ปูนปั้นล้านนา งานช่างและสล่าศิลป์ ถิ่นศรัทธา

ั
�
่
ั
ิ
้
้
�
ิ
�
้
ั
้
ำ
้
3. สตรู้การู้ผู้สมปันสะทายจันบีานหนองบีว 4. สตรู้ปันปันสะทายจั�น ฉบีบีตารู้าค์รู้บีาอินผู้อง
ั
ั
ั
ิ
อาเภอทาวงผู้า จัังหวดนาน 84 อดตเจัาอาวาสวดพิรู้ะเกด อาเภอเมอง
ำ
ี
ื
ำ
�
่
่
ั
จัังหวดนาน 85
่
ู
ื
่
ู
ี
ั
สต่รัปูนสะทายจันบานหนองบว พอครัปูรัะดษฐ สวนพฒ เปูนผู้ทไดสบทอด
้
�
�
็
์
ิ
ู
ู
ิ
้
่
้
ื
้
ของพอวรัช่ เทพเสน ช่าวไทล้อบานหนองบวได ้ วธีการัทา ปูนสะทายจั�นมาจัากครัูบาอินผู้่อง
�
ั
ำ
ิ
ั
ิ
ู
่
ิ
ิ
่
ั
�
่
ึ
ู
้
ี
ี
ี
ื
�
ี
ิ
ื
ู
สบทอดวธ การัผู้สมปูนปูนจัากพรัะครัศิล้คณ์ธาดา อดต่เจัาอาวาสวดพรัะเกด ซึ่งมสวนผู้สมคอ สะทาย
้
ี
เมือปูรัะมาณ์ปู พ.ศิ.2479 ซึ่งมวธการัผู้สมปููนปูน สาหรัับฉาบผู้นังแล้ะสามารัถิ่เขียนภาพจัต่รักรัรัม
ิ
�
ี
ิ
ึ
�
ำ
�
ี
้
ั
้
้
ั
�
้
่
่
ปูรัะกอบดวยปููนขาว 9 สวน หมกนาน ปูรัะมาณ์ ฝาผู้นงไดนัน ต่องหมกปููนขาวอยางนอยปูรัะมาณ์
้
ั
15 วน นานจันหน่ายต่ว (ไม่เหล้วไม่แขงจันเกินไปู) 2 - 3 เดอนเพื�อใหปููนมความเหนยวแล้ะล้ะเอยด
ี
ี
้
ั
็
ี
ั
ื
�
�
ำ
ี
ำ
ำ
ั
้
ึ
ี
่
็
ทรัายล้ะเอยด 4 สวน แล้ะนาออย นายาง ไมมเมดทรัายปูน แล้วจังนาไปูผู้สมกบนาหนงควาย
ั
ำ
่
�
้
ื
�
ั
้
เปูล้อกไมเมอกแล้ะนาหนง (หนงควายเคยว) ผู้สมใหเขากนจันเหนยวกอนนำาไปูฉาบ ฝาผู้นง ั
้
ั
่
ี
ำ
ั
ื
�
้
ี
ั
่
้
ั
�
จัากนนใสล้งครักกรัะเด�องโขล้กให้เขากนทดล้อง
ื
่
�
้
ำ
ำ
้
้
็
่
ื
ี
�
�
็
ู
ั
ั
โดยการันามาปูนเปูนกอนเล้กๆ หากไมแต่กกถิ่อวา สวนปูนทใช่สาหรับต่กแต่งล้วดล้ายนน
่
่
็
�
ี
ใช่ได ซึ่งปูนสะทายจันนจัะมเนอทล้ะเอยดกวา นำาปููนขาว 1 สวน ทรัายล้ะเอยด 2 สวน ผู้สมเขา
่
�
ี
ี
ิ
ื
้
้
�
�
�
ึ
ี
ู
่
้
่
ี
ั
�
ำ
�
ั
ปููนฉาบธรัรัมดาทัวไปู กบนาหนงควาย หรัอหนงววเดยวแล้ะ นาออย
ี
ั
ำ
ื
้
�
�
ั
ี
ิ
ั
ื
�
�
็
่
้
ั
ั
�
ี
สวนการัเต่รัยมพนผู้นงอาคารัศิาสนสถิ่าน เปูนสวนผู้สมจัากนนโขล้กใหเหนยวแล้ะนมเขากน
้
่
ั
่
้
ึ
้
้
สาหรับการัปูน ล้วดล้ายต่างๆ จัะต่องใช่ช่นโรัง จังสามารัถิ่ นำาไปูใช่ได ้
ำ
�
ั
้
�
่
ั
้
ั
ผู้สมกบยางรัักทาล้งบนผู้นง กอนปูนล้ายซึ่งจัะทำา
ึ
�
ั
ใหเปูนต่วปูรัะสานรัะหว่างผู้นงกบปูนปูนสะทายจัน
้
็
�
้
ิ
ั
ั
ู
146

ิ
�
ั
้
้
ั
ิ
ั
ี
ำ
5 สตรู้การู้ผู้สมปันฉบีบีสะทายจันเชุยงใหม ่ 6. ตารู้าผู้สมหางฉบีบีค์รู้้บีาอาโนชุยธรู้รู้มจันดา
ื
ั
ี
ี
ุ
ุ
ั
่
ี
ข่อง พิอค์รู้้เสถยรู้ ณ วงศิรู้กษ์์ 86 มน วดปังสนกเหนอ จัังหวดลาปัาง (ชุวงปั พิ.ศิ.
์
่
ั
ำ
87
2400-2454)
ู
่
่
่
ั
ำ
สวนผู้สมปูรัะกอบด้วยปูนขาว 9 สวน ทนจักกล้าวต่ารัาสมหางกอนแล้
�
�
ี
่
ี
่
้
้
�
ำ
ั
ทรัายล้ะเอยด 1 สวน ผู้สมใหเขากนใสล้งในครัก หือเอาหาง 1 ทวง รััก 1 ทวง นามนมะเยา สมทา
ั
่
�
ี
่
ั
ั
�
ั
้
ำ
่
ั
�
ั
เต่มนาามนต่งอิว กบนาามนล้ะหง 1 สวนในอต่รัา เปูนผู้วดอกใหมแดงนนแล้ เทาวาช่านานสนอย
�
ำ
่
ิ
ิ
�
่
่
่
ั
็
่
ั
้
อยางล้ะ 1 สวน ล้งไปูพรัอมกบโขล้ก ไปูเรัอยๆ เอาหาง 1 ทวง นามนมะเยา 1 ทวง รััก 3 ทวง
ื
�
่
ั
�
ำ
่
้
้
่
เมอสวนผู้สมเขากนดแล้วใหทดล้องปูนด ู เปูนผู้วดอกรัล้านนแล้ หาง 1 ทวง นามนมะเยา
ิ
ำ
็
้
ื
ิ
�
�
�
ั
ี
ั
้
ั
�
ิ
้
�
็
หากปูนแล้ะบบ ดแล้วยังเหนเปูนรัอยแต่กอย ่ ู 1 ทวง รััก 2 ทวง ผู้วมะขี�กานันแล้ หาง 1 ทวง
็
�
ู
้
ี
ั
ี
ำ
�
้
่
กต่องโขล้กต่่อไปูใหนิมแล้ะเมือปูนดแล้้ว ไมมรัอย รัักเกิงทวง นามนมะเยา 2 ทวง เปูนผู้วดอกทอง
้
�
็
็
�
ิ
�
ู
�
้
ั
ิ
ึ
ิ
ี
ั
ื
�
่
็
ื
ั
่
ื
ั
�
้
้
ิ
ื
ิ
�
แต่กหรัอเหนวานมเหมอนดนนามนแล้วจังจัะ เดอน 5 นนแล้ คนวาจักสมดนเขยว หอเอาดน
สามารัถิ่นำาไปูใช่ได ้ เหล้อง 2 ทวง รััก 1 ทวง สมเขากนเขยวงามมาก
ั
ี
้
ื
้
ั
่
นักแล้เจั้าท�งหล้ายเหย จักใค่สมหางสีใดกต่ามใจั
ั
่
้
๊
�
ู
ำ
ั
้
�
ู
่
้
โดยรัวมแล้ว จัากสต่รัปูนปูนสานกต่างๆ ต่ามจัองใช่เต่อะ กนวาสมแล้ว หอต่ากแดด
่
ื
้
ั
้
้
ื
๊
จัะเหนวามสวนผู้สมทแต่กต่างกนออกไปู ขนอยกบ สามแดด สแดด แล้วอับไวเต่อะ ปูอเกงเดอน
ั
�
ั
ิ
่
�
ึ
่
่
ู
็
ี
�
่
�
ี
ี
ำ
้
้
่
่
สต่รั่างในแต่ล้ะพ�นท� แต่ส่วนผู้สมหล้ักแล้วจัะม ี ปูอซึ่าววนจังเอามาใช่ได กนวาหนาหางดา
ั
ื
ี
่
ิ
ั
ู
้
�
้
่
่
ู
ี
�
ี
ั
ปูนขาว ทรัายล้ะเอยด ผู้สมกบนามนล้ะหง หือต่กขวางเสย บดกนแถิ่ม
ั
้
�
ั
ำ
ี
่
�
�
ิ
ั
ำ
หรัอนามนต่งอว ในการันามาคล้กเคล้ารัวมกนต่าม
้
ั
่
ำ
ื
ั
�
่
ั
่
สดสวนของสูต่รัช่างน�นๆ แล้วต่าจันเปูนเนอ
ั
้
ื
�
ำ
็
เดยวกน
ั
ี
147

ิ
�
�
้
วธีีกุารและขีันำตอนำกุารปูนำ

�
ึ
ั
็
้
้
ื
�
้
ู
งานข่นรู้ปั คอ การักอต่วดวยปูนขนเปูนรัปูทรังเล้าๆ พอเปูนเคาโครัง
ึ
็
่
ู
ิ
ู
้
�
ึ
�
ึ
ิ
ู
�
็
์
�
ั
้
ู
ี
ำ
ี
�
ทจัะปูนปูนพอกเพ�มเต่มขนต่ามล้าดบจันเปูนงานปูนทสมบรัณ์ การัขนรัปูดวยปูน
�
้
ู
้
ั
้
�
ึ
ิ
�
ั
ั
�
่
ู
�
ี
ำ
่
ื
็
ิ
้
ั
่
ู
ขนแรักต่องใสปูนใหจับต่ดกบพนสวนทเฉาะทาผู้วใหขรัขรัะนนขนเปูน “รัปูโกล้น”
�
ื
�
ู
ื
่
�
่
ึ
�
�
ิ
่
หรัอ ใสปููนที�ขึนรัปูในช่ันแรักนีทิงไวใหปููนจัับพืนหรัอเกาะทอยต่ดแนน จังใสปููน
้
้
�
่
็
ู
้
ื
�
ู
ั
�
�
ึ
็
�
ู
ิ
ั
ิ
เพมเต่มทบล้งเปูนรัปูโกล้น หรัอ รัปูโครังรัางนนปูนขนเปูนรัปูทรังโดยรัวมของเถิ่า
่
ั
ู
ู
่
ื
็
่
ั
ื
้
หรัอ ต่วล้าย หรัอ รัปูภาพในล้กษณ์ะที�เรัยกวา “หน” คอ เปูนรัปูทรังพอใหรัูวา
ี
้
ื
่
ั
้
ำ
็
เปูนเคาโครังของสิงทีจัะปูนทาใหช่ดเจันต่่อไปู
้
้
�
�
�
�
�
้
ำ
�
ิ
ู
ึ
งานปั�นรู้้ปั คอ การันาปูนมาปูนเพมเต่ม หรัอ ต่อเต่มขนบนรัปูโกล้น
ู
ิ
ื
่
ื
ั
ิ
่
้
ึ
�
้
ึ
ู
ำ
้
ู
ู
หรัอ รัปูทรังโครังรัางของรัปูภาพ ซึ่งไดทาเปูนงานขนรัปูไว ใหปูรัากฏเปูนรัปู
็
ื
�
ู
็
ล้กษณ์ะทช่ดเจัน ไดสดสวน พรัอมดวยทวงทา ล้ล้าอาการัต่องต่ามปูรัะสงค ์
่
่
้
ี
่
ั
ี
้
�
ั
้
้
ั
ทีต่องการัจัะปูนใหเปูนล้วดล้ายหรัอรัปูภาพเช่่นนันๆ
�
ื
้
�
ู
้
็
้
�
ั
�
็
�
้
่
ี
ี
่
งานปันสวนละเอยด จัะเปูนการัปูนแต่งแสดงสวนล้ะเอยดใหช่ดเจัน
ั
้
่
ู
ั
�
ั
ึ
�
้
�
ู
ู
้
ี
ึ
ิ
ำ
�
ื
์
่
�
สมบรัณ์ยงขน ทาต่อเม�อปูนท�ไดปูนรัปูขนไวนนจับต่ัวแล้ะหมาดพอสมควรั
้
ั
่
ั
�
�
ู
�
่
ำ
จังจัดการัปู้นปูนเต่มแต่งแล้ะปู้นทาสวนล้ะเอียดแต่ล้ะสวนล้าดบกนไปู งานปู้น
่
ั
ิ
ึ
่
ำ
ิ
�
้
ิ
ี
่
ี
ั
้
ี
สวนล้ะเอยดในงานปูนปููนแบบไทยปูรัะเพณ์มกนยม “กวด” ผู้วงานนันใหเรัยบ
�
เกล้ียง “กวด” คอ กด แล้ะ ล้บไล้้เบาๆ บนผู้วปููน เพื�อทาใหเนือแนนแล้ะเรัยบ
ำ
ื
้
�
�
ี
่
ู
ิ
�
ื
�
ั
ู
่
ต่งขณ์ะท�ใช่เครัองมอกวดผู้ิวปูนน ต่องหมนเช่ดเครัองมอดวยผู้าเปูยกนาบอยๆ
้
ื
�
ื
ำ
้
้
ี
ี
�
็
�
้
ึ
ื
ี
ู
้
�
ู
ื
ี
เพอกนมใหปูนต่ดเครัองมอแล้ะยังช่วยใหการัใช่เครัองมอล้บไล้กวดผู้วปูนล้นเรัยบ
ื
ิ
้
ั
�
ิ
ื
่
้
ิ
้
�
�
ื
ู
ื
ื
ื
ำ
ี
้
้
�
ู
�
้
่
ำ
ี
�
่
่
็
�
ื
ดอกดวย แต่ในงานปู้นปูนนามน ไมจัาเปูนจัะต่องช่บเครัองมอปูนใหเปูยก
ี
้
ั
ื
�
ิ
ั
ื
หรัอใช่ผู้าเปูยกนาเช่ดเครัองมอ เพอปูองกนมใหปูนเกาะ เพรัาะปูนนำามนมเนอ
�
ี
้
�
ื
�
ำ
ู
็
ื
ื
ี
�
ู
้
ั
้
้
ื
้
ึ
�
ื
�
ปูนล้ะเอยดกวาปูนนากาว ขณ์ะใช่เครัองมอปูนกวดผู้วงานปูน นามนซึ่งผู้สม
้
ำ
�
�
้
�
�
ี
ำ
ั
ิ
ู
่
ู
ิ
�
่
ื
ู
แทรักอยในเนือปููนจัะช่่วยใหเครัืองมอล้ื�นไล้้ไปูงายๆ บนผู้วของงานปูนนัน
้
�
�
่
�
้
148

ื
�
ี
�
้
์
ำ
็
ู
ิ
�
็
้
ั
�
งานปันปันนน เมอช่นงานสาเรัจัสมบรัณ์เรัยบรัอย เปูนไปู
ั
ั
้
�
์
ั
ดงวต่ถิ่ปูรัะสงคของช่างปูนแล้ว ปูรักต่มกปูล้อยใหงานปูนปูนนนแหงไปูเอง
่
ั
่
ิ
้
้
�
ู
่
้
�
ั
้
ิ
ี
ู
ู
้
ึ
�
�
ซึ่งใช่เวล้าไม่นาน แล้ะมักนยมงานปู้นปูนเปู็นสขาวต่ามธรัรัมช่าต่ิของปูน
ิ
้
ิ
้
�
่
�
่
ึ
ั
�
ิ
่
ู
หากต่องการัต่กแต่งเพมเต่มใหสวยงามแล้ดมคณ์คายงขนอาจัทาดวยวสด ่
ำ
ี
้
ั
ี
ิ
แล้ะวธการัมดงต่่อไปูนี�
ี
ำ
ั
้
การัต่กแต่งด้วยการัปูดทองคาเปูล้ว ในข�นต่นต่องล้ง “สมก”
้
่
่
ิ
ู
้
ู
้
�
�
�
ื
�
ั
�
ึ
่
ั
ั
้
ิ
�
�
้
ำ
ิ
ทาเคล้อบผู้วงานปูนปูนนนใหทวช่นหนงกอน เพอทาใหผู้วงานปูนปูน
ื
้
ำ
เรัียบเกล้ี�ยง เมื�อสม่กแห้งแล้้วจัึงทา “รัักนาเกล้ี�ยง” ใหทั�วช่ิ�นงานปูล้่อยให้รััก
�
ำ
ิ
�
ี
ึ
ั
�
ั
ั
�
ั
ี
นาเกล้ยงททาทงไวหมาดสกพกหนง พอรักหมาดได้ทจังปูดทองคาเปูล้วทบ
ิ
ึ
�
ำ
�
ี
้
�
ี
็
็
ใหทัวงานปููนปูนช่ินนันๆ กจัะมผู้วเปูนสทองคาอรัามไปูทังหมด
�
ิ
่
้
�
ี
�
�
้
ำ
�
ั
้
กรัณ์การัทายางรักในงานปูนปู้นนน ต่องรัอให้งานปูนปู้น
�
ู
�
�
ั
ู
ี
แหงสนทกอน สงเกต่ไดจัากสเนือของงานปููนปูนเพรัาะถิ่าเปูล้ียนสเปูนสขาว
ี
�
�
ี
้
�
็
ิ
้
้
่
ี
้
ั
แล้ว นนหมายถิ่งงานปูนปูนแหงสนท หรัอรัอรัะยะเวล้าผู้านไปู 1 เดอน
้
ื
�
้
ื
ั
ึ
ู
้
่
ิ
�
ื
้
ั
ู
ิ
งานปูนปูนกจัะแหงสนทเช่นกน เมอมนใจัวางานปูนปูนแหงสนท
ิ
้
็
ั
่
ู
�
้
่
�
�
้
�
ึ
�
้
้
็
แล้้วกสามารัถิ่ทายางรัักในงานปููนปูนได ซึ่งอาจัจัะต่องทายางรััก 3 - 5 รัอบ
�
้
�
�
เพือใหไดเนือผู้วทีเรัยบ เพรัาะการัทายางรัักรัอบที 1 แล้ะ รัอบที 2 เนือปููน
�
้
ิ
�
�
ี
�
้
ี
็
จัะดดยางรักเขาไปูจันไมเหนเนอผู้ว ซึ่งการัทายางรักนเปูนผู้ล้ดต่่องานปููนปูน
ิ
ี
็
�
�
้
ู
�
ื
่
�
้
ั
ั
ึ
ิ
�
ู
�
่
�
ั
่
ั
เพรัาะยางรักจัะทาหนาทเปูนต่วปูรัะสานช่นสวนต่างๆของงานปูนปู้น
ำ
ี
็
้
ั
ี
้
ื
็
ั
็
ั
ึ
ิ
�
ี
้
ใหเปูนเนอเดยวกน ซึ่งเปูนล้กษณ์ะคล้ายการัฉาบผู้วใหเปูนพนผู้วเดยวกน
ิ
็
้
ื
�
�
ึ
ิ
�
้
ี
่
ึ
ี
ี
่
่
�
้
ั
ู
่
กอนการัปูรัะดบต่กแต่งต่อไปู ดวยเหต่นงานปูนปูนในอดต่จังมสภาพยดต่ด
อยกบผู้วโครังสรัางไดนานถิ่งปู้จัจั่บน
้
ึ
ู
ิ
้
ั
ั
่
�
ี
่
ิ
ั
่
ั
็
้
้
การัต่กแต่งดวยการัปูดกรัะจัก มกเปูนงานทไดรับการัต่กแต่ง
่
ต่อเนองจัากการัปูดทองคาเปูล้ว เพมเต่มสสนขนแกงานปูนปูน ช่างในอดต่
ี
ู
้�
ึ
�
่
ิ
�
ั
ี
�
ิ
ื
่
ำ
ิ
่
้
ี
้
ื
ี
�
�
ึ
ี
ั
�
จังนากรัะจักแกวสต่างๆ ซึ่งในเขต่พนทล้านนามกจัะใช่กรัะจักจัน มาต่ดเจัยน
ำ
ั
้
ึ
ื
้
ั
�
่
่
้
�
้
ู
ำ
ู
็
ี
ต่ามรัปูรัางแล้ะขนาดทต่องการัปูรัะดบ แต่งล้งบนงานปูนปูนทาเปูนไสล้าย
�
็
้
พืนล้วดล้าย เปูนต่น โดยเทคนคนีเรัิมปูรัากฏในช่่วงต่น พ่ทธศิต่วรัรัษที 23
ิ
้
�
�
�
�
ั
่
้
�
ี
ิ
้
ู
่
แล้ะมความนยมมากในช่วงพทธศิต่วรัรัษท 25 สงเกต่ไดจัากงานปูนปูน
ี
ิ
ี
ั
้
ปูรัะดบหนาบนวหารัต่่างๆ ในเขต่จัังหวดเช่ยงใหม ่
ั
ั
149

่
�
ิ
คำวามเช่อและเทคำนำคำ
88
้
�
กุารทำปูนำปูนำสะทายจิ้นำ
้
�
ิ
�
ั
่
ู
�
ี
้
ื
ื
�
1. ความเช่อพนบานทแฝงอยในการัจัด
�
้
ู
์
ำ
ื
เต่รัยมอปูกรัณ์ทาปูน ปูนคอ การัต่งต่าแหนง
่
ำ
�
ั
่
ี
�
ิ
ื
ของครักกรัะเดอง หรัอ “ครักมอง” ในทศิเหนอ
ื
ื
ื
ใต่เสมอ โดยทจัะวางต่ัวครักเอาไวทศิเหนอ
้
ิ
้
ี
�
่
สวนกรัะเดือง ครักวางอยในทศิใต่ ้
่
ิ
�
ู
2. อณ์หภมความรั้อนทเกดจัากการั
ิ
ิ
่
�
ี
ู
ู
โขล้กปูนดวยครักจัะทา ใหสวนผู้สมของปูนขาว
ำ
ู
้
่
้
ั
ื
ั
ทรัาย มนหนงควาย ยางไม้แล้ะนำามนมะม�อ
ั
�
ั
�
้
้
�
ั
้
ึ
ี
ผู้สานเขากน ซึ่งจัะทำาใหปููนเหนยวต่วปูนล้ายไดด ี
้
้
ั
ั
3. ควรัหมกปูนอยางนอย 15 - 30 วน
่
ู
ำ
็
�
ั
่
สวนนาหนงควายก ต่องใช่เวล้าในการัหมก
ั
้
้
้
ี
ี
�
�
ี
ปูรัะมาณ์ 15 วน กอนทจัะนามาต่มเคยวอก
่
ำ
ั
�
ั
่
ปูรัะมาณ์ 4 - 5 ช่ัวโมง แล้ะในสวนของการัหมก
้
เปูล้อกไมเมอกหรัอ ไมไกนัน กต่องใช่เวล้าในการั
ื
้
ื
ื
็
้
้
�
่
้
ั
ั
่
ำ
หมกปูรัะมาณ์ 15 วน เช่นกน อาจัจัะทาไปูพรัอมๆ
ั
ั
่
ั
ั
กบการันำาปููนขาวมาหมกรัวมกน
150

�
ตอนำที 4 เมอพดถิ่งช่างปูนปูนในยคสมยน � ี
้
�
ั
่
ู
ื
ู
�
่
ึ
ั
ั
�
ั
ื
่
�
ั
้
ี
ู
เรัาจัะสงเกต่ไดวามการัปูรับต่วทงในเรัองของรัปู
แบบล้วดล้าย เทคนิคการัสรั้างงาน แล้ะวัสด ่
้
้
ท�ใช่ปู�น (ปููนแบบต่่างๆ) โดยส่วนมากช่่าง
ี
้
ิ
ี
�
ำ
จัะทาต่ามแบบทไดรับการัจัดจัาง ซึ่งอางอง
ึ
ั
้
�
้
ั
ี
้
�
้
ทำเนำยบช่่างปูนำปูนำ
่
จัากผู้ล้งานยคเกาๆ หรัอไมช่างกจัะสามารัถิ่
็
ื
่
่
่
่
ิ
ู
้
ั
ออกแบบล้วดล้ายไดแบบอสรัะ ขึนอยกบความ
�
ุ
ล�านำนำาพัทธีศิตวรรษที 26
�
ู
ต่้องการัของผู้้ว่าจั้างแล้ะความเหมาะสม
ั
�
ของสถิ่านทนนๆ ซึ่งเรัายงสามารัถิ่พบเหน
ี
�
ั
ึ
็
�
่
่
งานช่างในรัูปูแบบต่างๆ โดยปูรัากฏเปู็น
จัากการัเก็บรัวบรัวมข้อมล้ รัปูแบบงาน
ู
ู
ื
ี
ั
่
�
์
ั
้
่
�
้
่
�
้
็
�
้
ปููนปูนล้้านนาต่ังแต่่พ่ทธศิต่วรัรัษที� 18 เปูนต่น อต่ล้กษณ์บคคล้ผู้านฝมองานปูน เช่นงานปูน
้
�
ล้ายเครัอล้านนา งานปู้นแบบพม่า-ไทใหญ่
ื
ึ
ี
ึ
็
มา ถิ่งพทธศิต่วรัรัษท 25 ทาใหเหนถิ่งพฒนาการั
้
ั
ำ
�
่
้
์
ั
์
่
ั
ั
ำ
�
ิ
ั
ึ
ของงานปููนปูนในวฒนธรัรัมล้้านนา ถิ่งรัปูแบบ งานปูนสต่วล้อยต่วจัาพวกสต่วปูาหมพานต่ ์
ู
�
้
ื
�
์
์
ำ
ิ
้
ั
ิ
เอกล้กษณ์ เทคนครัวมไปูถิ่งอทธพล้ทาง จัาพวกสงห พญานาค หงส หรัอแมกรัะทังช่่าง
ิ
ึ
ิ
์
ี
�
่
็
้
ู
่
ำ
้
�
ึ
ิ
วฒนธรัรัมต่างถิ่นทเกดขนจันเปูนอต่ล้กษณ์ ์ ปูนพรัะพทธรัปู เปูนต่น ซึ่งมช่างจัานวนมาก
ี
ั
่
�
�
็
ั
ั
ิ
�
ึ
์
ั
ี
ู
่
้
ิ
่
่
�
ี
�
่
งานปููนปู�นของยคต่่างๆ ดังท�ไดนาเสนอไว ้ ในยคนทยงคงสานต่องานศิล้ปูไดอยางสมบรัณ์ � ิ ์
้
้
ำ
ี
็
รัวมถิ่งการัเปูนเครัอขายช่างล้านนาทนาสนใจัยง
ื
้
่
ึ
ี
�
่
่
้
่
้
ึ
ในขางต่น มาถิ่งยคนในพทธศิต่วรัรัษท 26
�
ี
่
ี
�
ั
็
้
เรัายงสามารัถิ่พบเหนการังานปูนปูนทช่าง
่
ู
�
�
ี
้
่
ี
้
�
ู
ี
หรัอสล้าล้านนายคปูจัจับนไดสรัางสรัรัคขน ในสวนทายนผู้เขยนได้รัวบรัวมปูรัะวัต่ ิ
ื
่
ึ
�
์
้
้
ั
่
้
่
้
่
�
ั
ิ
ี
ี
�
ู
่
่
์
�
ื
ื
่
ึ
�
่
ิ
็
่
เรัอยมา ซึ่งถิ่อวาเปูนงานช่างพทธศิล้ปูอยางหนง � ึ ทอย สถิ่านทต่ดต่อแล้ะล้กษณ์ะผู้ล้งาน
�
ี
ี
ำ
่
ี
ำ
ั
ทยงคงทาหนาทรับใช่ศิาสนาใหเหนในยคสมยน � ี ท�ช่างต่่างๆทาไว้บางส่วนเท่าทจัะสามารัถิ่
ั
�
่
�
้
้
ี
็
้
ั
ำ
ำ
้
ู
หาขอมล้มานาเสนอได้ โดยนาเสนอผู้่านการัทำา
้
ั
ถิ่งแมวารัปูแบบของล้วดล้ายปูรัะดบจัะม ี
ู
ึ
่
ำ
่
ี
่
ี
ู
�
้
ั
�
ี
่
ี
�
ึ
ิ
พฒนาการัท�เปูล้ยนไปู แต่ยงคงไวซึ่งเทคนค ทาเนยบช่างปูนปู้นล้านนาพทธศิต่วรัรัษท� 26
ั
้
่
ู
่
็
ื
�
้
�
์
วธการัดังเดมไดบาง ผู้านการัสบทอดองคความ เพอเปูนปูรัะโยช่นต่อวงการังานช่างสล้่าปูนปูน
ื
ิ
้
่
์
ิ
้
�
ี
ั
่
ั
็
่
ิ
้
รัูจัากรันสูรันไดอยางนาช่ืนช่ม ล้้านนา อนจัะเปูนแนวทางสงเสรัมแล้ะสนบสนน
่
่
่
่
่
�
่
่
้
กล้มเครัอขายสล้าล้านนา อนจัะนาไปูสการั
่
ู
่
่
่
้
ั
่
ื
ำ
่
ั
่
์
้
ู
จัางงานแล้ะอนรักษงานปูนปูนในอนาคต่ต่อไปู
�
้
ี
ี
่
ึ
�
ั
ซึ่งมรัายล้ะเอยดสล้าดงต่่อไปูนี �
151

์
่
1. นายณรู้งค์์ พิรู้มจัันทรู้ (สลาต�น)

ี
ั
ิ
ู
ำ
ภมล้าเนา : จัังหวดเช่ยงรัาย
ั
้
้
่
�
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที� 250 บานแมคาบานใหม ่
ู
ำ
่
้
ำ
หมู 8 ต่าบล้แมคา อาเภอแมจััน
ำ
ำ
่
่
่
ี
ั
จัังหวดเช่ยงรัาย
์
เบอรัโทรัศิพท : 088-7697987
์
ั
E-mail [email protected]
Facebook : Narong Phomchan
้
่
ี
ู
�
ั
สล้าต่น ช่างปูนปู้นในเขต่จังหวัดเช่ยงรัายแล้ะพ�นท ี �
่
ื
ำ
้
�
้
่
ี
ั
ี
ใกล้เคยง มความช่านาญในการัปูนงานล้อยต่ว เช่น พญานาค
ั
ู
ึ
้
ู
ั
ึ
�
ยกษ รัวมไปูถิ่งขนรัปูแบบแทนแกว การัรัดบวปูรัะดบแล้ะการั
ั
์
่
ี
�
ึ
่
ั
ั
กล้งบวกล้ม นอกจัากนยงสามารัถิ่ปูนล้วดล้ายปูรัะดบต่างๆได ้
�
ั
้
ื
ั
ู
ซึ่งใช่ปูน TPI ผู้สมกบปูน SCG หรัอปูนช่างถิ่งแดง ผู้สมกน
่
ู
ึ
้
�
ู
้
ั
ำ
ู
ในอต่รัาสวน 1:1 แล้วนวดกบนายาจัแพค (นายาแทนปูนขาว)
ั
�
�
ี
่
ำ
้
ั
�
่
ี
ั
ื
้
ั
่
ี
ิ
้
เพรัาะมคณ์สมบต่เหนยว ล้น ใช่งานงาย ปูองกนรัอยแต่กรัาว
้
ั
แล้ะปูรัะหยดเวล้า
�
่
�
ตวอยางผู้ลงาน/สถานทีทีเค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์งาน
ั
�
- ปูนพญานาคหนาวหารั วดสรัพฒนารัาม
ิ
ิ
ั
้
ั
ิ
้
้
ั
ี
ำ
บานใหมพฒนา อาเภอแมจััน จัังหวดเช่ยงรัาย
ั
่
่
ี
๋
�
ั
้
ั
์
- ปูนพญานาคหนากฏสงฆ์ วดศิรัมงคล้วดกง
ิ
่
้
ั
่
ำ
่
ั
อาเภอทาวงผู้า จัังหวดนาน
้
ำ
่
ั
ั
่
ิ
�
้
- ปูนพญานาคหนาวหารั วดปูาบง อาเภอแมจัน
ี
จัังหวดเช่ยงรัาย
ั
ั
้
้
- สรัางพรัะธาต่ วดโช่ต่การัาม แมคาบานใหม ่
่
ิ
่
ำ
ั
ี
ำ
อาเภอแมจััน จัังหวดเช่ยงรัาย
่
152

ั
่
ต่วอยางผู้ล้งาน/สถิ่านที �
้
์
ทีเคยสรัางสรัรัคงาน
�






























153

ิ
ิ
่
ุ
2. นายสทธพิล กลพิรู้หม (สลาหนุย)
่
ำ
ี
ิ
ู
ภมล้าเนา : เช่ยงรัาย
�
้
่
�
ั
ู
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที 248 หมูบานจัาผู้กกด
้
ู
ำ
่
ั
�
่
ำ
ี
ั
หมูที5 อาเภอพาน จัังหวดเช่ยงรัาย
ั
์
์
เบอรัโทรัศิพท : 0875665122
E-mail : [email protected]
่
Facebook : หนยการัช่่าง ศิิล้ปูล้้านนา
์
่

่
สล้่าหนย ช่่างปููนปู�นในเขต่จัังหวัดเช่ียงรัาย
้
่
ี
�
้
ำ
ี
้
ี
�
แล้ะพนทใกล้เคยง มความช่านาญในการัปูนงานล้อยต่ว
ั
ื
�
้
้
ิ
�
�
์
เช่่นปูนพญานาค ปูนสงห แล้ะปูนล้วดล้ายต่่างๆ รัวมไปู
�
้
ึ
้
�
ถิ่งการัขนงานโครังสรัางเหล้ก ซึ่งในการัปูนปูนนน
ึ
�
ู
้
ั
�
็
ึ
�
่
่
่
้
ู
ช่างหนยไดใช่ปูน TPI ผู้สมกบปูน SCG หรัอปูนช่างถิ่งแดง
ู
ั
ื
่
้
ู
้
ี
้
ำ
ผู้สมกนในอต่รัาสวน 1:1 แล้วนวดกับนายาจัแพค
�
ั
่
ั
ิ
ำ
(นายาแทนปูนขาว) เพรัาะมีคณ์สมบต่เหนยวทนทาน
ั
่
ู
�
ี
ั
้
้
้
่
ใช่งานงาย ปูองกนรัอยแต่กรัาวแล้ะปูรัะหยดเวล้า
ั
ตวอยางผู้ลงาน/สถานที�ทีเค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์งาน
่
�
ั
ั
ิ
ิ
้
- ปูนพญานาคหนาวหารั วดสรัพฒนารัาม
ั
้
ิ
�
ั
ี
บานใหมพฒนา อาเภอแมจััน จัังหวดเช่ยงรัาย
ั
้
่
่
ำ
ี
๋
ั
ั
้
�
ิ
้
่
์
- ปูนพญานาคหนากฏสงฆ์ วดศิรัมงคล้วดกง
ั
ำ
่
ั
อาเภอทาวงผู้า จัังหวดนาน
่
ำ
้
�
่
ั
ิ
- ปูนพญานาคหนาวหารั วดปูาบง อาเภอแมจััน
้
่
ั
จัังหวดเช่ยงรัาย
ี
้
- สรัางพรัะธาต่ วดโช่ต่การัาม แมคาบานใหม ่
ิ
่
ั
ำ
่
้
่
ั
อาเภอแมจััน จัังหวดเช่ยงรัาย
ี
ำ
154

่
ั
ต่วอยางผู้ล้งาน/สถิ่านที �
้
์
ทีเคยสรัางสรัรัคงาน
�





































155

่
ิ
์
3. นายอสรู้ะพิงศิ หล�าม้ลตา (สลาหนานบีน)
ิ
ำ
ู
ู
ำ
ิ
ภมล้าเนา : ล้าพน
�
่
ู
ั
�
ทีอยปู้จัจั่บน : โรังปูนปูีหนานงานศิิล้ปู ์
้
�
์
ี
�
่
้
เล้ขที 159/1 หมู 6 บานเจัดยสามยอด
�
ำ
่
ต่าบล้บานเรัอน ถิ่นน สบทา-ทาล้ี
้
ื
อาเภอปูาซึ่าง จัังหวดล้าพน
ู
ำ
ั
่
ำ
์
ั
์
เบอรัโทรัศิพท : 092-8450010
�
้
ิ
์
Facebook : โรังปูนปูีหนานงานศิิล้ปู สล้าหนานบน
่
�
่
ปูาซึ่าง
่
่
สล้าหนานบิน สล้่าปูนปู้นกล้มปูาซึ่าง-แม่ทาล้าพน
่
ู
ู
่
�
ำ
ี
่
มีความเช่�ยวช่าญด้านงานปูรัะต่ิมากรัรัม พรัะพทธรัปู
ู
์
แล้ะงานปูรัะต่ิมากรัรัมรัูปูเหมอนพรัะสงฆ์ รัวมถิ่งการัปู้น
ึ
ื
�
้
�
้
ู
ำ
็
ล้วดล้ายกนก ล้ายล้านนาโบรัาณ์ โดยใช่ปูนปูนสาเรัจัรัปู
้
ู
ี
่
้
ั
์
ี
ั
ี
ทพไอผู้สมกบปููนซึ่เมนต่ ในสดสวน 1:1 ในการัสรัางสรัรัค ์
งานปููนปูน
�
้
ตวอยางผู้ลงาน/สถานทีทีเค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์งาน
�
�
่
ั
�
ู
ื
่
- งานปูนปูนสดปูรัะดบกรัะจักจัน พรัะพทธรังษ ี
้
ั
ั
ั
ี
่
ี
ั
�
๋
่
ม่นนาท วดหนองปูง ต่.ยหวา อ.สนปูาต่อง จั.เช่ยงใหม ่
่
์
- รัปูเหมือนคณ์าจัารัย์ งานปู�นปููนสดเพ้นทส ี
้
ู
ครับาวดนาบอหล้วง อ.สนปูาต่อง จั.เช่ยงใหม ่
่
ั
�
ี
ั
ู
ำ
่
ื
์
ั
ั
ี
- งานปูนบนไดนาค วดเจัดยสามยอด ต่.บานเรัอน
้
�
้
ำ
ู
อ.ปูาซึ่าง จั.ล้าพน
่
156

่
ั
ต่วอยางผู้ล้งาน/สถิ่านที �
้
์
ทีเคยสรัางสรัรัคงาน
�
















157

ิ
ิ
ุ
ั
4. นายสทธชุย บีญฤทธิ �
ิ
ภมล้าเนา : นครัศิรัธรัรัมรัาช่
ู
ี
ำ
�
่
�
้
ั
่
ู
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที 128/6 หมูที� 9
�
ต่าบล้โพธิเสดจั อาเภอเมอง
ำ
ำ
็
ื
ั
ี
จัังหวดนครัศิรัธรัรัมรัาช่
์
ั
์
เบอรัโทรัศิพท : 0842458262
Facebook : S Guy Guy
�
�
ี
่
้
�
่
ั
ู
ี
ึ
ิ
ิ
สล้าสทธช่ย ช่างปูนปูนอกคนหนงทมาจัาก
ี
้
แดนไกล้ แล้วหล้งใหล้ในวฒนธรัรัมล้านนา มความ
้
ั
ู
�
ช่านาญในการัปู้นปูนสดออกล้ายเครัือล้านนาอย่าง
้
ำ
ื
ื
�
�
อสรัะ โดยมพนฐานของการัเขาใจัโครังล้ายพนถิ่น
้
ิ
ี
�
ิ
ื
ู
่
เปูนอยางด ดวยสต่รัปูนต่า 9:1:1 สดสวนผู้สมคอ
ำ
ู
ี
่
็
้
ั
ปููนขาวล้ะเอยด 9 ทรัายล้ะเอยด 1 นามนล้ะหง 1
่
ี
ั
ำ
�
่
ี
ู
้
ั
ในการัสรั้างสรัรัค์งาน นอกจัากนยงใช่ปูนปูนสาเรัจัรัปู
ำ
ู
ี
็
�
้�
่
ื
่
์
้
ี
้
ทพไอ ในการัสรัางสรัรัคผู้ล้งานรัวมดวย ถิ่อเปูน สล้า
ี
็
้
่
ู
�
้
ู
ั
้
�
่
่
ี
�
่
่
้
ปูนปูนรันใหม ทยงคงสานต่องานปูนปูนล้านนาไดอยาง
สวยงาม
ั
ตวอยางผู้ลงาน/สถานที�ทีเค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์ผู้ลงาน
�
่
่
ู
�
้
้
้
- ปูนปูนสด ปูรัะตู่ เสา หนาต่างวดบานปูง
ั
อาเภอไช่ยปูรัาการั จัังหวดเช่ยงใหม ่
ี
ั
ำ
- ปูนปูนสด ฐานพรัะวดศิรัออนใต่ ้
ู
้
ั
�
ี
ั
ำ
ี
อาเภอสนกาแพง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ั
ำ
- ปู�นปููนสด ปูรัะตู่ เสา วัดล้าปูางกล้าง
้
ำ
ำ
ั
ั
ำ
ต่ะวนออก อาเภอเมอง จัังหวดล้าปูาง
ื
158

ั
่
ต่วอยางผู้ล้งาน/สถิ่านที �
้
์
ทีเคยสรัางสรัรัคงาน
�































159

ิ
ี
์
่
5. นายสรู้วชุญ ปััญญาด (สลาส้ตรู้)
ภมล้าเนา : เช่ยงใหม ่
ำ
ี
ู
ิ
่
�
�
่
ู
ั
ำ
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที 24/1 ถิ่.แมต่า
้
�
�
ต่.แมต่า
่
ำ
อ.เมอง จั.พะเยา 56000
ื
ั
โทรัศิพท 0940049552,
์
0943516159
E-mail [email protected]
ั
้
้
Facebook : บวแล้ ซึ่อนปูาน
่
ู
�
ี
่
ู
สล้าสต่รั สล้่าปูนปู้นรันใหมทมแนวความ
�
่
ี
่
คดสรัางสรัรัคงานปูนปูนแบบปูรัะยกต่ใหเหมาะ
ิ
์
่
้
�
้
์
ู
้
สมกับสภาพการัผูู้กล้ายปูรัะดิษฐข�นมาใหม ่ ตวอยางผู้ลงาน/สถานททเค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ผู้ลงาน
์
ึ
ั
่
์
�
ี
ี
�
�
โดยใช่พนฐานของความเปูนธรัรัมช่าต่ของพรัรัณ์
ื
�
็
้
ิ
ั
้
�
พฤกษาแล้ะนามาปูรัะยกต่ดดแปูล้งเพมเต่มใหเกด - งานปูนซึ่่มปูรัะต่หนาต่่างแล้ะแทนพรัะ
่
์
ิ
ิ
ิ
ำ
่
ู
้
้
้
�
ั
�
ความงามทเหมาะสม ทงนไดรัปูแบบ แนวคดใน วหารัวดล้วงเหนอ อาเภอดอยสะเกด
้
ิ
ี
ู
�
ี
�
ำ
ื
็
ั
ิ
การัปูรัะดษฐล้วดล้ายจัากแหล้งมรัดกทาง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ิ
่
์
ั
ี
�
้
ั
็
วฒนธรัรัมสาคญ เช่่น ล้วดล้ายปููนปูนวดเจัดยอด - งานปูนซึ่มโขงปูรัะต่วดปูาแดด
ำ
ั
ั
่
้
�
่
ู
ั
้
�
้
ั
ี
ั
ล้วดล้ายปููนปูนวดปู้นสาท จัังหวดเช่ยงใหม ่ อาเภอเมอง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ำ
ี
ื
ั
้
อาจัจัะกล้่าวไดว่า สล้่าสต่รัมีความ - งานปูนพญานาควหารัวดช่่างเคยน
ู
�
ิ
ี
ั
้
�
ิ
้
ี
เช่�ยวช่าญในงานปููนปู�นแบบสะต่ายจั�น งานปู�น อาเภอเมอง จัังหวดเช่ยงใหม ่
้
ื
ั
ี
ำ
ล้วดล้ายเครัอเถิ่าล้้านนา รัวมถิ่งล้วดล้ายอทธพล้ -งานปูนวหารัวดพนหล้ง อาเภอ
ื
ิ
ิ
ึ
้
ิ
ั
�
ั
ำ
ั
่
์
ั
ิ
ิ
�
ั
�
ั
จันปูรัะดบวหารัทงแบบดงเดมแล้ะปูรัะยกต่ต่าม ดอยสะเกด จัังหวดเช่ยงใหม ่
ี
็
ี
ั
�
้
ี
ั
�
ิ
ั
สมยนยม นอกจัากนียงมความถิ่นดในการัปูนปููน - งานปูนพญานาคแล้ะซึ่่มปูรัะต่หนาต่่าง
ั
้
้
ู
�
้
่
์
ั
ิ
่
์
ู
ู
่
รัปูสต่วปูาหมพานต่ในรัปูแบบต่างๆ เช่น พญานาค อ่โบสถิ่วดดอนจัน อาเภอสารัภ จัังหวดเช่ยงใหม ่
ี
ำ
ั
ื
ั
ี
สงห นก/หงษ เปูนต่นโดยปูนทใช่ในการัสรัางสรัรัค ์
์
้
้
็
์
ิ
้
ี
�
ู
ี
ำ
้
ู
ำ
งานปู�น คือปููนสาเรัจัรัปูทพีไอ แล้ะปูนต่า โดยม ี
็
ู
ส่วนผู้สมครั่าวๆ คือ ปููนขาว, ทรัายล้ะเอียด,
้
ใยกรัะดาษสา, นาออย, กล้วยใต่(กล้วยนาวา),
้
้
�
ำ
ำ
้
้
�
ี
่
ิ
ำ
ั
�
่
อฐมอญบดล้ะเอยด, แล้ะนามนล้ะหง ซึ่งสดสวน
่
�
ั
ึ
ู
ั
ำ
่
ู
�
ี
�
ั
ึ
ในการัผู้สมปูนขนอยกบล้กษณ์ะงานทนาไปูใช่ปูน
�
้
้
ปูรัะดบ
ั
160

�
ู
์
ั
ั
ภาพผู้ล้งานสล้่าสต่รั กบงานปูนปู้นสต่วปูา ่
ู
หมพานต่ ์
ิ

161

ิ
ุ
่
ั
6. นายสรู้ยา ชุยวรู้ (สลาพิงษ์์)
ั
ิ
ำ
ู
ี
ภมล้าเนา : จัังหวดเช่ยงรัาย
�
�
ทีอยปู้จัจั่บน : บานจัาบอน เล้ขที 250
้
ั
ู
่
ำ
ำ
่
หมู 17 ต่าบล้ดอยล้าน
ำ
อาเภอเมอง
ื
ี
ั
จัังหวดเช่ยงรัาย 57000
์
์
ั
เบอรัโทรัศิพท : 084-9814299
E-mail : [email protected]
Facebook : Phong Suriya Chaivorn
ู
ี
์
่
่
ึ
�
่
่
้
�
สล้าพงษ อกหนงช่างปูนปูนรันใหม ่
้
ี
ี
ไฟื้แรัง ทมีความเช่�ยวช่าญงานปููนปู�นล้วดล้ายล้้าน
�
้
้
่
ู
่
่
นาแบบโบรัาณ์ แต่งปูรัะดับซึ่มปูรัะต่โขง ซึ่มปูรัะต่ ู
�
่
�
ี
�
ั
์
ี
่
่
้
้
ิ
หนาต่างพรัะวหารั หนาบนวหารัแล้ะพรัะอโบสถิ่ ตวอยางผู้ลงาน/สถานททเค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ผู้ลงาน
ั
ิ
้
รัวมไปูถิ่งการัปูนขนรัปูงานล้อยต่ว รัปูสต่วปูา
ู
�
่
ั
์
ู
�
ั
ั
ึ
หิมพานต่์ต่่างๆอันเก�ยวเน�องกับพทธศิาสนา - งานปููนปู�นปูรัะดับหน้าบันอโบสถิ่,
ื
่
่
้
ี
็
้
ั
้
้
เช่่น พญานาค สงห มอม เปูนต่น ดวยการัสรัาง ช่่อฟื้าใบรัะกา, แทนพรัะ, เสา อ่โบสถิ่ วดกล้าง
้
์
ิ
่
ำ
�
้
ี
์
ั
์
สรัรัคคงานโดยใช่สต่รัผู้สมปููนปูน ปููนซึ่เมนต่ขาว เวยง อาเภอพรัาว จัังหวดเช่ยงใหม ่
ี
้
ี
ู
้
้
ู
ั
�
ี
่
่
ื
ต่รัาเสอ 3 สวน, ทรัายล้ะเอยด 1 สวน, นายา - งานปูนปูนปูรัะดบหอพรัะธรัรัม
ำ�
ิ
ั
ิ
ิ
ำ
์
ี
่
่
ซึ่เมนต่ (ใสพอปูรัะมาณ์) 2 สวน แล้ะนายา วดวช่รัธรัรัมสาธต่ ส่ข่มวท 101 กรั่งเทพฯ
�
ู
ั
้
ั
�
�
้
Lanko 751 ใช่ในการัผู้สานปููนปูน - งานปูนปูนปูรัะดบปูายวดหนาวดกาศิ
ั
้
้
้
่
ำ
้
่
ู
อาจัจัะกล้าวไดวา งานปูนปูนของสล้า ใต่ อาเภอสงเมน จัังหวดแพรั ่
ู
่
่
้
้
ั
�
้
�
้
�
ู
ู
่
้
่
ู
พงษมีความเปู็นเอกภาพในธาต่ของช่่างกล้่าวคือ - งานปูนปูนรัปูช่าง, ปูนพรัะพทธรัปู
์
ู
่
ั
่
่
ำ
ี
ำ
ต่วงานปูนปูนมเอกล้กษณ์เฉพาะต่ัว ทมรัปูแบบ วดพรัะธาต่ดวงด (ดอยช่าคา) อาเภอสงเมน
ั
ี
ั
้
์
�
ี
�
ู
ี
ู
ั
ั
ของล้วดล้ายทช่ดเจัน รัวมไปูถิ่ึงเทคนิคการั จัังหวดแพรั ่
ี
�
�
ื
ู
้
้
ต่กแต่งงานปูนปูนดวยงานปูรัะดบกรัะจักจัน
่
ั
้
ท�ในยคปู้จัจั่บันแทบจัะพบน้อยมากในงานปููนปู�น
่
ี
ล้้านนา
162

้
่
์
�
ผู้ล้งานปููนปูนของสล้าพงษ ในนาม
ขนานไช่ยวงศิ ์





163

์
์
ิ
่
7. นายนพินธ โปัธายะ (สลากอลฟื้)
ู
ั
ำ
ี
ภมล้าเนา : จัังหวดเช่ยงใหม ่
ิ
�
่
ู
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที� 23/1 หมู 3
่
ั
้
่
ต่าบล้สบแมขา
ำ
่
อาเภอหางดง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ี
ำ
ั
ั
เบอรัโทรัศิพท : 09-32389879
์
์
E-mail : [email protected]
ิ
�
้
Facebook : กอล้ฟื้ นพนธ สล้าปูนปููน
์
์
่
่
่
�
สล้ากอล้์ฟื้ ช่างท�มทกษะการัปู้นล้วดล้าย
ี
ี
ั
ู
ึ
็
ั
่
�
้
่
์
ล้านนาปูรัะยกต่ งานปูนปูนสวนใหญจังเปูนล้กษณ์ะ
้
่
้
์
ี
ี
�
่
ู
ของการัผู้กล้ายเครัอล้านนาปูรัะย่กต่ทมความนาสนใจั
ื
ึ
�
ิ
�
ำ
็
้
้
ซึ่งในการัทำางานของสล้่ากอล้์ฟื้ นยมใช่ปูนปูนสาเรัจั
ู
้
้
ั
ำ
�
ำ
ำ
TPI900 โดยนาปููนมาผู้สมกบนา นวดใหเขากนแล้้วนา
ั
�
ไปูปูนต่ามแบบทต่องการั แล้ะบางครังกยงคงทางานปูน
้
็
ำ
ั
ั
้
ี
�
�
้
�
ปูนสดแบบโบรัาณ์ โดยมสวนผู้สมของปูนต่าคอ
ู
ี
ื
ู
ำ
่
ั
ู
�
ำ
่
ี
�
ำ
นามนล้ะหง นามนปูาล้ม ทรัายล้ะเอยด แล้ะปูนขาว
่
์
ั
ำ
ำ
ำ
้
ู
้
้
ั
(ปูนขาวต่องต่ากใหแหงกอนนามาต่า) ผู้สมกนแล้วต่า
้
่
์
ึ
ื
้
ำ
ี
จันเหนยวหนดจังสามารัถิ่นามาสรัางสรัรัคงานได ้
164

ตัวอย่างผู้ลงาน/สถานท� ท�เค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ ์
ี
�
ี
ผู้ลงาน

้
ู
ิ
ั
่
ำ
- ซึ่่มปูรัะต่วหารั วดรัองแหยง อาเภอ
้
ั
ี
หางดง จัังหวดเช่ยงใหม ่
- ซึ่่มปูรัะต่โขง วดโล้กโมฬีี อาเภอเมอง
้
ั
ื
ำ
ู
ี
จัังหวดเช่ยงใหม ่
ั
้
�
ั
ั
- ปููนปูนปูรัะดบพรัะธาต่่ วดพนแหวน
ั
ี
อาเภอเมอง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ื
ั
ำ
ี
ู
ิ
ั
ำ
้
- ซึ่มปูรัะต่วหารั วดศิรัไต่รัภม ต่าบล้
ู
่
ิ
ำ
ิ
ำ
ื
ั
นคมพฒนา อาเภอเมองล้าปูาง จัังหวดล้าปูาง
ั
ำ
ิ
้
ั
ำ
้
�
- ปูนปููนต่าซึ่่มปูรัะต่ หนาต่่าง วหารัวด
้
ู
้
่
ั
รัองแหยง อาเภอหางดง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ี
ำ
่
่
์
ภาพถิ่ายผู้ล้งานของสล้ากอล้ฟื้
165

�
ู
่
สล้าแทน สล้าช่างปูนล้ายคล้นล้ก
้
่
ื
่
�
ใหมของเมองนาน ทมความเช่ยวช่าญ
ื
ี
่
ี
�
ี
่
�
ำ
ี
ิ
ดานเขยนภาพจัต่รักรัรัมงานล้ายคา
้
่
ำ
้
ี
(Stencil) ,เขยนล้ายรัดนา, งานกอสรัาง,
�
่
�
้
่
้
สถิ่าปู้ต่ยกรัรัม, แล้ะงานปููนปูน กล้าวไดวา
็
เปูนสล้าช่างศิล้ปูทครับความสามารัถิ่ในงาน
่
�
ี
ิ
์
่
ิ
วจัต่รัศิิล้ปู ์
ิ
ิ
ั
ในสวนของงานปูนปูนสล้าศิล้ปูช่ย
์
ู
่
้
�
่
�
ิ
�
ั
เรัมต่งแต่กรัะบวนการัเขยนแบบ ออกล้าย
ี
่
้
ั
ำ
่
ทาโครังสรัางแล้ะปูรัะดบต่กแต่งดวยงาน
้
ี
ำ
้
�
ี
�
ิ
ปููนปูน ต่ามรัปูแบบเดมทีมมาแต่่อดต่ ทาให ้
ู
�
ั
้
้
�
ู
ื
�
ื
รัปูแบบงานปูนปูนเมองนานไดรับการัรัอฟื้น
้
่
ู
็
่
้
ี
ั
ึ
�
ั
่
�
ั
์
่
่
8. นายศิิลปัชุย อุนใจั (สลาแทน) อกครัง ซึ่งอาจัจัะกล้าวไดวาเปูนล้กษณ์ะงาน
ู
่
ื
ี
�
้�
ปูนปูนสกล้ช่างเมองนาในย่คน โดยปูรับรัปู
ู
่
ั
่
ี
็
์
์
ู
ู
ำ
ิ
่
ั
ู
ภมล้าเนา : จัังหวดนาน แบบของปูนต่าจัากเดม เปูนปูนซึ่เมนต่ปูอรัต่
ำ
ิ
ำ
�
ู
์
้
�
�
่
ั
ู
้
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที 221 แล้นด ต่รัาช่างแดงผู้สมนายาแทนปูนขาว
่
่
ั
ี
่
้
่
่
�
่
หมูบานสบขน หมูที 7 GPAC อต่รัาสวน ปููน 5 สวน ทรัายล้ะเอยด
ำ
ู
่
ิ
�
ต่าบล้ปูาคา 1 สวน แล้ะนายาแทนปูนขาวปูรัมาณ์ต่าม
่
ำ
ู
�
่
ั
ำ
อาเภอทาวงผู้า ความเหมาะสม ในการัสรั้างสรัรัค์งานปูนปู้น
่
จัังหวดนาน ยคใหม ่
ั
่
์
เบอรัโทรัศิพท : 0843669257
์
ั
E-mail : [email protected]
่
Facebook : ศิิล้ปูช่ย อนใจั
์
ั
่
ื
่
ำ
(หล้กคาเมองนาน)
ั
166

ี
�
ี
่
ั
�
ตวอยางผู้ลงาน/สถานท ทเค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ ์
�
ผู้ลงาน
้
- ปู�นช่่อฟื้้า ใบรัะกาแบบเมืองน่าน
ั
ั
ั
ื
ำ
่
ำ
ปูรัะดบศิาล้า วดกูคา อาเภอเมอง จัังหวด
่
นาน
�
่
้
ั
- ปูนล้วดล้ายปูรัะดบพรัะพทธ
์
ำ
้
เจัดยศิรัมหาโช่ค วดต่นโช่ค อาเภอไช่ย
ี
ั
ี
ี
ปูรัาการั จัังหวดเช่ยงใหม ่
ั
่
- งานกอสรัางพรัะธาต่เจัาภต่อง
้
ู
้
่
�
ี
วดโปูงคา ต่าบล้นาเก�ยน อาเภอเมอง
่
ำ
ำ
ั
ำ
ำ
ื
่
ั
จัังหวดนาน
่
- งานกอสรัางพรัะธาต่เจัา
่
้
้
ำ
ั
�
่
ำ
่
ื
ำ
�
อ่ดรัมงคล้ วดนาแกนเหนอ ต่าบล้นาแกน
่
ั
อาเภอเมอง จัังหวดนาน
ำ
ื

ผู้ล้งานของสล้าศิิล้ปูช่ย อนใจั
่
์
ั
่
่
167

�
ิ
่
ี
ั
ี
่
ั
�
9. วาทีรู้�อยตรู้ ธรู้ศิกดิ กนทาเจัรู้ญ (สลาบีาส)
ิ
ู
ั
ำ
ภมล้าเนา : จัังหวดแพรั ่
้
ู
ั
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที� 243/2 หมูบาน
้
่
�
่
้
�
่
บานใหม หมูที� 1 ต่าบล้วงช่ิน
ำ
่
ั
ำ
ั
ถิ่นนเทศิบาล้ 3อาเภอวงช่ิน
�
ั
จัังหวดแพรั ่
เบอรัโทรัศิพท : 081-3668702
์
์
ั
E-mail : [email protected]
ื
่
Facebook : สล้าบาส เมองแปู ้
่
่
้
ั
�
ั
่
สล้าบาส สล้าปููนปูนจัากจัังหวดแพรั กบงาน
�
้
�
ทเปูนเอกล้กษณ์ ซึ่งมความเช่ยวช่าญการัปูนรัปูทรัง
์
ี
ึ
็
ี
�
ู
ั
�
ี
ึ
�
ั
้
ั
ล้อยต่ว เช่่น พญานาค, ยกษ, เทวดา, รัวมถิ่งงานปูน
์
้
์
ปูรัะดบองคปูรัะกอบสถิ่าปูต่ยกรัรัมล้านนา เช่น ช่อฟื้้า
่
ั
้
่
้
็
ปูนล้ม หนาบน เปูนต่น โดยล้วดล้ายทใช่สวนใหญ ่
�
่
้
ี
�
้
้
ั
็
เปูนล้วดล้ายพรัรัณ์พฤกษาทมแบบอยางมาจัากงาน
ี
ี
่
�
้
�
โบรัาณ์สถิ่านสำาคญในล้านนา ซึ่ึงในการัสรั้างสรัรัค์งาน
ั
้
ปูนปูนนน สล้าบาสได้ใช่ปูนซึ่เมนต่ขาว 3 สวน ผู้สมกับ
ู
้
�
ั
่
�
์
่
ี
ู
ปููนกาว 1 สวน แล้ะนายาใช่แทนปููนขาว 1 สวนครัึง
�
้
่
่
�
ำ
ถิ่อเปูนสต่รัปููนปูนในยคนีทีนยมนามาใช่กน
้
ิ
�
็
ำ
ื
ู
�
้
่
ั
�
่
�
�
ั
ตวอยางผู้ลงาน/สถานที ทีเค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์ผู้ลงาน
้
ิ
- ปูนพญานาคหนาวหารัวดสนปูาบง
้
่
ั
�
ั
ี
ำ
ั
ำ
ต่าบล้หงาว อาเภอเทง จัังหวดเช่ยงรัาย
ิ
ี
- ปูนพญานาคหน้าวหารัวดปูรัะตู่เวยง
ั
�
ิ
้
ี
ำ
ั
ิ
ำ
ี
ต่าบล้เวยง อาเภอเทง จัังหวดเช่ยงรัาย
ิ
ั
�
้
้
้
- ปูนเทวดาหนาปูรัะต่ทางเขาวดคางปูนใจั
้
ู
ั
่
ำ
ต่าบล้แมพ่ง อาเภอวงขิน จัังหวดแพรั ่
ั
�
ำ
- ปูนยกษปูรัะจัาหอรัะฆ์ังวดต่นแกว
้
้
ั
ั
ำ
์
้
�
่
ี
ิ
้
ั
ำ
ำ
ิ
ต่าบล้รัมใต่ อาเภอแมรัม จัังหวดเช่ยงใหม ่
168

้
่
ผู้ล้งานปููนปูนของสล้าบาส
�










169

ิ
ั
ั
ี
่
ุ
ิ
10. นายธวชุชุย อรู้ยกรู้ตกล (สลาต้มตาม)
ิ
ภมล้าเนา : จัังหวดล้าปูาง
ำ
ั
ู
ำ
้
ทีอยปู้จัจั่บน : บานแมเกี�ยง 59 ม.7 ต่.สบปูาด
�
่
่
้
ั
ู
่
อ.แมเมาะ จั.ล้าปูาง 52220
ำ
์
เบอรัโทรัศิพท : 0631247515
์
ั
E-mail : [email protected]
Facebook : Tawatchai Ariyakeeratikul
่
สล้าต่มต่าม สล้ารันใหมของเมองล้าปูาง
ำ
่
่
่
่
ื
ู
ี
�
้
้
�
มความเช่ยวช่าญในการัปูนล้วดล้ายล้านนา (ล้ำาปูาง)
ี
้
ปูรัะดับปูรัะกอบสถิ่าปูต่ยกรัรัมล้านนา ดวยปูนต่า
้
ำ
้
ู
้
่
่
แบบโบรัาณ์(สะต่ายจัน) สวนผู้สมครัาวๆ ไดแก ่
�
ี
�
ั
ำ
้
ำ
ปูนขาวทผู้านการัหมก ขาวสารับด นาออย นามน
�
้
ี
ั
่
�
ู
่
่
�
ั
�
ิ
ู
ึ
�
ี
ั
ำ
ต่งอว นามนล้ะหง ทรัายล้ะเอยด ซึ่งรัปูแบบงาน
่
็
ู
่
์
�
ของสล้าต่มต่ามนน เปูนการัออกล้ายปูรัะยกต่ต่าม
ั
ู
พนท โดยอาศิยแมล้ายแล้ะล้กษณ์ะการัปู้นปูน
ั
ี
่
�
ั
ื
�
�
ิ
�
แบบดังเดม
ตวอยางผู้ลงาน/สถานที� ที�เค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์ผู้ลงาน
ั
่

้
่้
่
- งานปูนปูรัะดบต่กแต่งซึ่มพรัะเจัาแสนแซึ่่
ั
้�
้
่
่
แท่นแก้วแล้ะซึ่มปูรัะตู่ทางเข้าวิหารั วัดปูงสนกเหนือ
ำ
ื
ำ
ั
อาเภอเมอง จัังหวดล้าปูาง
้
่
่
ู
ั
้
- งานปูนปูรัะดบต่กแต่งซึ่มปูรัะต่โขง
�
วดนางเหล้ยว อาเภอเมอง จัังหวดล้าปูาง
ั
ั
ื
ำ
ี
ำ
ู
ั
่
�
้
้
- งานปูนปูรัะดบต่กแต่งซึ่มปูรัะต่โขง
่
้
วดพรัะเจัาทนใจั อาเภอเมอง จัังหวดล้าปูาง
ั
ั
ั
ำ
ำ
ื
170

่
ู
้
ผู้ล้งานปููนปูนของ สล้าต่มต่าม
�














171

ิ
่
้
ิ
ุ
์
11 นายอาทตย สปันะ (สลาโปั)
ำ
ั
ู
ิ
ภมล้าเนา : จัังหวดล้าปูาง
ำ
�
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที� 201 ม.4 ต่.ช่มพ ู
่
ู
ั
้
ำ
ื
อ.เมอง จั.ล้าปูาง
์
์
ั
เบอรัโทรัศิพท : 0856853247
E-mail : [email protected]
Facebook : Artit Supina
�
ี
่
ี
สล้าโปู ช่างปูนทมความเช่ยวช่าญจัากงาน
้
่
�
ี
�
้
ิ
�
ู
เครัองปูนดนเผู้า(เซึ่รัามก) พฒนาการัมาสงาน
ื
ิ
่
ั
�
้
้
ู
่
ั
ู
์
ปูนปูนล้านนาดวยงานปูนปูนล้ายปูรัะยกต่ทไดรับ
ี
�
�
้
้
�
้
้
้
แบบอย่างแมล้ายมาจัากล้ายเครัือล้านนา
่
ู
์
้
้
้
ั
ล้ายกรัะหนกหวมวน สการัสรัางสรัรัคงานปูนปูน
ู
�
่
่
้
ั
์
สด ปูรัะดบองคปูรัะกอบทางสถิ่าปูต่ยกรัรัมในพทธ
ศิาสนา
ั
ตวอยางผู้ลงาน/สถานท� ทเค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ผู้ลงาน
์
�
ี
ี
�
่
่
้
้
ู
ั
่
�
่
่
้
- ปูนซึ่มปูรัะต่เขาพรัะธาต่วดพรัาว (วดล้ม)
้
ั
วดพรัะธาต่ล้าปูางหล้วง อาเภอเกาะคา
ั
่
ำ
ำ
จัังหวดล้าปูาง
ำ
ั
172

�
้
่
ผู้ล้งานปูนปูนของ สล้าโปู ้
ู
173

๊
่
ุ
ุ
12. นายศิภกรู้ กองบีญมา (สลาแจัค์)
ี
ู
ั
ำ
ิ
ภมล้าเนา : จัังหวดเช่ยงใหม ่
�
ั
้
ู
่
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที� 121 ม.5
�
้
บานหนองอึง ต่าบล้สนปูาเปูา
่
ำ
ั
อาเภอสันทรัาย จัังหวัดเช่ียงใหม ่
ำ
ั
เบอรัโทรัศิพท : 081-1206991,
์
์
093-6965896
E-mail : [email protected]
็
่
้
Facebook : สล้าแจัค แต่กา
้
�
สล้่าแจั๊ค ช่่างปููนปู�นทมีความช่านาญ
ำ
ี
�
ั
ู
้
่
์
�
้
ั
ในงานปูนปูนล้อยต่ว ไดแกการัปูนยกษ เทวดา
้
้
์
่
์
สต่วปูาหมพานต่ต่างๆ เช่น สงห พญานาค เปูนต่น
่
็
่
์
ิ
ั
ิ
์
้
่
้
ึ
ู
ซึ่�งรัปูแบบของงานปููนปู�นไดถิู่กปูรัะยกต่ต่าม
ั
ิ
ล้กษณ์ะของสมัยนยม โดยในการัสรั้างสรัรัค์งาน
�
็
ู
ึ
้
ำ
ำ
็
ู
ใช่ปูนสาเรัจั TPI M900 (ปูนสาเรัจัในการัขนรัปู
ู
้
้
โครังสรัาง) แล้ะใช่ปูอรั์ต่แล้นด์ (Portland
ำ
�
Cement) ผู้สมกบนายาแทนปููนขาว ต่รัาซึ่เมนต่ ์
ั
ี
ั
�
้
นวดใหเขากนกอนนามาปูนปูรัะดบล้าย
่
้
้
ั
ำ
ั
�
ตวอยางผู้ลงาน/สถานท� ทเค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ผู้ลงาน
ี
�
่
์
ี
�
่
์
- ปูนพญานาค วดปูาสานกสงฆ์ปูรัะด ่ ู
้
ั
ั
ำ
ำ
ำ
ทรังธรัรัมต่าบล้บานเต่า อาเภอบานแทน
้
้
่
่
ู
ั
ั
จัังหวดช่ยภม ิ
่
ั
- ปูนสงห วดปูาสนทรัารัาม บานกดแห ่
้
�
้
่
่
์
ิ
ต่าบล้ก่ดแห อาเภอเล้งนกทา จัังหวดยโสธรั
่
ิ
ั
ำ
ำ
�
้
้
่
้
่
- ปูนทาวเวสสวรัรัณ์ ซึ่มปูรัะต่ ู
้
วดบานหนองหล้วง ต่าบล้หนองกล้า อาเภอ
ั
ำ
่
ำ
บางรัะกา จัังหวดพษณ์่โล้ก
ำ
ั
ิ
174

้
่
๊
ผู้ล้งานปููนปูนของ สล้าแจัค
�








































175

ั
ิ
์
13. นายจัรู้วฒน ทะรู้ง (สลาจั้น)
่
ู
ั
ำ
ิ
ภมล้าเนา : จัังหวดพะเยา
�
่
ั
่
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที 210 หมูบานโทกหวช่าง
ู
�
้
้
ั
้
่
หมูที 3 ต่าบล้พรัะบาท
ำ
�
ำ
อาเภอเมอง จัังหวดล้าปูาง
ั
ื
ำ
์
เบอรัโทรัศิพท : 094-8294300,
ั
์
080-8057210
E-mail : [email protected]
ู
ิ
์
Facebook : สล้าจัน จัรัวฒน ทะรัง (สล้าจัน)
ั
่
ู
่
่
่
ู
ึ
่
่
ี
่
�
สล้าจัน หนงในสล้ารันใหมทรับงานออกแบบ
ั
�
ู
�
แล้ะงานปูนปูนทกช่นด ดวยการัปูนล้ายนนสง-นนต่า
ู
ิ
ู
่
ู
�
้
้
้
�
ำ
์
่
�
�
ิ
่
ี
ล้วดล้ายล้้านนาปูรัะยกต่ ทีล้วดล้ายคอนขางทีจัะมมต่ ิ
้
�
้
้
ิ
ิ
�
ู
้
ิ
้
ดวยการัผู้กล้ายทบกนจันเพมมต่ใหงานปูนปูนไดอยาง
ั
ู
ั
่
ี
ู
น่าสนใจั นอกจัากนยังมีความถิ่นัดเรั�องของการัข�นรัปู
ึ
�
ื
่
ั
ิ
�
�
แล้ะปู้นล้ายงานล้อยต่ว เช่นการัปู้นพญานาค สงห ์
ู
ู
้
ดวยรัปูทรัง รัปูรัางทีล้งต่วสวยงาม
่
ั
�
ตวอยางผู้ลงาน/สถานที ที�เค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์ผู้ลงาน
ั
่
�
ู
ำ
- กาแพงพญานาค 4 ต่รัะกล้ วดต่าล้ส่วรัรัณ์
ั
ิ
ต่าบล้ดอนทอง อาเภอเมอง จัังหวดพษณ์่โล้ก
ำ
ั
ื
ำ
�
- ล้ายนนต่าทางขนวหารัแล้ะฐานใบเสมา
ู
ิ
�
ำ
ึ
ั
ั
ั
ำ
ำ
้
วดหนองหา ต่าบล้พรัะบาท อาเภอเมอง จังหวดล้าปูาง
ำ
ื
้
่
่
- ซึ่มพรัะรั่วงวัดต่าล้สวรัรัณ์ ต่าบล้ดอนทอง
ำ
ื
ั
ิ
ำ
อาเภอเมอง จัังหวดพษณ์่โล้ก
ำ
ั
- หอรัะฆ์ง, พญานาค วดกาศิเมฆ์ ต่าบล้ช่มพ ู
ั
ื
ำ
อาเภอเมอง จัังหวดล้าปูาง
ำ
ั
176

์
ั
ู
่
ิ
�
ผู้ล้งานปููนปูนของสล้า จัรัวฒน ทะรัง (สล้าจัน)
่
้
177

ั
ิ
�
์
์
่
ั
ั
14. นายธีรู้ะศิกด ปัญญาวิรู้ตน (สลาวอรู้ม)
ิ
ู
ภมล้าเนา : เช่ยงใหม ่
ี
ำ
�
�
่
ู
ั
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที 47/2
้
ั
้
้
่
บานปูาสกนอย หมูที� 3
่
ำ
ต่าบล้แมปููคา
่
ำ
อาเภอสนกาแพง
ำ
ั
ี
ั
จัังหวดเช่ยงใหม ่
์
ั
เบอรัโทรัศิพท : 082-3880689
์
ี
่
ั
Facebook : สล้าวอรัม ธรัะศิกดิ �
์
�
่
ั
�
้
�
ี
์
่
ี
�
สล้าวอรัม มความเช่ยวช่าญในการัปูน ตวอยางผู้ลงาน/สถานที ทีเค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์
้
์
ื
ล้ายเครัอล้านนาปูรัะดบองคปูรัะกอบงาน ผู้ลงาน
ั
้
ึ
ั
่
์
สถิ่าปู้ต่ยกรัรัม รัวมไปูถิ่งการัปู�นสต่วปูา
์
ั
ั
้
�
ิ
่
ู
�
์
ิ
์
�
่
หมพานต่ โดยเฉพาะสิงหแล้ะพญานาค ซึ่ึงสล้า - งานปููนปูนรัปูสงห วดสนปูาเกียง
็
ำ
์
ำ
ำ
ำ
ี
์
วอรัมมความถิ่นัดเปูนอย่างมาก จันทาใหรัปู ต่าบล้สารัาญรัาษฎรั อาเภอดอยสะเกด
็
้
ู
ี
ั
ปูนสต่วเหล้านนนดสวยงามสง่า ล้วดล้าย จัังหวดเช่ยงใหม ่
้
�
่
์
�
ั
ั
ู
ิ
ั
ู
�
้
ั
ิ
�
ู
ั
็
ปูนปูนนนเปูนล้วดล้ายทไดรับอทธพล้จัาก - ปูนปูนปูรัะดบวหารัวดโรังธรัรัม
ิ
�
ั
�
้
้
ี
ำ
ั
ี
ำ
ำ
ั
ั
ำ
รัปูแบบล้วดล้ายในศิล้ปูะพมา-ไทใหญ่ สามคค ต่าบล้สนกาแพง อาเภอสนกาแพง
่
ู
ิ
ั
ี
ิ
�
์
โดยเฉพาะล้ายปูนสงหแล้ะพญานาค โดยสล้า จัังหวดเช่ยงใหม ่
่
้
�
้
ั
้
ู
้
ั
ำ
นยมใช่ปูนซึ่เมนต่กบนายาผู้สมปูนเปูนหล้ก - งานปูนปูนปูรัะดบปูายหนาวด
็
้
ู
ี
ู
ิ
�
ั
์
ั
่
ั
ู
ำ
ู
ำ
ื
้
ในการัสรัางสรัรัคงาน วดปูคาเหนอ ต่าบล้แมปูคา อาเภอ
์
ำ
ั
ั
สนกาแพง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ี
ิ
้
- งานปูนปู�นรัปูสงห์ วดบานแก่น
ู
้
ู
ั
ำ
ั
ำ
อาเภอสบปูรัาบ จัังหวดล้าปูาง
ั
์
ิ
้
ู
- งานปูนปูนรัปูสงห วดต่าโก ๋
�
ู
(กเจัาเล้อน) อาเภอสนกาแพง จังหวด
ั
้
่
ู
ั
ำ
ั
ำ
�
ื
ี
เช่ยงใหม ่
178

่
์
้
ผู้ล้งานปููนปูนของสล้าวอรัม
�













179

่
ุ
ุ
ุ
์
15. นายศิภกรู้ นามสกล กลพิรู้ม (สลาอารู้ม)
ั
ู
ำ
ิ
ำ
ภมล้าเนา : จัังหวดล้าปูาง
่
ู
ั
�
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที 39 หมู 2 ต่.วงเหนอ
ื
้
่
�
ั
ำ
ื
ั
อ.วงเหนอ จั.ล้าปูาง
เบอรัโทรัศิพท : 0918593945
์
์
ั
E-mail : [email protected]
่
์
Facebook : ฅนเปูอนศิิล้ปู สล้าล้้านนา
�
้
้
สล้าอารัม สล้าปูนปูนล้านนารันใหม ่
ู
์
่
�
้
่
่
่
ี
ี
�
ี
้
ทมความเช่ยวช่าญงานปูนปูนล้วดล้ายล้านนา
�
ู
�
้
่
่
ปูรัะยกต่ แต่งปูรัะดบซึ่มปูรัะต่โขง ซึ่มปูรัะต่ ู ตวอยางผู้ลงาน/สถานท� ทเค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ ์
ี
้
ั
่
้
่
์
�
ู
ั
ี
�
่
้
ิ
่
ั
หนาต่างพรัะวหารั หนาบนวหารัแล้ะพรัะอโบสถิ่ ผู้ลงาน
ิ
่
้
ั
รัวมไปูถิ่งการัปูนขนรัปูงานล้อยต่ว รัปูสต่วปูา
้
�
์
่
ั
ึ
ู
ู
�
ึ
์
ี
ิ
ั
ื
่
หิมพานต่ช่นิดต่่างๆ อันเก�ยวเน�องกับพทธศิาสนา - วหารัพรัะแก้วมรักต่ วดบานใหม ่
้
์
ั
ื
ำ
ำ
้
้
็
ั
เช่น พญานาค สงห มอม เปูนต่น ดวยการั อาเภอวงเหนอ จัังหวดล้าปูาง
ิ
่
้
สรัางสรัรัคงานโดยใช่สต่รัผู้สมปูนปูน คอ ปูนเสอ - พญานาคพ่นนา สวนไทยพทยา
์
�
้
ื
ื
ู
ู
ู
้
�
ั
ำ
์
ี
ซึ่ปูเปูอรั, ปูนซึ่เมนต่ขาว, ทรัายล้ะเอยด, จัังหวดช่ล้บ่รั ี
ี
ู
่
์
ั
ู
้
ี
กาวซึ่เมนต่์, นายาแทนปูนขาวจัีแพค ใช่ในการั - ซึ่่มพรัะปูรัะธาน วดโพธสต่วบรัรัพต่
ำ
ั
้
์
ั
ิ
ั
้
�
้
ผู้สานปูนปูนสรัางสรัรัคผู้ล้งาน จัังหวดกาญจันบ่รั ี
ู
์
- บษบกปูรัะดษฐานพรัะพทธรัปู
่
ู
่
ิ
้
่
่
ู
้
อาจัจัะกล้าวไดวา งานปูนปูนของสล้า วดเกาะต่ะเคยน จัังหวดจัันทบ่รั ี
่
�
ั
ี
ั
อารัม มความโดดเดนในล้กษณ์ะของ การัปูรัะยกต่ ์
์
ั
ี
่
่
ั
ผู้สมผู้สานทงเทคนคแล้ะรัปูแบบ ของศิล้ปูะล้าน
้
ู
�
ิ
ิ
ั
ั
่
ั
่
็
นาโบรัาณ์กบสมยใหม แต่ยงคงความเปูนอต่ล้กษณ์ ์
ั
ั
้
ู
ในรัปูแบบล้้านนาไดอย่างล้งต่ว
ั
180

้
่
์
ผู้ล้งานปููนปูนของสล้าอารัม
�














































181

ั
ั
�
ั
16. นายทศินย พิยค์ฆ์ศิกดิ (สลาแชุมปั) ์
ั
่
ำ
ั
ู
ิ
ำ
ภมล้าเนา : จัังหวดล้าปูาง, จัังหวดล้าพน
ั
ำ
ู
�
ำ
้
่
ั
ั
ู
้
ทีอยปู้จัจั่บน : บานเล้ขที� 94 ต่าบล้หางฉต่รั
ั
ั
อาเภอหางฉต่รั จัังหวดล้าปูาง
ำ
้
ำ
์
เบอรัโทรัศิพท : 0940081871
ั
์
E-mail : [email protected]
ั
์
ั
Facebook : สล้าแช่มปู พยคฆ์ศิกดิ �
่
�
ปูนล้ายล้้านนา
้
ี
่
�
สล้าแช่มปู อกหนงช่างปูนปูนรันใหม ทมความ
่
ี
์
ึ
่
ู
่
ี
่
�
�
้
�
้
ู
ี
เช่ยวช่าญงานปูนปูนล้วดล้ายล้านนาแบบโบรัาณ์ นามา
�
ำ
้
ั
์
่
ปูรัะยกต่ใช่กบการัต่กแต่งปูรัะดบอาคารัศิาสนสถิ่าน
่
ั
้
ิ
่
ู
้
เช่น หนาบนวหารั อโบสถิ่ ซึ่มปูรัะต่โขง ซึ่มปูรัะต่ ู
้
ั
่
่
่
้
ู
ึ
�
�
้
ั
หนาต่่างพรัะวหารั รัวมไปูถิ่งการัปูนขันรัปูงานล้อยต่ว
้
ิ
ิ
ู
์
่
่
ั
่
์
ั
ื
�
รัปูสต่วปูาหมพานต่เนองกบพทธศิาสนา เช่น พญานาค
์
ิ
ึ
สงห มอม เปูนต่น รัวมไปูถิ่งเทวดาแล้ะยักษ ดวยการั
์
้
้
็
สรัางสรัรัคคงานโดยใช่สต่รัผู้สมปููนปูน ปููนซึ่เมนต่ขาว
้
ู
�
้
์
้
์
ี
ต่รัาเสอ, ทรัายล้ะเอยด, นายาซึ่เมนต่ แล้ะนายาทรัาย
์
ี
ี
�
ำ
�
ำ
ื
ี
ซึ่เมน ใช่ในการัผู้สานปููนปูน
้
�
้
ี
ำ
จัากผู้ล้งานท�สล้่าแช่มปู์ได้สรั้างสรัรัค์ ทาให ้
เหนถิ่งความช่านาญในเช่งช่าง ในการัผู้กล้ายเครัอล้าน
ึ
้
ู
ื
็
ิ
ำ
่
ั
�
ั
็
ู
นาทีเปูนเอกล้กษณ์์เฉพาะต่ว ทีมรัปูแบบของล้วดล้าย
�
ี
�
ู
ึ
ี
ทช่ัดเจัน ซึ่�งได้รัับรัปูแบบมาจัากการัศิึกษาล้วดล้าย
้
โบรัาณ์ ทาใหผู้ล้งานปูนปูนเปูนล้กษณ์ะของงานปูนปูน
ู
�
ำ
้
้
�
ั
็
ู
ี
้
แบบด�งเดิมทยังคงเสนห์ของงานปููนปู�นล้้านนาไว้ได ้
่
ั
�
ู
่
อยางสมบรัณ์์
182

�
ั
ตวอยางผู้ลงาน/สถานที ที�เค์ยสรู้�างสรู้รู้ค์์ผู้ลงาน
่
ำ
้
่
ิ
ู
์
ิ
- ซึ่มปูรัะต่วดปูาดารัาภรัมย ต่าบล้รัมใต่ ้
่
ั
่
ิ
ี
ั
ำ
อาเภอแมรัม จัังหวดเช่ยงใหม ่
่
่
้
ั
ำ
่
้
่
ื
- ซึ่มหนาต่างวดอปูคต่ อาเภอเมอง
ี
จัังหวดเช่ยงใหม ่
ั
่
้
- แทนแกว แล้ะซึ่มปูรัะต่หนาต่าง วดบาน
ั
่
้
ู
้
่
้
ั
ำ
่
แกน อาเภอสบปูรัาบ จัังหวดล้าปูาง
ำ
ำ
ิ
ิ
่
์
้
ู
ั
- ซึ่่มปูรัะต่ วดศิรัปูรัะดษฐ(ปูาคา) ต่าบล้เช่ง
ี
ำ
็
ี
ั
ดอย อาเภอดอยสะเกด จัังหวดเช่ยงใหม ่
่
ั
้
ื
- โขงพรัะเจัา สถิ่านปูฏบต่ธรัรัม วดปูาศิรัเมอง
ี
ิ
ั
ิ
ำ
ู
ช่ย อาเภอภเพยง จัังหวดนาน
ั
่
ั
ี
้
่
้
ผู้ล้งานปููนปูนของสล้าแช่มปู ์
�
183

ุ
่
17. นายชุยพิล สตา (สลาเกง)
่
ั
ี
ู
ิ
ภมล้าเนา : จัังหวดเช่ยงใหม ่
ำ
ั
่
�
ู
ทีอยปู้จัจั่บน : 98 หมู่2 บานหาดนาค
้
ำ
ต่าบล้ดอยแกว
้
ั
อาเภอจัอมทอง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ำ
ี
์
เบอรัโทรัศิพท : 063-9369546
์
ั
E-mail : [email protected]
Facebook : Chayaphon Suta
่
็
สล้าเกง เปูนบต่รัช่ายของพอหนานมน
่
ิ
่
่
ี
้
ำ
่
้
ั
สล้าสรัางวดคนสาคญของเมองเช่ยงใหมในต่น
่
ั
ื
ึ
้
ี
่
่
�
ี
์
ำ
่
ศิต่วรัรัษทผู้านมา สล้าเกงจังไดมปูรัะสบการัณ์การัทา
่
้
�
งานสรัางวด แล้ะงานช่างต่างๆต่งแต่เดก ดวยความ
่
ั
้
็
ั
่
ช่อบในการัวาดภาพทาใหสล้าเกงมความเช่ยวช่าญ
่
้
ำ
ี
่
�
ี
่
ในการัเขียนล้วดล้าย แล้ะพัฒนาไปูสงานปููนปู�น
ู
้
�
่
่
็
ี
้
ั
ึ
ื
้
ปูรัะดบ ศิาสนสถิ่าน ซึ่งถิ่อไดวาเปูนสล้าปููนปูนอกคน
�
่
่
ี
�
ื
�
ื
ี
�
ทมพนฐานงานช่างแล้ะมความโดดเดนในเรัองของงาน
ี
้
้
ปูนปูน โดยสวนใหญจัะนยมสรัางสรัรัคงานปูนปูนดวย
้
ู
�
�
์
ิ
่
ู
้
่
ู
ู
้
�
สต่รัปููนต่าโบรัาณ์ เพือคงไวซึ่งภมปู้ญญางานช่่างทีได ้
�
ำ
ึ
ิ
�
ื
่
สบทอดต่่อจัากพอหนานมนต่่อไปู
ิ
184

ั
ี
�
�
ี
่
�
ตวอยางผู้ลงาน/สถานท ทเค์ยสรู้างสรู้รู้ค์ ์
ผู้ลงาน
่
่
- ซึ่มปูรัะต่โขง อโบสถิ่วดรัาเปูง
ู
้
�
ำ
ั
ิ
ื
ั
ำ
ำ
ี
ต่าบล้ส่เทพ อาเภอเมอง จัังหวดเช่ยงใหม ่
่
ั
้
- ซึ่มหนาวดพรัะธาต่ศิรัีจัอมทองวรัวิหารั
่
้
ี
ั
ำ
อาเภอจัอมทอง จัังหวดเช่ยงใหม ่
้
ั
- ปููนปูนปูรัะดบหนาบนวหารั แล้ะนาค
ั
�
ิ
้
้
ำ
หนาวหารัวดหาดนาค อาเภอจัอมทอง
ิ
ั
ี
ั
จัังหวดเช่ยงใหม ่
ั
- ซึ่มปูรัะต่อโบสถิ่ วดเทพปูรัะสทธ ิ �
่
่
ิ
้
ู
้
ื
ำ
ี
(ต่นเฮัอด) อาเภอหางดง จัังหวดเช่ยงใหม ่
ั
�
้
่
ผู้ล้งานปููนปูน ของสล้าเกง ่










185

สรปู
ุ








พััฒนำากุารขีองลวดัลายปูนำปูนำล�านำนำา
้
�
้



้
ั
้
จัากการัศิกษาล้วดล้ายปูนปูนทปูรัากฏในวฒนธรัรัมล้านนา
ู
�
ึ
�
ี
้
ั
่
�
ี
ื
์
องคความรัดงกล้าวไดจัากการัศิกษาเอกสารัแล้ะสารัวจัพนท โดยรัวบรัวม
�
ู
้
ึ
ำ
้
ู
ู
ขอมล้ปูนปูนล้านนาจัากแหล้่งขอมล้ 50 แห่ง ใน 4 จังหวัดในเขต่ภาคเหนือ
้
�
้
ั
้
ู
ี
ี
ั
ู
ำ
(ล้้านนาต่ะวนต่ก) ไดแก จัังหวดเช่ยงรัาย จัังหวดเช่ยงใหม จัังหวดล้าพน
ั
ั
่
่
ั
้
ำ
ึ
จัังหวัดล้าปูาง ซึ่�งรัปูแบบล้วดล้ายพรัรัณ์พฤกษาปูรัากฏหล้ักฐานข�นรัาว
ึ
ู
ึ
�
�
ั
้
�
ต่นพ่ทธศิต่วรัรัษที� 17 จันกรัะทังถิ่งปูล้ายพ่ทธศิต่วรัรัษที 25 ดงนันจังได ้
ึ
ำ
ื
กาหนดช่่วงรัะยะเวล้า เพ�อนามาเปูรัียบเทียบจัาแนกเพ�อหาพัฒนาการั
ำ
ื
ำ
ำ
ู
ิ
ิ
้
�
แล้ะแล้ะเทคนคการัเกดของล้วดล้ายปูนปูน ในการันามาปูรัะดบใน
ั
ศิาสนสถิ่าน โดยไดกาหนดต่วอยางทีอยในช่่วงเวล้าดงนี �
้
�
ั
่
ั
ำ
่
ู
186

ี
ั
ุ
้
�
�
ี
ั
�
1. ลวดลายปันปันพิทธศิตวรู้รู้ษ์ท 17 - 18 2. ลวดลายปันปันพิทธศิตวรู้รู้ษ์ท 19 - 20
ุ
�
้
ุ
ุ
ั
ุ
ั
ิ
ยค์หรู้ภญชุย ยค์พิฒนาการู้ (รู้าว พิ.ศิ. 1800 - 1900)
ิ
ู
�
่
ั
ั
�
ู
รัปูแบบล้วดล้ายปูนปูนปูรัะดบในงาน หล้งจัากทเมองหรัภญช่ยสนสดล้ง
ั
่
้
ี
ิ
ื
�
่
ึ
้
สถิ่าปูต่ยกรัรัมของหรัภญไช่ย ปูรัากฏในงานปูนปูน เมอถิ่กพญามงรัาย เขายดครัองไดในรัาวปู ี
ู
ั
�
้
ิ
้
้
�
ื
ู
ี
ื
เจัดยกูก่ดหรัอ เจัดยส่วรัรัณ์จัังโกฎ เจัดยปูรัะธาน พ.ศิ.1835 เน�องมาจัากความอ่อนแอของ
ี
์
ิ
ี
์
่
ื
์
้
�
ั
่
่
ี
ของวดจัามเทว อายช่่วงปูล้ายพ่ทธศิต่วรัรัษที 16 พญายีบา แล้ะการัใช่กล้อบายของพญามังรัาย
89
็
่
้
่
้
้
ี
�
ั
หรัอต่นพ่ทธศิต่วรัรัษที� 17 แสดงใหเหนล้วดล้าย ทต่องการันครัหรัิภญช่ยดวยสาเหต่ทางเศิรัษฐกิจั
ื
้
�
ู
ั
�
ั
พรัรัณ์พฤกษา กล้ีบบวหงาย มล้วดล้ายปูนปู้น เพรัาะในขณ์ะนนหรัภญช่ยเปูนศินยกล้างการัคา
ั
ิ
ู
็
่
์
ี
้
ี
็
้
ปูรัะดบหวเสาเปูนล้ายกล้บบว ผู้นงซึ่มดานบน พรัะองคปูรัะทบทีหรัภ่ญช่ยเพยง 2 ปู กทรังยาย
�
ั
ั
ิ
ี
ั
ั
้
้
์
ั
็
ั
่
ี
ี
่
้
ปูรัะกอบด้วยวงโคงสามวงต่อกัน บนวงโค้งปูรัะดับ มาสรั้างเวยงกมกาม ปูรัะมาณ์ปูี พ.ศิ.1837
่
ู
ื
ึ
้
ั
ิ
้
ี
็
ดวยล้วดล้ายปูนปูนเปูนแบบล้ายพรัรัณ์พฤกษา แล้วจังย้ายมาต่�งเมองเช่ยงใหม่ บรัเวณ์เช่ง
ิ
้
�
ื
ั
�
้
็
ี
้
�
่
โดยปูนเปูนล้กษณ์ะใบไมยอดแหล้มยืนออกมาจัาก ดอยสเทพในปู พ.ศิ.1839 โดยความรั่วมมอ
ี
้
่
้
่
ำ
ื
วงโคง แล้ะบางซึ่มจัะมรัปูสต่ว แล้ะภาพบคคล้ ของพญางาเมอง แหงพะเยา แล้ะพอขนรัาม-
์
ู
ั
่
่
่
่
ี
่
่
ั
ำ
ี
์
ู
ิ
่
ปูะปูนอย่ด้วย ซึ่ึ�งเจัดยก่กดน� ส่วนยอดไดหักไปู คาแหง แหงกรังสโขทย มารัวมกนพจัารัณ์าถิ่ง
่
ั
้
ู
ึ
ื
ู
ึ
ซึ่งอาจัจัะเปูนทรังดอกบว โดยเทยบกบต่วอย่าง ช่ยภมแล้ะการัวางผู้ังเมอง ถิ่อเปูนการัเรัมต่น
็
ิ
ื
�
ิ
�
็
ั
ี
ั
้
ั
ั
้
่
ของงานสถิ่าปูต่ยกรัรัมท�ปูรัากฎบนพรัะพิมพ ์ ยคอาณ์าจัักรัล้้านนาในช่่วงเวล้านี �
ี
90
ั
�
ู
ิ
ี
ำ
ดนเผู้าทพบในเมองล้าพน นอกจัากนยงปูรัากฏ
�
ี
ื
้
ั
์
้
ี
่
ใหเหนต่วอยางยอดเจัดยทสมบรัณ์แบบท ี � สถิ่าปูต่ยกรัรัมในช่วงเวล้าน�ยงคงรักษา
ี
์
�
ู
่
ี
ั
็
ั
่
ั
ั
ู
ี
ิ
วดพรัะธาต่หรัภญช่ย คอ สวรัรัณ์เจัดย หรัอ รัปูแบบเดิมของศิล้ปูะทวารัวดทหรัภญช่ยอย ่ ู
่
่
ิ
ื
่
ี
ื
ิ
ั
ี
์
�
ี
ั
ปูทมวดเจัดย ทสวนยอดของเจัดยยงคงเหล้ือรัปู เช่นเจัดยกคา วดเจัดยเหล้ยม อาเภอหนองหอย
์
์
ี
ี
ำ
่
่
�
ี
�
ี
์
ำ
ั
ู
่
่
ู
ี
ี
์
ี
ั
�
ึ
ั
ั
ี
์
ี
ั
่
แบบครับสมบูรัณ์ โดยมล้กษณ์ะเปู็นทรังกรัวย จังหวดเช่ยงใหม ซึ่งพญามงรัายโปูรัดให้เล้ยนแบบ
�
ั
้
ี
์
ี
ี
สีเหล้ียมแหล้มยาวขึนไปู มกล้บบวหงายรัองรัับ เจัดยกกดมาสรัางไวทเวยงกมกาม โดยพญามงรัาย
�
่
ี
ั
้
่
ี
ู
่
�
�
่
ี
ั
่
�
ู
ั
ยงทรังบรัณ์ะปูรัาสาทบรัรัจัพรัะธาต่ทวดพรัะธาต่- ่
ิ
ั
หรัภญช่ย ใหมความสงเพมขนแล้ะปูรัะดบเรัอน
้
�
ึ
�
ิ
ู
ั
ื
ี
่
ธาต่ดวยทองจังโก พรัะมหาธาต่ท�สรัางใหม่น ี �
ั
่
ี
้
่
้
์
ี
่
ื
มเรัอนธาต่ทรังปูรัาสาท องครัะฆ์งทรังกล้ม
ั
ู
�
ี
ี
้
แล้ะคงจัะมสถิ่ปูขนาดเล้กทมมทงสอกดวย
ี
�
่
ี
ั
็
�
�
์
ซึ่งโดยรัปูทรังแล้้วมความสมพนธกบเจัดยเช่ยงยน
ั
ั
ึ
์
ั
ั
ี
ี
ี
ู
ั
ิ
วดพรัะธาต่่หรัภ่ญช่ย
ั
187

ั
ู
�
ุ
ิ
ั
�
้
้
ู
ี
การัเกดรัปูแบบล้วดล้ายปูปูปูนปูรัะดบ 3. ลวดลายปันปันพิทธศิตวรู้รู้ษ์ท� 20 – 21
�
ในสถิ่าปู้ต่ยกรัรัมล้้านนา ต่ังแต่่ต่นพ่ทธศิต่วรัรัษที� ยค์ทองข่องล�านนา (พิ.ศิ.1900 - 2000)
้
ุ
ี
ี
19 การัเกดขนของเมองเช่ยงแสน เวยงกมกาม
ื
ิ
่
�
ึ
้
ู
เมืองเช่ียงใหม่ จันพัฒนาเปู็นอาณ์าจัักรัล้้านนา สาหรับล้วดล้ายปูนปูนปูรัะดบงาน
�
ั
ั
ำ
ิ
ิ
้
ิ
ั
ั
�
ั
้
ิ
่
โดยไดรับอทธพล้วฒนธรัรัม ทงจัากหรัภญช่ย พทธศิล้ปู์ล้านนาในช่่วงพทธศิต่วรัรัษท� 20 - 21
ี
่
ั
่
ั
่
็
้
่
ั
่
่
ั
ี
ึ
ื
�
ู
้
ั
�
่
ิ
แล้ะอทธพล้วฒนธรัรัมจัากพกาม ซึ่งต่วอยางงาน หรัอทเรัารับรักนวาเปูนยคทอง สงผู้ล้ใหงาน
ิ
่
ในยคแรักนปูรัากฏเปูนงานปูรัะเภทล้วดล้ายปูนปูน ช่างฝมอแขนงต่างๆ ได้รับการัพัฒนาทักษะมากข�น
ั
ี
่
็
ื
้
ู
�
ึ
ี
�
่
ึ
ู
�
�
ั
ิ
ั
้
้
ปูรัะดบศิาสนสถิ่านต่่างๆ ทงเทคนคการัขนรัปูของล้วดล้ายดวยโครังสรัาง
ทมการัโกล้นพ�นล้ายขนมารัองรับรัายล้ะเอยด
ั
�
ี
�
ื
ี
ึ
ี
ึ
�
ี
้
ิ
่
แบบแผู้นการัสรั้างล้วดล้ายในยคแรักน � ี ของปููนปู�นปูรัะดับ สรั้างมต่ิทล้อยนูนเด่นยกต่ัวข�น
ื
ี
ั
ั
่
ิ
ู
ั
�
�
้
ื
�
มกจัะปูนล้ายแบนต่ดกบพนผู้ว โดยจัะไมยกนน มาจัากพนอยางนาสนใจั ซึ่งล้วดล้ายยคนไดรับแรัง
่
�
�
ึ
่
ิ
้
่
ิ
�
ั
ขนมามากนก อกทงรัะนาบของล้วดล้ายจัะเทากน บนดาล้ใจัแล้ะอทธพล้ของล้วดล้ายจัากศิล้ปูะจัน
ี
่
ี
ึ
ิ
ั
ั
ั
�
ิ
ี
ี
่
หมด ล้กษณ์ะสาคญต่วล้วดล้ายกาบบน กาบล้าง ทมอายรัะหวางพทธศิต่วรัรัษท 20 - 22
่
ี
่
�
�
่
ำ
ั
ั
ั
ี
ี
ำ
่
ิ
ู
ทอยในกรัอบสามเหล้�ยม แล้ะล้ายปูรัะจัายาม ในสมยรัาช่วงศิหยวนแล้ะรัาช่วงศิ์หมง ผู้านงาน
์
่
ั
�
ี
ู
้
ั
็
ี
�
�
้
้
�
ิ
จัะเปูนสเหล้ยมขนมเปูียกปูน ล้วดล้ายในกรัอบ เครัืองปูนดนเผู้าแล้ะเครัื�องใช่ต่่างๆ อนเปูนสนคา
�
ิ
็
�
คล้ายล้ายดอกไมขนาดใหญ แต่เปูนล้กษณ์ะ ของช่นช่นสง ทมการัซึ่อขายแล้กเปูล้ยนกน
ู
้
ั
�
ี
่
�
ี
�
็
้
ั
่
ี
ั
ื
็
ำ
้
ื
ของล้ายดอก 4 กล้บ มต่วล้ายต่รังกล้างเปูนวงกล้ม ในรัาช่สานกล้านนา โดยเกดเปูนล้ายเครัอเถิ่า
็
ั
ั
ิ
ี
ี
�
ี
้
ื
ั
ำ
ขนาดใหญเหมอนเกสรัดอกไม ล้อมรัอบดวยล้าย ทปูรัากฏในการันามาปูรัะดบศิาสนสถิ่าน
้
่
้
ื
ั
่
็
้
์
็
กรัะหนกในล้กษณ์ะของกล้บดอก แล้ะสบต่อกนมาจันเปูนเอกล้กษณ์ทองถิ่น จันเปูน
ั
ิ
ี
ั
�
92
ทีมาของล้ายเครัอล้้านนา
ื
�
นอกจัากน�มความนิยมใช่งานปูนปู้น
ี
�
ู
ี
้
้
ั
ปูรัะดบงานสถิ่าปูต่ยกรัรัมมากเช่นกัน ดงปูรัากฎ
ั
่
ั
์
ี
ั
ั
ในงานปูนปูนปูรัะดบเจัดยวดปูาสก เมองเช่ยงแสน
้
ี
�
ื
ู
่
่
ิ
ึ
ิ
�
ื
เมอพทธศิต่วรัรัษท 19 ซึ่งคาดวาไดรับอทธพล้
�
้
�
ี
่
ั
้
ึ
ี
ิ
จัากล้ายเครัองถิ่วยจัากศิล้ปูะจัน จันถิ่งต่น
ื
�
้
ั
้
�
่
ี
ั
พทธศิต่วรัรัษท 21 ดงล้ายคล้ายดอกบวในงาน
91
�
ำ
ั
้
ปููนปูนวดเจัดยอด (วดมหาโพธารัาม) อาเภอเมอง
ื
็
ั
ื
์
ี
ั
จังหวดเช่ยงใหม เจัดยเช่ยงยน เมองล้าพน
ี
ี
ั
่
ำ
ู
ั
้
ื
ั
่
ี
แล้ะเจัดยวดอมโอ เมองเช่ยงใหม เปูนต่น สวนล้าย
์
็
ี
้
่
่
ี
ปูรัะเภทพันธพฤกษาท�เปู็นล้ายดอกไมจัาพวกดอก
ำ
้
่
์
์
ั
�
ั
โบต่น ล้ายพนธพฤกษาในกรัอบกรัะจัก หรัอกรัอบ
่
ื
ช่่องแว่น หรัืออาจัเรัียกว่าแล้ะล้ายกล้ีบบัว
หรัือบัวมีไส้ เหล้่านี�ล้้วนเปู็นอิทธิพล้ของศิิล้ปูะจัีน
ั
ท�งส�น
ิ
188

ี
ั
ั
�
ี
่
ล้ักษณ์ะของล้ายเครัือล้้านนา ท�เปู็นล้าย สาหรับรัปูแบบแล้ะล้กษณ์ะเดนทแสดงถิ่ง ึ
ำ
ู
�
้
้
ื
พรัรัณ์พฤกษา ปูรัะกอบดวยกรัอบล้ายทหยักโคง ความพยายามท�จัะสบสานแบบแผู้นแล้ะฝีมอ
ื
ี
ี
้
ี
ื
่
่
�
่
้
หล้ายหยัก ภายในปูรัะดับด้วยล้ายดอกไม ้ ของช่างในย่คทองเมอช่วงกอนหนาน การัสรัางงาน
�
ึ
่
ั
ี
้
แล้ะใบไมทมช่อดอก กาน แล้ะใบคดโค้ง ปูรัะกอบ พทธศิล้ปูจังไดมโอกาสได้รับการัสนับสนนจัาก
�
ี
่
่
้
ิ
้
์
ี
93
็
ื
ี
�
็
ี
�
่
กนจันเต่มพนทเปูนล้ายแบบฉล้โปูรัง ล้กษณ์ะของ ผู้ปูกครัองในการัท�จัะสามารัถิ่สรั้างงานต่ามแบบ
ู
้
่
ั
ั
ั
็
่
�
ี
ั
ิ
ิ
ำ
ี
�
้
็
ดอกเปูนดอกโบต่นทเปูนอทธพล้ศิล้ปูะจัน อนเปูน ขนบจัารัต่ เหต่ผู้ล้หนงทมสวนททาใหเกดการัสรัาง
้
ิ
ิ
ี
็
�
ึ
ี
�
ี
่
�
ี
่
�
้
ั
ิ
ิ
่
ั
ู
่
�
ี
็
่
�
ื
ั
่
ล้วดล้ายทพบวานาจัะเรัมไดรับความนยมในสมย งานแบบยคทองมาสยคดงกล้าวนกคงเนองมาจัาก
ี
�
่
94
่
ื
้
�
่
้
ี
ั
ี
�
ึ
่
้
�
ั
้
ิ
พรัะเจัาต่โล้กรัาช่ในช่วงต่นพทธศิต่วรัรัษท 21 ธรัรัมเนยม “การักล้ปูนา” ซึ่งยงไดเออต่อการัสรัาง
ี
�
ิ
ำ
ี
ิ
ั
้
ิ
ู
�
ิ
์
่
่
�
โดยล้วดล้ายพทธศิล้ปูในยคน ล้กษณ์ะงานปูนปูน งานพทธศิล้ปูโดยทอทธพล้อานาจัทางการัเมอง
่
์
ื
ั
้
้
ั
้
มกจัะมีการัปูรับแบบกรัอบล้ายดวยหยักโคง แล้ะการัปูกครัองจัะเขามาครัอบงำาได
้
แล้ะการักรัีดเส้นคหรัือการักรัีดรั่องกล้างเส้น
ู
่
ื
่
�
ั
ล้วดล้ายภายในกรัอบคล้้ายล้ายดอกไมขนาดใหญ ่ ดงนนการัสืบทอดฝีมองานช่างศิล้ปูกรัรัม
ิ
้
ั
ั
่
ื
�
้
็
ี
้
ั
่
ล้ักษณ์ะของดอกไม้แล้ะใบไมท�เหมือนธรัรัมช่าต่ ิ อนเนองในพทธศิาสนา ยงปูรัากฏใหเหนในช่วง
่
ิ
ิ
์
ล้วดล้ายมมต่แต่กต่างไปูจัากงานในยค ปูล้ายรัาช่วงศิมังรัายมาอีกรัะยะหน�ง กล้่าวคือ
ึ
ี
่
้
้
็
ั
พทธศิต่วรัรัษท 19 ดงปูรัากฏใหเหนในล้วดล้าย เปูนการัใช่เทคนคการัปูนแปูะต่ดล้งไปูบนพนท ี �
ิ
ิ
�
้
�
่
็
ี
ื
�
ั
ู
�
้
่
ู
ิ
่
้
ี
ั
ปูนปูนปูรัะดบซึ่มปูรัะต่โขง วหารั สถิ่ปูเจัดย วดเจัด ปูรัะดับน�นเล้ย โดยไมมีการัโกล้นปููนเปู็นฐาน
็
์
ู
ั
ื
ั
ั
ำ
่
ั
้
ี
้
ี
ยอด เจัดยรัางวดปูาแดงหล้วง ซึ่มจัรัะนาเจัดย ์ รัองรับ ซึ่ึงเปูนเหมอนล้กษณ์ะงานในช่วงต่้น
่
�
็
่
์
�
ั
ื
ี
ี
�
ิ
ั
ั
็
ั
วดหมนสารั วดเจัดยหล้วง เจัดยวดเจัดล้น พทธศิต่วรัรัษท 21 ดงนนจัะเหนไดวารัปูแบบ
้
่
็
ั
์
์
ี
่
�
ู
ี
ั
ั
์
่
่
เจัดยวดโล้กโมฬี ซึ่มปูรัะต่โขงวดพรัะธาต่ล้าปูาง ของล้วดล้ายทออกแบบปูรัะดับต่กแต่งส่วนใหญ ่
ู
�
่
ำ
ี
ี
้
หล้วง เปูนต่น แล้้วจังดแบนต่ดพืนผู้นงที�สรัางงานอย ดงปูรัากฏ
็
ู
ั
ู
ิ
้
ึ
้
�
่
ั
่
่
้
่
ถิ่งการัปูรัะดับต่กแต่งบรัิเวณ์ซึ่มจัรัะนาแล้ะสวน
ำ
ึ
่
่
ู
้
ื
่
ของเรัอนปูรัาสาท เช่นกรัางต่างๆแถิ่วบานทา
้
ั
ื
ั
ั
4. ลวดลายปันปันพิทธศิตวรู้รู้ษ์ท 22 - 24 เมองล้าพน ซึ่่มปูรัะต่โขงวดปูาต่นหล้วง ซึ่่มปูรัะต่ ู
้
้
�
่
ี
ู
ู
ุ
้
�
ำ
ุ
ยค์พิมาปักค์รู้องส้ล�านนายค์เสือม (พิ.ศิ.2100 - โขงวดไหล้หนหล้วงแกวช่างยน กทายวหารั
้
่
ุ
้
่
้
ิ
ื
่
ู
ั
�
่
ิ
่
้
ั
ำ
ั
ิ
ั
2300) วดปูงยางคก จังหวดล้าปูาง แล้ะกทายวหารั
ู
่
่
้
้
ั
วดยางหล้วง อ.แมแจัม มณ์ฑปูพรัะเจัารัาง
ในช่วงพทธศิต่วรัรัษท 22-24 ถิ่อเปูน วดบานถิ่วาย เปูนต่น
้
ั
้
็
ื
ี
่
็
�
่
้
�
้
�
่
ื
ยคเสอมของล้านนา เนองจัากพมาเขายึดครัอง
ื
่
ี
ำ
่
ล้้านนารัะหวางปู พ.ศิ. 2101-2317 ทาใหล้้านนา
้
่
ิ
่
ออนแอแล้ะเกิดความว่นวายจัากการัแย่งช่งอานาจั
ำ
่
ดวยกนเองกบทังพมาแล้ะกรั่งศิรัอยธยา สงผู้ล้ให ้
ั
่
้
่
ั
�
ี
ิ
็
งานศิล้ปูกรัรัมต่างๆเรัมเสอมถิ่อยล้ง เปูนเวล้า 200
่
ิ
�
�
ื
95
กวาปู ี
่
189

�
ั
ุ
ี
�
้
5.ลวดลายปันปันพิทธศิตวรู้รู้ษ์ท 24 - 25
ุ
ยค์ฟื้้นฟื้้
�

ิ
ึ
�
ึ
ี
้
�
ึ
่
ู
็
้
�
ู
ื
้
เปูนรัะยะเวล้าของการัฟื้นฟื้บานเมอง งานช่างจังมการัฟื้นฟื้เกดขนรัวมไปูถิ่ง
ั
่
ิ
ิ
่
์
้
่
ั
้
หล้งจัากทแควนล้านนาไดล้มสล้ายหล้งจัากยค งานทศินศิล้ปูสาขาต่างๆ งานพทธศิล้ปู ์
่
ั
้
ี
�
ิ
ื
่
้
็
้
พมาปูกครัอง ดนแดนล้านนากล้ายเปูนเมองรัาง จัากหล้ักฐานช่่วงเวล้าดังกล้่าวเปู็นการัรัวบรัวม
ี
ำ
้
ึ
ู
ในช่่วงรัะยะเวล้าหน�ง ก่อนจัะมีการักวาดต่้อนผู้คน ช่่างฝมือจัากหัวเมืองสาคัญโดยเฉพาะช่่างจัาก
้
่
็
ื
ี
้
�
ู
ิ
่
ู
ู
ต่างเมืองมอยอีกครัง กอใหเกดรัปูแบบศิล้ปูะพน เมองเช่ยงแสน ทีกอนหนานี�ไดเปูนศินย์กล้างการั
�
�
้
ื
่
ิ
ั
่
�
ี
�
่
้
ั
่
ู
�
ื
้
่
ิ
ี
ู
�
บานทหล้ากหล้าย รัวมถิ่งรัปูแบบงานพทธศิล้ปู ์ ปูกครัองเมอครังทอยภายใต่การัปูกครัองของพมา
ึ
ี
่
่
ี
่
้
�
้
�
ึ
้
ู
ล้้านนาแขนงต่่างๆ ซึ่งเกดจัากการักวาดต่อนผู้คน โดยช่างกล้มนไดมบทบาทในการัสรัางงาน
้
ิ
ึ
้
ำ
ั
่
ู
ั
�
ื
้
�
ำ
ำ
ื
ู
่
มาไวในเมองเช่ยงใหม ล้าพน ล้าปูาง กอเกดความ ในยคฟื้นฟื้ขน ต่ามหวเมองสาคญของล้านนา
ี
ิ
้
่
ื
ำ
ำ
่
ื
ู
่
ื
ี
ั
�
ี
ั
ี
ิ
หล้ากหล้ายทางช่าต่พนธ์ทมความสมพนธกนอยาง เช่น เมองล้าปูาง เมองเช่ยงใหม เมองล้าพน
่
่
ั
ั
์
่
ี
ื
่
ั
ั
ั
็
ื
�
ู
้
ี
์
ใกล้ช่ดกบช่าวล้านนา ทงช่าต่พนธกะเหรัยง เมองแพรั แล้ะเมองนาน อนเปูนทรัจักกนดในนาม
ั
่
ิ
�
้
ั
ั
ี
ิ
้
�
ิ
่
่
่
ี
่
ื
ิ
�
็
่
หรัอยาง ไทล้ื�อ ไทเขน แล้ะไทใหญ ซึ่งเปูนยค “สกล้ช่างเช่ยงแสน” กอเกดการัสรั้างงานยคใหม ่
่
ึ
ำ
ิ
ี
�
่
ั
ื
่
้
็
ั
ื
่
�
้
“เกบผู้กใสซึ่า เกบขาใสเมอง” ของการัฟื้นฟื้ ู ทกหวเมอง โดยเฉพาะเทคนคงานล้ายคา ทปูรัากฏ
้
็
์
็
่
์
ี
้
่
ิ
้
้
่
ื
ี
�
์
้
บานเมองทจัาเปูนจัะต่องเกณ์ฑผู้คนมารัวมกน บนงานพทธศิล้ปู เช่นหบธรัรัม ธรัรัมมาสน เปูนต่น
ู
ำ
ั
็
่
ู
ั
้�
ั
ู
บรัณ์ะสภาพสงคมวฒนธรัรัมแล้ะเศิรัษฐกิจั แล้ะงานปูนปูนปูรัะดบศิาสนสถิ่านในพทธศิาสนา
ั
้
ั
ิ
้
ั
ั
่
่
ิ
ภายใต่้การัปูกครัองรัะบอบจัารัต่ทจัะต่้องเปู็น ต่างๆ เช่น หนาบนวหารัวดปูรัาสาท หนาบนวหารั
�
ี
ี
ั
้
ิ
ิ
ู
่
ั
่
ั
ั
ปูรัะเทศิรัาช่ของสยาม วดทงย วหารัวดขนคง วหารัวดหางดง หนาบน
ั
ิ
ำ
้
วหารัล้ายคา หนาบนอ่โบสถิ่สองสงฆ์์ แล้ะหอไต่รั
็
วดพรัะสงหวรัมหาวหารั เปูนต่น
้
ั
ิ
์
ิ
ิ
้
�
ี
นอกจัากนยงพบล้ายดอกไมปูรัะดษฐ ์
ั
ั
ู
�
้
�
�
่
ี
ื
้
�
้
ั
ใช่ในการัปูนปูรัะดบพนทวาง ในงานปูนปูนปูรัะดบ
�
ี
้
อาคารัศิาสนสถิ่านล้านนานน มการัพบการัใช่ ้
ั
ื
ดอกล้อยปูรัะดับพ�นท�ของต่ัวไม้โครังสรั้าง
ี
่
้
แล้ะในช่องลู้กฟื้ก ต่ล้อดจันหน้าบน ล้วดล้าย
ั
็
ี
่
ั
ั
ั
ดงกล้าวมกจัะเปูนล้ายโดดๆ มรัายล้ะเอยดซึ่บซึ่อน
้
ี
�
่
ั
้
ี
็
้
้
ดงต่วอยางทปูรัากฏใหเหนงานปูนปูนหนาบน
�
ู
ั
ั
ั
่
�
ั
ั
้
็
้
วหารัวดปูาจัี หนาบนอ่โบสถิ่วดอ่โบสถิ่ เปูนต่น
ิ
190

ั
�
ุ
ี
6. ลวดลายปันปันปัลายพิทธศิตวรู้รู้ษ์ท 25
�
้
ิ
ิ
ั
ิ
่
ิ
ุ
ิ
ยค์อทธพิลพิมาค์�าไม� และอทธพิลรู้ตนโกสนทรู้ ์
ั
�
่
ในช่วงเวล้าครังหล้งของพทธศิต่วรัรัษท � ี
ึ
่
ื
ี
ั
็
ิ
ิ
ั
้
25 สภาพบานเมองในรัาช่อาณ์าจัักรัไทยเกดการั ในขณ์ะเดยวกน กยงปูรัากฏความนยม
ี
�
ั
์
ั
้
้
เปูล้ยนแปูล้งครังสาคญทสงผู้ล้ใหเกดรัปูแบบการั ในการัสรัางงานทเปูนเอกล้กษณ์ทองถิ่นล้านนา
�
ั
ำ
้
ู
ี
�
้
�
ิ
ี
่
็
ิ
�
้
ื
ี
ื
ี
ึ
ี
�
ิ
ิ
�
ิ
สรั้างงานศิล้ปูกรัรัมท�ได้เก�ยวเน�องจัากแนวทาง อกกรัะแสหนง โดยสะทอนคต่นยมในเรัองความ
การัเมองการัปูกครัอง จัากสมบรัณ์าญาสทธรัาช่ สัมพันธรัะหว่างคน พรัะธาต่แล้ะปูนักษต่รัได้อย่าง
ิ
ื
ู
ิ
่
์
ั
ี
ั
็
ั
ิ
ั
�
้
้
มาเปูนแบบปูรัะช่าธปูไต่ยใน ปู พ.ศิ. 2475 นาสนใจัทไดรัจักกนดในสงคมแล้ะวัฒนธรัรัม
ี
ี
ี
ู
่
97
ึ
ั
้
่
่
ั
ิ
้
่
้
ิ
ไดสงผู้ล้ใหสงคมแล้ะวฒนธรัรัมล้้านนาไดมีการั ล้้านนา คือ “คต่ช่ธาต่” แล้ะ “ปูีเปู�ง” ซึ่�งจัะ
็
ั
ู
ั
ปูรับเปูล้ยนรัปูแบบ ซึ่งรัปูแบบงานศิล้ปูกรัรัมกได ้ เปูนการัผูู้กล้ายพรัรัณ์พฤกษาเขากบล้ายสต่ว ์
้
ิ
็
ั
ี
�
ู
ึ
�
ั
ั
ิ
ั
ำ
ู
้
ี
ำ
่
รัับผู้ล้กรัะทบนี�ดวยเช่่นเดยวกน ดงจัะพบรัปูแบบ ปูรัะจัาปูเกดของบคคล้สาคญๆ ในการันำามา
ี
ิ
ิ
ิ
ั
ทรับอทธพล้รัฐนยมมาปูรัากฏในงานศิล้ปูกรัรัม ปูรัะดบหนาบนอาคารัทางพ่ทธศิาสนา
ี
�
ั
ิ
้
ั
ั
ั
้
�
ั
่
ิ
้
ทองถิ่น เช่น ล้วดล้ายหน้าบนปูรัะดบดวย
ครัฑ นารัายณ์์ทรังครัฑ แล้ะช่้างสามเศิียรั เปู็นต่้น นอกจัากนันในช่่วงเวล้าดงกล้าว อทธพล้
่
�
่
ิ
ั
ิ
่
ี
ี
้
ทผูู้กล้วดล้ายด้วยล้ายกนกแบบศิล้ปูะภาคกล้าง จัากศิล้ปูะจันไดเขามามบทบาทในดินแดนสยาม
�
ิ
้
ิ
ี
ี
้
สะทอนความนยมศิล้ปูะจัากสวนกล้าง ทเรัมม ี ซึ่งกอนหนานเคยไดรับมาบางแล้วในสมย
�
ิ
ิ
่
ี
ั
�
�
ึ
้
ิ
้
ั
้
�
่
้
ิ
�
ี
ความนยมในช่วงก่อนหนาน โดยการัสนับสนนจัาก กรังศิรัอยธยาแล้ะล้านนา โดยได้รับความนิยมมาก
่
่
้
่
ั
ี
้
่
้
�
ี
�
ิ
้
่
่
้
ื
ั
เจัานายในทองถิ่นมาบางแล้้ว ทสดในบรัรัดางานช่างอนๆ คอ ล้วดล้ายปูรัะดบ
ื
�
ซึ่งสวนใหญ่จัะพบในล้ักษณ์ะท�มการัผู้สมผู้สาน
ึ
�
ี
่
ี
ิ
่
ิ
ิ
์
�
ี
ั
็
ในสวนของล้ายเครัือเถิ่า ซึ่ึงปูรัากฏให้เหน รัะหวางศิล้ปูะรัต่นโกสนทรัผู้สมกับศิล้ปูะจัน
่
้
ั
่
ในการัปูรัะดับหนาบนวหารัแล้ะอโบสถิ่ล้านนา เพรัาะช่วงเวล้าดงกล้าวนสยามไดมการัต่ดต่อ
่
ี
ิ
่
่
้
ี
ั
�
้
ิ
่
�
ี
็
ี
�
่
ื
ี
จัะเปูนล้ายทโดดเดนในช่วงเวล้าน คอมล้ายขนาด คาขายกบจันเปูนหล้ก จังทาใหเกดรัปูแบบ
ำ
้
ี
ู
ั
็
ิ
ึ
ั
้
ี
ี
ู
่
ั
่
�
่
ั
้
�
้
�
ั
�
ี
ี
ิ
่
ใหญแล้ะเต่มพนทกรัอบสามเหล้ยมจัวหนาบน ศิล้ปูกรัรัมแบบผู้สมผู้สานท�งสวนทมอยกอนหนา
�
ื
็
�
ี
่
้
้
โครังสรัางงานสถิ่าปู้ต่ยกรัรัม ซึ่งสามารัถิ่แบงออก นแล้ะสวนททยอยแพรัหล้ายเขามาสมทบ
ึ
่
�
่
ี
�
98
่
�
ิ
ื
�
่
เปูน 3 กล้มใหญ คอ กล้มแรักล้วดล้ายพรัรัณ์ เปูนรัะยะ ถิ่งแมวาเมอเรัมปูรัากฏวฒนธรัรัม
็
ึ
ั
่
ื
่
่
้
่
็
ื
็
ั
พฤกษาศิล้ปูะแบบต่ะวันต่ก เปูนล้ายเครัอเถิ่าหรัอ ต่ะวนต่กแพรั่หล้ายเขามา ล้วดล้ายแบบจัีน
ิ
้
ื
�
่
ั
ี
�
ทเรัยกวาล้ายเครัอฝรัง กล้มทสองล้วดล้ายกนก กยงคงอย ทงทเปูนเอกเทศิแล้ะผู้สมผู้สานปูะปูน
ื
่
่
ี
ี
�
ู
ี
ั
่
�
็
�
ั
็
�
ิ
ื
ั
ิ
่
ิ
่
ี
�
์
็
่
ี
ไทยในศิล้ปูะรัต่นโกสนทรั แล้ะกล้มทสามผู้สม กล้มกล้น จันเปูนรัสนยมอยางไทยทแยกแยะ
้
ั
รัะหวางล้ายเครัอฝรัังกบล้ายกนกไทย 96 ไดไมงายนก ดงต่วอยางสาคญซึ่งแพรัหล้ายอย่าง
่
่
่
ั
่
ำ
ั
ั
่
�
ึ
�
ั
ื
ั
ั
ั
�
ี
�
ยงในรัช่สมยรัช่กาล้ท 3 คอ ล้วดล้ายปูรัะดบท ี �
ั
ิ
ื
่
ี
ี
้
เรัยกวา “ล้ายเทศิ” ทมแบบแผู้นของการัสรัาง
�
ี
ั
ื
้
ล้วดล้ายดวยล้กษณ์ะกานต่อดอกหรัอพนธพฤกษา 99
่
้
ั
์
่
191

ั
ี
้
ั
้
ั
ำ
สาหรับในวฒนธรัรัมล้านนา ยงมปูจัจัย
ั
้
ในการัสรั้างสรัรัคล้วดล้ายปููนปู�นพรัรัณ์พฤกษา
์
่
ิ
่
์
ี
�
�
ี
ในงานพทธศิล้ปูทนาสนใจัอยอกปูรัะการัหนง
ึ
ู
่
ิ
ิ
่
่
ิ
ั
ื
คอ ในช่วงดังกล้าวอทธพล้ช่าต่ต่ะวนต่กได ้
แผู้ขยายเขามาสอาณ์าจักรัสยาม โดยเฉพาะ
ั
่
้
่
ู
ั
ั
้
ั
�
ในวฒนธรัรัมล้านนานนอทธพล้ศิล้ปูะต่ะวนต่ก
ิ
ิ
ิ
้
ิ
่
ิ
ไดเขามามอทธพล้โดยผู้านทางศิล้ปูะพมา
่
ี
้
ิ
ั
่
ู
แล้ะไทใหญ นบวาเปูนพฒนาการัของรัปูแบบ
่
็
ั
ี
�
งานพทธศิล้ปูในช่วงพทธศิต่วรัรัษท 24 ดงเรัา
์
่
่
ิ
ั
่
ู
่
่
ั
จัะพบวารัปูแบบล้วดล้ายการัปูรัะดบงานพทธศิล้ปู ์
ิ
ในล้้านนา มปูรัากฏการัสรั้างงานศิาสนสถิ่าน
ี
ั
่
ี
�
่
้
แบบพมา-ไทใหญ โดยทช่างเขามาพรัอมกบกจัการั
ิ
่
้
สมปูทานปูาไมของช่าวต่ะวนต่กแล้ะช่าวพมา
ั
่
่
ั
้
ึ
ี
�
ิ
โดยต่รังในเวล้าน�น ซึ่งศิล้ปูะพมาทเกดขนจัะม ี
�
่
ิ
�
ั
ึ
ิ
ล้กษณ์ะทงการัสรัางงานแบบปูรัะเพณ์นยม
�
ั
ี
้
ั
่
ื
ั
ช่วงยคสมยรัาช่วงศิคอนบองหรัอมณ์ฑเล้ย ์
์
ั
่
เช่น มณ์ฑปูทรังปูรัาสาทวัดพรัะแก้วดอนเต่้า-
่
่
ี
่
ั
�
้
สช่าดารัาม อโบสถิ่แล้ะจัองวดศิรัช่ม ล้ายปูนปูน
่
ู
วดปูาเปูา เปูนต่น
็
่
ั
้
้
ิ
ั
รัปูแบบล้วดล้ายทไดรับความนยม
ู
ี
�
ี
่
ื
่
ในช่วงกล้างพทธศิต่วรัรัษท� 25 คอล้วดล้าย
ิ
ิ
ผู้สมผู้สานกันรัะหว่างศิล้ปูะต่ะวันต่ก แล้ะศิล้ปูะ
้
�
จันททางสยามนยมในช่วงเวล้ากอนหนานท � ี
ิ
ี
่
�
่
ี
ี
ี
ู
้
�
เรัยกวาล้ายเทศิ สงผู้ล้ต่อรัปูแบบล้วดล้ายปูนปูน
่
่
ู
่
ี
ู
้
ิ
ั
�
ทมรัปูแบบเปูนล้กษณ์ะของดอกไมล้ายปูรัะดษฐ ์
็
ี
ึ
�
่
ั
่
มากขน จันไมสามารัถิ่รัะบสายพนธกรัรัมได ้
่
�
ี
ั
ทงในล้กษณ์ะของใบ เครัือเถิ่า ดอกไม้ ทมการั
ี
ั
�
ั
ผู้สมผู้สานกันจันเปูนล้ายในรัูปูแบบใหม ทไมจัากด
็
�
่
ี
ำ
่
�
ี
ช่ือเรัยกอกต่่อไปู
ี
192

บทสรปู
ุ







้
่
ี
็
�
ำ
้
้
ื
ื
�
ี
ู
เรัองรัาวท�ไดนาเสนอ ไวในหนังสอเล้มน เปูนการันำาขอมล้
ี
�
้
ั
ู
�
ู
ึ
ั
�
เกยวกบล้วดล้ายปูนปูนล้านนา ทแสดงถิ่งรัปูแบบแล้ะพฒนาการั
้
ี
่
ั
�
ั
ิ
�
ต่ังแต่่สมยหรัภ่ญช่ยรัาวพ่ทธศิต่วรัรัษที 17 - 18 แล้ะถิ่ายทอดต่่อไปู
่
ั
ำ
ั
ั
ยงสมยเช่ยงแสน จันนามาสูความล้งต่วของล้วดล้ายในย่คสมยล้้านนา
ั
ี
ำ
่
่
รัาวพ่ทธศิต่วรัรัษที� 20 - 21 จัากนันนาไปูสูยคพมาปูกครัองสูล้้านนา
�
่
่
ื
ยคเสอม ในช่วงพทธศิต่วรัรัษท� 22 - 24 ซึ่ึงมรัปูแบบงานปูนปู้น
ู
�
�
�
ี
่
่
ี
ู
่
้
ู
้
้
่
ใหเหนต่วอยางนอยล้ง กอนจัะไปูสยคฟื้นฟื้ ในช่วงพทธศิต่วรัรัษท � ี
่
�
่
่
ั
็
ู
่
่
ิ
ิ
24 - 25 ทีไดเหนรัปูแบบงานปููนปูนทีไดรัับอทธพล้ต่่างถิ่น ทังศิิล้ปูะ
้
ู
�
้
�
ิ
็
�
้
�
�
ั
ึ
ี
�
ั
่
�
้
่
็
จัากจัน พมา-ไทใหญ สยาม ทงหมดนแสดงใหเหนถิ่งพฒนาการั
ี
ำ
ของล้วดล้ายปูนปูนแต่ล้ะช่วงเวล้า โดยทาการัรัวบรัวมแล้ะเรัยบเรัยง
่
ี
ู
ี
่
้
�
้
่
้
�
ี
ึ
ี
้
ู
ึ
ื
่
้
ี
�
้
ขอมล้จัากเอกสารั หนังสอ ทไดมการัศิกษาไวกอนหนานแล้ว ถิ่งแหล้ง
ู
ำ
โบรัาณ์สถิ่านสาคญทปูรัากฏงานปูนปู้นปูรัะดบ รัวมกบการัสารัวจั
ำ
่
ั
�
ี
ั
ั
�
ู
ขอมล้ในพนทโดยรัวบรัวมรัูปูแบบล้วดล้ายพรัรัณ์โดยรัวบรัวมขอมล้ปูน
ู
้
ี
�
้
�
ู
ื
ั
ั
้
่
้
ู
�
ื
ปูนล้านนาจัากแหล้งขอมล้ 50 แหง ใน 4 จังหวดในเขต่ภาคเหนอ
่
้
ึ
ั
้
ี
ี
ั
่
ั
(ล้านนาต่ะวนต่ก) ซึ่งไดแก จังหวดเช่ยงรัาย จังหวัดเช่ยงใหม ่
�
้
ั
ำ
ั
ั
ำ
จังหวดล้าพน จังหวดล้าปูาง นาเสนอโดยจัาแนกออกเปูนบท
็
ั
ำ
ั
ู
ำ
�
เพือใหเกดความเขาใจั ต่ามช่่วงรัะยะเวล้าทีไดกล้าวไวขางต่น
้
้
้
้
้
ิ
่
�
้
ื
ี
�
ู
ู
้
�
่
สวนเต่ิมเต่มขอมล้ปูนปูนล้านนาในครั�งน คอการันำาเสนอ
้
็
้
ั
่
พฒนาการัของล้วดล้ายพรัรัณ์พฤกษาในช่วงพทธศิต่วรัรัษท� ี
ั
่
24 – ต่น พ่ทธศิต่วรัรัษที� 26 ทีปูรัากฏขึนในงานศิิล้ปูกรัรัมล้้านนา
�
�
้
้
ี
ึ
ั
ี
ำ
ซึ่�งเปู็นสถิ่านท�แล้ะองค์ความรัใหมท�ไดจัากการัศิึกษาสารัวจัในครั�งน � ี
ู
่
้
่
ึ
�
้
�
ู
้
ซึ่งสงผู้ล้ใหการัมองภาพรัวมงานปูนปู้นล้านนา ต่ล้อดจันพัฒนาการั
ของล้วดล้ายปููนปูนช่ดเจันมากขึนดวย
�
้
ั
้
�
193

�
�
ี
ู
ู
้
ื
ิ
�
ู
ำ
่
ในสวนของเทคนคงานปูนปูนแล้ะสต่รัปูนต่าโบรัาณ์ทพบในพนท ี �
ู
่
ู
้
้
้
ำ
ี
ล้านนา ได้นาเสนอสูต่รัปูนต่ำาทช่างล้านนานำามาใช่ในการัทำาปูนต่าโบรัาณ์
ำ
�
วามสวนผู้สมอะไรับาง ทงทปูรัากฏในพ�นทจังหวดนาน จังหวัดล้าปูาง
ั
ี
ั
�
�
ี
ั
่
่
ั
�
ำ
้
ี
ื
่
ู
ั
่
จังหวดเช่ยงใหม ถิ่งสต่รัแล้ะสวนผู้สมต่างๆ ซึ่งแต่ล้ะสต่รัล้วน
่
ี
่
่
ึ
�
้
ึ
ู
ั
ั
ี
์
ำ
่
ื
�
ื
ู
ี
มองคปูรัะกอบทสาคญเหมอนกน กล้าวคอ ปูนฉาบจัะมองคปูรัะกอบ
ั
ี
์
�
2 สวน คอ ปููนขาวแล้ะทรัาย ขณ์ะทีในปููนปูนจัะมองคปูรัะกอบ 4 สวน
้
่
�
ื
ี
์
่
ื
ื
ั
คอ ปููนขาว ทรัาย เสนใย แล้ะกาว แต่่งล้ะสานกมการัสบทอดงานช่่าง
ี
้
ำ
่
ู
�
่
�
่
่
่
มาจัากสล้่ารันกอนๆ รัวมไปูถิ่ึงเทคนิคงานปูนปู้น ทพบวาช่างในอดีต่
ี
ื
ิ
�
�
้
้
้
�
มเทคนคการัปูนล้วดล้าย 3 แบบคอ 1) ปูนโกล้น 2) ปูนแปูะ 3) ปูนแกะ
้
ี
�
่
่
ิ
ึ
�
ซึ่งแต่ล้ะเทคนคนนมความนยมในช่วงรัะยะเวล้าแล้ะยคสมยทต่างกน
ั
ั
่
่
ี
�
ี
ิ
ั
�
�
ิ
ั
ั
ั
้
ิ
�
�
ู
รัวมถิ่งเทคนคช่่างนัน ขึนอยกบอทธพล้ทางวฒนธรัรัมทีต่่างกนดวย
ึ
ิ
่
ำ
�
้
่
�
้
่
่
ในสวนทายไดนาเสนอสล้าปููนปูนพ่ทธศิต่วรัรัษที 26 ทังในสวน
�
้
ี
่
ของช่อ สถิ่านทต่ดต่อ ล้กษณ์ะงานแล้ะผู้ล้งานท�ไดเคยทามา อนแสดง
ั
ิ
ำ
�
ี
�
้
ื
ั
ู
ู
์
ึ
่
ใหเหนถิ่งเอกล้ักษณ์เฉพาะต่ัวของสล้่าปูนปูน ไม่วาจัะเปู็นงานปูนปู้น
้
�
�
็
้
้
์
้
่
้
ปูรัะดบสถิ่าปูต่ยกรัรัม ปูนล้วดล้ายล้านนา ล้ายปูรัะยกต่ รัวมไปูถิ่ึงงาน
�
ั
์
ู
ั
�
ล้อยต่ว ปูนรัปูสต่วต่่างๆ เช่่นพญานาค สงห มอมแล้ะเทวดา ทีแสดงให ้
ั
�
์
้
ิ
้
ั
�
�
้
์
็
่
ึ
เหนถิ่งการัสรัางสรัรัคเครัืองปููนปูนในยคปู้จัจั่บน
ั
ั
์
สงเหล้่านหากได้มการัหล้่อหล้อมเขามาเปู็นอต่ล้กษณ์ทโดดเด่น
ี
ี
�
�
ิ
ี
้
�
้
่
ิ
่
ั
เฉพาะต่วของรัปูแบบล้ายปูนปูนทปูรัากฏงานพทธศิล้ปูล้านนา ถิ่งแมวา
ู
ู
ึ
�
ี
์
้
�
้
จัะรับเอารัูปูแบบอทธพล้จัากวฒนธรัรัมอ�นเขามามบทบาทในการั
ี
ื
ิ
ั
้
ั
ิ
ั
้
สรัางสรัรัคงาน แต่กไดมการัปูรับปูรัะยกต่รัปูแบบใหเขากบความเหมาะ
ั
ี
่
ู
์
้
์
้
่
้
็
�
ี
ู
่
ิ
้
�
ี
ำ
สมแล้ะยังคงความนิยมของท้องถิ่นไดเปูนอย่างด นาไปูสการัคล้คล้าย
็
ี
ี
�
็
่
จันกล้ายเปูนอต่ล้กษณ์ล้วดล้ายทมเสนห ซึ่งขอมล้ต่างๆเหล้าน ี �
์
ั
ั
ึ
�
์
ู
่
้
่
ิ
้
่
้
หากช่างหรัือสล้าล้านนานำาไปูปูรับใช่ได จัะกอเกดปูรัะโยช่นอยางย�ง
ิ
์
่
่
ั
้
่
ในแงของการัอน่รัักษสบสานมรัดกทางภมปู้ญญาของสล้าล้้านนาต่่อไปู
่
ู
ื
์
ิ
่
194

เช่ิงอรรถตอนำที 3
�






ี
์
ิ
�
ี
ั
่
์
ู
่
ิ
่
ิ
ิ
่
ิ
ิ
่
81 สมเจัต่น วมล้เกษม, สรัาวธ รัปูน, กรัรัมวธดงเดมในการัผู้ล้ต่งานช่างพทธศิล้ปูนาน, (เช่ยงใหม:
สันต่ิภาพแพ็คพรัินท์จัำากัด, 2551). หน้า 7-8.
82 ธวัช่ช่ัย ทำาทอง, มรัดกวัฒนธรัรัม ศิิล้ปูกรัรัมวัดปูงสน่ก, ในบทความ วฆ์กีครัูบา ครัูบาสล้่าเมืองนครั
ล้ำาปูาง (เช่ียงใหม่: วนิดาการัพิมพ์, 2564). หน้า 213-215.
83 สมเจัต่น วมล้เกษม, สรัาวธ รัปูน, กรัรัมวธดงเดมในการัผู้ล้ต่งานช่างพทธศิล้ปูนาน, (เช่ยงใหม:
ิ
ิ
ิ
ิ
่
ู
่
่
์
่
�
ี
่
ั
์
ิ
ี
ิ
สันต่ิภาพแพ็คพรัินท์จัำากัด, 2551). หน้า 23.
�
84 เรัืองเดียวกัน, หน้า 16.
85 เรัื�องเดียวกัน, หน้า 17.
�
86 เรัืองเดียวกัน, หน้า 24.
ั
ิ
่
ู
ู
ั
87 ธวช่ช่ย ทาทอง, มรัดกวฒนธรัรัม ศิล้ปูกรัรัมวดปูงสนก, ในบทความ วฆ์กครับา ครับาสล้าเมอง
ื
่
ั
ี
ำ
ั
นครัล้ำาปูาง (เช่ียงใหม่: วนิดาการัพิมพ์, 2564). หน้า 213-215.
่
่
่
์
ิ
่
ี
ิ
ิ
ู
ิ
่
์
ิ
ี
ั
�
ิ
88 สมเจัต่น วมล้เกษม, สรัาวธ รัปูน, กรัรัมวธดงเดมในการัผู้ล้ต่งานช่างพทธศิล้ปูนาน, (เช่ยงใหม:
สันต่ิภาพแพ็คพรัินท์จัำากัด, 2551). หน้า 27.
89 ส่รัพล้ ดำารัิหก่ล้, ปูรัะวัต่ิศิาสต่รั์แล้ะศิิล้ปูะล้้านนา, (กรั่งเทพ: เมืองโบรัาณ์, 2561), หน้า 129.
90 ส่รัพล้ ดำารัิหก่ล้, ปูรัะวัต่ิศิาสต่รั์แล้ะศิิล้ปูะหรัิภ่ญไช่ย, (กรั่งเทพ: เมืองโบรัาณ์, 2547), หน้า 55.
91 สันต่ิ เล้็กส่ข่ม, ศิิล้ปูะภาคเหนือ : หรัิภ่ญช่ัย-ล้้านนา, หน้า 197.
�
�
92 มารั่ต่ อมรัานนท์. อิทธิพล้ศิิล้ปูะจัีนทีมีต่่อล้วดล้ายล้้านนา, (ในวารัสารั มหาวิทยาล้ัยศิิล้ปูากรั, ปูีที 3
ฉบับที 1 ก.ค.-ธ.ค. 2522), หน้า 120-130.
�
93 ศิักดิช่ัย สายสิงห์. คูมือนำาช่มศิิล้ปูกรัรัมโบรัาณ์ล้้านนา, (กรั่งเทพ: เมืองโบรัาณ์, 2563), หน้า 87.
่
�
94 สันต่ิ เล้็กส่ข่ม, ศิิล้ปูะภาคเหนือ: หรัิภ่ญช่ัย-ล้้านนา, (กรั่งเทพ: เมืองโบรัาณ์, 2561), หน้า 137.
95 ส่รัพล้ ดำารัิหก่ล้, ปูรัะวัต่ิศิาสต่รั์แล้ะศิิล้ปูะล้้านนา, (กรั่งเทพ: เมืองโบรัาณ์, 2561), หน้า 239.
96 ส่รัพล้ ดำารัิหก่ล้, ปูรัะวัต่ิศิาสต่รั์แล้ะศิิล้ปูะล้้านนา, (กรั่งเทพ: เมืองโบรัาณ์, 2561), หน้า 280.
�
97 เธียรัช่าย อักษรัดิษฐ์, เรัืองเดียวกัน.
98 สันต่ิ เล้็กส่ข่ม, ศิิล้ปูะภาคเหนือ: หรัิภ่ญช่ัย-ล้้านนา, (กรั่งเทพ: เมืองโบรัาณ์, 2561), หน้า 22.
�
99 เรัืองเดิม. หน้า 25.
195
195