Biologjia e klases 8 per Mesimdhenes

LIBËR PËR MËSUESIN Biologjia 8 Merita Berisha Artan Trebicka Arta Toska Andia Tamburi Marsilda Qyli

Përmbajtje Hyrje 5 Planifikimi vjetor dhe me tremujorë 10 Planifikimet ditore 26 Kreu 1: Bimët 26 Kreu 2: Ushqimi dhe tretja 43 Test i tremujorit të parë 73 Kreu 3: Sistemi i qarkullimit të gjakut 76 Kreu 4: Frymëshkëmbimi 94 Test i tremujorit të dytë 108 Kreu 5: Riprodhimi dhe zhvillimi 115 Test i tremujorit të tretë 130 Veprimtari në librin e nxënësit 132 Fletë pune për kreun e parë 136 Fletë pune për kreun e dytë 148 Fletë pune për kreun e tretë 160 Fletë pune për kreun e katërt 169 Fletë pune për kreun e pestë 174

5 Hyrje Shkenca është veprimtari intelektuale dhe praktike që përfshin studimin VLVWHPDWLNWsVWUXNWXUsVGKHVMHOOMHVVsERWsV¿]LNHGKHQDW\URUHSsUPHVYs]KJLPHYH GKHHNVSHULPHQWHYH0sVLPLLVKNHQFDYHQDW\URUHLRIURQQ[sQsVLWPXQGsVLSsUWs ]KYLOOXDUWsNXSWXDULWHNRQFHSWHYHGKHWsSURFHVHYHVKNHQFRUHHSUDNWLNDYHPsWs SsUGRUXUDQJDQMHULXSsU]KYLOOLPLQHQMRKXULYHVKNHQFRUHHNRQWULEXWLWWsVKNHQFsVQs VKRTsULGKHWs]EDWLPHYHWsVDMQsMHWsQHSsUGLWVKPH.XUULNXODHVKNHQFsVQGLKPRQ Qs]KYLOOLPLQHNRPSHWHQFDYHTsXVKsUEHMQsLQGLYLGsYHQsDVSHNWLQSHUVRQDOVRFLDO GKHHNRQRPLNGKHTsOLGKHQPHosVKWMHORNDOHNRPEsWDUHGKHJOREDOH.RPSHWHQFDW Ts]KYLOORQIXVKDHVKNHQFDYHWsQDW\UsVQsWsJMLWKDVKNDOOsWNRQWULEXRMQsQsDUULWMHQ HNRPSHWHQFDYHN\oHQsIXQNVLRQWsWsQ[sQLWJMDWsJMLWKsMHWsV3sUPEDMWMDOsQGRUH NRQFHSWRKHWVLPMHWSsUUHDOL]LPLQHNRPSHWHQFDYHN\oHGKHDW\UHWsIXVKsVQsSsUPMHW IRUPsVLPLWWsVLWXDWDYHWsWsQ[sQLW1[sQsVL¿OORQPHLGHWsHWLMVHVLMDQsJMsUDWGKH SDVWDMLQGU\VKRQGKHL]KYLOORQGXNHLSURYXDUDWRSUDNWLNLVKW*MDWsYHSULPWDULYH VKNHQFRUH Q[sQsVL QGHVKHWPHPXQGsVLWs H QGU\VKLPLW ULYHQGRVMHV RVH V¿GsV Vs LGHYH.MRPsQ\UsHWsQ[sQLWEsQTsQ[sQsVLWs]KYLOORMsGKHIRUPRMsWsNXSWXDULW shkencor përmes ideve dhe përvojave të tij. Idetë dhe konceptet përpunohen për VDNRKsQ[sQsVLSXQRQQsVLWXDWDSUREOHPRUHGKH]EDWRQPHWRGDNsUNLPRUHSsUW¶L ]JMLGKXUSUREOHPHW'XNHPsVXDUQsNsWsPsQ\UsDLPXQGWsSsUMHWRMsJs]LPLQH ]EXOLPLWVKNHQFRUGKHWsXVKTHMsNXUHVKWMHQSsUERWsQTsHUUHWKRQ0sVLPLLVKNHQFDYH QDW\URUHOLGKHWQJXVKWsPHWHNQRORJMLQsGKHVsEDVKNXHIRUPRMQsQ[sQsVLQQsQMs NRQWHNVWPsWsJMHUs0sVLPLLVKNHQFDYHQDW\URUHSsUVKNDOOsWGKH]KYLOORKHW VLSDVOsQGsYHWsELRORJMLVs¿]LNsVGKHNLPLVsWsFLODWLQWHJURKHQQGMHVKsPQsSsUPMHW NRPSHWHQFDYHWsIXVKsVGKHWHPDWLNDYHWsSsUEDVKNsWDWsVDM3URJUDPLPEsVKWHWHWWH NRUQL]DNXUULNXODUHHDUVLPLWSDUDXQLYHUVLWDUNXUULNXODEsUWKDPsGKHSODQLPsVLPRU LDUVLPLWED]s$LLVKsUEHQffl x Q[sQsVLWSsU]KYLOOLPLQHNRPSHWHQFDYHN\oHWsWsQ[sQLWJMDWsJMLWKsMHWsV GKHNRPSHWHQFDYHWsIXVKsVVsVKNHQFDYHWsQDW\UsVff x PsVXHVLW SsU SODQL¿NLPLQ UHDOL]LPLQ GKH YOHUsVLPLQ H YHSULPWDULYH PsVLPRUHGKHDUULWMHWHQ[sQsVYHQsNODVsGKHMDVKWsVDMff x SULQGLWSsUQMRKMHQHUH]XOWDWHYHWsSULWVKPHWsIsPLMsYHGKHNULWHUHYHWs YOHUsVLPLWQsSHULXGKDWsFDNWXDUDff x hartuesit të teksteve mësimore dhe materialeve ndihmëse për mësuesit GKHQ[sQsVLW =EDWLPL L SURJUDPLW EsKHW GXNH UHVSHNWXDU SDULPHW H JMLWKsSsUIVKLUMHV Qs DVSHNWLQ JMLQRU HWQLN NXOWXURU UDFRU IHWDU GKH QHYRMDYH Ws YHoDQWD Ws fëmijëve.

6 Libër për mësuesin ,,6WUXNWXUDHSURJUDPLW3URJUDPLLIXVKsVVsVKNHQFDYHQDW\URUHV\QRQ WsQ[sQLWJMDWsJMLWKsMHWsV3sUPHVNsVDMIXVKHQ[sQsVLffl x ]KYLOORQQMRKXULWsGKHNRQFHSWHWED]sSsUIRUPLPLQVKNHQFRUQsVKNHQFDW HQDW\UsVff x ]EXORQOLGKMHWHYDUsVLVsQGsUPMHWERWsVVsJMDOOsGKHPMHGLVLWff x ]KYLOORQDIWsVLWsVKNHQFRUHWsPHQGXDULWNULWLNGKHNULMXHVff x ]EDWRQQMRKXULWsGKHDIWsVLWsVKNHQFRUHQsPsQ\UsDQDOLWLNHNULWLNHGKH NULMXHVHQsSUREOHPHWTsNsUNRMQs]JMLGKMHGKHPDUUMHYHQGLPHVKff x YOHUsVRQNRQWULEXWLQHVKNHQFsVGKHWHNQRORJMLVsSsUPLUsTHQLHQHQMHULXW GKHVKRTsULVsff x Q[LWNXUHVKWMHQGKH]KYLOORQLQWHUHVLQSsUERWsQTsHUUHWKRQff x QGsUJMHJMsVRKHW SsU Ws EDVKNsYHSUXDU PH PMHGLVLQ Qs PsQ\Us Ws SsUJMHJMVKPHGKHNRQVHQVXDOHff x SsUGRU WHNQRORJMLQs H LQIRUPDFLRQLW GKH Ws NRPXQLNLPLW VL PMHW SsU VLJXULPLQGKHNRPXQLNLPLQHLQIRUPDFLRQLWff x VKSMHJRQUROLQHVKNHQFsVQs]KYLOOLPLQHTsQGUXHVKsPVLHGKHQsUXDMWMHQ dhe mbrojtjen e mjedisit. 3URJUDPL L IXVKsV Vs VKNHQFDYH QDW\URUH V\QRQ UHDOL]LPLQ H NRPSHWHQFDYH N\oHWsWsQ[sQLWGKHWsNRPSHWHQFDYHWsIXVKsV.RPSHWHQFDWHIXVKsVOLGKHQPH NRPSHWHQFDWN\oHQsSsUPMHWUH]XOWDWHYHWsWsQ[sQLWWsVHFLOsVSUHMW\UH/LGKMDPHV UH]XOWDWHYHWsWsQ[sQLWWsNRPSHWHQFDYHWsIXVKsVGKHWsNRPSHWHQFDYHN\oHVLJXURQ ]KYLOOLPLQHQGsUVMHOOsWsW\UHGKHPXQGsVRQLQWHJULPLQOsQGRU .RPSHWHQFDWHIXVKsVVsVKNHQFDYHQDW\URUHPXQGWsNRQVLGHURKHQVLNRPSRQHQWs WsNRPSHWHQFsVVsNsUNLPLWVKNHQFRU$WRMDQsUHQGLWXUPsSRVKWs .RPSHWHQFD,ffl ,GHQWL¿NLPLLSUREOHPHYHGKH]JMLGKMDHW\UH a. 1[sQsVLSsUFDNWRQSUREOHPLQffl x LGHQWL¿NRQNDUDNWHULVWLNDWVKNHQFRUHWsSUREOHPLWff x WKHNVRQHOHPHQWHWTsNDQsOLGKMHPHQMsULWMHWULQff x formulon problemin. b. 1[sQsVL]JMHGKKHWLPLQRVHVNLFRQVWUDWHJMLQsffl x NRQVLGHURQVWUDWHJMLWsQGU\VKPHff x PHUUSDUDV\VKNX¿]LPHWTsVKRTsURMQsVHFLOLQVNHQDUff x ]JMHGKDWsTsDLPHQGRQVHsVKWsVWUDWHJMLDPsHPLUsff x DUJXPHQWRQ]JMHGKMHWHEsUDff x SODQL¿NRQSURFHGXUsQ

7 Biologjia 8 c. 1[sQsVLDQDOL]RQUH]XOWDWHWHWLMVDMRVH]JMLGKMHQffl x NsUNRQWUHQGsWGRPHWKsQsVQsWsGKsQDWRVHSURYDWWLSLNHff x NRQWUROORQUH]XOWDWHWVLSDVSURFHGXUsVff x IRUPXORQSUREOHPHWsUHMDRVHVXJMHURQPsQ\UDWHSsUPLUsVLPLWWs]JMLGKMHVff x Q[MHUUUH]XOWDWHW d. 1[sQsVLUHDOL]RQSURFHGXUsQffl x QGMHNKDSDWHSODQLWff x QsVHsVKWsHQHYRMVKPHSsUVKWDWWHVWHWHWLMULVKLNRQSODQLQHWLMRVHNsUNRQ QMsPsQ\UsWsUHSsU]JMLGKMHQHSUREOHPLWff x PEDQVKsQLPSsUoGRGHWDMRVHYURMWLPWsQHYRMVKsPSsUDQDOL]sQHSUREOHPLW .RPSHWHQFD,,ffl 3sUGRULPLLPMHWHYHREMHNWHYHGKHSURFHGXUDYHVKNHQFRUH a. 1[sQsVLLGHQWL¿NRQQGLNLPHWHVKNHQFsVGKHWsWHNQRORJMLVsffl x VWXGLRQ QGLNLPHW DIDWJMDWD Ws VKNHQFsV GKH Ws WHNQRORJMLVs WHN LQGLYLGsW VKRTsULDPMHGLVLGKHHNRQRPLDff x YHQGRVVKNHQFsQGKHWHNQRORJMLQsQsNRQWHNVWHWHW\UHVRFLDOHGKHKLVWRULNH VLGKHVWXGLRQQGLNLPLQHW\UHQsPsQ\UsQHMHWHVsVVsQMHUs]YHff x LGHQWL¿NRQS\HWMHRVHosVKWMHHWLNH b. 1[sQsVLNXSWRQVLIXQNVLRQRMQsREMHNWHWWHNQLNHffl x GHPRQVWURQNXULR]LWHWUUHWKGLVDREMHNWHYHWHNQLNHff x VKT\UWRQSsUEsUMHQGKHIXQNVLRQLPLQHW\UHff x L]EsUWKHQQsSMHVsQsVHsVKWsHQHYRMVKPHff x LGHQWL¿NRQ PDWHULDOHW SMHVsW GKH WLSDW H QGU\VKsP Ws OLGKMHYH Qs REMHNWHW WHNQLNHff x GDOORQVLVWHPHGKHQsQVLVWHPHWsQGU\VKPHff x VKSMHJRQVLIXQNVLRQRMQsDWR c. 1[sQsVLNXSWRQGXNXULWsQDW\URUHffl x S\HWYHWHQUUHWKPMHGLVLWWsWLMVDMff x VKT\UWRQGXNXULWsYHoDQWDff x SsUVKNUXDQNDUDNWHULVWLNDWHW\UHff x LOXVWURQDWRPHGLDJUDPHVNHPDWLNHff x VKSMHJRQGXNXULWsGXNHSsUGRUXUOLJMHWRVHPRGHOHWff x VLJXURQNRKHUHQFsQHVKSMHJLPLWff x IDPLOMDUL]RKHWPHNRQFHSWHWTsOLGKHQPHGXNXULWsGKHSUDQRQOLGKMHQHW\UH d. 1[sQsVLNXSWRQGXNXULWsQDW\URUHffl x S\HWYHWHQUUHWKPMHGLVLWWsWLMVDMff

8 Libër për mësuesin x VKT\UWRQGXNXULWsYHoDQWDff x SsUVKNUXDQNDUDNWHULVWLNDWHW\UHff x LOXVWURQDWRPHGLDJUDPHVNHPDWLNHff x VKSMHJRQGXNXULWsGXNHSsUGRUXUOLJMHWRVHPRGHOHWff x VLJXURQNRKHUHQFsQHVKSMHJLPLWff x IDPLOMDUL]RKHWPHNRQFHSWHWTsOLGKHQPHGXNXULWsGKHSUDQRQOLGKMHQHW\UH .RPSHWHQFD,,,ffl.RPXQLNLPLQsJMXKsQGKHWHUPLQRORJMLQsHVKNHQFsV a. 1[sQsVLffl x VKNsPEHQLQIRUPDFLRQHVKNHQFRUHPHWsWMHUsWffl x NXSWRQUROLQHQGDUMHVVsLQIRUPDFLRQLWff x sVKWsLKDSXUQsNsQGYsVKWULPHWHWsWMHUsYHff x NUDKDVRQWsGKsQDWGKHSURFHGXUDWHWLMVDMPHDWRWsWsWMHUsYHff x YOHUsVRQNsQGYsVKWULPLQHWLMRVH]JMLGKMHQGXNHLNUDKDVXDUDWRPHWsWMHUsW b. 1[sQsVLSsUKDSGKH]KYLOORQQMRKXULWsRVHUH]XOWDWHWVKNHQFRUHffl x PHUUSDUDV\VKSsUEsUMHQHDXGLHQFsVff x SsUGRUPsQ\UDWsQGU\VKPHSsUSUH]DQWLPLQHLQIRUPDFLRQLWSVKVLPEROHW WDEHODWYL]DWLPHWWHNQLNHff x SsUVKWDWPHVD]KLQVLSDVWLSLWWsPHGLHVTsSsUGRUSVKSUH]DQWLPPHJRMs RVHPHVKNULPHWM c. 1[sQsVLLQWHUSUHWRQGKHIRUPXORQPHVD]KHVKNHQFRUHffl x SsUGRU LQIRUPDFLRQLQ VKNHQFRU GKH WHNQRORJMLN Ws PDUUs QJD EXULPH Ws QGU\VKPHff x VLJXURKHWTsEXULPHWWsMHQsWsEHVXHVKPHff x YOHUsVRQSsUVKWDWVKPsULQsHW\UHff x SUH]DQWRQ LQIRUPDFLRQLQ VLSDV UUHJXOODYH GKH NRQYHQFLRQHYH Ws VKNHQFsV WHNQRORJMLVsGKHPDWHPDWLNsV .RPSHWHQFDW ]KYLOORKHQ SsUPHV WHPDWLNDYH Ws SsUEDVKNsWD Ws IXVKsV GKH Qs SURJUDP ]EsUWKHKHQ Qs QMRKXULDIWsVL VKNDWKWsVLSURFHGXUD TsQGULPHYOHUD 7HPDWLNDWHSsUEDVKNsWDWsIXVKsVMDQsHOHPHQWHWsUsQGsVLVKPHWsSURJUDPLWWsIXVKsV VsVKNHQFDYHQDW\URUHVLSDVWsFLODYHVWUXNWXURKHWSsUPEDMWMDOsQGRUHGKHLQWHJULPL NRQFHSWXDOLVHFLOsVOsQGsEUHQGDIXVKsVQsIXQNVLRQWs]KYLOOLPLWWsNRPSHWHQFDYH 7HPDWLNDWs SsUEDVKNsWD SsU VKNDOOsQ HWUHWs GKHWs NDWsUWMDQsffl GLYHUVLWHWL FLNOHW PRGHOHW VLVWHPHW HQHUJMLD QGsUYHSULPHW VKNDOOs]LPL GKH PDWMHW 6WUXNWXULPL L

9 Biologjia 8 programit mbi rezultatet e të nxënit për kompetencë në secilën lëndë dhe në tematika WsSsUEDVKNsWDWsQMsMWDSsUWsJMLWKDOsQGsWHIXVKsVQGLKPRQQsSODQL¿NLPLQGKH zhvillimin e situatave të të nxënit dhe lehtëson vlerësimin e nxënësit për kompetencat kyçe. Situatat e të nxënit janë situata që lidhen me kontekstin e të nxënit. Ato mund të jenë situata në mjedise të mbyllura ose të hapura të nxëni, brenda shkollës ose jashtë saj. Roli i mësuesit në mësimdhënien përmes situatave është ai i udhëheqësit e i lehtësuesit gjatë nxënies aktive të nxënësit. Realizimi i temave ndërkurrikulare dhe i lidhjes ndërlëndore nëpërmjet lëndëve të shkencave natyrore janë, gjithashtu, elemente të rëndësishme të programit. Metodat, teknikat, strategjitë e të nxënit në fushën e shkencave natyrore janë faktorë të rëndësishëm për një nxënie të suksesshme që nxit interesin, gjithëpërfshirjen, ndërveprimin dhe punën kërkimore të nxënësit. Përzgjedhja dhe përdorimi i tyre nga mësuesit bëhet në funksion të zhvillimit të kompetencave te nxënësit, duke respektuar stilet e ndryshme të të nxënit. Vlerësimi si pjesë integrale e procesit të të nxënit, mat shkallën në të cilën kompetencat janë arritur nga nxënësi. Meqenëse i gjithë procesi i të nxënit në shkencat natyrore mbështetet në kërkimin shkencor, vlerësimi merr shumë forma, të cilat i parashikon dhe mundëson struktura dhe konceptimi i programit. Realizimi i programit të fushës së shkencave natyrore kërkon krijimin e një mjedisi të nxëni, të përshtatshëm dhe gjithëpërfshirës, të pasur me materiale dhe burime të domosdoshme, si dhe përdorimin e gjerë të TIK-ut. Diagrami 1: Korniza konceptuale e programit. fiffi ff$ffl $ffi ff ff  fiffl$ffl $ffi ffiff ff  ffifflffff ff ff fl"ffffffi ff ff
 ff$
fiffiff ff ff 
ff$
!$ff ff  ff
ffiffl ff ff ff ff ff  ffl$ffiffiffi
 ffl ff ff
 fiff 
ff$ fflffififfiff Sistemet Shkall$#  matjet 

10 Libër për mësuesin PLANIFIKIMI VJETOR Shpërndarja e orëve dhe temave sipas tremujorëve Tremujori i parë 27 orë Tremujori i dytë 23 orë Tremujori i tretë 20 orë Kreu 1 ( plani 8 orë) 1. Fotosinteza 2. Gjethet 3. Punë laboratori: Hulumtim rreth procesit të fotosintezës (veprimtaria 1.3 A) 4. Punë laboratori: Hulumtim rreth procesit të fotosintezës (veprimtaria 1.3 B) 5. Rrënjët 6. Transporti i lëndëve ushqyese te bimët (veprimtaria 1.5 A dhe 1.5 B) 7. Transporti i lëndëve ushqyese te bimët ( gypat e ksilemës dhe floemës) 8. Ushtrime përmbledhëse 9. Ushtrime përmbledhëse (orë e marrë nga totali i orëve të kreut 2) Kreu 2 do zhvillohet në 18 orë. ( plani është 20 orë. Prej tyre zbresim 2 orë, nga të cilat një orë i kalon kreut të parë dhe një orë i kalon kreut të katërt) 1. Lëndët ushqyese Kreu 3 (plani 12 orë) 1. Sistemi i qarkullimit të gjakut te njeriu 2. Zemra 3. Punë praktike: veprimtaria 3.2 4. Sëmundjet e zemrës ( material informative nga interneti) 5. Gjaku dhe përbërja e tij 6. Enët e gjakut 7. Punë praktike: poster për qarkullimin e gjakut 8. Sëmundjet e gjakut (material informativ nga interneti) 9. Bisedë me mjek kardiolog ose hematolog për sëmundjet e gjakut 10. Ushtrime përmbledhëse 11. Ushtrime përmbledhëse 12. Projekt (ora e dytë) Kreu 4 (plani 12 orë + 1 orë nga kreu 2) 1. Sistemi i frymëkëmbimit te njeriu 2. Punë laboratori: veprimtaria 4.1 3. Shkëmbimi i gazeve në mushkëri 4. Frymëmarrja aerobe Kreu i tretë vazhdim 12. Duhani dhe shëndeti 13. Sëmundjet që shkaktohen nga duhani Kreu 5 (18 orë) 1. Gametat 2. Sistemi i riprodhimit te njeriu 3. Çfarë ndodh te qeliza vezë 4. Nga embrionit e foshnja 5. Rritja dhe zhvillimi 6. Adoleshenca 7. Adoleshenca (diskutim) 8. Projekt-ora e tretë 9. Projekt-ora e katërt 10. Mënyra e jetesës dhe shëndeti 11. Mënyra e jetesës dhe shëndeti 12. SST 13. SST 14. Ushtrime përmbledhëse 15. Ushtrime përmbledhëse 16. Përsëritje 17. Vlerësim portofoli 18. Test për semestrin e tretë

11 Biologjia 8 2. Lëndët ushqyese (veprimtaria 2.1 dhe material nga fletët e punës apo fletore punës) 3. Dieta ushqimore e ekuilibruar 4. Dieta ushqimore e ekuilibruar 5. Tretja dhe përthithja e ushqimit 6. Punë laboratori: Një model përthithjeje 7. Sistemi tretës te njeriu 8. Sistemi tretës te njeriu 9. Dhëmbët 10. Punë laboratorike: Ndikimi i pijeve me gaz te dhëmbët 11. Enzimat 12. Punë laboratori: Veprimtaria 2.6 13. Projekt ora e parë 14. Ushtrime përmbledhëse 15. Ushtrime përmbledhëse 16. Përsëritje 17. Vlerësim portofoli 18. Test i semestrit të parë Total 9 + 18 = 27 orë 5. Punë laboratori: Frymëmarrja te bizelet 6. Mbajtja e trupit në formë 7. Ushtrime përmbledhëse 8. Ushtrime përmbledhëse 9. Përsëritje 10. Vlerësim portofoli 11. Test për semestrin e dytë Total 12 + 11 = 23 orë Total 2 + 18 = 20 orë

12 Libër për mësuesin LËNDA: BIOLOGJI KLASA E TETË FUSHA: SHKENCAT E NATYRËS PLANIFIKIMI PËR 3-MUJORIN E PARË (SHTATOR-DHJETOR) SHTATOR – DHJETOR Tematika Kapitulli Nr. i orëve sipas Temave mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Vlerësimi Burimet Sistemet Sistemet te bimët dhe njeriu Bimët (8 orë + 1 orë nga kreu 2) 1. Fotosinteza Bimët si prodhuese të ushqimit. Për të realizuar temat mund të zgjidhni një ose disa nga: Metoda të të nxënit aktiv:  Diskutime në grup  Prezantime të tyre me figura organesh bimore dhe të njeriut  Vizitë në Për të realizuar vlerësimin në tema të ndryshme mund të zgjidhni një ose disa nga: Vlerësimi i vazhduar për: - Shumëllojshmërinë e përgjigjeve, përfshirë vizatimet, punimet e shkruara, bisedat me njëritjetrin dhe paraqitjen e ideve. - Plotësimin e fjalive në fletoren e punës Në mënyrë të hollësishme mjetet ndihmëse për realizimin e temave mësimore janë të përshkruara te libri i mësuesit. -Aty do të gjeni dhe ide për mësimdhënien si dhe udhëzime se si do t'i kryeni veprimtaritë sipas temave përkatëse të librit të nxënësit. -Pas kapitujve 2. Gjethet Ndërtimi i gjethes dhe funksioni i saj

13 Biologjia 8 3. Punë laboratori: Hulumtim rreth procesit të fotosintezës (veprimtaria 1.3 A) Si zhvillohet fotosinteza te bimët (mbledhja e oksigjenit) terren për bimët  Trajtim i të dhënave me grafikë ose me tabela  Zgjidhje e kërkesave në fletët e punës dhe fletoren e punës sipas temave përkatëse  Regjistrime video  Veprimtari në librin e nxënësit, të cilat janë në çdo temë mësimi  Veprimtari hulumtuese dhe fletët e punës (shikoni në fletët punës te libri i mësuesit) - Plotësimin e përgjigjeve në pyetjet dhe detyrat për çdo temë mësimore si dhe kryerja e veprimtarive në librin e nxënësit, tekstin mësimor. Vetëvlerësimi Realizohet nga nxënësit për: - Vlerësimin në çift -Vlerësimin e punës në grup - Vlerësimin e detyrave të shtëpisë nga njëri-tjetri - Prezantimi me gojë ose me shkrim i punimeve të bëra nga ndodhen gjithmonë fletët e punës që mund të jepen si detyrë në fund të mësimit për të kontrolluar të nxënit e nxënësve. Mund të përdorni: Materiale modeluese ose komplete të gatshme, karton, gërshërë, ngjitës, shirit ngjitës, mjete të domosdoshme për pasqyruar organe e sisteme të njeriut. Sistemet Sistemet te bimët dhe njeriu Bimët 4. Punë laboratori: Hulumtim rreth procesit të fotosintezës (veprimtaria 1.3 B) Faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e fotosintezës 5. Rrënjët Ndërtimi dhe funksionet e rrënjës. Mbirja e farave 6. Transporti i lëndëve ushqyese te bimët (veprimtaria 1.5 A dhe 1.5 B) Transporti i lëndëve ushqyese te bima e selinosë 7. Transporti i lëndëve ushqyese te bimët (gypat e ksilemës dhe floemës) Strukturat bimore që mundësojnë transportin e lëndëve ushqyese. 8. Ushtrime përmbledhëse Ushtrime mbi ndërtimin e

14 Libër për mësuesin bimëve dhe funksionet e organeve të saj.  Pyetjepërgjigje  Sfida individuale  Konkurse me grupe  Veprimtari në çift nxënësit. Vlerësim përmbledhës për: - Detyrë me shkrim ose me gojë - Punë kërkimore në internet Vlerësimi - formues - përmbledhës - diagnostikues - me shkrim 9. Ushtrime përmbledhëse ( orë e marrë nga totali i orëve të kreut 2) Ushtrime mbi ndërtimin e bimëve dhe funksionet e organeve të saj. Sistemet Njeriu si organizë m (plani 20 - 2 orë = 18 orë) 10. Lëndët ushqyese 7 llojet e lëndëve ushqyese dhe vlerat e tyre për organizmin. 11. Lëndët ushqyese (veprimtaria 2.1 dhe material nga fletët e punës apo fletore punës) Prania e karbohidrateve në ushqime 12. Dieta ushqimore e ekuilibruar Ushqimet e shëndetshme dhe të pashëndetshme Sistemet 13. Dieta ushqimore e ekuilibruar Si duhet të ushqehemi?  Kërkim në

15 Biologjia 8 14. Tretja dhe përthithja e ushqimit Ndërtimi dhe funksioni i gypit tretës internet Miniteste me fletët e punës që ndodhen në librin e mësuesit.  Konkurse me grupe  Veprimtari në çift – Konkurse midis klasave etj. 15. Punë laboratori: Një model përthithjeje Ngjashmëri me përthithjen e ushqimeve në organizmin e njeriut 16. Sistemi tretës te njeriu Pjesët përbërëse të sistemit tretës 17. Sistemi tretës te njeriu Funksionet e organeve përbërëse të sistemit tretës 18. Dhëmbët Llojet e dhëmbëve dhe funksionet e tyre 19. Punë laboratorike: Ndikimi i pijeve me gaz te dhëmbët Faktorët që ndikojnë në prishjen e dhëmbëve 20. Enzimat Enzimat dhe mekanizmi i veprimit të tyre Sistemet 21. Punë laboratori: Veprimtaria 2.6 Ndikimi i enzimës

16 Libër për mësuesin Totali për tremujorin e parë 9 + 18 = 27 orë amilazë në shpërbërjen e amidonit 22. Projekt-ora e parë Përcaktimi i temës nga nxënësit dhe mësuesi 23. Ushtrime përmbledhëse Ushtrime mbi sistemin tretës dhe funksionet e pjesëve përbërëse të tij 24. Ushtrime përmbledhëse Ushtrime mbi sistemin tretës dhe funksionet e pjesëve përbërëse të tij 25. Përsëritje Përsëritje teorike: fotosinteza dhe procesi i tretjes 26. Vlerësim portofoli 27. Test për semestrin e parë

17 Biologjia 8 LËNDA: BIOLOGJI KLASA E TETË FUSHA: SHKENCAT E NATYRËS PLANIFIKIMI PËR 3-MUJORIN E DYTË (JANAR-MARS) JANAR – MARS Tematika Kapitulli Nr. i orëve sipas Temave mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Vlerësimi Burimet Sistemet Transporti te njeriu 1. Sistemi i qarkullimit të gjakut te njeriu. Përbërja e sistemit të qarkullimit të gjakut. Pasurimi i gjakut me gaze. Për të realizuar temat mund të zgjidhni një ose disa nga: Metoda të të nxënit aktiv: Për të realizuar vlerësimin në tema të ndryshme mund të zgjidhni një ose disa nga: Vlerësimi i vazhduar për: Në mënyrë të hollësishme mjetet ndihmëse për realizimin e temave mësimore janë të përshkruara te libri i mësuesit.

18 Libër për mësuesin 2. Zemra Ndërtimi dhe funksioni i zemrës.  Diskutime në grup  Prezantime të tyre me figura ose makete organesh  Filma të marrë nga interneti  Trajtim i të dhënave me grafikë ose me tabela  Zgjidhje e kërkesave në fletët e punës dhe fletoren e punës sipas temave përkatëse  Regjistrime video - Shumëllojshmërinë e përgjigjeve, përfshirë vizatimet, punimet e shkruara, bisedat me njëritjetrin dhe paraqitjen e ideve. - Plotësimin e fjalive në fletoren e punës dhe fletët e punës (shikoni në fletët punës te libri i mësuesit). - Plotësimin e përgjigjeve në pyetjet dhe detyrat për çdo temë mësimore si dhe kryerja e veprimtarive në librin e nxënësit, tekstin mësimor. Vetëvlerësimi Realizohet nga nxënësit për: - Aty do të gjeni dhe ide për mësimdhënien si dhe udhëzime se si do t'i kryeni veprimtaritë sipas temave përkatëse të librit të nxënësit. - Pas kapitujve ndodhen gjithmonë fletët e punës që mund të jepen si detyrë në fund të mësimit për të kontrolluar të nxënit e nxënësve. Mund të përdorni: Materiale modeluese ose komplete të gatshme, karton, gërshërë, ngjitës, shirit ngjitës, mjete të domosdoshme për pasqyruar 3. Punë praktike: Veprimtaria 3.2 Ndikimi i ushtrimeve fizike në rrahjet e pulsit. 4. Sëmundjet e zemrës: (materiale informative nga interneti) Rëndësia e studimit të sëmundjeve koronare. 5. Gjaku dhe përbërja e tij. Përbërësit e gjakut. 6. Enët e gjakut. Dallimi ndërmjet enëve të gjakut në ndërtim dhe

19 Biologjia 8 funksion.  Veprimtari në librin e nxënësit, të cilat janë në çdo temë mësimi  Veprimtari hulumtuese  Pyetjepërgjigje  Sfida individuale  Konkurse me grupe  Veprimtari në çift -Vlerësimin në çift -Vlerësimin e punës në grup -Vlerësimin e detyrave të shtëpisë nga njëri-tjetri. - Prezantimi me gojë ose me shkrim i punimeve të bëra nga nxënësit. Vlerësim përmbledhës për: - Detyrë me shkrim ose me gojë - Punë kërkimore në internet Vlerësimi - formues - përmbledhës - diagnostikues - me shkrim organe e sisteme të njeriut. 7. Punë praktike: Poster për qarkullimin e gjakut Veçoritë e qarkullimit të gjakut. 8. Sëmundjet e gjakut (material informativ nga interneti) Njohja dhe parandalimi i sëmundjeve të gjakut. 9. Bisedë me mjek kardiolog ose hematolog për sëmundjet e gjakut Bisedë me mjekun mbi sëmundjet kardiake. 10. Ushtrime përmbledhëse Përbërësit e gjakut. Qarkullimi i madh dhe i vogël i gjakut. 11. Ushtrime përmbledhëse Dallimi ndërmjet arterieve,venave e kapilarëve. 12. Projekt (ora e dytë) Studimi i ideve,orientimi për shfrytëzimin e literaturës dhe përpunimi i materialeve.

20 Libër për mësuesinSistemet Sistemi i frymëkm bimit 13. Sistemi i frymëkëmbimit te njeriu Rruga që ndjekin gazet (O2 dhe CO2) në organe.  Kërkim në internet Miniteste me fletët e punës që ndodhen në librin e mësuesit.  Konkurse me grupe  Veprimtari në çift  Konkurse midis klasave etj. 14. Punë laboratori: Veprimtaria 4.1 Matja e vëllimit të mushkërive nëpërmjet eksperimenteve. Nxënësia jetësore. 15. Shkëmbimi i gazeve në mushkëri. Si ndodh shkëmbimi i gazeve në alveola (hojëza)? 16. Frymëmarrja aerobe Reaksioni i procesit të frymëmarrjes aerobe. 17. Punë laboratori: Frymëmarrja te bizelet. Gjatë frymëmarrjes çlirohet nxehtësi. 18. Mbajtja e trupit në Ushtrimet fizike ndikojnë

21 Biologjia 8 formë pozitivisht në shëndetin e njeriut. 19. Ushtrime përmbledhëse Ushtrime mbi sistemin e qarkullimit të gjakut. 20. Ushtrime përmbledhëse Ushtrime mbi sistemin e frymëkëmbimit. Totali për tremujorin e dytë 12 +11= 23 orë 21. Përsëritje Njohuritë e marra mbi sistemin e qarkullimit të gjakut dhe frymëkëmbimit. 22. Vlerësim portofoli 23. Test për tremujorin e dytë.

22 Libër për mësuesin LËNDA: BIOLOGJI KLASA E TETË FUSHA: SHKENCAT E NATYRËS PLANIFIKIMI PËR 3-MUJORIN E TRETË (PRILL-QERSHOR) PRILL – QERSHOR Tematika Kapitulli Nr. i orëve sipas Temave mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Vlerësimi Burimet Sistemi i riprodhim it 1. Duhani dhe shëndeti Rëndësia e ndërgjegjësimit për efektet negative të duhanit. Për të realizuar temat mund të zgjidhni një ose disa nga: Metoda të të nxënit aktiv:  Diskutime në grup  Prezantime të tyre me figura ose makete organesh  Filma të marrë nga Për të realizuar vlerësimin në tema të ndryshme mund të zgjidhni një ose disa nga: Vlerësimi i vazhduar për: - Shumëllojshmërinë e përgjigjeve, përfshirë vizatimet, punimet e shkruara, bisedat me njëritjetrin dhe paraqitjen e ideve. - Plotësimin e fjalive në fletoren e punës Në mënyrë të hollësishme mjetet ndihmëse për realizimin e temave mësimore janë të përshkruara te libri i mësuesit. - Aty do të gjeni dhe ide për mësimdhënien si dhe udhëzime se si do t'i kryeni veprimtaritë sipas temave përkatëse të librit të nxënësit. - Pas kapitujve 2. Sëmundjet që shkaktohen nga duhani Përgatitja e një posteri sensibilizues. 3. Gametat Dallimi midis

23 Biologjia 8 qelizës vezë dhe spermatozoidit. Procesi i fekondimit. interneti  Trajtim i të dhënave me grafikë ose me tabela  Zgjidhje e kërkesave në fletët e punës dhe fletoren e punës sipas temave përkatëse  Regjistrime video  Veprimtari në librin e nxënësit, të cilat janë në çdo temë mësimi  Veprimtari hulumtuese dhe fletët e punës (shikoni në fletët punës te libri i mësuesit). - Plotësimin e përgjigjeve në pyetjet dhe detyrat për çdo temë mësimore si dhe kryerja e veprimtarive në librin e nxënësit, tekstin mësimor. Vetëvlerësimi Realizohet nga nxënësit për: - Vlerësimin në çift - Vlerësimin e punës në grup - Vlerësimin e detyrave të shtëpisë nga njëri-tjetri - Prezantimi me gojë ose me shkrim i punimeve të bëra nga ndodhen gjithmonë fletët e punës që mund të jepen si detyrë në fund të mësimit për të kontrolluar të nxënit e nxënësve. Mund të përdorni: Materiale modeluese ose komplete të gatshme, karton, gërshërë, ngjitës, shirit ngjitës, mjete të domosdoshme për pasqyruar organe e sisteme të njeriut. 4. Sistemi i riprodhimit te njeriu Ndërtimi i aparatit riprodhues femëror dhe mashkullor. 5. Çfarë ndodhte qeliza vezë? “Fati” i një veze të fekonduar dhe të pafekonduar. 6. Nga embrioni te foshnja Ndryshimet që ndodhin nga embrioni te fetusi. 7. Rritja dhe zhvillimi Fazat e rritjes nga embrioni tek një i rritur. 8. Adoleshenca Veçoritë e fazës së adoleshencës. 9. Adoleshenca (diskutim) Tabela e koncepteve mbi dallimin femrameshkuj 10. Projekt-ora e tretë Prezantimi i

24 Libër për mësuesin projektit e certifikimi i punës më të mirë.  Pyetjepërgjigje  Sfida individuale  Konkurse me grupe  Veprimtari në çift nxënësit Vlerësim përmbledhës për: - Detyrë me shkrim ose me gojë. - Punë kërkimore në internet. Vlerësimi - formues - përmbledhës - diagnostikues - me shkrim 11. Projekt-ora e katërt Shpërndarja e posterave e fletëpalosjeve në terren. 12. Mënyra e jetesës dhe shëndeti Si ndikojnë substancat e dëmshme kimike në shëndet? Kreu 5 13. Mënyra e jetesës dhe shëndeti Përgatitja e fletëpalosjeve “Për një shëndet të mirë”  Kërkim në internet

25 Biologjia 8 18 orë Totali për tremujorin e tretë 2 + 18 = 20 orë 14. SST SST, shenjat dalluese dhe rrugët e transmetimit. Miniteste me fletët e punës që ndodhen në librin e mësuesit.  konkurse me grupe  Veprimtari në çift  Konkurse midis klasave etj. 15. SST Diskutim : Rrugët e transmetimit të SST-ve. 16. Ushtrime përmbledhëse Mbi sistemin riprodhues tek njeriu. 17. Ushtrime përmbledhëse Mbi adoleshencën dhe SST. 18. Vlerësim portofoli 19. Përsëritje Përsëriten njohuritë mbi: Sistemi riprodhues, duhani dhe shëndeti, adoleshenca, SST. 20. Test për tremujorin e tretë.

26 Libër për mësuesin KREU 1: Bimët Tema mësimore 1.1: Fotosinteza Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore 1.1: x )RWRVLQWH]D Situata e të nxënit: x %LPsWSsUGRULQHQHUJMLQsGLHOORUHSsUWs prodhuar ushqim. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/lëndës sipas temës mësimore: x /LVWRQ IDNWRUsW H QHYRMVKsP SsU NU\HUMHQHIRWRVLQWH]sV x 6KNUXDQ UHDNVLRQLQ H SsUJMLWKVKsP Ws IRWRVLQWH]sV x 6NLFRQSURFHVLQHIRWRVLQWH]sV Fjalë kyçe: x )RWRVLQWH]s x (QHUJMLGLHOORUH x 'LRNVLGNDUERQL x Ujë x 2NVLJMHQ Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHSsUIRWRVLQWH]sQ x 6NHPDHSURFHVLWWsIRWRVLQWH]sV Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Shkenca të komunikimit x 'LWXULQDW\UH x $UWH x 7,. Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: )RWRVLQWH]DsVKWsSURFHVLJMDWsWsFLOLWELPsWSsUGRULQHQHUJMLQsGLHOORUHSsUWsSURGKXDU ushqim. 0DVDHSURGKXDUQJDTHOL]DWHJMDOODWHELPsWTXKHWELRPDVs x Veprimet në situatë: ¾ Kllaster 0sVXHVLMDRULHQWRQQ[sQsVLWWsSXQRMQsQsG\VKHSsUWsSORWsVXDUNOODVWHULQ³%LPsW´PH njohuritë e marra në vitet e kaluara. Fotosinteza Në prani të dritës së Diellit Çliron Oksigjen Prodhon Ushqim Thith dioksid karboni nga ajri Thith ujë me anë të rrënjëve PLANIFIKIMET DITORE

27 Biologjia 8 ¾ Leksion i avancuar 0sVXHVLMDLNsUNRQQ[sQsVYHWsKDUWRMQsQMs]LQ[KLUXVKTLPRU6KNUXKHWQsWDEHOsH SsUFDNWRKHQQLYHOHWWUR¿NHWsPsVXDUDQs%LRORJMLH bari delja ujku Prodhues konsumator I konsumator II 5LNXMWRKHQQRFLRQHWfflSURGKXHVNRQVXPDWRU - 3VHELPsWTXKHQSURGKXHVH" - &LODWMDQsOsQGsWHQHYRMVKPHSsUSURFHVLQHIRWRVLQWH]sV" - &LODWMDQsRUJDQHWHELPsVTsPDUULQSMHVsQsNsWsSURFHV" - &LODWMDQsOsQGsWTsSURGKRKHQSDVNsWLMSURFHVL" - $NDORQJMLWKsVDVLDHXVKTLPLWWsSURGKXDUSsUQHYRMDWHELPsV" ™ 0HUUHQLGHQJDQ[sQsVWsQGU\VKsPGLVNXWRKHQHLGHWsSsUIXQGLPWDUHVKNUXKHQ në tabelë. ¾ Organizuesi grafik x 0sVXHVLMDNsUNRQQJDQ[sQsVLWWsSORWsVRMQsVKLJMHWDWK\UsVHGKHGDOsVHPHVXEVWDQFDW QLVWRUHGKHSURGXNWHWHUHDNVLRQLWSsUSURFHVLQHIRWRVLQWH]sV x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXQ[sQsVLMDffl - SORWsVRQNOODVWHULQ³)RWRVLQWH]D´ff - KDUWRQ]LQ[KLULQXVKTLPRU - SsUFDNWRQKDOONDWH]LQ[KLULWXVKTLPRUff - SORWsVRQVKLJMHWDWH¿JXUsVPHVXEVWDQFDWQLVWRUHHSURGXNWHHUHDNVLRQLWWsIRWRVLQWH]sVff - LSsUJMLJMHWS\HWMHYHWsGUHMWXDUD Vlerësimi i nxënësve : - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - SsUJMLJMHQHS\HWMHYHWsGUHMWXDUDff - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - SORWsVLPLQHNOODVWHULW³)RWRVLQWH]D´ff - +DUWLPLQH]LQ[KLULWXVKTLPRUff - SsUFDNWLPLQHKDOONDYHWs]LQ[KLULWXVKTLPRUff - SORWsVLPLQ H VKLJMHWDYHWs ¿JXUsV PH VXEVWDQFDW QLVWRUH H SURGXNWHW H UHDNVLRQLWWs IRWRVLQWs]sVff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYH

28 Libër për mësuesin x Detyrat dhe puna e pavarur: 1. .U\HQLYHSULPWDULQsHSORWsVRQLWDEHOsQHUH]XOWDWHYH 2. 3ORWsVRQLWDEHOsQffl Lëndët për fotosintezën Nga i merr bima 3. 3ORWsVRQLIMDOLWsffl )RWRVLQWH]DoRQQsIRUPLPLQHBBBBBBBBBBBBBGKHBBBBBBBBBBBBBBBB 'LRNVLGLLNDUERQLWVLJXURKHWQJDBBBBBBBBBBBBBBB %LPDHPHUUXMLQQsSsUPMHWBBBBBBBBBBBBBBBB 4. )OHWRUHSXQHIDTH KREU 1: Tema mësimore 1.2: Gjethet Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore 1.2: x *MHWKHW Situata e të nxënit: x *MHWKHWSsUPEDMQsNORUR¿O x *MHWKMD sVKWs SsUVKWDWXU SsU IRWRVLQWH]s Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/lëndës sipas temës mësimore: x 3sUVKNUXDQ UROLQ H JMHWKHV Qs SURFHVLQ H IRWRVLQWH]sV x 6NLFRQSMHVsWSsUEsUsVHWsJMHWKHV x /LGKIXQNVLRQLQPHSMHVsQHJMHWKHV Fjalë kyçe: x .ORUR¿O x .ORURSODVWH x Enë përçuese x Shtresa e kutikulës x (SLGHUPDHVLSsUPHHSRVKWPH x 3DUHQNLPDJDUGKRUHVIXQJMHURUH x *RMs]D Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x 7,. x $UWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: *MHWKHWMDQsSsUVKWDWXUSsUWsNU\HUIRWRVLQWH]s$WRSsUPEDMQsNORUR¿O±SLJPHQWLJMHOEsU LFLOLWKLWKHQHUJMLQsGLHOORUHdGRSMHVsHJMHWKHVNDQMsIXQNVLRQWsFDNWXDU

29 Biologjia 8 x Veprimet në situatë: ¾ Diskutim i njohurive paraprake 1sGHW\UsQHPsVLPLWWsPsSDUVKsPQ[sQsVLWNDQsNU\HU9HSULPWDULQsPELQGLNLPLQH GULWsVWHELPsW/H[RKHQUH]XOWDWHQJDQ[sQsVWsQGU\VKsPHSORWsVRKHWWDEHOD .RQNOXGRKHWTsELPsWQsGULWsMDQsMHVKLOHHYD]KGRMQsQRUPDOLVKWUULWMHQQsVHSORWsVRKHQ HGKHIDNWRUsWHWMHUsHDWRQsHUUsVLUs]YHUGKHQ ¾ Di/Dua të di/Mësova 6KSMHJRKHWKDSSDVKDSLPsVLPLGXNHXSORWsVXDUWDEHOD'L'XDWsGL0sVRYD DI DUA TË DI MËSOVA - Bimët janë prodhuesit. -DQsWsQGsUWXDUDQJDLQGH HRUJDQH 1sJMHWKH]KYLOORKHW SURFHVLLIRWRVLQWH]sV *MHWKHWNDQsQJM\UsWs JMHOEsUQsVDMHWsSLJPHQWLW NORUR¿O .ORUR¿OLsVKWsL domosdoshëm për IRWRVLQWH]sQ 0HDQsWsNORUR¿OLWELPsW SsUWKLWKLQHQHUJMLQsGLHOORUH *MHWKHWNDQsHQsSsUoXHVH %LVKWLOLGKJMHWKHQPH kërcellin e bimës. 4HOL]DWURMHNXQGRGK NsPELPLLJD]HYHDYXOOLPL i ujit. d¶GRWsWKRWs³SLJPHQW´" .XQGRGKHWNORUR¿OL" d¶MDQsNORURSODVWHW" 3sUVHLGXKHWHQHUJMLD GLHOORUHELPsV" 3VHUUsQMsWQXNNDQs QJM\UsWsJMHOEsU" 6LsVKWsSsUVKWDWXUJMHWKMD SsUSURFHVLQHIRWRVLQWH]sV" dIDUsIXQNVLRQLNDQsHQsW SsUoXHVH" - Cilat janë shtresat e JMHWKHV" - Cili është funksioni i W\UH" 3LJPHQW VXEVWDQFsPH QJM\Us .ORUR¿OLQGRGKHWQs kloroplaste. .ORURSODVWHWMDQs RUJDQHOHTHOL]RUH - .....plotësohet funksioni i VKWUHVDYHWsJMHWKHV ¾ Ditari trepjesësh/Të nxënit në bashkëpunim 1[sQsVLWQLVXUQJDVKSMHJLPLHSORWsVLPLLWDEHOsV0sVRYDSORWsVRKHWQJDJUXSHWffl

30 Libër për mësuesin Pjesa e gjethes Ndërtimi Funksioni Shtresa e kutikulës 9HVKMHHWUDVKsSVKG\OO (PEURQQJDWsIWRKWsWSOXKXUL tharja Epiderma e sipërme 6KWUHVsTHOL]DVKWsQJMLWXUD me njëra-tjetrën. 1XNNDQsNORURSODVWH 0EURQTHOL]DWQsEUHQGsVL 3HQJRQDYXOOLPLQHWHSsUWWs ujit. /HMRQNDOLPLQHGULWsV Shtresa e parenkimës gardhore .DTHOL]DLQGSsUoXHVLQG mbështetës. .U\KHWSMHVDPsHPDGKHH IRWRVLQWH]sV Shtresa e parenkimës sfungjerore 4HOL]DODUJQMsUDWMHWUsV .U\KHWSMHVsHYRJsOHSURFHVLW WsIRWRVLQWH]sV Gojëzat (stomat) 9ULPDWsYRJODQsVKWUHVsQH epidermës së poshtme. /HMRMQsK\UMHQHGLRNVLGLWWs NDUERQLWGKHGDOMHQHRNVLJMHQLW MDVKWsJMHWKHV Epiderma e poshtme 6KWUHVsTHOL]DVK )XQNVLRQPEURMWsVSsUTHOL]DW TsQGRGKHQQJDDQDHSRVKWPH HJMHWKHV Enët përçuese *\SDSsUoXHVfflÀRHPD ksilema .VLOHPDWUDQVSRUWRQXMLQ Floema transporton lëndët XVKT\HVHVKHTHULHQLVHVKWH  Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - SORWsVRQWDEHOsQ'L'XDWsGL0sVRYDff - plotëson ditarin trepjesësh. x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSORWsVLPLWWsUXEULNDYHff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHWsVWUXNWXUXDUDHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYH x Detyrat dhe puna e pavarur: 1. .U\HQLYHSULPWDULQsHSsUJMLJMXQLS\HWMHYH 2. 3ORWsVRQLQXPUDWQs¿JXUsQHPsSRVKWPH3XQsSsUGRVMH 3. )OHWRUHSXQHIDTHflffi

31 Biologjia 8 KREU 1: Tema mësimore 1.3: Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore 1.3: x Punë laboratori : Hulumtim rreth procesit të fotosintezës (Veprimtaria 1.3 A) Situata e të nxënit: x 3URFHVL L IRWRVLQWH]sV NU\KHW Qs JMHWKH x *MDWsNsWLMSURFHVLoOLURKHWRNVLJMHQ Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/lëndës sipas temës mësimore: x 3sUVKNUXDQ SURFHVLQ H IRWRVLQWH]sV VL QMs reaksion. x 'HPRQVWURQ HNVSHULPHQWDOLVKW SURGKLPLQ H RNVLJMHQLWQsIRWRVLQWH]s x 1[MHUUSsUIXQGLPHWHHNVSHULPHQWLWWsNU\HU Fjalë kyçe: x )RWRVLQWH]s x RNVLJMHQ Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x 7,. x $UWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: %LPsWNU\HMQsSURFHVLQHIRWRVLQWH]sVSsUWsSURGKXDUOsQGsXVKT\HVH *MDWsNsWLMSURFHVLoOLURKHWRNVLJMHQ x Veprimet në situatë: ¾Lapsat në mes 3XQRKHQQsJUXSS\HWMHWHPsSRVKWPHffl - d¶NXSWRQLPHIRWRVLQWH]s" - &LOLsVKWsUHDNVLRQLLIRWRVLQWH]sV" - &LODWMDQsSURGXNWHWHIRWRVLQWH]sV" - .XNU\KHWSURFHVLLIRWRVLQWH]sV" - &LODWMDQsSMHVsWHJMHWKHV" 1sSsUPMHWNsVDMPHWRGHWsJMLWKsQ[sQsVLWNDQsPXQGsVLWsPDUULQSMHVsQsQMsJUXSWs WsQ[sQLWEDVKNsSXQXHVGKHHQ[LWPsVXHVLQHQW¶XNsUNRMsQ[sQsVYHWsWKRQsPHQGLPLQ HW\UH.XUQ[sQsVLW¿OORMQsWsWKRQsLGHWsHW\UHSsU]JMLGKMHQHXVKWULPHYHQsQMsJUXS WLSLNWsWsQ[sQLWQsEDVKNsSXQLPPHQ[sQsVVHFLOLQ[sQsVVKsQRQNRQWULEXWLQHYHW GXNHYHQGRVXUODSVLQQsPHV1soGRoDVWPsVXHVLPXQGWsVKNRMsWHJUXSLWs]JMHGKs QMsODSVQsWDYROLQsGKHWsS\HVsoIDUsNDWKsQsL]RWLLODSVLW ¾KUBIMI .U\KHWHNVSHULPHQWLGKHQ[sQsVWsFDNWXDUMDQsSsUJMHJMsVSsUUHDOL]LPLQHQMsHWDSHWs NXELPLW%DVKNsSXQRKHWQsJUXSSsUUHDOL]LPLQHYHSULPWDULVs

32 Libër për mësuesin ™ Përshkruaj: &LODWMDQsVXEVWDQFDWQLVWRUHSsUSURFHVLQHIRWRVLQWH]sV" ™ Zbato: 6KNUXDMQsÀHWRUHHWDSDWHSXQsVVsODERUDWRULW ™ Shoqëro: .U\HMHNVSHULPHQWLQGXNH]EDWXDUPHSsUSLNPsULHWDSDWGKHUUHJXOODW e punës në laborator. ™ Krahaso: Substancat nistore me produktet e reaksionit. ™ Analizo: 3VHXJMDOOsUXDÀDNDHDVKNOsV" ™ Argumento: 3VHGXKHWWsSsUGRULPELPsXMRUH"3VHSDMLVMHQGXKHWWDYHQGRVLPQs QMsYHQGPHGULWs" 9 Detajet e eksperimenteve janë në librin e mësuesit. x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - XSsUJMLJMHWS\HWMHYHff - EDVKNsSXQRQQsJUXSff - NU\HQHNVSHULPHQWLQNRQIRUPHWDSDYHHUUHJXOODYHQsODERUDWRU x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSXQsVHNVSHULPHQWDOHff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYH x Detyrat dhe puna e pavarur: 1. 3ORWsVRQLSsUIXQGLPHWQsÀHWRUHQHODERUDWRULW KREU 1: Tema mësimore 1.3: Punë laboratori : Hulumtim rreth procesit të fotosintezës (Veprimtaria 1.3 B) Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore 1.3: x Punë laboratori : Hulumtim rreth procesit të fotosintezës (Veprimtaria 1.3 B) Situata e të nxënit: x 3URFHVLLIRWRVLQWH]sVNU\KHW QsJMHWKH x Intensiteti i dritës ndikon në SURFHVLQHIRWRVLQWH]sV Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ lëndës sipas temës mësimore: x 3sUVKNUXDQHWDSDWGKHQGU\VKRUHWSsUHNVSHULPHQWLQ TsGRWsNU\KHW x 'HPRQVWURQ HNVSHULPHQWDOLVKW SURGKLPLQ H RNVLJMHQLWQsYDUsVLWsÀXNVLWWsGULWsV x 1[MHUU SsUIXQGLPHW H HNVSHULPHQWLW Ws NU\HU Qs WDEHOsHQGsUWRQJUD¿NXQ Fjalë kyçe: x )RWRVLQWH]s x 2NVLJMHQ x .ORUR¿Os x 'ULWs x /ODPEs Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x 7,. x $UWH

33 Biologjia 8 Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: %LPsWNU\HMQsSURFHVLQHIRWRVLQWH]sVSsUWsSURGKXDUOsQGsXVKT\HVH.\SURFHVYDUHW HGKHQJDLQWHQVLWHWLLGULWsV*MDWsNsWLMSURFHVLoOLURKHWRNVLJMHQ x Veprimet në situatë: ¾Lapsat në mes 3XQRKHQQsJUXSS\HWMHWHPsSRVKWPHffl - d¶QGU\VKLPNDPLGLVOXOHYHWsRERUULWHOXOHYHTsUULWHQQsPMHGLVHWsEUHQGVKPH" - &LODsVKWsSsUVKWDWMDHELPsYHWsQGU\VKPHSsUPMHGLVHWsQGU\VKPH" - &LODWMDQsSURGXNWHWHIRWRVLQWH]sV" - dIDUsIXQNVLRQLNDQsVHUDWHOXOHYH" 1sSsUPMHWNsVDMPHWRGHWsJMLWKsQ[sQsVLWNDQsPXQGsVLWsPDUULQSMHVsQsQMsJUXSWs WsQ[sQLWEDVKNsSXQXHVGKHHQ[LWPsVXHVLQHQW¶XNsUNRMsQ[sQsVYHWsWKRQsPHQGLPLQ HW\UH.XUQ[sQsVLW¿OORMQsWsWKRQsLGHWsHW\UHSsU]JMLGKMHQHXVKWULPHYHQsQMsJUXS WLSLNWsWsQ[sQLWQsEDVKNsSXQLPPHQ[sQsVVHFLOLQ[sQsVVKsQRQNRQWULEXWLQHYHW GXNHYHQGRVXUODSVLQQsPHV1soGRoDVWPsVXHVLMDPXQGWsVKNRMsWHJUXSLWs]JMHGKs QMsODSVQsWDYROLQsGKHWsS\HVsoIDUsNDWKsQsL]RWLLODSVLW ¾KUBIMI ™ Përshkruaj: &LOsWMDQsIDNWRUsWTsGXKHQSsUSURFHVLQHIRWRVLQWH]sV" ™ Zbato: 6KNUXDMQsÀHWRUHHWDSDWHSXQsVVsODERUDWRULW ™ Shoqëro: .U\HMHNVSHULPHQWLQGXNH]EDWXDUPHSsUSLNPsULHWDSDWGKHUUHJXOOD e punës në laborator. ™ Krahaso: Substancat nistore me produktet e reaksionit. ™ Analizo: 3VHQGU\VKRLQXPULLÀOXVNDYHWsRNVLJMHQLWQsED]sWsLQWHQVLWHWLWWs GULWsV" ™ Argumento: 3VHGXKHWWsSsUGRULPELPsXMRUH"3VHSDMLVMHQGXKHWWDYHQGRVLP QsQMsYHQGPHGULWs" $QGLNRQQJM\UDHOODPEsVQsSURFHV" 9Detajet e eksperimenteve janë në librin e mësuesit. 3ORWsVRKHWHGLVNXWRKHWXVKWULPLQsÀHWRUHQHSXQsVQsYDUsVLWsNRKsV x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - XSsUJMLJMHWS\HWMHYHff - EDVKNsSXQRQQsJUXS - NU\HQHNVSHULPHQWLQNRQIRUPHWDSDYHHUUHJXOODYHQsODERUDWRU x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSXQsVHNVSHULPHQWDOHff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYH

34 Libër për mësuesin x Detyrat dhe puna e pavarur: 1. 3ORWsVRQLSsUIXQGLPHWQsÀHWRUHQHODERUDWRULW 2. 8VKWULPLQsÀHWRUHQHSXQsV 9Mësuesi/ja përdor fletë pune (libri i mësuesit), për vetëvlerësimin e nxënësve. KREU 1: Tema mësimore 1.4: Rrënjët Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x Rrënjët Situata e të nxënit: x Funksionet e rrënjës. x Si i thithin ujin dhe kripërat minerale rrënjët e ELPsYH" Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/lëndës sipas temës mësimore: x 6KSMHJRQIXQNVLRQLQHUUsQMsYH x Heton dhe përshkruan transportin e ujit dhe kripërave minerale te bimët. x $QDOL]RQVLLSsUVKWDWHQTLPHWWKLWKsVH IXQNVLRQLWWs W\UH Fjalë kyçe: x Rrënja x Rrënjë boshtore x 5UsQMs[KXINRUH x Qime rrënjor Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL x )RWRWsUUsQMsYHERVKWRUHH[KXINRUH x .DURWDSDQ[KDUJUXUsLPELUs Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x 7,. x $UWH x )L]LNs Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: x 5UsQMsWSsUWKLWKLQXMLQGKHNULSsUDWPLQHUDOHQJDKDSsVLUDWHNULMXDUDPLGLVJULPFDYH të dheut. x 5UsQMsWVLJXURMQsPEsVKWHWMHHPEDMQsELPsQWsQJXOXUQsWRNs x 5UsQMsWPXQGWsGHSR]LWRMQsXVKTLPLQTsSsUGRUHWQJDYHWsELPsW x 1sPRWWsNHTUUsQMsWVLJXURMQsPELMHWHVsQHELPsVHGKHNXUSMHVDPELWRNsVRUHHW\UH thahet ose kalbet. x Veprimet në situatë: ¾Diskutim për njohuritë paraprake 0sVXHVLMDLXNsUNRQQ[sQsVYHW¶XSsUJMLJMHQS\HWMHYHPsSDVOH[RKHQSORWsVRKHQH diskutohen.

35 Biologjia 8  &LODWMDQsRUJDQHWNU\HVRUHWsELPsV"(rrënjë, kërcell, gjethe) - Skico QMs ELPs NDURWH GXNH H SsUI\W\UXDU DWs 7HNVWHW MDQs PE\OOXU Qs NRKsQ Ts VNLFRKHWQsPsQ\UsTsWskrahasohet skica me pamjen e fotos së karotës në tekstin e Q[sQsVLW - Cili është funksioniLVHFLOsVSMHVs" 1s³%LRORJML´Q[sQsVLWNDQsPsVXDUTs rrënjët me anë të qimeve thithëseMDQs VSHFLDOL]XDU SsUWKLWKMHQ HWUDQVSRUWLQ Hujit e kripërave minerale*MLWKDVKWXDMRfikson bimënQsWRNs 9 Skicohet në tabelsELPDHNDURWsVQJDQ[sQsVLTsHNDYL]DWXDUPsVDNWsHEXNXU ¾ DRTA (Veprimtari e të mësuarit dhe të lexuarit të drejtuar) 0sVXHVLMDLX NsUNRQ Q[sQsVYHWsOH[RMQsPsVLPLQ HWs VKsQRMQsPH(+) mbi fjalitë që përmbajnë informacion të ri. ¾ Vëzhgo–Analizo–Diskuto 'LWsPsSDUsPsVXHVLMDLNDLQVWUXNWXDUQ[sQsVLWVHVLWsNU\HMQs veprimtarinë 1.4B. Sjellin në klasë YD]RWPHIDUDWHPELUD Vëzhgojnë si kanë mbirë rrënjët e fasules. Analizojnë IRUPsQHJMDWsVLQsHUUsQMsYH Diskutojnë PELIXQNVLRQLQHUUsQMsVPsQ\UsQHWKLWKMHVVsXMLWHNULSsUDYHPLQHUDOHQJD ana e saj. 1s³%LRORJML´Q[sQsVLWNDQsPsVXDUTsffl o UUsQMsWMDQsTHOL]DWsVSHFLDOL]XDUDff o THOL]DWHTLPHYHUUsQMRUHUULWHQQsVLSsUIDTHQHUUsQMsYHff o DWRWKLWKLQXMLQQJDWRNDff o NsWRTHOL]DMDQsWsJMDWDHWsKROODGKHHOHMRMQsXMLQWsOsYL]sOHKWsVLVKWQJDWRNDQs THOL]sff o THOL]DWNDQsYDNXRODWsPsGKDWsPEXVKXUDPHXMs ™ 1[sQsVLWLVKRKLQPHOXSsTLPHWUUsQMRUH ™ 0sVXHVLPXQGWsSDUDSsUJDWLWsSUHSDUDWQJDTLPHWUUsQMRUHHQ[sQsVLWYs]KJRMQsH diskutojnë. x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl  VNLFRQUUsQMsQHNDURWsVff  LXSsUJMLJMHWS\HWMHYHQJDDQDVKNHQFRUHff  NU\HQYHSULPWDULQsSUDNWLNHQsPsQ\UsWsSDYDUXUff  DQDOL]RQHGLVNXWRQPELPsQ\UsQHWKLWKMHVVsXMLWHNULSsUDYHPLQHUDOHQJDUUsQMsW  LSsUJMLJMHWUXEULNsV³3\HWMHGKHGHW\UD´ x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl x NU\HUMHQHYHSULPWDULYHLQGLYLGXDOHff x SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff x DQDOL]sQHGLVNXWLPLQPELED]DVKNHQFRUHSsUS\HWMHWHGUHMWXDUDff x LSsUJMLJMHWUXEULNsV³3\HWMHGKHGHW\UD´ x Detyrat dhe puna e pavarur:  9L]DWRQLIDUDWHPELUDWsIDVXOHVGUHMWLPLQHUUsQMsYH  )OHWRUHSXQHIDTH

36 Libër për mësuesin KREU 1: Tema mësimore 1.5: Transporti i lëndëve ushqyese te bimët Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x Transporti i lëndëve ushqyese te bimët Situata e të nxënit: ƒ Transporti i lëndëve XVKT\HVHQsNsUFHOO ƒ 1GLNLPLLWHPSHUDWXUsVQs shpejtësinë e kalimit të ujit SsUJMDWsNsUFHOOLW Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ lëndës sipas temës mësimore: x 6KSMHJRQVLVWHPLQHWUDQVSRUWLWWHELPsW x $QDOL]RQQGsUWLPLQHNVLOHPsV x Skicon tufat përçuese dhe i interpreton ato. x ,GHQWL¿NRQ JMDWs KHWLPHYH YDULDEOD GKH ]JMHGK FLOLQSUHMW\UHWsQGU\VKRMsNRQWUROORMsGKHPDVs x 3ORWsVRQ WDEHOsQ H UH]XOWDWHYH GKH QGsUWRQ JUD¿NXQSsUNDWsV Fjalë kyçe: ƒ /sQGsXVKT\HVH ƒ .VLOHPD ƒ Temperatura Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL x .sUFHOOVHOLQRMHQJM\UXHVXMsWHUPRPHWsU Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x .LPL x 'LWXULQDW\UH x 7,. x $UWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: 7UDQVSRUWLLXMLWGKHLNULSsUDYHPLQHUDOHQJDUUsQMDHELPsVSsUJMDWsNsUFHOOLWGKHGHJsYH WsWLMHGHULQsEUHQGsVLWsJMHWKHYHUHDOL]RKHWPHDQsWsJ\SDYHWsNVLOHPsV x Veprimet në situatë: ¾Përmbledhje e strukturuar: 0sVXHVLMDQsSsUPMHWS\HWMHYHTsLXGUHMWRQQ[sQsVYHSsUVsULWQMRKXULWsHPsSDUVKPH Lëvizja e ujit dhe lëndëve ushqyese Floema Lëndët ushqyese Ksilema Uji dhe kripërat minerale

37 Biologjia 8 ¾Eksperiment - 1[sQsVLWMDQsSRURVLWXUSsUSDMLVMHQPHPMHWHWHQHYRMVKPHSsUUHDOL]LPLQHYHSULPWDULYH $GKH% - .U\KHQHNVSHULPHQWHWVLSDVJUXSHYHWsSXQsV - dGR JUXS PEDQ VKsQLPH Ws VWUXNWXUXDUD GXNH LX UHIHUXDU KDSDYH Ws YHSULPWDULYH H S\HWMHYHWsUXEULNsV³3\HWMHGKHGHW\UD´ - 0sVXHVLMD NDORQ Qs oGR JUXS GXNH L NsVKLOOXDU SsU Ws ]EDWXDUUUHJXOODW H SXQsV H XGKs]RQSsU mbajtjen e shënimeve të strukturuara. ¾Vëzhgo –Analizo –Diskuto x Vëzhgoni WUDQVSRUWLQHQJM\UsVVsNXTHQsSsUJ\SDWSsUFMHOOsVWsNsUFHOOLWWsVHOLQRV x Analizoni IXQNVLRQLQHJ\SDYHWs ksilemës. x Diskutoni si ndikon temperatura QsVKSHMWsVLQsHNDOLPLWWsXMLWSsUJMDWsNsUFHOOLWWs selinos. Që hulumtimi të jetë i saktë do bërë planifikimi. 1sHWDSDWHKXOXPWLPLWSsUIVKLKHWfaza e pyetjeve (janë në librin e nxënësit) 1[sQsVLWEsMQsSUHUMHWsUWKRUHWsNsUFHOOLWWsVHOLQRVSsUWsGDOOXDUVHGHULQso¶ODUWsVL sVKWsQJMLWXUERMD9s]KJRMQsSsUWsGDOOXDUWXEDWHNVLOHPsVHÀRHPsV Rikujtojmë: - Madhësi e pavarur quhet madhësia që ndryshohet. - Madhësia e varurTXKHWPDGKsVLDTsPDWHWSUDTspërftohet VLUH]XOWDW - Madhësi e kontrolluarTXKHWPDGKsVLDTsPEDKHWHQMsMWsSUDTsnuk ndryshon. o Të dhënat hidhen në tabela: Madhësia e pavarur Madhësia e varur o 1sED]sWsWsGKsQDYHWsWDEHOsVQGsUWRKHWgrafiku. x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - ULNXMWRQQMRKXULWsHPDUUDQsPsVLPHWHNODVDWHPsSDUVKPHff - HNVSHULPHQWRQQsED]sWsUUHJXOODYHff - PEDQVKsQLPHWsVWUXNWXUXDUDff - QGsUWRQWDEHODWHUH]XOWDWHYHHJUD¿NXQff x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSXQsVHNVSHULPHQWDOHff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYHff - QGsUWLPLQHWDEHODYHHJUD¿NXW x Detyrat dhe puna e pavarur: Vetëvlerësim: Fletë pune 1.5 (libri për mësuesin).

38 Libër për mësuesin KREU 1: Tema mësimore 1.5: Transporti i lëndëve ushqyese te bimët (gypat e ksilemës dhe të floemës) Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x Transporti i lëndëve ushqyese te bimët (gypat e ksilemës dhe të floemës) Situata e të nxënit: x *\SDWHNVLOHPsV x *\SDWHÀRHPsV Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ lëndës sipas temës mësimore: Fjalë kyçe: x *\SDWHNVLOHPsV x *\SDWHÀRHPsV Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: ¾*MXKsWGKHNRPXQLNLPL ¾.LPL ¾'LWXULQDW\UH ¾7,. ¾$UWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: 9HQDWHJMHWKHVSsUPEDMQsJ\SDWsNVLOHPsV *\SDWHNVLOHPsVTXKHQQGU\VKHJ\SDWHGUXULW$WDIRUPRMQsPDVsQHGUXULWWHNsUFHOOLL ELPsVGKHSsUEsKHQQJDTHOL]DSDMHWs *\SDWHÀRHPsVSsUEsKHQQJDTHOL]DWsJMDOOD x Veprimet në situatë: ¾Kllaster 0sVXHVLMDLXNsUNRQQ[sQsVYHWsSORWsVRMQsNOODVWHULQSsU “Floema” “Ksilema”GXNH iu referuar njohurive të mëparshme. FLOEMA transporton lëndë ushqyese ? ? lëvizja nga gjethet KSILEMA gypa bosh transporton ujin lëvizja e ujit nga rrënja në gjethe pa citoplazmë e bërthamë

39 Biologjia 8 ¾Të nxënit me këmbime (grupet e ekspertëve) 1[sQsVLWOH[RMQsPsVLPLQ³*\SDWHNVLOHPsV´³*\SDWHÀRHPsV´ 1GDKHWNODVDQsJUXSH6HFLOLQ[sQsVGRWsOH[RMsS\HWMHWQsÀHWsQHHNVSHUWLWTsLsVKWs GKsQsGKHGRW¶XSsUJMLJMHWDW\UH3MHVsWHWHNVWLWNXJMHQGHQSsUJMLJMHWHQ[sQsVYHGRWs PEDKHQVKsQLPQsPsQ\UsTsNXUWsNWKHKHQQsJUXSLQED]sW¶XUHIHURKHQSsUJMLJMHYH 1[sQsVLWHNVSHUWsGRW¶XPsVRMQsDQsWDUsYHWsWMHUsWsJUXSLWSMHVsQSsUWsFLOsQLVKLQ SsUJMHJMsV 3sUIDTsVXHVWsHNVSHUWsYHGDOLQSDUDNODVsVGKHVKSMHJRMQsSMHVsQSsUWsFLOsQLVKLQ SsUJMHJMsV 0sVXHVLMDQGsUK\QSsUWsEsUsVTDULPHHSORWsVLPHWHQHYRMVKPHGXNHVKIU\Ws]XDUGKH PDWHULDOHVXSOHPHQWDUHVLWDEHODH&'PHLQIRUPDFLRQH Çfarë gypa ka në rrënjët e karotave? • Cili është ndërƟŵŝ i gypave të ŇoĞŵës? • Cili është drejƟŵi i lëvizjes së lëndëve ushqyese? Rrënjët kanë gypa ksileŵĞ aƉŽŇŽĞŵĞ͍ • Cili është drejƟŵi i lëvizjes së ujit dhe kripërave ŵinerale? • Cilat janë gypat e kërcellit? Cilat janë karakterisƟkat e tubave të ksileŵës? • Pse quhen gypat e drurit? • Cili është roli i gypave të ksilĞŵës? ¾Ditari dypjesësh 1[sQsVLWSORWsVRMQsQsJUXSHWDEHOsQVLSDVS\HWMHYHWsPsVLSsUPHHQMRKXULYHWsGKsQD në tekst. Gypat e ksilemës Gypat e floemës 7UDQVSRUWRMQsXMLQHNULSsUDWPLQHUDOH .DQsTHOL]DMRWsJMDOODWs]EUD]sWD 3sUoRMQsOsQGsWXVKT\HVHQJDJMHWKHW në rrënjë. .DQsTHOL]DWsJMDOODPHFLWRSOD]PsSD bërthamë. x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - SORWsVRQNOODVWHUDW³)ORHPD´³.VLOHPD´ff - SORWsVRQGLWDULQG\SMHVsVK x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSXQsVQsJUXSff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYHff - SORWsVLPLQHGLWDULWG\SMHVsVK x Detyrat dhe puna e pavarur: - 3VHWKHPLTsJ\SDWHGUXULWWUHJRMQsPRVKsQHELPsV" - *UXPEXOORQLLQIRUPDFLRQPELVLVWHPHWHWUDQVSRUWLWWHELPsW - $UJXPHQWRQLNXQGU\VKRMQsVLVWHPHWHWUDQVSRUWLWQsELPsWsQGU\VKPH ™6LOOQLJMHWKHfflWsWKMHVKWsWsSsUEsUs

40 Libër për mësuesin KREU 1: Tema mësimore: Ushtrime përmbledhëse Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x Ushtrime përmbledhëse Situata e të nxënit: ƒ $QDOL]DHQMRKXULYHWsWUDMWXDUD në kreun I. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/lëndës sipas temës mësimore: x .RQNOXGRQ Ts ELPsW NDQs QHYRMs SsU GLRNVLG NDUERQL XMs GKH GULWs SsUWs NU\HU IRWRVLQWH]sQ Qs PsQ\Us Ts Ws SURGKRMQs ELRPDVsQGKHRNVLJMHQLQ x +XOXPWRQffl - QHYRMsQHELPsVSsUGULWsff - SUDQLQsHNORUR¿OLWSsUWsSURGKXDUXVKTLPLQ QsIRWRVLQWH]sff - SURGKLPLQHRNVLJMHQLWQsIRWRVLQWH]s Fjalë kyçe: ƒ )RWRVLQWH]D ƒ 3MHVsWHJMHWKHV ƒ 3MHVsWHUUsQMsV Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x .LPL x 'LWXULQDW\UH x 7,. x $UWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: %LPsWNDQsQHYRMsSsUGLRNVLGNDUERQLXMsGKHGULWsSsUWsNU\HUIRWRVLQWH]sQQsPsQ\Us që të prodhojnë biomasën GKHRNVLJMHQLQ %LPDNDQHYRMsSsUGULWsSUDQLQsHNORUR¿OLWSsUWsSURGKXDUXVKTLPLQQsIRWRVLQWH]s SURGKRQRNVLJMHQQsIRWRVLQWH]s x ,GHQWL¿NRQJMDWsKHWLPHYHYDULDEODGKH]JMHGKFLOLQSUHMW\UHWsQGU\VKRMsNRQWUROORMs dhe masë. x Heton dhe përshkruan transportin e ujit dhe kripërave minerale te bimët me lule. x 3sUVKNUXDQVLLSsUVKWDWHQTLPHWWKLWKsVHIXQNVLRQLWWsW\UH x Veprimet në situatë: ¾Brainstorming 5LNXMWRKHQPHQ[sQsVLWQMRKXULWsHPDUUDQsSsUPMHWGUHMWLPLWWsS\HWMHYHHGLVNXWLPLWWs W\UH 1[sQsVLWQGDKHQQsJUXSHHSXQRMQsPXQGsVLVKWPH³2UJDQL]XHVJUD¿Ns´H³.OODVWHU´ SsUW¶LXSsUJMLJMXUS\HWMHYHQsWDEDNsOHWUH

41 Biologjia 8 3sUJMLJMHWLXYLMQsQsQGLKPsSsU]JMLGKMHQHXVKWULPHYHWsWHNVWLW • &LOsWMDQsIDNWRUsWTsLGXKHQELPsVSsUNU\HUMHQHIRWRVLQWH]sV" 3\HWMHWHPsSRVKWPHVKNUXKHQQs¿VKDHLXQGDKHQJUXSHYH Në cilin organel të qelizës bimore kryhet fotosinteza? Pse rrënjët nuk kanë ngjyrë të gjelbër si gjethet? Pse rrënjët nuk kanë ngjyrë të gjelbër si gjethet? Pse qimet rrënjore i sigurojnë bimës përthithjen e një sasie më të madhe uji në një kohë më të shkurtër? Cilat janë funksionet e Ňoemës? Si është e ndërtuar ajo? Cilat janë funksionet e ŇŽemës? Si është e ndërtuar ajo? Kush është ndryshimi thelbësor midis ŇŽemës e ksilemës? Në cilën hallkë të zinxhirit ushqimor kryhet procesi i fotosintezës? ™6LSDVJUXSHYHSXQRKHQXVKWULPLGKHLOLEULWWsQ[sQsVLW ™1[sQsVLW MDQs SRURVLWXU Qs RUsQ SDUDDUGKsVH SsU SDMLVMHQ PH JMHWKHffl Ws WKMHVKWs Ws përbërë. ™/H[RKHQH GLVNXWRKHQ QJD Q[sQsV SsUIDTsVXHV SsU VHFLOLQ JUXS1sVH SsUJMLJMD QJD QMsULJUXSQXNsVKWsHVDNWsNsUNRKHWSsUJMLJMDQJDJUXSHWHWMHUD ™1sNsWsPsQ\UsNsUNRMSMHVsPDUUMHQHWsJMLWKsQ[sQsVYH x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - EDVKNsSXQRQSsUNWKLPLQHSsUJMLJMHYHff - MHSLGHWsVDNWDQJDDQDVKNHQFRUHff - PHUUSMHVsQsGLVNXWLPff - mban shënime të strukturuara. x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYH x Detyrat dhe puna e pavarur: 8VKWULPLIDTHQsOLEULQHQ[sQsVLWID]DSDUDSsUJDWLWRUHNsUNLPVKNHQFRUPEL SOHKUDWNLPLNH KREU 1: Tema mësimore: Ushtrime përmbledhëse Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x Ushtrime përmbledhëse Situata e të nxënit: x $QDOL]DHQMRKXULYHWsWUDMWXDUDQs kreun I.

42 Libër për mësuesin Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/lëndës sipas temës mësimore: x ,GHQWL¿NRQ JMDWs KHWLPHYH YDULDEOD GKH ]JMHGKFLOLQSUHMW\UHWsQGU\VKRMsNRQWUROORMs dhe masë. x Heton dhe përshkruan transportin e ujit dhe kripërave minerale te bimët me lule. x 3sUVKNUXDQ VL L SsUVKWDWHQ TLPHW WKLWKsVH IXQNVLRQLWWsW\UH Fjalë kyçe: x )RWRVLQWH]D x 3MHVsWHJMHWKHV x 3MHVsWHUUsQMsV Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: ¾*MXKsWGKHNRPXQLNLPL ¾7,. ¾$UWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: 'LVNXWRKHWUsQGsVLDHIRWRVLQWH]sVSsUELPsW 7UHJRKHWNXULR]LWHWGKHNsPEsQJXOMHQsNU\HUMHQHYs]KJLPHYHGKHHNVSHULPHQWHYHPH bimët. 3sUW¶X]KYLOOXDUVKsQGHWVKsPELPDNDQHYRMsSsUNULSsUDPLQHUDOHTsYLMQsQJDQMsWRNs e plehëruar. 3OHKUDWNLPLNHMDQsVXEVWDQFDTsSsUPEDMQsHOHPHQWHWsUsQGsVLVKPHHWsGRPRVGRVKPH SsU]KYLOOLPLQHELPsV x Veprimet në situatë: ¾ Kërkim shkencor 8 sVKWs OsQs GHW\Us Q[sQsVYH Qs RUsQ SDUDDUGKsVH Ws JUXPEXOORMQs informacion QJD EXULPHWsQGU\VKPHPELplehrat kimike. /H[RKHQLQIRUPDFLRQHWHGLVNXWRKHWffl - nevoja HSOHKUDYHNLPLNHSsUSURGKLPLQHOsQGsYHXVKT\HVHQJDELPsW - llojshmëria HSOHKUDYHfflNLPLNHRUJDQLNHQJDNDIVKsW - roli LHOHPHQWHYHWsQGU\VKPHNLPLNHQsIRUFLPLQHSMHVsYHWsQGU\VKPHWsELPsV ¾ Mësim zbulues 3sUWsNU\HUHNVSHULPHQWLQQ[sQsVLWLUHIHURKHQQMRKXULYHWsPDUUDQsPsVLPLQGKH YHSULPWDULVsVsNU\HU ™ Rikujtojmë: - Madhësi e pavarur quhet madhësia që ndryshohet. - Madhësia e varurTXKHWPDGKsVLDTsPDWHWSUDTspërftohet VLUH]XOWDW - Madhësi e kontrolluarTXKHWPDGKsVLDTsPEDKHWHQMsMWsSUDTsnuk ndryshon Madhësia e pavarur Madhësia e varur

43 Biologjia 8 - .Të dhënat hidhen në tabela: o 1sED]sWsWsGKsQDYHWsWDEHOsVQGsUWRKHWgrafiku. ™ 3DVNU\HUMHVVsKHWLPHYHQ[sQsVLWDQDOL]RMQsUROLQHUUsQMsYHGKHTLPHYHUUsQMRUH në transportin e ujit dhe kripërave minerale. x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - NDSsU]JMHGKXULQIRUPDFLRQLQQsSsUSXWKMHPHWHPsQGKHQMRKXULWsHPDUUDff - NU\HQHNVSHULPHQWLQGXNH]EDWXDUHWDSDWGKHUUHJXOODWHSXQsVff - EDVKNsSXQRQPHVKRNsWHJUXSLWff - SsUSXQRQGKHNRQNOXGRQSsUUH]XOWDWHW x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSXQsVHNVSHULPHQWDOHff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHWsVWUXNWXUXDUDHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYH x Detyrat dhe puna e pavarur: 3ORWsVRQLÀHWRUHQHODERUDWRULW $QDOL]RQLIRWRQ6KNUXDQLHVHPELSURGKLPHW³%,2´ KREU 2: Tema mësimore 2.1: Lëndët ushqyese Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x Lëndët ushqyese Situata e të nxënit: x 3URWHLQDW NDUERKLGUDWHW \QG\UQDW YLWDPLQDW NULSsUDW PLQHUDOH¿EUDWXMLLSLMVKsP Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ lëndës sipas temës mësimore: x /LVWRQOORMHWHOsQGsYHXVKT\HVHSsUWsFLODWND QHYRMsRUJDQL]PL x 6KSMHJRQ SsUGRULPLQ H W\UH Qs IXQNVLRQ Ws RUJDQL]PLW x $QDOL]RQ OLGKMHQ QGsUPMHW OsQGsYH XVKT\HVH H ushqimeve. Fjalë kyçe: x 3URWHLQDW x .DUERKLGUDWHW x <QG\UQDW x Vitaminat x kripërat minerale x Fibrat x Uji i pijshëm

44 Libër për mësuesin Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: ¾*MXKsWGKHNRPXQLNLPL ¾7,. ¾$UWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: 1HGXKHWWsKDPsXVKTLPHTsSsUPEDMQsfflSURWHLQDNDUERKLGUDWH\QG\UDYLWDPLQD NULSsUDPLQHUDOH¿EUDGKHXMs /ORMHWsQGU\VKPHXVKTLPHVKSsUPEDMQsNRPELQLPHWsQGU\VKPHOsQGsVKXVKT\HVH x Veprimet në situatë: ¾Lapsat në mes VWUDWHJMLHWsQ[sQLWQsEDVKNsSXQLP 0sVXHVLMDLXNsUNRQQ[sQsVYHWsVKNUXDMQsQMsXVKTLPWsSUHIHUXDU1soGRoDVW PsVXHVLMDPXQGWsVKNRMsWHJUXSLWs]JMHGKsQMsODSVQsWDYROLQsGKHWsS\HVsVHoIDUs NDWKsQsL]RWLLODSVLW Shkruhen ushqimet në tabelë. ¾DRTA YHSULPWDULHWsPHQGXDULWGKHWsOH[XDULWHGUHMWXDU 0sVXHVLMDSDUDTHWIRWRGKHNsUNRQQJDQ[sQsVLWWsJUXSRMQsXVKTLPHWHOLVWXDUDQs WDEHOsVLSDVJUXSHYHWsPsSRVKWPHffl(informacion plotësues) 1. ProteinafflWDNRKHQPsPHVKXPLFsQsXVKTLPHWPHRULJMLQsVKWD]RUHVLfflPLVKLTXPsVKWL GMDWKLYH]DHWM 2. KarbohidratefflEXNDEUXPsUDWELVKWDMRUHWSDWDWHWHWM 3. YndyrnatfflGKMDPLJMDOSLPLVKLLGKMDPRVXUYDMLLXOOLULWOXOHGLHOOLWVRMsVNLNLULNXWHWM 4. VitaminatfflIUXWDSHULPHTXPsVKWYH]sPLVKSHVKNHWM 5. Kripëra mineraleffl.DOFLXPEDMDPHNDURWDUUHSDVSLQDTHWM )RVIRUODNsUNXQJXOONDVWUDYHFSUHVKHWM +HNXUSUHVKUUHSDGRPDWHDYRNDGROXOHVKWU\GKHHWM 6. FibratfflSUHVKODNsUIUXWDWsWKDWDHWM 7. UjifflXMLQDW\UDOPLQHUDOOsQJMHIUXWDVKHWM ¾ Tabela M

45 Biologjia 8 1[sQsVLWOH[RMQsPsVLPLQGXNHPEDMWXUVKsQLPHWsVWUXNWXUXDUDQsPsQ\UsTsWsSORWsVRMQs tabelën. Lënda ushqyese Funksioni Ku ndodhet Proteinat )RUPRMQsTHOL]DWHUHMD WUDQVSRUWRMQsRNVLJMHQLQ QGsUWRMQsPHPEUDQsQTHOL]RUH IRUPRMQsDQWLWUXSDWHQ]LPDW EXULPHQHUJMLH 0LVKLTXPsVKWLGMDWKL YH]D Karbohidratet <QG\UQDW Vitaminat Kripërat minerale Fibrat Uji 3DVLSORWsVRKHWQJDJUXSHWSMHVsWDUWsJUXSHYHWsQGU\VKPHHSORWsVRMQsWDEHOsQQs GsUUDVsQH]H]s x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - NODVL¿NRQXVKTLPHWQsED]sOsQGsYHXVKT\HVHff - bashkëpunon për plotësimin e tabelës së koncepteve. x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSXQsVSsUSORWsVLPLQHWDEHOsff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYH x Detyrat dhe puna e pavarur:  *UXPEXOORQLLQIRUPDFLRQSsUWsSDVXUXDU³7DEHOsQ0´SXQsSsUQsSRUWRIRO  )OHWRUHSXQHIDTH KREU 2: Tema mësimore 2.1: Lëndët ushqyese (veprimtaria 2.1 dhe material nga fletët e punës apo fletorja e punës). Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x Lëndët ushqyese (veprimtaria 2.1 dhe material nga fletët e punës apo fletorja e punës). Situata e të nxënit: x $PLGRQL GKH JOXNR]D± karbohidrate. x =EXOLPL L SUDQLVs Vs W\UH Qs ushqime.

46 Libër për mësuesin Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ lëndës sipas temës mësimore: x /LVWRQ EXULPH Ws NDUERKLGUDYH QJD ODUPLD H ushqimeve të konsumuara. x 3sUVKNUXDQPsQ\UsQH]EXOLPLWWsNDUERKLGUDWHYH në ushqime. x $QDOL]RQ QHYRMsQ H VDVLVs Vs QGU\VKPH Ws NDUERKLGUDWHYHQsSHUVRQDWsQGU\VKsP Fjalë kyçe: x $PLGRQL x *OXNR]D x Tretësirë jodi x Tretësirë Benedikti Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x 7,. x $UWH x (GXNLP¿]LNGKHVSRUWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: $PLGRQL sVKWs VKHTHUL NU\HVRU Qs Ws XVKT\HULW H QMHULXW $Ws H JMHMPs PH VKXPLFsWHGULWKsUDWGKHQsQSURGXNWHWHW\UHVLEXNDEUXPsUDWELVKWDMRUHWSDWDWHW etj. x Veprimet në situatë: ¾LINK (rendit, kërko, shëno, mëso) 0sVXHVLMDXNsUNRQQ[sQsVYHWsOLVWRMQsVDPsVKXPsXVKTLPHTsSsUPEDMQs NDUERKLGUDWH GXNH LX UHIHUXDU GHW\UDYH Ws PsSDUVKPH H LQIRUPDFLRQLW Ws JUXPEXOOXDUQs,QWHUQHW 1JDoGRJUXSGHOQMsSsUIDTsVXHVHVKNUXDQQsWDEHOsQMsXVKTLP ¾Brainstorming - 3sUVHLQHYRMLWHQNDUERKLGUDWHWWUXSLWWRQs" - &LODWMDQsWULOsQGsWXVKT\HVHTsVLJXURMQsHQHUJMLSsUWUXSLQWRQs" - $ NDQs QHYRMs QMHUs] Ws QGU\VKsP SsU Ws QMsMWsQ VDVL HQHUJMLH" VSRUWLVWsWIsPLMsWSOHTWs - 6LW¶LVLJXURMPsHOHPHQWHWNU\HVRUHWsXVKTLPLW"

47 Biologjia 8 ¾ Leksion i avancuar 0sVXHVLMD shpjegon Qs EDVKNsSXQLP PH Q[sQsVLW VKIU\Ws]RKHQ QMRKXULWs H fizikësenergji; puns .DUERKLGUDWHWQGDKHQQsniseshte dhe sheqerna. $WRIXUQL]RMQsWUXSLQWRQsPHHQHUJML .MRHQHUJMLQHYRMLWHWSsUWsNU\HUSXQsDNWLYLWHW¿]LNHWM 6DVLDHNDUERKLGUDWHYHTsPDUULPPHXVKTLPHWVKSHVKsVKWsmë e madhe se nevojat e WUXSLW1sNsWsUDVWWUXSLQXNsVKWsQsJMHQGMHWsVKIU\Ws]RMsWsJMLWKDNDORULWsTsRIURMQs XVKTLPHWHQGU\VKPHQGDMLdepoziton ato në formën e shtresave dhjamoreyndyrës). .MRPXQGWsoRMsQsVKIDTMHQHQMsVsUsVsPXQGMHYHVLffl o $UWHULRVNOHUR]DGHSR]LWLPLL\QG\UQDYHQsHQsWHJMDNXW o 2EH]LWHWL±GKMDPRVMD o 'LDEHWLHWM ¾ Vëzhgo–Analizo–Diskuto o 1[sQsVLWWsQGDUsQsJUXSHMDQsSDMLVXUSDUDSUDNLVKWPHPMHWHWHYHSULPWDULVs o Eksperimentojnë duke ndjekur etapat e hulumtimit të përshkruara në librin e Q[sQsVLWITffiGKHOLEULQSsUPsVXHVLQITfl o d¶GRJUXSPEDQVKsQLPUH]XOWDWHWHYHWDGKHSORWsVRQtabelën e rezultateve. o Analizohet prania e amidonit e glukozës në ushqime dhe diskutohen UH]XOWDWHW me klasën. o Diskutohet rëndësia e YHSULPWDULYH¿]LNHVLQMs UUXJsSsUWsVKSHQ]XDUHQHUJML dhe sasinë e tepërt të sheqernave të marra. x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - XSsUJMLJMHWS\HWMHYHWsGUHMWXDUDff - NU\HQHHNVSHULPHQWLQff - SORWsVRQWDEHOsQHUH]XOWDWHYH x Vlerësimi i nxënësve - 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - GKsQLHQHLGHYHSDUDSUDNHff - SsUJMLJMHWHVDNWDff - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWsSXQsVHNVSHULPHQWDOHff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - PEDMWMHQ H VKsQLPHYH JMDWs UHDOL]LPLW Ws HNVSHULPHQWLW H SORWsVLPLQ H WDEHOsV Vs UH]XOWDWHYH x Detyrat dhe puna e pavarur:  *UXPEXOORQLLQIRUPDFLRQPELREH]LWHWLQfflVKNDTHWSDVRMDWSDUDQGDOLPLSXQsSsU SRUWRIRO  0sOoLDVKsUEHQVLGHSRHVKHTHULWUH]HUYs$GsPWRKHWDMRQJDNRQVXPLPLLWHSsUW LNDUERKLGUDWHWHYHNU\HVLVKWJOXNR]sV"

48 Libër për mësuesin KREU 2: Tema mësimore 2.2: Dieta ushqimore e ekuilibruar Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x 'LHWDXVKTLPRUHHHNXLOLEUXDU Situata e të nxënit: x 'LHWD.HTXVKT\HUMD x dIDUsGXKHWWsKDPs" Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ lëndës sipas temës mësimore: x 6KSMHJRQNXSWLPLQHQMsGLHWHWsEDODQFXDU x $QDOL]RQOsQGsWXVKT\HVHGKHUROLQTsDWROXDMQs QsRUJDQL]sP x $UJXPHQWRQ GsPLQ H NRQVXPLPLW Qs VDVL Ws PDGKHWsJUXSHYHWsQGU\VKPHXVKTLPRUH Fjalë kyçe: x 'LHWD x .HTXVKT\HUMD x 'LDEHWL x $UWHULRVNOHUR]D x 5DNLWL]PL x $QHPLD Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x 7,. x $UWH x $IWsVLPWHNQRORJMLN x (GXNLP¿]LNGKHVSRUWH Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: x 1MsGLHWsHHNXLOLEUXDUSsUPEDQSDNQJDWsJMLWKDOORMHWHOsQGsYHXVKT\HVHWsFLODW VLJXURMQsHQHUJMLQsTsLQHYRMLWHWRUJDQL]PLWWRQsoGRGLWs x .XUQsGLHWsPXQJRMQsQMsRVHGLVDQJDOsQGsWXVKT\HVHPXQGWsVKNDNWRKHQVsPXQGMH WsSDPMDIWXHVKPsULVsXVKTLPRUHWsNHTXVKT\HUMHV x 1MsGLHWsHPLUsSsUPEDQXVKTLPHPHSURWHLQDYLWDPLQDGKHNULSsUDPLQHUDOHSRUMR PHVKXPs\QG\UDGKHVKHTHUQDVKLNRWDEHOsQQsIXQGWsOLEULW x Veprimet në situatë: ¾Shkrim i lirë Shkruhet në tabelë tema e mësimit. 0sVXHVLMDLXNsUNRQQ[sQsVYHWsVKNUXDMQsJMLWKoNDGLQsQsOLGKMHPHWHPsQ1[sQsVLW VKNUXDMQsQsPsQ\UsWsSDYDUXUGXNHH¿OOXDUVKNULPLQPHPHQ\QsHQMsGLWHWsW\UH XVKTLPHWHSUHIHUXDUDQsVHNDQsQGRQMsWsVsPXUsQsIDPLOMHLQIRUPDFLRQHOLGKXUPH VsPXQGMHWVKNDNSDVRMsHWM ¾Leksion i avancuar 0sVXHVLMDVKNUXDQQsWDEHOsJUXSHXVKTLPHVKPHYOHUDWsODUWDXVKT\HVHGKHJUXSH XVKTLPHVKWsGsPVKPH,QWHUSUHWRQSLUDPLGsQXVKTLPRUH7KHNVRQIDNWLQTsVHFLODQJD lëndët duhet të jetë në sasinë dhe raportin e duhur.

49 Biologjia 8 Për më tepër: x 'LHWD H QMs SHUVRQL QGU\VKRQ Qs NRKs Ws QGU\VKPH Ws MHWsV Vs WLM 7H GLVD QMHUs] PHWDEROL]PL]YRJsORKHWNXUDUULQYMHoGKHXVKTHKHQPsSDN6DVLDHHQHUJMLVsTs SsUGRULPYDUHWQJDPRVKDJMLQLDDNWLYLWHWLTsNU\HMQs8VKTLPLGXKHWWsVKSsUQGDKHW QsYDNWH1XNGXKHWDQDVKNDOXDUDVQMsYDNW-HQLQsID]sQH]KYLOOLPQGDMGXKHWWs ushqeheni shëndetshëm. x 'MHPYHXGXKHQ-GLWs x 9DM]DYHXGXKHQflffiffi-GLWs x HHQHUJMLVsPHUUHWQJDSURWHLQDW x HHQHUJMLVsPHUUHWQJDO\UDW x HHQHUJMLVsPHUUHWQJDVKHTHUQDW x 1JDGMHJLDHJVKHTHUoOLURKHW-HQHUJML x 1JDGMHJLDHJO\UHoOLURKHWflffi-HQHUJML x 1JDGMHJLDHJSURWHLQsoOLURKHWJHQHUJML x ,QIRUPDFLRQ PEL VsPXQGMHW VKNDNSDVRMs VLffl DUWHULRVNOHUR]D GLDEHWL XOFHUD H VWRPDNXWJDVWULWLVsPXQGMHWNRURQDUHWs]HPUsVHWM ¾Ditari dypjesësh 0sVXHVLMDVKNUXDQOsQGsWXVKT\HVHGKHVsPXQGMHWQsÀHWDGKHoGRJUXSWsUKHTQMs¿VKH EsQSORWsVLPLQHVDM1sSORWsVLPLQHÀHWsVPDUULQSMHVsWsJMLWKsQ[sQsVLWHJUXSLW 3DVSsUIXQGLPLWOH[RKHQHSORWsVRKHQLGHWsHGKHQJDDQsWDUsWsJUXSHYHWsWMHUD Funksion i përbashkët: 1. )XUQL]RMQsWUXSLQPHOsQGsWsFLODWVLJXURMQsHQHUJMLQsHQHYRMVKPH 2. 6LJXURMQsPDWHULDOHWSsUQGsUWLPLQULSsUWsULWMHQGKHPLUsPEDMWMHQHLQGHYHWs WUXSLWVLoMDQsPXVNXMWGKHNRFNDW 3. 6LJXURMQsVXEVWDQFDWsFLODWPDUULQSMHVsQsUUHJXOOLPLQHSURFHVHYHWs RUJDQL]PLW •Nxit sistemin tretës •Ndihmon në uljen e përthithjes së lyrave •Ndihmon në uljen e përthithjes së sheqerit Fibrat •për formimin e qelizave të reja Proteinat •për tranƐƉŽƌƟŶ e oksigjenit •depozitohen Yndyrnat •sigurojnë izolimin e mbrojtje nga i ŌŽŚƟ

50 Libër për mësuesin 1JMDVKsPYHSURKHWGKHSsUOsQGsWHWMHUD • dhjamosja ObeziteƟ • 15 % mbi peshën trupore • bllokimi i enëve të gjakut nga lyrat • .. InfarkƟ i zemrës 1JMDVKsPYHSURKHWGKHSsUVsPXQGMHWHWMHUD ¾ Rrjet i diskutimit 32 A duhet të konsumojnë të gjithë njerëzit të njëjtën dietë ushqimore? Pse? JO x Vlerësimi i situatës – 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - PHUUSMHVsDNWLYHQsGLVNXWLPff - MHSSsUJMLJMHWsVDNWDPELDUJXPHQWHSsUSUREOHPHWsQGU\VKPHff - PEDQTsQGULPLQHYHWQsUXEULNsQ³5UMHWLLGLVNXWLPLW´ x Vlerësimi i nxënësve – 1[sQsVLMDYOHUsVRKHWSsUffl - PEDMWMHQHVKsQLPHYHHVDNWsVLQsHSsUJMLJMHYHff - SMHVsPDUUMHQQsGLVNXWLPff - EDVKNsSXQLPLQQsJUXSJMDWs³5UMHWLWWsGLVNXWLPLW´ x Detyrat dhe puna e pavarur: 1. *UXPEXOORQLLQIRUPDFLRQPELXVKTLPHWTsGXKHWWsNRQVXPRKHQSsUQMsGLHWsWs EDODQFXDUGKHHQHUJMLQs-TsNDVHFLOLXVKTLP 2. +DUWRQLQMsJUD¿NPELQHYRMDWGLWRUHSsUHQHUJMLWsIsPLMsYHWsULQMYHWsUULWXUYH 3. ,QIRUPDFLRQPELFLOsVLQsHXVKTLPHYHQsYHQGLQWRQs%,2PHKRUPRQH""" KREU 2: Tema mësimore 2.2: Dieta ushqimore e ekuilibruar Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII Tema mësimore: x 'LHWDXVKTLPRUHHHNXLOLEUXDU Situata e të nxënit: x 'LHWDHHNXLOLEUXDU Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës/ lëndës sipas temës mësimore: x 3sUVKNUXDQ UsQGsVLQs H OsQGsYH XVKT\HVH Qs dietën ushqimore. x $QDOL]RQHWLNHWDWsXVKTLPHYHWsQGU\VKPH x 0EDQ TsQGULPLQ SR]LWLY PEL SUREOHPLQ H shëndetit të mirë. Fjalë kyçe: x 'LHWDHHNXLOLEUXDU x Trupi dhe shëndeti

51 Biologjia 8 Burimet: x 7HNVWLLELRORJMLVsLNODVsVVsfltë x Fletore pune x &'PHLQIRUPDFLRQHQJDLQWHUQHWL x )RWRWsQGU\VKPHWsRUJDQHYHWsVKsQGHWVKPHH jashtë funksionit Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x *MXKsWGKHNRPXQLNLPL x 7,. x $UWH x $IWsVLPWHNQRORJMLN Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve: x Përshkrimi i situatës: 3sUQMsWUXSWsVKsQGHWVKsPGXKHWWsIXQNVLRQRMQsWsJMLWKDRUJDQHWPLUs3sU NsWsDUV\HGXKHWWsXVKTHKHPLPHGLHWsWsEDODQFXDU x Veprimet në situatë: ¾Vëzhgo–Analizo–Diskuto 0sVXHVLMDSUH]DQWRQSDUDQ[sQsVYH¿OPLPHHIRWRWsQGU\VKPHQsOLGKMHPHPLUsGKH NHTXVKT\HUMHQ ,XNsUNRQQ[sQsVYHW¶LYs]KJRMQsPHNXMGHVHWsPEDMQsVKsQLPHSsUW¶LGLVNXWXDUPs YRQsQsED]sWsS\HWMHYHWsGUHMWXDUD 1sPDWHULDOLQ¿OPLNHIRWRWSsUIVKLKHQRUJDQHWsVKsQGHWVKPHHMDVKWsIXQNVLRQLWPsQ\UD HXVKT\HUMHVQsJUXSHWsQGU\VKPHQMHUs]LVK ¾Diskutim Si e kuptoni shprehjen “Mendja e shëndoshë, në trup të shëndoshë”? ¾Shkrim i lirë 1[sQsVLWVKNUXDMQsHVHPHWHPsQHPsVLSsUPHLXYMHQQsQGLKPsWDEHODGKHIRWRWs QGU\VKPH /H[RKHQHVHWsQJDGLVDQ[sQsV x Vlerësimi i situatës - 6LWXDWDTXKHWHUHDOL]XDUNXUQ[sQsVLMDffl - PHUUSMHVsDNWLYHQsGLVNXWLPff - MHSSsUJMLJMHWsVDNWDPELDUJXPHQWHSsUSUREOHPHWsQGU\VKPHff - PEDQTsQGULPLQHYHWQsUXEULNsQHGLVNXWLPLWff - VKNUXDQHVHPHWHPs³0HQGMDHVKsQGRVKsQsWUXSWsVKsQGRVKs´