1 A บรรยาย กศป. ม.ศรีปทุม รุ่น 4 Power Point 17 10 64 (1)

กรณศี ึกษา : การใช้กฎหมายที่เป็ นสากล

ปี พ.ศ. ๒๕๓๑ – ๒๕๔๐ สหประชาชาติประกาศเป็นปี ทศวรรษโลกเพื่อการพฒั นาเชิงวฒั นธรรม
( world decade for cultural development) โดยให้เอาวฒั นธรรมเป็ นแกนกลางในการพฒั นา คือ ให้ถือ
คณุ ค่าของความเป็ นมนุษยแ์ ละวฒั นธรรมเป็ นหวั ใจสาคญั ของการพฒั นา โดยวิธีดาเนิ นการพฒั นาจะต้อง
คานึงถึงปัจจยั ด้านมนุษยแ์ ละให้คณุ ค่าทางวฒั นธรรมรวมอย่ใู นกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสงั คม

ปี พ.ศ. ๒๕๓๕ ประชุม Earth Summit ท่ี กรงุ ริโอ เดอ จาเนโร มีการประกาศ Aganda 21
แผนปฏิบตั ิการ 21 เพ่ือให้ประเทศต่างๆในโลก หนั มาพิจารณาทบทวนกระบวนการพฒั นากนั ใหม่ ตาม
แนวความคิดการพฒั นาอย่างยงั่ ยืน ซึ่งผแู้ ทนประเทศไทยรวมทงั้ ผนู้ าประเทศอ่ืนๆ อีก ๑๑๘ ประเทศ ได้ร่วม
ลงนามในแผนปฏิบตั ิการ 21

เมื่อประเทศไทยประกาศใช้รฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช ๒๕๔๐ ได้นา
หลกั การว่าด้วย ศกั ด์ิศรีความเป็นมนุษย์ และ การพฒั นาท่ียงั่ ยืน มาบญั ญตั ิไว้ในรฐั ธรรมนูญหลายมาตรา

ในปี พ.ศ. ๒๕๔๕ ประธานศาลฎีกาและตลุ าการอาวโุ สของประเทศต่างๆ จานวน ๑๐๐ ประเทศ
ได้เข้าร่วมการ สมั มนา Global Judge Symposium 2002 ในการประชุม World Summit on Sustainable
Development 2002 ท่ีเมืองโยฮนั เนสเบิรก์ ประเทศอฟั ริกาใต้ และประกาศ หลกั การแห่งกรงุ โยฮนั เนสเบิรก์
ว่าด้วยหลกั นิติธรรมและการพฒั นาที่ยงั่ ยืน (Johannesburg Principles on the Rule of Law & Sustainable
Development) รวมทงั้ ได้เรียกร้องให้องคก์ ารสหประชาชาติจดั ทา “ค่มู ือการพิจารณาคดีสิ่งแวดล้อม”

ดงั นัน้ ประเทศสมาชิกองคก์ ารสหประชาชาติไม่ว่าจะใช้กฎหมายระบบใด ได้แก่ common law,

civil law, religious and traditional law, socialist law ฯลฯ จะต้องใช้กฎหมายภายในของตนเพ่ือให้บรรลุ

ตามจดุ มงุ่ หมายของ “หลกั นิติธรรมและการพฒั นาที่ยงั่ ยืน”

การทาหน้าท่ีของตลุ าการศาลปกครอง

เม่ือต้องเผชิญหน้ากับสถานการณ์หรือข้อเท็จจริงท่ีฝ่ ายนิ ติบญั ญตั ิหรือ
ฝ่ ายบริหารหรอื ฝ่ ายปกครองไมไ่ ด้เขียนบทบญั ญตั ิให้ครอบคลมุ ไว้ในกฎหมาย ตลุ าการจึง
ต้องใช้หรือตี ความกฎหมายตามเจตนารมณ์ หรือความมุ่งหมายของกฎหมาย
(Teleological Interpretation) ไม่ใช่โดยการตีความตามตวั อกั ษร (Literal Interpretation)
ซึ่งเป็นวิธีการท่ีใช้กบั การตีความในกรณีปกติทวั่ ไป

โดยตุลาการจะต้องพิเคราะห์วตั ถปุ ระสงค์ที่กฎหมายนัน้ ต้องการให้เกิด

ผลขึ้นมา (Logical Interpretation หรือ Purposive Approach) จากนั้นจึงให้เหตุผล
ในการวินิจฉัยเพ่ือให้สถานการณ์หรือข้อเทจ็ จริงนัน้ เกิดผลตามวตั ถปุ ระสงคข์ องกฎหมาย
ซ่ึงการตีความเพื่อให้เกิดผลตามเจตนารมณ์และจดุ มุ่งหมายของกฎหมายถือเป็ นบทบาท
ที่สาคัญประการหน่ึ งของฝ่ ายตุลาการท่ีจะใช้อานาจอธิ ปไตยสนับสนุนเพื่อทาให้
ส่ิงท่ีเป็ นวตั ถปุ ระสงค์ของฝ่ ายนิ ติบญั ญตั ิหรือฝ่ ายบริหารหรือฝ่ ายปกครองเกิดผลสาเรจ็
เป็ นไปตามเจตนารมณ์หรือจดุ มุ่งหมายนัน้ กรณีท่ีกล่าวมา จึงไม่ใช่การแทรกแซงอานาจ
ของฝ่ ายนิ ติบญั ญตั ิหรือฝ่ ายบริหารหรือฝ่ ายปกครอง หรือ “การแย่งชิงการใช้อานาจของ
ฝ่ ายนิติบญั ญตั ิหรอื ฝ่ ายบริหารหรอื ฝ่ ายปกครอง แต่เป็นการอดุ ช่องว่างของกฎหมาย”

“สิทธิในกระบวนการยตุ ิธรรม”

เมอ่ื ประกาศใช้รฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๐
มีการบญั ญัติ “สิทธิในกระบวนการยุติธรรม” ไว้เป็ นการเฉพาะในหมวด
สิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย โดยมาตรา ๔๐ บญั ญตั ิว่า “บุคคลย่อมมีสิทธิ
ในกระบวนการยตุ ิธรรม ดงั ต่อไปนี้ (๓) บุคคลย่อมมีสิทธิท่ีจะให้คดีของตน
ได้รบั การพิจารณาอย่าง ถกู ต้อง รวดเรว็ และ เป็นธรรม”

รวมทงั้ บญั ญตั ิในหมวด ศาล มาตรา ๑๙๗ ว่า “การพิจารณาพิพากษา
อรรถคดีเป็ นอานาจของศาล ซึ่งต้องดาเนิ นการให้เป็ นไปโดยยุติ ธรรม
ตามรัฐธรรมนูญ ตามกฎหมาย และในพระปรมาภิไธยพระมหากษัตริย์
ผ้พู ิพากษาและตุลาการ มีอิสระในการพิจารณาพิพากษาอรรถคดีให้เป็ นไป
โดย ถกู ต้อง รวดเรว็ และ เป็นธรรม ตามรฐั ธรรมนูญและกฎหมาย”

“ตลุ าการ” กบั “สิทธิในกระบวนการยตุ ิธรรม”

กรณี “ความถกู ต้อง” หมายถึง “ความถกู ต้องตามรฐั ธรรมนูญและกฎหมาย” และหมายรวมถึง
การนา “หลกั กฎหมายทวั่ ไป” หรอื “หลกั นิติธรรม” มาเป็นเครื่องมือ อดุ ช่องว่างของกฎหมายลายลกั ษณ์อกั ษร
และการตีความกฎหมายเพ่ือค้มุ ครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน (โดยเฉพาะในสถานการณ์ที่ประเทศไทย
ขาดรัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรท่ีสมบูรณ์และไม่มีรัฐธรรมนูญถาวรของประเทศใช้อย่างต่อเน่ื อง)
“ความถกู ต้อง” จึงเป็นเรอ่ื งของการมี “จิตสานึกของตลุ าการ” (Judicial Mentality)

กรณี “ความรวดเรว็ ” การบริหารจดั การคดี (Case Management) แยกออกเป็ นสองระดบั คือ
“การบริหารจดั การคดีระดบั นโยบายขององค์กรซ่ึงเป็ นการบริหารงานของผู้บริหารองค์กรศาล” และ
“การบริหารจดั การคดีระดบั ปฏิบตั ิการซ่ึงเป็ นการทางานเฉพาะตวั ของตุลาการแต่ละคน” อย่างไรกต็ าม
การทาหน้าท่ีของตุลาการในนามศาลเป็ นการทาหน้าท่ีอย่างอิสระซ่ึงได้รบั การค้มุ ครองตามบทบญั ญตั ิของ
รฐั ธรรมนูญ ดงั นัน้ การพิจารณาพิพากษาคดีปกครองด้วย “ความรวดเรว็ ” ซึ่งเป็ นความรบั ผิดชอบเฉพาะตวั
ของตลุ าการ จึงเป็นเรือ่ งของการมี “สานึกความรบั ผิดชอบต่อหน้าท่ีตลุ าการ” (Judicial Accountability)

กรณี “ความเป็นธรรม” คือ การใช้กฎหมายให้ตรงตามเจตนารมณ์และวตั ถปุ ระสงคข์ องกฎหมาย
(Legal Justice) และการใช้กฎหมายให้บรรลตุ ามจดุ มุ่งหมายท่ีสาคญั ประการหน่ึง คือ การใช้กฎหมายเพื่อให้
เกิดความเป็ นธรรมทางสงั คม (Social Justice) ซ่ึงหมายถึงความเป็ นธรรมท่ีตงั้ อยู่บนคณุ ค่าทางศีลธรรม
(Morality) ดงั นัน้ ในการทาหน้าท่ีพิจารณาพิพากษาคดีปกครองให้เกิด “ความเป็ นธรรม” ซ่ึงเป็ นเรื่อง
เฉพาะตวั ของตลุ าการ จงึ เป็นเร่ืองของการมี “สานึกความเป็นตลุ าการ” (Judicial Mind)

จุดมุ่งหมายในการจดั ต้งั ศาลปกครอง
ตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

พทุ ธศักราช ๒๕๔๐

เพื่ออานวยความยุตธิ รรมทางปกครอง
เพื่อพฒั นาหลกั กฎหมายในกระบวนยตุ ธิ รรมทางปกครองให้มคี วามสมบูรณ์

เพ่ือวางหลกั การปฏิบตั ิราชการทีด่ ี

เพื่อคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน
เพื่อรักษาประโยชน์ ของส่ วนรวม

เหตผุ ลในการประกาศใช้
พระราชบญั ญตั ิจดั ตงั้ ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

โดยทร่ี ฐั ธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทยไดบ้ ญั ญตั ใิ หจ้ ดั ตงั้ ศาลปกครองขน้ึ เพอ่ื ใหม้ อี านาจ
พจิ ารณาพพิ ากษาคดีท่มี ขี ้อพพิ าททางกฎหมายปกครองระหว่างเอกชนกบั หน่วยงานของรฐั หรอื
เจา้ หน้าทข่ี องรฐั หรอื ระหว่างหน่วยงานของรฐั หรอื เจา้ หน้าทข่ี องรฐั ดว้ ยกนั เกย่ี วกบั การกระทา หรอื
การละเวน้ การกระทาทห่ี น่วยงานของรฐั หรอื เจา้ หน้าทข่ี องรฐั ตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย หรอื เน่ืองจาก
การกระทาหรอื การละเวน้ การกระทาท่หี น่วยงานของรฐั หรอื เจ้าหน้าท่ขี องรฐั ต้องรบั ผดิ ชอบในการ
ปฏบิ ตั หิ น้าทต่ี ามกฎหมาย “ซึ่งตามอานาจหน้าที่ของศาลปกครองดงั กล่าวเป็ นเรื่องที่เก่ียวข้อง
กบั การออกกฎหรือคาสงั่ ทางปกครอง การกระทาละเมิดในทางปกครอง หรือ การทาสญั ญา

ทางปกครอง อนั เป็ นเรื่องของกฎหมายมหาชน” และโดยทร่ี ะบบการพจิ ารณาและพพิ ากษาคดี

จาเป็นตอ้ งมกี ระบวนการเป็นพเิ ศษต่างจากคดปี กตทิ วั่ ๆ ไป เพราะผลแหง่ คาพพิ ากษาอาจกระทบถงึ
การบริหารราชการแผ่นดิน “หรือต้องจ่ายเงินภาษีอากรของส่วนรวมเป็ นค่าชดเชยหรือ
ค่าเสียหายแก่เอกชน” ในขณะเดียวกนั เอกชนจะอยู่ในฐานะเสียเปรียบที่ไม่อาจทราบข้อมูล
จากหน่วยงานของรฐั ได้ ในการพิจารณาจึงจาเป็ นต้องใช้ระบบไต่สวนเพ่ือหาข้อเท็จจริง
ที่แท้จริง และตอ้ งมตี ุลาการทม่ี คี วามเชย่ี วชาญเป็นการเฉพาะซง่ึ สามารถตรวจสอบไดจ้ ากฝ่ายบรหิ าร

ฝ่ ายนิติบัญญัติ และประชาชนทัว่ ไป ซ่ึงจะถูกกระทบในทางใดทางหน่ึงจากคาพิพากษาของ
ศาลปกครอง รวมทงั้ ต้องมหี น่วยงานธุรการของศาลปกครองทเ่ี ป็นอสิ ระ ฉะนัน้ เพ่อื ใหเ้ ป็นไปตาม
เจตนารมณ์ของรฐั ธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทย จงึ จาเป็นตอ้ งตราพระราชบญั ญตั นิ ้ี

การบรรยายหวั ข้อวิชานี้
จะสรปุ เนื้อหาที่เป็นองคป์ ระกอบพืน้ ฐาน

เก่ียวกบั การตงั้ ถ่ินฐานมนุษย์

และใช้กรณศี ึกษาเป็ นภาพสะท้อนให้เห็นประเดน็ ข้อจากดั ต่างๆ

ในกระบวนการยุตธิ รรมทางปกครองของประเทศไทย

ที่ยงั คงเป็นปัญหาในเชิงโครงสรา้ ง
หลกั การพืน้ ฐานที่สาคญั และ
วิธีคิดของสงั คมไทย

ซ่ึงทาให้ไม่บรรลจุ ดุ มงุ่ หมายในการจดั ตงั้ ศาลปกครองขึน้ มา
ตามเจตนารมณ์ของรฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย

107

สิ่งแวดล้อม

หมายความว่า
สิ่งต่างๆ ที่มีลกั ษณะ
ทางกายภาพ และ ชีวภาพ
ท่ีอย่รู อบตวั มนุษย์ ซ่ึงเกิดขึน้
โดยธรรมชาติ และ ส่ิงท่ีมนุษยไ์ ด้ทาขึน้

มาตรา ๔ วรรคหน่ึง พระราชบญั ญตั ิส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอ้ มแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๓๕

108

คุณภาพสิ่งแวดล้อม

หมายความว่า

“ดุลยภาพของธรรมชาต”ิ

อนั ได้แก่ สัตว์ พืช และทรัพยากรธรรมชาตติ ่าง ๆ

และ

“สิ่งทมี่ นุษย์ได้ทาขนึ้ ”

ท้งั นี้ เพ่ือประโยชน์ต่อการดารงชีพของประชาชน
และความสมบูรณ์สืบไปของมนุษยชาติ

มาตรา ๔ วรรคหน่ึง พระราชบญั ญตั ิส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอ้ มแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๓๕
109

ดุลยภาพของธรรมชาติ

110

ดุลยภาพของธรรมชาติ

ปฏสิ ัมพนั ธ์เชิงภูมศิ าสตร์

ภูมิศาสตร์ เป็ นการศึกษาถึงความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งแวดลอ้ ม
ทางธรรมชาติกบั ทางสงั คมที่ปรากฏอยใู่ นพ้ืนที่ต่างๆของโลก ซ่ึงเกี่ยวขอ้ ง

กบั ปรากฏการณ์ต่างๆ บนโลก คือ ปรากฏการณ์จาก บรรยากาศ ธรณีภาค

อุทกภาค และชีวภาค

สภาพทางภูมิศาสตร์เป็ นปัจจยั สาคญั ที่กาหนดรูปแบบวิถีชีวิต

ของมนุษยใ์ นแต่ละพ้ืนท่ี เม่ือสภาพภูมิศาสตร์เกิดการเปล่ียนแปลงไป

ท้งั จากกระบวนการทางธรรมชาติหรือจาการกระทาของมนุษย์ ยอ่ มส่งผล
ให้วิถีชีวิติของมนุษยเ์ ปล่ียนแปลงไปดว้ ย จึงจาเป็ นตอ้ งศึกษาหาความรู้

เกี่ยวกับสภาพทางภูมิศาสตร์และการเปล่ียนแปลงต่างๆ เพ่ือปรับวิถี

การดาเนินชีวติ ใหส้ อดคลอ้ งกบั สภาวะในขณะน้นั ได้ 111

ปฏสิ ัมพนั ธ์เชิงภูมศิ าสตร์ของโลก

กบั คดปี กครองด้านสิ่งแวดล้อม

การดาเนินชีวิตของมนุษยท์ ้งั ในประเทศไทยและในส่วนต่างๆของโลก
จะสัมพนั ธ์กบั ปรากฏการณ์อนั เก่ียวขอ้ งกบั ส่วนต่างๆ ของโลกท้งั 4 ประการ คือ
อทุ กภาค ชีวภาค ธรณีภาค และบรรยากาศ

คดีเก่ียวกบั สภาวะโลกร้อน คดีเก่ียวกบั อุทกภยั
คดีเก่ียวกบั การทาเหมืองแร่
คดีพ้นื เกี่ยวกบั
พ้ืนที่ชุ่มน้า
ความหลากหลาย
ทางชีวภาพ

112

เมือง

urban

สภาพแวดล้อมอนั ยง่ิ ใหญ่
ทม่ี นุษย์ชาตริ ่วมกนั สร้างขนึ้ มาบนพืน้ โลก
เพ่ือการดารงชีวติ อยู่อย่างมศี ักด์ศิ รีความเป็ นมนุษย์
และความสมบูรณ์สืบไปของมนุษยชาติ

113

“เมือง” ส่ิงทม่ี นุษย์ได้สร้างขนึ้ มาบนโลก

114

United Nations World Urbanization Prospects

ในปี 1990 มี Mega Cities (คือ เมืองใหญ่ที่มีประชากร เกิน
10 ล้านคน) เพียง 10 เมืองเท่านัน้ UN คาดว่า ในปี 2050
ทวั่ โลก จะมีเมืองใหญ่เกิดขึ้นเป็ น 41 เมือง จะมีประชากร
มากกว่า 6 พนั ล้านคนอาศยั อย่ใู น Mega Cities

115

การวางผงั ภาคและเมือง

REGIONAL AND CITY PLANNING

( การดาเนินกจิ กรรมทางปกครองทมี่ ลี กั ษณะเป็ นการกระทาทางกายภาพ )

116

แผน & ผงั

แผนพฒั นาการเศรษฐกจิ และสังคมแห่งชาติ

National Economic and Social Development Plan

ผงั ประเทศ

National Plan

...................................................................

แผนพฒั นาภาค & ผงั ภาค

Regional Development Plan & Regional Plan

...................................................................

แผนพฒั นาเมือง & ผงั เมือง

City Development Plan & City Plan

117

การวางผงั ภาคและเมือง REGIONAL AND CITY PLANNING 118

119

120

121

การวางผงั ภาคและเมือง

URBAN AND REGIONAL PLANNING

การวางแผนภาคและเมือง คือ การวางแผนจัดการพื้นท่ี (SPATIAL
MANAGEMENT) เพื่อให้เกิดความสอดคล้องระหว่าง การต้ังถิ่นฐานของมนุษย์
(HUMAN SETTLEMENT) การจัดสรรทรั พยากรธรรมชาติ (NATURAL
RESOURCES ALLOCATION) การจัดการสภาพแวดล้อม (ENVIRONMENT
MANAGEMENT) และ การจัดทาบริการสาธารณะ (PUBLIC UTILITY AND

PUBLIC FACILITY)

การวางผังภาคและเมือง คือ การวางแผนสาหรับอนาคต โดยมี
จุดมุ่งหมายสุดท้าย คือ เพ่ือทาให้เกิดความสมดุลระหว่างองค์ประกอบต่างๆ
ในพืน้ ทแ่ี ละการอยู่ร่วมกนั อย่างปกตสิ ุขในสังคม (เพ่ือประโยชน์ของส่วนรวม)

122

การจดั การพืน้ ที่มีผลกระทบต่อสิทธิต่างๆ

สิทธิ ในชีวิต (Rights to Life) เป็ นสิทธิ เพ่ือการดารงชีวิตอยู่ได้อย่างปกติ สุข

ในสภาพแวดล้อมที่ดี
สิ ท ธิ ใ น ธ ร ร ม ช า ติ (Rights to Nature) เ ป็ น สิ ท ธิ ท่ี จ ะ เ ข้ า ถึ ง คุ ณ ค่ า แ ล ะ

การได้ประโยชน์จากธรรมชาติ
สิ ทธิ ในการพัฒนา (Rights of Development) เป็ นสิ ทธิ การมีส่วนร่วมจัดการ

ด้านวฒั นธรรม ทรพั ยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม
สิทธิในทรพั ย์สิน (Property Rights) เป็ นสิทธิในทรพั ย์สินของบุคคลหรือของ

นิติบคุ คลหรือของชมุ ชนหรอื ของทางราชการ หรือของสถาบนั หรือของส่วนรวมในทรพั ยส์ ิน

ต่างๆ ที่ตงั้ อย่บู นพืน้ ท่ีนัน้ ๆ
สิทธิของธรรมชาติ (Rights of Nature) ซ่ึงเป็นสิทธิของสิ่งมีชีวิตและธรรมชาติท่ีจะ

ได้รบั การค้มุ ครองตามกฎหมายจากการไมถ่ กู เบยี ดเบยี นจากการตงั้ ถิ่นฐานของมนุษย์
รวมทงั้ สิทธิของแม่ธรณี (Rights of Mother Earth) เป็นสิทธิของแผน่ ดินท่ีจะได้รบั

การคุ้มครองความสมดุลของระบบนิ เวศและปกป้องสถานภาพของแม่ธรณีเพ่ือสรรสร้าง
สงั คมที่สามารถอย่รู ว่ มกบั ธรรมชาติได้อย่างยงั่ ยืน เป็นต้น

สิทธิในชีวิต

ดร. มยูร วิเศษกลุ เขียนบทกลอนบรรยายจุดมุ่งหมายของ “การวางผงั เมือง”
ซึ่งเป็ นเคร่ืองมือสาคญั ของกระบวนการวางแผนภาคและเมือง และลกั ษณะงานของ
“นักผงั เมือง” ว่า “การวางผงั เมืองต้องมองด้วยสายตาที่ยาวไกล มองกว้างและมองลึก
ต้องเงี่ยหฟู ังและฟังอย่างตงั้ ใจ สงั เคราะห์ทงั้ สิ่งเก่าและใหม่ เพื่อเปิ ดเผยให้เห็นคุณค่า
และความงดงามของเมือง และรกั ษาเมืองให้พ้นจากสภาพที่น่าอับอายจากการเป็ น
สถานที่อย่อู นั ไรศ้ กั ด์ิศรีความเป็นมนุษย”์

High in the sky, the Town Planner With the bird’s eye view

Look, listen, hear and see Search for things old and new.

Up, above, left, right, center, Information, accumulation, computation,

To enrich Bangkok revelation, Save the city from humiliation.

มยรู วเิ ศษกลุ , Bangkok Town Planner Office, สุภาพสตรี ๔ แผน่ ดิน, อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิง
ศพ นางปรียา ฉิมโฉม, วนั เสาร์ที่ ๒๒ ธนั วาคม ๒๕๕๐, หนา้ ๑๒๑.

เมือง 125

ส่ิงทม่ี นุษย์พยายามสร้างขนึ้ มา
เพ่ือดุลยภาพในการต้งั ถ่ินฐานของมนุษย์

“การผังเมือง” คือ การวางแผนจัดการพื้นท่ี
เพื่อให้เกดิ ความสอดคล้องระหว่าง การต้งั ถ่ินฐาน
ข อ ง ม นุ ษ ย์ ( HUMAN SETTLEMENT)
การจัดสรรทรัพยากรธรรมชาติ (NATURAL
RESOURCES ALLOCATION) ก า ร จั ด ก า ร
ส ภ า พ แ ว ด ล้ อ ม ( ENVIRONMENT
MANAGEMENT) แ ล ะ ก า ร จั ด ท า บ ริ ก า ร
สาธารณะ (PUBLIC UTILITY AND PUBLIC
FACILITY)

เมืองทนี่ ่าอยู่ของโลก

ปี 2013
เมืองน่าเทยี่ ว
ทส่ี ุดในโลก

สิทธิของธรรมชาติ

The Right of Nature

สิ ทธิ ของธรรมชาติ เกิ ดมาจากแนวคิดทีว่ ่า
ธรรมชาติมีสิทธิในลกั ษณะเดียวกบั สิทธิของมนุษย์
ดังนั้น ธรรมชาติจึงควรได้รับการรับรองสิทธิของ
ตวั เองด้วยเช่นกนั แนวความคิดน้ีมีความหมายไกลไป
ถึงการให้สตั วส์ ามารถเป็ นผ้เู สียหายในการฟ้องคดีได้
ด้วย (โดยให้มนุษยเ์ ป็นผฟู้ ้องแทนสตั วเ์ หล่านัน้ )

127

สิทธิของธรรมชาติ The Right of Nature

เขตห้ามล่าสัตว์ทะเลน้อย สิทธิของส่ิงมีชีวติ ทจี่ ะได้รับการค้มุ ครอง

การกระทาทางกายภาพหลายเรื่องท่ีอาจจะส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวติ เป็นที่มาของมูลเหตุแห่งการฟ้องคดี

สิทธิของธรรมชาติ The Right of Nature

สิทธิของธรรมชาติ The Right of Nature

สิทธิของธรรมชาติ

The Right of Nature

สิทธิของธรรมชาติ

Right of Nature

ไม่ถงึ วนั ทาชีวติ หน่ึงสูญสิ้นไป
133

ไม่ถงึ วนั ทาชีวติ หน่ึงสูญสิ้นไป

134

สิทธิของธรรมชาติ
Right of Nature

135

“ เดด็ ดอกไม้ยงั สะเทือนถงึ ดวงดาว
ตดั ต้นไม้ใหญ่ จะรวดร้าวถงึ เพยี งไหน”

บทกวขี อง อดลุ จนั ทรศักด์ิ ศิลปิ นแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ปี ๒๕๕๑ บทกวเี ตม็ อยใู่ นหนงั สือ เมืองเป็นธรรม

สิทธิของธรรมชาติ Rights of Nature URBAN AREA
สิทธิของชมุ ชน Rights of Community

URBAN AREA

การใช้พืน้ ทป่ี ่ าเชิงดอยสุเทพ
ก่อสร้างบ้านพกั ข้าราชการตุลาการ

“เมืองเชียงใหม่” สร้างเม่ือ พ.ศ. 1839

“วดั พระธาตุดอยสุเทพ” สร้างเม่ือ พ.ศ. 1929

Full Moon at Wat Prathat Doi Suthep

URBAN AREA

สิทธิของชมุ ชน Rights of Community





สิทธิของธรรมชาติ Rights of Nature

“จะมีครัง้ ใดในประวัติ ศาสตร์ของผืนแผ่นดินนี้ ท่ีธรรมชาติ และทรัพยกรธรณี
ถกู ทาลายจนเกินควร จะมีครงั้ ใดที่คนในสงั คม มีน้าใจกระด้าง เหน็ แก่ตวั และไรค้ วามสนุ ทร
เช่นคนยคุ ปัจจบุ นั นี้

แม้เม่ือครงั้ กรงุ ศรีอยุธยาเสียแก่พม่าข้าศึก เรากไ็ ม่ยบั เยินเท่านี้ เพราะพม่าเผาได้แต่
เมือง แต่เมืองกส็ ร้างขึ้นมาใหม่ได้ งามอย่างภาคภมู ิและสมบูรณ์ ในศาสตรข์ องความสนุ ทร
แม้ว่าเมืองเราจะสร้างขึ้นที่บางกอกกต็ าม ครงั้ นัน้ ป่ า ยงั เป็ นป่ าที่เขียวชอุ่ม น้าในแม่น้าลา
ห้วยยงั อาบดี กินดี

แต่อะไรท่ีทาให้เราทาตนดุจสมนั ท่ีฆ่าตวั เอง โดยกินพุ่มไม้ท่ีกาบงั ตนเองจากความ
ร้อนและจากนายพรานลงจนหมดสิ้น เรื่องนี้คงจะเป็ นหน้าท่ีของนักวิชาการน้อยใหญ่ของ
โลกอนาคต จะได้เขียนหนังสือคนละหลายเล่ม เพื่ออธิบายเพ่ือวิจารณ์วิเคราะห์และอื่นๆ
อีกสารพดั ถึงสงั คมของเราที่ทาลายสิ่งแวดล้อมและตวั เอง ลงได้รวดเรว็ เป็นประวตั ิการณ์

ขอภาวนาและอธิษฐานว่า ชาติหน้ าขออย่ามาเกิดเป็ นคนในผืนแผ่นดินท่ีไร้ป่ า
ไร้แม่น้าลาธารท่ีสะอาด ถ้าแผ่นดินที่ชอุ่มด้วยพนั ธ์ุไม้ใหญ่น้อยฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล
คนมีเมตตาแมต้ ่อไส้เดือนกิ้งกือ ข้าพเจ้าขอเกิดในแผน่ ดินนัน้ แม้ว่าจะต้องอย่ใู นรปู สนุ ัข”

แสงอรณุ รตั กสิกร
คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั
หนังสือแสงอรณุ 1 ท่ีระลึกงานศพ รองศาสตราจารย์ แสงอรณุ รตั กสิกร ๑๕ ตุลาคม ๒๕๒๒

144

กรณีศึกษา
การค้มุ ครองสิทธิของธรรมชาติ

Rights of Nature

สิทธิของธรรมชาติ The Right of Nature

คาพิพากษาศาลสงู สดุ แห่งสหรฐั อเมริกา ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๑
คดีระหว่างกล่มุ อนุรกั ษ์ธรรมชาติ VS กองทพั เรอื สหรฐั อเมริกา

ข้อพิพาทการใช้คล่ืนโซน่ าส์ในการฝึ กซ้อมทางทหารเพื่อประโยชน์แห่งความมนั่ คงของประเทศ
กบั การอนุรกั ษ์ชีวิตสตั วเ์ ลี้ยงลูกด้วยนมใต้ทะเลท่ีใกล้สญู พนั ธ์ุ ศาลฎีกาของสหรฐั อเมริกา(Supreme Court of
the United States) มีคาพิพากษาให้กองทพั เรือสหรฐั อเมริกาชนะคดีสภาป้องกนั ทรพั ยากรธรรมชาติในการใช้
ระบบโซนารใ์ นการฝึ กซ้อมนอกชายฝัง่ แคลิฟอรเ์ นียใต้

146

สิทธิของธรรมชาติ

The Right of Nature

147

สิทธิของธรรมชาติ

The Right of Nature

สิทธิของธรรมชาติ The Right of Nature

149

Rights of Nature

สิทธิของธรรมชาติ(ลาธาร)ทจ่ี ะได้รับการคุ้มครอง

The new Ecuadorian Constitution includes a Chapter : Rights for Nature. Rather than treating nature as
property under the law, Rights for Nature articles acknowledge that nature in all its life forms has the
right to exist, persist, maintain and regenerate its vital cycles. And we – the people – have the legal
authority to enforce these rights on behalf of ecosystems. The ecosystem itself can be named as the
defendant.