- człowiek,
a > shui jest
obocznością
znaku 水 shui
- woda.

Po wysłuchaniu nagrań dopisz do podanych wyrazów brakujące tony.

1. ma 6. jie Zapamiętaj:
2. la 7. wen W porównaniu do
3. bu 8. ke
4. ye 9. ni innych dialektów
5. san 10. he języka chińskiego
putonghua, czyli
Po wysłuchaniu nagrań dopisz do podanych wyrazów brakujące tony. Uwaga - w ćwiczeniu język oficjalny,
pojawiają się też słowa w łonie lekkim. wydaje się
stosunkowo mało
1. shu 6. mi skomplikowany.
2. leng 7. ne W języku
3. ban 8. wu
4. si 9. hao standardowym
5. le 10.de są tylko cztery
tony, natomiast
w dialektach
Hakka i dialektach
południowych jest
ich aż sześć.

www.jezykiobce.pl 13

1.8
Spróbuj napisać poniższe znaki, naśladując wzór.

słońce
ri

księżyc
yue

1.9
Znajdź znaki, w których pojawiają się znane ci już elementy:曰 ri (słońce) i 月 yue (księżyc]

14 EJEDZYGKIOAICRC DPl

2 WYMOWA

_______________________
- 宝宝刚才说了第一句话！

-Baobao gangcdi shud le diyljiihua!
- Kochanie, dziecko właśnie powiedziało swoje pierwsze słowo!
W tym rozdziale:
-zasady wymowy
-podstawowe reguły zmiany tonów

TRANSKRYPCJA

W celu odczytania chińskiego pisma w latach 50. XX w. stworzono system trans-
krybowania, czyli zapisywania chińskich znaków za pomocą liter łacińskich
一pinyin.

WYMOWA

W standardowym chińskim nie ma podziału na głoski dźwięczne i bezdźwięczne
(jak np.: g i k)，tylko na przydechowe i bezprzydechowe. Przydech polega na ener-
gicznym rozwarciu wcześniej zwartych narządów mowy. W efekcie po artykulacji
spółgłoski przydechowej następuje dźwięk [h], np.: słowo 她 ta (ona) wymawia-
my tha (posłuchaj ścieżki nr 8 na płycie 8 衫 ），podobnie jak w polskim wyrazie
tchnienie.

ZAPOZNAJ SIĘ Z PRZYBLIŻONYM SPOSOBEM WYMOWY LITER I DWUZNAKÓW
W TRANSKRYPCJI PINYIN.

9 鲁 WYMOWA SPÓŁGŁOSEK

> B wymawiamy jak bezdźwięczne b (pomiędzy polskim b i p)，np.: ba (osiem),
baba (tata), benzi (zeszyt)

> C wymawiamy jak polskie c +przydech -cK np.: can (posiłek), cóng (od), caise
de (kolorowy), caidan (jadłospis)

> CH wymawiamy jak polskie cz +przydech -czh，np.: che (pojazd), cha
(herbata), shichang (targ), chenshan (koszula)

> D wymawiamy jak bezdźwięczne d (pomiędzy polskim d i t), np.: duó (dużo),
dao (wyspa), da (duży), dao (dotrzeć, do)

> F wymawiamy jak polskie f, np.:fanqie (pomidor),fuwuyuan (kelner),fum u
(rodzice)

> G wymawiamy jak bezdźwięczne g (pomiędzy polskim g ik ), np.: galifen
(curry), guó (państwo), gu (starożytny), guke (klient)

> H wymawiamy jak polskie h，np.: huan (oddawać), hao (dobry), hóu (potem)
> J wymawiamy jak polskie dź，np.: jf (kurczak), guóji (narodowość), j/e/ze

(starsza siostra), jm (stary)
> K wymawiamy jak polskie k +przydech -kh，np.: kafei (kawa), ku (gorzki),

ke (kwadrans)

16 EDGARD

jEzricioacE.pi

> L wymawiamy jak polskie 1，np.: la (ciągnąć), lanse (niebieski), leng (zimno),
liise (zielony)

> M wymawiamy jak polskie m, np.: ma (mama), men (drzwi), Meiguó (Stany
Zjednoczone), meimei (młodsza siostra)

> N wymawiamy jak polskie n, np.ifenzhóng (minuta), nian (rok), nainai
(babcia)

> P wymawiamy jak polskie p + przydech - ph, np.：puchuang (ścielić łóżko), pa
(wspinać się),pao (biegać), pzifczi (wodospad)

> Q wymawiamy jak polskie ć z lekkim przydechem, np.: ąlng (lekki), ąiezi
(bakłażan), qi (wznosić się), ąiche (samochód)

> R wymawiamy podobnie do polskiego ż (na początku sylaby) lub podobnie
do amerykańskiego r (na końcu sylaby), np.: ren (człowiek), nar (gdzie), Riben
(Japonia)

> S wymawiamy jak polskie s，np.: suan (kwaśny), senhn (las), siinzi (wnuk),
simiao (świątynia)

> SH wymawiamy jak polskie sz, np.: shengcai (sałata), shenme (co), shao (mało),
shang (w górę, na)

> T wymawiamy jak polskie t + przydech - th，np.: ta (on), ting (słuchać), tu
(ziemia), tanxian (wyprawa)

> W wymawiamy jak polskie ł, np.: Taiwan (Tajwan), Zhóngwen (chiński), wan
(późno), wu (mgła)

> X wymawiamy jak polskie ś, np.: xm (nowy), xian (słony), xiao (mały), xia
(w dół，pod)

> Z wymawiamy jak polskie dz，np.: zóngse (brązowy), zuótian (wczoraj), zenme
(jak), zai (znajdować się, w)

> ZH wymawiamy jak polskie dż，np.: Zhóngguó (Chiny), zhekóu (rabat), zhao
(szukać), zhangfu (mąż)

10 WYMOWA SAMOGŁOSEK

> A wymawiamy jak polskie a，np.: san (trzy), nanren (mężczyzna)， Faguó
(Francja), di (kochać)

> E wymawiamy podobnie jak polskie e poprzedzone krótkim y, np.: he (pić),
Eluósi (Rosja), mei (piękny), zhe (to)

> I wymawiamy jak polskie i, np.: bing (lód), nm (Pan, Pani), m l (ryż),/m (blisko)

www.jezykiobce.pl 17

UWAGA! I po c,ch, r, s, sh, z, zh wymawia się podobnie do polskiego y, np.: chi
(jeść), shi (dziesięć), zise (fioletowy), si (cztery)

> O wymawiamy podobnie jak polskie o, np.：Bóldn (Polska), wó (ja)

> U wymawiamy jak polskie u, np.: shu (książka) huangse (żółty), wu (pięć), kuzi
(spodnie)

> U wymawiamy jak niemieckie ii, np.: nu (kobieta), nueji (malaria)

> Y wymawiamy jak polskie j, np.: yan (p a p ie ro s),^ (ryba),少fzż (krzesło),
yaoshi (klucz)

DYFTONGIITRYFTONGI

Dyftong to pojedyncza samogłoska, składająca się z dwóch dźwięków, jak
np. eu w polskim słowie Europa. Tryftong zaś to grupa trzech samogłosek
wymawianych jako jedna, np.: iau w onomatopei mzaw. Poniżej prezentujemy
wymowę wybranych dyftongów i tryftongów:

> IU wymawiamy jak polskie jou, np.：xiuxi (odpoczywać), lanąiu (koszykówka),
pijiu (piwo), liii (sześć)

> U l wymawiamy jak polskie łej, np.: tul (pchać), suishen (osobiste), shui
(woda), dui (poprawnie, zgadza się)

> ANG wymawiamy jak ai)；końcówkę NG wymawiamy jak angielskie -ing [ii]],
g się nie wymawia, np.: dang (pracować jako), huangse (żółty), wang (sieć),
wang (zapomnieć)

> ONG wymawiamy jak ui), np.: gónggdngąiche (autobus), hóngse (czerwony),
shóudiantóng (latarka), zhóng (ciężki)

> IAN wymawiamy jak polskie jen, np.:yiqian (tysiąc), tian (słodki), jidnll (CV),
mian (twarz)

> IANG wymawiamy jak jai}, np.: xiangjiao (banan), liangxie (sandały), xiang
(chcieć), Hang (jasny)

> ING wymawiamy jak ii}, np.: ytngbang (funt brytyjski), mngmeng (cytryna),
lingdai (krawat), yuding (rezerwacja)

> UAI wymawiamy jak polskie łaj, np.: shuairuó (słaby), huaiyun (ciąża),
shuaimai (wyprzedaż), kuaizi (pałeczki)

> UAN wymawiamy jak polskie łan, np.: guan (zamykać),少wan (chiński juan),
nuanhuo (ciepło), huan (wymieniać)

> UANG wymawiamy jak łaq, np.: shuang (jedna para), huangyóu (masło),
guang (szeroki), kuang (rama)

18 EjezDYcGioAacRE.Dpi

12 PODSTAWOWE REGUŁY ZMIANY TONÓW

W poprzednim rozdziale poznałeś już cztery tony języka chińskiego. W mowie
potocznej modyfikuje się sposób wymawiania szczególnie trudnych złożeń to­
nów:

> W przypadku, gdy dwie lub więcej sylab w trzecim tonie należących do jednej
grupy znaczeniowej znajduje się obok siebie, tylko ostatnią sylabę wypowiada­
my w tonie trzecim, natomiast poprzedzające ją sylaby —w tonie drugim. W ten
sposób dużo łatwiej jest wymówić takie złożenie. W zapisie pinyin oznaczenia
tonów nie zmieniają się. Przykłady:

zapis (znaki i pinyin): wymowa:

我姐姐 wójiejie (moja starsza siostra) wójiejie

你好！ (Dzień dobry!) M hao!

烤牙隹 kaoya (pieczona kaczka) kaoya

> Słowo 不 bu (nie) zwykle występuje w czwartym tonie, ale gdy znajduje się
przed inną sylabą w tonie czwartym, zmienia swój ton na drugi. W zapisie
pinyin tego nie oznaczamy, np.:

zapis (znaki i pinyin): wymowa:
不对 bu dui (nie zgadza się,
niepoprawnie) bu dui
不是 bń shi (nie jest, nie)
不f音bu cud (niezły, nieźle) bu shi
bu cud

> Znak 一 y l (jeden) wymawiamy w tonie pierwszym, jeśli występuje samodziel­
nie, np. przy liczeniu. Jeśli następuje po nim sylaba w pierwszym, drugim lub
trzecim tonie, ton zmienia się na czwarty. Natomiast jeżeli stoi po nim sylaba
w tonie czwartym, znak — yl wymawiamy w drugim tonie. Zapis pozostaje taki
sam, np.:

zapis (znaki i pinyin): wymowa:
— ylban (zwyczajny)
一S yizhi (prosto, zawsze) yiban
一起 yląi (razem) yizhi
—共 gong (w sumie)
y'w
y^gong

www.jezykiobce.pl 19

CWICZENIA 6.fdshao
7. tóuteng
13 8. yanjing
9. kudiji
Wysłuchaj słówek i powtórz je. 10. de

1.jiang
2. xian
3. xue
4. liii
5. me

14

Z podanych par wyrazów wybierz ten, który usłyszałeś.

1.jing - qing 6. xizhóu -xichóu
2. daozi - taozi 7. can - zan
3. chepiao 一chebiao 8.pu - bu
4. yangzóng -yangcóng 9. chazi - zhazi
5. tian - dian 10. gui 一kui
n5

Z podanych par wyrazów wybierz ten, który usłyszałeś.

1. xing - xin 6. gui -gai
2. hangshan - hanshan 7. xiangyao - xiangyóu
3. zóngjiao - zunjiao 8. zhen - zheng
4. luxiang - luxian 9. guangshui -guanshui
5. weishengjian - weishenjian

Do podanych wyrazów dopasuj kolejność, w jakiej je usłyszałeś (ponumeruj nagrania
od 1 do 10).

a) Hu cha f ) wan
b) bu dui g) dóu
c) gege h) duó
d) wushi i) lanąiu
e) hushi j ) men

20 EDGARD

JEZYKI08CE.PL

Wysłuchaj nagrań i dopisz brakujące tony.

1. man 6. ganjing
2. lan 7. shou
3. kuai 8. haochi
4. mei 9. haohe
5. pang 10. yi

18 11. hai
12. dóu
Wykreśl słówka, których nie usłyszałeś. 13. diu
14. nar
1. shi 15. nuren
2. dong 16. qńnzi
3. tóng 17. cM
4. she 18. cóngci
5. chuang 19. ma
6. cha 20. yigdng
7. me
8. shdng
9. chang
10. hdi

2.7
Do podanych zdań dopasuj kolejność, w jakiej je usłyszałeś (ponumeruj nagrania od 1 do 5).

a) Wo ^do % bei cha. b) Wo bii zhldao.
(Poproszę jedną filiżankę herbaty.) (Nie wiem.)

d) Ta bu zai. c) Wó hen lei.
(Nie ma go.) (Jestem bardzo zmęczony.)

e) M hao!
(Dzień dobry!)

1 2 ^ 3• • • • • • • ••4 ........ 5. •
• • • • • • • w*

www.jezykiobce.pl 21

Oy wiesz, że.„! Wysłuchaj słówek i zaznacz nad nimi odpowiednie tony.

W Chinachjest 1.you 6. ke
bardzowide 2. dou 7. qiao
dialektów,które 3. san 8. tang
możnapodzielić 4. ku 9. lou
na siedem 5. shui 10. xin
Równychgrię>.
Sąto dialekty Wysłuchaj nagrań i uzupełnij brakujące tony.
mandaryńskie
-guan, dialekty 1. Wó bu zhidao. 6. Wó yao yi bei cha.
kantońskie-yue 2. Liang dian sishiwufen. 7. Wó zhengzai chuchai.
oraz dialekty 3. Bu hao. 8. Wófangjia le.
wu,min,hakka, 4. Ni mai xie shenme? 9. San ge xingqi.
ganixiang. 5. Wó e le. 10. Xia xue.
O tym,jak
bardzo sięone Wykreśl zdania, których nie usłyszałeś. 2. Wó shi Zhóngguóren.
różnią, można 1. Wójido Wang Lan.
sięprzekonać,
porównując 3. Wo zhii zai Shanghai 4. Wo dang guanyuan.
brzmienie tfefm
dobrywiM^. 5. Wó dangfuwuyuan. 6. Wó yóu yl ge nil er.
z nich: 7.Tajiao Wang Chen. 8. Tajiao WangMeiyu.
9. Ta shi sui le.
>Dzień dobry 10. Ta shist sui le.
wjęzyku
standardowym
brzmi: mftoo
>pokantońsku,
który zaliczany
jestdo dialektów

yuc:leihou

>w dialekcie
szanghąskim,
należącym do
grupy dialektów

wuitumghao

22 EDGARD

JEZYKI O>CE. Pl

PIERWSZE

3 KONTAKTY

___________________________________________ ,

- 爸 爸 妈 妈 ， 这 是 我 的 未 婚 夫 ！结 婚 以 后 ，我 要 住 在 他 那 儿 。
- Baba m a m a ，zhe shi wó de weihunfu! Jiehun yihbu，wó yao zhii zai ta n a r . )

一Mamo, tato, oto mój narzeczony! Po ślubie zamieszkam u niego.

W tym rozdziale:
-słownictwo: przedstawianie się i nawiązywanie nowych znajomości,
-gramatyka: zaimki osobowe, czasownik 是 shi (być), partykuła pytajna B马ma,

informacje o przymiotniku w roli orzeczenia

ZNAKI

Zapoznaj się z nowymi znakami i przećwicz ich pisanie w kratkach. Kierunek ry­
sowania kresek zaznaczony jest zieloną strzałką. Pamiętaj o kolejności i kierunku
kresek. Zwróć uwagę, z jakich elementów składają się znaki (opisy w tabelkach).

tys'

\ ren (wariant znaku 人 ren -człowiek) + /]\er (ty)

on
ta

\ ren (wariant znaku 人 ren -człowiek) +也 ye (też)

ona 女 nu (kobieta) +也 ye (też)
ta

dobry
hao

女 mi (kobieta) +子 zi (syn, dziecko)

24 ^广、 EJEDZYGKIOAtCRE DPL

partykuła

pytajna ”czy?”
ma

口 kóu (usta) + 马 (koń)

ja
wó

手 shóu (ręka) +戈 gd (włócznia)

nie
bu

Piktogram - rysunek przedstawiający korzeń,
___________________ który wyrasta z ziemi.

być 日 yue (mówić) +正 zheng (właściwy)
shi 25

www.jezykiobce.pl

ZAPOZNAJ SIĘ Z NOWYM MATERIAŁEM, A NASTĘPNIE WYKONAJ ĆWICZENIA.

DIALOGI:

- 你好！
N ihao!
(Dzień dobry!)

- 你好！
N i M o!
(Dzień dobry!)

- 你是Anna吗？
Ni shi Anna ma?
(Czy ty jesteś Anna?)

- 是 ，我是Anna.
Shi, wó shi Anna.
(Tak, jestem Anna.)

GRAMATYKA W PIGUŁCE:

Szyk zdania

Podstawowy szyk zdania w języku chińskim to:

podmiot (przeczenie) orzeczenie dopełnienie

你 （不） 是 Anna.
Ni (bu) shi Anna.

Zaimki osobowe

liczba pojedyncza liczba mnoga

我 wó - ja 我们 wómen - my
你 rd- ty 你们 nimen - wy
您 nin - Pan, Pani 您们 ninmen - Państwo
他 ta - on 他们 tdmen - oni
她 - ona 她们 tdmen - one
它 - ono 它们 tamen - one

26 EDGARD

J EZVI t l OeCE. Pl

Przymiotnik w roli orzeczenia

W języku chińskim przymiotnik może pełnić w zdaniu funkcję orzeczenia, np.:
你 好 ！N i hao! - Dzień dobry! (dosł. „Ty dobrze!”）
她 漂 亮 吗 ？Tdpiaoliang ma? - Czy ona jest piękna?

W zdaniach twierdzących, gdy funkcję orzeczenia pełni jednosylabowy przy­
miotnik, zwykle towarzyszy mu przysłówek 斤艮hen (bardzo). Przy tłumaczeniu
zdania można go pominąć.

我 很 好 。 Wó hen hao. - Mam się dobrze.
我 很 忙 o Wó hen mang. - Jestem (bardzo) zajęta.

Tworzenie pytań - partykuła pytajna 吗 ma (czy?)

吗 ma jest partykułą, czyli niesamodzielną częścią mowy, która modyfikuje
znaczenie wypowiedzi. Partykuły zwykle nie posiadają tonu.

Aby utworzyć ze zdania oznajmującego pytanie, należy umieścić 吗 ma
na końcu zdania.

zdanie oznajmujące pytanie

你是Anna. 你是Anna吗？
N i shi Anna. (Ty jesteś Anna.) N i shi Anna ma? (Czy ty jesteś Anna?)

Czasownik „być" - 是 sh)

是 shi oznacza tyle, co polski czasownik „to” - utożsamia ze sobą dwie rzeczy.
Można tłumaczyć go także jako „być”. Jeśli występuje samodzielnie, może ozna­
czać ”tak” (dosłownie: „jest”）lub, jeśli przed nim znajduje się przeczenie 不 bił
- oznacza „nie5.
- 你是 Anna吗？N i shi Anna ma? (Czy ty jesteś Anna?)
-是 。/ 不 是 。Shi. (Tak.) / Bu shi. (Nie.)

是 shi zasadniczo nie może stać w zdaniu przed przymiotnikiem, ponieważ utoż­
samia ze sobą dwie części zdania. Nie można powiedzieć:

Przymiotnik sam pełni fukncję orzeczenia，więc poprawne zdanie to:
我很好 o 勝 hen hao. (Ja mam się dobrze.)

www.jezykiobce.pl 27

i 26 SŁÓWKA I KONSTRUKCJE:

Podstawowe zwroty: Poznawanie innych:

是。 Shi. - Tak. 你好！AŻTtóa, - Dzień dobry!
不是。Bii shi. - Nie. 我很好。 fVóhen hao. - Mam się dobrze.
你好吗？ NiMo ma? - Jak sięmasz?
是吗？Shi ma? - Tak? (Naprawdę…？） 你是…吗？NIshi.•ma? - Czyjesteś…？
我是… 勝 施 ...-lestem...
是…？Shi...-T：o… (np.:是他！Shi ta!

- To on!)

好 ！//ao/-Dobrze!

很好！ Bardzo dobrze!

ĆWICZENIA

3.1
Zakreśl znaki i elementy znaków, które znasz. Czy rozpoznajesz kształt, w który układają się
zakreślone pola?

27t 3.2
W poniższych wypowiedziach brakuje tonów. Dopisz je i zastanów się, co oznaczają zdania.

1. Nimen h a o ! .............................................................................
2. Ni hao m a ? .............................................................................
3. Nin shi Anna m a ? ...................................................................
4. Bu s h i ! ....................................................................................
5. Shi m a ? ...................................................................................

28 EDGARD

JEZrKIOecE Pl

3.3 Zapamiętaj:
W języku
Przepisz znaki do odpowiednich kolumn tabeli. Uwaga: jeden znak zostanie umieszczony chińskim zaimki
w dwóch kolumnach tabeli. 他 ta (on),她 ta
(ona) i 它 (ono)
znaki zawierające element znaki zawierające znaki zawierające mają taką samą
wymowę, ale inną
\ ren (człowiek) element 马 m a (koń) element 也少/ ( te ż ) pisownię.

28 Uwaga!
3.4 W niniejszej
książce jednej
Wpisz znaki do odpowiednich kolumn tabeli. Ich wymowy znaków możesz wysłuchać na płycie zielonej kratce
audio dołączonej do kursu. zawsze odpowiada
jeden znak.
ton pierwszy łon trzeci łon czwarty łon lekki W języku
chińskim
3.5 wyrazów nie
W poniższych znakach zaznacz kreski, które rysujemy ostatnie. oddziela się spacją,
ale w niniejszej
1. 2. 3. 4. 5. publikacji
w ćwiczeniach
3.6 dla ułatwienia
Połącz rozsypane części znaków tak, aby utworzyły całe znaki. Wpisz je w ponumerowane rozdzielono słowa
pola. Odczytane w kolejności utworzą zdanie - czy domyślasz się, co ono oznacza? odstępami.

a) 马 Zapamiętaj:
b) 子 W złożeniach
c) 尔 z innymi
wyrazami
przeczenie 不 bu
zmienia swój ton!
(Patrz: Rozdział 2， |
Reguły zmiany
tonów.)

Zapamiętaj:
Zw rot你紅吗？
N i hao ma? nie
jest tradycyjnym
chińskim
pozdrowieniem,
chociaż obecnie
jest używane
coraz częściej.
Popularnym
pozdrowieniem
jest natomiast:
吃饭了没有？
ChTfan le
meiyóu?,
co dosłownie
oznacza: „Czy już
jadłeś?”

www.jezykiobce.pl 29

Zapamiętaj: 3.7
Chińczycy
na pierwszym Zapoznaj się z nowym znakiem, a następnie znajdź w diagramie znaki, odpowiadające
miejscu słowom zapisanym w pinyinie. Przypomnij sobie ich znaczenie.
umieszczają
nazwisko, bardzo
a dopiero po nim hen
imię. Jeśli ktoś
przedstawia się
jako Wang Lan,
oznacza to, że

ma na nazwisko
Wang, a na imię
Lan.

1. hao 3. bii 5. hen

2.ye 4. ma

minisłowniczek: 3.8
老 师 IdoshT Uzupełnij znaki tak, aby zgadzały się z transkrypcją.
- nauczyciel

1.你 Wang Lan 吗 ‘

N i shi Wang Lan ma?

2. 不是 Wang Lan.

Wó bii shi Wang Lan.

3 •我 是老师。

Wó bu shi laoshl

30 EJED2YGH0A8RCEDH

3.9
Dopisz znaki do podanych czytań.

吗Przykład: > ma 一

1. n i 2. shi 3. bu
4. hao 5. wó

3.10 minisłowniczek:
Rozwiąż ćwiczenie zgodnie ze wskazówkami. 妈妈mdma
a) W każdym poniższym znaku znasz dwa elementy. Znajdź je i przepisz w kratki.
-mam a
ma 仔 zi 仔z i-m łode
(mama) (młode zwierzę) zwierzę

b) Przepisz elementy znaków z poprzedniego punktu tego ćwiczenia do ponumerowanych
kratek. Następnie z każdego z nich stwórz i zapisz znak, który poznałeś w tym rozdziale.

c) Znaki, które są obok siebie układają się w wyrażenia. Przeczytaj je i zastanów się, co znaczą.

www_jezykiobce.pl 31

Czy wiesz, że...? SPRAWDŹ SIĘ!
3.11
W Chinach
powszechnie Napisz po chińsku.
używa się tylko
stu nazwisk. 1. ja _____ 2. on ______ 3. być
Najpopular­
niejsze z nich 4. czy? ---- 5. bardzo
3.12
to 李 Li i !h Z podanych zdań twierdzących utwórz pytania i zapisz je w kratkach.

- tak na­ 工你 好 。 ?
zywa się około • ■
108 milionów
ludzi na świe­ 2.是 你 ！ 9
cie. Na drugim
miejscu pod 3 .她 不 好 。 ?
względem
popularności 3.13
znajduje się Wybierz znaki w trzecim tonie.
nazwisko 王
Wang rKról), 他是她吗好你我很
które nosi oko­
ło 98 milionów
Chińczyków.

3.14
Z rozsypanych znaków ułóż poprawne zdania i zapisz je w kratkach.

1. 吗 / 你 / 好 Wang Lan c
2.是 / 不 / 我 / Wang Lan
3.你 / 是 EDGARD
4 .好 / 我 /很

32

KRAJE

4I NARODOWOŚCI

他们都是欧洲人。
Tamen dóu shi Ouzhóuren.

Oni wszyscy są Europejczykami.
W tym rozdziale:
-słownictwo: kraje i narodowości
■gramatyka: partykuła strukturalna 的 de, zaimki wskazujące 这 zhe i 那 nfe

tworzenie pytań za pomocą zaimków pytajnych

ZNAKI
Zapoznaj się z nowymi znakami i przećwicz ich pisanie w kratkach. Kierunek ry­
sowania kresek zaznaczony jest zieloną strzałką. Pamiętaj o kolejności i kierunku
kresek. Zwróć uwagę, z jakich elementów składają się znaki (opisy w tabelkach).

środek
zhóng

Piktogram przedstawiający tarczę przebitą strzałą.

画

państwo

口 wei (otaczać) +^ y u (jadeit)

to

(wskazuje
na rzecz
znajdującą się
w pobliżu)

zhe
L chuó (biegnący człowiek) + 文 wen (pismo, literatura)

34

tamto ra n d + R- (m 1• a s
elik at yn)
(wskazigenaiTecz, l、sab
zn^dającąsiępoza
zasi^iem naszydi rąk)

na

partykuła
dzierżawcza

de

白 bói (biały) + 勺 shóo (łyżka)

przyjaciel
peng

月yud (księżyc) + 月 (księżyc)

przyjaciel,

kompan
yóu

Ideogram przedstawiający uścisk dwóch rąk.

www.jezykiobce.pl 35

ZAPOZNAJ SIĘ Z NOWYM MATERIAŁEM, A NAS只PNIE WYKONAJ CWICZENIA.

29分 DIALOG:

— 你是哪国人？
N i shi na guó ren?
(Skąd jesteś?)

- 我是中国人。
Wó shi Zhóngguóren.
(Jestem Chińczykiem.)

- 这是你的朋友吗？
Zhe shi n i de pengyou ma?
(Czy to jest twój przyjaciel?)

- 是 ，这 是 我 的 朋 友 。他 是 波 兰 人 。
Shi, zhe shi wó de pengyou. Ta shi Bolanrenl
(Tak, to mój przyjaciel. On jest Polakiem.)

GRAMATYKAW PIGUŁCE:

Partykuła 的 de

Partykuła 的 de pomiędzy dwoma słowami tworzy relację typu część określająca
- część określana. Partykuła 白勺de stoi zawsze po części określającej.

część określająca partykuła 的 de część określana znaczenie
爸爸 przyjaciel taty
的 朋友
baba de pengyou
tata przyjaciel

Rolę części określającej mogą pełnić:

> rzeczowniki, np.:月月友白勺书pengyou de shu - książka przyjaciela

> zaimki osobowe, np.:他白勺书 ta de shu - jego książka

> przymiotniki, np.:红色白勺书 hóngse de shu 一 czerwona książka

> czasowniki, np.:借白勺书jie de shu - pożyczona książka

> frazy i zdania, np.:我昨天借的书 zuótian jie de shu - książka, którą
wczoraj pożyczyłem

36 EDGARD

JEZVKI Oi CE. PL

Jeśli część określająca wyrażana jest za pomocą zaimka osobowego (na przykład
^ wó - ja), a wyraz określany jest rzeczą, osobą lub miejscem, z którym łączą ją
bliskie relacje, partykułę 白勺de można pominąć, np.:
我国 guó 一mój kraj
我月月友 pengyou - mój przyjaciel

Zaimki wskazujące 这 zhe ( to ),那 na (tamto)

这 zhe wskazuje na rzecz, która znajduje się w pobliżu.那 na natomiast wskazuje
na coś, co jest poza zasięgiem naszych rąk. Zaimki 这 zhe i 那 ztó w zależności od
kontekstu mogą wskazywać na przedmioty w liczbie mnogiej, np.:

这 是 我的朋友。他 们是波 兰 人 。
Zhe shi wó de pengyou. Tamen shi Bólanren.
(To są moi przyjaciele. Oni są Polakami.)
UWAGA! Zaimki wskazujące nie występują samodzielnie w roli dopełnienia i oko-

licznika.

Tworzenie pytań za pomocą zaimka pytajnego

Wiesz już, że w chińskim tworzymy pytania za pomocą partykuły 吗 ma. Kiedy
pytamy, aby uzyskać konkretną informację, używamy zaimków pytajnych. Po­
niższe zdanie dosłownie znaczy „Jesteś człowiekiem z jakiego kraju?55, co można
przetłumaczyć po prostu jako „Skąd jesteś?>J.
你是哪国人？
N i shi na guó ren?

Zaimki pytajne w języku chińskim umieszczamy w tym miejscu zdania, w któ­
rym znajdzie się konkretna odpowiedź na zadane przez zaimek pytanie, np.:
- 你 的 朋 友 是 哪 国 人 ？ N i de pengyou shi na guó ren? Jakiej narodowości jest

twoja przyjaciółka?
- 她 是 国 人 。 73 shi Zhóngguóren. Ona jest Chinką.

www.jezykiobce.pl 37

31C l SŁÓWKA I KONSTRUKCJE:

月月友pengyou - przyjaciel
哪 tó-jaki?który?

kraje i narodowości:

kraj narodowość

波兰 Bd/ón —Polska 波兰人 - Polak, Polka

美国 Meiguó - StanyZjednoczone 美国人 Meiguóren - Amerykanin, Amerykanka

中国 Zhóngguó - Chiny 中国人 Zhóngguóren - Chińczyk, Chinka

英国 Khggró-Anglia 英国人 Yingguóren - Anglik, Angielka

俄 罗 斯 Ńuós卜 Rosja 俄罗斯人 ŹIuósTrdn—Rosjanin, Rosjanka

法国 Faguó - Francja 法国人 Faguóren - Francuz, Francuzka

日 本 7?沩而-Japonia 曰本人 Ribenren —Japończyk, Japonka

德国 Niemcy 德国人 Deguóren - Niemiec, Niemka

西班牙 Xibanya - Hiszpania 西班牙人 Xibanyaren - Hiszpan, Hiszpanka

意大利 Włochy 意大利人 YldMrćn - Włoch, Włoszka

Nazwy narodowości w języku chińskim tworzy się przez dodanie do nazwy kraju znaku
人 ren (człowiek), np.:

中国 Zhdngguó (Chiny) +人 rćn (człowiek)= 中国人 Zhóngguórćn (Chińczyk)

człowiek
ren

Zapamiętaj:

Nazwy krajów z tej lekcji różnią się od nazw narodowości tylko jednym

znakiem:人 ren .

38 ^ 6 ) EDGARD
JEZVCIOICE Pl

ĆWICZENIA

4.1
Jszereguj znaki w kolejności od znaku o największej liczbie kresek do znaku o najmniejszej
iabie kresek.

a )那 b )中 c )是 d )的 e )你

W rozsypance znajdź i zakreśl znaki, które znasz.

4.3
Znajdź i zakreśl znaki o podanym znaczeniu. Przepisz je do kratek.

1. państwo (guó), 2. tamto (na), 3.ty(m), 4. środek(zhóng), 5. człowiek(ren)

www.jezykiobce.pl 39

4.4

Dopasuj nazwy krajów do odpowiednich flag.

W tej lekcji 1. 2. 3.
nauczyłeś się
pisać znak 男Pna 2 IS
(tamto) i poznałeś
słówko P||5na 4. 5. 6.
(jaki?, który?).
Znak 哪 nó (jaki?, a) 中国 Zhóngguó d) 德国 Dćguó
który?) różni b ) 西 班 牙 XTMnyó e ) 日本7?丨
się od znaku f ) 英国 Ylngguó
那 na (tamto) c) 法国 Fóguó
tylko jednym

elementem

- po lewej ma

dodatkowo
znak □ kóu
(usta). Przyjrzyj

się kolejności

stawiania kresek
w tym znaku:

4 5►• 鲁 6V/ • • • • • • •
••••••

jaki? .5-45 suk.
który? .

na Nasz po

Bolanren

2. Zhdngguóren
Deguóren
Yldallren

5. Ribenren

40 EJtZDTCGIOAiCRE DPl

4.6 Zapamiętaj:
Połącz w pary znaki, tak aby utworzyły znane ci słowa. Słowa przepisz do kratek poniżej. Już wiesz, że

1.月月peng a) 友 you przynależność
2•中国 Zhdngguó b) 国 guó wjęzyku chińskim
3. 中 Zhóng c) 人 rćn wyrażamy za
pomocą partykuły
4.7 的 de. Jeżeli
Wstaw wyrazy z ramki w odpowiednie miejsca w zdaniach. rzeczownik

这 zhd / 哪 丨 的 de I 好 M o / 吗 ma określany jest
przez kilka
1.您是美国人1______ I? przydawek,白勺de
Nin shi Meiguóren.....? zazwyczaj stoi tuż
przed określanym
2.她是| | 国人？ rzeczownikiem,
Ta s h i.....guó ren? np.:
他朋友的老师ta
pengyou de laoshi
- nauczyciel jego
przyjaciela
她朋友妈妈的家

ta pengyou mama
dejia - dom
mamy jej
przyjaciółki
Na powyższych
przykładach
widać, że zdania
wjęzyku chińskim
łatwiej jest
tłumaczyć
na język polski

od końca.

3 . |是我的朋友。
.....shi wó de pengyou.

4 .这不是我老师! |朋 友 。

Zhe bu shi wó laoshi.....pengyou.

5.他是我的| | 朋 友 。
Ta shi wó d e .....pengyou.

www.jezykiobce.pl 41

4.8
Wybierz zdanie chińskie odpowiadające zdaniu w języku polskim.

1. Ona nie jest Amerykanką. 4. Mój przyjaciel jest Hiszpanem.
a )他不是美国人。 a )我们的朋友是西班牙人。
Ta bu shi Meiguóren. Wómen depengyou shiXibanyareĄ
b )她不是美国人。 b )我的朋友是西班牙人。
Ta bii shi Meiguóren. Wó de pengyou shi Xibdnyaren.

2. Skąd jesteś? 5. To jest moje.
a )你是中国人吗？ a )这是我。
N i shi Zhóngguóren ma? Zhe shi wó.
b )你是哪国人？ b )这是我的。
N i shi na guó ren? Zhe shi wó de.

3. To jest moja przyjaciółka. 6. On jest bardzo dobrym człowiekiem.
a )这是你的朋友。 a)他是很好的人。
Zhe shi n i de pengyou. Ta shi hen hao de ren.
b )那是我朋友。 b )他是很好。
Na shi wó pengyou. Ta shi hen hao ren.

minisłowniczek: 4.9
姐姐jiejie - starsza Wybierz prawidłową odpowiedź: a, b lub c.

siostra 1. 她 是 … 吗 ？ 73 s h i.....ma? b) 哪 nó c) 的 de
漂亮piholiang a) 俄罗斯人 ŹluósTrćn
-ładny, piękny
爸爸 Mba - tata 2. 那不 是我的朋友，是 他 们 … 。 施 bu shi wó de pengyou,

shi tamen.......

a) 的 de b) 吗 ma c) 是 shi

3 .我 姐 姐 … 漂 完 。 Wó jie jie ... piaoliang.
c) 很 hśn
a) 的 de b) 是 shi

4 .你 含 爸 是 … 的朋友。 N i b&ba s h i.....de pengyou.

a) 哪 nd b) 我 wó c) 不 bh

5 .我 爸 爸 … 是 日 本 人 ，他是 中 国 人 。 Wó bóba.....shi

Ribenren, ta shi Zhóngguóren.

a) 很 hśn b) 不 bił c) 的 de

42 EDGARD

J EZY«I O»C£. Pl

4.10 a ) 我很好。 Przyjrzyj się
Połącz pytania z odpowiedziami. Wó hen hao. znakom, które
składają się na
1 .这是你们的吗？ b ) 不是，那是我老师的朋友。 słowo 妈妈 mdrna
Zhe shi nimen de ma? Bu shi, na shi wó laoshi de (mama). Znak 妈
pengyou. md zawiera dwa
2 . 他是波兰人吗？ znane ci elementy:
Ta shi Bólanren ma? c ) 不是，这是他们的。 女 nu (kobieta)
Bu shi, zhe shi tamen de. i 马 ma (koń):
3 . 你好吗？
N i hao ma? d ) 是，我们是美国人。 ma a
Shi, wómen shi Meiguóren.
4 . 那是你爸爸的朋友吗？ m(
Na shi n i baba de pengyou e ) 不是，他是德国人。
ma? Bii shi, ta shi Deguóren.

5 . 你们是美国人吗？
Nimen shi Meiguóren ma?

2. 4. 5.

4.11

Przepisz znaki do odpowiednich kolumn tabeli. Uwaga: niektóre znaki pozosfaną
nieprzyporządkowane.

zawierające element zawierające element zawierające element

口 kdu (usta) 女 nii (kobieta) 文 wen

(pismo, literatura)

www.jezykiobce.pl 43

4.12

Połącz rozsypane części znaków, tak, aby utworzyły jeden znany ci znak. Całe znaki wpisz
w ponumerowane kratki poniżej..

Zapamiętaj: □ knu (11咖 ）
Z racji tej, że
wjęzyku chińskim 2. 白 bói (biały) 4.女 nń (kobieta)

nie ma odmiany 5. chuó (biegnący człowiek)

wyrazów, zaimki a )月 jwS (księżyc)
b )那 nó (tamto)
dzierżawcze c) 文 wen (pismo, literatura)
d )勺 shóo (łyżka)
tworzymy e)子 z i (dziecko, syn)

przez dodanie

do zaimków

osobowych
partykuły 的 de,
np.:
禮的 wd de - mój,
moje, moja, itd.
你爸勺n i de - twój,
twoja, twoje, itd.
他们的tamen de
- ich

1.1---- 2.1_____ 3.1_____ 4.

4.13
Napisz po chińsku.

1. mój
2. Chińczyk

3. przyjaciel

4. jego

5. bardzo dobrze

44 JEtZDYIGIOABCRE.DPl

4.14 Czy wiesz, że... ?

Uzupełnij zdania tak, aby znaki zgadzały się z transkrypcją. Zastanów się nad znaczeniem zdań. Chińczycy
Zapisz je poniżej po polsku. nazywają
cudzoziemców
中9 老外 lóowói
(dosł.:
Ni shi g^o ren m a? „szanowny
spoza”）
波 JUL lu b 外国人
waiguóren
Wó bu shi ren. (dosł.:
„człowiek
spoza kraju”).
W Chinach
na pewno
często spotkasz
się z tym
określeniem.

3.

shi na guó ren.

shi wó de peng

www.jezykiobce.pl 45

Czy wiesz, że... SPRAWDŹ SIĘ!
4.15
Chiny sątrze­
cim krajem Z rozsypanych słów ułóż zdania i przepisz je do kratek.
naświecie
pod względem i . 中国人/ 不 / 你 / 是
powierzchni, Zhóngguóren /b u / ni/shi
awedług danych
z 2010 r. 2 .是 / 妈 妈 / 她 /我
-drugim pod shi / mama / t a / wó
względem PKB.
Totakże najlud­ 3 .的/ 朋友/ 是/ 这 /她
niejsze państwo de / pengyou / shi / zhe / ta
świata, zamiesz­
kaneprzez 1,3 4.16
mld osób. Naj­ Przetłumacz podane zdania na język polski.
większym 1 . 我是中国人。 fVó shi Zhóngguóren.
i jednym
z najbogatszych 2 . 这是我的朋友。 Zhb shi wó de pengyou.
miastjest Szan-
ghaj (上海 3 . 你是哪国人？ N i shi na guó ren?
Shanghai), który
ma ok. 23 min 4 . 这是我的。 Zhb shi wó de.
mieszkańców.
Na drugim 5 .他不 是 你 的 朋 友 。 Ta bu shi m depengyou.
miejscu znajduje
sięPekin (北京
BeijTng) z sied-
miomilionową
populacją. Inne
duże miasta to:
Hongkong(香港

Xianggdng\
Tianjin (天津
Tianjm\ Wuhan
(武汉 WUhón),
Kanton (广州

Guangzhdu)
i Chongąing

Przewiduje się,
żedo 2025 r.
w Chinach po­
wstanie dziesięć
nowych miast
wielkości Nowe­
go Jorku*

46 广、 JEEDZYKGIOAiCRE DH

- 银 行 总 经 理 工 作 真 不 容 易 ，但 是 我 有 办 法 ！
—Yinhdng zóngjTngligóngzuó zhen bu róngyi, danshi wóyóu banfd!

- Praca dyrektora banku jest naprawdę niełatwa, ale mam na to sposób!

W tym rozdziale:
- słownictwo: liczby, dni tygodnia, miesiące
• gramatyka: partykuła 口尼 ne, klasyfikatory

ZNAKI

Zapoznaj się z nowymi znakami i przećwicz ich pisanie w kratkach. Kierunek ry­
sowania kresek zaznaczony jest zieloną, strzałką. Pamiętaj o kolejności i kierunku
kresek. Zwróć uwagę, z jakich elementów składają się znaki (opisy w tabelkach).

jeden

Ideogram przedstawiający liczebnik 1.

dwa
er

Ideogram przedstawiający liczebnik 2.

trzy
san

Ideogram przedstawiający liczebnik 3.

cztery
si

Ideogram przedstawiający liczebnik 4.

48 EDGARD

J EZVKI OI CE. Pl

p ćęi

yi l
Ideogram przedstawiający liczebnik 5.

sześć
liu

Ideogram przedstawiający liczebnik 6.

siedem

Ideogram przedstawiający liczebnik 7.

osiem
ba

Ideogram przedstawiający liczebnik 8.

Czy wiesz, że... ?

Zero w języku chińskim powszechnie zapisuje się jako 〇 ling lub, rzadziej,
jako 零 ling (zero).〇 ling nie jest znakiem, który powstał według
tradycyjnych zasad rozwoju znaków chińskich.

www.jezykiobce.pl 49

ZAPOZNAJ SIĘ Z NOWYM MATERIAŁEM, A NASTĘPNIE WYKONAJ ĆWICZENIA.

DIALOGI:

- 你今年多大？
NijTnnian dud da? (Ile masz lat?)

- 我今年十九岁，你呢？
W ó jinnian shijiu sui，ni ne?

(Mam dziewiętnaście lat, a ty?)

- 我今年二十四岁。
W ó jinnian ershisi sui.

(Mam dwadzieścia cztery lata.)

请 问 ，现 在 几 点 ？
Q m g w e n rxianzaijidian?

(Przepraszam, która jest teraz godzina?)

_ 现在八点。XUmzdi ba di&n. (Jest ósma.)

- 谢 谢 ！Xi6xid! (Dziękuję!)

- 不 用 谢 ！所r (Nie ma za co!)

33C l GRAMATYKA W PIGUŁCE:

Partykuła 呢 ne

Poznałeś już dwa sposoby tworzenia pytań w języku chińskim: za pomocą party­
kuły B马ma oraz za pomocą zaimków pytajnych. Kolejnym sposobem jest zada­
wanie pytania przy użyciu partykuły P尼ne. Pytania z partykułą 呢 ne tłumaczymy
jako „A... V\n p .:，，A ty?”. Partykułę stawiamy na końcu zdania lub wyrażenia, np.：

我 很 好 ，你 呢 ？
W ó hen haotni ne?
Mam się dobrze, a ty?

他是中国人，他的朋友呢？
Ta shi Zhóngguóren, ta de pengyou ne?
On jest Chińczykiem, a jego przyjaciel?

我 今 年 十 九 岁 ，你 呢 ？
W ó jirmianshijiusui, nine?
Mam dziewiętnaście lat, a ty?

50 ^ O eJi 2dYgnoa»CrEd. n

Klasyfikatory

Klasyfikator jest częścią mowy, która nie występuje w języku polskim. Klasyfika­
torów używamy przede wszystkim przy liczeniu przedmiotów, osób lub obiek­
tów. Stawiamy je między liczebnikiem a rzeczownikiem. Klasyfikatorów używa­
my również z zaimkami wskazującymi 这 zhe (ten),那 na (tamten), z zaimkami
pytajnymi, n p .:明 na (który? jaki?),几 j i (ile?), z niektórymi przysłówkami, np.:
每 mei (każdy). Przykłady:

liczebnik klasyfikator rzeczownik
— y i (jeden) 个 ge 人 ren (człowiek)
两 " 如 g(dwa) 张 zhang 桌子 zhudzi (stół, czyli: dwa stoły)
那 na (tamta) 条 tiao J可hć (rzeka)

W języku chińskim istnieje wiele klasyfikatorów, n p .:张 zhang to klasyfikator
do rzeczy płaskich;条 tiao to klasyfikator do rzeczy długich.个 ge jest klasyfi­
katorem uniwersalnym, możemy go użyć do większości przedmiotów, ludzi czy
j obiektów, niezależnie od ich właściwości.

11
SŁÓWKA I KONSTRUKCJE:

Liczby 十 shi - 10 —~j~ershi 一20
H shiyT - 11 sanshi - 30
零 lub 〇 ling - 0 —h二 sh i，dr - 12
— y i- 1 十三 shisan - 13 四十 sishi 一40
二 dr lub 两 lidng - 2 十四 shisi - 14 五十 wushi —50
三 san - 3 十五 shiwu - 15 六十 M shi - 60
四 57' - 4 十六 shiliii - 16 七十 q!shi —70
五 -5 十七 shiąi - 17 八十 bdshi - 80
六 liu - 6 十A shibd - 18 九十jm shi - 90
七7 十九 shijiii - 19
八 tó- 8
九jiu - 9

UWAGA! W języku chińskim cyfrze „dwa” odpowiadają dwa znaki: 二 Sr i 两 Hang.
二 er używamy, gdy czytamy kolejno cyfry (np. podając rok lub numer telefonu),两 Hang
używamy razem z klasyfikatorem, gdy podajemy liczbę osób lub przedmiotów (np.两个人
Hang ge ren - dwoje ludzi).

www.jezykiobce.pl 51