ĐH 071

CHAÂU “Neáu phaûi cheát, chuùng toâi seõ cheát moät
MINH caùch can tröôøng ngoaøi
KIEÁN
maët traän ñoái dieän vôùi keû thuø”
Coá Trung Taù
TÑT : TÑ1 Chaâu Minh Kieán
TRÑ 8/ SÑ5BB
Phaàn môû ñaàu
Traàn caåm Töøôøng
K19 Trong danh saùch nhöõng Taân Só
Quan K19 ñatë thuoäc quyeàn xöû duïng cuûa
QÑIII/ Sö Ñoaøn 5BB, toâi ñaõ thaáy moät
caùi teân maø khoâng bao giôø queân ñöôïc.
Ñoù laø CHAÂU MINH KIEÁN 

Keå töø thaùng naêm 1968, toâi töø SÑ
22 BB ñöôïc thuyeân chuyeån veà BTL/
QÑIII vaø Vuøng 3 Chieán Thuaät vaø laøm
vieäc taïi Phoøng Toång Quaûn Trò.

Toâi nhôù khoâng chính xaùc laém, cuõng
khoûang thoøi gian naøy toâi nhaän döôïc hoà
sô ñeà nghò thaêng caáp Thieáu Taù Nhieäm
Chöùc cho Ñaïi UÙy Chaâu Minh Kieán. Caùi
teân nghe quen quen, ñoïc laïi hoà sô, thì
ñuùng roài, anh laø baïn cuøng khoùa Voõ Bò
vôùi toâi. Toâi laøm thuû tuïc chuyeån hoà sô
leân Boâ TTM vaø chôø quyeát ñònh.

Thôøi kyø naøy Tö Leänh
QÑIII+V3CT la‘ Trung Töôùng Ñoã
Cao Trí. Vò Tö Leänh naøy ratá coù uy tín
vôùi Boä TTM cuõng nhö vôùi QLVNCH.
neân luùc baáy giôø haàu heát nhöõng ñeà
nghò ñeàu ñöôïc chaáp thuaän.

Khoâng bao laâu sau, khoûang
thaùng 7 hay 8 gì ñoù, toâi nhaän quyeát
ñònh thaêng caáp Thieáu Taù/Nhieäïm chöùc
cho Ñ/U Chaâu Minh Kieán. Vöøa nhaän
ñöôïc quyeát ñònh toâi ñaõ goïi baùo cho

ÑA HIEÄU 71 151

Kieán ngay vaø heïn gaëp nhau taïi Bieân Hoøa ñeå khao lon. Luùc
baáy giôø toâi nghó chaéc ñaây laø teân khoùa 19 ñöôïc mang lon thieáu
taù sôùm nhaát cuûa khoùa 19 chuùng ta vaø toâi cuõng raát haõnh dieän laø
khoùa 19 coù moät thieáu taù raát treû, luùc ñoù tuoåi cuûa chuùng ta khoaûng
döôùi 30.

Nhöng roài khoâng bao laâu sau ñoù, trong moät ñeâm tröïc taïi
Phoøng TQT/ BTL/QÑIII toâi laïi ñöôïc ñieän thoaïi töø moät Só Quan
tröïc taïi BTL/SD5BB, xin truy thaêng TRUNG TAÙ cho coá T/T
Chaâu minh Kieán

Laïi cuõng chính toâi laøm thuû tuïc xin truy thaêng TRUNG
TAÙ cho moät ngöôøi baïn vöøa naèm xuoáng. Ngay saùng hoâm sau,
toâi ñaõ goïi ñieän thoaïi ra Trung Ñoaøn cuûa baïn Kieán ñeå tìm
hieåu lyù do gì ñaõ ñöa ñeán caùi cheát cuûa moät ngöôøi taøi ba loãi
laïc, thì döôïc bieát nhö sau . . .

Caùi cheát cuûa baïn Chaâu minh Kieán ñaõ ñeå laïi trong toâi moät
aán töôïng saâu xa khoâng bao giôø phai môø ñöôïc, laø Chaøng Trai
Voõ Bò luoân luoân can ñaûm anh duõng xoâng pha trong löõa ñaïn.

Cuoäc ñôøi khoâng coù gì vónh cöûu, thaáy ñoù roài maát ñoù,
nhöng anh huøng Chaâu Minh Kieán maõi maõi vaø vónh vieãn maõi
maõi trong taâm töôûng cuûa moãi moät ngöôøi anh em Khoùa 19.

Voõ vaên Quí - CSVSQ/K19

Sôï Raèng Chuùng Ta Queân

CSVSQ/K 19 Traàn Caåm Töôøng
Moãi khi nhaø coù gioã kî töôûng nhôù ngöôøi thaân khuaát maët,
thaép neùn höông loøng, taâm sanh nieäm, toâi cuõng nhôù ñeán Chaâu
Minh Kieán. Anh laø ngöôøi baïn cuøng khoaù 19 Voõ Bò Ñaø laït, moät
thôøi chieán ñaáu ñaõ hy sinh ñeàn nôï nöôùc khi tuoåi ñôøi coøn quaù
treû, ñeå laïi loøng toâi thöông tieác buøi nguøi. Toâi caàu nguyeän cho
baïn soáng khoân thaùc thieâng,

 “sinh vi töôùng töû vi thaàn”.  
Khoâng phaûi chæ rieâng toâi maø coøn coù nhieàu ngöôøi thöông
tieác, caûm phuïc Chaâu Minh Kieán nhö moät anh huøng trong chieán

152 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

traän, moät ngoâi sao saùng choùi cuûa khoaù 19 TVBQGVN, cuûa
SÑ5BB. Quaân Löïc Vieät Nam Coäng Hoaø ñaõ ghi coâng anh vaøo
quaân söû. Khi ghi laïi nhöõng gioøng chöõ naøy nhôù baïn, toâi caàu xin
hoàn thieâng ngöôøi khuaát maët giuùp toâi vieát ñöôïc lôøi chaân thaät veà
cuoäc ñôøi, caùch soáng vaø chieán ñaáu cho lyù töôûng cuûa anh.

Cuoái naêm 1964, toát nghieäp tröôøng Voõ
Bò, 25 anh em taân só quan khoaù 19 veà trình
dieän Sö Ñoaøn 5 Boä Binh taïi Boä Tö Leänh Sö
Ñoaøn môùi dôøi töø Bieân Hoaø veà Bình Döông.

Caâu giaùo ñaàu cuûa Thieáu töôùng Tö Leänh
Traàn Thanh Phong laø ñöøng coù ai hoøng veà Sö
Ñoaøn tìm choã traùnh taùc chieán, kieám moät choã toát an thaân. Sau
nhieàu laàn chia ngöôøi veà ñôn vò môùi cho 3 Trung Ñoaøn 7, 8 vaø 9,
chuùng toâi 5 ngöôøi veà trình dieän Tieåu-Ñoaøn 3/8, Boä Chæ Huy Tieåu
Ñoaøn ñang ñoùng taïi Chi Khu Laùi Thieâu.

Tieåu Ñoaøn Tröôûng 3/8 laø Ñaïi uùy Lyù Ñöùc Quaân, goác ngöôøi
Nuøng, maët saét ñen xì, to cao deành daøng nhö gaáu nhöng taùnh tình
hieàn khoâ, sau naøy toâi môùi bieát oâng cuõng xuaát thaân khoaù 10 Voõ
Bò. Sau khi baét thaêm ra Ñaïi Ñoäi, ñaùng leõ toâi baét caëp vôùi Chaâu
Minh Kieán veà Ñaïi Ñoäi 9 do Trung- uyù Nguyeãn Kyø Söông (khoaù
16 Voõ Bò) laø Ñaïi ñoäi tröôûng, nhöng Ñaïi uùy Quaân giöõ toâi laïi Boä
Chæ Huy Tieåu Ñoaøn laøm phoù cho Trung uùy Vaên Thaùi Hieäp (khoaù
16 VB) ñang laø Ñaïi ÑoäI Tröôûng Ñaïi Ñoäi Chæ Huy. Vaøo thôøi ñieåm
khoaù 19 ra tröôøng, caùc ñôn vò Boä Binh taùc chieán Quaân Ñoäi coøn
thieáu huït nhieàu só quanchæ huy; haï só quan ñöôïc ñoân leân coi
trung-ñoäi, caáp baäc Thieáu uùy chöùc vuï Ñaïi Ñoäi Tröôûng ñöôïc nhieäm
chöùc chæ huy mang Trung-uyù. Vieäc naøy sanh ra nhieàu huïc haëc
maâu thuaån maø Kieán noùi vôùi toâi raèng anh keït ñöôøng bay nhaûy vì
caùc tay Ñaïi ÑoäI Tröôûng khaùc chæ môùi laø Thieáu uyù taïm thôøi laïi
mang lon Trung uùy, chæ huy naém ñaïi ñoäi. May maø 2 ñöùa chuùng
toâi ñang döôùi tröôùng ñaøn anh Voõ-Bò ñaâu daùm hoù heù gì. Kieán
muoán mau leân laøm Ñaïi Ñoâi Tröôûng neân anh haêng say heát mình,
chöùng toû khaû naêng laõnh ñaïo chæ huy ñeå coù cô hoäi baét chöùc vuï.
Toâi cuõng vaäy, kyø keøo xin Tieåu-Ñoaøn-Tröôûng cho ra Ñaïi Ñoäi taùc
chieán môùi hy voïng vöôn leân, laøm phuï taù hoïc ngheà ñaøn anh laâu

ÑA HIEÄU 71 153

quùa, khoâng ñuùng choã, ma‘ coøn deã luït ngheà “taùc chieán” (toâi nghó
raèng caùi ngheà cuûa mình laø só quan hieän dòch ra tröôøng ñi taùc chieán
ñeå ñaùnh giacë , ñuïng traän cheát boû, soáng baté huy chöông, lenâ lon cho
leï, chöcù vuï cho nhanh, chôù khoâng ôû maõi Ñaïi Ñoäi Chæ Huy laøm linh
tinh kieâm nhieäm, thay theá cho cacù só quan Tieåu Ñoanø ñi pheùp, cuoái
thaùng phaùt löông lính...). Kieán may maén hôn toâi ñöôcï ñanø anh höônù g
daãn taän tình, truyeàn dayï kinh nghieäm vaø nhöôøng laïi cho coi Ñaïi Ñoäi
9 sau vaiø thaùng laøm ÑaïiÑoäI Phoù. Coøn toâi vòt ñeït, maõi moät naêm sau
môùi ñöôïc chuyeån ra Tieåu Ñoanø 4/8 Taân Laäp laøm Ñaïi Ñoäi Tröôûng.

  Xin noiù theâm veà ñôn vò boä binh cuûa chunù g toâi ôû Sö Ñoaøn 5,
laø Sö Ñoaøn coù nhieàu ngöôøi saéc toäc Nuøng. Thaät ra, ôû Tieåu Ñoaøn
chuùng toâi coøn giöõ laïi nhieàu ñoàng ñoäi caùc saéc toäc khaùc ngoaøi Baéc,
nhöng ña soá laø ngöôøi Nuøng (mang hoï Woøng), coøn coù ngöôøi Thaùi
(hoï Ñeøo,), ngöôøi Meøo, Thoå (hoï Ly,ù hoï Vi).Trong moät coäng ñonà g
troän lanã nhieàu saéc toäc nhö vaäy, nhöng laïi coù tinh thaàn kyû luaät cao,
chieán ñaáu duõng maõnh, daøy daïn kinh nghieäm chieán tröôøng, neân só
quan treû nhö chuùng toâi raát tin töônû g trong khi chieán ñaáu. Coù leõ hoäi
ñuû ba yeáu toá thöû thaùch chieán tröôøng laø thienâ thôøi (môùi ra tröônø g gaëp
luùc VC baét ñaàu quaäy phaù), ñòa lôiï (Sö Ñoaøn 5 Boä Binh bao vunø g 3
chieán khu: Tam giacù saté , chieán khu C Döông- Minh- Chaâu, chieán
khu Ñ Phöôùc- Bình- Thaønh), nhaân hoaø (Sö Ñoaøn noåi tieáng ñaùnh
giaëc gioûi), neân anh em khoaù 19 nhieuà ngöôiø phaát leân raát nhanh, hy
sinh cuõng nhieàu; Chaâu Minh Kiená conø leân nhanh hôn nhö dieàu gaëp
gioù, nhö “roàng maây gaëp hoäi öa duyeân”. Soáng vôiù anh em ñonà g ñoäi
ngöôøi Nuøng thatä deã chòu, ña soá coù kinh nghieäm chieán tröôøng. nghieäm
chieán tröôøng, thaáp nhaát laø töø capá haï só trôû leân,
naém giöõ tieåu ñoiä hoaëc trung ñoiä ratá vönõ g, göông
maãu ñoái vôùi binh só, ít coù ngöôiø ba gai hay taät
xaáu, ratá coù kyû kuaät, thienä chieán, gan lyø, vaø quen
chòu ñöïng gian khoå. Khi hoï ñaõ phuïc caáp chæ
huy thì choã cheát cuõng sanü saøng nhaøo vo,â nhöng
moät khi ñaõ baát phuïc tuøng thì raát cöùng ñaàu khoù noùi. Nhöõng ngöôøi
lính do Ñaïi Taù Woøng A Saùng chieâu taäp giöõ kyû luaät ñôn vò ratá totá ,
ñaùnh traän chæ coù tieán leân khoâng luøi. Khi ñaõ chòu ñeøn O û Daùch-
Païc- Cuùnoõ ( nghóa laø Thieáu-UÙy) Voõ- Bò môùi ra tröôøng roài thì
nhöùt ñònh ñaùnh ñaâu thaéng ñoù, khoâng ñeå mang ñaàu maùu trôû veà

154 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

nhuïc nhaõ. Nhöõng quaân nhaân saéc toäc naøy xuaát phaùt töø mieàn Cao
Baèng, Laïng Sôn, Moùng Caùi, Haûi Phoøng, ngoaøi Baéc, noùi tieáng
thoå ngöõ Quaûng- Ñoâng naëng gioïng, buoåi saùng thích aên chaùo
noùng vôùi caù maën, ngaøy moàng 2 vaø 16 ta (aâm lòch) phaûi cuùng
OÂng AÙn; coi gioø gaø heân xui; moãi Ñaïi Ñoäi ñeàu coù ngöôøi mang
theo laù côø ñoû vaø thaép nhang moãi khi di chuyeån quaân. Hoï raát tin
töôûng vaøo Woøng A Saùng, ngöôøi ñaõ keát naïp hoï vaøo Sö Ñoaøn 3
Daõ Chieán töø ngoaøi Baéc, roài vaøo trong Nam, mang chung vôùi
Lieân Ñoaøn 81 Bieät Caùch Nhaûy-Duø phaù huyû kho tieáp vaän cuûa
VC cuoái ñöôøng moøn Hoà chí Minh.

Lính traän ít khi ñöôïc nghæ ngôi moät ñoâi ngaøy laáy söùc, naèm
röøng laâu ngaøy bò soát reùt thöôøng laøm cöõ, Tieåu Ñoaøn ñöôïc boå sung
theâm taân binh heát ñôït naøy ñeán ñôït khaùc, nhöng Kieán vaãn ñöùng
vöõng nhö töôùng quaân khoâng sôøn loøng chieán ñaáu. Chaâu Minh
Kieán khoâng bao giôø bieát meät moûi, ñaùnh traän ngaøy caøng haêng.
Anh nhoû con, gaày gaày, nhöng anh coù söùc khoeû deûo dai khoâng ai
bì kòp theo caû gia ñình ñònh cö ôû vuøng Soâng Mao, raát gheùt Coäng-
Saûn (nghe noùi hoï laø binh só coøn . soùt laïi cuûa caùc binh ñoaøn
Töôûng-Giôùi-Thaïch bò tan raõ trong cuoäc chieán Quoác Coäng beân
Taøu, thuø gheùt Taøu Coäng vaø caû Vieät Coäng). Sö Ñoaøn 3 Daõ Chieán
ñöôïc bieán ñoåi thaønh Sö Ñoaøn 13 BB, sau cuøng trôû thaønh Sö
Ñoaøn 5 Boä Binh traán thuû Vuøng 3, khu 33 chieán thuaät tieáp caän
Saigon (Tö Leänh Nguyeãn Vaên Thieäu ñaõ töøng daãn Sö Ñoaøn veà
Saigon bao vaây dinh Ñoäc Laäp trong kyø ñaûo chaùnh naêm 1963).

Chaâu- Minh- Kieán haàu nhö ñöôïc loøng caùc caáp trong Tieåu
Ñoaøn vì neùt ngöôøi chòu chôi vaø chòu ñaùnh giaëc. Duø laø só quan
nhöng anh khoâng ngaïi daét tieåu ñoäi ñi naèm ñeâm phuïc kích, cuøng
chòu gian khoå vôùi lính. Anh noùi “õMình noùi thöông anh em, khoâng
sôï cheát maø khoâng daùm ra ngoaøi naèm chung vôùi hoï, hoï ñaâu coù
tin caäy mình.” Ñuïng traän, anh cuøng ñoàng ñoäi xung phong aøo aøo.
Tieåu Ñoaøn Tröôûng chaám anh ngay sau vaøi laàn haønh quaân chaïm
ñòch, nhöng oâng cuõng la toaùng leân trong maùy truyeàn tin baèng
gioïng aâm ngöõ Quaûng Ñoâng ”nò ngoä, tieåu naø maù” la où vang trôøi.
  Toâi coøn nhôù nhö in trong ñaàu kyû nieäm ñoã maùu thaám tình
ñoàng ñoäi, trong giaây phuùt ñuïng traän khi Tieåu Ñoaøn bò loït vaøo
oå phuïc kích trong traän ñòa cuûa ñòch taïi maät khu Hoá Boø (Phuù- Hoaø

ÑA HIEÄU 71 155

Ñoâng). Naêm 1965 Quaân Khu 3 toå chöùc moät cuoäc haønh quaân lôùn
caáp Sö Ñoaøn vaøo maät khu Hoá Boø ñeå tieâu dieät caùc Trung Ñoaøn
761, 762, chuû löïc mieàn cuûa Cuïc R Vieät Coäng. Giöõa röøng giaø chaèng
chòt caây to toái trôøi, Ñaïi Ñoäi 10 do toâi laøm xöû lyù thöôøng vuï ñi ñaàu bò
loït vaøo oå phuïc kích, suùng phaùo ñòch noå vang trôøi. Traän ñòa trong
röøng tre gai do ñòch baøy saün bao troïn Ñaïi Ñoäi toâi vaøo troøng. Tieåu-
Ñoaøn bò ñòch caét chia laøm ñoâi. Ñaïi Ñoäi 9 do Chaâu Minh Kieán chæ
huy ñi sau cuõng chaïm suùng döõ doäi. Tieåu-Ñoaøn-Tröôûng dôøi Boä Chæ
Huy leân tuyeán ñaàu vôùi Ñaïi Ñoäi toâi ñang choáng traû quyeát lieät, ñòch
quaânbeân kia bôø tre gai. Toâi cho boá trí quaân, caàm cöï taïi choã, chöa
bieát tieán thoaùi ra sao. Toâi khoâng hieåu laøm theá naøo maø Kieán bòt
caâm tieáng suùng ñòch, coøn aùt gioïng xung phong hoø heùt vang röøng
laøm VC boû chaïy khoûi traän ñòa mau leï nhö vaäy. Anh daét lính leân
gaëp Tieåu Ñoaøn Tröôûng, baùo caùo tình hình ñòch ñaõ ruùt lui, trình
chieán lôïi phaåm suùng AK47, B40 laàn ñaàu tieân môùi thaáy (sau naøy
toâi môùi bieát laø teân caùc loaïi suùng Vieät Coäng goïi nhö vaäy, vì khoaûng
naêm 1965 chöa ai bieát VC baét ñaàu trang bò vuõ khí môùi do Nga, Taøu
cung caáp). Chuùng toâi vöøa möøng thoaùt ñöôïc aùp löïc ñòch vöøa vui
möøng thaáy chieán lôïi phaåm môùi laï maét. Toâi bieát ôn ngöôøi baïn cuøng
khoaù gan daï ñaày möu löôïc, heát loøng vôùi anh em cuøng Tröôøng Meï
Voõ Bò bieát bao nhieâu cho vöøa, nhôø anh phaûn ñoøn mau leï cöùu
chuùng toâi trong luùc ngaët ngheøo. Ñaïi uùy Quaân heát lôøi khen taëng
anh, laøm toâi cuõng phoàng muõi theo, haõnh dieän chung vôùi baïn. Laàn
haønh quaân ñoù toâi bò thöông veà naèm beänh vieän Coäng Hoaø, Kieán
ñöôïc ban thöôûng huy chöông vaø thaêng caáp taïi maët traän. Sau ñoù,
naêm 1966 toâi ñöôïc chuyeån veà laøm Ñaïi Ñoäi Tröôûng cuûa Tieåu Ñoaøn
4/8 Taân Laäp veà huaán luyeän ôû Trung Taâm Huaán Luyeän Vaïn Kieáp.
Chuùng toâi khoâng gaëp laïi nhau trong 2 naêm daøi vì moãi Tieåu Ñoaøn
traán giöõ caùc khu vöïc haønh quaân khaùc nhau; chieán tröôøng thuoäc
Khu Chieán Thuaät caøng ngaøy caøng soâi ñoäng. Vieät Coäng taêng cöôøng
theâm caùc Trung Ñoaøn Phuù Lôïi, Ñoàng Nai ngoaøi caùc Trung Ñoaøn
Chuû Löïc Mieàn baûo veä cho cuïc R töø Mieân len loûi vaøo caùc maät khu
mieàn Ñoâng, ñoùn caùc löïc löôïng chính qui töø Baéc voâ theo ñöôøng
moøn Hoà Chí Minh (ñoaïn cuoái ôû Buø Ñaêng, Buø Ñoáp- Phöôùc Long)
chuaån bò cho chieán dòch Teát Maäu Thaân sau naøy.  

Naêm 1968 laø naêm Sö Ñoaøn 5 Boä Binh chuùng toâi baän roän

156 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

nhieàu nhöùt, moät maët lo chaën ñòch töø bieân giôùi Mieân xaâm nhaäp
vaøo vuøng Thuû Ñoâ Saigon, moät maët phaûi caøn saâu, queùt saïch caùc
maät khu vuøng ven, nôi truù aån cuûa taøn quaân ñòch bò ñaùnh baït ra töø
thuû ñoâ. Khoaù 19 trong Sö Ñoaøn nhieàu ngöôøi leân nhanh caáp baäc
vaø chöùc vuï trong dòp naøy. Vuõ Huy Thieàu, Ñaïi Ñoäi Tröôûng thuoäc
Trung Ñoaøn 9 leân ñaïi uùy ñaëc caùch maët traän sôùm nhöùt nhôø chieán
coâng hieån haùch cuûa anh taïi Quaûn-Lôïi-Bình-Long. Thieàu ñöôïc
leân luoân chöùc vuï Tieåu Ñoaøn Tröôûng Tieåu Ñoaøn 4/8, toâi ñang laø
Ñaïi Ñoäi Tröôûng/ÑÑ16 cuûa anh. Töø Tieåu-Ñoaøn 3/8, Chaâu Minh
Kieán ñöôïc thaêng caáp ñaïi-uùy taïi maët traän, ñöôïc ñieàu ñoäng veà coi
TÑ1/8. Kieán keùo toâi veà laøm Tieåu Ñoaøn Phoù cho anh, töø ñoù
chuùng toâi gaén boù vôùi nhau, qua heát cuoäc haønh quaân naøy ñeán
maët traän khaùc cho ñeán giöõa naêm 1969. Tieåu Ñoaøn 1/8 ñöôïc Sö
Ñoaøn giöõ laøm löïc löôïng tröø bò vì tieáng taâm ñaùnh giaëc cuûa Chaâu
Minh Kieán. TrungÑoaøn TröôûngLeâ Nguyeân Vyõ laø ngöôøi naâng ñôû
anh heát mình. Töôùng Phaïm Quoác Thuaàn, Tö Leänh Sö Ñoaøn xöû
duïng Tieåu Ñoaøn chuùng toâi nhö muõi duøi chính, tung thaúng ngay
vaøo maët traän naøo noùng boûng nhöùt luùc ñoù. Tieåu Ñoaøn luùc nhaûy
tröïc thaêng vaän vaøo Tam giaùc saét chaën ñòch töø caùc chieán khu moø
veà Saigon; naêm 1968 caøn queùt taøn quaân Trung Ñoaøn Ñoàng Nai
töø ven ñoâ keùo veà laãn troán trong khu An Sôn, Baø Luïa (Buùng-Laùi
Thieâu )ñaùnh baät ra khoûi caên cöù eùm quaân an toaøn; luùc haønh quaân
chung vôùI TRÑ11 Thieát giaùp cuûa Ñaïi taù Patton (con) ôû Chaùnh
Löu, tieâu dieät saïch haäu caàn VC saùt beân Chieán khu Ñ ; khi nhaûy
vaøo Buø Ñaêng, Buø Ñoáp haønh quaân laø ngöôøi baïn cuøng khoaù, toâi
hieåu anh coù moät tinh thaàn cao, moät yù chí saét ñaù, chieán ñaáu cho lyù
töôûng ñaõ choïn neân anh vöôït qua moïi thöû thaùch, vöôït troäi hôn
nhieàungöôøi khaùc. Luùc naèm chôø leänh, vaét veûo treân voõng ñong
ñöa döôùi haøng caây röøng trong chieán khu, chuùng toâi giaûi baøy taâm
söï cho nhau nghe, noùi veà luùc coøn laø SVSQ trong tröôøng Voõ Bò
Ñalaït, öôùc voïng töông lai..

-Hoài trong tröôøng tuïi noù ñaët boà teân gì?

-Kieán billard! Mình ra phoá chuû nhaät thöôøng tröïc quaùn billard.

-Khoâng ñi chôi vôùi boà aø?

-Mình bò cheâ, giaän ñôøi ñi Voõ Bò ñaùnh giaëc chôi! Ñaùnh billard

ÑA HIEÄU 71 157

chôø ngaøy ra tröôøng.

Ñöôøng cô cuûa anh ghi ñuû
ñieåm ra tröôøng.

Kieán laø ngöôøi queâ Chaâu-
Ñoác, cöïu hoïc sinh Petrus-Kyù,
ñang hoïc naêm thöù hai M.P.C.
(Math-Physique-Chemistre) ôû
Ñaïi-Hoïc Khoa-Hoïc Saigon.
Anh sinh vieân khoa toaùn naøy bò tieáng seùt aùi tình vôùi moät coâ nöõ
sinh Gia-Long xinh ñeïp. Nhöng anh chöa hoïc tôùi pheùp tính
phaûi co ù”söï nghieäp reå quyeàn quí” cuûa beân gia ñình coâ gaùi neân
ñaønh chaøo thua, xeáp buùt nghieân theo nghieäp kieám cung, theà
ra chieán tröôøng ñaùnh giaëc cheát boû. Toâi cuõng keå laïi chuyeän
moái tình ñaàu SVSQ cuûa toâi, hoïc heát naêm ñaàu roài môùi bò cho
de, veát thöông loøng coøn ñau laém. Ai ngôø raèng 2 ngöôøi baïn treû
sôùm yeâu ñöông maø bò khoå. Toâi chòu ñoøn dôõ, sôï cheát sôùm, neân
laáy vôï kieám con noái gioøng. Kieán thì khoâng, anh quyeát traû thuø
ñôøi baèng caùch laøm cho ñôøi bieát teân, traû thuø ngöôøi laøm cho
ngöôøi ngöôõng phuïc. Coù laàn, Kieán xin ñi pheùp 3 ngaøy, ñeå vaâng
leänh song thaân, veà queâ laáy vôï.Thaáy baïn trôû leân haønh quaân,
nhöng maët maøy khoâng coù veû gì hoác haùc sau 3 ngaøy taân hoân,
toâi chuùc möøng anh:

-Chuùc möøng traêm naêm haïnh phuùc, tình ñeïp duyeân öa! ?

-Coù vôï con gì ñaâu! OÁi, onâ g baø giaø daãn ñi coi maét vôï. Veà cho
oång baû vui, nhöng laáy vôï thì khoâng! ÔÛ nhaø muoán duï moa laáy vôï roài
baét veà Saigon, moa ñaâu coù chòu! Toiâ bieát Kieán noùi thaät caùi chuyeän
gia ñình muoán baét anh veà Saigon, khoûi ñi tacù chieán cöcï khoå, nguy
hiemå nay soáng mai chetá . Luùc anh veà Tröôøng Bo-ä Binh Thuû Ñöùc ñeå
thuï huaán khoaù Ñaïi Ñoäi Tröôûng Boä Binh, gia ñình quen lôùn neân vaän
ñoäng cho anh ôû laïi Saigon laøm tuyø vieân cho moät onâ g töôùng ôû Boä
Toång Tham Möu. Nhöng 3 ngaøy sau laøm vieäc vaên phoøng anh boû
troán leân laïi vunø g haønh quaân trình dieän xin trôû veà ñôn vò cuõ.

Anh taâm söï:

-Mình khoâng haïp ngheà vaên phoøng, ôû döôùi ñoù (Saigon) quaân
phuïc boù roï, chaøo kính moûi tay, goõ cöûa baèng chaân, khoù chòu laém!

158 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

-Sao laïi goõ cöûa baèng chaân?

-Vì moãi laàn xin vaøo phoøng xeáp, tay böng tay xaùch nhieàu
quaø caùp cuûa khaùch ñeán thaêm, coøn tay ñaâu maø môû cöûa!

 Moïi ngöôøi cöôøi oà caâu chuyeän anh keå laïi. Toâi cuõng hoûi
anh hoài ra tröôøng sao khoâng choïn ñi caùc binh chuûng raèn ri
ñaùnh giaëc cho söôùng tay. Kieán noùi anh khoâng thích laøm ngöôøi
huøng, vaû laïi ñi caùc binh chuûng ñoù oai thaät maø anh em naøo
cuõng mô öôùc, chæ daønh cho ai hoïc gioûi, cao raùo ñeïp trai.
Nhöng ra ñôn vò chen laán nhau ñi leân khoù quaù, chôø ñaøn anh
thaêng roài mình môùi leo leân ñöôïc, beân döôùi ñaøn em ñôïi mình
ñi ñeå traùm choã, maát heát cô hoäi. Kieán hoûi ngöôïc laïi toâi, mình
xin ñi heát maáy choã ñoù roài ai ra boä binh ñaùnh giaëc ñaây!

Toâi hieåu yù cuûa Kieán, ñaõ choïn vaøo Voõ Bò roài thì ôû ñaâu
cuõng phuïc vuï Quaân Ñoäi, ñaùnh V.C. thì choã naøo cuõng coù giaëc,
ñaâu caàn caâu neä vaøo binh chuûng naøy binh chuûng noï, mieãn laø
mình coù boån phaän traùch nhieäm vaø danh döï cuûa ngöôøi quaân-
nhaân laø treân heát. Caùc ñôn vò boä binh taùc chieán ñöôïc taëng
danh hieäu laø Hoaøng Haäu cuûa chieán tröôøng, nhöng treân thöïc
teá khoâng ôû trong cung vua maø ôû daõ ngoaïi röøng nuùi, ñoàng
baèng, nôingaäp nöôùc sình laày...

Nhöng, caùc ñôn vò boä binh cuõng laø nôi xuaát thaân cuûa
nhieàu ngöôøi huøng, laøm neân vieäc lôùn .

Kieán raát quan taâm ñeán toå chöùc Quaân Ñoäi; caùc chieán thuaät aùp
duïng trong giai ñoaïn chieán tranh phoøng ngöï laõnh thoå; chieán löôïc
taán coâng ra Baéc; xaây döïng moät quaân ñoäi chính qui vôùi moät chieán
löôïc quoác phoøng höõu hieäu; khoâng ñeå cho Quaân Löïc Vieät Nam
Coäng Hoaø bò chi phoái veà chaùnh trò hay bò boâi loï vì söï thoaùi hoaù cuûa
tham nhuõng caäy quyeàn. Hoaøi baõo cho moät quaân löïc huøng maïnh,
trong saïch vaø quyeát taâm chieán thaéng, Chaâu- Minh- Kieán mong
ñöôïc leân töôùng trong thôøi chieán, sôùm döùt chieán tranh, ñaát nöôùc coù
hoaø bình cho lyù töôûng phuïc vuï quoác gia vaø caûi toå quaân ñoäi cuûa
anh. Muoán ñöôïc nhö theá, anh quaû quyeát, töï mình phaûi tieán leân ñi
phía tröôùc, caáp nhoû, laøm theo nhoû, caáp lôùn laøm theo lôùn cho troøn
boån phaän traùch nhieäm. Mình coøn treû phaûi tieán leân nhanh, khoâng
chaàn chôø than traùch chuyeän khoù khaên tröôùc maét. Thaø thaép

ÑA HIEÄU 71 159

leân moät ngoïn ñeøn coøn hôn nguyeàn ruûa boùng toái.

Nhöng coù taät coù taøi, caùi taät cuûa anh laø deã noùng tính vaø laùi xe
baït maïng. Anh coù göông maët hao hao gioáng taøi töû ñoùng phim
cao boài Kirt Douglas, löôõng quyeàn cao, moãi khi noåi noùng maët
ñoû au, maét long lanh deã sôï. Nhöng anh ít khi noåi noùng vôùI lính
traùng, chæ khi naøo ñuïng ñòch anh raát hung döõ, chæ muoán aên töôì
nuoát soáng keû thuø. Kieán soáng gaàn guõi thaân maät vôùi moïi ngöôøi,
chia ngoït xeû buøi vôùi thuoäc caáp. Luùc naøo Tieåu Ñoaøn ñoùng quaân
moät choã anh hay xuoáng töøng Ñaïi Ñoäi thaêm hoûi ñôøi soáng, gia
ñình binh só ñeå giaûi quyeát ngay caùc quyeàn lôïi hay nguyeän voïng
cuûa moãi ngöôøi. Anh cöng nhöùt laø Trung ñoäi Thaùm-Baùo (trinh
saùt), luoân luoân keà caän vôùi hoï, thuoäc teân töøng ngöôøi. Trong chieán
thuaät cuûa Tieåu Ñoaøn, anh vöøa xöû duïng thaùm baùoñeå laáy tin töùc,
caäp nhaät tình hình ñòch taïi vuøng haønh quaân, vöøa laø mieáng moài
nhöû cho ñòch tieán vaøo nhöõng muïc tieâu ñaõ ñöôïc ta choïn löïa saün
vaø duï chuùng tieán thaúng ñuùng vaøo caùc “ñieåm” cuûa caùc ñaïi ñoäi.

Toâi ñaõ laø naïn nhaân ñuøa côït veà taøi laùi xe jeep cuûa anh. Moät laàn
anh baûo toâi leân xe veà thaêm baø xaõ toâi ôû chôï Bình Döông. OÂng chæ
huy tröôûng Quoác-loä 13 (toâi ñaët teân cho anh nhö vaäy, vì anh laùi xe
moøn baùnh treân quoác loä naøy) ñeà maùy xe, vöøa noå maùy laø doït maïnh
ngay, chæ coù toâi khoâng ñeå yù bò baät ngöûa ra sau, taøi xeá,caän veä vaø
ngöôøi giöõ maùy truyeàn tin thì oâm chaéc khung xe cöôøi hì hì. Qua
maáy choã cua queïo, xe khoâng giaûm toác ñoä chuùt naøo. Qua cua phaûi
phoùng theâm ga, anh noùi, ñaïp thaéng laø quay nhaøo. Toâi ngoù vaøo
ñoàng hoà toác ñoä, möùc toái ña laø 60 M/H (mile/hour) thaáy kim chæ
leäch heát möùc sang phaûi. Anh vöøa noùi vöøa laøm, giaûi thích theâm laø
muoán taêng heát ga thì phaûi nhoài chaân ga cho xaêng leân, roài ñaïp luùt
caùn, xe phoùng leân nhö ngöïa chöùng. Toâi ñaõ töøng say meâ moân kî
maõ ôû tröôøng, chuû nhaät tuaàn naøo cuõng qua beân Tieåu Ñoaøn Yeåm-
Trôï Tieáp Vaän möôïn ngöïa chaïy phoùng nhö bay qua caùc ngoïn ñoài
khu Nguyeân Töû Löïc Cuoäc, bieát keïp chaân, thaû cöông, haï thaáp
mình xuoâi gioù cho ngöïa chaïy. Nhöng ñoái vôùi tay kî maõ ngöïa saét
naøy toâi khoâng theå naøo giaønh giöït cöông goø ngöïa laïi ñöôïc. Xe
thaéng keùt tröôùc cöûa nhaø toâi, Kieán la toaùng leân “Baø xaõ anh Töôøng
ñaâu?” Mau mau ñôõ aûnh voâ, saép xæu roài neø! Maø toâi muoán xæu
thieät ! Töø ñoù veà sau,ruû reâ toâi ñi chung xe, anh phaûi giöõ lôøi

160 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

giao tröôùc laø, hoaëc ñeå taøi xeá, hoaëc ñeå toâi laùi haàu cho chaéc aên,
khoûi lo tai naïn. Vaäy maø coù laàn anh laùi xe veà treã, sôï ñöôøng laøng
vaéng veû VC nuùp baén seû, chieác jeep ñuïng cheát traâu, xe laät maø
chaúng ai heà haán gì! Toâi soáng cheát vôùi Kieán ôû Tieåu Ñoaøn 1/8
hôn moät naêm, baét ñöôïc nhieàu huy chöông vaø thaêng caáp ñaïi uùy
taïi maët traän. Só quan chæ huy trong Tieåu Ñoaøn ñeàu raát treû, chöa
ai tôùi 30, coù 2 ñaøn em khoaù 21 Voõ Bò laøm Ñaïi Ñoäi Tröôûng, maùu
noùng ñang haêng, ít lo chuyeän gia ñình vöôùng chaân vöôùng caúng.
Sau ngaøy haønh quaân, ñoùng quaân trong laøng xaõ, Tieåu Ñoaøn cho
sinh hoaït chieán tranh chính trò, caùc caáp toå chöùc thi ñua hoïc taäp
chính huaán, vò Tieåu Ñoaøn Tröôûng treû tuoåi coøn theâm taøi ca hay
haùt gioûi .Khi naøo noùng giaän thì caø laêm ngang,nhöng khi haùt
baøi tuû, gioïng Kieán haùt trôn ngoït laøm cho sieâu loøng chieán só.
Laàn naøo anh cuõng haùt baøi ca ruùt ruoät:

 Em toâi öa ñöùng

Nhìn trôøi xanh xanh

Mang theo ñoâi maét

Buoàn vöông aùnh sao

.............

Ngaøy veà xa quaù ngöôøi ôi!

Anh haùt baèng chính taâm söï cuûa mình, caùi noãi loøng vöông
vaán ña tình veà moät moái tình voâ voïng khoâng thaønh, ñeå luoân
tieác nhôù baâng khuaâng. Cuoäc ñôøi chieán binh thöôøng thua thieät:
maát maùt ôû haäu phöông, soáng cheát ngoaøi chieán traän, mô moät
ngaøy veà yeân vui ñöôïc ñeàn buø. Nhöng Chaâu Minh Kieán ñaõ
naèm xuoáng, tuoåi 30 !

  Thaùng 6-1969 toâi rôøi Tieåu Ñoaøn, veà hoïc khoùa 4 Quaân-
Chaùnh ôû Saigon, vaøi thaùng sau nghe noùi Chaâu Minh Kieán
thaêng caáp Thieáu taù taïi maët traän. Anh laø ngöôøi leân caáp baäc vaø
chöùc vuï sôùm nhaát cuûa khoaù 19 TVBQGVN ngoaøi maët
traän.(Traàn Kieâm Chi thuoäc Bieät Ñoaøn 300 mang Ñaïi uùy töø
naêm 1965, ñaëc caùch vì chöùc vuï tröôûng-ban ñaëc bieät cuûa anh
taïi Saigon) Chaâu Minh Kieán hy sinh taïi maët traän ngaøy 14
thaùng 9 naêm 1969 taïi laøng 13, ñoàn ñieàn cao su Daàu-Tieáng

ÑA HIEÄU 71 161

(Taây-Ninh), khi ñích thaân mang quaân ra giaûi toaû aùp löïc cho
toaùn phuïc kích ñeâm ngoaøi bìa röøng. Anh bò thöông caùnh tay,
ñöôïc binh só coõng veà Boä Chæ HuyTieåu Ñoaøn chôø tröïc thaêng
taûn thöông. Ñòch quaân baùm saùt baõi ñaùp, baén B40 vaøo tröïc
thaêng, Kieán hy sinh taïi choã vôùi ngöôøi caän veä.

Nhö coù linh tính tình ñoàng ñoäi baùo tröôùc, töø Cai laäy toâi xin
veà pheùp thaêm nhaø, gaëp ngöôøi lính ôû ñon vò cuõ ñeán baùo hung tin.

Toâi ñeán nhaø anh ôû ñöôøng Baø Haït khu Nguyeãn Tri Phuong,
baïn toâi naèm ñoù, quan taøi phuû laù quoác kyø, tang gia than khoùc
keû ôû ngöôøi ñi. Toâi xin ñöùng haàu quan taøi cuøng caùc vò só quan
caáp taù trong 3 ngaøy tang leã. Chaâu-Minh-Kieán ñöôïc truy thaêng
Trung-taù, truy taëng Ñeä Nguû Ñaúng Baûo Quoác Huaân Chöông
vôùi Nhaønh Döông Lieãu. Trung taù Leâ Nguyeân Vyõ,Trung Ñoaøn
Tröôûng/TRÑ8 ñoïc ñieáu vaên, ai nghe cuõng rôi leä, thöông tieác
cho con ngöôøi tuoåi treû, anh huøng, sôùm ñeàn nôï nöôùc “baát höùa
nhaân gian kieán baïc ñaàu”  

Thaân xaùc anh ñöôïc choân caát taïi nghóa trang Maïc-Ñænh-
Chi, vong linh anh ñöôïc ngöôøi nhaø gôûi trong chuøa, yeân nghæ
nghe caâu kinh Baùt-Nhaû, mau sieâu thoaùt veà coõi tieâu dieâu.

Chaâu-Minh-Kieán nay laø ngöôøi cuûa thieân coå, nhöng anh
ñaõ ñeå laïi nhöõng kyø tích chieán ñaõu maø Sö-Ñoaøn 5 Boä-Binh ai
cuõng ngöôõng phuïc, baïn ñoàng-minh heát lôøi ca ngôïi anh, toå
quoác ghi coâng traän. Toâi xin ghi laïi ñaây nhöõng gioøng chöõ taâm
tình cho ngöôøi baïn cuøng khoaù ñaõ ra ñi .

 
Ñeå nhôù ñeán Chaâu-Minh-Kieán, sôï raèng chuùng ta queân .
..
 
Traàn-Caåm-Töôøng
Cöïu SVSQ Khoùa 19/TVBQGVN  

162 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

Daáu Hàng næm c٠ljn ngày 30 tháng
AÁn
Cuoäc 4, sáng s§m thÙc dÆy tôi ra khu vÜ©n
Ñôøi sau nhà ÇÓt nh»ng nén nhang lên ø bia,
nÖi Çó có Ç¥t bÙc tÜ®ng con ó v§i tÃm
Thi Cao plate ghi bên dܧi:
K25
-Lest We Forget

-ñåi Bàng Gãy Cánh 30 - 4- 1975

Qua làn khói nhang, tôi tܪng nh§
ljn nh»ng ngày Çen tÓi cûa ÇÃt nܧc trong
cÖn QuÓc nån. Tܪng nh§ ljn nh»ng chi‰n
sï QLVNCH trong Çó có nh»ng thu¶c cÃp,
Çàn anh, Çàn em cùng bån bè tôi Çã hy
sinh cho lš tܪng T¿ Do...

Và rÒi nÖi mänh vÜ©n khác ÇÓi
diŒn, nh»ng nén hÜÖng ÇÜ®c thæp trên
bän ÇÒ VN v§i l©i ܧc nguyŒn cho dân
tôi m¶t ngày nào Çó së ÇÜ®c hܪng tr†n
vËn QuyŠn Làm NgÜ©i

Nh»ng niŠm Çau hòa vào n‡i uÃt
hÆn cûa ngÜ©i lính gìa khi tܪng nh§
ljn n‡i oan khiên cûa ngày mÃt nܧc

Ngày Çó...ngày Çó...ÇÖn vÎ tôi
thu¶c ti‹u Çoàn 1 trung Çoàn 14 sÜ Çoàn
9 BB Çang hành quân trong sâu, cách
QuÓc l¶ khoäng 15km gi»a khoäng
ÇÜ©ng tØ Long An - MÏ Tho. Nh»ng
cu¶c hành quân truy Çu°i Çám tàn quân
cûa hai công trÜ©ng 5 và công trÜ©ng
9. ñám tàn quân này Çã bÎ trung Çoàn
14BB Çánh tÖi tä tåi chi‰n trÜ©ng Bình
Thånh Thôn, M¶c Hoá ngay trong
nh»ng ngày khªi ÇÀu cûa chi‰n dÎch
HCM. Chi‰n dÎch này VC Çã thành
công tåi chi‰n trÜ©ng Phܧc Long vùng
3. NhÜng tåi vùng 4 qua chi‰n trÜ©ng

ÑA HIEÄU 71 163

M¶c Hóa chúng Çã thÃt båi dù r¢ng có s¿ chênh lŒch vŠ quân
sÓ lÅn vÛ khí. M¶t trung Çoàn phäi ÇÓi ÇÀu v§i hai công trÜ©ng.

V§i quân sÓ cûa 2 công trÜ©ng 5 và 9 cùng nh»ng Çåi
pháo Çã Ò åt mª nh»ng cu¶c ti‰n công månh më, Ò åt kèm
theo hàng ngàn trái Çån pháo kích hàng ngày nhÜng tÃt cä ÇŠu
vô hiŒu quä v§i sÙc chi‰n ÇÃu hào hùng, quy‰t chi‰n cûa các
chi‰n sï trung Çoàn 14, sÜ Çoàn 9 BB. Sau khi bÎ Çánh bÆt ra
khÕi M¶c Hoá, chúng Çã vòng vŠ ngä Tuyên NhÖn Ç‹ rÒi sau
cùng trong nh»ng gi© phút chót Çã th†c ra Ç‹ khóa ch¥t y‰t
hÀu tåi Thû ThØa, Long An

TrÆn Çánh nh§ Ç©i : Hay không b¢ng Hên

Và rÒi chi‰n trÆn nào cÛng th‰, y‰u tÓ may m¡n và bÃt
ng© cÛng có vÎ th‰ riêng cûa nó mà ngÜ©i ta thÜ©ng g†i là :’
Hay không b¢ng Hên’. M¶t trong nh»ng trÆn Çánh Çi‹n hình
này là vào khoäng nh»ng ngày ÇÀu tháng 1 næm 75. V§i chÙc
vø Çåi Ƕi trܪng cùng ti‹u Çoàn Çã Çøng Ƕ d» d¶i v§i các
chÓt kiŠng d†c biên gi§i ViŒt Miên tåi Bình Thånh Thôn, M¶c
Hóa. Sau cä ngày quÀn thäo møc tiêu cÛng chÜa chi‰m ÇÜ®c
tr†n vËn. ñ‰n 5 gi© chiŠu thì ÇÜ®c lŒnh rút vŠ lo tuy‰n phòng
thû qua Çêm, ngày mai thanh toán ti‰p. LŒnh ban ra chÜa kÎp
rút vŠ thì trên máy PRC 25 , ti‹u Çoàn trܪng Phù Dung MÀu
thÃt thanh la lên:

-61 vŠ cÙu tao gÃp.. gÃp..VC n¢m ÇÀy dܧi chân tao

Thì ra, nguyên m¶t Çåi Ƕi pháo cûa công trÜ©ng 5 ngøy
trang gi»a cánh ÇÒng lúa båt ngàn, lúa Çã c¡t xong chÌ còn trÖ
låi nh»ng gÓc rå cao khoäng chØng 50cm. Nh»ng hÀm hÓ VC
ÇÜ®c ngøy trang rÃt kÏ hÀu tránh s¿ quan sát cûa phi cÖ. Tên
chÌ huy Çã l®i døng ÇÎa hình trÓng träi gi»a cánh ÇÒng båt
ngàn Ç‹ Ç¥t nh»ng cøm pháo hÀu Çánh låc hܧng s¿ phän
pháo cûa ta

Và rÒi ÇiŠu không may Çã xäy ljn cho chúng khi Çoàn
quân nÒi niêu soong chäo cûa ti‹u Çoàn , l¶i ÇÜ©ng tæt trª vŠ
Çi‹m Çóng quân cho nhanh. M¶t th¢ng lính nhà b‰p Çi làm
sao mà l†t ngay vào hÓ VC, vì chæc là ÇÜ®c lŒnh ‘ Chém Vè’
nên Çám VC không dám n° súng s® bÎ l¶ bí mÆt. Th¢ng lính
thoát thân vØa chåy vØa la Õm tÕi : VC...VC

164 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

ChÌ khoäng 10 phút marathon Çåi Ƕi tôi Çã có m¥t ngay
gi»a hiŒn trÜ©ng. ñåi Ƕi tôi là Çåi Ƕi tác chi‰n trong khi ÇÎch
là Çåi Ƕi pháo nên chû y‰u là các loåi súng l§n và tÃt cä Çã
ÇÜ®c quay nòng th£ng ÇÙng hÀu nhÜ 90o

Chi‰n trÜ©ng diÍn ra khá nhanh và g†n gàng. Cä Çåi Ƕi tôi
chä còn lÎnh låc gì hÖn là nh»ng quä l¿u Çån M26 thay nhau
ÇÜ®c ném vào nh»ng hÀm hÓ møc tiêu có s£n. TØng hÀm.. .rÒi
tØng hÀm....nh»ng bøi mù khói cát tung mÎt mù , nh»ng ti‰ng
rên rÌ kèm theo là nh»ng ti‰ng la , hò hét phÃn khªi cûa binh sï
m‡i khi thanh toán xong 1 hÓ. NiŠm vui reo hò chi‰n thæng
rång r« . Nguyên m¶t Çåi Ƕi pháo cûa công trÜ©ng 5 bÎ khai tº
v§i duy nhÃt m¶t tù binh bÎ bæt sÓng. M¶t chi‰n thæng ngoài ܧc
mong : Hay không b¢ng Hên mà chi‰n công Çáng Ç܆c tuyên
dÜÖng nhÃt vÅn là anh lính Nhà B‰p Çi lang thang

NgÜ©i Tù Binh duy nhÃt sÓng sót

-Ña , Alpha bÎ thÜÖng sao ??

-˜ng mà không lanh thì Çã ôm tr†n trái Beta tØ trong hÀm
tøi nó thäy ra rÒi. Ông TÜ mang máy trä l©i thay tôi

Phäi Tr©i còn thÜÖng. Chä là sau khi chÜa kÎp thäy cho tøi
VËm n‰m mùi M26 thì chân trái tôi Çã nóng hØng h¿c nhÜ lºa
và khøy xuÓng chÌ cách miŒng hÀm hÖn 1 thܧc, cÛng may
tôi còn tÌnh trí læn hÖn chøc vòng khi nghe thu¶c cÃp la lên :
Beta...Beta..

NgÒi dܧi m¶t mô ÇÃt nhÕ gi»a ÇÒng nÖi trÆn tuy‰n chÜa
ÇÀy 40m. Bên cånh 1 tên tù binh Bæc ViŒt khoäng 30t. Nét m¥t
vÅn chÜa h‰t n‡i kinh hãi, hoäng s®. ñó là ngÜ©i may m¡n
duy nhÃt ÇÜ®c b¡t sÓng trong chi‰n trÆn ‘xáp lá cà ‘ này, trܧc
Çó cÛng có 3 tên trÒi lên khÕi hÓ giÖ tay ÇÀu hàng nhÜng vì
cu¶c chi‰n quá cÆn thành thº phän Ùng duy nhÃt cûa nh»ng
ngÜ©i lính trong cänh h‡n chi‰n Çó, chÌ Çû th©i gian ‘bóp cò ‘

Tôi châm m¶t Çi‰u thuÓc , ÇÜa cho tên tù binh và hÕi:

-Anh làm chÙc vø gì ??

-ThÜa anh, em th°i cÖm

Th¿c ra hÕi chÌ Ç‹ mà hÕi. CÛng câu trä l©i giÓng hŒt nhau
mà tôi Çã ÇÜ®c nghe khi thÄm vÃn tên tù binh bÎ b¡t dܧi nŠn

ÑA HIEÄU 71 165

cæn nhà sàn trong cu¶c chi‰n giành dân lÃn ÇÃt sau hiŒp ÇÎnh ª
HÒng Ng¿. V‰t thÜÖng do viên Çån xuyên qua bæp chân trái gi©
Çây Çã b¡t ÇÀu hành Çau nhÙc nhÜng tôi thÆt bình thän:

-Ngoài Bæc quê anh ª Çâu ??

-ThÜa em ngÜ©i Nam ñÎnh

-VÆy sao, tôi cÛng ngÜ©i Nam ñÎnh

M¶t thoáng trong ÇÀu, tôi nghï tên tù binh này bi‰t Çâu låi
có chút gì dây mÖ rÍ má v§i giòng h† tôi. Ôi, thÜÖng thay cho
cu¶c chi‰n VN

B‡ng th¢ng Minh Nhí, Xích hÀu chen vào

- DM, tøi mày th¢ng nào cÛng nÃu b‰p cä, lång quång
tao thÎt mày cho bÕ cái tÆt nói láo

Nói xong nó nhe hàm ræng kh‹nh nhìn tôi cÜ©i và nói ti‰p

-Qúa nhiŠu súng Alpha Öi, có 2 khÄu Çåi pháo 85 ly và cä
chøc khÄu 82 v§i 61 ly. Kÿ này mình æn ngon Ö

Và Çúng vÆy, 1 Çåi Ƕi pháo v§i cä 30 hÀm hÓ Çã bÎ Çåi
Ƕi tôi thanh toán g†n ghë, ch§p nhoáng chÜa ÇÀy 1 ti‰ng
ÇÒng hÒ. Nh»ng khÄu pháo d¿ng th£ng nòng chÌ Çû th©i gian
cho chúng nhä vài phát Çån vu vÖ xa th£m....Chi‰n th¡ng dÍ
dàng, k‰t qûa l§n lao Çã làm tâm hÒn nh»ng ngÜ©i lính r¶ng
mª, dÍ dãi , vui Çùa v§i tên lính tù binh, cung cÃp nܧc uÓng,
thuÓc hút cùng nh»ng l©i thæm hÕi không chút oán hÆn

Tàn chi‰n trÆn v§i t°ng k‰t ÇÖn vÎ 2 hy sinh, 7 bÎ thÜÖng
trong Çó có tôi. 6.30gi© ÇÜ®c tr¿c thæng riêng cûa thi‰u tܧng
tÜ lŒnh sÜ Çoàn cho mÜ®n Çã chª th£ng thÜÖng binh vŠ quân
y viŒn CÀn ThÖ. ñêm Çó thi‰u tܧng Çã Õ låi TiŠn cÙ trung
Çoàn tåi Bình Thånh Thôn, chÎu pháo. Xin cäm Ön mÓi quan
tâm Üu ¡i cûa thi‰u tܧng Huÿnh væn Låc ÇÓi v§i thu¶c cÃp.
NgÜ©i mà sau này tôi có dÎp g¥p g«, có k› niŒm trong th©i
gian ª tråi tù Hà Tây

30 - 4 -75: M¥t trÆn miŠn tây yên tïnh

Sau khi nghe lŒnh ÇÀu hàng. ñÖn vÎ tôi ÇÜ®c lŒnh rút ra
QuÓc l¶ 4khoäng gi»a ÇÜ©ng Long An, MÏ Tho. Khi ra ljn
QuÓc l¶ khoäng 3 gi© chiŠu, m¥t trÆn miŠn tây vÅn hoàn toàn
yên tïnh. Th©i gian này v§i chÙc vø ti‹u Çoàn phó Çã cùng

166 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

ti‹u Çoàn trܪng Phù Dung MÀu d¿ ÇÎnh dÅn Çoàn quân ra
bi‹n theo hܧng Long An nhÜng Çã không th¿c hiŒn ÇÜ®c vì
tin tÙc dân chúng chåy loån tØ Long An vŠ cho hay SD 22 Çã
rã ngÛ. TØ Çó Tñ Çã cùng chi Çoàn 2 thi‰t giáp quy‰t ÇÎnh
cõng theo 1 sÓ binh sï vùa Çi vØa Çánh ti‰n ra bi‹n theo ngä
Ki‰n Phong, tuy nhiên giäi pháp này cÛng không thành vì
Çoàn xe chª xæng dÀu ti‰p t‰ không t§i ÇÜ®c chÌ vì 1 cây cÀu
nhÕ bÎ gãy . Trong tình th‰ bÖ vÖ, không lÎnh låc, tâm trí tôi
thÆt s¿ hoäng loån, không bi‰t làm gì, nên Tñ Çã di hành Çêm
vŠ ljn MÏ Tho và tan hàng tåi Çó khoäng 11gi© Çêm 30/ 4

Sau này, t¿ Çáy lòng tôi luôn dÃy lên niŠm ân hÆn, Çau
xót. Nh§ låi gi»a tháng 4, tôi vÅn còn trong tình trång nghÌ
dÜ«ng thÜÖng, tuy nhiên tình hình chi‰n trÆn ngày càng khÓc
liŒt, ÇÖn vÎ ngày càng cÀn sï quan ngoài chi‰n trÜ©ng do Çó
Çåi tá Lê væn Næm Çã ÇiŒn vŠ hÆu cÙ trung Çoàn 14 gÀn nhà Ç‹
hÕi thæm tình trång sÙc khÕe hiŒn nay cûa tôi, v§i mong ܧc
s§m trª ra ÇÖn vÎ. ñiŠu này Çã thúc ÇÄy tôi c¶ng thêm s¿
khuy‰n khích cûa cha tôi, ông nói :

‘ Tình trång nguy ngÆp quá rÒi, n‰u con giúp ÇÜ®c gì thì
ÇØng ngÀn ngåi...’

Trong tÆn cùng Çáy lòng tôi vÅn nghï, n‰u miŠn Nam có
xäy ljn tình trång thÃt båi hoàn toàn nhÜ Campuchia, thì v§i
quân sÓ cùng vÛ khí trong tay tôi có Çû khä næng làm 1 cu¶c
Çào thoát dÍ dàng, chính vì th‰ mà trong balô khi trª ra ÇÖn vÎ
tôi có Çem theo 1 häi ÇÒ cùng ÇÎa bàn cho trÜ©ng h®p giäi
quy‰t b‰ tæc sau cùng...Âu Çó cÛng là ÇÎnh mŒnh, Tr©i Çã
không chiŠu lòng ngÜ©i trong ngày Çen tÓi Çó, khi ÇÖn vÎ tôi
n¢m qúa sâu trong rØng

Vi‰t lên nh»ng dòng ch» này cÛng là 1 l©i Tå L‡i v§i gia
Çình khi mà s¿ quy‰t ÇÎnh , con ÇÜ©ng tôi Çi Çã g¡n liŠn v§i
ÇÒng Ƕi, nh»ng ngÜ©i Çã g¡n cu¶c Ç©i mình v§i s¿ sÓng còn
cûa ÇÖn vÎ , nh»ng ngÜ©i lính chi‰n trong thua thiŒt, thiŒt thòi,
hy sinh cùng nh»ng mÃt mát..Chính vì th‰ mà sau này m‡i lÀn
nhæc ljn ngày này, cûa nh»ng d¿ tính bÕ låi gia Çình..phäi
chæng Çó là 1 s¿ an bài trong cái riêng cûa cái chung vÆy ??

ÑA HIEÄU 71 167

G¥p låi bån xÜa

11gi© Çêm Çó cä ti‹u Çoàn kéo vŠ thÎ xã MÏ Tho và tan
hàng tåi Çây. Sáng s§m hôm sau trên ÇÜ©ng Çón xe lam tØng
ch¥ng vŠ MÏ ThuÆn. ñ‰n Cai LÆy tình c© tôi g¥p låi bån HÒ
Ng†c HiŒp, ngÜ©i bån cùng khóa và cùng ÇÖn vÎ Trñ14, cä 2
là TñP lúc bÃy gi©. Bån ta v§i biŒt danh Trâu Nܧc mà ÇÖn vÎ
Ç¥t cho, nh»ng næm tháng bån miŒt mài, hì høc trong nhiŒm
vø,møc tiêu nào cÛng l¶i... nh© Çó nh»ng chi‰n công không
ngØng Çem ljn, Çã có 1 vÎ th‰ khá v»ng trong ÇÖn vÎ . M¶t
trong nh»ng chi‰n thæng n°i bÆt cûa bån ta là nh»ng cu¶c chÎu
trÆn liên tøc tåi con råch Vàm CÕ, « cái Omega Bình Thånh
Thôn v§i chi‰n l®i phÄm là khÄu SA7... G¥p låi nhau trong
cänh ng« ngàng trên con ÇÜ©ng gïa tØ vÛ khí, nhìn nhau lòng
qu¥n Çau, nghËn ngào, xi‰t tay nhau, tôi hÕi bån :

-Mày d¿ ÇÎnh vŠ Çâu, sao låi Çi ngÜ®c ÇÜ©ng vÆy ??

-Tao vŠ miŠn Thánh ñÎa Hòa Häo

-Tao theo mày, nh§ n¡m tay nhau kÈo bÎ låc

Tuy nhiên Çoàn ngÜ©i tän hàng m‡i lúc m‡i Çông, dÒn
cøc låi nhau nhÃt là ª nh»ng nút ch¥n cûa b†n du kích ÇÎa
phÜÖng, tôi thÃt låc bån tØ Çó. ñ‰n Bæc MÏ ThuÆn tôi Çã cÓ
nÃn ná ch© bån hÖn 2 gi© mà rÒi vÅn vô v†ng, Çành phäi Çón
xe trª vŠ nhà nhÜ ngÜ©i không hÒn trong n‡i chán chÜ©ng,
mŒt mÕi....

Chuy‰n Tàu LÜu ñày

BÓn ngày sau khi trª vŠ nhà, tôi cùng Phù Dung MÀuTñT
1/14, Phan Chí Sï TñT 3/14 Çã cùng nhau bÎ tó vào khám Trà
Vinh. NÖi Çây 3 anh em chúng tôi Çã chia xÈ cho nhau nh»ng
Ç¡ng cay, tûi nhøc cùng nh»ng n‡i niŠm riêng tÜ cho nhau
trong suÓt nh»ng næm tháng tù t¶i tØ Nam ra Bæc

Vào 1 Çêm næm 76, khi bÎ giam gi» tåi trung Çoàn 33 sÜ
Çoàn 21cÛ ª CÀn ThÖ. ñoàn tù nhân chúng tôi Çã ÇÜ®c lŒnh
khæn gói lên ÇÜ©ng ‘ cäi tåo tÓt ‘. Dܧi khoang tàu thûy v§i
diŒn tích chÌ khoäng 50m2, vÆy mà chÙa Ç¿ng gÀn 150 con
ngÜ©i, chÆt ch¶i, ng¶p thª vì hÖi ngÜ©i cùng v§i sÙc nóng th©i
ti‰t oà vào tØ trên boong tàu...

168 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

Nºa Çêm trong góc hÀm tàu b‡ng có ti‰ng la lên : Tr©i Öi,
anh nào mà vô š th‰, Çái cä lên ngÜ©i tôi rÒi...Ÿ 1 góc khoang
tàu Çó là nÖi chÙa 1 thùng phân và 1 thùng nܧc ti‹u. ñêm thì
tÓi Çen nhÜ m¿c làm sao mà tránh khÕi nh»ng ti‰ng kêu la nhÜ
th‰. B†n tù nhân chúng tôi n¢m sÃp l§p, nghiêng vai vào nhau
m§i Çû ch‡ ngä lÜng qua Çêm, trên ngÜ©i chÌ còn dính duy
nhÃt cái quÀn Çùi, mÒ hôi cùng cáu bÄn Çêm ngày nhÍ nhåi,
nh»ng thân hình nhÜ dính låi v§i nhau nhÜ 1 l§p keo ÇÜ®c bóc
ra m‡i khi phäi træn trª, Ç°i th‰ n¢m...

Nh»ng ngày nÖi hÀm tàu, m‡i bu°i trÜa chiŠu ÇÜ®c phát
lÜÖng khô Trung quÓc, nh© nó mà chúng tôi giäm thi‹u, Ç«
phäi vÃt vä khi phäi Çi giäi quy‰t vŒ sinh cá nhân. ñiŠu phäi
làm và lo nhÃt là m‡i sáng thùng phân và nܧc ti‹u ÇÜ®c thòng
dây kéo lên Çem Çi Ç°, Çoàn tù xô ÇÄy nhau vào tØng góc
khoang tàu hÀu tránh né s¿ vÖi vãi cûa nܧc ti‹u, phân ..vÜÖng
vãi trên sàn hÀm tàu...

Có träi qua nh»ng ngày lênh Çênh trên chuy‰n tàu lÜu
Çày này m§i thÃm thía ÇÜ®c nh»ng Ç¡ng cay, oán hÆn cùng
niŠm hÓi hÆn khi mình Çã không làm tròn b°n phÆn..3 ngày, 4
Çêm ÇÎa ngøc trên bi‹n ljn ÇÜ®c b‰n Vinh , khªi ÇÀu cho bao
n‡i nhøc nh¢n cûa 1 Ç©i tù t¶i lÜu Çày viÍn xÙ

Ba Th‰ HŒ cu¶c chi‰n

CÆp b‰n Vinh Çoàn tù tØng nhóm 10 ngÜ©i thay phiên nhau
lên boong tàu tæm rºa qua mÃy vòi nܧc ÇÜ®c bÖm tØ dܧi sông
lên. Cäm giác sung sܧng cùng s¿ thoäi mái thÀn tiên khi g¶t bÕ
ÇÜ®c nh»ng nh§p nhúa, dÖ bÄn nhÃt trong ki‰p làm ngÜ©i...Tâm
hÒn thÖ th§i chuÄn bÎ cho chuy‰n tàu hÕa Ç‹ ti‰p tøc cu¶c hành
trình Ki‰p LÜu ñày tØ Vinh ra Yên Bái

ñoàn tù ÇÜ®c chuy‹n lên tàu hÕa, khoäng 30 ngÜ©i chÙa
trong khoang chª hàng hóa. M‡i toa có 1 cºa s° duy nhÃt khoäng
30 x 40 cm . NgÒi ngay cºa s° bên tôi là 1 Çåi ÇÙc PhÆt Giáo
khoäng 40t, và c¿u Çåi uš th©i Pháp Çã vŠ hÜu khoäng 70t nhÜng
d¡ng ngÜ©i còn quæc thܧc , râu dài træng xóa. Tàu dØng tåi ga
Hàng CÕ khoäng hÖn 1 gi©. Nhìn qua cºa s° tôi nhÆn thÃy s¿
hoang tàn, rách rܧi, tan hoang cûa Hà N¶i. M¶t câu hÕi vÅn cÙ
xoay mãi trong ÇÀu óc tôi là: Không hi‹u tåi sao Hà N¶i nhÜ th‰

ÑA HIEÄU 71 169

Çó.. mà tåi sao bây gi© nh»ng ngÜ©i ngÒi Çây låi là chúng tôi ??
Dân chúng ÇÙng xem Çoàn tù d†c theo bên ÇÜ©ng cách

chúng tôi chÌ khoäng 1 thܧc. Trܧc mæt tôi là 1 cø già hom
hem khoäng 60t, k‰ bên là 1 chÎ khoäng hÖn 35t Çang sÓc
nách 1 cháu bé và k‰ ti‰p là 1 th¢ng nhóc khoäng 13t. ChÎ £m
cháu bé nói v§i ông cø :

-Này cø, cháu thÃy mÃy ngÜ©i này m¥t mày trông cÛng
hiŠn lành, không có vÈ gì là d» t®n cä

Ông cø không trä l©i chÌ nhìn v§i ánh m¡t Çæm chiêu.
B‡ng th¢ng nhóc bèn lên ti‰ng :

- ƒy, chÎ ÇØng nói th‰ mà lÀm to ÇÃy, b†n Ngøy trông m¥t
hiŠn lành nhÜ th‰ nhÜng chúng nó gi‰t ngÜ©i nhÜ ngóe ÇÃy.

Và rÒi chuy‰n tàu hoä Çó Çã ÇÜa Çoàn tù biŒt xÙ chúng
tôi ljn nh»ng vùng núi ÇÒi thâm sâu hÈo lánh miŠn thÜ®ng du
nܧc ViŒt, Hoàng Liên SÖn. Nh»ng Çæng cay,nghËn ngào, uÃt
hÆn cùng Çói khát bÎnh tÆt theo th©i gian Çã gi‰t dÀn gi‰t mòn
Çoàn tù biŒt xÙ. Thân xác Çoàn tù Çã träi dài nh»ng n¡m xÜÖng
tàn trên vùng núi ÇÒi, nhÜng tâm hÒn h† vÅn luôn thanh thän
chÃp nhÆn dža ÇÀy không than vãn, trách móc cho 1 ÇÎnh
mŒnh éo le cûa ÇÃt nܧc.Có chæng là nh»ng ti‰ng thª dài trong
Çêm væng, nuÓi ti‰c cho m¶t l©i thŠ còn dª dang...

ChuyŒn lÜu ÇÀy n‰u phäi vi‰t thì phäi vi‰t cä tØng cuÓn...
tØng cuÓn sách m§i l¶t tä h‰t sau ngày Ç°i Ç©i . Th©i gian quä
là bóng câu, m§i Çây mà Çã 29 næm, v§i 22 næm tha hÜÖng, 29
næm bao thay Ç°i cho ngÜ©i dân ViŒt. Vào nh»ng tháng 4 Çen,
ngÜ©i lính gìa là tôi vÅn v§i l©i cÀu nguyŒn.... nh»ng mùa
Çông ljn nÖi xÙ ngÜ©i, v‰t thÜÖng låi nhÙc nhÓi hành hå
nhÜng vÖí tÃt cä s¿ trân quí, niŠm kiÍu hãnh khi nghï nh»ng
gi†t máu Çã Ç° ra , thæm ÇÜ®m trên quê hÜÖng nhÜ m¶t niŠm
an ûi và hãnh diŒn ...

Sydney CuÓi Thu 2004

Thi Cao k25

170 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

PHAN CAÅM TUAÁN
VAØ TOÂI

CSVSQ Leâ Caàu- K18

Ñeå töôûng nhôù: ñeán caùc chieán höõu anh em, ñoàng ñoäi
ñaõ naèm xuoáng cho toå quoác VN thaân yeâu, trong ñoù coù caùc anh
huøng: Traàn Nghóa Chaâu K19, Phan Caåm Tuaán K22, Nguyeãn Vaên
Haïnh TÑT, anh Leâ Soùc, vaø em Leâ Thaûo K23 cuûa toâi.

ÑÔN VÒ CHUÙNG TOÂI

SÑ22BB coù theå noùi khoâng sai, laø nôi hoäi tuï cuûa caùc só
quan xuaát thaân töø tröôøng VBQG Ñaølaït. Taát caû caùc chöùc vuï
then choát cuûa SÑ ñeàu do caùc só quan Voõ Bò naém giöõ, tyø vò Tö
leänh TMT vaø 4 vò Trung Ñoaøn Tröôûng treû tuoåi, ña naêng, ña
hieäu. SÑ22 coù 4 trung ñoaøn, TR.Ñ 40 do csvsq Trung taù
Nguyeãn Thaønh Danh K19 chæ huy. TR.Ñ 41 do csvsq Ñaïi taù
Nguyeãn Vaên Thieàu K16. TR.Ñ 42 do csvsq Ñaïi taù Nguyeän
Vaên Thoâng K16, vaø TR.Ñ 47 do toâi, csvsq Ñaïi taù Leâ Caàu K18
chæ huy. Tö leänh SÑ laø csvsq Chuaån töôùng Phan Ñình Nieäm
K4, TMT/SÑ laø csvsq Vuõ Ñ. Chung K8. Vaø Thieát ñoaøn tröôûng
Thieát ñoaøn 14 kî binh laø csvsq Ñaïi taù Löông Chæ K10.

SÑ22BB coù bieät danh :”Traán sôn - Bình haûi”. Traán sôn:
traán thuû nuùi röøng cao nguyeân, vaø Bình haûi: baûo veä daân cö
vuøng bieån mieàn Trung. SÑ hoaït dông treân 5 tænh thuoäc 12
tænh cuûa Quaân Khu 2 goàm 7 tænh treân cao nguyeân: Kontum,
Pleiky, Ñaéc laéc (BMT), Phuù boån, Quaûng ñöùc, Laâm Ñoàng vaø
Tuyenâ Ñöcù (Ñaø Latï ), vaø 5 tænh docï duyenâ haiû mienà Trung: Bình Ñònh
(Quy Nhôn), Phuù Yenâ (Tuy Hoaø ), Khanù h Hoaø (Nha Trang), Ninh Thuanä
(Phan Rang),vaø Bình Thuanä (Phan Thietá ). SÑ coù bietä hieuä laø “Hacé tam
sôn, Bacï h nhò ha”ø , ñoù laø phuø hieuä cuaû SÑ

Hacé tam sôn: Ba honø nuiù , ñöôcï theuâ mauà chæ ñen, töônï g tröng cho
nuiù ,rönø g, cuaû mienà cao nguyenâ , vaø Bacï h nhò ha:ø hai con sonâ g, theuâ mauà
trané g, bieuå töônï g cho hai gionø g sonâ g chayû song song nhö 2 con soá 22. SÑ

ÑA HIEÄU 71 171

thanø h lapä ngaøy 1 thanù g 8 nam 1955, sau hiepä ñònh
Geneve 54 chia caté ñatá nöôcù . SÑ22 laø motä ñaiï ñôn vò
xuatá sacé cuaû QÑ2nhoiù rienâ gvaøcuaû QLVNCHnoiù chung.
Lönø g danh trenâ cacù chiená tröônø g Ñakto,â Benhet, Pleime,
Ñöcù cô.., cacù cuocä hanø h quanâ Bình Ñònh: Tam quan -
Bonà g sôn, vaø nhatá laø HQ/Bình Tayâ 2 thané g lôiï , nhayû vaoø
tanä saoø huyetä matä khu trong lanõ h thoå Cambodia namê
1970.

- Toâi, Leâ Caàu, K18, ra tröôøng vaøo cuoái naêm
1963 vaø ñoåi veà TR.Ñ47 tröïc thuoäc SÑ23 ôû BMT.
Naêm 1965, TR.Ñ 47 chuyeån sang tröïc thuoäc
SÑ22 ñeå tieän vieäc chæ huy vaø tieáp vaän. Toâi phuïc vuï vaø chieán ñaáu
möôøi hai naêm lieân tuïc taïi moät ñôn vò, ñaûm traùch caùc chöùc vuï töø
trung ñoäi tröôûng cho ñeán Trung ñoaøn tröôûng, tröø 2 laàn ñi tu nghieäp
chuyeân moân. Laàn thöù nhaát ñi hoïc khoùa Tieåu ñoaøn tröôûng ( Sau
naøy goïi laø Boä binh cao caáp) ôû tröôøng Ñaïi hoïc quaân söï taïi Ñaø Laït
naêm 1966, vaø laàn sau ñi döï khoùa Chæ huy Tham möu Cao caáp ôû
tröôøng CH&TM taïi Long Bình, Bieân hoøa naêm 1974.

- Phan Caåm Tuaán, ngöôøi ñaøn em Voõ Bò

Sau khi toát nghieäp K22 ñöôïc ñoåi veà ñôn vò toâi. Khôûi ñaàu
laøm Trung ñoäi tröôûng, sau ñoù khi toâi laøm TÑT naêm 1968 Tuaán
ñöôïc chæ ñònh laøm ÑÑT, vaø naêm 1972 khi toâi chæ huy TR.Ñ47
thì Tuaán laøm Tieåu ñoaøn tröôûng. Tuaán vaø toâi ñaõ cuøng chieán
ñaáu nhieàu laàn vaøo sinh ra töû, neân thöông yeâu nhau voâ cuøng.
Nhöõng töôûng ñôøi binh nghieäp hai anh em seõ cuøng tieán böôùc.
Nhöng ...cuoäc ñôøi khoâng coù yeân laønh nhö theá...Tuaán, ngöôøi
chæ huy xuaát saéc, coù taøi, coù ñöùc. Tuaán sinh ra vaø lôùn leân ôû
mieàn thuøy döông caùt traéng Nha Trang, tính tình hieàn laønh chaân
thaät. Toâi raát meán Tuaán vì Tuaán bieát quí neå caáp treân vaø thöông
yeâu caáp döôùi. Ngoaøi caù tính trong saùng, laïc quan, yeâu ñôøi,
Tuaán laïi thoâng minh duõng caûm trong thieân chöùc chæ huy.
Nhieäm vuï naøo Tuaán cuõng hoaøn thaønh toát ñeïp khi ñöôïc giao
phoù, nhieàu khi quaù caáp baùch khoâng ñuû thôøi giôø ñeå chuaån bò.
Khoâng tính toaùn so ño vôùi anh em ñoàng ñoäi, khoâng ñoøi hoûi
quyeàn lôïi, ñaëc aân cho rieâng mình. Tuaán laø ngöôøi raát yeâu quí

172 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

gia ñình vôï con. Gia ñính anh soáng raát trong saïch vaø haïnh
phuùc trong khu gia binh cuûa ñôn vò. Toâi ngöôõng moä Tuaán raát
nhieàu vaø luoân luoân coi Tuaán nhö moät ngöôøi em Voõ Bò.

Ñaàu naêm 1969, ñôn vò ñöôïc taêng phaùi cho SÑ23 BB ñeå
haønh quaân tieáp vieän, giaûi toûa caên cöù LLÑB Bu Prang ôû quaän
Laïc thieän BMT, khi caên cöù naøy bò ñòch vaây haõm nhieàu tuaàn.
Traän chieán aùc lieät dieãn ra lieân tuïc, ta vaø ñòch caän chieán vôùi
nhau toaøn baèng löïu ñaïn. Trong nhöõng giaây phuùt nguy hieåm toät
cuøng, chuùng toâi thöôøng töï nhuû raèng ñôøi chieán binh laø phaûi
chaáp nhaän hy sinh, nhöng mong raèng neáu nhôõ bò thöông thì
ñöøng truùng vaøo maët, troâng toäi nghieäp laém ! (Chuùng toâi khoâng
muoán bò thöông haïi maø!). Neáu töû thöông thì ñi thaät nhanh, ñeå
khoâng phaûi ñau ñôùn theå xaùc vaø laøm khoå ngöôøi thaân. Chuùng toâi
soáng, chieán ñaáu vôùi suy nghó giaûn dò nhö theá. Giöõa naêm 1969
trong nhöõng ngaøy thaùng haønh quaân baûo veä caên cöù hoûa löïc soá 6
ôû Daktoâ, khi vaên cöù naøy bò ñòch bao vaây vaø phaùo kích nhieàu
ngaøy. Chuùng toâi ñöôïc taùi tieáp teá baèng tröïc thaêng. Coù ngaøy bò
phaùo rôi vaøo caên cöù caû chuïc laàn. Nhöõng luùc nhö theá anh em
thöôøng ñuøa vôùi nhau “Trôøi keâu ai naáy daï”. Moãi khi chaïm traùn
vôùi töû thaàn, chuùng toâi thöôøng gôïi laïi kyù öùc veà moät baøi haønh
khuùc cuûa quaân tröôøng meï. Baøi “Voù caâu muoân daäm” maø chuùng
toâi thöôøng haùt vang sau buoåi taäp traän treân ñöôøng veà tröôøng khi
ñi nagng qua Mieáu Teân sö ñeå töï an uûi mình:

“Mai voù caâu leân ñöôøng

Ñem chí trai can tröôøng

Ñôøi ta soáng thaùc vì coá höông ...”

Vaøo khoaûng thaùng 7 naêm 1970 cuøng vôùi caùc ñôn vò
khaùc cuûa quaân löc VNCH. TD2/47/SÑ22 cuûa chuùng toâi
ñöôïc vinh döï tieân phong ñoå quaân saâu vaøo ñöôøng moøn
HCM baèng tröïc thaêng vaän lôùn ñeå ñoät kích chôùp nhoaùng
vaøo saøo huyeät cuûa CSBV naèm saâu trong noäi ñòa Cambochia.
Hôn 20 chieác tröïc thaêng cuûa phi ñoaøn Thaàn töôïng do Thieáu
taù Buùt chæ huy ñaõ ñoå ñôn vò cuûa toâi, töø phi tröôøng cuûa traïi
LLÑB Ñöùc cô, bieân giôùi Vieät Mieân vaø ñoå xuoáng traän ñòa
trong voøng 4 chuyeán laø hoaøn taát. Baõi ñaùp laø moät traûng ñaát

ÑA HIEÄU 71 173

troáng vaø roäng naèm giöõa loøng moät
vuøng röøng raäm baït ngaøn, phuû caû
moät vuøng chieán khu lôùn cuûa ñòch.
Vì nghó laø maät khu baát khaû xaâm
phaïm naèm treân ñaát Mieân neân
ñòch che daáu vaø chaát chöùa cô man
naøo laø suùng lôùn, suùng nhoû, quaân
löông, quaân duïng, thuoác men, ñaïn döôïc ñeå tieáp teá cho
chieán tröôøng mieàn Nam.

Sau khi ñoå quaân xuoáng ñaày ñuû, Tuaán ñieàu ñoäng caùc ñaïi
ñoäi nhanh choùng bung ra luïc soaùt caùc trieàn nuùi, söôøn ñoài vaø
caùc thung luõng veà höôùng Baéc cuûa LZ (baõi ñaùp). Ñôn vò Tuaán
khaùm phaù ra moät choøm nhaø laù ñöôïc nguïy trang raát kyõ, chöùa
ñuû caùc loaïi suùng nhoû, suùng lôùn nhö ñaïi lieân phoøng khoâng 12
ly 7, ...quaân trang, quaân duïng, thuoác men, ñaïn döôïc vaø löông
thöïc nhö gaïo saáy, löông khoâ.

Tieáng Tuaán vang leân trong maùy truyeàn tin:

- “Ñaïi baøng! Mình tìm ñöôïc moät kho suùng lôùn!

(Ñaïi baøng laø danh hieäu cuûa toâi). Toâi möøng laém, lieànvöôït
leân phía tröôùc tieán veà phía caùnh quaân cuûa Tieán. vôùi vaøi ngöôøi
caän veä vaø anh mang maùy truyeàn tin. Khi ñeán nôi toâi choùa
maét tröôùc kho chieán lôïi phaåm. Ñoù laø moät kho vuõ khí, ñaïn
döôïc, quaân trang, quaân duïng raát lôùn. Tröïc thaêng Chinook
phaûi bay caû ngaøy môùi chuyeån heát veà beân kia bieân giôùi Vieät
Nam. Trong luùc tröïc thaêng ñang boác chieán lôïi phaåm , toâi goïi
ban tieáp teá TÑ göûi gaáp leân cho toâi keùt bia 33 vôùi caây nöôùc ñaù
lôùn ñeå uoáng möøng chieán lôïi phaåm vöøa tòch thu ñöôïc cuûa
ñòch. Chuùng toâi ñoå bia vaøo muõ saét, hoøa vôùi nöôùc ñaù laïnh,
duøng ca bi ñoâng, cuøng nhau uoáng moät caùch ngon laønh giöõa
côn noùng oi böùc cuûa vuøng haønh quaân. Chieán lôïi phaåm ñöôïc
trieån laõm ñaày saân vaän ñoäng Pleiku cho daân chuùng ñeán xem,
vaø sau ñoù gaàn 1/3 ñôn vò ñöôïc khen tghöôûng xöùng ñaùng.

“BÌNH MINH”! TOÂI BÒ TAÁN COÂNG...!Hay laø QL 19 - Traän
cuoái vaø lôøi cuoái giuõa Tuaán vaø toâi

174 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

Tình hình chung ñaàu naêm 1975

Töø khi coù hieäp ñònh Paris 1973, Hoa Kyø daàn daàn giaûm bôùt
vieän trôï quaân söï cho VNCH. Nhöõng naêm 1974 - 1975, Quoác
Hoäi Myõ ñaõ caét ñeán 80% taøi khoùa vieän trôï aáy. Tình caûnh ñoù
VNCH phaûi ñaùnh giaëc theo “kieåu nhaø ngheøo” , nghóa laø thieáu ñuû
moïi phöông dieän, khoâng yeåm, phaùo yeåm vaø tieáp teá ñaïn döôïc
xaêng daàu vaø caùc cô phaän thay theá cho chieán xa vaø quaân xa, vì
vaäy aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc chieán ñaáu vaø löu ñoäng tính cuûa
caùc ñôn vò. Vôùi möùc ñoä yeåm trôï haïn cheá nhö vaäy, chæ 5 vieân ñaïn
moãi ngaøy cho moät khaåu ñaïi baùc, chuùng toâi chæ coù theå hoaït ñoäng
raát haïn cheá nhö laø moät löïc löôïng duy trì hoøa bình (peace keep-
ers). Ñeå chöùng minh, toâi xin trích ñoaïn vieát cuûa TT Richard
Nixon, trong baùo VFM thaùng 9 -1992: “ When Congress reck-
lessly cut aid to the Anti Communist South Vietnamese by 80%
in 1974-1975, it doomed them to a castrophic human tragedy”.

Taïm dòch laø: “Khi Quoác Hoäi (Myõ) thieáu caån troïng ñaõ caét
ñeán 80% vieän trôï cho mieàn Nam Vieât Nam choáng Coäng trong
cacù naêm 1974-1975, noù ñaõ gayâ ra moät thamû hoïa khunû g khiepá
cho con ngöôøi”.

Trong khi ñoù CSBV vaãn ñöôïc khoiá CS Nga - Tauà tieáp tuïc
vieän trôï ratá ñayà ñuû, Tham voïng tonå g taná coâng mienà Nam cuaû
Boä Chính Trò ñaûng CS canø g ñöôcï thuanä lôïi.

Quanâ Khu 5 CS ñaõ ra lenä h cho SÑ 3 Sao Vanø g ôû Bình Ñònh
chuanå bò chiená dòch xuanâ heø 1975 vôiù nhieäm vuï laø caté quocá loä
19 lauâ daiø ñeå ñanù h Cao nguyenâ , SÑ3 sao vanø g ñaõ truù anå trong
maät khu An laõo, taây baéc Boàng sôn, Bình ñònh töø maáy thaùng
tröôcù ñeå lo taiù boå sung, huaná luyenä vaø tapä traän.

Ñoiá vôiù quocá loä 19 chunù g ta coù vaiø kinh nghiemä nhö sau:

- Hoià Phapù thuoäc, Lieân ñoaøn löu ñonä g soá 100 ñaõ bò Binh
ñoaøn do Vaên Tieán Duõng chæ huy, phuïc kích ñaùnh thieät haïi
naëng do ñòa theá hiemå trô.û

- Naêm 1972, TRÑ47 cuûa toâi ñöôïc leänh baûo veä QL19.

Motä ñoaøn xe tieáp tuïc bò phuïc kích gaàn quanä An tuùc, Bình
ñònh trong khu traùch nhieäm cuûa chi khu. Chuùng toâi ñaõ ñieàu

ÑA HIEÄU 71 175

ñoäng löïc löôïng phaûn kích, vaø ñaõ nhanh choùng giaûi toûa cho
ñoaøn xe vaø khai thoâng quoác loä.

Bietá toiâratá ranøh veàñacë tính QL19 nenâ BTL/SÑ22 ñaõgiao
tracùh nhiemä cho toiâbaoû veäQL nayø, vì ñoùlaøcon ñöônøg huyetámacï h
chiená löôcï cuaû cao nguyenâ. Khi TR Ñ 47 ñöôcï ñieuà ñonäg ñená, VC
ratálo ngaiï cho keáhoacï h cuaû chunùg seõbòtrôûngaiï.

Xin trích taiølieuä cuaû ñòch:” Lucù nayø ñòch canøg nghi ngôøta seõ
tiená conâg lônù, catéñöônøg 19. Chunùg cho trung ñoanø 47 sucï sauâ lenâ
lenâ nuiùVónh thanh ñeåphatùhienä löc löônï g ta. Khonâg kìm ñöôcï ñòch
thì viecä lamø ñöônøg vaøkeoù phaoù vaoø tranä ñòa seõbòcanû trôû“ (trang
333 Binh ñoanø Chi lanêg QK1 VC QDND Haønoiä1984).

Chuùng toiâbietáyùñoàcuaû ñòch seõñaùnh catéñöônøg vaøcoùtheå
caét ôûñeøo An Kheâvì ñòa theáhieåm trôûkhoùphoøng thuû, vaøneáu
ñaùnh giaûi vaây cuõng seõvoâcuøng khoùkhaên. Chuùng toâi khoâng
bieát roõluùc naoø vaøcôõñôn vò maøchuùng seõxöûduïng.

Ñuùng nhö öôùc tính, ñòch ñaõlôïi duïng ñòa hình hieåm troå
cuûa ñeøo An Kheâñeådoác toaøn boäSÑ3 Sao vaøng vôùi 4 tr ung
ñoanø cô höõu quyetá chí caét ñöùt QL 19 naøy.

Chuùng toâi cho gia taêng hoaït ñoäng tuaàn tieãu saâu 2 beân
ñöôøng ñeå khaùm phaù caùc daáu veát vaø ñoàng thôøi taùi phoái trí löïc
löôïng baûo veä quoác loä. Ñöa caùc ñôn vò chuû löïc traán giuõ caùc ñòa
ñieåm troïng yeáu, chaúng haïn khu vöïc quaän An Tuùc vaø ñeøo An
Kheâ vôùi ñòa theá voâ cuøng hieåm trôû. Thaønh laäp löïc löôïng phaûn
öùng caáp thôøi goàm chi ñoaøn kî binh ñöôïc taêng phaùi vôùi moät ñaïi
ñoäi BB tuøng thieát. SÑ cuõng bieát tröôùc yù ñònh cuûa ñòch neân ñaõ
chæ thò cho toâi phaûi di chuyeån BCH veà phía ñoâng cuûa ñeøo An
Kheâ ñeå ñeà phoøng ñòch ñaùnh con ñöôøng con ñöôøng tieáp teá cho
Tr. Ñ töø Qui Nhôn leân khoâng bò ngheõn vaø phaûi leä thuoäc vaøo
khoâng vaän raát khoù thöïc hieän.

Tröôùc traän ñaùnh 2 tuaàn, chuùng toâi ñaõ cho rôøi BCH khoûi
quaän lî An Tuùc di chuyeån ñeán ñòa ñieåm môùi, ñaët baûn doanh
taïi laøng Mai Xuaân Thöôûng, phía ñoâng cuûa ñeøo An Kheâ ñeå
tieän chæ huy vaø tieáp vaän.

Ñaàu naêm 1975 luùc chuùng toâi laõnh nhieäm vuï baûo veä QL19

176 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

thì Tuaán ñang thuï huaán lôùp BB Cao caáp ôû Long Thaønh. Khoaûng
ñaàu thaùng 2/1975, Tuaán maõn khoùa veà laïi ñôn vò. Toâi raát möøng
gaëp laïi Tuaán vaø hy voïng Tuaán seõ giuùp toâi ñöôïc nhieàu vieäc
trong luùc daàu soâi löûa boûng naày, cho neân toâi chæ ñònh Tuaán laøm
phuï taù HQ. Tuaán ñaõ cuøng toâi ñi kieåm tra caùc vò trí boá phoøng
treân quoác loä. Chuùng toâi ñi töøng vò trí moät, duyeät xeùt keá hoaïch
phoøng thuû, ñaët ra caùc keá hoaïch phaûn kích vaø boå tuùc sô ñoà
hoûa löïc yeåm trôï.

Chieán dòch môû maøn .

Ñuùng vaøo luùc 5 gioø 30 saùng ngaûy 4 thaùng 3 naêm 1975,
trôøi chöa saùng toû, söông muø coøn daày ñaëc, moät tieáng noå lôùn ôû
phía ñoâng BCH, nôi 1 Trung ñoäi NQ ñang giöõ chieác caàu quan
troïng. Boïn ñaëc coâng VC ñaõ giaät saäp caây caàu soá 13 aáy ñeå coâ
laäp truïc giao thoâng vaø tieáp vieän cuûa SÑ22 cho caùc caùnh quaân
treân quoác loä 19. Ngay lieàn sau ñoù BCH cuûa toâi bò phaùo kích
tôùi taáp, vaø toaøn boä SÑ3 Sao vaøng cuûa ñòch goàm 4 Trung ñoaøn
141, 2, 12 vaø 68 cô höõu ñaõ ñoàng loaït noå suùng taán coâng treân
toaøn tuyeán phoøng ngöï doïc theo QL 19. Xin trích taøi lieäu cuûa
ñòch: “ Theo phöông aùn taùc chieán, böôùc moät, SD3 Sao vaøng seõ
xöû duïng caû 4 trung ñoaøn tieán coâng ñoàng loaït caùc cuïm quaân
ñòch treân tuyeán daøi 30 kilo meùt doïc hai beân ñöôøng soá 19 “
(Trang 326 Binh Ñoaøn Chi Laêng QKI, QÑND, Haø Noäi 1984).

Vaãn vôùi chieán thuaät “tieàn phaùo haäu sung” , xöû duïng toái ña
löïc löôïng cuûa SÑ3 sao vaøng nhö bieån ngöôøi, maø chuùng goïi laø
“hieäp ñoàng binh chuûng” vaø “lieân tuïc tieán coâng baèng löïc löôïng
aùp ñaûo veä binh vaø hoûa löïc”, ñoàng loaït noå suùng treân nhieàu vò trí
cuûa ta. Khoâng yeåm vaø phaùo yeåm voán ñaõ ôû möùc giôùi haïn, nay
laïi caøng bò giôùi haïn hôn khi phaûi chia hoûa löïc ra ñeå yeåm trôï
cuøng moät luùc cho nhieàu ñôn vò. Do vaäy coù nhieàu nôi chieán só
chuùng toâi phaûi töï löïc caùnh sinh vaø ñaùnh caän chieán vôùi ñòch.
neân vaøi vò trí bò traøn ngaäp. Theo doõi suoát cuoäc phaûn coâng naøy,
Thieáu taù Phuù, Tröôûng phoøng 3 Sö ñoaøn phaûi thoát leân: “Ñaùnh
lôn nhö Normandy”

Tuaán xuaát traän

Sau moät tuaàn leã choáng traû maõnh lieät, Thieáu taù Haïnh TDT-

ÑA HIEÄU 71 177

TÑ2 bò töû thöiong... Tröôùc tình theá nguy caáp aáy, toâi quyeát
ñònh nhanh ñöa Tuaán ñeán chæ huy Tieåu ñoaøn 2. Nhaän ñöôïc
leänh caáp toác vaø hieåm nguy naày, khoâng moät chuùt truø tröø hay
do döï, Tuaán nhanh choùng nhaän laõnh nhieäm vuï nhö ngöôøi
traùng só Kinh Kha, xoâng ra traän maø chaúng neà gì ñeán nguy
hieåm ñang daønh cho mình. Thaät anh huøng thay!.

Tuaán coù raát ít thì giôø ñeå lo chaán chænh laïi ñôn vò, taùi toå chöùc
phoøng tuyeán vaø tieáp tuïc ñieàu ñoäng caùc ñaïi ñoäi phaûn kích.

Vaøo moät buoåi saùng tinh söông, ngöôøi SQ tröïc baùo cho toâi
“ Thieáu taù Tuaán goïi maùy xin ñöôïc gaëp Bình Minh”. “Bình
Minh” laø aùm danh cuûa toâiu moãi khi xöû duïng truyeàn tin. Toâi
vöøa caàm oáng lieân hôïp leân thì nghe tieáng Tuaán baùo caùo: “Bình
Minh, toâi bò taán coâng...”, roài tieáng maùy taét lòm. Noäi dung ñieän
vaên chöa ñaày ñuû, nhöng Tuaán ñaõ caét ngang...Kinh nghieäm vaø
linh tính cho toâi bieát Tuaán ñang laâm vaøo tình traïng cöïc kyø
nghieâm troïng ...Toâi ñoaùn laø Tuaán ñang tröïc tieáp bò taán coâng ...
Toâi cheát laëng ngöôøi, ...Toâi goïi laïi maõi vaãn khoâng ai traû lôøi. Theá
laø coù chuyeän chaúng laønh cho toâi roài ... Khoâng ngôø ñoù laø tieáng
noùi caáp cöùu cuoái cuøng cuûa ngöôøi ñaøn em yeâu quí nhaát cuûa toâi.
Tieáng noùi ñoù vaãn coøn in ñaäm trong taâm hoàn toâi cho ñeán taän baây
giôø, sau gaàn 30 naêm ñaõ troâi qua.

KEÁT LUAÄN

Toâi coøn nhôù roõ hai khaåu leänh ñöôïc hoâ to trong ngaøy leã toát
nghieäp cuûa caùc Khoùa VB taïi Vuõ ñình tröôøng Leâ Lôïi cuûa TVBQG
Ñalat ñoù laø:

“Quyø xuoáng” :SVSQ vaø “Ñöùng daäy” :Taân Só quan

Vaâng, keå töø ngaøy ñoù ngöôøi Só quan toát nghieäp vui söôùng
nhaän laõnh traùch nhieäm cao quí cuûa moät ngöôøi chæ huy trong
quaân ñoäi, vaø ñôøi chieán binh ñöa hoï ñi khaép caùc chieán tröôøng
treân boán vuøng chieán thuaät, hoï haõnh dieän noái tieáp caùc baäc ñaøn
anh, thöïc hieän hoaøi baõo cuûa bao ngöôøi trai theá heä:

Raèng “Chuùng toâi khoâng tìm an laïc deã daøng, maø chæ khaùt
khao gioù möa cuøng nguy hieåm..”

Ñoù laø moät trong nhöõng truyeàn thoáng haøo huøng vaø cao ñeïp

178 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

nhaát cuûa quaân tröôøng noåi tieáng naày. Khoâng bieát bao bao chaøng
trai treû haøo huøng, xuaát thaân töø quaân tröôøng aáy, ñaõ anh duõng
chieán ñaáu, ñaõ naèm xuoáng cho queâ höông vaø daân toäc.

Toå quoác VN seõ muoân ñôøi ghi ôn hoï. Tin töôûng raèng khi
chuû nghóa CS theá giôùi ñaõ suïp ñoå ôû Nga soâ, ôû caùc nöôùc Ñoâng
AÂu, vì ñaõ loãi thôøi thì sôùm hay muoän, ñaát nöôùc VN cuõng seõ coù
ngaøy thoaùt khoûi goâng cuøm cuûa cheá ñoä CS vaø daân toäc seõ thaät
söï ñöôïc töï do vaø luùc ñoù seõ coù bieát bao bia moä, töôïng ñaù, moïc
leân treân moïi mieàn ñaát nöôùc, ñeå ghi danh caùc vò anh huøng voâ
danh hoâm nay...trong ñoù coù Phan Caåm Tuaán. Toâi vieát caâu

chuyeän veà Tuaán maø toâi ñaõ oâm aáp maõi
trong loøng töø maáy chuïc naêm qua, mong
raèng caùc baïn ñoïc vaø caùc csvsq khoùa
22, coù theå giuùp toâi bieát tin töùc veà gia
ñình cuûa Tuaán, ñeå toâi coù theå tìm caùch
lieân laïc, giuùp ñôõ , vaø an uûi, nhö moät
tình nghóa anh em , töøng chia ngoït xeû
buøi vaø vaøo sinh ra töû ...

Leâ Cauà - K18
Philadelphia, cuoái ñoâng

Giaùp Thaân 2004

Traàn Nghóa Chaâu Phan Caåm Tuaán Leâ Thaûo
K19 K22 K23

ÑA HIEÄU 71 179

CHIM ÑAÀU GAÃY CAÙNH

Traàm Kha:
Nguyeãn Vaên Ñoàng

Töôûng nhôù Coá H/Q Ñ/U Nguyeãn Vaên Ñoàng (1948-1974)
Nhaân ngaøy gioã thöù 30 - 19-01-2004
Nguyeãn Anh

.... Anh vaãn ñôïi ngaøy thanh bình trôû laïi.
Anh seõ veà vôùi moät moái tình say,
Cho em caû cuoäc ñôøi aùo chieán baïc vai,
thôm muøi naéng chaùy.
Cho em heát khoâng coøn gì giöõ laïi ...

Thô Traàm Kha
(Trích Tröôøng Ca Ngaøy Veà, 1972)

Ngaøy thanh bình maø Traàm Kha ñôïi ñaõ khoâng trôû laïi. Anh
cuõng ñaõ khoâng trôû veà vôùi ngöôøi yeâu nhö anh ñaõ höùa!

Traàm Kha Nguyeãn Vaên Ñoàng ñaõ vónh vieãn ra ñi vaøo moät
buoåi saùng treân bieån Ñoâng daäy soùng chìm ngaäp khoùi, löûa, ñaïn
vaø maùu. Maùu anh ñaõ ñoå chan hoøa treân phaùo thaùp ñaïi baùc ôû
muõi Tuaàn Döông Haïm HQ5 cuûa Haûi Quaân Vieät Nam. Maùu
anh vaø nhieàu chieán höõu khaùc cuõng ñaõ thaám vaøo Hoaøng Sa,

180 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

quaàn ñaûo xa xaêm cuûa giang sôn gaám voùc. Phaàn giang sôn maø
anh cuøng caùc chieán höõu ñaõ ra tay baûo veä.

Nhöõng vaàn thô vaø truyeän ngaén tröõ tình; vaàng traùn roäng vaø
voùc daùng cao chöõng chaïc; gioïng noùi loâi cuoán vaø nuï cöôøi raïng
rôõ; chieác aùo traän field jacket baïc maøu vaø chieác muõ “lính caø”
troán phoá ... laø nhöõng gì toâi coøn nhôù raát roõ veá Nguyeãn Vaên
Ñoàng cuûa nhöõng naêm 1971 vaø 72 treân ñoài 1515 Voõ Bò Ñaø Laït.

Nguyeãn Vaên Ñoàng, töùc Traàm Kha - ngöôøi SVSQ taøi hoa
cuûa khoùa 25 TVBQGVN - ñaõ laøm rung ñoäng bieát bao con tim
ñoäc giaû qua ñaëc san Ña Hieäu. Ngöôøi Ñaø Laït cuõng coøn bieát
ñeán anh qua gioïng noùi aám vaø ñanh theùp trong chöông trình
phaùt thanh Ñaø Laït. Trong soá nhöõng ngöôøi aùi moä Ñoàng, khoâng
nhöõng coù nhöõng ngöôøi con gaùi yeâu lính Voõ Bò, maø coøn coù caû
nhöõng chaøng trai ñaõ hoaëc ñang aáp uû giaác moäng laøm lính al-
pha ñoû. Nhöõng baïn beø K25, ñaøn anh, ñaøn em, khoâng nhöõng
thích ñoïc vaên, ñoïc thô Ñoàng maø coù ngöôøi coøn nhôù naèm loøng
nhöõng vaàn thô ñeïp maø hình nhö Ñoàng saùng taùc thay cho hoï.
Caû vaên vaø thô Ñoàng ñeàu coù neùt raát ñaëc bieät, noùi leân cuøng
moät luùc tình yeâu maõnh lieät ñam meâ cuûa tuoåi treû vaø lyù töôûng
cuûa nhöõng chaøng trai thôøi loaïn. Hoï ña tình vaø soáng raát thöïc
vôùi tình yeâu, nhöng vaãn nuoâi chí hieân ngang ñaùp traû nôï nöôùc.

Hoâm aáy saùng thöù baûy 19-1-1974, toâi ñang ôû Saigon sau
chuyeán coâng taùc haøi haønh Phuù Quoác treân Döông Vaän Haïm
Quy Nhôn HQ504. Hung tin Nguyeãn Vaên Ñoàng töû traän taïi
Hoaøng Sa ñeán quaù ñoät ngoät laøm toâi söõng sôø. Moät ngöôøi baïn
K 25 vaø toâi ñaõ voäi thaûo baûn Phaân Öu vaø Boá Caùo, sau ñoù ñem
ñeán toøa baùo xin ñaêng, ñeå vöøa chia seû nieàm ñau buoàn vôùi gia
ñình cuûa Ñoàng, vöøa ñeå thoâng baùo ñeán caùc baïn beø Khoùa 25
vaø taát caû nhöõng ai bieát anh. Tin toâi nhaän ñöôïc veà söï hy sinh
cuûa Ñoàng saùng ngaøy hoâm aáy, 19-1-1974, khoâng khaùc gì vôùi
nhöõng chi tieát toâi ñoïc ñöôïc môùi ñaây hoài thaùng 12-1999, theo
lôøi töôøng thuaät cuûa Haûi Quaân Ñaïi Taù Haø Vaên Ngaïc, tö leänh
traän haûi chieán Hoaøng Sa: Ñoàng töû thöông taïi choã vì ñaïn ñaïi
phaùo cuûa chieán haïm Trung Coäng, khi anh ñang chæ huy daøn
ñaïi baùc 127 ly ôû muõi Tuaàn Döông Haïm HQ5. Luùc ñoù vaøo

ÑA HIEÄU 71 181

khoaûng 11 giôø
saùng ngaøy 19-
1-1974.
Chieán tröôøng
laø vuøng bieån
quanh quaàn
ñaûo Hoaøng Sa,
naèm ôû bieån
Nam Haûi
ngang vó
tuyeán vôùi Ñaø
Naüng vaø caùch Ñaø Naüng khoaûng 150 haûi lyù. Ñaïi Taù Ngaïc khi
aáy ñang ñích thaân chæ huy cuoäc haûi chieán töø ñaøi chæ huy HQ5
laø chieán haïm cuûa Ñoàng vaø cuõng laø chieán haïm chæ huy cuioäc
chieán. Theo lôùi töôøng thuaät cuûa Ñ/T Ngaïc, nhôø hoûa löïc
maïnh maø ngay töø phuùt ñaàu HQ5 ñaõ gieo tai hoïa cho caùc
chieán haïm cuûa Trung Coäng, ñaëc bieät chieác Kronstad 271,

chieán haïm naøy bò truùng ñaïn neân di chuyeån raát chaäm, vaø trôû
thaønh muïc tieâu ngon laønh cho khaàu 127 ly cuûa Ñoàng treân
muõi taàu HQ5. Coù leõ luùc Nguyeãn Vaên Ñoàng ñang say men
chieán thaéng laø luùc anh laâm nguy. Ñaïi Taù Ngaïc keå:

Moät vieân ñaïn xuyeân phaùo noå truùng ngay Trung Tm Chieán
Baùo cuûa cuûa HQ5 töø höõu haïm, saùt gaàn ngay choã toâi ñang ñöùng,

182 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

laøm trung taâm bò phaùt hoûa ... Toâi bò teù ... Sau phuùt naøy thì Tuaàn
Döông Haïm HQ5 bò truùng nhieàu ñaïn, laøm Só quan tröôûng khaåu
127 ly töû thöông vaø haûi phaùo bò baát khieån duïng vì ñieän ñieàu
khieån phaùo thaùp bò teâ lieät.

Ngöôøi Só quan tröôûng khaåu ñaïi baùc 127 ly ñoù chính laø Haûi
Quaân Trung UÙy Nguyeãn Vaên Ñoàng K25 Voõ Bò. Nhöõng Só quan
Voõ Bò cuøng khoùa vaø cuøng tham döï traän haûi chieán Hoaøng Sa vôi`
Ñoàng hoâm aáy coù Ñinh Vaên Chieán treân Tuaàn Döông Haïm HQ16,
Traàn Vaên Minh treân Khu Truïc Haïm HQ4, vaø Nguyeãn Ñoâng
Mai treân Hoä Toáng Haïm HQ10. Chieán vaø Minh khoâng heà haán
gì, coøn Mai thoaùt cheát. HQ10 cuûa Mai bò chìm vì cuõng truùng
ñaïn xuyeân phaù. Haïm tröôûng cheát theo taàu cuøng bao nhieâu
nhieâu chieán syõ thuoäc quyeàn. Haïm phoù bò thöông vaø sau ñoù töû
naïn treân beø noåi coù Nguyeãn Ñoâng Mai beân caïnh. Sau hôn tuaàn
leã leânh ñeânh ñoùi khaùt vaø laïnh treân bieån, may thay Mai ñaõ ñöôïc
cöùu thoaùt. Neáu toâi ñoaùn khoâng laàm thì töø ngaøy 19-1-1974
Nguyeãn Vaên Ñoàng trôû thaønh ngöôøi coá Ñaïi UÙy ñaàu tieân cuûa K
25. Cuõng nhö tröôùc ñoù vaøo thaùng 3-73, Traàn Vieät Doanh laø coá
Trung uùy ñaàu tieân cuûa khoùa Quyeát Chieán Taát Thaéng.

Toâi khoâng bieát nhieàu veà Ñoàng trong naêm ñaàu ôû Tröôøng
Voõ Bò vì chuùng toâi ôø khaùc ñaïi ñoäi vaø khaùc caû tieåu ñoaøn. Sang
naêm thöù hai Ñoàng vaø toâi ôû chung lieân ñoäi E&F neân ñi hoïc
chung vaø coù nhieàu dòp sinh hoaït vaø laøm coâng taùc chung. Roài
suoát naêm thöù ba toâi soáng chung vôùi Ñoàng treân laàu ba doanh
traïi ñaïi ñoäi E, trong caên phoøng saùt caàu thang hoâng nhìn ra saân
coû Trung ñoaøn. Thôøi gian aáy Ñoàng ñaõ ñöôïc beø baïn vaø ñoäc
giaû Ña Hieäu bieát ñeán nhieàu qua nhöõng truyeän ngaén vaø thô
cuûa anh ñang treân Ñaëc San Ña Hieäu cuûa TVBQGVN. Ñoàng
saùng taùc raát nhieàu coù veû deã daøng. Nhieàu buoåi toái trong phoøng
chæ coù Ñoàng vaø toâi, toâi ngoài quan saùt Ñoàng maø khaâm phuïc.
Thöôøng Ñoàng ñôïi ñeán giôø phuùt choùt môùi saùng taùc, luùc maø
ban bieân taäp Ña Hieäu raùo rieát ñoøi baøi. Vôùi ñieáu thuoác treân tay
nhöng chæ thænh thoaûng Ñoàng môùi huùt vaøi hôi, maét lim dim
nhìn leân traàn phoøng nhö ñeå suy nghó . Ñoàng vieát lieân tuïc,
vieát khoâng caàn nhaùp, vieát nhanh, nhöng neùt chöõ vaãn ñeïp vaø

ÑA HIEÄU 71 183

bay böôùm. Hoïa hoaèn laém Ñoàng môùi phaûi taåy xoùa söûa chöõa
treân baûn thaûo. Theo moät ngöôøi baïn K25 gaàn guõi Ñoàng nhaát,
Ñoàng thích duøng teân thaät cuûa nhöõng ngöôøi con gaùi Ñoàng
quen ñem vaøo truyeän. Ñoàng coøn duøng caû caùc tình tieát, ñòa
theá, phong caûnh, vaø hoaøn caûnh coù thaät trong nhöõng cuyeän
tình Ñoàng saùng taùc. Cuõng coù theå noùi moät phaàn nhöõng chuyeän
tình cuûa Traàm Kha cuõng chính laø nhöõng moái tình thaät cuûa
SVSQ Nguyeãn Vaên Ñoàng vaäy.

Ñoàng cuõng laø thaønh vieân cuûa ban Phaùt Thanh tröôøng Voõ
Bò töø nhöõng naêm ñaàu cho ñeán khi ra tröôøng. Thôøi aáy ngoaøi
Ñoàng, coøn coù nhöõng baïn beø K25 khaùc trong ban phaùt thanh
nhö Nguyeãn Vaên Baûo, Buøi Phaïm Thaønh, Phan Vaên Phaùt, Phaïm
Theá Duõng ... Trong khi Thaønh, Phaùt vaø Duõng ñoùng goùp cho
phaàn vaên ngheä thì Baûo vaø Ñoàng phuï traùch phaàn bình luaän vaø
xöôùng ngoân vieân. Tieáng noùi traàm aám cuûa Ñoàng coù leõ khoâng
xa laï gì vôùi daân Ñaø Laït qua caùc buoåi phaùt thanh haøng tuaàn
cuûa Tröôøng Voõ Bò treân laøn soùng ñaøi Phaùt Thanh Ñaø Laït.

Suoát moät naêm toâi ôû chung phoøng vôùi Ñoàng, haàu nhö ít khi
Ñoàng thoá loä veà gia ñình vaø ñôøi tö töø tröôùc ngaøy vaøo Voû Bò cuûa
anh, ngoaøi moät taám hình gia ñình maø anh tröng ôû baøn hoïc. Khi
aáy toâi cöù nghó raèng hình ñoù laø boá meï vaø caùc em cuûa Ñoàng. Maõi
thôøi gian gaàn ñaây, toâi môùi bieát raèng taám hình aáy laø gia ñình cuûa
ngöôøi chò ruoät cuûa Ñoàng ôû Ñaè Naüng. Theo moät cöïu SVSQ ñaõ
soáng cuøng moät khu xoùm vôùi Ñoàng, coù leõ boá meï cuûa Ñoàng ñaõ
qua ñôøi töø khi Ñoàng coøn nhoû, neân töø ñoù Ñoàng soáng vôùi gia
ñình ngöôøi chò ruoät. Tröôùc ñaây toâi töôûng Ñoàng laø daân xöù
Hueá, nhöng sau naøy môùi bieát raèng, gia ñình cuûa Ñoàng di cö
töø Gia Laâm (saùt Haø noäi) vaøo Ñaø Naüng hoài naêm 1954. Chò cuûa
Ñoàng laøm ngheà buoân baùn vôùi ñaïi lyù bia vaø nöôùc ngoït ôû ñöôøng
Leâ Lôïi, Ñaø Naüng, coøn anh reå cuûa Ñoàng phuïc vuï trong Quaân
Löïc VNCH.

Thuôû coøn daân chính, Ñoàng ñaõ theo hoïc moät soá tröôøng
trung hoïc Coâng laäp, baùn coâng vaø tö thuïc taïi Ñaø Naüng nhö
Phan Chu Trinh, Baùn Coâng vaø Sao Mai. Vì nhaø gaàn, anh ñi boä
ñeán tröôøng. Ngoaøi giôø hoïc vaø nhöõng luùc chôi vôùi baïn beø,

184 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

Ñoàng thöôøng giuùp chò trong vieäc buoân baùn, keå caû vieäc chuyeân
chôû nhöõng keùt bia vaø nöôùc ngoït ñeán khaùch haøng. Gia ñình
anh chò cuûa Ñoàng soáng raát thanh baïch trong khu phoá Taân
Laäp, treân ñöôøng Leâ Lai (noái lieàn vôùi ñöôøng Leâ Lôïi) voán laø
baõi ñaát troáng cuûa ngöôøi Phaùp ñoái dieän vôùi khu nhaø lao Phaùp
goïi laø “Laàu Taây Ñen” vaø ñuïng löng vôùi nhaø cuûa giaùo sö Buøi
Taán (soaïn giaû saùch toaùn Ñinh Qui & Buøi Taán). Khu vöïc naøy
cuõng gaàn Ty Coâng An, Ñaøi Phaùt Thanh

Ñaø Naüng, vaø haàu heát caùc tröôøng trung hoïc nhö Boà Ñeà,
Phan Chu Trinh, Phan Thanh Giaûn, Baùn Coâng, Nöõ Trung Hoïc
vaø ????????????????

Moät hình töï design

cuûa Traàm Kha

Nguyeãn Vaên Ñoàng

trong saùch Löu Nieäm

Khoùa 25, TVBQGVN

Trong tröôøng Voõ Bò, Ñoàng cuõng soáng raát thanh ñaïm, ngoaïi
tröø moùn thuoác laù. Vôùi tieàn nhuaän buùt nhaän ñöôïc ñeàu ñeàu töø
Ña Hieäu (5.000$ thôøi 1971 cho moãi truyeän ngaén), Ñoàng
khoâng phaûi huùt nhöõng loaïi thuoác bình daân nhö Ruby, Capstan
hoaëc Quaân Tieáp Vuï. Traùi laïi anh toaøn xaøi loaïi thuoác thôm haûo
haïng nhö Lucky Strike, Pall Mall, Caravan Con Meøo hoaëc
555. Toâi nghó raèng huùt thuoác thôm laø caùi thuù ñeå Ñoàng saùng
taùc. Hôn theá nöõa, phong caùch huùt thuoác cuûa Ñoàng cuõng noùi
leân caùi trieát lyù soáng cuûa anh: Ñoàng khoâng huùt thuoác nhieàu,
nhöng neáu huùt laø phaûi thöù thuoác thôm haûo haïng. Ñoàng coù
laàn noùi vôùi toâi thaø moät phuùt huy hoaøng roài chôït taét, coøn hôn
saùng laâu maø chæ le loùi, phaûi chaêng caâu noùi aáy baùo tröôùc cuoäc
ñôøi thaät huy hoaøng cuûa anh khi coøn laø SVSQ, nhöng ngoâi sao

ÑA HIEÄU 71 185

vaên ngheä cuûa anh vöøa vuït saùng ñaõ voäi taét. Toâi nhieàu laàn
thaàm nghó neáu ngaøy nay coøn Ñoàng, chuùng ta coù leõ vaãn coøn
ñöôïc höôûng nhöõng taùc phaåm kyø thuù cuûa anh. Vaø, coù leõ Haûi
Quaân vaø Tröôøng VB coù quyeàn haõnh dieän veà moät ñöùa con
Khoaù 25.

Veà chuyeän tình aùi, coù leõ ai trong Khoaù 25 cuõng bieát
Ñoàng ñaøo hoa, coù nhieàu ngöôøi yeâu treân khaép boán vuøng chieán
thuaät. Coù nhöõng giai thoaïi veà ngöôøi yeâu cuûa Ñoàng ôû Ñaø Laït,
Saøigon, Nha Trang vaø caû nhöõng thaønh phoá khaùc nôi coù böôùc
chaân cuûa Ñoàng ñaët tôùi. Ñaáy laø chöa keå nhöõng ngöôøi con gaùi
chöa heà gaëp Ñoàng, chæ ñoïc Ña Hieäu maø ñaõ aùi moä anh. Toâi
bieát coù nhöõng ñoäc giaû Ña Hieäu phaùi nöõ noùi raèng, khi nhaän
ñöôïc Ña Hieäu laø phaûi tìm ñoïc truyeän cuûa Traàm Kha ngay. Hoï
cuõng taän tình tra hoûi toâi veà con ngöôøi Traàm Kha khi toâi cho
hoï bieát toâi laø baïn ôû cuøng phoøng vôùi anh. Coù giai thoaïi noùi
raèng Ñoàng coù quaù nhieàu baïn gaùi ñeán noåi, duø Ñoàng caån thaän
ñeán maáy cuõng vaãn khoâng theå traùnh ñöôïc nhöõng cuoäc ñuïng
ñoä xaûy ra. Dó nhieân khoâng vì theá maø Ñoàng trôû thaønh leû loi,
traùi laïi anh caøng ñöôïc nhieàu ngöôøi ñeïp aùi moä. Coù giai thoaïi
keå raèng moät coâ nöõ sinh raát xinh ñeïp cuûa tröôøng nöõ Trung
hoïc Gia Long ñaõ yeâu Ñoàng ngay sau laàn gaëp gôõ ñaàu tieân, khi
phaùi ñoaøn sinh vieân hoïc sinh Saigon thaêm vieáng tröôøng Voõ
Bò. Tuaàn leã ngay sau ñoù coâ ñaõ trôû laïi Ñaø Laït ñeå baát ngôø vaøo
thaêm Ñoàng taïi Hoäi Quaùn SVSQ. Theo moät giai thoaïi khaùc,
moät nöõ vaên só cuûa moät nguyeät san noåi tieáng ôû Saigon ñaõ yeâu
thô vaên Ñoàng töø tröôùc khi hai ngöôøi gaëp nhau vaø trôû neân ñoâi
baïn thaân thieát. Ngöôøi nöõ só aáy coù theå laø ngöôøi baïn gaùi cuoái
cuøng Ñoàng gaëp taïi Saøigon tröôùc khi anh vónh bieät coõi theá.
Döïa vaøo baøi thô Sao Anh Loãi Heïn xuaát hieän treân tôø nguyeät
san noåi tieáng aáy vaøo cuoái thaùng 1-74 vaø döïa theo lôøi töôøng
thuaät cuûa Ñaïi taù Ngaïc veà vò trí cuûa HQ 5 tröôùc traän chieán
Hoaøng Sa, ngöôøi ñoïc coù quyeàn nghó raèng Ñoàng ñaõ gaëp coâ taïi
Saigon trong thôøi gian HQ 5 ñaäu taïi Vuõng Taøu ñeå chieán haïm
baøn giao chöùc vuï Haïm Tröôûng (cho HQ Tr/T Phaïm Troïng
Quyønh). Chaúng ngôø ngay sau ñoù HQ 5 ñaõ ñöôïc chæ thò rôøi
Vuõng Taøu caáp toác. HQ 5 ñaõ caäp beán Trình Minh Theá taïi Ñaø

186 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

Naüng toái ngaøy 17-1-74 ñeå tieáp nhaän vò chæ huy traän haûi chieán
(Ñ/T Ngaïc) vaø laäp töùc tröïc chæ Hoaøng Sa. Theo lôøi traùch moùc
cuûa taùc giaû baøi thô Sao Anh Loãi Heïn, Ñoàng ñaõ höùa seõ veà
Saigon aên möøng sinh nhaät cuûa coâ vaøo tuaàn leã sau ñoù. Chuyeän
tình cuûa Ñoàng ôû Ñaø laït chaéc laø khoâng ít, nhöng moät vaøi baïn beø
K25 ñöôïc bieát khaù roõ veà chuyeän tình cuûa Ñoàng vôùi moät nöõ
sinh Buøi Thò Xuaân raát treû vaø ñeïp. Coâ K.T, con gaùi cuûa moät vò
Tr./T taïi Ñaø Laït, ñaõ laø lyù do ñeå Ñoàng troán phoá nhieàu laàn trong
hai naêm sau cuøng ôû Voõ Bò, baát chaáp hình phaït coù theå bò ñuoåi ra
tröôøng vôùi caáp baäc Thöôïng Só. Ngöôïc veà quaù khöù, hoài naêm
thöù hai Voõ Bò, Ñoàng ñöôïc moät ngöôøi baïn cuøng khoaù ñöa ñeán
nhaø Tr/T T., voán laø ngöôøi quen bieát vôùi gia ñình ngöôøi baïn
cuøng khoaù vôùi Ñoàng.

Chính laàn thaêm vieáng naøy ñaõ laøm naûy sinh moái tình ñeïp
giöõa Ñoàng vaø coâ nöõ sinh môùi 16 tuoåi, con cuûa vò Tr/T naøy. Ñaõ
coù laàn vì aùp löïc cuûa ngöôøi baïn cuøng khoaù, vaø vì muoán giöõ
thanh danh cho gia ñình baïn, Ñoàng höùa seõ caét heát taát caû caùc
moái lieân heä vôùi nhöõng ngöôøi baïn gaùi khaùc, ñeå chæ giöõ moái
tình vôùi T. Töø ngaøy Ñoàng toát nghieäp Voõ Bò vaø ra phuïc vuï
trong binh chuûng Haûi Quaân, anh vaãn tieáp tuïc lieân laïc vôùi T.
vaø gia ñình ba maù coâ.

Ngöôøi baïn cuûa Ñoàng sau naøy keå laïi cho toâi raèng linh
hoàn cuûa Ñoàng ñaõ veà baùo moäng cho T. trong giaác nguû. Coâ
thaáy Ñoàng veà thaêm ñöùng tröôùc phoøng nguû vaø ñaàu quaán baêng
traéng. T. hoûi taïi sao, Ñoàng traû lôùi anh ñaõ bò ñaïn baén vaøo ñaàu.
T. tænh daäy hoát hoaûng sôï haõi vaø hai hoâm sau ñöôïc tin Ñoàng töû
traän taïi Hoaøng Sa.

T. ñaõ khoùc ngaát vì thöông nhôù Ñoàng. Nhöõng ngaøy sau ñoù
luùc moïi ngöôøi ôû nhaø beáp coøn nghe thaáy tieáng keùo gheá salon ôû
phoøng khaùch giöõa ban ngaøy; coøn ban ñeâm thì nghe thaáy tieáng
giaày boát ñoà soâ ñi beân treân traàn nhaø. Vaøo khoaûng naêm 1993, tình
côø toâi ñöôïc ngöôøi baïn Khoaù 25 ñöa ñeán thaêm gia ñình vò Tr/T ba
cuûa T. Dòp ñoù toâi ñaõ gaëp T. , khi aáy ñaõ coù choàng con, vaãn vôùi
saéc ñeïp thaät maën maø duyeân daùng. Toâi tuyeät nhieân khoâng daùm
nhaéc tôùi Ñoàng, nhöng qua loái noùi chuyeän, toâi ñoaùn bieát tình yeâu

ÑA HIEÄU 71 187

cuûa T. vôùi Ñoàng ngaøy xöa thaät daøo daït.

Thô vaø truyeän cuûa Traàm Kha ñöôïc bieát ñeán vaø haâm
moä trong giôùi SVSQ Voõ Bò vaø ñoäc giaû ñaëc san Ña Hieäu töø
nhöõng naêm 69, 70 vaø caøng ngaøy caøng loä nhöõng neùt xuaát
saéc ñaëc thuø. Vaøo nhöõng naêm 71, 72 thì teân tuoåi Traàm Kha
ñaõ trôû thaønh raát quen thuoäc vôùi haàu heát ñoäc giaû ÑH. Truyeän
vaø thô cuûa Traàm Kha luoân phaûn aûnh neùt phoùng khoaùng
laõng maïn cuøng ñoä cuûa nhöõng chaøng trai Voõ Bò soáng raát
chaân thöïc vôùi loøng mình: heát tình vôùi ngöôøi yeâu. Hôn theá
nöõa, chaøng laø trai Voõ Bò thôøi chinh chieán, heát loøng vôùi traùch
nhieäm treân vai cuûa ngöôøi lính baûo veä queâ höông, ñem thanh
bình cho ñoàng baøo ruoät thòt. Tình yeâu cuûa chaøng coù naëng
thaät, nhöng traùch nhieäm coøn naëng hôn. Ngaøy töø giaõ Ñaø Laït
chaøng nhaén:

... Ngaøy mai anh ñi nuùi ñoài maây ôû laïi,

Anh ñi roài, Ñaø Laït coù buoàn khoâng? ...

Phaûi chaêng ñoù laø lôøi giaõ töø chaøng trai Voõ Bò daønh cho taát
caû nhöõng ngöôøi con gaùi Ñaø Laït moät thôøi quen bieát vaø ngöôøi
chaøng ñang yeâu. Laàn khaùc Ñoàng cuõng vieát:

Cung kieám tang boàng vui gioù loaïn,

Chaøng Sieâu maáy thuôû heïn thanh bình.

Yeâu em ta ngaét chuøm hoa daïi,

Thaû boán phöông trôøi vôùi chieán chinh...

Roài nöõa:

Ta chæ bieát moät ñôøi trai du töû,

Ñeâm ñeâm gaùc kieám nguû beân trôøi...

.......

Loøng nhöõng xoân xao con naéng môùi,

Hoàn nghe voäi vaõ laù thu bay.

Ba loâ tróu naëng nieàm mong ñôïi,

Buoàn cuõng noàng theo khoùi thuoác say.

188 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

Hoâm aáy moät ngaøy cuoái thaùng 10 naêm 73, Ñoàng
ñeán nhaø toâi ñeå chia buoàn vôùi toâi sau ngaøy Ba toâi qua ñôøi
vì baïo bònh. Ñoù laø ngaøy toâi gaëp Ñonà g laàn cuoái. Theá maø ñaõ hôn
30 naêm. Chæ coøn ít ngaøy nöõa laø ngaøy gioå thöù 30 cuaû Ñonà g, ngaøy ñaát
nöôùc Vieät Nam maát vaøo lonø g bieån nhöõng ngöôøi trai haøo huøng, vaø
maát giang sôn vaøo tay keû xaâm laêng phöông Baéc. Hoâm nay nhôù veà
Ñoàng, toâi ñoát neùn höông loøng ñeå töôûng nhôù ñeán moät ngöôøi baïn
cuøng khoùa ñaõ moät thôøi chia ngoït xeû buiø . Toâi cuõng caàu nguyeän cho
nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa anh coøn ôû laïi ñau khoå vì tieác nhôù.

Con ngöôøi vaø chí cuûa Ñoàng laø nieàm haõnh dieän cho baïn beø
cuøng khoaù vaø cho caû Tröôøng Meï Voõ Bò. Anh ñaõ ra ñi thaät sôùm ñeå
traû nôï cho non song, hoàn anh ñaõ hoaø vôùi hoàn cuûa bieát bao ngöøôi
trai khaùc ñaõ hy sinh cho Meï Vieät Nam. Söï hy sinh cuûa anh chaéc
chaén seõ khoâng voâ ích. Hoàn thieâng Meï Vieät Nam seõ hoä phuø vaø
höùa heïn moät töông lai huy hoaøng cho con daân Vieät.

Nguyeân Anh

Lôøi ngöôøi vieát:

Chanâ thanø h camù ôn caùc anh Nguyenã Vieät- Khoaù 28,

Buøi Taán Chöcù - Khoaù 27, caùc baïn Khoaù 25 Leâ HöõuTuaán
vaø Voõ Vaên Leâ ñaõ giupù toiâ coù themâ taøi lieuä vaø döõ kieän ñeå vieát
baøi nayø .

ÑA HIEÄU 71 189

Chim Bienå Voõ Bò

Ñaøo Quyù Huøng K26

“Em phaiû bieát motä ñôøi trai du töû
Coù khi nao choân kiemá nguû beân trôiø

”(Tramà Kha).

Buoiå saùng ngaøy 18 thaùng 1 namê 1974, taiï vuõ ñình tröônø g
Leâ Lôiï truôcù söï chönù g kiená cuaû Tonå g Thoná g VNCH vaø cacù quan
khacù h,175 sinh vienâ só quan khoaù 26 ñaõ tuyenâ theä ñeå trôû thanø h
cacù taân só quan hieän dòch xuaát thanâ töø Tröôøng Voõ Bò Quoác Gia
Vieät Nam. 22 taân thieáu uùy veà phuïc vuï haûi quanâ , 15 veà khoâng
quanâ , soá conø laïi ñöôcï phanâ phoiá ñená caùc binh chuûng vaø sö ñoanø .
Cunø g ngayø , taïi quaàn ñaoû Hoanø g Sa, haiû quanâ Trung Conä g ñang
bao vaây cacù chiená haïm, lamê le tiená chiemá quaàn ñaoû nayø . Trong
baiø dienã vaên, Tonå g Thoná g ñaõ nhaán manï h ñeùná tình hình nghieâm
tronï g cuaû ñatá nöôcù , nhané nhuû vaø kyø vonï g vaoø cacù Taân Só Quan.
Cuõng trong daï tieäc tieáp taân maõn khoaù , Thieáu Töôùng Chæ Huy
Tröônû g Lamâ Quang Thô ñaõ traná an cacù tanâ só quan, mong muoná
lôpù treû luoân luonâ giöõ vöõng truyenà thonùâá g haoø hunø g, noiùá tiepá con
ñöônø g cacù bacä ñanø anh ñaõ ñi tröôcù . Chunù g toiâ , nöaû vui möøng vì
vöaø hoanø tatá ñöôcï chöông trình huaná luyenä daiø ñanê g ñanú g, motïâ
chanë g ñöônø g 4 namê 26 ngayø vôùi nhöõng kyû luatä saté thepù cuaû motä
quanâ tröônø g ñönù g hanø g ñaàu, nöaû lo auâ cho töông lai tröôùc maët,
cuõng khoâng khoûi luyeán nhôù moät soá baïn khoâng may phaûi ôû laiï
thuï huaná theâm hoaëc ñaõ gayõ ganù h giöaõ ñöônø g.

Saùng homâ sau, thöùc daäy thu xeáp haønh trang rôøi tröônø g,
lonø g baâng khuaâng khonâ ta.û Nhìn laïi daõy haønh lang gaïch hoa
chaïy daøi suoát doanh traiï cuûa hai ñaiï ñoiä , hoài töôûng môiù ngaøy
naøo chapä chönõ g qua khoiû muøa tanâ khoaù sinh, ñöôïc mang Alpha,
ñöôïc ñaøn anh khoùa 25 baøn giao cho môù nuøi gieû vaø boät Nab,
laøm coâng taùc veä sinh doanh traïi moãi ngaøy, maø nay chæ coøn
nhönõ g giaây phuùt ngaùén nguiû nöõa thoiâ , seõ khonâ g coøn ñöôïc tronâ g
thaáy nöaõ . Tanû boä ra tröôùc sanâ coû trung ñoaøn, toiâ coá thu heát vaoø
taâm trí hình aûnh nhöõng daõy doanh traïi SVSQ maøu gaïch ñoû
quen thuoäc, töø AB ñená CD, EF, GH vaø phanï xaù, ñaõ chaát chöùa

190 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

bietá bao nhieuâ laø kyû niemä . Tönø g toanù ñanø em ñi ngang qua, giô
tay chaøo giaõ bieät. Nguyenã Vaên Chung khoùa 27, cunø g laøm hoäi
quanù ñaiï ñoiä vôiù toiâ khi chunù g toiâ conø ôû ÑÑ F, hoiû ñuøa- “ Nienâ
Tröônû g coù banø giao laiï phaiù ñoanø mì xaoø cho ai chöa? ”. “Phaiù
ñoanø mì xaoø ” tiená g lonù g côtï giônõ ñeå amù chæ cacù coâ banï gaiù ôû Ñaø
Latï , thöônø g hay vaoø tröônø g thamê SVSQ dòp cuoái tuanà , khi buïng
ñoiù thì tuiï toiâ chæ bietá môiø cacù coâ vaoø caâu lacï boä Nhöõ Vanê Haiû lotù
lonø g maø coù leõ chæ coù monù mì xaoø laø ñöôcï nhatá thoiâ . Löông thanù g
SVSQ raát ít, tuy laø kyù soå nhöng moät coâ thì conø ñô,õ chöù ñanè g nayø ,
coù coâ keoù caû ba boná coâ banï vaoø nhö caû motä phaiù ñoaøn thì motä
chauà mì xaøo moãi tuanà cunõ g khoná ñoná lamé thay...

Caûm nghieäm sapé ñená luùc chia tay, ñaùm ñaøn em khoâng
coøn nhìn khoùa 26 chuùng toâi baèng söï sôï seät nöõa nhöng chöùa
ñöïng moät ñieàu gì nuoái tieác xoùt xa. Toâi coá ñeø neùn nhöõng caûm
giaùc moâng lung laãn loän trong taâm tö, loøng töï nhuû, tuy coøn
nhieàu vieäc tröôcù matë phaûi lo, nhöng haõy taän höônû g möôøi ngaøy
phepù maõn khoùa tröôùc ñaõ, roài haï hoài phaân giaiû . Laêng xaêng vôiù
caäu em uùt leân tham döï leã manõ khoùa, toâi khoâng coøn thì giôø töø
giaõ Cuùc, coâ banï Hueá quen hoài giöõa namê thöù tö, nhanâ motä buoiå
daï vuõ cuûa trung ñoaøn SVSQ taïi hoäi quaùn Huyønh Kim Quan,
thoiâ thì ñanø h chôø vieát thö xin loãi sau vaäy.

Cunõ g ngaøy naøy 19 thanù g 1, Haiû Quanâ Trung UyÙ Nguyenã
Vanê Ñonà g khoaù 25, töcù nhaø thô Tramà Kha, ngöôøi ñonù g goùp ratá
nhieuà thi phamå treân tôø Ña Hieuä , tröôûng khaåu 127 ly trenâ tuanà
döông hamï HQ 5 (*), ñaõ töû thöông taïi Hoaøng Sa do ñaïn taán
coâng cuûa taøu Trung Coäng, ñöôïc vinh thaêng coá ñaïi uùy. Nieân
tröôûng Nguyeãn Vaên Ñoàng cuøng chung Ñaïi Ñoäi K vôùi toâi, laïi
ngoài chung baøn aên trong phaïn xaù suotá moät namê daøi. Hoä toáng
haïm HQ 10 bò baén chìm, haïm tröôûng Nguïy Vaên Thaø chetá theo
tauø , tuanà döông hamï HQ 16 bò hö haiï nanë g vì ñanï phaoù , rienâ g HQ 5
vaø khu trucï hamï HQ 4 chæ bò tonå thatá nhe.ï Chiecá HQ 2 cunõ g coù matë
taiï vunø g Ñaø Nanü g nhöng khonâ g tham chiená .

Veà Saiø Gonø sau 10 ngayø nghæ phepù , 22 ñöaù chunù g toiâ trình
dienä Boä Tö Lenä h Haiû Quanâ taiï Bená Bacï h Ñanè g. Lanõ h quanâ trang,
chuanå bò, söaû chöaõ boä ñaiï leã trané g cho vöaø vanë ñeå trình dienä Ñoâ
Ñoác tö lenä h luùc baáy giôø laø Ñeà Ñocá Traàn Vanê Chôn. Chunù g toâi
ñöôïc ñoâ ñocá tiepá ñonù ratá niemà nôû vôiù nhieuà thieän camû ñacë bietä ,

ÑA HIEÄU 71 191

khonâ g bietá coù phaiû motä phanà nhôø nienâ tröônû g Tranà Minh Chanù h
khoaù 24 laø tröônû g nam cuaû ñoâ ñocá hay khonâ g.

Ngaøy hoâm sau, chuùng toâi laïi tapä hoïp ñeå choïn ñôn vò.
Taát caû ñöôïc phaân phoái cho caùc chieán haïm töø khu truïc haïm,
tuaâàøn döông haïm, hoä toáng haïm, döông vaän haïm cho ñeán haûi
vanä hamï v...v. Caù nhanâ toâi choïn tuaàn döông haïm

Traàn Quang

Khaiû HQ 2. Thöïc söï

toiâ khonâ g bieát tröôcù

HQ 2 nhö theá naøo,

chæ theo thöù töï ngauã

nhienâ maø choïn thoâi.

Toiâ ñöôïc lenä h trình

dieän Boä Tö Leänh

moãi ngaøy chôø chiecá

HQ 2 trôû veà töø vunø g HQ2 TDH Traàn Quang Khaûi
I. Caùc baïn cuøng

khoaù ñaõ lanà löôtï ñeán cacù ñôn vò cuûa mình. Cunø g luùc nayø , toâi hay

tin buonà , Leâ Quang Quanû g thuocä Sö Ñoanø 22 (*) Boä Binh, banï

cunø g khoaù , cuøng hocï Tranà Luïc, Chu Vanê An vôiù Phamï Thöcï vaø

toiâ , anh ra ñi tröôcù nhaát trong khoaù , töû traän tính ra ñöôcï 21 ngayø

sau khi ra tröônø g.

ÔÛ Boäï Tö Leänh hôn ba tuaàn thì ñöôïc thoâng baoù chiecá HQ
2 ñaõ veà nghæ taiï Beán Ñaù, Vuõng Tauø . Toiâ camà söï vuï leänh ñoùn xe
ñoø ra trình dieän ñôn vò môùi. Treân con ñöônø g daiø ganà ba tieáng
ñonà g ho,à loøng toâi ngonå ngang tramê moiá . Bonã g döng nhôù tröônø g,
nhôù banï beø, ñanø anh, ñanø em moät cacù h kinh khunû g. Nhôù nhöõng
ñoiä hình dieãn hanø h, nhôù saân co,û nhöõng tieáng hoâ tapä hoïp, tieáng
keøn chayï saùng, phaïn xa,ù baiõ taäp, lôpù hoïc vaên hoaù ... Moïi sinh
hoaït, moïi ñoäng taùc môùi ngaøy naøo nhaát nhaát ñeàu coù söï höôùng
danã söaû sai, bayâ giôø toâi nhö chim ñaõ ñuû canù h, töï bay, töï nhaûy
moät mình. Thieáp ñi trong doøng tö töôûng, xe ñaõ ñeán beán luùc
naøo. Toâi hoiû thamê , thueâ Honda thoà ra Bená Ñaù. Taiï ñaây, chæ coù
nhöõng chieác taøu haûi quaân tuaàn tieãu nhoû, moät vaøi chieán haïm
thaû neo xa xa ngoaøi khôi maø toâi ñoaùn HQ 2 ôû trong soá ñoù. Toiâ
chaën motä anh Trung Só hoûi thamê , hoaù ra anh cunõ g thuoäc thuûy
thuû ñoaøn cuûa HQ 2, ñi pheùp thöôøng nieân, hoâm nay anh heát

192 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

phepù trôû veà taøu trình dienä . Anh noùi phaûi ñôïi xuoàng cuûa chiená
hamï ra ñoùn thì môùi lenâ tauø ñöôcï . Thayá capë lon conø môiù , anh
hoiû toiâ ra tröônø g Nha Trang khoùa mayá ? Toiâ traû lôøi, toâi töø Ñaø Laït
ra. Anh troøn maét chanë lôøi ngay - Mayá oâng Ñaø Latï thì thoiâ recù loâ
khoûi noiù -. Ñeâm hoâm ñoù toiâ theo ñamù nhaân vieân HQ 2 xuoná g
xuoàng ra taøu. Vieân só quan tröcï tieáp ñonù toâi, chæ daãn cho choã
taïm truù, chôø ngaøy mai trình dieän haïm tröôûng. Toâi ñöôcï giao
chöùc vuï phuï taù só quan noiä vuï vaø haiû hanø h. Toå chöcù trenâ chiená
haïm, döôùi hamï tröônû g laø hamï pho,ù moät só quan cô khí tröônû g,
lo phaàn kyõ thuatä mayù moùc, keá ñeán laø só quan noäi vu,ï cai quanû
hanø h chanù h nhanâ vieân vaø cacù só quan phuï tracù h töøng ban tuyø
thuocä vaøo nhönõ g nganø h chuyeân moân. Tröôcù toiâ coù nieân tröôûng
Nguyeãn Vaên Taán khoùa 25, ñaùo nhaän HQ 2 nhöng sau ñoù ñaõ
thuyeân chuyenå ñi ñôn vò khaùc hoaëc du hocï Hoa Kyø, toâi khoâng
ñöôcï roõ. Ba ngaøy, sau khi toâi xuoáng ñôn vò thì chieán hamï nhaän
coâng taùc tuaàn döông docï haûi phaän quoác te.á Vaøo muøa quaân söï
namê thöù ba vaø thöù tö, cunõ g laø muøa bienå ñoäng döõ doäi, chunù g toâi
ñaõ ñöôïc thöcï taäp treân chieán haïm ngoaiø khôi, tuy theå chatá khoâng
haún laø quen vôùi soùng cao bieån ñoäng, nhöng cuõng ñaõ coù chuùt
kinh nghieäm. Daàu vaäy, ñaõ hôn moät naêm qua, bayâ giôø toâi môùi
trôû laïi vôùi söï thöû thacù h cuûa soùng gioù. Töø cöûa Vunõ g Taøu, chieán
haïm cöôõi soùng theo höôùng Ñoâng Baéc ra khôi. Toâi ñöùng treân
phoøng laùi cuøng haïm tröôûng vaø só quan haûi haønh. Con taøu moãi
lucù motä laéc lö nhieuà . Toiâ baét ñauà thaáy choaùng vanù g, bunï g khoù
chòu nhö muoán noân möûa, chung quanh, vaøi nhaân vieân ñaõ boû
chayï xuoná g boong döôiù , chaéc laø tìm nôi töïa nghæ. Toiâ böôcù ra
ngoaiø choã haiû baøn ñònh höôùng, ñöùng tröôùc gioù cho thoanù g khí.
Hít vaoø thôû ra maïnh vaø ñeàu, loøng vöaø töï nhuû – Phaûi Töï Thaéng
mình, thì seõ vöôtï qua tatá caû – Toâi laáy yù chí phaán ñaáu coá cheá
ngöï caùi theå xaùc ñang bò côn soùng hoanø h haønh. Ñöôïc moät luùc
thì laï luøng thay, toâi thaáy bình thöôøng trôû laïi, vaø toâi ñaõ ñöùng
tronï phieân tröïc boán tiená g yenâ laønh khoâng coù gì xaûy ra.

Chuyeán conâ g tacù docï theo haiû phanä nhiemä vuï cuaû chiená
haïm laø bané yeåm trôï vaoø cacù vuøng soâi ñauä docï theo duyenâ haûi
trong ñoù coù Sa Huynø h. Ñöôcï hai thanù g thì motä mayù cuûa chiená
hamï bò trucï tracë , nenâ coù lenä h veà Haiû Quanâ Conâ g Xöônû g ñeå söaû
chöaõ . Dòp veà Saigon nayø vaoø muaø heø namê 1974, khi trôû laiï nha,ø

ÑA HIEÄU 71 193

toiâ nhanä ñöôcï thö môiø vaø ñaõ tham döï Ñaiï hoiä Voõ Bò lanà ñauà tienâ taiï
Toaø Ñoâ Sanû h Saigon do Chuanå Töônù g Ñoã Kiená Nhieuã , Ñoâ tröônû g,
toå chöcù . Toiâ gapë laiï nienâ tröônû g Haø Tham khoaù 25 taiï ñayâ . Trung
Töônù g Tranà Vanê Trung ñöôcï bauà laø chuû tòch chuû toaï ñoanø . Toiâ vì laø
khoaù nhoû nhatá trong nghò tröônø g nenâ ñöôcï chonï laø thö ky.ù Ñaïi
Hoiä coù soanï thaoû motä noiä quy thanø h lapä Hoiä AiÙ Höuõ Voõ Bò, noiä
dung toiâ khoâng conø nhôù chi tieát, sau naøy nhieuà lôøi ñoàn ñaïi ganù
ghepù cho ranè g mucï ñích cuaû Ñaiï Hoiä laø ñeå lapä “Ñanû g Voõ Bò”.

Thænh thoaûng gaëp gôõ laïi baïn beø ngoaøi phoá, toâi tieáp tuïc
nhaän ñöôïc theâm tin buoàn nhö beân Nhaûy Duø Khoùa 26 ñaõ maát
ñi Leâ Haûi Baèng, Toâ Vaên Nhò, Traàn Ñaïi Thanh... taïi Thöôøng
Ñöùc. Thuûy Quaân Luïc Chieán coù Dieäp Thanh Sôn Thaáu, ngoaøi
vuøng I. Nhôù laïi hoià naoø , buoåi tröa trong phanï xaù, bao laàn chuùng
toiâ cuiù ñaàu danø h nhöõng giaây phuùt maëc nieäm caùc ñaøn anh ra ñi,
bayâ giôø chacé laø cacù khoùa ñaøn em laiï thay chuùng toâi, cuõng ñang
cuùi ñaàu ñeå töôûng nieäm caùc baïn khoùa 26 ñaõ naèm xuoáng treân
khaép caùc chieán tröôøng. Ngoaøi ra cuõng coù moät tin vui laø moät
ngöôøi baïn khoùa 26 khaùc, Nguyeãn Vaên Trí, hienà nhö cuïc botä ,
bietä danh “U Tri Tri”, ngöôiø hunø g cuaû Sö Ñoanø 18, ñöôcï choïn laø
chieán só xuatá saéc vaø ñöôïc môiø veà Thuû Ño,â leân ñaiø truyenà hình
quaân ñoäi phonû g vaán um suøm.

Trong quanâ chunû g Haûi Quaân, toâi cuõng gaëp hoacë nghe noùi
veà moät soá caùc nieân tröônû g thuoâäc gia ñình Voõ Bò nhö khoùa 16
coù NT Nguyeãn Duy Long, NT Phuù, khoaù 24 coù NT Traàn Minh
Chanù h, Ñaïi UyÙ haïm tröôûng tuaàn duyeân haïm, NT Nguyeãn Ngoïc
San, Tröôûng Phoøng Nhaân Vieân Boä Tö Leänh, khoùa 25 coù NT
Tranà Vanê Minh, tuyø vienâ Tö Lenä h Hamï Ñoiä , NT Voõ Hoàng Nhaïn,
tuyø vieân CHT Haûi Ñoiä III...

Trôû laiï HQ 2, chieán hamï nhaän nhieäm vuï keá tieáp laø canh
phoøng baûo veä caùc daøn khoan daàu ngoaøi theàm luïc ñòa. Thôøi
gian nayø toiâ coù dòp bietá cacù ñòa danh nhö ñaoû Phuù Quy,ù Muiõ Ne,ù
Cuø Lao Thu, Honø Tre... vaø nhönõ g nôi maø tauø thöônø g tìm ñená anå
tranù h moiã khi coù baõo lônù . Ganà cuoái namê 1974, toâi ñöôcï cöû veà
Trung Tamâ Huaná Luyenä Nha Trang thuï huaná khoaù Só Quan Hanø h
Quanâ /Trung Tamâ Chiená Baoù . Khi trôû laiï ñôn vò thì coù lenä h conâ g
tacù tuanà tieuã quanà ñaoû Tröônø g Sa. Tröôcù khi ñi, chiená haïm gheù
Vunõ g Tauø ñonù röôcù chuyenâ chôû motä trung ñoiä ñòa phöông quanâ

194 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

thuocä tieuå khu Phöôcù Tuy do motä thieuá uyù lamø trung ñoiä tröônû g,
trang bò ñanï döôcï , löông khoâ cho 6 thanù g, nhienâ lieuä xanê g nhôtù
ñuû dunø g cho hai xuonà g nhoû ñeå di chuyenå quanh ñaoû . Vôiù vanä tocá
hai mayù ganà toiá ña, chienùá hamï cunõ g phaiû matá ganà hai ngayø trenâ
bienå môiù tôiù nôi.

Trung ñoiä ñòa phöông quanâ ganà ba möôi ngöôiø dunø g xuonà g
ñöôcï trang bò motä mayù cunõ g côõ nhö mayù ñuoiâ tomâ ta thöônø g thayá ,
töø töø ñoå boä lenâ ñaoû Nam Yetá , motä ñaoû töông ñoiá lônù nhatá trong
motä chuoiã nhönõ g honø ñaoû nhoû thuocä chuû quyenà cuaû Vietä Nam, toiâ
öôcù ñònh ñöôøng kính chönø g 300 meùt (*). Lienâ lacï thì duøng mayù
voâ tuyeán goïi chuyeån tieáp qua caùc chieán haïm tuaàn tieãu chung
quanh quanà ñaûo. Ña soá caùc quanâ nhanâ truù ñonù g trenâ ñaoû duøng
thôiø giôø nhanø roiã , ngayø ngayø quanê g löôiù , thayû löuï ñanï baté caù phôi
kho,â ñonù g bao ñeå danø h ñená ngayø ñaoù hanï ñem ve.à Thænh thoanû g
bienå emâ , hamï tröônû g laiï cho lenä h thaû neo, boû xuonà g mayù xuoná g
cho thuyû thuû ñoanø thay phienâ ñoå boä lenâ ñaoû . Töø chiená hamï , dunø g
oná g nhomø nhìn vaoø chung quanh ñaoû thayá baiû catù trané g xoaù nhöng
thöïc ra toanø laø trönù g chim bienå . Nhanâ vienâ nhaø bepá tiecá reû layá
nhöõng thuøng ñöïng sôn hoát tröùng ñem veà, khi thì luoäc, khi thì
chienâ hoacë lamø banù h ga la. Nhìn chiecá banù h thayá thatä hapá danã
nhöng anê vaoø sacë suaï muiø tanh cuaû ca,ù vì chim bienå chæ anê caù maø
thoiâ . Ñaoû coù ratá nhieuà nuiù ñaù san ho,â toiâ goiï laø “nuiù ” vì tuy khonâ g
noiå trenâ matë nöôcù nhöng laø nhönõ g tanû g ratá lônù , lamø trané g xoaù caû
moät vunø g bieån. Taøu lôùn neáu khoâng caån thaän deã ñuïng phaiû vaø
chìm nhö chôi.

Ñaàu namê 75, vaøo ngaøy 29 teát, toaùn canh phonø g trenâ ñaoû
Nam Yetá baoù caùo motä quaân nhanâ chanú g may bò töû naïn khi anh
ta quaêng löïu ñaïn baté caù. Tieåu khu Phöôùc Tuy muoán ñem xaùc
anh veà Vuõng Taøu. Nhôø dòp naøy maø chuùng toâi ñöôïc trôû laïi ñaát
lienà anê teát vaoø ñunù g ngayø moàng hai. Ba ngaøy sau ñoù laïi trôû ra
Tröôøng Sa tieáp tucï nhieäm vuï tuanà tieãu. Luùc veà sau, chunù g toâi
phaùt hieän nhieàu daáu hieäu khaùc laï töø nhönõ g ñaûo chung quanh
do caùc quocá gia khaùc tuyeân boá daønh chuû quyeàn nhö Ñaøi Loan,
Trung Coäng, Phi Luaät Tanâ ... Hoï taáp naäp chuyeân chôû nhönõ g vatä
dunï g xaây caát ñená caùc ñaûo naøy. Chuùng toâi ñaõ baùo caùo veà trung
öông moïi dieãn tieán quan saùt thaáy. Nhaän xeùt cuûa caù nhaân toâi,
vieäc canh giöõ vaø baûo veä laõnh thoå phía VNCH coù phaàn loûng

ÑA HIEÄU 71 195

leûo, keùm nghieâm troïng hôn caùc nöôùc khaùc, cho duø thieáu khaû
naêng quaân söï, nhöng khoâng theå quaù lô laø, thieáu chính saùch
chieán löôïc, ñeå ketá quaû ñaõ laõnh nhaän motä baiø hocï chua cay, maát
maùt lôùn ôû Hoaøng Sa.

Thaùng 3 namê 75, leänh töø Saigon, chæ thò HQ 2 tröïc chæ ra
vunø g I duyenâ haûi maø boä chæ huy ôû Tieân Sa, Ñaø Naüng. Qua caùc
heä thoáng lieân laïc voâ tuyeán, chuùng toâi hieåu ñöôïc phaàn naøo
nhöõng dieãn bieán nghieâm troïng trong ñatá lienà . Hanè g ñeâm, chuùng
toâi thöôøng thay phieân nhau canh thöcù ñeå thi hanø h nhöõng leänh
yemå trôï haûi phaoù vaøo caùc vò trí tình nghi coù ñòch truù ñonù g. Tin
Ban Meâ Thuoäc maát vaøo tay ñòch, toaøn theå Vuøng I ôû vaøo theá
baùo ñoäng traàm troïng. Theâm moät soá chieán hamï ñeán vuøng taêng
phaiù cho HQ 2. Ñeâm 22 thaùng 3, toâi ñöôcï chæ ñònh laøm só quan
troïng phaùo, ñieàu ñoäng yeåm trôï taùc xaï khoâng ngöøng. Tôø môø
sanù g hoâm sau, khi maët trôøi hôi loù danï g, duøng oáng nhoøm quan
saùt baõi Tieân Sa, chuøa Non Nöôùc, moät caûnh töôïng khoâng theå
ngô,ø vöøa xe vöøa ngöôiø ñen kín, di chuyeån qua laïi docï bôø bienå .
Roià lôùp thì dunø g thuyenà thunù g, lôpù thì töï bôi ra tauø . Hamï tröôûng
ra leänh vanä duïng taát caû caùc nhaân vieân, duøng heát moïi phöông
tieän ñeå vôtù ngöôøi, nhöng duø caùch mayá cunõ g khonâ g theå naøo xue.å
Nhanâ vienâ thaû löôùi xuoná g beân honâ g tauø , manï h ai nayá tìm cacù h
leo leân. Nhieàu thaân ngöôøi rôi xuoáng, khoâng bieát coù ngoi leân
ñöôcï khoâng. Tiená g la hetù , tiená g keuâ cöùu töù phöông moiï höônù g.
Toiâ ñaõ qua nhieuà ñemâ nguû khonâ g tronï venï , laiï matá nguû caû ñemâ
homâ roài, ñang ngaát ngöôûng thì nghe coù tieáng goiï teân mình töø
ñanè g sau löng. Giatä mình quay laiï , thayá motä thanâ ngöôiø chæ vonû
veïn coù chieác quaàn xaø looûng öôùt suõng, maiõ môùi nhaän ra thaèng
baïn cuøng khoùa, Döông Phöôùc Tuyeán, Thuûy Quaân Luïc Chieán,
Tieåu Ñoaøn 2 Traâu Ñienâ . Ngheïn ngaøo khonâ g noùi ñöôcï , toâi daét
banï veà phonø g, tìm cho Tuyeán motä boä ñoà macë taïm. Tuyená coù ba
anh em cuøng vaoø Voõ Bò, moät ngöôiø anh khoaù 24 vaø moät ngöôiø
em khoùa 28.

Ra laïi boong tauø , toiâ gapë theâm cacù ñanø anh, banï beø trong
Thuyû Quanâ Lucï Chiená vaø Sö Ñoanø 3. Ñeán gaàn chieuà toái thì soá
ngöôøi leân tauø , keå caû thöônø g danâ nöaõ toiâ öôùc ñoaùn coù ñená boán
nganø , con soá nayø thatä laø ít oiû so vôiù soá löôïng quanâ vaø danâ di tanû
caû vunø g I conø ketï laiï maø sau nayø toiâ ñöôcï bietá trong ñoù coù banï

196 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

thaân toâi, Phaïm Thöïc khoùa 26,
thuocä tieuå ñoanø Thaàn Öng Thuyû
Quaân Luïc Chieán cuøng vôùi bao
ngöôiø khacù phaiû ñönù g nhìn ñoaøn
taøu quay muõi boû ñi. Trôû veà
chuyenä HQ 2, vaán ñeà thieát thöïc
canà phaiû lo laø an ninh, tratä tö,ï thöcï
phaåm vaø nöôùc uoáng. Trenâ chieán
hamï , moiï thöù tiepá lieuä chæ döï truø
cho quaân soá khoaûng 250 ngöôøi.
Toiâ ñeà nghò hamï tröôûng, vaø onâ g banè g lonø g nhôø cacù capá chæ huy
TQLC keuâ goïi tinh thanà töï giacù , kyû luaät cuaû cacù anh em binh só.
Raát may khoâng coù viecä gì quaù ñanù g xaûy ra. Moät ngaøy sau, coù
leänh töø trung öông, HQ 2 cuøng caùc taøu nhoû vaø xaø lan keùo veà
Cam Ranh. Taïi ñayâ , taát caû moiï ngöôiø ñöôcï ñoå boä lenâ bô.ø Sau ño,ù
chieán haïm laiï trôû ra conâ g tacù , lanà nayø taiï vunø g II duyenâ haiû , töø
Bình Ñònh trôû vaoø . Chanú g bao laâu vunø g II maát. Themâ moät laàn
nöaõ , HQ 2 ñonù tiepá soùng ngöôøi tò nanï töø ñaát lieàn ra. Moät soá lenâ
ñöôcï tauø , motä soá boû thayâ treân bienå . Caû lính vaø thöônø g daân lanã
lonä . Motä chiecá tröcï thanê g bay löônï tìm cacù h ñapù xuoná g saøn tauø ,
nhöng vì khoâng coù choã nenâ caû phi conâ g vaø hanø h khacù h töï boû tauø
nhaûy xuoáng bieån bôi leân chieán haïm. Haïm tröoûng phaùi nhaân
vieân laùi xuoàng nhoû vôùt nhöõng ngöôiø vöøa nhayû xuoáng. Khi leân
boong tauø , toiâ nhanä ra motä trong nhönõ g ngöoøi nayø laø Tö Lenä h
Sö Ñoanø 2, töônù g T. V. N., khoaù 10 Ñaø Laït.

Chiená hamï laïi trôû veà Cam Ranh ñoå boä ngöôøi vaø sau ñoù
trôû ra vunø g Phan Thieát. Ñöôïc moät tuaàn thì coù lenä h boû vuøng vaø
tröïc chæ Tröôøng Sa. Qua maáy tuaàn vaát vaû, tinh thaàn khuûng
hoaûng vì nhöõng bieán chuyeån cuûa ñaát nöôùc, toâi khoâng coøn thì
giôø ñeå nhôù veà gia ñình ngöôiø thaân, khoâng bieát laø tatá caû coù bình
yenâ ? Cunõ g chanú g lamø gì ñöôcï bayâ giô.ø Thö töø lienâ lacï thatä khoù khanê vaø
lauâ lacé , nhatá laø ñôn vò di ñonä g rayà ñayâ mai ñoù nhö chunù g toiâ .

Ñená NamYetá , chuùng toâi gaëp nhöõng chieác tauø buoân taáp
naäp khacù thöônø g. Coù theå laø nhönõ g tauø che daáu trang bò vuõ khí
khoâng chöøng. Duøng vieãn kính nhìn qua ñaûo Thaùi Bình, Phuù
Laâm cuaû Ñaøi Loan, ñaûo Loaiï Ta cuûa Phi Luaät Tanâ thaáy coù boùng
maùy bay leân xuoáng, nhoän nhòp. Toaùn ñòa phöông quaân canh

ÑA HIEÄU 71 197

phoøng treân ñaûo baoù caoù , lucù vané g matë taøu haiû quanâ , thöôøng coù
nhönõ g taøu laï lôûn vôûn chung quanh ñaûo. Roõ raøng laø hoï ñaõ manh
nha yù ñoà xaâm chieám. Chuùng toâi töï ñaët trong tình traïng baùo
ñoäng thöôøng xuyeân.

Thanù g 4 bieån trôû nenâ eâm dòu hôn. Vaøo nhöõng ñemâ trôiø
trong saùng nhìn vaøo quaàn ñaûo Tröôøng Sa, anù h phaûn chieáu töø
nhöõng taûng san hoâ, haét leân maët nöôùc, toûa ra moät maøu traéng
nhoaø , thaät ñeïp. Lauâ laém roài toiâ khoâng coøn coù dòp ñanø ca. Toiâ
xuoáng khu thuûy thuû, möôïn caây ñaøn guitar, ra tröôùc muõi taøu,
gioù bieån lonà g loäng, ngoià hatù baøi “Bay Ñi Canù h Chim Bieån”, ôû
khung caûnh naøy, tamâ tranï g nayø môiù thayá Ñöcù Huy vieát baøi naøy
hay thatä . Toâi muoán vietá moät baiø thô dieãn taû tamâ traïng mình lucù
bayá giôø, nhöng chöa khi naøo lamø thô caû. Thoâi thì cöù thöû, baøi
thô naøy toâi ñaët thanø h baiø hatù ngheâu ngao thôiø gian lenâ h ñeânh
trenâ bienå , sau naøy matá nöôùc roài toâi boû quenâ luoân, qua bao namê
thaùng toâi conø nhôù mang manù g moät soá cauâ nhö sau (quenâ phanà
ñieäp khuùc, chæ nhôù loõm boõm):

Haønh Quaân Trenâ Ñaûo Tröôøng Sa
Chieàu ra ñaûo Tröôøng Sa
Baõi san hoâ traéng nhoøa
Bayà chim thaáy taøu laï
Caát tieáng chaøo qua loa...
Chieàu nôi ñaûo Tröôøng Sa
Loøng bao noãi nhôù nhaø
Bietá ngöôøi em nho nhoû
Coù ngoùng veà phöông xa ?...
Chieuà quanh ñaûo Tröônø g Sa
Nhòp soùng voã chan hoøa
Ngôõ haûi auâ môøi goiï
Caát tieáng cuøng hoan ca...
Chieàu nôi ñaûo Tröôøng Sa
Maây ñen ñená laø ñaø
Gioù luøa côn bieån ñonä g
Baõo keùo veà bao la...
Chieàu treân ñaûo Tröôøng Sa
Trönù g chim voû maøu ngaø
Tanh hoâi muiø bieån maën

198 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM

Taïm laøm baùnh ga la... (Tröoøng Sa 4/75)
Chieuà leân ñaûo Tröôøng Sa
Vôtù xacù ngöôiø lính giaø
Chetá vì mieång löïu ñaïn
Quaêng khoâng ñuû taàm xa...
Chieàu xa ñaûo Tröôøng Sa
Loøng thöông nhôù maën maø
Caùch ñaõ bao ngaøn daëm
Bietá ai coøn thietá tha ?.

Ngayø 26 thanù g 4, Boä Tö Lenä h gôiû conâ g ñienä khanå capá goiï
chiecá HQ 2 trôû veà Saigon. Chunù g toiâ chæ kòp töø giaõ motä cacù h voiä vaõ
trenâ voâ tuyená nhönõ g ngöôiø banï ñòa phöông quanâ canh phonø g, maø
khonâ g ngôø ñoù laø lanà cuoiá cunø g chunù g toiâ lienâ lacï vôiù nhau. Tauø capë
bená Bacï h Ñanè g chieuà 28, toiâ sotá ruotä tin töcù gia ñình nenâ xin phepù
veà thamê nha.ø Sanù g homâ sau 29 thanù g 4, lenä h giôiù nghiemâ ñöôcï loan
baoù trenâ ñaiø phatù thanh, cha toiâ sôï toiâ ôû nhaø nguy hiemå nenâ khuyenâ
toiâ trôû veà ñôn vò. Ñöônø g xaù Saigon choã naoø cunõ g coù canh gacù , nutù
chanë . Phaiû vatá vaû lamé toiâ môiù ra ñöôcï bená Bacï h Ñané g. Chiená hamï
vané g ve,û chæ ngoaiï tröø cacù nhanâ vienâ coù phienâ tröcï , conø ña soá ñi
phepù qua ñemâ chöa ve.à Khoanû g 5 giôø chieuà , khung canû h trôû nenâ
naoù loanï , nhonä nhòp chöa bao giôø thayá . Ngöôiø ngöôiø khonâ g bietá töø
ñauâ keoù ñená , unø unø ñoå lenâ tauø , khonâ g motä söcù löcï naoø canû ñöôcï . Toiâ
thayá coù ratá nhieuà töônù g lanõ h ñi cunø g vôiù gia ñình. Khoanû g ganà nöaû
ñemâ tauø ñöôcï lenä h tacù h bená . Sanù g homâ sau ngayø 30, taiï cöaû Vunõ g
Tauø , trenâ mayù phatù thanh, Tonå g Thoná g motä ngayø Döông Vanê Minh
keuâ goiï buonâ g sunù g ñauà hanø g. Ñonà g thôiø trenâ heä thoná g voâ tuyená ,
trung taù Leâ Duy Linh (*), Tröônû g phonø g Tamâ Lyù Chiená Haiû Quanâ ,
VC namè vunø g, keuâ goiï cacù chiená hamï quay trôû laiï . Tauø tröcï chæ veà
ñaoû Phuù Quocá . Taiï ñayâ , sau khi lienâ lacï vôiù Ñeä Thatá Hamï Ñoiä Hoa
Ky,ø HQ 2 ñöôcï chonï lamø soaiù hamï danã ñauà ñoanø tauø tò nanï , khôiû söï
cuocä hanø h trình tiená veà Subic Bay, motä canê cöù khonâ g quanâ cuaû Hoa
Kyø taiï Phi Luatä Tanâ , môû ñauà cho nhönõ g ngayø tha höông, motä trang
söû môiù cho ñatá nöôcù danâ tocä .

Chính sacù h vaø mucï ñích cuaû chính phuû cunõ g nhö cuûa Tröôøng
Voõ Bò laø ñaoø taoï cacù só quan hienä dòch, lamø röônø g cotä cho quanâ
ñoiä , bao gomà tatá caû cacù quanâ binh chunû g. Tuy motä soá khoaù veà
tröôùc cuõng ñaõ töøng phuïc vuï trong caùc quaân chuûng ngoaøi boä

ÑA HIEÄU 71 199

binh, nhöng chæ baét ñaàu töø khoaù 25, vieäc choïn löïa, chuaån bò
phucï vuï Haûi vaø Khonâ g Quaân môiù khôiû söï ngay töø giöaõ namê thöù
hai qua cuocä thi traéc nghieäm tamâ ly,ù ñená cuoiá naêm thì tuyenâ boá
ketá quaû ñeå chöông trình huaná luyenä quanâ chunû g coù theå apù duïng
ngay vaoø ñauà muaø quanâ söï naêm thöù ba.

Vì chöông trình coøn môiù meû, khi chuùng toiâ veà trình dieän
ñôn vò Haûi Quanâ , khonâ g khoûi mang tamâ tranï g cuaû motä nanø g dauâ
môùi veà nhaø choàng. Nhieàu banê khoanê , lo laéng, chòu nhieuà caëp
maté doø xetù thöû löaû cuaû cacù baø chò, coâ em chonà g. Hôn nöõa, laiï ñi
theo sau veát xe cuûa cacù nienâ tröôûng khoaù 25, laø khoùa raát xuatá
sacé , coù leõ vì theá maø lamø cho mình phaûi caån thanä hôn, coá gané g
hôn, chaâm ngoân Töï Thaéng thuocä namè lonø g, hanø h xöû cho ñunù g
tinh thanà ngöôiø Voõ Bò. Vieát baøi nayø , toiâ khoâng quenâ camù ôn cacù
capá chæ huy, cacù anh em, cacù thuocä capá trong ñôn vò tuanà döông
hamï HQ 2, duø luùc ñauà coù chutù bôõ ngô,õ xa la,ï nhöng sau ñoù ñaõ
ñonù tiepá toiâ , cö xöû vôiù toiâ trong moiá thamâ tình quyù mená ñamä ñaø
nhö khoâng coù gì khaùc bietä ngay caû trong cacù conâ g tacù , nhieäm
vuï metä nhocï hiemå nguy cunõ g nhö nhönõ g lucù thoaiû maiù ñaøn haùt,
vui chôi ngaû nghieâng nôi quaùn nhaäu hoaëc maøi goùt giaøy khaép
caùc vuõ tröôøng töø Ñaø Naüng, Qui Nhôn, Nha Trang, Vuõng
Tauø ...Vieäc naøy ñaõ ñöôcï chönù g minh lucù conø taïm truù tò nanï taiï
Wake Island, khi toiâ bò trunù g ñocä töônû g boû maïng, anh em cunø g
ñôn vò ñaõ tanä tình chamê soùc cho toiâ tönø g ly tönø g tí, hôn laø ruotä
thòt cuaû chính mình. Nhönõ g ôn hueä ñacë bieäït maø toiâ nhanä ñöôïc
chính laø nhôø nhöõng naêm thanù g ñöôïc toâi luyeän trong moät moâi
tröôøng thaät lyù töônû g maø toâi ñaõ coá gaéng ñem ra aùp duïng moät
phaàn.

Ngaøy nay, khoâng coøn khoaùc maøu aùo chieán binh, nhöng
loøng nhöõng mong tinh thaàn Voõ Bò vaãn maõi maõi toàn taïi trong
moiã Cöuï Sinh Vieân Só Quan, trong toâi.

CHIM BIEÅN K26

(*) Baøi vieát baèng kyù öùc, khoâng traùnh khoûi nhöõng sai soùt
nhaàm laãn vì trí nhôù mai moät cuûa ngöôøi vieát. Xin ñoäc giaû
löôïng tình tha thöù.

200 NHÔÙ BAÏN BEÛ - NHÔÙ ANH EM