วิหารล้านนา มรดกภูมิปัญญา พุทธสถาปัตยกรรม

ี
ั
้
ั
ำ
ุ
ื
ุ
ี
ิ
(1) ฉบีบีพิรู้ะค์รู้อดลยสลกต วดธาตค์า อ.เมองฯ จั.เชุยงใหม ่
์
�
ั
ู
ิ
่
ี
ั
้
ั
ั
ิ
ั
สตรการหกไมวิหารฉบบนเหมอนกบเอกสารล้กขณะตดวิหาร
ทปัรากฏตพุมพุในหนงสอ ตาราพุธสงขดแล้ะอบาทวิแบบพุนเมอง
่
ิ
์
่
ี
ี
�
ิ
ำ
์
ึ
ี
ั
�
่
่
ุ
ี
์
ิ
�
้
ั
ิ
่
ิ
ุ
์
้
โดย สงวิน โชีตสขรตน (ไมปัรากฏปัทีพุมพุ, หนา 45-48) แล้ะที�อางอง
ในหนงสอ วิหารล้านนา โดย วิรล้ญจัก บณยสรตน (2544, หนา 31-33)
้
ิ
ุ
์
ั
ั
์
่
ั
้
ุ
ั
มรายล้ะเอยดดงนี �
ี
ี
“...จ้กแปงสรางพระวหาร หอัเอัาลวงกวางเปนนาย (หอัเอัาขัอัหลวง
้
่
๋
่
�
�
้
้
�
๋
่
่
่
่
�
�
เป็นนาย-ในสงวน และวรล้ญ่จ้ก์) ต่้ด้ไมหอัเอัาขัอัหลวงเป็นนายเอัาขัอัมาแทั้ก
้
่
�
่
�
่
�
้
(แทั้ก หมายถง วด้ขันาด้) หวหอัเปนหวสะต่วง (ค์อั หวขัอัทั้บูากประกบูแป)
้
่
�
ี
้
้
๋
ึ
้
ู
ี
ึ
�
๋
�
้
แลวเหลยมแปมาต่งแลวหกกลางใจ้ (หมายถง แบูงค์รงเพอัหาศนยกลาง)
ึ
์
่
้
่
๋
้
�
�
้
่
ี
�
�
แลวแทั้กขัอัหลวงมาหก 6 เสย 2 สวน ยง 4 สวน เปนขัอัย ขัอัต่งไหม
�
่
�
็
้
่
่
้
้
�
่
ี
้
ุ
่
้
�
่
ึ
ึ
�
่
�
่
�
้
�
้
้
�
ี
(หรอั ขัอัมา หมายถงขัอัปกนก) ทั้าวลกหวขันแถมนอักนนแล หวขัอัแทั้กนน
่
�
๋
�
�
ี
่
ี
�
�
�
่
้
�
้
่
เหลียมเด้ยวเปนนาย ขัอัมานนเอัาเกงขัอัหลวง แถมนอักนน มายห่อัเอัาแปหล้ง
�
้
้
ี
�
้
�
่
้
้
มาแต่หวเขัามาแปค์อัค์บู (หมายถง ค์อัสอัง) ปนไหนหมายหนหอัเปนขัอัมาย � ี
�
๋
ู
่
้
่
ึ
้
่
�
�
้
�
็
้
ี
�
้
ู
�
่
้
แลวมา 3 กเอัาขัอัมายมาต่งปนไหนหมายหนห่อัเปนขัอัมา 3 แล…
้
�
็
็
้
ี
๋
ี
้
้
็
ไมขัอัหลวงอันห้ก 6 เสย 2 สวนเปนสะโกนแกนนอักนนเปนค์อัค์บูเสย
�
่
�
่
ี
้
ุ
้
้
ำ�
้
1 ยาแปขันบูนทั้อันหก 2 อันลมนน มา 3 แปหลงทั้งมาเขัาต่นต่งไหมชอันแล
ี
ึ
�
้
๋
้
ุ่
้
้�
้
�
๋
�
ี
้
้
่
๋
๋
ในแปอัายหล้งซื่ด้มาเขัาสะโกนนน ห่อัห้กค์อัค์บูหล้งเปน 8 สวน ไวบูน 2 สวน
�
็
้
ี
่
้
้
�
�
แปอัายเขัาหนแลแทั้กค์อัค์บูลงมา ปลงค์อัค์บูหลงซื่ด้ใน ยางนาค์ชายบูนนน
้
�
้
ี
ี
้
้
้
๋
ี
้
�
๋
่
�
�
่
่
ห่อัเอัา 8 ห้ก แปแต่่กีไวลุม 6 บูน 2 ยำาแกนขัอัยางเทั้าห้วแต่่ต่นต่้�งไหมอัอักแกน
�
ุ
้
ในแนวนน แลวยางชายลมนนลวด้เปนด้ง ในยางซื่อันแปซื่ด้อันมาจ้บูนน
็
้
�
้
้
�
้
่
้
�
้
�
๋
้
ี
�
้
้
�
ี
้
�
่
่
แทั้กแต่ต่นยางลงรอัด้ทั้ใด้ ยางเขัาหนชหลงแล อันวาแปอัายซื่ด้นอักนนหอัเขัา
�
๋
้
ุ
้
่
้
้
้
ี
้
�
เสาหลวงซื่ด้ใน แปยนนห่อัปลงตุ่มขัอัหลวง แป 3 ห่�อัเขัาต่้งต่น แปค์อัค์บูห่อัเขัา
้
�
ี
�
๋
�
้
๋
�
่
�
๋
ี
็
้
�
่
ี
�
ำ
ี
เสาหลวง ลำานนกหอัลาด้บูลงมาชุทั้จ้าไหนหมายหน จ้กใค์ร่จ้ด้หอัหอัย กปลง
�
้
้
้
�
�
็
่
�
�
ำ
้
็
ู
�
�
่
็
่
้
ต่ามนนแมนวาจ้้กจ้่�มพอัห่อัเปนประต่ กปลงต่ามนนเต่�อัะ...”
้
�
146

ำ
่
�
ั
ิ
ั
ิ
้
ู
ี
สตรการหกไมนกาหนดสดสวินวิหารจัากควิามกวิ้างของวิหาร
�
เปันหล้ก โดยการกาหนดขนาด “ไมมอก” คอขนาดสดสวินหล้ก
็
ั
ั
ำ
่
ั
่
�
ี
่
ำ
็
�
ั
่
ทจัะเปันตวิกาหนดขนาดของสวินปัระกอบอนๆ ของวิหารจัากการหก
ิ
ั
�
่
่
่
่
ำ
�
็
“ขอหล้วิง” 6 สวิน กาหนดระยะ 1 สวิน ใน 6 สวินนันเปันขนาดไมมอก
้
่
�
่�
่
ั
ี
เพุอใชีวิดเทยบสวินอนๆ ปัรากฏในขอควิามทวิา “...แล้วิแทกขอหล้วิง
้
ี
้
่�
้
่�
ั
่
มาหก 6 เสย 2 สวิน ยง 4 สวิน เปันขอย...” หมายถง ใหแบงขอหล้วิง
ี
�
่
ี
�
่
่
ึ
็
�
่
้
ั
�
ี
่
่
ี
็
�
่
่
�
่
้
็
ออกเปัน 6 สวิน 4 สวินใหเปันขอย แสดงวิาขอยีมขนาดเปัน 4 สวินของ
�
่
็
่
�
้
�
ี
ั
ั
่
้
่
ี
้
็
ไมมอก หรอขอควิามทวิา “...ไมขอหล้วิงอนหก 6 เสย 2 สวินเปัน
่
๋
่
�
่
๋
่
ี
้
สะโกน...” คอ เสาสะโกนมควิามยาวิ 4 ใน 6 สวินของไมขอหล้วิง
้
่
็
ี
่
้
้
ั
ิ
ู
หรอมควิามยาวิ 4 เทาของไมมอก เปันตน สตรการหกไมวิหารน ี �
่
�
ิ
ู
เปันสตรการสรางวิหารแบบย่อมม หรอวิหารหกจัอก ปัรากฏในขอควิาม
ุ
้
ิ
ั
็
้
้
ุ
้
�
“...อนวิาแปัอายซึ่ดนอกนนหอเขาเสาหล้วิงซึ่ดใน แปัยนนหอปัล้งตม
่
�
้
�
๋
ั
�
ี
๋
่
�
ั
ั
่
�
ำ
่
ำ
็
ข�อหล้วิง แปั๋ 3 ห่�อเข้าตั�งตีน แปั๋คอคีบห่�อเข้าเสาหล้วิง ล้านั�นกห่�อล้าดับ
�
ล้งมาชีทีจัาไหนหมายหัน จัักใครจัดห่อหอย กปัล้งตามนั�นแมนวิาจัักจัิม
�
่
่
็
ุ
�
่
�
ี
ำ
้
�
ำ
ั
�
็
่
พุอห�อเปั็นปัระตู กปัล้งตามน�นเตอะ...” คาวิ่า ซึ่ดนอก แล้ะซึ่ดใน
ั
ึ
ี
้
่
ั
้
�
หมายถงการล้ดชีันหล้งคาที�มดานนอก ดานใน แล้ะการปัรบล้ดสดสวิน
ั
จัากชีดขอหล้วิงล้งมา เชีน แปัอายของซึ่ดนอกเขาชีนกล้างเสาหล้วิงซึ่ดใน
่
้
่
ุ
้
�
็
่
ำ
่
�
แสดงให้เหนวิาตาแหนงของเสาหล้วิงซึ่ดหน้า แล้ะซึ่ดในเหล้่อมกน
ั
่
ั
่
�
้
เพุราะวิาตามปักตแล้วิ แปัอายตงอยทหวิเสาสะโกนเสมอ เมอแปัอาย
ี
่
ู
ิ
๋
�
ั
้
้
�
้
้
้
่
่
ของซึ่ดหนาพุงเขาหากล้างเสาหล้วิง แสดงวิาชีวิงกวิางของเสาหล้วิง
ุ
่
หล้ังซึ่ดหน้าแคบกวิ่าซึ่ดในเล้็กน้อย การทตาแหน่งเสาหล้วิงเหล้�อมกันน ี �
ี
่
�
ำ
ั
็
่
ึ
ึ
สะทอนถงผู้งพุนวิหารท�มการย่อมมนนเอง สตรการหักไมดงกล้าวิจังเปัน
ั
้
้
ิ
ุ
ี
�
ั
�
ู
่
ี
ู
ั
สตรการสรางวิิหารแบบยอมม หร่อวิิหารแบบหกจั�อกทีปัรากฏในวิิหาร
ุ
�
่
้
ี
�
่
ล้านนาสวินใหญ ดงนนการการเหล้่อมกนของเสาจัึงไมไดอาจัเกยวิเนอง
�
้
่
ั
�
้
่
่
�
ั
ั
็
้
ี
ุ
่
กบการแกมมบบทางสายตา (Anti-perspective) โดยตรง หากแตเปัน
ั
�
้
ั
�
่
ึ
�
่
้
ิ
็
ี
้
เรองของเทคนคการกอสรางซึ่งใหผู้ล้ล้พุธทเปันผู้ล้พุล้อยไดในเรอง
์
่
�
ุ
ของมมมองทางสายตา
147

�
ภูาพุที 82 - 83
่
ำ
�
�
็
ั
�
่
ุ
แสดงการเยองตาแหนงของเสาวิิหารทีเปันผู้ล้มาจัากผู้งพุ่นวิิหารทีมการยอมม
่
�
ี
ั
�
ั
แล้ะมมมองทางสายตาทีสมพุนธกบการวิางแนวิเสาวิิหาร
ุ
์
ั
ี
�
ทีมาของภูาพุ : ภูาพุล้ายเสนโดย เจัษฎา สภูาศร. อางแล้้วิ, หนา 124.
้
ุ
้
้
148

ั
่
ั
ิ
ั
ุ
ั
(2) ตารู้าลกข่ณะวหารู้ ฉบีบีสวาธเจั�านนทา วดตุนใต� จัังหวดพิะเยา
ำ
ั
่
ั
ำ
ิ
ู
ั
้
ี
ั
ึ
ี
ู
�
ี
�
็
สตรการหกไมวิหารฉบบนเปันอกรปัแบบหนงของการกาหนดระเบยบสดสวิน
ั
ิ
�
�
ุ
ู
่
ี
ของวิิหารล้้านนาทีมรปัทรงแบบทรงโรงหล้ันซึ่ด สนนษฐ์านวิาอายปัระมาณพุุทธศตวิรรษ
�
ั
ที 2460-2470 มขอควิามดงนี �
ี
้
่
้
�
้
�
ี
�
“...ล้กขัณะต่้ด้ไมเค์รอังว่หารห่อังามนน มด้้งนี�
ค์นวาขัอัยาว 8 สอักค์บูปลายมอัขัวางนน หอัเอัาขัอัชก ค์อัวาขัอัยอันน เกงขัอัหลวงปลายค์บู 1
่
�
้
�
้
�
่
้
่
�
�
่
่
่
�
่
้
่
่
่
่
่
�
่
�
้
่
้
ำ
่
�
่
่
่
่
้
้
�
�
แลวห่�อัเอัาขัอัยอัทั้้ง 2 จ้าก้น แลวเอัาไมมาแทั้กทั้้ง 2 เชนนน มาห้ก 5 สวน เอัา 4 สวน ค์วางเสา 1
่
ู
้
่
้
่
็
ี
�
�
ี
็
ำ
่
�
�
เอัาสวนมาต่งเปนสะกน ห่อัไวแปค์อัค์บู 2 สอักเทั้อัะ ค์้นใค์รได้้ค์อัค์บูสงเผ่อัค์้นใค์รได้้ต่ากผ่่อันลงเทั้อัะ
ู
�
ึ
้
�
่
่
่
�
็
่
้
�
่
้
�
�
หอัเอัาเสาสะกนมาต่้งขัอัขันแผ่วแปจ้อังเต่อัะ ลวงสงกเทั้านน แลวหอัเอัาฮางหน้าใสซื่อันฮางซื่ด้
�
�
ำ
็
้
ู
�
�
้
้
่
้
�
ี
่
�
กางไหลหางแปหาห�อัได้เสาต่ง เสาหลวงเต่อัะ จ้กไวหลนซื่ด้ต่าสง...ใด้ กเอัาค์อัค์บูวาเต่อัะ หางแปหลวง
้
้
้
ซื่ด้หนาก้บูห้วแปหลวง...ก้น ค์่บู 1 เสาละเบูยงซื่ด้หนาหล้งต่งแต่่บูนเทั้่กเม่อับูน 7 สอัก ฝง... เทั้่กต่าม
ี
้
�
ั
่
็
้
เพงใจ้เทั้อัะ แปลหลวง ซื่ด้กลาง ยาว20 เอัด้สอัก แปลหลวงซื่ด้หน้า ยาว 03 สอักค์บูแล ค์นใค์ร ่
่
่
่
่
�
่
้
้
ได้้ยาวก็เภิียมอัอัก ค์นใค์ร่ได้ส้�นก็ผ่อันเขั้า ทั้งลวงขัอัลวงแปล ค์็ผ่อันเขั้าเทั้่อัะ ค์นแปลยาวกว่าน � ี
้
้
�
้
ู
ำ
�
ลวงขัอัค์ยาวอัอักเทั้่อัะ งามแลฯ ม้กใค์รได้้ฅาวต่า ฅาวสงนน ห่�อัเอัาซื่ด้หนาเปนนายเทั้อัะ...”
้
่
็
่
�

่
ั
ำ
ิ
�
ั
�
็
่
็
่
้
้
จัากขอควิามจัะเหนวิา ในการเรมกาหนดสดสวินจัะใชีขอหล้วิงเปันหล้กในการ
กาหนดมาตราสวิน แล้ะใชี้ 4 สวินของข�อหล้วิงเปั็นเสาสะโก๋น แล้ะควิามสูงของคอกีบ
่
่
ำ
่
ำ
ำ
ู
�
ั
็
�
�
่
ู
ั
้
สามารถปัรบไดสงตาตามตองการ แล้ะนาเสาสะโกนมาตงบนขอกจัะไดควิามสงตาม
๋
้
้
๋
ั
�
ควิามสงของเสาสะโกน แล้ะล้กษณะเปันหล้งคาหล้ั�นซึ่ดทีมระยะไมกวิาง ขนาดควิามยาวิ
ู
็
่
ี
้
ั
่
�
ู
ั
่
ู
้
้
ั
�
ั
�
ของขอแล้ะแปั สามารถปัรบไดตามตองการ แล้ะระดบควิามสงของวิิหารนันขึนอยกบซึ่ด
็
ั
ั
ั
่
้
หนาเปันหล้ก แล้ะจัากขอควิาม “...หางแปัหล้วิงซึ่ดหนากบหวิแปัหล้วิง...กน คบ 1
้
ั
้
ิ
่
ั
ิ
ั
ิ
้
ี
�
เสาล้ะเบยงซึ่ดหนาหล้งตังแตบนเทกเม่อบน 7 สอก ฝง... เทกตามเพุงใจัเทอะ...” แล้ะม ี
ิ
่
ึ
�
ี
�
้
ั
�
่
่
�
่
ี
์
องคปัระกอบทเรยกวิา “ขอชีก” หรอ “ขอยอ” หมายถงขอมา ทขยายควิามยาวิ
่
ี
�
่
่
็
็
้
ู
่
ุ
่
ั
หรอยดออก จัะเหนไดวิาเปันสตรล้กขณะวิหารทคอนขางยดหยน แล้ะเปันไปัไดวิาเปันสตร
็
ู
้
่
่
็
่
้
�
่
ี
ิ
่
�
ั
ี
�
ิ
ี
ั
่
ั
ี
�
ี
่
้
่
ี
ุ
่
ของวิหารทมผู้งสเหล้ยมไมยอมม แล้ะมซึ่ดหล้งคาหนาแล้ะหล้งอยางล้ะ 1 ซึ่ด หรอมากกวิา
ิ
้
่
่
้
ำ
ู
ู
ั
กได เนองจัากสตรไมไดกาหนดไวิ ตวิอยางวิิหารตามสตรนี เชีน วิิหารล้ายคา วิดพุระสงห- ์
่
ำ
�
ั
็
้
�
่
ี
่
ั
ำ
ิ
วิรมหาวิหาร อาเภูอเมอง จังหวิดเชียงใหม ตาราล้กขณะวิหารฉบับน อาจัใหผู้ล้ล้พุธ ์
�
ำ
ั
ิ
่
ั
ั
ี
้
ิ
ิ
ในเชีงรปัทรงคล้ายคล้ึงกบฉบบของสมเด็จัราชีครูวิรยะวิงโส วิดทาดอยคา อาเภูอแม่ทา
้
ั
ั
ำ
ิ
ั
ู
ั
ำ
้
�
ี
็
ู
ั
ั
ำ
�
็
จัังหวิดล้าพุน ทีเปันวิิหารฐ์านเขยงสีเหล้ี�ยมผู้่นผู้า แตหล้งคาเปันแบบหล้ั�นซึ่ด
่
128
149

ี
ั
�
ู
้
ี
ั
นอกจัากนี ยงมสตรการหกไมวิิหารอก
หล้ายสานวิน เชีน เอกสารล้กขณะวิหาร
่
ิ
ำ
ั
ิ
ั
ั
ิ
ู
่
่
ู
ี
�
ั
้
วิดล้งการมปัง ทใหสดสวินรปัทรงสงโปัรง
ำ
้
เพุราะกาหนดขนาดมอกของเสาด�งคอนขางสง
ั
ู
่
ิ
ั
ั
่
ั
หรอตาราฉบับพุระครูวินยสารโสภูิต วิดสนศร ี
ำ
ู
�
ี
็
ี
ั
ั
อาเภูอสนทราย จังหวิัดเชียงใหม่ ทเปันสตร
ำ
่
�
ี
วิิหารทีมขนาดใหญ เปั็นต้น ซึ่ึ�งแต่ล้ะสำานวิน
129
ี
่
่
�
ี
อาจัมรายล้ะเอยดปัล้กยอยทแตกตางกนไปั
ั
ี
ี
ิ
ยงผู้ล้ใหมควิามแตกตางกนในเชีงรปัทรง
ั
ู
้
ี
่
ั
ภูาพุที 84 - 85 แล้ะสนทรยภูาพุ
�
ุ
ี
วิิหารหล้วิง วิดพุระธาตล้าปัางหล้วิง
ั
ุ
ำ
ั
็
เปันตวิอยางของวิิหารทรงโรงขนาดใหญ ่
่
ู
ิ
์
ั
ทีมาของภูาพุ : สมาคมสถาปันกสยามในพุระบรมราชีปัถมภู,
�
์
[ออนไล้น]. https://asaconservationaward.com/
150

ั
ั
ำ
่
ิ
ึ
จัากงานศกษาของ ธวิชีชีย ทาทอง (2560) (1)วิหารู้สองชุายมอกแมสบีสอง
ี
้
ี
�
ำ
�
้
ู
ี
ิ
่
้
ี
็
ำ
ั
่
ุ
เกยวิกบวิธการกอสราง แล้ะการกาหนดระเบยบ เปันสตรทใชีคานวิณโครงสรางวิหารหรออโบสถ
ิ
ู
สดสวินในการกอสรางวิหารในภูาคเหนอ แบบโบราณขนาดเล้็กถงขนาดกล้าง เปั็นสตร
่
้
่
ั
ึ
ิ
่
�
�
�
่
�
�
ี
ิ
่
่
ุ
ี
่
ี
หร่อทีเรยกในภูาษาถินเหน่อวิา “มอกวิิหาร” นัน ทนยมมากทสด แมมอก 12 นจัะแบงขอหล้วิงออก
�
ี
�
ี
่
่
�
ู
ั
ิ
่
อาจักล้าวิไดวิา ในการกาหนดสดสวินแล้ะรปัทรง 6 สวิน แล้วิเอา 1 สวินเปันมอก แล้ะสัดสวินทนยม
็
่
้
้
่
ำ
่
ของวิหารตองอาศยบรรทดฐ์านทเปันตวิเทยบ คอ วิดควิามสงจัากหล้งขอหล้วิงขนไปั 4 แม ่
ั
ั
้
ั
�
ี
่
ึ
่
�
ู
ั
็
ั
�
ี
ิ
็
๋
่
็
๋
�
ั
�
ู
่
ำ
ขนาด ทาหน้าที�เปั็นตวิเทียบอัตราสวิน ในทีนีกค่อ หรอยกเอาเสาสะโกนมาเปันควิามสงของแปัจัอง
่
่
ั
�
“ไมมอก” โดยทวิไปัจัะใชีการแบงอตราสวินจัาก แตบางคร�งกพุบควิามสูงของแปัจั๋องมากกวิ่า 4 แม่
้
ั
่
้
็
ั
�
้
ี
่
ุ
ควิามยาวิของ “ขอหล้วิง” แตบางกรณกใชีไมอนๆ กม เชี่น วิิหารสกล้ชี่างเชีียงใหมที�บางแห่งควิามสูง
็
ี
็
่
้
่
�
่
้
ั
่
�
ทีกาหนดขึนมาเอง แล้ะใชี “มอก” ทีกาหนดขึ�นนี � ของแปัจัองเทากบระยะขอหล้วิง ทาใหเสาขางยด
้
ำ
ำ
้
่
ำ
�
�
๋
�
่
ั
ในการเทยบสดสวินตามสตรล้กษณะวิิหาร สงไปัตามหล้งคาจัวิสงผู้ล้ใหวิหารมควิามสงโปัรง
่
ั
ั
�
ู
ั
่
ู
่
ู
ี
ิ
ี
้
ี
้
สตรตางๆ ดงนน มอกจัึงเปันตวิกาหนดขนาด แล้ะหล้งคาดดโคงใหรบกบชีายคาปักนก ทเรยกกน
่
ั
็
ั
ำ
�
ั
�
ี
ี
ั
ั
ั
้
ั
ู
ั
่
ู
่
่
ี
่
ิ
็
็
้
่
่
ของวิหารวิาจัะเล้ก หรอใหญ แล้ะจัะมรปัทรง วิา “ฮิางแม” เปันตน
่
ั
อยางไรข�นกบสตรการสร้าง เพุราะฉะน�นการสร้าง
ั
ู
ึ
ิ
ึ
วิหารจังตองมทงสตร แล้ะมอก ตล้อดจันจัานวิน (2) วหารู้สามชุายมอกแมสบีหก คอสตร
�
ั
ิ
ี
ำ
ู
่
้
่
ิ
ู
้
ั
ำ
ั
ึ
ี
�
ชีายคาของวิิหารเปันตวิกากบรวิมดวิย การคานวิณอกแบบหนงสาหรบกอสรางวิหาร
ิ
่
ำ
ั
้
ำ
่
็
ทมสามชีาย มกเปันวิหารขนาดกล้างไปัจันถึง
ั
็
ิ
ี
�
ี
้
่
ั
�
ำ
ำ
่
่
อยางไรกตาม แมวิาจัะมสตรแมมอก ขนาดใหญ สาหรบแม 16 ใหนาขอหล้วิงมาหาร 8
้
ู
ี
่
็
่
่
้
่
่
็
ทแตกตางกน แตกระนนกมแมบทพุนฐ์าน กจัะไดไมมอก หรอนาขอหล้วิงมาแบ่งออก 16 สวิน
็
่
ี
�
ั
ี
�
ำ
้
่
่
�
�
่
่
ั
�
ึ
ู
่
ิ
�
้
ึ
ั
�
้
ั
�
่
ำ
่
ั
ึ
ทีเรยกวิา “แมกรู้ะด�าง” ซึ่งหมายถง สตรตายตวิ หนงสวินนนคอไมมอก จัากนนใชีวิธการคานวิณ
่
�
ี
ี
ิ
ั
ั
่
ำ
่
่
ึ
ั
้
ิ
ั
ั
�
�
ำ
์
ซึ่งมกจัะพุบคาศพุทสาคญในมอกแมกระดาง เชีนเดยวิกนกบแมสบสอง เพุยงแตเพุมชีายคา
ี
่
ี
�
่
้
่
�
ค่อ “ทาวลก” “ทาวฮ่าง” แล้ะ “กาเกง” มาอกขางล้ะสองสวิน
่
ี
่
ิ
ุ
ำ
130
ี
อกทงยงตองมการคานวิณร่วิมกบจัานวินชีายคา
ี
ำ
ำ
�
ั
ั
้
ั
ึ
ี
ิ
�
วิิหารซึ่งมทังแบบ ชีายคาเดยวิ หมายถงหล้งคาจััวิ (3) วหารู้สามชุายมอกแมสบีแปัด
ี
ั
�
�
่
ิ
ึ
ึ
ี
ไมมปักนก หล้งคาสองชีาย หมายถง หล้งคาจัวิ เปันสตรการคานวิณวิหารขนาดกล้างถงขนาดใหญ ่
่
ิ
ำ
ู
ั
�
ี
ั
็
ึ
ั
ิ
ั
ั
ี
ิ
ิ
ี
มปักนก 1 ตบ หล้งคาสามชีาย หมายถง ใชีวิธการเดยวิกนกบมอกแมสบสอง แล้ะแม่สบหก
้
ี
ึ
ั
ี
ั
่
ี
ั
หล้งคาจัวิ แล้ะมปักนกจัานวิน 2 ตบ แล้ะแบบ คอ แบงขอหล้วิงออกเปัน 18 สวิน 1 สวินนน
่
�
ั
�
ั
ั
่
�
ำ
็
ี
่
่
่
่�
ั
ี
�
็
ทีมหล้งคามากกวิาสามชีาย เปันขนาดของไม้มอก โดยท ขอหล้วิงยาวิ 6 แม่
ี
่
�
้
่
้
้
แล้วิใชีไมมอก 3 แมวิดจัากดานซึ่ายแล้ะขวิา
้
้
ั
้
่
ี
้
่
่
่
่
ู
็
่
ั
้
้
่
แมกระดาง มแมมอกหล้กอย 3 แม เขาหากน จัะไดขางล้ะ 3 แม 2 สวิน แบงเปันสวิน
่
ั
131
่
ี
ำ
่
�
แล้ะมกจัะใชีวิิธ “ทาวิล้ก-ทาวิฮิาง-กาเกิง” ในการ ของขอปัก นกนอก แล้ะขอปักนกกล้าง รวิมเปัน
�
่
่
่
็
้
ี
ั
�
ี
�
ุ
ำ
่
่
้
กาหนดระยะตางๆ ของโครงสราง แล้ะควิามยาวิ 18 แมพุอด ี
�
็
ของขอมาจัะเปันครงหนงของขอหล้วิงเสมอ ไดแก ่
�
�
้
่
�
ึ
ึ
่
้
151

�
ภูาพุที 86
ั
่
ิ
่
ิ
่
ิ
มอกวิิหารสองชีายแมสงสอง กบสามชีายแมสบหก แล้ะแมสบแปัด
้
�
ทีมาของภูาพุ : ปัรบปัรงจัากล้ายเสนในบทควิาม มอกวิิหาร
ุ
ั
ของ ธวิชีชีย ทาทอง, อางแล้้วิ, หนา 61-64.
ำ
ั
ั
้
้
ั
ั
ิ
ั
่
ุ
ุ
้
ั
ำ
จัากตาราล้กขณะวิหารฉบบสวิาธเจัานนทา วิดตนใต ้
ั
่
ั
่
จังหวิดพุะเยา สามารถคานวิณขนาดรวิมกบแมมอก แล้ะรางแบบ
ำ
ั
่
่
ั
ั
้
สดสวินวิิหาร ไดดงนี �
132
�
ภูาพุที 87
่
ั
่
แบบรางสดสวินของวิิหาร
�
ทีไดจัากการคานวิณตามสตรของ
ู
ำ
้
ั
ุ
้
่
ั
สวิาธเจัานนทา วิดตุนใต ้
ั
จัังหวิดพุะเยา
152

้
่
ู
่
่
็
้
จัากคานวิณตามสตรฯ ขางตน พุบวิาไมเปันไปัตามระบบ “แมกระดาง”
ำ
้
่
ั
๋
้
่
่
ุ
�
ี
่
�
ั
ั
หร่อวิิธ “ทาวิล้ก” ทีสดสวินแนวินอนของขอมาจัะเทากบสดสวินของเสาสะโกน
่
้
ึ
ำ
่
ี
่
�
้
ั
ี
ิ
่
จังทาใหองศาหล้งคาในสวินปักนกปัานกวิาปักต เนองจัากควิามล้าดชีันของปักนก
่
ู
ควิามสงแปัคอคบ รวิมทงระดบควิามสงของแปัจัอง หรอดง มควิามแตกตาง
ี
ี
ั
ู
ั
�
�
๋
ั
่
จัากวิิหารสองชีายแมสบสองทีเปันสตรแมกระดางปักต ิ
้
่
ู
็
่
�
ิ
�
ี
พุบวิารปัทรงทไดจัากการคานวิณมควิามใกล้เคยงกบรปัทรงของวิหาร
ี
่
้
ิ
้
ั
ู
ู
ำ
ี
็
่
ิ
ำ
่
ั
ล้ายคาวิดพุระสงหวิรมหาวิิหาร อาเภูอเม่องเชีียงใหม จัังหวิดเชีียงใหม จัะเหนได ้
ั
ำ
์
ั
่
่
ู
ู
ั
ำ
้
ู
วิาการปัรบสดสวิน ระยะ ขนาด แล้ะควิามสงในสตรคานวิณสงผู้ล้ใหรปัทรง
่
ั
่
่
�
ิ
ิ
ของวิิหารเปัล้ียนแปัล้งไปัตาม “จัรตชีาง” แล้ะรสนยมควิามงามที�แตกตางกนไปั
้
�
่
ในแตล้ะทองถิน
ำ
ี
่
ั
ึ
ปัระเด็นสาคญอกปัระการหน�งคอ มาตราส่วินในการวิัดของชี่าง
่
สมยโบราณ มควิามแตกตางจัากปัจัจับนอยางมาก เนองจัากกระบวินทศน ์
ั
่
�
ุ
่
ี
ั
ั
ั
่
ุ
ั
ิ
้
ั
ั
�
่
ิ
ู
้
ั
แล้ะการรบรเรองของสดสวินในปัจัจับนอางองระบบตวิเล้ขแบบเมตรกในขณะท � ี
ั
ั
่
ั
่
่
ี
ั
่
ั
ุ
ชีางในอดตสดสวินควิามงามสมพุนธกบรางกายของมนษย์ การถอดรหสสดสวิน
ั
์
ั
ั
เพุอแสวิงหาสูตรสาเรจัของควิามงามแห่งสถาปัตยกรรมโบราณ จังไมอาจัอาศย
่
ั
ึ
�
่
็
ำ
�
ี
็
ั
ั
เพุยงมาตรวิดทีเปันระบบตวิเล้ขเทานัน หากยังตองอาศยควิามเขาใจัอยางล้กซึ่ึง �
ั
่
้
ึ
้
�
่
ั
ั
�
ึ
่
ี
�
ถง “วิิถแหงการกอรปั” ของสถาปััตยกรรมนันๆ ซึ่งในปััจัจับน เราจัะยงศกษาได ้
ึ
ุ
ึ
ู
่
ู
จัากเอกสารโบราณ พุบสาใบสาน หร่อแมแตครสล้าผู้เฒาทีส่บทอดองคควิามรูนี �
ู
้
์
่
่
้
่
้
�
ั
�
ี
ั
้
มาอย่างยาวินาน แต่การทจัะเข้าใจัไดน�น ไม่ไดมีเพุียงแค่สามารถอ่านเอกสาร
้
์
้
่
ึ
้
ั
�
่
โบราณได้เทานน หากยังตองเขาใจัถงกระบวินการก่อสราง คาศพุทชีางโบราณ
ั
ำ
้
ี
่
ู
ั
ิ
แล้ะพุจัารณาบริบททางสังคมปัระวิติศาสตร์ควิบคไปัดวิย ดังเชี่นท� ธวิชีชีัย-
้
ั
ั
์
้
ทาทอง (2560) ไดใหทศนะเกียวิกบการส่บทอดองคควิามรูในการกอสรางวิิหาร
้
ำ
้
ั
่
�
้
่
ล้้านนาวิา
้
ู
้
้
�
์
์
่
้
่
ำ
“การจ้ะสบูทั้อัด้อังค์ค์วามรเชงชางโบูราณน้น ต่อังทั้ำาค์วามเขัาใจ้ค์าศพทั้ชาง
่
่
่
่
ำ
ี
้
�
�
ี
ู
สมยโบูราณรวมถงค์วามหมายขัอังค์า และวธการสะกด้ทั้ถกต่อัง เนอังจ้ากการจ้ด้บูนทั้ก
ึ
ึ
้
้
์
ุ
้
�
้
�
้
ี
่
ด้้วยอักษรลานนา บูอัยค์รงทั้ีจ้ะมค์วามค์ลาด้เค์ลอันในการผ่้นเสยงวรรณยกต่ หร่อัการเขัยน
ี
่
ี
�
่
้
่
ต่กหลน ซื่ึ�งบูางค์รงผู่ปร่วรรต่ กปร่วรรต่ไปต่ามอักษรทั้ีปรากฏิ อัาจ้มการแบูงวรรค์ หร่อัเวน
้
�
ี
็
้
�
้
่
ี
�
�
้
้
่
้
ำ
้
�
่
วรรค์ค์าทั้ทั้าใหเกด้ค์วามสบูสน และเขัาใจ้ค์ลาด้เค์ลอัน ด้งนนปราการด้านแรกขัอังการ
้
ำ
้
ู
่
์
สบูต่อัอังค์ค์วามรนนค์อั ค์วามสามารถในการอั่านและเขัาใจ้ค์าศพทั้ชางโบูราณ ต่ลอัด้จ้นการ
่
้
์
ำ
้
้
�
่
่
ทั้าค์วามเขัาใจ้มาต่ราสวนด้้วยการวางต่ล้บูเมต่ร แลวใช “ไม้้ม้อก” แทั้นน้�นเอัง”
ำ
่
้
้
้
153

(4.2)



ิ
้
�
่
การกอร้ปัขีนำที่รงวหารล�านำนำา
ู
้
่
ำ
ั
ิ
ี
ึ
วิหารล้านนามกระบวินการขนรปัทรง หรอล้าดบการกอสรางทสามารถ
่
�
ี
�
้
ำ
ี
้
์
วิเคราะหไดจัากเอกสารโบราณในการกาหนดระเบยบสดสวินของโครงสราง
้
ั
ิ
่
ั
�
ึ
์
์
หร่อทีเรยกวิา “ตาราล้กขณะวิิหาร” จัากการศกษาของ ส่บพุงศ จัรรยส่บศร ี
่
ำ
ี
(2549) เกี�ยวิกับกระบวินการก่อรูปัขึนทรงวิิหารล้้านนา ทีมีล้ำาดับการขึ�นรูปั
�
�
133
�
�
ี
�
�
ั
ั
ั
�
�
โดยเริมจัากการขึนฐ์านทีมควิามสงเทากนทังหล้ง จัากนันขึนอาคารหล้งหล้วิง
ู
่
ั
้
ั
ี
ั
�
ั
ุ
ึ
�
�
่
่
่
�
ทีสวินใหญมผู้งเก่อบสีเหล้ียมจััตรส แล้้วิจังคอยขึนอาคารหล้งซึ่ดหนา – หล้ง
�
่
่
ี
ทมขนาดเทากนแตมควิามกวิางล้ดล้งจัากหล้งหล้วิงทไมเปันสดสวินใดๆ ตอกน
ี
้
่
็
ี
่
�
ั
ั
ี
ั
่
ั
�
ี
้
แตมควิามยาวิเปั็นกงหนงของหล้ังหล้วิง ตอมาจัึงขนอาคารมุขหนาอาคาร
ึ
�
ึ
�
่
่
ึ
ี
�
ทีมควิามกวิางล้ดล้งแล้ะมควิามยาวิใกล้้เคยงกบหล้งซึ่ด จัากนันจังตดตังบนได
ั
ี
�
ิ
ึ
ั
ั
�
ี
้
ั
ำ
ึ
ี
ี
้
่
�
ึ
้
้
็
�
�
้
ทางขนเฉพุาะดานหนา แล้ะอาจัมบนไดทางขนเล้กๆ ดานขางทไมสาคญมาก
ั
้
่
ั
ั
่
�
ี
้
ั
นก จังไมมการปัระดบตกแตงราวิบนได ในการขึนโครงสรางชีางมกมการสราง
ั
่
ึ
ี
่
�
�
่
สวินปัระกอบทังหมดของโครงสรางดานล้างกอน จัากนันจังยกขึนไปัปัระกอบ
้
่
�
ึ
้
ั
้
พุรอมกน
134
�
ู
ุ
ั
้
ขอสงเกต ค่อ การขึ�นรปันันจัะขึนที “หลงหลวง” หร่อชีดโครงสราง
�
ั
้
�
�
ี
�
ิ
�
ึ
หนาจัวิมาตางไหมท�ใหญทสด โดยระบบสัดสวินเรมขนทโถงกล้างของอาคาร
้
่
ุ
ี
�
�
ั
่
่
้
ี
ึ
่
�
่
แล้วิถายทอดล้งมาตามสดสวินจันจับทมขดานหนา ซึ่งควิามงามแล้ะสดสวิน
ั
่
ั
้
�
้
้
ุ
ี
ำ
�
ี
ของอาคารอันเปั็นผู้ล้สาเรจัจัะเกิดข�นทมุขหน้า ซึ่�งหากไมมีระเบียบสัดสวิน
่
่
ึ
็
ึ
ึ
่
ทกาหนดไวิแล้วิกอนการข�นรปัหล้งหล้วิง อาคารอาจัไม่ไดสดสวินรูปัทรง
้
�
ี
้
ั
ำ
ู
่
้
ั
ั
่
่
ึ
�
่
้
ั
�
ี
�
้
ทสวิยงาม แมวิาชีางจัะขนโครงทรงหล้งหล้วิงแล้วิ แตเมอถายสดสวินล้งมา
่
่
่
่
ุ
ำ
่
้
ั
้
�
ึ
ี
่
ี
ี
ั
จันถงมขหนา อาจัไมไดสดสวินทล้งตวิสวิยงามหากไมมระเบยบของการกาหนด
�
ั
สดสวินทีชีดเจัน หร่อทีเรยกวิา “มอก” ของวิิหาร
่
ี
่
ั
�
135
154

ภูาพุที 88 - 89
�
่
้
่
ตวิอยางการกอสรางวิิหารล้้านนา
ั
่
ำ
ั
วิดปัาปัฐ์มชีย อาเภูอเม่อง
ั
จัังหวิดนครปัฐ์ม ผู้ล้งานของ
ั
ำ
ั
ั
์
อาจัารยธวิชีชีย ทาทอง
ั
ทีมาของภูาพุ : ธวิชีชีย ทาทอง (เจัาของภูาพุ)
�
ั
ำ
้
155

ภูาพุที 90 - 95
�
้
่
ิ
ุ
่
ั
ตวิอย่างการกอสรางซึ่อมแซึ่มโรง (กฏ)
้
้
ั
ขางวิิหารของวิดราชีฐ์านหล้วิงเชีียงตุง เม่องมา รฐ์ฉาน
ั
้





156

(4.3)



ี
ี
ิ
ิ
่
จารตการกอสร�างวหาร: โฉลกวหาร พุธกรรม
ิ
และจารตการซ่่อม สร�างเสนำาสนำะขีองล�านำนำา
ี
ึ
วิิหาร เปั็นหน�งในเสนาสนะท�ง 5 ทพุระพุุทธเจั้าปัระทานอนุญาตให ้
ั
�
ี
ภูิกษุสงฆ์์สามารถใชี้สอยปัระโยชีน์ได้ตามควิรเหมาะสม วิิหารจัึงกล้ายเปั็นหน�ง ึ
�
ั
ิ
ั
ุ
ี
ในสถาปัตยกรรมทางพุทธศาสนาท�มควิามสำาคญย�ง เน่องจัากเปั็นพุนท � ี
ี
่
�
ั
ู
ิ
ี
�
่
�
็
ิ
ปัระดษฐ์านพุระพุุทธรปัปัระธานของวิด แล้ะเปันพุนทปัระกอบพุธกรรม
ี
ิ
่
�
ั
ั
์
่
�
ี
ิ
ึ
ั
ึ
ั
็
ุ
�
ทางศาสนาร่วิมกนระหวิางพุระสงฆ์กบพุทธบรษท วิหารจังเปันดงพุนทซึ่ง
ิ
พุุทธบรษัทสามารถเข้าถึงแล้ะสัมผู้ัสผู้่านผู้ัสสะปัระสบการณ์แห่งพุุทธภูม ิ
ู
�
่
ึ
ี
ู
ิ
�
่
ทชีางสล้่าสรรค์สรางขนจัากการตีควิามแล้ะจัินตนาการบนพุ�นฐ์านแห่งภูมร ู ้
้
ทางพุทธศาสนา ดงนนในการก่อสรางวิหาร หรอแม้แตการซึ่่อมแซึ่ม หรอรอถอน
่
ั
ิ
้
ุ
่
่
่
�
ั
�
ุ
�
ี
ึ
ิ
ี
ี
ำ
้
จังมจัารตพุธกรรมกากบไวิเสมอทกขันตอน
ั
ี
ิ
�
�
่
ี
�
ำ
กอนทจัะทาการู้สรู้างวหารู้ จัะตองมการู้ออกแบีบีข่นาด
�
ี
�
�
ี
ี
้
ื
และรู้ปัทรู้งข่องวิหารู้ทตองการู้ ในลานนามจัารู้ตและค์ติค์วามเชุอ
�
ื
เรู้�อง “โฉลกวิหารู้” ซึ่ึงการกล้่าวิถึงจัำานวินห้องเสาของวิิหาร วิ่าแต่ล้ะจัำานวิน
136
�
ั
ี
่
ิ
่
้
ี
่
้
่
่
นนดหรอไมด เปันมงคล้หรอไม จัะพุบวิาสวินใหญ่ วิหารล้านนานยมสราง
�
ิ
็
่
ำ
ุ
้
5-9 หอง มตาราโฉล้กวิิหาร ระบไวิดงนี �
ั
้
ี
้
วิิหาร 1 หอง วิิหารพุระเจัา (ปัานกล้าง)
้
่
่
วิิหาร 2 หอง บมคนเขามาหา (ไมด) ี
้
้
ี
ี
่
้
ั
�
วิิหาร 3 หอง ศรทธาหนไปัอน (ไมด) ี
่
่
่
้
่
�
วิิหาร 4 หอง ตุเจัาอยบยนยาวิ (ไมด) ี
ู
้
่
้
วิิหาร 5 หอง กนทานอย่บขาด (ด) ี
ิ
ู
่
ี
วิิหาร 6 หอง ศรวิิล้าสรุงเร่องไร (ด) ี
้
่
้
วิิหาร 7 หอง ศรทธาไกล้มาสู (ด) ี
่
ั
้
่
�
ิ
็
ั
วิิหาร 8 หอง อยเมนไปัศรทธาจัิงเตม (ด) ี
ู
้
้
ั
วิิหาร 9 หอง สขเกษมทั�งวิดแล้บาน (ด) ี
ุ
157

ี
ั
้
ี
ั
�
้
ขนตอนการสรางวิหาร ในล้านนามจัารตแล้ะธรรมเนยมปัฏบต ิ
ี
ิ
ิ
่
์
่
่
้
ั
ิ
้
ในการกอสราง โดยเรมตนจัากการหารอระหวิางพุระสงฆ์ แล้ะศรทธาวิด
�
ั
้
ำ
ำ
ุ
้
�
เมอตกล้งไดแล้้วิจังกาหนดสถานที�โดยใชีตอกกาหนดจัด ค่อ จัดตังแทนแกวิ
่
�
ุ
้
ึ
่
ำ
ั
ิ
ำ
ี
(ฐ์านชีกชี) สาหรบปัระดษฐ์านพุระปัระธาน จัากนนตองทาพุธบอกกล้าวิ
่
้
ี
ิ
ุ
ั
�
ั
ี
้
ุ
�
่
ั
�
ึ
เส่อวิด แล้้วิจังเริมกอฐ์านชีกชีีแล้ะพุระปัระธาน หล้งจัากการเตรยมไมเครอง
่
�
ำ
วิิหารแล้้วิ กทาการขดหล้มฝงเสา โดยเสาคูแรกที�ยกขึ�น ค่อเสาเอก จัะเปัน
็
่
ุ
ุ
็
ั
เสาคหนาของพุระปัระธาน รวิมถึงเสากาแพุงในแนวิระนาบเดียวิกน
่
ู
ั
้
ำ
ี
ิ
ี
้
ุ
ำ
(ชีดโครงสรางขอหล้วิง) ในการยกเสาคเอก จัะมพุธ “ตงขน” ตามตาราโบราณ
�
ั
ั
�
่
ู
่
่
�
ั
่
ุ
�
้
ั
กอน ค่อใหตังขนหล้วิง ภูายในบรรจัสิงตางๆ ดงนี �
็
่
่
ี
ี
เทยนเล้มบาท 3 คู เทยนเล้มเล้ก 8 คู ่
่
เบีย 10,000 หมาก 10,000
�
้
เงน 3 จั�อย ผู้าขาวิมาแดง
ิ
้
กล้้วิย 1 เคร่อ มะพุราวิ 1 เคร่อ
้
้
่
ตาล้ 1 เคร่อ หอกล้้วิยหอออย
่
ไหนา 7 ไห วิางไวิในพุธ 3 ไห
ำ
�
ิ
ี
้
�
้
แล้ะวิางไวิทีมมวิิหาร 4 มมจัานวิน 4 ไห
ุ
ำ
ุ
158

่
่
�
ั
ั
้
้
ี
ั
�
ี
นอกจัากนใหเตรยมสะตวิงเครอง 4 ขนขาวิ 4 ขน แตล้ะขน
ี
ี
่
้
จัะมเทยนเล้มบาท 1 คู เทยนนอย 1 คู แล้้วินมนตพุระจัาก 4 วิด มาสวิด
ี
์
่
ิ
่
ั
�
ี
�
้
ึ
ุ
็
ั
�
ั
ุ
ั
ี
ี
�
ในขณะทสวิดกจัดเทยนทถวิายในขนขาวิทง 4 มม รวิมถงในสะตวิงทง
ึ
4 มมดวิย แล้วิจังยกเสาอนๆจันครบ จัากนนจังกอกาแพุงดานสกด
้
้
ึ
�
้
ั
ุ
�
่
ำ
่
ั
ี
ุ
ี
๋
ุ
้
๋
หร่อ “ปัางเอก” แล้ะกาแพุงดานขาง หร่อ “ปัางฝา” อกทังยงมการขดหล้ม
�
้
ั
ำ
�
ี
่
ี
ั
ิ
ฝงสมบต สงของมคาล้งยงในทสายพุระเนตรของพุระปัระธานในวิหาร
ิ
ั
ิ
ั
�
ทอดล้งมายงพุ่�น หร่อทีเรยกวิา “ตกสายตาพุระเจัา”
�
ี
่
ั
้
่
ั
่
่
ในการปัระกอบโครงสรางวิหาร สล้า หรอชีาง จัะนาขนตง
ิ
้
ำ
�
ั
่
�
ั
ู
ำ
หร่อ “ขนคร” ของพุวิกตนขึนแขวินบนขอ โดยจัะไมทาการปัล้ดล้งจันกวิา
�
่
่
ั
ิ
ิ
็
้
้
ิ
การสรางวิหารจัะยุตล้ง หล้งจัากปัระกอบโครงสร้างหล้กของวิหารแล้วิเสรจั
ั
ำ
ึ
้
�
ำ
้
์
่
่
�
ั
จังทาการปัระกอบส่วินอนๆ เชีน ฝา หล้งคา นาคทันต แปันนายอย
�
แล้ะสดทาย คอ การทาล้วิดล้ายปัระดบวิหารทงในสวินหนาบน แล้ะสวิน
ิ
่
ั
ุ
่
่
ั
ำ
้
้
ั
ิ
้
�
องคปัระกอบอนๆ เมอวิหารแล้วิเสรจัล้งจัะมการเฉล้มฉล้องยงใหญ ่
่
ิ
่
�
็
ิ
์
ี
�
่
้
�
ี
่
่
ำ
ี
ึ
่
่
�
ิ
หรอทเรยกวิา “ปัอยหล้วิง” ซึ่งนยมทาในชีวิงเดอน 6 ของล้านนา (ราวิเดอน
็
์
ุ
่
ั
�
็
ู
ั
กมภูาพุนธ – พุฤษภูาคม) อนเปันชีวิงฤดกาล้เกบเกียวิ
ั
ี
�
�
ิ
้
่
นอกจัากน ยงปัรากฏคตควิามเชีอ แล้ะจัารตในการกอสราง
่
ี
�
ิ
่
้
์
ุ
แล้ะการรอถอนวิหาร เจัดย แล้ะพุระพุทธรูปัของชีาวิล้านนาปัรากฏในพุับ
ี
สาใบล้านโดยจัารเปั็นอักษรธรรมล้้านนา ซึ่�งมีหล้ายตารา แล้ะสานวิน
ำ
ึ
ำ
�
้
ำ
�
�
่
ี
ี
ั
่
่
ำ
ำ
ั
ในทนขอยกตวิอยางสานวินฉบบวิดบานเออม อาเภูอเมองล้าปัาง
ั
จัังหวิดล้าปัาง แล้ะวิดปัาเหม่อด อาเภูอปััวิ จัังหวิดนาน ดงนี �
ำ
ั
ั
่
ั
ำ
่
ั
159

ั
�
�
ั
่
่
ั
ู
ี
ำ
ิ
(1) พุบสาเรอง “โอกาส, ปัรวิาร, วิิธสตกะทามงคล้ะทงมวิน แล้ะอนฯ”
ิ
ั
์
ั
้
้
ั
�
ั
ี
ุ
ิ
ตนฉบบจัาก วิดบานเอ่อม อ.เม่อง จั.ล้าปัาง หอสมดดจัทล้คมภูรใบล้านล้้านนา
ำ
ิ
(http://lannamanuscripts.net/) รหัส PNTMP ปัรวิรรตโดย
ู
ั
ึ
์
ึ
ดร.ดเรก อนจันทร นกวิชีาการศกษา ศนยใบล้านศกษา สานกศล้ปัะ
ิ
ำ
ั
ิ
ิ
ั
์
ิ
ั
ั
ั
แล้ะวิฒนธรรม มหาวิิทยาล้ยราชีภูฏเชีียงใหม ่
่
ู
่
้
่
้
่
่
้
“...สทั้ธการ จ้กกลาวกอัแรกส้าง ขัวกหลอัพระพุทั้ธรปเจ้า แลวหาร อัุโปสถ
่
ขัว้กต่อังแต่มกอันแล
้
่
้
่
้
ี
ออกฅ่ำำา 1 แรมฅ่ำำา 1 ด แมนผู้ชีงเราคมใจัหล้ิ�งนอม
ั
้
�
ี
�
็
ู
เขาชีวิยเราแล้
่
้
ออก 2 ฅ่ำา แรม 2 ฅ่ำำา บดแล้ พุระญามารมาสน บด ี
�
ู
ำ
่
่
ี
ั
ี
่
ี
�
ู
ออก 3 ฅ่ำำ�า แรม 3 ฅ่ำำา อยสวิสสด มโชีคแล้
ออก 4 ฅ่ำำ�า แรม 4 ฅ่ำำา มโสกทกขมากนกแล้
ี
�
ุ
ั
์
้
�
่
�
ออก 5 ฅ่ำำ�า แรม 5 ฅ่ำำา สางพุุทธเจัา ฟื้าจัักผู้า บอันทพุระจััก
้
ุ
่
้
ผู้ดกน ฟื้นกนตายแล้
ิ
ั
ั
ั
ู
้
้
�
ออก 6 ฅ่ำำ�า แรม 6 ฅ่ำำา สางพุุทธรปัเจัาดแล้
ี
ู
ี
ออก 7 ฅ่ำำ�า แรม 7 ฅ่ำำา สางพุุทธรปัเจัาดแล้
้
�
้
้
ออก 8 ฅ่ำำ�า แรม 8 ฅ่ำำา สางพุุทธรปัเจัา จัักไดรอนใจัดวิยไฟื้
้
้
้
�
ู
้
ต า ่ ง ๆ
่
ิ
ู
้
ั
้
ู
ออก 9 ฅ่ำำ�า แรม 9 ฅ่ำำา สางพุุทธรปัเจัา สตรชีางมาหงสา
�
วิดชีางหางแล้
่
่
ั
่
�
�
ู
้
้
ู
ออก 10 ฅ่ำำา แรม 10 ฅ่ำำา (สาง) พุุทธรปัเจัา จัักอยด ี
ี
ั
มสขสวิสดแล้
ี
ุ
ออก 11 ฅ่ำำา แรม 11 ฅ่ำำา สางบด ี
�
้
�
่
�
�
�
ออก 12 ฅ่ำำา แรม 12 ฅ่ำำา ออก 13 ฅ่ำำา แรม 13 ฅ่ำำา ออก 14 ฅ่ำำา
�
�
แรม 14 ฅ่ำำา บดสางแล้
่
ี
้
�
ี
ั
เด่อนเพุง เด่อนดบ บดแล้...”
่
160

่
วธแรกกอพุุที่ธเจตยะใหม
ี
ิ
่
ิ
ี
่
้
่
่
้
ุ
ี
�
้
ุ
ู
“...ทั้นจ้กกลาวลกขัณะอัปเทั้สวธีอันกอัแรกยงพทั้ธรป
้
่
่
่
เจ้ต่่ยะใหม แลว่หารใหมกอันแล
ิ
เด่อนออกฅ่ำำ�า 1 จัักสมรทธ ี
�
ำ
2 ฅ่ำำา โจัรจัักกะทาโทส
ั
้
3 ฅ่ำำา ขาวิด ขาพุระ อยด ี
�
ู
่
้
้
ุ
้
ออก 4 ฅ่ำำ�า ขาพุระเจัาเปันทก
้
่
ออก 5 ฅ่ำำ�า ฟื้าจัักผู้า
ออก 6 ฅ่ำำ�า ทานจัักฟื้นกน
่
ั
ั
ออก 7 ฅ่ำำ�า ทานจัักปัชีา
ู
่
ออก 8 ฅ่ำำ�า จัักรอนใจั
้
ั
�
้
ำ
ี
9 ฅ่ำำา สพุพุสตรจัักกะทาราย เบยนสาสนา
ั
ู
่
10 ฅ่ำำา อยดมสข
ู
ุ
ี
�
ี
้
ิ
้
�
11 (ฅ่ำำา) ขาพุระเจัาจัักสบหาย
12 ฅ่ำำา จัักไดรอนใจั
้
�
้
�
13 ฅ่ำำา อยเปันใจั
่
ู
14 ฅ่ำำา อายยนตอเถา
�
่
้
่
ุ
่
15 ฅ่ำำา ข้าพุระเจั้าพุันตาย บดี อย่าเยียะ อย่า
�
่
ี
ำ
กะทา บดแล้
161

ั
่
ุ
ี
�
�
ถอนำที่จกตังกฏ วหารใหม
ิ
ิ
่
�
้
ู
่
ี
้
้
้
“...จ้กต่�งกุฏิ่วหาร ค์่อัว่าโรงอันเปนทั้อัยอันใหม่แทั้ ้
ำ
้
�
�
้
�
่
กด้ อัาไสรเซื่งอันจ้้กแปงใหม บูใชทั้ีเกาด้้�งอัน ห่อักะทั้าด้้งกลาว
�
่
่
่
ี
็
่
�
่
�
่
ี
ิ
่
่
้
�
ุ
้
้
่
�
้
ี
้
ไวนเทั้อัะ เหต่กงขัาวต่รณี วนยปฏิกะว่าสนน หอันมนต่สงฆัะ
์
่
้
์
ู
�
้
พอั 4 ต่น มาในทั้ี�อันจ้้กสางแปงนน แลวห่�อัส้งฆัะได้้สต่ต่ญ่้ต่ต่่
้
้
ุ
ทั้ต่่ยก้มมวาจ้าวา”
่
ฺ
ฺ
ฺ
สณาต เม ภูนเต สงโฆ์ อยำ อตถนนาโม ภูกขุ
ฺ
ิ
ิ
ฺ
ุ
ุ
ุ
ฺ
ิ
สญฺญาจัิกามย กฏึ กตฺตกาโม อสามก อตุเทต สงฆ์
ฺ
ำ
ำ
ุ
ฺ
ฺ
ฺ
ึ
ฺ
ฺ
ิ
กฏ วิตถุ เทสน ยาจัต ยท สงฆ์สส ปัตตกล้ล้ำ สงโฆ์ อย ำ
ิ
ฺ
ำ
ุ
ุ
อตถนนามสส ภูกขโน กฏ วิตถ เทเสยย เอสา ญตต ฯ
ฺ
ฺ
ุ
ฺ
ิ
ึ
ุ
ิ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
ิ
ฺ
ิ
ุ
ฺ
ำ
ุ
ฺ
ิ
สณาต เม ภูนเต สงโฆ์ อย อตถนนาโม ภูกข สญฺฺญาจั ิ
ฺ
ฺ
ุ
กามย กฏ กตตกาโม อสามก อตเทส โส สงฆ์ กฏ ึ
ำ
ึ
ำ
ุ
ฺ
ำ
ฺ
ุ
ิ
ุ
ุ
ฺ
ิ
ิ
เทสนำ ยาจัติ สงฺโฆ์ อตฺถนฺนามสฺส ฯ บ ฯ ภูกขุโน กฏึ วิตถุ ำ
ฺ
ุ
ิ
ุ
ฺ
ิ
ฺ
ิ
เทเสส ยสสา ยสมโต ขมต อตถนนมสส ภูกขโน กฏ ิ
ฺ
ุ
ฺ
ฺ
ิ
ฺ
ำ
ุ
เทสน โส ตณหสส ยสส น ขมต โส ภูาเสยย เทเสต ุ ำ
ิ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
สงโฆ์ น อตถนนามสส ภูกขโน กฏ ขมต สงฆ์สส
ฺ
ึ
ฺ
ฺ
ิ
ุ
ฺ
ุ
ฺ
ิ
ิ
ฺ
ิ
ุ
ิ
ฺ
ตสมา ตณห เอวิเม ตำ ธารยาม ฯ 3 ท ี
162

ี
ิ
เที่วหารแปัลงที่ใหม
่
�
(ร่�อสร�างใหม) ่
้
้
้
ต่นจ้กเทั้วหาร สงฆัะ 8 ต่นฯ จ้กเทั้โบูสถ “สุณาต่ เม ภินฺเต่ สงฺโฆั ฯ ภินฺเต่ ขั้าแก่เจ้าค์ ู
ุ
้
่
้
ุ
ฺ
้
้
้
ุ
่
้
้
�
ั
่
่
้
่
้
ุ
่
้
สงฆัะ 20 ต่น หอัเจ้าอัาวาสไพบูอักแกสงฆัะวา บูด้น ี � สงโฆั อันวาสงฆัะเจ้าทั้งหลาย สณาต่ จ้งจ้กฟ้ง วจ้น ำ
่
่
้
่
โรงหอั (หอั) วา กฏิ ค์นวาวหาร หอัวา วหาร ฯ ค์นวาโบูสถ ยงค์า เม แหงขัาเทั้อัะ อัุโปสถ ค์ารสมม อันวาอัโปสถ
่
่
�
้
่
�
่
่
ุ
่
ำ
่
้
่
ำ
่
ำ
้
ำ
้
ุ
หอัว่า อัุโปสถค์ารสมมา หลงน เพ�นส้างไวก้บูอัาวาส ค์ารสมมาหลงน วหาร วหารหลงน กฏิ อันวาโรงหลงน � ี
�
ี
้
้
่
่
�
่
้
่
�
ี
่
้
ุ
่
้
ึ
้
ำ
่
ี
�
่
้
ู
�
็
ุ
่
้
ทั้น� เปนทั้อัยแกผ่้ขั้าทั้งหลาย บูด้น อัุโบูสถค์ารสมมา ค์เปนอันหลไพแลว บูด้นเราทั้งหลายค์ได้อันญ่าต่หอัมาง
้
่
ุ
้
�
ู
ี
ี
ี
้
็
�
ี
้
้
ี
�
�
่
้
ำ
�
้
ุ
ี
�
้
็
ำ
้
้
ฺ
หลงน ค์เปนอันหลอันค์ราชรา อัยาด้พงไพแลว จ้กอัย ู ่ เทั้เสยแลว ค์าอันขัาปจ้ฉัานี ยง (ชอับู) ฅอัพอัใจ้ อัายสม
ุ
�
้
้
้
้
ี
้
้
่
ฺ
้
่
้
ี
้
ี
่
ุ
้
ู
้
สบูต่อัไพค์กลวเปนกงวลอันต่รายแกผ่ขัาทั้งหลาย โต่ แกเจ้้าต่นมอัายต่นใจ้ โส อัายสมโต่ อันวาเจ้้าต่นมอัาย ุ
่
็
่
้
้
บูด้น สนใด้จ้กด้ ค์็เอัาสงฆัะเจ้้าทั้งหลายชต่นชอังค์ว่าเทั้อัะ ต่นนน ขัมต่่ แลเขัาใจ้ เพ่งใจ้ โส อัายสมโต่ แหงเจ้้าต่น
�
ี
ุ
้
์
้
ุ
ี
้
้
้
้
ฺ
�
่
้
้
้
ุ
็
�
้
่
้
่
วาอันแลว สงฆัะเจ้าทั้งหลายค์ค์วรปุจ้ฉัากนวา โรงกฏิ ่ มอัายต่นนน ภิาเสยฺย จ้งกลาวมาบูด้นเทั้อัะ ค์าอันขัา
้
ุ
ุ
�
ี
ำ
ี
้
้
้
้
่
่
�
�
้
่
�
่
้
ุ
ฺ
่
หลงน วหารหลงน อันทั้ายกะหากส้างหอัเปนทั้านแก่ ปจ้ฉัานี ยงชอับูฅอัเพ่งใจ้ อัายสมโต่ แกเจ้้าต่นใด้ น ขัมต่่
�
ี
้
ี
้
�
็
้
้
้
้
ุ
้
่
้
้
้
้
�
้
สงฆัะเจ้าทั้งหลายแต่กอัน สงฆัะเจ้าทั้งหลายค์อับูไวกบูเจ้า ้ แลบูเขัาใจ้เพ่งใจ้ โส อัายสมโต่ อันวาเจ้้าต่นมอัายต่นนน
่
ฺ
้
่
่
ี
้
่
�
ี
่
้
ุ
�
ฺ
อัาวาสทั้ีนีส่บูๆ มาต่ราบูบู้ด้นี ค์เปนอันหลพ้งไพเสยแลว ต่มห่ภิาเวน จุ้งอัยบูปาก...
�
ุ
ู
้
็
่
้
้
้
�
ี
็
�
ี
บูด้นเจ้าอัาวาสทั้�นค์มาบูอักแกเราทั้งหลายอันเปนสงฆัะ
่
ี
้
้
่�
�
ี
้
่
้
ุ
�
็
้
้
�
้
บูด้นเราทั้งหลายค์ค์วรปจ้ฉัาเซื่งกนกนหอัทั้ด้กน แลวหอั .... แลวห่อัมฅน อัาจ้ารยกด้ ห่อัถ่อัสล 5 สล 8
้
่
้
ี
้
�
ี
็
์
ี
ี
�
�
ำ
้
่
่
ุ
่
ู
สต่ต่ถอันญ่ต่ต่ทั้ง ๔ แจ้ง แลทั้ากลาง แลวค์วรอันญ่าต่ แลวค์วรหอัสงฆัะไพอัยนอัย 4 ต่น ถอัเอัาอัอักไพปนใด้นน
่
�
์
้
�
่
้
่
้
ุ
้
ู
้
่
่
้
์
้
้
็
่
หอัเทั้ บูหอัเปนบูาปปาปกมมแกสทั้ธาทั้งหลายอันจ้กได้ล ี หอัสงเกต่ปกหลกไวทั้ด้นน แลวหอัฅนถอัสบูเอัาหนกด้ ี
้
้
่
้
้
�
่
�
่
่
้
�
้
่
้
้
ั
�
้
่
ุ
้
ุ
่
�
ฺ
�
่
ด้มางขัอังทั้านแหงทั้านน แมนเอัาทั้มเสยค์อัยาหอัได้เป ด้นจ้กด้ 4 กอัน ไพยนหอัแกภิกขั หอัวา กปปยา กฏิ ่
่
่
่
่
ี
่
�
ี
็
่
่
่
้
ี
ุ
ี
่
็
้
่
�
�
่
่
�
้
่
็
่
นบูาป แมนเอัาใหมมาใสค์อัยาหอัเปนบูาป เราทั้งหลาย ภินเต่ 3 ทั้ ส้งฆัะหยุบูเอัาด้่นจ้ี 4 กอันนน ทั้วนก้นทั้้ง 4
่
�
้
ี
้
ฺ
�
่
้
้
�
่
็
ค์ค์วรอันุญ่าต่ อัย่าหอัเขัาได้สางเสียบูด้าย..ห�อัเปน กอัน 4 ต่น เอัาวางแจ้ง ๑ ห่อัต่น ๑ วา กปปย กฏิ กโรห่
่
ุ
่
ิ
่
ฺ
�
้
่
ำ
บูาปกมมสกเยอังสกประการ..ค์ด้ลาสางแปลงย้งอัโปสถ 3 ทั้ ว
้
้
�
ึ
้
ี
้
์
ุ
่
�
ค์ารสมมา วหาร กุฏิ โรง วด้วาอัาราม สาสนาทั้ด้ทั้�น ี �
่
่
้
ี
่
้
้
�
่
้
้
�
้
่
้
หอัเปนบูญ่แกสทั้ธาทั้งพายในแลพายนอักทั้กมวลด้�งอัน
ุ
ึ
ุ
�
้
้
่
ำ
ู
�
่
่
้
ได้ค์ด้ลาสางหอัเปนบูญ่แกสทั้านทั้งหลายนบูเสยง
้
ี
�
ำ
ุ
ค์าปจ้ฉัาวาด้้งนี �
�
่
163

ั
ื
้
ั
ั
(2) พิบีสาเรู้อง “โหรู้าศิาสตรู้์, ไสยศิาสตรู้์” ตนฉบบพุบสา อกษรธรรม
�
ั
้
ิ
้
่
ี
์
ั
ั
่
ิ
�
้
ำ
ล้านนา วิดบานเออม อ.เมอง จั.ล้าปัาง) หอสมุดดจัทล้คมภูรใบล้านล้านนา
ั
(http://lannamanuscripts.net/) รหส PNTMP329_464_030420089_00
ั
ึ
์
ิ
ั
ู
ิ
ำ
ิ
ึ
ั
ิ
์
ปัรวิรรตโดย ดร.ดเรก อนจันทร นกวิชีาการศกษา ศนยใบล้านศกษา สานกศล้ปัะ
ั
ิ
ั
แล้ะวิฒนธรรม มหาวิิทยาล้ยราชีภูฏเชีียงใหม ่
ั
ั
ถอนำวหาร
ิ
อัต่ถรเก ว่หาร สเจ้ น มลลกาโทั้สำ ภินทั้ต่พพำ ฯ
ฺ
ฺ
่
ฺ
ฺ
ุ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
่
่
ฺ
ำ
ฺ
ุ
ำ
ฺ
่
ุ
ฺ
ุ
ฺ
ฺ
สณาต่ เม ภินเต่ สงโฆั ยทั้ สงฆัสส ปต่ต่กลล สงโฆั วหารสส ปรกโทั้ส อัทั้ธเรยย เอัสา
่
ุ
่
่
ฺ
ฺ
ญ่ต่ต่ ฯ สณาต่ เม ภินเต่ สงโฆั วหารพทั้ธรป โทั้ส อัทั้ธรต่ต่ ยสสา ยสมโต่ ขัมต่วหาร
ฺ
ํ
ฺ
่
ุ
ฺ
ู
ุ
ฺ
ุ
ำ
ฺ
่
ฺ
พทั้ธรป ปร่โทั้สสส อัพภิโร โส ต่ณหสส ยสส นกขัมต่่ โส ภิาเสยย ฯ อัพภิต่ำ สงเฆัน ว่หาร
ฺ
ฺ
ฺ
ู
ุ
ฺ
ุ
ฺ
ุ
ุ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
ฺ
ุ
ฺ
ฺ
ํ
ุ
พทั้ธรป มลลกโทั้สำ ขัมต่่ สงฆัสส ต่สมา ต่ณห่ เอัวเมต่ำ ธารยาม่ ฯ
ู
ฺ
ฺ
ุ
ฺ
่
้
่
่
�
เปาสะทั้วง 3 รอับู 7 รอับู แลวเอัาด้่น 4 แจ้ง ด้่นทั้ากลาง ใสสะทั้วง
ำ
่
ี
่
�
สงเสยเทั้อัะ ฯ แมนจ้กขัด้งาชาง มางเสาเรอัน จ้กสอัมแซื่มลด้เกาแปลงใหม หอัถอันเสย
ี
่
่
่
่
้
่
้
ู
้
้
้
ขันต่งต่ามกระกลเทั้่อัะ ฯ
้
�
้
ู
ำ
ั
ุ
ำ
่
(3) พิบีสาเรู้อง “ค์าสมมาพิรู้ะเจัาใหม, ค์าไข่ตาพิรู้ะเจัา, ค์าอปัปัโหล
�
ำ
ื
�
�
ี
ิ
ั
ั
กพิรู้ะวหารู้ ฯลฯ” ตนฉบบจัาก วิดปัาเหม่อด อ.ปััวิ จั.นาน หอสมดดจัทล้คมภูร ์
่
ั
ิ
้
่
ั
ิ
ุ
้
ใบล้านล้านนา (http://lannamanuscripts.net/) รหส PNTMP 060620010_00
ั
(หนา 22-23)
้
164

ุ
ิ
ี
่
�
์
่
คำำอปัโลกนำกอพุระวหารใหม จัากเอกสารพุับสาโบราณต่างๆ ทยก
่
้
ตวิอยางมาขางตน จัะเหนไดวิาในล้านนา
ั
้
้
็
่
้
ิ
่
ุ
คาอปัโล้กนพุระวิหารใหม อนสทธา มธรรมเนยมปัฏบตอนเปันการแสดงควิามคารวิะ
์
ำ
ั
ั
ิ
็
ั
ี
ิ
ี
ั
สางแล้้วิถวิายใหเปันทานแล้้วิ นอบนอมทั�งแกสถานที ผู้กอสราง แมกระทังวิสด ุ
้
้
�
้
้
่
่
�
้
้
ั
ู
ี
้
ุ
่
ควิรพุระสงฆ์ะเจัาอปัโล้กนเสยกอน ในการกอสราง ไมวิาจัะเปันการบอกกล้าวิถงการ
์
ั
่
็
ึ
่
่
่
้
�
ุ
จัิงจัักอย่วิฑฒแล้ สรางแปัล้ง ซึ่อม หรอรอถอนแกเจัาทเจัาแดน
ิ
ู
ี
้
่
้
่
�
่
้
�
่
ิ
ิ
�
ิ
ิ
็
ิ
ู
ั
ทาวิจัตโล้กบาล้อนเปันภูมจัตวิญญาณอนศกดสทธ � ิ
ั
้
ุ
ั
่
้
ุ
ฺ
ฺ
ุ
้
้
ฺ
้
สณาต่ เม ภินเต่ สงโฆั ฯ ภินเต่ ขัาแด้พระสงฆัะเจ้าทั้งปวง อกทงถวิายเครองพุล้กรรมตางๆ แล้ะในการ
ี
่
�
ี
ั
�
่
ั
้
ฺ
่
ุ
ุ
่
้
ำ
สณาต่ จ้งจ้กฟ้ง วจ้น ยงค์า เม แหงขัา อัาวุจ้จ้มาโน ทจัะรอถอน เพุอสรางใหมหรอซึ่อมแซึ่ม
้
ำ
ุ
่
่
�
้
ี
�
่
�
่
่
�
้
่
้
่
ำ
้
อันจ้้กกลาวไปพายหนานีเทั้อัะ อัย ว่หารำ อันวาว่หารหล้ง
ี
ี
้
�
�
ี
่
้
้
ี
น อันสทั้ธาอัุปาสกะอัุปาสกาในบูาน......ทั้�น หากมา คนล้้านนาจัะมการแสดงควิามเคารพุ แล้ะขอขมา
่
่
�
่
ู
่
้
�
่
ู
ี
์
้
้
่
สางถวายเปนทั้านแกพระแกวเจ้า 3 ประการแลว แดบรพุอาจัารยปัสล้าทกอสรางไวิเมอนานมา
้
้
้
้
่
่
ำ
ึ
ี
�
�
่
้
้
่
้
้
่
เราเจ้าขัาทั้งหลายจ้กสงวภิาค์แบูงบูนปนกนยงสมค์วรหรอั วิาถงกาล้ะเวิล้าทจัะตองรอถอนทาล้าย
้
ั
้
้
้
ิ
่
่
้
ู
ั
�
้
ี
�
�
่
่
้
ี
่
้
่
้
ึ
ไมสมค์วร ถ้ายงไมสมค์วรน้น ขัอัเจ้าต่นมีอัายุ ต่นใด้ต่นน�ง หรอซึ่อมแซึ่มสงท สล้าชีางผู้สรางไวินนออกเสย
�
ภิาเสยย จุ้งจ้้กกลาวมาบู้ด้นี�เทั้อัะ ห่อัวา 3 ทั้ ฯ แล้ะสรางใหมทดแทนเพุออรรถปัระโยชีนในการ
่
่
�
้
์
ฺ
่
่
�
ี
่
ิ
้
้
�
่
่
ใชีสอยเสนาสนะ สงกอสรางอาคารตางๆ ตอไปั
่
ฺ
แลวต่นนึงต่อับูวา สณาต่ เม ภินเต่ สงโฆั ภินเต่ ของล้กหล้าน
�
ุ
ุ
่
ฺ
ฺ
้
ู
ขัาแด้พระส้งฆัะเจ้้าทั้้งพวง สณาต่ จ้้กฟ้ง วจ้นำ ยงค์า เม
ุ
ุ
้
ำ
่
ั
้
แหงขัา อัาวจ้จ้มาโน อันจ้้กกลาวต่่อัไปพายหนานีเทั้อัะ ฯ พุธกรรมดงกล้าวิ ไมเพุยงปัรากฏแตใน
�
้
้
่
ุ
ฺ
่
้
ี
่
่
ี
ั
ิ
่
่
่
้
่
ุ
ำ
่
ุ
้
ำ
ี
�
อัย วหาร อันวาวหารหลงน อันสทั้ธาอัปาสกะอัปาสกา
้
้
ั
่
�
�
ี
่
ี
ทั้้งหลาย มปสาทั้ส้ทั้ธา ในทั้านปารมอันโยด้ยง จ้งจ้้กมา ล้้านนาเท่าน�น หากยังปัรากฏในเขตวิัฒนธรรมรวิม
่
้
่
ิ
ุ
ั
่
้
่
้
่
ี
�
้
้
สางยงพระวหารหลงนแล ยอัถวายใหเปนทั้านเถงแก ่ เชีน สบสองพุนนา เชีียงตง หรอหล้วิงพุระบาง
ี
่
ั
ิ
่
ิ
�
่
่
พระแกวเจ้้า ๓ ประการ ด้จ้ด้้งเลอันลอัยลงมาทั้างอัากาส เชีน กรณการรอซึ่อมแซึ่มหอปัฏบตธรรม (โฮิง)
�
ุ
�
้
้
ุ
่
้
ี
ั
่
้
อัยาด้ลงมาทั้าง มชเฌ ในทั้ามกลางสงฆัในกาลบูด้น ี � ของวิดราชีฐ์านหล้วิงเชียงตง เมองมา (เขตปักครอง
์
ฺ
้
เราเจ้าขั้าจ้กแบู่งบูนปันแกกนให้เปน อัต่ต่โนสนต่ก แก่เรา พุเศษท 4 เมองล้า) รฐ์ฉานตะวิันออก ปัระเทศพุม่า
้
ฺ
ฺ
่
้
้
ี
ั
่
�
ิ
็
เจ้้าขัาทั้้งหลาย ค์บูห้นสมค์วร ค์วรเราเจ้้าขัาทั้้งหลายสะซื่ ซึ่�งเปั็นพุ�นททปัระชีากรสวินใหญ่เปั็นชีาวิไทล้�อ
้
้
่
ี
่
�
่
ี
�
ึ
่
้
วางวาง ใหไวแกปชชาชนทั้้งหลาย อันจ้้กมาสาน้กอัาไสร กอนการรอถอนนนจัะมพุธกรรมทชีาวิล้อ
ำ
้
่
ั
้
ี
ิ
่
ี
�
ี
�
่
�
ั
่
�
ี
่
�
้
ในสา (น.24) ยารมงาอันน ใหเปนผ่ละปรมปราไปพาย
้
้
ิ
ี
้
้
้
�
้
้
หนา ค์นยงสมด้งค์าขัาพระเจ้าว่ามาน ขัอัใหพระสงฆัะเจ้า เรียกวิ่า “สุมาสล้่า ตานทราย” เปั็นพุธีกรรม
้
้
้
�
ำ
้
้
้
ี
�
�
่
่
่
�
ี
ทั้้งพวง จุ้งจ้้กห่อัสาธการมาในกาลบู้ด้นี�เทั้่อัะ ฯ 3 ทั้ ฯ เพุอขอขมาแก่ชีาง (สล้่า) ทไดกอสรางอาคาร
่
ุ
�
่
�
ี
ั
ั
ึ
ดงกล้าวิไวิแล้ะบดนถงกาล้ะเวิล้าทตองบรณะ
ู
้
ี
้
ซึ่่อมแซึ่มใหม่ แล้ะการอทิศถวิายทรายก็เปั็น
ุ
ิ
ิ
�
ี
�
ั
์
ี
ั
้
ิ
ั
พุธกรรมเชีงสญล้กษณทเกยวิของกบอานสงส ์
ี
ั
�
ุ
แล้ะวิสดกอสรางนันเอง
่
้
165

(4.4)



ั
�
ั
ั
ิ
ขี�อสนำนำษฐานำเกียวกบร้ปัแบบโคำรงสร�างหลงคำา
ิ
�
่
วหารล�านำนำา (ระบบขีอม�า-ตังไหม)
�
่
ี
�
ึ
�
ั
ิ
ี
้
�
ี
่
จัากงานศกษาทเกยวิกบวิหารล้านนาทผู้านมา พุบวิา
โครงสรางหล้ังคาวิิหารล้้านนาน�นมล้กษณะแตกต่างจัากโครงสราง
ั
้
ั
ี
้
่
ุ
็
์
ของโบสถ แล้ะวิิหารในภูาคกล้างใตเขตสโขทยล้งไปัเปันอยางมาก
ั
้
วิรล้ญจัก บณยสรตน (2557) ได้สนนษฐ์านเก�ยวิกบควิาม
ั
ั
ี
ั
ิ
ุ
ุ
ั
์
์
็
่
ั
เปันมาของโครงสร้างแบบต่างไหมวิ่า มควิามเปั็นไปัไดวิาพุฒนามาจัาก
้
ี
ี
ี
่
ั
�
โครงสรางหล้งคาบานของจัน แตมการเพุมควิามสงของเสาตง
้
้
ั
ิ
ู
�
ี
�
�
้
่
๊
ำ
่
�
หร่อเสาปัอก หร่อทีภูาคกล้างเรยกวิา “ตุกตา” ทีมหนาทีคาระหวิาง
�
ี
�
ิ
้
ั
่
่
ิ
ิ
�
�
ึ
�
ี
้
ู
่
ิ
ขอ ใหมควิามสงเพุมขน เทคนคดงกล้าวิอาจัไดรบอทธพุล้ถายทอด
ั
้
ั
่
ผู้านควิามสมพุนธระหวิางล้านนา กบจันทงทางการเมอง แล้ะการ
ั
์
่
ั
ี
่
�
ั
ิ
่
้
ั
ิ
ิ
ตดตอคาขาย ทดาเนนมาโดยตล้อดระยะเวิล้าในปัระวิตศาสตร ์
ำ
ี
�
ั
ซึ่งระบบการวิางโครงสรางหล้งคาในล้กษณะที�คล้้ายกนนียงพุบในดน
�
ึ
�
ิ
้
ั
ั
ั
แดนสบสองพุนนา หรอ “เชีอหล้�” ซึ่งเปันเมองทมควิามสมพุนธ ์
ั
ั
่
�
�
็
่
ี
ิ
ี
ี
ั
ึ
ิ
ั
ั
ทางสงคมวิฒนธรรมกบดนแดนล้้านนา
ั
166

�
�
ี
ี
่
้
่
็
้
ั
อยางไรกตาม ในล้านนามการพุฒนาโครงสรางทเรยกวิาระบบ “ขอมา”
้
ี
่
�
ึ
ี
�
่
้
่
ี
ทปัระกอบดวิยข�อม้า แล้ะเสาสะโก๋น ซึ่�งเปั็นโครงสร้างทชีวิยให้สามารถก่อสร้างหล้ังคา
�
ั
�
ั
�
้
ี
้
ุ
่
�
�
่
ี
ี
ั
ทมโครงหนาจัวิสามเหล้ยมแบบซึ่อนชีน หรอทเรยกวิา “ซึ่ด” บนผู้งพุนทยอมมได ้
่
�
ี
ี
่
�
ี
ึ
ั
้
๋
ั
ั
็
่
้
่
่
ั
เนองจัากตวิ “เสาสะโกน”เปันตวิชีวิยในการยดโครงสรางตางไหมเขากบตวิเสาหล้วิง
�
่
ี
ทชีวิยใหสามารถขยบระยะระหวิ่างเสาหล้วิงกับตวิโครงสรางตางไหมไดอยางย่ดหยุ่น
้
่
่
้
�
ั
ั
้
็
่
�
่
้
่
�
ี
้
้
ู
่
ิ
ิ
ผู้เขยนสนนษฐ์านวิา ระบบขอมานเปันวิทยาการ หรอเทคนคการกอสรางทพุบ
ี
ิ
ั
ี
�
้
ี
ำ
�
ิ
ิ
ั
ในเขตวิฒนธรรมล้านนา โดยเฉพุาะในเขตล้มนาปัง-วิง แล้ะกก-อง ดงเชีนทพุบ
่
ุ
�
่
ั
ั
่
�
ึ
ในเขตเม่องเชีียงแสน เรอยไปัจันถงเม่องล้าปัาง
ำ
ิ
่
�
แตกระนน กปัรากฏระบบโครงสร้างแบบขอมาในดนแดนอนๆ ทมควิาม
�
่
้
�
็
ี
่
ั
ี
�
ั
์
ั
่
สมพุนธกบดนแดนล้้านนา เชีน พุะเยา นาน เชีียงตง สบสองพุนนา แล้ะหล้วิงพุระบาง
ั
ุ
ิ
ิ
ั
่
ทีเปันกลุ้มชีาวิไทล้่�อในดนแดนเหล้านั�น เชีน วิิหารไทล้่�อบางแหงมโครงสรางแบบขอ
ี
ิ
่
่
่
�
่
็
้
�
่
้
่
้
่
่
่
่
็
มา-ตางไหม แตบางแหงกพุบเพุยงเฉพุาะโครงสรางแบบตางไหม หรอตางโย
่
ี
ั
�
้
�
่
่
่
�
้
ั
้
ั
ยกตวิอยางทพุบระบบขอมาในโครงสรางหล้งคาวิหาร เชีน วิหารไทล้อวิดบานพุน
่
�
ี
ิ
ิ
่
�
ิ
ี
ำ
่
ิ
ั
เขตปักครองพุเศษท 4 เมองล้า รฐ์ฉาน วิิหารวิดบานไฮิ เมองฮิา สบสองพุนนา
้
ั
ั
่
ั
วิิหารของชีาวิไทดอย (ไตหล้อย) บานหา เวิยงโบราณสามตาวิ รฐ์ฉาน ปัระเทศพุมา
ี
้
้
่
้
้
็
เปันตน
167

�
ภูาพุที 96 - 98
�
ั
่
�
่
้
้
�
�
วิหารวิดบานพุน ของชีมชีนไทล้อทตงบนเสนทางจัากเมองล้าไปัยังเขต
ี
ุ
ั
่
ิ
ั
เวิยงโบราณสามต้าวิ รฐ์ฉานตะวิันออก ปัระเทศพุม่า มระบบโครงสร้าง
ี
ี
�
ี
ั
่
�
หล้งคาแบบข่อมา-ตางไหมภูายใต้รปัทรงหล้ังคาแบบ “หล้ังผู้ด” หรอทม ี
ั
ู
่
้
ปักนกคล้มโดยรอบ
ุ
ี
168

�
ภูาพุที 99 - 101
ั
วิิหารของชีาวิไทดอย (ไตหล้อย) หร่อชีาวิปัล้ง
ั
้
�
�
ี
�
ในเขตเวิยงโบราณสามตาวิทพุบทงการใชีระบบขอ
้
ี
่
่
่
้
มา-ตางไหม แล้ะระบบขอมา-ตางโย
้
�
่
169

�
ภูาพุที 102
แสดงโครงสร้างหล้ังคาระบบไถเหล้ียงของจัีน



่
�
้
ั
ี
นอกจัากน ล้กษณะโครงสรางแบบตางไหม
้
ั
ึ
ยงอาจัคล้ายคล้งกบระบบโครงสรางหล้งคาของจัีนทเรยกวิา
ั
ี
่
้
ี
�
ั
ี
�
137
�
“ไถเหลยง” (抬梁) ซึ่ึงเปั็นระบบโครงสร้างรับนำาหนักรูปัแบบ
้
ุ
็
หนงทพุบในกล้่มของชีาวิตง (Dong Minority) ซึ่งเปันกล้ม
่
�
�
�
ึ
ี
ึ
ุ
้
ู
้
ี
ี
�
ทพุดภูาษาตระกล้ขรา-ไท (จัวิง-ตง) ในเขตพุนทจันตอนใต ้
ี
ู
้
�
�
่
ู
่
้
ุ
ี
ิ
บรเวิณมณฑล้กวิางส กยโจัวิ แล้ะบางสวินในเขตมณฑล้หหนาน 138
ระบบไถเหล้ียง เปั็นโครงสร้างแบบเสา แล้ะคาน (Beams-and-
�
�
columns) โดยมีเสาหล้ักขึนสองข้าง หัวิเสาทำาหน้าทีรองรับข่อ
�
�
�
ั
ี
่
�
่
�
ั
่
แล้ะบนขอ มการตงเสาขนาดเล้กแล้ะสนอก 2 เสาเพุอรองรบขอ
�
ี
ั
็
้
ี
ั
็
�
�
่
�
ั
ี
ี
�
ทสนกวิาขอชีนล้าง แล้ะมการซึ่อนขอแล้ะเสาขนาดเล้กนล้ดหล้น
่
่
�
�
่
ั
�
ึ
ี
�
�
่
�
ั
ำ
�
้
ึ
ี
้
ั
กนขนไปัจันถงยอดจัวิ โครงสรางน ขอทาหนาทรบแปัโดยตรง
�
ั
มักพุบการใชี้โครงสร้างปัระเภูทนีในอาคารขนาดใหญ่
�
170

ี
้
่
้
ั
ั
โครงสร้างดงกล้าวิมล้กษณะคล้ายกบโครงสรางแบบตางไหม
่
ั
ั
่
ั
่
�
ทพุบในเขตวิฒนธรรมล้านนา แตแตกตางกนตรงทโครงสราง
้
้
ี
ี
�
�
ั
ี
ู
่
�
้
่
ั
แบบ-ตางไหมจัะยดควิามสงของเสาทตงบนขอ ทาใหหล้งคามควิาม
ี
ำ
่
�
ล้าดชีนมากข�น อกทงระบบต่างไหมในล้านนามีการใชีชีด “ขอมา”
ั
้
ึ
�
ั
ี
ุ
้
่
้
�
้
่
ี
ั
้
ี
�
ั
่
ทมขอมา แล้ะเสาสะโก๋นทรองรบโครงสรางในสวินปักนกของหล้งคา
ี
ี
�
�
้
ี
่
ั
้
เทยบไดกบชีวิงหองเสาหมายเล้ข 9 ของระบบไถเหล้ยง นอกจัากน ี �
ี
่
ี
ั
็
ั
่
่
่
ิ
่
�
ำ
้
สวินคอมาเปันสวินททาใหเกดการ แบงตบหล้งคาระหวิางบน แล้ะล้าง
้
ี
ำ
�
หรอทเรยกวิา “ชีาย” ซึ่งระบบไถเหล้ยงไมมชีดโครงสรางททาใหเกดการ
ี
ึ
่
�
ี
้
่
่
้
ี
ุ
�
ี
ิ
ั
่
ั
แยกตบหล้งคาล้กษณะดงกล้าวิ
ั
ั
้
ิ
�
ั
ั
ี
้
�
้
็
่
ำ
อยางไรกตาม นีเปันเพุยงขอสนนษฐ์านเบ่องตนที�ยงตองทาการ
็
่
ั
ศึกษาค้นควิ้าต่อไปั แต่อาจัต�งสมมตฐ์านเบ�องต้นไดวิ่าโครงสร้างแบบ
ิ
้
ต่างไหมอาจัไดรับแรงบันดาล้ใจั หรอเทคนิควิิทยาการบางอย่างจัากจัีน
่
้
้
ั
ิ
ี
แตมการพุฒนา แล้ะปัรบเปัล้ยน แล้ะคดคนเทคนควิทยาการกอสราง
ิ
้
ี
�
่
ั
่
ิ
ึ
ของตนเองขนมา จันเกดเปันเอกล้กษณเฉพุาะทสงผู้ล้ใหเกดการ
็
่
�
ั
ิ
�
์
้
ี
ิ
สรางสรรครปัทรงของสถาปััตยกรรมขึน
้
ู
�
์
ี
์
่
ี
่
�
ั
�
ู
�
ิ
ู
ั
้
ู
็
้
องคควิามรเรองโครงสร้างแบบขอมานเปันภูมปัญญาทถกพุฒนา
�
ึ
�
�
ิ
ู
ั
�
ึ
ขนในดนแดนทเปันเขตวิฒนธรรมล้านนา ซึ่งภูมปัญญาดงกล้าวิ
ั
็
ั
่
ิ
ี
้
่
่
่
ั
ี
คงมการเล้อนไหล้ไปัมาภูายในเขตแดนทมวิฒนธรรมรวิมกน เชีน ล้านนา
ี
�
ี
�
ั
้
่
ั
�
ิ
ิ
สบสองพุนนา หล้วิงพุระบาง โดยเฉพุาะอยางยงการแพุรกระจัายไปั
่
็
ู
์
ึ
�
่
ี
่
พุรอมกบพุุทธศาสนาซึ่งมเชีียงใหม-เชีียงแสน เปันศนยกล้าง แล้้วิแตล้ะ
้
ั
ทองถนนาเอาหล้ักการของระบบข่อมา-ตางไหมหรอตางโย ไปัปัรับใหเขา
่
้
้
้
�
ำ
่
�
่
้
ิ
่
ิ
้
ั
ั
กบบรบทสภูาพุแวิดล้อมของตนเอง ดงเชีนการพุบระบบโครงสร้าง
้
แบบขอมา-ตางไหม หรอขอมา-ตางโย ในวิหารบางแห่งของชีาวิไทล้�อ
่
่
้
่
ิ
่
่
�
�
่
ั
ี
่
ิ
สบสองพุนนา แตมการออกแบบโครงสรางพุเศษบางปัระการ เพุอให ้
ิ
้
่
�
ี
ู
�
ู
้
่
้
ิ
สอดคล้องกับรปัแบบหล้ังคาท�เหมาะสมกับสภูาพุภูมอากาศ การใชีพุนท � ี
ภูายใน ตล้อดจันปัรับไปัตามวิัสดแล้ะเทคโนโล้ยีการกอสรางในท้องถน
ิ
ุ
้
�
่
ั
็
จันกล้ายเปันล้กษณะเฉพุาะตวิขน หรอการเล้อกใชีโครงสรางระบบ
้
�
ั
ึ
้
่
่
่
้
ี
�
ี
็
�
ั
ขอมา-ตางไหม ในวิหารวิดบานแสนทมผู้งพุนเปันสเหล้ยมผู้นผู้าแบบ
่
�
้
่
ั
่
ิ
ี
�
ี
�
้
้
หนากระดาน
171

ี
้
ำ
�
่
้
�
่
้
การใชีโครงสรางขอมา-ตางไหมทพุบในตานาน
่
พุนเมองเชียงใหม ไดกล้าวิถง ชีางกานโถมเตรยมเครองไม ้
่
ี
ี
�
ึ
่
่
�
่
้
่
ุ
้
ี
ี
ิ
ทจัะกอสรางวิหารวิัดกานโถม เวิยงกมกามจัากเมองเชียงแสน
่
�
ี
่
้
็
ี
้
�
่
่
ี
อาจัเปันไปัได้วิามการใชีโครงสร้างระบบข่อมา-ตางไหมท�เชียงแสน
ี
�
่
ั
ี
่
้
กอนทพุญามงรายจัะสรางเวิยงกมกามซึ่งเปันถนทอยเดมของ
ิ
ู
ี
ุ
ึ
�
ิ
�
็
�
ี
้
ั
่
็
ชีาวิมอญหรภูญชีย เปันไปัไดวิาวิหารวิดกานโถมนนมการออกแบบ
ิ
ั
ุ
ิ
ี
ั
�
�
ี
่
ั
่
่
้
้
ทผู้สมผู้สานระหวิางโครงสรางหล้งคาแบบข�อมา-ตางไหมภูายใต ้
่
่
็
�
ผู้ังพุ�นยกเกจั ทมีการเชี�อมต่อกับมณฑปัท้ายวิิหาร แล้ะอาคาร
ี
้
์
�
ั
ู
ิ
ปัระดษฐ์านพุระพุุทธรปั 5 องคทีไดรบอทธพุล้รปัแบบศล้ปักรรม
ิ
ิ
ิ
ู
�
่
ั
ั
่
ของวิฒนธรรมมอญผู้านพุุกาม-องวิะ หร่ออกตอหนึง
ี
139
้
่
�
้
้
็
ุ
่
่
อาจักล้าวิไดวิา ระบบโครงสรางขอมา-ตางไหมเปันชีด
่
์
ี
่
้
�
ี
องคควิามรเกยวิกบโครงสรางหล้งคาทสามารถปัรบแตงไปั
ั
ั
�
้
ู
ั
่
ี
ใหสอดคล้องกบผู้ังพุนทมควิามหล้ากหล้าย เชี่น ผู้งพุนแบบยกเกจั
่
�
ั
ั
้
็
ี
้
�
�
่
่
�
ุ
ั
้
ั
ผู้งพุนสเหล้ยมผู้นผู้าหนากระดาน หรอแมกระทงผู้งแบบจัตรมข
้
้
ั
่
ุ
ี
�
�
ั
ี
�
้
อกทงยังชีวิยแกไขปัญหาเกยวิกบระบบโครงสรางอาคาร
้
ั
ั
ี
ั
่
�
�
ี
ชีวิยเรองควิามแขงแรงของโครงสร้าง ตล้อดจันการคำานวิณ
่
็
�
่
วิสดกอสราง
้
ั
ุ
่
172

�
ภูาพุที 103
รูปัแบบหล้ังคาทรงยวินแบบต่างๆ ในพุม่า
�
�
ทีมาของภูาพุ : ปัรับปัรุงจัาก โชีติมา จัตุรวิงศ์, วิ่าทีวิัดพุม่า
�
ในจัังหวิัดเชีียงใหม่ แล้ะล้ำาปัาง วิารสารหน้าจััวิ
คณะสถาปััตยกรรมศาสตร์ มหาวิิทยาล้ัยศิล้ปัากร ฉบับที 5
�
กันยายน 2550, หน้า 60.



ั
�
ี
�
ั
ั
ิ
นอกจัากน ยงปัรากฏการเรยกล้กษณะหล้งคาซึ่อนชีนในวิหาร
ั
้
ี
่
่
่
�
ึ
ั
ั
่
ึ
ของพุมาตอนล้างวิาหล้งคา “ทรงยวิน” ซึ่ง “ยวิน” ดงกล้าวิหมายถง
�
ั
็
ี
่
ู
่
ู
ชีาวิไทยวิน ทอาศยอยในภูาคเหนอของปัระเทศไทย คงเปันรปัทรงหล้งคา
ั
ี
่
�
�
ทมการซึ่อนชีนของชีาวิยวินทใหอทธพุล้แกชีาวิพุมา โดยเฉพุาะพุนท � ี
้
่
้
ิ
ั
�
ิ
ี
�
่
ี
่
่
ิ
่
่
่
ของชีาวิมอญในพุมาตอนล้าง เชีน เมองสะเทม แล้ะเมาะล้ะแหมง
่
ั
้
ั
โดยหล้งคาทรงยวินของพุมาคงพุฒนามาจัากล้กษณะการซึ่อนชีน
ั
ั
�
หล้ังคาของวิิหาร อุโบสถ แล้ะหอคำา ของชีาวิไทยวิน มักเปั็นหล้ังคาเหน่อ
ิ
่
ุ
็
่
�
ี
�
�
ี
ู
�
พุนททเปันอาคารเชีอมตอระหวิางอาคารปัระดษฐ์านพุระพุทธรปั
่
่
่
ี
ู
�
�
ี
�
�
ั
้
ี
ั
ั
่
็
แล้ะอาคารหล้ก รวิมทงเปันหล้งคาของพุนททอยของสามเณรอกดวิย
ุ
์
ั
ี
่
่
หล้งคาทรงยวินของพุมามหล้ายปัระเภูท เชีน ยวินเซึ่าง สนยวินเซึ่าง ์
ี
ั
ยวินทดงาซึ่น แล้ะยวินเพุยเซึ่างทาน ล้กษณะทางสถาปัตยกรรม
ั
ิ
ั
์
ั
ั
้
่
ดงกล้าวิสะทอนใหเหนถงควิามสมพุนธระหวิางล้านนาแล้ะพุมา
์
้
ึ
่
็
ั
่
้
�
่
ตอนล้าง อยางไรก็ตามการซึ่้อนชีันหล้ังคานันอาจัเปั็นเพุียงการหยบยม
ิ
่
�
่
140
รูปัแบบ แล้ะอาจัไม่ได้นำาเอาระบบโครงสร้างหล้ังคามาใชี้ก็เปั็นได้
173

(ตอนำที่ 5)
ี
�

ั
่
บที่สรปัอตลกษณแหงวหารล�านำนำา
ิ
ุ
ั
์
่
่
ิ
: มรดกภูมปััญญาและคำณคำาอนำโดดเดนำ
ั
้
ุ
่
ู
ิ
่
้
้
้
ู
ึ
์
้
จัากการศกษาคนควิา แล้ะวิเคราะหขอมล้จัากแหล้งตางๆ ของผู้เขยน สามารถ
ี
ี
ิ
ู
สรปัเก�ยวิกบอตล้กษณอนโดดเด่นของวิหารล้านนา ได้วิา รปัแบบของวิหารล้านนา
ั
ั
ุ
้
้
ั
ั
่
์
ิ
ั
์
ทแสดงออกถึงล้กษณะเฉพุาะตนแล้ะผู้่านการตกผู้ล้ึกองคควิามรมาอย่างยาวินาน
�
ู
ี
้
่
�
ู
ั
ุ
ี
้
�
้
ค่อ รปัแบบวิิหารยอมม หร่อวิิหารหกจั�อก ทีมการล้ดชีันหล้งคาแบบดานหนา 3 ซึ่ด
ั
แล้ะด้านหล้ัง 2 ซึ่ด ภูายใต้ระบบโครงสร้างหล้ังคาแบบข�อม้า-ต่างไหมท�แสดงออก
ี
่
ิ
ถงควิามงามผู้านศล้ปักรรมหนาบนวิหารแบบแสดงโครงสรางขอมาตางไหม
้
่
่
้
ึ
�
ิ
ั
่
้
ำ
ึ
่
์
่
แล้ะเอกล้ักษณสาคัญปัระการหน�ง คอ การสร้างโขงพุระเจั้า เพุ�อปัระดิษฐ์าน
ี
่
็
่
พุระปัระธานในวิหารซึ่ึงเปันการแบงแยกพุนทเพุอกาหนดขอบเขตปัรมณฑล้ควิาม
�
�
ิ
�
�
ิ
ำ
่
่
ี
ิ
้
ิ
ิ
�
ั
�
ิ
�
�
ั
ี
ิ
็
�
่
ศกดสทธภูายในวิหารท�เปันล้กษณะเฉพุาะท้องถนทพุบในล้านนา ในขณะท�พุนทอนๆ
ี
�
�
ี
้
ิ
ุ
�
ิ
่
้
ี
่
ุ
จัะใชีฐ์านชีกชี หรอการสร้างมณฑปัตอทายวิหารเพุอปัระดษฐ์านพุระพุทธรูปัปัระธาน
่
ในวิิหาร
ู
้
ั
กล้่าวิไดวิ่า การก่อรปัของวิิหารล้้านนาเปั็นการตกผู้ล้ึกทางภูมิปัญญา
ู
ี
�
ี
ู
็
่
�
์
ี
้
ู
ทมการบรณาการองคควิามรจัากหล้ากหล้ายแหล้ง ทเปันแรงบนดาล้ใจัใหแกสล้า
่
ั
่
้
้
่
ผู้ออกแบบวิหาร ซึ่งแหล้งแรงบนดาล้ใจัเหล้านนล้วินเปันแหล้งอารยธรรมสาคญ
ิ
้
็
ึ
�
ู
่
ั
�
ั
่
ำ
ั
ิ
ุ
�
ั
�
่
้
่
ิ
์
่
ในภููมภูาคอษาคเนยทีสงอทธพุล้ตอรฐ์อนๆ ทีอยรายรอบทั�งในดานการเม่อง ศาสนา
่
�
ู
ิ
่
ี
้
ิ
่
่
ั
ิ
�
็
เศรษฐ์กจั ตล้อดจันงานศล้ปักรรม โดยชีางสล้าของล้านนากเล้อกรบปัรบเปัล้ยน
ั
้
�
ิ
้
่
ตล้อดจันออกแบบใหม เพุอใหสามารถแกไขปัญหาในเชีงเทคนคการกอสราง
ั
่
้
ิ
่
้
์
แล้ะสรรสรางปัรากฏการณ (Phenomenon) ภูายในงานสถาปัตยกรรม ไดอยาง
ั
้
่
สอดคล้องกบบรบทสงคม วิสดแล้ะทรพุยากรทองถน จัารตทางสงคม ตล้อดจัน
ิ
�
ั
ิ
ั
ุ
ั
้
ั
้
ั
ี
�
ิ
่
ิ
ั
่
ั
โล้กทศนแล้ะปัรชีญาคต ควิามคด ควิามเชีอทางพุุทธศาสนา หล้อหล้อมจันกล้ายเปัน
็
์
ี
สถาปััตยกรรมวิิหารล้้านนาทมล้ักษณะเฉพุาะตน เปั็นมรดกทางภูมิปััญญา
ู
ี
�
ิ
สถาปััตยกรรมของดนแดนล้้านนาแหงนี �
่
174

175

176

ิ
ั
ุ
ิ
เชื่งอรรถที่�ายสวนำที่ 4 รายงานการวิจัย มหาวิทยาล้ัยมหาจัฬุาล้งกรณราชี
ิ
�
่
ี
วิิทยาล้ย วิิทยาเขตเชีียงใหม, 2560, หนา 87.
้
่
ั
11 ธวิชีชีย ทาทอง,เรองเดม. 56.
ำ
ั
่
ั
�
ิ
์
ิ
ั
ี
ี
ี
�
ุ
ั
ิ
ี
ั
ั
ิ
ิ
ำ
1 ธวิชีชีย ทาทอง, มอกวิหาร: วิธการ 12 พุระครูอดล้ยสล้กตต, วินด วินเสย ฤกษ ์
ั
้
ุ
ั
ี
ิ
ำ
้
ำ
ั
กาหนดระเบยบสดสวินในการออกแบบวิหาร ยามทาพุธล้านนาฉบบวิดธาตคา อางใน มอกวิิหาร:
ำ
ิ
ี
่
่
ิ
ี
ำ
ั
ี
ิ
่
ในภูาคเหนอของไทย, บทควิามวิชีาการ วิารสาร วิธการกาหนดระเบยบสดสวินในการออกแบบ
้
์
หนาจััวิ คณะสถาปััตยกรรมศาสตร มหาวิิทยาล้ย วิิหารในภูาคเหน่อของไทย, บทควิามวิิชีาการ ใน
ั
�
�
ั
้
ั
ั
ศล้ปัากร, ฉบบที� 32 มกราคม – ธนวิาคม 2560, วิารสารหนาจััวิ ฉบบที� 32 มกราคม – ธนวิาคม
ิ
ั
้
หนา 54. 2560.หนา 56-57.
้
ิ
ิ
์
์
ั
้
ั
ั
ุ
2 ชียยศ อษฏวิรพุนธ แล้ะภูาณพุงษ ์ 13 อชีรชีญ ไชียพุจันพุานชี, โครงสรางรบ
ิ
ุ
์
์
ั
้
้
้
ั
ี
ิ
์
เล้าหสม, วิิหารล้ายคา วิดพุระสงห สถาปััตยกรรม นาหนกแบบชีาเหล้ยงในศาล้เจัาแล้ะภูาพุสะทอน
ำ
ั
ี
ั
ี
ุ
ั
�
แล้ะจัตรกรรมฝาผู้นง, (กรงเทพุฯ: โอ.เอส.พุรินติง ชีาวิจันอพุยพุในกรงเทพุฯ สมยรชีกาล้ท 1 – 5,
ิ
�
ั
�
ุ
ั
ิ
ิ
ิ
์
้
เฮิาส, 2543), หนา 10. วิารสารวิชีาการอเล้คทรอนกส ฉบบภูาษาไทย
์
ั
ี
ิ
ุ
ี
�
�
3 ธวิชีชีย ทาทอง, เรองเดม, หนา 54. สาขามนษยศาสตร์ สงคมศาสตร์ แล้ะศล้ปัะ ปัท 8
่
ั
้
ำ
ิ
ั
�
ิ
่
ี
ั
4 ธวิชีชีย ทาทอง, เรองเดม, หนา 56. ฉบบท 2 เดอนพุฤษภูาคม – สงหาคม 2558,
�
ั
่
ิ
ั
้
ำ
้
ิ
ั
ำ
ั
5 ดเพุิ�มเตมใน ธวิชีชีย ทาทอง, เรองเดม, มหาวิิทยาล้ยศล้ปัากร, หนา 2494.
ั
ิ
ู
ิ
่
�
หนา 56. 14 Ling Cai, Peter W.Ferreto and Yi
้
ิ
่
ำ
ั
ั
�
6 ดเพุิ�มเตมใน ธวิชีชีย ทาทอง, เรองเดม, Deng. A study of the Timber structure of
ิ
ู
หนา 59-60. Drum tower of Chinese Dong Minority Ar-
้
ำ
ั
่
�
ู
7 ดเพุิ�มเตมใน ธวิชีชีย ทาทอง, เรองเดม, chitecture and Its Development and Evo-
ั
ิ
ิ
้
หนา 60-64. lution. [Online]. http://iiwc.icomos.org/.
ิ
ิ
ู
ุ
ุ
์
ำ
ำ
8 คานวิณโดย ธวิชีชีย ทาทอง เมอวินที� 2 15 โชีตมา จัตวิงศ, วิหารพุระพุทธรปั
ั
่
�
ั
ั
ั
ี
พุฤษภูาคม 2564. สถาปัตยกรรมเปัรียบเทยบไทย เมียนมา แล้ะศรี
้
ุ
ี
ั
ิ
ี
�
ั
9 ส่บพุงศ จัรรยส่บศร, หอปัระวิตศาสตร ์ ล้งกา, (กรงเทพุฯ : อ.ท. พุบล้ชีชีิง, 2563), หนา
ี
์
ิ
์
ั
ิ
ิ
ิ
์
้
ิ
ล้านนา, วิทยานพุนธศล้ปัศาสตรมหาบณฑต 503.
ั
่
่
ุ
ั
ิ
์
�
ั
ั
ิ
ิ
ิ
ภูาควิชีาศล้ปัสถาปัตยกรรม, มหาวิทยาล้ยศล้ปัากร 16 โชีตมา จัตรวิงศ, วิาทีวิดพุมาในจัังหวิด
ั
ิ
ำ
ี
่
�
้
ั
ึ
ี
ปัการศกษา 2549, หนา 15-16. เชียงใหมแล้ะล้าปัาง, วิารสารหนาจัวิ คณะ
้
ิ
ิ
ั
ั
ั
ุ
ุ
ำ
ี
10 พุระครธรสตพุจัน แล้ะพุล้ล้ภู หารคาจัา, สถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาล้ยศล้ปัากร ฉบบ
ั
์
ู
้
ั
�
ู
การศกษาองคปัระกอบพุุทธสถาปััตยกรรมแล้ะภูม ิ ที 5 กนยายน 2550, หนา 59-60.
์
ึ
ำ
่
ั
ี
่
ั
ทศนวิฒนธรรมของวิดในอาเภูอเมองเชียงใหม,
ั
์
177

(ตอนำที่ี 6)
�



ที่ำเนำียบสล่าวิหาร

โดยศุภูกุล เร่องวิที่ยานำุสรณ์









�
รายชื่่อสล่าในำที่ำเนำียบ



�
�
�
�
พิืนทีเชุียงใหม่ พิืนทีลำาปัาง
1. อ.จัุล้ทัศน์ กิติบุตร 13. นายสมบูรณ์ แก้วิมารัตน์
2. นายเบญจัิมิน สุตา (สล้่าพุ่อหนานมิน) (สล้่าสมบูรณ์)
3. นายรุง จัันตาบุญ (ชี่างรุง) 14. นายพุัฒ จัันทร์เกล้ี�ยง (สล้่าพุัฒ)
่
่
4. นายเกตุ มูล้ปัระการ (สล้่าเกตุ)
�
�
5. นายธวิัชีชีัย ทำาทอง (สล้่าแจั็ค) พิืนทีเชุียงรู้าย
6. นายวิิศาล้ทัศน์ รัตนมงคล้เกษม 15. พุระครูบามหาสมสิน วิุฒิธัมโม
(สล้่าบอย) 16. นายสุภูาพุ วิงษ์ตะวิัน (สล้่าสุภูาพุ)

�
7. นายพุิสณห์ ปัินแก้วิ (สล้่าสน)
8. นายทวิี ยะแก้วิ (สล้่าวิี) พิืนทีแพิรู้่
�
�
่
่
ิ
9. นายสิงห์ทร สิทธิวิงค์ (สล้่าสิงห์ทร) 17. นายพุนจั ศรวิชีย (สล้าพุอหนานพุนจั)
ิ
ิ
ิ
ี
ั
ิ
ั
่
้
10. นายอนนต แจัมแจัง (สล้าหนานออม)
่
์
�
พิืนทีลำาพิ้น
�
11. นายวิฒนา บญยน (สล้าพุอหนานไวิย์)
ั
่
่
่
ุ
ุ
12. นายดนัย ยปัารมีย (สล้่าดนัย)
์
178
178

พุ่นำที่ีเชื่ียงใหม่
�
�
















1. อาจัารู้ย์จัุลทัศิน์ กิติบีุตรู้ รู้างวัลและค์วามภาค์ภ้มิใจั



ที�อย้่ - ปัรญญาสถาปัตยกรรมศาสตรดษฎ- ี
ั
ิ
ุ
48/1 หมู 3 ตำาบล้สันผู้ีเส่อ อำาเภูอเม่อง บณฑตกตตมศกด มหาวิทยาล้ยเชียงใหม ่
ิ
ั
ิ
ิ
ิ
ั
ิ
�
�
่
ี
ั
จัังหวิัดเชีียงใหม่ 50300 พุ.ศ. 2546
ี
่
ี
- สถาปันกดเดน ปัระจัาปั 2547
ำ
ิ
ภ้มิลำาเนา ดานวิชีาชีพุ โดยสมาคมสถาปันกสยาม
้
ิ
ี
ิ
เม่องเชีียงใหม่ อำาเภูอเม่อง ในพุระบรมราชีูปัถัมภู์
ิ
ั
ิ
ิ
จัังหวิัดเชีียงใหม่ - ศล้ปันแหงชีาตสาขาทศนศล้ปั ์
่
ิ
(สถาปััตยกรรมร่วิมสมัย) พุ.ศ. 2547
วันเกิด
16 ตุล้าคม 2487
การู้ศิึกษ์า
สถาปััตยกรรมศาสตรบัณฑิต
จัุฬุาล้งกรณ์มหาวิิทยาล้ัย พุ.ศ.2511
179

ิ
แนวค์ดและค์วามเชุือ การู้สบีทอดองค์์ค์วามรู้้ �
ื
�
์
�
็
ิ
์
ึ
ุ
ิ
อาจัารยจัล้ทศน กตบตร เปันสถาปันก อาจัารยจัล้ทศน เตบโตขน เมอราวิ
ุ
ิ
ิ
ั
์
์
ุ
�
่
ั
ี
่
ู
้
�
ั
ุ
ี
้
ในยคสมยใหมทไดผู้นวิกเอาควิามรแบบสากล้ พุ.ศ.2490-2510 ภูายในเขตกาแพุงเชียงใหม ่
ำ
ู
ี
่
ี
่
ิ
่
�
ี
ี
�
ิ
้
แล้ะควิามเชียวิชีาญเชีงชีาง หรอ “สล้า” ทมสภูาพุแวิดล้อมธรรมชีาตงดงาม มคเมอง
่
้
้
่
้
้
้
็
ี
แบบโบราณเขาดวิยกน เปันตวิแทนของสล้า ในสะอาดล้อมรอบทงสดาน ไดใชีชีวิตเตบโตมา
ั
ิ
ิ
�
ี
ั
�
้
ั
่
้
ู
ั
ุ
ุ
์
ั
�
ุ
ึ
้
ิ
์
์
ั
ี
้
�
ั
ั
ล้านนาในยคปัจัจับนไดอยางสมบรณแบบ ทงในคมเจัาบรรตนมหาอนทร ซึ่งสถานท�สาคญ
ำ
ุ
้
ี
ู
ุ
�
มมมมองวิาสถาปััตยกรรมทีด ควิรมการพุฒนาไปั ของเม่อง (ปััจัจับนเปันศนย์สถาปััตยกรรมล้้านนา
ี
ี
ุ
ั
่
ั
ี
็
�
ี
่
ตามยคสมย แล้ะชีวิางานสถาปัตยกรรมจัะมการ ในควิามดูแล้ของคณะสถาปััตยกรรมศาสตร ์
ุ
ั
ั
ี
่
�
ิ
ั
ู
่
้
้
ุ
้
ี
์
็
่
ุ
ี
ั
ปัรบปัรงเปัล้ยนแปัล้งอยเสมอ โดยจัะเหนไดชีด มหาวิทยาเชียงใหม) แล้ะคมเจัาราชีวิงศชีมชีน
�
ั
�
ึ
่
้
็
ั
์
ิ
ั
จัากปัระวิตศาสตรแล้ะตวิอยางงานสถาปัตยกรรม ซึ่งเปันบานของครอบครวิอาจัารย ์
ั
�
ั
้
ุ
ี
่
พุ่นถิ�นในอดตที�ผู้านมา ในสวินของสถาปััตยกรรม อาจัารย์คนเคยกบสถาปัตยกรรมอย่าง
่
ั
่
�
ุ
ั
ล้านนานน อาจัารยจัล้ทศนเชีอวิามควิามพุอด ี วิหารแล้ะหอไตรวิัดดวิงดทมล้วิดล้ายแกะสล้ัก
ี
�
ี
์
ี
ี
�
ิ
้
ั
่
์
ิ
็
ี
ั
ิ
็
่
ั
ำ
�
็
ี
ึ
ี
ิ
เปันธรรมชีาต มควิามเรยบงายควิามเปันธรรมดา อนวิจัตร วิหารวิดพุนเตาซึ่งในอดตเปันหอคา
ิ
ั
ุ
ั
แล้ะเปันควิามงามตามเวิล้า เจัาหล้วิงเมองเชียงใหม่ นอกจัากน�คณยายมกจัะ
ี
ี
้
่
็
ึ
่
้
พุาอาจัารย์เขาวิดอยเสมอทาใหอาจัารย์เขาใจัถง
้
ู
ั
้
ำ
ในขณะทแนวิโน้มของงานสถาปัตยกรรม ขนบธรรมเนยมแล้ะวิถชีวิตของชีาวิล้านนาเปั็น
ั
ิ
้
ิ
ี
ี
ี
ี
�
ิ
่
์
่
�
็
่
ี
้
พุนถน เปันไปัในสองทศทางคอ งานทพุยายาม อยางด แล้ะยงทาใหอาจัารยรจักคนเคยกบ
ำ
ิ
ั
้
ั
ั
ุ
�
ี
ู
�
้
้
ี
ี
ู
์
ิ
่
�
้
้
�
ู
ั
ั
ิ
ี
ั
รกษารปัแบบดั�งเดมไวิ กบงานทีมการปัรบเปัล้ียน พุระสงฆ์หรอเจัาอาวิาสท�มวิชีาควิามรในแขนง
รปัแบบโดยยงรกษาเอกล้กษณควิามเปันล้านนา ตางๆ เชีน พุระมหาหมน เจัาอาวิาสวิดเจัดยหล้วิง
ั
ั
์
์
ี
่
้
่
�
้
่
ั
็
ู
ั
ิ
อาจัารย์จัล้ทศนมองวิ่า อาคารสถาปัตยกรรมพุ�น ในขณะนน เปันผู้มควิามรอบรทางปัระวิตศาสตร ์
ี
้
ู
ั
ู
้
ั
ุ
่
ั
์
�
็
ั
ั
ี
ถนทกแหงของโล้ก ควิรมการเปัล้ยนแปัล้ง หรอ ทองถน เจัาอาวิาสวิดชียพุระเกยรต เปันสล้า
้
ุ
ั
ิ
�
ี
�
ิ
็
ี
้
่
่
�
ิ
่
ั
้
ั
ั
ี
ุ
ี
พุฒนาใหเขากบยคสมย สภูาพุสงคมของโล้กท � ี ท�เชี�ยวิชีาญในงานก่อสร้างอาคารศาสนา วิัดพุันอ้น
้
ั
ี
่
ึ
�
ี
�
ิ
่
่
เปัล้ยนแปัล้ง คอ เปันการทาใหเจัรญขนอยางม ี เปันหองสมดปัระชีาชีนทมหนงสอหล้ากหล้าย
ั
็
็
ี
้
ำ
ุ
้
�
้
้
็
้
ั
ี
ำ
่
พุล้วิต ควิรนาเอาภููมปััญญาในอดต รากเหงาทาง ปัระเภูทใหเล้อกอานไดอยางเตมท ปัระสบการณ ์
�
ี
่
่
ิ
วิัฒนธรรมมาต่อยอด แต่ปััญหาของสถาปัตยกรรม เหล้านัน ไดหล้อหล้อมควิามคด ทศนะคตคานยม
่
่
ิ
ิ
้
ั
่
ิ
�
ั
์
พุนถนในยคปัจัจับนคอ ไล้ฟื้สไตล้ สภูาพุวิถชีวิต ใหเปันผู้ทรกในบานเกดเมองนอน รกหวิงแหน
�
ี
้
ุ
์
ั
ิ
ิ
ั
่
้
้
�
ู
ิ
ุ
ั
ิ
่
�
่
็
ี
ี
ั
็
ุ
้
่
ิ
ั
่
ี
่
�
ี
ู
ควิามเปันอยของคนเชียงใหมเปัล้ยนแปัล้งไปัตล้อด ในวิฒนธรรมล้านนา บมเพุาะรสนยมแล้ะสนทรยะ
ี
�
ั
้
ิ
้
ั
่
ู
่
ั
เวิล้า เราตองเขาใจัวิาไมอาจัรกษารปัแบบดงเดมไวิ ้ ใหเปันแรงบนดาล้ใจัในการสรางสรรคผู้ล้งาน
้
็
์
้
ไดทังหมด
�
้
180

ี
็
ิ
สวินพุธีกรรมทางศาสนาท�เก�ยวิข้องกับการก่อสร้าง อาจัารยกมีควิามสนใจั
ี
์
่
้
ู
้
�
ี
ิ
่
่
ั
ุ
�
แล้ะรสกวิาสนก ทงการล้งเสาเอก การปัลู้กตนไมมงคล้ ฯล้ฯ สงเหล้านเปัน
ึ
�
้
็
ั
ี
์
ู
็
�
์
ั
่
วิฒนธรรมปัระเพุณล้้านนาอาจัารยผู้กพุนธมาตังแตวิยเดก
ั
เมออาจัารย์จัล้ทศน ไดเรยนจับทางด้านสถาปัตยกรรมจัากจัุฬุาล้งกรณ์
ั
ุ
ั
�
่
ี
้
์
่
์
ี
้
่
้
ั
ั
์
มหาวิิทยาล้ยแล้ะไดมปัระสบการณทางาน อาจัารยไดสงเกตวิา กลุ้มสล้า หร่อ
ำ
่
่
�
้
ั
็
ู
�
ั
ี
ิ
�
ี
ั
่
�
ั
ุ
่
้
ชีางพุนบาน เปันผู้ทมบทบาทในการพุฒนาสถาปัตยกรรมพุนถนในปัจัจับนอยาง
่
่
่
ี
ิ
ั
ิ
ุ
ี
มาก แตกล้บมผู้สบทอดนอยมาก อาจัารยจังมควิามตองการปัล้กจัตวิญญาณ
้
์
้
้
ู
ึ
็
�
�
่
ึ
ี
ี
้
ของควิามเปันชีางพุนบานขนมาอกครง ผู้านการฝกฝน เดกรนใหม ทมควิาม
็
ี
่
่
ึ
�
�
่
ุ
่
ั
ี
ั
�
็
ี
�
ึ
ิ
ู
้
่
้
ตงใจัจัรง มาเรยนรฝกฝนใหมควิามเชียวิชีาญแล้ะชีำานาญ เพุราะอาจัารย์เหนวิา
ี
ี
ึ
์
่
ปัระสบการณมควิามสาคญไมนอยกวิา ควิามรูจัากระบบการศกษา แล้ะไมควิร
่
้
ั
ำ
้
่
ิ
ิ
ึ
ยดตดอยเฉพุาะกบใบปัรญญาหรอใบปัระกอบวิชีาชีพุ ดวิยจัตวิญญาณในควิาม
่
ู
ิ
้
ิ
ี
ิ
ั
่
ู
้
้
ู
์
ิ
ำ
เปันครทาใหอาจัารย์ถายทอดควิามรใหแกล้กศษย ดวิยควิามพุรอมแล้ะควิาม
่
้
้
็
้
่
ู
ุ
่
้
้
ี
มงหวิังใหนักเรียน นักศึกษามคุณภูาพุ แล้ะท่านได้ ส่งเสริมการฟื้�นควิามเปั็นสล้่า
้
ี
่
่
�
่
ี
ั
โดยการยกย่องควิามสามารถของสล้า ในฐ์านะทมสวินชีวิยใหงานสถาปัตยกรรม
พุ่นถินยงคงอยแล้ะพุฒนาตอไปั
ั
่
�
ู
่
ั
�
ผู้ลงานการู้ออกแบีบีและกอสรู้�าง
่
่
ั
ั
ี
ำ
ิ
ิ
ิ
ั
- พุ.ศ. 2517 วิดอรญวิเวิก ตาบล้อนทขล้ อาเภูอแมแตง จังหวิดเชียงใหม ่
ั
ำ
่
ิ
ั
ำ
ำ
ั
่
- พุ.ศ. 2530-2544 วิดอนาล้โยทพุยาราม ตาบล้สนปัามวิง อาเภูอเมอง
่
ั
จัังหวิดพุะเยา
ำ
ำ
- พุ.ศ. 2546 วิิหาร วิัดดอนมหาวิัน ตาบล้เวิียง อาเภูอเชีียงของ จัังหวิัด
เชีียงราย
ิ
แหลงอ�างอง
่
์
ี
ิ
ู
ิ
ุ
�
่
้
วิฑรย เหล้ยวิรงเรอง แล้ะคณะ. (2558). สล้าเกาล้านนา สถาปันก
่
่
้
ู
ผู้สบทอดจัตวิญญาณล้านนา. พุมพุครงท 2.หางหนสวินจัากดภูทระพุรเพุล้ส.
่
ี
ั
�
ั
ี
้
ุ
�
์
่
ิ
ิ
้
ิ
้
น. 11-35.
181

ุ
�
ิ
่
่
ิ
ิ
2. นายเบีญจัมน สตา (สลาพิอหนานมน) แนวค์ดและค์วามเชุือ
ิ
ำ
ั
่
ี
่
�
่
ี
ท�อย ้่ มควิามเชีอวิาปััจัจััยสาคญในการเปั็นสล้า
�
ำ
้
�
ำ
ิ
่
�
ี
76 หมูที� 17 ตาบล้สบเตียะ ทาวิด ควิรเรมจัากการสรางศรทธาทมาจัากจัตใจั
ิ
ั
ั
�
ั
อาเภูอจัอมทอง จัังหวิดเชีียงใหม ่ การสรางภูาวิะทสรางควิามสงบภูายในจัตใจั
ี
ิ
้
้
ำ
โดยการศกษาคาสอนของพุระพุทธองค แล้ะฝกฝน
ำ
ึ
์
ึ
ุ
่
เบีอรู้โทรู้ศิพิท 0969599546 ตามหล้ักปัฏบตในพุระพุทธศาสนา อาทิเชีน
์
ิ
ั
์
ิ
ั
ุ
่
ั
้
การน�งสมาธิเพุ�อสร้างควิามสงบในใจั การไหวิพุระ
์
็
ิ
ิ
ำ
�
ั
�
่
ิ
ำ
ภ้มลาเนา สวิดมนต กระทงเมอจัตเปันเอกา การทางานวิหาร
่
ิ
ิ
ำ
ั
ั
�
ิ
่
ำ
ตาบล้ขวิงเปัา อาเภูอจัอมทอง เสมอนเปั็นการปัฏบตวิิปัสสนา โดยเมอพุจัารณา
่
�
่
จัังหวิดเชีียงใหม ่ ล้งไปัในรายล้ะเอียดจัะพุบวิ่า ในการศึกษาเรองราวิ
ั
ุ
ำ
ึ
คาสอนของพุระพุทธเจัา ควิรทาควิามเขาใจัถงหล้ก
้
้
ำ
ั
ี
ิ
ั
์
่
วนเกด ควิามเชีอ พุธกรรม แล้ะองคปัระกอบตางๆ
�
่
ิ
ุ
้
ั
ึ
�
ู
่
ึ
ั
ี
่
้
�
7 ธนวิาคม 2497 ทกอรปัพุทธสถาปัตยกรรมใหไดอย่างล้กซึ่ง เมออย ู ่
�
้
ำ
�
ั
้
ในขนดาเนนการนนตองทางานใหด ทางานดวิยจัต
ี
ำ
้
ำ
ิ
ิ
ั
�
ึ
การู้ศิกษ์า วิญญาณ ทาอยางเขาอกเขาใจั มนจัะสงผู้านเขายง ั
้
้
ิ
่
่
่
้
ำ
ั
�
็
�
้
ำ
ระดบมธยมศกษาที 3 สมองแล้ะจัะทาใหงานมควิามมันคงแล้ะแขงแรง
ึ
ั
ี
ั
โรงเรยนจัอมทอง ในสวินการควิบคุมมาตรฐ์านงานต้องม ี
ี
่
อาเภูอจัอมทอง จัังหวิดเชีียงใหม ่ จัรรยาบรรณชีาง มควิามซึ่�อสตย์ มควิามรควิาม
ู
้
่
ั
ี
่
ั
ำ
ี
ี
เขาใจัเกยวิกบงานศล้ปัะแล้ะเทคนคทสาคญ
�
ี
ั
้
ั
ำ
�
ิ
ิ
ดงคาพุดทครอาจัารยไดสอนสบตอกนมาวิา
ั
ั
์
้
ู
ี
ำ
่
่
่
�
ู
�
ั
�
้
ี
ุ
ั
ู
่
่
“มนอยทกนทปัญญา”แล้ะในสวินสดทาย
ึ
ี
�
182

่
ี
�
ำ
่
ิ
คอ การให้ควิามสำาคญกบควิามเชีอแล้ะพุิธกรรม ปัรู้ะวตการู้ทางาน
ั
ั
ั
ี
ำ
ิ
ั
ี
�
�
ทเกยวิกบงานสล้่า ตามวิถชีาวิล้านนา ซึ่ึงจัะทา
�
้
ี
ิ
็
ู
่
ี
ิ
ิ
ู
�
ิ
�
ั
�
ิ
โดยการไหวิ้สาบอกกล้่าวิสงศกดสทธ ภูตผู้เทวิดา พุอหนานมนเปันล้กชีายของชีางแกะสล้ก
่
ั
ิ
้
่
ิ
ั
�
่
�
เพุอบอกขออนญาต แล้ะเพุอควิามสรมงคล้ ต�งแต่เด็กจัึงไดฝึกหัดการแกะสล้ักงานไมล้วิดล้าย
ุ
้
่
ี
�
่
ี
ำ
่
่
ั
ำ
่
ี
ั
่
ิ
ในการเรยนแล้ะการทางาน โดยถอวิามพุธสาคญ ตางๆ เพุอชีวิยพุอแล้ะครอบครวิ
ี
่
่
้
ู
่
ิ
อย 2 สวิน สวินแรก คอพุธกรรมไหวิครชีาง ปัระมาณปั พุ.ศ.2517 พุอหนานมน
่
่
่
ิ
ี
ู
่
ู
ั
�
่
ำ
่
เพุราะชีางแตล้ะแขนงจัะมครชีางของแตล้ะคน เรมผู้นตวิไปัทางานสล้่าบาน เน่องจัากไม้เรม
้
่
ี
�
ั
ิ
�
ิ
้
ี
ั
้
มขนคร แล้ะต้องมพุธไหวิสกการะครูบาอาจัารย์ ขาดแคล้น ทาใหงานแกะสล้ักไมล้ดนอยล้ง แล้ะ
้
ี
ิ
ู
ั
้
ี
ำ
่
ำ
่
้
�
่
�
้
�
็
่
ึ
ี
ี
ทกปั ซึ่งจัะปัระกอบไปัดวิยสล้าเกา แล้ะสล้า ชีวิงปั พุ.ศ. 2530 ไดเริมทางานเปันสล้าออกแบบ
ุ
์
้
้
�
�
้
�
็
ั
ี
ี
ี
ี
ั
่
้
�
่
ั
ทานอนๆทเกยวิของกบงาน ในสวินนเปันการแสดง อาคารในวิด โดยไดรบโอกาสใหสรางโบสถทวิด
�
ั
่
ั
ู
ู
ควิามเคารพุแล้ะควิามกตญญฺตอครอาจัารย ์ พุทธนมตรกอน เมอไดเรมทางานเกยวิกบวิดแล้ะ
�
ำ
่
ิ
ุ
ั
ิ
ิ
่
ั
่
้
ี
�
�
้
มสวินชีวิยในการทบทวิน สอบทานองคควิามรเดม วิหาร พุอหนานมนแล้ะเพุอนรวิมงานไดเดนทางไปั
่
ิ
่
์
่
ิ
ิ
่
่
ิ
ู
้
�
ี
่
ี
�
ี
่
่
้
ิ
้
ิ
ี
ู
่
ทมอย แล้ะสวินตอมาคอ พุธกรรมไหวิเจัาท ี � ดงานออกแบบพุทธอาคารแล้ะพุุทธศล้ปัในพุนท � ี
่
ุ
ู
์
�
้
ี
ิ
่
�
็
่
�
โดยจัะเปันพุธกรรมกอนเริมการกอสราง เพุอบอก ภูาคเหน่อทั�งหมด
่
�
ี
ู
�
ิ
ิ
ี
�
้
่
ิ
�
�
ิ
้
ู
กล้าวิสงศกดสทธภูตผู้เทวิดาเจัาทเจัาทางทดแล้
ี
ั
่
่
็
�
�
ี
ื
่
ิ
ผู้นแผู้นดนนน ในสวินนเปันการแสดงควิามเคารพุ การู้สบีทอดองค์์ค์วามรู้้ �
ั
็
�
�
่
�
�
�
ตอพุ่นที เจัาของพุ่นที เพุอนรวิมงานแล้ะเปันการ
้
่
่
่
ี
้
่
้
�
ี
ิ
ู
สงบใจักอนเริมทางาน ใหมสต มควิามไมปัระมาท พุ่อหนานมินไดรับองค์ควิามรการสร้าง
้
ำ
ั
ำ
่
็
ั
ิ
ำ
แล้ะเปันขวิญกาล้งใจัแกคณะที�รวิมทางาน วิหารล้านนาจัากปัระสบการณการทางาน
้
่
์
ำ
ั
ั
่
รวิมกบวิดแล้ะจัากการเดนทางไปัศกษา
ิ
ึ
่
ุ
่
ิ
ั
เอกลกษ์ณทางกายภาพิข่องวหารู้ล�านนา พุทธสถาปัตยกรรมท�ทรงคณคาหรอสถาปัตยกรรม
ั
ี
์
ั
ุ
ั
ี
�
ิ
ในทศินค์ตข่องสลา ครูใหญ่ คอ ศาสนสถานทสาคัญ ท�เก�ยวิพุันกับ
่
ี
่
ำ
ี
วิฒนธรรมล้านนา ทงทอยในปัระเทศอันไดแก ่
ั
�
�
ี
้
ู
่
ั
้
์
้
ิ
เอกล้กษณของวิหารล้านนาพุ่อหนานมินม จัังหวิัดเชีียงราย จัังหวิัดเชีียงใหม่ จัังหวิัดพุะเยา
ั
ั
ำ
องวิามอยดวิยกน 2 สวิน คออยทรปัทรงหล้งคา จัังหวิดล้าพุน จัังหวิดล้าปัาง จัังหวิดแพุร จัังหวิด
ู
่
ู
่
ี
ั
�
่
ำ
่
้
ั
ู
่
ั
ี
่
ู
ั
ั
ทรงตากแห ซึ่ึงมองคปัระกอบแบบล้านนาอย่าง นาน แล้ะจังหวิดแมฮิองสอน แล้ะทอยนอก
ั
ี
่
ู
ั
�
�
่
์
่
ี
่
้
่
ครบถวิน ไดแก ชีอฟื้า ปัานล้ม หนาบน โกงควิ ปัระเทศ อนไดแก เมองล้าวิ เมองสบสองปันนา
้
้
ิ
ั
ิ
�
้
ั
้
้
้
้
่
่
่
่
ั
ึ
้
์
็
ิ
ุ
่
นาคทัณฑ แผู้งล้าย แล้ะเชีงชีาย แล้ะเอกล้ักษณ ์ แล้ะเม่องเชีียงตง เปันตน พุอหนานมนศกษาแล้ะ
ิ
่
้
้
ั
่
ั
้
้
่
็
ึ
่
�
่
�
ี
้
อกอยางคอ โครงสรางมาตางไหม ซึ่งแบงเปัน ถอดรหสการสรางวิดเพุอสรางแล้ะออกแบบใหรวิม
่
่
่
แบบตางโย แล้ะแบบตางไหม สมยมากข�น สถาปัตยกรรมท�ถอวิาเปันครใหญ ่
ู
ั
็
่
ั
ี
่
ึ
่
ี
ั
ั
่
้
ั
ี
ทอยในจังหวิดเชียงใหม ไดแก วิดปัราสาท
�
ู
่
183

่
ำ
ั
๋
ำ
ั
ุ
่
อาเภูอเมอง วินตนเกวิน อาเภูอหางดง วิดทงออหล้วิง อาเภูอหางดง
้
้
ำ
่
ำ
ั
ุ
ั
ั
่
ำ
ุ
วิดขนคงหล้วิง อาเภูอหางดง วิดพุทธเอ้น อาเภูอแม่แจัม วิดปัาแดด
ำ
ั
ั
อาเภูอแมแจัม วิดสะล้วิงใน อาเภูอแม่รม แล้ะวิหารจัตรมข วิดพุระธาตุ-
ั
่
ุ
่
ิ
ุ
ิ
ำ
ั
็
ำ
ำ
้
่
ี
ู
ำ
่
�
้
ศรจัอมทอง อาเภูอจัอมทอง เปันตน ทีอยในจัังหวิดล้าปัาง ไดแก วิิหารนา
�
ั
็
ุ
้
้
ำ
แตม วิดพุระธาตล้าปัางหล้วิง อาเภูอเกาะคา วิดเสดจั อาเภูอเม่อง เปันตน
ำ
ั
ำ
็
ปัจัจับนพุอหนานมน ไดสอนแล้ะสงมอบองคควิามรการทาวิหาร
์
่
่
ั
ำ
ิ
ู
้
้
ุ
ั
ิ
�
ู
่
้
ุ
ล้้านนา ใหกบล้กศษย์ 3 คน ไดแก ล้กชีายคนที 2 นายชียพุล้ สตา (เกง)
้
ู
่
ั
ิ
�
ล้กเขย แล้ะชีางชีาวิไทใหญทีทางานดวิยกนมานาน
ู
้
ำ
ั
่
่
ผู้ลงานการู้ออกแบีบีและกอสรู้�าง
่
ั
ั
ำ
ำ
�
- วิดดงหาดนาค ตาบล้สบเตียะ อาเภูอจัอมทอง จัังหวิดเชีียงใหม ่
�
ิ
ิ
ั
- วิดพุุทธนมตร ตาบล้สบเตียะ อาเภูอจัอมทอง จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
ำ
ำ
ำ
้
ั
ำ
- วิดพุระธาตจัอมทอง ตาบล้บานหล้วิง อาเภูอจัอมทอง
ุ
จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
ั
- วิดเทพุปัระสิทธ (วิดตนเฮิอด) ตาบล้หางดง อาเภูอหางดง
ำ
ั
�
ิ
่
ำ
้
จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
ำ
ำ
ำ
้
ั
ั
- วิดเดชีดารง (วิดบานกาด) ตาบล้หางดง อาเภูอหางดง
จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
ำ
�
ำ
่
ำ
- อุโบสถ วิัดราเปัิง (ตโปัทาราม) ตาบล้สุเทพุ อาเภูอเมอง
ั
จัังหวิดเชีียงใหม ่
ิ
แหลงอ�างอง
่
ิ
่
้
กวิน วิองวิกย์การ. (2564). สล้่าสรางสถาปัตยกรรมล้านนา. เอกสาร
ิ
ั
้
่
ั
ำ
ำ
ิ
�
ำ
ั
ปัระกอบการบรรยาย. วิดราเปัง ตาบล้สเทพุ อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม,
ุ
3 เมษายน 2564. น. 49-52.
เบญจัมน สตา. (11 เมษายน 2564). สล้าทาวิิหารวิด. แนวิคดการ
ิ
ิ
ิ
ุ
่
ำ
ั
ิ
ั
ิ
้
ู
ี
้
สรางวิหารล้านนา ถายทอดองค์ควิามร ชีวิปัระวิต แล้ะผู้ล้งานของสล้่า
้
่
ำ
ทาวิิหารวิด.
ั
184

ุ
�
่
่
3. นายรูุ้ง จัันตาบีญ (สลารูุ้ง) แนวค์ดและค์วามเชุือ
ิ
่
ท�อย ้่ กระบวินการออกแบบสร้างสรรค์ผู้ล้งาน
ี
ิ
็
ำ
ี
ุ
ี
ิ
ั
ี
่
�
485/32 ถ.เจัรญเม่อง ตาบล้วิดเกต ของสล้่ารงมวิธการเฉพุาะตัวิทเปันเอกล้ักษณ ์
ำ
�
่
ั
่
ึ
่
ำ
อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม 50100 คอ นอกจัากการศกษาตามพุนฐ์านการทางาน
ั
�
้
่
ั
ำ
ี
ภ้มลาเนา สถาปัตยกรรมท�วิไปัแล้วิ การไดมการล้งพุนท ี �
้
ิ
ิ
้
่
ึ
ตาบล้สบเตียะ อาเภูอจัอมทอง สอบถามถงรากเหงาของบรบทโดยรอบกอน
ำ
�
ำ
่
�
ั
็
ำ
จัังหวิดเชีียงใหม ่ นบวิาเปันเรองสาคญ เนองจัากพุนฐ์านของ
่
ั
่
่
ั
�
�
�
่
ั
ิ
ั
ั
วนเกด สล้ารงนน แตเดมไดทางานรวิมกบกรมศล้ปัากร
ำ
่
ิ
่
ิ
้
่
ุ
้
ี
�
่
ี
่
่
้
ุ
ุ
�
ั
1 เมษายน 2515 ดงนนการไดคล้กคล้หรออยางนอยทสดคอ
ั
่
ึ
ั
การสบคนถงปัระวิตควิามเปันมา จังเปันแรง
็
ิ
ึ
้
็
่
การู้ศิกษ์า บันดาล้ใจัในการออกแบบเสมอมา สล้่ารงเล้อก
ุ
่
ึ
ั
่
ิ
ิ
�
ิ
ปัรญญาสถาปัตยกรรมศาสตรบณฑต ทจัะใชีการรางแบบดวิยมอ เนองจัากเปันสงท � ี
็
์
ั
�
่
่
้
้
ี
�
ิ
ั
กตตมศกด สาขาเทคโนโล้ยสถาปัตยกรรม ตนเองไดฝกฝนมาตงแตเยาวิวิยแล้ะมควิามถนด
ี
�
ิ
ั
�
ิ
ั
ี
้
์
่
ั
ึ
ั
่
ิ
่
ั
ึ
ั
มหาวิทยาล้ย เทคโนโล้ยีราชีมงคล้ล้านนา คล้องตวิมากกกวิา ซึ่งหล้งจัากใชีการรางแบบ
้
ั
้
�
่
่
วิิทยาเขตภูาคพุายพุ แล้วิ การทางานเปันทมเปันสงหนงทสล้ารงมองวิา
็
ำ
ึ
�
ี
ั
ิ
�
้
็
่
ุ
่
�
ี
่
ี
สถาปันกนกออกแบบแล้ะสล้าจัะขาดล้กทมไมได ้
ิ
ู
ั
่
185

่
�
ิ
ึ
่
ุ
�
่
ุ
ุ
สวินคาวิา “พุนถน” ในมุมมองของสล้่ารง หมายถง ทกสงทก
่
�
ำ
ิ
ึ
้
่
�
้
�
็
�
ี
็
้
�
ู
ั
ึ
อยางทีมควิามเปันพุ่นบาน เปันซึ่งที�ชีาวิบานมควิามผู้กพุนดวิยตังแตเกดจันถง
่
ิ
ี
ั
ั
ี
้
วิาระสดทายของชีวิต มควิามสมพุนธกบสภูาพุแวิดล้อม สภูาพุอากาศ
์
ิ
ี
ั
้
ุ
์
ี
ั
ั
่
ิ
่
็
�
�
ี
�
งานสถาปัตยกรรมพุ�นถน เปันงานทมเอกล้กษณในตวิเอง บนพุนฐ์านของควิาม
ั
ิ
แตกตางกนของชีาตพุนธุ ์
ั
่
ั
ุ
ุ
ั
ิ
�
ี
่
็
ำ
เหตผู้ล้ทเล้อกทางานในเชีงอนรกษรปัแบบจัารตเพุราะเหนวิา
์
่
ู
ี
ุ
ทกอย่างย่อมมกระแส เปั็นไปัตามควิามนิยมของยุคสมย แล้ะหากสถาปันิกแล้ะ
ั
ี
ั
่
่
�
้
ึ
สล้าคนหนง จัะสามารถออกแบบงานสถาปัตยกรรมโบราณไดอยางงดงาม
ั
้
่
ั
กยอมจัะออกแบบงานสถาปัตยกรรมสมัยใหมไดดเชีนกน เพุราะท�ง
ี
่
่
ั
็
ั
ี
ั
�
ั
้
ี
ั
่
สถาปัตยกรรมโบราณแล้ะสมยใหมกล้วินแล้วิแตมจัดรวิมเดยวิกน นนคอ
้
ุ
็
่
่
“ควิามพุอด” ซึ่งสล้ารงกไดเปันตวิอยางทดของสถาปันกรนใหมทสามารถ
่
่
�
ี
ั
ี
ี
ิ
�
ุ
ี
�
้
ุ
่
็
่
ึ
่
็
ั
้
่
้
ออกแบบงานโบราณ แล้ะงานสมยไปัไดอยางดไปัพุรอมกน
ี
ั
การู้สบีทอดองค์์ค์วามรู้้ �
ื
�
ึ
ั
่
ี
ี
่
์
�
่
ุ
ิ
ึ
์
ั
ปัระสบการณชีวิตในวิยเยาวิ ซึ่งยังมผู้ล้มาถงทกวินนคอ สล้ารง
ุ
ี
้
ู
ี
�
ิ
ั
่
้
ั
ั
ไดเตบโตในสงคมชีนบท นอกเมองเชีียงใหม ทผู้คนยงผู้กพุนกบพุระพุทธศาสนา
่
ุ
ู
ั
่
่
่
่
้
อยางมาก มแมอุย (ยาหร่อยาย) เปันผู้ถายทอดเรองราวิทางพุระพุุทธศาสนา
�
ู
็
่
�
ี
ั
ู
ิ
ี
การอบรมส�งสอนเก�ยวิกับบาปับุญคุณโทษชีาตภูพุ ทาให้ตนเปั็นผู้้มีศรัทธา-
ำ
้
ุ
่
้
ำ
่
�
ิ
่
�
ิ
ี
ปัสาทะอยางแรงกล้า เมอเรมตนชีวิตการทางานสล้ารง ไดมโอกาสเขาไปัทางาน
้
่
้
ำ
ี
ิ
้
ในกรมศล้ปัากร ไดขดคนโบราณสถาน โดยเฉพุาะอยางย�งกล้มโบราณสถาน
ุ
ุ
่
ิ
่
้
่
เมองเชีียงแสน ซึ่ึ�งถอวิ่าเปั็นแหล้่งรวิมมรดกทางสถาปััตยกรรมอันทรงคุณค่า
่
ั
็
ิ
ี
้
ของล้านนา ไดเหนวิธการกอสรางอาคารแบบโบราณ ควิามปัระทบใน
้
่
้
ั
ำ
ั
ั
้
�
่
ั
ควิามงดงามของสถาปัตยกรรมเหล้านน ไดกล้ายเปันแรงขบสาคญ
็
�
ำ
ั
ั
ำ
ี
้
ั
้
่
ในการสรางสรรคงานในปัจัจับน นอกจัากน�การทางานในชีวิงนน ยงทาใหไดพุบ
ั
์
ุ
้
็
ี
�
ั
ำ
ี
�
�
่
ุ
ั
้
ิ
�
์
เจัอบคคล้ทสาคญทเปันจัดเปัล้ยนชีวิตไดแก อาจัารยสนน สมพุน
่
ี
�
ุ
ี
ู
�
ี
แล้ะพุล้อากาศตรอาวิธ เงนชีกล้ิน
ุ
ิ
186

ำ
�
ำ
่
ผู้ลงานการู้ออกแบีบีและกอสรู้�าง - วิหารพุระเจัาทองคา ตาบล้ทงเสล้ยม
ิ
ี
้
่
ุ
อาเภูอทุงเสล้ียม จัังหวิดสโขทย
�
ั
่
ุ
ำ
ั
่
์
ิ
ั
- วิดปัาดาราภูรมย ตาบล้รมใต ้ - บูรณะวิัดเจั็ดยอด มหาโพุธารามวิรวิิหาร
ิ
ำ
้
ำ
ำ
่
ิ
ั
ำ
อาเภูอแมรม จัังหวิดเชีียงใหม ่ ตาบล้ชีางเผู้่อก อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
ู
- วิดเจัดยหล้วิงวิรวิหาร ตาบล้พุระสงห ์ - บรณะพุระตาหนกพุระราชีชีายา
ี
ิ
์
ั
ั
ิ
ำ
ำ
ำ
ั
ั
ี
้
่
ำ
ั
ำ
้
ิ
ิ
อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม ่ เจัาดารารศม ตาบล้แมรมใต อาเภูอแมรม จัังหวิด
่
ี
ี
- วิิหารพุระเจัา 700 ปั ศรเม่องเชีียงใหม ่ เชีียงใหม ่
้
ุ
่
ำ
ั
้
็
่
ำ
ำ
ั
วิดเจัดยอด ตาบล้ชีางเผู้อก อาเภูอเมอง จังหวิัด - บรณะพุระธาตุดอยสเทพุ ตาบล้สเทพุ
ู
ุ
ำ
ั
เชีียงใหม ่ อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม ่
่
ี
์
ี
ั
ี
�
ำ
�
- วิดโล้กโมฬี ตาบล้ศรีภูม อาเภูอเมอง - บรณะเจัดยเหล้ยม วิดเจัดยเหล้ยม
ี
ำ
ู
ิ
์
ู
ี
ั
ำ
จัังหวิดเชีียงใหม ่ เวิยงกมกาม ตาบล้ทาวิงตาล้ อาเภูอสารภู จัังหวิด
ี
ั
ั
่
ี
ุ
ำ
ั
ำ
ั
- วิดหนองเจัดล้น ตาบล้พุระสงห ์ เชีียงใหม ่
ิ
็
ิ
อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม ่ - บรณะวิหารไทใหญ วิดศรชีมล้าปัาง
ั
ี
ั
ู
ำ
่
ำ
ุ
ิ
ำ
่
ำ
ั
ำ
ำ
่
่
- วิัดกเต้า ตาบล้ชี้างเผู้อก อาเภูอเมอง อาเภูอเม่อง จัังหวิดล้าปัาง
ู
ั
ั
่
ู
ิ
่
ำ
จัังหวิดเชีียงใหม ่ - บรณะวิหารวิดปัาแดด ตาบล้ทาผู้า
ั
- วิดมณเฑยร ตาบล้ศรภูม อาเภูอเมอง อาเภูอแมแจัม จัังหวิดเชีียงใหม ่
ำ
ั
ี
่
่
ำ
ำ
่
ี
ู
ิ
ำ
จัังหวิดเชีียงใหม ่ - บรณะวิดพุระธาตุศรชีม ตาบล้ในเวิยง
ั
ู
ี
ี
ุ
ั
- วิดสบเตยะ ตาบล้สบเตยะ อาเภูอ อาเภูอเม่อง จัังหวิดแพุร ่
ี
ั
ี
�
ั
ำ
ำ
ำ
�
ู
้
้
ี
ั
์
จัอมทอง จัังหวิดเชีียงใหม ่ - บรณะเจัดยผู้าขาวิ วิดผู้าขาวิ
ั
ั
ำ
ำ
่
ำ
ี
ี
ั
- วิดใจัดงเทวิ ตาบล้เชียงดาวิ อาเภูอ เวิยงกมกาม ตาบล้ทาวิงตาล้ อาเภูอสารภู ี
ุ
ี
ำ
เชีียงดาวิ จัังหวิดเชีียงใหม ่ จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
ั
ั
้
- วิดบานขน ตาบล้บอหล้วิง อาเภูอฮิอด
ุ
่
ำ
ำ
ั
จัังหวิดเชีียงใหม ่
้
ั
่
ิ
- วิิหารพุระเจัาล้านตอง มหาวิิทยาล้ย แหลงอ�างอง
้
ำ
่
ำ
์
แมฟื้าหล้วิง ตาบล้นางแล้ อาเภูอเมอง จังหวิัด วิิฑรย เหล้ยวิรุงเร่อง แล้ะคณะ. (2558).
่
่
ั
ี
้
ู
เชีียงราย สล้าเกาล้านนา สถาปันกผู้สบทอดจัตวิญญาณ
่
�
่
้
ิ
ู
ิ
้
ิ
ั
ำ
้
�
ี
่
ั
้
�
ั
ุ
้
่
- วิดเมองสารทหล้วิง ตาบล้วิดเกต ล้านนา. พุมพุครงท 2. หางหนสวินจัากด
ั
์
ิ
ำ
อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม ่ ภูทระพุรเพุล้ส. น. 57-75.
ำ
ั
ี
้
ำ
ำ
- วิัดเชีิงดอยตุง ตาบล้หวิยไคร้ อาเภูอ
ั
แมสาย จัังหวิดเชีียงราย
่
ิ
ั
- วิดธาราทพุยชียปัระดษฐ์์ ตาบล้แมแตง
ำ
่
ิ
์
ั
อาเภูอแมแตง จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
่
ำ
187

�
แนวค์ดและค์วามเชุือ
ิ
ำ
ำ
้
การทาการงานใหปัระสบควิามสาเรจันน
ั
็
�
้
ผู้ทาตองตงใจัทา หมนศกษาหาควิามร หมนฝกฝน
ำ
ึ
ั
้
ู
�
ั
�
ำ
�
้
ึ
ั
ู
่
จันกวิาจัะเขาใจัถงแกนแท เหมอนทคนโบราณสอน
ึ
้
่
่
ี
�
้
ุ
่
่
้
้
�
สล้าเกตวิา “ขบมันใหแตก” แล้ะเม่อเราเขาใจั
ึ
ุ
ำ
่
่
ถงแกนของงานแล้วิ เราจัะสามารถทางานล้ล้วิงไปั
้
ดวิยด ี
้
ื
่
4. นายเกต ม้ลปัรู้ะการู้ (สลาเกต) ุ การู้สบีทอดองค์์ค์วามรู้้ �
ุ
ี
่
ำ
้
็
�
ิ
้
ู
ี
ท�อย ้่ เรมเปันสล้าบาน ทางานแล้ะเรยนรงานไม ้
้
้
้
้
ำ
่
ำ
�
บานตนแหนนอย ตาบล้ทุงรวิงทอง กบพุเขย (บานตนแหนนอย อาเภูอสนปัาตอง)
้
ี
่
้
ั
ั
ั
็
ี
�
่
่
ู
้
่
จัังหวิดเชีียงใหม ่ เมอปั พุ.ศ. 2506 รบจัางเปันล้กมอสล้าไม ้
ั
้
รบทางานสรางบานในล้ะแวิกบานตนแหนหล้วิง
้
้
ั
ำ
้
้
้
ภ้มลาเนา แล้ะตนแหนนอย
ิ
ำ
่
บานตนแหนหล้วิง ตาบล้ทาวิงพุราวิ สล้าเกตควิามจัาด จังสบวิชีาแล้ะควิามร ู ้
ั
้
้
ิ
ำ
ุ
่
่
ำ
ึ
ี
้
้
่
ั
�
่
ำ
่
ำ
ี
็
้
ั
อาเภูอสนปัาตอง จัังหวิดเชีียงใหม ่ ชีางไดเรวิ จันเมอปั พุ.ศ. 2520 ไดมโอกาสทางาน
ี
ั
ั
่
้
ออกแบบแล้ะกอสรางหอระฆ์ง วิดสนคะยอม
ั
่
ั
วนเกด จังเปันจัดเริมตนในการทางานพุุทธอาคาร ในชีวิง
ิ
�
ึ
ุ
้
ำ
็
้
ิ
ี
�
ั
่
ั
้
้
้
ำ
ุ
่
่
ู
ิ
13 พุฤศจักายน 2480 ททางานใหกบวิดตางๆ สล้าเกตไดใชีควิามรเชีงชีาง
ำ
์
ั
้
งานไม ปัระกอบเขากบปัระสบการณการทางาน
้
้
ิ
�
่
ั
ชีวิยในการสร้างสรรค์งาน แล้ะเม่อไดรบแบบวิหาร
ี
่
พุระครูมหาเข�อนคาท�เขียนเผู้ยแพุร่ไวิ้เปั็นธรรม
ำ
ำ
้
็
้
ุ
้
่
้
ทาน ทาใหสล้าเกตใชีเปันตนแบบในการสรางงาน
ึ
ี
ำ
ท�แม่นยายิ�งข�น
188

�
้
ั
่
�
ำ
ั
�
ี
กระทงเมอปั พุ.ศ. 2554 สล้่าเกตุไดหยุดทางาน เน่องจัากปัญหา
้
สขภูาพุ แล้ะได้สอนงานแล้ะส่งตอควิามรใหกบคนรนถดไปัสองท่าน
้
ุ
่
ุ
ั
ั
ู
่
ั
ู
่
ึ
้
�
็
ึ
ุ
ไดแก หล้านของตวิสล้าเกตเอง ซึ่งไดฝกฝนเปันล้กม่อทางานกบสล้าเกต ุ
่
่
้
ั
ำ
้
ึ
ู
้
ี
�
มานานพุอควิร แล้ะภูายหล้ังไดสอนใหล้กชีายคนท� 2 ซึ่งเรยนพุนฐ์าน
ี
่
�
ึ
่
ั
้
่
ดานงานกอสรางจัากสถาบนการศกษามากอน
้
์
ิ
ั
่
เอกล้กษณทางกายภูาพุของวิิหารล้้านนาในทศนคตของสล้า
ั
สล้่าเกตุเห็นวิ่า อย่ทรปัทรงหล้ังคาแอ่น อ่อนเหมอนการฟื้้อน
ู
่
ู
�
ี
่
ุ
ู
ี
ี
้
ั
่
มควิามออนชีอยเสมอกน ไมด ไมงอ ดโดยรวิมแล้้วิ สะอาดตา มควิาม
่
ิ
ั
ึ
่
�
ล้ะเอยดออน ทังนี� ควิามแอนของหล้งคาจัะปัระเมนจัากควิามพุงพุอใจั
ี
่
ของคณะศรทธาแล้ะควิามตองการของวิดนันๆ ปัระกอบดวิย
�
ั
ั
้
้
้
่
ผู้ล้งานการออกแบบแล้ะกอสราง
่
สล้าเกตทางานพุุทธสถาปััตยกรรมมามากกวิา 30 วิด โดยมผู้ล้
ำ
่
ี
ั
ุ
ำ
ุ
ี
ู
ำ
งานทภูาคภูมใจั คอ วิหาร วิดถวิาย (วิดปัวิงคา) ตาบล้ขนคง อาเภูอหางดง
ิ
่
ั
ั
ำ
�
ิ
ั
จัังหวิดเชีียงใหม ่
่
แหลงอ�างอง
ิ
ุ
ิ
ู
ำ
เกต มล้ปัระการ. (11 เมษายน 2564). สล้่าทาวิหารวิด. แนวค์ด
ั
ิ
การู้สรู้างวหารู้ลานนา ถายทอดองค์ค์วามรู้ ชุวปัรู้ะวตและผู้ลงานข่อง
ี
ิ
่
้
์
�
�
ั
ิ
�
่
สลาทาวหารู้วด.
ั
ิ
ำ
189

ั
ั
�
ำ
ิ
็
่
5. นายธวชุชุย ทาทอง (สลาแจัค์) แนวค์ดและค์วามเชุือ
่
้
ท�อย ้่ เชีอวิาการกอสรางวิหารของล้านนา
้
่
�
ิ
่
ี
ำ
่
ศนย์กล้างเรยนรูบานศาล้า ตาบล้ทาผู้า มสดสวินเฉพุาะท�คดผู้านเครองมอทเรยกวิา
ี
�
่
่
่
�
่
่
ี
ั
้
ิ
ี
ี
ู
้
ี
ำ
ั
ำ
่
ำ
อาเภูอเกาะคา จัังหวิดล้าปัาง “ไม้มอกวิิหาร” จัึงนาไม้มอกมาเทียบกับสัดสวิน
่
่
ิ
�
ั
ั
วิหารล้านนาหล้ายแหงในภูาคเหนอ ทงจังหวิด
ั
้
์
์
ั
ั
เบีอรู้โทรู้ศิพิท 0982682681 เชียงใหม จังหวิดล้าพุน แล้ะจังหวิดล้าปัาง
ำ
ู
ั
ำ
ี
ั
่
ั
ี
�
่
ำ
้
่
ิ
่
จันพุบวิา “ไมมอกวิหาร” คอสวินทกาหนด
ิ
ำ
้
ู
ิ
ู
ภ้มลาเนา รปัแบบ รปัทรงของวิหารทางล้านนา เปั็นสวิน
่
์
อาเภูอเกาะคา จัังหวิดล้าปัาง สาคญททาใหวิดในล้านนามีอตล้กษณเฉพุาะตวิ
ำ
้
ำ
ั
�
้
ี
ำ
ั
ั
ำ
ั
ั
ั
ู
่
ี
่
หากไม่ใชีจัะมสัดสวินรปัทรงคล้าดเคล้�อนไปัจัาก
้
การู้ศิกษ์า รปัแบบเดม ในวิธการกาหนดสดสวินระยะ
ึ
ู
ำ
ั
่
ิ
ี
ิ
้
้
้
ิ
ั
ิ
ึ
้
�
ศล้ปัศาสตรมหาบณฑต ดานกวิางของวิหารนน จัากการศกษาคนควิา
ิ
ั
ี
ั
�
่
ั
ิ
ั
(การจััดการศล้ปัะ แล้ะวิฒนธรรม) ของสล้าแจัคเกยวิกบระเบยบสดสวินในการ
ี
่
�
ั
ิ
้
มหาวิิทยาล้ยเชีียงใหม ่ ออกแบบก่อสรางวิหารสกุล้ชีางล้านนาพุบวิ่า
่
้
มสูตรการคานวิณระเบียบสัดสวินในการออกแบบ
ำ
่
ี
เปันแมบทสบทอดกนมา เรยกในภูาษาถนเหนอวิา
่
ี
ั
่
ิ
�
่
่
็
�
่
่
ึ
้
้
่
้
“มอก” หรอ “แมมอก” ซึ่งใชีไดในการกอสราง
่�
ั
หล้งคาแบบ “ขอมาตางไหม” แล้ะ “ขอตางโย”
้
่
่�
่
190

ั
�
้
่
ึ
ู
่
่
�
็
ำ
โดยคาวิา “มอก”หมายถง สดสวินทถกกาหนดขนเพุอใชีเปันหล้ก
ำ
ี
ึ
ั
�
�
์
ิ
�
่
ในสรางสรรคศล้ปัสถาปัตยกรรม ตล้อดจันเคร่องมอเครองใชี ้
้
่
ั
ี
ิ
ิ
ิ
�
ิ
ในชีวิตปัระจัำาวินใหเกดควิามล้งตัวิ แล้ะงดงามตามท�นยมของท้องถน
ั
ี
้
ู
ุ
ิ
�
ั
อาท วิหาร เรอน พุระพุทธรปั เกวิยน เปันตน ดงนน “มอก”
ั
้
ิ
ี
็
่
ิ
ั
ิ
�
ี
ิ
ั
้
่
�
ี
ู
จังเปันภูมปัญญาเชีงชีางล้านนา ทมทงในงานศล้ปักรรม
็
ึ
แล้ะสถาปัตยกรรม ซึ่ึงในงานแต่ล้ะปัระเภูทจัะมีควิามแตกต่างกน
�
ั
ั
่
�
ี
ำ
้
้
�
่
ออกไปั แล้ะไมมขนาดตายตวิ เมอกาหนดขนาดทตองการแล้วิ
ั
ี
ำ
ั
ำ
ำ
ึ
�
ี
่
จังจัะนามอกไปัคานวิณตามสูตรทใชีคานวิณในงานน�นๆ เชีน
้
ุ
ิ
มอกวิหารกำาหนดจัากการถอดส่วินควิามกวิ้างของวิหาร มอกพุระพุทธ
ิ
่
ึ
ู
้
้
�
ั
รปักาหนดจัากการถอดสวินควิามกวิางของหนาตก ซึ่ง “มอกวิิหาร”
ำ
ทีบางครังเรยกวิา “สตรการหกไมวิิหาร” เปันวิิธการกาหนดระเบยบ
�
ี
ี
ู
ั
�
ี
่
ำ
้
็
้
ั
่
่
สดสวินในการกอสรางสถาปััตยกรรมวิิหารในภูาคเหน่อ
่
ั
่
�
ู
ิ
ทงนจัะสามารถพุบ “มอกวิหาร” บนทกอยในเอกสารเกา
ึ
ั
ี
�
่
ำ
สันนิษฐ์านวิ่าวิธีการกาหนดระเบียบสัดสวินในการก่อสร้างเชี่นน � ี
ิ
ู
ั
ิ
้
ู
็
มมาตงแตสมยล้านนา แล้ะมการถายทอดควิามรเปันภูมปัญญา
ี
ั
่
ี
ั
้
่
�
่
็
่
ิ
ู
่
�
่
ั
ั
เชีงชีางสบทอดตอเนองกนมา แล้ะยังพุบวิาเปันภูมปัญญาเชีงชีาง
ิ
่
่
ิ
ของชีางอาวิโสทมปัระสบการณในการกอสรางวิหารตามวิธการ
�
ิ
ี
ิ
ี
้
์
่
ุ
่
ี
่
ู
ู
แบบเกา แล้ะล้กศษย์ผู้ตดตามครบามหาเถระทบรณะหรอกอสรางวิด
ู
่
้
�
้
ิ
ี
ู
ั
่
ิ
ี
มาในอดต
์
่
เอกลกษ์ณทางกายภาพิข่องวหารู้ล�านนาในทศินค์ตข่องสลา
ั
ั
ิ
ิ
่
ึ
�
้
สล้าแจัคเหนวิาวิหารล้านนาปัระกอบขนดวิยองค ์
�
้
่
ิ
็
ำ
ุ
่
ั
่
ี
้
�
่
ี
์
ปัระกอบ 3 องค์ปัระกอบทสาคญ ไดแก ฝมอสกล้ชีาง องคควิามร ู้
�
ี
ุ
ี
้
่
�
ิ
ควิามเขาใจัเกยวิกบพุทธศาสนา แล้ะรูปัทรงวิหารท�สอออกมาผู้่าน
ั
ระบบโครงสรางของวิิหาร
้
191

ื
การู้สบีทอดองค์์ค์วามรู้้ �


่
สล้่าแจั็คได้เติบโตมาท่ามกล้างสถาปััตยกรรมท�เปัรียบเสมอนเปั็นครูใหญ ่
ี
ุ
ำ
ั
�
ในบรรดางานสถาปััตยกรรมในล้้านนา ทังวิดพุระธาตล้าปัางหล้วิง วิดปังยางคก
ั
�
้
ั
ำ
ี
้
่
้
ู
ี
ิ
ุ
ั
ั
่
ั
์
ั
ไดมควิามสนใจัใฝรนาพุาใหชีอบไปัวิดตงแตวิยเยาวิ หล้งเล้กเรยนแล้ะวินหยด
ี
จัะปั�นจัักรยานไปัเท�ยวิวิัดอยเสมอ ปัระกอบกับครอบครวิมฐ์านอาชีพุชี่างไม ้
ั
่
ู
ี
ั
ี
ั
์
ึ
ำ
ิ
ี
จังทาใหมควิามผู้กพุนแล้ะสนใจัในศาสตรแขนงน เมอไดมโอกาสศกษาศล้ปัะไทย
้
่
�
ู
�
ี
ี
ึ
้
�
ิ
้
่
ิ
ทคณะวิจัตรศล้ปั มหาวิทยาล้ัยเชียงใหม่ จังไดชีวิยเสรมระบบการศึกษาแล้ะพุัฒนา
ี
ี
ึ
์
ิ
ิ
ิ
ั
�
ำ
้
์
่
ั
ิ
�
ั
ิ
่
งานชีางศล้ปัตอไปั โดยหล้งจัากนนไดนาควิามรทงศล้ปัะเชีงชีาง ปัระวิตศาสตร ์
ิ
่
ู
้
ิ
ั
้
์
ั
ึ
�
่
แล้ะอนๆ มาปัระกอบเขากบการศกษาเอกสารโบราณ แล้ะการสมภูาษณชีาง
่
ั
่
ู
็
่
่
ุ
่
รนเกาๆ อาทเชีน พุอหนานอนคา ผู้เปันพุอครสอนจัานใบล้านทแมแจัม แล้ะทาน
ู
่
่
่
้
ิ
่
ิ
ี
�
ำ
ี
�
ี
ำ
ิ
่
ี
ี
�
ี
้
้
ั
ิ
่
อดตเจัาคณะอาเภูอสบปัราบแล้ะแจัหม ทไดเล้าเกยวิกบวิธคดแล้ะระเบยบ
้
�
ี
้
แบบแผู้นในการสรางงานสถาปััตยกรรมล้้านนาในอดต จันกระทังไดมโอกาสเริม
�
ี
้
ำ
ั
ทางานวิิหารหล้งแรก ในปั พุ.ศ.2548
ี
่
ผู้ลงานการู้ออกแบีบีและกอสรู้�าง
่
ั
ำ
- วิดปัาปัฐ์มชีย ตาบล้โพุรงมะเดอ อาเภูอเมองนครปัฐ์ม จังหวิดนครปัฐ์ม
่
ั
ั
ั
�
ำ
่
- อโบสถวิดศาล้าหมอ ตาบล้ทาผู้า อาเภูอเกาะคา จัังหวิดล้าปัาง
ำ
้
ำ
ุ
ั
ั
่
ำ
ั
ำ
้
ำ
ั
ำ
ั
ั
- วิิหารวิดแพุะใต ตาบล้วิงเหน่อ อาเภูอวิงเหน่อ จัังหวิดล้าปัาง
ุ
ั
ั
ิ
่
ั
- อโบสถวิดหนองพุนเงน อาเภูอยุหวิา จัังหวิดเชีียงใหม ่
ำ
่
ิ
แหลงอ�างอง
้
่
่
ิ
้
ิ
์
กวิน วิองวิกยการ. (2564). สล้าสรางสถาปัตยกรรมล้านนา. เอกสาร
ั
ำ
ั
ั
ี
ำ
ิ
�
ปัระกอบการบรรยาย. วิดราเปัง ตาบล้สเทพุ อาเภูอเมอง จังหวิดเชียงใหม,
ุ
่
ำ
ั
่
3 เมษายน 2564. น. 87-91.
ั
ำ
ำ
ั
้
ธวิชีชีย ทาทอง. (2 เมษายน 2564). สล้าทาวิิหารวิด. แนวิคดการสราง
ิ
่
ั
่
ั
ั
ิ
่
ำ
วิิหารล้้านนา ถายทอดองคควิามรู ชีีวิปัระวิตแล้ะผู้ล้งานของสล้าทาวิิหารวิด.
์
้
192

์
ั
ิ
6. นายวิศิาลทศิน รู้ตนมงค์ลเกษ์ม (สล่าบีอย) แนวค์ดและค์วามเชุือ
ั
�
�
่
ี
่
้
้
ู
ั
ท�อย ้่ เชีอวิาตองพุยายามรกษารากเหงาแล้ะรปั
�
ำ
้
ิ
ี
ำ
38/2 ตาบล้หนองหอย อาเภูอเม่อง แบบเดิมของศล้ปัะวิิหารล้านนาไวิ้ให้มากทสุด
่
ั
้
จัังหวิดเชีียงใหม ่ พุยายามใหการกอสรางเปันไปัตามรปัแบบจัารต
็
ู
้
ี
หรอแบบฮิ่างเดิมของวิิหารล้้านนา แล้ะศึกษาให ้
่
ี
่
์
ิ
ั
เบีอรู้โทรู้ศิพิท 0925149656 เข้าใจัวิถีธรรมชีาติของพุ�นท�แล้ะอัตล้ักษณ์ของ
์
�
พุ่นทีนัน ๆ
�
�
ภ้มลาเนา
ิ
ำ
ุ
ิ
์
ั
ชีมชีนเม่องสาตรหล้วิง เอกลกษ์ณทางกายภาพิข่องวหารู้ล�านนา
ำ
ิ
ั
ำ
่
ตาบล้หนองหอย อาเภูอเม่อง ในทศินค์ตข่องสลา
จัังหวิดเชีียงใหม ่
ั
ิ
่
ี
ั
ู
่
ู
�
่
สล้าบอยมองวิ่าอยทรปัทรงแล้ะสดสวินของวิหาร
่
้
่
็
�
่
ิ
ู
วนเกด ทีเปันรปัแบบ “ฮิางไกแจั” หร่อทรงแมไกโอบล้ก
ั
่
ู
ึ
ำ
่
ี
ำ
ั
27 ธนวิาคม 2516 ตามคาสอนของคนโบราณท�กล้าวิถงตานาน
แม่กาเผู้อก อันเปั็นพุระมารดาของพุระโพุธสัตวิ ์
่
ิ
ึ
ึ
�
ั
ิ
์
�
ี
ึ
การู้ศิกษ์า ในชีาตภูพุหนง อกหนงองคปัระกอบสำาคญ
ิ
�
่
ี
ั
การศกษาสงสด ปัระกาศนยบตร คอ เทคนคการเขาไมแบบโบราณทเรยกวิา
ู
้
ึ
่
ี
ี
ุ
้
ึ
ิ
่
์
้
ั
้
่
วิิชีาชีีพุ ชีางยนต วิิทยาล้ยเทคนค โครงสรางมาตางไม ทีสล้าบอยสนใจัแล้ะไดศกษา
้
�
้
่
ั
ุ
์
่
่
ู
ั
�
ำ
เชีียงใหม สาขาชีางยนต ์ จัากวิดเกา แล้วินามาควิามรนนมาปัระยกตใชี ้
่
้
้
ี
้
ั
ุ
่
แล้ะสล้่าบอยมควิามเชีอวิาวิสดหล้กทใชีในการ
่
ั
�
ี
�
้
ี
สรางวิหารล้านนาทเหมาะสมแล้ะงดงามน�นคอ ไม ้
ั
ิ
่
�
้
193

การู้สบีทอดองค์์ค์วามรู้้ �
ื


ั
ิ
ิ
�
ั
ั
็
่
มควิามสนใจัแล้ะปัระทบใจังานวิหารตงแตยงเดก บดาของ
ี
่
็
�
ี
่
สล้าบอยเปันชีางฝม่อ แล้ะไดอาศยอยกบยาทีบานเม่องสาตรหล้วิง
่
ั
้
ู
ั
้
่
�
ี
่
ี
ู
่
ู
ั
ิ
�
่
ั
ั
่
�
ี
ี
ชีอบไปัเทยวิดวิดในยานนนอยบอยครง ในระหวิางทเรยนวิชีาชีพุ
�
�
ี
้
ั
่
์
่
ชีางยนต สล้าบอยไดมควิามสนใจัแล้ะควิามถนดในดนตรพุนเมอง
่
่
ี
ี
่
้
สามารถเล้นดนตรพุนเมองปัระเภูทเครองสายไดทกปัระเภูท
ุ
่
�
�
่
่
ำ
ทาใหมควิามเขาใจัล้กซึ่งในแขนงงานศล้ปัะ ภูายหล้งศกษาจัาก
ึ
ิ
ั
ึ
�
ึ
้
้
ี
ำ
ั
ู
่
่
ุ
ำ
คาบอกเล้า คาพุด คาสอน จัากครบา ไดแก ทานพุระคณวิด
ำ
้
ู
่
่
�
่
ั
ุ
ี
ั
เมองสาตรหล้วิง แล้ะทานพุระคณวิดสนปัาเหยง ทบอกเล้าเรอง
่
�
ี
่
่
พุุทธคติแล้ะการตกแต่งต่างๆ พุ่อน้อยพุ่อหนานท�เปั็นสล้่า ได้แก ่
ี
ำ
ปัออยหนอย ชีาวิแมแจัม แล้ะผู้เฒาผู้แก จันไดสะสมตานาน
่
ู
้
่
้
ุ
่
่
้
้
้
ู
้
้
ิ
ั
ำ
ิ
็
คาบอกเล้า คตควิามคด กล้ายเปันชีดควิามรู เทคนค ปัระกอบกบ
่
ุ
ิ
่
ำ
ั
ิ
ปัระสบการณจัากการไดล้งม่อทางานจัรงกบสล้าที�ทาวิิหาร
ำ
์
้
ผู้ลงานการู้ออกแบีบีและกอสรู้�าง
่
ำ
้
- วิิหารไมสัก หอครู โรงหล้วิง วิัดปั่าแดด ตาบล้ปั่าแดด
ั
ำ
อาเภูอเม่อง จัังหวิดเชีียงใหม ่
์
ำ
้
ิ
- หอไหวิพุระธาต วิดพุระสงห ตาบล้พุระสงห อาเภูอเม่อง
์
ิ
ั
ำ
ุ
ั
จัังหวิดเชีียงใหม ่
ำ
- วิิหารไมสัก แล้ะอุโบสถ วิัดสันปัูเล้ย ตาบล้สันปัูเล้ย
้
ั
็
ำ
อาเภูอดอยสะเกด จัังหวิดเชีียงใหม ่
ิ
แหลงอ�างอง
่
วิภูาดา ศภูรฐ์ปัรชีา แล้ะคณะ. (2557). ชีางพุนบานล้านนา
�
่
ั
ี
้
ุ
ิ
่
้
ุ
ั
์
ั
กบงานอนรกษสถาปััตยกรรม. น. 20-23.
์
่
ั
ำ
วิิศาล้ทศน รตนมงคล้เกษม. (6 เมษายน 2564). สล้าทา
ั
ิ
ิ
ั
ิ
้
่
์
วิหารวิด. แนวิคดการสรางวิหารล้านนา ถายทอดองคควิามร ู ้
้
ั
ชีีวิปัระวิตแล้ะผู้ล้งานของสล้าทาวิิหารวิด.
ำ
ั
ิ
่
194

�
์
่
ิ
�
7. นายพิิสณห ปัินแก�ว (สลาสน) แนวค์ดและค์วามเชุือ
ท�อย ้่ มควิามเชีอวิาสล้า ตางจัากชีางหรอผู้รบ
ี
ี
ู
่
่
่
ั
่
�
่
้
่
้
52 หมู 5 บานดอนปัน ตาบล้แชีชีาง เหมา โดย สล้า ค่อ ผู้รู รูวิาตอง ทาอะไร อยางไร
่
้
้
ำ
่
้
ิ
ำ
้
่
่
่
้
ู
่
ั
ำ
่
ั
อาเภูอสนกาแพุง จัังหวิดเชีียงใหม ่ เล้อกอยางไร คดอยางไร ปัระกอบอยางไร
่
่
ำ
ั
้
้
สล้าไมใชีแคเขาใจัแล้ะบรหารการกอสรางได ้
่
่
่
่
ิ
่
้
ั
่
ิ
เบีอรู้โทรู้ศิพิท 0810359132 ยงตองเขาใจัศล้ปัะ ควิามเชีอแล้ะพุธกรรม
์
ั
ี
์
�
้
ิ
ั
้
้
ทีเกียวิของกบการกอสราง
่
�
�
ำ
ภ้มลาเนา
ิ
่
ำ
์
ิ
์
บานดอนปัน ตาบล้แชีชีาง สล้าสน มเจัตนารมณทจัะอนรกษงาน
ั
้
ุ
้
�
ี
ี
่
�
ำ
อาเภูอสนกาแพุง จัังหวิดเชีียงใหม ่ พุนถนล้านนา โดยพุยายามยดตามรปัแบบเดม
ิ
�
ำ
ั
ิ
ึ
ู
่
้
ั
ั
ุ
่
ุ
แตปัรบเปัล้ยนวิสดแล้ะเทคนคตามยคสมย
ั
ี
ั
ิ
�
ั
ิ
วนเกด แล้ะเห็นวิาเอกล้ักษณของวิหารล้านนา คอควิาม
่
ิ
้
่
์
�
่
ิ
ั
ี
่
�
ิ
�
่
24 มนาคม 2520 เปันพุนถนของพุ�นทนนๆ หรออธบายได้วิา
็
ี
่
�
ั
้
ำ
ิ
่
�
คาวิา “ล้านนา” คอสถาปัตยกรรมพุนถน
่
�
่
ี
�
การู้ศิกษ์า ของแตล้ะพุนท ทมเอกล้กษณของตวิเอง ทไดรบ
ั
ี
ั
ึ
่
�
์
ั
�
ี
�
ี
่
้
ั
ระดบ ปัวิส. คณะสถาปััตยกรรม อทธพุล้จัากปัจัจัยแวิดล้อม เชีน สภูาพุอากาศ
้
่
ั
ิ
ิ
ั
ิ
ั
์
่
มหาวิิทยาล้ยเทคโนโล้ยราชีมงคล้ล้้านนา กลุ้มคน ชีาตพุนธุ ควิามเชีอ ปัระเพุณวิฒนธรรม
ั
ี
่
�
ี
ั
ุ
วิิทยาเขตภูาคพุายัพุ แล้ะสกล้ชีางศล้ปั สวินคาวิา “ล้านนา”
้
์
ำ
่
่
ิ
่
สาขาสถาปััตยกรรมไทย
195